ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026
Osmanlı’da kadılık makamı gibi mevkiyi bırakıp tarikat ve tasavvuf yolunu seçen, dünya hayatının tüm albenisine rağmen ayakları altına aldığı nefsini ezerek bir şeyhe bağlanan, Osmanlının en meşhur evliyalarından ve âlimlerinden olan Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri’nin Sultan ile yaşadığı olay ve Sultanın ona talebe olma hadisesi şöyledir:
Sultan Birinci Ahmet Han bir gece rüyasında: “Avusturya kralı ile güreş tuttuğunu, fakat kendisinin arka üstü yere düştüğünü” görmüştü. Zahiren bakıldığında rüya çok korkunç idi. Sabahleyin, derhal huzura getirilen âlimler ve rüya tabircilerinden hiçbiri bu rüyayı tabir edemedi. Üsküdar’da bulunan Aziz Mahmut Hüdayi Hazretlerinin bu rüyayı tabir edebileceğini arz ettiler.
Padişah bir mektup yazarak yakınlarından biri ile gönderdi ve tabir etmesini rica etti. Haberci mektubu alıp süratle Üsküdar’a geçti. Hüdayi Hazretlerinin kapısını çalınca Hazret elinde bir zarf ile çıktı. Habercinin getirdiği mektubu alıp, elindeki mektubu padişaha götürmesi için haberciye verdi ve:
Mektubu şaşkınlık içinde alan haberci derhal Padişahın yanına döndü, mektubu verdi ve gördüklerini anlattı. Sultanın mektubu daha açılıp okunmadan cevabı gönderilmişti.
Sultan Ahmed Han mektubu heyecanla okudu. Mektupta şöyle yazıyordu:
“Allahu Teala insan vücudunda arkayı, cansız varlıklarda ise toprağı en kuvvetli olarak yarattı. İnsan ile toprağın birbirine değmesi, bu iki kuvvetin bir araya gelmesi demektir. Böylece, padişahımızın arka üstü yere yatması ile bu iki kuvvet birleşmiştir. Dolayısı ile bu rüyadan İslamın temsilcisi olan padişahımızın, küffara karşı zafer kazanacağı anlaşıldı.”
Padişah bu tabiri çok beğendi ve “İşte gördüğüm rüyanın tabiri budur.” dedi. Derhal Aziz Mahmut Hüdayi Hazretlerine bin altın gönderdi.
Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri’nin de bir çocuğu dünyaya gelecekti. Fakir oldukları için doğacak çocuğun ihtiyaçlarını alamamışlardı. Hüdayi Hazretleri kapısına gelen fakirlere nesi var ise hiç düşünmeden veriyordu. Hanımı:
“Bursa kadılığını bıraktın, medrese hocalığını terk ettin. Elindeki malını mülkünü, ona buna vererek harcadın. Dünyaya gelecek yavruya saracak bir bez parçası bile bulamayacağız.” diye yakınıyordu.
Tam bu sırada kapı çalındı. Hüdayi Hazretleri kapıya doğru giderken hanımına da:
“Hatun, Allahu Teala istediğin dünyalığı gönderdi.” buyurdu. Aldığı bin altını hanımına verdi. Ertesi gün de Padişah kendisine gelerek elini öptü ve talebesi olmakla şereflendi.
Bağdatlı bir adam birgün Abdülkadir Geylanî Hazretlerinin huzuruna çıkıp şöyle dedi: Ya üstad! Benim bakire bir kızım vardı. Birgün evin damına çıktı, oradan aşağıya ne kadar ısrar ettikse indiremedik. Hatta biraz sonra da gözden kaybolup gitti. Bunun çaresi nedir ve bu ne haldir, derdimize bir çare, diye niyazda bulundu.
Abdülkadir Geylanî Hazretleri bir müddet murakabe yaptıktan sonra adama şöyle söyledi:Bu gece yatsı namazını kıldıktan sonra, şehrin dışındaki Kerh harabelerine git, beşinci tepede otur. ”Bismillahi AEDÜLKADİR’İN NİYETİ ÜZERİNE” de ve etrafına bir daire çiz. Biraz sonra Cinler geçmeye başlar. Gözlerinle onların hallerini seyretmen seni korkutmasın. Geçerler, geçerler… En sonunda sabaha karşı onların melikleri gelir. Senin orada beklediğini görünce yanına yaklaşarak hacetini sorar. Sen ona ABDÜLKADİR’İN SELÂMI VAR de meseleyi anlat.
Adam aynı Abdülkadir Geylanî Hazretlerinin emir buyurduğu gibi yaptı. Hakikaten biraz sonra taife-i Cin gelmeye başladı. Adam sonuna kadar seyretti ve sabaha karşı da etrafında muhafızları ve hizmetçileri olan ve her halinden onların en büyükleri olduğu anlaşılan melikleri geldi. Aynı Abdülkadir Geylanî Hazretlerinin tarif ettiği gibi adama yaklaşarak:Burada ne bekliyorsun, diye sordu. Adam kızının başından geçenleri anlattı ve kızının akibetini sordu.
Buradan ilerisini kızı kaybolan adam şöyle anlatmaktadır:Ben cinnilerin melikine Abdülkadir’in gönderdiğini söyleyip de derdimi anlatır anlatmaz, melik hemen atından indi, yeri öptü daha sonra da:
Bu işi yapan cinniyi hemen bulup bana getirin, diye emir verdi. Etrafında hazır bekleyen cinniler aniden kayboldular. Çok az bir zaman geçmişti. Bir de baktım ki, kızımı ve onu alıp götüren cinnileri melikin huzuruna getirdiler. Kızımı götüren cinni Çin ülkesinden imiş… Melik bir müddet hiddetle kızı kaçıran cinninin yüzüne baktıktan sonra:
Ey mel’un, kutbun yanıbaşından bir kızı alıp kaçırmaya nasıl cüret ettin, diye gürledi ve:
Bu mel’unun cezası idamdır. Kesin bunun başını, diye emir verdi, Cinniler hemen seğirtip onun kafasını kestiler ve hazır vaziyette beklemeye başladılar. Daha sonra melik kızımı bana teslim edip, başka emriniz var mı? Diye sordu. Ben:
Abdülkadir Geylanî Hazretlerine bu kadar itaatiniz nedendir? Diye sorduğumda şu cevabı verdi:
Evet! Sonsuz itaatimiz vardır. Biz her zaman görürüz ki, Şeyh Abdülkadir evinin penceresinden her zaman bizleri seyretmektedir. Kovulan ve tardolunan cinniler onun bakışından kaçacak delik ararlar. Bir insana Allah o imkânı lütfettikten sonra onun yapamayacağı bir şey yoktur. Dedi.
Ben cinnilerin melikine başka bir hacetimin olmadığını söyledim. Onlar da oradan ayrıldılar. Doğru Abdülkadir Geylanî Hazretlerinin huzuruna gelerek arzı şükran ettim.
.
Ali Râmitenî (Kuddise sirrahu) Hazretlerinden nasihatler
İslâm âlimlerinin ve evliyânın büyüklerinden. Buhârâ yakınlarındaki Râmiten kasabasında doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1328 (H.728) yılında Harezm şehrinde vefât etti. Râmiten’de küçük yaştan îtibâren ilim tahsîline başladı.
Akıl ve zekâsının parlaklığı, kavrayış kâbiliyetinin yüksekliği dolayısıyla kısa zamanda ilim yolunda yükseldi. Sonunda herkese ilim saçan, yol gösteren, kalbinden nûr ve hikmet kaynakları fışkıran hazret-i Şeyh Mahmûd-i İncirfagnevî’ye kavuştu. Ali Râmitenî, ondan mânevî yönden çok üstün makamlar elde etti.
O, irşâd, insanlara doğru yolu gösterme makâmına gelmiş olan talebelerine şöyle nasîhat ederdi: “İrşâd işine giren bir kimseye gerekir ki: Önce mürîdin, talebenin yeteneğini, kâbiliyetini bile… Bunu bildikten sonra ona zikir telkini yapar, yeteneğine göre onu yetiştirir. Bu bakımdan mürîd (talebe) terbiyesi işine girmiş olan tıpkı kuş yetiştiricisi gibidir. Kuş terbiyecisi, kuşun kursağına ne kadar yem gireceğini bilmesi gerekir ki ona fazla yem yüklememelidir. Buna göre mürşîd olan zât da, mürîdin kâbiliyeti nisbetinde ona zikir telkini yapar.”
Ali Râmitenî hazretleri ömrünün sonlarına doğru kalbine gelen ilâhî bir emirle Buhârâ’dan Harezm’e göçtü. Ali Râmitenî’nin sohbetine bir defâ katılan kimse, sohbetin lezzetine doyamayıp, bir daha Azîzân hazretlerinden ayrılamıyordu. Bu durum, bütün şehre yayıldı.
Herkes Ali Râmitenî’nin talebesi olmak, câna can katan sözlerini işitmekle şereflenmek için kapısına koştular. Her gün evi dolup dolup boşaldı, duâsını almak için herkes birbiriyle yarışıyordu.
KEMÂLE GELMEK İÇİN
Ali Râmitenî ki, büyük bir evliyâdır, Her bir nasîhatinde, rabbânî tesir vardır.
Buyurdu ki: “Bu yolda, kemâle gelmek için, Çok gayret göstermesi, lâzım gelir kişinin.
Yapsa da senelerce, mücâhede, riyâzet, Yine de zor erişir, maksadına o gâyet.
Lâkin bir yol vardır ki, riyâzetten ayrıca, İnsanı maksûduna, kavuşturur kolayca.
Bu da, “Bir evliyânın, kalbinde yer almaktır, Ve bir gönül ehlinin, gönlünü kazanmaktır.”
Zîrâ cenâb-ı Allah, çok sever bu kulları, Onların hürmetine, açar çok kapıları.
Kalpleri, “Nazargâh-ı ilâhî”dir onların, Mahrum kalmaz hiç biri, o kalpte olanların.”
Ali Râmitenî’nin, sohbetine her yandan, İnsanlar akın akın, gelirlerdi durmadan.
Dolup boşalıyordu, gece-gündüz hânesi, Zîrâ onun sohbeti, cezb ederdi herkesi.
Bir hoca var idi ki, o devirde çok zengin, Uğraşırdı herkesi, kendine çekmek için.
Ziyâfetler verirdi, şehrin ahâlisine, Ki herkes onu sevip, gelsinler hânesine.
Lâkin gelen olmazdı, yine ona çok kişi, O ise merak edip, anlamadı bu işi.
Ve bir mektup yazarak, Ali Râmitenî’ye, Dedi ki: “Herkes size, geliyor, acep niye?
Ben yemekler yedirip, yapsam da çok ihsânlar, Yine bana değil de, size gelir insanlar.”
Buyurdu ki: (Hikmeti, şöyledir ki bu işin, Siz hizmet yaparsınız, “halka yaranmak” için.
Bizimse yoktur, aslâ, böyle bir düşüncemiz, Allah’ın rızâsıdır, yegâne, tek gâyemiz.
Kim halkın rızâsını, düşünürse, mâlesef, İnsanların nezdinde, bulamaz izzet şeref.
Kim de Hak rızâsını, düşünürse sırf eğer, İnsanlar nezdinde de, kazanır kıymet değer.
Dediler ki: “Efendim, duâ ediyoruz hep, Lakin kabûl olmuyor, sebebi nedir acep?”
Buyurdu ki: “Haramdan, yer ise eğer bir kul, Hak teâlâ indinde, duâsı olmaz kabul.
Hiç günah işlenmiyen, bir ağız ile şâyet, Her kim duâ ederse, kabûl olur o elbet.”
Biri de kendisinden, isteyince nasîhat, Buyurdu ki: “Evlâdım, nefsine verme fırsat.
Zîrâ nefs-i emmâren kâfirdir senin şu an, Ve Allah’a düşmandır, sen de ol ona düşman.
Onun hîlelerine, aldanma hiç bir işte, Yoksa çok pişman olur ve yanarsın ateşte.
Bu yolun büyükleri, nefsine muhâlefet, Ederek Rablerine, ulaştılar nihâyet.
Kötü arkadaştan da, çok sakın ki evlâdım, O seni felâkete, götürür adım adım.
Nefisten de kötüdür, zîrâ kötü arkadaş, Cehennem’e sürükler, seni o yavaş yavaş.
Gözünü iyi açıp, gelme ki hiç gaflete, Yoksa dûçar olursun, ebedî felâkete.
.
İstanbul’un Fethinde Askere Su Dağıtan Allah dostu
Fâtih Sultan Mehmed Han, İstanbul’u küffâr elinden kurtarmak üzere kuşatmıştı. Fetih ordusu İstanbul surlarına dayanmış, Fâtih Sultan Mehmed Han fethin gerçekleşeceği zamânı sabırsızlıkla bekliyordu.
Leşker-i duâ adı verilen duâ ordusu âlimler ve velîler, fetih için gözyaşı dökerek duâ ediyorlardı. Kır atının üstünde heybet ve celâdetle duran genç hükümdâr, orduyu şevke getirici konuşmalar yapıyordu. Etrâfa dalga dalga yayılan ordu, Feth-i mübînin gerçekleşmesi için canla başla çarpışıyordu. Şehir düşmek üzere idi. İşte tam bu kritik zamanda ordunun arasında; “Ordu susuz kalmak tehlikesiyle karşı karşıya, kuyular boş, çeşmeler akmıyor.” şeklinde bir söylenti yayılmaya başladı. Bu kötü haber kısa zamanda her tarafta yayıldı. Ağızdan ağıza, kulaktan kulağa yayılan bu söylenti nihâyet genç pâdişâhın kulağına kadar geldi.
Bu haber üzerine genç pâdişâhın yüz hatları bir anda değişti. Etrâfında bulunan vazîfelilere hitâb ederek; “Tez gidin Sakabaşını bana getirin!..” dedi. Vazîfeliler hemen gidip Sakabaşı Ali Efendiyi genç pâdişâhın huzûruna getirdiler. Yüzünden nûr akan, hafif beli bükük Ali Efendi sırtında kırbası olduğu hâlde Fâtih Sultan Mehmed Hanın huzûruna girdi.
Pâdişâh ne kadar telaşlı ve üzüntülüyse, Saka Ali Efendi de o kadar soğukkanlı ve sâkin duruyordu. En ufak bir endişe izi taşımıyor, her zamanki gibi tebessüm eder bir hâlde pâdişâhın yüzüne bakıyordu. Pâdişâh onun böyle kritik bir anda gâyet sâkin ve aldırmaz bir durumda olduğunu görünce iyice celâllendi ve şöyle seslendi:
“Olanlardan haberin yokmuş gibi duruyorsun Ali Efendi!.. Ordu susuz kalmış, asker susuzluktan kırılıyor. Neden gerekli tedbiri almazsın da bizi müşkil hâle düşürürsün? Şimdi ne olacak. Bu hâle nasıl çâre bulacağız?”
Sakabaşı Ali Efendi gâyet sâkin ve tebessüm ederek; “Devletlü pâdişâhım! Merak etmeyiniz. Su çok.” diye cevap verdi. Onun bu hâli karşısında daha da hiddetlenen genç pâdişâh; “Su çok mu dersin? Alay mı edersin sen askerle? Ordu susuzluktan kırılırken ne biçim laf edersin?” Sultanın iyice öfkelendiğini ve üzüldüğünü gören Sakabaşı Ali Efendi, arkasını pâdişâha dönüp, sırtındaki su kırbasını pâdişâhtan tarafa çevirdi ve; “Ben yalan söylemem sultanım. Bakın isterseniz ne kadar çok suyumuz var.” dedi.
Sakabaşı Ali Efendinin bu sözünden pek bir şey anlamayan Fâtih Sultan Mehmed Han, Ali Efendinin sırtındaki kırbanın içine baktı. Bir de ne görsün? Kırbanın içinde bir deryâ büyük bir okyanus görünmekte. Göz alabildiğine uzanan su, bir değil, binlerce orduyu doyuracak kadar çok.
Gözlerine inanamayan genç pâdişâh, yanında bulunanlara da kırbanın içine bakmalarını emretti. Sırasıyla kırbanın içine eğilip bakan vezirler, kumandanlar ve diğer vazîfeliler de büyük bir şaşkınlık ve hayret içinde aynı manzarayı gördüler.
Olanların, Allahü teâlânın velî kullarına ihsân ettiği bir kerâmet olduğunu anlayan genç pâdişâh, su bulunmasına rağmen askerin susuz bırakılmasından maksadın ne olduğunu birden kestiremedi. Sakabaşı Ali Efendiye dönerek; “Su bulunmasına rağmen nedir senin bu yaptığın?” diye seslendi. Pâdişâhın daha fazla gazaplanmasından çekindiği için olanları tek tek anlatmaya başladı:
“Ey cihan pâdişâhı! İstediğin kadar su işte burada. Fakat ben askere suyu doyumluk veremiyorum. Çünkü onlar kahramanca savaşıyor, yorulup terliyorlar. Eğer istedikleri kadar suyu versem hepsi hastalanıp yatacaklar. Sonra da zaferimiz tehlikeye düşecek düşüncesiyle böyle yapıyorum.” dedi.
Sakabaşı Ali Efendinin ârifâne sözleri ve kerâmeti karşısında söyleyecek söz bulamayan Fâtih Sultan Mehmed Han, saygı ve muhabbet dolu nazarlarla ona bakmaya başladı. Kerâmet göstermekten kaçındığı halde, kerâmetinin ortaya çıktığını gören Sakabaşı Ali Efendi, sırtındaki kırbayı hızlıca yere bıraktı. Başta pâdişâh olmak üzere bütün vezirlerin ve âlimlerin hayret dolu bakışları arasında kırbanın düşüp parçalandığı yerde bir su kaynağı ortaya çıktı. Şırıl şırıl akan bu pınardan ordunun su ihtiyâcı giderildi. Bu hâdise üzerine Fâtih, Sakabaşı Ali Efendiye Deryâ Ali Baba ismini verdi.
Olanlardan son derece memnun olan Fâtih Sultan Mehmed Han, yüksek bir velî olduğunu anladığı Deryâ Ali Baba’ya; “Ne murâd edersin ey Deryâ Ali! İste ki verelim.” dedi. Deryâ Ali Baba’nın bu dünyâ ile ne alâkası olabilirdi. O, gönlünü yüce Rabbine bağlamış, Hakk’ın zikriyle ömrünü geçirmekteydi. O, görünen deryâlarda değil, ilâhî aşk deryâsında gark olmuştu.
Fâtih Sultan Mehmed Han, fetihten sonra büyük bir velî olan Sakabaşı Deryâ Ali Dede’yi unutmadı. Ona şimdi Kazlıçeşme’nin kurulu bulunduğu yerde geniş bir arâzi tahsis etti. Uzun yıllar burada yerleşen, İslâm dînine ve müslümanlara hizmet etmeyi tek gâye edinen Deryâ Ali Baba, Fâtih Sultan Mehmed Hanın saygı ve muhabbet duyduğu kimselerden oldu. Zaman zaman ziyâret eden Fâtih Sultan Mehmed Han ona ve sevenlerine iltifât ve ihsânlarda bulundu.
Anadolumuz gerçekten de evliya yatağıdır. O evliyalardan birisi de Ali Osman efendidir. Son devir Anadolu velîlerinden. Tokat’ın Erbaa ilçesi Holay köyünde 1877 yılında doğdu. Doğduğu köyde tahsîlini tamamladıktan sonra saatçilik yapmaya başladı. Bir gün Eksel köyünde (yeni ismi Koçak) oturan Eksel şeyhi olarak bilinen Behrullah Efendinin saati bozuldu. Talebelerine tâmir edilmesini söyleyince, onlar; “Efendim, karşı Holay köyünden Ali Osman isminde birisi var ona tâmir ettirelim.” dediler. Talebelerinden biri Ali Osman Efendi ile Erbaa’da karşılaşınca, hocasının saatinden bahsetti. Ali Osman Efendi de Eksel köyüne gitti. Saati tâmir edip duvara astı. Behrullah Efendiye; “Tamam çalışıyor efendim.” dedi. Behrullah Efendi saate bakınca çalışan saat durdu. Ali Osman Efendi tekrar yapıp duvara astı. Behrullah Efendi saate bakınca, saat yine durdu. Ali Efendi hayretler içinde tekrar yaptı. Yine Behrullah Efendi saate bakınca, saat durdu. O zaman Ali Osman Efendi kendi kendine; “Bu zât evliyâ bir zâttır. Şu an kalbimin saatini tâmir edecek kalp ustasının huzûrundayım.” dedi ve Behrullah Efendiye talebe oldu. Arapça, Farsça ve kalp ilimleri de dâhil bütün ilimleri Behrullah Efendiden öğrendi. Behrullah Efendi vefâtına yakın; “Bende ne varsa Ali Osman Efendi aldı götürdü. Bende bir şey bırakmadı.” buyurdu. Ali Osman Efendi insanlara doğru yolu anlatmak için köy köy dolaşırdı. İnsanlara doğru yolu anlatırken çok yumuşak, hattâ arada nükte yapardı. Sohbetinin ağırlığı, güzel ahlâk üzerine olurdu. Güzel ahlâkın bulunmaz bir hazîne olduğunu anlatırdı. Dînî vecîbeleri yerine getirmenin yasak olduğu dönemde Ali Osman Efendi, Gümüşçakır köyünde sohbet ederken jandarmalar köyü bastı. Ali Osman Efendi tutuklanarak önce Vezirköprü daha sonra da Samsun cezâevine gönderildi. Ali Osman Efendi Samsun’da bir hücreye kondu. Hücrede namaz kıldığını gördüklerinde, kılmaması için su vermediler. Bir süre sonra su olmamasına rağmen, yine onu namaz kılarken gördüler. Mahkeme esnâsında savcı, Ali Osman Efendiye akla gelmedik hakâretlerde bulundu. Duruşmada Ali Efendi sâdece; “Savcı bey biz insanlara namaz kılın, âhirete hazırlanın dedik. Söylediklerimizin hepsi bu kadar.” dedi. Ertesi gün savcı kalp krizinden öldü. Bir süre sonra mahkeme, Ali Osman Efendiyi serbest bıraktı. Ali Osman Efendi birgün dergâhında namaz kılıyordu. Oğlu İbrâhim babasının yanına girmek istedi. Babasının namaz kıldığını görünce, içeri girmedi. Birkaç kere baktığında babasını tehiyyatta oturur gördü. Sonra dayanamayarak içeri girdi. Babasının vefât ettiğini anladı. O esnâda kapıda bulunan köpek koşarak uzaklaştı. Talebelerinin bulunduğu bütün köyleri dolaştı. Hepsi bunda bir iş var diyerek dergâha geldiler ve cenâze namazını kılıp Holay köyü kabristanlığına defn ettiler. 1942 senesinde vefât eden Ali Osman Efendi, 63 yaşında idi. Kabri ziyâret mahallidir. SOHBETİN BEREKETİ Ali Osman Efendi, hocasının vefâtından sonra insanlara Allahü teâlânın emir ve yasaklarını anlatmaya başladı. Bir kış mevsimi Ali Osman Efendi talebesi Veysel Hâfız ile bir yere giderlerken namaz vakti daralır. Ali Osman Efendi talebesine; “Buralarda tanıdık bir köy yok mu?” diye sorunca, Veysel Efendi; “Tanıdık var ama îtikâdları bozuktur.” dedi. Ali Osman Efendi olsun deyip köye gittiler. Veysel Hâfız tanıdığı birisinin kapısını çaldı. O zât bunları görünce, odada kim varsa herkesi dışarı çıkardı. Ali Osman Efendi, talebesi ile namaz kıldıktan sonra, sohbete başladı. Sohbete köyden herkes geldi ve sabaha kadar devâm etti. Sohbetin netîcesinde bu köyün halkı bozuk olan îtikâtlarına tövbe edip Ehl-i sünnet îtikâdını kabûl ettiler.
Alâeddîn Lâhorî hazretleri Hindistan’da yetişen evliyânın büyüklerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1397 (H.800) senesinde Pânî-pût şehrinde vefât etti. Önceleri, ahâlinin en zenginlerinden ve önde gelenlerinden olup, çok sevilen ve öğülen bir zât idi. Sonraları tasavvuf yoluna girip, bütün malını fakirlere dağıttı… BÜTÜN MALINI DAĞITTI…
Rivâyet edilir ki, Alâeddîn hazretleri tasavvuf yolunda ilerleyip kemâle geldikten sonra, Allahü teâlâ, ona önceki hâlinden daha çok mal ve zenginlik ihsân eyledi. Fakat o, bunlara hiç meyletmedi. Yine hepsini Allah rızâsı için dağıtıp, sadaka verdi…
Bu mübarek zatın da kıymetli nasihatleri vardır. Vefat etmesine yakın talebelerine buyurdu ki:
“Velî, insanlardan gelen sıkıntılara katlanıp, tahammül eden kimsedir. Sıkıntıları göğüsler, belâlar yüzünden şikâyetçi olmaz ve adâvet beslemez, düşmanlık tavrı takınmaz. O, toprak gibidir. Toprağa her türlü kötü şey atılır. Fakat topraktan hep güzel şeyler biter…
Îmân, taklîd ile, babadan ve dededen görerek, sırf îmân ettim demekle olmaz. Böyle taklid ile inanan kimseler, imtihân olunması bakımından belâ ve musîbetlere düçâr olmazlar. Belâ ve musîbetler, Allah dostlarının muhabbet ve sevgisini artırır. Nitekim altın için ateş ne kadar kızgın olursa, altını o derece saf ve hâlis yapar. Bu sebeble kişi mânevî mertebesinin yüksekliğine göre büyük veya küçük belâ ve musîbetlere uğrar. Nitekim Resûlullah efendimiz bir hadîs-i şerîfte buyurdu ki:
“Kişi, dînindeki sebâtına göre belâya (imtihâna) mübtelâ olur. Âfiyet, kıymetini bilmeyen kimse için derd gibidir. Belâ, kadrini bilen için devâ gibidir.”
HAKKI GERÇEKTEN SEVENLER…
İnsanın Rabbine dönmesini sağlayan sıkıntıların kadrini bilen, Hakkı gerçekten sevenlerdendir. Taklid ile sevenler değillerdir. Çünkü taklid ile sevmek, belanın, imtihânın faydasını giderir. Sevilenin hareketi, gerçek muhabbeti bozmaz. Nitekim Mûsâ aleyhisselâm, Fir’avn’ın sarayında Âsiye Hâtun tarafından büyütülürken, Âsiye Hâtun onu gerçekten seviyordu. Fir’avn ise, Âsiye Hâtunu taklid ederek seviyordu. Âsiye Hâtun gerçekten sevdiği için, onun hareketlerinden incinmiyordu. Mûsâ aleyhisselâm Fir’avn’ın sakalını tutup çekince, Fir’avn’ın sevgisi gerçek sevgi olmadığı için, hemen rahatsız oldu…”
Dârendeli Hilmi Efendi, Ziyâeddîn Gümüşhânevî hazretlerinin telebesidir. 1916 yılında Maraş’ta vefât etti. Kabr-i şerîfi, Şeyh Âdil mezarlığındadır…
Çok cömert olan Dârendeli Hilmi Efendi, evine gelen hediyelerin tamâmını fakirlere dağıtırdı. Bir gün yeğeni; “Amca gelenin hepsini dağıtıyorsun” dediğinde; “Oğlum dağıtmazsan gelmez” demiştir.
Bir vaazında insanlara şöyle nasîhat etti: “Allahü teâlâyı, farzları, haramları, namazla alâkalı meseleleri bilmeyen, gerçek mümin olamaz. Demek ki mümin câhil olmaz. Bildiği ile amel etmeyen câhil demektir. Bildiğiyle amel edene cenâb-ı Allah bilmediğini öğretir. İlmi ile amel etmeyen ve ilmini dünyâ kazancına vâsıta kılan âlimden kendi hâlinde bir câhil çok hayırlıdır. Akıllı olana bu kadar söz yetişir…”
Muhammed Hilmi Efendi, malın faydalı mı zararlı mı olduğu yolunda soru soran bir kimseye: “Mal yılana benzer. Hem zehiri hem de panzehiri vardır. Eğer insan fayda ve zararını bilirse o yılanın şerrinden kurtulur. Malın faydası; şahsına, çocuklarına, hanımına isrâf etmeden sarf etmek, geri kalanı da hac, cihâd, dîn-i İslâmı yayma, câmi yaptırma ve fakirlere vermekle olur.”
Dârendeli Hilmi Efendinin kalplere şifâ olan sözlerinden bâzıları şunlardır:
“KUZEYE DOĞRU HACCA GİDİLMEZ!”
“Cehennem yoluna düşüp de Cennet arzu eden kimsenin hâli, kuzeye gidip hacca gidiyorum diyenin hâline benzer.”
“Fen ilimleri, sâlih ile fâsık arasında müşterektir. Müslüman, kâfir herkes öğrenebilir ve hem öğretmiş olduğu ilmi geri almak lâzım gelse alamaz. Nitekim sanatkârın hâli böyledir. Fakat İslâmiyetin emir ve yasaklarından birine muhâlefette ısrar edici olsa dînî ilimlerden bir şey kazanamaz. Tasavvuf yolunda edindiği dereceler ise talebenin hocasına ters düşmesi ile elinden alınır ve sanki hiç görmemiş, okumamış gibi olur. İşte dînî ilimler ile fen ilimlerinin farkı budur.”
Dârendeli Hilmi Efendi, vefatından kısa bir zaman evvel buyurdu ki: “Tasavvuf ehliyim diyenlere bakarız. Eğer sözlerinde ve amellerinde İslâmiyete muhâlif hâller görülmezse onlara muhabbet ederiz. Eğer İslâmiyet’e aykırı hâlleri görülürse kendilerine tenbih ederiz. Dînin doğru olan hükümlerini bildiririz. Bozuk yollarını terk ederlerse iyi olur. Terk etmezlerse kendilerini sevmeyiz.”
.
Abdullah b. Mes'ud'un yemin etsem yalancı olmam dediği 4 şey
Ebu’l-Leys Semerkandî Abdullah b. Mesud’un şöyle dediğini anlatıyor: Üç şey vardır ki, bunlara yemin edebilirim. Bir döndücüsü var ki, ona da yemin etsem yalancı olmam. 1- Allahu Teala, bir kimseye dünyada sahip (dost, veli, yardımcı) olmazsa, ahirette dahi onun sahibi başkası olur. 2- Bir kimse İslam’dan yana nasipsiz ise, onun hiçbir nasibi yoktur 3- İnsan, bu dünyada hangi zümreyi severse, ahirette onlarla beraber olur. Dördüncüsü de şudur: Allah bir kimsenin ayıbını dünyada örterse, ahirette dahi örter… www.ihvanlar.net
Ömer ibn Abdilaziz alimlere göre, ilmiyle amil alimlerden ve Hulefa-i Raşidin’den sayılır.[1] Hulefa-i Raşidîn’in beşincisi abid ve zahid halifeden söz etmek misk kokusundan ve bahçelerden yayılan kokulardan daha güzel bir-şeydir. Onun eşsiz ve yüce hayatı güzel kokulu ve verimli bir bahçedir. O bahçenin neresine varsanız taptaze bir bitki, güzel bir çiçek ve olgun bir meyve bulursunuz. Şimdî, tarihin doruğunun kendisiyle süslendiği bu hayatın tamamını anlatamamamız; bahçesinden bir çiçek koparmamızı, onun nurundan bir kıvılcım almamızı da engellemez herhalde… Çünkü tamamına erişilmeyenin bir kısmı da terkedilmez ya. İşte sana Ömer İbn Abdilaziz’in hayatından üç tablo. Allah izin verirse bundan sonra bunları başka tablolar da takip edecek. Bu tabloyu bize Medine’nin alim, kadı ve şeyhi Seleme İbn Dînar rivayet etmektedir: Haleb’in meseleleriyle ilgili olarak Hunasıra’dayken müslümanların halifesi Ömer İbn Abdilaziz’in yanına geldim. Yaşım hayli ilerlemişti. Uzun zamandan beri de onunla görüşmemiştik. Onu evin önünde buldum. Ancak, Medine’ye vali olduğu gün gördüğüm halinin değişmesi sebebiyle onu tanıyamadım. . Bana hoş geldin dedikten sonra: «Ebu Hazim yanıma gel» diye ilâve etti. Yanma varınca: «Sen müminlerin emîri Ömer îbn Abdilaziz değil misin?» dedim. O da: «Evet» dedi. Ben de: «N’oldu sana böyle? Senin yüzün parlak, cildin taze ve rahatın yerinde değil miydi?» dedim. «Öyleydi» diye cevap verdi, «Altın ve gümüş sahibi ve müminlerin emîri olduktan sonra seni bu hale getiren nedir?» diye sordum. O da: «Ebu Hazim! Peki bende değişen nedir?!» diye sordu. Şu cevabı verdim: «Vücudun zayıflamış… Cildin sertleşmiş… Yüzün sararmış… Gözlerinin canlılığı gitmiş…» Bunun üzerine ağladı ve şöyle dedi: «Sen, beni, öldükten üç gün sonra gözlerim çenemin üzerine akmış, karnım deşilip parçalanmış, böcekler vücudumdan yararlanmak için cesedime üşüşmüşken görseydin nasıl olurdu ya?! İşte beni o zaman görseydin, beni bugünkü kadar da tanıyamazdın…» Daha sonra gözlerini bana dikip: «Ebu Hazim! Medine’de bana rivayet ettiğin hadisi hatırlamıyor musun?» dedi. «Müminlerin emîri.’Sana birçok hadis rivayet ettim. Hangisini kastediyorsun?» dedim. Şöyle cevap verdi: «Ebu Hurayra’nm rivayet ettiği bir hadis». .«Evet, hatırlıyorum, müminlerin emîri!» dedim. «Bana o hadisi tekrar etsene. Senden onu tekrar dinlemek istiyorum» dedi. Ben anlattım. Ebu Hurayra’nın şöyle dediğini duydum: «Resûiüllah’ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu duydum, Sizin önünüzde sarp ve çok tehlikeli bir yokuş var. Onu sadece, vücudu ibadet ve cihat ederken zayıf düşenler aşabilecektir». Ömer, ciğerinin parçalanmasından korktuğum bir şekilde ağladı. Daha sonra gözyaşlarını silip bana döndü ve şöyle dedi: «Ebu Hazim! Bu yokuştan kurtulmak ümidiyle kendimi zayıflattığımda benî ayıplar mısın… Halbuki ben kendimi kurtulmuş sanmıyorum».
———————- Ömer’in hayat tablolarından ikincisini de bize Et-Taberî, et-Tufeyl İbn Mirdas’tan rivayet etmektedir. O şöyle anlatır: «Müminlerin emîri Ömer İbn Abdilaziz halife olduğunda, Suğd’daki valisi Süleyman İbn Ebi’s-serîy’ye şu mektubu yazdı: «Müslümanları misafir etmek için oteller yap. Oraya onlardan birisi uğradığında gece ve gündüz misafir edin… Onun durumunu düzeltin ve hayvanlarını siz temin edin. Eğer yorgunluktan şikâyet ederse onu iki gün iki gece misafir edin… Ona yardım edin. Eğer azığı ve binecek bir hayvanı olmazsa ihtiyacını görecek şeyi ona verin. Ve onu memleketine ulaştırın». Vali halîfenin emrini yerine getirdi. Kendisine hazırlamasını emrettiği otelleri yaptı. Bunlarla ilgili haberler her tarafa yayıldı. İslâm ülkelerinin doğu ve batısındaki insanlar bu yapılanlardan konuşmaya ve halifenin adalet ve takvasını övmeye başladılar. Hemen Semerkand halkının Meri gelenlerinden bir heyet oranın valisi Süleyman İbn Ebi’s-Serîyy’e gelip şöyle dediler: «Selefin (senden önceki) Kuteybe İbn Müslim el-Bahilî ülkemizi haber vermeden [uyarmadan] işgal etti. O bizimle savaşta sizin yani müslümanların davrandığı gibi davranmadı. Biz öğrendik ki, siz düşmanlarınızı İslâm’a girmeye davet ediyorsunuz. Eğer kabul etmezlerse onları cizye vermeye davet ediyorsunuz. Yine bunu da kabul etmezlerse onlara savaş ilân ediyorsunuz… Biz halifenizin adalet ve takvasını görünce ordunuzu size şikayet etme ve komutanlarınızdan birinin bize yaptıklarına karşı sizden yardım isteme cesaretini bulduk… Ey emîr! Bizden bir heyetin halifeye gitmesine ve bize yapılan haksızlıkları ona ulaştırmamıza izin ver… Eğer bizim de bir hakkımız olursa, o bize verilir. Eğer yoksa gittiğimiz yerden geri döneriz». Süleyman onlardan bir heyetin Şam’daki halîfeye gitmelerine izin Onlar halifelik makamına varınca durumlarını müslümanların halîfesi Ömer İbn AbdÜaziz’e ilettiler. Halife, valisi Süleyman İbn Ebî’s-Seriyy’e şu mektubu yazdı: «Bu mektubum sana geldiğinde. Semerkantlılar için şikâyetlerini dinleyecek bîr kadı görevlendir. Eğer o, onların lehinde hükmederse, müslüman ordusunun onların şehrini terketmelerini emret. Onların arasında oturan müslümanları memleketlerini terketmeye çağır. Siz ve Kuteybe İbn Müslim el-Bahilî onların ülkesine hiç girmemiş gibi dönünüz». Heyet Süleyman İbn Ebi’s-Seriyy’e gelip müminlerin emîrinin mektubunu verdiklerinde, hemen onlar için kadıların kadısı Cümeye İbn Hazır en-Naci’yi görevlendirdi. Kadı onların şikâyetini dinleyip verdikleri bilgileri araştırdı. Bazı müslüman asker ve komutanların şahitliklerine başvurdu. Kadı onların iddialarının doğru oiduğu kanaatine vardı. Ve onların lehine hükmetti… Öyle olunca vali, müslüman’ askerlerinin onların ülkelerini terketmelerini, kendi karargâhlarına dönmelerini ve bir defa daha onlarla savaşmalarını emretti… Onların ülkelerine ya barış yoluyla girecekler… Ya orayı savaş yoluyla elde edecekler. Ya da onlar için fetih mümkün olmayacaktı. Halkın ileri gelenleri, müslümanların kadıların kadısının onların lehindeki hükmünü duyunca, birbirlerine şöyle dediler: «Yazıklar olsun size… Bu insanların içine karıştınız ve onlarla birlikte kaldınız. Onlann ahlâkını, adalet ve doğruluklarını gördünüz. Onları yanınızda bıraktınız. Onlarla oturup kalkarken içiniz rahat olsun… Onlarla bir arada bulunmaktan dolayı gözünüz aydın olsun…»
———————— Ömer’in hayatındaki tablolardan üçüncüsünü de bize ibn Abdulhakem «Sîretu Ömer İbn Abdilaziz» isimli kıymetli kitabında anlatmaktadır: Ömer’in vefatı yaklaşınca Mesleme İbn Abdilmelik [4]yanına girdi ve şöyle dedi: «Ey müminlerin emîri! Sen çocuklarının fırsatı ganimet bilip paraya sahip olmalarını önledin. Bana veya ailenden tercih ettiğin birine onlar hakkında vasiyette bulunsaydın ne iyi olurdu». Sözünü bitirince Ömer: «Beni oturtunuz» dedi. Onu doğrultup yatağına oturttular. O şöyle dedi: «Mesleme! Konuşmanı duydum. Çocuklarımın fırsatı ganîmet bilip bu mala sahip olmalarını önlediğimi söyledin. Vallahi, ben onları lâyık oldukları bir hakta alıkoymadım. Onların olmayan hiçbir şeyi de onlara vermedim. Bana veya ailenden tercih ettiğin birine onlar hakkında vasiyette bulunsaydın sözüne gelince; benim onlar hakkındaki vasîm ve velîm hak ile kitabı İndiren Allah’tır. O, iyileri korur ve onlara yardım eder. Mesleme! Oğullarımın iki kişiden biri olduğunu bil. Ya salih ve muttaki bir kişi ki Allah lutfuyla ona yardım edip onun için bir çıkış yolu bulacaktır… Ya da günahların üzerine eğilmiş kötü bir kişi ki ben Allah Taâiâ’-ya karşı, ona, parayla yardım eden kişilerin ilki olmayacağım». Daha sonra: «Oğullarımı yanıma çağırın» dedi. Onları çağırdılar, on küsur oğlandı. Onları görünce Ömer’in gözleri yaşardı ve şöyle dedi: «Benim çocuklarım var ki onları yoksul ve hiçbir şeysiz bıraktım». Sessiz bir şekilde ağlamaya devam etti… Daha sonra onlara dönüp: «Yavrularım! Size birçok iyilik bıraktım… Siz, müslüman ve zimmîlerden üzerinizde hakları olduğunu söyleyen hiç kimseyle karşılaşmayacaksınız. Yavrularım! Sizin iki şeyden birini seçmeye hakkınız var: Ya, babanızın cehenneme girmesi karşılığında zengin olmanız… Ya da cennete girmesi karşılığında fakir olmanız… Ancak ben sizin, babanızı cehennemden kurtarmayı zenginliğe tercih edeceğinizi zannediyorum» dedi. Daha sonra onlara şefkatle bakıp şöyle dedi: «Kalkınız, Allah sfzi korusun. Kalkınız, Allah size rızık versin…» Mesleme ona dönüp şöyle dedi: «Benim bundan daha iyi bir fikrim var, müminlerin emîri!» Halife: «Peki nedir o?» dedi. Mesleme şöyle cevap verdi: «Bende üçyüz bin dînar var. Bu paraları sana vereyim, sen de onları çocuklarının arasında dağıt veya istersen onları tasadduk et». Örner ona: «Mesleme! Bende bundan daha iyisi var» dedi. Mesleme sordu: «Nedir o, müminlerin emîri» «Kendisinden alınan kimseyi onları iade edersin çünkü onlar senin hakkın değil…» dedi. Mesleme’nin gözleri yaşardı ve şöyle dedi: «Allah sana sağken de, ölüyken de rahmet etsin… Sen bizim katı kalplerimizi yumuşattın… Unutkanlaşan kalplerimize hatırlatmada bulundun… Adını salih kimseler arasına soktun…» Halk Ömer’den sonra oğullarıyla ilgili haberleri takip ettiler ve gördüler ki hiçbirinin muhtaç ve fakir durumda olmadığını gördüler… Yüce Allah bunu ne güzel buyurmuştur: «Arkalarında cılız çocuklar bıraktıkları takdirde, bundan endişe edecek olanlar, haksızlık yapmaktan korksunlar ve Allah’tan sakınsınlar; doğru söz söylesinler…” (Nisa suresi, 9.) ——————————————————————————– [1] Ez-Zehebî [2] Suğd: Asya ortalarında bir yer [3] Bugün Sovyet Cumhuriyeti’nin şehirlerinden biri oldu. [4] Mesleme İbn Abdilmelik İbn Mervan, Emevî idarecilerinin akıllılarının ve ordu komutanlarının büyüklerinden biridir
Evliyânın büyüklerinden. İsmi, Ali olup, babasının ismi Sehl’dir. Nisbeti el-Ezher el-İsfehânî, künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Doğum târihi ve yeri belli değildir. Cüneyd-i Bağdâdî, Ebû Türâb Nahşebî gibi büyüklerle görüştü. Muhammed bin Yûsuf el-Bennâ’nın talebesidir. Remle’de otururdu. Ali İsfehânî, Velîd bin Müslim, Haccâc bin Muhammed, Zeyd bin Ebiz-Zerkâ, Damra bin Rebîa, Şebâbe bin Sevvar, Müemmil bin İsmâil ve başka zâtlardan ilim öğrendi ve hadîs-i şerîf bildirdi. Kendisinden de; Ebû Dâvûd, Nesâî, İbn-i Huzeyme, İbn-i Cerîr, Muhammed bin Hârûn er-Re’yânî, Ebû Zür’a, Ebû Hâtem ve başkaları hadîs rivâyetinde bulunmuşlardır. Nasihatlerinden bazıları şöyledir: “Tasavvuf, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylerin hepsini terketmektir.” “Allahü teâlâyı hakkıyla tanıyan O’ndan başkasında sükûn ve râhat bulamaz.” “Ahmak olanların sana çok iltifatkâr davranması ve düşünmeden cevap vermesi seni aldatmasın.” “Akıl ile berâber ruh, insanı âhirete, nefsin hevâ ve hevesine muhâlefet etmeye dâvet eder.” “Allahü teâlâ hepimizi, yaptığımız iyi ameller ile gururlanmaktan muhâfaza etsin.” “Akıl ile hevâ, yâni nefsin boş arzû ve istekleri, birbirinin zıddıdır. Aklın yardımcısı tevfîk (Allahü teâlânın yardımı), hevânın dostu ise yardımsız bırakılmaktır. Nefs bu ikisinin (akıl ve hevânın) arasındadır. Hangisi gâlib gelirse ona tâbi olur.” “Zenginliği aradım; ilimde buldum. Övülmeyi aradım; fakirlikte buldum. Âfiyeti günahsız olmayı aradım; zühdde, şüphelilere düşmek korkusuyla mübahların çoğunu terk etmekte buldum. Kolay hesâbı aradım, susmakta buldum. Rahat ve huzûru aradım; vermekte, cömertlikte buldum.” “Kim kalbini anlayışlı kılarsa, o kalp dünyâdan ve dünyâda olan şeylerden yüz çevirir. Kim kalbini cehâlette bırakırsa, o kalp aldatıcı ve geçici zevklere tâbi olur.”
İhvanlar.net
Elhamdülillah, yurdumuzun dört bir yanından Allah dostları çıkmış ve halkın irşadıyla meşgul olmuşlar. İşte bunlardan bir tanesi: Ali Hafız; Amasya’da yetişen velîlerden. 1892 senesinde Bayburt’un Hart köyünde doğdu. Tahsîl çağına geldikten sonra ilim tahsîline başlayarak Bayburt’ta Eşref Efendinin derslerini tâkib etti. Sonra Hâfız İbrâhim Efendi’nin talebesi oldu ve ondan icâzet, diploma aldı. İnsanlara doğru yolu göstermek için önce Amasya’nın İlyas köyüne, sonra da Karasenir köyüne yerleşti. Burada otuz sene kadar imâmlık yaptı. Bu yüzden Amasya civârında Karasenirli Ali Hâfız olarak tanındı. Ömrünün sonlarına doğru Şamlar türbesinin yanındaki câmide imamlık yaptı. Güzel ahlâkı, yumuşaklığı, merhameti ile tanınan Ali Efendi, senelerce Amasya ve köylerinde yaptığı sohbetlerle sevenlerine doğru yolu, güzel ahlâkı anlattı. Birkaç defâ tutuklandı ise de; “Biz siyâset ile uğraşmayız. Biz insanlara güzel ahlâkı anlatırız” dediği için serbest bırakıldı. Kur’ân-ı kerîm okumanın, Allah ismini söylemenin yasak olduğu dönemde, Amasya ve köylerinde İslâm dînini anlatarak müslümanların îmânını korudu. Talebelerinden biri, Ali Hâfız’ı görmeden önce elinde saz, köy köy dolaşıp, saz çalıp söylüyordu. Bu zât birgün, Ali Efendinin ismini duyup, onun yanına gitti. Aklında arz edeceği bâzı sualleri vardı. Mütevâzî şekilde onu karşılayan Ali Hâfız onunla sohbete başladı. Söyleyeceklerinin hepsini unutan o zât, oradan ayrılınca, soracağı sualleri tekrar aklına geldi. O zaman Ali Hâfız’ın mübârek bir zât olduğunu anladı ve ona talebe olmak istedi. Sonra; “Efendim! Yalnız ben sazımı bırakmam.” dedi. Ali Efendi de; “Çalabilirsen çal!” dedi. Zamanla sohbetlerin tesiriyle kalbinden tamâmen saz sevgisi çıktı. Çalmak istedi ise de çalamadı. Ali Hâfız, teveccühleri ile kalbinden o nefsânî sevgiyi alıp çıkardı. Şamlar türbesinin etrâfındaki ağaçları, bir talebesi ile dikti. Birgün armut fidanlarının yan sürgünlerini budarken yanında bulunan talebesine dönerek; “Evlâdım! Bu yan sürgünler budandıkça fidan daha çok boy verir. Tez büyüyüp meyve verir. Zikr eyle her nefes Kalpten gitsin kötü heves. Müslüman zikirle kalpten kötü istekleri kestikte, kalpteki îmân nûru kuvvetlenir, meyve verir. Bu fidanları buradan sökelim, şuraya dikelim.” dedi. O talebenin îtirâz etmek hiç âdeti olmadığı hâlde o gün; “Efendim! Burası iyidir.” dedi.Ali Hâfız; “Bu fidanları buradan sökelim şuraya dikelim.” deyince, talebesi tekrar; “Hocam buranın yeri iyidir, etrafı boştur.” dedi. Bunun üzerine Ali Hâfız; “Evlâdım! Allahü teâlâ yakında vefât edeceğimi bildirdi. Benim yerim burasıdır. Vefât ettiğimde türbede yatan zâtın akrabalarından izin alıp, buraya defn edersiniz.” dedi. Fidanları söküp başka bir yere diktiler. Aradan bir süre geçince rahatsızlanan Ali Hâfız, doktor getirilmesini istedi. O talebe hocasının yüzüne doktora neye lüzum der gibi bakınca; “Allahü teâlâ sebepler halk eder. Sebebe yapışmak lâzım.” dedi. Doktor gelip muâyene ettikten sonra bir şey yok deyip gitti. Gece yarısına doğru Kelime-i şehâdet getirerek vefât etti (1957). Vefât ettiğinde altmış beş yaşında idi. Dediği yere defnedildi.
Tarih boyunca tasavvuf yolu ile halkın maneviyatıyla meşgul olan erler cihad meydanlarında da kendilerini göstermiş hatta çağ açıp çağ kapamak da onlara nasip olmuştur. Bu gün tarikatı inkar edenler, Kur’an-ı Kerimde açıkça geçtiği halde Allah dostlarını alaya alanlar ve bunu “tevhid” aldatmacasıyla yapanlar tarihe dönüp bir baksınlar. Nerede İslam var orada Allah dostları var, nerede bir fetih var, nerede bir cihat var orada Allah dostları var. Ve onların olduğu yerde bereket var, rahmet var. ALİ GAV SULTAN On birinci asırda yaşamış gâzi ve mücâhid şeyhlerden. Doğum ve vefât târihleri bilinmemektedir. Türkler, on birinci asrın başlarından îtibâren Anadolu’ya yoğun bir şekilde akınlar yapmaya başlamışlardı. Bu akınlar Malazgirt Zaferinin ön hazırlıkları mâhiyetinde idi. Mücâhid gâziler ve şeyhler önderliğinde harekete geçen Selçuklu Türkleri, gönül verdikleri İslâm dînini yaymağa ve çoğalan nüfûsa yeni yerleşim yerleri aramaya çalışıyorlardı. Bilhassa Afşin Bey idâresindeki Türklerin yiğitlik, alplik, mertlik, cesâret ve muhâripliğinin yanısıra, İslâmın cihâd rûhu ve emri ile hareket etmeleri, Rumları müthiş bir bozguna uğrattı. Bu cihat hareketi esnâsında Afşin Beyin kuvvetleri arasında dikkati çeken bir kişi vardı; Derviş Ali. Bu zât, Afşin Bey kumandası altındaki kuvvetlerin mânevî komutanı ve fetihlerin mânevî fâtihidir. Hiç bir ânını boşa geçirmek istemez, her nefesini, Allahü teâlânın dînini yaymak için sarfederdi. Gâzileri devamlı cihâd etmeğe ve İslâmiyeti yaymağa teşvik ederdi. Fırsat buldukça da İslâmiyetin emir ve yasaklarını öğretmekle meşgûl olurdu. Gönülleri cihâd aşkı ile tutuşan gâziler, Gaziantep, Haleb ve Antakya bölgesinde uğramadık yer bırakmadılar. Nihâyet 1068 yılında Konya kuşatma altına alındı. Günlerce süren muhâsaraya rağmen şehir, bir türlü düşürülemedi. Ordu komutanı şehri kuşatan duvarları savaş yoluyla aşamayacağını anlayınca, harp meclisini toplayarak ne yapılması gerektiğini sordu. Bu gibi durumlarda gâzi şeyhlerin sözlerine çok îtibâr edilirdi. Meclistekiler, Şeyh Ali’ye bakarak onun konuşmasını beklediler. Şeyh Ali kısa bir murâkabeye, düşünceye daldıktan sonra; “Ordumuz kuşatmayı kaldırıyormuş gibi geri çekilsin ve gizlenelim, sonra gizlice kaleye girmenin çâresini araştırırız.” dedi. Bu teklif, emirler tarafından beğenildi. Selçuklu kuvvetleri dağınık bir şekilde çekilmeye başladılar. Selçukluların çevreden tamâmiyle uzaklaştıklarını gören ve günlerce süren muhasaraya rağmen teslim olmadan kuşatmayı atlatmanın sevincine kapılan şehir halkı, birkaç gün sonra normal yaşantılarına başladı. Kapılar açıldı. Çarşı ve pazarda faâliyetler normal seyrine döndü. Halk şehir içinde olduğu gibi, şehir dışında da bağ, bahçe ve yaylak işleriyle uğraşmağa başlamıştı. Bir gece şehre dönmeye başlayan sığır sürülerinin arasına bir öküz postuna bürünmüş bulunan Şeyh Ali de karıştı ve böylece kimseye bellietmeden şehre girmeye muvaffak oldu. Şehirde, akşam karanlığında kimseye görünmemeyi başararak bir yere gizlendi. Herkesin yorgunluktan derin uykuya daldığı bir saatte yavaşça gidip, şehri kuşatan duvarların kapısını açtı ve o gece yakınlara kadar gelerek bekleşen askerlere kararlaştırdıkları işâreti verdi. Şeyh Ali’nin her türlü tehlikeyi göze alarak açmayı başardığı kapıdan şehre akan askerler, nöbetçileri de tesirsiz hâle getirdikten sonra şehre hâkim olmakta gecikmediler. İşte şehrin ele geçirilmesi sırasında bu gâzi şeyhe, öküz postuna bürünmesinden dolayı Ali Gav Sultan denildi. Gav, Farsçada öküz demektir. Yine Konya’da bulunan Ali Gav mahallesi bâzı târihî kayıtlarda Mahalle-i Post-pûş şeklinde geçmektedir. Böyle olunca bu mahallenin adı “Posta bürünenin, post örtünenin mahallesi” mânâsına gelmektedir. Vefâtı hakkında kaynaklarda bir bilgi bulunmayan Ali Gav Sultan, Konya’da Akıncı mahallesi Tolaltı sokağındaki zâviyesinde medfundur. 1) Konya Velîleri; s.139-141 2) Konya Târihi, İ.H.Konyalı; s.912-913 3) Mevlânâ Şehri Konya; s.168-169 4) İslâm Târihi Ansiklopedisi; c.1, s.194
Halvetiyye tarîkatı şeyhlerinden. Bosna’nın Mostar kasabasında doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1598 (H.1007) yılında Sigetvar Kalesi yakınlarında vefât etti. Küçük yaşta din ve fen ilimlerinin tahsîline başladı. Kısa sürede ilerleyerek bu ilimlerde kemâl dereceye ulaştı. Ancak bu ilim kâfi gelmemişti. Bu sebeple İstanbul’a geldi. Devrin ulemâsından dersler aldı, ilmini ilerletti. Öğrendikçe ilâhî aşkı artıyordu. Nihâyet hocalarının tavsiyesi ile Bosnalı Bâlî Efendinin halîfesi Nûreddînzâde’ye bağlandı. Uzun sene hizmetinde bulundu. Nefsinin isteklerine sırt çevirdi ve tasavvuf mertebelerinde ilerledi. Sonra hocasının izni ile hac vazîfesini yaptı ve Ravda-i mutahherayı ziyâret etti.
Ali Dede Bosnevî hazretleri 1566′da Sigetvar seferine katıldı. Bu sefer Kânûnî Sultan Süleymân’ın son seferi oldu. Pâdişâh çok hasta idi ve kalenin günler süren kuşatmasına rağmen düşürülememesine çok üzülüyordu. Nitekim vefâtından bir gün önce Sokullu Mehmed Paşaya gönderdiği hatt-ı hümâyûnda; “Şu ocağı yanası dahi alınmaz mı?” demişti. Ertesi gün Ali Dede Bosnevî’nin, askeri duâlarla teşyî edip cesâretlendirmesi ile kale zabtedildi. Bu sırada Kânûnî de vefât etmişti. Sigetvar Kalesi civârında Kânûnî Sultan Süleymân Han için bir türbe inşâ edildi. Ali Dede Bosnevî hazretleri de türbedârlığa getirildi. Türbenin yanına bir de zâviye yaptıran Ali Dede, böyleceOsmanlı Devletinin bu serhat boyunda İslâmı yaymaya, dînin emir ve yasaklarını öğretmeye başladı. Bundan sonra “Türbe Şeyhi”ünvânıyla tanındı. Sohbet halkası kısa sürede genişledi. Yaşayışını, davranışlarını, iyi hallerini, cömertliğini kısaca tam uygulamaya çalıştığı Resûlullah efendimizin ahlâkını gören gayr-i müslimler seve seve müslüman oluyorlardı. Sohbet ve derslerinde hep İslâmiyete uyulması, dînin emirlerinin yerine getirilip yasaklarından kaçınılması üzerinde konuşurdu.
Ali Dede Bosnevî hazretlerine uykuda nasıl yatılacağı hakkında sordular. Buyurdu ki: “Evlatlarım! Dört çeşit uyku şekli vardır. Birincisi kafa üzere uyumak yâni sırtüstü yatmak. Bu peygamberlerin uyumasıdır. Böyle yatarken göklerin ve yerlerin yaratılışı ve dolayısıyla Allahü teâlânın büyüklüğünü düşünürler. İkincisi, sağ taraf üzerine yatmak. Bu, âlimlerin ve âbidlerin, çok ibâdet edenlerin uykusudur. Üçüncüsü sol tarafa yatmak. Bu, meliklerin, hükümdârların uyuma şeklidir. Bunların mideleri dolu olduğu için daha kolay hazmedilmesi maksadıyla böyle uyurlar. Dördüncüsü, yüzükoyun uyumak. Bu da şeytanların uyuma şeklidir. Siz her zaman birinci ve ikinci şekli tercih ediniz.”
Vücudun sıhhat bulması, hastalıklara yakalanmaması üzerine sordular. Dedi ki:“Dostlarım! Dört şey bedene kuvvet verir. Et yemek, güzel koku koklamak, gusl abdesti îcab etmediği hâllerde dahi ve bilhassa Cumâ günü sabahları gusl abdesti almak, keten giymek. Dört şey ise bedeni zayıflatır. Çok cimâ etmek, çok düşünmek, aç iken çok su içmek ve mayhoş yemek.”
Bir talebesi gözünün iyi görmediğinden bahsedince buyurdu ki: “Evlâdım dört şey göze kuvvet verir. Kıbleye doğru oturmak. Uyurken gözlere sürme çekmek. Yeşilliğe bakmak. Elbiseyi temizlemek.”
Yemek yemenin âdâbı üzerine sorulunca da: “İmâm-ı Şâfiî hazretleri buyuruyor ki:“İnsanlar arasında yemek yemede şu haller vardır. Bir parmakla yemek yemek kerihliktir, hoş değildir. İki parmakla yemek kibirdendir. Üç parmakla yemek sünnettendir. Dört ve beş parmakla yemek, aceleciliktendir.” dediler.”
Tâat ve ibâdet hakkında soru soranlara da: “Dört şey ibâdettendir. Abdestsiz yürümemek, bir adım dahi atmamak. Çok secde etmek. Mescidlere bağlı olmak ve çok Kur’ân-ı kerîm okumak.” buyurdular.
Ali Dede Bosnevî hazretleri uzun yıllar o dergâhta etrâfa fen ve din ilimlerini yaydı. İnsanlara Allahü teâlâya giden hak yolu gösterdi. 1593 yılında Sultan Üçüncü Murâd tarafından Makâm-ı İbrâhim’i yenilemek göreviyle Mekke’ye gönderildi. Bu sırada, Temkînü’l-Makâm fî Mescidi’l-Harâm adlı eserini yazdı.
1597 senesinde Serdar-ı ekrem Satırcı Mehmed Paşanın dâveti üzerine Varat Seferine katıldı. Avusturya ordusuna karşı askeri teşyî ederek zaferin kazanılmasını sağladı. Sefer dönüşü 1598 (H.1007)de Sigetvar Kalesi yakınlarında ikindi namazını edâ ederlerken dördüncü rekatta Hakk’ın rahmetine kavuştu. Sigetvar’daki makâmına defnedildi.
Ali Dede Bosnevî hazretlerinin pekçok eseri olup bâzıları şunlardır: 1) Muhâdârâtü’l-Evâil ve Müsâmerâtü’l-Evâhir, 2) Temkînü’l-Makâm fî Mescidi’l-Harâm, 3) Havâtimü’l-Hikem ve Hallü’r-Rumûz ve Keşfü’l-Künûz, 4) Tercüme-i Kasîde-i Rûhâniyye, 5) Risâle fî Beyânî Ricâli’l-Gayb ve Terbiyeü’l-Merâtib ve’l-Usûl. Ali Dede Bosnevî bu son eserini yazmaktan murâdını şu sözlerle ifâde etmektedir: “Ey Kardeşim! Bu eseri yazmaktan maksadım sana mürşid, yol gösterici, rehber olmak ve nasîhat etmek değil, burada zikrettiğim büyüklerin rûhâniyetlerinden istifâde edebilmek içindir. Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerine; “Din büyüklerinin kitaplarını okumanın faydası nedir?” diye sordular. Buyurdu ki: “Din büyükleri, evliyâlar, Allahü teâlânın askerleridir. Onların rûhânî sözleri de böyledir ve bu sözlerde garîb sırlar, acâib tavırlar, hâller vardır. Bunları ehlinden başkası bilmez. Allahü teâlâ, onlar sebebiyle kalpteki değişmeyi ve şüphe hâllerini giderir. Nitekim Kur’ân-ı kerîmde Allahü teâlâ meâlen; “Peygamberlerin haberlerinden onunla kalbini (tatmin ve) tesbit edeceğimiz her çeşidini sana kıssa olarak anlatıyoruz. Bunda (bu sûre ile) da sana hak ve müminlere bir öğüt vardır. (Hûd sûresi: 20)” buyurdu. O büyüklerin, evliyânın hallerini, sözlerini dinlemekle insan çok şeyler istifâde eder. Bu fakîr, hâlis bir kalb ile onların kitaplarını mütâlaa ederek nice şeylere kavuştum.”
Ali Dede Bosnevî hazretleri her zaman, her yerde büyüklerin sözlerini naklederek konuşurdu.
Bir defâsında kime tâbi olunup kimlerden uzak durulacağı hakkında âlimlerden şu sözü nakletti. “İnsanlar dört kısımdır. Birincisi bilir, fakat bildiğini bilmez. Bu kimse uykudadır, onu uyandırmak lâzımdır. İkincisi bilir, bildiğini de bilir. Bu âlimdir ona uyunuz. Üçüncüsü bilmez, fakat bilmediğini bilir. Bunun irşâda, yetiştirilmeye ihtiyâcı vardır. Buna bilmediğini öğretiniz. Dördüncüsü bilmez, bilmediğini de bilmez. Bu câhildir, onu terkediniz.”
1) Şakâyık-ı Nu’mâniyye Zeyli (Atâî); s.465-466
2) Hülâsatü’l-Eser; c.3, s.200
3) Osmanlı Müellifleri; c.1, s.115
4) Terbîü’l-Merâtib ve’l-Usûl, Süleymâniye Kütüphânesi Esâd Efendi Kısmı Nr. 17
AMR BİN KAYS EL-MÜLÂÎ; Sekizinci asırda Kûfe’de yetişen hadîs âlimi ve büyük velî. İsmi Amr bin Kays, künyesi Ebû Abdullah’tır. Dokumacılık yaptığı için, Bezzâz, çarşaf sattığı için de Mülâî lakâbıyla meşhûr oldu. Doğum târihi ve doğum yeri bilinmemektedir. 763 (H.146) senesinde vefât etti. Vefât yeri olarak Kûfe bilinmekte ise de, başka rivâyetler de vardır. Amr bin Kays; kötülüklerden şiddetle kaçınır, iyilikleri yapmayı teşvik ederdi. “Hayırlı bir iş duyduğun zaman bir defâ da olsa yap!” buyururdu. Talebelerinin ve sevenlerinin iyi kimselerle arkadaşlık yapmasını ister; “Sapık ve bozuk kimselerle berâber bulunmayın. Zîrâ onun sapıklığı kalbinize sirayet eder.” buyururdu. Ticârette ihsân sâhibi idi. Kazancının çoğunu fakirlere ihsân ettiği gibi; “Kim ihtikâr yapar, yâni insanların temel ihtiyacı olan bir yiyeceği yirmi gece saklayarak karaborsacılık yaparsa, o malın hepsini fakirlere verse dahi keffâretini ödeyemez.” buyururdu. Haramlardan ve şüphelilerden şiddetle kaçınan Amr bin Kays; “Helâl meydandadır. Haram meydandadır. Şüpheliler ikisi arasındadır. Kim şüphelileri terk ederse, ırzını ve dînini hakkıyla korumuş olur. Kim şüphelileri yaparsa, her an harama düşebilir. Koruluğun yanında otlayan hayvan da her an koruluğa girebilir. Her sultânın bir koruluğu vardır. Allahü teâlânın koruluğu ise haramlardır.” hadîs-i şerîfini okurdu.
Büyük Evliyalar Ansiklopedisi
Evliyânın büyüklerinden. Fıkıh, kelâm, tefsîr, usûl ve edebiyât âlimi. Asıl ismi Ali bin İsmâil bin Yûsuf el-Konevî, künyesi Ebü’l-Hasan, lakabı Alâeddîn’dir. 1270 (H.668) senesinde Konya’da doğdu. 1328 (H.728)’de Şam’da vefât etti.
Alâeddîn Konevî, doğduğu yer olan Konya’da yetişti. 1293 senesinin başında Şam’a gitti. Burada; İbrâhim bin Ömer, Ebü’l-Fadl bin Asâkir el-Ebrugûhî, ed-Dimyâtî, Zemlekânî Ömer bin Kavvâs, İbn-i Savvaf, İbn-i Dakîk-ıl-Iyd gibi âlimlerden ilim öğrendi. Tâcüddîn Haslânî’den usûl-ı fıkıh öğrendi. Ayrıca büyük âlim Şemsüddîn Ebkî’nin derslerini tâkib etti.
Fıkıh, kelâm ve tefsîr ilimlerinde yüksek bir dereceye erişti. Alâeddîn Konevî hocalarından icâzet, diploma aldıktan sonra Şam’da İkbâliyye Medresesinde ders vermeye başladı. Sonra bu görevinden ayrılarak Kâhire’ye gitti. Bu sırada çok fakirdi. Fakat, kimseye ihtiyâcını belli etmedi. Onun bu hâli, Şerifiyye Medresesinde müderris ve Selâhiyye Dergâhının idâresi kendisine verilinceye kadar devâm etti. Emîr Nâsır hürmet eder ve onu överdi. Yine emîrlerden Arün Şah da; “Ondan başkası gönlümü doldurmadı.” derdi. Alâeddîn Konevî, aynı zamanda tasavvuf ile de meşgûl oldu. Çok düzenli bir hayatı vardı. Öğleye kadar ilim ile meşgûl olur ve namaz kılardı. Öğle vakti biraz yemek yer, sonra bir arkadaşını veya bir hastayı ziyâret eder veya birisine, yardımcı olmak için evinden çıkardı.
Sonra günün geriye kalan kısmını, Allahü teâlâya tâat ve ibâdet ile geçirirdi. Şam’da ve Mısır’da ilmi ile herkese faydalı oldu. İlim tâlibleri ondan çok istifâde etti. Herkes bilmediğini sorup öğrenirdi. İlim ile meşgûl olurken, takvâya da çok sarılırdı. Vakar sâhibi idi.
İslâmiyetin hükümlerine uymakta ve talebelerine bunları îzâh edip tatbik ettirmekte çok titiz idi. Bir defâsında talebelerinden birinin Kur’ân-ı kerîm okurken, kendisine suâl soran birine cevap verdiğini gördü. Bunun üzerine talebelerine Kur’ân-ı kerîme tâzim etmek, hürmet göstermek için şu hususlara dikkat edilmesi gerektiğini bildirdi: Kur’ân-ı kerîm okumadan önce dişleri misvâklamak, mazmaza ile ağızı temizlemek, güzel koku sürünmek, güzel elbise giymek, geceleyin sesli, gündüz gizli okumak sûretiyle Kur’ân-ı kerîme hürmet gösteriniz. Kur’ân-ı kerîm okurken, birisinin sözü ile okumayı kesmeyiniz. Çünkü, başkasının sözünü, Allahü teâlânın kelâmına tercih etmek câiz değildir. Zîrâ bu şekilde kırâati kesmek, Kur’ân-ı kerîm kırâatının güzelliğinin gitmesi ve kırâatı hafife almak gibi bir durum hâsıl eder. Biz bundan Allahü teâlâya sığınırız. Kur’ân-ı kerîm okurken sesi güzelleştirmeli ve mahzun olarak okumalıdır. Şarkı, türkü okur gibi tegannî ile okumamalıdır. Kur’ân-ı kerîmi tertîl ile okumalıdır. Allahü teâlâ, Müzzemmil sûresinin dördüncü âyet-i kerîmesinde meâlen; “Kur’ân’ı da yavaş ve açık olarak, güzelce oku.” buyuruyor.
Alâeddîn Konevî hazretleri her hareketini Peygamber efendimize uydurmaya çalışırdı.
Talebelerine bu şekilde olmadıkça, Resûlullah efendimize gerekli hürmet ve tâzimin yapılmış olamayacağını bildirirdi. O, Resûlullah efendimize uymak, O’na hürmet göstermek için şu hususları talebelerine şart koşmuştur:
1. Resûlullah’ın mübârek isimleri geçtikçe salat ve selâm getirmek.
2. Resûlullah efendimiz ziyâret edildiğinde kabr-i şerîfinin yanında sesi yükseltmemek.
3. Resûlullah’ın haremi olan Medîne-i münevvereye tâzim ve hürmette bulunmak, orada yasaklanan şeylerden (veya günah işlemekten) sakınmak ve Medîne-i münevvere ehline ikrâmda bulunmak.
4. Resûlullah efendimizin mübârek sözlerinden ve işlerinden bildirilen bir şeyi, O’nun şânını hafife alacak bir şey ile mukâbele etmemek. Mesela Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem falanca şeyi severdi denince, hâlbuki ben onu sevmem dememek.
5. Kur’ân-ı kerîmin ve hadîs-i şerîf kitaplarının üzerine, başka her hangi bir kitap veya herhangi bir ev eşyâsı koymamak.
6. Allahü teâlânın ism-i şerîfi veya Resûlullah efendimizin mübârek isimlerinin bulunduğu bir kâğıdı atmamak. Böyle kâğıtlar yırtılmaz. İslâm harfleri ile yazılı olan kâğıtlara da hürmet etmek lâzımdır. Bunları temiz bir beze sardıktan sonra çiğnenmeyecek yerde toprağa gömmek veya yakmak lâzımdır.
Büyük âlimlerden Kemâlüddîn Udfevî hazretleri Alâeddîn Konevî hazretleri hakkında şöyle demektedir: “O, zamânının en büyük âlimlerinden idi. Tasavvufun temel bilgileri onunla kuvvet buldu. Otuz seneye yakın Mısır’da kaldı. İlim ehline, çeşitli ilimlerin inceliklerinden çok şeyler öğretti. Evinden, sabah namazı vakti gelince, vekar ve sükûn ile çıkardı. Gün ortasına, yâni öğleye kadar talebelerine ders verirdi.”
Alâeddîn Konevî hazretleri 1327’de Şam’da kâdılık mevkıine getirildi. 1328’de vefâtına kadar adâletle hükmetti. Kendisi hak, iffet ve temizlik husûsunda çok dikkatli davranırdı. Kabri Şam’dadır.
Alâeddîn Konevî’nin eserlerinden bâzıları şunlardır: 1) El-A’lâm fî Hayât-il-Enbiyâ
aleyhisselâtü vesselâm, 2) Şerh-ul-Hâv-is-Sagîr; Şâfiî mezhebi fürû’una dâir bir eserdir. 3) Muhtasar-ül-Minhâc lil-Halîmî, 4) İhtisâr-il-Meâlim, 5) Et-Tasarruf fî Şerh-it-Te’arruf:
Tasavvufa dâir bir eserdir.
1) Mu’cem-ül-Müellifîn; c.7, s.37
2) Ed-Dürer-ül-Kâmine; c.3, s.24
3) El-Bidâye ven-Nihâye; c.14, s.147
4) Şezerât-üz-Zeheb; c.6, s.90
5) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Sübkî); c.10, s.132
6) Esmâ-ül-Müellifîn; c.1, s.717
7) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Esnevî); c.2, s.717
8) Bugyet-ül-Vuât; c.2, s.149
9) Keşf-üz-Zünûn; c.1, s.411, 420, 625; c.2, s.1871
10) Brockelmann; Gal-2, s.86, Sup-2, s.1012
11) Muhtasar-ül-Minhâc lil-Halîmî; Süleymâniye Kütüphânesi, Şehid Ali Paşa kısmı, No: 1559
12) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.9, s.37
ALÂEDDÎN-İ SÂBİR Hazretleri. Hindistan evliyâsının büyüklerinden. 1196 (H.592)’da Rebîülevvel ayının on dokuzuncu Cumâ gecesi Hirat’ta doğdu. 1291 (H.690)’de vefât etti. İsmi, Ali Ahmed Sâbir bin Şah Abdürrahîm’dir. Mahdûm Ali Ahmed Sâbir diye tanınmıştır. Lakabı Alâeddîn’dir. Annesi asil bir âileye mensûbtu. Ferîdüddîn-i Genc-i Şeker’in kız kardeşi olan bu hanım, 1175 (H.571)’de Şah Abdürrahîm hazretleri ile evlendi. Abdürrahîm Efendi, Gavs-ül-a’zam Abdülkâdir-i Geylânî’nin torunu idi. Abdürrahîm Efendi, evlendikten sonra Bağdâd’dan gelen hocası Muhammed Ebü’l-Kâsım ile Hirat’a yerleşti.
ÜÇ SENE KÂFİ GELİR Şah Abdürrahîm idi, adı babasının da, Ölüm hastalığına, yakalandı sonunda.
Mîdesine şiddetli, bir ağrı girdi artık, Ev halkı endîşeye, kapıldı bir aralık.
Komşular haber alıp, ziyârete geldiler, Onu çok hasta görüp, tesellî eylediler.
Henüz “Beş yaşında”ydı, Alâeddîn o günde, Diz çökmüş otururdu, babasının önünde.
Gelenler dediler ki: “Alâeddîn duâ et, Hak teâlâ babana, versin sıhhat âfiyet.”
Cevâbında dedi ki: “Edeyim, peki, fakat, Şu anda ona duâ, sağlamaz bir menfaat.
Zîrâ Resûlullah’ı, görürüm ki âşikâr, Bir Cennetin içinde, babamı bekliyorlar.
Melekler ellerinde, Cennet elbiseleri, Buraya gelirler ki, götürsünler pederi.”
Vaktâ ki Alâeddîn, onlara dedi bunu, Babası “Allah” deyip, teslîm etti rûhunu.
O da vefât ederek, göçünce bu dünyâdan, Bir maddî sıkıntıya, girdiler hepsi o an.
Annesi gâyet asîl, bir hanım efendiydi, Yine sıkıntısını, kimseye bildirmedi.
Alâeddîn o günler, sâdece “Su” içerek, Üç-beş günde bir defâ, bir lokma yerdi ekmek.
Lâkin fenâ olmuştu, bir gün “Açlık hissi”nden, Yemek için bir şeyler, istedi annesinden.
Evde ise pişecek, yok idi hiç bir şeyi, Su doldurup ateşe, oturttu tencereyi.
Yemek pişirir gibi, göründü artık ona, Zîrâ bir şey yoktu ki, yedirsin bu oğluna.
Bekledi Alâeddîn, öğleden akşama dek, Sordu ki: “Anneciğim, pişmedi mi o yemek?”
O “Pişmedi” deyince, gelip kapağı açtı, Zîrâ hiç tahammülü, yok idi, hayli açtı.
O da gelip görünce, daha arttı hayreti, Anladı ki bu dahî, oğlunun kerâmeti.
Zâten hârikulâde, hâlleri çoktuonun Büyük zât olacağı, belliydi bu oğlunun.
Düşündü ki: “Bunu ben, âbime götüreyim, Yetiştirmesi için, ona teslîm edeyim.”
Ferîdüddîn Genc Şeker, idi ki âbisi de, Oğlu Alâeddîn’i, götürdü kendisine.
O dahi görür görmez, kardeşinin oğlunu, Fark etti alnındaki, o “Büyüklük nûru”nu.
Sevinip buyurdu ki, hemen hemşîresine, “Üç sene kâfi gelir, bunun yetişmesine.”
O dahî arz etti ki: “Âbicim, Alâeddîn, Sever oruç tutmağı, lütfen çok dikkat edin!
Zîrâ korkuyorum ki, olunmazsa göz kulak, Açlıktan ölebilir, yemeği unutarak.”
O, tebessüm buyurup, hemen kız kardeşine, Dedi: “Korkma, veririm, onu mutfak işine.”
Hemşîresi o zaman, memnûn oldu pek fazla, Ve lâkin Alâeddîn, yemezdi yine aslâ.
Dayısının yanında, üç senede nihâyet, Tamâmiyle yetişip, aldı mutlak icâzet.
BURADA BİR KÖPEK VAR!
Alâeddîn-i Sâbir’in vefâtından bir zaman sonra çeşitli hâdiseler meydana geldi. Bu esnâda Hâce Mahdûm Sâbir’in kabri bir müddet kayboldu. Yeri belli olmayacak hâle geldi. Birgün bir kâfir, oradan geçerken, bir aydınlık gördü. Orası çok parlak görünüyor, hayvanlar bile o yere saygı gösteriyordu. Mezar kalıntılarından oranın, bir müslüman mezarı olduğunu anladı. İslâmiyete olan düşmanlığının fazlalığı sebebiyle, hemen elindeki demir çubukla, orada bulunan son kalıntıları da dağıtmak için hücûma geçti. Tam o esnâda, pencere gibi bir şey gördü. İçeride ne var diye bakmak için pencereden başını soktuğunda, boynunu tekrar dışarı çıkaramadı ve orada öldü. Hâce Mahdûm Sâbir o gece, kendisini tanıyan ve sevenlerden bâzılarına rüyâda görünüp; “Burada bir köpek var. Ondan rahatsız oluyorum. Onu buradan uzaklaştırın!” buyurdu. Gidip baktılar. Orada kafası yere gömülü biri vardı. Çıkardıklarında, o kâfirin yüzünün köpek yüzü gibi olduğunu gördüler. Bu hâdiseyi görenler, büyüklere hakâret etmenin cezâsının pek ağır olacağını bir defâ daha görüp anladılar. Bundan sonra, Mahdûm Sâbir’in kabri üzerine mükemmel bir türbe yapıldı. Bu muazzam türbe üzerine inip çıkan kırmızı bir nûru, uzun zaman herkes gördü. Feyz ve marifet kaynağı olarak etrâfına nûr saçmakta olan bu muazzam türbe, çok güzel muhafaza edilmiş olarak günümüze kadar gelmiştir.
İnsanın tabiatını bozar haram lokma. İnsanı ibadetten uzaklaştırır haram lokma. İnsanı rahmetten, feyizden alıkoyar bu haram lokma. Hani biz söz vardır ya: “Helal yiyeceksin, doğruyu diyeceksin” diye. İşte doğruyu saptıran insanların özel hayatına girme imkanımız olsa, midelerini haram ile dolduklarını göreceğiz muhakkak. Allahu Teala bizleri haramdan uzak eylesin ki, Hak yoldan kıl kadar sapmayalım.
Sahabe-i Kiram efendilerimiz haram yeme meselesinde çok titizler. İşte Hazreti Ebubekir Radıyallahu Anh Efendimizden hayat ölçüsü…
Hazreti Ebubekir (Radıyallahu anh)ın bir hizmetçisi vardı ki mutfak alışverişi ile ilgileniyordu büyük halifenin. Bazen kendi parasından harcar sonra hesaplaşırdı halife ile.
Hazreti Ebubekir her sofraya oturuşunda “bu yemeğin parasını nereden temin ettin” diye sorardı. Helalden olduğunu öğrenince, gönül rahatlığıyla yerdi.
Bir akşam eve yorgun gelmişti. Hizmetçisinin getirdiği yemeği hiç sormadan başladı yemeye. Bu sırada hizmetçi ona manalı manalı bakıp: “Bir şey sormayacak mısınız” dedi. Hazreti Ebubekir (Radıyallahu Anh) hatırlayıp: “Unuttum, söyle bakalım nereden temin ettin bu yemeğin parasını?” Hizmetçi: “Cahiliyye zamanında para karşılığında raksedip oynar, insanları eğlendirirdim. O günlerden kalan bir alacağım vardı. Bu gün onu tahsil ettim.” Dedi. Hazreti Ebubekir: “Bunu o parayla mı hazırladın?” diye sorunca: Hizmetçi “Evet, efendim.” Dedi.
Büyük halife bunu duyunca çok üzüldü. Kederinden başladı ağlamaya. Fırlayıp koştu lavaboya. Parmağını boğazına sokup güçlükle çıkardı o lokmayı. Öyle zahmet çekti ki, ev halkı ölüyor zannettiler. Bu yüzden telaşlanıp: “Bir lokma için değer miydi bunca zahmete, neredeyse ölüyordunuz.” Dediler. Hazreti Ebubekir (Radıyallahu anh): “Siz ne diyorsunuz? O lokma haramdan kazanılmış. Resulullah’tan işittim ‘haram yiyenlere cennet haramdır”buyurmuştu. Bu zahmet, cehennemde yanmaktan çok hafif kalır.” Buyurdu.
Sonra ellerini kaldırıp: “Ya Rabbi! Elimden gelen budur. Midemde kalan zerrelerden sana sığınıyorum. Beni affet. Ben aciz ve zayıf bir kulum. Cehennem ateşine dayanamam.” Diye yalvardı…
Bir hadis-i şerif te ise bu husus şöyle beyan ediliyor: “Her kim ki vücudunun uzviyeti haram lokma ile teşekkül etmiştir. Artık cehennem, o vücuda yaraşan en iyi yerdir.”(Sahih-i Buhari)
Hazreti Ebubekir Efendimiz, ayet ve hadislerin emri gereği bir lokmanın ve zerrelerinin hesabını yapıyor. Ya bizler acaba nelerin hesabını yapmamız gerekiyor. Allah’u Teala cümlemize, bu Sahabe-i Kiram Efendilerimizin şuurundan nasip eylesin. İşlediğimiz hatalara bir an önce tövbe etmeyi nasip eylesin. Tövbe etmeden ölmekten muhafaza eylesin.
Ali ibni Şihâb ki, evlâd-ı Resûl’dendir, Hem o devrin en büyük, din âlimlerindendir.
Geçirirdi vaktini, hizmet ve ibâdetle, Vakar sâhibi olup, heybetliydi gâyetle.
Ne vakit namaz için, çıkıp da hânesinden, Câmiye gitse idi, insanların içinden,
Heybetinden insanlar, her işi terk ederek, Câmiye koşarlardı, onu tâkib ederek.
Boş duran insanları, görse idi o eğer, Derdi ki: “Ey insanlar, çok kısadır ömürler,
Boşa geçirmeyin ki, vaktinizi siz şu an, Yoksa mahşer gününde, olursunuz çok pişman.”
Sülâle-i Resûl’den, olduğu halde bile, Derdi: “Doğru değildir, öğünmek nesebiyle.
İnsana şeref veren, ilim ve edebidir, Bir de ameli olup, neseb ve mal değildir.
Bilâl-i Habeşî’yle ve Selmân-ı Fârisî, Îmân etmeden önce, köle idi ikisi. Lâkin Resûlullah’ın, bir an durup yanında, Mânevî sultanlığa, yükseldiler ânında.”
Derdi ki: “Mühim olan, değildir çok ibâdet, Günahlardan sakınmak, mühimdir daha elbet.
Hak teâlâ indinde, kıymetli olmak için, Haramlardan kaçması, lâzımdır her kişinin.”
Ömrünün sonlarında, Hacca gitti bir sene, Dönüp hiç dinlenmeden, başladı hizmetine.
Dediler ki: “Efendim uzak yoldan geldiniz, Hiç olmazsa birkaç gün, evde dinlenseydiniz.”
Buyurdu: “Dinlenmeğe, gelmedik bu dünyâya, Bizlere çalışmağı, emretti Hak teâlâ.
Vakit keskin bir kılıç, gibidir ey insanlar, İyi kullanılırsa, insana fayda sağlar.”
Hacdan sonra çoğaldı, ağlaması ve hüznü, Gözünden akan yaşlar, ıslatırdı yüzünü
Vasiyyet eyledi ki, vefâtından az önce: “Kabrim için bir nişan, koymayın ben ölünce.”
Hayâtından bahsedip, önceki velîlerin, Sonra bir nefes aldı, çok hüzünlü ve derin.
Dedi: “Onlar gittiler, atlı kâfilelerle, Biz onları izleriz, topal bir merkep ile.
Biz tâkib ediyoruz, o büyüklerimizi, Onların yollarından, ayırma yâ Rab bizi.”
Oğlu naklediyor ki; Babam Ali bin Şihâb, Derdi ki: “Hep helâlden, yememiz eder îcab,
Helâlle beslenirse, bir beden tam olarak, Ölürse, o bedeni, çürütemez bu toprak.”
Buna, bâzı kimseler, îtirâz ederlerdi, Peygamber ve Sıddıklar, hiç çürümez derlerdi.
Babamın vefâtından, geçince yirmi sene, Halk içinde bu mevzû, gündeme geldi yine.
Bunun doğruluğunu, görmek için âşikâr, Babamın mezârını, bir gün gidip açtılar.
Hiç çürümemiş görüp, düştüler bir hayrete, O zaman inandılar, bu açık hakîkate.
Ali bin Vehb bir gün talebeleriyle otururken, Magribli Abdurrahmân isminde bir kimse geldi.Torbasından çıkardığı bir gümüş külçeyi Ali bin Vehb’in önüne koyup; “Efendim! Bu gümüşü,fakirlere dağıtmanız için size getirdim. Uygun gördüğünüz kimselere verebilirsiniz!” dedi.
Ali binVehb de; “Fakir kim varsa, birer bakır tabakla buraya gelsin!” diye o kasabada oturanlara habergönderdi. Herkesin yanlarında getirdiği tabakları, gümüş külçenin etrâfına koydurdu. Sonra kendisiayağa kalkıp yürüyünce, gelen kapların bir kısmı altın, bir kısmı gümüş ile doldu. İki kaba ise hiçbirşey dolmadı. Gelen gümüş külçeden hiç eksilme olmadı. Herkes tabağını alıp götürünce, MagribliAbdurrahmân bu işin hikmetini sordu.
Ali bin Vehb; “Kabı altın ile dolanlar günâhı az olup, Allahüteâlânı sevdiği evliyâya muhabbeti olan kimselerdi. Tabağı gümüş ile dolanlar, günahlar diğerlerine göre biraz daha çok olanlardır. Tabağına hiçbir şey dolmayanlar da, âlimlere evliyâya muhabbet beslemeyen ve onları sevmeyen kimselerdi. Ey Abdurrahmân Görüyorsun, bizim altına, gümüşeihtiyâcımız yok. Allahü teâlâ bunların hepsini bize ihsân etti. Fakat biz, âhıreti dünyâya tercih ettik.Getirdiğini geri al!” buyurdu.
Allah yolunda arkaşlarımızı çoğaltmamız gerektiğini izah etmesi açısından şu hadis-i şerif çok önemli bir derstir.
Ebû Hureyre radıyallahu anh Peygamber aleyhisselâmın şöyle buyurduğunu anlatıyor:
Bir adam başka bir beldede bulunan bir arkadaşını ziyaret etmek maksadıyla yola çıkmıştı. Allahü Teâlâ, adamın yolunda bir melek vazifelendirip, bekletti.
Adam, o melekle karşılaşınca melek kendisine:
– Nereye gidiyorsun? diye sordu. Adam:
– Şu beldede bir din kardeşim var, onu ziyaret için gidiyorum, diye cevap verdi. Melek:
– Onunla alâkalı yapacağın bir vazife mi var? diye sordu. Adam:
– Hayır, öyle bir şey yok, Allah için kendisini sevmemden başka bir işim yok, dedi.
Bunun üzerine o melek:
– Ben, senin o din kardeşini Allah için sevdiğin gibi, Allah’ın da seni sevdiğini sana bildirmek üzere vazifelendirilen, Allah’ın elçisiyim, dedi.
(Müslim)
.
Ali bin Muhammed Müzeyyen Hazretlerinden nasihatler
İsmi, Ali bin Muhammed Müzeyyen, künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Bağdât’ta doğdu. Sonra Mekke-i mükerremede yerleşti ve 939 (H.328)de orada vefât etti. Kabri Mekke’dedir. Zamanında yaşayan evliyânın büyüklerinden Cüneyd-i Bağdâdî, Sehl bin Abdullah ve diğer tasavvuf ehli büyük âlimlerle görüşüp sohbet etti. Tasavvufta yüksek haller sâhibi idi. Haramlardan ve şüpheli şeylerden son derece sakınır, dünyâya hiç gönül vermezdi.
Başından geçen bir hâdiseyi kendisi şöyle anlatmıştır: “Tebük Çölünde idim. Su almak için bir kuyunun başına gittim. Kuyunun başında iken ayağım kayıp birdenbire kuyuya düştüm. Kuyunun içinde geniş bir yer gördüm. Orada bir yeri düzeltip oturdum. Kendi kendime dedim ki: “Eğer Allah indinde makbûl bir kul isem, bende bir şey varsa, burada, ölüp kalmam. Suyun bozulup, insanlar için faydasız hâle gelmesine sebeb olmam. Böyle dedikten sonra heyecânım gitti, sâkinleştim, kalbim rahatladı. Bu halde otururken birdenbire bir hışırtı işittim. Merak edip etrafıma bakınırken kocaman bir yılanın yukardan aşağıya doğru kuyuya indiğini gördüm. Hâlime bakıp, kendimi kontrol ettim sâkindim, telâşım yoktu. Yılan kuyuya indi, etrafımda dolaşmaya başladı. Ben son derece sâkindim. Hiç ürpermiyor, rahatsız olmuyordum. Yılan etrâfımda dolaştıktan sonra kuyruğunu sıkıca vücûduma sardı. Sonra beni çekerek kuyudan çıkardı. Dışarı çıkınca vücûduma doladığı kuyruğunu çözüp beni bıraktı ve gözden kayboldu. Nereye gittiğini göremedim. Sanki yer yarıldı yere girdi veya gökyüzüne uçup kayboldu!
Ali Müzeyyen hazretleri buyurdu ki: “Bir kalpte, âhiret arzusu çoğaldıkça, dünyâ düşüncesi o kalpten kaybolur.”
“Tasavvuf, her şeyin sâhibi olan Allahü telânın emirlerine büyük bir teslimiyetle boyun eğmektir.”
“Allah yolunda nefsi ile yürümek isteyen, daha ilk adımında hatâ etmiş demektir. Nefsini terkedip de ihlâs ile her şeyde Allahü teâlânın rızâsını düşünerek yola çıkarsa, Allahü teâlâ ona, kendisine kavuşturacak rehberi tanıtır.”
“Ucub sâhibi, iyi amellerini beğenip güzel ve kusursuz gören kimse, yavaş yavaş helâke gider. Yaptığı kötülükleri iyi zanneden ise zâten felâkettedir.”
“Yemin ederim ki helâk olanlar kalplerinde zenginlik sevgisi taşıdıkları için helâk olurlar.”
“Bir kimse, görünüş îtibariyle sıddîklar mertebesinde de olsa, bir göz açıp kapayacak kadar zaman, kalbi, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylere meylederse, o kimse ilerleyemez.”
“Allahü teâlânın, kendisine kâfi olduğunu bilmeyen kimseyi, Allahü teâlâ mahlûklara muhtâc eder.”
“Bir kimsenin bir günâh işledikten sonra tekrar günah işlemesi, ilk günâhın cezâsıdır. Bir sevap işledikten sonra tekrar sevab işlemek de, birinci sevabın karşılığı, mükâfâtıdır.”
“Mârifet; Allahü teâlânın Rubûbiyyetinin yâni kemâl sıfatlarla muttasıf ve noksan sıfatlardan uzaklığının kemâlde olduğunu, kendi nefsinin O’nun kölesi bulunduğunu idrâk etmek, O’nun her şeyin sâhibi olduğunu, her şeyin O’nunla var ve kâim olduğunu, her şeyin O’na döneceğini ve bütün mahlûkların rızkının O’na âid olduğunu bilmek demektir.”
Büyük velî ve Hanbelî mezhebi fıkıh âlimi. Künyesi Ebü’l-Hasan’dır. 925 (H.313) senesinde vefât etti. Necma’ya yakın bir yer olan Akabe’de bulunan kabri ziyâret mahallidir. Ebû Bekr el-Mervezî, Ahmed bin Hanbel hazretlerinin oğlu Sâlih, Abdullah ve daha başka büyük âlimlerin derslerinde bulundu. Kendisinden, Ali bin Muhammed bin Câfer el-Beclî, Ebû en-Necâd ve başka âlimler ders aldılar.
İbn-i Uleyk ez-Zeyyât bir ara büyük bir maddî sıkıntıya düşmüştü. Odasında gamlı ve düşünceli bir hâlde oturuyordu. Tam bu esnâda İbn-i Beşşâr; “Ey Abdullah!” diye seslendi. Halbuki onun bulunduğu oda ile İbn-i Uleyk’in arasından bir yol geçiyordu. Aralarındaki mesâfe de oldukça uzak idi. Ona, buyurun bir emriniz mi vardı? deyince; “Buraya gel!”dedi. Yanına gitti. “Niçin dünyâ için bu kadar çok üzülüyorsun? Maddî sıkıntın var, yanında da hiç bir şeyin yok herhâlde!” dedi. O da; “Evet yok!” dedi. “Hiçbir şeyim yok diye, bu kadar üzülmeye ne gerek var. Rızkın seni buluncaya kadar falanca nehrin kıyısında yürü. Rızkınla karşılaşınca onu al ve Allahü teâlâyı zikret, O’nu an ve hatırla.”
O anda, İbn-i Beşşâr’ın sözü üzerinde düşünmeye başladı. Fakat ona karşı çıkması mümkün değildi. Sonra yanından ayrıldı. Kendisine târif edilen nehre kadar, Allahü teâlâyı zikrederek gitti. Köprünün üst tarafına varınca, bir zât ona; “Ey Abdullah!” diye seslendi. O da; “Buyrun, bir emriniz mi vardı?” dedi. Yanına gittiğinde ona kırk dirhem verdi ve; “Benim için bir kitap yaz!” dedi. Bir müddet sonra oradan ayrılarak evine gitti. İbn-i Beşşâr tekrar; “Ey Abdullah!” diye seslendi. O da; “Buyrun efendim!” dedi. “Karşılaştığın zât sana kırk dirhem verip, kendisi için bir kitap yazmanı söyledi mi?” dedi. “Evet” cevâbını verince; “Eğer sen sabredip acele etmeseydin, rızkın kapına gelecekti. Acele ettin, rızkını almak için tâ oralara kadar gittin.” buyurdu.
SÖZLERİNDEN “Günahlardan sakınan kimseler, nefsleri üzerinden, terbiye kamçısını kaldırmazlar. Allahü teâlanın râzı olduğu işler için nefslerini zorlarlar. Onlar, mal ve mülkü Allahü teâlânın rızâsı için vermekten çekinmezler.”
“Yemek yiyeceğin ve uyuyacağın zaman, fazla yeme ve fazla uyuma.”
“Allahü teâlâya isyânkâr olup, günahlara dalan kimsenin, Allahü teâlânın verdiği cezâları çok görmesi münâsip değildir.”
“Şu dört haslet kişinin kemâline alâmettir: Kalbi dünyâ sevgisinden kurtarıp, Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yapmak. Sonunda, hesâba çekilmeyi gerektirecek şeyleri terketmek, hâli hafîf ve yumuşak olmak. Dünyâlık biriktirmeyi azaltmak.” Ona, Allahü teâlânın rızâsına nasıl kavuşulur? diye sordular.
“Gizli günah işlediğin gibi, gizli tâatte (Allahü teâlânın beğendiği şeyler) bulunursun. Nihâyet kalbin, ibadet ve tâatlere doğru meyleder. Bu hâl, Allahü teâlânın rızâsını kazanmaya doğru gittiğinin alâmetidir.” buyurdu. Bir zât, Ali bin Beşşâr’ın yanına gitmişti. Üzerinde yünden bir cübbe vardı. Ali bin Beşşâr kendisine, “Kalbini mi güzelleştirdin, yoksa bedenini mi?” diye sordu. Sonra; “En önemli olan, kalbin güzelleştirilmesi ve temizliğidir.” diye buyurdu.
“Sırf makam sâhibi olmak ve biliyor desinler için bir kaç mesele öğrenip, insanlara fetvâ vermeye kalkışmak, ne kadar ayıptır.”
Hazreti Osman (Radıyallahu Anh) Efendimize sade bu gün değil geçmişte de iftira edenler oluyordu. Hatta bazıları işi çok ileri götürerek “yahudi” bile diyorlardı. İmam-ı Azam (Rahmetullahi aleyh) Hazreti Osman (Radıyallahuanh) a haşa yahudi diyen bir adama bakın ne yapıyor:
Küfe’de “Osman bin Affan Yahudidir” diyen adamı alimler bir türlü ikna edemiyor, batıl sözünden vazgeçiremiyordu. Ebu Hanife işe el attı ve adamın kapısını çaldı. Aralarında şöyle bir konuşma geçti:
-Sana dünürlüğe geldim, kızını istiyorum -Kime? -Asil ve şerefli bir adam, gayet zengin, Kur’an-ı Kerim’i hıfzetmiş, son derece cömert. Geceleri ibadet ediyor, Allah korkusundan gözyaşı döküyor.
Adam: -Yeter, aranan meziyetler için bunların bir kısmı bile kafi..
-Yalnız bir kusuru var. -Neymiş o?
-Adam Yahudi! -Fesubhanallah! Buldun buldun da benim kızımı bir Yahudiye’mi layık gördün? Benden vermemi mi istiyorsun?
-Vermez misin? -Hayır!
-Sen bir kızını yahudiye vermezsin de, Hazreti Peygamber Efendimiz iki kızını Yahudiye (Hazreti Osman’a) nasıl olmuş da vermiş?
Deyince adam işi anladı. Yanlış düşüncelerinden vazgeçerek pişman oldu ve tövbe etti.
Peygamberimizin iki kızını layık gördüğü, yanına girdiği zaman ayağa kalktığı, melekler bile ondan haya eder buyurduğu, daha dünyada iken cennetle müjdelenen böyle büyük bir sahabe hakkında konuşurken dikkat etmek gerekiyor.
Allah şefaatlerine nail eylesin…
.
Beyazıd-ı Bistami Hazretleri’nin nefsi ile mücadelesi
Beyazıd-ı Bistami (Kuddise Sirrahu) Hazretleri bu mücadelesini şöyle anlatıyor: On iki sene nefisimin ıslahı için çalıştım. Nefsimi riyazet, “nefsin arzularını, yapmamak körlüğünden ”mücahede, “nefsin istemediği şeyleri yapmakla” kızdırdım. Nefsi, “yerme” kötüleme örsünde, “kınama” ayıplama çekici ile döğdüm. Böyle uğraşa uğraşa kendi benlimden bir ayna yapıp beş sene kendimin aynası oldum. Yapabildiğim ibadet ve taatlarla bu aynayı cilalayıp parlattım. Bir sene ibret nazarı ile bu aynaya baktım. Neticede bu aynada gördüm ki, belimde gurur, riya, ibadete güvenip amelini beğenmek gibi kalp hastalıklarından memydana gelen bir zünnar bulunuyor. Bu zünnarı kesip atabilmek için beş sene daha uğraştım. Yeniden hakiki müslüman oldum.
Ömrüm boyunca, Allah’u Teala’ya layıkıyla ibadet edebilmeyi, namazımı layıkıyla kılabilmeyi arzu ettim. Bu arzu ile belki güzel namaz kılarım diye sabaha kadar namaz kıldım. Fakat kıldığım bütün namazları ona layık olarak bulmuyordum. Nihayet, Allah’u Teala’ya şöyle yalvardım: “Ya Rabbi! Sana layık şekilde tam ve kusursuz olarak hiç namaz kılmadım. Kıldığım bütün namaz da hep Beyazid’e yakışır şekilde oldu. Beni ve ibadetlerimi kusurlarımla birlikte kabul eyle.”
Bir zaman “artık ben zamanın en büyük evliyasıyım” düşüncesi kalbime geldi. Hemen buna pişman olup gönlüm hüzünle doldu. Şaşkınlık içersinde Horosan yolunu tuttum. Bir müddet gittikten sonra: “Allah’u Teala beni, kendime getirecek birini bana gönderinceye kadar buradan ayrılmayacağım” diye niyet ettim ve orada üç gün bekledim. Dördüncü gün dişi bir devenini üzerinde bir gözü görmeyen biri geldi. “Nereden geliyorsun” dedim “Sen niyet ettiğin zaman üç bin fersah uzakta idim. Oradan geliyorum. Kalbini koru. Zamanın en büyük evliyasıyım gibi düşünceleri hatırına getirme.” Dedi ve kayboldu.
Uzun seneler nefsimi terbiye etmekle uğraşıp çile çektikten sonra, bir gece Allah’u Teala’ya yalvardım. “Şu testi ve aba sende oldukça, sana rahat yoktur” diye ilham olundu. Bunun üzerine yanımda bulunan testi ve abayı terk ettim. Bundan sonra bana: “Ey Beyazıd! Nefsin heva ve hevesi için tuzaktaki tane misali olan dünya mallarına gönül bağlayıp, sonra da Allah’u Tealaya kavuşmak için yol isteyen kimseler “Beyazıd nefsin isteklerini yapmayıp, istemediklerini yapmak suretiyle kırk yıl uğraştığı halde, yanında bulunan kırık bir testiyi ve eski bir abayı terk etmedikçe izin alamadı. Siz, bu halinizle size izin verileceğini mi zannediyorsunuz. Asla izin alamazsınız” diye bildirildi….
Beyazıd-ı Bistami Hazretlerinin nefis ile olan mücahedesini, çekişmesini görüyoruz. Burada bizlere büyük dersler var.
Bu yolda ilerlemek isteyenler geçici bir hevesle değil, büyük bir azim ile neticeyi elde etmek için gayret göstermelidirler. Bıkkınlık, yorgunluk, sıkılmak gibi nefsani tuzaklara aldanmadan belirlenen hedefe varmak için savaşı bırakmamalı, pes etmemelidir.Ayrıca ne kadar mücahede edilirse edilsin bazı makamlar fedakarlıktan, dünya malından geçerek elde edilir.
Allah’u Teala bizleri bu yola ve bu yolun büyüklerine layık eylesin. Şefaatlerine nail eylesin.
İmam-ı Gazali Hazretleri aşk fedakarlık ister diyor ve bizleri Allah için, resulüllah için fedakarlık yapmaya çağırıyor…
Anlatıldığına göre adamın biri çöl ortasında yürürken gözünün önü-ne çirkin bir yüz dikilir. Adam “sen kimsin” der. Çirkin yüz “ben senin çirkin amellerinim”, diye cevap verir. Adama “senden kurtulmanın yolu nedir” diye sorar. Adam “Peygamber’e selâtü selâm getirmektir.”
Nitekim Peygamber’imiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyuruyor: — Bana getirilen selât-ü selâm, sırat köprüsü üzerinde ışıktır, cuma günü seksen kere selât-ü selâm getiren kimsenin geçmiş seksen yıllık günahı affedilir” der.
Yine anlatıldığına göre adamın biri Peygamber’imize Hazreti Muhammed’e selâm getirmezdi, bir gece rüyasında Peygamber’imizi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) görür, fakat Peygamber’imiz yüzünü adama çevirmez. Adam “ey Allah’ın Resul’ü! Yoksa bana kızgın mısın” diye sorar, Peygamber’imiz “hayır” diye cevap verir. Adam “o halde niye yüzüme bakmıyorsun” diye sorar. Peygamber’imiz “çünkü seni tanımıyorum” diye karşılık verir. Adam “beni nasıl tanımazsın, ben senin ümmetinden biriyim, âlimlerin anlattığına göre sen ümmetini ananın çocuğunu tanıdığından daha iyi tanırsın” der. Peygamber’imizin cevabı şöyle olur: “Âlimler doğru söylemişler, yalnız sen üzerime selât-ü selâm getirerek beni hatırlamadın ki! Benim ümmetimi tanımam, üzerime getirecekleri selât-ü selâm ile ölçülüdür.” Bu arada adam uyanır ve her gün Peygamber’imize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yüz ke-re selât-ü selâm getirmeyi üzerine borç haline getirir ve bunu yapar. Bir müddet sonra Peygamber’imizi yine rüyasında görür. Peygamber’imiz ona “şimdi seni tanıyorum ve sana şefaat edeceğim” diye müjde verir. Çünki adam Rasulüllahı sever olmuştur.
Allah (Celle Celaluhu) buyurur ki: , “— Ey Rasulüm! De ki, eğer Allah’ı seviyorsanız, bana uyunuz da Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı affetsin. Hiç şüphesiz Allah, bağışlayıcı ve esirgeyicidir” (Al-i İmran Sûresi, 31).
Ayet-i kerimenin nüzül sebebi şöyle nakledilir: Peygamber’imiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) K’ab İbni Eşref ile adamlarını İslâmı kabul etmeye davet ettiği zaman onlar da Peygamber’imize “biz Allah’ın oğulları yerindeyiz, o yüzden biz Allah’ı daha çok severiz” diye cevap verdiler. Adamların bu cevabına karşılık ulu Allah (Celle Celaluhu) Peygamber’in onlara şu mahiyette bir cevap vermesini murat etmiş olmalıdır: Eğer siz Allah’ı seviyorsanız, tebliğ ettiğim dini kabul ederek bana uyunuz. Çünkü ben O’nun bildirisini size ulaştıran ve sizinle ilgili hükümlerini açıklayan bir Allah Rasûlüyüm. Eğer benim O’nun adına yaptığım davete uyar-sanız, o sizi sever ve günahlarınızı bağışlar. Hiç şüphesiz O, bağışlayıcı ve esirgeyicidir. Mü’minlerin Allah’ı sevmesi, O’nun emrine uymakla, ibadetine koşmakla ve hoşnutluğunu aramakla olur.
Allah’ın (Celle Celaluhu) mü’minleri sevmesi, onlara merhametle muamele etmesi, onları mükâfatlandırması, günahlarını bağışlaması, onlara rahmet günahtan korunma ve başarı ihsan eylemesi demektir. İmam-ı Gazalî (rehimehullahu) «ihya-ul Ulûm ud-Din» adlı eserinde der ki, “üç şeyi yapmaksızın üç şeyi iddia eden kimse yalancıdır: 1 — Cenneti sevdiğini söylediği halde ibadet etmeyen kimse yalancıdır. ‘ 2— Peygamber’imizi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sevdiğini ileri sürdüğü halde âlimler ile fakirleri sevmeyen yalancıdır. 3 — Cehennemden korktuğunu iddia ettiği halde günah işlemekten vazgeçmeyen kimse yalancıdır.
Nitekim Rabia-i Adviyye’nin (rahimehullaha) şu iki beyti bu noktayı güzel izah eder: Allah’a isyan ediyorsun, oysa O’nu sever görünüyorsun Hayatım hakkı için bu durum, mantık prensiplerini alt-üst eder. Eğer sevgin doğru olsaydı, O’nun emirlerine uyardın Çünkü aşık, sevgilisinin sözünden çıkmaz Sevginin alâmeti, sevgilinin arzusuna, uymak ve onunla ters düş-mekten sakınmaktır.
Anlatıldığına göre bir gün bir gurup Şibli’yi (rahirnehullahu) ziyarete gider. Büyük Veli “siz kimsiniz” diye sorar. Gelenler “biz seni sevenleriz” diye, cevap verirler. Bu sırada Şiblî yüzünü onlara döner, sonra onları taşlamaya başlar, adamlar Veliden kaçarlar. Veli onları “benden niye kaçıyorsunuz, eğer gerçekten beni sevseydiniz, belâmdan kaçınmazdınız” diye azarlar. Arkasından sözlerine şöyle devam eder: Muhabbet ehli, sevgi kadehinden içtiler, beldeler ve yeryüzü onlara dar geldi, Allah’ı hakkı ile bildiler, O’nun ululuk ve kudreti karşısında şaş-kın kaldılar. O’nun sevgi kadehinden içtiler, O’nun ünsiyet denizinde boğuldular, yalnız O’na seslenmekten zevk alır oldular. Arkasından şu beyti söyledi: Ey mevlâm! Sevgini hatırlamak sarhoş etti beni Sen sarhoş olmayan hiç bir aşık gördün mü?
Söylendiğine göre deve sarhoş olduğu zaman kırk gün yem yemez ve her zaman taşıdığının bir kaç katı kadar yük sırtına vurulsa yükleneni taşımazlık etmez. Çünkü kalbinde sevgilisinin hatırası kıpırdayınca artık ne yem yer ve ne de ağır yük taşımaktan kaçınır, sebep sevgilisine karşı duyduğu şevktir.
Deve deve iken sevgilisi uğruna nefsinin isteğini gemleyerek ağır yük taşımaya katlandığı halde siz Allah için hiç bir yiyecek veya içecek-ten vazgeçtiğiniz oldu mu? Allah (Celle Celaluhu) için üzerinize herhangi ağır bir yük aldınız mı? Bu sayılan iyi amellerden hiç birini yapmamışsanız, sizin Allah sevgisi iddianız ne dünyada ne de Ahirette ne insanlar gözün-de ne Allah katında hiç bir şeye yaramayan boş bir sözden ibarettir.
Hazreti Ali (kerremellahu veçhehu) şöyle der: — Cenneti seven kimse iyiliklere koşar. Cehennemden korkan kimse, Nefsini aşırı arzulardan alıkor. Ölümün kaçınılmazlığına inanan kim-senin gözünde dünyalık hazlar önemsizleşir. İbrahim el-Havvas’a (rehimehullahu) “muhabbet nedir” diye sorarlar. Şu cevabı verir; “İstekleri yok etmek, bütün hacet ve sıfatları yakmak ve kulun kendisini işaretler denizinde boğulmasıdır.”
Başlığa bakıp aldananlar olmuştur. Günümüzdeki hakimleri ele almaya gerek yok zaten. Halleri meydanda. Biz, asrı saadette yetişen bir hakimden bahsedeceğiz.
O zamanlar hakimden bile şikayetçi olunabiliyor ve gereği yapılıyordu. “Hakimdir, ne yaparsa doğrudur” anlayışı İslam kültürü ile bağdaşmadığından halife tarafından sorguya çekilebiliyordu.
Hazreti Ömer Radıyallahü Anh, hilafeti zamanında Hımıs ileri gelenlerine bir mektup yazıp çevredeki fakirlerin kendisine bildirilmesini isteyerek yardım edeceğini bildirdi. Hımıs’lılar Şam ve civarında bulunan fakirlerin bir listesini Halife Hazreti Ömer’e arzettiler. Hazreti Ömer (Radıyallahu Anh) gelen listeyi açıp baktığında listenin başında kadı olarak ta’yin ettiği Sa’d bin Amir’in ismini görüp listeyi getirenlere hakiminin malî durumunu sordu. Onlar:
— Hakimimiz hakikaten gayet fakirdir. Çünkü rüşvet olacağı korkusundan, en küçük bir hediyemizi bile kabul etmiyor, dediler. Bu sözler Halife Ömer’in hoşuna gitmişti:
— Allah’tan bu kadar korkan hakiminizin hoşunuza gitmeyen tarafları da vardır herhalde… dedi. Onlar: Hakimlerinden şikâyetlerinin de olduğunu ve bazı hallerinden memnun olmadıklarını söyleyerek kusurlarını şöyle sıraladılar:
1 — Hakimimiz vazifesine her zaman sabah namazından sonra başlaması lâzım geldiği halde kuşluk vakti vazifesinin başına gelir.
2 — Hakimimizi hiç bir gece aramızda görmüyoruz. O hep kendi başına evine çekilir halkla münasebet kurmaz.
3 — Hele haftada birgün, evinden dışarı bile çıkmaz, kapısını arkasından sürgüleyip içerden ses bile vermiyor.
4 — O’nun şahid olduğu bir hadise vardır. O hadise aklına geldiği zaman baygınlık gelir ve üzüntüsünden hastalanır. O hadise ise Eshaptan Hubeyb’in öldürülmesidir, dediler.
Hımıslıların şikâyetlerini sonuna kadar dinleyen Hazreti Ömer, onlara bir kısım erzak ve giyecek vererek gönderdi. Hakim Sa’d bin Amir’i de kusurlarının sebebini öğrenmek üzere huzuruna davet etti.
Hakim, Hazreti Ömer’in huzuruna geldiğinde, Halife O’na Hımıslıların bazı şikâyetleri olduğunu söyleyerek dört kusurunun sebebini sordu. O, bu dört hatasını şöyle izah etti:
Birinci kusurum; ailem hasta olduğundan evin bütün işlerini bizzat kendim görüyorum ve bu sebepten vazifemin başına ancak kuşluk vakti gelebiliyorum, ikincisi ise; gündüzleri halk için vazife gören bir kimsenin gece olunca Hak için vazife görmesine müsaade edersiniz her halde. Ben akşam olunca gün boyu yaptığım işlerin muhasebesini yapıyor acaba yaptığım işlerde bir kusurum var mı diye onu tetkik ediyorum.
Üçüncüsü ise; sırtımdakinden başka giyecek elbisem yoktur. Haftada birgün giydiğim çamaşırlarımı yıkıyor temizlik işleri ile meşgul oluyorum. Hatta evimde bile üzerime alacak bir elbisem olmadığından yıkadığım çamaşırlarım kuruyuncaya kadar hiçbir kimseyi görüşmeye bile kabul edemiyorum.
Hubeyb’in şehid edilmesini hatırlayınca bayıldığım ise doğrudur. Çünkü müşrikler Hubeyb’i asarlarken ben yanlarında idim. Belki mani olabilirdim, ama o zaman İslâmla müşerref olmamıştım, sadece hadiseye seyirci kaldım. İşte bu hadise aklıma geldikçe kendimi tutamıyor mes’uliy etinden korktuğum için bayılıyorum, hastalanıyorum, diye sayarak dört kusurunu da Halife Ömer’e izah etti.
Sa’d bin Amir’in (Radıyallahu Anh) bu izahatı karşısında göz yaşlarını tutamayan Halife çok memnun oldu ve ondan sonra Sad’ı hatırladıkça ağlar “Ah Sa’d ah Allah korkusu seni ne kadar yüceltmiş” der onunla iftihar ederdi.
ALİ BİN HEYTÎ; Irak evliyâsından. Doğum târihi belli değildir. Irak’ın Heyt beldesinde doğdu. Heyt, Fırat Nehrinin yukarı kıyısında Ehbâr’ın yakınlarında bir belde olup, Kadsiye’ye 50 km mesâfededir. Ali bin Heytî, Rezirân denilen yerde ikâmet ederdi. 1168 (H.564) senesinde yüz yaşından büyük olarak Rezirân’da vefât etti. Kabri buradadır ve ziyâret mahallidir.
Bu mübârek Velî’nin, bir hizmetçisi vardı, Ehl-i hâl biri olup, hasta olmuş yatardı.
Git gide hastalığı, arttı ziyâdesiyle, Artık öleceğini, anladı kalp gözüyle.
O, Ali bin Heytî’ye, dedi ki: “Ey üstâdım, Tâze hurma yemeği, istiyor şimdi canım.”
Lâkin hurma mevsimi, henüz olmadığından, Bu arzûyu yerine, getirmek zordu o an.
Ali bin Heytî ona, buyurdu ki: “Ey evlât! Bu zaman tâze hurma, bulunmaz gerçi fakat,
Keffan’da bolca vardır, olma hiç müteessir, Çünkü şimdi orası, tam hurma mevsimidir.”
“Abdüsselâm” adında bir zât vardı orada, Altı aylık mesâfe, vardı fakat arada.
Ali bin Heytî ona, seslendi ki odadan; “Ey Abdüsselâm, bize, hurma getir oradan.”
Hizmetçi alıyorken, en son nefeslerini, O getirip bir anda, bir hurma sepetini.
Dedi: “Niçin dünyâya, böyle meylediyorsun? Bak ömrün sona gelmiş, sen hurma istiyorsun.”
Hizmetçi çok üzülüp, dedi: “Bu, dünyâ değil Asıl sen, çok yakında, edersin küfre meyil.
Hıristiyan olarak, tam verirken canını, Yine üstâdımızın, görürsün imdâdını.”
Bu sözleri söyleyip, göç etti bu dünyâdan, Döndü Abdüsselâm da, biraz sonra oradan.
Yolda bir kadın gördü, çok güzel, açık saçık, Gözü ona takılıp, bir anda oldu âşık.
Evlenmek isteyince, dedi ki ona kadın: “Hıristiyan olmazsan, yanıma gelme sakın!”
Nefsine aldanmıştı, kabûl etti mâlesef, Bir kadının uğruna, dînini etti telef.
Âniden hasta oldu, bir müddet sonra dahî, Ve Ali bin Heytî de, haber aldı bu hâli.
Birine buyurdu ki: “Su dolu bir testi al, Ve git Abdüsselâm’a, ölmeden yetiş derhâl.
En son nefeslerini, almaktadır o hâlen, O suyu üzerine, birden boşalt tamâmen.”
“Peki” deyip bir anda, vardı onun evine, Götürdüğü o suyu, boşalttı üzerine.
O hasta vücûduna, su temas ettiği an, “Allah Allah” diyerek, fırladı yatağından.
Kelime-i şehâdet, söyleyip tekrar yine, Hidâyete kavuşup, girdi İslâm dînine.
Bu hâli görür görmez, hanımı, çocukları, Hidâyete geldiler, hepsi de ayrı ayrı.
Buyurdu ki: “Bir kimse, hayâ etse Allah’tan, Allah da hayâ eder, ona azâb yapmaktan.
O, Allah’a ne kadar, ederse çok itâat, Ona da o nisbette, herkes eder iltifat.
O, ne kadar korkarsa, Allahü teâlâdan, Herkes de o nisbette, çekinir, korkar ondan.
Kim azîz tutar ise, Rabbinin her emrini, Allah da azîz tutar, mahşerde kendisini.
Kim hizmet eder ise, yaşlılara genç iken, Yaşlanınca ona da, bulunur hizmet eden.”
Fatih Sultan Mehmet Han, vezirleri ile bütçe müzakeresi yapıyordu. Medreseler tahsisatına Sultan’ın ayırdığı rakam hayli fazla idi. Maliye veziri, bu rakama muttali olunca, hayretle derin bir sükûta büründü. Vezirin bu tavrını farkeden feraset ve basiret sahibi Sultan Mehmed Han: -Paşa! Bütçe meselesinde asıl konuşması gereken kimse maliye bakanı iken,acep siz niçin konuşmaz oldunuz? dedi. Vezir halini belli etmek istemeyip: -İstifade ediyorum sultanım.. dedi.
Fatih Sultan: -Paşa! Galiba medreseler tahsisatı için ayırdığım mablağı fazla gördünüz.! diyerek onun düşüncesine vakıf olduğunu hissettirince vezir mecburen: -Evet sultanım memleketin binbir derdi varken bunlardan biri olan ilim tahsiline gereğinden çok tahsisat ayırmışsınız!.. diyerek sukutunun sebebini izhar etti.
Bunun üzerine hem vezirini küstürmemek hem de mes’eleyi halletmek isteyen ferasetli Sultan Fatih, sakin ve ikna edici bir üslub ile şunları söyledi. -Paşa! Her meslek fire verir. Bilhassa ilim mesleğinin firesi daha çoktur. Çünkü hazreti peygamber-Sallallahu aleyhi ve Sellem-:
”âlimler, peygamberlerin varisleridir” buyurmuşlardır. Peygamber vekili olmak ise, öyle kolayca elde edilebilecek bir makam değildir. İşte bu bakımdan ilim mesleğinin firesi, diğerlerine göre fazla olur. Diğer meslekleri şöyle düşünürüm. Kirli suya siyah kurşuni yahut kahverengi bir kumaş batırırım. Kuruduğunda da onu sarık diye sarabilirim. Çünkü rengi kir göstermez. Fakat bir beyaz tülbent öylemi? Onu değil kirli suya batırmak, üzerine sinek bile konsa fark edilir ki, ilim mesleği böyledir. Paşa! Mademki medreselerimizden her yüz talebeden üç-beş tanede olsa, ahaliyi tenvir edecek ciddi insanlar yetişebiliyor, o halde onların hatırına fire sayabileceğimiz diğerlerini de bakıp gözetmeye razı olmalıyız…dedi.
Görüldüğü gibi Fatih Sultan Mehmed, Devlet-i Aliyye’nin sağlam temel harcını, ilmü irfana verdiği ehemmiyet ile atmaktaydı.
Hiç şüphesiz bu günkü zilletimiz İslam ilimlerine önem verilmeyişinden kaynaklanmaktadır.
Ebû Eyyub Ensarî radıyallahu anh’ın bodrum şeklinde bir yeri vardı. Hurmalarını buraya koyardı. Gül denilen cinlerden biri gelir, oradan hurmaları kaçırırdı. Ebû Eyyub radıyallahu anh, bu durumu Peygamber aleyhisselâma şikâyet etti.
Allah’ın Resulü de: — Git ve cinni gördüğün vakit; “Allah’ın adı ile Resûlullah aleyhisselâma git” diye söyleyiver, buyurdu.
Ebû Eyyub radıyallahu anh geldi ve o cinni yakaladı. Fakat cin tekrar gelmeyeceğine dair yemin ettiği için bırakıverdi. Sonra Peygamber aleyhisselâmın yanına geldi.
Resûlullah aleyhisselâm: — Yakaladığın esiri ne yaptın? diye sordu. Ebû Eyyub radıyallahu anh de:
— Bir daha gelmeyeceğine yemin etti, dedi. Peygamber aleyhisselâm:
— O yalan söylemiş, yine gelecek, buyurdu. Hakikaten cin ikinci defa geldi. Ebû Eyyub radıyallahu anh kendisini yakaladı. Fakat yine bir daha gelmeyeceğine yemin edince tekrar bırakıverdi
Sonra Allah’ın Resulünün yanına geldi, O da ; — Yakaladığın esirini ne yaptın? diye tekrar sordu. Ebû Eyyub radıyallahu anh:
— Bir daha gelmeyeceğine dair yemin etti, diye cevap verdi.
Peygamber aleyhisselâm: — Yalan söylemiş, yine gelecektir, buyurdu. Cin üçüncü defa geldiğinde, Ebû Eyyub radıyallahu anh kendisini yakaladı ve:
— Seni Allah’ın Resulünün yanına götürünceye kadar salıvermem, dedi.
Bunu duyan cin (sıkıntıdan kurtulmak için): — Sana bir şey haber vereceğim. Evinde Âyetü’l Kürsî’yi oku, ne cin, ne şeytan sana yaklaşabilir, dedi. Ebû Eyyub radıyallahu anh yine Peygamber aleyhisselâmın huzuruna yalnız olarak geldi.
Peygamber aleyhisselâm kendisine yine sordu: — Yakaladığın esirini ne yaptın? diye sordu. Ebû Eyyub radıyallahu anh olanları anlatınca, Allah’ın Resulü şöyle buyurdu:
— Yalancı olduğu halde, bu defa sana doğru konuşmuş.
On iki imâmdan onuncusu. 829 (H.214) senesinde Medîne’de doğdu. 868 (H.254)de Bağdât’ta, Samarra nâhiyesinde vefât etti. Nesebi, Ali Hâdî bin Muhammed Cevad bin Ali Rızâ bin Mûsâ Kâzım bin Câfer-i Sâdık bin Muhammed Bâkır bin Ali Zeynelâbidîn bin Hüseyin bin Ali bin Ebî Tâlib’dir.
Soy, ahlâk, ilim, takvâ ve şecâat bakımından zamânının en üstünü idi. Yüksek ahlâkı, örnek yaşayışı ile çok sevilip, örnek alındı. Üstünlüğünü ifâde için söylenmiş çeşitli lakapları vardır. Bunlar; Hâdî, Mütevekkil, Nâsih, Nakî, Münakkî, Murtazâ, Fakih, Emîn, Tayyîb’dir. En meşhûr lakabı Hâdî ve Nakî’dir. Künyesi Ebü’l-Hasan Askerî’dir. Samarra’nın Asker mahallesinde ikâmet ettiğinden Askerî nisbesi verilmiştir. Hazret-i Ali ile hazret-i Fâtımâ’nın evlâdından, Ehl-i beytten hazret-i Hüseyin’in torunu olup seyyiddir. Yüksek hâller sâhibi olup, devamlı ibâdetle meşgûl idi. Dünyâya hiç rağbet etmezdi. İmâmlığı, tasavvufta rehberliği yâni insanları Kur’ân-ı kerîmin mânevî hükümlerine kavuşturmak, kalplere yerleştirmek, tasavvuf hâllerine ve derecelerine ulaştırma vazîfesi otuz üç sene, altı ay, yirmi yedi gündür. Hasan-ı Askerî, Hüseyin ve Câfer adında üç oğlu ve Âişe adında bir kızı vardı. Halîfe Vâsık ve Mu’tasım zamanlarında Medîne-i münevverede ikâmet etti. Kur’ân-ı kerîm, hadîs, akâid ve fıkıh dersleri verdi.Halîfe Mütevekkil zamânında ise Bağdât’a gidip vefâtına kadar orada yaşadı.
Zamânındaki insanlar maddî veya mânevî bir sıkıntıya düşse hemen Ali Hâdî hazretlerinin huzûruna gider hâlini arzederek çâre bulup, yardımcı olmasını isterdi. Bir defâsında Samarra’dan çıkıp bir köye gitmişti. O gittikten sonra evine bir köylü gelip sordu. Bir köye gittiğini söylediler. Köylü kimse, Ali Hâdî hazretleriyle görüşmek için o köye gitti. Onu bulup huzûruna çıkınca, Ali Hâdî hazretleri köylüye; “Ne istiyorsun derdin nedir?” dedi. Köylü; “Kûfe’den geliyorum. Ceddiniz hazret-i Ali’yi seven ve ona muhabbet besleyen bir kimseyim. Bir zaman birinden borç para almıştım. Ancak bir türlü ödeyemedim. Bu borç yükünün altında çâresiz kaldım. Kimden yardım isteyeceğimi de bilemedim.” dedi. Borcun ne kadar diye sorunca da; “On bin dirhem kadardır.” dedi. Bunun üzerine; “Kendini üzme ve merak etme! Hadi gözün aydın; inşâallahü teâlâ borcun ödenecek!”buyurdu. Bir gece geçtikten sonra sabahleyin köylüye; “Ey köylü kardeşim! Sana bir şey söyleyeceğim! sözümü dinle hiç îtirâz etme!” dedi. “Peki efendim hiç bir hususta size muhalefet etmeyeceğim, ne emrederseniz yapacağım.” deyince, Ali Hâdî hazretleri bir kâğıd alıp, kendi eliyle köylünün borcu kadar mikdarı yazıp kendinin bu parayı ödemek üzere borçlu olduğunu kaydetti. Sonra kâğıdı verip; “Bunu al ben Samarra’ya dönünce yanıma gel, beni büyük bir kalabalık arasında oturup konuşurken görünce getirip bana ver. Borcunu benden ısrarla iste.” dedi. Köylü; “Peki efendim dediğiniz gibi aynen yapacağım.” dedi. Ali Hâdî hazretleri Samarra’ya döndükten sonra birgün sohbeti sırasında etrâfına pekçok insan toplandı. Halîfe Mütevekkil’in adamları da sohbette idiler. Sohbet sırasında kendisine yazı verilen köylü huzûra geldi. Ali Hâdî hazretlerine yaklaşıp kâğıdı gösterdi ve borcunuzu ödeyiniz diyerek ısrarla istedi. Ali Hâdî hazretleri köylüye; “Üç gün müddet tanı, üç gün sonra gel ödeyeceğim.” dedi. Köylü dönüp gitti. Sohbet sona erince, halîfenin memurları sohbet sırasında olan hâdiseyi halîfeye anlattılar. Halîfe durumu öğrenince, Ali Hâdî hazretlerine derhal otuz bin dirhem verilmesini emretti. Bu emir üzerine götürüp verdiler. O da alıp bir köşeye koydu. Bir müddet sonra köylü huzûruna gelince, otuz bin dirhemin hepsini verip; “Bunları tamamen al!” dedi. Köylü; “Ey Resûlullah’ın torunu! Benim talebim on bin dirhem idi. Allahü teâlâ ihsân etti, o kadarını alayım.” dedi. Bunun üzerine vallahi hepsini alacaksın. Bu, Allahü teâlânın sana ihsân ettiği bir rızıktır.” dedi. Köylü otuz bin dirhemin hepsini alıp gitti. Giderken kendi kendine Ali Hâdî hazretlerini medhediyordu…
Birgün İmâm-ı Hâdî hazretleri bir velîme, düğün yemeğinde idiler. Samarra ehlinden birisi boş yere konuşuyordu. Saygısızlık ediyor lâzım olan edebi göstermiyordu. Bu hal karşısında Ali Hâdî hazretleri, bir ara; “Bu şahsın evinden acı bir haber gelip bu yemekten yiyemeyecek.” buyurdular. Yemekler hazırlanınca o kimse elini yıkadı, yemeği yiyeceği sırada hizmetçi ağlayarak içeri girdi ve annen damdan düştü, koma hâlinde, çabuk ol da ölmeden göresin dedi. O şahıs yemeği yiyemeden kalkıp gitti. Halîfe Mütevekkil’in vücûdunda büyük bir çıban çıktı. Çok ağrı ve şiddetli ateş yapıyordu. Tabîblerin hiç biri çâre bulamadılar. Hastalığı ağırlaşınca halîfenin annesi, Mütevekkil iyi olursa kendi malımdan Ali Hâdî hazretlerine çok mal göndereceğim diye adakta bulundu. Halîfe Mütevekkil’in yakınlarından Feth bin Hâkân, Ali Hâdî hazretlerinden de bir ilaç soralım deyince, birini gönderdiler. İstek üzerine bir ilaç tavsiye edip kullanmasını söyledi. Allahü teâlânın izniyle fayda verir buyurdu. Bu habere halîfenin meclisinde bulunanlar gülüştüler ve alay ettiler. Feth bin Hâkân’ın ısrârları üzerine, onun târif ettiği ilacı çıbanın üzerine koydular. Çıban yarılıp içindeki iltihap boşaldı. Halîfe iyileşti. Mütevekkil’in iyileştiğini duyan annesi on bin altını bir keseye koyup kendi mührüyle mühürleyip Ali Hâdî hazretlerine gönderdi. Halîfe Mütevekkil iyice sıhhate kavuşunca birisi Ali Hâdî hazretlerinin evinde çok mal ve silâh olduğuna dâir halîfeye şikâyette bulundu. Mütevekkil, veziri Saîd’e gece yarısı onun evine girmesini ve orada bulduğu mal ve silâhı kendisine getirmesini emretti. Bunun üzerine Vezir Saîd şöyle anlatıyor: “Bir merdiven götürüp dama çıktım. Pencereden içeri girdim. Karanlık idi. Ne tarafa gideceğimi şaşırdım. O sırada Ali Hâdî hazretlerinin sesini duydum. Ey Saîd! Biraz bekle, mum getirsinler buyurdu. Mum gelince aşağıya indim. Ali Hâdî hazretleri yünden bir elbise giymiş, başında yünden bir takke, oturuyordu. Ey Saîd! İşte odalar, ara! buyurdu. Odalara girdim. Bana söylenilen mal ve silâhları bulamadım. Fakat, halîfenin annesinin gönderdiği kese mührüyle duruyordu. Sonra; Seccâdeye de bak buyurunca, seccâdeyi kaldırdım bir kılıç kınıyla duruyordu. Hepsini alıp halîfeye getirdim. Halîfe, annesinin mührüyle mühürlü keseyi görünce merak edip sordu. Durumu anlattılar. Bunun üzerine kendisi de bir kese koyup, keseleri ve kılıcı geri gönderdi. İmâm hazretlerinin huzûruna varıp mahçup bir şekilde; “Efendim! İzinsiz evinize girmek bana çok zor geldi, ama emir almış idim.” dedim. O zaman Şuarâ sûresinin son âyeti olan; “Allahü teâlâya şirk koşanlar ve peygamberini hicv edenler, öldükten sonra hangi yere gideceklerini bilirler.” meâlindeki âyet-i kerîmesini okudular.” Halîfe Mütevekkil, Ali Hâdî hazretlerini Medîne’den Bağdât’a çağırdı. BerâberceSamarra’ya gittik. Yanımızdakiler bizi kötü ve tehlikeli bir yerde konaklattılar. Onu sevenlerden biri yanına yaklaşıp; “Efendim bunlar senin kıymetini gizlemek ve nûrunu söndürmek istiyorlar. Bunun için böyle tehlikeli ve korkulu yerde konaklattılar.” dedi. Bunun üzerine; “Ey Sâlih bin Saîd, şöyle bir bak!” buyurup eliyle işâret etti. İşâret ettiği tarafa baktığımda, dünyâda bir benzeri olmayan, bahçeler, ırmaklar ve köşkler gördüm. Biraz sonra bu hâllerkayboldu. Sonra bana buyurdu ki: “Ey Sâlih, biz nerede olursak olalım, Allahü teâlânın nîmetleri bizimle berâberdir.” Halîfe Mütevekkil’in evinde çeşitli kuşlar bulunurdu. O kuşların sesinden içeri girenlerin sözlerini duyamaz, girenler de Mütevekkil’in dediğini anlayamazlardı. Ali Hâdî hazretleri içeri girdiği zaman kuşlar susar, çıkınca tekrar ötmeye başlarlardı.
Birgün Ali Hâdî hazretleri; halîfenin evlâdlarının birinin düğün yemeğinde bulundu. Herkes edeble oturuyordu. Fakat gencin biri çok gülünç şeyler söyleyerek edepsizlik ediyordu. Bunun üzerine Ali Hâdî hazretleri o gence; “Ey genç çok gülüyorsun, kahkaha atıyorsun. Allahü teâlâyı hatırlamaktan gâfil oluyorsun. Halbuki üç gün sonra öleceksin. Kabre hazırlıklı mısın?” buyurdu. O genç, bu sözü duyunca, edepsizliği bıraktı. Yemekler yendi, düğün bitti. Ertesi gün genç hastalandı. Üç gün sonra da öldü. Birgün birisi gelip, hanımının hâmile olduğunu ve doğacak çocuğunun erkek olması için duâ etmesini istedi. Bunun üzerine buyurdu ki: “Çoğu kız vardır ki, erkek evlâdından daha hayırlıdır.” Daha sonra o şahsın bir kızı dünyâya geldi. Bir başkası da gelip oğlan çocuğu olması için duâ istemişti. Ona da; “Oğlun olacak, adını Muhammed koy!” buyurdu. Onun da oğlu oldu ve ismini Muhammed koydu. Ali Hâdî hazretleri zamânında Hindistan’dan gelen bir sihirbâz gösteriler yapıyordu. Birgün zengin biri onu çağırıp dedi ki: “İmâm-ı Hâdî’yi mahcûb edebilirsen sana bir altın vereceğim.” Sihirbâz; “Olur yaparım, yalnız bir yemek ve yanına birkaç yufka ekmek hazırlayıp beni yanına oturtunuz.” dedi. Sihirbâzın dediği gibi yaptılar. İmâm-ı Hâdî hazretleri gelip sofraya oturdu. Bir parça ekmek almak istedi. Sihirbaz bir şeyler yaptı. Ekmek önünden uçtu. Bu iş üç defâ tekrarlandı. Sofrada bulunanlar gülmeye başladılar. Oturdukları odada bir divan yastığı üzerinde arslan resmi vardı. Ali Hâdî hazretleri o resme işâret ederek; “Bu adamı yut!” emrini verdi. O resim hemen canlanıp bir arslan oldu. Sıçradı sihirbâzı yuttu. Tekrar gidip resim hâlini aldı. Sihirbâz gözden kayboldu. Bu hâdise karşısında sofradakiler donup kaldılar. Sonra; “Allahü teâlânın düşmanlarını, dostlarının üzerine musallat etmek doğru değildir.” buyurdu. Sihirbâzı bir daha gören olmadı.
AYNEN BUYURDUĞU GİBİ Esbâtî şöyle anlatır: “Bir defâsında Ali Hâdî hazretlerini ziyâret için Irak’tan Medîne-i münevvereye gitmiştim. Huzûruna varınca, bana halîfe Vâsık’ın hâlini sordu. Çok yakınlarındanım. İyidir, ben ayrılırken sıhhat ve âfiyette idi.” dedim. Bunun üzerine; “İnsanlar diyorlar ki; Vâsık vefât etti!” dedi. Bu sözüyle kendini kasdediyor zannettim. Bir müddet sustu sonra bana tekrar; “İbn-i Ziyâd ne yapıyor?” dedi. “İyidir, işi yolundadır.” diye cevap verdim. Bunun üzerine onun başına bir felâket geldi. Şüphesiz Allahü teâlânın takdiri ve hükmü ne ise o olur. Ey dostlar Vâsık öldü, yerine Câfer Mütevekkil halîfe oldu. İbn-i Ziyâd da öldürüldü.” dedi. Ben hayretle;”Ne zaman efendim?” diye sordum. “Sen ayrıldıktan altı gün sonra.” dedi.Bunları söyledikten birkaç gün sonra Medîne’ye yeni halîfe Mütevekkil’in gönderdiği bir kişi geldi. Durumu ondan öğrendik. Aynen Ali Hâdî hazretlerinin işâret ettiği gibi Vâsık ölmüş, İbn-i Ziyâd da katledilmiş!”
Ali bin Fudayl Hazretleri Sekizinci asrın sonlarında yaşamıştır. Hayâtı hakkında fazla bir bilgi yoktur. Abbâd bin Mansûr, Abdülazîz bin Ebî Revvâd, Leys bin Ebî Süleym, Zeyd bin Bekir ve Muhammed bin Sevr es-San’anî’den ilim öğrenip rivâyette bulundu. Kendisinden ise babası dâhil birçok âlim hadîs-i şerîf rivâyetinde bulundu.
Ali bin Fudayl, birgün birisinin; “O gün insanlar, âlemlerin Rabbi için (O’na hesap vermek için kabirlerinden) kalkacaklar.” (Mutaffifîn sûresi: 6) âyet-i kerîmesini okumakta olduğunu duydu. Bunun tesiri ile düşüp bayıldı. Yine birgün ağlıyordu. “Seni ağlatan nedir?” diye sorulunca; “Bana zulmedene, yarın Allahü teâlânın huzûruna çıkıp da, hiçbir sebep yokken niçin zulmettiği kendisine sorulunca, hiçbir cevap veremeyecek olan kimseye acıyorum da onun için ağlıyorum.” buyurdu
NE İÇİN AĞLIYORSUN? Hadîs âlimlerinden, Ali bin Fudayl vardı, Allah’tan korkusundan, her günahtan kaçardı.
Birgün ağlıyor idi, babası sordu ona: “Ne için ağlıyorsun, ey yavrum, söyle bana?”
Dedi ki: “Babacığım, kıyâmet gününde biz, Bir arada olmazsak, nice olur hâlimiz?
Şimdi olduğu gibi, olmazsak bir arada, Bunu düşünüyorum, ağlıyorum burada.”
Babası cevâbında, dedi ki evlâdına: Abdullah bin Mübârek, şöyle demişti bana:
“Dünyâdan kesilirse, bir kişi Allah için, Hâli ne de güzeldir, böyle olan kişinin.”
Fudayl bin Iyâd der ki, evlâdım Ali’yi ben, Gördüm kendi kendine, şu sözleri söylerken:
“Ey nefsim Cehennem’den, kurtuluş ne zamandır? Şâyet kurtulamazsan, hâlin ne de yamandır.”
Fudayl bin Iyâd der ki: “Bir keçimiz var idi, Bu keçi, başkasının, arpasından yemişti.
O günden îtibâren, o keçinin sütünden, Kimse süt içmemişti, ailemiz içinden.”
Ali bin Fudayl birgün, bir yerde otururken, Bir âyet-i kerîme, işitmişti birinden:
“Âlemlerin Rabbine, hesâb vermek üzere, İnsanlar o gün kalkıp, toplanırlar bir yere.”
Bayılıp düştü hemen, âyetin dehşetinden, Gelemedi kendine, fazla teessüründen.
Bu zâtlar hürmetine, yâ Rabbî, bizi affet, Böyle “yakîn îmânı”, bizlere de ihsân et!
Al-i İmran / 103. Hep birlikte Allah’ın ipine (kitabına, dinine) sımsıkı sarılın. Parçalanıp ayrılmayın. Allah’ın üzerinizdeki nimetini düşünün. Hani siz birbirinize düşmanlar idiniz de, O, kalplerinizi birleştirmişti. İşte O’nun (bu) nimeti sayesinde kardeşler olmuştunuz. Yine siz, bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan da sizi O kurtarmıştı. İşte Allah size âyetlerini böyle apaçık bildiriyor ki, doğru yola eresiniz.
Hucurat / 10. Müminler ancak kardeştirler. Öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin ve Allah’tan korkun ki rahmete eresiniz.
Tevbe / 119. Ey iman edenler! Allah’dan korkun ve doğrularla beraber olun.
Haşr / 9. Ve onlardan önce o yurda yerleşen imana sarılanlar kendilerine göç edip gelenleri severler ve onlara verilenlerden ötürü göğüslerinde bir ihtiyaç duymazlar. Kendilerinin ihtiyaçları olsa dahi, onları öz canlarına tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar umduklarına erenlerdir.
HADİS-İ ŞERİF
* Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Kimin yanında fazla hayvan varsa, onu hayvanı olmayana versin. Kimin de fazla azığı varsa onu azığı olmayana versin.” Resülullah, bazı mal çeşitlerini bu suretle saymaya devam etti. Öyle ki, bizden hiç kimsenin (yol sırasında) herhangi bir fazlalıkta hakkı olmadığı düşünvesine vardık.”
* Hazreti Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) gazveye çıkmak arzu etti ve: “Ey Muhâcir ve Ensâr topIuluğu! Kardeşlerinizden öyleleri var ki ne malları var ne de aşîretleri. Herbiriniz, iki veya üç kişiyi yanına alsın” dedi.” (Hazreti Câbir devamla der ki): “Bu tamim üzerine ben iki veya üç kişiyi yanıma aldım. (Yol boyu) devemde, diğerlerinin sırası gibi benim de bir (binme) sıram vardı.”
* İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ): “Ana-babanın ve yakınların bıraktıklarından herbirini mevâliye kıldık…” (Nisa, 33) ayetindeki mevaliye tabirini varisler olarak tefsir etmiştir. Keza ayetin devamında geçen “yeminlerinizin bağladığı kimselere haklarını verin” ibaresindeki “yeminlerinizin bağladığı kimseler” tabiriyle ilgili olarak da şu açıklamayı yapmıştır: “Mekkeli muhacirler Medine’ye geldikleri vakit, muhacir bir kimse Medineli bir ensari’ye -Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın aralarında tesis ettiği kardeşlik sebebiyle- kendi kan yakınlarından önce varis olurdu. Ancak: “Ana babanın ve yakınların bıraktıklarından, her birine varisler kıldık…” (Nisa 33) ayetiyle bu muamele neshedildi. Kelâm-ı ilâhi’de geçen “yeminlerinizin bağladığı” tabiriyle ifade edilen “muâhattan gelen kardeşlik hukuku” birbirinize yardım, rifâde (hacılara toplanan yardım, destek), bir de nasihat ve hayırhahlığa münhasırdır. Artık hukuki olan tevarüs kalkmıştır. Ancak kişi ihtiyari olarak vasiyette bulunabilir.”
* Hazreti Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Ümmetim beş tabakadır: İlk kırk yıl, hayır ve takva ehlidir. Bunu takip edenler yüzyirmi yılına kadardır. Bunlar merhamet sahibi, sıla-i rahme değer veren kimseler olacak. Sonra yüzaltmış yılına kadar olanlar birbirlerine sırt çevirirler, aralarındaki (kardeşlik bağlarını) koparırlar. Sonra da birbirlerini öldürme devri gelir. O devirde kurtuluş isteyin, kurtuluş!” Hazreti Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Ümmetim beş tabakadır. Her tabaka kırk yıldır. Benim tabakam ve ashabımın tabakası ilim ve iman ehli insanların tabakasıdır. İkinci tabaka kırk ile seksen yılı arasındaki (insanların) tabakasıdır, bunlar hayır ve takva ehli insanlardır…” (Hazreti Enes, sonra hadisi yukarıdaki şekilde tamamladı.)”
* İbnu Mes’ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Şu iki kişi dışında hiç kimseye gıbta etmek caiz değildir: Biri, Allah in kendisine verdiği hikmetle hükmeden ve bunu başkasına da öğreten hikmet sahibi kimse. Diğeri de Allah’ın kendisine verdiği malı hak yolda sarfeden zengin kimse.”
* İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “İki kişiye karşı gıbta caizdir: Birincisi o kimsedir ki, Allah kendisine Kur’ân-ı Kerim’i nasib etmiştir, o da onu, gece ve gündüz boyu ikame eder. İkincisi de o kimsedir ki, Allah Teâla ona mal vermiştir de o da gece ve gündüz (hak yolda) infak eder.”
* Hazreti Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlulah (aleyhîssalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Hasedden kaçının. Çünkü o, ateşin odunu -râvi dedi ki: Veya kuru otu- yiyip tükettiği gibi, bütün hayırları yer tüketir.”
* Hazreti Zübeyr (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Size ümem-i kadime hastalığı sirayet etti: Bu, hased ve buğzdur. Bu kazıyıcıdır. Bilesiniz; kazıyıcı derken saçı kazır demiyorum. O dini kazıyıcıdır. Nefsimi kudret elinde tutan Zât-ı Zülcelâl’e yemin ederim, sizler iman etmedikçe cennete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedikçe de iman etmiş olmazsınız. Birbirinizi sevmeye yardımcı olacak şeyi haber vereyim mi: Aranızda selâmı yaygınlaştırın.”
* Hazreti Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Hased (çekememezlik) hayırları yer bitirir, tıpkı ateşin odunu yeyip tükettiği gibi. Sadaka hataları söndürür, tıpkı suyun ateşi söndürmesi gibi. Namaz, mü’minin nürudur. Oruç ateşe karşı perdedir.”
Birbirinde fânî olma seviyesinde kardeşlik, dış dünyada te’sir icra edecek en müessir faktörlerden biridir. Birbirinin fazilet ve meziyetleriyle iftihar etme ve onları aynen kendindeymiş gibi kabullenme, cemaata ait fertleri de birbirlerine sımsıkı kenetleyecek ve içlerindeki hamle ruhunu kamçılayarak, kıvılcım halindeki istidat ve kabiliyetleri tutuşturup birer kor haline getirecek ve ilâhî rahmetin sağnak sağnak inmesine vesile olacaktır.
Vifak ve ittifak içinde birbiriyle bütünleşmiş ve tek vücut haline geliniş bu cemaatın ruh ve gönlüne Cenâb-ı Hakk’ın nusret ve yardım eli uzanacak ve onu hep müsbete, güzele ve doğru tarafa çevirecektir, dolayısıyle de cemaatın yanılma payı en asgariye inmiş olacaktır. Niyetleri halis olduğu için, belki bu yanılmalar da onlara sevap kazandıracaktır. Fakat birbirinden kopuk çizgide bulunanlarda, aynı çizgide olmalarına rağmen bu dediklerimizin tahakkuku mümkün değildir. Hele bir de çizgide inhiraflar, dolayısiyle de ihtilaflar baş gösterirse bir daha içinden çıkmak mümkün olmayan fasit daireye girilmiş olur. Böyle bir fasit daireye giriş ise, hedefe sırtını dönüp koşan insan gibi, her attığı adım onu esas gaye ve hedeften uzaklaştırır.
Mü’min, mesleğinin muhabbetiyle yaşamalı ve başkalarının hata ve kusurlarıyla meşgul olmamalıdır; başkalarını yıkmak, çürütmek ve kösteklemek yerine, varsa onların güzelliklerini sergilemelidir.
Başkalarının kusurlarıyla meşgul olan, kendi kusurlarını göremez ve kendi güzelliklerini de gösteremez. Ayrıca, basit bir kusur görüp de hemen tenkid etmenin aynısıyla mukabeleyi netice verdiği çok vâkîdir.
GERÇEK SEVGİ
Bir gün sormuşlar ermişlerden birine; “Sevginin sadece sözünü edenlerle,onu
yasayanlar arasında ne fark vardır?”
“Bakın göstereyim” demiş ermiş. Önce sevgiyi dilden gönlüne indirememiş olanları çağırarak onlara bir sofra hazırlamış.Hepsi oturmuşlar yerlerine.Derken tabaklar
içinde sıcak çorbalar gelmiş ve arkasından derviş kasıkları denen bir metre boyunda kasıklar gelmiş..Ermiş bu kasıkların ucundan tutup öyle yiyeceksiniz diye bir de şart koymuş.
Peki demişler ve içmeye teşebbüs etmişler.Fakat o da ne? Kasıklar uzun geldiğinden bir türlü döküp saçmadan götüremiyorlar ağızlarına.En sonunda bakmışlar beceremiyorlar,öylece aç kalkmışlar sofradan. Bunun üzerine “simdi,” demiş ermiş,”sevgiyi gerçekten bilenleri çağıralım yemeğe..”
Yüzleri aydınlık,gözleri sevgi ile gülümseyen ışıklı insanlar gelmiş oturmuş sofraya bu defa.Buydun deyince,her biri uzun boylu kasığı çorbaya daldırıp,sonra karsısındaki kardeşine uzatarak içirmiş.Böylece her biri diğerini doyurmuş ve şükrederek kalkmışlar sofradan.
“İşte” demiş ermiş,”Kim ki gerçek sofrasında yalnız kendini görür ve doymayı düşünürse,o aç kalacaktır. Ve kim kardeşini düşünür de doyurursa o da kardeşi tarafından doyurulacaktır şüphesiz,ve Sunu da unutmayın; gerçek pazarında alan değil veren kazançtadır daima…”
Muhammed / 38. İşte sizler, Allah yolunda harcamaya çağırılıyorsunuz. İçinizden kiminiz cimrilik ediyor. Ama kim cimrilik ederse, ancak kendisine cimrilik etmiş olur. Allah zengindir, siz ise fakirsiniz. Eğer O’ndan yüz çevirirseniz, yerinize sizden başka bir toplum getirir, artık onlar sizin gibi de olmazlar.
İsra / 29- Elini boynuna asıp bağlama (cimri olma), hem de onu büsbütün açıp saçma (israf etme); aksi halde kınanmış olursun ve eli boş açıkta kalırsın.
Al-i İmran / 180- Allah’ın, kendilerine lütfundan verdiği nimetlere karşı cimrilik edenler, bunun, kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Hayır o, kendileri için şerdir. Cimrilik ettikleri şey, kıyamet gününde boyunlarına dolanacaktır. Göklerin ve yerin mirası Allah’a aittir. Allah yaptıklarınızdan haberdardır.
Nisa / 37- Onlar ki hem kıskanır, cimrilik ederler, hem de herkese cimrilik tavsiye ederler ve Allah’ın kendilerine lütfundan verdiği nimeti gizlerler. Biz kâfirlere alçaltıcı bir azap hazırladık.
Tevbe / 76. Ne zaman ki, Allah lutfedip onlara ihsanda bulundu, onlar da cimrilik edip yüz çevirdiler ve zaten yan çizip duruyorlardı.
İsra / 100- (Ey Muhammed!) De ki: “Eğer siz Rabbimin rahmet hazinelerine sahip olsaydınız, fakirlik korkusunu yine de elden bırakmazdınız.” Doğrusu insan çok cimridir.
Furkan / 67- Ve onlar ki, harcadıklarında ne israf ne de cimrilik ederler; ikisi arasında orta bir yol tutarlar.
HADİS-İ ŞERİF
* Hazreti Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hazreti Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Satışında, satın alışında, borcunu ödeyişinde cömert ve kolaylaştırıcı davranan kimseye Allah rahmetini bol kılsın”.
* İbnu’l-Müseyyeb (rahimehullah)’den rivayet edildiğine göre demiştir ki: “Allah Teâlâ Hazretleri münezzehtir, (halde ve sözde) nezîh olanı sever; nâziftir, nezâfeti sever; kerîmdir, keremi sever; cömerttir, cömertliği sever. Öyle ise avlularınızı temizleyin ve yahudilere benzemeyin.”
* Hazreti Enes (radıyalahu anh) anlatıyor: “Muharcirler hicretle Medine’ye gelip (Ensar’ın yardımlarını gördükleri) vakit şöyle dediler: ” Ey Allah ‘ın Rasûlü ! Biz, çok maldan böylesine cömertce veren, az maldan da yardımı böylesine güzel yapan aralarına inmiş bulunduğumuz şu Medinelilerden başka bir kavmi hiç görmedik! Bize bedel işlerimizi yaptılar, hayatımızı düzene koymada yardımcı oldular. Biz (hicret ve ibadetlerimizle kazandığımız) sevapların hepsini onlar alacak diye korkuyoruz !” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara şu cevabı verdi: ” Hayır! Onlar sizin dua ve teşekkürlerinizden hâsıl olan sevabı alacaklar. ”
* Ahnef İbnu Kays anlatıyor: “Ben Kureys’ten bir grubla oturuyordum. Oradan Ebu Zerr (radıyallahu anh) geçti. Şöyle diyordu: “-Mal biriktirenleri, cehennem ateşinde kızdırılan taşlarla müjdele. Bu kızgın taşlar onların her birinin memelerinin uçlarına konacak, tâ kürek kemiklerinden çıkacak; kürek kemiklerine konacak, ta meme uçlarından çıkacak. (Böylece) çalkalanıp duracaklar” dedi. Bu konuşmayı dinleyenler başlarını indirdiler. Onlardan hiçbirinin bu adama cevap verdiğini görmedim. Bunun üzerine adam dönüp gitti. Ben de peşinden onu takip ettim. Nihayet bir direğin dibine oturdu.
-Bu adamların, senin kendisine söylediklerinden hoşlanmadıklarını görüyorum, dedim. Şu cevabı verdi: -Bunların hakikaten hiçbir şeye aklı ermiyor. Dostum Ebu’l-Kâsım (aleyhissalâtu vesselâm) bir keresinde beni çağırdı. Yanına varınca bana: -Uhud’u görüyormusun? dedi. -Evet görüyorum dedim. Bunun üzerine: -Bunun kadar altınım olmasını istemem, (olsaydı) üç dinar müstesna hepsini infak ederdim, buyurdu. Ebu Zerr (radıyallahu anh) önceki sözünü te’kiden:
-Bu (Kureyşliler var ya) dünyayı topluyorlar hiçbir şeye akılları ermiyor, dedi. Ben:
-Seninle bu Kureyşli kardeşlerinin arasında ne var ki, onların yanına uğramıyor, onlardan birşey almıyorsun? dedim. Ebu Zerr:
-Hayır! Rabbine yemin ederim, taa Allah ve Resûlüne kavuşuncaya kadar ben onlardanne dünyalık isterim ne de kendilerine din nâmına bir şey sorarım, dedi. Ben tekrar: -Şu ihsan meselesi hakkında ne dersin? dedim.
-Sen onu al. Çünkü, bugün onda bir nafaka var. Ancak, bu ihsan dinin karşılığında yapılırsa, bırak alma, dedi.
* Bir başka rivayette şöyle denmiştir: “Ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la beraber yürüyordum. O, Uhud dağına bakıyordu. Bir ara: “Evimde üç gece kalacak altınım olsun istemem. Ancak üzerimdeki bir borç sebebiyle tek dinarı koruyabilir, geri kalanın da Allah’ın kullarına şöyle şöyle dağıtılmasını emrederdim” dedi ve elleriyle önüne, sağına soluna dağıtma işareti yaptı”.
* Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hazreti Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Kâbe’nin gölgesinde otururken yanına geldim. Beni görünce: “Kâbe’nin Rabbine kasem olsun onlar zararda” buyurdu. Ben:
-Ey Allah’ın Resûlü, annem babam sana feda olsun, onlar kimlerdir? dedim. Buyurdu ki:
-“Onlar malca çok olanlardır. Ancak -eliyle ön, arka, sağ ve sol taraflarını göstererek- şöyle şöyle bol bol vermelerini emredenler müstesna” dedi ve hemen ilâve etti:
-“Böyleleri ne kadar az! Şunu bilin ki, devesi, sığırı, davarı olup da zekâtını vermeyen her insan kıyamet günü, o malları, mümkün olan en iri ve en semiz şekilde karşısına çıkıp, sırayla boynuzlarıyla toslayacak, ayaklarıyla çiğneyecek. Sonuncusu da bu muameleyi yapınca birinci tekrar başlayacak. Bu hal, insanlar arasındaki hüküm bitinceye kadar devam edecek.”
* İbnu Ömer anlatıyor: “Bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize hitab ederek şöyle buyurdular: “Sıkılık huyundan kaçının. Zira sizden önce gelip geçenler bu huy yüzünden helâk oldular. Şöyle ki: Bu huy onlara cimrilik emretti, onlar hemen cimrileşiverdiler, sıla-ı rahmi kesmelerini emretti, hemen sıla-ı rahmi kestiler, doğru yoldan çıkmayı (fücur) emretti, hemen doğru yoldan çıktılar.”
* Ebu Saîd el-Hudrî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İki haslet vardır ki bir mü’minde asla beraber bulunmazlar: Cimrilik ve kötü ahlâk.”
* Ka’b İbnu İyâz (radıyallahu anh) anlatıyor; “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı şöyle derken işittim: “Her ümmet için bir fitne vardır, benim ümmetimin fitnesi de maldır.”
* İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: “Çiftlik edinmeyin, dünyaya bağlanır kalırsınız.”
* Abdullah İbnu’ş-Şihhîr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Elhâhümü’t-tekâsür sûresini okurken yanına geldim. Bana: “İnsanoğlu malım malım der. Halbuki âdemoğlunun yiyip tükettiği, giyip eskittiği ve sağlığında tasadduk edip gönderdiğinden başka kendisinin olan neyi var? (Gerisini ölümle terkeder ve insanlara bırakır.”
* Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle söyledi: “Altına tapanlar mel’undur, gümüşe tapanlar mal’undur.”
* İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir keresinde, “Hanginiz, vârisinin malını kendi malından daha çok sever?” diye sordu. Cemaat: “Ey Allah’ın Resûlü içimizde, herkes kendi malını vârisinin malından daha çok sever” dediler. Bunun üzerine: “Öyleyse şunu bilin: Kişinin gerçek malı hayatında gönderdiğidir. Geriye koyduğu da vârislerinin malıdır.”
* Ebû Vâil anlatıyor: “Hazreti Muâviye (radıyallahu anh) bir gün Ebu Hâşim İbnu Utbe’ye uğradı. Maksadı geçmiş olsun ziyaretinde bulunmaktı, çünkü Ebu Hâşim hastaydı. Yanına varınca ağlar buldu. “Ey dayıcığım niye ağlıyorsun? Dayanamadığın bir ağrı veya dünyaya karşı bir hırs mı seni böyle ağlatıyor?” diye sordu. Ebu Vâil:-Hayır, asla bu sebeplerle ağlamıyorum. Ne var ki, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bizden bir söz almıştı, onu tutamadım (bu sebeple ağlıyorum) dedi. Hz. Muâviye: -Neydi o? diye sordu.-Ben, dedi, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı şöyle söylerken dinlemiştim: “Sizden birine, dünyalık olarak bir hizmetçi ve Allah yolunda cihadda kullanacağı bir binek edinecek kadar mal toplaması yeterlidir.” Halbuki bugün ben kendimi bundan daha çok mal toplamış görüyorum.
* Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir gün: “Ey Allah’ın Resülü! dendi, hangi sadaka daha üstündür?” “Fakirin cömertliğidir. Sen bakımıyla mükellef olduklarından başla.”
Cennete ilk defa âlimler, vaizler veya hocalar değil, hak ve hakikatı neşr uğruna malını ve canını hak yolunda bezleden, esnaf, tüccar ve kazanç seviyesi ne olursa olsun, bütün cömertler, Hakk’a dilbeste civanmertler girecektir. Evet onlar Rab’lerine fanî olan şeyler verecek ve bakiyi kazanarak ebediyete ereceklerdir.
Cennetin kapısını cömertler açacaktır. Dünyada o kapıya giden yolları açmalıyız ki, yanımızda daha nicelerini o kapıya kadar götürebilelim.
CİMRİ ZENGİNİN PİŞMANLIĞI
Çocuklarına ekmek alacak parası kalmayan fakir baba, yakınlarındaki zengin komşusuna gider, durumunu anlatarak:
— Ciddî sıkıntı içindeyim, bana yardım eder misiniz? der.
Yardım sözünü duyan zengin birden rahatsızlanmış gibi yüzünü buruşturup, çehresini ekşiterek:
— Sorma kardeşim, bugünlerde işler kesat gidiyor, fazla kâr edemiyorum, maalesef yardım edemeyeceğim, cevabını verir.
Çocukları aç bekleyen baba, çaresiz kalkıp gider. Bu defa tanıdığı bir fakir dostuna varır:
— Birader, senin durumunu da biliyorum, ama mecbur kaldığım için geldim, çocuklar bütün gün aç beklediler, bir tek ekmek alacak kadar olsun para bulamadım, der.
Kendisi de muhtaç olan bu fakir dost, hemen ayağa kalkar, öbür odaya gider, çekmecede bulunan parasını kavradığı gibi alıp getirir dostunun eline uzatın
— Aziz kardeşim, Allah kimseyi sıkıntı içine düşürmesin, ben çoluk çocuğun aç kalmasının ne demek olduğunu çok iyi bilirim, biz büyükler çöp tenekesinden de olsa ekmek bulur yeriz ama çocuklar bunu anlamazlar. Sen hemen evine git ve çocuklarına gereken ekmek ve katığı da yoldaki bakkaldan alıp, yavrularına ulaştır, der.
Sıkıntı içinde bunalmış olan baba eline geçen bu parayla dünyanın en zengin adamı olduğu hissine girerek hemen bakkala koşar, ekmek ve katık olarak da kucak dolusu yiyecekle eve gelir.Bekleşen çocuklar, babalarını bayram havasıyla karşılarlar. Karınlan doyunca da birer köşede uykuya dalarlar.
Çocukları seyrederken derin bir nefes alan baba da, sıkıntısını atmış olarak uykuya dalar.Beri tarafta zengin adam, o gece uykusunda enteresan bir rüya görür. Rüyasında gökyüzünde herkesin hayranlıkla seyrettiği iki tane köşk görür.Yıldızlarla süslenmiş köşkün birinden diğerine uçan melekler, kanatlarında köşkün sakinlerini götürüp getirirler. Zengin sorar:
— Bu köşkü satın almak isterim, kimindir acaba? Cevap verirler:
— Bu köşkün ikisi de falan mahalledeki fakir adamındır. Sıkıntı içinde kalan bir baba kendisine gelmiş, çocuklarının karnını doyuracak kadar olsun bir yardımda bulunmasını istemiş. O da çekmecesindeki son parasını vermiş, hemen gidip çocuklarına yiyecek almasını te’min etmiş. Onun bu yardımı Allah’ın hoşuna gittiğinden dolayı bu iki Cennet köşkünü ona verdi.
Heyecanla uyanan zengin sabahı iple çeker, hemen gidip yoksul adamı bulur ve teklifini yapar:
— Dün sana gelen yoksul babaya ne verdiysen iki mislini vereyim de o yardımı ben yapmış olayım olur mu?
Yoksul adam, cimri zenginin yüzüne dikkatle bakar ve şöyle cevap verir:
— Olmaz! Çünkü senin gördüğün rüyayı Allah bana da gösterdi. Ve iyi kalbli yoksul adam şunu da söyler:
— Hem senin vereceğin bu parayı alsam bile, sen o köşkü alamazsın.
— Neden? Sen aldın ya?
— Ben o yardımı yaparken sırf Allah rızası için yaptım. Sen ise bu parayı bana Allah için değil, rüyada gördüğün köşke sahip olmak için vereceksin. Anladın mı şimdi aradaki farkı?
— Keşke, der, böyle cimri zengin olacağıma, senin gibi iyi kalbli dindar, kanaatkar biri olsaydım da o köşklere ben sahip olsaydım.
FAZLA VERENE
Hazreti Osman Efendimiz, yüz deve yükü buğday kervanı ile Medine’ye dönmüştü. Halktan bazıları yanına yaklaştı ve buğdaydan satın almak istediler. O, “Ben onları daha fazla ücret veren birisine sattım.” dedi. Şaşırmışlardı. Şikayet için devrin halifesine, Hazreti Ebubekir Efendimize gittiler. “Siz Osman’ı yanlış anlamış olmalısınız.” dedi ve kalkıp onlarla birlikte Hazreti Osman’ın yanına geldi:
– Ya Osman, bu insanlar senin, “Daha fazla ücret veren birisine sattım.” dediğini söylüyorlar, dedi.
– Evet, dedi Hazreti Osman. Ben o buğdayları daha fazla ücret veren birisine, yani Allah’a sattım.
Daha sonra fakirlere, ihtiyacı olanlara dağıttı. Mesele anlaşılmış oldu. Ebubekir Efendimiz, Osman hakkında yanılmamıştı.
VEREN KEPÇE DEĞİL
Molla Cami anlatıyor: Cömert birisine sormuşlar:
– Fakirlere ve muhtaçlara verdiğin, dağıttığın şeylerden ötürü gönlüne kibir geliyor, onları kendine minnettar görüyor musun?
– Kesinlikle hayır. Ben kendimi aşçının elindeki kepçe gibi görüyorum. Verilen kepçeden geçse de veren aşçıdır. Kepçe, “rızkı veren benim” gibi bir hisse kapılabilir mi? demiş.
Keşke insanlar, yaptığı hayırlı icraatlarda aşçının elindeki kepçe kadar dahi pay sahibi olmadıklarım idrak edebilse ve gizli şirk gibi büyük bir çirkinliğe düşmeseler…
FAKİRİN ÜMİDİ
Tebriz’de, Bedrettin Ömer isminde cömert bir zengin vardı. Öyle kerem sahibi bir cömertti ki, şöhreti Tebriz’in sınırlarım aşmış, komşu illere kadar yayılmışta.
Komşu illerden birisinde yaşayan bir fakir, Bedrettin Ömer’in cömertliğim düyunca, ona güvenerek borçlanmaya başladı. Kendi kendisine: “Tebriz’e gider, Bedrettin Ömer’in huzuruna çıkar, ihsanına nail olur, borçlarımı öderim.” diyordu. Bu ümitle bir hayli borçlandıktan sonra Tebriz’in yolunu tuttu. Heyhat ki, o yolda İken Bedrettin Ömer ölmüştü.
– Ey kerem sahibi, sana güvenerek borçlandım. Ben şimdi ne yapacağım? diyerek dövündü, feryat etti. O gece Bedrettin Ömer’in vekili, rüyasında Bedrettin
Ömer’i gördü. Bedrettin Ömer ona:
– Bir yoksul bana güvenerek borçlandı. Ben onun borçlanmn karşılığım ayırıp falan yere saklamıştım. O parayı oradan çıkar, adama ver, dedi.
Vekil uyanınca hemen o parayı bulunduğu yerden çıkardı ve gidip mezarın basında ağlayan fakire verdi.
Rabbimiz sonsuz kerem sahibidir. Bedrettin Ömer’lere de ikram etmeyi, vermeyi öğreten, sevdiren odun Ona itimat eden insan hiç umulmadık yerlerden gelen ihsanlara şahittir ve şahit olacaktır. Ve zaten mahlukatın gördüğü bütün lütuflar da onun ikramı, ona olan itimadın bir neticesidir. Demek ona itimat eden, onun hazinelerim kendi hizmetinde bulur. Kendisine güvenenin güvenini onun kulu bu denli boşa çıkarmazsa, kim bilir O ne yapar? Ve O kulun zannı üzeredir.
Tarih boyunca iki duygu çarpışmıştır:
Cömertlik ve cimrilik!
İnsanlar hep bu iki duygunun imtihanı içinde ömürlerini sürdürmüşler, iki anlayışın ibretli örneklerini bırakarak hayat sahnesinden çekilip gitmişlerdir.
Kimileri cimrilik örneği bırakmış, kimileri de cömertlik numuneleri sunmuş, ahirete cömertlerden biri olarak girme saadetine erişmiştir.
Peygamberimiz Efendimiz, cömertlikle cimriliği iki dala benzetir ki, bu dalların birinin kökü cennette, birininki de cehennemdedir.
İmam Hatiplerde başörtüsü, dışarıda sarık, okulda namaz yasaklanıyor. Neden? İşte sebebi:
Hazreti Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: Anne – babamı îslâm dini üzerine sarılmış vaziyette biliyor, îslâm öncesini asla hatırlamıyorum. Allah’ın Resulünün sabah ve akşam bize gelmediği bir gün geçmezdi. Müslümanların başı belâya uğramaya başlayınca Hazreti Ebû Bekir radıyallahu anh, Habeş diyarına hicret etmek üzere yola çıktı. Yemen’deki Berkü’l Gimad denilen yere geldiği zaman, memleketin efendisi Ibnu’d Dugunne kendisine rasgeldi ve:
– Nereye gitmek istiyorsun, Ey Ebû Bekir? diye sordu.
Hazreti Ebû Bekir de: – Kavmim beni memleketimden çıkmaya mecbur bıraktı. Bu sebepten dolayı yer yüzünde dolaşmaya ve Rabbime ibadet etmeye niyetlendim, diye cevap verdi.
Ibnu’d Dugunne.:
– Ey Ebü Bekir, senin gibi bir zat memleketinden ne çıkar, ne de çıkarılır. Sen fakiri giyindirir, akrabaya yardımda bulunur, aciz ve zayıfların yükünü üzerine alır misafire ikram eder, musibetlerde yardımını esirgemezsin, işte ben senin kefilin ve yardımcınım. Memleketine dön ve arzu ettiğin şekilde Rabbine ibadet et, dedi.
Bunun üzerine Hazreti Ebû Bekir radıyallahu anh, memleketine döndü ve Ibnu’d Dugunne de kendisiyle beraber geldi. O gece Kureyş’in ileri gelenleri ile görüştü ve: – Ebû Bekir gibi bir zat memleketinden ne çıkar, ne de çıkarılır. Yoksulu giydiren akrabaya yardım eden aciz ve zayıfların yükünü üzerine alan, misafire ikramda bulunan ve musibetlerde yardımını esirgemeyen bir zatı memleketten nasıl çıkarırsınız? dedi.
Kureyşliler, Ibnu’d Dugunne’nin bu kefalet ve teminatı karşısında, Hazreti Ebû Bekir radıyallahu anhe eziyet vermekten vazgeçti.
Ancak Ibnu’d Dugunne’ye dediler ki: – Ebû Bekir’e söyle: Rabbine evinde ibadet etsin, namazını evinde kılsın, dilediğini okusun, bunlarla bize eza etmesin, bunları açıktan yapmasın. Çünkü onun bu şekilde çocuklarımız ve kadınlarımızı kandıracağından endişe ediyoruz.
Ibnu’d Dugunne onların bu söylediklerinin hepsini, Ebû Bekir radıyallahu anh’e bildirdi. Bundan sonra da Hazreti Ebû Bekir evinde ibadet etmeye, açıktan namaz kılmamaya ve evinden başka bir yerde Kur’an okumamaya başladı. Bir süre bu şekilde devam ettikten sonra, aklına başka bir düşünce geldi. Evinin avlusu içerisinde bir namazgah inşa etti ve orada namaz kılıp Kur’ân okumaya başladı. Bu defa müşriklerin kadın ve çocukları, onu dinlemek için namaz kıldığı yerin yanında toplanmaya başladı. Hazreti Ebû Bekir’i seyrediyor ve okuyuşuna hayranlık duyuyorlardı. Hazreti Ebû Bekir, Kur’ân okuduğu zaman göz yaşlarını tutamayan ve çok ağlayan bir zat idi. Bu durum, Kureyş müşriklerinin ileri gelenlerini endişelendirdi ve îbnu’d Dugunne’yi çağırdılar ve geldiği zaman, kendisine dediler ki:
– Biz, Ebû Bekir’in ibadetini evinde yapılması şartı ile senin himayen altında kalmasına razı olmuştuk. O ise bu haddi aştı. Evinin avlusunda kendisine mescid yaptı. Açıktan Kur’ân okumaya ve namaz kılmaya başladı. Biz ise, onun kadınlarımızı ve çocuklarımızı aldatmasından endişe ediyoruz. Bundan dolayı, onu bundan böyle bu şekilde yapmaktan vazgeçir. Eğer evinde sessizce Rabbine ibadet etmek isterse, bunu yapabilir. Bu davranışını terketmediği takdirde verdiğin himayeden vazgeçmesini iste. Çünkü biz senin verdiğin sözü bozmak istemedik ama Ebû Bekir’in açıkça kılmasını’da kabullenmedik.
Bunun üzerine îbnu’d Dugunne Hazreti Ebû Bekir’e geldi ve:
– Sana hangi şartlar içerisinde taahhüdde bulunduğumu hatırlıyorsun. Ya bu şarta uyacaksın, yahut himayem altında olmaktan vaz geçeceksin. Çünkü ben, kendisine himaye edeceğime dair söz verdiğim bir kimseye karşı sözümde durmadığımı, Arab’ın duymasını istemem, dedi.
Buna karşılık olarak Ebû Bekir radıyallahü anh: – Başka yapılacak bir şey yok, himayeni iade ediyor ve Allah’ın himayesine sığınmayı tercih ediyorum, diye cevap verdi. (Buharî)
Kafirler İslam nişanlarından bu sebeple korkmaktadır. Çünkü göz ve kulak kalbe giden iki yoldur. Göz görürse, kulak işitirse kalbin meyletmesi daha kolaydır. Bunu anlayan kafirler kendilerine göre tedbir almışlar ise de Mevla Teala dinini tamamlayacağına söz veriyor.
Hazret-i Ali Bekkâ. Künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Lakabı Bekkâ olup, “çok ağlayan” demektir. 1174 (H.570) senesinde doğdu. 1271 (H.670)de vefât etti. Kudüs civârına yakın bir yerde zaviyesi, tekkesi vardı. Burada bulunur, gelip geçenlere ve ziyâretine gelenlere yardım eder, yiyecek ikrâm ederdi. Hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur.
SON NEFES Hazret-i Ali Bekkâ, insanlara örnektir, Bekkâ ismi, lügatta, “Çok ağlayan” demektir.
Bir hâdise üstüne, pekçok ağladığından, Ona “Bekkâ” lakabı, verilmişti o zaman.
Şöyle ki, sâlihlerden, bir yâren’i var idi, Hâller ve kerâmetler sâhibi bir velîydi.
Onun ile Bağdat’tan, yolculuğa çıktılar, Bir yıllık mesâfeyi, bir saatte aldılar.
Sonra o arkadaşı, dedi: “Ben falan yerde, Öleceğim falan gün ve falan saatlerde.
İstediğim odur ki, tam o vefât ânımda, Sen de hazır olasın, o gün benim yanımda.”
O gün ve o saatte, gitti onun yanına, Hakîkaten gördü ki, az kalmış vefâtına.
Lâkin dikkat etti ki, o son anda mâlesef “Küfür sözler” söylüyor, üzülüp etti esef.
Îmânla ölsün diye, çok uğraştı ise de, Muvaffak olamadı, kâfir öldü yine de.
İşte bu hâdiseden, tâ ölünceye kadar, Ömrü hep ağlamakla, geçmiş idi bu karar.
Alıp cenâzesini, vardı bir kiliseye, Gördü bir topluluğu, merak etti “Ne diye?”
Dediler ki: “Bu gece, bizim bir ruhbanımız, Öldü, lâkin bir şeye, çok sıkıldı canımız,
Tam öleceği anda, çıktı kendi dîninden, “İslâm dîni” üzere, vefât etti âniden.”
Dedi: “Bu getirdiğim, cenâze de, mâlesef, Ölürken îmân ile, olamadı müşerref.
Alın bu cenâzeyi, onu da verin bana, Kefenleyip gömeyim, İslâm mezarlığına.”
Aldı o cenâzeyi, yıkadı, kefenledi, İslâm mezarlığına, götürüp defn eyledi.
Biri, ömrü boyunca, yaşadı dalâlette, Sonunda îmân edip, kavuştu hidâyete.
Biri de, uzun yıllar, mümin idi ve fakat, En sonunda mâzallah, îmânsız etti vefât.
Gerçi bu, istisnâdır, asıl olan her insan, Nasıl yaşıyor ise, öyle ölür çok zaman.
Yâ Rabbî, sen bizleri, ayırma bu îmândan, Kaydırma kalbimizi, o küfre hiç bir zaman.
İbni Ömer radıyallahü anh’ten rivayet edilir: Peygamber aleyhisselâm şöyle buyurdu:
Üç kişi yolda giderken yağmura tutulup, dağın bir mağarasına sığındılar. Arkasından da sığındıkları mağaranın önüne dağın üzerinden bir kaya düşüverdi ve mağarayı kapattı. Bunun üzerine biribiriyle şöyle konuştular:
Allah için işlediğiniz bir iş varsa, hatırlayın ve onu vesile ederek Allah’a dua edin, belki sizi bu belâdan kurtarır.
Aralarından biri:
— Ey Rabbim! Benim pek yaşlı annem-babam vardı ve bir de küçücük çocuklarım. Onlara ben bakarım. Otlaktan koyunlarımla döndüğümde, koyunları sağar ve yavrularımdan önce anne – babama süt içirir, onları beslerdim. Bir gün geç kaldım, karanlık bastıktan sonra ancak gelebildim ve anne-babamı uyumuş olarak buldum. Yine her zamanki gibi, koyunlarımı sağdım ve çocuklarım açlıktan bağrıştıkları halde, anne – babamdan önce onları beslemeyi, onlara süt içirmeyi münasip bulmadım. Anne-babamı da uyandırmaya kıyamadığım için, sabaha kadar başları ucunda, onları beslemeye hazır vaziyette ayakta bekledim. Eğer bu amelim indinde kabul olunup rızanı kazanmışsa, göğü görecek kadar olsun, önümüzü açıver, Ey Allah’ım, dedi. Allahü Teâlâ da kayayı biraz kaldırmak suretiyle bir miktar açtı ve gökyüzünü gördüler.
İkincisi:
Ey Allah’ım! Bir amcam kızı vardı. Onu, bir erkek, kadını nasıl severse öyle aşırı bir sevgi ile seviyordum. Bir gün kendisi ile cinsî münasebette bulunmayı arzu ettim. Kanmadı; yüz dinar getirmedikçe olmaz, dedi. Bu parayı biriktirinceye kadar çalıştım ve gayrî meşru münasebette bulunmak üzere tam önüne geçtiğim sırada, amcam kızı: Ey Allah’ın kulu Allah’tan kork ve ancak Allah’ın hakkı olan şer’î nikah ile mühürü aç, dedi. Bunun üzerine derhal vazgeçip kalktım. Eğer bunu senin rızan için yaptığımı kabul ediyorsan,kapıyı biraz daha aç, dedi. Allahü Teâlâ da kapıyı biraz daha açtı.
Üçüncüsü ise şöyle dedi:
Ey Rabbim, ben bir arak (ölçek adı) pirinç karşılığında birini ücretli olarak çalıştırıyordum, işini bitirdiğinde hakkımı ver, dedi. Verdim. Almak istemedi, gitti. Ben de o pirinci ekmeye devam ettim ve ondan elde ettiğim kazanç sonunda çobanları ile birlikte bir inek sürüsü temin edinceye kadar eke durdum. Alacaklı günün birinde geliverdi ve:
— Allah’tan kork! dedi. Ben de kendisine:
— Çobanları ile birlikte duran şu ineklerin yanına git ve onları al, dedim.
— Allah’tan kork! Ve benimle alay etme! dedi.
— Alay etmiyorum, onlar senin, onları al! dedim. Ve aldı. Ey Allah’ım, eğer bunu senin rızan için yaptığımı kabul ediyorsan, kalan kısmı da aç! diye dua etti. Allahü Teâlâ da açtı.
Bir rivayette: Bunun üzerine çıktılar ve yollarına devam ettiler.
Hazreti Ömer bin Hattâb radıyallahü anh anlatıyor: Bir gün biz, Peygamber aleyhisselâmın yanında iken birden, elbisesi bembeyaz sakalının kılları ile saçları kapkara, üzerinde yolculuk eseri görünmeyen, hiçbirimizin tanımadığı bir adam geliverdi. Peygamber aleyhisselâmın tâ yanına oturdu. Diz kapaklarını O’nun diz kapaklarına dayadı. Ellerini dizlerine koydu Ve:
— Ey Muhammed, bana islâm’dan haber ver? dedi. Allah’ın Peygamberi:
— islâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed aleyhisselâmın Allah’ın Resulü olduğuna şehâdet etmen, namaz kılman, zekât vermen, Ramazan ayında oruç tutman, yol bakımından gücün yettiği takdirde hacc etmenden ibarettir, buyurdu.
Adam:
— Doğru söyledin, dedi.
(Hazreti Ömer) Biz buna hayret ettik. Hem soruyor, hem de Hazreti Peygamberi tasdik ediyor.
Adam devam ederek:
— Bana îman nedir? anlat, dedi. Allah’ın Peygamberi:
— iman, Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe ve bir de hayır ile şer (herşey) in Allah’ın takdiri ile olduğuna inanmandan ibarettir, diye cevap verdi.
Adam:
— Doğru söyledin, dedi ve:
— İhsan nedir? diye sordu.
Allah’ın Peygamberi:
— İhsan, Allah’ı görür gibi kendisine ibadet etmendir. Çünkü sen O’nu görmesen de, O seni görür, buyurdu. Adam:
— Bana kıyametin zamanından haber ver? dedi. Peygamber aleyhisselâm:
— Bu meselede kendisine sorulan kişi, sorandan daha bilgili değildir, dedi. Adam son olarak:
— O’nun (kıyametin) alâmetlerinden bana haber ver, dedi. Peygamber aleyhisselâm:
— Cariyenin efendisini doğurması; yalın ayaklıları, çıplakları, fakirleri ve koyun çobanlarını yapılarının yüksekliği ile övünür ve yarış eder oldukları halde görmendir, buyurdu.
(Hazreti Ömer) Sonra bu adam gitti ve ben, bir süre Peygamber aleyhisselâmın huzurundan ayrıldım; sonra kendisine vardığımda; Peygamber aleyhisselâm:
— Ey Ömer, soranın kim olduğunu biliyor musun? diye sordu.
— Allah ve Resulü en iyi bilir, dedim. Bunun üzerine Peygamber aleyhisselâm:
— O, Cebrail’dir; dininizi öğretmek üzere size geldi, buyurdu.
Yemen’de yetişen evliyânın büyüklerinden Alevî bin Ali bin Akîl bin Ahmed bin Ebî Bekr bin Abdürrahmân es-Sekkaf (K.S). Seyyid Alevî olarak tanındı. 1551 (H.958) senesinde Yemen’de bulunan Terîm beldesinde doğdu. Orada yetişti. 1638 (H.1048) senesi Muharrem
ayının yirmi beşinde, Çarşamba günü öğleden evvel, Mekke-i mükerremede vefât etti. Cennet-ül-Muallâ Kabristanında medfûndur.
O HALDE GİDİP DÖNÜN
Hac mevsiminde bir kâfile, Seyyid Alevî hazretlerinin huzurlarına gelip, hacca gitmek üzere kendilerinden izin istediler. Seyyid hazretleri; “Haccınızı gelecek seneye tehir edin.” buyurdular. Lâkin gelenlerin reisi kabul etmedi ve;
“Mutlakâ bu sene Hicaz’a gitmemiz lâzım.” cevâbını verdi. Seyyid hazretleri de;
“Mâdem bu sene gitmek arzusundasınız, o halde gidip dönünüz.” buyurdular. Bu topluluk, Seyyid hazretlerinin yanından ayrılarak, bir gemi ile yola çıktı. Rüzgâr esmediği için gemi zamânında gidemeyince haccı yapamadılar. Hac farizasını yerine getiremeden dönmüş oldular. Bunun, Seyyid Alevî hazretlerinin sözünü dinlememekten ileri geldiğini anladılar. Ertesi sene yine hacca gitmeye karar verip Seyyid hazretlerinin duâsını taleb ettiler. Seyyid hazretleri; “Bu sene gitmenizde bir beis yoktur, gidiniz. Hak teâlâ size selâmet nasîb etsin. Murâdınıza nâil olunuz.” buyurdu ve ellerindeki tesbihi birine verdi.
“Mekke-i mükerremede Makâm-ı İbrâhim’de buluşuruz, orada bu tesbihi sizden alırım.” dedi. Hacılar Mekke-i mükerremeye vardıklarında, Seyyid Alevî hazretlerini orada gördüler. Buyurdukları gibi tesbihi eline verdiler. Milibar’a döndüklerinde Seyyid Alevî hazretlerini ellerindeki aynı tesbih ile buldular.
SEYYİDLERE HÜRMET
Vecîhüddîn Abdürrahmân bin Atîk el-Hadramî isminde meşhûr bir kimse vardı. O kimse, seyyidlerden bâzılarına dil uzatır, eziyet ederdi. Nihâyet o seyyid zâtlar, daha fazla tahammül edemeyip Seyyid Alevî’ye gelerek, o kimsenin yaptıklarını haber verdiler ve yardım istediler. Seyyid
Alevî onlara buyurdu ki: “Artık onun şerrinden emin olursunuz. İnşâallah bundan sonra size hiç sataşmaz.” O gün akşam olduğunda, Vecîhüddîn evinde iken evi yıkıldı. Kendi canını zor kurtardı. Evi de yeni yaptırmıştı. Kendi kendine çok korktu. Bu hâlin seyyidlere olan eziyetleri sebebiyle meydana geldiğini anladı. Yaptıklarına çok pişmân oldu. Kendi kendine bundan sonra seyyidlerden hiçbir zâta karşı gelmeyeceğine ve sıkıntı vermeyeceğine dâir söz verdi.
Fâtih Sultan Mehmed Han, İstanbul’u küffâr elinden kurtarmak üzere kuşatmıştı. Fetih ordusu İstanbul surlarına dayanmış, Fâtih Sultan Mehmed Han fethin gerçekleşeceği zamânı sabırsızlıkla bekliyordu.
Anadolumuz gerçekten de evliya yatağıdır. O evliyalardan birisi de Ali Osman efendidir. Son devir Anadolu velîlerinden. Tokat’ın Erbaa ilçesi Holay köyünde 1877 yılında doğdu. 
Alâeddîn Lâhorî hazretleri Hindistan’da yetişen evliyânın büyüklerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1397 (H.800) senesinde Pânî-pût şehrinde vefât etti. Önceleri, ahâlinin en zenginlerinden ve önde gelenlerinden olup, çok sevilen ve öğülen bir zât idi. Sonraları tasavvuf yoluna girip, bütün malını fakirlere dağıttı… BÜTÜN MALINI DAĞITTI…
Dârendeli Hilmi Efendi, Ziyâeddîn Gümüşhânevî hazretlerinin telebesidir. 1916 yılında Maraş’ta vefât etti. Kabr-i şerîfi, Şeyh Âdil mezarlığındadır…
Ebu’l-Leys Semerkandî Abdullah b. Mesud’un şöyle dediğini anlatıyor:
Ömer ibn Abdilaziz alimlere göre, ilmiyle amil alimlerden ve Hulefa-i Raşidin’den sayılır.[1]
Evliyânın büyüklerinden. İsmi, Ali olup, babasının ismi Sehl’dir. Nisbeti el-Ezher el-İsfehânî, künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Doğum târihi ve yeri belli değildir. Cüneyd-i Bağdâdî, Ebû Türâb Nahşebî gibi büyüklerle görüştü. Muhammed bin Yûsuf el-Bennâ’nın talebesidir. Remle’de otururdu.
Tarih boyunca tasavvuf yolu ile halkın maneviyatıyla meşgul olan erler cihad meydanlarında da kendilerini göstermiş hatta çağ açıp çağ kapamak da onlara nasip olmuştur. Bu gün tarikatı inkar edenler, Kur’an-ı Kerimde açıkça geçtiği halde Allah dostlarını alaya alanlar ve bunu “tevhid” aldatmacasıyla yapanlar tarihe dönüp bir baksınlar. Nerede İslam var orada Allah dostları var, nerede bir fetih var, nerede bir cihat var orada Allah dostları var.
Halvetiyye tarîkatı şeyhlerinden. Bosna’nın Mostar kasabasında doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1598 (H.1007) yılında Sigetvar Kalesi yakınlarında vefât etti. Küçük yaşta din ve fen ilimlerinin tahsîline başladı. Kısa sürede ilerleyerek bu ilimlerde kemâl dereceye ulaştı. Ancak bu ilim kâfi gelmemişti. Bu sebeple İstanbul’a geldi. Devrin ulemâsından dersler aldı, ilmini ilerletti. Öğrendikçe ilâhî aşkı artıyordu. Nihâyet hocalarının tavsiyesi ile Bosnalı Bâlî Efendinin halîfesi Nûreddînzâde’ye bağlandı. Uzun sene hizmetinde bulundu. Nefsinin isteklerine sırt çevirdi ve tasavvuf mertebelerinde ilerledi. Sonra hocasının izni ile hac vazîfesini yaptı ve Ravda-i mutahherayı ziyâret etti.
