İnkârdan, küfürden sonra en büyük günah, en büyük felaket, kibirdir. Bundan sonra ise, hubb-u dünya yani dünya sevgisi gelmektedir. Zira Peygamber efendimiz: (Dünyâ sevgisi, bütün günâhların başıdır) buyurmuştur. Dünya, Allahü teâlâdan başka her şey demektir. Allahü teâlâ ve Onun için olmayan her sevgi, dünya sevgisidir. Mevki sevgisi, para sevgisi, baş olma sevgisi, âlim olmak sevdası gibi Allah için olmayan her sevgi, dünya sevgisidir. Kalbinde dünya sevgisi olan kimse, daima tehlikededir. Seyyid Sıbgatullah Arvâsî hazretleri; "Müminin kabrinde yüzünün kıbleden çevrilmiş görünmesi, dünyâ sevgisi üzerine ölmesindendir" buyurmuştur. Dünyanın bu kadar tehlikeli olmasının sebebi, insanın nefsini azdırdığı ve şeytanın aldatma vasıtası olduğu içindir. Şeytan, insanı, dünya sevgisiyle, dünya rahatlığıyla ve dünya imkanlarıyla kandırır. Kur'an-ı kerimde bir ayet-i kerimede mealen: (İhtiyaçsızlık, azgınlığa sebep olur) buyurulmuştur. İhlâslı olmak için... İnsanın maddi ve manevi bütün ihtiyaçları karşılanırsa, hiçbir sıkıntısı, hiçbir derdi, hiçbir üzüntüsü olmazsa, Allah korusun bunun ardından azgınlık gelir. Onun için bazen üzüntülü olmak, hasta olmak, dertli olmak iyidir. Çünkü bunlar, cenab-ı Hakkı hatırlatır. Ebû Bekr Verrâk hazretleri; "İhlâs sâhibi mi olmak istiyorsun, önce baş olma sevgisini kalbinden at. Sonra kendini kimseden üstün görme" buyurmaktadır. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri; "İnsan varlığını öldüren on şeyden birisi, baş olma sevdasıdır" buyurmuştur. Ebü'l-Hasan-ı Şâzilî hazretleri de buyuruyor ki: "En büyük günahlar ikidir: Biri dünyâ sevgisi, diğeri bilmediği bir işin başına isteyerek geçmektir." Dünyâ sevgisi, âhirete hazırlanmaya mâni olur. Çünkü kalb, onu düşünmekle, Allah'ı unutur. Beden, onu elde etmeye uğraşarak ibâdet yapamaz olur. Dünyâ ile âhiret, doğu ile batı gibidir ki, birine yaklaşan, ötekinden uzak olur. Kalbde, ya dünyâ sevgisi, yâhud Allah sevgisi bulunur. Dünyâ demek, harâm olan şeyler demektir. Zikir, ibâdet yaparak, kalbden dünyâ sevgisi çıkarılınca, kalb temiz olur. Bu temiz kalbe, Allah sevgisi, kendiliğinden dolar. Günâh işleyince, kalb kararır, hasta olur. Dünyâ muhabbeti yerleşerek, Allah sevgisi gider. Kalbin bu hâli, bir şişeye benzer. Su doldurunca, havası çıkar. Suyu boşaltınca, hava kendiliğinden dolar. Kalbinde zerre kadar dünyâ sevgisi olan veyâ kalbinde dünyâ ile zerre kadar ilgisi bulunan yâhud kalbine zerre kadar dünyâ düşüncesi gelen kimseye, Allahü teâlâyı tanımak nasîb olmaz. Hadis-i şerifte; (Dünyâ sevgisi arttıkça, âhirete olan zararı da artar. Âhiret sevgisi arttıkça, dünyânın ona zararı azalır) buyurulmuştur. Ebû Muhammed Râzî hazretlerine; -Dünyâ sevgisi nedir? diye sual edilince; -Dünyâ, Allahü teâlâ ile senin aranda perde olan her şeydir cevabını vermişlerdir. İmâm-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: "Hadîs-i şerîfte, (Kişi, sevdiği ile birlikte olur) buyuruldu. Kalbinde, Allah'tan başka hiçbir şeyin sevgisi kalmayan ve ancak O'nu dileyen kimselere müjdeler olsun. Bu hadîs-i şerîfe göre, bu kimse, Allahü teâlâ ile berâber olur. Görünüşte insanlar ile birlikte ve onlarla alışverişte ise de, hakîkatte Allahü teâlâ iledir. Kalb, yani gönül birden fazla şeyi sevmez. Bu bir şeye olan sevgisi kesilmedikçe başka şeyi sevemez. Kalbin mal, evlât, mevki, medholunmak gibi çeşitli arzûları ve bağlantıları ve sevdikleri görülür ise de bu sevgilileri hakîkatte hep bir sevgilisi içindir. O biricik sevgilisi de, kendi nefsidir. Onların hepsini, kendi nefsi için sevmektedir. Bunları, hep kendi nefsi için istemektedir. Onların nefislerini düşünmemektedir. Nefsine olan sevgisi kalmazsa, nefsi için onlara olan sevgisi de kalmaz. Bunun içindir ki, kul ile Rabbi arasındaki perde, kulun kendi nefsidir. Kul, hep nefsini düşünmektedir. Bunun için perde, yalnız kendisidir. Başka hiçbir şey değildir. Kul, kendinin nefsini düşünmekten büsbütün kesilmedikçe Rabbini düşünemez. Allahü teâlânın sevgisi onun kalbine yerleşemez." "Niçin acele ediyorsun?" Dâvûd-i Tâî hazretleri, evinden sâdece namaz vakitlerinde çıkar, câmide namazını kılar kılmaz hemen aceleyle evine dönerdi. Bir gün, onu yine hızla giderken görenler; -Niçin acele ediyorsun? diye sorarlar. O da; -Askerler beni bekliyorlar cevabını verir. Kendisine; -Biz asker falan görmüyoruz nerede askerler? diye sorunca; -Mezarlıkta bulunan ölüler cevabını verir ve; "İnsanlar dünyâya çok bağlanıyor, onlarla görüşünce kalbime dünyâ sevgisi geliyor" buyurmuştur. Netice olarak İbrâhim-i Havvâs hazretlerinin buyurduğu gibi: "Bir kimse, baş olma sevdâsına kapılırsa, artık ibâdetten, ihlâstan sıyrıldı demektir.


.

Nefsini seven, kibirli olur

Nefis, yaratılışta karanlık ve pistir. Kalbin emri, idâresi altına girmedikçe, dahâ doğrusu sünnete uymadıkça, İslâmiyete sarılmadıkça ve Allahü teâlânın ihsânına kavuşmadıkça temizlenemez. Yaratılışındaki pislikten kurtulamaz. Saâdete, iyiliğe eremez. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "İnsanların nefsi, mevki almak, başa geçmek sevdâsındadır. Onun bütün arzûsu, şef olmak, herkesin, kendisine boyun bükmesidir. Kendinin kimseye muhtaç olmasını, başkasının emri altına girmesini istemez. Nefsin bu arzûları, ilah olmak, mabûd olmak, herkesin kendine tapınmasını istemek demektir. Allahü teâlâya ortak olmayı istemektir. Hattâ nefs, o kadar alçaktır ki, ortaklığa râzı olmayıp, âmir, hâkim, yalnız kendi olsun, her şey, yalnız onun emri ile olsun ister. Hadîs-i kudsîde, Allahü teâlâ buyuruyor ki: (Nefsine düşmanlık et! Çünkü nefsin, benim düşmanımdır.) Demek oluyor ki, nefsi kuvvetlendirmek, onun, mal, mevki, rütbe, herkesin üstünde olmak, herkesi aşağı görmek gibi isteklerini yapmak, Allahü teâlânın bu düşmanına yardım ve onu kuvvetlendirmek olur ki, bunun ne kadar korkunç bir suç olduğunu anlamalıdır. Allahü teâlâ, hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: (Büyüklük, üstünlük, bana mahsûstur. Bu ikisinde, bana ortak olmak isteyen, büyük düşmanımdır. Hiç acımadan, onu Cehennem ateşine atarım.) İnsanın değeri!.. Tekebbür, Allahü teâlânın bir sıfatıdır. Kibriyâ sıfatı, ona mahsûstur. İnsan, nefsini ne kadar aşağılarsa, Allahü teâlâ indinde kıymeti o kadar yükselir. Kendine kıymet verenin, Allahü teâlâ katında kıymeti olmaz. Görülüyor ki, mal, mevki, rütbe, şeflik gibi dünyâ zînetlerini, nefse uyarak değil, Allahü teâlânın emirlerini yapmak, yaptırmak ve millete, Müslümanlara hizmet etmek için istemelidir. Bu niyyet ile istemek ve bunları yapmak ibâdet olur." İnsanın başka şeyleri sevmesi, kendi nefsini sevmesinden ve kendi nefsine düşkün olmasındandır. Muhammed Masûm hazretleri; "Herkes kendi nefsini çok sevmektedir. Mâl, zevce, evlâd gibi, her şeyi kendi nefsi için sevmektedir. İnsân ile Allahü teâlâ arasında en büyük perde, insânın nefsidir" buyurmuştur. Ebû Muhammed Abdullah Râşî hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlâ ile insan arasında olan en büyük perde, kendi nefsini düşünmesidir ve kendisi gibi âciz olan bir kula güvenmesidir. İnsanların değil, Allahü teâlânın sevgisine kavuşmağı düşünmelidir." Bunun için nefsi, cibillî olan inkâr hastalığından kurtarmaktan başka çâre yoktur. Nefsi tezkiye yani temizlemek, İslâmiyete uymakla olur. Veşşemsi sûresinin 9. âyetinde meâlen; (Nefsini tezkiye eden kurtuldu. Nefsini günâhta, cehâlette, dalâlette bırakan, ziyân etti) buyuruldu. Nefsin arzûlarını terk eden pâk olur, âfetlerden selâmet bulur. Allahü teâlânın râzı olmadığını terk edene, Allahü teâlâ ondan iyisini ihsân eder. Dünyâyı anlayan, onun sıkıntılarından üzülmez ve ondan sakınır. Ondan sakınan, nefsini tanır. Nefsini tanıyan da, Rabbini bulur ve Ona hizmet eder. İbn-i Atâ hazretleri; "Nefis, yaratılışı îcâbı edepsizdir, halbuki kul sürekli olarak edebe riâyet etmekle memurdur. Nefsin tabiatı îcâbı muhâlefet meydanında at oynatır, kul, gayreti ile nefsin kötü arzularına ulaşmasını engeller. Nefsini doludizgin salıveren, şer ve kötü işlerde onun ortağı olur" buyurmuştur. Sehl bin Abdullah-ı Tüsterî hazretleri buyuruyor ki: "Her kim nefsini kendine dost edinirse, Allahü teâlâyı kendine düşman etmiş olur." Cimrilik, hevâ ve ucub Ucbun yani insanın yaptıklarını beğenmesinin en kötüsü, hatâlarını, nefsinin hevâsını beğenmesidir. Böyle bir kimse, hep nefsine uyar, nasîhat kabûl etmez. Başkalarını câhil sanır. Hâlbuki, kendisi çok câhildir. Bidat sâhipleri böyledirler. Bozuk itikâtlarını ve amellerini, doğru ve iyi bilip, bunlara sarılmışlardır. Hadîs-i şerîfte; (Üç şey, insanı felâkete sürükler: Buhl (cimrilik) hevâ ve ucub) buyuruldu. Nefsinin arzûlarına uyan ve ucub sâhibi olan yani nefsini beğenen kimse, muhakkak helâke, felâkete düçâr olur. İmâm-ı Muhammed Gazâlî hazretleri buyurdu ki; "Bütün kötülüklerin başı, kaynağı üçtür: Hased, riyâ, ucub. Kalbini bunlardan temizlemeğe çalış!" Ucub sâhibi, hep ben, ben der. Toplantılarda baş tarafta bulunmak ve her sözünün kabûl olunmasını ister. Ebû Osman Hîrî hazretleri buyuruyor ki: "Nefsine âit bir şeyi güzel gören kimse ayıplarını ve kusurlarını göremez. Her hususta nefsini itham edenlerden başkası, kendi kusurlarını göremez." Ebû Abdullah Dîneverî hazretleri, zaman zaman; "Nefsini hayırlı işlerle meşgul eyle. Aksi halde o seni kötü şeylerle meşgul eder" buyururdu. Netice olarak, Ebû Bekir Verrâk hazretlerinin buyurduğu gibi: "Nefsine âşık olan, onu seven, kibirli, kıskanç, aşağı ve hakîr olur."


.

Kabir azâbından kurtulmak isteyen...

İslam âlimlerinin büyüklerinden olan İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Kabirde azâb yapılacağı sahîh ve meşhur hadîslerle, hattâ Kur'ân-ı kerîmdeki âyetlerle bildirilmiştir. Ölülerin hâli, dünyâdaki dirilerin hayatı gibi değildir. Dünyânın nizâmı için, buradaki hayatta hem his, hem de istekle, irâde ile hareket vardır. Kabir hayatında, ölülerin azâb ve acı duymaları için yalnız hissetmeleri yetişir. Kabirde rûhun bedene bağlanması, diri iken bağlanmasının yarısı kadardır. İşte bunun için ölüler, azâbı duydukları hâlde, hareket etmez ve kıpırdayamazlar. Kabir azâbı, rüyâ gibi değildir. Kabir azâbı, azâbın görüntüsü değil, azâbın kendisidir. Kabir azâbı, âhiret azâblarındandır. Dünyâ azâbları, âhiret azâbları yanında hiç kalır. Eğer âhiret azâblarından bir kıvılcım dünyâya gelse, her şeyi yakar, yok eder." İmâm-ı Suyûtî hazretleri de, şöyle buyurmaktadır: "Ruh, cesedine, bilmediğimiz bir halde bağlıdır. Bu bağlılıkları, dünyadaki bağlılıklar gibi değildir. Rüyâ gören kimsenin gördüğü şeylere olan bağlılığı gibidir. Fakat, ölülerin cesetlerine ve başka şeylere bağlılıkları, rüyâ görenin bağlılığından pek çok kuvvetlidir. Ruhların kendi cesetlerine tesir ve tasarruf etmelerine ve kabirde bulunmalarına izin verilmiştir. Meyyit, kabirden çıkarılıp başka kabre konursa, ruhun bedenle olan bağlılığı bozulmaz. Beden çürüyüp, toprak maddeleri, sıvı ve gaz haline gelince de, bu bağlılık yine devam eder." > Âhiret menzillerinin ilki! Peygamber efendimiz kabir hayatı hakkında; (Kabir, dünya konaklarının sonu, âhiret menzillerinin ilki olup, ya Cennet bahçelerinden bir bahçe, yahut Cehennem çukurlarından bir çukurdur) buyurmuşlardır. Kabir ehli de acı ve zahmet çektiği için Peygamber efendimiz, ölünün kemiklerini kırmayı yasaklamıştır. Kabrin üstüne oturan bir kimseye: (Ölüye kabirlerinde ezâ etmeyiniz! Diriler, evlerinde, elem, zahmet duyup hissettikleri gibi, ölü de kabrinde öylece elem ve ezâ duyar) buyurmuşlardır. Uzun bir hadis-i şerifte, ölünün kabre konduğu zamanki hali şöyle anlatılmaktadır: (Ölü, kabre konulunca, ardından gelenlerin ayak seslerini duyar. Mezardan başka onunla konuşan olmaz. Mezar der ki: -Benim nasıl olduğumdan ve bendeki korku ve sıkıntılardan sana söylenilenler azdır, benim için ne hazırladın? -Yazıklar olsun sana ey insanoğlu! Ben varken neye gururlandın? Benim, sıkıntılı, karanlık, yalnız ve böceklerle, kurtlarla dolu bir yer olduğumu bilmiyor muydun? -Üzerimden geçerken, bir ayağın geride, bir ayağın ileride şaşkınca durduğun zaman, neye aldanmıştın? Eğer o kimse sâlihlerden ise bir ses der ki: -Ey mezar, neler söylüyorsun, o doğruluk üzere idi? Emr-i ma'ruf, nehy-i münker yapardı. Ona elbette yeşil bahçeler hazırladım. Sonra o kimsenin bedeni nura çevrilir, ruhu göğe çıkarılır.) Meyyit, kabre konulunca, ne kadar sâlih, iyi kimse olsa da kabir onu sıkar. Sa'd bin Muâz hazretleri, eshâb-ı kiramdan, sayısız fazîlet ve kerâmetler sahibi bir zât idi. Hattâ vefât edince Arş-ı rahman onun için titremişti. Buna rağmen kabre konulduğunda toprak onu sıktı. Peygamber efendimiz: (Toprak Sa'd bin Muâz'ı öyle sıktı ki, iki tarafındaki kemikler birbirine geçti) buyurmuştur. Kabir, Eshab-ı kirama böyle olursa, acaba bize nasıl olur!.. Ya bir de imansız ölenlerin hali nice olur? Bunlar hakkında da Peygamber efendimiz: (Ölü imânsız ise, kabir onu öyle sıkar ki, kaburga kemikleri birbirine geçer. Kabirden kalkıncaya kadar azâb içinde kalır) buyurmuşlardır. Kabir sıkması, kâfirlere azâb, mü'minlere ise, ikrâm içindir. Meselâ bir anne kaybolan çocuğunu bulsa, sevinçten onu nasıl bağrına bastırırsa, kabir de sâlihleri böyle sıkar. > Ateş dolu kabir! Amr bin Dînâr hazretleri anlatır: "Medîne'de, kız kardeşi vefât eden bir kimse, şöyle anlattı: "Kız kardeşimi defnettiler. Kabri başından ayrıldık. Benim değerli bir yüzüğüm vardı. Kayboldu. Onun kabrine düştü zannıyla kabrine gittim. Kabrin lahdi üzerindeki tahtayı kaldırdım. Ateş alevleri yüzüme vurdu. Baktım, mezarın içi ateşle dolu. Tahtayı yerine koydum. Mezarın üstünü sıkıca kapatıp ağlayarak eve döndüm. Annemden, kız kardeşimin huyunun nasıl olduğunu sordum. Bana; "İki kötü huyu vardı. Biri namazına gevşekti. İkincisi koğuculuk yapardı" cevâbını verdi. Bundan anlaşılmış oldu ki, bu iki kötü huy, kabir azâbına sebeptir." Netice olarak Ebülleys-i Semerkandî hazretlerinin buyurduğu gibi: "Kabir azâbından kurtulmak isteyen, namaza devam etmeli, sadaka vermeli, Kur'ân-ı kerîm okumalı, Allahü teâlâyı çok tesbih etmeli; hainlikten, dedikodudan ve üzerine idrar sıçratmaktan kaçmalıdır.

.

Çok yaşamayı istemek ve sevmek

Zevk ve sefâ sürmek için çok yaşamayı istemek ve sevmek Tûl-i emel olur ki kalb hastalıklarındandır. İbâdet yapmak için, çok yaşamayı istemek, tûl-i emel olmaz. Tûl-i emel sâhipleri, ibâdetleri vaktinde yapmazlar. Tövbe etmeyi terk ederler. Kalbleri katı olur. Ölümü hâtırlamazlar. Vaaz ve nasîhatten ibret almazlar. Tûl-i emelin sebepleri, dünyâ zevklerine düşkün olmak ve ölümü unutmak ve sıhhatine, gençliğine aldanmaktır. Halbuki Peygamber efendimiz; (Allahü teâlâdan hayâ ediniz. Başkalarına kalacak olan şeyleri toplamakla vaktinizi kaybetmeyiniz. Kavuşamayacağınız şeyleri ele geçirmek için uğraşmayınız. İhtiyâcınızdan fazla binâlar yapmakla hayâtınızı harcamayınız) buyurmuştur. Tûl-i emel hastalığından kurtulmak için, bu sebepleri yok etmek lâzımdır. Ölümün her an geleceğini düşünmelidir. Sıhhatin, gençliğin ölüme mâni olmadıklarını unutmamalıdır. Tûl-i emel sâhibi olmanın zararlarını ve ölümü hâtırlamanın faydalarını öğrenmelidir. "Ölümü çok hâtırlayınız" Hadîs-i şerîfte; (Ölümü çok hâtırlayınız. Onu hâtırlamak, insanı günâh işlemekten korur ve âhirete zararlı olan şeylerden sakınmağa sebep olur) buyuruldu. Peygamber efendimiz, Abdullah bin Ömer hazretlerine hitaben; (Ey Abdullah! Sabaha çıktığın zaman akşama ve akşama ulaştığın zaman da sabaha çıkacağını hatırına getirme!) buyurdu. Bir gün Ömer bin Abdülazîz hazretleri cemâate hitâben buyurdu ki: "Ey insanlar! Sizler, ölüm için hedefler durumundasınız. Ölüm sizden dilediğini seçer. Dün geçti. O, sizin hakkınızda iyi bir şâhittir. Bugün mühim bir emânettir. Onun kıymetini bilmek ve iyi değerlendirmek lâzımdır. Yârın, içinde hâdiselerle berâber gelmektedir. Sizi almak için gelen ölümün elinden kaçış nereye olacak. Sizler şu dünyâda, eşyâlarını bineklerine yüklemiş, yolcularsınız. Yüklerinizi, buradan başka bir âlemde çözeceksiniz. Sizler, şu dünyâda sizden önce gelenlerin yerine geçtiniz. Fakat siz de yerinizi, sizden sonra gelenlere vereceksiniz. Sizin dünyâya gelmenize vesile olanlar kalmadı. Sizler de bu dünyâdan göçeceksiniz. Her yolculuğun kendine has bir azığı, hazırlığı vardır. Âhiret yolculuğu için de takvâyı azık edinin. Allahü teâlânın vereceği nîmetleri görmüş gibi sevinin ve vereceği cezâyı, azâbı da görmüş gibi korkunuz. Tûl-i emele kapılmayın, zîrâ tûl-i emel, bitmeyen istek, hiç ölmeyecekmiş gibi dünyâya dalmak kalbinizi katılaştırır, düşmanınız olan şeytanın eline düşersiniz." Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri bir gün namaz kılmak için ikâmet okudu ve sonra Muhammed bin Ebî Tevbe'nin öne geçip namaz kıldırmasını istedi. Kendisi imâm olmadı, müezzinlik yaptı. Muhammed bin Ebî Tevbe, imâmlık yapmaktan çekindi ve Ma'rûf-ı Kerhî hazretlerine; -Eğer bu namazı kıldırırsam başka namaz kıldıramam dedi. Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri bu sözü beğenmedi ve; -Nefsinden konuşuyorsun. Başka bir namaz kıldıracağını düşünmek, başka bir namaz vaktine kadar yaşayacağım diye konuşmak, tûl-i emel sahibi olmaktır. Tûl-i emel sâhibi olmaktan Allahü teâlâya sığınırız. Çünkü tûl-i emel, hayırlı amel yapmaya mâni olur buyurdu. Resulullah efendimiz buyurdu ki: (Dünyâ sizin için yaratıldı. Siz de âhiret için yaratıldınız! Âhirette ise, Cennetten ve Cehennem ateşinden başka yer yoktur.) Emevî halîfelerinden Süleymân bin Abdülmelik'e, üzerinde yazı bulunan bir taş getirdiler ki, orada şöyle yazıyordu: "Ey Âdemoğlu! Sen, eğer ecelinin devamlı yaklaşmakta olduğunu iyi bilseydin, uzun emel sâhibi olmaktan vazgeçer, sâlih amellerini artırıp, çoğaltmaya bakar, dünyâya düşkünlüğünü bırakırdın. Şüphesiz sana, yarın nedâmet ve pişmanlık gelecektir. Çoluk çocuğun ve en yakın hizmetçilerin seni toprağa teslim edecekler. Sonra da ayrılıp gidecekler. Artık dünyâya dönüşün olmayacak. Amellerinle baş başa kalacaksın. İyi amellerini artırma imkânı bulamayacaksın. İyi amel yapıp, kabre gelmişsen ne mutlu sana! Günahlarla yüklü gelmişsen, yazık sana! Öyleyse kıyâmet günü için şimdiden hazırlık yap. Pişman olmadan önce, tedbirini al!" Cennete gitmek isteyen... Harâm olan lezzetlere kavuşmak için uzun emel sâhibi olmak harâmdır. Mubâhlarla lezzetlenmek için tûl-i emel sâhibi olmak, harâm değil ise de, iyi değildir. Çok yaşamayı değil, sıhhat ve âfiyet ile yaşamayı istemelidir. Yûsuf bin Esbât hazretlerine; -Hemen ölmeyi arzu eder misiniz? diye sual edince, cevaben; -Hayır daha yaşamak isterim. Belki bir gün günahlarıma çok pişman olmak ve sâlih ameller işleyip iyiler arasına katılmak nasîb olur buyurmuştur. Netice olarak Peygamber efendimizin buyurduğu gibi: (Cennete gitmek isteyen, uzun emel sâhibi olmasın. Dünyâ işleri ile uğraşması ölümü unutturmasın. Harâm işlemekte Allah'tan hayâ etsin.)

.

Kabir, ya cennet bahçesi veya...

Kabir, mü'min için Cennet bahçelerinden bir bahçe ve iman ile gitmeyenler için de, Cehennem çukurlarından bir çukur olmaktadır. Zira hadîs-i şerîfte; (Kabir, Cennet bahçelerinden bir bahçe yâhut Cehennem çukurlarından bir çukurdur) buyurulmuştur. Bir gün Ömer bin Abdülazîz hazretleri, yanındaki toplulukla berâber bir cenâzeyi defnetmişlerdi. Herkes gitmiş, fakat Ömer bin Abdülazîz hazretleri, bâzı yakınları ile berâber orada kalmıştı. Yanındakiler ona: -Ey müminlerin emîri! Bu cenâzenin sâhibi olmadığınız halde, niçin burada kaldınız diye sual ettiler. Ömer bin Abdülazîz hazretleri de, onlara hitaben buyurdu ki: "Kabir bana arkamdan şöyle seslendi: -Ey Ömer bin Abdülazîz! Dostlarını ne yaptığımı hiç sormuyorsun, dedi. Ben de; -Söyle ne yaptın, dedim. Bana; -Onların kefenlerini yırttım, vücutlarını parçaladım. Kanlarını emdim. Etlerini yedim, dedi. Tekrâr şöyle seslendi: -Ey Ömer bin Abdülazîz! Bana o dostlarının mafsallarını ne yaptığımı hiç sormuyorsun, deyince ona; -Ne yaptın? diye sordum. Bana; -Onların ellerini kollarından ayırdım. Kollarını pazularından, pazularını omuzlarından, kalçalarını uyluklarından, uyluklarını dizlerinden, dizlerini ökçelerinden, ökçelerini ayaklarından ayırdım, dedi." "Dünyâ ne kadar aldatıcı!" Kabirden bu sözleri naklettikten sonra, Ömer bin Abdülazîz hazretleri ağlamaya başladı ve şöyle buyurdu: "Dünyâ ne kadar aldatıcı. Dünyâda üstün ve kıymetli, makam ve mevki sâhibi olmak, hiç fayda vermiyor. Genç olan ihtiyarlıyor. Her canlı sonunda ölüyor. Geçici ve aldatıcı olduğunu bildiğiniz halde sakın dünyâ lezzetleri ve zevkleri sizi aldatmasın. Birkaç günlük dünyâ hayatındaki geçici lezzetlere sarılıp, âhireti unutan, aldanmıştır. Hani, nerede bizden önce bu dünyâda yaşayanlar. Hani onlar, büyük ve modern şehirler kurmuşlardı. Büyük ve derin kanallar kazmışlar ve barajlar yapmışlardı. Onlar, bir göz açıp kapama denecek kadar, az bir müddet dünyâda kaldılar. Burada, sıhhatlerine güç ve kuvvetlerine aldandılar. Bu yüzden günahlar işlediler. Halbuki, herkes onlara mallarının çokluğundan dolayı, keşke, onun serveti gibi bizim de olsa diyorlardı. Şimdi onların hâli ne oldu. Toprak onların bedenlerini yedi. Kemikleri kurtlara azık oldu. Fakat onlar, dünyâda iken, kuvvetli bir âile içerisinde idi. Evleri, güzel eşyâlarla döşeli ve hizmetçileri vardı. Herkes kendisine ikrâmda bulunuyor, âciz kaldığı işlerde kendisine yardımcı oluyorlardı..." Daha sonra Ömer bin Abdülazîz hazretleri, kabrin kendisine şöyle dediğini nakletti: "Sen, kabirlere uğradığın zaman, dünyâda iken zengin olanlara, zenginliğinizden ne kaldı, fakirlere de fakirliğinizden ne kaldı, diye sor. Yine onlara, dünyâda kendileriyle güzel güzel konuştukları dillerini sor. Ne oldu o konuşan dillere? Niçin susuyorlar? O dünyâ güzelliklerini kendileriyle seyrettikleri gözlerine de sor. Niçin şimdi bakmıyorlar? Hani nerede o nâzik tenleri, nerede o güzel yüzleri. Bu çukurun kurtları onlara ne yaptı. Hani burada yatanların o güzelim renkleri. Etlerine ne oldu. Niçin o yüzler toprak olmuş. Nerede o güzellikler. İşte onların uzuvları tamamen ortaya çıkmış, paramparça olmuş. Halbuki dünyâda güzel bir hayatları vardı. Dünyâya dalıp, sâlih amel yapmadılar. Âhireti unuttular. Onun için hazırlık yapmadılar. Fakat, ölüm kendilerini yakalayıverdi. Dostlarından ayrıldılar. Buraya şu sessiz sedâsız, yere geldiler. Vücûdları çürüdü. Başları boyunlarından ayrıldı, âzâları parça parça oldu. Göz bebekleri yanaklarına akıp gitti. Ağızları kan ve irinle doldu. Haşereler, kurtlar, böcekler, bedenleri üzerinde gezer oldu. Bir müddet sonra, kemikleri de çürüdü. Onlar, dünyâdaki rahatlıklarını bırakıp, bu dar yere geldiler. Arkalarında bıraktıkları hanımları başkalarıyla evlendi. Çocukları yetim kaldı. Yollarda, şurada burada kimsesiz, sâhipsiz dolaşır oldu. "Basit işlerle uğraşıyorsun!" Öyleyse, ey yarın bu kabirlerin sâkini olacak insan! Seni şu fânî dünyâda aldatan nedir? Sen dünyâda devamlı kalacağını mı sanıyorsun? Elinde bir senedin mi var? Görmüyor musun, ölüm her gün birisine geliyor! Yoksa sana o korkudan, rahatlık ve teselli veren bir şey mi var? Keşke sen o sert toprak üzerindeki hâlini bilseydin! Ey insan! Rüyâda çeşit çeşit lezzetlere ve zevklere kavuşan bir insan gibi, dünyânın şu geçici faydalarıyla seviniyor, küçük ve basit işlerle uğraşıyorsun. Ey insan, gündüzün yanılma ve gaflet, gecen uyku içinde geçiyor. Sonunda pişman olacağın işleri yapıyorsun. Hayvanlar da dünyâda böyle yaşar!.." Ömer bin Abdülazîz hazretleri, bunları naklettikten sonra, oradan ayrıldı ve bir hafta sonra da vefât etti.

.

Kendi nefsini terbiye edemeyen...

İnsân ile Allahü teâlâ arasında en büyük perde, insânın nefsidir. İnsan, nefsini ne kadar aşağılarsa, Allahü teâlâ indinde kıymeti o kadar yükselir. Nefsini beğenen kimse ise, muhakkak felâkete düçâr olur. Zira hadîs-i kudsîde; (Nefsini, düşmanın bil! Çünkü o, bana düşmandır) buyurulmuştur. İslâmiyyet, nefsin yok edilmesini değil, ona hâkim olup, dîne uygun kullanılmasını emretmektedir. Süvârînin atını ve avcının köpeğini yok etmeleri değil, bunları terbiye etmeleri lazım olduğu gibi, nefsi de terbiye edip istifade etmelidir. Zira nefs olmadan âhiret nimetleri avlanamaz. Nefs terbiye edilmezse, azgın olup, dînin sınırlarını aşarsa, insanı felâkete sürükler. Nefsin İslâmiyetin dışına taşmasını önlemek için, onun arzûlarını yapmamak ve nefsin istemediği şeyleri yapmak lazımdır. Böyle yapmak, nefsi terbiye eder. İmâm-ı Gazâlî hazretleri buyuruyor ki: "Her Müslümân, terbiye edici bir üstâda muhtaçtır. Üstâd onu terbiye ederek, kötü huylardan kurtarır. Bunların yerine iyi huyları yerleştirir. Terbiye etmek, çiftçinin tarladaki dikenleri, zararlı otları temizleyerek ektiği tohumların kuvvetli, iyi olmasına çalışması gibidir." "Ne emrettiyse hepsini yaptım" Abdülvehhâb-ı Şa'rânî hazretlerine, kavuştuğu bu hale nasıl ve hangi yolla ulaştığı sual edilince, cevabında buyurdu ki: "Bu yolu, üstâdım Aliyy-ül-Havvâs'tan öğrendim. Önce ona tam olarak inanıp teslim oldum. Ne emrettiyse hepsini yaptım. Nefsimin istemediklerini yaparak, onu terbiye ettim. Öyle ki, yalnız kaldığım zaman, odamın tavanına bir ip bağlar, onu boynuma takarak Rabbime ibâdet ederdim. Uykum geldiğinde yatmak isterdim. Fakat boynumdaki ip, uykuya mâni olurdu. Mecbûren ibâdete devâm ederdim. Böylece nefsimin istemediği şeyleri yaparak, onu terbiye etmeye, yola getirmeye çabalardım. Haramlardan şiddetle kaçındığım gibi, mubahların fazlasını dahi terk ederdim. Yiyecek bir şeyim olmadığı zaman ot yer, kimseden bir şey istemezdim. İyice incelemeden bir şey yediğim olmadı. Öyle bir hâle geldim ki, gelen yiyeceğe bakarak, onun helâl olup olmadığını, Rabbimin bana ihsân etmesiyle anlamaya başladım. Helâl yiyeceklerden temiz ve güzel, haram olanlardan ise, kötü ve pis bir koku, şüphelilerden de, haramlardakinden daha az bir koku hâsıl olmaya başladı. Bu alâmetlere göre hareket ettim. Elimden geldiği kadar dînin emir ve yasaklarına dikkat ettim. Cenâb-ı Hak da, bana ibâdetleri zevkle yapmayı ihsân etti. Kalp gözüm açıldı, yakîn hâsıl oldu ve hakîkatin kaynağına eriştim..." Alâeddîn-i Attâr hazretleri buyurdu ki: "Nefsi terbiye etmekten maksad, bedenî bağlılıklardan geçip, rûhlar ve hakîkatler âlemine yönelmektir. Kul, kendi istek ve arzularından vazgeçip, Hakkın yoluna mâni olan bağlılıkları terk etmelidir. Bunun çâresi şöyledir: "Kendisini dünyâya bağlayan şeylerin hangisinden istediği ân vazgeçebiliyorsa, bunun maksada mâni olmadığını anlamalıdır. Hangisini terk edemiyorsa ve gönlünü ona bağlı tutuyorsa, onun Hak yoluna mâni olduğunu anlamalı ve o bağlılığın kesilmesine çalışmalıdır. Hocamız Behaeddin-i Buhârî hazretleri, o kadar ihtiyatlı idi ki, yeni bir elbise giyse; 'Bu elbise falan kimsenindir' diyerek, onu emânet gibi giyerlerdi." Bâyezîd-i Bistâmî hazretlerine bir gün bir kimse gelip; -Efendim! Ben otuz senedir, gündüzleri oruç tutup, geceleri namaz kılıyorum. Ama, kendimde hiçbir ilerleme göremiyorum. Halbuki îtikâdım da düzgündür, dedi. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri; -Sen bu hâlde üç yüz sene daha devâm etsen bir şeye kavuşamazsın. Çünkü nefs engelin var, buyurdu. O kimse; -Efendim! Bunun bir çâresi yok mu? diye sordu. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri; -Var ama sen kabûl etmezsin, buyurdu. O kimse ısrâr edip; -Aman efendim, lütfen bildiriniz ve beni talebeliğe kabûl ediniz. Ne emrederseniz yaparım, dedi. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri buyurdu ki: "Senin ilâcın ancak budur!" -Öyle ise şimdi evine git. Bu kıymetli elbiseleri çıkarıp, âdî ve eski bir elbise giy. Boynuna bir torba asıp içine ceviz doldur. Seni en iyi tanıyanların bulundukları sokağa git. Çocukları başına topla, "Bana bir tokat vurana bir ceviz, iki tokat vurana iki ceviz veriyorum" de. O kimse bunları duyunca; -Sübhânallah, Lâ ilâhe illallah. Ben bunları yapamayacağım. Bana başka bir şey emretseniz dedi. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri; -Senin ilâcın ancak budur ve biz de baştan; "Sen bunları kabûl etmezsin!" diye söylemiştik. Yolumuzun esâsı nefsi terbiye etmektir buyurdu. Netice olarak, bir kimse, kendini terbiye etmeden, kendine faydalı olmadan, başkalarına rehberlik edemez, faydalı olamaz. Sırrî-yi Sekatî hazretlerinin buyurduğu gibi: "Kendi nefsini terbiye edemeyen, başkasınınkini hiç terbiye edemez."


.

Verdiği sözü tutabilmek...

Sözünde durmak, verdiği sözü yerine getirebilmek, güzel huylardan ve İslâm ahlâkındandır ki, buna vefâ denir. Vefâ, sözünde durmak anlamının dışında, iyi geçinmek, yardımlaşmak ve karşı tarafın hakkını gözetmek anlamlarına da gelmektedir. Bizden önce gelmiş ve bizden sonra gelecek bütün insanlar, ruhları yaratıldığı zaman, Allahü teâlânın; (Ben sizin rabbiniz değil miyim?) hitabına, "Evet yâ Rabbî, biz kabûl ettik, Sen bizim Rabbimizsin" cevabını vermişlerdi. Ruhlar âleminde verilen bu söz, insana, Peygamberler vasıtası ile hatırlatılmakta ve insanın, sözünde durması istenmektedir. Sûre-i İsrânın 34. âyet-i kerimesinde meâlen; (Rabbinizle ve diğer insanlarla olan ahdinize vefâ ediniz, zîrâ kıyâmette ahd sâhibinden, ahdini bozmasının sebebi sorulur) buyurulmaktadır. Peygamber efendimiz de; (Verdiği sözde durmayıp cayan kimse için, kıyâmet günü bir sancak dikilir ve; "Dikkat olunsun bu sancak falan oğlu falanın ahde vefâsızlık alâmetidir" denilerek teşhîr edilir, gösterilir) buyurmaktadır. Sâdık olmanın alâmetleri Yûsuf bin Esbât hazretleri buyuruyor ki: "Sâdık olmanın alâmetleri şunlardır: Dili ile kalbinin aynı olması. Söz verdiği gibi hareket etmesi, işlerini Allahü teâlânın rızâsı için yapması. Dünyâya düşkün olmayıp, makam, mevki peşinde koşmaması. Nefsin isteklerini yapmaması, mühim işleri hemen yapıp, mühim olmayanları sonraya bırakması. Âhireti, dünyâya tercih etmesidir." Bir gün Resûlullah efendimiz, Mu'âz bin Cebel hazretlerinin elinden tutup birkaç adım yürüdükten sonra, ona hitaben buyurur ki: (Yâ Mu'âz! Takva üzere ol. Hep doğru söyle. Ahdine sâdık ol. Emânete hıyânet etme. Yetimlere merhamet et. Komşunun hakkını gözet. Kimseye kızma. Hep tatlı konuş. Her Müslümâna selâm ver. İmâmın lâzım olduğunu bil. Kur'ân-ı kerîmin yolu olan fıkıh bilgilerini öğren ve bu bilgilerden ayrılma. Her işinde âhireti düşün. Hesap gününe hâzırlan. Dünyâya gönül bağlama. Hep güzel, faydalı işler yap! Hiçbir Müslümânı kötüleme. Yalancı şâhitlik yapma. Doğru sözü kabûl eyle. İmâm-ı âdile isyân etme. Yeryüzünde fesâd çıkarma. Her zamân Allah'ı zikret. Gizli günâhlara gizli tövbe et. Âşikâr günâhlara âşikâr tövbe et!) Ebü'l-Abbâs-ı Mürsî hazretleri buyurdu ki: "Allahü teâlâ, Âdemoğlunun bedenini üç kısım yaptı. İnsanın dili bir kısım, uzuvları bir kısım, kalbi de bir kısımdır. Allahü teâlâ bu kısımlardan her birine bâzı şeyler emredip, bu emirlere uymalarını, vefâ göstermelerini istedi. Kalbin vefâsı, Allahü teâlânın üzerine aldığı rızık için üzülmemesi, endişelenmemesi, kendisinde; hîle, haset gibi kötü düşüncelerin bulunmamasıdır. Dilin vefâsı, gıybet etmemesi, yalan söylememesi, dünyâsına ve âhiretine yaramayan faydasız ve boş sözler söylememesi, böyle sözlerle vakit geçirmemesidir. Âzâların vefâsı ise, bu âzâlarla hiçbir zaman günâh işlememesi ve bu âzâlarla kimseye eziyet vermemesidir." Peygamber efendimiz, bir hadis-i şeriflerinde buyurdu ki: (Dört şey münâfıklık alâmetidir: Emânet olunana hıyânet etmek, yalan söylemek, vâdini bozmak ve ahdine vefâ göstermemek, verdiği sözde durmamak ve mahkemede doğruyu söylememek.) Ahnef bin Kays hazretleri buyuruyor ki: "Edebin başı akıllıca hareket etmektir. Yerine getirilmeyen sözde hayır yoktur. Cömertlik olmayınca malın, vefâ olmayınca arkadaşın hayrı yoktur. Şerefli ve asil kimse, sözünde durur. Akıllı olan, yalan söylemez. Mümin olan, gıybet etmez." Bir kimse Bişr-i Hâfî hazretlerine gelerek; -Ben seni Allah için seviyorum deyince; -Sen sözünde sâdık ve doğru değilsin. Bâzan akşam olunca ahırdaki merkebini hatırlamak beni hatırlamaktan sana daha mühim göründüğü hâlde, nasıl oluyor da Allah için beni sevdiğini iddiâ ediyorsun? cevabını vermiştir. "Âlimlerin sohbetini kaçırma!" Ebû Abdurrahmân es-Sülemî hazretleri buyurdu ki: "Hakîkî bir Müslüman, kötü arkadaşlardan sakınır. Âlimlerin sohbetlerini kaçırmaz. Allahü teâlâdan korkar, ümîdini kesmez ve kadere rızâ gösterir. Verdiği sözü yerine getirir. Yaptığı iyiliği başa kakmaz. Fitne çıkarmaktan şiddetle kaçar." Süfyân-ı Sevrî hazretleri, nasîhat isteyen kimseye hitaben; "Ey kardeşim! Her zaman ve her yerde, doğru ol. Yalan söylemekten, sözünde durmamaktan, emâneti yerine getirmemekten çok sakın ve böyle olanlarla düşüp kalkma. Çünkü böyleleriyle berâber olmak, günaha sebep olur" buyurmuştur. Netice olarak, Seyyid Ahmed-i Bedevî hazretlerinin bir talebesine buyurduğu gibi: "Yolumuz, Kur'ân-ı kerîme ve Peygamber efendimizin sünnet-i seniyyesine uymak, doğruluk, verdiği sözü yerine getirmek üzerine kuruludur. Âlimler yanında dilini, insanların ileri gelenleri yanında gözünü, hocanın huzûrunda kalbini muhâfaza et. Edep ve vakâr üzere ol."


.

Takdir olana râzı olabilmek...

Allahü teâlâya yaklaşmak, Onun rızâsına, sevmesine kavuşmak demektir. İbâdetler, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için yapılır. Bunun için de, nimetlerde olduğu gibi, elem, dert geldiği zamânlarda da, Allahü teâlânın irâdesine ve ezeldeki takdîrine teslîm ve râzı olmak lazımdır. Zaten kul için, sâhibinin işinden râzı olmaktan başka çâre yoktur. İnsan, bu dünyâda kalmak için yaratılmadı. Nimetler gibi, belâlar, dertler de, Allahü teâlânın irâdesi ve ezeldeki takdîri ile gelmektedir. Onun takdîrine râzı olmak ve teslîm olmak lâzımdır. Seyyid Ahmed Rıfâî hazretleri; "Nefse, Allahü teâlânın kazâ ve kaderine rızâ göstermek kadar zor gelen bir şey yoktur. Çünkü, kadere râzı olmak, Allahü teâlânın hükmüne boyun eğmek, nefsin isteklerine zıttır. Nefs bunları istemez. Saâdete kavuşmak, nefsin rızâsını terk edip, Allahü teâlânın rızâsına koşmakla mümkündür. Saâdete kavuşanlara müjdeler olsun" buyurmuştur. "Senin için sıkıntı yok" Eshâb-ı kiramdan Enes bin Mâlik hazretleri şöyle anlatır: "Zeyd bin Erkâm hazretlerinin gözü ağrıyordu. Ona geçmiş olsun ziyâretine gittim. Resûlullah efendimiz de orada idi. Mubârek elleriyle Zeyd bin Erkâm'ın iki gözünü açtı. Mubârek ağzının suyundan koydu ve: -Senin için bir sıkıntı kalmadı, buyurdu. Gözleri hemen iyileşti. Sabâhleyin Resûlullah efendimizin huzûruna gitti. Resulullah efendimiz ona; -Ey Zeyd, gözlerinin ağrısı devâm etseydi ne yapardın? diye sordular. O da; -Yâ Resûlallah, sabrederdim ve Allahü teâlânın takdîrine rızâ göstererek netîceyi beklerdim, dedi. Bunun üzerine Resûlullah efendimiz; -Cânım kudretinde olan Allahü teâlâ için, eğer senin gözlerin o hâlde kalsaydı ve sen sabretseydin affedilmiş olarak Allahü teâlâya kavuşurdun, buyurdu." Süfyân-ı Sevrî hazretleri, zamanının alimleri ile beraber oturuyordu. Yanlarında Vüheyb bin Verd hazretleri de vardı. Bir ara Vüheyb bin Verd hazretlerine: -Siz, Allahü teâlâya kavuşmak için hemen ölmeyi mi yahut daha fazla ibâdet edebilmek için daha çok yaşamayı mı, yoksa hiçbir şey düşünmeden Allahü teâlânın takdirine râzı olup susmayı mı tercih edersiniz? diye sual ettiler. Vüheyb bin Verd hazretleri cevab olarak; -Ben hiçbir şey demem. Allahü teâlâ benim hakkımda neyi irâde edip takdir etmiş ise, ben onu isterim. Onu severim ve ondan râzı olurum, buyurdu. Orada bulunanların hepsi bu cevaptan çok memnun oldular. Süfyân-ı Sevrî hazretleri de kalkıp Vüheyb bin Verd hazretlerine sarılıp alnından öptü ve; -En doğrusunu sen söyledin, buyurdu... Râbia-i Adviyye hazretleri henüz çocuk yaşta iken anne ve babasını kaybeder. Üstelik, Basra'da kıtlık ve fevkalâde pahalılık vardır. Bu hengâmede hazret-i Râbia'nın ablaları çeşitli yerlere dağılır giderler. Kimsesiz kalan hazret-i Râbia'yı zâlim bir kimse yakalar ve hizmetçi olarak iş gördürür. Sonra da köle olarak altı gümüş karşılığı bir ihtiyara satar. O ihtiyarın hizmetçisi olarak, gösterilen zor işleri sabırla yapmaya çalışır. Çok sıkıntılı günler geçirir. Çok zahmetler çeker, fakat isyân etmez, Allahü teâlânın takdirine râzı olur. Edebi, hayâsı çok fazla olduğu için karşısına çıkan bir yabancıdan sakınayım derken düşer ve kolu kırılır. Acz ve kırıklık içinde, mahzûn olmuş bir kalb ile Allahü teâlâya; "Yâ Rabbî! Garib, kimsesiz, yetim ve öksüzüm. Köle edildim. Bir de kolum kırıldı. Lâkin ben bunların hiçbirine üzülmüyor, yalnız senin rızânı istiyorum. Benden râzı olup olmadığını da bilmiyorum" diyerek yalvarır. Bu sırada bir nidâ duyulur: "Üzülme, sen âhirette meleklerin bile imreneceği bir makamda bulunacaksın!.." Râbia-i Adviyye hazretlerine; -Bir kulun Allahü teâlânın takdirinden râzı olup olmadığı nasıl bilinir? diye sual edildiğinde; -Gelen nîmetlerden zevk aldığı gibi, gelen musîbetlerden de zevk aldığı zaman, cevabını vermiştir. Şerefli bir hayat için... Ebû Ali Rodbârî hazretleri buyurur ki: "Sıkıntılara sabretmeyen kimsede rızâ yoktur. Nîmetlere şükretmeyen kimsede kemâl yoktur. Allahü teâlâya yemîn ederim ki, ârifler, Allahü teâlâya muhabbet, O'nun takdirine rızâ ve O'nun nîmetlerine şükür ederek vâsıl olmuşlardır." Abdülazîz ed-Dîrînî hazretleri; "Eğer kadere, Allahü teâlânın hükmüne rızâ gösterirseniz şerefli bir hayat yaşarsınız. Yok, imkânsız bir şeyin olmasını ümit ederseniz, ümidinizi, tehlikeli bir şey üzerine binâ etmiş, kurmuş olursunuz" buyurmaktadır. Cüneyd-i Bağdâdî hazretleri bir gün, Ebû Bekir Şiblî hazretlerini; "Lâ havle velâ kuvvete illâ billah..." derken görür ve ona hitaben; "Bu söz canı sıkılanların kelâmıdır. Can sıkıntısı ise kazâya rızâ göstermemekten kaynaklanır" buyurur. Netice olarak, Ebû Osman Mağribî hazretlerinin buyurduğu gibi: "Güzel ahlâk, Allahü teâlânın takdirine râzı olmaktır."


.

İnsanların kötüsü, ikiyüzlülerdir

Nifâk, içinin dışına uymaması, ikiyüzlülülük, kalbin bozuk olması anlamlarına gelmektedir ki kısacası, münâfıklıktır. Kalbi ile inanmadığı halde, inanmış görünmek, münâfıklıktır. Kalbinde küfür, inkâr olan bir kimsenin, mü'min olduğunu söylemesi, dinde nifâk olur. Kalbinde düşmanlık olup, dostluk göstermek ise, dünyâ nifâkı olur. Küfrün, inkârın en kötüsü, dinde nifâk yapmaktır. Hadis-i şerifte; (Suyun buzu eritmesi gibi nifâk da, kalbi eritir) buyurulmuştur. İbni Hacer-i Mekki hazretleri; "Nifâk yani münâfıklık, zâhirin bâtına, sözün, özüne uymaması demektir" buyurmuştur. Sözleri veyâ ibâdetleri riyâ ile olan kimsenin, eğer din bilgisi varsa, buna "Münâfık" denir. Eğer din bilgisi yoksa, buna "Din yobazı" denir. Resûlullah efendimiz zamânında insanlar üçe ayrılmıştı: 1-Hem dil, hem de kalb ile inanmayıp Resûlullah efendimize karşı gelenlere kâfir denildi. 2-Kalbi ile inanmadığı halde, inanmış gibi görünenlere münâfık denildi. 3-Dili ile söyleyip, kalbi ile tasdik ederek inananlara ise, Eshâb denildi. Âhireti kazanmak isteyen... Nifâk, münâfıklık, içinin dışına uymamasıdır. Kalbinde küfür, inkâr olan kimsenin mü'min olduğunu söylemesi, dinde nifâk olur. Kalbinde düşmanlık olup, dostluk göstermek dünyâ nifâkı olur. Küfrün en kötüsü, dinde nifâk yapmaktır. Medîne şehrindeki münâfıkların reîsi, Abdullah bin Ubey bin Selûl idi. Müslümânların Bedir Gazâsındaki zaferlerini görünce, Müslümân olduklarını söylediler. Fakat, kalbleri ile inanmadılar. Hadîs-i şerîfte; (Müslümânlara, sözleriyle dostluk gösterip, davranışlarıyla düşmanlık edenlere, Allahü teâlâ ve melekler lânet eylesin) buyuruldu. İmâm- Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Din ile dünyâyı birlikte kazanmak imkânsızdır. Âhireti kazanmak isteyenin, dünyâdan vazgeçmesi lâzımdır. Bu zamânda, dünyâyı tamâmen terk etmek, kolay değildir. Hiç olmazsa, hükmen terk etmek, yani terk etmiş sayılmak lâzımdır. Bu da, her işte İslâmiyete uymak demektir. Yiyecekte, içecekte, giyecekte ve ev kurmakta İslâmiyete uymak lâzımdır. İslâmiyetin emirlerini aşmamak lâzımdır. Altının, gümüşün, ticâret eşyâsının ve kırda, çayırda otlayan dört ayaklı hayvanların zekâtını vermek farzdır. Bunların zekâtını elbette vermelidir. İslâmiyete uymakla ziynetlenen bir kimse, dünyânın zararından kurtulmuş olur ve âhireti kazanır. Dünyâyı, böyle hükmen de terk edemeyen kimse, münâfık demektir. Îmânlı olduğunu söylemesi, âhirette kendisini kurtaramaz. Münâfık, muhabbet iddiâsında bulunup, düşmandan teberrî etmeyen, kaçınmayandır. Dünyâyı, harâmları tercih edenler, münâfık hükmündedir. Sûrette olan îmân, âhirette fayda vermez." Mü'min, kendisine karşı hata eden kimseyi affetmek için, o kimsenin özür dilemesini bekler. Münâfık ise, ayıpların, kusurların ortaya çıkmasını ister. Hadîs-i şerîfte; (Münâfık, iki koç arasında dolaşan koyun gibidir. Bir ona gider. Bir ötekine gider) buyuruldu. İbn-i Muhayrız hazretleri, insanların ikiyüzlü olmasına, nefislerinin arzuları peşinden koşmalarına çok üzülür ve; "Eğer sizler iyi güzel şeyleriniz olduğu zaman insanlara gösteriş yapar, öğünür, onu parmağınızla gösterir ve beğenmeyecekleri bir şey olduğu zaman da gizlerseniz; Allahü teâlâ böyle olanları kıyâmet günü Cehenneme atar ve onu yalancı diye adlandırır" buyururdu. Abdülehad Nûrî hazretleri buyuruyor ki: "İlimde mâhir, dînî meselelere gereği gibi vâkıf olmayan, fakat âlim sıfatını taşıyan câhil; Ehl-i sünnet vel cemâat îtikâdı ile diğer dalâlet ve bozuk îtikâdları birbirinden ayırmaya gücü yetmeyen, ihtilaflı meselelerin sâdece bir tarafını bilip, diğer tarafından haberi olmayan ve yanlış düşüncesinde direten, ilmi ile amel etmeyen münâfık sıfatlı kimseler, âhireti taleb edenleri bid'at ve dalâlete düşürerek dinden ederler. Onun için; Allahü teâlânın emirlerine uyan, yarattıklarına şefkat eden, sırf Allah için doğru yolu gösteren mürşid-i kâmillere uyup, nâkıs olanlardan çok sakınmalıdır." Nifak tozu bulunmayan kalp!.. Hasan-ı Basrî hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Bir gün bir kimse, kendisine; -Efendim, şimdi münâfık var mı? diye sual edince; -Eğer şimdiki münâfıklar, öldürülüp, cesetleri sokaklara atılsa, hiçbir yere çıkamazdınız, cevabını vermiştir. Habîb-i Acemî hazretlerine; -Allahü teâlânın rızâsı hangi şeydedir? diye sorulunca, cevabında; -İçinde nifak tozu bulunmayan kalpte buyurmuştur. Şumeyt bin Aclân hazretleri, dinleri dünyâya bağlı olanlar için; "Altın ve para, münâfıkların boynuna geçmiş bir iptir. Her türlü pisliğe boyunlarındaki bu iple çekilirler" buyurmuştur. Netice olarak, hadîs-i şerîfte buyurulduğu gibi: (İnsanların kötüsü, ikiyüzlü olanlardır. Bazılarına bir yüz ile, başkalarına, başka yüz ile görünür.)


.

Ölüm; gelmeden görünmez, gelince de!..

Ölümü hâtırlamak sünnettir ve emirlere sarılmaya, günâhlardan da sakınmaya sebep olur. Zira Peygamber efendimiz; (Lezzetleri yıkan, eğlencelere son veren ölümü çok hâtırlayınız!) buyurmuştur. Ölmek, yok olmak değildir. Varlığı bozmayan bir iştir. Ölmek, rûhun bedene olan bağlılığının sona ermesi, bedenden ayrılmasıdır. Ölmek, insanın bir hâlden başka bir hâle dönmesidir. Bir evden, bir eve göç etmek gibidir. Ömer bin Abdül'azîz hazretleri; "Sizler, ancak ebediyyet, sonsuzluk için yaratıldınız! Lâkin bir evden, bir eve göç edersiniz!" buyurmuştur. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Ecel gelince, insanı uyandıracaklar, gözleri kulakları açacaklar. Fakat, o zaman pişmânlık işe yaramayacak. Rezîl olmaktan başka, ele bir şey geçmeyecektir. Hepimize ölüm yaklaşıyor. Âhiretin çeşit çeşit azâbları, insanları bekliyor. İnsan öldüğü zaman, kıyâmeti kopmuş demektir. Ölüm uyandırmadan ve iş işten geçmeden önce uyanalım! Allahü teâlânın emirlerini ve yasaklarını öğrenip, şu birkaç günlük ömrümüzü, bunlara uygun geçirelim." Korku ile ümit arasında... Peygamber efendimiz ölüm hâlindeki bir kimseyi ziyâret ettiğinde; -Kendini nasıl buluyorsun? diye sual ederler. O kimse; -Kendimi korku ile ümit arasında görüyorum, deyince, Resûlullah efendimiz buyururlar ki: -Allahü teâlâ bir kalbde korku ve ümidi bir arada bulundurmaz. Eğer bir kimsenin kalbinde korku ve ümidi bir arada bulundurursa, onu ümid ettiklerine kavuşturur, korktuklarından da emin eyler. Ebû Bekr Tamistânî hazretleri, sık sık; "Ölüm, âhiret kapılarından bir kapıdır. Bu kapıdan geçmeyen Allahü teâlâya kavuşamaz" buyururdu. Süfyân-ı Sevrî hazretleri buyuruyor ki: "Ölüm her an gelebilir. Yarına kadar yaşayabileceğini zanneden bir kimse ölüm için hazırlıklı değildir. Allahü teâlâya yapılan ibâdetler, ölümü hatırlamaya işârettir. Günah ve kusur olan işler de, ölümü unutmuş olmanın alâmetidir." Yahyâ bin Muâz-ı Râzî hazretleri, nasihat isteyen birisine; "Dünya ekin yeri, insanlar da sanki ekindir. Ölüm, bu ekinleri biçen oraktır. Azrâil aleyhisselâm harman sâhibi, mezar da harman yeridir. Cennet ve Cehennem ise, ekinlerin durumuna göre konulacağı ambar gibidir. İnsanların da, bir kısmı Cennet'e ve bir kısmı da Cehennem'e gideceklerdir" buyurmuştur. Gaziantep'te yetişen evliyâdan Derviş Hacı Efendi, sevdiklerine hitaben buyururdu ki: "Âhiret seferi uzak seferdir. Yollarında nice korkular vardır. Bu dünya fânidir. Bâki olan ancak Allahü teâlâdır. Bunun böyle olduğuna yüz yirmi dört binden ziyâde peygamberin ölümü şâhittir. Herkes onların gittiği yola gidecektir. Allahü teâlânın buyruğu böyledir. Zamanı gelince can emânetini geri vermek zarûridir. Ah edip döğünmek, ağlamak, çırpınmak nâfiledir. İnsan Allah tarafından çağrılınca dil dolaşır, gözlerin önündeki gaflet perdeleri açılır, gidilecek yol görünür. Artık yerlere yüz süre süre gitmekten başka çâre yoktur. Ölüm bilinmeyen bir şeydir. Gelmeden görünmez, gelince de aman vermez. Ölüm seferine çıkanın bir daha geri dönmesine imkân yoktur. Bu yalan dünya nice defâlar dolup boşalmıştır. Ölüm nice anaların yavrusunu almış, nice babaların boynunu bükmüş, nice yavruları anasız, babasız koymuştur. Herkes birbirinin öldüğünü, gül benzinin kara toprakta solduğunu görür. Bununla berâber dünyaya bağlanmaktan vazgeçmez, dünya derdini çeker, dünya işine dalar. Fakat nihâyet yaptığını bırakıp gider. Böyle olduğu hâlde kimse aklını başına toplayıp yalancı dünyanın hâlini anlayamamakta ve bu yolculuğa hazırlanmamaktadır..." Bir karınca vardı... Bişr-i Hâfî hazretlerinin hastalığı sırasında talebelerinden birisi onu ziyârete gider ve nasîhat talebinde bulunur. Ve Bişr-i Hâfî hazretleri buyurur ki: "Bir karınca vardı. Yazın tâneleri toplar, kışın yerdi. Bir gün topladığı tâneyi yemek üzere ağzına aldı. Tam bu sırada gelen bir kuş onun ağzındaki tâneyi kaptı. Karınca topladığı şeyi yiyemedi ve emeline kavuşamadı. Dünyada insanlar da böyledir. Mal ve servet toplarlar. Onları ya başkaları alıp tüketir veya ölüm kuşu gelip o kimseyi alır da dünyadaki emeline kavuşamaz. Hal böyle olunca, dünyaya gönül vermemeli, âhiret için hazırlanmalıdır..." Rebî bin Haysem hazretleri buyurdu ki: "İnsan ölüm zamanından önce nasıl yaşarsa, rûhunu o hâl üzere teslim eder. Ben mala, paraya karşı çok ihtirâslı ve insanları çok çekiştiren bir adamı hastalandığında ziyâret etmiştim. Son anlarını yaşıyordu. Yanında otururken, onun duyup okuması için 'Lâ ilâhe illallah' kelime-i tevhîdini okuyordum. O ise, her defasında para saymakla meşgul oluyordu..." Netice olarak, Habîb-i Acemî hazretlerinin buyurduğu gibi: "Boş oturmayınız. Çünkü ölüm peşinizdedir!.."

.

Muhammed aleyhisselâm doğduğu gece

Mevlid, doğum zamânı demektir. Rebî'ul-evvel ayının 11. ve 12. günleri arasındaki gece, Mevlid Gecesidir. Dünyâdaki bütün insanlara Peygamber olarak gönderilen, Peygamberlerin sonuncusu ve en üstünü Muhammed Mustafâ aleyhisselâmın doğduğu gecedir. Bu gece, Kadir Gecesinden sonra, en kıymetli gecedir. Bu gece, O doğduğu için sevinenler affolur. Bu gece, Resûlullah efendimizin doğduğu zamânda görülen hâlleri, mucizeleri okumak, dinlemek, öğrenmek çok sevâbdır. Resûlullah efendimiz, kendileri de anlatırdı. Eshâb-ı kirâm da, bu gecede, bir yere toplanıp, okurlar, anlatırlardı. Her Peygamberin ümmeti, kendi Peygamberinin doğum gününü bayram yapmıştır. Bugün de, Müslümânların bayramıdır. Neşe ve sevinç günüdür. Âdem aleyhisselâm rûh ile ceset arasında iken, O Peygamber idi. Âdem aleyhisselâm ve her şey, Onun şerefine yaratılmıştır. Arş, gökler ve Cennetler üzerine, mübârek ismi yazılmıştır. Ona Muhammed adını, dedesi Abdülmuttalib koydu. Onun adının yeryüzüne yayılacağını, herkesin Onu medh ve senâ edeceğini rüyâda görmüştü. Muhammed, çok medholunan, övülen demektir. Melekler beşiğini sallardı... Doğduğu zamân, göbeği kesilmiş ve sünnet olmuş görüldü. Yeryüzünü şereflendirince, şehâdet parmağını kaldırdı ve secde etti. Melekler beşiğini sallardı. Beşikte iken konuşmaya başladı. Cebrâîl aleyhisselâmın, ilk gelerek, Peygamber olduğunu bildirmesi ve Hicret'te Mekke şehrindeki mağaradan çıkması ve Medîne-i münevverenin Kubâ köyüne ayak basması ve Mekke'yi fetih için Medîne'den çıkması ve vefâtı, hep pazartesi günü olmuştur. Mevlânâ Abdürrahmân Câmî hazretleri Şevâhid-ün Nübüvve isimli kitabında, Resulullah efendimizin doğum zamanındaki hadiseleri şöyle nakletmektedir: Resûlullah efendimizin annesi hazret-i Âmine, doğum zamanında gördüklerini şöyle anlatır: "O hazretin doğacağı sırada evde yalnızdım. Abdülmuttalib, Beytüllah'ı tavâf etmeye gitmişti. Abdullah dört ay önce Medîne'de vefât etmiş ve orada defnedilmişti. Evin tavanı tarafından büyük bir şeyin indiğini hissettim ve beni bir korku kapladı. O anda bir ak kuşun kanadıyla beni sıvazladığını hissettim ve böylece korkum dağıldı. Sonra bana süt gibi beyâz bir şerbet verdiler. Çok susamıştım. Aldım, bu şerbeti içtim. Uzun boylu küçük yüzlü hâtunlar gördüm. Abd-i Menâf'ın kızlarına benziyorlardı. Etrâfımda duruyorlardı. Gökten yere kadar uzanmış beyaz ipekten bir örtü gördüm. Birisinin, 'Onu insanların gözünden gizliyoruz' dediğini işittim. Bir bölük kuşlar gördüm ki gagaları zümrütten, kanatları yâkuttan idi. O sırada gözümden perde kaldırıldı. Doğudan batıya kadar yeryüzünü gördüm. Biri doğuda, biri batıda, biri de Kâbe'nin damı üzerinde üç alem, sancak gördüm. Sonra çok hâtunlar gelip çevremde oturdular. Muhammed aleyhisselâm doğar doğmaz başını secdeye koydu. Parmağını semâya kaldırdı. Sonra bir bulut indi ve onu kaldırıp götürdü. Baktım yerde göremedim. Gözden kaybolmuştu. Sonra 'Muhammedi bütün âlemde dolaştırınız. Bütün mahlûkât Onu ismiyle, sûretiyle ve sıfatıyla tanısın, bilsin' diye bir ses işittim. O bulut bir anda Onu geri getirdi. Onu beyâz bir yün içine sarmışlardı. Sardıkları kundak sütten ak, ipekten yumuşak idi. Yine bir bulut geldi, öncekinden büyüktü. Bulutun arasında at kişnemeleri işitiyordum. Şöyle bir ses duyuyordum: 'Muhammedi bütün insanlara, cinlere ve hayvânlara gösterdiler. Ona Âdem saffetini, Nûh'un rikkatini, İbrâhîm'in hulletini, İsmâîl'in lisânını, Yûsüf'ün cemâlini, Ya'kûbun besâretini, Eyyûb'ün sabrını, Yahyâ'nın zühdünü ve Îsâ'nın keremini verdik...' Sonra bulut bir ânda açıldı." "O gece altı alâmet gördüm!" Osmân bin Ebî Âs hazretlerinin annesi; "Muhammed aleyhisselâmın doğduğu sırada hazret-i Âmine'nin yanında idim. O gece ne tarafa baksam gündüz gibi aydınlık idi. Yıldızlara baktıkça bana yaklaştıklarını gördüm. Neredeyse üzerime düşecekler sanırdım" diye anlatmaktadır. Abdülmuttalib'in kızı Safiyye Hâtun da şöyle anlatıyor: "Muhammed aleyhisselâm doğduğu sırada hazret-i Âmine'nin ebesi idim. Muhammed aleyhisselâmın nûru, lambanın ışığını bastırıyordu. O gece altı alâmet gördüm. Birincisi, doğar doğmaz secde etti. İkincisi, başını kaldırıp, fasîh bir lisânla "Lâ ilâhe illallah innî Resûlullah" dedi. Üçüncüsü, Onun nûruyla ev çok aydınlandı. Dördüncüsü, doğduktan sonra yıkamak istediğimde; 'Zahmet etme, biz Onu yıkadık' diye bir ses işittim. Beşincisi, oğlan mıdır, kız mıdır diye merâk ettim. Göbeği kesilmiş ve sünnet edilmiş gördüm. Altıncısı, istedim ki Onu kundağa sarayım. Sırtında mühr-i nübüvveti gördüm. İki küreği ortasında 'Lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah' yazılı idi..."

.

Muhammed aleyhisselâmın geleceği...

Muhammed aleyhisselâm, insanların hepsine ve cinne gönderilmiş hak Peygamberdir. Dîninin hükmü, kıyâmete kadar bâkîdir. Dîni, önceki Peygamberlerin hükümlerini neshetmiş, değiştirmiştir. Hâtem-ül-Enbiyâdır. Yani Peygamberlerin sonuncusudur ve Ondan sonra hiç Peygamber gelmeyecektir. Mevlânâ Abdürrahmân Câmî hazretleri Şevâhid-ün Nübüvve isimli kitabında, Resulullah efendimizin geleceği ile alakalı şu bilgileri nakletmektedir: "Muhammed aleyhisselâm doğduktan sonra, Seyf ibni Zilyezn, Habeşistan'ı aldı. Abdülmuttalib, Veheb bin Abdi Menâf ve Kureyş kabîlesinin diğer ileri gelenleri Zilyezn'i tebrîk için Yemen'e gittiler. Müsâade alıp içeri girdiklerinde, Abdülmuttalib hükümdarın yakınına oturdu. Konuşmak için izin istedi ve gâyet fasih bir ifâde ile hükümdarı tebrîk etti. Duâlar yaptı ve medhiyede bulundu. Bu durum hükümdarın çok hoşuna gitti ve; -Sen kimsin? diye sordu. Abdülmuttalib de; -Ben Hâşimoğullarındanım dedi. Hükümdar dahâ çok ikrâm edip, onu yanına oturttu ve Kureyş kabîlesinin diğer ileri gelenlerine de çok ikrâm ve iltifâtta bulundu. Sonra onları misâfirhâneye yerleştirip, son derece ikrâm ve iyilikte bulundu. Bir ay misâfir kaldılar. Ne yanlarına uğradılar, ne gitmeleri için izin verdiler. Bir aydan sonra hükümdar bir kimse gönderip Abdülmuttalib'i odasına çağırttı. Ona şöyle dedi: "Sana bir sırrımı söyleyeceğim" -Ey Abdülmuttalib! Sana bir sırrımı söyleyeceğim. Senden başkasına bu sırrımı söylemem. Çünkü sen, bir cevherin kaynağısın. Seni bundan haberdâr edeyim. Bu sırrı vakti gelinceye kadar saklı tut. Allahü teâlâ bu sırrı vakti gelince bütün âleme açıkça gösterir. Haberin olsun ki, hazînemde kendim için husûsî olarak sakladığım bir kitâbda, bir hayırlı haber ve muteber bir şey okudum. Bu iş sana ve bütün mahlûkâta faydalı, umûmî ve tam bir nimet olacaktır. Bu müjde şöyledir: Mekke'de bir erkek çocuk doğmuştur veyâ doğması yaklaşmıştır. Onun adı Muhammed'dir. Babası ve annesi vefât etmişlerdir. Onu, dedesi ve amcası himâye edeceklerdir. Allahü teâlâ Ona peygamberlik verecek ve halkı Hakka davet edecektir. Ona dost olanlar azîz olurlar. Düşmânlık edenler zelîl ve hakîr olurlar. Allahü teâlâ bizi Ona tâbi ve yardımcı eylesin. Allahü teâlâ O Peygamber vâsıtasıyla küfür ve dalâlet ateşini söndürecek ve tevhîd dînini ortaya çıkaracaktır. Kehânet sona erecek, şeytânlar taşlanacak ve kovulacaktır. Putlar yüzüstü düşecek. O Peygamberin sözü hak ile bâtılı birbirinden ayırıcıdır. Hükmü adâletlidir. Allahü teâlânın râzı olduğu şeyleri yapar ve yapılmasını emreder. Râzı olmadığı şeylerden sakınır ve sakındırır... Abdülmuttalib, hükümdardan bu sözleri dinleyince, ona duâ ve medhiyede bulundu ve; -Ey melîk! Bu sırrı biraz dahâ açar mısın? dedi. Bunun üzerine hükümdar, yemîn ederek: -Ey Abdülmuttalib, O gelecek Peygamberin dedesi sensin. Bunda aslâ yalan yoktur, dedi. Abdülmuttalib bu sözleri işitince şükür secdesine kapandı. Hükümdar; -Başını kaldır ey Abdülmuttalib! Aslın gibi neslin de yüce âleme yol göstericidir. İşin tamâm ve maksâdın hâsıl oldu. Sonra söylediğimin kim olduğunu anladın mı? dedi. Abdülmuttalib şöyle dedi: -Evet anladım. Oğlum Abdullah'ı Vehebin kızı Âmine ile evlendirmiştim. Bir oğlu dünyâya geldi. İsmini Muhammed koydular. Babası ve annesi vefât etti. Onu ben ve amcası himâye ediyoruz. Seyf ibni Zilyezn Abdülmuttalib'e dedi ki: "Ona zarar veremeyeceklerdir!" -Sana söylediklerim doğrudur. Gönlünü hoş tut. Onun hâlini gizle. Onu Yahûdîlerden koru. Onun düşmânıdırlar. Hak Sübhânehü ve teâlâ Onu, onlara karşı muzaffer kılacaktır. Onlar Ona zarar veremeyeceklerdir. Bu sözleri seninle buraya gelen yol arkadaşlarına söyleme. Onların hîlesinden emîn değilim. Allahü teâlâ korusun, Onu öldürmek kasdıyla bir tuzak kurarlar. Elbette bunlar veyâ bunların oğulları Ona düşmânlık edecekler, belki savaşacaklardır. Fakat Hak Sübhânehü ve teâlâ senin torununu onların hepsine karşı gâlib getirecektir. Eğer ömrümün yeteceğini bilseydim, bütün ordularımı Medîne'ye toplardım. Orayı kendime şehir seçerdim. Ona yardım etmekle şereflenirdim. Çünkü, kitaplarımızda Onun Medîne'ye yerleşeceği, yanî yerinin Medîne olduğu bildirilmiştir. İşleri orada yapacak, yardımcıları oradan olacak. Defnedileceği yer orası olacaktır. Şimdi Ona bir zarar gelmesinden korkmasaydım, bütün Arabistan halkını Ona tâbi olmaya ve îmân etmeye çağırırdım. Bu emâneti sana bırakıyorum. Bu husûsta bir kusûr etmeyesin!.. Sonra hükümdar, misâfirlerine çeşitli hediyeler verdi ve Abdülmuttalib'e dahâ çok verdi. Abdülmuttalib de Kureyşlilere dedi ki: -Bana çok verdi diye haset etmeyiniz. Zîrâ hükümdarın verdiklerinin tamâmı bana ve benim oğullarımdan olacak şerefe nisbetle çok azdır.

.

"Temizlen ki, halâs olasın!.."

İş ve ibâdet, ihlâs elde etmek içindir. İhlâs da, hakîkî ma'bûd ve kayıtsız, şartsız var olan Allahü teâlâyı sevmek, Onu tanımak içindir. Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri; "Üstün olmak sevdâsında olan, ebedî olarak kurtulamaz" buyurmuştur. İslamiyete tam uyabilmek, ilim, amel ve ihlâs ile olur. Her sözde, her işte, her harekette, her duruşta, kendiliğinden hâsıl olan ihlâs, muhlas olan kimseye nasîb olur. Cüneyd-i Bağdâdî hazretleri buyurdu ki: "Bir kimse, yaptığı ibâdetlerini ihlâs ile yaparsa, Allahü teâlâ o kimseye, boş hâllerden, lüzumsuz heveslerden halâs olmak, kurtulmak nîmetini, rahatını ihsân eder." İhlâs, hâlis, temiz etmek, niyeti temizlemek, dünyâ faydalarını düşünmeden bütün işleri, ibâdetleri yalnız Allah için yapmak demektir. Dâvûd-i İskenderî hazretleri buyurdu ki: "Amelin ve ilmin hâlis olanını iste! Hâlis niyetle Allahü teâlâya ibâdet ederken, insanlık hâli bâzı kusûrların olursa, onlar için de derhâl tövbe et!" Muhlas ve muhlis... İhlâs, gerek beden ile, gerek mal ile yapılan farz veyâ nâfile bütün ibâdetleri, meselâ hayrât ve hasenât yapmayı, Müslümânları sevindirmeyi, onları sıkıntıdan kurtarmayı, zikri, istigfârı Allah rızâsı için yapmaktır. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Bütün mü'minler ibâdet yaparken, Allahü teâlâ emrettiği ve beğendiği için yapmaya niyet ediyorlar. Böylece ihlâs ile yapıyorlar. Fakat bütün işlerin, iyiliklerin hep ihlâs ile yapılması ve bu ihlâsın kalbe hemen gelmesi lâzımdır. Bazı kimselerde, ibâdetlere başlarken yapılan niyet, ihlâs, zahmet çekerek, kendini zorlayarak hâsıl oluyor ve kısa bir zaman devam ediyor. Sonra kalbe nefsin arzûları geliyor. Devamlı ihlâs sâhiblerine muhlas denir. Zahmet çekerek elde edilen, devâmsız ihlâsın sâhiblerine muhlis denir. Muhlas olana, ibâdet yapmak, tatlı ve kolay olur. Çünkü bunlarda, nefslerinin arzûsu ve şeytânın vesvesesi kalmamıştır. Böyle ihlâs, insanın kalbine ancak bir velînin kalbinden gelir." İbâdete başlarken nefis ve şeytân ile mücâdele ederek, devâmsız olan ihlâs elde edilebilince, böyle ihlâs ile yapılan ibâdetler de, zamânla nefsi zayıflatır, devâmlı ihlâs elde etmeğe sebep olur. Fakat buna kavuşmak senelerce sürer. Bir gün Peygamber efendimiz, huzurunda bulunanlara hitaben buyurdu ki: (Kıyamet günü, ilk hesaba çekilecek üç sınıf insan vardır. Bunlardan birincisi, Allahü tealanın kendisine ilim verdiği kimsedir. Cenab-ı Hak buna; -Sana ilim verdim. Bu ilimle ne yaptın, ne gibi amel işledin diye soracak. O kimse de; -Ya Rabbi, sabah-akşam bana verdiğin ilimle sana kulluk ettim, ibadet ettim. Kullarına senin dinini anlattım ve bunları da senin r ızan için yaptım diyecek. Allahü teala, bu kimseye hitaben; -Yalan söylüyorsun. Sen, sana verdiğim ilimle, falan kimse ne kadar bilgili, ne kadar âlim desinler diye öyle yaptın ve bu şekilde meşhur da oldun buyuracak ve melekler de; -Evet buyurduğun gibi ya Rabbi diyerek Cenab-ı Hakkı tasdik edeceklerdir. İlk önce hesaba çekilecek ikinci sırnıftaki kimse ise, kendisine mal, servet verilendir. Allahü teala; -Sana verdiğim malla, servetle ne yaptın diye soracak. O kimse; -Ya Rabbi, bana verdiğin malı, sabah-akşam demeden senin kullarına dağıttım, tasaddukta bulundum diyecek. Allahü teala; -Yalan söylüyorsun. Falan kimse ne cömert ne hayır sahibi bir kimsedir desinler diye dağıttın, onlar da sana böyle söyledi, muradına kavuştun buyuracak. İlk önce hesaba çekileceklerin üçüncüsü ise, harpte ölendir. Allahü teala; -Sana verdiğim güç, kuvvetle ne yaptın diye soracak. O kimse; -Ya Rabbi, bana verdiğin gücü, kuvveti, senin yolunda harcadım, senin rızan için düşmanlarınla harb ettim ve öldürüldüm diyecek. Allahü teala ve melekler; -Yalan söylüyorsun. Falan kimse, ne kaharamandır, ne yiğittir desinler diye harbe gittin, döğüştün ve öldürüldün. Sana da böyle söylediler buyururlar.) Daha sonra Peygamber efendimiz, Ebu Hüreyre hazretlerine dönerek; -Ey Eba Hüreyre! İşte Kıyamet günü, Cehennem ateşinin ilk yakacağı kimseler bunlardır, buyurmuşlardır. Niyet noksan olursa!.. Molla Câmî hazretleri; "Bir kimse bütün ilimleri kendinde toplasa, Allahü teâlânın rızâsına uygun hareket etmedikçe kurtulamaz" buyurmuştur. Sâlim bin Abdullah hazretleri buyurdu ki: "Allahü teâlânın rızâsını gözetirsen, Allahü teâlâ sana yardımcı insanlar gönderir. Allahü teâlânın yardımı, herkesin niyetinin derecesine göredir. Eğer niyet tam hâlis olursa, Allahü teâlânın yardımı da tam olur. Eğer niyet noksan olursa, Allahü teâlânın yardımı da ona göre olur." Netice olarak, Ma'rûf-ı Kerhi hazretlerinin, zaman zaman kendi nefsine hitaben buyurduğu gibi: "Ey nefsim! Halis ol, temizlen ki, halâs olasın, kurtulasın."


..

"Hakk'ın hükmüne îtirâzı terk etmek"