• CİHAD .. Cihad; Anlam ve Mâhiyeti
• Cihad Saldırı mıdır? .
• Cihadın Amacı ve Kapsamı
• Cihadın Fazileti
• Neye Karşı Cihad?
• Genel Olarak Cihad
• Cihadsız Hayat, Yaşanmamış Demektir
• Cihadın
•  
• Çeşitleri
• 1- Nefsî İsteklere Karşı Cihad
• 2- İlim İle Yapılan Cihad
• 3- Mal İle Cihad
• 4- Dil İle Cihad
• 5- Beden İle, Canla Cihad
• Savaşsız Bir Dünya Mümkün müdür?
• Cihadın Gerekliliği
• Cihad Allah İçindir ve Allah Yolundadır
• Kur'ân-ı Kerim'de Cihad Kavramı
• Hadis-i Şeriflerde Cihad Kavramı
• Cihad Emîri
• Mücâhid; Cihad Eri Yiğit
• Mücâhidlerin Özellikleri
• Mücâhede; Önce Gizli Düşmana/Nefse Karşı Cihad .
• İctihad; Cihadın İlimle Yapılanı
• İctihad'ın İşleyişi
• İctihadlar Bağlayıcı mıdır? .
• İctihad Kapısı Kapalı mıdır? .
• Müctehid; İlim ve Fikirle Cihad Eden Âlim ..
• Müctehidde Bulunması Gereken Şartlar
• Müctehidlerin Tabakaları
• Fikrî Cihad .
• Günümüzde Cihad . Cihad Kavramını Yanlış Tanımlama
• Günümüzde Cihad Ne Anlama Gelir? .
• 1) Ferdî Cihad
• 2) Ailevî Cihad
• 3) Sosyal Cihad
• Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar

 
Cihâd: ‘Cehd' veya ‘cühd'
kökünden türeyen ‘cihâd', Kur'an'ın anahtar kavramlarından biridir. Cihad
kelimesi Kur'an'da farklı formlarda kırk bir yerde geçmektedir.
Cehd veya cühd, kararlı ve
şuurlu bir şekilde gayret etmek, zorluklara karşı çaba göstermek, çalışmak gibi
anlamlara gelir.
Aynı kökten türeyen ‘cihad veya
mücâhede' sözlükte, düşmanın saldırısına karşı koymak üzere elinden geleni
yapmak, bütün gayreti harcamak demektir.
Bu düşmanın insanın içinde veya
dışında olması farketmez. Mü'min, kendine zarar vermek üzere saldıran
düşmanlarına karşı koymaya çalışır, onların zararlarını uzaklaştırmada gayretli
olur.
Mü'minlerin kararlı ve şuurlu
çabalarının bedenle yapılanına ‘cihad', ruhsal olanına ‘mücâhede',
fikir ve İslâmî ilimlerde yapılanına da ‘ictihad' denilir.
"Allah yolunda gayret
göstermek, çaba sarfetmek" anlamlarına gelen ‘cihad', her üç mânâyı da
içerisine almaktadır. Allah yolunda yapılan bütün çalışmalar, Allah'ın adı
yükselsin diye gösterilen gayretler, O'nun dini İslâm'ı savunmak için ortaya
konan çabalar tümüyle ‘cihad' diye nitelendirilir. Bununla birlikte;
bedeniyle, organlarıyla, malıyla cihad edene veya mânevî yönünü olgunlaştırmak
için çaba sarfedene ‘câhid' ve ‘mücâhid', İslâmî hükümleri ortaya
koymak için gayret edene de ‘müctehid' denilmektedir.
Mü'minin, Allah tarafından
kendisine emânet olarak verilen bedeni, malı ve zihinsel imkânları Allah yolunda
harcaması, İslâm yolunda kullanması cihaddır.
Kelimenin sözlük anlamından da
anlaşıldığı gibi ‘cihad' bir saldırı değil, olabilecek bir saldırıya karşı
yapılan bir savunmadır. Bu saldırıyı savabilmek üzere çaba göstermek,
çalışmaktır. O bir anlamda insanın mutluluğuna giden yoldaki engelleri
kaldırmaktır. Kur'an, "cihad" kavramı ile fiilî savaş olan "kital" kavramını
ayrı ayrı kullanmaktadır.[1]
 

[1]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 110-111. Ahmet
Kalkan, İslam Akaidi: 332-333. Ahmet Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.


.Cihad Saldırı

mıdır?

 
İslâm'ın yanlış anlaşılan
emirlerinden biri de cihaddır. Özellikle Batılı araştırmacılar cihadın bir
saldırı olduğunu, İslâm'ın bu saldırı yoluyla yayıldığını, müslümanların saldırı
anlamındaki cihad emrine uyarak başka ülkeleri işgal ettiklerini ısrarlı bir
şekilde iddiâ ederler. Müslümanlar sözkonusu olunca, yerli-yersiz ve
doğru-yanlış tezler ileri süren Batılılar "cihad"ın müslümanlar tarafından
saldırı amacıyla kullanıldığını ve bunu da "holy war" yani "kutsal savaş"
şeklinde anladıklarını ileri sürerler.
Cihadın anlamı ve işleyiş şekli
yakından incelense, cihada izin verilen şartlara yeniden bakılsa, durumun iddiâ
edildiği gibi olmadığı görülecektir. Cihad kavramının karşılığı ‘savaş' kelimesi
değildir. Çünkü ‘cihad'la savaş sözcüğü arasında hem nitelik hem de nicelik
farkı vardır. Savaş, salt askerî harekât olup güce dayanır. ‘Cihad' ise askerî
operasyon da dâhil  İlâhî hedefler uğruna gösterilen bütün çabaları içerisine
alır. Bu demektir ki cihad; kutsal bir gâye uğruna ortaya konulan her türlü
fikrî, fiilî ve kalbî çalışmanın ortak adıdır.
İslâm'a göre; "dinde zorlama
yoktur" (Bakara: 2/256). Yani insanlar diledikleri dini seçebilirler.
İnandıkları din ne kadar yanlış ve saçma olsa bile, bu konuda zorlama söz konusu
olamaz. Çünkü inanma bir gönül işidir. Bir şeyin doğruluğu ve hak oluşu ancak
akıl ve kalp ile kabul edilir; silâh zoruyla kimseye bir şey sevdirilemez.
Üstelik, Allah (c.c.) insanlara irâde hürriyeti vermiştir. Onlar, hak ile bâtıl
arasında seçim yapma hakkına sahiptirler. Bu seçimlerinin sonucu tamamen
kendilerini ilgilendirir. Herkes neticesine katlanmak şartıyla bâtılı da
seçebilir; kişilerin cehenneme gitme tercih ve özgürlüğü de vardır.
Ancak, bazı insanlar kendi
halinde bir din seçmekle kalmayıp başkalarına zorla kendi dinlerini benimsetmeye
çalışırlar. Kimileri, insanlar üzerinde hâkimiyet kurmak ister. Kimileri
İslâm'ın dâvetinin önünü kesmeye, insanların İslâm'a ulaşmasını engellemeye
çalışırlar. Kurdukları tuzak ve düzenlerle insanları kandırmaya, hak yoldan
saptırmaya, Allah'ın indirdiklerini bırakıp zulümle yönetmeye, halkın
gönüllerini işgal etmeye çaba gösterirler. Bazıları da, müslümanlara ve onların
yaşadıkları yerlere saldırıp topraklarını işgal etmek, insanlarını yönetimleri
altına almak isterler. İşte bu gibi durumlarda "cihad" gündeme gelmektedir.
Müslümanlara veya onların
yaşadıkları topraklara düşmanları saldırdığı zaman, müslümanlar sessiz mi
kalsın? Allah'ın dinine hakaret edilirken, insanlar zorla veya hile ile
İslâm'dan uzaklaştırılırken; müslümanlar hiç bir şey yapmasın mı? Birtakım
zâlimler, halka, zayıf bırakılmışlara zulmederken, müslümanlar başlarını kuma mı
gömsünler? Güçlüler ve zenginler yeryüzüne istedikleri gibi yön versinler,
fitneyi artırsınlar, insanları sömürsünler, onların zenginliklerini
yağmalasınlar ama müslümanlar aldırmasınlar mı? Allah'a kul olmak isteyen nice
iyi niyetli insanın önüne şeytanî tuzaklar kurulsun da, müslümanlar kıllarını
kıpırdatmasınlar, bu doğru olur mu?
Kaldı ki cihad yalnızca
mü'minlerin dış düşmana karşı yaptıkları bir savunma değildir. Cihad, aynı
zamanda kişinin kendi nefsinin kötü isteklerine karşı direnmesi, İblisin
kandırmalarına karşı koymasıdır. Bu ise mü'minin hayatı boyunca yapması gereken
bir ‘mücahâde'dir. Çünkü gerçek müslümanlık, ancak şeytana uymamakla, nefsin
kötü emirlerine karşı çıkmakla yerine getirilir. Müslümanların kendilerini,
dinlerini ve vatanlarını korumak için onlara farz kılınan cihad emrini yanlış
anlayanlar, cihadsız bir İslâm istiyorlar. Onlar, yeryüzünde diledikleri gibi at
koşturacaklar, istediklerini yapacaklar, hatta müslümanlara yön vermeye
kalkışacaklar, ama müslümanların bir tepkisi olmayacak. Böylesine sessiz,
tepkisiz, pısırık bir din istiyorlar.
Şeytan ve onun yardımcıları
olduğu ve bazı insanların yeryüzünü ifsat etmeleri, azıp sapmışların
çıkardıkları fitne (bozukluk, isyan, kâfirlik) devam ettiği müddetçe, cihad da
var olacak, cihada ihtiyaç duyulacaktır. Kıyâmete kadar kıyâm ve cihad ateşi
yanmaya devam edecektir.

[1]

[1]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 111-112. Ahmet
Kalkan, İslam Akaidi: 333-334. Ahmet Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.


.Cihadın Amacı ve

Kapsamı:

 
Cihadın gâyesi, toplumdaki
fitneyi kaldırmak, zulümleri önlemek, insanlara Allah'ın adını
ulaştırabilmektir. Hak bayrağını yüceltmektir. İnsanları baskılardan ve
zulümlerden kurtarmaktır. İslâm ile insanların arasındaki engelleri ortadan
kaldırmaktır. Onların rahat bir şekilde İslâm'ı tanımalarına fırsat vermektir.
İslâm savaş realitesini göz
ardı etmez. Çünkü savaşın tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Savaş bazen arzu
edilmese de kaçınılmaz olur. Müslümanlar asla mal toplamak, toprak ele geçirmek,
insanlara hükmetmek, onlara karşı büyüklük taslamak, onları öldürmek,
zenginliklerini yağmalamak, insanlardan intikam almak için cihad etmezler.
Bunların hiçbiri İslâm'da yoktur. İslâm, savaşı, ekonomik, sosyal ve siyasal
hegemonya aracı olmaktan kurtararak insanî hedeflerin gerçekleşmesinde,
gerektiği zaman başvurulacak bir metod olarak kabul eder. Burada dikkat edilmesi
gereken önemli bir nokta da şudur: Başkalarının savaşları özünde profandır. O
harpler dünyalık amaçlar uğrunda yapılırken, İslâm'ın cihadı Allah rızâsı için
yapılır ve özünde âhirete âit boyut vardır.
Bu anlamda cihad, bir
ibâdettir. Çünkü cihad İslâm'ı, yani Allah'ın insanlar için seçtiği iki dünya
saâdetini insanlara taşıma çalışmasıdır. İnsanları zulmün ve tuğyânın
karanlıklarından, İslâm'ın aydınlığına bir dâvettir. İnsanlara o nûru ulaştırma
faâliyetidir. Bu nedenle cihada bir ‘yürek fethi' gayreti de denilir. Yani
karanlıkta kalan insanların gönüllerini  İslâm'a ve onun güzelliklerine açma
çabası.
İslâm dâvetinin amacı
insanlardan bazılarının diğerleri üzerinde rableşmesini önlemek, hakların
sahiplerine ulaşmasını sağlamak ve onları  huzura, mutluluğa ulaştırmaktır.
Ancak bazen insanla bu mutluluk arasına maddî veya mânevî engeller girebilir. Bu
engeller kimi zaman fiziksel, kimi zaman düşünsel; bazen bireysel, bazen
toplumsal, bazen de kurumsal olabilir. Bu engeller kimi zaman resmî odaklar
tarafından tezgâhlanabilir.
Günümüzde insanlık, mesâfelerin
ve yerleşim alanlarının yakınlığına, iletişimin son derece artmasına rağmen, bir
iletişimsizliği, bir yalnızlığı yaşıyor. Aynı mahalleyi, aynı apartmanı, hatta
aynı mekânı paylaşan kişiler arasında bile bir yabancılık söz konusu. Yürekler
arasındaki bağlar ve ünsiyet azaldı. Onun yerine kalın duvarlar örüldü.
Cihad faâliyeti, saâdetin ta
kendisi olan İslâm'la insanlar arasına, giderek yürekler arasına konulan
engelleri, örülen duvarları ortadan kaldırma çalışmasıdır. İnsanları kendi
gerçekleriyle, Rablerinden gelen hakla ve bunun sonucu iki dünya mutluluğu ile
buluşturma, insanların yüreklerini İlâhî güzelliklere açma gayretidir.
Müslümanlar cihad faâliyeti ile insanlığın eskimez değerleri olan İslâm'ın
güzelliklerini insanlara, yine onun dilini kullanarak taşırlar. Onlar İslâm'ın
getirdiği mutluluğu fiilen tadarak, başka yüreklere de bu dâvâyı götürmek
isterler. Bu çalışmayı yapanlar insanı ‘Allah'ın indirdiği bir âyet-kitap'
olarak değerlendirirler. Onların da ‘vahy-i metluv -okunan vahiy-' olan
Kur'an'la buluşmaları için çalışırlar.[1]

Görüldüğü gibi cihadın kapsamı
ve hedefi bazılarının sandığı gibi ne saldırı ne de savaştır. Ancak yeri gelince
dış düşmana karşı fiilî cihad dediğimiz ‘kıtâl/savaş' gündeme gelir.
Müslümanlara yapılan saldırılara cevap vermek, zâlimlerin zararlarına engel
olmak; İslâm'a inananların hem hakkı hem de görevidir. Cihad faâliyeti aynı
zamanda insanların kendi istekleriyle müslüman olmalarını sağlayacak bir ortamı
da hazırlar.
Kur'an-ı Kerim, cihad ve savaş
kavramlarını tamamen "Allah yolunda cihad" (fî sebîlillâh) şeklinde
kullanmaktadır. Öyleyse Allah rızâsının dışına çıkan bir savaş İslâm'ın
emrettiği cihad değildir.
Hz. Muhammed (s.a.s.)'in bütün
peygamberlik hayatı, bir cihad faâliyetidir. Çünkü onun görevi bir peygamber
olarak insanlara Allah'ın dinini tebliğ etmek, insanların İslâm ile iki dünya
saâdetine kavuşmalarını sağlamaktı. Onun bu uğurdaki çabası, gayreti, çektiği
sıkıntılar, hedefi ve beklentileri; cihad ibâdetinin boyutlarını gösterir.
Ancak "canla cihad/kıtâl",
İslâm tarihinde ilk defa Peygamberimizin ve müslümanların Medine'ye hicret edip
bir toplum ve devlet kurmalarından sonra farz oldu. Bilindiği gibi Mekkeliler,
müslümanları İslâm'dan döndürmek için her yolu denediler, başaramayınca onları
Mekke'den sürüp çıkardılar. Bununla da kalmayıp onları Medine'de de öldürmek,
yok etmek için ordular hazırladılar. Böyle bir ortamda müslümanlara kendilerini
savunmak için ‘kıtâl-savaş' izni verildi. Nefisle/canla cihadın müslümanlara
farz kılınış şekli, cihad anlayışını ortaya koymaktadır. Bu konuyu yanlış
anlamak isteyenlere de net bir cevap vermektedir.[2]

Müslümanlar savaş istemezler.
Ama kendilerine saldırı olursa sabırla direnirler, mallarıyla ve canlarıyla
Allah yolunda çaba gösterirler.

[3]

[1]
M. İslamoğlu, Yürek Fethi,  s: 36-43.

[2]
Tevbe: 9/12-13; Bakara: 2/216; Hacc: 22/39.

[3]
Bakara; 2/190-192; Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan
Yayınları: 112-114. Ahmet Kalkan, İslam Akaidi: 334-336. Ahmet Kalkan,
Kur'an Kavram Tefsiri.


.Cihadın Fazileti:

 
Allah, kendi yolunda cihad
etmeyi emrediyor. Bu yolda canlarıyla ve mallarıyla çalışanları övüyor.[1]
Allah yolunda mücâdele eden mücâhidelerin dereceleri, evlerinde oturanlardan
daha yücedir.[2]
Peygamberlerle beraber Allah yolunda yılmadan, gevşemeden mücâdele eden sabırlı
Rabbânîleri sever.[3]
Allah yolunda cihad edenler ‘şehid' olabilirler ama onlar ölmezler, Allah
katında diridirler.[4]

Peygamberimiz (sas.) sayısız
hadislerinde cihad etmenin, Allah yolunda çaba harcamanın çok sevap olduğunu
haber vermektedir:
"Allah yolunda cihad ediniz.
Çünkü Allah yolundaki cihad, Cennet kapılarından bir kapıdır ki, Allah (cc) onun
sebebiyle (mücahidi) hüzün ve kederden korur."[5]

Ebu Sa'id (ra) anlatıyor;
Rasûlüllah (sav)'a bir gün şöyle sordular:
"- Ey Allah'ın Rasûlü!
Insanların en faziletlisi kimdir?" Şu cevabı verdi:
"- Allah yolunda malıyla,
canıyla cihad eden mü'min kişi."       
"- Sonra kim?" diye tekrar
soruldu. Bu sefer;
"- Issız köşelerden bir
tenhaya Allah korkusuyla çekilip, insanları kendi kötülüklerinden koruyan
kimsedir" şeklinde cevap verdi.[6]
 
"Kim ki cihad etmeden veya
cihad etme arzusunu duymadan ölürse münafıklar gibi ölmüş olur."[7]
Allah yolunda cihad edenler
‘şehid' olurlar ve onlar ölmezler, Allah katında diridirler.[8]
Dinimizin müslümanlara farz
kıldığı cihadın fazileti ve bu emri yerine getirenlerin Allah katında
ulaşacakları yücelikler Kur'an-ı Kerim'de şöyle haber verilmektedir:
"Allah Teâlâ, Cennet'e
karşılık müminlerin canlarını ve mallarını satın aldı. Onlar Allah yolunda
savaşırlar. Savaş meydanında şehît ve gazi olurlar. Allah'ın bu öyle bir vâdidir
ki, Tevrat'ta da, İncil'de de, Kur'an'da da sabittir. Kim Allah'tan daha çok
vadini yerine getirir? Yaptığınız bu hayırlı alış verişten dolayı sevinin. İşte
büyük kurtuluş budur." (et-Tevbe: 9/111)
"Ey mü'minler! Sizi çetin
bir azabdan kurtaracak bir ticaret yolu göstereyim mi? O da şudur: Allah'a ve
Rasûlüne iman eder ve Allah yolunda mallarınızla, canlarınızla savaşırsınız. Bir
bilseniz bu iş sizin için ne kadar hayırlıdır. Bu takdirde Allah sizin
günahlarınızı mağfiret eder, altlarından ırmaklar akan cennetlere ve Adn
Cennetlerindeki hoş konutlara koyar. İşte büyük kurtuluş budur." (es-Saf:
6/10-12).
Cihadın fazileti hakkında Hz.
Peygamber (s.a.s.) de şöyle buyurur:
"Rasûlullah'a:
"-hangi iş daha hayırlıdır?"
diye soruldu.
"Allah'a ve Peygamberine
iman etmektir." dedi.
"-Sonra hangisi faziletlidir,
denildi:
"Allah yolunda cihaddır"
cevabım verdi sonra
"hangisidir?" sorusuna karşı
da:
"-Makbûl olan hac'dır,"
buyurdu."[9]

Abdullah b. Mes'ud şöyle
anlatıyor: "Rasûlullah'a:
-Yâ Rasûlallah, Allah katında
hangi iş daha sevimlidir? diye sordum.
–"Vaktinde kılınan
namazdır", dedi.
-Sonra hangisidir? dedim.

"-Anne ve babana iyilik
etmendir", buyurdu.
Sonra hangisidir? sorusuna da:

"-Allah yolunda cihaddır",
cevabını verdi."[10]

Ebû Zerr (r.a.)'den
şöyle rivayet edilmiştir:
"-Ya Rasûlallah,
hangi amel daha faziletlidir?" dedim.
"Allah'a
iman etmek ve onun yolunda savaşmaktır." buyurdu.[11]

Bir adam
Peygamberimiz (s.a.s.)'e geldi ve:
"-İnsanların
hangisi efdaldir?" diye sordu. Rasûlullah:
"-Allah
yolunda malı ve canı ile cihad eden mümin kişidir."
buyurdu.[12]

Elde silâh, din ve İslâm diyarı uğrunda
hudut boylarında nöbet beklemenin asil bir görev olduğunu ve bunun Allah
Teâlâ'yı ziyadesiyle memnun ettiğini bildiren Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle
buyurmuştur:
"Hudut ve İslâm diyarının
muhafazası için bir gün, bir gece nöbet beklemek, bir ay (nafile olarak) gündüz
oruç tutup gece namaz kılmaktan daha hayırlıdır."[13]

"İki çeşit gözü, Cehennem
ateşi yakmaz: Biri Allah korkusundan ağlayan göz; diğeri Allah yolunda nöbet
beklerken uyumayan göz."[14]

[1]
Enfâl: 8/72; Tevbe: 9/41.

[2]
Nisâ: 4/95.

[3]
Âl-i İmrân: 3/146.

[4]
Bakara: 2/154; Âl-i İmrân: 3/169.

[5]
A. bin Hanbel, 5/214.

[6]
Müslim, İmâre 122, 123, 127, Hadis no: 1888, 3/1503; Ebu Davud, Cihad 5,
Hadis no: 2485, 3/5;  Ibni Mace, Fiten 3, Hadis no: 3978, 2/1316;  Buharí,
Cihad 2; Nesâí, Zekât74, 5/62; Tirmizí, F. Cihad.

[7]
Müslim, İmare 158, Hadis no: 1910, 3/1517;  Ebu Davud, Cihad 18, Hadis no:
2502, 3/10; Nesâí, Cihad2, 6/7.

[8]
Bakara: 2/154; Âli İmran: 3/169; Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları,
Beyan Yayınları: 114-115. Ahmet Kalkan, İslam Akaidi: 336-337. Ahmet Kalkan,
Kur'an Kavramları.

[9]
Buhâri, İman: 18.

[10]
Buhârî, Cihad: 1.

[11]
Riyâzü's-Sâlihîn: 2/531.

[12]
Buhârî, Cihad. 2.

[13]
Müslim, İmâre: 163; Tirmizî, Cihad: 2.

[14]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad: 12. Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/310.


.Neye Karşı Cihad

Neye
Karşı Cihad?
 
Cihad üç şeye karşı yapılır:

1- Açık bir düşman
saldırısına karşı,
2- Şeytanın hilelerine
karşı,
3- Nefsin şeriata aykırı
isteklerine karşı.
Açık bir
düşmana karşı cihadın da iki yönü vardır:
a- Mü'minlere saldıran
kâfirler ve münâfıklara karşı; Bunlarla cihadın da kolaydan zora doğru dört
aşaması vardır:
1- Gönülden râzı olmama,

2- Onların yaptıklarına
karşı çıkma, dil ile kötülüklerini önlemeye çalışma,
3- Mal ve diğer meşrû
maddî araçları kullanarak onların zararlarını savma çabası,
4- Son olarak bedenle,
el ve diğer araçlarla onların saldırılarını ve zararlarını önlemeye çalışma,
yani kıtâl/fiilî savaş.
b- Zâlimlere karşı cihad;
Zâlimin yanında hak olan şeyi söylemek, onun zulmüne engel olmaya çalışmak bir
cihaddır. Nitekim Kur'an-ı Kerim, "bizi bu zâlimlerden kurtarın diye
yalvaranlar uğruna cihad edin" (Nisâ: 4/75) diye emrediyor.

[1]

[1]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 115. Ahmet
Kalkan, İslam Akaidi: 337. Ahmet Kalkan, Kur'an Kavramları.


.Genel Olarak Cihad:

 
Hz. Âdem (as)'dan itibaren
bütün peygamberler, insanları, Allahû Teâla (cc)'ya teslim olmaya ve
yüklendikleri emâneti edâ etmeye dâvet etmişlerdir. Nitekim Kur'ân-ı Kerım'de:
"Biz emâneti göklere, yere ve dağlara arz (ve teklif) ettik de, onlar bunu
yüklenmekten çekindiler, bundan endişeye düştüler. İnsan(a gelince, o tuttu)
emâneti sırtına yüklendi." (Ahzab: 33/72) hükmü beyan buyurulmuştur.
Müfessirler bu âyette geçen emanetin, Allahû Teâla (cc)'nın tekliflerinin
tamamına verilen bir isim olduğu hususunda ittifak etmişlerdir.[1]
İbn-i Abbas (ra)'dan gelen rivayette de, şu noktalar üzerinde durulmuştur:
"Emânet Allahû Teâla (cc)'ya taattır, kulluktur. Hz. Âdem (as), Allah (cc)'a
emânetin ne olduğunu sormuş, O da: "İyilik edersen mükâfat , kötülük edersen
ceza görürsün" buyurmuştur. Hz. Âdem (as) kendi rızasıyla emâneti yüklenmiştir."[2]
Fıkıh usûlünde emânet Allahû Teâla (cc)'nın gerek kendi hukuku, gerek
yarattıklarının hukuku ile ilgili insanlara yüklendiği vazifelerin tamamına
verilen bir isimdir.[3]
Emanetin tabiî sonucu olan cihad, salih bir amel ve ibadettir.
Cihad Arapça bir kelime olup,
cehd veya cühd kökünden gelir. Lugatta: "Güç ve gayret sarfetmek, meşakkat,
amelde mübalağa etmek ve zahmet (eziyyet)" gibi mânâlara gelir.[4]
İslâmî ıstılâhta "Allahû Teâla (cc)'nın dini için; can, mal, dil ve diğer
vasıtalarla elden gelen güç ve gayreti sarfetmeye cihad denilir."[5]
tarifi esas alınmıştır. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Müşriklerle, malınızla,
canınızla ve dilinizle cihad ediniz."[6]
buyurduğu bilinmektedir.
Cihad kelimesi (terim olarak);
küffarla savaş sırasında gayret sarfetmek mânâsına kullanıldığı gibi, nefis,
şeytan ve fasıklarla mücadele için de kullanılır. Şimdi bu nokta üzerinde kısaca
duralım. Hz. Câbir (ra)'dan rivayet edilen bir hadis-i şerifte, nefisle cihadın
önemi belirtilmiştir. Hadis-i şerif şudur: "Peygamber (sav) bir gazadan geldi
de,
`Hoş geldiniz!.. Ama küçük
cihaddan büyüğe geldiniz' buyurdular. Ashab
`Büyük cihad nedir?' diye
sordu. Rasûlullah (sav):
`Kulun hevâ ve hevesi ile
mücadelesidir.' buyurdu."[7]

Mükellefin (teklife muhatab
olan insanın) kendisini Allahû Teâla (cc)'ya ibadetten alıkoyan her şeyi
terketmesine zühd denilmiştir. Hevâ ve heveslerini bir kenara bırakıp, ihlasla
ibadet eden kimseye zâhid denilir. Abdullah İbn-i Mesûd (ra)'dan rivayet edilen
şu hadis-i şerif, Resûl-i Ekrem (sav)'in dünya hayatını nasıl değerlendirdiğinin
bir belgesidir:
"Rasulullah (sav) bir hasır
üzerinde uyumuşlardı. Uykudan kalktı, fakat hasır vücudunda iz bırakmıştı. Bunun
üzerine
`Ya Rasulallah!.. Size bir
yatak tedarik etsek olmaz mı?' dediler. Rasulullah (sav):
`Benim dünya ile ne işim
var? Ben dünyada bir ağaç altında gölgenip de bırakıp giden bir yolcu gibiyim.'
buyurdu."[8]

Zühd ve takva hayatını esas
alan her mü'minin; Resûl-i Ekrem (sav)'in sünnetine riayet etmesi ve cihadın
bütün unsurlarını edâya çalışması şarttır. Nefisle cihadı; insanın hevâ ve
hevesleriyle mücadelesi şeklinde vasıflandırmak mümkündür.'
Kur'ân-ı Kerîm'de: "Ey iman
edenler!.. Hep beraber sulhû selâma girin!.. (Sakın) şeytanın adımları ardına
(itaat ederek, izine) düşmeyin. Çünkü o (şeytan) sizin apaçık bir
düşmanınızdır." (Bakara; 2/208) buyurulmuştur. Dolayısıyla şeytanı açık bir
düşman bilmek ve onun ordusuyla (hizbu'ş şeytanla) cihad etmek farzdır. Gerek
nefisle, gerek şeytanla yapılacak cihad'da, kalbin ameli ön plandadır.
Muttaki bir mü'min diliyle de
cihad etmek durumundadır. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Nefsimi yed-i kudretinde
tutan Allah'a andolsun ki; siz ya iyiliği emredip, kötülükten vazgeçirmeye
çalışırsınız, ya Allah kendi katından sizin üzerinize bir azap gönderir. O zaman
dua edersiniz, fakat dualarınız kabul edilmez."[9]
buyurduğu bilinmektedir. Fukaha emr-i bi'I-ma'ruf ve nehyi ani'I-münker'in cihad
olduğu hususunda müttefiktir. İhtilâf edilen husus; "iyiliklerin emredilmesi ve
kötülüklerin yasaklanması ilim, kuvvet ve ihtisas isteyen bir konudur.
Dolayısıyla bu hizmetin her mükellef tarafından yapılıp yapılamayacağı"
meselesidir.[10]

İbn-i Abidin Reddü' l-Muhtar
isimli eserinde: "Cihadın fazileti pek büyüktür. Nasıl büyük olmasın ki; bir
müslüman bu sayede Allah'a yaklaşmak için onun uğrunda nefsine meşakkatlerin en
ağırını yüklemekte ve aziz varlığı olan canını fedâ etmektedir. Bununla beraber
nefsini devamlı olmak üzere ibâdet ve taatlara hasreder, onu hevâ ve heveslerine
tâbi olmaktan men etmek cihaddan da güçtür."[11]
diyerek, önemli bir inceliğe işaret etmiştir.
Silâhlı mücadeleye (kıtal)
gelince; muhakkak ki bu cihadın en üst şubesidir. Resûl-i Ekrem (sav) fiilen
savaşa çıkmış ve küfrün önderlerinden Ubey b. Halef'i mızrağıyla vurmuştur.
Savaş meydanlarında yiğitliğin ve cesaretin mahiyetini ortaya koymuştur.
Kelime-i Şehadet getiren her
mü'min, hakimiyetin kayıtsız ve şartsız Allahû Teâla (cc)'ya ait olduğunu ikrar
ve tasdik etmiştir. Bu ikrar ve tasdik, tabii olarak, ihlasla Allahû Teâla (cc)'ya
ibadeti beraberinde getirir. Cihad da bir ibadettir.
Kur'ân-ı Kerîmde: "Müşrikler
sizinle nasıl topyekûn harp ediyorlarsa, siz de onlarla topyekûn harp ediniz."
(Tevbe: 9/36) hükmü beyan buyurulmuştur. İslâm ûleması: "Müşriklerle ve
kâfirlerle yapılması emredilen cihad'ın sebebi, onların müslümanlara karşı savaş
açmış olmalarıdır. Dolayısıyla cihad, kâfirlerin meydana getirdiği fesadı
ortadan kaldırmak ve mukavemetlerini kırmak için meşrû kılınmıştır."[12]
hükmünde ittifak etmiştir. Müslümanlar yeryüzünde haksız yere insan kanının
dökülmesini ve fesadın yayılmasını kabul etmezler.
Şurası muhakkaktır ki; Ömer
Nasûhi Bilmen (rha)'in tâbiriyle "Din-i İslâm cihanşûmül bir dindir. Kendi
müntesiplerinin tam bir istiklâl dairesinde yaşamalarını bir gaye bilir."[13]
Mustevli kâfirlerle ve (kan içici) müstekbirlerle sürekli savaşı gündemde tutmak
ve bunun farz-ı ayn olduğunu ilân etmek zaruridir. İmam-ı Serahsi: "Cihaddan
maksad, müslümanların emniyet içerisinde bulunmaları, din ve dünya işlerini
yürütme (edâ edebilme) imkânına kavuşmalarıdır"[14]
diyerek, bir inceliğe işaret etmiştir.
Allahû Teâla (cc)'nm
indirdiği hükümlere mukabil olmak ve onların yerine geçmek üzere hüküm icad eden
tâğûtî güçlerle savaşmak bir ibadettir. Bu ibadeti terketmenin vehâmeti ve azabı
ağırdır. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Herhangi bir müslüman gaza yapmadan (savaşmadan)
ve onu gönlünden geçirmeden ölürse, nifakın bir şubesi üzerine ölür."[15]
buyurduğu bilinmektedir. Emperyalist ve müstevli kâfirlere karşı cihad farz-ı
ayndır. Bu asla unutulmamalıdır.

[16]

[1]
Mecmuatu't-Tefasir, İst. 1979, c. V, sh. 142-143. Ayrıca bkz. İmam
Celâlüddin es-Suyuti, Tefsirû'l Kur'ân'il Azyim, Beyrut, ty., c. II, sh.113.

[2]
İbn-i Kesir, Tefsirû'! Kur'ân'il Azyim, Beyrut 1969, c. III, sh. 591.

[3]
Molla Hüsrev, Mer'at el-Usûl fi Şerhi'l Mirkat elVüsûl, İst.1307, c. I, sh.
590 vd.

[4]
Râğıb el-Isfahani, Müfredat fi Garibi'1 Kur'ân, İst: 1986, Kahraman Yay., sh.142.

[5]
İmam-ı Kasani, el-Bedaiû's-Senai fi Tertibi'ş-Şerai, Beyrut:1974, c. VII, sh.
97. Ayrıca bkz. Râgıb el-Isfahani, a.g.e., sh.142; İbn-i Abidin, Reddü'l-Muhtar
Ale'd-Dürri'l-Muhtar, İst.1983, c. VIII, sh. 369.

[6]
Zebidî, Sahih-i Buhari Muhtasarı, Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, Ank.1978,
c. II, sh. 397.

[7]
İbn-i Abidin, a.g.e., c. I, sh. 68.

[8]
Sünen-i Tirmizi, İst:1401, Çağrı Yay., Kitabû'z-Zühd: 44, c. IV, sh. 588-589
Had. No: 2377. Aynca Muhyiddin-i Nevevi, Riyazü's-Salihin, Ank.1970, c. I,
sh. 515 Had. No: 488.

[9]
Sünen-i Tirmizi, İst.1401, c. IV, sh. 468 K. Fiten: 9 Had. No: 2169. Ayrıca
İmam Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, c. V, sh. 388.

[10]
Geniş Bilgi için Yusuf Kerimoğlu, Emanet ve Ehliyet, İst.1985, c. II, sh.
306-307.

[11]
İbn-i Abidin, a.g.e., c. VIII, sh. 370.

[12]
İbn-i Hümam, Fethû'l Kadir, Beyrut: 1316, c. IV, sh. 280. Aynca İmam-ı
Kasani, a.g.e., c. VII, sh. 97.

[13]
Ömer Nasûhi Bilmen, Hukuk-u İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu,
İst.1976, c. III, sh. 357 Madde: 234.

[14]
İmam-ı Serahsi, el-Mebsut, Beyrut: ty., c. X, sh. 3.

[15]
Sahih-i Müslim, İst: 1410, Çağrı Yay. K. İmare: 47,c. II, sh. 1517, Had. No:
158. Ayrıca Sünen-i İbn-i Mace, Sünen-i Nesai, Sünen-i Darimi.

[16]
Yusuf Kerimoğlu, Kelimeler ve Kavramlar, İnkılap Yayınları: 84-88.


.Cihadsız Hayat,

Yaşanmamış Demektir
 
Arapça "cihad" kelimesi bir
amaca ulaşmak için kişinin elinden gelen çabayı sarfetmesi anlamına gelir.
"(Kutsal) Savaş" ile eş anlamlı değildir, bundan daha geniş bir anlamı vardır ve
her tür çabayı içerir. Mücâhid ise her zaman idealini elde etmeye çalışan, onu
dili ile, kalemi ile tebliğ eden ve onun yolunda tüm kalbi ve bedeni ile çalışan
kimsedir. Kısacası o, tüm gücünü ve kaynaklarını bu ideali elde etmek için
harcar ve ona karşı çıkan tüm güçlerle savaşır; o kadar ki hayatını bile bu
yolda fedâ etmekten kaçınmaz. Böyle bir kimsenin çabası ve gayreti teknik olarak
cihaddır. Buna karşı, bir müslüman tüm bunları Allah'ın ortaya koyduğu hayat
biçimini hâkim kılmak ve O'nun kelâmını yüceltmek için belli ahlâkî sınırlamalar
dâhilinde, Allah yolunda yapmak zorundadır. Müslüman cihad ederken bundan başka
bir gâyeye sahip olmamalıdır. İşte bu şekilde, müslümanın cihadının "kâfirleri
ortadan kaldırmak için açılmış genel bir savaş" olmadığı açığa kavuşur.[1]

Cihad, İslâm'ın yükselmesi, korunması ve yayılması için her türlü çalışmada
bulunmak, uğraşmak, gayret sarfetmek ve bu yolda sıcak ve soğuk savaşa
girmektir. Daha açık bir ifâde ile Allah (c.c.) tarafından kullarına verilmiş
olan bedenî, malî ve zihnî kuvvetleri Allah yolunda kullanmak, o yolda feda
etmektir. İnsanın maddî-mânevî bütün varlığını Allah yolunda ortaya koyarak
Hakk'ın düşmanlarını ortadan kaldırmak için savaşması "cihad"dır.

İslâm'da cihad farzdır. Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyuruyor:

"Hoşunuza gitmese de düşmanla savaşmak üzerinize farz kılındı."
(Bakara: 2/216).

"Herhangi bir fitne kalmayıncaya ve din yalnız Allah'ın oluncaya kadar onlarla
çarpışın." (Bakara: 2/193).

"Allah'a ve âhiret gününe inanmayan kişilerle savaşınız."
(Tevbe: 9/29).

"Sizinle toptan savaştıkları gibi siz de müşriklerle savaşınız. "
(Tevbe: 9/36).
Hz.
Peygamber (s.a.s.) de: "Cihad kıyâmete kadar devam edecek bir farzdır"[2]
buyurmuştur.

Yalnız, bu farz bazı hallerde farz-ı ayın; bazı hallerde ise farz-ı kifâyedir.
Müslümanlar içinden sadece bir grup cihadın gâyesini gerçekleştirebiliyor,
müslümanların yurt, mal, ırz, nâmus ve haysiyetlerini düşmanlara karşı
koruyabiliyorsa o takdirde cihad farz-ı kifâye olmuş olur ve diğer müslümanların
üzerinden sorumluluk kalkar. Şayet fert fert gücü yeten her müslümanın düşmana
karşı koyma gereği varsa o zaman farz-ı ayın olur; herkesin bizzat cihâd etmesi
icab eder.

Cihâdın gâyesi, yeryüzünden fitneyi kaldırmak ve hakkı yüceltmektir. İslâm'da
savaş, intikam, öldürme yağma, baskı ve zulüm yapmak için değil: bunları ortadan
kaldırmak için yapılır. Müslüman olmayanları zorla İslâm'a sokmak yoktur.
Cihad'dan maksat, insanları baskılardan kurtarmak, İslâm'ın yüce gerçeklerini
onlara duyurmak ve kendi rızâlarıyla müslüman olabilecekleri ortamları
hazırlamaktır.

İslâm'ın gayesi toprak ele geçirmek değildir. O yalnız bir bölge ve kıta ile
yetinmez. İslâm bütün dünyanın saâdet ve refahını düşünür. Bütün insanlığa,
kendisinin beşerî sistemlerden ve diğer dinlerden daha üstün âlemşumul/evrensel
bir din olduğunu göstermek ister. Bu yüce maksadı gerçekleştirmek için
müslümanların bütün güçlerini seferber eder. İşte bu bitmeyen cehd ve uğraşmaya,
büyük bir enerji ile çalışma işine ve meşrû bütün yollara başvurma gayretine
cihad denir. Yeryüzünde zorbalar, bâtılın ve fitnenin devamını isteyenler, şirk
ve müşrikler ile küfür sistemleri var oldukça, onların yeryüzünde yayacakları
kötülüklerine karşı bir emniyet olan cihad da devam edecektir. Bu bakımdan
cihadın İslâm'da önemli bir yeri vardır. Hz. Peygamber, kendisine hangi amelin
daha faziletli olduğu sorulduğunda, "İman ve Allah yolunda cihad"[3]
buyurarak cihadın imandan hemen sonra geldiğine, imanın cihadla varlığını
sürdüreceğine işaret etmişlerdir. Ayrıca Allah yolunda savaşanları, gâzîlik ve
şehidlik rütbesine erenleri öven ve onlar için büyük nimetler ve dereceler
bulunduğunu haber veren birçok âyet ve hadis vardır.
Müslümanlar savaşı istemezler.
Ama savaş vukû bulunca sabır ve metanetle savaşırlar. Zira Hz. Peygamber
(s.a.s.): "Düşmanla karşılaşmayı temenni etmeyiniz. Fakat düşmanla karşı
karşıya gelirseniz sabrediniz, direniniz."[4]
buyurmuştur. Müslümanlar savaş anında Allah'a güvenir ve Allah'ın
kendileriyle beraber olduğunu bilirler. Onun şu buyruğunu hiç akıllarından
çıkarmazlar.
"Ey peygamber; sana da sana
tâbi olan müminlere de Allah yeter." (el-Enfâl: 8/64)
İslâmiyet'e göre cihad, bize
harp açanlara[5]
verdikleri sözü tutmayıp tekrar dinimize saldıranlara[6],
Allah'a ve ahiret gününe inanmayarak, Allah ve Peygamberin haram kıldığı şeyleri
haram kabul etmeyenlere karşı[7],
yeryüzünde fitneyi söküp atmak ve Allah'ın dinini hâkim kılmak[8]
gayesi ile meşrû kılınmıştır.
Müslümanlar savaş için düşman
memleketine girip bir şehri veya bir kaleyi muhasara ettikleri zaman, önce
onları İslâm'a davet ederler. Kabul ederlerse kendileriyle savaşmazlar. Şayet
İslâm'ı kabul etmezlerse İslâm devletine cizye vergisi vermesini isterler.
Verirlerse mal ve can güvenliğini elde ederler. Bunu da kabul etmezlerse geriye
savaşmak kalır.
Bu durumda cihad için şu
şartlar gerekir:
a- Düşman, İslam'a
girmeleri için yapılan çağrıyı yahut cizye vermeyi reddetmiş olmalıdır.
b- Müslümanlarla düşman
arasında herhangi bir anlaşma sözkonusu olmamaktır.
c- Müslümanlarda cihad
için gerekli askerî güç siyasî otorite bulunmalıdır.
Bütün bu hususlar bir araya
geldiğinde cihadın farziyeti gerçekleşir. O zaman düşmanla yapılacak savaşta
şehirler yakılabilir, insanlar öldürülebilir ve düşmanın savaş gücü her şekilde
zayıflatılmaya çalışılır. Yalnız kadın, çocuk, kötürüm, yaşlı ve körler
öldürülmez. Barış, İslam devleti için uygun olduğu zaman yapılabilir. Düşmana
hiç bir şekilde silâh vb. savunma vasıtası satılamaz. Bir müslüman topluluğu
kâfirlere emân verirse, bunlarla, yeryüzünde fesat çıkarma ve İslâm'a saldırma
durumu hariç, savaşılmaz. Cihad, bizzat sıcak bir savaş olacağı gibi normal
şartlarda mal, dil ve kalple de yapılabilir. Cenâb-ı Hak şöyle buyurur:
"Müminler Allah ve Rasûlüne
iman ederler, sonra da şüpheye düşmezler. Hak yolunda malları ve canları ile
cihad ederler. İşte sadakat sahibi kimseler bunlardır." (el-Hucûrât: 49/15)
Hz. Peygamber (s.a.s.) ise
şöyle buyurmuşlardır:
"Müşriklerle mallarınızla,
canlarınızla ve dillerinizle cihad ediniz. Allah benden evvel hiç bir
ümmete bir nebi göndermemiştir ki, ümmet içinde kendisine yardımcı olan
havârîlere, yerleştirdiği geleneklere göre hareket eden arkadaşlara ve
emirlerine itaat eden dostlara sahip olmamış olsun. Sonra bunları bir nesil
takip eder. Onlar yapmadıklarını söyler, emredilmeyen işleri yaparlar. Bunlarla
eli ile fiilen mücadele eden mümindir, dili ile mücadele eden mümindir kalbi ile
mücahede eden mümindir. Bunun dışında kalanların hardal tanesi kadar da olsa
imanları yoktur"[9]

"Şüphesiz ki mümin kılıcı ve
dili ile cihad eder."[10]

İslâmiyet'in ilk devrelerinde
müminlere İslâm düşmanlarına karşı yumuşak davranmaları, eziyetlerine
katlanmaları müdafaa kasdıyla da olsa karşılık vermemeleri; sadece öğüt vererek
İslâm'a davet yolunu takip etmeleri emredilmiştir. Bir ayet-i kerimede, "Siz,
şimdilik, Allah onlar hakkındaki emrini getirinceye kadar affedin, hoş görün.
Şüphesiz ki Allah her şeye kâdirdir." (el-Bakara: 2/109) buyurulmuştur.
Çünkü o zaman müslümanlar sayı ve imkân bakımından son derece zayıftı. Düşmana
karşı koyacak güçleri yoktu. Müslümanların adedi ve kuvveti biraz daha çoğalınca
kendilerine ve akidelerine karşı direnenlerle savaşmalarına izin verildi.
Müslümanlar büsbütün güçlenip düşmanları mağlup edecek seviyeye gelince de cihad
müsaadesi verildi. "Artık saldırıya uğrayan müminlere zulme uğratıldıkları
için cihad etme izni verildi..." (el-Hacc: 22/39). Bu izin Medine döneminde
olmuştur.
Ayrıca Allah Teâlâ'nın
"Allah uğrunda gereği gibi cihad edin." (el-Hacc: 22/79), buyruğuyla,
müslümanların nasıl davranması gerektiği belirlenmiştir. "Müminler ancak
Allah'a ve Peygamberine iman eden, sonra şüpheye düşmeyen; Allah uğrunda
mallarıyla, canlarıyla cihad edenlerdir. İşte onlar doğru olanlardır." (el
Hucurât: 49/15) ayetinden de cihadın mal ve canla yapılacağını öğreniyoruz.
Cihad konusundaki diğer ayet ve hadisler de göz önüne alındığında, cihadın
başlıca şu çeşitlere ayrıldığını görürüz[11]:

[1]
Mevdûdi, Tefhimu'l Kur'an, 2/218.

[2]
Ebû Davûd, Cihad, 33.

[3]
Tecrîd-î Sarîh Tercümesi, 7/445.

[4]
Buharî, Cihad: 112, 156, Müslim, Cihad: 19, 20; Ebû Davud, Cihad: 89.

[5]
el-Bakara: 2/190.

[6]
et-Tevbe: 9/12-13.

[7]
et-Tevbe: 9/29.

[8]
el-Bakara: 2/19.

[9]
Müslim, İman: 20.

[10]
İbn Hanbel, Müsned: 6/387.

[11]
Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/307-309.



.CİHAD

A:hover {color: red; font-weight: bold}

CİHAD..

Cihad; Anlam ve Mâhiyeti

Cihad Saldırı mıdır?.

Cihadın Amacı ve Kapsamı:

Cihadın Fazileti:

Neye Karşı Cihad?

Genel Olarak Cihad:

Cihadsız Hayat, Yaşanmamış Demektir

Cihadın
 Çeşitleri:

1- Nefsî İsteklere Karşı Cihad:

2- İlim İle Yapılan Cihad:

3- Mal İle Cihad:

4- Dil İle Cihad:

5- Beden İle, Canla Cihad:

Savaşsız Bir Dünya Mümkün müdür?

Cihadın Gerekliliği:

Cihad Allah İçindir ve Allah Yolundadır:

Kur'ân-ı Kerim'de Cihad Kavramı

Hadis-i Şeriflerde Cihad Kavramı

Cihad Emîri

Mücâhid; Cihad Eri Yiğit

Mücâhidlerin Özellikleri:

Mücâhede; Önce Gizli Düşmana/Nefse Karşı Cihad.

İctihad; Cihadın İlimle Yapılanı

İctihad'ın İşleyişi:

İctihadlar Bağlayıcı mıdır?.

İctihad Kapısı Kapalı mıdır?.

Müctehid; İlim ve Fikirle Cihad Eden Âlim..

Müctehidde Bulunması Gereken Şartlar:

Müctehidlerin Tabakaları:

Fikrî Cihad.

Günümüzde Cihad.

Cihad Kavramını Yanlış Tanımlama:

Günümüzde Cihad Ne Anlama Gelir?.

1) Ferdî Cihad:

2) Ailevî Cihad:

3) Sosyal Cihad:

Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar


.


.Nefs'e Karşı Cihad:

 
Şüphesiz en güç cihad, insanın
nefsiyle ve nefsinin arzularına karşı yaptığı cihaddır. Müslüman, gerçek cihadı
nefsine karşı verir. Nefsine karşı cihadı kazanamayan, düşmanın karşısına çıkmak
için kendisinde güç ve cesaret bulamaz. Hz. Peygamber Tebük seferinden dönüşte
ashabına şöyle buyurmuştu: "Küçük cihaddan büyük cihada dönüyoruz."[1]
Bu hadisinde Hz. Peygamber, en kalabalık bir ordu ile katıldığı Tebük seferini
"küçük cihad" olarak vasıflandırırken; nefse karşı verilecek mücadeleyi "büyük
cihad" olarak nitelendirmektedir. "Hakiki mücahid nefsine karşı cihad açan
kimsedir."[2]
hadîsi de aynı manayı ifade etmektedir.
Aynı meâlde başka hadis-i
şerifler de vardır. Bütün bunlar bize, insanın nefsi ile, nefsinin boş ve
mânâsız, hatta gayr-ı meşrû istekleri ile mücadele etmesinin cihad olarak
değerlendirildiğini göstermektedir.[3]
Müslümanın kendi aşırı
isteklerini sınırlamak için çaba göstermesi, takva sahibi olması, nefse karşı
yapılan cihadtır.

[4]

[1]
Aclûnî, Keşfu'l-Hafâ': 1/425.

[2]
Tirmizî, Cihad: 2.

[3]
Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/309.

[4]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 115


.

.İlim İle Cihad:

 
Cihad'ın başka bir çeşidi de ilim ile yapılan cihaddır.
Dünyadaki bütün kötülüklerin sebebi cehalettir. Hakk'a ulaşmak isteyen herkesin
cehaletten kurtulması, ondan uzaklaşması gerekir.
Bilginin ortaya koyduğu
delillerin gönüller üzerinde icra ettiği tesiri silâh gücü ile temin etmek
mümkün değildir. Onun için şöyle buyurulmuştur:
"Ey Muhammed! İnsanları
Rabbi'nin yoluna, hikmetle, güzel öğütle çağır; onlarla en güzel şekilde tartış.
Doğrusu Rabbin, kendi yolundan sapanları daha iyi bilir. O, doğru yolda olanları
da en iyi bilir." (en-Nahl: 16/125).
Temeli ilim yoluyla tebliğ ve
davete dayanan İslâmiyette, bu tebliğ faaliyetinin adı "ilim ile cihad"dır. Bu
usûle "Kur'an ile cihad" da denilir. En güzel mücadele şekli Kur'an'ın mücadele
şeklidir. Bunun için Cenâb-ı Hak: "Sen kâfirlere uyma, uyanlara karşı Kur'an
ile büyük bir cihadla cihad et." (el-Furkan: 25/52) buyurmuştur. Ayet-i
kerimede Kur'an ile cihadın "büyük cihad" olarak belirtilmesi, Kur'an'ın ilim
ile cihad konusuna ne kadar önem verdiğini göstermektedir. Hak ve hakikatı, en
tehlikeli zamanda bile, hiç bir şeyden korkmadan ve çekinmeden olduğu gibi
söylemek de bir çeşit cihaddır. Rasûlullah (s.a.s.) bu konuda şöyle buyurmuştur:
"Zalim bir hükümdar
karşısında hak ve adaleti açıkça söylemek, büyük bir cihaddır."[1]

Cahillik, kötülüklerin
kaynağıdır. Hakkı ve O'nun güzel yolunu tanıyan kötülüklere düşmez. Kötü
insanlara ve zalimlere doğru bilgi ve Kur'an'ın hikmetleri, güzellikleri
ulaştırılırsa, onların kötülüğü azaltılabilir.

[2]
 

[1]
İbn Mâce, Fiten: 4011. Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/309.

[2]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 115


.Mal İle Cihad:

 
Mal ile cihad, Allah Teâla'nın
insana ihsan etmiş bulunduğu mal ve servetin yine Allah (c.c.) yolunda
harcanması demektir.
Bilindiği gibi dünyada her iş para ile yapılmaktadır.
Hakkın korunması ve zafere ulaşılması da yine paraya bağlıdır. Bunun için mal
ile cihadın önemi büyüktür. Müslümanların, İslâm'ın yücelmesi hakkın muzaffer
olması için her türlü mal, servet ve paralarını bu yolda fedâ etmeleri mal ile
cihaddır.
Hz. Peygamber'in, mal ile cihad
hususundaki teşvik edici sözleri ashabı kiramı harekete geçirmiş ve kendileri
yoksulluk içinde sıkıntılı bir hayat geçirirken, mal ile cihad farizasını edâ
edebilmek için elde avuçta ne varsa getirip Rasûlullah'a vermişlerdir. Bu konuda
Kur'an-ı Kerîm'de de pek çok ayeti kerîme vardır. Cenâb-ı Hak şöyle buyurmuştur:
"İman edip hicret eden,
Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad eden, (mücâhidlere) yer veren ve
yardım edenlerin hepsi birbirinin vekilidir." (el-Enfal: 8/72)
"...Allah yolunda
mallarınızla, canlarınızla savaşın. Bilseniz bu sizin hakkınızda ne kadar
hayırlıdır." (et-Tevbe: 9/41)
"Allah, mallarıyla,
canlarıyla mücadele edenleri derece bakımından oturanlardan üstün kılmıştır."
(en-Nisâ: 4/95)

[1]
Mü'min sahip olduğu imkanları
Allah yolunda harcayabilir, Allah yolunda çalışanlara, kötülükle savaşanlara
destek olabilir.

[2]

[1]
Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/309.

[2]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 115.


.4- Dil İle Cihad:

 
Mü'min elinden geldiği kadar
günah ve kötü olan işleri ortadan kaldırmak, kötü insanları kötülüklerden vaz
geçirmek için diliyle anlatır, öğüt verir. Peygamberimiz (sav) şöyle buyuruyor:

"Müşriklere karşı
mallarınızla, canlarınızla ve dillerinizle cihad edin."[1]

Umretü'l Kaza sırasında
Abdullah b. Revâha (ra)'nın Hz. Muhammed (sav) huzurunda Kureyşlileri hicveden
şiir okumasını Hz.Ömer (ra) hoş karşılamayarak engel olmuştu. Bunun üzerine
Rasûlüllah (sav) ona şöyle demişti:
"Ey Ömer, Abdullah'ı serbest
bırak, onun hicivleri Kureyş'i oktan daha çabuk etkilemekte, yaralar
açmaktadır."[2]

Dil ile cihad; her türlü ilmí
ve edebí çalışmaları, tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini, karşı tez
geliştirmeyi, zararlı propagandalara cevap vermeyi, düşünsel ve bilimsel alanda
yetkin bir mücadeleyi de kapsar. Bunun metodu ve araçları zamana ve şartlara
göre değişebilir. Allah'ın diniyle mücadele edenlerin şeytaní hileleri bilinip
ona göre çalışma yapılmalı. Günümüzde çok yaygın hale gelen meşru eğitim ve
iletişim araçları insanların gönüllerini İslâma ısındırmak, onların yüreklerine
İslâmın diriltici soluğunu ulaştırmak amacıyla kullanılabilir.

[3]

[1]
Ebu Davud, Cihad: 18,
Hadis no: 2504, 3/10; Nesâí, Cihad: 1, 6/7.

[2]
Nak. Kütübü Sitte: 5/67.

[3]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 115-116.


.Beden İle Cihad:

 
Cihad, müslümanlara farzdır.
Her müslümanın nefsi ile, ilim ve malı ile sürekli cihad yapması, böylece dinin
korunması, Hakk'ın galip kılınması için çalışması gerekir. Bazen "İ'lây-ı
kelimetullah" yani Allah adının yüceltilmesi dinin korunup yayılması içinde elde
silâh düşmanla savaşmak icab edebilir. Bu en büyük cihaddır ve müslümanlara
farzdır. Hattâ cihad denildiği zaman ilk akla gelen husus, düşmanla sıcak savaşa
girmektir.
Cenâb-ı Hak şöyle buyurmuştur:
"Sizinle savaşanlarla; Allah
yolunda siz de savaşın. Fakat haksız yere saldırmayın." (el-Bakara: 2/190)
Bu ilâhi emir Allah yolunda,
İslâm uğrunda savaşmanın ve İslâm yurdunu düşmana karşı korumanın cihad olduğunu
bize ifade etmektedir. Hz. Peygamber (s.a.s.) de bir hadis-i şeriflerinde;
ganimet elde etmek, şan ve şöhrete ulaşmak, mevki ve makam elde etmek için
yapılan savaşın cihad olmadığını, cihadın, Allah (c.c.)'ın adının yüceltilmesi (İ'lây-ı
kelimetullah) için yapılan savaş olduğunu haber vermiştir.

[1]
Mü'min gerekirse bedeniyle,
canıyla Allah yoluna çıkar, çalışır, çaba sarfeder, Allah adını yüceltmek için
gayret eder. Canını Allah yolunda vermekten çekinmez.
Mü'minler İslâma aykırı olmayan
bütün araçları kullanarak; bugün özelde müslümanları, genelde bütün insanlığı
tehdit eden, onların mutluluğuna engel olan kötülüklerle mücadele etmeli ve
insanlara İslâmın güzelliklerini ulaştırmalıdırlar. İnsanlığın gerçekten bu
çabaya, bu çalışmaya her zamankinden daha fazla ihtiyacı bulunmaktadır.

[2]

[1]
Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/309-310.

[2]
Hüseyin K. Ece, İslam'ın Temel Kavramları, Beyan Yayınları: 116.


.Savaşsız Bir Dünya Mümkün müdür?

 
Çağımızda bir takım gruplar her
ne kadar savaşsız bir dünyanın özlemini dile getirmekte ve bunun için açık veya
gizli savaş aleyhtarı faaliyetler sürdürmekte iseler de, bu hiç bir zaman,
binlerce yıldan beri devam eden gerçeği değiştirmeyecek ve savaşlar sürüp
gidecektir. Cenâb-ı Hak bu değişmez gerçeği aşağıdaki ayet-i kerîmede bize haber
vermiştir:
"Hoşunuza gitmediği halde,
savaş size farz kılındı. Hoşunuza gitmeyen bir Şey, hakkınızda hayırlı olabilir.
Hoşunuza giden bir şey de, hakkınızda kötü olabilir. Bunları Allah bilir, siz
bilemezsiniz." (el-Bakara: 2/216).
"Savaşan, ancak kendi öz
canı için savaşmış olur. Allah hiç bir şeye muhtaç değildir." (el-Ankebut:
29/6).
İslâm dini müslümanlara şerefli
bir hayat yaşatmayı hedef edinmiştir. Bu sebeple bu dinin emrettiği savaş,
savunma savaşı, zâlimlerden mazlumları kurtarma savaşı, her yere adalet götürme
savaşı ve müslümanların haysiyetini koruma savaşıdır. Kur'an-ı Kerîm'de:
"Kendilerine karşı savaş
ilân olunduğunda zulme uğrayanlara cihad etmeleri için izin verildi. Hak Teâlâ
onlara yardıma hakkıyla kadirdir." (el-Hac: 22/39) buyurulup meşrû savunma
savaşına izin verilirken her an savaşa hazır olmak da emredilmiştir.
Savaşın önemini ısrarla belirten İslâm dini ve onun yüce
kitabı, barışın da gereğine işaret etmekte, barış teklifi düşmandan geldiği
takdirde taviz vermeden teklifin yerine getirilmesini istemektedir:
"Eğer onlar
barış isterlerse sen de onu kabul et. Allah'a güven ve dayan. Her şeyi işiten,
herşeyi hakkıyla gören O'dur. Onlar seni aldatmak isterlerse, şunu kesin olarak
bil ki, Allah sana yeter. Seni yardımlarıyla ve müminlerle destekleyen O'dur."
(el-Enfâl: 8/63).
İslâm,
müslümanlara yapılan tecavüzlerin hiç birinin karşılıksız bırakılmamasını
istemektedir:
"O halde,
size karşı tecavüz edenlere siz de aynıyla mukabele edin."
(el-Bakara: 2/194).
Yeryüzünde
fitne kalmayıncaya kadar müslümanların cihada devam etmelerini isteyen İslâm,
savaş hukukunu da en güzel şekilde tanzim etmiştir. Allah Teâlâ'nın:
"Andlaşma
yaptığınızda Allah'ın ahdini (andlaşma hükümlerini) yerine getirin."
(en-Nahl: 16/91)
"Haddi
aşmayın, Allah haddi aşanları sevmez." (el-Bakara,
2/190) buyurması; Peygamber Efendimiz'in cephe gerisinde bulunan kadın, çocuk,
ihtiyar ve din adamlarının öldürülmemesini, savaşçılara işkence edilmemesini
çapulculuk yapılmamasını istemesi, İslâm savaş hukukunun temel kuralları
olmuştur.

[1]

[1]


.Cihadın Gerekliliği:

 
Görüldüğü gibi cihad ilâhi bir
emir olup kadın erkek bütün müslümanlara farzdır. Bu farzı yerine getirenler
Cenâb-ı Hakk'ın hoşnutluğunu kazanacak ve ahirette yüce mertebelere
ulaşacaklardır.
Cenâb-ı Hak:
"Siz de düşmanlara karşı
gücünüzün yettiği kadar kuvvet ve (cihad için) başlanıp beslenen atlar
hazırlayın" (el-Enfâl: 8/60) buyurarak müslümanlara her zaman cihad için
hazırlıklı olmalarını emretmiştir.
İşte bütün bu ayet ve
hadislerin ışığında cihad, dünya ve dünya malı için olmayan, Kelîme-i Tevhîd'in
kabulü ve gönüllere yerleşmesi için gösterilen cehd ile bunun neticesinde
kazanılan kardeşliğin adıdır. Cihad; insanları, kula kul olmaktan kurtarıp
Allah'a kul etmeğe davet edişin ve bu uğurda çekilen sıkıntıların adıdır. Cihad,
insanları, sınıf, zümre, parti ve bütün beşeri hegemonyalardan kurtarıp Allah'ın
hâkimiyeti altına gönül rızası ile davet etmenin adıdır. Kinsiz, kansız ve mutlu
bir İslâm toplumu oluşturmak için gösterilen ihlaslı hareketin adıdır. Cihad,
her ferdin, kendisini günahlardan arındırıp Allah'a istiğfar etmesi, Allah'a
yönelmesi, Allah'a yönelen insanlardan oluşan bir dünya kurması ve bu dünyada
kendisi ve insanlar için yalnız Allah'ın hâkimiyetini istemesi ve bunun için
devamlı hareket halinde olmasıdır. Cihad, eskiden yapılan ve pişmanlık duyulan
bütün yanlış işlerin aksini yapma gücüdür. Cihad, zimmete geçirilen bütün
hakları geri iade edebilmektir.
Cihad, terkedilen hukukullahı
telâfi etmektir. Cihad, nefis ve bedendeki her türlü taklidi terk etmektir.
Rasûlullah (s.a.s.)'ın torunu
Hz. Hasan der ki: "Adam Allah uğrunda cihad eder. Halbuki bir kılıç vurmamış
bulunur. Sonra Allah uğrunda cihadın hakkı da; hak ve ihlâsa yakın bulunması,
haksızlıktan ve kötü niyetlerden gücü yettiği oranda kusur ve ilgisizlikten uzak
bulunmasıdır."
Cihad, insanları baskı ve
zorlamadan korumak ve kurtarmaktır. Zorlama ve baskı olmayan İslâm'a, insanları
davet ederek Allah'ın adını yüceltmektir. Cihad, herkesi, mensubu olduğu
akîdeden zorla çıkarmaya çalışmayıp, hakkın kabulü ve yayılışına engel olmak
isteyen ve gücünün yettiğine baskı yapan hak düşmanlarının kovulması ve her
türlü engelin kaldırılması ile, sağlam kalp ve dosdoğru düşünen bir akıl için
belirlenmiş en güzel nizamı, yani İslâm'ı hâkim kılmaktır. Cihad, Hz. Peygamber
(s.a.s.)'in yaşayıp tebliğ ettiği İslâm'a yapışarak Allah yolunda kendini ve.
malını feda etmiş, orta yolu seçmiş, aşırılıktan sakınmış ilâh olarak Allah'ı ve
onun hâkimiyetini tanımış, İslâm'ı bütün dinlerin üstünde ve tamamlanmış tek din
kabul ederek bu dini müdafaa ve yaşanılır kılmak için çalışmak demektir. Bunun
için İslâm'da mutlak surette, öldürme, intikam, din değiştirmeye zorlama yoktur.
Düşmanı yenmek, onun kuvvet ve gücünü bertaraf edip, dinde serbest olarak
Allah'ın hükmüne tabi tutmaktır ki, işte Allah'ın adını yüceltmek için yapılan
cihad şekillerinden birisi de budur.
Cihad, ne bir savunma savaşı ne
düşmana saldırıda bulunup onu imha etme savaşıdır. Kıtal ve kan dökme değildir.
Yahut bir üstünlük ve egemenlik kurarak insanları boyunduruk altına alma savaşı
da değildir.
İnsanlarla mücadele ve insanlar
arası savaş ilişkilerini anlatan pek çok kelime varken, İslâm bu kelimeleri
cihad kavramı yerine kullanmadı. Meselâ, harp, kıtal, ezâ kelimeleri cihad
kelimesinin yerini tutmamaktadır. İslâm niçin eskiden Araplar'ın kullandığı harp
vb. gibi kelimeleri almadı da yepyeni bir ifade olan cihad tabirini aldı. Bunun
birinci sebebi, harp tabiri şahsi menfaatler, polemik oyunlar için ateşi
sönmeyen, yangını çağlar boyu milletlerin, kabilelerin içinden çıkmayan kıtal
anlamında kullanılmıştır. Harplerde genellikle, kişisel ve toplumsal kinler
hâkim olmuştur. Harplerde fikir endişesi, bir akîdeyi galip kılma çabası göze
çarpmaz.[1]

[1]
Şamil İslam Ansiklopedisi: 310-311.


.Cihad

Allah İçindir ve Allah Yolundadır:
 
İslâm'da cihad, hedefsiz, gayesiz bir savaş değildir.
İslâm'da cihad yalnız Allah yolunda olur. Bu şart, cihaddan ayrılmaz. İslâm'ın
kendi hedeflerine varmak için niçin harp veya başka bir kelimeyi değil de; "cihad"
kelimesini seçtiğini belirtirken, cihadın diğer kelimelerden farklı olduğunu
ifade ettik. Bu farklılığı sağlayan bir hususiyet de "Allah yolunda" ifadesinin
ve kavramının cihad kelimesinin içinde bulunmasındandır. "Allah yolunda" tabiri
de İslâm'ın kendi mefkûresi için kullandığı terimler sözlüğünden bir terimdir.
Bu terimi de bir çok kişi yanlış anlamış, halkı İslâm inancına boyun eğdirip,
İslâm'ı kabul ettirip bunun için zorlamak olduğu düşüncesini "Allah yolunda
cihad" olarak düşünmüşlerdir.
Gerçekte, "Allah yolunda"
terimi, İslâm kavramları içinde onların düşündüğünden çok geniş bir anlam
belirtir. "Allah yolunda cihad" batılıların anladığı manada kutsal bir savaş
değildir. İslâm nazarında, toplumun fayda ve mutluluğu için, geçici dünya
arzusunda bulunmadan yapılan her hareket "Allah yolunda"dır.
Allah'ın sana verdiği malları
geçici dünyalık faydalar umarak sarfedersen bu "Allah yolunda" olmak değildir.
Ama sırf Allah rızası için, bildiğin muhtaçlara yardım edersen şüphesiz ki bu
"Allah yolunda" bir iştir. İşte bu "Allah yolunda" terimi, yalnız İslâm'a
mahsus; maddi menfaat ve arzulardan uzak, sırf Allah rızası umulan davranışlar
için kullanılır. Bunu yapan kimse bilir ki mümin. kardeşlerinin saadeti için
yaptığı her iş Allah rızası içindir. Müminin geçici dünya hayatında istediği tek
husus Allah Teâlâ'nın rızasını kazanmaktan başka bir şey değildir. İşte yüce
Allah, bu anlama işaret etmek için cihadı, "Allah yolunda" kaydıyla
sınırlamıştır. İslâm'ın istediği de budur. Müslüman topluluk veya fert, batıl ve
beşerî sistemleri yıkıp, yerine İslâm akîdesine dayalı bir sistemi getirirken,
harcayacakları çabaları ve yapacakları her türlü fedakârlıkları, kişisel
çıkarlardan, nefsânî arzulardan uzak tutmalıdır. Bütün çırpınmalarının karşılığı
olarak, hak ölçülerine uygun, adaletli bir sistemi getirmekten başka bir şey
gözetmemelidirler. Mümin, yaptığı şeylerin karşılığını bu dünyada beklemez.
Allah'ın kelâmını yüceltmek için, bu bitmeyen mücadelenin, dinmeyen savaşın
karşılığında; mal, mülk, şan, şeref, rütbe, geçici dünyalık elde etme düşüncesi
aklından geçmez.
"İnananlar Allah yolunda
savaşırlar, küfredenler ise tâğût yolunda savaşırlar..." (en-Nisâ: 4/76).
Bütün bunlardan anlaşılıyor ki,
Allah, ancak kendi rızası için olan cihadı kabul eder. Nefsânî arzulardan,
kavmiyetçi kinlerden, kabilecilik taassubundan kopan savaşı değil...
Yeryüzündeki her canlı, hayatını devam ettirmek için çırpınıp durur. Fıtrî
gayesine ulaşmak için gece gündüz demeyip çalışır. fakat müslümanın çırpınış ve
çalışması başka gayelere yöneliktir. O, yani, İslâm'a inanıp, onun sistemine
bağlanan kimse, her şeyden önce İslâm inkılâbının gayesi olan Hakkı getirmek
için canla başla, malla Allah yolunda cihad eder. Bütün gücüyle şer güçleri
yıkmak, fitne ve fesat tohumlarının yeryüzünde yayılmasına engel olmak için
çalışır. "Fitne yok olup din ve hâkimiyet yalnız Allah'ın oluncaya kadar" cihad
eder. İşte İslâmî cihad budur.

[1]

[1]
Şamil İslam Ansiklopedisi: 311-312.


.Kur'ân-ı Kerim'de

Cihad Kavramı
 
Cihad kelimesi Kur'an'da farklı
şekillerde kırk bir yerde geçmektedir. Bunlardan 33'ü kavram anlamındaki cihadla
ilgilidir. Mü'minler Allah yolunda, kâfirler ise tâğut yolunda savaşırlar.[1]
Allah, kendi yolunda cihad etmeyi emretmektedir.[2]
Bu yolda canlarıyla ve mallarıyla çalışanları övmektedir.[3]
Allah yolunda mücâdele eden mücâhidlerin dereceleri, evlerinde oturanlardan daha
yücedir.[4]
Allah yolunda mallarıyla ve canlarıyla cihad edenlerin dereceleri çok yüksektir,
mükâfâtları boldur.[5]
Allah, peygamberlerle beraber Allah yolunda yılmadan, gevşemeden cihad eden
sabırlı Rabbânîleri sever.[6]
Mü'minler, dünyayı, içindekileri, meskenleri cihaddan çok severlerse, Allah
onlara cezâ verir.[7]
Allah (c.c.) cihad emri ile mü'minleri imtihan etmektedir.[8]
Allah yolunda cihad edenler ‘şehid' olabilirler ama onlar ölmezler, Allah
katında diridirler.[9]
Silâhlı/canla cihad, bize harp açanlara[10],
verdikleri sözü tutmayıp tekrar dinimize saldıranlara[11],
Allah'a ve âhiret gününe inanmayarak, Allah ve Peygamberin haram kıldığı şeyleri
haram kabul etmeyenlere karşı[12],
yeryüzünde fitneyi söküp atmak ve Allah'ın dinini hâkim kılmak[13]
gâyesi ile meşrû kılınmıştır.
"İman edenler ve hicret edip
Allah yolunda cihad edenler var ya, işte bunlar, Allah'ın rahmetini umabilirler.
Allah ğafûr ve rahîmdir." (Bakara: 2/218)
"Yoksa Allah içinizden cihad
edenleri belli etmeden, sabredenleri ortaya çıkarmadan cennete gireceğinizi mi
sandınız?" (Âl-i İmrân: 3/142)
"Nice peygamberler vardı ki,
beraberinde Allah erleri bulunduğu halde savaştılar da, bunlar, Allah yolunda
başlarına gelenlerden dolayı gevşeklik ve zaaf göstermediler; boyun eğmediler.
Allah sabredenleri sever." (Âl-i İmrân: 3/146)
"İki ordunun karşılaştığı
gün sizin başınıza gelenler, Allah'ın dilemesiyle olmuştur ki, bu da, mü'minleri
ayırdetmesi ve münâfıkları ortaya çıkarması için idi. Bunlara: ‘Gelin, Allah
yolunda çarpışın; yahut karartınızla düşmana gözdağı olun' denildiği zaman,
‘Harbetmeyi bilseydik, elbette sizin peşinizden gelirdik' dediler. Onlar o gün,
imandan çok kâfirliğe yakın idiler. Ağızlarıyla, kalplerinde olmayanı
söylüyorlardı. Halbuki Allah, onların gizledikleri niyeti çok iyi bilir.
(Evlerinde) Oturup da kardeşleri hakkında, ‘bize uysalardı öldürülmezlerdi'
diyenlere, ‘eğer doğru sözlü insanlar iseniz, canlarınızı ölümden kurtarın
bakalım!' de. Allah yolunda öldürülenleri sakın ölü sanmayın! Bilakis onlar
diridirler; Allah'ın, lütuf ve kereminden kendilerine verdikleri ile sevinçli
bir halde Rableri yanında rızıklara mazhar olmaktadırlar. Arkalarından gelecek
ve henüz kendilerine katılmamış olan şehid kardeşlerine de hiçbir keder ve korku
bulunmadığı müjdesinin sevincini duymaktadırlar." (Âl-i İmrân: 3/166-170)
"Bir kısım insanlar
mü'minlere, ‘düşmanlarınız size karşı toplandılar; aman sakının onlardan!'
dediklerinde bu, onların imanlarını bir kat daha artırmış ve ‘Allah bize yeter.
O ne güzel vekîldir' demişlerdir." (Âl-i İmrân: 3/173)
"Rableri, onların duâlarını
kabul etti. (Dedi ki:) Ben, erkek olsun kadın olsun -ki hep birbirinizdensiniz-
içinizden, çalışan hiçbir kimsenin yaptığını boşa çıkarmayacağım. Onlar ki,
hicret ettiler, yurtlarından çıkarıldılar, Benim yolumda eziyete uğradılar,
çarpıştılar ve öldürüldüler; andolsun, Ben de onların kötülüklerini örteceğim ve
onları içinden ırmaklar akan cennetlere koyacağım. Bu mükâfat, Allah
tarafındandır. Allah, mükâfatın en güzeli kendi nezdinde olandır." (Âl-i
İmrân: 3/195)
"Ey iman edenler! İhtiyatlı
davranın; bölük bölük savaşa çıkın, yahut (gerektiğinde) topyekün savaşın."
(Nisâ: 4/71)
"O halde, dünya hayatını
âhiret karşılığında satanlar, Allah yolunda savaşsınlar. Kim Allah yolunda
savaşır da öldürülür veya gâlip gelirse Biz ona yakında büyük bir mükâfat
vereceğiz." (Nisâ: 4/74)
"Size ne oldu da Allah
yolunda ve ‘Rabbimiz! Bizi, halkı zâlim olan bu şehirden çıkar, bize tarafından
bir sahip gönder, bize katından bir yardımcı yolla' diyen zavallı erkekler,
kadınlar ve çocuklar uğrunda savaşmıyorsunuz? (Buna hakkınız yok!)" (Nisâ:
4/75)
"İman edenler Allah yolunda
savaşırlar, kâfirler ise tâğut (bâtıl dâvâlar ve şeytan) yolunda savaşırlar. O
halde şeytanın dostlarına karşı savaşın; şüphe yok ki şeytanın düzeni ve tuzağı
zayıftır." (Nisâ: 4/76)
"Kendilerine ‘ellerinizi
savaştan çekin, namazı kılın ve zekâtı verin' denilen kimseleri görmedin mi?
Üzerlerine savaş yazılınca içlerinden bir grup insanlardan, Allah'tan korkar
gibi, yahut daha fazla bir korku ile korkmaya başladılar da; ‘Rabbimiz! Savaşı
bize niçin yazdın! Bizi, yakın bir süreye kadar ertelesen (daha bir müddet
savaşı farz kılmasan) olmaz mıydı?' dediler. Onlara de ki: ‘Dünya menfaati
önemsizdir, Allah'tan korkanlar için âhiret daha hayırlıdır, size kıl kadar
haksızlık edilmez. Nerede olursanız olun, ölüm size ulaşır; sarp ve sağlam
kalelerde olsanız bile!..." (Nisâ: 4/77-78)
"Artık Allah yolunda savaş.
Sen, kendinden başkası (sebebiyle) sorumlu tutulmazsın. Mü'minleri de teşvik et.
Umulur ki Allah kâfirlerin gücünü kırar (güçleriyle size zarar vermelerini
önler). Allah'ın gücü daha çetin ve cezâsı daha şiddetlidir." (Nisâ: 4/84)
"Ancak, kendileriyle
aranızda antlaşma bulunan bir topluma sığınanlar, ne sizinle ne de kendi
toplumlarıyla savaşmak (istemediklerin)den yürekleri sıkılarak size gelenler
müstesnâ. Allah dileseydi onları başınıza belâ ederdi de sizinle savaşırlardı.
Artık onlar sizi bırakıp bir tarafa çekilir de sizinle savaşmazlar ve barışı
size bırakırlarsa bu durumda Allah size, onların aleyhinde bir yol(a girme
hakkı) vermemiştir. Hem sizden hem de kendi toplumlarından emin olmak isteyen
başkalarını da bulacaksınız. Bunlar her ne zaman fitneye götürülseler ona baş
aşağı dalarlar(daldırılırlar). Eğer sizden uzak durmaz, sulh işini size bırakıp
ellerini çekmezlerse onları yakalayın, rastladığınız yerde öldürün. İşte onlar
üzerine sizin için apaçık yetki verdik." (Nisâ: 4/90-91)
"Ey iman edenler! Allah
yolunda savaşa çıktığınız zaman iyi anlayıp dinleyin. Size selâm verene, dünya
hayatının geçici menfaatine göz dikerek 'sen mü'min değilsin' demeyin. Çünkü
Allah'ın nezdinde sayısız ganimetler vardır. Önceden siz de böyle iken Allah
size lutfetti; o halde iyi anlayıp dinleyin. Şüphesiz Allah bütün
yaptıklarınızdan haberdardır. Mü'minlerden -özür sahibi olanlar dışında-
oturanlarla malları ve canlarıyla Allah yolunda cihad edenler bir olmaz. Allah,
malları ve canları ile cihad edenleri, derece bakımından oturanlardan üstün
kıldı. Gerçi Allah hepsine de güzellik (cennet) vaad etmiştir; ama mücâhidleri,
oturanlardan çok büyük bir ecirle üstün kılmıştır. Kendinden dereceler,
bağışlama ve rahmet vermiştir. Allah çok bağışlayıcı ve merhamet edicidir."
(Nisâ: 4/94-96)
"Ey Mûsâ! Onlar orada
bulundukları müddetçe biz oraya asla girmeyiz; şu halde sen ve Rabbin gidin
savaşın; biz burada oturacağız' dediler. Mûsâ: ‘Rabbim, ben kendimden ve
kardeşimden başkasına hâkim olamıyorum; bizimle bu fâsık/yoldan çıkmış toplumun
arasını ayır' dedi. Allah: ‘Öyleyse orası onlara kırk yıl yasaklanmıştır; (bu
müddet içinde) yeryüzünde şaşkın şaşkın dolaşacaklar. Sen de fâsık/yoldan çıkmış
toplum için üzülme' dedi." (Mâide: 5/24-26)
"Allah ve Rasûlüne karşı
savaşanların ve yeryüzünde (hak) düzeni bozmaya çalışanların cezâsı, ancak ya
acımadan öldürülmeleri, ya asılmaları, yahut el ve ayaklarının çaprazlama
kesilmesi, yahut da bulundukları yerden sürülmeleridir. Bu onların dünyadaki
rüsvaylığıdır. Onlar için âhirette de büyük azap vardır." (Mâide: 5/33)
"Ey iman edenler! Allah'tan
ittika edin/korkun. O'na vesile/yaklaşmaya yol arayın ve O'nun yolunda cihad
edin ki kurtuluşa eresiniz." (Mâide: 5/35)
"Ey iman edenler! Sizden kim
mürted olur/dininden dönerse (bilsin ki) Allah, sevdiği ve Kendisini seven,
mü'minlere alçakgönüllü (şefkatli), kâfirlere karşı onurlu ve zorlu bir toplum
getirecektir. (Bunlar) Allah yolunda cihad ederler ve hiçbir kınayanın
kınamasından korkmazlar (hiçbir kimsenin kınamasına aldırmazlar). Bu, Allah'ın,
dilediğine verdiği lutfudur. Allah'ın lutfu ve ilmi geniştir." (Mâide: 5/54)

"Yahûdiler: ‘Allah'ın eli
bağlıdır (sıkıdır)' dediler. Hay dediği yüzünden eli bağlanası ve lânet olası!
Bilakis, Allah'ın elleri açıktır, dilediği gibi verir. Andolsun ki sana
Rabbinden indirilen, onlardan çoğunun azgınlığını ve küfrünü arttırır.
Aralarına, kıyâmete kadar (sürecek) düşmanlık ve kin soktuk. Ne zaman savaş için
bir ateş yakmışlarsa (fitneyi uyandırmışlarsa) Allah onu söndürmüştür. Onlar
yeryüzünde bozgunculuğa koşarlar; Allah da bozguncuları sevmez." (Mâide:
5/64)
"Hatırlayın ki, siz
Rabbinizden yardım istiyordunuz. O da, 'Ben peşpeşe gelen bin melek ile size
yardım edeceğim' diyerek duânızı kabul buyurdu. Allah bunu (meleklerle yardımı)
sadece müjde olsun ve onunla kalbiniz yatışsın diye yapmıştı. Zaten yardım
yalnız Allah tarafındandır. Çünkü Allah mutlak gâliptir, yegâne hüküm ve hikmet
sahibidir. O zaman katından bir güven olmak üzere sizi hafif bir uykuya
daldırıyordu; sizi temizlemek, şeytanın pisliğini (verdiği vesveseyi) sizden
gidermek, kalplerinizi birbirine bağlamak ve savaşta sebat ettirmek için
üzerinize gökten bir su (yağmur) indiriyordu. Hani Rabbin meleklere: 'Muhakkak
Ben sizinle beraberim; haydi iman edenlere destek olun; Ben kâfirlerin yüreğine
korku salacağım; vurun boyunlarına! Vurun onların bütün parmaklarına!' diye
vahyediyordu. Bu söylenenler, onların Allah'a ve Rasûlüne karşı gelmelerinden
ötürüdür. Kim Allah ve Rasûlüne karşı gelirse, bilsin ki Allah, azâbı şiddetli
olandır. İşte bu yenilgi size Allah'ın azâbı! Şimdilik onu tadın! Kâfirlere bir
de cehennem ateşinin azâbı vardır. Ey mü'minler! Toplu halde kâfirlerle
karşılaştığınız zaman onlara arkanızı dönmeyin (Korkup kaçmayın). Tekrar
savaşmak için bir tarafa çekilme veya diğer bölüğe ulaşıp mevzî tutma durumu
dışında, kim öyle bir günde onlara arka çevirirse muhakkak ki o, Allah'ın
gazabını hak etmiş olarak döner. Onun yeri de cehennemdir. Orası, varılacak ne
kötü yerdir! (Savaşta) Onları siz öldürmediniz, fakat Allah öldürdü onları;
attığın zaman da sen atmadın, fakat Allah attı (onu). Ve bunu, mü'minleri güzel
bir imtihanla denemek için (yaptı). Şüphesiz Allah işitendir, bilendir. Bu
böyledir. Şüphesiz Allah, kâfirlerin tuzağını bozar." (Enfâl: 8/9-18)
"Fitne ortadan kalkıncaya ve
din tamâmen Allah'ın oluncaya kadar onlarla savaşın! (İnkâra) son verirlerse
şüphesiz ki Allah onların yaptıklarını çok iyi görür." (Enfâl: 8/39)
"Ey iman edenler! Herhangi
bir topluluk ile (savaş için) karşılaştığınız zaman sebat edin ve Allah'ı çok
zikredin ki başarıya erişesiniz." (Enfâl: 8/45)
"Allah katında, yürüyen
canlıların en kötüsü kâfir olanlardır. Çünkü onlar iman etmezler. Onlar,
kendileriyle antlaşma yaptığın, sonra her defasında hiç çekinmeden ahitlerini
bozan kimselerdir. Eğer savaşta onları yakalarsan, ibret almaları için onlar ile
(onlara vereceğin cezâ ile) arkalarında bulunan kimseleri de dağıt." (Enfâl:
8/55-57)
"Onlara (düşmanlara) karşı
gücünüz yettiği kadar kuvvet, cihad için bağlanıp beslenen atlar hazırlayın,
onunla Allah'ın düşmanını, sizin düşmanınızı ve onlardan başka sizin
bilmediğiniz, Allah'ın bildiği (düşman) kimseleri korkutursunuz. Allah yolunda
ne harcarsanız size eksiksiz ödenir, siz asla haksızlığa uğratılmazsınız. Eğer
onlar barışa yanaşırlarsa sen de ona yanaş ve Allah'a tevekkül et, çünkü O
işitendir, bilendir." (Enfâl: 8/60-61)
"Ey Peygamber! Mü'minleri
savaşa teşvik et. Eğer sizden sabırlı yirmi kişi bulunursa, iki yüze (kâfire)
gâlip gelirler. Eğer sizden yüz kişi olursa, kâfir olanlardan bin kişiye gâlip
gelirler. Çünkü onlar anlamayan bir topluluktur. Şimdi Allah, yükünüzü
hafifletti; sizde zayıflık olduğunu bildi. O halde sizden sabırlı yüz kişi
bulunursa, (onlardan) iki yüz kişiye gâlip gelir. Ve eğer sizden bin kişi
olursa, Allah'ın izniyle (onlardan) iki bin kişiye gâlip gelirler. Allah
sabredenlerle beraberdir." (Enfâl: 8/65-66)
"İman edip de hicret
edenler, Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad edenler ve (muhâcirleri)
barındırıp yardım edenler var ya, işte onların bir kısmı diğer bir kısmının
velîleridirler. İman edip de hicret etmeyenler ise, onlar hicret edinceye kadar
size onların mirasından hiçbir şey yoktur. Eğer onlar din hususunda sizden
yardım isterlerse, sizinle aralarında sözleşme bulunan bir kavim aleyhine
olmaksızın (o müslümanlara) yardım etmek üzerinize borçtur. Allah
yapacaklarınızı hakkıyla görmektedir." (Enfâl: 8/72)
"İman edip de Allah yolunda
hicret ve cihad edenler; (muhâcirleri) barındıran ve yardım edenler var ya, işte
gerçek mü'minler onlardır. Onlar için mağfiret ve bol rızık vardır." (Enfâl:
8/74)
"Eğer antlaşmalarından sonra
yeminlerini bozarlar ve dininize saldırırlarsa, küfrün önderlerine karşı
savaşın. Çünkü onların yemin (diye bir şey)leri yoktur. (Onlara karşı
savaşırsanız) umulur ki küfre son verirler. (Ey mü'minler!) Verdikleri sözü
bozan, Peygamber'i (yurdundan) çıkarmaya kalkışan ve ilk önce size karşı savaşa
başlamış olan bir kavme karşı savaşmayacak mısınız? Yoksa onlardan korkuyor
musunuz? Eğer (gerçek) mü'minler iseniz, korkmanız gereken yalnızca Allah'tır.
Onlarla savaşın ki Allah, sizin ellerinizle onlara azap etsin, onları rezil
etsin, sizi onlara gâlip kılsın ve mü'min toplumun gönüllerine şifâ versin,
kalplerini ferahlatsın. Ve onların (mü'minlerin) kalplerinden öfkeyi gidersin.
Allah dilediğinin tevbesini kabul eder. Çünkü Allah her şeyi bilendir, hüküm ve
hikmet sahibidir. Yoksa siz, Allah sizden cihad edenlerle Allah, Peygamber ve
mü'minlerden başkasını kendilerine sırdaş edinmeyenleri bilmeden (siz böyle bir
imtihan geçirip iyiler ve kötüler müstehakını almadan başı boş) bırakılacağınızı
mı sandınız? Allah yaptıklarınızdan haberdardır." (Tevbe: 9/12-16)
"(Ey müşrikler!) Siz
hacılara su veren ve Mescid-i Hakam'ı onaran kimseyi, Allah ve âhiret gününe
iman edip de Allah yolunda cihad edenlerle bir mi tutuyorsunuz? Halbuki onlar
Allah katında eşit değillerdir. Allah zâlimler topluluğunu hidâyete erdirmez.
İman edip de hicret edenler ve Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad
edenler rütbe bakımından Allah katında daha üstündürler. Kurtuluşa erenler de
işte onlardır." (Tevbe: 9/19-20)
"De ki: ‘Eğer babalarınız,
oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım akrabânız, kazandığınız mallar,
kesâda uğramasından korktuğunuz ticâret, hoşlandığınız meskenler (evler,
konaklar, köşkler) size Allah'tan, Rasûlünden ve Allah yolunda cihad etmekten
daha sevimli ise, artık Allah emrini getirinceye kadar bekleyin.' Allah fâsıklar
topluluğunu hidâyete erdirmez." (Tevbe: 9/24)
"Kendilerine Kitap
verilenlerden Allah'a ve âhiret gününe iman etmeyen, Allah ve Rasûlünün haram
kıldığını haram saymayan ve hak dini (kendine) din edinmeyen kimselerle,
küçülerek elleriyle cizye verinceye kadar savaşın." (Tevbe: 9/29)
"...Müşrikler nasıl sizinle
topyekün savaşıyorlarsa siz de onlara karşı topyekün savaşın ve bilin ki Allah
takvâ sahipleriyle, (din düşmanlarına karşı korkaklık göstermekten) sakınanlarla
beraberdir." (Tevbe: 9/36)
"Ey iman edenler! Size ne
oldu ki, ‘Allah yolunda savaşa çıkın!' denildiği zaman yere çakılıp
kalıyorsunuz? Âhiret (hayatına) dünya hayatını tercih mi ediyorsunuz? Fakat
dünya hayatının faydası âhiretin yanında pek azdır. Eğer (size emrolunan bu
savaşa) çıkmazsanız, (Allah) sizi pek acıklı bir azap ile cezâlandıracak ve
yerinize sizden başka (emirlerine itaat edecek) bir kavim getirecek; siz (savaşa
çıkmamakla) O'na hiçbir zarar veremeyeceksiniz. Çünkü Allah her şeye kadirdir."
(Tevbe: 9/38-39)
"(Ey mü'minler!) Gerek
hafif, gerek ağır (kolay-zor, binekli-yaya, kuvvetli-zayıf, zengin-fakir,
ihtiyar-genç) olarak hep birlikte savaşa çıkın, mallarınızla ve canlarınızla
Allah yolunda cihad edin. Eğer anlıyorsanız, bu sizin için daha hayırlıdır."
(Tevbe: 9/41)
"Allah'a ve âhiret gününe
iman edenler, mallarıyla canlarıyla savaşmaktan (geri kalmak için) senden izin
istemezler. Allah takvâ sahiplerini çok iyi bilir. Ancak Allah'a ve âhiret
gününe iman etmeyen, kalpleri şüpheye düşüp kuşkular içinde bocalayanlar
(savaştan geri kalmak için) senden izin isterler. Eğer onlar (savaşa) çıkmak
isteselerdi, elbette bunun için bir hazırlık yaparlardı. Fakat Allah onların
davranışlarını çirkin gördü ve onları (böyle cihad gibi güzel bir amelden) geri
koydu; onlara, ‘oturanlarla (kadın ve çocuklarla) beraber oturun!' denildi. Eğer
içinizde (onlar da savaşa) çıksalardı, size bozgunculuktan başka bir katkıları
olmazdı ve mutlaka fitne çıkarmak isteyerek aranızda koşarlardı. Halbuki
içinizde de onlara iyice kulak verecekler vardır (bunları kuşkulandırıp büyük
bir fitne çıkarabilirlerdi). Allah zâlimleri gâyet iyi bilir."    (Tevbe:
9/44-47)
"De ki: Siz bize iki
güzelliğin (şehidlik veya gâziliğin) birinden başkasını mı bekliyorsunuz?
Halbuki biz size Allah'ın ya kendi katından veya bizim elimizle bir azap
eriştirmesini bekliyoruz. Haydi bekleyin durun; biz de sizinle beraber
bekleyenleriz." (Tevbe: 9/52)
"Ey Peygamber! Kâfirlere ve
münâfıklara karşı cihad et, onlara karşı sert davran. Onların varacakları yer
cehennemdir. O ne kötü bir varış yeridir!" (Tevbe: 9/73)
"Allah'ın Rasûlüne muhâlefet
etmek için (savaştan) geri kalanlar (münâfıklar, sefere çıkmayıp) oturmaları ile
sevindiler; mallarıyla, canlarıyla Allah yolunda cihad etmeyi çirkin gördüler ve
(savaşa çıkmak isteyenlere de); ‘bu sıcakta sefere çıkmayın' dediler. De ki:
‘Cehennem ateşi daha sıcaktır (ona nasıl dayanacaksınız?)' Keşke anlasalardı!"
(Tevbe: 9/81)
"Allah'a iman edin, Rasûlü
ile beraber cihad edin' diye bir sûre indirildiği zaman, onlardan servet sahibi
olanlar, senden izin istediler ve ‘bizi bırak, oturanlarla beraber olalım'
dediler. Geride kalan kadınlarla beraber olmağa râzı oldular, çünkü onların
kalplerine mühür vuruldu (dolayısıyla cihadda olan hikmet ve gâyeyi) onlar
anlayamazlar. Fakat Peygamber ve onunla beraber iman edenler, mallarıyla
canlarıyla cihad ettiler. İşte bütün hayırlar (dünyada zafer, âhirette cennet)
onlarındır ve onlar kurtuluşa erenlerin ta kendileridir." (Tevbe: 9/86-88)
"Allah ve Rasûlü için
(insanlara) öğüt verdikleri takdirde; zayıflara, hastalara ve (savaşta)
harcayacak bir şey bulamayanlara (savaşa katılmamalarından ötürü) bir günah
yoktur. Zira iyilik edenlerin aleyhine (kınanmasına) bir yol yoktur. Çünkü Allah
çok bağışlayan ve çok merhamet edendir. Kendilerini bindirip sevk etmen için
sana geldiklerinde, ‘sizi bindirecek bir binek bulamıyorum' deyince, harcayacak
bir şey bulamadıklarından dolayı üzüntüden gözleri yaş dökerek dönen kimselere
de (sorumluluk yoktur). Sorumluluk ancak, zengin oldukları halde, senden izin
isteyenleredir. Çünkü onlar geri kalan kadınlarla beraber olmaya râzı oldular.
Allah da onların kalplerini mühürledi, artık onlar (savaştan geri kalmanın
sonucunun ne olacağını) bilemezler. (Seferden) Onlara döndüğünüz zaman size özür
beyan edecekler. De ki: ‘(Boşuna) özür dilemeyin, size asla inanmayız. Çünkü
Allah, sizin haberlerinizden (aleyhimizde çevirdiğiniz dolaplardan çoğunu) bize
bildirmiştir. (Bundan sonraki) amelinizi Allah da görecektir, Rasûlü de. Sonra
görüleni ve görülmeyeni Bilen'e döndürüleceksiniz de yapmakta olduklarınızı size
haber verecektir. Onların yanına döndüğünüz zaman size, kendilerinden (onları
cezâlandırmaktan) vazgeçmeniz için Allah adına yemin edecekler. İşte o zaman
onlardan yüz çevirin. Çünkü onlar murdardır. Kazanmakta olduklarına (kötü
işlerine) karşılık cezâ olarak varacakları yer cehennemdir. Onlardan râzı
olmanız için size yemin edecekler. Şâyet onlardan râzı olsanız bile Allah
fâsıklar topluluğundan asla râzı olmaz."   (Tevbe: 9/91-96)
"Allah mün'minlerden
mallarını ve canlarını onlara (verilecek) cennet karşılığında satın almıştır.
Çünkü onlar Allah yolunda savaşırlar, öldürürler ve öldürülürler. (Bu,)
Tevrat'ta, İncil'de ve Kur'an'da Allah üzerine hak bir vaaddir. Allah'tan daha
çok sözünü yerine getiren kim vardır? O halde O'nunla yapmış olduğunuz bu alış
verişten dolayı sevinin. İşte bu, (gerçekten) büyük kurtuluştur." (Tevbe:
9/111)
"Mü'minlerin hepsinin toptan
(savaş için) sefere çıkmaları doğru değildir. Onlardan her topluluktan bir grup
dinde (dinî ilimlerde) geniş bilgi elde etmek ve kavimleri (savaştan)
döndüklerinde (onları Allah'ın azâbı ile) korkutmak için geride kalmalıdır.
Umulur ki, dikkatli olurlar. Ey iman edenler! Kâfirlerden size yakın olanlara
karşı savaşın ve onlar (savaş ânında) sizde bir sertlik bulsunlar, (onlara karşı
şiddetli ve çetin olun, sakın gevşeklik ve korkaklık göstermeyin). Biliniz ki
Allah takvâ sahipleriyle, (korkaklıktan) sakınanlarla beraberdir." (Tevbe:
9/122-123)
"Sonra şüphesiz Rabbin,
eziyet edildikten sonra hicret edip ardından da sabrederek cihad edenlerin
yardımcısıdır. Bütün bunlardan sonra Rabbin elbette çok bağışlayan, çok merhamet
edendir." (Nahl: 16/110)
"Kendileriyle savaşılanlara
(mü'minlere) zulme uğramış olmaları sebebiyle, (savaş konusunda) izin verildi.
Şüphe yok ki Allah, onlara yardıma mutlak sûrette kadirdir. Onlar, başka değil;
sırf ‘Rabbimiz Allah'tır' dedikleri için haksız yere yurtlarından çıkarılmış
kimselerdir. Eğer Allah, bir kısım insanları diğer bir kısmı ile defetmeseydi,
mutlak sûrette, içlerinde Allah'ın ismi bol bol anılan manastırlar, kiliseler,
havralar ve mescidler yıkılır giderdi. Allah, kendisine (kendi dinine) yardım
edenlere muhakkak sûrette yardım eder. Hiç şüphesiz Allah, güçlüdür, gâliptir."
(Hacc: 22/39-40)
"Allah uğrunda, O'na
yaraşacak şekilde hakkıyla cihad edin. Sizi O seçti; din husûsunda üzirinize
hiçbir zorluk yüklemedi..." (Hacc: 22/78)
"Kâfirlere boyun eğme ve
bununla (Kur'an ile) onlara karşı olanca gücünle büyük cihad ile cihad et, büyük
bir savaş ver!" (Furkan: 25/52)
"Cihad eden, ancak kendisi
için cihad etmiş olur. Şüphesiz Allah, âlemlerden müstağnîdir, hiçbir şeye
muhtaç değildir." (Ankebût: 29/6)
"Bizim uğrumuzda cihad
edenleri elbette kendi yollarımıza eriştireceğiz. Hiç şüphe yok ki Allah,
muhsinlerlerle/iyi ve güzel davrananlarla beraberdir." (Ankebût: 29/69)
"De ki: ‘Eğer ölümden veya
öldürülmekten kaçıyorsanız, kaçmanın size asla faydası olmaz!' (Eceliniz
gelmemiş ise,) o takdirde de, yaşatılacağınız süre çok değildir. De ki: Allah
size bir kötülük dilerse, O'na karşı sizi kim korur, ya da size rahmet dilerse
(size kim zarar verebilir)? Onlar, kendilerine Allah'tan başka ne bir dost
bulurlar ne de bir yardımcı. Allah, içinizden (savaştan) alıkoyanları ve
dostlarına, ‘bize katılın' diyenleri gerçekten biliyor. Zaten bunların sadece
pek azı savaşa gelir." (Ahzâb: 33/16-18)
"Mü'minler, düşman
birliklerini gördüklerinde, ‘işte Allah ve Rasûlünün bize vaad ettiği! Allah ve
Rasûlü doğru söylemiştir' dediler. Bu (orduların gelişi), onların ancak
imanlarını ve Allah'a bağlılıklarını arttırmıştır. Mü'minler içinde Allah'a
verdikleri sözde duran nice erler/yiğitler var. İşte onlardan kimi, sözünü
yerine getirip o yolda canını vermiştir; kimi de (şehidliği) beklemektedir.
Onlar hiçbir şekilde (sözlerini) değiştirmemişlerdir." (Ahzâb: 33/22-23)
"Allah, o inkâr eden
kâfirleri hiçbir şey elde etmeden öfkeleriyle geri çevirdi. Allah('ın yardımı)
savaşta mü'minlere yetti. Allah güçlüdür, mutlak gâliptir." (Ahzâb: 33/25)
"(Savaşta) İnkâr eden
kâfirlerle karşılaştığınız zaman boyunlarını vurun. Nihayet onlara iyice vurup
sindirince bağı sıkıca bağlayın (esir alın). Savaş sona erince de artık ya
karşılıksız veya fidye karşılığı salıverin. Durum şu ki, Allah dileseydi,
onlardan intikam alırdı. Fakat sizi birbirinizle denemek ister. Allah yolunda
öldürülenlere gelince, Allah onların yaptıklarını boşa çıkarmaz." (Muhammed:
47/4)
"İman etmiş olanlar ‘Keşke
cihad hakkında bir sûre indirilmiş olsaydı!' derler. Ama hükmü açık bir sûre
indirilip de onda savaştan söz edilince, kalplerinde hastalık olanların, ölüm
baygınlığı geçiren kimsenin bakışı gibi sana baktıklarını görürsün. Korktukları
başlarına gelsin! (Onların vazifesi) İtaat ve güzel sözdür. İş ciddiye bindiği
zaman Allah'a sadâkat gösterselerdi, elbette kendileri için daha hayırlı
olurdu." (Muhammed: 47/20-21)
"Andolsun ki içinizden cihad
edenlerle sabredenleri belirleyinceye kadar ve haberlerinizi açıklayıncaya kadar
sizi imtihan edeceğiz." (Muhammed: 47/31)
"Sakın gevşemeyin. Üstün
olduğunuz halde barışa dâvet etmeyin. Allah sizinle beraberdir. O amellerinizi
asla eksiltmez." (Muhammed: 47/35)
"Köre vebâl yoktur, topala
da vebâl yoktur, hastaya da vebâl yoktur (Bunlar savaşa katılmak zorunda
değildir). Kim Allah'a ve peygamberine itaat ederse, Allah onu altından ırmaklar
akan cennetlere sokar. Kim de geri kalırsa, onu acı bir azâba uğratır."
(Fetih: 48/17)
"Eğer kâfirler sizinle
savaşsalardı, arkalarına dönüp kaçarlardı. Sonra bir dost ve yardımcı da
bulamazlardı. Allah'ın, öteden beri süregelen kanunu budur. Allah'ın kanununda
asla bir değişiklik bulamazsın." (Fetih: 48/22-23)
"Eğer mü'minlerden iki grup
birbirleriyle savaşır/vuruşurlarsa aralarını düzeltin. Şâyet biri ötekine
saldırırsa, Allah'ın buyruğuna dönünceye kadar saldıran tarafla savaşın. Eğer
dönerse artık aralarını adâletle düzeltin ve (her işte) adâletli davranın.
Şüphesiz ki Allah, âdil davrananları sever. Mü'minler ancak kardeştirler.
Öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin ve Allah'tan korkun ki merhamet
olunasınız." (Hucurât: 49/9-10)
"(Gerçek) Mü'minler, ancak
Allah'a ve Rasûlüne iman eden, ondan sonra asla şüpheye düşmeyen, Allah yolunda
mallarıyla ve canlarıyla cihad edenler/savaşanlardır. İşte doğrular ancak
onlardır." (Hucurât: 49/15)
"Ne oluyor size ki, Allah
yolunda infak edip harcamıyorsunuz? Halbuki göklerin ve yerin mîrâsı
Allah'ındır. Elbette içinizden fetihten önce infak eden ve savaşanlarla, daha
sonra infak edip savaşanlar bir değildir. Onların derecesi, sonradan infak eden
ve savaşanlardan daha büyüktür. Bununla beraber Allah hepsine de en güzel olanı
vaad etmiştir. Allah'ın yaptıklarınızdan haberi vardır." (Hadîd: 57/10)
"Onların (Münâfıkların)
kalplerinde sizin korkunuz, Allah'ın korkusundan fazladır. Böyledir, çünkü onlar
anlamayan bir topluluktur. Onlar müstahkem şehirlerde veya duvarlar arkasında
bulunmaksızın sizinle toplu halde savaşamazlar. Kendi aralarındaki savaşları ise
çetindir. Sen onları derli toplu sanırsın, halbuki kalpleri darmadağınıktır.
Böyledir, çünkü onlar aklını kullanmayan bir topluluktur." (Haşr: 59/13-14)
"Allah, sizinle din uğrunda
savaşmayan ve sizi yurtlarınızdan çıkarmayanlara iyilik yapmanızı ve âdil
davranmanızı yasaklamaz. Çünkü Allah, adâletli olanları sever. Allah, yalnız
sizinle din uğrunda savaşanları, sizi yurtlarınızdan çıkaranları ve çıkarılmanız
için yardım edenleri dost edinmenizi yasaklar. Kim onlarla dost olursa, işte
zâlimler onlardır." (Mümtehıne: 60/8-9)
"Allah, kendi yolunda
kenetlenmiş bir duvar gibi saf bağlayarak savaşanları sever." (Saff: 61/4)
"Ey iman edenler! Sizi acı
bir azaptan kurtaracak ticâreti size göstereyim mi? Allah'a ve Rasûlüne iman
eder, mallarınızla ve canlarınızla Allah yolunda cihad edersiniz. Eğer
bilirseniz ki, bu sizin için daha hayırlıdır. İşte bu takdirde O, sizin
günahlarınızı bağışlar, sizi zemîninden ırmaklar akan cennetlere, Adn
cennetlerindeki güzel meskenlere koyar. İşte en büyük kurtuluş budur.
Seveceğiniz başka bir şey daha var: Allah'tan yardım/zafer ve yakın bir fetih.
Mü'minleri bunlarla müjdele." (Saff: 61/11-13)
"Ey Peygamber! Kâfirler ve
münâfıklarla savaş, onlara karşı sert davran. Onların varacağı yer cehennemdir.
O gidilecek yer ne de kötüdür!" (Tahrîm: 66/9)[14]

[1]
Nisâ: 4/76.

[2]
Mâide: 5/35; Tevbe: 9/41; Hacc: 22/78; Bakara: 2/190; Nisâ: 4/76 vd.

[3]
Enfâl: 8/72; Tevbe: 9/41.

[4]
Nisâ: 4/95.

[5]
Saff: 61/10-12; Mâide: 5/5.

[6]
Âl-i İmrân: 3/146.

[7]
Tevbe: 9/24.

[8]
Âl-i İmrân: 3/142; Tevbe: 9/16.

[9]
Bakara: 2/154; Âl-i İmrân: 3/169.

[10]
Bakara: 2/190.

[11]
Tevbe: 9/12-13.

[12]
Tevbe: 9/29.

[13]
Bakara: 2/193.

[14]
Ahmet Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.


.Hadis-i Şeriflerde

Cihad Kavramı
 
"Allah yolunda cihad ediniz.
Çünkü Allah yolundaki cihad, Cennet kapılarından bir kapıdır ki, Allah onun
sebebiyle (mücâhidi) hüzün ve kederden korur."[1]

"Müşriklere karşı
mallarınızla, canlarınızla ve dillerinizle cihad edin."[2]

"Cihad
kıyâmete kadar devam edecek bir farzdır"[3]

"Bu din, dâima ayakta duracak, Kıyâmet kopuncaya kadar da mü'minlerden bir grup
onun yolunda cihad edip savaşmaktan asla vazgeçmeyecektir."[4]

"Mekke'nin fethinden sonra artık hicret yoktur, fakat cihad ve niyet vardır..."[5]

"İçinden samimi şekilde
Allah yolunda cihad etmeyi temenni eden kimse, sonra ölse de, öldürülse de şehid
sevabı kazanır."[6]

"Allah benden evvel hiç bir
ümmete bir nebi göndermemiştir ki, ümmet içinde kendisine yardımcı olan
havârîlere, yerleştirdiği geleneklere göre hareket eden arkadaşlara ve
emirlerine itaat eden dostlara sahip olmamış olsun. Sonra bunları bir nesil
takip eder. Onlar yapmadıklarını söyler, emredilmeyen işleri yaparlar. Bunlarla
eli ile fiilen mücâdele eden mü'mindir, dili ile mücâdele eden mü'mindir, kalbi
ile mücâhede eden mü'mindir. Bunun dışında kalanların hardal tanesi kadar da
olsa imanları yoktur."[7]

"Şüphesiz ki mümin kılıcı ve
dili ile cihad eder."[8]

"Gerçek mücâhid, nefsiyle
cihad edendir."[9]

"Zâlim bir hükümdar/yönetici karşısında hak ve adâleti açıkça söylemek, büyük
bir cihaddır."[10]

"Kim Allah yolunda (cihad
için) bir şey infak edip harcarsa, ona (verdiğinin) yedi yüz misli (ecir/sevap)
verilir."[11]

"Bir kul Allah yolunda (cihadda
iken) bir gün oruç tutarsa, bu oruç sebebiyle Cenâb-ı Hak onun yüzünü yetmiş
senelik mesâfeden cehennem ateşinden uzaklaştırır."[12]

"Bir kimse Allah yolunda (cihadda
iken) bir gün oruç tutarsa, Cenâb-ı Hak onunla cehennem arasında yerle gök
genişliğinde bir hendek açar."[13]

Ebû Hüreyre (r.a.) şöyle dedi:
"Rasûlullah (s.a.s.)'ın ashâbından bir kişi, içinde tatlı su gözesi bulunan bir
dağ yolundan geçmişti. Burası çok hoşuna gitti ve:
‘Keşke insanlardan ayrılıp şu
dağ kısığında otursam. Ama Rasûlullah (s.a.s.)'dan izin almadan bunu asla
yapmam' dedi. Sonra arzusunu Rasûlullah'a anlattı. Peygamberimiz:
"Böyle bir şey yapma. Çünkü
sizden birinizin Allah yolunda cihad etmesi/çalışıp gayret sarfetmesi, evinde
oturup yetmiş sene namaz kılmasından daha fazîletlidir. Allah'ın sizi
bağışlamasını ve cennete koymasını istemez misiniz? O halde Allah yolunda cihada
çıkınız. Kim devenin sağılacağı kadar bir süre Allah yolunda cihad ederse,
mutlaka cennete girer." buyurdu."[14]

Rasûlullah (s.a.s.)'a:
"Yâ Rasûlallah! Allah yolunda
cihada denk hangi iş vardır?" denildi.
"Ona denk bir iş
bulamazsınız" buyurdu. İki veya üç defa aynı soruyu tekrarladılar;
Rasûlullah (s.a.s.) her defasında
"Ona denk bir iş
bulamazsınız" cevabını tekrarladı. Daha sonra şöyle buyurdu:
"Allah yolunda cihad eden
kimsenin benzeri, gündüzleri oruç tutan, geceleri namaz kılan, Allah'ın
âyetlerine hakkıyla itaat eden ve Allah yolunda cihad eden kimse, cepheden
dönünceye kadar, namaza ve oruca hiçbir şekilde ara vermeyen kimsenin
benzeridir."[15]

Buhârî'nin rivâyeti şöyledir:

Bu soru üzerine Rasûl-i Ekrem
şöyle buyurdu:
"Cihada denk olacak bir iş
bulamıyorum ki! Allah yolunda cihad eden kimse yola çıktığında, sende mescidine
girip hiç ara vermeden namaz kılmaya, hiç iftar etmeden oruç tutmaya güç
yetirebilir misin?" Soruyu soran kişi:
‘Buna kim güç yetirebilir ki?!"
dedi.[16]

"Müslümanlardan bir şahıs,
deve sağılacak kadar bir süre Allah yolunda cihad ederse, cennet onun hakkı
olur. Allah yolunda yaralanan veya bir sıkıntıya düşen kimse, kıyâmet gününde
yaralandığı gün gibi kanlar içinde Allah'ın huzuruna gelir. Kanının rengi
zâferân gibi kıpkırmızı, kokusu da misk kokusu gibidir."[17]

"Cennette yüz derece vardır
ki, Allah onları, kendi yolunda cihad edenlere hazırlamıştır. Her derece
arasında gökle yer arası kadar mesâfe bulunmaktadır."[18]

"Allah yolunda (cihad için)
ayakları tozlanan kula cehennem ateşi dokunmaz."[19]

"Allah korkusundan ağlayan
bir kimse, sağılan süt tekrar memeye girmedikçe cehenneme girmez. Allah
yolundaki cihadın tozu ile cehennem dumanı bir kulun üzerinde birleşmez."[20]

"İki göze cehennem ateşi
dokunmaz: Allah korkusundan ağlayan göz ve Allah yolunda nöbet bekleyerek
geceleyen göz."[21]

"Kim Allah yolunda cihada
gidecek bir gâziyi donatır, cihad için gerekli olan ihtiyaçlarını karşılarsa,
bizzat cihada gitmiş gibi sevap kazanır. Cihada giden gâzinin arkada bıraktığı
âilesine güzelce bakıp onların ihtiyaçlarını karşılayan da bizzat cihad yapmış
gibi sevap kazanır."[22]

 "Kim Allah'a gerçekten iman
ederek ve vaadine gönülden bağlanarak O'nun yolunda cihad etmek için at
beslerse, o atın yediği, içtiği, gübresi ve bevli kıyâmet gününde o kimsenin
sevapları arasında olacaktır."[23]

"Allah yolunda cihad edenler
için Allah Taâlâ cennette yüz derece hazırlamıştır. Her derecenin arası yerle
gök arası kadardır."[24]

Ebû Zer (r.a.) şöyle dedi:
"Yâ Rasûlallah! Hangi amel daha
fazîletlidi?' diye sordum.
"Allah'a iman ve Allah
yolunda cihad etmek" buyurdular."[25]

Sahâbeden bir adam:
"Yâ Resûlallah! Seyahata çıkmam
için bana izin ver" dedi. Bunun üzerine Nebî (s.a.s.):
"Şüphesiz ki ümmetimin
seyahati Azîz ve Celîl olan Allah yolunda cihada çıkmaktır" buyurdu.[26]

"Allah yolunda cihad ve
Allah'a iman etmek, amellerin en fazîletlisidir..."[27]

Rasûlullah (s.a.s.)'e
"Hangi amel daha fazîletlidir?"
diye soruldu.
"Allah'a ve Rasûlüne iman
etmek" buyurdu.
"Sonra hangisi?" denildi.
"Allah yolunda cihad etmek"
karşılığını verdi.
"Bundan sonra hangisi?"
denilince:
"Allah katında makbul olan
hactır" buyurdular.[28]
İbn Mes'ûd radıyallahu anh
şöyle dedi:
"Yâ Rasûlallah! Hangi amel
Allah'a daha sevimlidir?" dedim,
"Vaktinde kılınan namaz"
buyurdu. 
"Sonra hangisidir?" diye
sordum,
"Ana babaya iyilik etmek"
diye cevap verdi.
"Ondan sonra hangisidir?"
dedim,
"Allah yolunda cihad etmek"
buyurdular.[29]

Bir adam Rasûlullah (s.a.s.)'e
gelerek:
"İnsanların hangisi daha
üstündür?" diye sordu. Peygamberimiz:
"Allah yolunda canıyla ve
malıyla cihad eden kimse" buyurdu. Adam:
"Sonra kimdir?" diye sordu.
Efendimiz:
"Bir vâdiye çekilip Allah'a
ibâdet eden ve insanları şerrinden uzak tutan kimse" buyurdu.[30] 

"Allah yolunda malını
harcayana, harcadığının yedi yüz misli ecir verilir."[31]

"İşin başı İslâm, direği
namaz, zirvesi cihaddır."[32]

"Kim Allah yolunda cihad
etmeden ve cihadı arzu etmeden, bunu konuşmadan ölürse, münâfıklığın bir bölümü
üzerinde (münâfıkların bir grubundanmış gibi) ölür."[33]

"Siz cihadı terkederseniz;
Allah üzerinize bir zillet/aşağılık verir ki, (tam bir iman ve cihad arzusuyla)
dininize dönünceye kadar o zilleti üzerinizden kaldırmaz."[34]

"Fâizi yemek için hileli
yollara saptığınız, öküzlerin kuyruklarına yapışıp ziraatla geçindiğiniz ve
cihadı terk ettiğiniz zaman Allah üzerinize zilleti (aşağılanma, horlanma, zaafa
düşmeyi) musallat kılar ve dininize dönmedikçe onu üzerinizden sıyırmaz."

[35]
"Onlara karşı bizzat
mücâdele eden mü'mindir. Onlara karşı diliyle mücâdele eden mü'mindir. Onlara
karşı kalbiyle (nefret duyup) mücâdele eden mü'mindir. Kalp ile mücâdelenin
ötesinde (cihadı terk edenlerin) hardal tanesi kadar imanı yoktur."[36]

"Allah yolunda bir gün hudut
nöbeti tutmak (ribât) dünyadan ve dünya üzerindeki şeylerden daha hayırlıdır.
Sizden birinizin kamçısının cennetteki yeri, dünyadan ve dünya üzerindeki
şeylerden daha hayırlıdır. Kulun Allah Teâlâ'nın yolunda akşamleyin veya sabah
erken vakitteki yürüyüşü de dünyadan ve dünya üzerindeki şeylerden daha
hayırlıdır."[37]

"Bir gün ve bir gece ribât
(düşman karşısında cihad halinde durma; hudut nöbeti tutmak), gündüzü oruçlu
gecesi ibâdetli geçirilen bir aydan daha hayırlıdır. Şâyet kişi bu nöbet
esnâsında vazife başında ölürse, yapmakta olduğu işin ecri ve sevâbı kıyâmete
kadar devam eder, şehid olarak rızkı da devam eder ve kabirdeki sorgu
meleklerinden güven içinde olur."[38]

"Hudutta Allah yolunda nöbet
tutanlar (murâbıtlar) dışında ölenin ameli sona erdirilir. Hudutta nöbet
tutarken ölenin yaptığı işlerin sevâbı kıyâmet gününe kadar artarak devam eder,
kabirdeki imtihanda da güvenlik içinde olur."[39]

"Allah yolunda ribât (düşman
karşısında cihad halinde durmak; hudutta bir gün nöbet tutmak) başka yerlerde
bin gün nöbet tutmaktan daha hayırlıdır."[40]

"Allah yolunda (cihad için)
yapılan bir sabah ve akşam yürüyüşü, hiç şüphesiz dünyadan ve dünya
varlıklarından daha hayırlıdır."[41]

Resûlullah (s.a.s.)'in
ashâbından bir kişi, içinde tatlı su gözesi bulunan bir dağ yolundan geçmişti.
Burası çok hoşuna gitti ve:
"Keşke insanlardan ayrılıp şu
dağ kısığında otursam. Ama Resûlullah (s.a.s.)'den izin almadan bunu asla
yapmam, dedi. Sonra arzusunu Resûlullah (s.a.s.)'e anlattı.
Peygamberimiz:
"Böyle bir şey yapma. Çünkü
sizden birinizin Allah yolunda çalışıp gayret sarfetmesi, evinde oturup yetmiş
sene namaz kılmasından daha faziletlidir. Allah'ın sizi bağışlamasını ve cennete
koymasını istemez misiniz? O halde Allah yolunda cihada çıkınız. Kim devenin
sağılacağı kadar bir süre Allah yolunda cihad ederse, mutlaka cennete girer"
buyurdu.[42]

Rasûl-i Ekrem Efendimiz'e:
"Yâ Resûlallah! Allah yolunda
cihada denk hangi iş vardır?"
"Ona denk bir iş
bulamazsınız" buyurdu. İki veya üç defa aynı soruyu tekrarladılar;
Resûlullah (s.a.s.) de her defasında
"Ona denk bir iş
bulamazsınız" cevabını tekrarladı. Daha sonra şöyle buyurdu:
"Allah yolunda cihad eden
kimsenin benzeri, gündüzleri oruç tutan, geceleri namaz kılan, Allah'ın
âyetlerine hakkıyla itâat eden ve Allah yolunda cihad eden kimse, cepheden
dönünceye kadar, namaza ve oruca hiç bir şekilde ara vermeyen kimsenin
benzeridir. "[43]

Buhârî'nin rivayeti şöyledir:

Bir adam:
"Yâ Resûlallah! Bana cihada
denk bir iş gösterseniz?" dedi. Rasûl-i Ekrem:
"Cihada denk olacak bir iş
bulamıyorum ki" buyurdu; sonra da şöyle devam etti:
"Allah yolunda cihad eden
kimse yola çıktığında, sen de mescidine girip hiç ara vermeden namaz kılmaya,
hiç iftar etmeden oruç tutmaya güç yetirebilir misin?" Soruyu soran
kişi:
"Buna kim güç yetirebilir ki?"
dedi.[44]

"Rab olarak Allah'a, din
olarak İslâm'a, resûl olarak Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem'e inanıp râzı
olan kimse cenneti hak eder. " Rasûlullah'ın bu sözü Ebû Saîd'in çok hoşuna
gitti ve:
"Yâ Resûlallah! Bu sözü bana
tekrarlasanız" dedi. Peygamber Efendimiz sözünü tekrarladı; sonra da şöyle
buyurdu:
"Bir başka haslet daha
vardır ki, onun sâyesinde Allah kulunu cennette yüz derece yükseltir. Her bir
derecenin arası da yerle gök arası kadardır." Ebû Saîd:
"O haslet nedir, yâ Rasûlallah?"
diye sordu. Hz. Peygamber:
"Allah yolunda cihad, Allah
yolunda cihaddır" buyurdu.[45]

"Allah yolunda bir gün hudut
nöbeti tutmak, dünyadan ve dünya üzerindeki şeylerden daha hayırlıdır. Sizden
birinizin kamçısının cennetteki yeri, dünyadan ve dünya üzerindeki şeylerden
daha hayırlıdır. Kulun Allah Teâlâ'nın yolunda akşamleyin veya sabah erken
vakitteki yürüyüşü de dünyadan ve dünya üzerindeki şeylerden daha hayırlıdır."[46]

"Bir gün ve bir gece hudut
nöbeti tutmak, gündüzü oruçlu gecesi ibadetli geçirilen bir aydan daha
hayırlıdır. Şayet kişi bu nöbet esnasında vazife başında iken ölürse, yapmakta
olduğu işin ecri ve sevabı kıyamete kadar devam eder, şehid olarak rızkı da
devam eder ve kabirdeki sorgu meleklerinden güven içinde olur. "[47]

"Hudutta Allah yolunda nöbet
tutanlar dışında her ölenin ameli sona erdirilir. Hudutta nöbet tutarken ölenin
yaptığı işlerin sevabı kıyamet gününe kadar artarak devam eder, kabirdeki
imtihanda da güvenlik içinde olur. "[48]

"Allah yolunda hudutta bir
gün nöbet tutmak, başka yerlerde bin gün nöbet tutmaktan daha hayırlıdır. "[49]

"Allah Teâlâ kendi yolunda
cihada çıkan kimseye, onu sadece benim yolumda cihad, bana îman, benim
resullerimi tasdîk yola çıkarmıştır, buyurarak kefil olur. Allah, o kimseyi
şehid olursa cennete koymaya, gâzi olursa manevî ecre ve dünyalık ganimete
kavuşmuş olarak, evine döndürmeye kefil olmuştur. Muhammed'in canını kudretiyle
elinde tutan Allah'a yemin ederim ki, Allah yolunda açılan bir yara, kıyamet
gününde açıldığı gündeki şekliyle gelir: Rengi kan rengi, kokusu misk kokusudur.
Muhammed'in canını kudretiyle elinde tutan Allah'a yemin ederim ki, eğer
müslümanlara zor gelmeseydi, Allah yolunda cihada çıkan hiçbir seriyyenin
arkasında asla oturup kalmazdım. Fakat maddî güç bulamıyorum ki onları
sevkedeyim, onlar da bu gücü bulamıyorlar. Benden ayrılıp geride kalmak ise
onlara zor geliyor. Muhammed'in canını elinde tutan Allah'a yemin ederim ki,
Allah yolunda cihad edip öldürülmeyi, sonra cihad edip yine öldürülmeyi, sonra
tekrar cihad edip tekrar öldürülmeyi çok arzu ederdim."[50]

"Allah korkusundan ağlayan
bir kimse, sağılan süt tekrar memeye girmedikçe cehenneme girmez. Allah
yolundaki cihadın tozu ile cehennem dumanı bir kulun üzerinde birleşmez."[51]

"İki göze cehennem ateşi
dokunmaz: Allah korkusundan ağlayan göz ve Allah yolunda nöbet bekleyerek
geceleyen göz."[52]

"Bir kul Allah yolunda (cihad
ederken) bir gün oruç tutarsa, bu oruç sebebiyle Cenâb–ı Hak onun yüzünü yetmiş
senelik mesâfeden cehennem ateşinden uzaklaştırır."[53]

"Bir kimse Allah yolunda (cihad
ederken) bir gün oruç tutarsa, Cenâb–ı Hak onunla cehennem arasında yerle gök
genişliğinde bir hendek açar."[54]

"Allah Teâlâ, kendi yolunda
cihada çıkan kimseye, ‘onu sadece Benim yolumda cihad, Bana iman, Benim
rasullerimi tasdik yola çıkarmıştır' buyurarak kefil olur. Allah, o kimseyi
şehid olursa cennete koymaya, gâzi olursa mânevî ecre ve dünyalık ganimete
kavuşmuş olarak evine döndürmeye kefil olmuştur. Muhammed'in canını kudretiyle
elinde tutan Allah'a yemin ederim ki, Allah yolunda açılan bir yara, kıyâmet
gününde açıldığı gündeki şekliyle gelir: Rengi kan rengi, kokusu misk kokusudur.
Muhammed'in canını kudretiyle elinde tutan Allah'a yemin ederim ki, eğer
müslümanlara zor gelmeseydi, Allah yolunda cihada çıkan hiçbir seriyyenin
arkasında asla oturup kalmazdım. Fakat maddî güç bulamıyorum ki onları
sevkedeyim; onlar kendileri de bu gücü bulamıyorlar. Benden ayrılıp geride
kalmak ise onlara zor geliyor. Muhammed'in canını elinde tutan Allah'a yemin
ederim ki, Allah yolunda cihad edip öldürülmeyi, sonra cihad edip yine
öldürülmeyi, sonra tekrar cihad edip tekrar öldürülmeyi çok arzu ederdim."[55]

"Bir kimse gazâ (Allah için
savaş) yapmadan ve gönlünde gazâ etme arzusu taşımadan ölürse, nifaktan bir şûbe
üzere (bir tür nifak üzere) ölür."[56]

"Harp hiledir."[57]

"Allah'ın adıyla gazâ edin,
Allah yolunda gazâ edin, Allah'a küfredeni (Allah'ı inkâr edeni) öldürün;
savaşın, ahdinizi bozmayın, ganimet malına hıyânet etmeyin; kulak, burun ve pak
kesmeyin; çocukları öldürmeyin."[58]

"Rasûlullah (s.a.s.) kadınları
ve çocukları öldürmekten nehyetti."[59]

Rasûlullah (s.a.s.) düşmanla
karşılaştığı günlerden birinde güneş batıya meyledinceye kadar bekledi. Sonra
ashâbın arasında ayağa kalktı ve şöyle buyurdu:
"Ey müslümanlar! Düşmanla
karşılaşmayı temennî etmeyin; Allah'tan âfiyet dileyin. Fakat düşmanla
karşılaşınca da sabredin. Bilin ki cennet kılıçların gölgesi altındadır."
Sonra, Allah'a şöyle duâ etti:
"Ey Kur'an'ı indiren,
bulutları gökyüzünde gezdiren ve düşman saflarını darmadağın eden Allah'ım! Şu
düşmanları perişan et ve bizi onlara karşı muzaffer kıl."[60]

"İnsanlar ‘Allah'tan başka
ilâh yoktur, Muhammed O'nun rasûlüdür'  deyinceye kadar kendileriyle savaşmaya
emrolundum. Ne zaman bunu söylerlerse kanlarını ve mallarını benden korumuş
olurlar. Ancak dinî cezalar müstesnâ; iç yüzlerinin muhasebesi ise Allah'a
aittir."[61]

Peygamber (s.a.s.)'e bir kimse
geldi de:
"Bir kısım insanlar, ganîmet
malı için savaşır, bazı kimseler de insanlar arasında adının söylenip övülmesi
için savaşır, bazıları da (yiğitlikteki) mevkii, derecesi görülsün diye cihad
eder. Kimileri de ırkının üstünlüğünü göstermek için veya gazabından dolayı
savaşır. Şimdi, Allah yolunda cihad eden kimdir?" diye sordu. Peygamber (s.a.s.)
de:
"Kim, Allah'ın kelimesi
(dini, dâvâsı) daha yüce olsun diye savaşırsa, işte o, Allah yolundadır"
buyurdu.[62]

"Düşmanlarınız için
elinizden geldiği, gücünüzün yettiği kadar kuvvet hazırlayın. Dikkat edin!
Kuvvet atmaktır; kuvvet atmaktır; kuvvet atmaktır."[63]

"Kim atıcılık öğrenir de
sonra onu terkederse Bizden değildir (veya muhakkak isyan etmiştir)."[64]

"Allah Teâlâ bir ok
sebebiyle üç kimseyi cennete koyar: Hayır ve sevap umarak o oku yapan sanatkârı,
bu oku Allah yolunda atanı, oku atana yardımcı olanı. Atılıcılık ve binicilik
öğrenin. Atıcılık öğrenmeniz binicilik öğrenmenizden Bana göre daha sevimlidir.
Kim kendisine atıcılık öğretildikten sonra ondan yüzçevirirse, Allah'ın Allah'ın
kendisine ihsan ettiği nimete karşı şükrünü terketmiş veya küfrân-ı nimet etmiş
olur."[65]

"Kim Allah yolunda bir ok
atarsa, onun bu hareketi bir köleyi âzâd etme sevabına denktir."[66]

"Allah'ın ismiyle, Allah('ın
yardımıy)la, Rasûlullah'ın sünneti üzerine gidin. İhtiyarları, çocukları,
küçükleri ve kadınları öldürmeyin. Ganîmet malına hıyânet etmeyin, ganîmeti bir
araya toplayın, ıslah edin (ifsâd etmeyin; işlerinizi düzeltin) ve iyilik yapın.
'İhsân (iyilik ve güzellik) edin. Şüphesiz Allah iyilik yapanları sever."[67]

"Bir kavim, zayıf ve
yoksuldular, kuvvette ve sayıda güçlü olanlar onlarla savaştı. Allah Teâlâ, o
zayıfları onlara gâlip kıldı. Onlar da düşmanlarına (kötülük) kastederek onları
(büyük zorluklarda) kullandılar ve onlara musallat oldular. Böyle Allah Teâlâ'ya
kavuşacakları güne kadar Allah'ı kendilerine gazap ettirdiler/kızdırdılar."[68]

"Allah yolunda yaralanan bir
kimse, kıyâmet gününde yarasından kan akarak Allah'ın huzuruna gelir. Renk, kan
rengi; koku ise misk kokusudur."[69]

"Cennet kapıları, şüphesiz
kılıçların gölgeleri altındadır." Rasûlullah'ın bu sözünü duyan bir mücâhid,
kılıcının kınını kırıp attı. Sonra elinde kılıcıyla düşmanın üzerine yürüdü ve
ölünceye kadar düşmanla savaştı.[70]

"Kim Allah'ın adını, hükmünü
yüceltmek, her şeyin üstüne çıkarmak için savaşırsa, o Allah yolundadır."[71]

"Allah Teâlâ'dan bütün
kalbiyle şehidlik dileyen bir kimse, yatağında ölse bile, Allah onu şehidlik
mertebesine ulaştırır."[72]

"Şehidliği gönülden arzu
eden bir kimse, şehid olmasa bile sevabına nâil olur."[73]

Tepeden tırnağa silâhlı bir
adam Nebî (s.a.s.)'ye geldi ve:
"Yâ Rasûlallah! Sizinle
birlikte önce savaşa mı katılayım, yoksa müslüman mı olayım?" dedi. Rasûl-i
Ekrem:
"Önce müslüman ol, sonra
savaş" buyurdu. Bunun üzerine adam müslüman oldu, sonra savaştı ve neticede
şehid oldu. Rasûlullah (s.a.s.) buyurdu ki:
"Az çalıştı, çok kazandı."[74]

İmran'ın babası Eslem
(r.a.)'den rivâyet edilmiştir: O dedi ki: "Biz (orayı feth etme kastıyla, savaş
için) Kostantîniyye'de (İstanbul'da) bulunuyorduk. Mısır ehlinin başında, Ukbe
İbn Âmir, Şam ehlinin başında da Fudâle İbn Ubeyd bulunuyordu. Rumlardan büyük
bir saf, karşımıza çıkınca, biz de onlara karşı saf tuttuk. O anda
müslümanlardan bir kişi, onlara açıkça hamlede bulunarak aralarına daldı, o
zaman insanlar, bu zat hakkında:
"Sübhânallah! Kendini tehlikeye
atıyor" diye bağırdılar. Bunun üzerine Ebû Eyyub el-Ensârî kalkarak:
"Ey insanlar! Siz bu âyeti,
yani "Kendinizi ellerinizle tehlikeye atmayın" (Bakara: 2/195) âyetini
böyle te'vil ediyorsunuz ama, aslında bu âyet, biz Ensâr cemaati hakkında nâzil
olmuştur. Şöyle ki: Allah Teâlâ, dinini aziz edip İslâm'ın yardımcıları
çoğalınca; Rasûlullah (s.a.s.)'ın haberi olmadan biz kendi aramızda: "Aile
fertlerimizi ve mallarımızı terk ederek bu İslâm dininin yücelmesi için bu
zamana kadar çalıştık; tâ ki İslâm yayıldı, Allah Teâlâ, Peygamberine yardım
etti, şimdi ailemize ve mallarımıza dönüp onların arasında bulunarak zâyi olan
şeylerimizi düzeltsek!" dedik. Bunun üzerine Allah Teâlâ, Peygamberine bu âyeti
inzâl buyurarak bizim sözlerimizi reddetti. O halde, âyette geçen "tehlike"den
maksadın, "cihadı bırakıp mallarımızla uğraşmamız" olduğu meydana çıktı."[75]

"Cennete giren hiçbir kimse,
yeryüzündeki her şey kendisinin olsa bile dünyaya geri dönmeyi arzu etmez.
Sadece şehid, gördüğü aşırı itibar ve ikram sebebiyle tekrar dünyaya dönmeyi ve
on defa şehid olmayı ister."[76]

"Cihada çıkan bir birlik
veya seriyye savaşır, ganimet alır ve ölümden kurtulursa, ecirlerinin üçte
ikisini önceden peşinen almış olurlar. Bir birlik veya seriyye cihada çıkar,
ganimet elde edemez, şehid olur veya yaralı dönerlerse onların ecirleri âhirette
tam olarak verilir."[77]

"Şehidin kul borcu dışındaki
bütün günahlarını Allah bağışlar."[78]
"Bu gece rüyamda iki adam
gördüm. Yanıma gelip beni bir ağaca çıkardılar; sonra da bir eve götürdüler. O
ev, şimdiye kadar benzerini görmediğim güzellik ve değerde idi. Sonra o iki kişi
bana: ‘Bu eşsiz ev, şehidler sarayıdır' dedi."[79]

"Sizden biriniz karıncanın
ısırmasından ne kadar acı duyarsa, şehid olan kimse de ölümden ancak o kadar acı
duyar."[80]

Abdullah bin Amr ibn  Harâm el-Ensârî,
Uhud şehidlerindendir. Oğlu Câbir şöyle diyor: Babam öldürüldüğü zaman ağlamaya
başladım, yüzündeki örtüyü açıp açıp ağlıyordum. Rasûlullah'ın ashâbı beni
bırakmak istemiyorlar, fakat Rasûlullah bana engel olmuyordu. Sonra buyurdu ki:

"Ağlasan da, ağlamasan da
fark etmezdi. O (baban) kaldırılıp defn olununcaya kadar melekler kanatlarıyla
ona gölge yapıyorlardı."[81]

Câbir İbn Abdullah (r.a.) şöyle
dedi:
"Babamın müsle yapılmış cesedi
getirilip Nebî (s.a.s.)'nin önüne konuldu. Yüzünü açmak üzere gittim, fakat
oradaki topluluk bana engel oldu. Bunun üzerine Nebî (s.a.s.) şöyle buyurdu:
"Melekler ara vermeksizin
onu kanatlarıyla gölgeliyorlar."[82]

"Kardeşleriniz Uhud'da
vurulunca Allah, onların ruhlarını yeşil kuşların içine (şekline) koydu.
Cennetin ırmaklarına gelir, meyvelerinden yer, Arşın gölgesindeki altın
kandillere gelip konarlar. Yediklerinin ve içtiklerinin güzelliğini görünce;
'Keşke kardeşlerimiz, Allah'ın bize ne yaptığını (ne ikramlarda bulunduğunu)
bilseler de savaştan geri kalmasalar!' dediler. Yüce Allah: 'Ben sizin bu
arzunuzu onlara duyururum' buyurdu ve bu âyetleri (Âl-i İmrân: 3/169-171)
indirdi."[83]

Enes (r.a.)'den rivâyet
edildiğine göre, Ümmü Hârise İbn Sürâka diye bilinen Ümmü Rübeyyi' binti Berâ,
Nebî (s.a.s.)'e geldi ve:
"Yâ Rasûlallah! Bana Hârise'den
haber verir misiniz? Eğer cennette ise sabredeceğim; böyle değilse ona ağlamaya
çalışacağım" dedi. Hârise, Bedir savaşında şehid olmuştu. Peygamber Efendimiz
şöyle buyurdu:
"Ey Ümmü Hârise! Şüphesiz
cennetin içinde cennetler vardır; senin oğlun bunların en yücesi olan Firdevs
cennetindedir."[84]         
               
"İki duâ reddolunmaz veya
pek nâdir reddolunur. Bunlar; ezan okunurken yapılan duâ ile savaş ânında
düşmanla boğaz boğaza gelindiği sırada yapılan duâdır."[85]
      
Ebû Katâde (r.a.) anlatıyor:
Rasûlullah (s.a.s.) ashâb arasında ayağa kalktı ve
"Allah yolunda cihad ve
Allah'a iman etmek, amellerin en fazîletlisidir" diye hatırlattı. Bunun
üzerine bir adam ayağa kalkıp:
"Yâ Rasûlallah! Şayet Allah
yolunda öldürülürsem, bu benim günahlarıma keffâret olur mu?" diye sordu.
Rasûlallah (s.a.s.) ona:
"Evet, şayet sen sabrederek
ecrini de sadece Allah'tan bekleyerek cepheden kaçmaksızın düşmana karşı koyup
Allah yolunda öldürülürsen, günahlarına keffâret olur" buyurdu. Sonra
Rasûlullah (s.a.s.):
"Nasıl demiştin?" diye
sordu. Adam:
"Şayet ben Allah yolunda
öldürülürsem günahlarıma keffâret olur mu?" diye sözünü tekrarladı. Rasûlullah
(s.a.s.) ona:
"Evet, şayet sen sabrederek
ecrini sadece Allah'tan bekleyerek cepheden kaçmaksızın düşmana karşı koyup
Allah yolunda öldürülürsen, günahlarına keffâret olur. Ancak, borçların bunun
dışındadır. Bunu bana Cibrîl söyledi" buyurdu.[86]

Câbir (r.a.)'dan: Bir adam:
"Yâ Rasûlallah! Eğer Allah
yolunda öldürülürsem ben nerede olacağım?" dedi. Rasûl-i Ekrem:
"Cennette!" diye cevap
verdi. Bunun üzerine adam elinde bulunan hurmaları attı, sonra düşmanla savaştı
ve neticede şehid düştü.[87]

Enes (r.a.) şöyle dedi:
Rasûlullah (s.a.s.) ile ashâbı yola çıktı ve müşriklerden önce Bedir'e vardılar.
Müşrikler de geldiler. Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu:
"Sizden hiçbiriniz, ben
başında olmadıkça herhangi bir şey yapmasın!" Sonra müşrikler yaklaştı.
Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.s.):
"Genişliği göklerle yer
arası kadar olan cennete girmek üzere ayağa kalkınız!" buyurdu.
Enes der ki: Ensar'dan Umeyr
İbn Hümâm (r.a.):
"Yâ Rasûlallah! Genişliği
göklerle yer arası kadar olan cennet mi?" diye sordu. Peygamberimiz:
"Evet" dedi. Umeyr:
"Ne iyi, ne âlâ!" dedi.
Rasûlullah (s.a.s.):
"Niye öyle söyledin?"
diye sordu. Umeyr:
"Allah'a yemin ederim ki yâ
Rasûlallah, cennet ehlinden olmayı istediğim için öyle söyledim, başka maksadım
yok" dedi. Rasûl-i Ekrem:
"Şüphesiz sen cennetliksin!"
buyurdu. Umeyr, bu söz üzerine torbasından birkaç hurma çıkartıp onları
yemeye başladı. Sonra:
"Eğer şu hurmalarımı yiyinceye
kadar yaşarsam, bu gerçekten uzun bir hayattır" diyerek elindeki hurmaları attı;
sonra şehid oluncaya kadar müşriklerle savaştı.[88]

Enes (r.a.) dedi ki: Birtakım
kimseler Peygamber (s.a.s.)'e gelerek,
"Bize Kur'an'ı ve Sünneti
öğretecek insanlar gönderseniz" dediler. Rasûl-i Ekrem, içlerinde dayım Harâm'ın
da bulunduğu, ensârdan kendilerine kurrâ denilen yetmiş kişiyi onlara gönderdi.
Bunlar Kur'an okuyor, geceleri onu aralarında müzâkere edip öğreniyorlardı.
Gündüzleri ise su getirip mescide koyuyorlar, odun toplayıp onu satıyor,
bedeliyle de Suffe ehline ve fakirlere yiyecek satın alıyorlardı. İşte Nebî
(s.a.s.) onlara bu kişileri göndermişti. Fakat gidecekleri yere varmadan
önlerine çıktılar ve onları öldürdüler. Onlar (öldürülmeden önce):
"Allah'ım! Bizim haberimizi
Peygamberimiz'e ulaştır. Bizler Sana kavuştuk ve Senden râzı olduk; Sen de
bizden râzı oldun" dediler. Bir adam, yaklaşıp Enes'in dayısı Harâm'a mızrağını
sapladı, hatta vücudunun bir tarafından öbür tarafına geçirdi. Bunun üzerine
Harâm:
"Kâbe'nin Rabbine yemin ederim
ki, cenneti kazandım gitti" dedi. Bu olay üzerine Rasûlullah (s.a.s.):
"Şüphesiz ki din
kardeşleriniz öldürüldüler. Onlar hem de şöyle dediler: ‘Allah'ım! Bizim
haberimizi Peygamberimiz'e ulaştır. Bizler Sana kavuştuk ve Senden râzı olduk;
Sen de bizden râzı oldun!" buyurdu.[89]

Enes (r.a.) şöyle dedi: Amcam
Enes İbn Nadr (r.a.) Bedir savaşına katılmamıştı. Bu ona çok ağır geldi. Bu
sebeple:
"Yâ Rasûlallah! Müşriklerle
yaptığın ilk savaşta bulunamadım. Eğer Allah Teâlâ müşriklerle yapılacak bir
savaşta beni bulundurursa, neler yapacağımı muhakkak Allah görür" dedi. Uhud
savaşında müslüman safları dağılınca, Enes İbn Nadr arkadaşlarını kastederek,

"Rabbim, bunların
yaptıklarından dolayı özür beyan ederim" dedi. Müşrikleri kastederek de,
"bunların yaptıklarından da
uzak olduğumu arzederim" deyip ilerledi. Derken Sa'd İbn Muâz ile karşılaştı ve

"Ey Sa'd İbn Muâz! İşte cennet.
Nadr'ın Rabine yemin ederim ki, Uhud'un yakınlarından ben onun kokusunu
alıyorum" dedi. Sa'd (bu olayı anlatırken):
"Ben onun yaptığını yapmaya güç
yetiremedim, yâ Rasûlallah!" dedi. Hadisin râvîsi Enes, amcasıyla ilgili olayı
şöyle anlatır: Amcamı şehid edilmiş olarak bulduk. Vücudunda seksenden fazla
kılıç darbesi, mızrak yarası ve ok izi vardı. Müşrikler ona müsle yapmış,
uzuvlarını kesmişlerdi. Bu sebeple onu hiç kimse tanıyamadı. Sadece kız kardeşi
parmak uçlarından tanıyabildi. Enes,
"biz şu âyetin amcam ve onun
gibiler hakkında inmiş olduğu görüşündeyiz" dedi:
"Mü'minler içinde öyle yiğit
erkekler vardır ki, Allah'a verdikleri sözlerinde durdular. Onlardan kimi ahdini
yerine getirdi (çarpışıp şehid oldu), kimi de sırasını bekliyor. Bunlar,
sözlerini asla değiştirmemişlerdir." (Ahzâb: 33/23)
Rasûlullah (s.a.s.)'a bir adam
geldi ve:
"Yâ Rasûlallah! Bir kişi gelip
malımı almak isterse ne yapayım?" diye sordu. Rasûl-i Ekrem:
"Ona malını verme!"
buyurdu.
"Benimle savaşmaya kalkarsa ne
dersin?" diye sordu.
"Sen de onunla savaş!"
cevabını verdi.
"Adam beni öldürürse?" dedi.
Peygamberimiz (s.a.s.):
"Sen şehid olursun"
buyurdu.
"Peki ben adamı öldürürsem?"
deyince, Efendimiz:
"O cehennemdedir"
buyurdu.[90]

"Allah yolunda yaralanan bir
kimse, kıyamet gününde yarasından kan akarak Allah'ın huzuruna gelir. Renk, kan
rengi, koku ise misk kokusudur."[91]

"Müslümanlardan bir şahıs,
deve sağılacak kadar bir süre Allah yolunda cihad ederse, cennet onun hakkı
olur. Allah yolunda yaralanan veya bir sıkıntıya düşen kimse, kıyamet gününde
yaralandığı gün gibi kanlar içinde Allah'ın huzuruna gelir. Kanının rengi
zağferân gibi kıpkırmızı, kokusu da misk kokusu gibidir. "[92]

"İnsanların en hayırlı geçim
yolu tutanlarından biri, Allah yolunda atının dizginine yapışıp, onun üzerinde
âdeta uçan kimsedir. Düşman geldiğine dair bir ses veya düşman üzerine hücum
feryadı işittiğinde, düşmanın bulunması muhtemel yerlere atının üzerinde
uçarcasına saldırıp, öldürmeyi ve ölmeyi göze alır. Bir diğeri de, bir tepenin
başında veya bir vadinin içinde koyuncuklarının arasında namazını kılan,
zekâtını veren ve kendisine ölüm gelinceye kadar Rabbine ibadet eden kimsedir.
İnsanlardan ancak bu şekilde yaşayan kimseler hayırdadır."[93]

Ebû Bekr İbni Ebû Mûsa
el-Eş'arî şöyle dedi: "Babam Ebû Mûsa radıyallahu anh'i düşmanın
karşısında durup:
‘Ben Rasûlullah (s.a.s.)'i:
"Şüphesiz cennet kapıları kılıçların gölgeleri altındadır" derken işittim.'
Bunun üzerine üstü başı perişan biri ayağa kalkıp:
‘Ey Ebû Mûsa! Bu sözü
Rasûlullah (s.a.s.) söylerken sen mi işittin?' diye sordu. Ebû Mûsa:
‘Evet, ben işittim' cevabını
verdi. Bunu duyan adam, arkadaşlarının yanına dönüp:
‘Sizleri selâmlıyorum' dedi ve
kılıcının kınını kırıp attı. Sonra elinde kılıcıyla düşmanın üzerine yürüdü ve
ölünceye kadar düşmanla savaştı."[94]

"Allah yolunda ayakları
tozlanan bir kula cehennem ateşi dokunmaz."[95]

"Kim Allah yolunda cihada
gidecek bir gaziyi donatır, cihad için gerekli olan ihtiyaçlarını karşılarsa,
bizzat cihada gitmiş gibi sevap kazanır. Cihada giden gazinin arkada bıraktığı
ailesine güzelce bakıp onların ihtiyaçlarını karşılayan da bizzat cihad yapmış
gibi sevap kazanır."[96]

"Sadakaların en faziletlisi
Allah yolunda kurulan bir çadırın gölgesi, Allah yolundaki bir mücâhide verilen
hizmetçi ve Allah yolunda bağışlanmış bir erkek devedir."[97]

Enes (r.a.)'den rivâyet
edildiğine göre, Eslem kabilesinden bir delikanlı:
"Yâ Rasûlallah! Ben cihada
katılmak istiyorum, fakat savaşabilmem için gereken malzemeyi temin edecek
durumda değilim" dedi. Peygamber Efendimiz:
"Filân adama git. O, cihada
katılmak üzere hazırlanmıştı; fakat hastalandı" buyurdu. Delikanlı Hz.
Peygamber'in dediği kişiye gidip:
"Resûlullah (s.a.s.)
sana selâm ediyor ve savaşa gitmek için hazırladığın malzemeleri bana vermeni
söylüyor" dedi. Bunun üzerine adam hanımına seslenerek:
"Hanım! Savaş için hazırladığım
şeyleri bu delikanlıya ver; onlardan hiçbir şey alıkoyma. Allah hakkı için
onlardan hiçbir şey bırakma ki, berekete nâil olasın" dedi.[98]

Ebû Saîd el–Hudrî
radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah (s.a.s) Benî
Lihyân üzerine asker gönderdi ve:
"İki erkekten biri cihada
gitsin; elde edilecek sevap ikisi arasında ortaktır" buyurdu.[99]

Tepeden tırnağa silâhlı bir
adam Nebî (s.a.s.)'e geldi ve:
"Yâ Rasûlallah! Sizinle
birlikte önce savaşa mı katılayım, yoksa müslüman mı olayım?" dedi. Resûl–i
Ekrem:
"Önce müslüman ol, sonra
savaş" buyurdu. Bunun üzerine adam müslüman oldu, sonra savaştı ve neticede
şehid oldu. Rasûlullah (s.a.s.):
"Az çalıştı, çok kazandı"
buyurdu.[100]

"Cennete giren hiçbir kimse,
yeryüzündeki her şey kendisinin olsa bile dünyaya geri dönmeyi arzu etmez.
Sadece şehit, gördüğü aşırı itibar ve ikram sebebiyle tekrar dünyaya dönmeyi ve
on defa şehit olmayı ister."  Bir rivâyette: "Şehidliğin faziletini
gördüğü için" denilir.[101]

"Şehidin kul borcu dışındaki
bütün günahlarını Allah bağışlar."[102]

Rasûlullah (s.a.s.) ashâb
arasında ayağa kalktı ve
"Allah yolunda cihad ve
Allah'a iman etmek amellerin en faziletlisidir" diye hatırlattı. Bunun
üzerine bir adam ayağa kalkıp:
"Yâ Rasûlallah! Şayet Allah
yolunda öldürülürsem, bu benim günahlarıma keffâret olur mu? diye sordu.
Resûlullah (s.a.s.) ona:
"Evet, şayet sen sabrederek,
ecrini de sadece Allah'tan bekleyerek, cepheden kaçmaksızın düşmana karşı koyup
Allah yolunda öldürülürsen, günahlarına kefâret olur" buyurdu. Sonra
Resûlullah (s.a.s.):
"Nasıl demiştin?" diye
sordu. Adam:
"Şayet ben Allah yolunda
öldürülürsem günahlarıma keffâret olur mu?" diye sözünü tekrarladı. Rasûlullah
(s.a.s.) ona:
"Evet, şayet sen sabrederek,
ecrini sadece Allah'tan bekleyerek, cepheden kaçmaksızın düşmana karşı koyup
Allah yolunda öldürülürsen, günahlarına kefâret olur. Ancak borçların bunun
dışındadır. Bunu bana Cibrîl söyledi" buyurdu.[103]

Bir adam:
"Yâ Rasûlallah! Eğer Allah
yolunda öldürülürsem ben nerede olacağım?" dedi. Rasûl-i Ekrem:
"Cennette" diye cevap
verdi. Bunun üzerine adam elinde bulunan hurmaları attı, sonra düşmanla savaştı
ve neticede şehit düştü.[104]

Rasûlullah (s.a.s.) ile
ashabı yola çıktı ve müşriklerden önce Bedir'e vardılar. Müşrikler de geldiler.
Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu: "Sizden hiçbiriniz, ben başında
olmadıkça herhangi bir şey yapmasın". Sonra müşrikler yaklaştı; bunun
üzerine Rasûlullah (s.a.s.): "Genişliği göklerle yer arası kadar olan cennete
girmek üzere ayağa kalkınız!" buyurdu. Ensardan Umeyr İbn Hümâm radıyallahu
anh:
"Yâ Resûlallah! Genişliği
göklerle yer arası kadar olan cennet mi?" diye sordu. Peygamberimiz:
"Evet" buyurdu. Umeyr:

"Ne iyi, ne âlâ!" dedi.
Rasûlullah (s.a.s.):
"Niye öyle söyledin?"
diye sordu. Umeyr:
"Allah'a yemin ederim ki, yâ
Rasûlallah, cennet ehlinden olmayı istediğim için öyle söyledim, başka maksadım
yok, dedi. Resûl-i Ekrem:
"Şüphesiz sen cennetliksin"
buyurdu. Umeyr, bu söz üzerine torbasından bir kaç hurma çıkartıp onları
yemeye başladı. Sonra:
"Eğer şu hurmalarımı yiyinceye
kadar yaşarsam, bu gerçekten uzun bir hayattır" diyerek elindeki hurmaları attı,
sonra şehid oluncaya kadar müşriklerle savaştı.[105]

Birtakım kimseler Peygamber
(s.a.s.)'e gelerek, bize Kur'an'ı ve Sünnet'i öğretecek insanlar gönderseniz,
dediler. Resûl–i Ekrem, içlerinde dayım Harâm'ın da bulunduğu, ensârdan
kendilerine kurrâ denilen yetmiş kişiyi onlara gönderdi. Bunlar Kur'an okuyor,
geceleri onu aralarında müzakere edip öğreniyorlardı. Gündüzleri ise su getirip
mescide koyuyorlar, odun toplayıp onu satıyor, bedeliyle de Suffe ehline ve
fakirlere yiyecek satın alıyorlardı. İşte Nebî (s.a.s.) onlara bu
kişileri göndermişti. Fakat gidecekleri yere varmadan önlerine çıktılar ve
onları öldürdüler. Onlar (öldürülmeden önce):
"Allahım! Bizim haberimizi
Peygamberimiz'e ulaştır. Bizler sana kavuştuk ve senden razı olduk; sen de
bizden râzı oldun" dediler. Bir adam, yaklaşıp Enes'in dayısı Harâm'a mızrağını
sapladı, hatta vücudunun bir tarafından öbür tarafına geçirdi. Bunun üzerine
Harâm:
"Kâbe'nin Rabbine yemin ederim
ki, cenneti kazandım gitti" dedi. Bu olay üzerine Resûlullah (s.a.s.):

"Şüphesiz ki din
kardeşleriniz öldürüldüler. Onlar hem de şöyle dediler: Allahım! Bizim
haberimizi Peygamberimiz'e ulaştır. Bizler sana kavuştuk ve senden razı olduk;
sen de bizden razı oldun" buyurdu.[106]
Amcam Enes İbni Nadr
radıyallahu anh Bedir Savaşı'na katılmamıştı. Bu ona çok ağır geldi. Bu
sebeple:
"Yâ Rasûlallah! Müşriklerle
yaptığın ilk savaşta bulunamadım. Eğer Allah Taâlâ müşriklerle yapılacak bir
savaşta beni bulundurursa, neler yapacağımı muhakkak Allah görür, dedi. Uhud
Savaşı'nda müslüman safları dağılınca, Enes İbni Nadr -arkadaşlarını
kastederek-Rabbim, bunların yaptıklarından dolayı özür beyan ederim, dedi.
-Müşrikleri kastederek de-, bunların yaptıklarından da uzak olduğumu arzederim,
deyip ilerledi. Derken Sa'd İbni Muâz ile karşılaştı ve:
"Ey Sa'd İbni Muâz! İşte
cennet. Nadr'ın Rabbine yemin ederim ki, Uhud'un yakınlarından ben onun kokusunu
alıyorum" dedi. Sa'd (bu olayı anlatırken):
"Ben onun yaptığını yapmaya güç
yetiremedim, yâ Resûlallah!" dedi. Hadisin râvîsi Enes, amcasıyla ilgili olayı
şöyle anlatır:
"Amcamı şehit edilmiş olarak
bulduk. Vücudunda seksenden fazla kılıç darbesi, mızrak yarası ve ok izi vardı.
Müşrikler ona müsle yapmış, uzuvlarını kesmişlerdi. Bu sebeple onu hiç kimse
tanıyamadı. Sadece kız kardeşi parmak uçlarından tanıyabildi." Enes, biz şu
âyetin amcam ve onun gibiler hakkında inmiş olduğu görüşündeyiz, dedi:
"Mü'minler içinde öyle yiğit
erkekler vardır ki, Allah'a verdikleri sözlerinde durdular. Onlardan kimi ahdini
yerine getirdi (çarpışıp şehit düştü), kimi de sırasını bekliyor. Bunlar
sözlerini asla değiştirmemişlerdir" [Ahzâb: 33/23][107]

"Bu gece rüyamda iki adam
gördüm. Yanıma gelip beni bir ağaca çıkardılar, sonra da bir eve götürdüler. O
ev, şimdiye kadar benzerini görmediğim güzellik ve değerde idi. Sonra o iki kişi
bana: ‘Bu eşsiz ev, şehitler sarayıdır' dedi."[108]

Enes radıyallahu anh'den
rivayet edildiğine göre, Ümmü Hârise İbni Sürâka diye bilinen Ümmü Rübeyyi'
Binti Berâ, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem'e geldi ve:
"Yâ Resûlallah! Bana Hârise'den
haber verir misiniz?" –Hârise Bedir Savaşı'nda şehit düşmüştü–
"Eğer cennette ise
sabredeceğim; böyle değilse ona ağlamaya çalışacağım" dedi. Peygamber Efendimiz:

"Ey Ümmü Hârise! Şüphesiz
cennetin içinde cennetler vardır; senin oğlun bunların en yücesi olan Firdevs
cennetindedir" buyurdu.[109]

Abdullah İbni Ebû Evfâ
(r.a.)'dan rivayet edildiğine göre, Rasûlullah (s.a.s.) düşmanla karşılaştığı
günlerden birinde güneş batıya meyledinceye kadar bekledi. Sonra ashâbın
arasında ayağa kalktı ve:
"Ey müslümanlar! Düşmanla
karşılaşmayı temenni etmeyiniz; Allah'tan afiyet dileyiniz. Fakat düşmanla
karşılaşınca da sabrediniz. Biliniz ki cennet kılıçların gölgesi altındadır"
buyurdu. Resûl–i Ekrem sonra sözüne devamla şöyle duâ etti:
"Ey Kur'an'ı indiren,
bulutları gökyüzünde gezdiren ve düşman saflarını darmadağın eden Allah'ım! Şu
düşmanları perişan et ve bizi onlara karşı muzaffer kıl."[110]

"İki duâ reddolunmaz veya
pek nadir reddolunur: Bunlar ezan okunurken yapılan dua ile savaş anında
düşmanla boğaz boğaza gelindiği sırada yapılan duadır."[111]

Resûlullah (s.a.s.)
gazâya çıktığı zaman şöyle dua ederdi:
"Allahümme ente adudî ve
nasîrî, bike ehûlü ve bike esûlü ve bike ukâtilü: Allah'ım! Benim dayanağım ve
yardımcım sadece sensin. Senin sayende hareket ediyorum; senin yardımın
sayesinde düşmana hücum ediyorum; senin verdiğin güç ve kuvvet sayesinde
düşmanla savaşıyorum."[112]

Nebî sallallahu aleyhi ve
sellem bir topluluktan endişe duyduğu zaman şöyle duâ ederdi:
"Allahümme innâ nec‘alüke fî
nühûrihim ve ne‘ûzü bike min şürûrihim: Allahım! Senin korumanı onlara karşı
siper ediniyoruz. Onların şerlerinden sana sığınıyoruz."[113]

"Kıyâmet gününe kadar
atların alınlarına hayır düğümlenmiştir."[114]

"Kim Allah'a gerçekten
inanarak ve vaadine gönülden bağlanarak O'nun yolunda cihad etmek için at
beslerse, o atın yediği, içtiği, gübresi ve bevli kıyâmet gününde o kimsenin
sevapları arasında olacaktır."[115]

Bir adam, Nebî (s.a.s.)'e
yularlanmış bir deve getirdi ve:
"Bunu Allah yolunda bağışladım,
dedi." Rasûlullah (s.a.s.):
"Bunun karşılığı olarak sana
kıyamet gününde hepsi yularlanmış yedi yüz deve verilecektir" buyurdu.[116]

"Düşmanlarınız için
elinizden geldiği, gücünüzün yettiği kadar kuvvet hazırlayınız. Dikkat ediniz!
Kuvvet atmaktır; kuvvet atmaktır; kuvvet atmaktır."[117]

"Yakında size bir çok
yerlerin fethi nasip olacaktır. Allah size yeter. Sizden biriniz oklarıyla tâlim
yapmaktan bıkıp usanmasın."[118]
"Kim atıcılık öğrenir de
sonra onu terkederse bizden değildir (veya muhakkak isyan etmiştir)."[119]

"Allah Teâlâ bir ok
sebebiyle üç kimseyi cennete koyar: Hayır ve sevap umarak o oku yapan sanatkârı,
bu oku Allah yolunda atanı, oku atana yardımcı olanı. Atıcılık ve binicilik
öğreniniz. Atıcılık öğrenmeniz binicilik öğrenmenizden bana göre daha
sevimlidir. Kim kendisine atıcılık öğretildikten sonra ondan yüz çevirirse,
Allah'ın kendisine ihsan ettiği nimete karşı şükrünü terketmiş veya küfrân-ı
nimet etmiş olur."[120]

"Kim Allah yolunda bir ok
atarsa, onun bu hareketi bir köleyi âzat etme sevabına denktir."[121]

"Kim gazâ etmeden ve
gönlünde gazâ etme arzusu taşımadan vefat ederse, bir tür nifak üzere ölür."[122]

Câbir radıyallahu anh
şöyle dedi: "Nebî sallallahu aleyhi ve sellem ile bir gazvede beraberdik.
Rasûl-i Ekrem şöyle buyurdu:
"Şüphesiz Medine'de birtakım
insanlar var ki, siz bir yolda yürür veya bir vadiyi geçerken sanki sizinle
beraberdirler. Onları hastalık alıkoymuştur."[123]

Bir rivayette şöyledir:

"Onları geçerli mazeretleri
alıkoymuştur."[124]

Bir
başka rivayette ise
şöyledir:
"Onlar sevapta size ortak
olurlar."[125]

Nebî (s.a.s.)' in yanına
bir bedevî geldi ve:
"Yâ Rasûlallah! Bir adam
ganimet için savaşıyor; bir başkası kendinden bahsedilsin diye savaşıyor; bir
diğeri de kahramanlıktaki yerini göstermek için savaşıyor. Bir rivâyete göre:
Kahramanlık taslamak için ve ırkının üstünlüğünü göstermek için savaşıyor. Bir
başka rivayete göre: Gazabından dolayı savaşıyor! Şimdi kim Allah yolundadır?
diye sordu. Rasûlullah (s.a.s.):
"Kim Allah'ın dini daha yüce
olsun diye savaşırsa, sadece o Allah yolundadır" buyurdu.[126]

"Cihada çıkan bir birlik
veya seriyye savaşır, ganimet alır ve ölümden kurtulursa, ecirlerinin üçde
ikisini önceden peşinen almış olurlar. Bir birlik veya seriyye cihada çıkar,
ganimet elde edemez, şehit olur veya yaralı dönerlerse onların ecirleri ahirette
tam olarak verilir."[127]

"Gazve dönüşü de sevap
açısından gazveye gidiş gibidir."[128]

"Kim gazâya çıkmaz veya
gazâya çıkan bir mücâhidi techiz etmez ya da cihada çıkan gazinin aile
fertlerine hayırla muamele etmezse, Allah Teâlâ o kimseyi kıyamet gününden önce
büyük bir belâya uğratır."[129]

Ebû Hakîm de denilen Ebû Amr
Nu'mân İbni Mukarrin radıyallahu anh şöyle dedi:
"Rasûlullah (s.a.s.) ile bir
arada bulundum. Gündüzün evvelinde harbe başlamadığı zaman, savaşı güneşin
öğleden sonra batı tarafa yöneldiği, rüzgârların esip ilâhî yardımın ineceği
vakte kadar ertelerdi."[130]

"Düşmanla karşılaşmayı
temenni etmeyiniz. Karşılaştığınız zaman da sabır ve sebat gösteriniz."[131]

"Harp hileden ibarettir."[132]

[1]
Ahmed bin Hanbel, V/214.

[2]
Ebû Dâvud, Cihad 18, hadis no: 2504; Nesâî, Cihad 1, 2, 48.

[3]
Ebû Davûd, Cihad, 33.

[4]
Buhârî, Nafakaat 3; Müslim, İmâre 172; Ebû Dâvud, Sünne 16; Ahmed bin
Hanbel, II/413, 467.

[5]
Buhâri, Cihâd, 1.

[6]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 21; Ebû Dâvud, Cihad 42; Nesâî, Cihad 25.

[7]
Müslim, İman 20.

[8]
Ahmed İbn Hanbel, VI/387.

[9]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 2, hadis no: 1621.

[10]
İbn Mâce, Fiten, hadis no: 4011; Tirmizî, hadis no: 2265.

[11]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 4, hadis no: 1625; Nesâî, Cihad 45.

[12]
Buhârî, Cihad 36; Müslim, Sıyâm 167-168; Ebû Dâvud, Cenâiz 3; Tirmizî,
Fezâilü'l-Cihad 3; Nesâî, Sıyâm 44; İbn Mâce, Sıyâm 34.

[13]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 3.

[14]
Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 17.

[15]
Buhârî, Cihad 1; Müslim, İmâre 110; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 1; Nesâî, Cihad
17.

[16]
Buhârî, Cihad 1.

[17]
Ebû Dâvud, Cihad 40; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 21; Nesâî, Cihad 25.

[18]
Buhârî, Cihad 4, Tevhid 22; Nesâî, Cihad 18.

[19]
Buhârî, Cihad 16; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 7; Nesâî, Cihad 9.

[20]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 8, Zühd 8; Nesâî, Cihad 8.

[21]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 12.

[22]
Buhârî, Cihad 38; Müslim, İmâre 135-136; Ebû Dâvud, Cihad 20; Tirmizî,
Fezâilü'l-Cihad 6; Nesâî, Cihad 44.

[23]
Buhârî, Cihad 45; Nesâî, Hayl 11.

[24]
Buhârî, Cihâd 4, Tevhîd 22; Nesâî, Cihâd 18.

[25]
Buhârî, Itk 2; Keffârât 6; Müslim, İman 136; İbn Mâce, Itk 4.

[26]
Ebû Dâvûd, Cihâd 6.

[27]
Müslim, İmâre 117; Tirmizî, Cihad 32.

[28]
Buhârî, İman 18, Hac 4, Tevhid 47; Müslim, İman 135; Tirmizî,
Fezâilu'l-Cihad 22; Nesâî, Hac 4, Cihad 17.

[29]
Buhârî, Mevâkît 5, Cihâd 1, Edeb 1, Tevhîd 48; Müslim, Îmân 137-139;
Tirmizî, Salât 14, Birr 2; Nesâî, Mevâkît 51.

[30]
Buhârî, Cihad 2, Rikak 34; Müslim, İmâre 122-123, 127; Ebû Dâvud, Cihad 5;
Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 24; Nesâî, Cihad 7, Zekât 74; İbn Mâce, Fiten 13.

[31]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 4; Nesâî, Cihâd 45.

[32]
Tirmizî, İman 8; İbn Mâce, Fiten 12.

[33]
Müslim, İmâre 158; Ebû Dâvud, Cihad 17; Nesâî, Cihad 2; Dârimî, Cihad 25;
Ahmed bin Hanbel, II/374.

[34]
Bülûğu'l-Merâm, Bâbu'r Ribâ, hadis no: 11.

[35]
Ebû Dâvud, Büyû' 54.

[36]
Müslim, İman 80; Ahmed bin Hanbel, I/458.     

[37]
Buhârî, Cihad 6, 43, Bed'ü'l-Halk 8, Rikak 2; Müslim, İmâre 113-114;
Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 17, 25, Tefsîru Sûre (3) 22; İbn Mâce, Zühd 39.

[38]
Müslim, İmâre 163; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 2; Nesâî, Cihad 39; İbn Mâce,
Cihad 7.

[39]
Ebû Dâvud, Cihad 15; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 2.

[40]
Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 26; Nesâî, Cihad 39.         

[41]
Buhârî, Cihad 5, Rikak 2; Müslim, İmâre 112-115; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad
17, 26; Nesâî, Cihad 11, 12.   

[42]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 17.

[43]
Buhârî, Cihâd 1; Müslim, İmâre 110; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 1; Nesâî, Cihâd
17.

[44]
Buhârî, Cihâd 1.

[45]
Müslim, İmâre 116; Nesâî, Cihâd 18.

[46]
Buhârî, Cihâd 6, 73, Bed'ü'l–halk 8, Rikâk 2; Müslim, İmâre 113-114;
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 17, 25, Tefsîru sûre (3) 22; İbn Mâce, Zühd 39.

[47]
Müslim, İmâre 163; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 2; Nesâî, Cihâd 39; İbn Mâce,
Cihâd 7.

[48]
Ebû Dâvûd, Cihâd 15; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 2.

[49]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 26; Nesâî, Cihâd 39.

[50]
Müslim, İmâre 103; Buhârî, Cihâd 7 (Hadisin kısa bir bölümü); Nesâî, Îmân
24.

[51]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 8; Tirmizî, Zühd 8; Nesâî, Cihâd 8.

[52]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 12.

[53]
Buhârî, Cihâd 36; Müslim, Sıyâm 167-168; Ebû Dâvûd, Cenâiz 3; Tirmizî,
Fezâilü'l-Cihâd 3; Nesâî, Sıyâm 44; İbn Mâce, Sıyâm 34.

[54]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 3.

[55]
Müslim, İmâre 103; Buhârî, Cihad 7 (Hadisin bir bölümü); Nesâî, İman 24.

[56]
Müslim, İmâre 158; Ebû Dâvud, Cihad 1; Nesâî, Cihad 2; Dârimî, Cihad 25;
Ahmed bin Hanbel, II/374.

[57]
Buhârî, Cihad 157; Müslim, Cihad 18-19; Ebû Dâvud, Cihad 92; Tirmizî, Cihad
5; İbn Mâce, Cihad 28.

[58]
Ebû Dâvud, Cihad 82; Tirmizî, Diyât 14, Siyer 47, Fezâilu'l-Kur'an 17; İbn
Mâce, Cihad 38.

[59]
Buhârî, Cihad 147; Müslim, Cihad, 25-26; Tirmizî, Siyer 19; İbn Mâce, Cihad
30.

[60]
Buhârî, Cihad 112; Müslim, Cihad 20; Ebû Dâvud, Cihad 89.

[61]
Buhâri, Cihad 102, İman 17; Müslim, İman 8; Ebû Dâvud, Cihad 104; Tirmizî,
Tefsir 78; Nesâî, Zekât 3; İbn Mâce, Fiten 1; Dârimî, Siyer 10.

[62]
Buhârî, Cihad 15, İlim 45, Humus 10, Tevhid, 28; Müslim, İmâre 149-151; Ebû
Dâvud, Cihad 24; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 16; Nesâî, Cihad 21; İbn Mâce,
Cihad 13.

[63]
Müslim, İmâre 167; Ebû Dâvud, Cihad 23; Tirmizî Tefsîru Sûre (8) 5; İbn
Mâce, Cihad 19.

[64]
Müslim, İmâre 169; Ebû Dâvud, Cihad 23; Nesâî, Hayl 8; İbn Mâce, Cihad 19.

[65]
Ebû Dâvud, Cihad 23; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 11; Nesâî, Hayl 8.

[66]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihad 11; Ebû Dâvud, Itk 14; Nesâî, Cihad 26; İbn Mâce,
Cihad 19.

[67]
Ebû Dâvud, Cihad 82, hadis no: 2614. 

[68]
Ahmed bin Hanbel, V/407.

[69]
Buhârî, Cihad 10, Zebâih 31; Müslim, İmâre 105; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad21;
Nesâî, Cihad 27.

[70]
Müslim, İmâre 146; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 23.

[71]
Buhârî, İlim 45, 1/42, Cihad 15, 4/24; Müslim, İmâre 149-150, hadis no:
1904, 3/1512; İbn Mâce, Cihad 13, hadis no: 2783, 1/931; Ahmed bin Hanbel,
4/392, 397, 402, 405, 417.

[72]
Müslim, İmâre 157; Nesâî, Cihad 36; İbn Mâce, Cihad 15.

[73]
Müslim, İmâre 156.

[74]
Buhârî, Cihad 13; Müslim, İmâre 144.

[75]
Tirmizî, Tefsîr-i Sûre 2/19; Ebû Dâvud, Cihad 22.

[76]
Buhârî, Cihad 21; Müslim, İmâre 109; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 13, 25.

[77]
Müslim, İmâre 154; Ebû Dâvud, Cihad12; Nesâî, Cihad 15; İbn Mâce, Cihad 13.

[78]
Müslim, İmâre 119.

[79]
Buhârî, Cihad 4, Cenâiz 93.

[80]
Tirmizî, Fezâilu'l-Cihad 26; Nesâî, Cihad 35; İbn Mâce, Cihad 16.

[81]
Buhârî, Cenâiz 34, Cihad 2; Müslim, Fezâil 26, hadis 129, 130.

[82]
Buhârî, Cenâiz 3, 35, Cihad 20, Meğâzi, 26; Müslim, Fezâilu's-Sahâbe
129-130; Nesâî, Cenâiz 12, 13.

[83]
Ebû Dâvud, Cihad, bâb fî Fadli'ş-şehâdeh.    

[84]
Buhârî, Cihad 14, Meğâzi 9, Rikak 51; Tirmizî, Tefsiru sûre 23.

[85]
Ebû Dâvud, Cihad 39.

[86]
Müslim, İmâre 117; Tirmizî, Cihad 32.

[87]
Müslim, İmâre, 143; Buhârî, Meğâzî, 17; nesâî, Cihad 31.

[88]
Müslim, İmâre 145; Ahmed bin Hanbel, Müsned 3/137.

[89]
Buhârî, Cihad 9, Meğâzî 28; Müslim, İmâre 147.

[90]
Müslim, İman 225.                  

[91]
Buhârî, Cihâd 10, Zebâih 31; Müslim, İmâre 105; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihâd 21;
Nesâî, Cihâd 27.

[92]
Ebû Dâvûd, Cihâd 40; Tirmizî, Fezâilu'l-Cihâd 21; Nesâî, Cihâd 25.

[93]
Müslim, İmâre 125; İbn Mâce, Fiten 13.

[94]
Müslim, İmâre 146; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 23.

[95]
Buhârî, Cihâd 16; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 7; Nesâî, Cihâd 9.

[96]
Buhârî, Cihâd 38; Müslim, İmâre 135-136; Ebû Dâvûd, Cihâd 20; Tirmizî,
Fezâilü'l-Cihâd 6; Nesâî, Cihâd 44.

[97]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 5.

[98]
Müslim, İmâre 134.

[99]
Müslim, İmâre 137.

[100]
Buhârî, Cihâd 13; Müslim, İmâre 144.

[101]
Buhârî, Cihâd 21; Müslim, İmâre 109; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 13, 25.

[102]
Müslim, İmâre 119.

[103]
Müslim, İmâre 117; Tirmizî, Cihâd 32.

[104]
Müslim, İmâre 143; Buhârî, Meğâzî 17; Nesâî, Cihâd 31.

[105]
Müslim, İmâre 145; Ahmed İbn Hanbel, Müsned, III/137.

[106]
Buhârî, Cihâd 9, Meğâzî 28; Müslim, İmâre 147.

[107]
Buhârî, Cihâd 12; Müslim, İmâre 148; Tirmizî, Tefsîr 34.

[108]
Buhârî, Cihâd 4, Cenâiz 93.

[109]
Buhârî, Cihâd 14, Meğâzî 9, Rikâk 51; Tirmizî, Tefsîru sûre -23-

[110]
Buhârî, Cihâd 112; Müslim, Cihâd 20; Ebû Dâvûd, Cihâd 89.

[111]
Ebû Dâvûd, Cihâd 39.

[112]
Ebû Dâvûd, Cihâd 90; Tirmizî, De'avât 121.

[113]
Ebû Dâvûd, Vitir 30.

[114]
Buhârî, Cihâd 43, Menâkıb 28; Müslim, İmâre 96-99, Zekât 25; Ebû Dâvûd,
Cihâd 41; İbni Mâce, Cihâd 14, Ticârât 29.

[115]
Buhârî, Cihâd 45; Nesâî, Hayl 11.

[116]
Müslim, İmâre 132; Nesâî, Cihâd 46.

[117]
Müslim, İmâre 167; Ebû Dâvûd, Cihâd 23; Tirmizî, Tefsîru sûre -8- 5; İbn
Mâce, Cihâd 19.

[118]
Müslim, İmâre 168; Ahmed İbn Hanbel, Müsned, IV/157.

[119]
Müslim, İmâre 169; Ebû Dâvûd, Cihâd 23; Nesâî, Hayl 8; İbn Mâce, Cihâd 19.

[120]
Ebû Dâvûd, Cihâd 23; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 11; Nesâî, Hayl 8.

[121]
Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 11; Ebû Dâvûd, Itk 14; Nesâî, Cihâd 26; İbn Mâce,
Cihâd 19.

[122]
Müslim, İmâre 158; Ebû Dâvûd, Cihâd 18; Nesâî, Cihâd 2.

[123]
Müslim, İmâre 159; Buhârî, Meğâzî 81; Ebû Dâvûd, Cihâd 19; İbn Mâce, Cihâd
6.

[124]
Buhârî, Cihâd 35.

[125]
Müslim, İmâre 159; İbn Mâce, Cihâd 6.

[126]
Buhârî, Cihâd 15, İlm 45, Humus 10, Tevhîd 28; Müslim, İmâre 149-151; Ebû
Dâvûd, Cihâd 24; Tirmizî, Fezâilü'l-Cihâd 16; Nesâî, Cihâd 21; İbn Mâce,
Cihâd 13.

[127]
Müslim, İmâre 154; Ebû Dâvûd, Cihâd 12; Nesâî, Cihâd 15; İbn Mâce, Cihâd 13.

[128]
Ebû Dâvûd, Cihâd 7; Ahmed İbn Hanbel, Müsned, II/174.

[129]
Ebû Dâvûd, Cihâd 17; İbn Mâce, Cihâd 5.

[130]
Ebû Dâvûd, Cihâd 111; Tirmizî, Siyer 46; Buhârî, Cizye 1.

[131]
Buhârî, Cihâd 112; Müslim, Cihâd 20; Ebû Dâvûd, Cihâd 89.

[132]
Buhârî, Cihâd 157, Menâkıb 25, İstitâbe 6; Müslim, Cihâd 17, 18; Ebû Dâvûd,
Cihâd 92, Sünnet 28; Tirmizî, Cihâd 5; İbn Mâce, Cihâd 28.


.CİHÂD EMİRİ

 
Arapça'da "cihâd" kelimesi; bir
amaca ulaşabilmek için, kişinin elinden gelen her türlü çabayı sarfetmesi
anlamına gelir. "Kutsal savaş" ile eş anlamlı değildir. Bundan daha geniş bir
anlamı vardır ve her türlü çabayı içerir. Savaş, cihadın bir bölümü veya yerine
göre bir safhasıdır. Dille, kalemle, malla veya bizzat savaşa katılarak Allah
yolunda yapılan tüm mücadeleler, hatta kişinin; Allah'ın emirlerini yerine
getirme hususunda kendi nefsiyle mücadelesi, ıstılah olarak cihâd kavramına
girer.
"Emîr" ise, bir kavmin veya
memleketin başı, reisi, genel vali ve ordu komutanı gibi anlamlara gelir.
Buna göre "cihâd emîri"; cihâdı
başlatmak veya yönetmekle görevli kimse demektir. Duruma göre, devlet reisi bu
işi yürütebileceği gibi, kendi yerine bir başkasını görevlendirmesi de
mümkündür. Bu durumda "veliyyü'l-emr=(devlet reisi)"nin, savaşta askeri sevk ve
idare etmesi için ordunun başına tayin ettiği kimseye "cihâd emîri" denir.[1]

Savaş için tayin edilen
kumandanın makamına "İmâre ale'l-Cihâd = Cihâd Emîrliği" denir.
Cihâd emîrliği iki kısımdır; Biri "imâret-i hâssa (özel
anlamda emîrlik)"tir ki, yalnızca orduyu idareye ve harp işlerini yönetmeye
mahsustur. Diğeri, "imâret-i âmme (genel emîrlik)"tir. Savaşı idare, ganimet
mallarını taksim, barış sözleşmesi imzalama gibi bütün cihâd işlerini kapsayan
emirliktir.[2]

Harbe lüzum görülüp de bir ordu
veya bir seriyye gönderileceği zaman "veliyyü'l-emr"in ilk yapacağı iş, bunların
başlarına bir "emîr (komutan)" tayin etmektir. Çünkü askeri sevk ve idare etmek,
yönetimindekileri gözetmek, orduda birlik ve beraberliği sağlamak, gerekli
hükümleri uygulamak için bir "emîr"e ihtiyaç vardır. Zira her hâdisede devlet
başkanına müracaat edilmesi bir takım zorlukları doğurabilir.[3]

Savaş; cesaret, iyi bir sevk ve idare, ganimetleri taksim
hususunda hakkı koruma, güvenilir olma, hesap ve yazı bilme gibi hasletlere
dayanır. Bu yüzden devlet başkanı; bu iki görevi (savaşı yönetme, ganimetleri
taksim) bir şahsa verebileceği gibi, ayrı ayrı kimselere de verebilir. Bu konuda
ehliyet ve ihtisas aranır.
Şayet "veliyyü'l-emr",
ganimetlerin taksimini "emîr-i harb (savaş emîri)" ile "emîr-i kısmet (ganimeti
paylaştırma emîri)" olmak üzere, tayin edeceği iki şahsa verirse, bu hususta
bunlardan herhangi biri yalnız başına hareket edemez; taksimi birlikte yapmaları
icabeder.
"Cihâd emîrliği"ne tayin
edilecek zatın; adil, iyi bir yönetici, savaş siyasetini bilen, harb usulüne
âşinâ, helâl ve haramı tanıyan, şefkat ve cesaretle muttasıf tehlikeleri
umursamaz bir şekilde atılmaktan sakınan biri olması gerekir. Zira bu
özellikleri taşımayan bir kimsenin, "emîr" tayin edilmesiyle umulan faydalar
sağlanamaz.
Harbe kumandan tayin edilen
zat, ordu içinde bulunma ihtimali olan casusları ve askerin maneviyatını bozacak
zararlı davranışlarda bulunabilecek şahısları temizlemesi, orduyu teftiş ve
kontrol etmekle meşgul olması icabeder.
"Emîr"in soy ve fikir
bakımından kendi soy ve fikrinde olanlara kendi mezhebinde bulunanlara
meyletmemesi, soy, fikir ve mezhepte ayrı olanlara sırt çevirmemesi: ufak tefek
bazı hâdiselere gereğinden fazla önem verip işi büyütmek suretiyle ihtilaf ve
ayrılıklara yol açmaması gerekir."[4]

"Cihâd emîri", devlet
başkanının vekilidir. İslâm'da devlet başkanına itaat bir görev olduğu gibi;
onun vekiline de itaat bir görevdir. Hatta fertler, emîrin emrettiği veya
yasakladığı şeylerin faydalı olup olmadıklarına bakmaksızın ona itaat etmeleri
gerekir. Çünkü bu şekilde içtihada dayanan hususlarda devlet başkanı veya
vekiline itaat gereklidir. Meselâ: Emîr, orduyu teşkil eden su taşıyıcıları, sağ
cenah temsilcileri, sol cenah temsilcileri vb. gruplara "hiç birinin harp
halinde diğerine yardım için bulunduğu noktayı terketmemesini" tenbih edecek
olursa, bu grupların yerlerinden kımıldamamaları gerekir. İsterse bu gruplardan
birinin düşman tarafından yenilgiye uğratılmasından endişe duyulsun.[5]

"Emîr"in emrettiği veya
yasakladığı şeylerin Allah'a karşı bir masiyet yahut helâk olmayı gerektiren,
uygun olmayan bir davranış olduğu herkes tarafından kabul edilirse, bu takdirde
kendisine itaat gerekmez. Çünkü Yaratan'a karşı gelmeyi gerektiren hususlarda,
yaratılana itaat edilmesi caiz değildir. "Üstün, kanuna aykırı emirlerine
uyulmaz" kuralı mâlûmdur. Buna rağmen böyle masiyeti gerektiren bir emir veya
yasaklama durumunda sabır ve tahammül gösterilir, isyandan kaçınılır.
Yukarda anılan durumlar,
müslümanların, kendilerinden olan bir yönetici (veliyyü'l-emr) tarafından
yönetildikleri dönemlere mahsustur. Ülkeleri istilaya uğramış, başlarına
tâğutlardan biri geçmiş olan müminlerin eli kolu bağlı oturmaları kendilerine
yakışmaz. Bu durumda da bir cihad emirinin başkanlığında cihad etmeleri
üzerlerine farzdır. Cihadı terketmeleri Allah'ın emirlerine karşı gelmek
demektir. Bu cihadın mutlaka silâhla yapılması da şart değildir. Zamanı
gelinceye kadar; dille, kalemle, malla, ve akla gelebilen her türlü vasıta ile
yapılabilir. Tâ ki müminler, aralarından kendilerine önderlik yapacak birini
hazırlayıp, onun etrafında birlik olsunlar. Böyle biri görev yüklenince de ona
muhalefet etmek, yahut ona yardım etmemek cihadı terketmek demektir. Normal
zamanlarda devlet reisine itaat nasıl farz ise, bu durumda da müminlerin
çevresinde birleştikleri "lider" yani cihad emirine itaat farzdır.[6]

[1]
Maverdî, el-Ahkâmü's-Sultâniyye: 37; Ö. N. Bilmen, "Istılahatı Fıkhiyye
Kamusu ", 3/341.

[2]
Mâverdî, a.g.e., 37; Ö. N.B. a.g.e., 3/341.

[3]
Ö. N. Bilmen, a.g.e., 3/361.

[4]
Mâverdi, a.g.e., 39.

[5]
Ö. N. Bilmen, a.g.e., 3/362.

[6]
Halid Erboğa, Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/312-313


.


.Mücâhid

Mücâhid; Cihad Eri
Yiğit
 
"Mücâhid", cehd kelimesinden
türemiş bir kavramdır; cihad eden demektir. ‘Cehd veya cühd' sözlükte, güçlük ve
zorluğa katlanmak, gayret etmek demektir. Aynı kökten gelen ‘cihad ve mücâhede'
sözlükte, düşmana karşı savunma yapmak için zorluğa katlanmak demektir. Mücâhid,
işte bu zor çalışmayı yapan, cihad ve mücâhede eden insandır. Din işlerinde,
bilinmeyen birtakım meseleleri, bütün gücünü kullanarak, zorluğa katlanarak,
sabırla çözmeye çalışma, sorumluluğu yüklenme nasıl ‘ictihad' ise; iç ve dış
düşmanların zararını savmak, onların saldırılarını önlemek için gücünü ortaya
koymak, bu zor işi yapmak üzere gayret etmek, beşerî arzu ve isteklere karşı
mücâdele vermek de cihad ve mücâhededir. Mücâhid, cihad ve mücâhede yapan
insandır.
Kelimenin sözlük anlamından da
anlaşıldığı gibi cihad, başkalarına saldırmak değil, aksine başkalarından
gelebilecek bir saldırıya karşı koyabilmenin, insanın mutluluğuna giden yoldaki
engelleri kaldırmaya çalışmanın adıdır. Mücâhid, her ne sebeple olursa olsun,
başkalarına saldıran değil; insanlarla İslâm'ın getirdiği mutluluk arasında
bulunan engelleri kaldırma gayretinde olan, kendine, inancına, değerlerine ve
vatanına yapılan saldırılara karşı koyan, kendi değerlerini korumak için çalışan
insan demektir.
Cihad, aynı zamanda bir
ibâdettir. Çünkü o, bir mü'minin kendi tattığı İslâmî mutluluğu başkalarına da
taşıma işidir. Müslümanlar cihad faâliyetleriyle diğer din mensuplarının
gönüllerini İslâm'a açarlar. Savaşların kayıpları ‘ölü' olarak, cihadın kaybı
ise ‘şehid' olarak unvan kazanır. İslâm'ı ve müslümanları etkisiz hale getirmek,
müslümanları kendi yönetimleri altına almak, sahip oldukları bütün zenginlikleri
yağmalamak isteyenler, cihadsız bir din/İslâm(!)  istiyorlar. Böylece 
saldırılarına ve sömürge isteklerine karşı koyabilecek bir iman gücü kalmaz,
işleri daha kolay olur.
Cihad kavramı savaş (kıtal)
kavramından daha geneldir. Birçok müslümana mücâhid denilebilir. O belki de
düşmana bir kurşun bile atmamıştır. Ama onu bütün davranışlarında hak ve ihlâsa
uymuştur. Haksızlıklardan ve kötü niyetlerden uzak durmuştur. Allah'a kulluk
yolunda gevşeklik ve tembellik göstermemiştir. Allah'ın dini uğrunda çalışmış,
gayretini göstermiş, fedâkârlık yapmıştır.
Allah yolunda cehd eden
mücâhidlerin derecesi çok yüksektir. Allah (c.c.) onlara yüce bir makam
verdiğini, onlara çok büyük mükâfat hazırladığını haber vermektedir. Onların
yaptığı iş, öyle hafif bir iş değildir. Sıradan bir ibâdet de değildir. Onlar,
her türlü zorluğu, meşakkati ve tehlikeyi göze alarak Allah yolunda çalışırlar.
Zevklerinden, nefislerinin isteklerinden sırf Allah rızası için vazgeçerler.
Allah'ı sevdikleri için, iblisin nefisleri okşayan, insanın hoşuna giden
davetine uymazlar, onun kandırmalarına karşı direnirler. Allah'ın dini uğruna
mallarını harcamaktan geri kalmazlar. Bu harcamayı gönül rızası ile yaparlar.
Bundan asla bıkmazlar. Nefislerin mala karşı olan aşırı sevgisine rağmen onlar,
Allah rızasını kazanmak, diğer mücâhidlere destek olmak için mallarını verirler.
Onlar, bir insanın kurtuluşuna sebep olmanın, onun kalbini Islâma açmanın
değerini bilirler. Allah yolunda çalışmanın getirdiği zorluklara ve
mahrumiyetlere (yoksunluklara) aldırmazlar. Tehlikeleri göze alırlar. Ölümden
korkmazlar, gerekirse canlarını bile bu uğurda seve seve verirler. Onlar,
Allah'ın vaad ettiği şeye kesinlikle inanan insanlardır.
Kur'an'ın ifâdesine göre,
müşriklerin birçoğu müslümanları kendi dinlerine çevirme gayretinden asla geri
kalmazlar (2/Bakara, 217). Bu gerçek, geçmişte böyle idi, zamanımızda da
böyledir. Onlar, gelecekte de müslümanları kendi yollarına çevirme çabasından
vazgeçmeyecekler.  Müslümanlar onların dinlerine dönünceye kadar onlardan
hoşlanmazlar (2/Bakara, 120). Güçleri yettiği zaman çeşitli yollarla bu
isteklerine kavuşmaya çalışırlar. Gerekirse sıcak savaşla, işgalle, katliamla,
kültürel yollarla, aşağı görmekle, medya ile, ticaret ve iktisat ile, kandırma
ve siyaset ile müslümanları mağlûp etmeye çalışırlar. Tarih ve günümüzde
gördüğümüz tecrübeler, yaşadığımız olaylar bunu bize açıkça isbat etmektedir.
Öyleyse bütün bu yanlışlara
karşı, bütün bu kötü niyetlere karşı müslümanların sessiz kalması beklenmez.
Kendilerine ve dinlerine ne yapılırsa yapılsın, ne söylenirse söylensin, onların
karşılık vermemesi düşünülemez. Herkesin kendini ve kendine ait değerlerini
koruma hakkı vardır. Ancak özellikle emperyalist amaç güden kimi topluluklar
kendilerine saldırı hakkı tanırken, başkalarına savunma hakkı bile tanımak
istememektedir. Müslümanlara ve Islâma zarar vermek isteyenler oldukça, Allah'ın
dini uğruna çalışanlar da, mücâhidler de olacaktır.
Cihad, bir başka deyişle, bir
anlamda gerek kişinin hayatında gerekse toplum hayatında İslâmî yaşamının
önündeki engellerle uğraşmak demektir. Allah'ın hidayeti olan İslâm'ı
başkalarına ulaştırmanın, yani İslâm'ı tebliğ etmenin önündeki engelleri
kaldırmaktır. Bir insanın, İslâm'ı daha iyi yaşamasına ayak bağı olan İblis ve
nefsinin kötü istekleriyle mücâdele etmesidir. Bazı insanlar, İslâm kendilerine
ulaşırsa belki müslüman olacaklar ve kurtulacaklar. Bazı insanlar da İslâm'ı
daha iyi yaşamak ister, ama içinde bulunduğu şartlar ve topluma yön veren
kişiler ve kurumlar onu günâha, isyana, kötü ahlâka götürebilir. Cihad işte bu
kötü şartlarla, kötü kişiler ve kurumlarla, insanları isyana götüren şeylerle
mücâhede etmenin yoludur.
 


.


.Mücâhidlerin

Özellikleri:

 
Bu güzel çalışmaları mücâhid
yapar. O bir taraftan kendi hayatındaki kötülüklerle ve iblisle mücâhede
ederken, bir taraftan da insanları isyana ve tuğyana (azgınlığa) götüren şartlar
ve kişilerle mücâdele eder. İnsanların hidâyete ulaşmasının önündeki engelleri
kaldırmayı çalışır. Bu iş zor, riskli, yorucu ve biraz tehlikelidir. O yüzden
mücâhidlerin yaptıkları çalışmalar son derece değerli ve yücedir.
Allah yolunda ilk mücâhid olan
‘Muhâcir' ve ‘Ensâr' Allah tarafından övülmektedir: "Doğrusu iman edip hicret
edenler, Allah yolunda mallarıyla ve canlarıyla cihad edenler ve hicret edenleri
(Muhacirleri) barındıranlar ve canlara yardım edenler (var ya) işte onlar
birbirlerinin velisidirler (dostudurlar)." (8/Enfâl, 72). Böyle olanlar
Allah'ın affına ve büyük bir rızka kavuşurlar (8/Enfâl, 74). Mücâhid, dünya
çıkarı uğruna, şöhrete kavuşmak için, adını (namını) yüceltmek için veya soyunun
adı duyulsun diye cihad etmez. O yalnızca Allah yolunda mücahâde eder (Ebû Dâvud,
Cihad 26, hadis no: 2516-2517, 3/14).
Mücâhid, kendi hayatında ve
toplum hayatında İslâm'ı yaşamanın önündeki engellerle, İslâm'ın ve İslâmî
hayatın düşmanlarıyla, onları gerçek mutluluğa kazandırma amacıyla  mücâdele
eden (çalışan) mü'mindir.[1]

 Mücâhid;
çaba sarfeden, tüm imkânlarını kullanarak belli bir hedefe varmak isteyen;
düşmana karşı var gücüyle savaşan, dünyevî hiç bir menfaat beklemeksizin sırf
Allah rızası için ve O'nun yolunda cihad eden kimsedir.
"Cihad"
ve "mücâhid" terimleri birer İslâmî kavramdır. Dolayısıyla, bu kavramların ne
mânâya geldiklerini, kimlerin bu kavramlarla nitelenebileceğini en iyi bilen
Allâh ve Rasûlüdür. Cihadın Allah rızâsı için ve O'nun yolunda yapılması,
İslâm'ın şart koştuğu bir husustur. Allah yolunda olmayan, O'nun rızâsını
taşımayan tüm savaşlar, harcanan paralar ve sarfedilen gayretlerin cihad
sayılamayacağı, bu tür mücâhedeye katılan kimsenin de mücâhid olamayacağı
muhakkaktır.

"Ey iman edenler! Allah'tan korkun O'na yaklaşmaya yol arayın ve yolunda cihad
edin ki kurtuluşa eresiniz." (5/Mâide,
35);

"(Ey iman edenler!) Gerek hafif, gerekse ağır olarak hep birlikte savaşa çıkın,
mallarınızla ve canlarınızla Allah yolunda cihad edin. Eğer anlıyorsanız, bu
sizin için daha hayırlıdır." (9/Tevbe,
41);

"Doğrusu, inanıp hicret edenler, Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad
edenler ve muhacirleri barındırıp onlara yardım edenler (var ya) işte bunlar
birbirlerinin dostudurlar." (8/Enfâl, 72);

"Îman edip hicret edenler, Allah yolunda savaşanlar ve muhâcirleri barındırıp
onlara yardım edenler... İşte onlar gerçekten inanmış olanlardır. Onlara
mağfiret ve cömertçe verilmiş rızıklar vardır."
(8/Enfâl, 74)
Bu
ve buna benzer âyetlerin hemen hemen tamamında cihadın, Allah yolunda olması
gerektiği vurgulanıyor. Bu da, cihadın ve mücâhidin ne mânâya geldiğinin açık
bir delilidir. Hz. Peygamber (s.a.s.)'den nakledilen bazı hadisler, mücâhid
kavramına daha da bir açıklık getirmektedir. Şöyle ki; Ashâbtan biri Rasulullah
(s.a.s.)'a gelerek; "Ya Rasûlallah! Dünya menfaatlerinden bir menfaat umarak
Allah yolunda cihad etmek isteyen kişinin durumu nedir?" diye sorunca,
Rasulûllah: "Onun ecri (sevabı) yoktur" diye cevap verir. Adam aynı
soruyu iki kere daha sorar, her seferinde "Onun ecri yoktur" cevabını
alır (Ebu Dâvûd, Cihad, 24).

Başka bir hadiste şöyle rivâyet edilir: A'râbînin biri Rasûlullah (s.a.s.)'a
gelerek: "Kimisi şöhret için, kimisi öğülsün diye, kimisi ganimet elde etmek
için savaşıyor. (Bu konuda ne dersin?)" deyince, Rasulûllah: "Yalnızca
Allah'ın Kelimesi üstün olsun diye savaşan kimsenin mücâhedesi Allah yolundadır,
" diye cevap vermiştir (Ebû Dâvud, Cihad, 24). Cihadın İslâm dininde büyük
bir ehemmiyeti vardır. Bu önemine binâen Cenâb-ı Allah, cihadı, kıyâmete kadar
devam edecek bir farz kılmıştır. Bazılarının iddia ettiği gibi cihad, geçici bir
zarûretten doğmuş değildir. Şayet cihad, müslümanların hayatında geçici bir
zarûret olmuş olsaydı, Allah Teâlâ, Kitabullahın büyük bir ekseriyetini en
kuvvetli ifadeleri kullanarak bu mevzûya tahsis etmez ve aynı şekilde,
Rasulûllah'ın hadislerinde de en kuvvetli ifadeler ve en ısrarlı emirler cihad
için sarfedilmezdi. Şayet cihad, geçici bir zarûret olsaydı, Allah'ın Rasûlü,
kıyâmete kadar gelecek olan insanları ferd ferd içine alan şu hadisini irad
etmezdi: "Kim cihad etmeden ve cihada niyet de etmeden ölürse, nifaktan bir
şûbe üzerine ölmüş olur." (Mesâbîkü's-Sünne'den, Fi Zilâli'l-Kur'ân trc.,
III, 408).

Cenâb-ı Allah, öneminden dolayı cihadı farz kılmış ve gücü yeten her mü'mini
bununla mükellef tutmuştur. Yüce Rabbimiz cihadı terk edenleri tehdit etmiş,
kendi yolunda samimiyetle mücâhede eden mücâhidlere de büyük mükâfatlar
vaadetmiştir. Kur'ân-ı Kerim'de, her iki gruba da yönelik vaad ve vaîdleri
görmek mümkündür:

"Allah'a inanın, Rasûlü ile beraber cihad edin diye bir sûre indirildiği zaman,
onlardan servet sahibi olanlar, senden izin istediler ve; ‘bizi bırak,
oturanlarla beraber olalım' dediler. Geride kalan kadınlarla beraber olmağa râzı
oldular. Çünkü onların kalplerine mühür vuruldu, dolayısıyla anlayamazlar."
(9/Tevbe, 86, 87).

Cenâb-ı Allah, cihaddan kaçan böyle kimselerin, yaptıklarının mutlaka
karşılığını göreceklerini şöyle dile getiriyor:

"Allah, içinizden cihad edip, Allah'tan, peygamberinden ve mü'minlerden
başkasını sırdaş edinmeyenleri ortaya çıkarmadan kendi halinize bırakılacağınızı
mı zannediyordunuz? Muhakkak Allah işlediklerinizden haberdardır."
(9/Tevbe, 16).

"Allah, içinizden cihad edenleri ve sabredenleri açığa çıkarmadan cennete
gireceğinizi mi sanıyorsunuz?" (2/Bakara,
218).
"Andolsun
ki, içinizden mücâhidlerle sabredenleri belirleyinceye kadar ve herbirinizi
açıklayıncaya kadar sizi imtihan edeceğiz."
(47/Muhammed, 31).

Görüldüğü gibi Rabbimiz, mücâhidlerle cihaddan kaçanları, hattâ bu arada kendini
mü'minmiş gibi göstermeye çalışan münâfıkları imtihan etmek sûretiyle ortaya
çıkaracağını söyleyerek tehdit ediyor. Tâ ki saflar netleşsin, mü'min münâfık
birbirinden ayrılsın, arada karanlık hiç bir nokta kalmasın. Zâhidlerden Fudayl
İbn Iyaz bu âyeti okuyunca ağlar ve şöyle dermiş: "Allah'ım bizi imtihan etme!
Çünkü Sen imtihan edersen biz rezil oluruz, sırlarımız ortaya çıkar ve azâba
dûçâr edersin." (Seyyid Kutub, Fî Zilâli'l-Kur'ân, XIII/402).

Cihad denilince akla ilk gelen şey savaş olmakla beraber, cihad kavramı, bundan
çok daha kapsamlı bir mânâyı ihtivâ etmektedir. Allah yolunda canla, malla, söz
ve kalemle yapılan mücâdelenin tümü cihad kapsamına girer. Bununla birlikte,
canla ve malla yapılan cihad en kutsal cihaddır. Hakiki mânâda bir mücâhid de,
böylesi bir cihadda bulunan kimsedir.

Rabbimiz, böylesi bir cihada katılan mücâhidlerle yerlerinde oturan mü'minlerin
aralarındaki farkı şöyle dile getiriyor:

"Mü'minlerden -özür sahibi olanlar dışında- oturanlarla, Allah yolunda malları
ve canlarıyla cihad edenler bir değildir. Allah, malları ve canlarıyla cihad
edenleri derece bakımından oturanlardan üstün kılmıştır. Bununla beraber Allah,
her ikisine de güzelliği (Cenneti) vaadetmiştir. Ama mücâhidleri, oturanlardan
çok büyük bir ecirle üstün kılmıştır. Kendi katından onlara dereceler, mağfiret
ve rahmet vardır. Ve Allah, Ğafûr'dur, Rahîm'dir."
(4/Nisâ, 96).
Bu
âyetler, Allah yolunda canlarıyla ve mallarıyla cihad eden müslümanlarla,
mâzeretleri dolayısıyla cihada katılamayan müslümanları karşılaştırıyor. Malla
ve canla mücâdele eden mü'minlerle, cihadı terkeden müslümanların eşit
olamayacakları kaidesini koyuyor. Gerçi mü'min oldukları ve içlerinden cihada
katılmayı geçirdikleri için, Cenâb-ı Allah, geçerli mâzereti olanlara da mükâfât
vaadetmiştir, ama;

"Allah yolunda malları ve canları ile cihad edenlerle, yerlerinde oturanlar asla
bir değildir. Allah, mallarıyla ve canlarıyla cihad edenleri, derece bakımından
çok üstün kılmıştır." (4/Nisâ, 96).

Cihada katılmadıkları için kendilerinden, "yerlerinde oturanlar" diye
bahsedilen müslümanların, haddizâtında mü'min oldukları, asla münâfık
olmadıkları, âyet-i kerîmenin, "Bununla beraber Allah, her ikisine de cenneti
vaadetmiştir" kısmından açıkça anlaşılıyor. Aksi olsaydı, Rabbimizin onlara
cenneti vaadetmesi söz konusu olamazdı. Zeyd İbn Sâbit yukardaki âyetin nüzûlü
ile ilgili olarak şunları söylüyor: "Mü'minlerden, Allah yolunda cihad
edenlerle oturanlar bir değildir" âyeti nazil olduğu zaman Rasûlullah
(s.a.s.)'ın yanındaydım. Özür sahiplerini zikretmedi. Bunun üzerine İbn Ümmi
Mektûm: "Nasıl olur? Ben görmeyen bir âmâyım" dedi. Tam bu sırada Rasûlullah'a,
oturduğu yerde vahiy hali geldi. O da bacağıma dayandı nefsimi elinde tutan
Allah'a yemin ederim ki, bacağımın üzerinde öyle ağırlaştı ki onu ezeceğinden
korktum. Sonra bu hali geçti. Bana "Yaz" diyerek, "Özür sahipleri
hâriç, mü'minlerden, Allah yolunda cihad edenlerle oturanlar bir değildir"
âyetini yazdırdı." (el-Vâhidî, Esbâbü'n-Nüzül, Mısır 1968 s. 100).

Rasûlullah (s.a.s.), "mücâhid"lerin cennetteki makamlarını şöyle tasvir ediyor:
"Cennette yüz derece vardır. Allah onları, kendi yolunda mücâdele edenler
için hazırlanmıştır. Her iki derece arasındaki uzaklık, gökle yer arasındaki
uzaklık gibidir. Siz Allah'tan istediğinizde Firdevs'i isteyin. Çünkü o,
Cennetin tam ortası ve en yüce yeridir." (Buhârî, Cihad, 4). Abdullah İbn
Mes'ud yoluyla nakledilen bir hadiste de, Rasûlullah'ın şöyle buyurduğu rivâyet
edilir: "Kim Allah yolunda bir ok atarsa, onun için bir derece mükâfât
vardır." Birisi; "Ya Rasûlallah, derece nedir?" diye sorunca Rasûlullah:
"Dikkat et, o senin ananın (evinin) eşiği değildir. Her iki derece arasındaki
mesâfe yüz yıllık yoldur" diye cevap verdi. (Nesâî, Cihad 26)
Şu
hadisler de Allah yolunda cihadda bulunan "mücâhid"lerin faziletlerinden ve
üstünlüklerinden bahsetmektedir: "Allah yolunda cihad eden kimse, Allah'ın şu
garantisi altındadır: Allah, ya onu mağfiretine ve rahmetine katar (şehâdetle)
veya onu sevab ve ganimetle geri döndürür. Allah yolunda cihad eden kimsenin,
dönünceye kadarki durumu; gevşeklik etmeksizin gündüzleri oruçlu ve geceleri
ibâdete devam eden kimsenin durumu gibidir." (Buhârî, Cihâd, I; İbn Mace,
Cihâd, 1). Rasûlullah (s.a.s.)'a soruldu: "Ya Rasûlallah, insanların hangisi
daha faziletlidir?" Allah'ın Rasûlü şöyle cevap verdi: "Canıyla, malıyla
Allah yolunda cihad eden mü'mindir." (Buhârî, Cihad, 2). "Sabahleyin veya
akşamleyin herhangi bir vakitte Allah yolunda (cihad için) bir kere yürüyüş,
şüphesiz dünyadan ve dünyadaki şeylerin hepsinden hayırlıdır" (İbn Mâce,
Cihad 2). "Allah yolundaki toz ile Cehennem dumanı müslüman bir kulda
toplanmaz." (İbn Mâce, Cihad, 9)

Hadislerden de anlaşıldığı gibi, mücâhidlerin üstünlüğü maddî ölçülerle
ölçülemeyecek derecede büyüktür. Bununla beraber şu bir gerçektir ki; her
müslüman aynı derecede cihada iştirak edemez. Önemli olan, her mü'minin gücü
nisbetinde cihad etmesi ya da cihad edenlere destek sağlamasıdır. Mücâhidlerin
geride kalan aile efradını gözetmek, cihada çıkan mücâhid geri dönünceye kadar
aile efrâdının ihtiyaçlarını karşılamak da hemen hemen cihad kadar önemli bir
görevdir. Allah Rasûlü buna işaret ederek şöyle buyurur: "Kim Allah yolunda
savaşan bir gâziyi mükemmel bir şekilde teçhizatlandırırsa, o gâzi ölünceye veya
savaştan dönünceye kadar (kazandığı) sevâbın bir misli onu teçhizatlandıran
kimseye olur." (İbn Mâce, Cihad, 3). "Kim Allah yolunda bir gâziyi
teçhizatlandırır veya geride kalan aile efradına bakarsa gazâ etmiş gibi olur."
(Tirmizî, Cihad, 6); "Kişinin harcadığı dinarın/paranın en faziletlisi, onun
çoluk çocuğuna harcadığı dinar, Allah yolunda bir at için harcadığı dinar ve
kişinin Allah yolunda (savaşan) arkadaşlarına harcadığı dinardır." (İbn Mâce
Cihad 4)[2]
 

[1]
Hüseyin K. Ece, a.g.e., s. 431-434.

[2]
Halid Erboğa, Şamil İslâm Ansiklopedisi, c. 4, s. 317-319.


.

Mücâhede; Önce
Gizli Düşmana/Nefse Karşı Cihad
 
Cihad ve mücâhede, düşmanın
saldırılarına karşı koymak üzere çaba göstermek demektir. İki kavram da aynı
anlama gelmekle beraber, cihad daha çok bedensel çabalar için, mücâhede ise daha
çok ruhsal çabalar için kullanılmaktadır. Cihad, bilindiği gibi, Allah yolunda,
Allah'ın adını yüceltme uğruna çaba gösterme, savaşma ve çalışmadır. Cihad, açık
bir düşmana karşı, nefse ve şeytana karşı yapılır. Bunlardan açık düşmana karşı
mücâdele etmeye (cihad), nefse ve şeytana karşı mücâdele etmeye de ‘mücâhede'
diyebiliriz.
Cihad veya mücâhede, mü'minin
İslâmî hayatını ve müslüman toplumu her açıdan korumak için gerekli bir çabadır.
Cihad, İslâm düşmanlarına karşı savunma amacıyla yapılır. Allah'ın adını
yüceltmek, insanların müslüman olmalarının önündeki engelleri kaldırmak ve
yeryüzünden fitne ve zulmü yok etmek üzere yapılır. Cihad veya mücâhede,
Allah'ın mü'minlere kesin emridir (5/Mâide, 35; 9/Tevbe, 41; 22/Hacc, 78;
2/Bakara, 190; 4/Nisâ, 76 vd). Allah yolunda mallarıyla ve canlarıyla cihad
edenlerin dereceleri çok yüksektir, mükâfatları boldur (61/Saff, 10-12; 5/Mâide,
5). Mü'minler, dünyayı, içindekileri, meskenleri cihaddan çok severlerse, Allah
onlara cezâ verir (9/Tevbe, 24). Allah (c.c.) cihad emri ile mü'minleri imtihan
etmektedir (3/Âl-i İmrân, 142; 9/Tevbe, 16).
Cihad veya mücâhede Allah
(c.c.) rızâsı, O'nun adı yüce olsun için ve sevap kazanma amacıyla olursa bir
anlam ifade eder (Buhârî, Cihad 15; Müslim, İmâre 149-151; Ebû Dâvud, Cihad 26;
İbn  Mâce, Cihad 13; Tirmizî, Cihad 16; Nesâî, Cihad 21)
Dünyalık bir çıkar için,
şöhret, yağma ve intikam alma uğruna mücâhede edenler Allah yolunda değillerdir
(Ebû Dâvud, Cihad 25; Nesâî, Cenâiz 61). Nefse ve şeytana karşı yapılan mücâhede,
şüphesiz mü'minin takvâ derecesine ulaşmasını sağlar. Nefsinin isteklerini
sınırlamayan kişi, azgınlığa ve sapıklığa düşer; şeytanın aldatmalarına erken
kanar. Mücâhede, mü'mine İslâm ahlâkı kazandırır.
Müslüman nefsinin haklı
isteklerini karşılar. Çünkü hayatın devamı için buna ihtiyaç vardır. Aşırı
isteklerine (şehvetine), hazlarına, hırslarına ise sınır koyar. Aslında nefsini
terbiye etmek, nefsi Allah'ın huzurunda teslim olmaya, İslâmî emir ve yasakları
yerine getirebilir bir olgunluğa ulaştırmaktır. Bu bir anlamda onu İslâmî
ilkelere, ibâdetlere, Allah için fedâkârlık yapmaya râzı etmektir. Mücâhede; bu
gayretin, bu çabanın, bu hedefin tatlı bir metodudur.[1]

Allah yolunda savaşana da mücâhid denir. Cihad, Hz. Peygamber'in ifadesiyle şu
şekilde vasıflandırılır. "Allah'a en sevimli gelen ve en faziletli amellerden
birisidir" (Bûhâri, Edeb, I, Cihâd I; Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 32);
"İnsanların en faziletlisi de Allah yolunda malıyla ve canıyla mücâhede eden
mü'mindir" (Buhârî, Cihâd, 2). Allah yolunda savaşın (mücâhede) esas gâyesi,
Allah'ın dinini yaymak ve onu yüceltmektir (Buhârî, Tevhid, 28). Mücâhede;
kâfirlere, münâfıklara, din düşmanlarına ve dinden dönenlere karşı yapılır (Furkan,
25/52; Mümtehine, 60/1; Tahrim, 66/9; Mâlik b. Enes, Muvatta', Zekât, 30). Allah
yolunda mücâhedenin ilk şartı ise, mü'min olmaktır. Çünkü âyette "İman
edenler Allah yolunda savaşırlar, inkâr edenler de tâğut yolunda savaşırlar"
(4/Nisa, 76) buyurulmuştur. Allah yolunda savaşanlar ise gerçekten iman etmiş
olanlardır (bkz. 49/Hucurât, 15). Aynı zamanda onlar birbirlerinin dostudurlar (bkz.
8/Enfâl, 74-75), Allah düşmanlarını dost edinmezler (bkz. 60/Mümtehıne, 1).

Mücâhede, gerçekten inanmış olanların karakteristik özelliğidir. Gerektiğinde
Allah yolunda ölmek, onlar için bir şereftir. Çünkü Kur'an-ı Kerim'de "Allah,
mü'minlerden mallarını ve canlarını, Cennet kendilerinin olmak üzere satın
almıştır. Onlar Allah yolunda savaşırlar, öldürürler ve öldürülürler. Bu,
Allah'ın üzerine bir borçtur. Gerek Tevrat'ta, gerek İncil'de, gerek Kur'ân'da
(Allah, yolunda çarpışanlara cennet vereceğini vadetmiştir)." (9/Tevbe, 111)
buyurulmuştur. Allah onlardan yanadır" (bkz. 16/Nahl, 110).

Allah yolunda savaş (mücâhede), insanlar için aynı zamanda bir imtihan
vesilesidir (3/Âl-i İmrân, 142-143; 47/Muhammed, 31; 9/Tevbe, 16). İnanarak
Allah yolunda mücâdele edenlerle, özürsüz olarak cihada katılmayanlar Allah
katında bir sayılmayacak; canlarıyla, mallarıyla cihad edenler mertebece daha
üstün tutulacaklardır. Onlar Allah'ın rahmetini ve dolayısıyla Cennetini de
umabilirler. Onlar doğru yoldadır. Gerçek mutluluğa erişenler de onlar olacaktır
(2/Bakara, 218; 4/Nisa,95-96; 9/Tevbe, 20, 88; 29/Ankebût, 69). Allah uğrunda
savaşanlar netice itibâriyle kendileri için savaşmış olurlar. Çünkü Allah,
âlemlerden müstağnidir (29/Ankebût, 6) ve "Şüphesiz, inkâr edenler, Allah
yolundan alıkoyanlar ve kendilerine doğru yol belli olduktan sonra Peygambere
karşı gelenler, Allah'a hiç bir zarar veremezler. O, onların işlerini boşa
çıkaracaktır." (47/Muhammed, 32).

Peygamber Efendimiz, "Mekke'nin fethinden sonra artık hicret yoktur, fakat
cihad ve niyet vardır..." (Buhâri, Cihâd, 1) buyurmak sûretiyle cihâdın her
devirde yapılması gerektiğine işaret etmiştir. Kahramanlık olsun diye, "ne cesur
adammış!" desinler diye veya gösteriş olsun diye savaşanlardan hangisi Allah
yolundadır, sorusuna cevaben de: "Kim Allah'ın şânını yüceltmek için
savaşırsa, o Allah yolundadır" (Buhârî, Tevhid, 28) buyurmuştur. Şu halde
Allah yolunda mücâhede eden kişi niyetinde samimi ve amelinde ihlâslı olmalıdır.
Aksi takdirde çabaları boşa çıkabilir.

Mü'min insanın hayatta en çok değer vereceği iki şey Allah ve Rasûlü olmalıdır.
Onlar uğrunda yapılacak mücâhedeye hiç bir şey engel olmamalıdır. Yoksa bir gün
Allah'ın azâbını beklemek muhtemel olabilir. Bu gerçek, Kur'an-ı Kerim'de şöyle
dile getirilmiştir:

"De ki; babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, akrabanız, elde
ettiğiniz mallar, durgun gitmesinden korktuğunuz ticaret, hoşunuza giden evler
sizce Allah'tan; Peygamberinden ve Allah yolunda savaşmaktan daha sevimli ise,
Allah'ın buyruğu gelene kadar bekleyin. Allah fâsık kimseleri doğru yola
eriştirmez." (9/Tevbe, 24).

Konuyla ilgili âyet ve hadislerden de anlaşılacağı gibi cihâd, canla ve malla
yapılır. Fakat en önemlisi insanın önce kendi nefsiyle mücâhede etmesidir. Çünkü
nefsine hâkim olamayan kimse, düşman karşısındaki mağlubiyeti peşinen kabul
etmiş demektir. İşte bunun içindir ki "İman edenlerden özürsüz olarak
yerlerinde oturanlar ile, mal ve canlarıyla Allah yolunda cihâd edenler
birbirine eşit değildir..." (4/Nisâ, 95) buyurulmuştur.

Tasavvufta ise, mücâhede nefsi zorluklarla yormak ve onun arzu ve isteklerine
karşı çıkmaktır. Daha geniş olarak, makam ve servete, bünyeyi semirtip ruhu
öldüren lezzetli nimetlere karşı nefsin tutku haline gelen meylini dizginleyip
yavaş yavaş ona karşı çıkmak ve onun varlığını yok etmeye çalışmaktır. Kuşeyrî:
"Hal ve makam sahibi olmak için harcanan sürekli ve düzenli çabalara mücâhade ve
rıyâzât adı verilir" demiştir.

Allah Teâlâ: "Uğrumuzda mücahede edenlere, mutlaka yollarımızı göstereceğiz"
(14/İbrahim, 12) buyurmuştur.

Rasulûllah (s.a.s.) de: "Nefsinin de senin üzerinde hakları vardır"
buyurarak mücâhadede ölçünün kaçırılmamasını istemiştir. Nefsin haklarını
çiğnemek, sebepsiz yere onu zorluklara sürüklemek mücâhade değildir. Şeyh
Tehânevî, Takrir'inde: "Nefsin istekleri ikidir. Birisi hakları, diğeri duyduğu
hazlarıdır. Vücudu ayakta tutabilmek için nefsin hakları korunmalıdır. Nefsin
hazları ise, yaşamak için gerekli olmayan fazlalıklarıdır. Mücâhedenin gâyesi
hazları yok etmek, hakları bırakmaktır" demiştir. Nefse karşı çıkmanın bir
gâyesi olmalıdır. Aksi halde zarar doğurur, mücâhede de sayılmaz. Allah için
üzüntü ve kedere tahammül, mücâhedenin yüksek derecelerindendir.

İnsan mücâhede ile huylarını kökünden söküp atamaz. Onları faydalı hale getirir.
Nitekim Rasulüllah (s.a.s.): "Birinin tamamen huyundan vazgeçtiğini
duyarsanız inanmayınız" buyurmuştur. Bununla birlikte, ruhî hayat, mücâhede
ve riyazatla elde edilir. Fakat mücâhede, varılması istenen bir gâye değil, bir
tedbir ve tesellidir.

Mücâhede ve riyazât şu maksatlarla yapılır:1- Takvâ ve verâ sahibi olarak
Cehennem'den kurtulmak, 2- Kur'an ve Sünnet ahlâkını huy haline getirerek
Cennet'e girmek ve mutlu olmak.[2]
 

[1]
Hüseyin K. Ece, a.g.e., s. 430-431.

[2]
Ahmet Güç, Şâmil İslâm Ansiklopedisi, c. 4, s. 316-317


..


.Mücâhede; Önce

Gizli Düşmana/Nefse Karşı Cihad
 
Cihad ve mücâhede, düşmanın
saldırılarına karşı koymak üzere çaba göstermek demektir. İki kavram da aynı
anlama gelmekle beraber, cihad daha çok bedensel çabalar için, mücâhede ise daha
çok ruhsal çabalar için kullanılmaktadır. Cihad, bilindiği gibi, Allah yolunda,
Allah'ın adını yüceltme uğruna çaba gösterme, savaşma ve çalışmadır. Cihad, açık
bir düşmana karşı, nefse ve şeytana karşı yapılır. Bunlardan açık düşmana karşı
mücâdele etmeye (cihad), nefse ve şeytana karşı mücâdele etmeye de ‘mücâhede'
diyebiliriz.
Cihad veya mücâhede, mü'minin
İslâmî hayatını ve müslüman toplumu her açıdan korumak için gerekli bir çabadır.
Cihad, İslâm düşmanlarına karşı savunma amacıyla yapılır. Allah'ın adını
yüceltmek, insanların müslüman olmalarının önündeki engelleri kaldırmak ve
yeryüzünden fitne ve zulmü yok etmek üzere yapılır. Cihad veya mücâhede,
Allah'ın mü'minlere kesin emridir (5/Mâide, 35; 9/Tevbe, 41; 22/Hacc, 78;
2/Bakara, 190; 4/Nisâ, 76 vd). Allah yolunda mallarıyla ve canlarıyla cihad
edenlerin dereceleri çok yüksektir, mükâfatları boldur (61/Saff, 10-12; 5/Mâide,
5). Mü'minler, dünyayı, içindekileri, meskenleri cihaddan çok severlerse, Allah
onlara cezâ verir (9/Tevbe, 24). Allah (c.c.) cihad emri ile mü'minleri imtihan
etmektedir (3/Âl-i İmrân, 142; 9/Tevbe, 16).
Cihad veya mücâhede Allah
(c.c.) rızâsı, O'nun adı yüce olsun için ve sevap kazanma amacıyla olursa bir
anlam ifade eder (Buhârî, Cihad 15; Müslim, İmâre 149-151; Ebû Dâvud, Cihad 26;
İbn  Mâce, Cihad 13; Tirmizî, Cihad 16; Nesâî, Cihad 21)
Dünyalık bir çıkar için,
şöhret, yağma ve intikam alma uğruna mücâhede edenler Allah yolunda değillerdir
(Ebû Dâvud, Cihad 25; Nesâî, Cenâiz 61). Nefse ve şeytana karşı yapılan mücâhede,
şüphesiz mü'minin takvâ derecesine ulaşmasını sağlar. Nefsinin isteklerini
sınırlamayan kişi, azgınlığa ve sapıklığa düşer; şeytanın aldatmalarına erken
kanar. Mücâhede, mü'mine İslâm ahlâkı kazandırır.
Müslüman nefsinin haklı
isteklerini karşılar. Çünkü hayatın devamı için buna ihtiyaç vardır. Aşırı
isteklerine (şehvetine), hazlarına, hırslarına ise sınır koyar. Aslında nefsini
terbiye etmek, nefsi Allah'ın huzurunda teslim olmaya, İslâmî emir ve yasakları
yerine getirebilir bir olgunluğa ulaştırmaktır. Bu bir anlamda onu İslâmî
ilkelere, ibâdetlere, Allah için fedâkârlık yapmaya râzı etmektir. Mücâhede; bu
gayretin, bu çabanın, bu hedefin tatlı bir metodudur.[1]

Allah yolunda savaşana da mücâhid denir. Cihad, Hz. Peygamber'in ifadesiyle şu
şekilde vasıflandırılır. "Allah'a en sevimli gelen ve en faziletli amellerden
birisidir" (Bûhâri, Edeb, I, Cihâd I; Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 32);
"İnsanların en faziletlisi de Allah yolunda malıyla ve canıyla mücâhede eden
mü'mindir" (Buhârî, Cihâd, 2). Allah yolunda savaşın (mücâhede) esas gâyesi,
Allah'ın dinini yaymak ve onu yüceltmektir (Buhârî, Tevhid, 28). Mücâhede;
kâfirlere, münâfıklara, din düşmanlarına ve dinden dönenlere karşı yapılır (Furkan,
25/52; Mümtehine, 60/1; Tahrim, 66/9; Mâlik b. Enes, Muvatta', Zekât, 30). Allah
yolunda mücâhedenin ilk şartı ise, mü'min olmaktır. Çünkü âyette "İman
edenler Allah yolunda savaşırlar, inkâr edenler de tâğut yolunda savaşırlar"
(4/Nisa, 76) buyurulmuştur. Allah yolunda savaşanlar ise gerçekten iman etmiş
olanlardır (bkz. 49/Hucurât, 15). Aynı zamanda onlar birbirlerinin dostudurlar (bkz.
8/Enfâl, 74-75), Allah düşmanlarını dost edinmezler (bkz. 60/Mümtehıne, 1).

Mücâhede, gerçekten inanmış olanların karakteristik özelliğidir. Gerektiğinde
Allah yolunda ölmek, onlar için bir şereftir. Çünkü Kur'an-ı Kerim'de "Allah,
mü'minlerden mallarını ve canlarını, Cennet kendilerinin olmak üzere satın
almıştır. Onlar Allah yolunda savaşırlar, öldürürler ve öldürülürler. Bu,
Allah'ın üzerine bir borçtur. Gerek Tevrat'ta, gerek İncil'de, gerek Kur'ân'da
(Allah, yolunda çarpışanlara cennet vereceğini vadetmiştir)." (9/Tevbe, 111)
buyurulmuştur. Allah onlardan yanadır" (bkz. 16/Nahl, 110).

Allah yolunda savaş (mücâhede), insanlar için aynı zamanda bir imtihan
vesilesidir (3/Âl-i İmrân, 142-143; 47/Muhammed, 31; 9/Tevbe, 16). İnanarak
Allah yolunda mücâdele edenlerle, özürsüz olarak cihada katılmayanlar Allah
katında bir sayılmayacak; canlarıyla, mallarıyla cihad edenler mertebece daha
üstün tutulacaklardır. Onlar Allah'ın rahmetini ve dolayısıyla Cennetini de
umabilirler. Onlar doğru yoldadır. Gerçek mutluluğa erişenler de onlar olacaktır
(2/Bakara, 218; 4/Nisa,95-96; 9/Tevbe, 20, 88; 29/Ankebût, 69). Allah uğrunda
savaşanlar netice itibâriyle kendileri için savaşmış olurlar. Çünkü Allah,
âlemlerden müstağnidir (29/Ankebût, 6) ve "Şüphesiz, inkâr edenler, Allah
yolundan alıkoyanlar ve kendilerine doğru yol belli olduktan sonra Peygambere
karşı gelenler, Allah'a hiç bir zarar veremezler. O, onların işlerini boşa
çıkaracaktır." (47/Muhammed, 32).

Peygamber Efendimiz, "Mekke'nin fethinden sonra artık hicret yoktur, fakat
cihad ve niyet vardır..." (Buhâri, Cihâd, 1) buyurmak sûretiyle cihâdın her
devirde yapılması gerektiğine işaret etmiştir. Kahramanlık olsun diye, "ne cesur
adammış!" desinler diye veya gösteriş olsun diye savaşanlardan hangisi Allah
yolundadır, sorusuna cevaben de: "Kim Allah'ın şânını yüceltmek için
savaşırsa, o Allah yolundadır" (Buhârî, Tevhid, 28) buyurmuştur. Şu halde
Allah yolunda mücâhede eden kişi niyetinde samimi ve amelinde ihlâslı olmalıdır.
Aksi takdirde çabaları boşa çıkabilir.

Mü'min insanın hayatta en çok değer vereceği iki şey Allah ve Rasûlü olmalıdır.
Onlar uğrunda yapılacak mücâhedeye hiç bir şey engel olmamalıdır. Yoksa bir gün
Allah'ın azâbını beklemek muhtemel olabilir. Bu gerçek, Kur'an-ı Kerim'de şöyle
dile getirilmiştir:

"De ki; babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, akrabanız, elde
ettiğiniz mallar, durgun gitmesinden korktuğunuz ticaret, hoşunuza giden evler
sizce Allah'tan; Peygamberinden ve Allah yolunda savaşmaktan daha sevimli ise,
Allah'ın buyruğu gelene kadar bekleyin. Allah fâsık kimseleri doğru yola
eriştirmez." (9/Tevbe, 24).

Konuyla ilgili âyet ve hadislerden de anlaşılacağı gibi cihâd, canla ve malla
yapılır. Fakat en önemlisi insanın önce kendi nefsiyle mücâhede etmesidir. Çünkü
nefsine hâkim olamayan kimse, düşman karşısındaki mağlubiyeti peşinen kabul
etmiş demektir. İşte bunun içindir ki "İman edenlerden özürsüz olarak
yerlerinde oturanlar ile, mal ve canlarıyla Allah yolunda cihâd edenler
birbirine eşit değildir..." (4/Nisâ, 95) buyurulmuştur.

Tasavvufta ise, mücâhede nefsi zorluklarla yormak ve onun arzu ve isteklerine
karşı çıkmaktır. Daha geniş olarak, makam ve servete, bünyeyi semirtip ruhu
öldüren lezzetli nimetlere karşı nefsin tutku haline gelen meylini dizginleyip
yavaş yavaş ona karşı çıkmak ve onun varlığını yok etmeye çalışmaktır. Kuşeyrî:
"Hal ve makam sahibi olmak için harcanan sürekli ve düzenli çabalara mücâhade ve
rıyâzât adı verilir" demiştir.

Allah Teâlâ: "Uğrumuzda mücahede edenlere, mutlaka yollarımızı göstereceğiz"
(14/İbrahim, 12) buyurmuştur.

Rasulûllah (s.a.s.) de: "Nefsinin de senin üzerinde hakları vardır"
buyurarak mücâhadede ölçünün kaçırılmamasını istemiştir. Nefsin haklarını
çiğnemek, sebepsiz yere onu zorluklara sürüklemek mücâhade değildir. Şeyh
Tehânevî, Takrir'inde: "Nefsin istekleri ikidir. Birisi hakları, diğeri duyduğu
hazlarıdır. Vücudu ayakta tutabilmek için nefsin hakları korunmalıdır. Nefsin
hazları ise, yaşamak için gerekli olmayan fazlalıklarıdır. Mücâhedenin gâyesi
hazları yok etmek, hakları bırakmaktır" demiştir. Nefse karşı çıkmanın bir
gâyesi olmalıdır. Aksi halde zarar doğurur, mücâhede de sayılmaz. Allah için
üzüntü ve kedere tahammül, mücâhedenin yüksek derecelerindendir.

İnsan mücâhede ile huylarını kökünden söküp atamaz. Onları faydalı hale getirir.
Nitekim Rasulüllah (s.a.s.): "Birinin tamamen huyundan vazgeçtiğini
duyarsanız inanmayınız" buyurmuştur. Bununla birlikte, ruhî hayat, mücâhede
ve riyazatla elde edilir. Fakat mücâhede, varılması istenen bir gâye değil, bir
tedbir ve tesellidir.

Mücâhede ve riyazât şu maksatlarla yapılır:1- Takvâ ve verâ sahibi olarak
Cehennem'den kurtulmak, 2- Kur'an ve Sünnet ahlâkını huy haline getirerek
Cennet'e girmek ve mutlu olmak.[2]
 

[1]
Hüseyin K. Ece, a.g.e., s. 430-431.

İşleyişi:

 
İctihad, bir anlamda kapalı bir
sorunun çözülmesi, hakkında hüküm bulunmayan yeni ortaya çıkmış meselelerin dinî
hükmünün bulunabilmesi çalışmasıdır. Müslümanlar hayatlarının bütün alanlarında
dinlerine uygun yaşamak, bütün sorunlarını Kur'an'a ve Sünnet'e göre çözmek
isterler. Kur'an'da ve Sünnette o sorunun çözümü yoksa, müslümanın kendisinin,
kendi bilgisi yetersiz ise, yetkin bir alimin o sorunu Kur'an'a ve Sünnet'e göre
çözmesi gerekir.
Bir şer'î hükümde ictihad
yapılabilmesi için, o hükmün yoruma açık olması gerekir. Kesin ve açık
hükümlerde ictihada zâten ihtiyaç bulunmamaktadır.
Mecelle'nin 14. maddesinde "Mevrid-i Nass'ta ictihada mesağ yoktur"
denilmiştir. Yani Nass'ın (Kur'an ve Sünnet'in) açıkça ortaya koyduğu meselede
ictihad yapmaya müsâade yoktur. İslâmî hükümlerin bazıları ‘muhkem' yani açık ve
net değildir. Onlar üzerinde yorum yapma imkânı vardır. Hatta onları yorumlamak,
onlardan yeni hükümler çıkarmak gerekir. Bu demektir ki, ictihada ihtiyaç
vardır. Aksi halde İslâm'ı yaşamak zorlaşır ve insanlar İslâm dışında çözümler
aramaya başlarlar.         
İnsanlar ve toplumlar
geliştikçe, yeni yeni problemler çıkmakta, yeni yeni olaylarla
karşılaşılmaktadır. Eğer ictihada izin verilmemiş olsaydı, belki milyonlarca
konu çözümsüz kalırdı. Müctehidlerin ictihadı, hem Kur'an'ın
anlaşılmasına yardımcı olur, hem de İslâm hukukunu sistemli bir şekilde öğrenip
yaşamamıza yol açar. Ancak müctehidlerin ictihadları dinin kesin emri
değillerdir.        
Âlimler,
ictihad yapacak kimselerde bazı özelliklerin olmasını şart koşmuşlardır. Yeterli
bilgisi ve yeteneği olmayan kimseler ‘ictihad' yapmaya kalkarsa, din yara alır
ve yanlış anlaşılır. Yani her önüne gelen dinî meselelerde, ‘benim görüşüme
göre, benim anladığıma göre...' deyip, istediği fetvâyı veremez, vermemelidir.
Câhil bir kişinin görüşü, kararı, ya da fetvâsı hem kendine, hem de başkalarına
zarar verir.


..


.İctihadlar Bağlayıcı mıdır?

 
İctihadlar her ne kadar dinin
kendisi değilse de, "dinin hükmü böyle olabilir, eldeki deliller böyle
olabileceğini gösteriyor, ya da dinî bir hüküm bu şekilde uygalanabilir"
demektir. Öyleyse bir müslümanın "âlimlerin yaptığı ictihadlar beni bağlamaz,
ben bildiğim gibi amel ederim", ya da "ictihadlar dine yapılmış eklemelerdir,
doğru da bağlayıcı da değillerdir" demesi kesinlikle yanlıştır. Unutmamak
gerekir ki, dinin anlaşılması ve pratikte uygulanabilmesi için yetkin
bilginlerin ilmine ihtiyaç vardır.
Mezheblerin fıkıh kitaplarına
baktığımız zaman, aynı meselede çok farklı ictihadların yapıldığını görürüz. Bu
bizi şaşırtmamalı. Çünkü bütün müctehidler ellerindeki delillere, kendilerine
ulaşan hadislere ve haberlere dayanarak fetvâ vermişlerdir. Onların iyi
niyetlileri, bütün güçlerini kullanarak cevabın en isâbetlisini bulmaya
çalışmışlardır. Müctehidler bu çabayı gösterirken hatalı  kararlar verseler bile
sevap kazanırlar. Çünkü onlar hiç bir etki altında kalmadan, hiç dünyalık
kazancı düşünmeden yalnızca Allah rızâsı için, olanca güçlerini kullanarak 
doğruya ulaşmaya çalışırlar. Ancak âlim olmayan, meseleleri ve delillerini
yeterince bimeyen birisi, işine geldiği gibi fetvâ vermeye kalkışırsa bırakın
sevap almayı; günah kazanır, belki de dalâlete/sapıklığa düşebilir. Bir kişinin
herhangi bir konu hakkında bilgisi yoksa hevâsına/arzularına göre fetvâ veya
karar verir. Bu câhillik de onu doğru yoldan uzaklaştırabilir. 
Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle
buyurmuştur: "Hâkim (hükmeden-karar veren) ictihad eder ve isâbetli karara
ulaşırsa kendisine iki ücret (sevap) verilir. Eğer ictihad eder ve hatalı karar
verirse ona da bir ücret verilir." (Buhârî, İ'tisâm 21; Müslim, Akdiye 15,
hadis no: 1716; Ebû Dâvud, Akdiye 2, hadis no: 3574; Tirmizî, Ahkâm 2, hadis no:
1326; Nesâî, Kadâ 3)
Belli bir mezhebe göre amel
edenler, o mezheb imamlarının ictihadlarını göz önüne alırlar, ama başka
müctehidlerin ictihadlarının yanlış olduğunu düşünmezler. Çünkü müctehidler,
ellerindeki delillerden hareket ederek o sonuca ulaşmışlardır. Deliller ve o
delilleri uygulama metodu farklı olursa, farklı ictihadların olması doğaldır.
Onların pek çoğu ortaya koydukları ictihadlarda ısrarcı olmamışlar, müslümanlara
"bizim ictihadımızdan daha isâbetlisini bulursanız ona uyun"
demişlerdir.        
Sahâbeler gibi, daha sonradan
gelen bazı âlimler de bir konu hakkında ortak ictihadda bulunmuşlardır. Bunlara
‘icmâ' denir. Müctehid âlimler bir konuda ortak ictihad yapmışlarsa, yani bir
meselede ‘icmâ' olmuşsa; artık o konuda ictihada ihtiyaç yoktur.
İnsanlara bırakılan yani Kur'an
ve Sünnetin bir şey söylemediği, hüküm koymadığı, fıkıh dışı konularda söz
söyleme yetkisi yalnızca müctehidlere âit değildir. Böyle konularda uzman
olanlar, mü'min ve güvenilir olmak kaydıyla; söz söyleyebilir, hüküm
verebilirler. Bunların görüşleri veya verdiği karar ise ictihad olmaz. Özellikle
İslâm tarihinde görüldüğü gibi birtakım siyasî mezheplerin ve grup görüşlerinin
-terim anlamıyla- ictihad sayılmasının imkânı yoktur. Yani ictihadın alanı
Kur'an ve Sünnetle belirlenmiştir. Bu da onlardaki yoruma açık hükümler ve yeni
karşılaşılan fıkhî sorunlardır.
Yeni ortaya çıkan meselelere
cevap verebilmek ve İslâm'ı bütün çağlara, bütün topluluklara uygulayabilmek
için ictihad yapılması gerekir. Elbette işin ehli olan insanlar tarafından.
İslâm'daki ictihad faâliyeti, İslâm hukukunun her devirde ve yerde uygulanmasını
sağladığı gibi, onu statiklikten/donukluktan kurtarır. İctihad, hem İslâm'ın
mevcut hükümlerinin uygulanabilmesi, hem de sonradan ortaya çıkmış sorunlara
İslâmî çözümler getirilebilmesi için gereklidir. İslâmî hükümler ile hayat
arasında bir kopukluk yoktur, olmamalıdır. İctihad bu kopukluğu ortadan kaldıran
çok önemli bir çabadır.


.

.İctihad Kapısı