 |
|
|
 |
|
| ABDULHAMİD HAN |
ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026 |
|
|
|
|
 |
.
Araf suresi 177. ayeti kerime açıkça zikri ilahiye işaret etmektedir. Meşhur Elmalılı Hamdi Yazırın tefsirindeki dikkat çekici ifadelere bir göz atalım.
وَاذْكُر رَّبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِينَ
Ve Rab'bini içinden yalvararak ve korkarak ve yüksek olmayan bir sesle sabahları ve akşamları zikret ve gâfillerden olma” (A’raf sh-177)
Resulüm ya Muhammed! Bunları söyle,
وَاذْكُر رَّبَّكَ فِي نَفْسِكَ
ve nefsinde Rabbini zikret,
تَضَرُّعاً وَخِيفَةً
Bir tazarru ve yakarış ile ve bir nevi korku ile yani korkarak, çekinerek ve
yalvararak, yakararak, kalben ve fikren,
وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ
sesli olmayan bir söz ile, yani sırrî olanın biraz üstünde, yalnızca kendin
işitecek kadar, kırâet veya dua veyahut dil ile yapılan zikirlerden güzel
tefekküre engel olmayacak şekilde,
بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ
Sabahları ve akşamları, (işte böylece) içinden Rabbini zikretmeyi kendine vird et,
وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِينَ
ve gafillerden olma.. Kalbin, daima uyanık olsun ve Allah'ı zikretmeye
devam et.
ÖNEMLİ BİR İZAH
İnsan varlığında, Ruh ile bedenin çok tuhaf bir ilişkisi vardır ki, düşünce ile duygu, vicdan ile akıl insanın ruhsal varlığında bir bütünlük teşkil eder.
Bu ilişkide, şahsiyet bütünlüğü meydana gelir. (Sadeleştirilmiş Elmalılı tefsri.4-197) Bu birlik, Allah'ın birliğini tanımaya doğru açılan bir pencere durumundadır.
Bu ilişki sebebiyledir ki, ruhta meydana gelen bir etki bedene de etki eder ve bedende meydana gelen bir etkinin ruhta da bir takım sonuçları görülür. Bir misal olmak üzere, düşünülmelidir ki:
Ekşi bir şey hayal ettiğimiz zaman bile ağız sulanır. Bir faciayı anlatırken bile baş ağrısı, heyecan veya baygınlık meydana gelebilir. Ki, bunlar ruhtan bedene gelen etkinin göstergeleridir.
Aynı şekilde bedende meydana gelen bir takım yara ve hastalıkların acısı ruhta duyulur veya bedende tekrarlanan bir takım işlerin etkisiyle ruhta kuvvetli bir meleke meydana gelir. Ki, bunlar da bedenden ruha gelen etkinin izleridir. Böylece insanda güzel tefekküre engel olmayacak şekilde ve kendi kendisinin duyacağı kadar, diliyle zikir alışkanlığı yerleştiği zaman bu zikirden hayal âleminde bir eser meydana gelir. Ve bundan ruha bir nur yükselir, sonra bu nurlar ruhtan tekrar dile, dilden
hayale yansıyarak akıp gider. Karşılıklı aynalar gibi sürekli olarak birbirini takviye eder ve destekler. Bununsayısal artışına da sınır yoktur.Ve bu sonsuz denizin yüce ve kutsal makam ve mertebeleri nihayetsizdir.
Marifet yolculuğu işte bu sınırsız denizde, Hakk'ın rızasına doğru yürümek ve yol almaktır.
Bu yolculuğun yegane gemisi nefis yegane dümeni de Allah'ı zikirdir.
Tam gaflet mutlak tehlikedir. Bir anlık gaflet bile, bir tehlike ihtimalini içerir.
(Sadeleştirilmiş Elmalılı tefsri.4-198)
.
Ahirette herkesin kendi imamı ile çağırlacağı bir hakikattir. Tasavvuf yolu ile Seyri sülükte manevi kariyer elde etmek isteyen bir müridin ilk ve enn önemli işi manen kendisine irşad vazifesiverilmiş zatı bulabilmektir.
“Ey iman edenler! Allahtan korkun ve ona yaklaşıp vasıl olmak için vesile arayın…”(s. Maide 35) ayeti kerimesi ; “Kim ki zamanın sahibini bilmeden ölürse cahiliyet üzerine ölmüştür”hadisi şerifi ve “Şeyhi olmayanın şeyhi şeytandır” gibi bir çok nass ve delaleti nass, mürşid-i kamile temessükün elzemliğinden bahsetmektedir. Ayette geçen vesileden muradı Fahreddini Razi Hazretleri tefsirinde, “mürşidi kamil” olarak ifade etmiştir. Emr-i ilahi olan bu muazzam devlete müracat etmek akıllı bir müminin ilk yapacağı iştir. Yavuz Sultan Selim hazretlerinin de dediği gibi Cihana (dünyaya) sahip olmak kuru bir kavgadan ibaretmiş, bir mürşidi kamile bent olmak(onun müridi olmak onun terbiyesi altında yetişerek nefsini tezkiye etmek ) her şeyden evla imiş.Bu mukayese ve bent olmak aklın tartıp anlayacağı bir şey değildir.Akıl ne kadar zorlarsa zorlasın müritlik mürşitlik rabıta tasavvuf vs. kavramların özünü tartamaz.Başka bir ifade ile maneviyat aklın bittiği yerde başlar.Bu ifadelerle kalbimizi tenevvür ederek gönlümüzü neş’elendirdikten sonra ibtida-i kelam yapalım;
Yukarıdaki uyarılar hak olunca şer’i emirleri kusursuz bir şekilde yerine getiren her müminin yapmakla yükümlü olduğu husus, zamanın sahibinin emrinde hareket ederek ona mürid olarak nefsini tezkiye etmektir. Fakat hikmet-i ilahidir ki; zamanın sahibi ve mürşidi kamil olan zatları bulmak herkese nasip olmamaktadır. Hatta bir kimseye nasip olmayınca demir ayakkabı giyerek ve Nuh a.s. kadar yaşayarak bu zatı bulmak için gayret sarfetse bile onu emeline ulaştıramaz. Fakat nasip derken tesadüfen bulunması, ya da şansa bağlı olmak anlamında düşünülmemelidir. Bu kapıya adım atan her mürid bunu ya akıttığı göz yaşı ırmaklarına ya bir hayır duaya ya ecdadına ya da başka Rıza-i İlahiyi celb eden durumlara borçludur. Madem ki nasip işi, o halde nasibim varsa zaten ulaşırım o zata diye kenarda oturmakta çok yanlış bir harekettir. Zira o uğurda gayret sarf etmek bile ne yüce bir saadettir. Asıl nasipsizlik hiç umursamadan bu zatları arama peşinde olmayan tembel ve cahillerdir.
Her şeyin sahtesi olduğu gibi bu yüce zatları da taklit edip halkı kandıranların olduğu da unutulmamalı ve bu zatların alametlerini çok iyi bilerek hakikisi sahtesinden ayırt edilmelidir. Bu zatlar kimlerdir? Efradını câmî ağyarını mani şekilde nasıl izah edilmelidir?
Zamanın sahibi, aynı zamanda mürşid-i kamillerdir. Malum olduğu gibi Peygamberler hidayeti beşer ile vazifeli olup bu makam kesb ile yani gayretle elde edilen bir makam değildir.Hazreti  ın tensibi ve takdiri ile ezelden muayyendir. Hatem-ül Enbiya olan Efendimiz s.a.v’den sonra yüzyıllar geçeceği ve bunun neticesinde de insanların dinden soğuyacakları göz önünde bulundurulduğu zaman, insanları İslamiyet’e tekrar ısındırmak ve zayıflayan dini celili İslamı kıyamete kadar canlı tutacak müceddidler, Peygamber varisleri, zamanın sahipleri, mürşidi kamiller geleceği haber verilmektedir. Bu makam da kesbi değil vehbidir.Yani bu makamlarda ezelden belirli olup çalışmakla gayretle binlerce kitap yazmakla, gece gündüz ibadet etmekle, zikirle, ulaşılacak makam değildir.Mürşidi kamillerdeki ezelden muayyenlik evsafı, kesbi sonucu velayet yolunda mesafe kat eden evliyaullah ile Mürşid-i kamilleri birbirinden ayırır.Yani mürşidi kamillik ezelden belirli olup kişinin kendi isteği ile ulaşacağı makam değilken evliyalık makamı ise kişinin kendi gayreti ile elde edeceği bir makamdır.
Mesela İmam-ı Gazali hazretleri iman hakikatleri ile ilgili başta olmak üzere yüzlerce mevzuda harika eserleri olmasına rağmen, unutulması mümkün olmayan gönül sultanlarımızın başında olmasına rağmen, bütün ilimleri yutmasına rağmen, tüm bunlar mürşid-i kamil olması için yeterli olmamış ve hiç bir zaman da böyle iddiada bulunmamıştır.Hiç bir zaman ben şu kadar kitap yazdım o halde ben müceddidim dememiştir. Hatta o müstesna zatları ve müntesiplerini övgü için, velilik ve velayet sırları hakkında “el munkızu mineddalal” isimli eserinde şu izahatı yapmaktadır:
“Zahiri ilimleri bırakıp, çalışma ve gayretimi tasavvuf üzerine verdim.Yakinen anladım ki, hak yolunda olanlar ancak tasavvuf erbabı olan sofilerdir.Onların iç alemleri (kalpleri ), yolları ve ahlakları en güzel şekildedir.Eğer akıl, ilim ve hikmet sahipleri bir araya toplanıpda sofilerin tarikatini değiştirip ondan daha yüksek ve daha güzel bir yol bulalım diye birleşseler, mümkün değil bulamazlar.” Hatta tasavvufa sonradan da olsa girmesi neticesinde geçmiş hayatı ile ilgili şu itirafları yapmıştır. “Anladım ki hakiki kurtuluş Rasülüllah’ın ruh ceryanına bağlanmaktan ibaretmiş.Gerisi (binlerce kitap yazmak vs.) hayal ve vehimden ibaret.”Aynı şekilde amelde mezhep İmamımız İmam-ı Azam hazretleri de mezhep kurmak kadar maddi ve ledünni ilme mazhar olmasına rağmen “(tasavvufa girdiğim) son iki senem de olmasaydı helak olmuştum” diyerek mürşid-i kamillik makamının müstesnalığını ifade etmişlerdir.
Nasıl ki Peygamberler günah işlemekten masumdurlar, bu zatlarda mahfuzdurlar.Bu zatlar o kadar geniş yetkilere sahiptirler ki hadisi şeriflerde de zikredildiği gibi yağmur onlar sebebi ile yağar, yardım olunanlar onlar sebebi ile yardım olunur hatta yeryüzü onlar sayesinde ayakta durur.Yeryüzünün gerçek çivileridir, harcının demirleridir en yüksek tepeleridir.Mektubat-ı Rabbanide de buyrulduğu gibi; Onların irşadının ve hidayetinin nurları bütün dünyaya yayılır. Yer küresinin ortasından ta arşa kadar herkese; rüşd hidayet iman ve marifet onların yoluyla gelir.
Bu mübarek zatlar her devirde mutlaka bulunurlar.Sayıları bir, iki en fazla 3 tür.Veliliğin en üst derecesindeki bu zatlara kutbul aktab, gavsül azam ve kutbul üla denir.Bunların en büyüğü de kutb-ul aktabtır.İşte bu zat Peygamber efendimizin tam varisidir.Peygamberimizin tam varisive her biri tasavvuf müntesibi olan bu zatlar bölük bölük parça parça değil bir bütün halinde Hz Ebubekr r.a. dan itibaren kopmadan, tasarrufu sona eren diğerine görevini devrederek bir silsile halinde aynı meşrebten ve aynı menbağdan feyizlenerek, aynı doğrultuda aynı metodlarla görevlerini devam ettirmişlerdir.İşte bu tasarruf sahibi zatlara silsile-i sadat (seyyidler zinciri) denmektedir.Kendi aralarında derece olan bu zatların en alt derecesindeki makamda olan birisiyle bu silsileden olmayan en büyük evliyanın arasında bile mukayese edilemeyecek kadar fark olduğu büyüklerimizden haber verilmektedir.Bulundukları zaman içerisinde tasarruf sahibi olan bu mürşidi kamiller, silsilei sadatın bu müstesna şahsiyetleri, tam varis olmaları hasebiyle zamanlarının sahibidirler.
Tasavvuf hakkında bilgisi olmasına rağmen, o balı anlatmasına rağmen tatmamış, hem hal olmamış, bir mürşidi kamil olarak etrafına feyiz ve nur dağıtma yetkisi kendisine verilmemiş, ya da tasavvuf ehli olsa da sadece bir mürid olarak bu müessesede yer almış,bu silsilei saadatın devamı şeklinde olarak kendisinden önceki mürşid-i kamilden emaneti teslim almamış, zamanında yapmış olduğu hatalara her ne kadar tövbe etse de “o mürşidi kamiller ki günah işlemekten mahfuzdurlar” kaidesine uymayan bir evliyaya; gösterdiği birkaç keramet ve yazdığı etkileyici kitaplardan esinlenerek; “-bu kadar muhteşem bir zat ancak zamanın sahibidir.” diye sadece aklı kullanarak yorum yapmak, o zata olan bir saygısızlık ve aynı zamanda akılla anlaşılamayacak olan tasavvuf müessesine, zamanın gerçek sahibine, hakiki mürşide, kendisine bu asrın veraset-i tammesi verilmiş zata karşı olan bir nasipsizliktir.Çünkü ilim erbabı bir zat bilir ki; denizde yürümek, hava da uçmak, kılık değiştirmek, binlerce kitabı kısa zamanda ezberlemek, zamanındaki alimlerin hepsini mağlup etmek gibi kerameti evliyalar bu manevi yolda çok basit ve oyuncak mesabesindeki hallerdir.İmam-ı Rabbani Hazretlerinin de mektubatta ifade ettiği gibi, bu kerametlere kendisini kaptırmak tıfılların işidir.Asıl keramet müminlerin kalbine nuru ilahiyi tutuşturabilmek ve akıtabilmektir.
O halde; zamanın sahibine kavuşma yolunda olan bir mümin, her zaman bu nimete mazhar olabilmek için bol bol dua ve iltica etmeli ve Cenab-ı Allaha yalvarmalıdır. Abdülkadir Geylani (k.s.) Hazretleri bir sohbetinde dinleyenlerine şöyle der;
“Salih zatların peşine takıl.Kimin Salih kimin münafık olduğunu bilemediğin için gece kalk; iki rekat namaz kıl ve ardından şöyle dua et:
- Ya Rabbi! Bana Salih kullarını göster.Beni sana getirecek klavuzu göster.Gözümü sana yakınlık nuru ile nurlandırarak mükemmelleştir.Bana başkalarının gördüklerini anlatan değil, bizzat gördüklerini haber verecek bir klavuzu bildir.” Bu tür halis muhlis bir niyetle, zamanın sahibi zata bağlanıyorum niyetiyle başka birisine intisap etse bile bir kişi, zamanının sahibinden feyz alacağını İmam-ı Rabbani hz’leri Mektubatında haber vermektedir.Yeter ki tasarruf sahibi zat incitilmesin.Beyazid-i Bestami hazretlerinin de söylediği gibi “Hakikat yolu aramakla bulunmaz ama bulanlarda arayanlardır” sözünü de unutmayarak bu aşkından şevkinden hiçbir zaman sapmamalıdır.Ne mutlu tasarruf sahibi zatı bulup o devletten istifade edenlere, müjdeler olsun Peygamberimizin sünnetinden zerre miktarı sapmadan İslamı yaşayabilenlere....
Miftahulkuluub / incemeseleler.com edit
Tarih kitaplarında Osmanlı Devletinin Sultanı Yıldırım Beyazıt ile Ankara Savaşında karşılaşan iki müslüman devletinin savaştığı bu savaşta galibiyet elde eden Timur, son nefesinde imanına etki eden hareketi ne idi? İmam-ı Rabbani hazretleri mektubatında bakın nasıl ifade ediyor?
Duyduğuma göre, bir gün merhum Emir Timur Buhara sokaklarının birinden geçiyormuş. Hace Nakşibend Hanigahı dervişleri Hace Hanigahımn sergilerini silkeliyorlarmış. Emir, İslâmî neş'esinin güzelliğinden olacak; orada durup Hanigahtan gelen tozları kendisi için anber bilmiştir.
Ta ki: Dervişlerin feyiz bereketlerine nail ola..
İhtimal ki o: Bu tavazu ve bu inkisar ile son nefesini iyi bitirmiştir. Nitekim, Hace Nakşibend Hz. nin şöyle dediği nakledilmiştir:
Timur imân sahibi olarak öldü..
(405. mektup)
Bizim bu kıssadan anladığımız, bir kişi, zamanın mürşidi kamiline hususi olarak tabi olmasa bile, hayatının herhangi bir safhasında ona ya da onun evlatlarına, müridlerine.. karşı yapmış olduğu bir iyilik, sempati, yardım gibi hüsni niyetli ameller, son nefeste imanlı gitmeye vesile olmaktadır.
O halde böyle zatlara tabi olan kimselere özellikle şu ahir zamanda bazı sorumluluklar düşmektedir. Bir kimseyi alıp tamamen ihya etmek her insana nasip olacak bir mazhariyyet değil. Ama en azından insanlara böyle zatlardan haberdar ederek, kalplerinde :"Allah razı olsun, ne yüce bir insanmış.." şeklinde bir sempati oluşturması bile kurtarılan bir kütük mesabesinde olabilmektedir.
Rabbim cümlemize hakiki varislerinin sevgisini kazandıracak ameller nasip eylesin ! (Amin )
Batuhan Alkan / incemeseleler.com editörü
Hatim duasının arapçası ve cümle cümle manalı açıklaması
اَلْحَمْدُ ِللهِ رَبِّ اْلعاَلَمينَ
Hamd âlemlerin Rabbi Allahü Teâlâ'ya mahsustur.
وَالصَّلوةُ وَالسٍّلاَمُ عَلى سَيِّدِناَ مُحَمَّدٍ وَعَلى الِه وَصَحْبِه اَجْمَعينَ
Salat ve Selam Efendimiz Hz. Muhammed S.A.V.e onun Al ve Ashabının cümlesine olsun
وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْلَناَ واَرْحَمْناَ اَنْتَ مَوْليناَ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمينَ
Bizi affet, bizi bağışla bize merhamet eyle Sen Mevlâ'mızsın ve sen erhamürrahiminsin.
اَنْتَ مَوْليناَ وَاَنْتَ اَكْرَم ُاْلاَكْرَمينَ
Sen Mevlâ'mızsın ve sen ikram edenlerin en fazla ikram edenisin.
اَنْتَ مَوْليناَ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمينَ
Sen Mevlâ'mızsın ve sen erhamürrahiminsin.
اَنْتَ مَوْليناَ فاَنْصُرْناَ عَلىَ الْقَوْمِ الْكاَفِرينَ *
Sen Mevlâ'mızsın Kafirler topluluğu üzerine bize yardım eyle!.
اَللّهُمَّ اِنَّا نَسْئَلُكَ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِكَ
Allah'ım Biz senin indi mâneviyenden bir rahmet istiyoruz,
تَهْدى بِهَا رَوْعَنَا
Ki, o rahmet sebebiyle kalplerimize hidayet ver.
وَتَلُمُّ بِهَا شَعَثَنَا
O rahmetle dağınıklığımızı toparla,
وَتَجْمَعُ بِهَا شَمْلَنَا
Onunla tefrikamızı (dağınıklığımızı) birleştir.
وَتَشْفى بِهَا مَرْضينَا
O rahmetle hastalarımıza şifa ihsan eyle
وَتُزَكّى بِهَا اَعْمَالَنَا
O rahmetle amellerimizi (riya ve süm'adan) tezkiye et, temizle,
وَتُلْهِمُنَا بِهَا رُشْدَنَا
O rahmetle (feyiz yoluyla) kalplerimizin rüşte ermesini ilham eyle.
يَا جَامِعَ النَّاسِ اَللّهُمَّ اجْمَعْ اُمَّةَ مُحَمَّدٍ عَلى نوُرِ هِدَايَتِكَ
Ey İnsanları toplayan (Allah'ım) Ümmeti Muhammedi hidayet nurun üzere cem eyle topla,
يَا جَامِعَ النَّاسِ اَللّهُمَّ اجْمَعْ اَوْلاَدَ اُمَّةِ مُحَمَّدٍ اِلىَ نوُرِ هِدَايَتِكَ *
Ey İnsanları toplayan! Ümmeti Muhammed'in evlâdını hidâyet nuruna topla,
اَللّهُمَّ اِنَّا نَسْئَلُكَ
Allah'ım biz senden istiyoruz
بِصَمَدَانِيَّتِكَ وَبِوَحْدَانِيَّتِكَ وَبِفَرْدَانِيَّتِكَ وَبِعِزَّتِكَ الْبَاهِرَةِ وَبِرَحْمَتِكَ الْوَاسِعَةِ
Samadaniyetin vahdaniyetin ferdaniyetin izzeti bahiren (açık izzet ve galeben) ve geniş rahmetin hürmetine,
اَنْ تَجْعَلَ لَنَا نوُرًا فى مَسَامِعِنَا
Kulaklarımıza nur vermeni (ki onunla hakkı işitip ona tabi olalım).
وَنوُرًا فىاَعْيُنِنَا
Gözlerimize nur vermeni (ki onunla hakkı görüp tabi olalım).
وَنوُرًا فى اَجْدَاثِنَا
Kabirlerimize nur vermeni (ki o nur sebebiyle kabrin zulmetinden kurtulalım).
وَنوُرًا فى قُلُوبِنَا
Kalplerimize nur vermeni (ki onunla sadrımız açılıp her halimizde basiret ve tefekkür üzere olalım).
اَللّهُمَّ آتِناَ نِعْمَةً ظَاهِرَةً وَنِعْمَةً بَاطِنَةً يَاقَوِىُّ يَادَائِمْ يَا حَىُّ يَا بَاقِى
Allah'ım bize zahiri ve Batıni nimet ihsan eyle Ey Kavî, dâim, Hay ve Bâki olan Allah'ım
حَسْبُنَا اللهُ لِدينِنَا
Dinimiz(i mahafaza) için Allah bize kafidir.
حَسْبُنَا اللهُ لِدُنْيَانَا
(Maişetimizi temin ettiğimiz) dünyamız için bize Allah kafidir.
حَسْبُنَا اللهُ الْكَرِيمُ لِمَا اَهَمَّنَا
Bizim için mühim olan her işimizde keremi bol olan Allah bize yeter.
حَسْبُنَا اللهُ الْحَليمُ الْقَوِىُّ لِمَنْ بَغى عَلَيْنَا
Halim ve Kavi olan Allahü Teâlâ, bize karşı azgınlık ve zulüm edenler için kafidir.
حَسْبُنَا اللهُ الشَّديدُ لِمَنْ كَادَنَا بِسُوءٍ
Bize kötülük kastedenlere karşı şiddetle mukabele eden Allah bize kafidir
حَسْبُنَا اللهُ الرَّحيمُ عِنْدَ السَّامِ
Ölüm anında rahim olan Allah'ımız bize kafidir.
حَسْبُنَا اللهُ الرَّؤُفُ عِنْدَ الْمَسْئَلَةِ فِى الْجَدَثِ
Rauf: Çok şefkatli, merhameti bol olan Allah kabirdeki sual ânında bize yeter
حَسْبُنَا اللهُ اللَّطيفُ عِنْدَ الْميزَانِ
Latif olan (İncelik gösteren, sezilmez yollardan nimetler veren, en ince işlerin içini bilen) Allah mizanda, bize kafidir
حَسْبُنَا اللهُ الْقَديرُ عِنْدَ الصِّرَاطِ
Kudret (Her şeye gücü yeten), ve azamet sahibi Allah Sırat'ta bize kafidir.
حَسْبِىَ الله ُلاَ اِلهَ اِلاَّهُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظيمْ
Bana Allah kafidir, O'ndan başka ilah yoktur; ben O'na tevekkül ettim. O büyük Arş'ın da Rabbidir
يَا رَحْمنَ الدُّنْيَا وَيَا رَحيمَ اْلآخِرَةِ
Ey dünyada inanan ve inanmayan bütün mahlûkâta iyilik ve ihsanda bulunan, ahirette ise yalnız inananlara lütuf ve ihsan eden…
وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْلَناَ واَرْحَمْناَ اَنْتَ مَوْليناَ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمينَ *
Bizi affet, bizi bağışla bize merhamet eyle Sen Mevlâ'mızsın ve erhamürrahiminsin.
اَللّهُمَّ اجْعَلْ هذَالْخَتْمَ الشَّريفَ وَالْفَاتِحَةَ الشَّريفَةَ وَاْلاِخْلَاصَ الشَّريفَه وَالصَّلَوَاتِ الشَّريفَةَ اَوَّلاً هَدِيَّةً وَاصِلَةً اِلى رُوحِ نَبِىِّ الرَّحْمَةِ
Allah'ım Bu okunan hatmi şerif, fatiha-i şerife ihlas-ı şerif ve salavat-ı şerife(den hasıl olan sevab)ı evvela rahmet peygamberinin ruhuna vasıl bir hediye kıl.
وَاِلى اَرْوَاحِ اَهْلِ بَيْتِه وَآلِه وَاَزْوَاجِه وَاَصْحَابِه رِضْوَانُ اللهِ تَعَالى عَلَيْهِمْ اَجْمَعينَ
Ve Ehl-i Beyt'inin, âlinin, ezvacının-i ve ashabının Allah hepsinden razı olsun ruhlarına,
وَ اِلى اَرْوَاحِ جَميعِ اْلاَنْبِيآءِ وَاْلمُرْسَلينَ
Ve bütün enbiya ve mürselinin ruhlarına,
وَاِلى اَرْوَاحِ جَميعِ سَادَاتِنَاالْكَرامِ رِضْوَانُ اللهِ تَعَالى عَلَيْهِمْ اَجْمَعينَ
Silsile-i Sâdât-ı Kiramımızın «Allah hepsinden razı olsun» ruhlarına,
وَاِلى رُوحِ اُسْتَاذِنَا قَدَّسَ الله ُسِرَّهُ الْعَزيزَ *
Ve Hazreti Üstazımızın (Allah sırrını takdis eylesin) ruhuna vasıl hediye kıl...
اَللّهُمَّ اجْعَلْ هذاَ جُزْءًا مِنْ جُزْءِ صَدَقَاتِ نَبِيِّكَ صَلَّى الله ُعَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Allah'ım bunu, Nebiyyin (Muhammed Mustafa S.A.V.)in sadakalarından bir cüz kıl.
اَللّهُمَّ اجْعَلْ هذاَ جُزْءًا مِنْ جُزْءِ هَدِيَّاتِ الَّنبِىِّ صَلَّى الله ُعَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Allah'ım bunu Nebiyyin (Muhammed Mustafa S.A.V.(in hediyyelerden bir cüz kıl.
اِلى اَرْوَاحِنَا اِلى مَقَامِ اَرْوَاحِنَا وَاِلى اَرْوَاحِ ابَائِنَا وَاُمَّهَاتِنَا وَاَقْرِبَائِنَا وَتَعَلُّقَاتِنَا
(Bu sadaka ve hediyeleri) ruhlarımıza, ruhlarımızın makamına, babalarımızın, annelerimizin ve akraba-i taallukatımızın ruhlarına vâsıl eyle…
خَاصَّةًاِلى هِدَايَةِ اُمَّةِ مُحَمَّدِ خَاصَّةًاِلى هِدَايَةِ اَوْلاَدِ اُمَّةِ مُحَمَّدٍ.
Ve bilhassa ümmet-i Muhammed'in hidayetine ve ümmeti Muhammed'in evlâdının hidâyetine vesile kıl!
اَللّهُمَّ انْصُرْ مَنْ نَصَر َالدّينَ وَاخْذُلْ مَنْ خَذَلَ الْمُسْلِمينَ.
Allah'ım Dine yardım edene Sen de yardım et, Müslümanları rüsvâ etmek isteyenleri perişan eyle!
اَللّهُمَّ مُنْزِلَ الْكِتَابِ سَريعَ الْحِسَابِ اِهْزِمِ اْلاَحْزَابِ
Ey kitap indiren, hesabı seri gören Allah'ım, Ahzabı (Ahzab «Hendek» harbindeki düşman askerlerini) hezimete uğrat!...
اَللّهُمَّ اهْزِمْهُمْ وَانْصُرْنَا عَلَيْهِمْ وَزَلْزِلْهُمْ
Allah'ım onları hezimete uğrat ve onlara karşı bize yardım et, onları ağır sarsıntıya uğrat!
اَللّهُمَّ يَا مُجِيبَ الْمُضْطَرّينَ وَيَا صَريخَ الْمَكْرُوبينَ
Ey çaresizlerin duasını kabul ve ey darda kalanlara imdat eden Allah'ım,
اِكْشِفْ عَنَّا هَمَّنَا وَ غَمَّنَا وَ كُرْبَتَنَا فَاِنَّكَ تَرى مَا نَزَلَ بِنَا وَبِالْمُؤْمِنينَ جَميعًا
Bizden Hemmimizi (üzüntümüzü-hüznümüzü) gamımızı kürbetimizi (sıkıntılarımızı) kaldır. Zira bizin ve bütün müminlerin başına gelenleri görüyorsun.
اَللّهُمَّ اسْترُْ عَوْرَاتِنَا وَآمينَ رَوْعَاتِنَا يَا اَكْرَمَ اْلاَكْرَمينَ وَيَا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ
Ey Ekremülekramin ve ey erhamürrahimin olan Allah'ım ayıplarımızı (utanılacak suçlarımızı) ört ve korktuklarımızdan emin eyle!.
بِحَقِّ اسْمِكَ الْعَظيمِ اْلاَ عْظَمِ
İsmi azim-i a'zamın hakkı için
وَبِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ
Arş'ındaki aziz (şerefli) akit (sözleşme)ler hakkı için
وَمُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ كِتَابِكَ
Kitabındaki sonsuz rahmet hakkı için
وَمُنْتَهَى الْفَضْلِ فى نَبِيِّكَ الرَّحْمَةِ
Rahmet peygamberindeki sonsuz fazilet hakkı için
{ وَمُنْتَهَى الْفَضْلِ فى شَهْرِرَمَضَانَ وَمُنْتَهَى الْفَضْلِ فى لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَمُنْتَهَى الْفَضْلِ فى نوُرِ لَيْلَةِ الْقَدْرِ}
Ramazanı şerifteki sonsuz fazilet, kadir gecesindeki nihayetsiz fazilet (ziyafet) ve kadir gecesinin nurundaki sonsuz lütuf ve ihsanlar hakkı için…
يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ وَيَا اَكْرَمَ اْلاَكْرَمينَ.
Ey ikram edenlerin en fazla ikram edeni ve merhametlilerin en merhametlisi
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى سَيِّدِنَا وَنَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ فِى اْلاَوَّلينَ
Allah'ım Efendimiz ve peygamberimiz Hz Muhammed üzerine Evvelînde salat eyle.
وَصَلِّ عَلى سَيِّدِنَا وَنَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ فِىاْلآخِرينَ
Efendimiz ve peygamberimiz H. Muhammed üzerine âhirînde salat eyle
وَصَلِّ عَلى سَيِّدِنَا وَنَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ فِىاْلمَلاَءِاْلاَعْلى اِلى يَوْمِ الدّينِ
Efendimiz ve peygamberimiz üzerine kıyamet gününe kadar mele-i a'lâ'da (en hayırlı topluluklarda) salat eyle
وَصَلِّ عَلى سَيِّدِنَا وَنَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ فِىكُلِّ وَقْتٍ وَحينٍ
Efendimiz ve peygamberimiz üzerine her vakit ve her an salat (rahmet) eyle..
وَصَلِّ عَلى جَميعِ اْلاَنْبِيآءِ وَاْلمُرْسَلينَ وَعَلى مَلئِكَتِكَ اْلمُقَرَّبينَ وَعَلى عِبَادِكَ الصَّالحِينَ وَعَلى اَهْلِ طَاعَتِكَ اَجْمَعينَ
Tüm enbiya ve Mürselin üzerine, Mukarreb meleklerin üzerine ve tüm senin taatin üzere olanlara da salat eyle…
وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَاحْشُرْنَا مَعَهُمْ بمَِغْفِرَتِكَ وَبِرَحمْتَِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحمِينَ
Bizi mağfiret buyur bize rahmet eyle ve bizi rahmetin ve mağfiretinle onlarla beraber haşreyle. Ey merhametlilerin en merhametlisi…
وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَاحْشُرْنَا مَعَهُمْ بمَِغْفِرَتِكَ وَبِرَحمْتَِكَ وَبِفَضْلِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحمِينَ
Bizi mağfiret buyur bize rahmet eyle ve bizi rahmetin ve mağfiretin ve fazlı kereminle onlarla beraber haşreyle. Ey merhametlilerin en merhametlisi…
اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَئٍْ قَديرٌ وَسَلاَمٌ عَلىَ الْمُرْسَلينَ وَاْلحَمْدُ ِللهِ رَبِّ الْعَاَلمينَ*
Muhakkak sen her şeye kadirsin. Selam Mürsel (kendisine kitap gönderiler peygamber)lerin üzerine olsun. Hamd âlemlerin rabbine mahsustur..
***
Hatmi Haceganlarda okunan ihlası şeriflerin salavatı şeriflerin fatihai şeriflerin istiğfarı şeriflerin belirli sayıda olmasının hikmetini Hulasat-üt tasavvuf isimli eserinde Muhammed Fevzi İbni M. Şerif Batûmî hazretleri zikretmiş. Buyrun.. İSTİĞFAR OKUMANIN HİKMETİ:
Ebu Said Muhammed Hadimi Rh.A.: “Evvelinde istiğfar okumak; günâhlardan temizlenmek, havatırı def etmek ve رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُم مَّتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى وَأَنِ اسْتَغْفِرُواْ
”Rabbinizden mağfiret isteyin (ki günâhlarınızı örtsün.) Sonra ona tevbe edin, (günâhlarınıza pişman olup O'nun yoluna dönün ki,) sizi tâyin ve takdir edilmiş bir müddete kadar, güzel ni'metlerinden faydalandırsın (S.Hud3) ayeti celilesine ve “Her derdin bir dermanı var, günâh dertlerinin dermanı da istiğfardır.” Hadis-i şerifine imtisal içindir” demiş.
7 FATİHA-İ ŞERİFE OKUMANIN HİKMETİ:
Fâtiha-i Şerifenin yedi okunması, Bu sure-i celile Kur’n-ı Kerimin başı ve seb’ul mesani (iki defa inen yedi âyet) olduğundan ve kütüb-ü münzelenin yedi defa sevabına nail olmak içindir.
Hadis-i Şerif: “Kim Fatiha’yı okursa Tevrat, Zebur, İncil, Furkan ve İdris A.S.’a İbrahim A.S.’a indirilen kitap ve sahifeleri yedi defa okumuş gibi sevap alır. Fatiha-i şerife’nin her harfine bir derece verilir. Her derece yer ile gök arası kadardır.” Ubey bin Keab R.A.
Fatiha-i Şerife’yi hatmin evvelinde sağdan, sonunda soldan yedişer kişi okur. Fatiha-i Şerife’nin nûru bütün hatim halkasını ihatâ etsin için sağdan ve soldan okunur.
100 SALAVAT OKUMANIN HİKMETİ
100 Salevat okumak, Kelime-i Tevhid ile birlikte 100 olan AllahüTeâlâ’nın isimlerine muvafık olduğundandır. Dereceleri itibariyle mevcüdatın hakikatları da 100 dür. Ayrıca hatme salevatla başlamak için okunur. Hadis-i Şerifte buyruluyor: “ Bana günde 100 salevatı şerife getirenin Allahü Teâlâ 30’u dünyada 70’i âhirette olmak üzere 100 hacetini kazâ eder.” (İbni Münde, Cabir R.A. den rivâyet etmiştir. )
Hatmin sonuda 100 salevat okumak, Nebî S.A.V. ’in mübarek ismi şeriflerine muvafakat ve hatmin iki salevat-ı şerife arasında olsun içindir.
1000 İHLASI ŞERİF OKUMANIN HİKMETİ
1000 ihlas-ı Şerif okumak, Allahü Teâlâ’nın 100 ismine muvafakattır. İhlas-ı Şerif’in fazileti, Fatih-i Şerifenin fazileti gibi sayalamıyacak kadar çoktur.
Hadis-i Şerif: “Kim 1000 defa ihlas suresini okursa, nefsini Allahü Teâlâ’dan satın almış ve Allah’ın has kullarından olmuştur.” (Enes R.A. den İbni Neccar rivâyet etmiştir.)
Hadis-i Şerif: “Cebrâil A.S. bana hoş surette müjde ile geldi de: «Yâ Muhammed, Allahü Teâlâ sana selam buyurdu ki, Her şeyin bir nesebi var, benim nesebim de ihlas suresidir. Ümmetinden her kim bu sûreyi bin defa okur da bana gelirse (hayatta iken okursa) sancağımı ona verir, Arşımda ikâmet ettirir ve azaba müstehak olan 70 kişiye şefaat ettiririm. “Her nefis ölümü tadacak” (Ali imran 185 - Enbiyâ 35 - Ankebût 57) emrim olmasaydı o kulumun ruhunu kabzetmezdim. ” (İbni Neccar Enes R.A. den nakletti.)
Hadis-i Şerif: “Kim namaz abdesti gibi abdest aldıktan sonra, “Kul hüvallahü Ahad . ”suresini Fatiha ile başlayarak, yüz defa okursa, Allahü Teâlâ Her harfi için on sevap yazar, on günâhını siler, on derece yükseltir. Cennette ona yüz saray bina eder ve Kur’an-ı Kerim’i 33 defa okumuş gibi olur ve şirkten uzaklaştırır, melekleri toplar, şeytanları kaçırır ve Allahü Teâlâ ona nazar edinceye kadar Rabbini unutmaz. Cenâb-ı Hak ona nazar edince de azap etmez.” (İbni Adiyy ve Beyhaki Enes R.A.’den rivâyet etmişler.)
Sonunda Aşr-ı Şerif okumak, hatmi şerif-i Kur’an-ı Kerim’le bağlamak ve teberrük içindir.
Duadan maksat, amellerin kabul ve hacetlerin kazasıyla umûmî ve hususi bela ve musibetlerin def ve izalesidir.
incemeseleler.com
.
Her şeyin sahtesinin olduğu şu günümüz dünyasında maneviyattada sahte mürşidlik ya da ehil olmadığı halde sahte büyüklük gösterenlere bakış açımızın nasıl olması gerektiğini kendi yaşamından örneklerle ifade etmiş.
Üniversiteye gelene kadar dini ve tasavvufi dünyayı kendi içimde yaşamaktaydım. İtikadi anlamda anlatılan her şeyi şeksiz şüphesiz kabul ediyor, huzurlu bir hayat sürdürüyordum. Zaten sistemin getirdiği gereksinim de bunu icap ettiriyordu. Okulun en tenha yerinde masumane bir şekilde kılınan namazı bile magazin malzemesi yapan bir sistemden ne beklenebilirdi?
Ama üniversite dünyası her yönüyle özgürlükler alemi olarak karşımıza çıktığı için hayata ve insanlara bakış açısı da çok değişiyor insanın.Oradaki atmosfer sanki dünyanın özeti gibiydi.Yemekhane koridorlarında sosyalistlerinin afişlerinin olmadığı bir güne rastlamaz idik. Anfiye ders dinlemeye giderken önümüzde 100 kişilik bir grubun "Kahrolsun faşizm!" tempolarıyla yaptıkları eylemler günlük duyduğumuz rütin sesler arasındaydı. Ahlaksızlık örneklerine ise isterseniz hiç girmeyelim.
Böyle bir ortamda da dini gruplar inanılmaz gizli çalışma içindeydi. Hatta üniversiteye kaydolurken saatlerce yanımda durup bana ilgi alaka gösteren birisinin, muallakta, sahipsiz bir insan olmadığımı anlayınca benimle ilgilenmekten vazgeçtiğini dünkü gibi hatırlarım. Mutlak manada, bu tür çalışmalara menfi yönde bakmıyorum. Çünkü Rasulullah (s.a.v.) Efendimiz, “şeytanın insan kurdu olduğunu, herkese pusu kurduğunu ve cemaattan ayrılan, tek başına kalan kimseyi kolayca yuttuğunu” haber veriyor. Ancak işin mukayyed kısmına girdiğimiz zaman, bazılarının ehli sünnet çizgisinden çıkarak su gibi berrak kalpli öğrencileri maddi imkansızlıkları da koz olarak kullanıp kendi taraflarına çekip zehir aşıladıklarını görünce de karşıma çıkan her insana, acaba? gözüyle bakıyor,bana biraz sıcak ilgi gösteren birisinin nereye gelmeye çalıştığını gizliden gizliye süzmeye çalışıyordum..
Böyle bir dünyanın ve arkadaş ortamının içerisine girince, yıllardır kalbimizde saklı olan özel dini hususlar ve sadece kendi taifemizde olduğuna inandığımız ayrıcalıkları arkadaşlarımızla müzakere etme gereksinimi duyar olduk. Bir çok cemaate mensup arkadaşlarım ile samimiyetimize istinaden özel bilgileri de paylaşıverirdik ara ara. Ve yine internette de İslami forumlara olan ilgimin başladığı yıllardı bu yıllar. Orada da kendilerini İslam’ın kurtarıcısı olup başkalarını iraptan mahalsiz sayan gruplara, cemaatlara cevap yetiştireceğiz derken bazen cevap vermede yetersiz kaldığıma kanaat getirdim. İşte o zaman iç dünyamda daha önce hiç aklıma bile gelmeyen bazı endişeler meydana gelmeye başladı.
Kendimizde olduğu için Mevlamıza sonsuz hamd ettiğimiz bazı özel bilgiler, durumlar, vasıflara; başka meşrepler, gruplar da sahip olduklarını iddia edince kafamda bulanıklıklar meydana geldi. Çünkü zamanın sahibinin kim olduğu, vazıfları, göstermiş olduğu kerametler ile alakalı bilgilerim, onların bilgileri ile çakışıyordu. Hatta gerçek hayattan alınmış bazı romanları (yazarının sağlamlığına güvendiğim) okuyunca, iyice kafam karışmaya başladı. Bir örnek vermek gerekirse; romanın birindeki bir genç çok ciddi bir kaza geçiriyor ve rüyasında AbdülKadir Geylani Hz.leri ve zamanın sahibi olarak takdim edilen kimse onu tedavi ediyordu. Hatta görülen bir rüyada o zat Efendimiz s.a.v. ile yurt binaları bile açmaktaydı.
Cemaatlerin özel bilgilerine, işledikleri fiillere ehli sünnete muğayir olmadıktan keri söz söylemek haddime değildi hiçbir zaman. Ama bazıları o kadar iddialı sözler söylüyorlar ve kendilerini o kadar ayrıcalıklı görüyorlardı ki hayretler içerisinde kalıyordum. Çevremdeki dostlarıma bu tür konuları açtığım zaman espri mahiyetinde söyleseler de “seni de kaybettik” diyorlardı. Yapayalnız kalmıştım bu hususta. İçime gömülü şekilde yıllar birbirini kovalıyordu. Neyse ki uzun bir zaman sonra Hz. bana El- İbriz Kitabıyla tanışma fırsatı verdi. Sorularımın cevabını kitabî olarak bulmuştum ya ! Dünyalalar benim olmuştu.
Kitaptaki sorumuzu ilgilendiren hususları kısa kısa aktaralım. A.Debbağ hazretleri şöyle buyuruyor:
"Ümmet-i Muhammedin Allah-ü Teala yanında büyük kıymeti vardır. Bunun için bir ümmet, hiç kimsenin defnediğilmediği bir türbede toplansa, orada büyük bir zatın yattığı kanaat olsa, Cenab-ı Hak süratle icabet eder ve onların duasını kabul eder."
Demek ki, çevremizde duyduğumuz, falanca zat şuraya (alakasız bir yere) gitmişte şifa bulmuş, şurası çok bereketli bir yermiş, şu zattan dua istimdat etmişte hastalığından kurtulmuş gibi söylemlerin uydurma olmayıp, halis niyetlere göre Cenab-ı Hakkın bir lütfu olduğunu anlamış oldum.
Aklıma takılan hususlardan birisi ve en önemlisi ise bir takım insanların hayranlık duyduğu ve benim ise bir türlü bu hayranlığı anlayamadığım şeyhler, üstazlar dini liderlerdi. Zira gerek yapmış olduğu hal hareketler, söylemiş olduğu sözler vb. ahvalden ötürü evliya olması tasavvur bile edilemeyecek, hatta dinden çıkmamış olması bile kendisine verilecek en güzel sıfat olup piyasada dolaşan bir çok sözde mürşidlere, üstazlara insanların tabi olması, hatta tabi oldukları halde manevi anlamda istifade etmeleri yıllardır çok garibime giden ve cevabını veremediğim hususlardandı. Yine bazıları vardı ki hakikatte evliyaydı belki ama zamanın sahibi yakıştırmasının yapılması çok ağırıma gidiyordu.
Abdülaziz eddebbağ hazretleri bu hususu ise şöyle izah ediyor:
"Bir kimsenin halk indinde veliliği meşhur olsa bu diri veliyle Allah'a tevessül edenin Allah ihtiyaçlarını yerine getirir. Halbuki o kimsenin velayetten hiç nasibi olmasa bile.
O dua eden halktan kişinin haceti, zamanın kutbu olan, tasarruf ehli olan veliler, o veli olmayan kimseyi veli suretine ikame ederler.
Sebebi de bütün zulmet ehli onun etrafına toplansın, duaları kabul ediliyor diye ibadet ve dua etsinler, kurtulsunlar diye. Misali şu ki: O kimseyi yani veli olmayan kimseyi tasarruf ehli veliler korkuluk kabul ederler. Bir bostan tarlasındaki korkuluktan kaçan kargalar gibi, hakikatte bostan sahibinin yaptığı fiilden kaçtıkları gibi, tasarruf sahibi velilerde veli olmayan kimseyi korkuluk gibi oraya dikmişler ve zulmet ehlini oraya toplarlar.
Orada tasarruf edeni, halk o kimse zannederler, esası bilmezler. Onlara bunun esası bildirilemez, çünkü takat getiremezler."
Ve bütün şifrelerin çözüldüğü andı...Arkadaşlarımın anlatmış olduğu ve yalan olmadığına inandığım ama inandığım zamanda benim içimdeki bilgilerle çelişen durumları, romanlarda anlatılan yaşanmış esrarengiz hadiseleri yukarıdaki anlatılan şablona oturtuvermiştim.
Aklıma şu da geldi. Tasavvufta zamanın mürşidi kamiline temessük etme hadisesi bir nasipten ibaretti. Şimdi bu nimet kendisine nasip olmamışların da başıboş dolaşmasındansa en azından bir yere bağlı olmaları ve böylece dini daha derli toplu yaşamaları açısından bostan korkulukları çok güzel bir fırsat değil miydi? Ve çevremde duyduğum o esrarengiz rüyaların, kerametlerin, mazhariyetlerin hepsinin asıl kaynağı sahibüzzaman değil miydi?
İzahın devamında şu misali veriyordu, Debbağ Hazretleri:
"Böyle hakiki kıymeti olmayan bir kimseyi şeyh edinen bir kimse geldi. Gece kendisine tuzak kurulan bir yerden geçmek istiyordu. Şeyhine dedi ki:(Ey efendim, Rasülüllah s.a.v. efendimizin yüce makamı hürmetine sana yöneliyorm. Bu yoldaki tehlikeden beni kurtar. Beni kurtarırsan sana bir hediye de yapmayı vaad ediyorum.
Bu adamın bu yalvarmasını bazı tasavvuf ehli veliler işittiler. Rasülüllah s.a.v. efendimizin ismi şerifine tazim ettiler. Tasarruf sahibi veli o adamla bizzat gitti ve o adamın kalbine ünsiyet verdi, o yolu beraber kateddiler. Adam o tasarruf sahibi veliyi görmüyordu. O eşkiyaların da kalbine Allah korku ve uyku verdi. Ona bir şey yapamadılar. Bu hal üzerine müridin şüphesi kalmadı ki onu kurtaran şeyhi (sahte şeyh) zannetti. Vaktaki yoldan döndü ve şeyhine vaad ettiği dört miskal altını da hediye etti... "
Ne mutlu Peygamberimiz (s.a.v.) ' in ve Ashabı Kiramın yoluna milimi milimine, hüvesi hüvesine tabi olanlara.
Müjdeler olsun sahibüzzamana kavuşup onun yoluna köle olma nimetine mazhar olanlara...
Miftahulkuluub / incemeseleler.com editörü
.
Nakşibendi yolunda, İmâm Şâh-ı Nakşu-Bend hazretlerinden itibaren kesinlikle açıktan zikr yapılmamıştır. Yapıldığına dair de hiçbir vesika yoktur.
Biz Nakşibendî-Müceddidiyye yoluna mensubuz. Büyüğümüz yolumuzun edebine binâen gizli olan zikri tarif etmiş, açıktan bu tür şeyleri men etmiştir. Bunu, nakşî yoluna mensup bütün meşayıh yapmıştır.
Nakşi-Halidî yolundan Sıbğatullahil-Ervasi'nin (Gavs-ı Hizani) sözlerinden müteşekkilMİNAH risalesinde, 215. Minha'da cehri zikir yapanların, zikrin mana ve makamından gafil oldukları yazılıdır. Hususla alakalı açıklama da yine oradadır, ben lafı uzatmayayım.
Bu zat, Mevlana Halid'in talebesi ve halifesi Tahayı Hakkari'nin halifesi ve varisidir. Der ki: "Cehri zikrin makamı, zikr yapanın her nefesini son nefes sayarak o hal bulunmasıdır, yoksa ağız ile söylemesi değil."
Yine bazılarının yanlış anladığı, nakşî meşayının diğer bazı tarikatlardan da icaetli olduğu hususudur. Bu mübârekler, başka tarikatlere göre mürid terbiye etmezler. Bütün herkesi sırf ve yanlız nakşî usulüne göre terbiye ederler. Cehrî zikr yaptırmazlar, gizli yaptırırlar.
114. Minah'ta bu husus geniş açıklanmış ve denmiştir ki:
Diğer tarikatlerdeki birçok şey, nakşi yolunda bid'at kabul edilir. Bunu işleyen de bu yoldan çıkar. Bid'at yapmak, bid'at olan usullere razı olmak, bid'atı ilk defa icad etmek gibidir.
İşte bu açıklama da, bazı "nakşilerin" sabah namazı ardından "cehri zikr" yapmalarının, kendilerinin yolumuzda bid'at kabul edilmiş şeyi işlemeleri manasındadır ve yolla alakalarınn olmadığına başka bir delildir. Bunu "nifak" sebebi ile yaptıklarını söylemeleri de daha büyük gaflettir. Bid'ata rızayı kılıfa uydurmak abestir. Büyüklere nifakcı demek de cehalettir.
Yine nakşî meşayıhından Abdulhakim Ervasî gibi büyükler, cehrî zikrin men edilmesi hususunda büyük gayret göstermişlerdir. Bu bir "cemaat görüşü" değil, mübarek yolun büyükleri tarafından vesikalandırılmış usulüdür.
incemeseleler.com / Muallim Abi
.
1) Müslüman önce îtikâdını düzeltecek. İnançları içinde, Ehl-i Sünnet ve’l Cemaat âlimlerinin beyanlarına muhâlif bir şey bulunmayacak. Onların görüş ve anlayışlarına uymayan hiçbir fikre itibar etmeyecek. Bid’at ve dalâlet fırkalarına aldanmayacak.
İslâm’a sımsıkı bağlılık, “Fırka-i nâciye: kurtuluş fırkası” olan Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat inancı çerçevesinde şerîat hükümlerine göre hareket etmekle mümkündür. Îtikatta bu büyüklere uymadan, onların görüşlerine tâbi olmadan felâha kavuşmak, kurtuluşa ermek imkânsızdır. Bu kâidenin değişme ihtimâli de yoktur. Bir şahıs; bu zâtların sırât-ı müstakîm olan yolundan hardal dânesi kadar ayrıldığında, onun sohbeti öldürücü zehirdir, diye îtikat etmeli; onunla aynı mecliste bulunmayı, engerek yılanı ile birlikte oturmak gibi görmelidir.
Kendilerinde dikkat-titizlik ve îtina bulunmayan lâkayd ilim tâliplerine-ilim adamlarına gelince… Onlar, hangi gruptan olurlarsa olsunlar, din hırsızlarıdır! Onların sohbetlerinden kaçınmak da, dînin zarûriyatındandır. Bütün bu fitneler ve dinde vâki olan mefsedet, dünya menfaatleri devşirmek uğruna âhiretlerini hebâ eden topluluğun uğursuzluğundan olmuştur. “İşte onlar, hidâyete karşılık delâleti satın alanlardır. Ancak, onların bu ticareti kazanmamış, kendileri de doğru yola girememişlerdir.” (S. Bakara, 16) Nitekim Allah dostlarından bir zât, Şeytân-ı aleyhillâneyi, insanları azdırıp saptırma işini bırakmış, rahatça otururken görüyor ve sebebini soruyor. İblîs-i lain de, “Bu zamanda kötü âlimler, insanları azdırıp saptırmada bana kefil, işlerimi görmeye kâfidirler” diye cevap veriyor. (Mektubat-ı İmâm-ı Rabbânî, 1/213)
2) Şer’î hükümlerden farz, vâcip, sünnet ve müstehaplar gibi, yapılması îcap eden ibâdetlerle, işlenmesi yasak olan haram, müfsit, mekruh ve şüpheli olan hususları öğrenecek.
3) Bu öğrendiklerinin îcabınca amel edecek.
4) Bütün bunlardan sonradır ki, sôfiyyeye mahsus olan tasfiye ve tezkiye tarîkına, yani tasavvuf yoluna intisap edecek.
Îtikâdı düzeltmeden şer’î hükümleri bilmek fayda vermediği gibi, bu ikisi gerçekleşmeden yapılan amellerin de bir yararı olmaz. Bunların üçü birlikte elde edilmeden, tasavvuf yoluna girip ruhu tasfiye ve nefsi tezkiye edebilmek muhâldir. Bu dört esasın dışındakiler, farzların tamamlayıcı ve ikmâl edicileri durumunda olan sünnetler gibi, şerîatin ikmâl edicileri ve tamamlayıcılarıdır. Esaslar olmadan, bunların hemen hepsi de mâlâyâni dairesine giren fuzûlî şeylerdir. Hadîs-i şerifte, “Kişinin mâlâyâniyi terkedip kendisine faydalı olan şeylerle meşgul olması, Müslümanlığının güzelliğindendir” buyuruluyor. (Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî, 1/157)
Tasavvuf yoluna işte bu usûl üzere îtikat ve amelden ibaret olan iki kanadı temin ettikten sonra girmek gerekir. Ancak bu ne mevcut îtikat ve amel üzerine fazladan bir şey elde etmek, ne de onların dışında yeni bir şeye nâil olmak maksadıyla değildir. Zira böyle bir şey, insanı hataya düşürür, ayağını kaydırır!.. Tasavvuf ve mâneviyat yoluna girmekten maksat; îtikatla alâkalı hususlarda yakîn ve itmi’nan elde ederek, şek ve şüpheye düşürmek isteyenlerin tuzaklarına düşmeyip, amellerimizi boşa çıkartmamak içindir. Cenâb-ı Hakk, “Bilmiş olun ki, kalpler, ancak Allâh’ı zikirle mutmain olur” (S. Ra’d, 28) buyuruyor.
Ve yine tasavvuf yoluna girmekten maksat; ibâdetleri edâ, amelleri îfâda kolaylık ve rahatlığın hâsıl olması, nefs-i emmâreden gelen tembellik, inat ve kimseyi beyenmeyip herkesin yanlışını bulmak gibi hastalıkların zâil olması içindir. Yoksa, bir takım enfüsî ve âfâkî kerâmetler, bazı gaybî şekilleri müşâhede, keyfiyetsiz nurları ve renkleri muâyene değildir. Zira bu gibi şeyler, oyun ve oyalanmaya dâhildir. Zira gerek hissî ve gerekse gaybî olan sûretlerin ve nurların hepsi de Cenâb-ı Hakk’ın mahlûkudurlar… Onun varlığına-birliğine delâlet eden âyetlerinden ibârettir. (Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî, 1/266)
Hâsılı, ilim ve amelde sôfiyye tarîkatından elde edilen fayda; istidlâlî olan kelâm ilimlerinin keşfî hâle gelmesi, amelleri yaparken tam bir kolaylığın hâsıl olması, nefis ve şeytan tarafından meydana gelen tembelliğin ortadan kalkmasıdır. (Mektubât-ı İmâm-ı Rabbânî, 3/9) Yoksa birtakım kerâmetler, haller elde edip; suda yürümek, havada uçmak, çok uzun mesafeleri bir anda gidebilmek (tayy-i mekân) için aslâ değildir.
1-2- Eylül 1998 Fazilet Takvimi
.
Kutub’la alâkalı olarak İslâmî kaynaklarda şu bilgilere rastlamaktayız:
Kutub, bir tarîkatın en büyüğü, âlemde Allâh’ın irâdesini temsil eden evliyâullâh’ın, rütbe ve derece bakımından en yüksek olanı, Allah adına kâinatta tasarruf eden velî… Kısacası Hâtemü’l-enbiyâ, Resûl-i kibriyâ, Efendimiz (s.a.v.)’in vârisi; “Vâris-i Resûl”.
Kutbun yanında (sağ ve solunda) bulunan iki zâta “İmâmân”, bunların mânevî meclisine “Dîvân-ı Sâlihîn”, bu velîler topluluğuna “ricâlullah” veya “ricâlülgayb” denilir. kutub, bu meclisin başında yer alır.
Her hafta tensib edilen bir gecede “Dîvan-ı Sâlihîn” kurulur. Resûlüllah (s.a.v.) teşrîf ederse, reis O’dur. Teşrîf etmezlerse, Vâris-i Resûl olan zât riyâset eder. Ve ahvâl-i âleme ait kararlar alınır, hükümler verilir. Cârî hâdisâtın (meydana gelen hâdiselerin) ekserisi bu hükümlere bağlıdır.
İmâm-ı Rabbânî Müceddid-i Elf-i Sânî Ahmed Fârûkî Serhendî (k.s.) hazretleri de, bu mevzûda şunları ifade buyuruyorlar:
«Ey oğul! Kutb-i irşâd ile alâkalı mârifeti, “Mebde’ ve Maad Risâlesi”nin “ifade ve istifâde” (faydalı olma ve faydalanma) bâbında yazmıştım. Lâkin onun, bu makamla münâsebeti olduğu ve burada da anlatılması faydalı olacağı için, bu mektuba da yazmak münasip oldu. Binâenaleyh dikkat edilmeli, ehemmiyetle üzerinde durulmalıdır.
«Kemâlât-ı ferdiyeyi câmi bulunan (yani ilim, amel, ihlâs, mârifet, hakîkat ve güzel ahlâk bakımından ferdî bütün olgunluklara sahip olan) Kutb-i irşâd, kezâ cidden azîzü’l-vücuddur, pek muhteremdir.
“… Bu cevherin (çok kıymetli ve muhterem zâtın) misli-benzeri, uzun zamanlar ve birçok asırlardan sonra zuhûr eder. Onun nûrunun zuhûru, zulmanî âlemi (karanlıklar içerisindeki âlemi) tenvîr eder, aydınlatır. Hidâyetinin nûru ve irşâdı bütün âleme şâmildir. Muhît-i Arş’tan merkez-i ferşe kadar (Arş-ı a’lâ’dan yeryüzünün merkezine kadar) kime rüşd, hidâyet, îman ve mârifet hâsıl olursa, ancak onun tarîkıyla hâsıl olur ve ondan alınır. Bu devlet, onun tavassutu olmaksızın, kimseye müyesser olmaz. Onun nûru, bütün âlemi bahr-i muhît (büyük bir okyanus) gibi ihâta etmiş, kuşatmıştır. Ve bu deryâ, sanki donmuş gibidir, aslâ hareket etmez.
«Bir tâlip ona ihlâsla teveccüh eder, veya o bir tâlibe teveccühte bulunursa; teveccüh vaktinde, tâlibin kalbine sanki bir pencere açılır. Ve bu yolla bu deryâdan, teveccühü ve ihlâsı mikdarınca, kana kana istifade eder.
«Kezâ, kim Allâh’ı zikre teveccüh eder (yönelir, müyesser olur); ve fakat, –asla inkâr ettiği için değil de bilmediği için– o kutba teveccüh etmezse, bu istifade ona da hâsıl olur. Lâkin, ona teveccüh etmesi sûretinde daha ziyade olur. Amma, kim onu inkâr eder veya o kutub ondan eziyet duyarsa, zikrullah ile meşgul olsa dahî, rüşd ve hidâyetin hakîkatinden mahrum olur. Bu inkâr ve eziyeti, feyz yoluna set olur… Bu Kutb-i azîmüşşân; ona faydalı olmamaya, onun faydalanmasına mâni olmaya ve zararına niyet etmemiş olsa dahî, onda hidâyetin hakîkati yoktur… Belki onda, irşâdın sadece sûreti vardır. Mânâdan boş olan sûretin ise, faydası azdır. Bu kutba ihlâsla muhabbeti onlarlar, zikrullahtan ve anlatınan teveccühten boş olsalar bile, sadece bu samîmi muhabbetleri vâsıtasiyle, onlara rüşd ve hidâyet nûru ulaşır…
«Şiir meali: “Kulak verenlere defalarca seslendim. Zekîlere bu kadar yeter; bununla iktifâ ediyorum.» (Mektûbat, 1/260)
21 Eylül 1998 Fazilet Takvimi
.
Peygamberimiz s.a.v. kendisine bir takım ilimlerin verildiğini ifade ettiği hadisi şerifinden yola çıkarak tasavvufa bakış açımız nasıl olmalıdır?
Evvelînin ve âhirînin ilmine vâris kılınan Hz. Muhammed Aleyhisselamda üç türlü ilim mevcuttur:
Tasavvuf tarihinin müstesna siması ve en büyük merkezlerinden biri olan İmam-ı Rabbâni Hz.nin tasavvuf ilminde en sahih kaynaklardan biri olan Mektubat-ı Şerife’sinin mukaddimesinde bu üç ilim şu hadisi şerifle beyan edilmiştir. Peygamberimiz s.a.v. buyuruyor ki:
وسالنى ربى فلم استطع ان اجيبه فوضع يده بين كفتيه بلا تكليف ولا تحديد فوجدت بردها فاورثنى علم الاولين ولاخرين وعلمنى علوماشتى فعلم احد على كتمانه اذ علم لا يقدر على حمله احد غيرى وعلم خيرنى وعلم امرنى بتبليغه الى الحاص والعام
“Rabbim bana sual etti, ben cevaba muktedir olamayınca kudreti ile şekilsiz ve hudutsuz olarak tecelli edip iki omuzum arasına (manevi mührünü) vurdu, ben onun serinliğini hissettim ve beni evvelden ahire bütün ilimlere varis kıldı. Bir ilim ki gizlemekle emrolundum, çünkü bunu taşımaya benden başkası güç yetiremezdi. (Bu ilim risalet: peygamberlik ilmidir.) Bir ilim ki (havâssa) tebliğ edip (avâmdan) gizlemek hususunda muhayyer bırakıldım. (Bu ilim: Tasavvuf-bâtın-maneviyat-velâyet ilmidir.) (…) Bir ilim ki onu herkese tebliğ ile emrolundum. (Bu ilim: ise şeriat ahkâmıdır)
Görüldüğü gibi bu iş çok hususidir ve havâs işidir. Velhasıl tasavvuf (maneviyat) ilmi dinin ruhudur ve dindarın koruyucu kalesidir. Çünkü din, maneviyatsız muhafaza edilemez ve hakkıyla yaşanamaz. İslam müçtehitleri arasında diğerlerinin ıyal (ev halkı) ve kendisinin sahibül-beyt (ev sahibi) kabul edildiği ve en büyük amelî mezhep olan Hanefîliğin kurucusu, İmamı Azam Ebu Hanife hazretleri bile engin ilmine ve çok ibadetine rağmen:
لولاالسنتان لهلك النعمان
“Maneviyat üzere geçirdiğim son iki sene olmasaydı, Numan elbette helak olurdu” buyurarak hüsnü hayat ve hüsnü akıbet için maneviyata duyulan ihtiyacı dile getirmiş ve tarihi mesajını vermiştir.
Nitekim Silsile-i aliyyenin son halkası Ebul-Faruk hazretleri bu hususu, bariz bir misalle anlatarak dikkatlerimizi püf noktaya çekmiştir. “Macaristan vaktiyle Müslüman’dı, fakat bir gün geldi ki orada yalnız zâhiri ulema (tasavvuftan mahrum ilim sahipleri), kaldı. Zâhiri ulema, maneviyattan mahrum olduğu için dengeyi tartamadı ve işte gördüğünüz gibi Hıristiyan olup gittiler, bu din maneviyatsız muhafaza edilemez”
Hadis-i şerifle müjdelenen İstanbul’un fethi kendisine nasip olan Sultan Fatih Hân Hz. cephede çok iyi hazırlanmış ordusu ile beraber, secdelerde teveccüh eden mana ehli Akşemseddin hazretleri ve büyük mutasarrıf Ubeydullah El-Ahrâr hazretlerinin desteğini alarak fethe müyesser olmuş ve fetihten sonra “Sûrî fetih tamam oldu, şimdi sıra hakiki fetihtedir” buyurarak ilminde rusuh (kemal) bulmuş zevat ile mana (gönül) sultanlarını manevi imar için İstanbul’a davet etmesi çok manidardır. Kendisine “fatih” diye tezahürat yapanlara, Akşemseddin hazretlerini göstererek “fatih” odur buyurması ve “Evliya-u enbiyaya istinadım var benim” sözü şayanı dikkattir.
İslam tarihi bunun sayısız örnekleriyle doludur. Mesela dört mezhebin imamlarına bakalım:
İmamı Azam Hazretleri ð Caferi Sadık Hazretlerine;
İmamı İdrisi Şafii Hazretleri ð Şeyh Şeyban-ı Râi Hazretlerine
İmamı Malik İbni Enes Hazretleri ð Caferi Sadık Hazretlerine
İmamı Ahmed Bin Hanbel Hazretleri ð Şeyh Şeyban-ı Râi Hazretlerine intisab ederek “Bizde olanlar onlarda var, fakat onlarda olan bizde yok” diyerek manevi tekamülü o fuyuzat kaynaklarından temin etmişlerdir. Görülüyor ki mezhep imamlığı, ilimde rusuh bulmak, cihan fatihi olmak gibi üstün vasıflar, onları tatmin etmemiş ve
“Dikkat edin! Kalpler ancak Allah’ı zikirle tatmin olur” ayeti kerimesinin sırrına koşmuşlardır. Böylece fiili bir icma vaki olmuştur.
Tarihin en büyük fetihleri kendilerine nasip olan Yavuz Sultan Selim Hanın: (meâlen)
“Padişahı cihan olmak bir kuru kavga imiş,
Bir veliye bende olmak cümleden evla imiş”
Mısraları ve Kanuni Sultan Süleyman Han’ın: “Görünüşte kıtaların hakanıyım, hakikatte ise üstazımın ayağının tozuyum” sözleri anlama kabiliyeti olanlara kafidir.
Ulu Hakan Abdulhamid Han dahi, Salahuddin İbni Mevlana Siracuddin hazretlerinin kalbinden feyz almıştır. Huccet-ül İslâm unvanının sahibi İmamı Muhammed Gazâli hazretlerinin Silsile-i aliyyenin 7. halkası Ebu Ali Fârimîdî k.s.ye intisabı dahi çok manidardır.
Yüce kitabımız Kuranı Kerim bu hakikatlerin hepsini haber vermektedir. Kuranı Kerimin 191 yerinde manevi kalpten, 49 yerinde nurdan, 9 yerinde ruhtan bahsedilmektedir. Yani bu hakikatlerin dayanağı da Kitabullah ve Sünnet-i Rasulullah’tır. Tatbikatta ise Ashabı kiramın, selefi salihinin (geçmiş büyüklerimizin) ve evliyaullahın hayatı bizlere sunulan fiili birer delildir. Büyük İslam Âlimi İmamı Muhammed Birgivi hazretleri “El-makaamât” isimli risalesinde şu teşbihi yaparak mevzuu anlamamızı kolaylaştırmaktadır:
الشريعة شجرة والطريقة اعضانها والمعرفة اوراقها والحقيقة اثمارها
“Şeriat bir ağaçtır, onun dalları, yaprakları ve meyveleri ise tarikat, marifet ve hakikattir (yani tasavvuftur)”
.
Mürşidi kâmil kimdir? Her yüz senede bir gönderileceği hadisi şerifle sabit olan müceddidin görevi nedir?Şeyh ittihaz etmeksizin yapılan zikirlerde merhale kat edilebilir mi?
İmamı Rabbani hazretlerinin Mektubatı Şerifesinin 1.cilt 190.mektupta yaptığı tarife göre, Mürşidi Kâmil:
“Cenab-ı hakka vuslat yolunda kendisinden istifade edilen ve yardım görülen zata denir.”
Diğer bir tarifte “Mekteb-i nuru nübüvvetin feyizli tarîki ile kemale ermiş, halkı ıslâh ve irşâd hususunda Allah ve rasülü tarafından memur ve mezun kılınan zattır”
Peygamberimizin irtihalinden sonra kıyamete kadar gelecek ve ümmeti Muhammedi irşâd ile meşgul olacak zatlar hakkında sahih haberler:
1- Ahmed Bin Hanbelin Müsnedinde zikrettiği bir Hadisi Şerif:
الابدل فى هذه الامة ثلاث وثلاثون رجلا قلوبهم على قلب ابراهيم خليل الرحمن كلما مات رجل ابدل الله مكانه رجلا
“Ebdal, bu ümmetin içinde 33 zattır. Onların kalpleri Halilurrahman İbrahim aleyhisselamın kalbi (selîmi) üzeredir. Onlardan biri vefat ettiği zaman Hz. Allah yerine bir başkasını gönderir.” (Yani dünya, onlardan hâlî (boş) olmaz).
2-Taberânî, Kebir’inde zikrettiği bir Hadisi Şerif:
الابدل فى امتي ثلاث وثلاثون رجلا بهم تقوم الارض وبهم تمطرون وبهم تنصرون
“Ebdal, bu ümmetten 33 racüldür ki arz, onlar hürmetine ayakta durur (kıvam bulur), yağmur onlar hürmetine yağar ve onların hürmetine yardım olunursunuz.”
Peygamber Efendimizin Allah’ın Rasulü olduğuna dair deliller (mucizeler) çoktur. Bunların üçüncü derecede olanı Şakkul-kamer (O’nun işaretiyle ayın ikiye ayrılması), ikinci derecede olanı Mirac mucizesi, birinci derecede olanı yani en büyük delil ve mucize ise KURAN-I KERİM’dir.
Aynen buna paralel olarak bir asırda, özellikle ahir zamanda (son asırda) bir kimsenin vârisi rasul (mürşidi kâmil) olduğunun en kesin delili ve alameti KURAN-I KERİM’E HİZMET, yani onun okutulması, ahkamının öğretilmesi ve ahlakının yaşatılması için yapılan en geniş kapsamlı hizmet faaliyetleri ve gayretleridir.
EZCÜMLE: Dinin ihyası ile meşguliyettir. Bu olmadan irşada ehliyet ve liyakat asla mümkün değildir.
Şairin dediği gibi:
“Din hayatın hayatı, hem nuru hem esası,
İhya-i din ile olur, bir milletin ihyası”
İmamı Gazali Hz. şöyle buyurur:
“Mahlûkat iki kısımdır: Canlılar ve cansızlar… Canlılar iki kısımdır: Mükellef olanlar ve olmayanlar… Mükellef olanlar (insanlar) iki kısımdır: İnananlar ve kâfirler… Nefs ve şeytan inananları çeşitli şekillerde kandırır. Tasavvuf erbabı olanları kandırması da umumiyetle (genellikle) onları şeriat esaslarından uzaklaştırmak ve dinin ihyasından uzak tutmak sureti ile olur. (yani Kur’ana hizmet olmadan kendisini sûfî zan ettirir.)”
Bu ölçüler derin derin düşünülmelidir!
İmamı Rabbani Hz. Silsile-i Aliyye’den bahsederken:
“Onların nazarları şifâ ve kelamları devâdır, onlar manevi hastalıkların tabipleridir” şeklinde tavsif etmiştir.
Onların vazifesini Ebu-l Fâruk hazretleri şöyle ifade etmektedir:
“Üstazlar, çeşme vazifesi görürler”. Yani, onlar nuru ilahi çeşmeleridir, saadet kaynaklarıdır ve bereket merkezleridir.
Tenvirul-Kulubte, bu alametler şöyle sıralanmaktadır:
1-Şer-i ve dini ilimlere sahip ve vâkıf olmak,
2-Kitap ve sünnete hakkıyla ittiba eylemek,
3-Kuran ilmini ve din ahkâmını okutucu ve öğretici olmak. (Ulûmu diniyye ile meşgul olmayan kimseden mürşid olmaz.)
Bu hususu Silsile-i Saadattan Ubeydullah El Ahrâr hazretleri şöyle haber veriyor:
“Eğer ben, (ilim öğretmekle değil de) sırf irşâd ve meşîhatle meşgul olsaydım, bu âlemde hiçbir şeyh, bir tek mürîd edinemezdi. Lâkin biz, âlemi ğaybden şeriatın tervîci ve dinin te’yidi (öğretilerek yaşanmasını temin) ile emrolunduk.
İsmail Hakkı Bursevi Hz. tefsirinde şu ifade ile işin ehemmiyetini bildirmiştir:
“Kendi yaşadığı devrin Süleyman’ını (manevi sultanını) bulamayan bir kimse (ilahi) savtın (İslamî emirlerin) manasını (tam olarak) nasıl idrak edebilir?
Netice olarak, bir dergah açarak köşesine kurulup el etek öptürmekle mürşid olunmaz. Bilakis sahte şeyhlik iddiası ile imanını bile kaybedebilir. Hakiki mürşid ise (ulûm ve ahkâmı Kur’anı) okutur, öğretir ve yaşatır. Hatta öyle ki, dinin ihya vazifesi dahî onun tasarrufu ile bu ruh ve şuur üzere intisab ve irtibatı olan Müslümanlara mümkün ve müyesser olur.
Nitekim Ahzab suresinin 72. ayetinde
:
Üzerlerine emanetullah olan Kur’an-ı Kerim’i haml (okutma, öğretme) vazifesi yüklenen müminlerin ancak şu iki sıfata sahip olmaları halinde bu ulvi vazifeyi yapmaya muktedir olabilecekleri haber verilmektedir. Bunlar (1) Zalûm: Kendi nefsine karşı zalimdir. Aç durur, ibâdet eder, yani gündüzleri oruç tutar, geceleri zikir ve teheccüd ile meşgul olur. Nefsanî arzulara tabi olmayıp nefsine her daim zulmederler. (2) Cehûl: Manevi râbıtasına Hazreti Mevlâ’nın nuru ile aşılanmış, ona bağlanmış, Cenab-ı Hak’tan ve ahiretten başka bir şey düşünmeyen ve nefsâni arzularından cahil, onların yollarını bilmez, nefsani arzulardan cahil, nasıl olacağını bilmez demektir.
Bu iki sıfata sahip olmayan kimse, Müslüman bile olsa dinin ihyası için maalesef gayret ve muvaffakiyet gösteremez.
.
Maneviyat yolcusu her salikin bilmesi icap eden nefsin kısımlarını, klasik bir tarzda değil de, hikaye tarzında ele almış bir yazı. Her şehrin padişahı müftüsü evi dairesi de belli. Manevi kariyeri basamak basamak anlatmış. Biraz uzun ama, okumaya da değer.Nefsin mertebelerini bir de bu yazıdan hatırlayalım.
Emmâre:
Benim ruhum, bu âlemde dolaşırken, uyku ile uyanık arasında, rüya gibi bir hal zuhûr etti. Bir şehre uğradım ki, büyüklüğünü gözün ihatası mümkün değil. Orada okadar çok insan var ki, cadde ve sokaklarda rahat yürünmüyor. Halkı karışık; Arap, Acem, Türk, Rum... her milletten insan var. Hayretle dolaşırken şehrin ortasında büyük bir kale gördüm, burçları göğe yükselmiş, sanki yıldızlara deymiş... Kalenin dışındaki şehir ise koyu karanlık içinde. Oraya, ezelden beri hakikat güneşinden bir şûle düşmemiş. Halkının gönülleri dahî zulmet evi... Zira meşrepleri, köpek meşrebi; bir lokma için hırlaşıyorlar; ufak bahanelerle birbirlerini parçalıyorlar. Gazapları gâlip olduğundan birbirlerini öldürüyorlar. Şehvetlerine düşkün, zinaya meyyal halleri var; bir fâhişenin peşine üçü beşi birden düşüyor, bâzen kıskanıp birbirlerini helâk ediyorlar. Livâta eden; birbiriyle sevişen erkekler ve kadınlar da var. Hırsızlık, iftira, içki, kumar, gıybet... her türlü kötü hal mevcut. Allah korkusundan nasipleri yok. Bunları işleyenlerin çoğu da Müslüman. Aralarında iyiliği emredip kötülükten men eden âlimler, vâizler ve Salihler de varmış. Fakat fena huylu halkla ülfet edemeyip şehrin ortasında bulunan kaleye göçmüşler.
Ben de bu şehirde bir müddet misâfir oldum. Bir gurup insan gördüm ki, hiç iyi işleri yok; hep fena işlerle uğraşıyorlar. Üstelik, “Biz hakikati bulduk; yolumuz doğrudur” derler ve yaptıkları fenalıkları gâyet güzel görür, zevkle yaparlar. “Bunlara, şeytan amellerini güzel gösterip doğru yoldan saptırmış,” asla nasihat kabul etmezler. İnsanî sıfatları tamamen yok olmuş, “Allah bunların kalplerini ve kulaklarını mühürlemiş, gözlerine de perde çekmiş; artık îman etmezler.” Meğer hidâyet yetişe...
Bir gurup insan daha var ki, dünya ehlidirler. Bunlar da iyi işler yapmaz, fenalıklardan sakınmazlar. Ancak, haramı, haram kabul ederler; bilerek günah işlerler. “Kırk gün günah işleriz, bir gün tevbe ederiz. Allah, Gafûr’dür, kulunu affeder. Su bulanmadan durulmaz. Bir gün gelir tevbe eder, âhir ömrümüzü ibadetle geçiririz. Şimdi genciz, biraz eğlenelim, dünyanın tadını çıkaralım. Haram işlemekle insan dinden çıkmaz ya. İhtiyarlayınca tevbe ederiz; tevbe etmesek de Allah affeder,” derler. Yaptıklarına pişman olmazlar. Kalplerinde Allah korkusu yok, amma azıcık iyilik yapsalar, cennetin anahtarını ceplerinde bilirler. “Bunların kalpleri var, anlamazlar; gözleri var, görmezler; kulakları var, işitmezler; hayvanlar gibidirler, belki onlardan da sapıklar.”
Emmare halkının bir kısmı da tarikat ehli olmuş. Bunlar da günah işlerler. Lakin yaptıkları fenalıkları güzel görmezler. “Biz ne günahkâr insanlarız ki, Allah’ın emirlerini yerine getirip yasaklarından sakınmayız; sonumuz ne olacak, yaptıklarımızın hepsi Allah’ın rızasına muhalif, bu âlemde bizden âdî yaratık yok,” diye suçlarını îtiraf ederler. Ancak bu hayıflanma sözde kalır. Fırsatını bulunca, yine çirkin işler yaparlar.
Bu hallerini değiştirmeyenlerin de âkıbetinden korkulur.
***
Âlim birini bulup şehrin ismini, hâkimini, vâlisini sordum...
-Bu şehrin ismi, Emmâre’dir. Dâiresi, gaflet; evi, zulmettir, dedi.
Padişahlarının ismini sordum.
-Akl-ı Maaş (hayvânî akıl) derler; gâyet âlim, hâkim, müneccim, mühendis, tabip... yeryüzünde benzeri bulunmaz, dedi.
Padişahın veziri kimdir dedim:
-Veziri; idrak kuvveti ve müşterek duygular. Vekili; Kuvve-i Vâhim’e (hayalî düşünceler) ve şeytanlardır, dedi.
Diğer yakınlarından sordum. Aldığım cevap vahim. Ne kadar kötü ahlaklı kimse varsa, hepsi, Akl-ı Maaş’ın sır dostu imiş. Bu fakir de, onun her fende üstat olduğunu öğrenince, geçim sebebi olur umuduyla, fenlerinden bir miktar öğrenmek için hizmetinde bulundum.
Akl-ı Maaş benim kabiliyetimi beğendi, aşırı muhabbetle kendine sır dostu seçti. Ben de kendisinden öğrendiğim ilimlerle, her fende meşhur, bilgili, hünerli, elinden her iş gelen biri oldum.
Padişah, idâresi altında olan halkın kötülüklerine mâni olamıyordu. Bu iş aklımı kurcaladı. İçime bir sıkıntı geldi. Sebebini öğrenmek istedim, padişaha sordum:
Padişahım, bu ne hikmet? Şehrin âlimleri Hak’tan korkmuyor ve ilimleriyle amel etmiyor; câhilleri de, tevbe ve istiğfarda bulunmuyor. Kalplerinde îman nuru yok. Sûretleri insan, iç yüzleri hayvan; belki daha da aşağılar.
Dedi ki:
- “Bu hal, benim halkımdan değil. Şeytan, ta evvelinden bu Emmâre şehrinin halkını baştan çıkarmış; vesveseleriyle, yardımcılarıyla onları ifsat etmiş. İsyanları bundandır. Buna mâni olacak bir tedbir bulamadım.”
Gâipten bir ses: “Bunun tedbiri, Muhasebedir, önce kendini hesaba çek! Fena bir iş yaptığında, hemen Cenâb-ı Hakk’ın kudret ve azametini; O’nun, her halini görüp bildiğini; ceza gününde seni hesaba çekeceğini, cehennem azabının şiddetini, orada, ilâhî adâletin tam tecillî edeceğini düşün, yaptıklarına pişman ol, bir daha işlememeye azmet. Levvame şehrine göç. Emmare şehrinden kurtulmanın yolu budur,” dedi.
Levvâme:
Emmâre şehrinden hicret etmeğe karar verip dedim ki:
-Padişahım! Bu âciz insana ettiğin iyiliği kimseye etmedin. Devletin sâyesinde nice sefâlar sürdüm. Samur kürk giydirip ahbap ve yâranla sazlı, sözlü oyun ve eğlenceye müsaade ettin. Ancak, zevk ü sefâmız burada son buldu. İzn-i şerifiniz olursa, fakir bir seyyahım, bu şehrin ortasındaki kaleye gitmek istiyorum.
Padişah dedi ki:
-O kaleye, Levvâme dâiresi denir. Orası da benim idârem altındadır. Lâkin, Levvâme halkı, Emmâre şehrinin halkıyla kıyaslanmaz. Emmâre şehrinde, ezelî düşman İblis sâkin olduğundan, halkına tevbe müyesser olmaz. Levvâme şehrine ise şeytanlar tamâmıyla tasallut edemezler. Bu şehrin halkı da bazen günâh işler, ancak, hemen pişman olup tevbe ve istiğfarda bulunurlar.
Padişah (Akl-ı Maaş) sustu. Ben de huzurundan ayrılıp hemen Levvâme kalesine vardım. Kapısı üzerinde “Günahtan tevbe eden, onu işlemeyen kimse gibi günahsızdır” hadis-i şerifi yazılmış. Hemen tevbe edip Levvâme kalesine girdim. Levvâme halkı çok değil, Emmâre halkının yarısı kadardır.
Burada bir müddet misâfir oldum. Müftüsünü ziyaret edip selâm verdim, tâzimle aldı. Bir zaman hizmetinde bulundum; okudum, yazdım, ilim tahsil ettim. Şehir halkıyla sohbetlerde bulundum. Bu şehrin padişahı da Akl-ı Maaş... Yardımcıları; kibir, riyâ, taassup; vekili , tam zâhitlik...
Burada bir gurup insan var ki, dünya ehlidir. Bunlar vaaz ü nasihat meclisinde bulunduklarında ağlayıp tevbe eder, sonra tekrar günah işlerler. Fakat emmare sıfatında olanlar gibi Cenâb-ı Hakk’ın affıyla teselli bulup kendilerini avutmazlar; yaptıklarına pişman olur, kusuru kendilerinde ararlar.
Bir gurup da var ki, âhiret ehlidir; iyi işler yapmaya, fenalıklardan sakınmaya gayret ederler. Sofîdirler, suyu üfleyerek içerler. Bâzen günah işler, ardından hemen tevbe ederler, pişman olup kendilerini ayıplarlar. Ancak Emmare halkı gibi, her türlü günahı işlemezler. Tevbe edip bazı günahları işlemekten kurtulmuşlar. Bu gurubun bir kısmı ilmiyle amel etmeyen âlimler, bir kısmı da sofî denilen kimselerdir.
Bir gurup da tarikat ehlidir. Bunlar da tevbelerinde sebat etmeyip bâzen günah işlerler. Lakin, günahları diğerleri gibi fiilî değil, hâlîdir.
Levvame halkı umûmiyetle içki, kumar, zina, kul hakkına tecavüz, yalan söylemek... gibi işledikleri fiilî bir günahı, zahirî bir sebebe bağlayarak işlerler. Misal: İçki meclisinde bulunsalar, yanındakilerin hatırından çıkmamak için o fiili işlerler; maaş yetmiyor diye rüşvet alırlar; yalan söylemezsen alış veriş olmuyor diye veya mecliste bulunanlar gülüşsünler diye yalan söylerler.
Lakin, tarikat ehli olanları böyle değil. Onlar, diğerleri gibi zahirî sebeplerle günah işlemezler. İşlerlerse, sebepsiz işlerler. Meselâ, bir sözü genişçe anlatmak için yalan karıştırırlar, söz arasında bazen gıybette bulunurlar. “Hâlî günâh” denen haset, kibir, kin... gibi kalple alâkalı fena hallerin hepsi kendilerinde mevcut. Ancak fiilî günahlardan kurtulmuşlar.
***
Bu şehirde, âlim, fâzıl, Salih, âbit canlar da vardı. “Umûmî halkın mesleği, mezhebi, meşrebi mâlum. Acabâ bunlar ne meşreptedir?!” diye araştırdım. Âlimleri, âbit ve zâhittir. Ancak cimrilik, haset, kibir, taassup, nefsâniyet, gıybet, tama’, nifak... meşrepli. En sâlihleriyle ülfet ettim. Hayır ümidiyle ibâdât ü tâatta bulunurlar, Cennet arzusuyla, gece gündüz rahat etmezler. Halka, cennet sefâsından, hûr ü gılmandan bahsedip cennet yoluna teşvik ederler.
Âbitlerden birine, Emmâre şehri halkından şikâyet ettim. Dedi ki: Emmâre şehrinin halkı, bir alay kâfirlerdir; müfsit, katil, namaz kılmaz, zinakâr, livâtacı ve içkicidirler. Hepsi sapık fırkadandır. Onlar bizim şehrimiz (Levvâme)’ye gelmez. Burada onlardan kimse bulunmaz. Ancak bazılarına hidâyet nasip olur da, hicret edip buraya gelirler ve, işledikleri günahlardan pişmanlık duyup tevbe ve istiğfar ederler. Emmâre şehri halkına, orada kaldıkları müddetçe tevbe müyesser olmaz. Şefaate lâyık da bulunmazlar.
Levvâme şehrinde bir kale vardı. O kale halkından sordum. Anlattı:
-Bu kalenin ismi, Mülheme’dir. Padişahları, Akl-ı Maad (âhiret aklı); veziri, aşktır. O şehre bizden giden olmaz. Hicret edip gidenleri de bir daha Levvâme şehrimize sokmayız. Zira, Mülheme şehrinin vezirleri aşka düşkündür, bu uğurda mal, can, evlât ve iyal fedâ ederler. Bizim sultanımız (Akl-ı Maaş)’ın tedbir ve tasarrufuna îtibar edip teslim olmazlar. Tasavvuf, tasarruf diye bir takım kitaplar yazmışlar ki, neûzü billah, bir harfi, şer’i şerife uygun değildir. İçlerinde mürşit saydıkları bâzı kimseler var. Bunlar hırka ve taç giyip ehlullah kılığına girerler. Lakin sözleri ve işleri şer’i şerife uymaz. Halk onlara uymuş; hepsi dalâlet fırkasından, tarîkat ehli olmuşlar. Sakın o Mülheme denen kaleye uğrama! Onlar saz, söz, eşliğinde “Allah” derler. Onlar bizim şehrimiz Levvâme’ye gelip mızıka çalamazlar. Zira, bizim âlimlerimizde din ğayreti olduğundan biz birleşip onları men ederiz. Nice adamları saz ve söz eşliğinde zikir ederlerken yakalayıp cezalandırırız; kimini hapseder, kimini katlederiz. Bizde olan âlimler, sâlihler, âbit ve zâhitler mümkün değil Mülheme şehrinde bulunmaz.
Mülheme:
Levvâme şehri halkıyla ülfetten de sıkıldım, mübârek Mülheme kalesine vardım. Kapının üstüne: “lâ ilâhe illallah. (Allah’dan başka ilâh yoktur)” yazılmış. Onu okuyunca hemen şükür secdesi edip kaleye girdim.
Burada ilmiyle amel eden âlimler, âbitler ve zâhitler buldum. Herkes bunlara hüsn-ü zanla bakıyor. Zira yaptıkları işlerin hepsi güzel. Emir ve yasaklara riâyet ediyorlar. Edepliler, sünnet ve müstehapları yerine getiriyorlar. Zâhirlerine bakınca, zamanın kutbu zannedersin. Ancak, bâtınları, hâlâ ahlâk-ı mezmûme ile dolu... Henüz kalplerini tamamen mâsivâdan temizleyememişler. Bir kısmı tarikat ehli olmuş; fena hallerden tamamen, fena ahlaktan da kısmen kurtulmuşlar. Lakin benlikten, tereddütten, eğrilikten kurtulamamışlar. İşleri Cenâb- Hakk’a havale edip tam teslim olamıyorlar. Geleceği düşünür, geçmişe üzülürler. Rızk için endişe ederler. Allah’a tam îtimatları yok: “Cenâb- Hak şimdiye kadar kimseyi ne aç koydu, ne açık; şimdi de aç ve açık koymaz,” diyemiyorlar. Zenginleri de, fakirleri de aynı haldeler. Dünya sevgisinden kurtulamamışlar. Geçmişe üzülür, geleceğe endişe ederler.
***
Nakş-i Bendî tekkesine uğradım. Mensupları, aşk u şevk ile her an mânevî sefâdalar. Aralarında kavga, gürültü, haset, fesat, kin ve düşmanlık yok. Büyük- küçük birbirine izzet ü ikramda bulunuyor, güler yüzle karşılıyor, hürmet ediyorlar. Nazâfet ve nezâket ehlidirler. Meclislerinde, sohbet ve zikrullah var. Hepsi de rûhânî ve cismânî sefâ içindeler. hallerine hayran oldum. Bir müddet orada kaldım. Sohbetlerinde bulundum. Mülheme şehrinin hallerinden sordum. Hüsn-ü zan edilen ihtiyar, ârif ve uyanık bir cana dedim ki:
-Azizim! Ben garip bir seyyahım. Kalp hastalığına; gaflet ve zulmet illetine yakalandım. Bu şehirde bu derde deva olan iyi bir tabip var mı? Lütfedip haber ver.
O can dedi ki:
-Benim ismim, Hidâyet’tir. Ezelden bu âna kadar benden yalan sâdır olmadı. Vazifem; Allah'a ulaştıran vuslat şehrinin yolunu sual eden tâliplere haber vermektir. Sen de âşık, sâdık bir fakirsin. Sözümü can kulağınla dinle!
Bulunduğun bu Mülheme şehri iç içe dört mahalledir. Bu mahalleye, Mukallidîndenir. Senin aradığın tabip bu mahallede oturmaz ki, sende bulunan gaflet zulmet ve gizli şirk illetine devâ olsun... Hâlen kalp tabibi kıyâfetinde olup, taç ve hırka ile şeyh sûretine bürünen sözde ârifler, gizli şirkte, şehvette, yemede, içmede, oyun ve eğlencedeler. Bu mahallede senin kalp hastalıklarına çâre olacak tabip yok. Ben ancak şunu söyleyebilirim: “Nerede olursan ol, «Cenâb-ı Hak, bana benden daha yakın; ne yapsam, görür; ne söylesem, işitir; O’na göre uzak ve yakın birdir. Açıktan konuşmak da, gönülden geçirmek de O’nun nezdinde müsavidir,» de. Dâima huzû’ ve huşû’ ile O’nun huzurunda olduğunu düşün. O’nun zikriyle, fikriyle meşgul ol. Ve, Mutmeinne tarafında olan Mücâdele mahallesi’ne git, derdinin dermanını bilen tabip orada olabilir.
***
İçimden, “Hevâ kapısını bırak, âlemde sultanlık budur,” deyip Mücâdele mahallesine vardım. Orada, zâkir, şâkir, mücâhit, namaz ve oruç ibadetine düşkün, sükût ehli, âlim, âmil, fâzıl canlar buldum. Onların bu tutumları, kötü ahlaktan, gizli şirkten, zulmet ve gafletten kurtulup Mutmeinne kalesine girmek ve “Rabbine dön” hitâbına müstahak olup rızâ kapısında bulunmak içinmiş. Ancak, bunlardan bazıları, mücâhedeleri neticesinde, Cenâb-ı Hakk’ın bir lütfü olarak, Tecellî-i nûr, müşâhede-i nûr; Tecellî-i nûr, müşâhede-i sıfat; Tecellî-i sıfat, müşâhede-i zât gibi bazı tecellîler zuhur edince, kendilerini bir şey oldu sanıp mücâhedeyi bırakıverdiklerinden, emmâre şehrine geri gönderiliyorlar, bir daha da bu mahalleye kolayca giremiyorlar.
Azizim, bu mahal, bütün ehlullahın “el’aman” diye çağrıştıkları mahaldir. Bu mertebede, nefisler, henüz emmare sıfatından tam olarak kurtulup itmi’nana ermemiştir. Bu gibi tecellîlere mazhar olanlar, bunlara asla kıymet vermemeli, kendilerinde bir varlık görmemeli, mücâhedeye devam etmelidirler.
Bu fakir dahî nice seneler bu mahallede kalıp bir an zikri, fikri terk etmedim. Sabır, tahammül, kanâat ve gayret edip mücâhededen; nefsi ıslah ile uğraşmaktan geri kalmadım. Burada da gizli şirkten, zulmet ve gafletten kurtulmaya çâre bulamadım. Mücâdele mahallesi tabiplerine rica edip: “Benim hastalığım gizli şirk, gaflet ve zulmettir, inâyet edip şifâ veren bir ilaç ihsan edin” dedim. Dediler ki; “Burası, Mücâdele mahallesidir. Burada senin derdine derman olan ilaç yoktur. Ancak, Mutmeinne kalesine yakın bir mahalle daha var; oraya Murakabe ve Münâcât mahallesi denir. Senin hastalığına ilaç orada bulunur.”
Murâkabe ve münâcât:
Murakabe mahallesine vardım. Halkı, zikr-i kalbî sâhipleri olup huzû’, huşû’ ve huzurda mahzun... Dilleri yok, konuşmaları yok... Zâhirleri harap, bâtınları mâmûr... Halleri, halim, selim; meşrepleri, teslimiyet...Birbirleriyle lüzumsuz söz konuşmaz, kimseye yük olmazlar.
Bu fakir dahî Murakabe mahallesinde nice seneler oturup onlar gibi olmaya çalıştım, gafletten kurtuldum. Fakat gizli şirk ve zulmet illetinden kurtulamadım.Yaşlı gözlerimle bir garip seyrana daldım; elemler ummanına battım, ölmek istedim, zira başka çâre bulamadım. Ölmek elimde olmadığından melül ve mahzun Murakabe hâlinde dururken, daha önce nasihatte bulunan Hidâyet, tam hakikatle zuhur etti. Perişan hâlime acıyıp buyurdu ki:
Fenâ ve Bekâ:
-Ey Gurbette göz yaşı döken yolcu! Bu hâlinle sen derdine derman bulamazsın. Murakabe mahallesinden geç, mutmeinne kalesinin kapısı önünde bir mahalle var, oraya göç. Adına, Fenâ mahallesi derler. Orada, “Fânî ol, fânî ol yine fânî ol.” Sonra, “Bâkî ol, bâkî ol yine bâkî ol,” sana, beka illeri görünür. Orada gizli şirk, gaflet ve gönül zulmetine devâ eden bir tabip var, ilâç edip seni bu illetten kurtarır.”
Fenâ mahallesine varıp misâfir oldum. Gördüm ki, mahalle halkının hepsi, dilsiz gibi sükût halindeler, ölüler gibi konuşmaya güçleri yetmez. Her an ölüm meleğinin gelmesini beklerler. Mahallelerine gelip gidenden haber sorarlar. Fenâ mahallesi sâkinleri beş vakit namazı edâdan başka bir işe kaadir olmayıp dünya ve âhiret, Zeyd ve Amir bilmezler. Korku ve ümitten geçmişler. İşleri duâ ve senâ, zikir ve fikir, sefâ ve cefâdır; cismânî ve rûhânî lezzetlere bağlanıp telezzüz etmezler. Hallerine bakıp bu fakir de nice seneler onlar gibi olmaya çalıştım, görünüşlerini taklit ettim. Lâkin iç âlemlerini bilmediğimden fenâyı ve fenâ halini târif mümkün olmuyor.
Bu hal içerisinde, Fenâ mahallesinde dahî öyle bir gam ve kedere uğradım ki, hâlimi tabibe arz etmek için, bende, benim mülküm olan bir vücut bulamadım. Anladım ki, o makamda vücut ve mülk sâhibi, hâzır ve nâzır olan Mevlâ’dır. “Vücut benim” demek yalan olur. Yalan ise her dinde haramdır. Talep dahî gizli şirkten gelir. Ben ise gizli şirkten kurtulmak için yola çıktım. Bu halde dahî aciz ve hayretim ziyâde olup cümle muradımdan vaz geçtim. Göz yaşlarım -gayr-i ihtiyârî- günden güne arttı. “Aman Yâ Rabbî” desem bile gizli şirk... Zira ben varım, eman dilemem var; tâlibim, matlubum (talep ettiğim şey) var. Daha neler çıkar bilmem. Ne çâre kılayım! Izdırabıma vâkıf olan ve bütün sırları bilen Mevlâ’m, hâlime merhamet eyleye...
Gönüllerde cemâl terbiyesine me’mur ilham meleği bu garibin hâline acıdı. Hakk’ın izniyle, ilâhî kitaptan okutup “Önce hallerden vaz geçmek lazım” dedi. Hemen elimi uzatmak istedim; gördüm ki elim, donmuş gibi, anasır-ı erbaadan mürekkep bir mânâ; elim benim değil. “Dilediğini yapan” birdir; bende bir iş yapmaya kudret yok. “Kaadir” birdir; kudretim yok. Hâsılı, benden ne iş meydana gelirse, onu, “Dilediğini yapan”a, O’nun kuvvet ve kudretine havâle ettim. Beşerî görülen işlerden tamamen vaz geçip iş ve hallerde yok olmanın ne demek olduğunu melek ilhâmıyla sırrımda anlayıp hamd ü senâ ettim.
(Eğer âlimlerden bazı tasarruf sahipleri, fiillerde yok olmak hakkında Kur’an-ı Azîmüşşân’da delil var mı derse, “Kul küllün min ındillâh, De ki; hepsi Allah katındandır” âyet-i kerimesi açıktır. Bu fakir okuduğum yoktur amma, Hak Teâlâ, okutmaya kuvvet ve kudret ihsan etmiştir. Bu bahis, hâl işi olup söz ile tâbir ve anlatması mümkün değildir. “Hal, söz ile bilinmez.” Ehline mâlumdur.)
Bundan sonra ilham meleği vâsıtası ve Hakk’ın yardımıyla “Fenâ fissıfat’a yöneldim.
Baktım, nazar benim değil. Söylediğim sözde alâkam yok, dil benim değil. Nefs-i Nâtıka’yı bilmem. Çâresiz, zâhir ve bâtın bütün sıfatlarımdan alakayı kestim. Ben, rûhumla, cismimle, havas ve kuvvetlerimle kendimi Zât farz etmiştim. Gördüm ki, farz ettiğim dahî ikilik; gizli şirk... Çaresiz, “Başkasının mülkünde ne alâkam var” deyip bütün benliğimi mahıv ve fânî kıldım, fakat, talepten vaz geçemedim. halbuki, “Talep, uzaklığın kendisidir”... Ben bu benliğimle ne belâya uğradım, yine hata işledim!
“Allah, ilmiyle her şeyi kuşatmıştır.” “O, Evvel’dir, Âhir’dir, Zâhir’dir, Bâtın’dır. O, her şeyi bilir” âyetlerinin mânâsı sırrımda zuhur etti: “Ölmeden evvel ölün” sırrına mazhar olmaya yöneldim. Yine gizli şirk. Zira bir ben, bir de yönelmem varmış gûyâ. Aman Allah’ım, ne derde düştüm! Münâcât etme, talep etme, eman dileme!.. Bir garip hal ki, halli müşkül. Çaresiz hepsini sâhibine teslim ettim. Rızâ kapısında durup yatakta son anlarını yaşayan hasta gibi, târifi mümkün olmayan bir makamda, dâima ölümü bekleyip akılsız, şuursuz, bir zaman bu halde kaldım.
Sonra, “Kalbine sor” deyip gönül fetvasına müracaat ettim. Cevap etti ki, “Senden zuhur edenler, nefsindendir. Mâdem ki, kendinden haberin var; sen “Rabb’ine dön” hitâbını işitemezsin.”
Mutmeinne:
Yeniden ölümü istedim. Bu hâle de “İstiğrak” derlermiş. Bir hal daha zuhur etti: Sırrımda harfsiz ve sessiz, “Rabb’ine dön” hitâbı gibi bir hal oldu. O anda târifi mümkün olmayan bir lezzet duydum ki, mest olmuşum. Uyandım, Akl-ı Maaş ile düşündüm, ne haldir, Akl-ı Maaş o hâle vâkıf olamazmış. Ben de, fikir ile esrâr-ı ilâhîye vâkıf olunamayacağını anlayıp vazgeçtim.
Mutmeinne’nin alâmetleri:
Bu mertebede olanların bütün işleri ve ahlâkları, güzel iş ve ahlâka tebdil olmuştur. İradesiz olarak, tam tevekkülle Allah’a tevekkül ederler. Bütün işlerini Allah’a havale edip dünyaya âit bir şey düşünmez, dünya işleri için kederlenmezler. Cennet arzusu ve cehennem korkusu, iradesiz olarak, kalplerinden silinmiştir; onlar için üzülmezler. Yaptıkları her türlü ibâdât ü tâat Allah rızası içindir. İyilikle emir, kötülükten men vazifesini hakkıyla ifâ ederler. Her an “Huzur maallah” hâlinde olduklarından, dâima uyanık halde olup, gaflette olmazlar. Sevdiklerini, Allah için severler. Allah ve Resulüne düşman olanlar, babaları, oğulları aşiretleri de olsa, onlara asla muhabbet etmezler. Allah, bunların kalplerine imanı yazmış, bunları, kendi katından bir ruh ile te’yit etmiş; kalplerini iman ve irfan nûruyla kuvvetlendirmiştir. Allah onlardan râzî, onlar da Allah’dan râzîdirler. İşte, kendisinde bu sıfatlar bulunanlardır ki, “Rabb’ine dön” hitâb-ı izzetine muhatap olurlar.
*******************************
Buraya kadar yazılan sırlardan muradım, bir fenni açıklamak değildir. Umulur ki, bu Risâle’miz, vefatımdan sonra, sevenlerimize yâdigâr olur. Nice hakikat yolunun sâlikleri ve Cemâl-i İlâhi tâlipleri okur da, bu fakire hayır duâ eder. Ve, bu Risâle’ye bakan canlar, kendi hallerini bilir; hangi makamda, hangi şehirde, hangi mahallede bulunduğunu anlar da ona göre hareket eder. Rızâ kapısını bulup hamd eder. Bu Risâlenin adı, “Mahbub” olup şu ibâre dahî ona tarihtir.
Ey Püser! Def’i ömür ona tarih,
Eyle onu tâc ü ser.
Müellif: Erzincan’da doğup Üsküdar’a yerleşen ve “Bülbül” lakabıyla bilinen Hâfız Feyzullah Efendi. Sene: Hicrî 1213.
incemeseleler.com / arşiv
.
Tarihte bazı ulemayı kiram hazeratı maneviyata sonradan intisap etmiş ve maneviyattan önceki hayatlarını boşa geçirmenin pişmanlığı ile kahrolmuşlardır. Bunlardan bazıları, Fahreddini Razi Hazretleri, İmam-ı Azam Hazretleri, İmam-ı Gazali Hazretleri ve bir örnekte Ebussud Efendi. Peki Ebussudu kurtaran hangi hadiseydi, hiç duydunuz mu?
Ebussud Hazretleri ve Sümbül Sinan Hazretleri Kanuni Sultan Süleyman zamanında yaşamış iki evliyaullah. Ebussud, şeriatın zahirinde rüsuh bulmuş ulemanın önde gelenlerinden.
Öyle ki; Tefsîr ilminde büyük bir âlim olduğu için, "Müfessirlerin hatîbi" ünvânı verilmiştir. Yine fıkıh ilmindeki yüksek derecesinden dolayı, âlimler arasında "Nu'mân-üs-sânî (İkinci Ebû Hanîfe)" lakabıyla ve "Müftiy-yüs-sekaleyn (cinlerin ve insanların müftîsi)" ve İbn-i Kemâl Paşadan sonra "Muallim-i sânî" lakabıyla tanınmıştır. 30 yıllık şeyhülislamlık yapmıştır.
Sümbülü Sinan Hazretleri ise batında rüsuh bulmuş bir mürşidi kamil.
Bir araya geldiklerinde şeriatın zahirinden konuşuluyor. Sümbülü Sinan hazretleri de batına gidiyor. Batından bahsedilince Ebussud Hazretlerini tepesi atıyor. Maneviyata tahammül edemiyor. Rabıtadan bahsediyor olmalı ki buna sinirlenen Ebussud Hazretleri şöyle diyor.
- Eğer sen benden önce ölürsen cenazeni papaza kıldıracağım.
Sümbülü Sinan Hazretleri de "amin !" diyerek karşılık veriyor.
Gel zaman, git zaman Sümbülü Sinan Hazretleri ölüm anının yaklaştığını hissedince has müridanından bir kaçını çağırıyor. Ben bu akşam, bu gece ya da yarın sabah rahmeti Rahmana kavuşacağım. Fakat benim cenazemi kimseye bildirmeyeceksiniz. Taki musalla taşına götürülüp cenaze namazım kılınıncaya kadar. Orada namazım birileri tarafından kıldırıldıktan sonra tekbirlerle, muazzam bir törenle teşyi edersiniz.
Ertesi gün saraydan bir hanımefendi merhume oluyor. Saraydan birisinin cenazı da adetan şeyhülislam tarafından kıldırılması lazım. Dolayısı ile namazı kıldırmak Şeyhül İslam Ebussud efendiye kalıyor. Cenaze namazını kıldırdıktan sonra Sümbülü Sinan Hazretlerinin müritlerinden olan o zatlar Ebussud Efendiye;"- Bizimde bir garip cenazemiz var burada, siz madem buraya teşrif ettiniz, teberrük olarak teşerrüf olarak bizim cenazemizi de kıldırmaz mısınız?" dediklerinde, -Hay haay diyerek arzularını geri çevirmez. Namazı kıldırdıktan sonra muazzam bir törenle götürülmeye başlayınca Ebussud Efendi şaşırıyor, nasıl bir garip bu diye? Oradakilere sorunca cenazenin Sümbülü Sinan Hazretlerine ait olduğunu öğrenince;
"- Eyvaah ben mahvoldum ! " diyerek cenazenin peşinden gidiyor ve cenazeden özür diliyor.
Hayatında beni irşad etmek istedin, hayatın beni irşad etmedi ama cenazen beni irşad etti diyor.
Ve bundan sonra yeni bir sayfa açıyor. Maneviyata karşı olduğu önceki safha ve daha sonra maneviyata dost olduğu yeni hayatı.
incemeseleler.com / Batuhan Alkan - Notlarımdan
.
Nefis değil midir ezeli düşmanımız, hain, şeytanla mukayasesi bile yapılamayacak kadar melun, frenk kafirinden daha aşağı bir varlık. Ama bu yol öyle bir yol ki nefsin hiç suçu yok. Tüm suçlar ruhta. Peki o yol hangi yol?
Tasavvuf kitaplarında da ifade edildiği üzre Peygamberimiz s.a.v Ashabına nefisle mücadelede iki yol tarif etmiştir.
Birinci yol nefse hücumla başlayıp riyazet ve uzletle devam eden zikri cehri yoludur.
Nefisle hücumdan kasıt onu mutlak manada öldürmek olarak düşünülmemelidir. Çünkü nefsin ölümü demek, canına kıymak demektir ki insanın kendini kasden öldürmesi manasına gelir. Nefse bir hayat sahibi olarak yapılması icap edenler ihmal edilmez.
Çünkü Peygamberimiz s.a.v."Nefis senin bineğindir. Ona iyi davran." ( "Nefsüke matıyyetüke ferfak bihâ" ) buyurarak nefse gerekli bakımın yapılmasını da emretmiştir. Atın bakımı için zamanı gelince tırnakları kesilir, nalı çakılır yedirilir içirilir ama tımar hiç bir zaman ihmal edilmez.
Bu yolda nefisle mücadele asıl olduğu için nefsani yol da denir. Birinci öncelik nefsi terbiyedir. Az yemek, aç kalmak ve susuz kalmak gibi riyazet ile ve insanlardan farklı yerlerde, dağda vb. yaşayarak uzletle nefis kötülük yapacak fonksiyonlarını etkisiz hale getirmekle terfi esastır.
Görüldüğü gibi nefis öldürülmez ama aç bırakarak susuz bırakarak zevklerden mahrum bırakarak, tabiri caizse cıyak cıyak bağırtdırarak terbiye edilir. Nefsin en sevdiği yemeği uzun zaman yemeyerek daha sonra o yemeğin önünde nefsini düşürecek seviyeye gelen Beyazıdı Bestami hz. leri nefsini bu şekilde de terbiye etmiştir.
Diğer yol ise zikri hafi yoludur ki burada nefisle mücadele yoktur. Nefsi kendi haline bırakarak ruhu rabıta-i şerife ve zikri kalbi ile besleyen yoldur. Bu yolda ;nefsin her türlü isteği, yemek yemek, su içmek, şehevani duygularını meşru şekilde yerine getirmek gibi nefsin isteklerine helal yollardan cevap vermek esastır. "Dana eti yemeli, ! demeli " sözü bu hakikati ifade eden mizahi bir sözdür. Bu yolda asıl olan, bütün meşguliyetin ruh ile olmasıdır. İşimiz terbiye, gücümüz ruh!
Diyelim ki nefis 60 kg olan bir boksör, ve onunla maç yapacak olan nefis. Bu yolda olan bir mürid bu mücadelede, nefsi zayıflatmakla meşgul olmaz. Karşısındaki rakibi olan ruhu beslemekle meşgul olur. Karşısında 60 kg bir ruh varsa henüz nefisle mücadelede galip gelecek kabiliyet yok demektir. Rabıta ve zikri kalbiye ile ruhun kilosunu artırma nisbetinde muvaffakiyet olacaktır. Mesela 100 kg seviyesine ulaştığı zaman ruhu meleki, o zaman nefis mücadele edemez hale gelir ki maksat tamam olmuş demektir.
İşte bir yandan ruh böyle beslenirken diğer yandan da nefsi emmarede tezkiye ve tasfiye edilmiş olur. Dolayısı ile o ruh ile paralel şekilde önce nefsi levvame sonra mülheme mertebelerinden mutmeinne makamına kadar çıkar ki bu da harbin bitmesi anlamına gelir. Nefis ezile büküle mağlubiyetini izhar edince, tüm varlığıyla ruha teslim bayrağını çekerek onunla arkadaş seviyesine ulaşır. Bu da cihadın sona ermesi anlamına gelir.
İşte bu yolda olan bir mürid, günah işlediği zaman, ya da manen zayıfladığı zaman nefse suç bulmamalıdır. Çünkü nefis, nefis olması hasebi ile rahat bırakıldığı zaman yapacakları malumdur. Asıl suç o nefse rahatlığı veren ruhtadır.
Eğer ruhu meleki nefisle mücadele edecek kadar kuvvetli değilse herhangi bir günah işlediği zaman, bir mümin olarak tabiki pişman olur ve üzülür, ancak ertesi gün ya da başka bir zaman aynı günahı tekrar işler, her zamanda işlemeye meyillidir. O halde mürid, nefsi rahatça hareket edip kolunu sallaya sallaya istediğini yapar hale geldiği böyle zamanlarda, yapması gereken, hızlı bir şekilde rakibi olan, zayıf olan, aciz olan ruhu besleyerek nefsin karşısına güçlü bir rakip olarak çıkarmaktır.
İşte günah işlendiği zaman istiğfar çekmek, tesbih namazı kılmak, nafile ibadetlere ağırlık vermek ruhu beslemek olarak düşünülmelidir.
Miftahulkuluub / incemeseleler.com editörü
24.05.2009
Kuran ve sünnetten sonra en muteber kaynağımız Mektubat-ı Rabbani'den levhalık sözler. Muhtelif mektuplardan derlenmiş bir çalışma
Düşmanların istîlâ ettiği ve muhaliflerin galip geldiği vakit mücahitlerin az hizmetleri o kadar büyük olur ki, emin zamanda kazanılan ecirle kıyası kaabil değil... {Şu halde: gam ve kederle gevşemek değil, mevcut imkânlarla gayret lâzım gelir.}
Eğer zâhirî hicret müyesser olmazsa, Allah dostlarına tâbî olmak [onların usûlüne uymak] sûretiyle bâtınî hicret bu zamanda müyesser olur... [Azîm nîmet büyük devlet...]
Muhammed Resûlüllah S.A.V. Rabbülâlemin’in sevgilisi olduğu halde onu tasdik edenler hor ve hakir, inkâr edenler de izzet ve itibardalar. [Devirlere göre bu iş devreder...]
Kıyamet günü, şeriattan sual olunur, tasavvuftan sorulmaz.
Şeriatın zaafa düştüğü zaman, Allah için hazineler harcayarak yemek yedirmek, şeriattan bir meseleyi anlatıp teşvik etmek kadar olamaz.
Nafaka ve sadaka bâzen nefse hoş gelen yerlere de verilebilir ve heder olur. Lâkin din ve millet hizmeti için harcamak, yüksek dereceye ve büyük rütbeye sebeptir. M.İ.R. C.1 M. 48 [Pîrân-ı Kiram Hazerâtı, bu işi İsm-i Âzam okumakla müsâvî görmüş ve her hâcete ulaşmanın yolu budur demişler...]
İki rekat sabah namazını cemaatla kılmak, bir sünneti yerine getirmektir ki, bir gecenin tamamında nâfile namaz kılmaktan bir kaç mertebe üstündür. M.İ.R. C.1 M. 52 [Şeytanın musallat olduğu nefsin en uyuşuk zamanı olmakla berâber az bir gayretle bu devlet elde edilir.]
Yeme-içmeye meyletmek ve zenginlerle ünsiyette bulunmak, öldüren zehir ve lokmaları da zulmetten ibarettir. Ziyâde (çekinip) korkmak lâzımdır. M.İ.R. C.1 M. 85 [Hak dostlarının hikmetli sözleri insanlara ilaçtır]
Ey Aziz! Tekrar beyan olunur ki, bu zaman tevbe ve nedâmet vaktidir. Hak'tan gayriyi terk edip ayrılma vaktidir. Belâların gelme zamanıdır ve yakında fitneler, belâlar nisan yağmuru gibi yağıp, âlemi kuşatır.
[Belânın büyüğü: Allah ve Resûlü’nü unutup şeytanla nefse uymaktır...]
Malûmdur ki zamanımızda dâr-ı harp kâfirleri, Müslümanlara ve Müslüman beldelerine çok ihanet ve eziyet etmekteler. Bunların hepsi âhir zaman alâmetleridir. M.İ.R. C.2 M.68 [Gönül aynasını günâhla kirletmeyip de ibâdetle parlatan insan bu sözlerden anlar...]
Âlemlerin Rabbi'ne gizli ve âşikâre, nimette, mihnette, rahmette ve zahmette, şiddette ve rahatta, ihsan ve belâ zamanında, daima hamd olsun. [Darılmak lâzım değil, dâima hamd etmeli...]
Vakitleri boş şeylere sarf etmeyiniz. Zikr-i ilâhîden başka şeyle meşgul olmayınız. M.İ.R. C.3 M. 2
Bazı kimseler, hâcetleri hâsıl olması için gün tayin edip, oruç tutarlar... İstedikleri olunca da bunu oruçtan bilirler. Böyle işler, şirk koşmaktır. [Dikkat etmeli...]
Kalbe ezâ vermekten (kalp kırmaktan) kork! Çünkü Allahü Teâlâ'nın zâtına ezâ etmekte, küfürden sonra, kalbe ezâ vermek gibi bir zulüm yoktur. (M.İ.R. C.3 M. 45)
Harp eden askerin kazâyı defetmeğe (harp kazanmağa) kudreti yoktur. Dua askeri zayıflık ve acizlik sebebiyle kazâ askerinden (cephedeki askerden) daha kuvvetli oldu. Dua askeri kazâ askerinin ruhu gibidir. Harp eden asker de onun kalıbıdır ve dua askerine (onun mânevî imdâdına) muhtaçtır. M.İ.R. C.3 M. 47
İnsanın zâtının hakikati yokluk ve sâde şerdir ki, noksanlıktan ibarettir.
Nefis "Yok" olduğu halde, hayâlî tasavvurla (düşünce ile) vücûdunu "Var" zannetti. İşte bu hayâl giderse sırf yokluk kalır. M.İ.R. C.3 M. 62
*Hak Teâlâ'ya tâlip olan (O’nun rızâsını isteyen), onun gayrisinden alâka kesmeden (bütün varlığı ile ona bağlanıp teslim olmadan) Mevlâ'ya ulaşamaz. M.İ.M. C.1M.
* [Bir cemiyet veyâ âile birliğinden] Kendi aralarında iyilikle emir ve kötülükten men etmeyip de (günleri-ni) müsamaha ile geçiştirenler, o günü hayırlı saymasınlar. M.İ.M. C.1M. 29 [Hayır olmayandan şer beklenir.]
* Amel niyetle itibar görür. Dârülharb düşmanları ile cihada başlamadan önce, niyeti düzeltmeli. [Her hareket ve yardım Allah’ın rızâsı ve dînin ihyâsı için olmalı...]
Mücâdele ederken niyeti hâlis ediniz, başka maksatlara kapılarak amellerinizi iptal etmeyiniz, (bu takdirde) şehitlerin ve gâzilerin ecirlerini ümit ediniz...
Namazı cemaatle kılıp, dârülharb düşmanlarıyla cihad etmektesiniz. Bu hal üzere yaşayan kimse gâzi ve mücahittir; ölen de şehit... M.İ.R. C.2 M. 69
“Lâ ilâhe illallah kelimesiyle îmanınızı tâzele-yiniz” (Lâ) kelimesi ile kendi nefsinizin isteklerini (maksat ve muratları) def' ediniz. Zira kişinin kendi muradını istemesi, kendi ilâhlığını iddia etmektir. Gönülde hiç bir murat için yer kalmadığı gibi, hayâl kısmında da havâ ve heves kalmasın. Kişinin kendi muradını istemesi, Mevlâ'nın muradını reddetmek ve kendi sahibine muhalefet etmek olur. Bunun mânâsı ise Mevlâsını bırakıp, kendisi Mevlâlık iddia etmektir. Bu işin kötülüğünü iyi bilmeli ve ulûhiyet dâvâsını kökten silmelidir. Öyle ki, havâ ve heveslerden tamamen temizlenip Mevlâ'nın muradından gayri bir murat kalmasın... [Kurtuluş yolu ve teslimiyetin özü.]
Zikr-i ilâhîden başka şeyle meşgul olmayınız. [İman, İslâm, ve ahlâkla alâkalı kitapları okumak da zikirden sayılır.]
Kelime-i Tevhit okurken (Lâ) ile her şeyin tamamını silip, sînede hiç bir maksut ve murat kalmasın. Hattâ ehemmiyetle düşündüğünüz, benim (hapisten) kurtulmam dahî maksudunuz olmayıp, Hak Teâlâ'nın takdirine, fiiline ve iradesine râzı olunuz. M.İ.R. C.3 M. 2 [Keşke öyle olmasaydı, şöyle olsaydı... diye münâkaşaya yol yok...]
* Kadınlar için, efendilerinin mallarından izinsiz harcamak da hırsızlık olup, kendileri de hırsız olur ve büyük günaha girerler.
*Hastalığın şahıstan şahsa geçeceğine inanmak da doğru olmaz. (Bir şahsın hastalığı diğerine geçti yahut filân hekim iyi etti derken, Allahü Teâlâ irâde etti de onu sebep kıldı diye düşünmeli, Çünkü ilâhî irade olmadan ne hastalık sirâyet eder, ne de hekim şifâya sebep olur.) [“Şu ilaç iyi etti” veya “Ters te’sir etti” demekte böyledir.]
Şeriata uymayan her şey öldüren zehir ve (yoldan çıkaran) ebedî azaba sebep olan belâdır... Bir üstaz-ı kâmile bağlanmak, doğru yolu bulmağa delil olup, onun mânevî kuvvet ve bereketleriyle, iman ve amelin edâsı kolaylaşır ve maksada süratle ulaşılır... Aynı zamanda şeriatla amel ettiği halde beşeriyet icabı müritte hasıl olan kusurların, mürşidin delâlet ve şefâatiyle affedilmesi mümkün olur. Vesselâm... M.İ.R. C.3 M. 41
Mühim ve özlü ifâde...
Hâdiselerin cümlesini (hayır ve şerden meydana gelen bütün işleri) Hak Teâlâ'dan bilip onun takdiri (hükmü) ve iradesi (muradı)nın zuhûru olduğunu tasavvur ediniz (düşününüz).
İnsan, yemek-içmek için halk olunmadığı gibi mal toplamak için de yaratılmadı. M. İ. M. C-3 M-83 [Tam teslimiyetle kulluk vazifesini ikmâl edip Allahü Teâlâ’nın rızâsını kazanmak için halk olunmuştur.]
Şimdi Hak yolcularının ümit gözleri bu nurlu mezara döndü. Buradaki feyizli ilim ve esrârın oraya (Medine-i Münevvere’ye) bağlı olduğu âşikârdır. M.İ.M. C.3 M. 81
Mihnet ve elemlerden kula her ne gelirse cümlesi takdir-i ilâhî ve ezelî irade ve hükümdendir.
"Yeryüzüne ve sizin başınıza gelen bir musibet (belâ) yoktur ki biz onu yaratmadan önce o, Kitap'ta bulunmasın. Bu, Allah'a kolaydır." âyet-i kerimesi bu mânâya delâlet eder. Razı olmaktan gayri çâre yoktur.
Kalpte gönül darlığı, kabz halinde iken olduğu gibi, bâzen de hatâ ve kusur işlendiğinde kalbe karanlık gelir; zikrin nurlarını örter; sıkıntıya sebep olur. Böyle anlarda tevbe ve istiğfarla yalvarmak lâzımdır. M. İ. M. C-3 M-87
[En büyük istiğfar hem de hâcetlerin husûlü için tesbih namazı pîranımız tarafından tavsiye ve teşvik edilmiştir.]
* Hak Teâlâ'dan her ne gelirse rağbet edilir ve sevimlidir. Gönül hoşluğu ile katlanıp, râzı olmak lâzımdır. Kulluğun yolu işte budur. [Kurtuluş yolu...]
Bazı dostlar zamanın sıkıntılarından şikâyet etmişler... Şikâyet lâzım gelmez. Takdir olunan rızkın noksan ve ziyade olmasına ihtimal yoktur. Rızkın az veya çok olması Hak Teâlâ'ya mahsus bir iştir; hiç kimsenin onda te'siri yoktur.
A.C.: "Allah, kullarından dilediğine rızkı bol verir, dilediğine kısar da az verir. Muhakkak Allah her şeyin hakikatini bilir." (Hükmünü hak üzere verir.) (S. Ankebût 62)
"Seyyid Mehmed’in keşfi kapalı iken şimdi açıldı", denilmiş. Bu hal bâtının (mânevî makâmın) terakkîsine delâlet etmez, kemâl ve kerâmet de değildir. M.İ.M. C.3 M. 132
[Böyle şeylere aldanıp ehemmiyet vermek ahmaklık alâmetidir.]
* Alçak dünyanın pisliğine bağlanıp da ziynetine aldanmayınız. Çünkü dünya, geçici ve helâk edicidir, bir halde durmaz (dâimâ düzen değiştirir). Üzeri şekerle kaplı zehir ve altınla kaplı necâset gibidir, [ahmakları aldatır sonunda nâdim ve helâk eder.] M. İ. M. C-3 M-135
* Musibet, (sıkıntılar) ve ayrılık (gurbet acıları), Mevlâ Celle Şânühû'nun irâde ve takdiriyledir. Razı olup teslim olmaktan gayri çâre ve ilaç yoktur. [Şunu bil de şeytânî vesveselerle kendine zarar verme!] M. İ. M. C-3 M-154
*Her ne vâkî olursa Hak Teâlâ'nın irâde ve takdiriyledir; onda başka hiç bir şeyin tesiri yoktur. Mevlâ her ne ederse muhabbet ve adaletindendir. [Mevlâ’nın her işinde kul için hayır vardır, şer yoktur.]
Allahü Teâlâ’nın çirkin gördüğü bütün sözlerden, işten ve hatırımdan geçen her şeyden Allahü Teâlâ’dan mağfiret dilerim. [Güzel istiğfar]. İ. M. C-3 M-178
* Sual: Ölümden sonra ruh bedenden mutlaka ayrılır. Halbuki "Kabrin sevabı ve azâbı vardır, bu nasıl olur?."
Cevap: Kabirde rûhun bedenle alâkası ve birleşmesi vardır. Lâkin bu alâka his ve hareket doğuracak kadar değil. Bilindiği gibi rüyada lezzet ve elem duyulduğu halde, bedende lezzet ve elemin tesiri görülmez. M.İ.M. C.3 M.217
Şair Lebid güzel söylemiş:
"Allahü Teâlâ'dan gayrı her mevcut yokluktan ibaret. İnsanın hakikati da yokluktan ibarettir. Yokluktan yaratılmış her şey de şerrin ve noksanlığın mahallidir." M. İ. M. C-3 M-227
* * *
Bizim yolumuz sohbettir. Görüşmek kısmet oluncaya kadar, Kelime-i Tevhide devam ediniz. Bu zikir kalbi mut’mein eder.
Mümkün olduğu kadar onunla meşgul olunuz. Eğer halvette meşgul olursanız daha güzel...
Bu mübârek kelimenin kalbi temizlemesinde büyük te’siri vardır. Onun bir cüzü ile Hak Teâlâ’dan gayriyi nefyedin, diğer cüzü ile Mâbûdün bilhakk’ı isbat ediniz ki, seyr-i sülûk hâsıl olsun!
H.Ş.’de: “Zikrin üstünü Kelime-i Tevhit okumaktır” diye vârit olmuştur.
[İmam-ı Rabbânî Hazretleri de “Üç şeyin birinden hâli olma!
1. Uzun okuyarak namaz kılmak,
2. Kur’an-ı Kerim okumak,
3. Kelime-i Tevhid’e devam etmektir”] buyurdular.
Uzlete rağbet edip tâate haris olunuz... Sünnet-i seniyyeye sarılıp bid’attan hazer ediniz.
Bir aziz:
“Hayrı iyiler de kötüler de yapar. Günâhtan kaçınmak ancak sıddıkların kârıdır” demiş...
İmam-ı Âzam Ebû Hanife, Seyyid Abdülkâdir Geylânî, ve bâzıları güzel elbise giydiler. Ebû Hanîfe memleketine dönen talebelerine eski elbise ile değil, güzel elbiseyle gitmelerini tavsiye ederlerdi.
Bazı büyükler, tekebbür için olmadıkça, güzel elbise giymekte beis yoktur buyurmuşlar... (Mektûbat-ı İmam-ı Mâsum K.S. C.2 M.106)
Sûrî iman sahiplerinden yüzde üçü kurtulursa, doksanyedisi tehlikededir. Gırtlaktan yukarıda kalan, feyz-i ilâhîden mahrum, köksüz, zâhirî ilim de, insanları İblis eder; yalnız bâtın ilmi ise zındık eder. Tek kanatlı kuş uçmaz. Zâhirî ilmi, mâneviyatla kuvvetlendirmelidir. (M. İ. R. C – 1 M – 105)
Nefs-i emmârenin tuğyan ve inkârı varken insanda bulunan iman, namaz, oruç ve diğer iyi ameller sûrîdir. Zira nefis, insan vücudunun aslı ve herkesin "Ben" dediği şeydir. Bu nefis küfür ve inkârında devam ederken iman ve iyi amellerden ne fayda beklenir! (M. İ. R. C – 2 M – 50)
Pîrin suretini hafızada muhafaza etmeye "Rabıta" denir ki bu, mürit için zikirden daha faydalıdır. (M. İ. M. C – 1 M – 119)
Her kim şevk ve arzu ile tarikat talep ederse ona tarikatı tâlim ediniz. Bu hususta soğukluk göstermeyiniz ve bağlıların terakkîlerine keremle gayret ediniz. Eğer kendisine zikir tesir etmeyen olursa, ona zikri bırakıp kalple meşgul olmayı, (Râbıtayı) emrediniz ve teveccühlerde bulununuz; ümit edilir ki, zikir te'sir eder. (M. İ. M. C – 2 M – 
(Şeyhin lüzûmu ve bid'at ehlinden uzak olma hakkında...)
Şevk ve arzu etmeniz, gönlümüze sürûr verdi. Hak Teâlâ şevkinizi artırsın. Bu arzunun çok olması ganimettir. Bu sebeple istenmeden dahî nisbet, mânevî bağlılık ihsan olunur. Lâkin istenirse hemen kabule sebeptir. Ve sâlik (derviş), istediği şeyi ve lâzım olanı şeyhine söylemeli, Hakk'a ulaşmak işini de ona havale etmelidir. Kişi hastalığını hekime bildirmek lâzım...
Vefat etmiş olan şeyhinden gelen feyiz, seyr-i sülûke (râbıta ve zikre) ve senin hakkında şeyhin bidâyetdeki bilgisine uygun olur. Bizim yolumuzda, talib (derviş), muhabbeti nisbetinde şeyhinden feyz alır; kötü hallerden kurtulur; şeyhin haline girer ve fenâfişşeyh olur ve şeyhe olan muhabbeti nisbetinde feyz alır. Lâkin sohbetin farkı büyüktür.
Veys el Karânî, Resûlüllah S.A.V.'den bâtınından her zaman feyz alıp evliyalığın en yüksek derecesine varmışken Eshâb-ı Kirâmın mertebesine ulaşamadı. Fakire (İmam-ı Mâsum Hz.'ne) olan muhabbeti kendinize büyük nimet bilip bu devletin ziyade olmasını isteyiniz.
"Kişi sevdiği ile beraberdir." hadis-i şerifi unutulmasın. (M.İ.M. C-2 M –89)
incemeseleler.com
.
İnsanda iki ruh vardır: Birine rûh-i hayvânî denir ki, bu Cenâb-ı Hakk’ın celâl sıfatının tecellîsi ile yaratılmıştır. Birine de rûh-i sultânî denir. O da Cenâb-ı Hakk’ın cemâl sıfatının tecellîsi ile yaratılmıştır. Beden ülkesinde bu iki padişahın birer veziri ile birer şeyhulislâmı vardır ki, vücüt iklimini onlarla idare ederler.
Rûh-i hayvânînin veziri aklı maâş ve mercii (danışmanı), Şeytan’dır. O, Şeytanlarla istişâre eder. Rûh-i sultânînin de veziri aklı maâd ve şeyhulislâmı melektir. O da onlarla istişare eder. Rûh-i hayvanînin zevki, yiyip içmek, giyip kuşanmaktır. Yani zâhirde insana lezzet verecek ne varsa onların hepsinden safâ ve kuvvet bulup, ruh-i sultanîye gâlip gelir. Rûh-i sultanînin zevki, zikir, fikir, ibâdet ve Allâh'ın emirlerine itâat ve yasaklarından kaçınmaktır. Rûh-i sultânî, işte bunları yapmakla rûh-i hayvânîye gâlip gelir.
Yukarıda anlatıldığı gibi, bunlar vücutta hükmederler. Birinin sıfatı diğerinin sıfatına zıt olduğu için daima birbirleriyle muhârebe ve mücâdele ederler. Rûh-i hayvanînin aslı “emmâre bissûi” dir. Yani mübâlağa ve şiddetle kötülüğü emredicidir. Ona “nefis” ismi verilir. İşte bu sıfat Cenâb-ı Hakk’ın celâl sıfatının mazharıdır ki, daima Hakk’ın rızâsına muhalif şeylerden lezzet ve kuvvet bulur.
Rûh-i sultanînin asıl sıfatı sâfiyedir. Bu sıfat Cenâb-ı Hakk’ın cemâl sıfatının mazharıdır ki, daima Cenâb-ı Hakk’ın rızâsındadır ve ondan bir adım ayrılmak istemez. Bu sebeble, bu iki sıfat birbirine tamamen zıt olup, vücut ülkesinde muhârebe ederler.
Meselâ, bir vücutta rûh-i sultânî rûh-i hayvânîye gâlip olmayıp, rûh-i hayvânî kendi haline bırakılırsa, sıfatı emmârelikte kalır. Zamanla rûh-i hayvânî rûh-i sultânîye gâlip olur ki, o kimse hayvan gibidir. Belki daha alçak olup dünya ve ahıreti hüsranda kalır. Amma, rûh-i sultânî, rûh-i hayvânîyi kendi hâline bırakmayıp, her an mücâhede ve muhârebe ederse, o zaman rûh-i hayvânîyi ister istemez kendine bağlar. Her emrine itaat ettirerek ilâhi emri yerine getirmiş olur. İşte bu kimselerin kurtuluşa ereceği umulur. Fakat yine de düşmesinden korkulur. Çünkü nefsin hîlesi çoktur.
(Miftahul Kulûb’dan)
.
Takva, Allah korkusu ve helal gıda ile alakalı çok keyifli ve derin bilgiler içeren bilgilere göz atmanızı istiyoruz. Takva ile amel eden sitenin özünü teşkil eden malumatlar.
Takva lügatte: Nefsi, korkulan şeyden muhafazaya almaktır. Şeriatte ise: (حفظ النفس عما يؤثم ) Nefsi, günaha götüren şeyden korumaktır. Bu koruma haramları terk ile olur. Bazı mübahları terk ile de tamam olur.
Takvanın üç derecesi vardır. Bu hususta Ebul Faruk hz.leri şöyle buyurmuşlardır:
“İttika:
1- İman ile küfürden,
2- İbadet ile isyandan,
3- Füyûzât ve rabıta ile gafletten kurtulmaktır...”
Takvanın lüzumu
يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله حق تقاته ولا تموتن إلا وأنتم مسلمون)) “Ey iman şerefiyle müşerref olan ehli iman. Allah’a nasıl korunmak gerekse öyle korunun, hakkıyla müttekı olun ve her halde Müslim olarak can verin”.
Denilmiştir ki: Eğer sana biri, “Allah’tan korkuyor musun?” diye sual ederse, sakın cevap verme, sus. Çünkü “evet” dersen, yalan konuşmuş; “hayır” dersen küfre girmiş olursun. Cenab-ı Hakk’tan hakkıyla korkmak elbette mümkün değildir.
Bu ayet-i kerime nâzil olduğu zaman Eshab-ı Kiram o kadar çok ibadete sarılmışlar ki, kesreti ibadetten ayakları şişmiş, alınlarının derileri soyulmuştur. Bunun üzerine (فاتقوا الله ما استطعتم) emri nazil olmuş ve bir önceki hüküm değişmiştir.
Sıddıkların korkusu; her düşünce ve harekette, kötü akıbetten korkmaktır.
Peygamber Efendimiz اتق الله في عسرك ويسرك )) “Darlıkta ve varlıkta Allah’tan sakın” buyurmuşlardır.
İmam-ı Rabbani hazretleri de bir mektubunda vera’ ve takva hususunda şöyle buyurmaktadır:
“Necâtın yolu ikidir. Emirlere imtisal ve nehîlerden kaçınmak. Bu iki yoldan en mühimi kendisine vera’ ve takva denilen ikinci yoldur.
Haramlardan kaçınmak da iki türlüdür. Birinci kısmı, yalnız Allahü Teala’nın haklarına taalluk eden. İkinci kısmı insanların ve mahlukâtın haklarına taalluk eden günahlardan kaçınmaktır. İkinci kısmı daha mühimdir. Çünkü Hz. Allah hiç bir şeye muhtaç değildir ve çok merhametlidir. Kullar ise, pek çok şeye muhtaç oldukları gibi, hasis ve alçaktır”
Nefis üzerinde dört şey galiptir.
1- Maddi ve manevi gevşeklik,
2- (azaptan) emin olmak,
3- ibadete karşı tembellik,
4- şehvetlere karşı meyl.
Bunların ilacı ise Allah korkusudur. Çünkü korku, Allah’ın bir kamçısıdır ki, Cenab-ı Hak, kapısından sapanları, onunla takviye eder.
Yine Ebul Faruk Hz.leri:
“Vera’ ve takva cüz’üne riâyet ehemm-i mehâmm-i islamiyedendir. Bu riayetin medarı, meharimden içtinap üzeredir. Meharimden ber vech-i kemal içtinâb da, füduli mübâhâttan içtinâba ve zaruret miktarıyla iktifaya vâbestedir. Zira mübâhâtın irtikâbında vakı’ müsâmaha, umur-i müştebiheye îsâl eder. Müştebihât ise harama karîptir. Kemal-i vera’ ve takvanın husulünde, mübâhâttan zaruret miktarı iktifa lâbüddür. O dahi kulluk vezâifini eda niyyeti ile meşruttur. Fudul-i mübâhâttan bilkülliye içtinâp her vakitte, ale’l-husus bu vakitte nâdiril vuku’ ve azizi’l-vücuddur”, buyurmuşlardır.
Takvanın mükâfatı
Allah’tan korkmanın kazandırdığı dört büyük nimet vardır.
1- Takva,
2- vera’,
3- mübâdere
4- içtihad.
Takva: Nefsi, günaha götüren şeyden korumaktır. Vera’: Dünyadan yüz çevirmek; mübadere: Sür’atle hizmet ve vazifelere başlayıp devam etmek içtihad ise: Allah’a kul olmakta, bütün gayretini ortaya koymaktır.
Cenab-ı Hak takva sahiplerine bahşedeceği nimetleri şöyle beyan buyurmaktadır:
( يا الذين آمنوا إن تتقوا الله يجعل لكم فرقاناً ويكفر عنكم سيآتكم ويغفر لكم والله ذو الفضل العظيم ) “Ey iman edenler! Eğer Allah’tan korkarsanız, O, size iyi ve kötüyü ayırt edecek (bir ma’rifet ve nur) verir, suçlarınızı örter, sizi bağışlar. Allah büyük lutf-u inâyet sahibidir”
“Amma, kim Rabbinin makamından korktu, nefsini heva (ve hevesin)den alıkoyduysa, işte muhakkak ki cennet onun varacağı yerin ta kendisidir.”
Hadis-i Kudside: “İzzetim ve celalim hakkı için, bir kulda iki korku ve iki emniyet bir araya gelmez. Kul, dünyada benden korktuğu zaman, ben onu kıyamet gününde azabımdan emin kılarım. Dünyada benim azabımdan emin olduğu zaman, kıyamet günü onu (azabım ile) korkuturum
Cebrail A.S, Allah korkusundan dolayı, dünyadayken ağlayan kimseler hakkında, hesap günü şöyle nida eder: “Dikkat edin. Muhakkak ki fülan, Allah korkusundan ıslanan bir kirpik sebebiyle kurtuldu.”
Peygamber Efendimiz de müttekı kimse hakkında şu müjdeleri vermektedir:
(من ذكر الله ففاضت عيناه من خشية الله ختي يصيب الأرض من دموعه لم يعذبه الله يوم القيامة) “Kim Allah’ı zikreder de Allah korkusundan dolayı gözleri yaş döker ve o yaşlardan yere düşer ise, Allah o kimseyi kıyamet gününde azaba uğratmaz.”
(كل عين باكية يوم القيامة إلا عيناً غضت عن محارم الله تعالي وعيناً سهرت في سبيل الله وعينا خرج منها مثل رئس الذباب من خشية الله تعالي ) “Allah’ın haram kıldığı şeyler(e nazar etmek)ten kapanan gözden, Allah yolunda (ibadet için) uyanık duran gözden, Allah korkusundan dolayı sinek başı misli yaş çıkan (ağlayan) gözden başka her göz kıyamet günü ağlayıcıdır.”
İsa bin Yunus rh. İmam Âzam hazretlerinin takvası hakkında şöyle buyurmuştur: “İmam-ı Âzam hazretlerinin ilk ictihadı Allah Teâlaya zerre kadar isyan etmemek ve şer’an muhterem olan şeylere kemâ yenbeğı ta’zîm eylemek hususlarına masruf idi....Ve bir meselede kendilerine işkâl vâkı’ olunca ashabına derdi ki: “Ancak ihdas ettiğim bir günahtan nâşi, bana bu yolda iştibah ârız oldu.” Hatta bazen abdest alarak iki rek’at namaz kıldıktan sonra istiğfâr ederdi ve bihikmetillahi Teâla mes’ele-i müşkile bis’sühüle hal olurdu. Ve bunun üzerine: “Sevindim! Çünkü tevbemin kabul olunduğuna bir emâre hasıl oldu” buyururdu.” buyurdular.
HELAL VE TEMİZ GIDA ALMAK
Peygamber Efendimiz bir hadis-i şeriflerinde: (إن الله طيب ولا يقبل إلا الطيب. وإن الله أمر المؤمنين بما أمر به المرسلين. فقال: يا أيها الرسل كلوا من الطيبات واعملوا صالحا ……. الآية وقال:يا أيها الذين آمنوا كلوا من طيبات ما رزقناكم ثم ذكر الرجل يطيل السفر أشعث أغبر يمد يديه إلي السماء يا رب يا رب، ومطعمه حرام ومشربه حرام وملبسه حرام وغذى بالحرام فأني يستجاب لذا لك). Allah güzeldir. Ancak güzel şeyleri kabul eder. Allah peygamberlerine emrettiğini müminlere de emretti. Hak Teala şöyle buyurur:
“Ey Rasüller! Temiz ve helal olan şeylerden yiyin ve salih amel işleyin.” Yine:
“Ey iman şerefi ile müşerref olan ehli iman! Size rızık olarak verdiklerimizden en temiz olanlarından yiyin.”
Bu ayetleri okuduktan sonra Efendimiz: Uzun yolculuğa çıkmış, dağınık, üstü başı perişan ve: Ya Rabbi! Ya Rabbi!, diye dua etmekte olan bir adamı zikrederek, “Onun yediği haram, içtiği haram, giydiği haram, ve haram ile beslenmiş. Böyle bir kimsenin duası nasıl kabul olunur.”, buyurmuşlardır.
Abdullah bin Ömer (R.A): “Namaz kılmaktan yay gibi, oruç tutmaktan çöp gibi kalsanız da, haram ve şüpheli şeylerden kaçınmazsanız, Allah o ibadetleri kabul etmez.”, buyurmuştur
Ashabın büyüklerinden Sa’d bin Ebi Vakkas Hazretleri Peygamberimize gelerek: “Ya Rasülallah! Dua buyurunuz da ben duası makbul olanlardan olayım.” dedi. Peygamberimiz de O’na: (أطب طعمتك تستجب دعوتك) “Ya Sa’d! “Helal ve güzel ye. Duan kabul olunur.”,buyurdu. .
Talimü’l-Mütealim’den: “Karnını haddinden fazla doyurmaktan, uykunun fazlasından, menfaatin bulunmayacağı yerde fazla konuşmaktan, mümkün olduğu kadar çarşıdan yemek yemekten kaçınmak takvadandır. Çünkü çarşı yemekleri necaset ve habasete daha yakın, Allah’ı zikirden daha uzaktır. Yine gaflete daha yakındır. Çünkü fukaranın satın almaya imkânları olmadığı halde onlarda gözleri kalır. Bununla da eza duyarlar. Böyle olunca bu yemeklerin bereketi kalkar.
“Fesât, meâsi ve eğlence ehlinden kaçınmak da vera’dandır.”buyurmaktadır.
BU KANDİL NİÇİN SÖNMEZ?
İbnü’l-Kübeyt namında bir zattan şöyle naklolunmuştur:
Bir gece yatsı namazında mescidimizin imamı “İze zülziletil arzu” süre-i şerifesini okumuştu.
Namaz bitmiş, mescid boşalmıştı. Mescidin kandilini söndüreceğim sırada, İmam-ı Azam hazretlerini, tek başına bir köşede oturarak, sadrının hararetiyle korku içinde teneffüs ettiğini ve gayet hazinâne bir tefekküre daldığını gördüm.
Huzurunu bozmamak için, zaten yağı bitmek üzere olan kandili kapatmadan camiden dışarı çıktım.
Sabah ezanını okumak üzere mescide doğru yaklaştığım sırada, baktım ki kandil hala yanıyor! Taaccüp ederek içeri girdim. İmam-ı Azam hala oradaydı. Onun hürmetine Allah kandilini söndürmemişti. Ayakta kıbleye karşı dönmüş, sakalını eliyle kavramış şöyle Allah’a yalvarıyordu:
“Ey kullarının zerre miktarı dahi olsa hayır ve şer amellerinin mükafat ve mücazatını veren Allah! Numan kulunu cehennem azabından ve ona yaklaştıracak olan amellerden himaye eyle, rahmetinin genişliğine dahil eyle.”
İleriye varınca beni gördü.
“Kandili almak mı istersin,” dedi.
“Hayır efendim, sabah namazı için ezan okudum” deyince:
“Öyle ise bu gördüğün ahvali gizle” dedi ve yatsı abdesti ile, herkesle beraber sabah namazını kıldılar.
ALİMLER ÖRNEK OLMALI
İbn-i Harun anlatıyor:
Bir gün İmam-ı Azam hazretlerini, bir zatın kapısının önünde, güneş isabet eden bir mahalde otururken gördüm.
Selamdan sonra, niçin gölgede oturmadıklarını sordum. Cevabında şöyle buyurdular:
“Bu hane sahibinden bir miktar alacağım var. Onun için duvarının gölgesinden menfaatlenmek istemiyorum. Çünkü bu fazlalıktan bir menfaat talebi kabilinden olup, verilen borcu faize çevirebilir. Yanlış anlaşılmasın, ben herkes hakkında bu kadar ihtiyatlı hareket etmeyi vacip görmüyorum. Fakat alimler, halka tavsiye ettikleri güzel amelleri yapmakta daha ziyade itina göstermeleri ve daima azimetle amel etmeleri gerekir.”
Mektuplar ve Bazı Mesâili Mühimme s.180, Ali Erol hatıratım 2 s.125
Zernûci, Ta’limü’l-Müteallim,Tahkık Salah Muhammed Nezir Handan 92-93
.
Cenab-ı Hak kendi kelamında "Kıyametin kopuş saati bilgisi Allah katındadır." buyurmuştur. Rasülüllah efendimiz s.a.v' de: "Beş şey var ki, Allahtan başka kimse onları bilmez." buyuruyor. Böyle olunca Peygamberimiz, o beş şeyi mesela kıyametin konuş saatini bilemez mi? Büyük Allah dostunun bu hususa cevabı.
Rasülüllah s.a.v. bu sözü, ortaya çıkan bir durumdan dolayı söylemişti ve o vakte aittir. Yoksa belirtilen o beş şeyden hiç biri Rasülüllah s.a.v. efendimize kapalı-gizli değildir.
Nasıl gizli olabilir ki? Bu şerefli ümmetten olan yedi tane kutupta kıyametin ne zaman kopacağını bilmektedir. Halbuki kutuplar, derece bakımından gavs' tan aşağı bulunuyorlardı. Artık her şeyin sebebi olan önce gelmişlerle sonra geleceklerin efendisiolan Rasülüllah s.a.v. efendimizin bu hususları bilmesi söz götürmez bir ölçü ve anlamdadır.
Abdül Aziz Debbağ Hazretleri- El ibriz "Berzahtaki ruhlar"
Batuhan Alkan - incemeseleler.com
.
Berzah alemi, bir başka ismiyle kabir alemi, dünya ile ahiretin arasındaki bir bekleme köprüsüdür. Bu aleme giriş,kişinin ölümüyle başlar ve mahşer gününe kadar devam eder. Peki kabir aleminde yatan bu mevtaların ruhları nerede bulunmaktadır, ve bu mekan şekil olarak neyi andırır?
Uzunluğu ne kadardır?
Berzah alemi alt kısımdan dar olup yukarıya çıkıldıkça genişleyen ve zirvesine ulaşınca da üzerinde fener kubbesine benzer bir kubbe bulunan alemdir. Bunu biz ağaçtan mamül büyük bir dibeğe benzetebiliriz. Nitekim, dibeğin de alt kısmı dar, yukarıya yükseldikçe genişler. Böylece büyük bir dibeğin üzerine fener kubbesi koyacak olursak Berzah alemine benzemiş olur. Tabi bu benzeme sadece şekildedir, büyüklükte değildir. Çünkü berzah aleminin temeli, dünya semasındadır. Bizden yana ondan bir şey çıkmamış ve uzamamıştır.
İkinci semayı delip geçecek yüksekliktedir. İkinci semadan da yükselip üçüncü semayı delip geçer, sonra dördüncü semayı, sonra da yükselip beşinci ve altıncı semaları delip geçer. Sonra ondan da yükselerek yedinci semayı delip geçer ve oradan da sayılamayacak kadar yükselir ve kubbesi de üzerine konulmuştur. İşte bu, berzah aleminin uzunluğudur.
Fener kubbesi gibi olan kubbenin altında Peygamber efendimiz s.a.v. zevceleri, kızları, zamanındaki nesli , 4 büyük halifenin ruhları kamil velilerin ruhları yer almaktadır.
Genişliği ne kadardır?
Dördüncü kat semada bulunan güneşin, Berzah aleminin çevresinde, tavaf yapan bir kimse gibi dönmesi ve bir yılda bu hareketini tamamlamasıdır.
El İbriz Abdül Aziz Debbağ Hz.
Güneşin günlük hareketinin yanısıra, ikinci hareketi yıllık olarak başka yıldızlar arasındaki hareketidir. Güneş en yakın yıldızlara göre saatte 70. 000 km ye yakın bir hızla hareket eder, bütün güneş sistemini de kendisiyle birlikte sürükler. Abdül Aziz Debbağ hazretleri bu ikinci yıllık hareketinden söz etmektedir.
Kemal Ekrem Soylu /incemeseleler.com editörü
.
İkinci bin yılın yenileyicisi ünvanı ile maruf büyük müceddid İmam-ı Rabbani Hz.leri maneviyat yolunda çok büyük hizmetler etmiştir. Onun Mektubat-ı Şerif isimli eseri, bizlere hakikat yolunu açan, seyri sülük yolunu en ince şekliyle gösteren eşsiz bir eserdir. Böyle bir zatın hayatından alınmış altın kesitlerden bir kaç derleme...
Başta, kanıyle olduğu kadar ruhuyla da babasının mirasçısı, Altın Silsile içinde mukaddes emanetin ilk defa baba elinden alıcısı Şeyh Muhammed Masum Hazretleri, hepsi yedi oğul…
Mürakabede kendilerine, Kaadiri nisbetini veren şeyh zuhur edip, omuzlarına Abdulkadir Geylani Hazretlerinin hırkasını koyuyor. Kadirilik feyzi içinde uçarlarken hatırlarına bir incelik geliyor:
- Ben Nakşi yoluna bağlıyım. Şimdi de beni Kadirilik bağının tecellileri sanmakta… Sakın bu hal Nakşi büyüklerini incitmesin?
O zaman, üzerlerinde ne kadar bağ varsa hepsinin birden büyükleri tecelli edip bir ağızdan hitap ediyorlar:
– Şeyh Ahmed bizdendir!
Ana cadde Nakşilik… Her nisbetten de kendilerine birer yol…
“Bütün yollar Roma’ya çıkar” sözü madde ölçüsüne göre adi bir laftır; asıl bütün yollar ruh yolları, İmam-ı Rabbani’ye çıkar.
Şeyhin uzaktan cazibesine tutulanlardan biri, günlerce yol alıp Serhind’e geliyor. Kasabaya akşam üstü vardığı için şeyhi rahatsız etmek istemiyor ve bir tanıdığının evine misafir oluyor.
Gece, tanıdığıyla şeyhten konuşuyorlar. Meğer bu tanıdık, İmam-ı Rabbani’yi inkar edenlerdenmiş… Kötü konuşuyor.
Ertesi sabah uzakların yolcusu, huzurda… İmam-ı Rabbani Hazretleri, hiçbir söz açılmadan buyuruyorlar:
- Gece, evinde misafir kaldığın adam, sana bizim hakkımızda bir sürü yalan söyledi.
Kendilerine “İkinci Binin Yenileyicisi” ismini veren büyük zat da, başlangıçta [Onu] inkar edenlerden… Rüyasında kendisine okutulan bir ayet, gözlerini ve ruhunu öyle açıyor ki,İmam-ı Rabbani Hazretlerinin delisi, divanesi oluyor…
Hastalandılar. Ceviz istediler. Bir kab içinde, yanıbaşlarına ceviz konuldu. Elleriyle kabı karıştırdılar ve ancak bir tanesini yediler ve buyurdular;
-Bu cevizleri alın! Hastalara verirsiniz…
Cevizden yiyen her hasta iyi oldu.
Seyyidlerden, Kainatın Efendisine bağlı mukaddes sülaleden birisi, Muaviye Hazretlerine düşmanlık edermiş… Bir gün bu seyyid, “Mektubat” ı okurken orada Muaviye’nin methedildiğini görür ve öfkeyle “Mektubat” ı yere atar.
Aynı günün gecesi, rüyasında İmam-ı Rabbani Hazretleri… Seyyidi'in kulağından tutmuş, haykırıyor:
- Cahil! Sözümüze ve ölçümüze güvenmiyorsun, öyle mi? Gel, seni ceddin ve Peygamber Evinin temsilcisi Hazreti Ali’ye götüreyim de işin gerçeğini ondan öğren!
Huzura çıkıyorlar. Peygamber Evinin temsilcisi ve güya kendisine sevgi iddia edilerek köpürtülen Muaviye nefretinin vesilesi, Büyük İmam, buyuruyorlar:
- Sakın Allah Resulünün sahabilerine düşmanlık etme! Peygamber dostlarına çatan ve Şeyh Ahmed’in bu davadaki hak ölçüsünü dinlemeyen, felakettedir.
Peygamber Evinin temsilcisi büyük sahabi, ayrıca İmam-ı Rabbani’ye emir veriyorlar:
- Bu cahil, sözden anlamıyor. Göğsüne vurun da aklı başına gelsin ve tövbe etsin!..
Emir yüksekten geldiği için [derhal] yerine getiriliyor. İmam-ı Rabbani Hazretleri,Seyyidin göğsüne vuruyor.
Seyyid uyanınca, göğsünde müthiş bir sızı… Açıp bakıyor: Şeyh Ahmed’in yumruk izi… Ve kalbinde derin bir nedamet, yeni bir anlayış ve tövbe isteği…
İmam-ı Rabbani’nin mübarek ellerinden öpmeğe koşan ve bir daha bu eli bırakmayanSeyyid…
İlk gençlik çağlarında yazdıkları üç risaleden sonra, tam olgunluk devirlerinde, yalnız mektup yazmakla, suallere cevap vermek ve hakikati tamimlendirmekle yetindiler. Sonradan bunlar toplanılıp “Mektubat” ı teşkil etti ve insan oğlunun en üstün eseri oldu.
Mektubat üç cilttir ve esası Farsça’dır. İçinde birkaç Arapça mektup da vardır. Bütün İslam dillerine tercüme edilmiştir.
İmam-ı Rabbani’nin anlatılmaz büyüklüğünü yine eseri anlatır.
“Mektubat”ın getirdiği, İkinci Binin Yenileyiciliği çapındaki yenilik “Vahdet-i Vücut” meselesini aklın son haddiyle tesbit etmesi; ve Muhyiddin-i Arabi Hazretlerinin yanlış anlaşılan ve eserle müessiri bir gösterdiği vehmine düşülen “Vahdet-i Vücut” davasını tam gerçeğe bağlamasıdır:
-Allah, ötekilerin ötesinde, ötekilerin ötesinde; ötekilerin ötesinde…
Yani, nerede onu buldum ve teşhis ettim sanırsın, onun da ötesinde, namütenahi ötesinde…
Meşhur düstur:
-Ne ki, o zannedersin; zannettiğin o şey, Allaha perdedir.
Böylece:
- "Heme ost” değil, “Heme ez ost”… “Her şey o” değil, “Her şey ondan”…
- “Mektubat” İkinci Bin Yıla girerken bin bir fesada bulanan İslâm hakikatinin en mahrem inceliklerini, İkinci Bin Yılın Yenileyiciliği haysiyetiyle billurlaştırmıştır; ve dağılışın, dağıtılışın, kayboluşun, kaybedilişin, son haddine kadar her şeyi merkezde toplamış ve kazandırmış, muazzam eser…
İlahi tecellilere; ve İmam-ı Rabbani Hazretlerinin büyüklüğüne ve derecesine ait bütün ölçüler Mektubat da:
- "Allah bana rahmetiyle tecelli etti; rahmetten başka hiçbir şey göremedim. Kahriyle tecelli etti; kahrından başka hiçbir şey görmedim”.
***
- Mürid, şeyhine şöyle bağlanmalıdır:
- "Gassâl (Yıkayıcı) elindeki ölü gibi”…
***
- Mihnet ve ıztırap mı dediniz:
- “Mihnet ve ıztırap, aşkın levazımındandır. Çaresiz katlanılacak… Yoksulluk, dert ve gam… Bunlar lazımdır. Dost sevdiğini, kendisinden başka her şeyden kesilmiş ve sıyrılmış görmek ister. Bu makamda huzur, huzursuzlukta; karar, kararsızlıkta; rahat, rahatsızlıkta… Bu makamda nefse çare aramamak, kendisini mihnet ve ıztıraba bırakmaktır ki, devanın tâ kendisi. O zaman da insan, kendisini sevgiliye ısmarlamış ve bırakmış olur. Devlet bundandır. Devlet, ondan ne gelirse razı olup onu kabul etmektedir.”
***
Yakınlık, sadece yakınlık:
- "Bu yolun divaneleri, elde ettikleri hiçbir yakınlıkla teselli bulamazlar. Öyle bir yakınlık isterler ki, uzaklığa benzer; ve öyle bir visâl dilerler ki gurbeti andırır olsun… Yoksa yakınlığa benzer ve visali andırır gurbetlerden ne fayda?”
***
Ve tek yol:
-”Şerif ve latif mektubunuz, zayıf ve nahif kölenize ulaştı. Sevenlerimiz bilsin ki, Allah ehlinin “Fena” diye isimlendirdiği ve tabii ölümden evvel gelen ölümle ölünmedikçe kuds âlemine yükselmek mümkün değildir. Yoksa kalb, batıl dünya mabudları ve nefs putlarına tapmaktan kurtulamaz. İslâm'ın hakikati ve imanın kemaline de eremez.”
***
En büyük mesele:
- “Vahdet-i Vücut ve Zatî tecelli davasının belirttiği nisbetlerle Allah arasında hiçbir münasebet olmadığı, bizce, yakinin yakini halinde sabittir. Hak ehlince çoktan beri bilindiği gibi, ihata ve yakınlık ancak ilimdir; Ve Allah hiçbir şeyle ittihad halinde değildir. Vücudu vacib olanın vücudu mümkün olanla ittihadı muhaldir. Gariptir ki;Muhyiddin-i Arabi ve bağlıları, Allah’a “Mutlak meçhul” derler, onu hiçbir hükümle mahkum bilmezler de, böyleyken Zati ihata, yakınlık ve maiyet ispatına kalkarlar. Bu, büyük bir yanlıştır ve Allah’ın zatını teşhis yolunda yersiz bir cesarettir.”
***
Nihayet:
- Bu dava, bu fakire pek giran gelmekteydi. Bana en büyük ıztırabı veren bu türlü tevhid ifadesinin verasındaki son hakikati ve o hakikatin ulviliğini henüz kavrayabilmiş değildim.Allah'a bütün kalbimle yönelerek yalvardım ki, bendeki ilmi ve şer’i inanış kaybolmasın; ve ben, en ileri keşif noktasından bu inanışı gerçekleştireyim… Duam kabul edildi. Önümde hiçbir hicab kalmadı, hakikat bana olduğu gibi göründü. Gördüm ki, âlem, sıfatî kemallerin aynalarından ibarettir ve ilahi isimlerin zuhuruna yerdir. Yoksa, “Vahdet-i Vücut”çuların vehmettiği gibi, “Zahir” ile “Mahzar”, “Gölge” ile “Vücut” birbirinin aynı değildir.
Deryadan daha ne göstereyim?
Ha birkaç damla, ha dünyanın taşıyamayacağı kadar su…"
(Büyük Doğu, yıl, 1967, sayı, 2, sayfa, 4-5 N. Fazıl Kısakürek)
.
Rabıta-i Şerife şu şekilde itirazlar olmaktadır. Müride emredilen ve şeyhin sûretini tasavvur şekliyle yapılan Rabıtanın me’murun bih (emredilen bir şey) olması lazım gelir. O zamanda hükmünün vacip veya mendup olması lazım gelir. Vacip veya mendup ise birer emri şer’îdirler. Kendileri için Kitap, Sünnet, İcma ve Kıyası Fukahadan birer delil olmak lazım gelir. Rabıtanın cevazına delil nedir?
Rabıta, kalbi herhangi bir şey ve şekil ile başka bir şeye muhabbetle bağlamaktır. Kalbin bir şeye bağlanması isteyerek veya istemeyerek her insan için mutlaka sabittir. Fakat kalbin bağlandığı şeyin güzel olduğu kadar çirkin olması da mümkündür. Zira bağlanılan şey ya emrolunduğumuz bir şeydir. (Hz. Allah’ı , Rasûlünü ve onun yolunda gidenleri sevmek gibi). Veya nehy olunduğumuz bir şey olur. (Haramları sevmek gibi). Veyahut da mübah olur. ( Kişinin ehlini ve çocuğunu cibilliyetinde olan bir tabiatla sevmesi gibi). (Bak Kitabür-rahmet el-habitati fi Tahkikir-Rabitati, Mektûbât C-1, Hamis,218)
Kalbin mutlaka bir yere bağlanması lazım olup, aksi mümkün olmadığına göre akıllı kimsenin Rabıta-i Şerifi inkar etmesi mümkün değildir. Hatta münkir birisi lahza düşünse, inkar ettiği şeyinde kendisi için sabit olduğunu görecektir. Namaz kılan kimse bile namaza girdiği zaman ehli gaflettense, aklı vehim ve fikir vadilerine gider, Rabbisinden yüz çevirir. Namazda ya ehli, ya çocuğu, ya malı ve mülkü veya bir başka sevdiği şeyle meşgul olur.(a.g.e 219).
Rabıta-i Şerife şu şekilde itirazlar olmaktadır. Müride emredilen ve şeyhin sûretini tasavvur şekliyle yapılan Rabıtanın me’murun bih (emredilen bir şey) olması lazım gelir. O zamanda hükmünün vacip veya mendup olması lazım gelir. Vacip veya mendup ise birer emri şer’îdirler. Kendileri için Kitap, Sünnet, İcma ve Kıyası Fukahadan birer delil olmak lazım gelir. Rabıtanın cevazına delil nedir? Ayrıca Peygamber Efendimiz (sav) Sahabe-i Kiramın şeyhidir. Bütün zikirlerini Peygamber Efendimizden öğrenmişlerdir. Bununla beraber Peygamber Efendimiz, sûretinin tasavvur edilmesini emretmiştir. Halbuki Onun sûreti suver-i insaniyenin en kâmilidir. Bu itirazlara birkaç şekilde cevap vermek mümkündür.
1-) Rabıta-i Şerife, gafleti nefyetmek, hatarâtı defetmek ve dürr-i ilahiyeyi celbetmek için olan vasıtaların başında gelenlerdendir. İslam dininde vasıtalar için maksadların hükmü vardır. Zina haram olduğu gibi zinaya götüren öpmek, şehvetle bakmak, kendisine nikahı düşen birisi ile hususi bir odada baş başa kalmak gibi hususlarda haramdır. Müslümanların Mevlaya dönüp, feyzi ilahi ile nurlanmaları maksûd ve matlûb olunca, bu hususu temin eden Rabıta-i Şerife ile zikri kalbi de matlûb ve maksûd olmuş olur. Allah’ın sevgili kullarını tasavvur etmenin faidesiz olduğunu ifade ise kat’iyyen mümkün değildir. Tasavvur, tefekkürdür. Ve tefekkürle mümkündür. Haram ve çirkin olan bir şeyi tasavvur ettiği zaman kalbini ve ruhunu kirlettiği gibi güzel olan şeyi, Allahın sevgilisi ile Peygamber varisini tasavvur ettiği zaman feyz-i ilahiyeye mazhar olur. Demek ki Rabıta-i Şerife, emr-i şer’îdir.(a.g.e 223)
2-) Rabıta-i Şerifenin, edille-i şer’iyyeden hâli olması elbette mümkün değildir. Ayet-i Kerîmelerin bir kısmının ibare ve işare manalarından Rabıta-i Şerifenin hükmünü bulmak mümkündür. Kur’an-ı Kerimden hiçbir şeyin hariç kalması mümkün olmadığına göre, Rabıta-i Şerifenin hükmü de elbette vardır. Bu cümleden olarak Sûre-i Mâide’nin 35. Ayetini zikretmek lazımdır. Mevlâmız bu ayetinde “Ey iman edenler ! Allah’dan korkun ve ona (yaklaşmak için) vesileler arayın. Ve onun yolunda mücâhede edin ki felâha erebilesiniz.” Buyurmaktadır.
Vesile, lisanımızda maruf olduğu gibi, kendisi ile bir maksada tevessül olunan yani vasıta kılınan kendisi ile arzu edilene gidilen şeydir. Müfessir-i Kiram vesileye muhtelif mana vermişlerdir. Müfessirîn-i Kiramın büyüklerinden Fahruddin er-Râzî Hazretleri ise vesileyi mürşid-i kamil ile tefsir etmişlerdir.
İmdi Ayet-i kerimedeki vesile ile muradın Mürşid-i Kamil (Şeyh) olduğu tebarüz edince felah için dört şeye riayet lüzumlu görülmüş ve emredilmiştir. Onlarda : iman etmek, ittika etmek, Allah’a tekarrub için vesile bulmak ve Vesile’nin (Şeyhin) gösterdiği şekilde nefisle mücahede ve mücadele etmektir. Ve yine Ayet-i Kerimedeki vesile ile murat Mürşid-i Kamili Mükemmil olunca bu mürşidin tarif ettiği zikir (Rabıta-i Şerifeninde) caiz olmak bir tarafa me’murun bih olmak lazım gelir.
Şurası kati olarak bilinmeli ki Mürşidîn-i İzam, Peygamber Efendimizin (sav) hakiki varisleridir. Varis, mûrisinin terekesinin tamamında hakkı ve nasibi olandır. Peygamber Efendimiz (sav) Hazretleri Şeriat ilimlerinin hem zahirine ve hem de batınına malik olduğuna göre Şer’i Şerifin bilhassa batınî kısmında kelam etmek için Peygamberimizin hakiki varisi olmak lazım gelir.İşte bu ecilden ulûmu zahiriyyeden bir nebzecik bilgiye sahib olup da ulûmu batıniyyeden nasibi olmayanların Mana alemine taalluk eden hususlarda kelam etmeleri mümkün ve doğru olmaz. Zira bu gibi kimselerin gerek Ayet-i Kur’aniyyenin ve gerekse Ehâdîs-i Nebeviyyenin ihtiva ettiği manaların batın ile alakalı kısımlarını anlamaları mümkün değildir.
Peygamber Efendimiz (sav) hazretleri bir hadis-i şeriflerinde buyuruyorlar ki : Rabbim bana sual etti cevap vermeğe kadir olamadığım. Rabbim kudretini iki omuzum arasına koydu. Beni, evvelînin ve ahirînin ilmine varis kıldı. Ve bana birçok ilimler öğretti. Birisi kimseye söylememem üzerine verilen ve benden başkasının tahammül etmesine imkan olmayan ilimdir. Birisi de gizlenmesi ve söylenmesi hususunda Rabbimin beni muhayyer kıldığı ilimdir. Birisi de havas ve avamdan herkese tebliğ etmek ile memur olduğum ilimdir. İlah….(Mektubat-ı Kudsiyye C-1, S-3 ) Sahib-i Mektubat bu Hadis-i Şerifi naklettikten sonra buyuruyor ki Peygamberimizin gizlemekle memur olduğu ilim, İlm-i Nübüvvettir. Zira o kendisine mahsustur. Havas ve avamdan herkese tebliğ ile memur edildiği ilim ise, İlm-i Şerayi’ vel-Ahkamdır. Peygamber Efendimizin tebliğ ile muhayyer bırakıldığı ilim ise İlm-i Velayettir. Bu ilim ise Şeriatın batınının ilmi, esrarının ilmidir. Peygamberimiz bu ilmi sahabelerden bir kısmına nakletmişlerdir. Onun içindir ki Ebu Hüreyre (Ra) Hazretleri Sahih-i Buhari de rivayet edilen bir Hadis-i Şerifte Peygamberimizden muhafaza edilmesi icab eden iki şey hıfzettim. Birisi size neşrettiğimdir. Diğerine gelince onu size neşretmiş olsaydım benim küfrüme kail olup katlederlerdi. Buyurmaktadır. (Bak.Mektubat c-1 )
Demek ki her şey Kur’an-ı Kerim içinde mündemiç olmakla beraber, O her şeyin bir kısmı avama tebliğ ve izah edilmemiştir. Ancak havastan olanlar Ayat-ı Kur’aniyyenin bir kısmından Ahkamı batıniyyeye işaret ve delaletler bularak Rabıta-i Şerife ile zikri kalbi vb ibadetlerin varlığından bizleri haberdar etmişlerdir. (R.anhüm ecmeîn)
Birçok müfessirlerde zikri geçen Ayet-i Kerimedeki VESİLE kelimesini ameli Salih olarak tefsir etmişlerdir. Bu şekildeki tefsir ile Rabıta-i Şerife’yi anlamak ve isbat etmek mümkündür. Şöyle ki Allah’a olan vesilenin ameli salih olması için amellerin ihlasla yapılmış olması lazım. İhlas ise ancak gafletten uzak kalmak ve Mevla’dan gayriyi nefyetmekle mümkündür. Bizim için tecrübeyle sabit olmuştur ki, Rabıta-i Şerife ile meşgul olduğumuz zaman amellerimiz gafletten hali olmakla beraber, ibadetlerin zevkine ermekte mümkün olmaktadır. Gaflet ile yapılan ibadetlerle, ibadet zevkine ermek mümkün olmadığı gibi, ibadetin kendisiyle makbul olmaz. Görülüyor ki, Rabıta-i Şerife gafletin izalesini mucip olan vesilelerin en şerefli olanıdır. Abid için gafletten kurtulmak maksat olunca bu maksuda isal eden şeyinde maksud olması lazım gelir. Bizi bu mühim maksada götüren en büyük vesile Rabıta-i Şerife olduğuna göre Rabıta-i Şerife’nin maksut ve memurun bih olduğu sabit olmaz mı ?.. (Bak. Mektubat -1 s.223 Hamis)
Rabıta-i Şerifenin Hadis-i Nevevi ile isbatına gelince, bir çok Hadis-i Şeriften cevaz hükmünü çok açık olarak çıkarmak mümkündür. Peygamberimiz Efendimiz Hazretleri bir Hadis-i Şeriflerinde (Ameller niyetlere göredir. Herkes için niyet ettiği şey vardır) buyurmaktadır. Ameller bedeni ve kalbi olmak üzere ikiye ayrıldığına göre kişi mübah olan harekât ve tasavvurattan herhangi birisine taat olarak niyet etse o hareket ve tasavvurunun taat olacağı bedihidir.
Aç bir kimsenin tok olana sende açsın demesi tok olanın aç olmasını intaç etmediği gibi Mu’teriz kimsenin Rabıtayı sahih görmüyorum demesi Rabıta-i Şerifenin ademi sıhhatini icab etmez. Manevi bir ibadetin daha çok edile-i Şer’iyyenin Batıni ve manevi tarafları ile sübutu muhakkak iken Ayat-ı Kur’aniyye ile Ehadis-i Nebeviyyenin Batıni ifadelerine aşina olmayan ve hatta bu sahada nasipsiz olan kimselerin bizim gibi mutekidlere hak olarak iddia ettiklerinizle beraber olunuz diyeceği yerde sübutunu inkar etmesi ve hatta Rabıta-i Şerifenin gayri İslami olduğunu iddia etmesi nefsini ve ağyarını idlal etmekten başka bir şey değildir.
İcmaa gelince şurası muhakkaktır ki tasavvuf ehlinin cemisi Rabıta amelinin meşruiyyetine ittifak etmişlerdir. Bu kadar çok insanın icmaı kabul edilmesi vacip bir huccettir. Zuhuru İslamdan bu güne kadar İslamın kökleri ile alakasının kesilmesi için sinsice gayret sarfeden fırakı dalleden bazıları hariç hiçbir İslam uleması zikri kalbiyi inkar etmemiştir.bu husus İslam uleması beyninde vaki olan icmaların en şümullüsüdür. Bu husus ise aklen ve naklen kabulü vacip bir husustur. (Bak.Mektubat c-1 s-224 Hamis)
Rabıta-i Şerife Edille-i Şer’iyyenin dördüncüsü olan kıyas ile de sabittir. Şöyleki bütün fukaha namaz kılanın huzuru celb etmek için namaz kılanın nazarlarının işaret edilen yerleri tecavüz etmemesi lazımdır diye içtihat ve kıyasta bulunmuşlardır. Rabıta-i Şerifede huzuru celbetmek kasdıyla yapılıp huzuru celbettiği tecrübe ile sabit olduğuna göre kıyasa münasip olduğu izah ve isbattan varestedir. (a.g.e. s-224)
Bütün bu senedlere rağmen bazı muterizler derler ki bu hususta bir delil olsaydı bize baliğ olurdu. Cevaben denilir ki bu husustaki delillerin size baliğ olmaması delillerin ademi sübutunu iktiza etmez. Sonra delilleri sizin bilmemeniz de başkasının bilmemesini iktiza etmez. Sonra bir şahsın suretini kalbde hazırlamak niçin ve nasıl küfür olur? Sohbet dediğimiz ibadet Peygamberimizin suretini kalb aynalarına tabetmek için yapılmıyor mu? Peygamberimiz Efendiimizi hatırından çıkarmayan insan onu kalbine tabeden insandır. Kabul etsek ve “Bize göre Rabıta-i Şerife için hiçbir delil yoktur. Bizden evvelde hiçbir kimse bu ibadeti yapmamıştır. Biz ise faydasını gördüğümüz için yapıyoruz” dersek kişinin sevdiğini tasavvur etmesi, sevdiğinin elini ve ayağını öptüğünü tahayyül etmesi veya kendisini sevdiğinin kalbine idhal edildiğini tahayyül etmesini Kitap, Sünnet, İcma ve Kıyas nehyetmiş midir? (Bak a.g.e. s-224)
Şurası malum ola ki eşyada asıl olan hıl’dir. Yani helal olmaktır. Haram olmak arızidir. Şeraitin açıkça nehyetmediği her şey mübah ve yapılması caizdir. Tasavvur ve tefekkürden ibaret olan Rabıta-i Şerife hakkında hiçbir delil-i Şer’inin olmadığını farazi olarak kabul etsek bile menhiyyün anh olduğunu isbat mümkün müdür?
Bir de Rabıta-i Şerifenin mübah bir fiil olduğu her türlü itirazdan müsellemdir. Mübah olduğu her türlü muarazadan müsellem olarak baki olunca neticeye gitmek için deriz ki mübah bir fiil, kendisine devam etmemiz sayesinde bizi mendup olan bir şeye isal ederse o fiili mübahın mendup olduğu anlaşılır. Demek ki Rabıta-i Şerifenin gayri İslami olduğunu söylemek mümkün ve doğru olamaz. (a.g.e. s-238)
Namaz kılan kimsenin namazının cemisinde secde mevkiine nazar etmesi sünnettir. Karanlıkta namaz kılan kimse ile ama olan kimseler, namaz esnasında secde mahalline nazar ettiklerini tasavvur edip secde mahalline nazar halinde olacaklardır. Bu haller bir nevi rabıta değil midir? Maksat kalbi bir noktaya cemedip huzuru celbetmek ALLAH cc Hz.lerini görüyormuş gibi namaz kılmak değil midir? Kaldı ki Rabıta-i Şerife, adetleri tevatür haddine baliğ olmuş bir kavmin amelidir. Her birisi Rabıta-i Şerifenin faidesini izah ve isbat etmişlerdir. Bu kadar İslam ulemasının kizb üzere ittifakları muhal olduğuna göre Rabıta-i şerifeyi tekzib nasıl mümkün olur? Ve hele bunu inkar edenlerin ilmi isbat eden ulemanın ilmine nisbetle cevhere nisbetle kömür kıymetinde olursa; Cevher-i ilme sahip olan Fudalaya karşı, basit bir bilgi nisbeti ile muarazaya kalkışmak, Tefsir-i Kebir sahibi Fahruddin Razi ile,sadece hece harflerini bilen kimsenin muarazaya kalkışması gibidir. Kişi için layık olan o büyüklerin kadrini itiraf etmektir. Onların kıymetli sohbetlerinden olsa da onları sevmektir. Onları sevemiyorsa hiç olmasa sövmemektir. (a.g.e. s-239)
Buraya kadar zikrettiklerimizle zahir olmuştur ki Rabıta-i Şerife’yi inkar etmek mümkün değildir. İnkar edenler ise ya cehuldür veya muâniddir. Cahile tavsiyemiz bilmediği şeye karışmamasıdır. Bir insan cehline rağmen şu helaldir şu da haramdır derse ALLAH cc Hz.nin inzal etmediği bir hükümle hükmetmiş, şeraitte olmayanı şeraite idhal, şeraitte olanı da şeraitten ihraç etmiş olabilir. Bu ise küfürdür. Cenab-ı Hak, “ALLAH’ın inzal etmediği ile hükmetmeyenler kafirlerdir” buyuruyor. Bilen kimseye tavsiyemiz ise ilmi ile amel etmesi inat ederek hevasına tabi olmamasıdır. İnat edip hevasına tabi oluyorsa kalbi hastadır. Bu gibi kimselerin yapacağı ilk iş kalplerini tedavi etmektir. Aksi halde tatlı zikirlerin tadını bilemeyecekleri gibi, zikirlerin meşruiyetini gösteren açık delilleri görüp anlamaları da mümkün değildir.
Dönmez-1970
Kemal Ekrem Soylu / incemeseleler.com editörü
.
Seyri sülük yolunu en süratli şekilde katetmede yegane yol olan tasavvufun da belirli adapları vardır. Büyükler: "Usulsüz vusul olmaz.", yani usulsüz olarak Cenab-ı Hakka vasıl olunmaz diyerek bu hakikate işaret etmişlerdir. Her büyük nimetin terki halinde büyük külfetleri olduğu müvacehesince usulsüz tasavvufa girmenin neticeleri nelerdir? Ve hakiki şeyhte bulunması ve bulunmaması gereken vasıflar hangileridir?
Tasavvufun belli bir şeklini yaşamak için şeyhin lüzumlu ve gerekli, diğer bir şeklini yaşamak için ise şart ve zorunlu olduğunu belirten sûfiler -özellikle şeyhin zorunlu olduğunu belirten sufiler- bu yola girmenin doğuracağı zararları ve bunun yol açacağı mânevî felaketleri göstermekten de geri durmamışlardır. Bu yolda bâzıları yolunu kaybeder, şeytanın oyuncağı haline gelirler.
Bir kere müridlerinden biri Sehl b. Abdullah’a: “Üstad! Ben her gece baştaki gözle Allah’ı görüyorum.” deyince Þeyh: “Bir daha görürsen gördüğün şeyin yüzüne tükür.”demişti. Mürid ertesi gece onu görünce yüzüne tükürmüş ve gördüğü şeyin şeytandan olduğunu anlamıştı. (Serrac, Luma’, 544) Şeyhi olmayanlar ömür boyu şeytanın tuzağında tutsak kalırlar.
Abdulvahid Zeyd de, geceleri cennete gittiklerini sanan bir topluluğa, aslında şeytanın onları çöplüğe götürdüğünü göstermişti. (Serrac, 545)
Bâzıları her şeyin mübah olduğu kanaatine varmışlar ve ibaheci olmuşlardır. Bazıları hulül ve ittihada kayarak hoş ve nefis olan şeyden faydalanmayı câiz görmüşlerdir. İslam’ı yanlış anladıklarından farzları yerine getirmeyecek kadar az gıda alan ve zayıf düşenler, toplumu terk edip mağaralarda, izbelerde ve sazlıklarda yaşayanlar, et yemeyenler, kendini hadım/iğdiş edenler, tasavvufu raks ve çalgıdan ibâret görenler vardır. Serrac, “Mutasavvıf olduklarını sanan bu kişilerin bir müeddib şeyhi olsaydı kolay kolay telâfî edemeyecekleri böyle ağır zararlara uğramazlardı.” diyor. (Luma, 527)
Bu yola delilsiz girenlerden bazıları, âniden karşılaştıkları şiddetli tecellî ve cezbe halleri sebebiyle şoka girmişler, akıllarını ve dengelerini yitirmişlerdir, ömür boyu böyle meczub ve mecnun (ukelâ-i mecânin) bir halde yaşamışlardır.
Bazıları ise donakalmışlar, bir daha kendilerine gelememişlerdir. Bazıları riyâzet yapacağım diye ve çile çekeceğim derken aklını oynatır, bilinci bozulur, yarı deli hale gelir, büyük iddialarda bulunur, diğer bazıları ise beden sağlığını tamamen veya kısmen yitirirler. (Bkz. İbn Haldun, Şifau’s-Sâil, 32 – 85)
Gâh olur ki ol mücâhedât-ı sa’be ve riyâzât-ı şakke esnasında mizacı fasid, cevher-i aklı vesâvisle bulut olup bazar-ı idrakı kasid olur.” (Taşköprüzade, Mevzuatu’l-Ulum, I – 112)
Hakk’a giden yolda rehberlerden çok rezenler / yol kesenler vardır. Şeytan, nefs ve kötü yoldaş yol keser ama daha fazla; ehliyetsiz, câhil, sahte ve istismarcı şeyhler / müteşâyih tâlib ve müridlerin yolunu keser. Böyle bir sözde şeyhin eline düşen bir müridin hem ibadet hayatı, hem de ahlâk ve kişiliği bozulur. Sonuçta dünya ve âhiretini kaybeder, hüsrana düşer. Şeyh ve mürşid diye kendilerine uyulan kişilerden:
a. Bazıları, hem câhil, hem istismarcı ve menfaatçidir. Gayesi; para, pul, itibar, nüfuz ve güç sahibi olmaktır. Çevresine topladığı kişilerle bu amacını gerçekleştirmek isterler. Öldükten sonra bu imkânı çocuklarına miras bırakır.
b. Bazıları samimidir ama cahildir. Geleneklere uyup atalarından ve şeyhlerinden devir aldığı veya devir aldığını sandığı şeyhliği, gelenek ve göreneklere, zâhiri âdab ve erkâna göre devam ettirir. Âlim, ârif ve ehil olmamakla beraber; amel, taat, ibadet ve ahlâk sahibi olduğundan tecrübe ve yeteneğinin elverdiği ölçüde müridlerini eğitmeye ve irşad etmeye gayret eder. Bu gibilerin şeyhlik ve mürşidlik davasında bulunmaları ve çevrelerine mürid ve derviş toplamamaları gerekir.
c. Bazıları bilgili, deneyimli ve beceriklidirler ama samimi değillerdir. Menfaatçi ve istismarcıdırlar. Şeyhliği; bir geçim, şöhret, nüfus ve güç sahibi olma yolu olarak görür, gerektiğinde; riyakârlık, sahtekârlık, şarlatanlık ve iki yüzlülük yapmaktan çekinmezler. İbadet açısından gevşek, ahlakça zayıftırlar, şov yapmaktan çekinmezler. Geçim ve güç kaynağı, çevrelerine topladıkları müridiler ve dervişlerdir.
d. Bazıları hem ilim, irfan hem de amel, taat, ibadet ve ahlâk sahibidir. Ama şeyhlik düşünmezler, inzivaya çekilir, bir köşede sessiz, sedasız bilinmez ve tanınmaz bir halde yaşamayı tercih ederler. Ziyaretçilerine öğüt vererek ahlâk ve ibadette örnek olarak ve dua ederek faydalı olurlar bunlara ahfiya / gizliler denir. “Kubbelerimin altında saklı velilerim vardır, bunları benden başka bilen yoktur.” Kudsî Hadîs’i ile bunlar anlatılmıştır.
e. Bazıları ilim, amel ve ahlak sahibidirler, ihlaslıdırlar. Ayrıca insanların nasıl irşad edileceğini, yola getirileceğini, müridlerin ne şekilde terbiye edilip yetiştirileceğini, bunun usûl ve tekniğini bilir. En iyi ve verimli şekilde ustasıdırlar. Şeyh, kâmil ve mükemmil olmalıdır, dendiği zaman anlaşılacak budur. Her kâmil aynı zamanda mükemmil (başkalarını kemale ulaştırıcı), her sâlih, muslih (başkasını islah edici), her âlim muallim (iyi bir öğretici) değildir. Müridleri irşad için; âlim, arif, âmil, âbid ve ahlâklı olmak yetmez, mürşidin, irşad ve rehberliğin usûlünü, tekniklerini, kılavuzluğun inceliklerini bilmesi de lazımdır. Bundan başka şeyhin ve mürşidin; hâli, hareketi, duruşu, bakışı ve konuşma tarzıyla insanları mânevî ve rûhâni yönden etkileme gücüne sahip olması da lazımdır. Himmet denilen mânevî tesir ve kuvvet budur. Böyle bir rûhanî ve mânevî gücün Hz. Peygamber (sav)’de de bulunduğu bilinmektedir. (Bkz. Buhari, Salat, 56; Darimi, Siyer 27)
Mürşidlerin diğer bir mânevî kuvvetleri de, mucabu’d-da’va olmaları, dualarının Allah katında kabul edilme ihtimali yüksek olan zatlar olmalarıdır. Dua ve himmet, irşadın temel unsurlarından iki unsurdur.
Şeyh, çevresinde toplanan cemaati ve müridleri terbiye ve irşad etme, onlara yol gösterme ve onları yetiştirme görevini ifa etmekte olduğundan önemli bir vasfı da; insanları, çevresindeki cemaatı ve müridleri doğru tanıma ve isabetli teşhisler yapma, kimin samimi bir mürid olacağını doğru olarak tayin etme, mürid olan bir kişinin hangi şekil ve usullerle ne derecede yetişme kabiliyetine sahip olduğunu doğruya yakın derecede tahmin etme gibi bir yeteneğe ve niteliğe sahip olmasıdır.
Bunu yapabilmesi için de firâset ve basiret sahibi olması, sezgilerinin sağlıklı, tespitlerinin isabetli olması gerekir. Bunun için şeyh ve mürşidin adam sarrafı olması, kimin kaç kıratta olduğunu bilmesi lazımdır, denir. Muhatabını mihenge / denek taşına vurur. Şeyh/mürşid bir ağaç yetiştirene ve hayvan terbiyecisine benzer. İyi bakılmayan ve aşılanmayan yabâni bir ağaç, meyve verse bile bu, bakımlı ve aşılı ağacın meyvesi gibi olmaz. İyi eğitilen bir atmaca, sahibi için avlanır, kendisi için değil, şeyhin terbiye ettiği mürid de böyle olur. (Bkz Abadi, s39/41)
Mürşidin cemaatine faydalı olması için irade ve siyaset bilmesi lazımdır (Abadi, 41). Çünkü müridler topluluğunu doğru bir şekilde yönetmek ve çevre ile iyi ilişkiler kurmak anlamında siyaseti ve yönetim tekniklerini iyi bilmesi, şeyhi, başarılı ve verimli kılar. Tasavvuf ilm-i nefs / marifet-i nefs ve ilm-i riyazet / mücahede olarak da tarif edildiğinden mürşidin, ferdî ve sosyal psikoloji ve pedagojiyi, en az tasavvuf kitaplarında anlatıldığı şekliyle bilmesi gerekir. Bir rehber ve önder konumunda bulunan bir mürşidin bunları bilmeden bağlılarını iyi bir şekilde yönetmesi, birlik ve dirlik içinde bir arada tutması mümkün olamaz. (Bkz. İbrahim Hakkı, Marifetname, İstanbul, 1310 – s. 4989, 553-59)
Evliya-ı Kiramın ve Meşayıh-ı İzamın tabi oldukları bir nizam vardır, buna umûr-ı harciye denir. Firaset, basiret, hayırseverlik, fedakârlık, özgecilik / isar, yöneticilik gibi nitelikler biraz, fıtrat ve tabiat meseledir, doğuştan gelir. Bu ve benzeri nitelikler Hak Teala’nın belli kullarına daha fazla vermiş olduğu mevhibeler ve lütuflar olduğundan, irşad istidadı ve kabiliyeti herkeste bir ve aynı değildir. Bu yönüyle yüksek seviyede mürşidlik ilâhi bir mevhibedir. Bunların sayıları çok azdır ama her zaman vardır. Sufiler, “Ördek yavrusu, yüzmeyi anasının karnında iken öğrenir.” derler. Yani kâmil, fâzıl, ehil ve başarılı şeyhlik doğuştan gelir, mücahede ve terbiye ile gelişir. Kısaca: “Şeyh olunmaz, şeyh olarak doğulur.”
Şeyhin âlim olması lazımdır derken bir müfessir kadar tefsir, bir muhaddis kadar hadis, bir fakih / müctehid kadar fıkıh, bir mütekellim kadar kelam ilmini bilmesi gerekir demek istemiyoruz. Bir şeyhin bunları bilmesine ne imkân, ne de ihtiyaç vardır. İlk sûfilerin çoğu bu hususları kendilerine yetecek ve sohbetlerinde bulunanlara lazım olacak kadar bilirlerdi. Hatta ilmin ayrıntılarıyla uğraşmayı da lüzumsuz sayarlardı, onlar, uygulamaya yetecek kadar bilgi ile yetinirlerdi. Bu uygulamalar; faaliyetler, ibadet ve taatler, ahlâki davranışlardan yeni bilgiler çıkartır, bu bilgileri yeni uygulama ve faaliyetlerde kullanırlar, buna da ilm-i amelî, yani amel ve uygulamalardan çıkan tecrübe (irfan – marifet) derlerdi. “Bir kimse bildiği ile amel ederse Allah onu bilmediği bilgiye varis kılar.” (Aclûni, Keşfu’l- Hafa, II, 265) diye inanırlar, buna da ilm-i miras derlerdi.
Keşe ve ilham yolu ile hâsıl olan ilm-i mevhibe ve ilm-i ledünnî de burada hatırlanmalıdır. Sahabe, tabiin ve etbau’t-tabiin arasında okuma – yazma bilmeyen (ümmi) ama şifâhi yoldan ve uygulamadan aldıkları bilgiye dayanarak; irşad, tebliğ, dine davet, iyi olanı emr ve Hakk’ı tavsiye görevini yapanlar bulunduğu gibi ilk zâhidler ve sûfiler arasında da böyleleri vardı. Bunlar, bugün anlaşılan anlamda âlim kişiler değillerdi. Ama o zaman anlaşılan anlamda âlim ve ârif kişilerdi. Tasavvuf tarihinde ümmî oldukları halde şeyh kabul edilen birçok üstad vardır. Bayezid-i Bistami’nin üstadı Ebû Ali Sindi bunlardan biriydi (Serrac, el-Luma, 235,401) Ulemanın, zâhir ilimlerini kendileri kadar bilmemelerini sûfiler ve şeyhler hakkında kusur sayıp onları eleştirmeleri; tasavvufun konusunu, mahfiyetini, uyguladığı usulleri, uyduğu ilkeleri, tuttuğu yolu ve amacını bilmemelerinden kaynaklanan bir yanılgının eseridir.
Tasavvuf kitapları, şeyhlik makamı, bunun şartları ve sıfatları hakkında bilgi verir. Şeyh, dilediği gibi ve keyfine göre hareket eden sorumsuz bir kişi değildir. Onun da sahip olması gereken birtakım üstün ve sağlam niteliklerden başka uyması gereken bir takım ilkeler ve kurallar vardır. Aslında şeyhlik, müridlikten daha zordur. Çünkü şeyhin sorumluluğu daha ağır, uyması gereken kurallar daha çok ve daha incedir. Bundan dolayı da, şeyhin hayatı, müridin hayatından daha disiplinli ve daha çetindir. Þeyhin müridine karşı sorumluluğu, babanın evladına karşı, komutanın erata karşı sorumluluğu gibidir. Bu sebeple müridin işi şeyhin işinden daha kolaydır. Hakk’ı ve hakîkati bilmeleri onların işlerini kolaylaştırmaz, daha da zorlaştırır.
Hakk’a yakın olanların çektikleri zorluğu anlatmak için: “Kurb-ı Sultan ateş-i nirandır.” denir. Nefse karşı açılan ve cihâd-ı ekber denilen savaşta mürşidin işi, müridin işinden daha zordur. Hz. Ömer, Dicle nehri kenarında bir keçiyi kurt yese ondan da ben sorumluyum, demişti.
Hz. Musa’nın tabi olduğu Hızır da, şu beş özellik vardı: a. Kulluk özelliği (Abden min ibadina), b.Hakk’ın katından vasıtasız/doğrudan gelen hakikatleri kabul etmesi (Âteynahu rahmeten), c. Hakk’ın katından gelen özel rahmeti bulunması (Rahmeten min indina), d. İlimleri Hak’tan öğrenme şerefi (ve allemehu), e. Vasıtasız olarak ilm-i ledünni bulması (Min ledünna ilma) (Bkz, Kehf, 18/66).
Bir şeyhte işte bu niteliklerin bulunması gerekir (Necmuddin Daye, 237)•
Yeni Dünya dergisinden..
.
Bir şey asırlardır insanlığın gündeminde kalabilmişse, onun insan fıtratı ve toplum hayatıyla ciddi bir irtibatı mevcut demektir. Ortaya çıktığı günden itibaren gönüllerden ve gündemden hiç düşmeyen kavramların birisi de tasavvuf. Onu birileri tenkid ederek, diğerleri de tatbik ederek hep gündemde tuttular.
Tasavvufu dışarıdan tenkid edenler, onu insanın dünya ile ilişkilerini koparan bir miskinlik ve tembellik merkezi olarak görürken, içine girip yaşayarak tadanlar, insanı Kur'an ve Sünnet dairesinde terbiye eden ve ilahî edeple süsleyen bir okul olarak tanıtı-yorlar.
Bu konuda kime kulak verilmelidir. Yolunca gidene ve bilene mi, hiç tatmadığı şeyi inkâr edene mi?
Tasavvufu değerlendirirken yapılan temel yanlışlardan biri, ehil kaynaklara başvurmamak... Oysa, özellikle dini konularda ehil kaynaklara başvurmak şarttır. Ayrıca dini anlamak için başvurulan kişinin ehil olmanın yanında, ârif ve zikir ehli olması da gerekiyor.
Allah Teâlâ, "sabah akşam Rabbinizin rızasını isteyerek ona yalvaran kimselerden ayrılma ve onlardan gözünü ayırma. Kalbini zikrimizden gafil kıldığımız kimseye de tabi olma" (Kehf/28) buyuruyor. Ayrıca "bilmiyorsanız zikir ehline sorun" (Nahl/43) ayeti diğer ilahî emirler gibi tasavvufu öğrenme konusunda da izlenecek yolu belirlemiş oluyor.
Dolayısıyla, tasavvufu anlamanın yolu, ilim ve zikir ehli kişilere başvurmaktır.
Özellikle İslamî yaşantısı ve takvasıyla temayüz etmemiş kişiler, hele de müslümanların gücünü zayıflatmak için İslâm üzerine araştırma yapan gayri müslimler (Oryantalistler) dini öğrenme noktasında asla referans olamazlar.
Tasavvuf deyince Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat çizgisinde giden bir terbiye yolunun anlaşılması gerekiyor. Bu tezkiyenin başındaki "takva imanı" ve ona Allah için tabi olan "sûfi cemaati" de bu kapsamda mütalaa edilmelidir. Hemen şunu ekleyelim ki psikiyatristlerin alanına giren mistik hezeyanlar, kendisi terbiyeye muhtaç olan sahte şeyhler ve tasavvufun adını kullanarak Kur'an ve Sünnet'e aykırı yapılan yanlışlıklar ölçü olamaz ve asla savunulamaz.
Asıl hedefi takva olan tasavvuf, her zaman geçerli ve herkes için gereklidir. "Bizim mesleğimizin tek hedefi hakiki imanı elde etmek ve rıza makamı için gerekli olan ihlası tahsildir. Ulaşmak istediğimiz en son mertebe, halis kulluk mertebesidir. Bunu bize te'min edecek tek yolumuz da Kur'an-ı Hakim'in ve sünnet-i seniyyenin emirlerine harfiyyen uymaktır." diyen bir müceddid arifin, İmam Rabbâni'nin (K.S.) başını çektiği tasavvuf terbiyesi için; "bunun bu zamanda gereği yoktur, gerçerliliği kalmamıştır." denilebilir mi?
Elbette denilemez. Ancak, şu söylenebilir: "Anlatıldığı gibi bir tasavvuf ve İmam Rabbâni gibi bir mürşid bu devirde var mıdır? Kendisini tasavvuf ehli olarak tanıtıp bir sürü sakıncalı işlere bulaşanlara ne demelidir?"
Bu şikayette haklılık payı vardır. Aynı kanaati, bütün ilim dalları için söylemek de mümkündür. Ancak, Hz. Rasûlullah'ın (A.S.) müjdesine göre, bu ümmetin içinden bir grup insan -Allah'ın izniyle- kıyâmete kadar hak üzere gitmeye, dini hakkıyla temsil ve tatbik etmeye muvaffak olacaklardır. "O Kur'an'ı biz indirdik, hiç şüphesiz (kıyamete kadar) onu muhafaza edecek de biziz." (Hicr/9) ayetinin verdiği garanti muhakkak tahakkuk edecektir. Yani her devirde bu dinin gerçek temsilcileri bulunacaktır.
Evet bu gün müslümanlar dine ancak dilleriyle sahip çıkmaktadırlar. Kâmil mürşidler ve rabbâni âlimler hak yolunda yalnız gitmektedirler. Onların tek dertleri, yanlarında gerçek hak yolcularını bulamamaktır. Bu dert çok önceleri başlamıştır. Hicrî üçüncü asırda yaşayan ve tasavvuf kollarının piri sayılan Cüneyd el-Bağdadî (K.S.): "Hakikat ilmi sergisini topladı, iş lafa kaldı. Biz tasavvufun ancak kıyısından köşesinden bahsedebiliyoruz!" diyerek bu işin ehlini bulamamanın üzüntüsünü dile getirmiştir.
İmam Şa'rânî (K.S.) de aynı dertten muzdariptir. Der ki: "Allah'a hamdolsun, ben yetmiş civarında mürşide yetiştim; ancak hepsi de Allah yolunda hoşlarına gidecek gerçek bir müridi bulamamanın sıkıntısıyla vefat edip gittiler."
Tasavvuf, yüksek seviyede takvâyı tahsil için kurulmuş bir terbiye okuludur. Ancak, günümüzdeki insanların birinci derdi takvâ noksanlığı değil, iman eksikliğidir. İmansız din başlamaz ki, takvâ tahsil edilsin. Onun için kâmil mürşidler, bugün işe iman noktasından başlamaktadırlar ve imandan sonra, namazı muhafaza ettirmeye, büyük günahlardan el çektirmeye, adım adım diğer farzları yerine getirt-meye ve özellikle Allah u Teâlâ'yı zikrettirmeye çalışmaktadırlar. Muhammedî sevgiyle herkese kucak açan veliler, bu yolla nice dinsiz ve ibâdetsiz insanları dine ısındırmışlar ve kulluğa başlatmışlardır.
Bir şeyin tamamı elde edilemiyorsa, hepsini de elden bırakmamalıdır.
Dinimiz, takvâya ulaşma ve kemâle erme yolu olarak en güzel gidişâtın, Allah için cemaat olmak ve böylece birbirini tamamlamak olduğunu belirtmiş; kurtuluş için sâlihlere tâbi olmamızı emretmiştir.
"Takvâya ve iyiliğe ulaşmak için birbirinizle yardımlaşın." (Mâide/2)
"Hep berâber Allah'ın ipine sarılın, dağılıp parçalanmayın." (Âl-i İmran/103)
"Ey mü'minler! Hep beraber Allah'a tevbe edin ki kurtuluşa eresiniz." (Nûr/31) âyetleri bizden, hak yolunda birlik içinde olmamızı istemektedir.
Takvâda imam ve örnek yapılan bir ârifin nezâretinde cemaat halinde İslâm'ı yaşamanın, büyük bir fazileti, hiç bitmeyen bir bereketi vardır. Bu yol olarak en selâmetlidir. Çünkü yolu bilenle giden kimse menziline hem tez, hem kolay, hem de tehlike-lerden emin olarak ulaşır.
Bu yol en canlıdır. Çünkü onun her halinde ilâhî aşk, her işinde Rabbânî heyecan hakimdir. Bunun da zevki zevâl bulmaz, tadan hiç usanmaz, bulan biteceğinden korkmaz. Allah sevgisi kalbe ilaç olur, bedene kuvvet verir, âşıklar yorulmaz, sâdıkların gönlü ihtiyarlamaz.
Bu yol en bereketlidir. Çünkü bu yolda her amel ihlasla yapılır. Bütün amellerin sevâbı kalben ona katılanlara da dağıtılır. Böylece bir amel yapan kimse, onunla birlikte sevgi ve rızâsıyla katıldığı diğer kardeşlerinin amellerinden de mânen bir hisse alır, kârı binlere katlanır.
Bu yol en tecrübelidir. Çünkü bu yolda bütün ameller, binlerce kâmil insan tarafından yapıla yapıla sahiplerini kemâle erdirmiş, gayretler en güzel meyvelerini vermiş, iyi kötüden, sağlam çürükten seçilmiş, bütün güzel hâl ve ahlâklar silsile halinde sonrakilere intikal etmiştir. Yani yol çok işlek, seyir çok belirgin, kâfile çok kalabalık, kılavuzlar çok uyanık ve mâhirdir.
Bu yol en istikâmetlidir. Çünkü bu yolun imam ve cemaatinin tek derdi ve biricik hedefi, iç ve dışlarıyla, gizli ve açıklarıyla, rûh ve maddeleriyle, zevk ve vecdleriyle, his ve hevesleriyle bütün hallerinde Kur'an ve Sünnete uyarak ilâhî rızâya ulaşmaktır. Kâmil mürşidler, Rasûlullah (A.S.) Efendimizin normal bir oturuş-kalkış şeklinde bile kendisine uymaya çok ehemmiyet verirler. Sünnetleri farz hassâsiyeti ile yerine getirirler, sadık talebelerinden de bunu isterler.
Bu yol Allah'a en yakındır. Çünkü bu yolda kırık kalble gidilir, her adımında, bütün menzil ve duraklarında Cenâb-ı Hakk zikredilir. Böylece Allah Teâlâ'nın: "Beni zikredin ki ben de sizi (özel olarak) zikredeyim." (Bakara/152) âyetindeki müjdeye ve "Ben, beni zikredenle beraberim" (Buharî, Müslim) kudsî hadisindeki rahmete erilir. Bu yolda edeb ve tevâzû hakimdir. Nâfile ibâdetlere ihtimam gösterilir. Hep yakınlık vesilesi olacak şeyler tercih edilir. Özellikle ilâhî huzura girmeye mâni olan kibir ve ucub gibi huylar kalbten defedilir.
Dr. Dilaver Selvi
.
Peygamberimiz s.a.v. bir harpten dönerken, "Küçük cihattan, büyük cihada gidiyoruz." demekle nefisle cihadı kasdetmekteydi. İmam-ı Rabbani Hz. leri de burada kasdedileni daha farklı şekilde değerlendiriyor.
Keşif yolu ile yaptığı bu değerlendirmeyi 2. cilt 50. mektubunda şöyle ifade ediyor.
Bir gazâdan dönüşde buyurulmuş olan (Küçük cihâddan döndük, büyük cihâda başlıyacağız!) hadîs-i şerîfinde bildirilen büyük cihâd, nefse karşı yapılan cihâddır demişlerdir.
Bu fakîre keşf olunan ve vicdânım ile anladığım ise, bunların dediği gibi değildir. İtmînân hâsıl olunca, nefsde hiç azgınlık ve taşkınlık bulmuyorum. İslâmiyyete tam uyduğunu görüyorum. Öyle ki, nefs de, mâ-sivâyı temâmen unutmuş olan kalb gibi olmakda, Allahdan başka hiçbirşeyi görmez ve bilmez hâle gelmekdedir. Mevkı’ sevgisi, birşeye kavuşunca sevinmek, kaçırınca üzülmek onda hiç kalmıyor. Bunun islâmiyyete uymaması, azgınlık, taşkınlık yapması nasıl olabilir? İtmînâna kavuşmadan önce, islâmiyyetden kıl kadar ayrılmasına, azgınlık, taşkınlık derlerse, sözlerinin yeri vardır. Fekat, itmînâna kavuşdukdan sonra, islâmiyyete uymaması, taşkınlık yapması olamaz.
Bu fakîr [ya’nî İmâm-ı Rabbânî hazretleri] çok inceledim. Bu bilmeceyi çözmek için pek uğraşdım. Nefs mutmainne olunca, kıl kadar azgınlık, taşkınlık yapamamakdadır. İslâmiyyete tam teslîm olmuş, her kötülüğü yok olmuşdur. Sâhibi için kendini yok etmişdir. Böyle olan nefsin islâmiyyete uymaması, olacak şey değildir. Nefs, Allahü teâlâdan râzı olunca, Allahü teâlâ da ondan râzı olunca, artık taşkınlık, azgınlık yapabilir mi? Azgın olandan râzı olunmaz. Allahü teâlânın râzı olduğu nefs, râzı olmıyacak bir şey yapabilir mi?
Hadîs-i şerîfde bildirilen (Cihâd-ı ekber), bu fakîrin anladığına göre, bedene, cesede karşı yapılan cihâd olabilir. Çünki, insanın bedeni, birbirine zıd, ters olan dört dürlü maddelerden yapılmışdır. Her çeşid madde, başka şeyler istemekde ve başka şeylerden kaçmakdadırlar. Herşeyin doğrusunu ancak Allahü teâlâ bilir. İnsanın şehvânî istekleri, bedenden doğmakdadır. Gazab etmesi, istememesi de bedenden ileri gelmekdedir. Hayvanlarda (Nefs-i nâtıka) yokdur. Onlarda da şehvet, gadab, hırs, hased vardır. İnsanda bu cihâdın sonu olmaz. Nefsin itmînâna ermesi, bu cihâdı ortadan kaldırmaz. Kalbin vilâyet makâmına kavuşması ile, bu cihâd yok olmaz. İnsanda bu cihâdın bulunması, çeşidli fâideler sağlamakdadır. Böylece, beden temizlenir. Âhıretde yüksek derecelere kavuşur. Dünyâ hayâtında, beden, kalbe tâbi’dir. Âhıretde, iş bunun tersinedir. Orada, kalb bedene tâbi’ olur. İnsan ölünce, âhıret hayâtı başlar. Bu cihâd da biter.
.
Hokkabazlık islam dinine göre günahların başında gelmektedir. İmam-ı Azam Hz. leri bir gün hokkabazı seyrederken talebeleri görür..
Medresede talebelerine ders verdikten sonra İmam-ı Azam hazretleri mahallenin ileri ucundaki hokkabazlık gösterisi yapan adama doğru ilerler. Halk etrafına topalnmış, çeşitli akrobasi hareketleri yapan bu adamı İmam-ı Azam Hz.leri de seyretmeye başlar.
Arkadan bu durumu gören talebeleri hayretler içerisinde kalırlar. Derken büyük imam, bütün talebelerini de çağırır, hokkabazın yanına. Medresedeki tüm talebeler İmam-ı Azam Hz.lerinin yanına gelince, onlara şu tarihi nasihati yapar.
Bakın evlatlarım. Bu adam o kadar fena bir adam değil.!
Talebeler iyice şaşırırılar. Kendilerine hep kötü olarak anlattığı bu tür gösteriyi yapan birisi nasıl fena olmaz diye?
Derken İmam-ı Azam hazretleri sözlerine devam eder.
Bu adam süfli bir iş olan bir işi, yine süfli olan dünyaya alet etmiş. Dünyalık bir eşyayı yine dünya yolu ile elde etmeye çalışıyor. O kadar fena bir durum değildir bu.
Ama benim size içeride okuttuğum o ilimler varya, o ulvi ilimleri ahiret için değil de dünya için öğrenirseniz, dünyanıza alet ederseniz, bu adamdan çok daha fena ve adi olursunuz.
İmam-ı Azam'ın bu kıssasından biz yolculara ibretlik işaretler verilmektedir. Dünyalık ve ahiretlik işlerde nasıl bir niyet içerisinde olmamız gerektiğini sanırım bu kıssa bize öz olarak ifade etmiştir.
Rabbim bize hakkı hak olarak gösterip ondan rızıklanmayı,
Batılı da batıl olarak gösterip ondan ictinab etmeyi nasip eylesin !
Amin..
Kemal Ekrem Soylu / incemeseleler.com
.
Gıybeti dinlediğimizde veya yaptığımızda nasıl bir yol izleyeceğimizi, yanımızda gıybet yapıldığında hangi tutumu sergileyeceğimizi ve gıybetten genel olarak nasıl korunabileceğimizi, temel düşünce akışlarıyla birlikte ele alalım.
GIYBET DİNLEYEN NEYAPMALI?
Engel olmazsak, bizimle konuşurken gıybet yapanla suç ortağıyız. Çünkü gıybetin devam edebilmesi, bizim en azından dinliyor görüntüsü verebilmemize bağlıdır. Başkalarının gıybetine bilinçli kulak misafiri olan da gıybetin suç ortağıdır.
İlk yapmamız gereken, “Kim ki yanında Müslüman kardeşinin gıybeti yapıldığı halde, gücü yeterken ona yardım etmezse, Allah onu dünya ve ahirette zelil kılar”2 hadis-i şerifini hatırlamak olmalıdır. Bu söz sadece bizimle konuşanın yaptığı gıybeti değil; çevremizde, radyoda veya televizyonda yapılırken dinlediğimiz gıybetleri de kapsamaktadır. O anda kendimizi gıybeti yapılan kişinin yerine koymalı, bizden gıyabımızda bu şekilde söz edildiğinde rahatsız olup olmayacağımızı sormalıyız. Onuru zedelenen kişinin üzülmesi gerekiyorsa üzülmeli, hakkını savunması gerekiyorsa savunmalıyız.
Hatta kendi hakkımızı feda edebiliriz, ama başkasının hakkını korumak namus borcumuzdur. Önce kalbimizde derin bir rahatsızlık oluşmalı, gıybeti dinlemeye tahammül edemez hâle gelmeliyiz. Gıybeti yapılan kişi kişisel dostumuzsa, mutlaka sözel olarak müdahale etmeli, onurunu savunmalı3 ve gıybeti suçlamalıyız. Susturmanın bize zararı büyük olacaksa, ‘rahatsızlığımızı hissettirmek şartıyla’ oradan hemen uzaklaşmalıyız. Radyo veya televizyonda yapılıyorsa, hemen kapatmalıyız. Bunları yapamıyorsak, dinlememeye çalışmalıyız. Dahası, gıybeti dinlediğimiz için Allah’tan af dilemeli,4 gıybeti yapılan kişiye dua etmeli, ve duyduklarımızın etkisinde kalarak suizan etmemeye özen göstermeliyiz. Dahası, uyarıp düzeltemediğimiz gıybetçiden, elimizden geldiğince uzaklaşmalıyız.
GIYBET EDEN NE YAPMALI?
Yaşayan veya ölen bir insanın veya insanlar topluluğunun gıyaplarında onları üzecek doğruları söylemiş olabiliriz. Eğer yaşıyor(lar)sa, helalleşmenin bir yolunu aramalıyız. Biliyoruz ki, şehit bile olsak, kul hakkını ödemek zorundayız. Eğer vefat edenin gıybeti yapılmışsa, helallik dilemek ne yazık ki imkânsız. O zaman onun için ömür boyu dua etmekten, onun adına iyilik yapmaktan başka çare kalamaz. Zalimleri aşağılamak dışında, tarihteki insanları eleştirirken, haksızlık yapmamaya dikkat etmeli; herkesin hakkının ve onurunun Allah tarafından sonsuza dek korunacağını unutmamalıyız.
Bugünden başlayarak, gıybetlerini bilmeden yapabileceğimiz ihtimaliyle, tüm tanıdığımız insanlarla ilk karşılaşmamızda mutlaka helalleşmeli, hatta helalleşmeyi periyodik bir alışkanlık hâline getirmeliyiz. Aksi halde burada birkaç günde tamamlayabileceğimiz helalleşme faslını ihmal etmemiz, haşir meydanında binlerce yıl beklememize mal olabilir.
Gıybetini yaptığımız kişilere ismen dua etmeli, onların affı ve tüm hayatlarının rahmetle ve ihsanla kuşatılması için, ısrarlı ve vazgeçmeden gizli dualarda bulunmalıyız. Tüm bunları yaparken, -bilhassa vefat edenlerin ve toplulukların-bir daha gıybetlerini yapmamak için de ilâhî yardım dileğimizi ihmal etmemeliyiz. Çünkü, bu tür gıybetlerde helalleşmek pratik olarak neredeyse imkânsız gibidir.
GIYBET EDİLEN NE YAPMALI?
Hakkımızda yapılan gıybetler bir şekilde bize ulaşır. Ya başkaları bize aktarır, ya söz dolaştırılırken kulak misafiri oluruz, ya da kalbimizde gıybetimizi yapana karşı bir soğukluk ve sevgisizlik ilhamı alarak ondan uzaklaşma eğilimine gireriz. Toplumsal bölünmelerin ve kitleler arasında bağlılığın azalmasının ardında, kitlesel gıybetlerin ne denli etkili olduğunu hatırlamalıyız.
Şayet ‘size’ gıybet yapana küfür, hakaret ve aşağılama savurarak kendinizi savunursanız, gıybetlerinin bedelini büyük ölçüde dünyada almış olursunuz. Ancak, bunun yerine şahsınızı savunmaya girmeyip, gıybetle mücadele eder de gıybetçinin bu hasletten kurtulmasına uğraşırsanız, büyük mükafatları hak edersiniz. Hasan-ı Basrî, kendisine gıybet edene bir tabak taze hurma göndermiş ve “Duydum ki sen ibadetini bana hediye göndermişsin. Ben de buna bir karşılık vermek istedim. Kusura bakma, tam karşılığını veremedim”5 diye de bir not eklemiştir.
Gıybetinizi yapanlarla savaşmadığınızda, karşılarına ilâhî adalet çıkıyor ki, tevbe etmeyenleri kuşatan ilâhî ceza kimsenin intikamına benzemez. Hatalarını düzeltmedikleri sürece, ayıpladıkları şey başlarına gelinceye ve üstelik ebedî hayatta bedelini ödeyinceye kadar kurtulamazlar. Ancak kul kişisel hakkını affedip, muhatabı için hidayet dilerse, elde edeceği mükafat, aksi halde kazanacağından çok daha değerli olacaktır.
İnsan, kendine yapılan gıybete ne oranda affedici olması gerekiyorsa, başkasına yapılan gıybete o oranda acımasız ve zemmedici olmalıdır. Ayrıca, şayet bir insanın ismi ve eserleri bir topluluğa mal olmuşsa, o insana veya eserine yapılan gıybet, aynı zamanda taraftarlarına yapılmıştır. Örneğin peygamberlerin gıybetini yapan, inananlarının da gıybetlerini yapmış olur. Bir babayı haksız yere aşağılayan, çocuğunu da aşağılamış sayılır. Bu durumda, bize yapılan gıybetin yakın dostlarımıza düşen hissesini affedemeyiz. Kader başkasına ait hisselerin bedelini tahsil edecektir.
GIYBETTEN NASIL KORUNURUZ?
Başlıktaki soru üç yönlüdür: Gıybet etmekten nasıl kurtuluruz? Başkalarının gıybetimizi yapma sebeplerini nasıl yok ederiz? İnsanlar niçin gıybet yapıyorlar? İşte çözümler:
• Gıybet yapmamak: Gıybet edenin gıybeti yapılacaktır. Dilimizi gıybete karşı dişlerimizin ardına hapsedersek, başkalarının gıybetlerini dahi önleyebiliriz. Dilini tutanla alay etmeye kalkanın kalbine, gizli bir elem ve hatta korku ilham edilecektir. En güvenlisi susmaktır; övmeyeceğimiz kimsenin gıyabında konuşmamaktır.
• Övünmemek ve başkalarını küçümsememek: İnsanlar başkalarının övünmelerini veya huzurlarında küçülmeyi kabullenemezler. Aramızdaki eşitliği bozduğumuzda, izzetlerini korumak için bizi aşağılama ihtiyacı duyacaklardır. Başarılarımızı, hizmetlerimizi gizleyemeyiz, gizlememeliyiz; tecrübelerimiz dostlarımıza model olacak ve onları heyecanlandıracaktır. Ama anlatırken kendimizi onlardan büyük görüyorsak, içimizde onlara yönelik bir küçümseme varsa, bu duygu algılanacak; bu durum vücut dilimize ve konuşmamıza da yansıyacaktır.6 Âlimin ilmine saygı göstermeli; ama çocukla da çocuklaşabilmeliyiz.
• Kıskanmamak/kıskandırmamak: Kıskandığımız insanın güzel vasıflarını reddederiz; göreceği zarardan mutluluk duyarız. Kıskandırmanın inceliklerini burada sıralamak zor; en basit formülü şudur: Kimseyle rekabet etmeyen, başarıyı sonuçlar olarak değil, niyetler ve gayretler olarak gören insan kıskanamaz ve haklı şekilde kıskandıramaz. “Kıskandırmayayım” diye hizmetlerini gizlemek ve hiçbir şey yapmıyormuş gibi bir izlenim vermeye çabalamak, ihsana nankörlüktür; insanları başarılı modellerden mahrum etmektir, insanlara pısırık bir örnek sunmaktır. Kıskançlığın olmadığı yerde sadece takdir, sevgi, saygı ve muhtemelen gıpta vardır. Temiz bir ruh, kardeşine dua edip destek olduğunda, iyiliğine ortak olacağını bilir ve kıskanmaz.
• İkiyüzlü olmamak: İnsanlar çıkarlarının veya korkularının etkisi altında ikiyüzlü davranmaya kalkışabilirler. İkiyüzlü olmayanın gıybetini yapmaktan korkarsınız; ikiyüzlünün gıybeti ise çok kolay ve pervasızdır. Dahası, ikiyüzlü olmayanın kendisi de kolaylıkla gıybet yapamaz. Çıkarlarını düşünerek iki yüzlü davrananlar, çıkarlarından mahrum olmakla cezalandırılacaklar. Basit korkuları nedeniyle ikiyüzlülüğe teslim olanlar, dayanılmaz korkularla yüzleşecekler.
İki yüzlülük, hiç bir başarının, hiç bir kazanımın, hiç bir mutluluğun yolu olmamıştır. İkiyüzlülük insanda ne şeref bırakır, ne irade ve ne de cesaret... Bir insanın yüzüne gülüp onu takdir eden, gıyabında sözü geçtiğinde aynı şeyi yapmıyorsa ikiyüzlüdür. İnsanlara ikiyüzlülük yapan şüphe etmesin ki, ruhu Yaratıcısına da ikiyüzlülük yapıyordur.
• Kendini temize çıkarmamak: Kişisel kusurlarını reddeden insan, kusur işlediğinde suçu başkasına atacak; en azından, “Onun yüzünden yaptım” diyecektir. Böyle insanlar, başkalarını öfkelendirecek, üzecek ve haklarında gıybet yapılmasına yol açacaklardır. Kusurumuz varsa derhal kabul etmeli; başkasının suçu varsa bile, başkalarını suçlamakla vakit geçirmemelidir. Çünkü, hakkın dağıtılmadığı yerde, suçlunun kim olduğunun bilinmesinin hiçbir pratik faydası yoktur.
• Eğlence için aşağılamamak: Kimi insanlar Firavun gururuna sahiptirler. Ben merkezlidirler ve kişisel çıkarlarından başka odakları yoktur. Onların tek zevkleri başkalarını eğlence için aşağılayıp durmaktır ve bu onların hastalığıdır. Bu tür insanları insan yerine koyup muhatap olanlar, aynı geleceği paylaşacaklardır.
• Üzüntü veya öfkeye teslim olmamak: Kimi zaman da kişinin işlediği kusura üzüldüğümüz için, iyilik zannıyla gıybetini yaparız. Bazen de bu kusur nedeniyle öfkeleniriz ve kalbimiz bu duyguların etkisi altında onu manen cezalandırmak için aşağılamak ister; dilimizi tutamayız. Üzüntü, öfke veya infialin dostlarımızı ânında harcamamıza yol açmaması gerekir. Zira gün gelir, haksızlık yaptığımızı algılar, pişman oluruz.
• Alışkanlığa direnmek: Hayatımız boyunca yaşadığımız aşağılanmalar, gıybeti ruhumuza sindirmiş ve bizim için güçlü bir alışkanlığa dönüştürmüş olabilir. Ailede, mahallede, okulda, askerde, işte ve her yerde sürekli küçümsenmişsek, insan onurunu korumanın değerini idrak etmemiz zordur. Bu tür alışkanlıkları teşhis etmeli ve karşımıza almalıyız.
• Gıybet salgınına karşı korunmak: Önemli bir nokta da gıybetin içinde yaşadığımız toplumun hemen tüm bireylerine veba gibi bulaşmasıdır. TV ve gazeteler her gün gıybetle siftah yaparsa, her sabah işler gıybet seanslarıyla başlarsa, en içten dostlarımız gıybetin içerisine ölümüne saplanmışlarsa, virüsü kapmadan günün akşamına ulaşmak son derece zordur. Gıybetten ancak konuşma özürlünün kurtulabileceğini bilmeli ve gıybet karşısında çok katı ve dikkatli olmalıyız.
• Failleri gizlemek: Gıybetten korunmanın susmaktan sonra gelen en kestirme yoludur. Kötülüğü sahibinden soyutlayarak zemmedersek gıybet yapmış olmayız. “Adamın birisi sürekli yalan söylüyordu, bir tanıdığım sürekli burnunu karıştırıyordu...” Bunlar şükür ki gıybete bir şartla girmezler: Sizi dinleyenler o kişinin kim olduğunu tahmin edemiyorlarsa gıybet değildir; ama vasıflarından tanımaları hâlinde ismini söylemeseniz de gıybete girer. Kişinin kendisi kendini tahmin etse sorun değil, birisi burnunu karıştırıyorsa, bunu herkes de yapabilir. Ancak isimler meçhul olduğunda bile, iftira, aşağılama gibi şeyler her hâlükârda yasaktır.
SONUÇ
İnanılmaz incelikleri olan bir alan üzerinde kendimizi eğitmeye çalıştık. Dil emanetini korumanın sanıldığı kadar kolay olmayacağını anlıyoruz. Hayatımızı bir üniversiteye dönüştürmeli, gıybetin inanılmaz inceliklerini kavrayabilecek akıl ve vicdan keskinliğine kavuşabilmek için, öğrendiklerimizi tüm iletişimlerimize uyarlamalıyız. Birisinden gıyabında söz edeceğimizde, aklımızdan geçen cümle ağzımızdan çıkmadan önce kendimizi onun yerine koymalı, onu hissetmeli ve rencide olacağını hissettiğimiz anda susmayı tercih etmeliyiz. En iyisi, çok az konuşmalıyız.
DİPNOTLAR
1-Gıybetin istisnalarının neler olduğu konusu ise, bu yazı kapsamına sığamadığı için bir üçüncü yazının konusu olarak hazırlanmıştır ve dergimizin Mayıs sayısında yayınlanacaktır.
2-Camiu’s-Sağîr, hadis no: 8489.
3-Dostumuzu savunmak için “Hayır, bu söylediğiniz doğru değil” dememiz yetmiyor. “Sözleriniz gıybettir, haramdır, yasaktır, arkadaşımızın şerefine zarar veriyorsunuz. Onun şerefi bizim şerefimiz kadar azizdir” diyebilmeliyiz.
4-Çünkü gıybet aynı zamanda Allah’ın sanat eserini aşağılamak anlamına da gelir. Dahası, insanların onurlarını kolaylıkla rencide edenlerin Allah’ın izzetinde hassas olamayacağı da açıktır. Kendisi için uydurulan bir fıkrada, Nasreddin Hoca, gölgesinde uzandığı ağacın dallarındaki elmalara bakmış; neden kabak kadar büyük yaratılmadıklarını düşünmüş. Sonra başına bir elma düşünce, elmaların kabak kadar büyük olması ihtimalinden ürkerek, “Allah’ım, senin işine karışılmaz” demiş. Ardından kahkahalar. Böyle fıkraları dinlediğinizde, ilâhî izzetin hafife alınışı karşısında, hassas ruhunuzdan hançer yemiş gibi hissedersiniz. “Allah’ın çölü” derken, çölle birlikte Allah’ı küçümsediğimizin farkında mıyız? İnsanların onurunun önemini kavramayan, buradaki inceliklerin ne yazık ki farkında olamıyor.
5-İmam Gazalî, Kimya-yı Saadet, Merve Yayınları, s. 393.
6-Bu arada, kendilerini ihlaslı sanan kimi bencil insanlar, tüm içsel tevazunuza rağmen kıskançlık krizine yakalanacak, başarınızı çekemeyecek ve gıybetinizi yapacaktır. Bedeli ödenecek bu tür kişilik sapmalarına ise engel olamazsınız.
Muhammet BOZDAĞ
.
Kalp kırmamak, insanlar arası ilişkilerde dikkate şayan bir hassasiyetimiz olmalıdır hususunda aslında hepimiz hem fikiriz ama; bunun ne kadar çok öneme haiz bir davranış olması gerektiğini şu kısa, öz ama çok sarsıcı hakikatler ifade etse gerek..
Kalbin iki ciheti vardır. Birincisi müdğai kalb, sureti kalb dediğimiz elle tutulan, gözle görülen kalptir.
İkincisi de kendisinde zikrullahın cereyan ettiği, füyuzatın aktığı ,kalbi hakikidir, ya da latifei kalptir. Cenab-ı Hakk'ın; "Ben yerlere ve göklere sığmam ancak takva sahibi kullarımın kalbine sığarım." buyurduğu kalbi hakikidir. Kainatın icmalisinin insanda teşekkül ettiğini göz önünde bulundurursak, kalb de insanın merkezi olduğuna göre Cenab-ı Hakk'ın kalbe ne denli kıymet verdiğini daha iyi anlarız.
İmam-ı Rabbani Hazretlerinin Mektubatında (3.cilt-45) ifade ettiği üzre Cenab-ı Hakka şu kainatta en yakın olan şey kalptir. Bu yakınlığı "Carullah" (Allahın komşusu) şeklinde teşbih eden Rabbani Hazretleri , ister mümin olsun, ister kafir olsun, ister asi olsun komşuluk hakkı olarak, komşunun başına gelen bir duruma komşusunun hemen müdahele ettiği gibi, Cenab-ı Hakkında komşusu olan kalbi asi bile olsa himaye ettiğini ifade eder.
Bu öyle bir himayedir ki, "Küfürden sonra, Sübhan Allah'a eziyet etmeye sebep olan kalb eziyeti gibi bir günah yoktur."
Bu minvalde Peygamber Efendimiz s.a.v, Riyadün- Nasihin isimli kitapta geçen bir Hadiste Kalp kırmayı kabe yıkmak ile tebih ederek şöyle buyurmaktadır.
"Bir Müslümanın kalbini kırmak, haksız olarak incitmek, Kâbe’yi 70 kere yıkmaktan daha günahtır."
Bunun hikmetine binaen Mevlana Hz.lerinin şu sözünü ifade edebiliriz.
“Kâbe, Azer’in oğlu Halil İbrahim’in yaptığı bir binadır. Kalp ise, yüce Allah’ın nazargâhıdır. Bu sebeple, bir gönül yıkmak, bin kâbe yıkmaktan daha kötüdür”
İşte bundan dolayı Yunus Emre, (Bir gönül yapmak, yüz Kâbe’yi yapmaktan iyidir-) demiştir. Burada Kâbe küçümsenmiyor, gönül yapmanın önemi vurgulanıyor. Bu inceliği iyi anlamalıdır.
Son olarak; Ebul Faruk Hazretleri, üniversite talebesine 5 maddelik nasihatlerinde gönül almayı Cennetin firdevs kapısını açmaya teşbih eder. Ve, "Bir gönül kırmak, 40 vakit namazın sevabını kaybettirir." buyurur.
O halde biz müminler âhirette iflas etmiş duruma düşmemek için, günahlardan, özellikle kalb kırmaktan çok sakınmalıyız. Ve her gün insanlara iyilik edip, gönüllerini almayı kendimize hedef tayin etmeliyiz.
Kemal Ekrem Soylu / incemeseleler.com editörü
.
Lügatlerde rucu eden, dönen mânâsına gelen bu kelime Kur'ân ve hadîste de geçtiği için, tefsir ve hadîs şerhlerinde genişçe incelenmiş ve şu anlamlarda kullanıldığı belirtilmiştir: Evvâbîn,
a. Her günahtan sonra tevbe eden, yeni bir günah işlediğinde hemen yine tevbe eden ve günahlarını unutmayan,
b. Allah'ı çok tesbih eden,
c. Her işinde Allah'a itaat eden,
d. Kimsenin olmadığı yerlerde günahını itiraf edip tevbe ve istiğfar eden,
e. Çok merhametli olan,
f. Çok namaz kılan kimselerdir.
Kur'ân'da 'Evvâb', Hz. Süleyman, Hz. Davud ve Hz. Eyyüb (aleyhimusselâm) gibi peygamberlerin bir vasfı olarak zikredilir. Malum ilk iki peygamber, mezelle-i akdam olan onca zenginlik, imkân ve mülklerine rağmen her işlerinde Allah'ın marziyatını aramış, adaletten ayrılmamış, tevazuu elden bırakmamış, şükretmiş ve evvâb kelimesinin anlamında ifade edilen engin bir ibadet hayatı yaşamışlardır. Hz. Eyyüb (as) ise, altından kalkılması çok güç olan çeşitli imtihanlardan geçmiş ancak sabrederek sadece Rabb'ın rızasını aramıştır. Kim bilir belki evvâb vasfı bu hâllerinin bir neticesiydi.
Evbe kelimesine, özellikle tasavvuf ehli tarafından tevbenin zirvesi gibi bir anlam verilmiş ve konu şu şekilde izah edilmiştir: "Cezaya maruz kalma endişesiyle Hakk'a sığınma bir tevbe; makam ve derecâtı muhafaza arzusuyla O'nda fânî olma bir inabe, O'ndan başka her şeye kapanma da bir evbedir. Birincisi, bütün müminlerin hâlidir ve وَتُوبُوا إِلَى اللّٰهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ "Ey iman edenler, hepiniz inhiraflardan vazgeçip Allah'a sığının." âyetinde dile getirilmiştir (Nur, 24/31). İkincisi evliya ve mukkarrebînin vasfıdır; kâmetleri de, mebde' itibarıyla وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ "Rabbinize inâbe ediniz." (Zümer, 39/54), müntehâ itibarıyla da: وَجَاءَ بِقَلْبٍ مُنِيبٍ "Cenâb-ı Hakk'a saygı dolu bir kalble geldi"dir. (Kâf, 50/33) Üçüncüsü enbiyâ ve mürselînin hususiyetleridir. Şiârları da نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ "O ne güzel kuldur. Çünkü o her zaman (Allah'a) rücûdaydı." (Sâd, 38/30, 44) şeklindeki İlâhî takdîr ve iltifattır. Her nerede olursa olsun, maiyyet-i ilâhiyede bulunduğu şuurunu bir nebze bile kaybetmeyenler için tevbe yoktur. Onlardan sâdır olan tevbe mânâsındaki sözler ya inâbe veya evbe mânâlarını ifade etmektedir. Hz. Rûh-u Seyyidi'l-Enâm'ın, "Günde yetmiş veya yüz defa istiğfar ederim."4 sözlerini başka türlü anlamak da mümkün değildir." 5
Kur'ân ve Sünnet'te Evvâbîn Namazı
Evvâbîn namazının anlatıldığı tefsir ve hadîs kaynaklarında bazı âyetlerden bu namaza işaretler olduğu beyan edilerek şu misâller verilmektedir:
a. Hz. Enes b. Malik (ra), "Bizim âyetlerimize ancak o kimseler inanır ki kendilerine o âyetler hatırlatıldığında, derslerini hemen alır, secdeye kapanır, Rablerine hamd, O'nu takdis ve tenzih ederler, asla kibirlenmezler. Yataklarından kalkar, cezalandırmasından endişe içinde, rahmetinden de ümitli olarak Rablerine dua edip yalvarırlar ve kendilerine nasip ettiğimiz mallardan Allah yolunda harcarlar." (Secde, 32/15–16) âyetinde geçen تَتَجَافَى جَنُوبُهُمْ عَنْ الْمَضَاجِعِ "yataklarından uzaklaşırlar/uyanık kalırlar" kısmının evvâbîn namazını kılanlara işaret ettiğini belirtir ve sözlerine şöyle devam eder: "Bu âyet akşamla yatsı arasını namazla geçiren Ensardan bir grup hakkında nazil oldu." Başka bir yerde, "Bu âyet biz Ensar hakkında nazil oldu; zîrâ bizler akşam namazını kıldıktan sonra evlerimize gitmez, yatsıyı Allah Resûlü ile kılmak için bekler ve bu arada namaz kılardık." der. Beyhakî Sünenü'l-Kübra'sında bu görüşü Hz. Enes'in yanı sıra Hz. İbn Abbas, Ebû Hazım ve Muhammed b. Münkedir'e de isnad eder.6 Bilindiği gibi sahabeden, bu âyetin teheccüd namazına işaret olduğu da rivâyet edilmiştir.
b. Tâbiînden İbn Müleyke anlatıyor: Hz. Abdullah b. Zübeyr'e 'Muhakkak ki geceleyin kalkıp ibadet etmek daha tesirlidir' (Müzzemmil, 73/6) âyetini sordum, bana, 'Gecenin başlangıcı olan akşam namazından sonraki vakittir.' dedi. İbn Abbas'a sordum o da aynı şeyi söyledi.7 Hz. Enes bu vakitte namaz kılar ve 'Bu ne namazıdır?' şeklinde soranlara bu âyeti okuyarak cevap verirdi.8 İmam Gazzalî de gecenin ilk virdinin evvâbîn namazı olduğunu belirtir ve bu âyete işaret ederek "Zîrâ gecenin kıyamı/ihyası/ilk virdi bu zaman dilimiyle başlar." der. Ayrıca وَمِنْ آنَاء اللَّيْلِ فَسَبِّحْ "Gecenin bazı vakitlerinde tesbih et.' (Tâhâ, 20/130) âyetinde geçen vakitlerden birisinin de akşam namazından sonraki vakit olduğunu söyler.9
c. Süfyan-i Sevrî'ye, "Ehl-i kitabın hepsi bir değildir. Onların içinde öyle dosdoğru bir cemaat vardır ki, gece saatlerinde Allah'ın âyetlerini okuyarak secdeye kapanırlar" (Âl-i İmrân, 3/113) âyetinde işaret edilen kişilerin hangi özellikleri olduğu sorulunca, bu kişilerin akşam ve yatsı namazları arasında ibadet ettiklerinin kendisine ulaştığını söyler.10
d. Yine Hz. Enes (ra), كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ "Onlar geceleri az uyurlardı." (Zâriyât, 51/17) âyeti hakkında, "Onlar akşam ile yatsı namazları arasında uyumaz, namaz kılarlardı." tefsirini yapmaktadır. İrakî Tirmizî'nin şerhinde bu âyetin akşamla yatsı arasında namaz kılanlar hakkında nazil olduğunu sahih bir senedle rivâyet eder.11
e. Abdullah b. Ömer (ra), Efendimiz'in (sas) "Kim akşamla yatsı namazları arasında altı rekât namaz kılarsa evvâbînden yazılır." buyurduğunu söyler ve şu âyeti delil olarak okurdu: إنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّابِينَ غَفُورًا "O evvâbîne karşı çok affedicidir."12
f. İmam Gazzalî, فَلاَ أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ "şafak vaktinin hakkı için" (İnşikak, 84/16) âyetini açıklarken şu izahı yapar: "Güneş batınca akşam namazını kılmalı ve akşamla yatsı arasını ihyâ ile meşgul olmalı. Şafak13, yani ufuktaki kızıllık kaybolunca, gecenin bu ilk virdinin zamanı biter ve yatsı namazının vakti girer. Nitekim Allah bu vakte yemin etmiştir. Bu gecenin ilk ihyâsı/ilk virdidir ve kılınan namaza evvâbîn namazı denilir."14
Yukarıda zikredilen âyetlerin bazılarının tefsirinde, Arap cahiliye âdetlerinden birinin akşamla yatsı arasında uyumak olduğu, hattâ diledikleri her vakitte uyudukları ve İslâm'ın buna sınır getirdiği vurgulanarak, âyetlerde geçen gecenin bir diliminin bu vakte işaret ettiği belirtilmekte ve Efendimiz'in (sas) buna gaflet vakti dediği kaydedilmektedir.15 Cahiliye döneminde var olan bu vakitte uyuma âdeti bilinmeden de konu yeterince anlaşılmayabilir. Bu âyetlerin bir kısmının teheccüd namazı için de delil olarak zikredildiğini belirtmek gerekir. Bir âyetin birden fazla hususa işaret edebileceğini ise usûl ilminden haberdar olanlar bilirler.
Sahih hadîs kaynaklarında evvâbîn namazı ile ilgili Efendimiz'in (sas) söz ve tatbikatını aktaran hadîs-i şerîfler bulunduğu gibi bu namazla ilgili sahabe tatbikatını anlatan çok sayıda malumat da bulunmaktadır. Bunlardan birkaçını zikretmek istiyoruz.
g. Hz. Ebû Hüreyre'den Efendimiz'in (sas) şöyle buyurduğu rivâyet edilmiştir: مَنْ صَلَّى بَعْدَ الْمَغْرِبِ سِتَّ رَكَعَاتٍ لَمْ يَتَكَلَّمْ فِيمَا بَيْنَهُنَّ بِسُوءٍ عُدِلْنَ لَهُ بِعِبَادَةِ ثِنْتَيْ عَشْرَةَ سَنَةً "Kim akşam namazından sonra, aralarında kötü bir şey konuşmadan altı rekât (nafile) namaz kılarsa bu ibadeti on iki senelik (nafile) ibadet sevabına bedeldir."16
h. Hz. Aişe validemiz Efendimiz'in şöyle buyurduğunu bize aktarıyor: مَنْ صَلَّى بَعْدَ الْمَغْرِبِ عِشْرِينَ رَكْعَةً بَنَى اللَّهُ لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ "Kim akşam namazından sonra yirmi rekât (nafile) namaz kılarsa Allah ona Cennette bir köşk bina eder."17
j. Hz. Huzeyfe anlatıyor: "Allah Resulü'ne gelip onunla beraber akşam namazını kıldım. Kendisi yatsıya kadar namaz kılmaya devam etti."18
k. Hz. Ammar b. Yâsir akşam namazından sonra altı rekât namaz kılınca yanındakiler bu namazı sordular, o şu cevabı verdi: "Ben sevgili dostum Allah Resulü'nü gördüm akşam namazından sonra altı rekât kıldı." ve şunu ekledi "Kim akşam namazından sonra altı rekât kılarsa, denizköpüğü kadar günahı olsa bile affolur."19
l. Hz. Abdullah b. Ömer şöyle derdi: مَنْ صَلَّى أَرْبَعًا بَعْدَ الْمَغْرِبِ كَانَ كَالْمُعَقِّبِ غَزْوَةً بَعْدَ غَزْوَةٍ "Kim akşam namazından sonra dört rekât namaz kılarsa gazve üstüne gazveye çıkmış gibi olur."20
m. Hz. Enes akşamla yatsı arasında namaz kılar ve 'muhakkak ki geceleyin kalkıp ibadet etmek daha tesirlidir' (Müzzemmil, 73/6) âyetine işaret ederek "bu, gecenin ilk ihyâsı/ilk virdidir" derdi.21
n. Akşamla yatsı arasında Hz. Abdullah b. Mes'ud'un yanına her girildiğinde namazla meşgul olduğu görülürdü. O bu durumu izah sadedinde şöyle derdi: هِيَ سَاعَةُ غَفْلَةٍ "o gaflet zamanıdır."22
o. Hz. Selman-ı Farisî, Efendimiz (sas)'den naklen şunları aktarıyor: عَلَيْكُمْ بِالصَّلَاةِ بَيْنَ الْمَغْرِبِ وَالْعِشَاءِ فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِمُلَاغَاةِ النَّهَارِ وَتُهَذِّبُ آخِرَهُ "Akşamla yatsı arasındaki namaza dikkat edin, zîrâ bu namaz gün içinde eğlenme ve yanlış işlere bulaşmadan ötürü oluşan mânevî kirleri giderir ve günün sonunu güzelleştirir."23
ö. Efendimiz'in (sas) azatlılarından Hz. Ubeyd'e, Efendimiz'in farz namazlar dışında bir namaz kılmayı emredip etmediği sorulduğunda, "Evet, akşamla yatsı arasında namaz kılmamızı emrederdi." cevabını verdi.24
Zikredilenlerin hâricinde, özellikle günlük virdleri detaylı bir şekilde ele alan İhyâ gibi eserlerde konuyla ilgili çok sayıda haber ve tatbikatın aktarıldığını belirtip bu kadarla iktifa etmek istiyoruz.
Evvâbîn Namazının Zamanı
Sahih-i Müslim ve Müsned başta olmak üzere, bazı hadîs kaynaklarında Efendimiz'in (sas) kuşluk namazına da evvâbîn dediği rivâyet edilmektedir.25 Ancak ulema kuşluk namazına duhâ; akşamla yatsı arasında kılınan namaza ise evvâbîn namazı demişler ve durum bu şekilde iştihar etmiştir. Ayrıca ikisine de evvâbîn denilebileceği kaydedilmiştir. Hattâ Abdurrezzak'ın Musannaf'ında şu rivâyet de vardır: "Kim sabahın sünnetini kılar sonra da cemaatle sabahın farzını eda ederse, o günkü namazı evvâbînin namazından sayılır, kendisi de muttakiler zümresine dâhil olur."26
İlgili eserlerde evvâbîn namazı daha çok 'akşamla yatsı arasında kılınan namaz' olarak geçmektedir ve bu konuda ümmetin kabulü vardır. Bu zaman diliminin gaflet zamanı olduğu, cahiliye döneminde hem müşriklerin hem de Yahudilerin bu zamanda uyudukları ve Efendimiz'in (sas) bu saatlerde uyumayı yasakladığı da aktarılmaktadır. Hz. Enes (ra), bu vakitte uyumayı soran kişiye, "Yanları yataklardan uzaklaşır (uyumayıp ibadet için kalkarlar.)" (Secde, 32/16) âyetinin bu zamana işaret ettiğini belirterek, uyumanın uygun olmadığını belirtmiş ve Efendimiz'in yatsıdan önce yatmayı yasakladığını belirtmiştir.27 Hz. Abdullah b. Abbas وَدَخَلَ الْمَدِينَةَ عَلَى حِينِ غَفْلَةٍ مِنْ أَهْلِهَا "(Mûsa), bir gün, halkın habersiz olduğu (gaflet içinde olduğu) bir sırada şehre girdi." (Kasas, 28/15) âyetinde geçen gaflet zamanının, akşamla yatsı arasındaki zaman olduğunu belirtmektedir.28 Hz. Amr b. Âs ise, "evvâbîn namazı akşamla yatsı arasındaki boşluktadır, ta halk yatsıya yönelinceye kadar." demiştir.29
Akşamla yatsı arasına hem evvâbîn hem de gaflet zamanı denilmesinin hikmeti şu olabilir: Nefis gün boyu yaşadığı yorgunluk, işlediği günahların kasveti ve yenilen akşam yemeğinin ağırlığından ötürü dinlenmeye, kendini salmaya ve bu saatleri gaflet içinde geçirmeye meyyal olduğundan gaflet zamanıdır. Diğer taraftan nefsin isteklerine baş kaldırıp, gün boyu yapılan hataların açtığı yaraları sarmaya, gecenin ilk virdini canlı geçirmeye, günlük manevî hâsılatın leh ve aleyhteki hesabını yapmaya yönelen ve bu arada çokça istiğfar edenler ise evvâbîn zümresindendirler. Zîrâ nefsin arzularından yüz çevirip Rabb'in isteklerine rucû etmişlerdir.
Rekât Sayısı
Teravih ve teheccüd namazı dâhil, nafile namazların hemen hepsinin rekât sayısı konusunda Efendimiz'den (sas) farklı birkaç uygulama rivâyet edilmiştir. Rahmet Peygamberi'nin rahmetinin tezahür ettiği hususlardan birisi de bu olmalıdır. Zîrâ nafile ibadetler, farzlar gibi olmayıp bir nevi ihtiyarîdir ve kişinin hâl ve durumuna göre bunları az veya çok eda etmesi mümkündür. Nafileler için alt sınır, söz konusu ibadetin ibadet sayılmasını sağlayacak bir miktarda olmasıdır denilebilir. Meselâ namaz için bu iki rekâttır.30 Onun için bütün nafile namazların en azı iki rekâttır. Evvâbîn için de bu miktar en alt sınırdır, denilebilir.
Konuyla ilgili yukarıda birkaçını verdiğimiz rivâyetlerde farklı rakamlar bulunmaktadır. Meselâ Hz. Ebû Hüreyre ile Hz. Ammar b. Yâsir altı rekât olduğunu rivâyet etmişlerdir. Ancak rivâyet edilen metinde 'akşam namazından sonra' ifadesi olduğundan bu rakama akşamın son sünnetinin dâhil edildiği, dolayısıyla evvâbînin dört rekât olduğu izahı yapılmıştır. Hz. Aişe Validemiz'den rivâyet edilen yirmi rakamına, yatsının ilk sünneti hâriç, akşam ve yatsı namazlarının toplamıdır denilmiştir. Buna evvâbînin dört rekâtı dâhildir. Nitekim Hz. Abdullah b. Ömer'e göre de evvâbîn dört rekâttır.
Sonuç olarak şu denilebilir: Yukarıda da işaret edildiği gibi nafile bir ibadet olan evvâbînin en azı iki rekât olmakla beraber, rivâyetler en uygun rakamın dört olduğu noktasında birleşmektedir. Hanefilerin görüşü de bu yöndedir.31
*Iğdır Üniv. İlâhiyat Fak. Öğrt. Üyesi.
ayuce@yeniumit.com.tr
Dipnotlar
1. Buharî, Rikâk, 38.
2. Rağıp el-İsfahanî, el-Müfredat fi Garibi'l-Kur'ân, 766.
3. Mesela bkz. Hikmet Yüceoğlu, Nafile İbadetler, Rehber Yayınları, İzmir, 2006.
4. Buhârî, Deavât, 3; Müslim, Zikir, 41, 42.
5. F. Gülen, Kalbin Zümrüt Tepeleri I, 18–24.
6. Ebû Davud, Tetevvu', 22; Beyhakî, Sünenü'l-Kübra, III, 19; Vahidî, Esbabu'n-Nüzûl, 404.
7. Beyhakî, Sünenü'l-Kübra, III, 19
8. Neylü'l-Evtar, IV, 336.
9. Gazzalî, İhya, I, 342.
10. Beyhakî, Sünenü'l-Kübra, III, 19.
11. Neylü'l-Evtar, IV, 336.
12. El-Bahru'r-Raik, IV, 234.
13. Şafak dilimizde, güneş doğmadan az önce beliren aydınlığa da denir.
14. Gazzalî, İhya, I, 342.
15. Kurtubî, XIV, 101.
16. Tirmizî, Mevakît, 204; İbn Mace, İkame, 113.
17. Tirmizî, Mevakît, 204; Ebû Ya'la, Müsned, X, 205.
18. İbn Hanbel, Müsned, V, 392.
19. Ebû Nuaym el-İsfahanî, Ma'rifetu's-Sahabe, XIV, 486.
20. İbn Ebî Şeybe, Musannaf, II, 103.
21. İbn Ebî Şeybe, Musannaf, II, 102.
22. İbn Ebî Şeybe, Musannaf, II, 102.
23. Abdurrezzak, Musannaf, III, 44; Kenzu'l-Ummal, VII, 387.
24. İbn Hanbel, Müsned, V, 431.
25. Müslim, Müsafirîn, 143; Müsned, IV, 366.
26. Abdurrezzak, Musannaf, III, 58.
27. İbn Ebî Şeybe, Musannaf, II, 230.
28. İbn Ebî Hatim, Tefsir, LI, 341.
29. Kurtubî, XIV, 101.
30. İmam Şafiî gibi müctehidîn-i izamdan bazı zevatın, Efendimizin uygulamalarına dayanarak namazın en azının bir rekât olduğunu belirttiklerini kaydetmeliyiz. Ancak bu görüş sadece vitir namazı için uygulanmaktadır. Diğer hiçbir namaz sadece bir rekât olarak kılınmamaktadır.
31. Geniş bilgi için bkz: Bedaiu's-Sana'i, III, 130; Bahru'r-Raik, IV, 249; Mecme'u'l-Enhur, I, 411.
.
Takvâ sahiplerine müttekî denir. Öyle ise takvâ ne demektir, hangi mânâları içerir? Takvanın şartları ve kısımları nelerdir? Avamın ve havasın takvaları farklı mıdır?
Takvâ: Ebu Abdullah Ruzbârî’ye göre, seni Allah’tan uzaklaştıran şeylerden uzak durmandır.
Zünûn-u Mısrî’ye göre müttekî o kimsedir ki, dış yüzünü, zâhirini şeriat ahkâmına karşı çıkmak, iç yüzünü bâtınını ise illetli şüpheli olan şeylerle kirletmez.
Takvâ: Katıksız ve hâlis helal olan şeylere riâyetle olur. Şüphenin karıştığı yerde takvâ olmaz.
Bir müttekî örneği: İbni Sîrîn bir keresinde kırk külek yağ almış. Bunlardan birinde fare çıkmış, işçisi hangisinden çıktığını bilemeyince hepsi şüpheli hâle düştüğü için tamamındaki yağları döktürmüş. İşte takvâ, işte müttekî bir zât!
Ehl-i tasavvuftan takva ile alâkalı bazı târifleri aktardıktan sonra şimdi de, büyük müfessir Hamdi Yazır’ı dinleyelim.
Takvâ: Lügat mânâsı ile şöyledir: Vikâye, fartı siyanet yani haram ve şüpheli şeylere karşı gâyet iyi korunup sakınmaktır.
Diğer bir tarifle, sipere girip düşmandan korunmak demektir.
Şer’î mânâsı ise şöyledir: İnsanı azaba götürecek, Allahü Teâlâ’nın yasakladığı fiilleri işlemekten, emirlerini de terkten korunmaya, vikâye ve takvâ denir.
Bir kimsenin ehl-i takvâdan olup müttekîler zümresine dahil olabilmesi için birinci şart, büyük günahlardan içtinap, kaçınmak; ikinci şart, haram şüphesi bulunan helallerden, yani kerâhet-i tahrîmiye ile mekruh olanlardan sakınmak; üçüncü şart, (Hadis): “Kul, be’s olan şeyden sakınmak için lâ be’sebih olanı terk etmedikçe, müttekîlerden olamaz” buyurulmuştur. Açıklaması: İşlenilmesi zararlı olan küçük küçük günahlardan sakınmak için işlenilmesinde sakınca olmayan, ancak işlenilmemesi yine de iyi olanlardan sakınıp kaçınmadıkça müttekîlerden olamaz demektir.
Özetle; bir kişi takvâ sahibi olabilmesi için, mubah olanları bile terk etmemsi gerekir. Yani: İşlenilmesine ruhsat verilmiş, müsâade edilmiş, olabilir, denmiş şeyleri bile işlemeyi terk etmedikçe müttekîlerden olamaz.
Şeriat kıldan ince diye buna derler.
Gönlümüze biraz su serpip takvânın hangi derecesindeyiz, makamımız neresi olabilir onu görelim.
Takvânın çeşitli dereceleri vardır, denilmiştir. Avamın takvası, şirkten sakınmak; havasın takvâsı, günahın her çeşidinden sakınmak; evliyânın takvası, yaptığı amelleri Hakk’a ulaşmak için değil de sevap kazanmak için vesile bilmekten ibarettir.
Allah’ın fazlı olmasa, bizim yaptığımız ameller, O’na bizi kavuşturmaz.
Kur'an-ı Kerîm’de ittikâ ve takvâ üç mertebe üzerine zikrolunmuştur:
a-Ebedî cehennemde kalmaya sebep olan, Allah’a şirk koşmaktan sakınmak.
b-Büyük günahları işlemekten içtinap ve kaçınarak, küçük günahlarda ısrardan da vazgeçip ferâiz-i ilâhîyi edâ edip yerine getirmektir.
c-Kalbini Hak’tan meşgul edecek her şeyden paklayıp temizleyerek bütün mevcûdiyeti ve âzâların zâhir ve bâtını ile Hak Teâlâ’ya teveccüh ve yönelmek ile olur. Bu: “Ey müminler! Allah’tan hakkıyla korkun” âyet-i kerimesiyle emredilen takvâyı hakîkîdir. Vesselâmü alâ men ittebeal hüdâ.
Batuhan Alkan / incemeseleler.com editörü (iktibas)
Tasavvufu inkar eden kişilerce çok dillendirilen bir husus, “Meded ya Hazreti Üstaz” vb. ifadeleri kullanmakla, Allahtan değil de, kuldan imdat bekliyorsunuz. Bu ise şirktir, şeklinde bir yaklaşım getiriyorlar. Peki bu meselenin aslı nedir?
Tasavvufta tevessül konusuna giren bu bahisle alakalı Maide suresinde şu ayeti kerime ifade edilmektedir.
“Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve O’na yaklaşmaya yol (vesile) arayın.”(Maide 35)
İsmail Hakkı Bursevi Hz. Bu ayeti şu şekilde tefsir etmektedir.
“Bu ayet açık bir şekilde vesile aramayı emretmektedir. Allah’ a vuslat ancak onunla gerçekleşir.Vesileden maksat hakikat alimleri ve tarikat şeyhleridir. Nefsin isteklerine göre amel, onun varlığını, yani varlık duygusunu artırır. Mürşidin işaretine uygun olarak nebilerin ve velilerin yol göstermesiyle amel etmek ise nefsi varlıktan kurtarır, hicabı kaldırır ve talibi Rabbine ulaştırır.” (Bursevi, 2005: 543).
Abdullah b. Amrın, ezan okunduktan sonra dinleyenlerin ne söyleyeceğine dair rivayet ettiği hadiste şöyle buyrulur:
“Müezzini işittiğiniz zaman, siz de onun söylediklerini tekrar edin. Sonra bana salavat getirin. Kim bana bir salavat-ı şerife gönderirse Allah Teala da ona on mislini gönderir. Daha sonra bana vesile isteyin. Zira vesile cennette bir yerdir. Orası, Allah’ın kullarından sadece bir kul içindir. O kulun ben olmamı arzu ederim.Kim benim için vesile isterse şefaatim ona helal olur.” (Buhari, Ezan, 8; Muslim, Salat, 11).
Tasavvuf terminolojisinde İstiğase, Sıkıntılı durumlarda müridin şeyhinden ve zamanın kutbundan himmet yoluyla yardım etmesini dilemektir. Himmet denilen dua, yüksek seviyede seyreden isteme gücü ile Allah’tan istemektir. Yardım Allah’tandır, mürşitten değildir.
İstimdad,“Meded ya şeyh! diyerek maneviyat üstatlarından yardım istemektir. Allah dilerse bu yardım isteğini maneviyat üstadına duyurur. Üstat da Allah’a dua eder. Allah kabul ederse yardım darda kalana ulaşır. Darlıktan kurtaran Allah’tır; şeyh değildir. Şeyh kurtardı diyen şirke düşer.
Gündelik hayatımızda bile herhangi bir önemli işimizde, meramı daha güzel ifade edecek, nazı geçecek kişileri aracı kılarız. Allah’ın sevgili dostlarını kendisine üstaz edinmiş kişilerde herhangi bir isteklerinin Cenab-ı Hakk’a daha hızlı ve kabul görür biçimde ulaşması için bu tür ifadelerle tevessül ederler. Çünkü onların samimiyetleri, içtenlikleri, yalvarmaları şeklen değildir. Bu meyanda şu kıssa zikredilebilir.
Nakşibendi’ye şeyhlerinden Ebul-Hasan-ı Harakani’ den yolculuk tehlikelerinden koruyacak bir dua isteyenlere o, “Herhangi bir talihsizliğe uğrarsanız benim adımı zikredin!” demiştir. Bu cevap onların hoşuna gitmemiş, seyahat sırasında saldırıya uğramışlar ve içlerinden sadece birisi, Harakani’ nin adını anmış ve eşkıyaların gözünden kaybolmuştur. Mallarına da zarar gelmemiştir. Diğerleri bütün mallarını kaybetmiş oldukları halde memleketlerine dönerek bu durumu şeyhe sorunca,
şeyh de şu anlamlı açıklamaları yapmıştır: “Siz Allah’a şeklen yalvarıyorsunuz. Oysa ben O’nu gerçekten anıyorum. Bundan dolayı siz beni anar ve ben de sizin adınıza Allah’ı anarsam, dualarınız kabul olur.” (Nicholson, 1978: 116; Bardakçı, 1999: 41).
Hakiki anlamda tasarruf, Hakk’ındır. İnsan-ı kamil, bu tasarrufun sadece bir mazharı, yani görüntüsüdür. Derviş veya mürid, insan-ı kamil olarak gördüğü şeyhinden veya tarikat pirlerinden bu şekilde yani “Ey şeyh! Beni kurtar!” diye medet beklerse isteğini Allah’a arz etmiş sayılır. Hareket noktası böyle olunca dini bir tehlikenin olmadığı sonucuna varılabilir. Çünkü bütün fiiller Allah’ındır, kudret ve kuvvet sadece O’na aittir. Ancak istimdat edilen kişinin bizzat kendisinde bir varlık görüp talep ondan olacak olursa, elbette ki caiz olmaz, sahibini şirke düşürebilir.
“Medet Ya Üstaz! “ dese bu kişi bu sözü ile şunu kastetmektedir:
Benim şeyhim Allah’ ın dostudur. Cenab-ı Hak bu dostunun hürmetine duamı kabul edip beni muradıma nail eder. Kainatın ve bütün işlerin yegane sahibi Allah’tır. Allah’tan başka her şey sebeptir. Örneğin bir kişi “Su içtim, susuzluğum gitti, ilaç aldım iyileştim vb.” Dediğinde bunları mecaz olarak söylemekte, bunların gerçek failini yani Allah Teala’yı söylememektedir. “Medet ya Resulallah!” , “ Medet ya şeyhim!” gibi ifadelerde de durum aynıdır. Gaye burada onların Allah katındaki kıymetleri ve dereceleri sebebiyle Allah Teala’ nın yardımı ve yaratmasıdır. Aksi bir niyet ve düşünce sebeplere takılarak gerçek fail olan Allah’tan gafil olmaktır, sapıklıktır.
“ Ya Rabbi! Hazreti Üstazımızın, piranımızın hürmetine beni, anne-babamı ve evlatlarımı Salihlerden eyle!” diye dua etmek ayette ifadesini bulan bir vesiledir. Ancak vesileyi, yani aracı amaçlaştırmak şirktir, küfürdür. Orneğin, “ Ey Üstazım! Beni, anne-babamı ve evlatlarımı Salihlerden eyle!” diyen bir kimse, bu ifadesiyle üstazını Allah’ ın yerine koymuş, onu ilahlaştırmış olmaktadır ki bu, şirktir ve küfürdür.
Açıkça söylemese bile tevessül eden sanki şöyle demek ister:
“Allah’ım! Ben falan kişinin seni sevdiğine, senin için amel edip yolunda çalıştığına inanıyorum. İnanıyorum ki sen de onu seviyorsun ve ondan razısın. İşte bunun için falan kulunu seviyor ve ona muhabbetimden dolayı şöyle şöyle istiyorum...”
Kemal Ekrem Soylu – Araştırma
incemeseleler.com
Tarikat ve Tasavvuf ehli insanlar için en muteber eser, ikinci bin yılın müceddidi İmam-ı Rabbani (KS) hazretlerinin mektubatı şerifesidir. Ölçü:Şeriate muhalif olan her Tarikat merduttur.
Yeryüzünde Allah’ın (CC) sevgili kulları vardır. Bunlara evliya denir ki Kuran-ı Kerimde bunlardan bahsedilir. Bir Ayeti kerimede şöyle buyuruluyor: “Dikkat edin, gözünüzü açın. Yeryüzünde Allah’ın dostu olan sevgilileri vardır. Onlar için korku da yoktur, mahzun olmak da.” Bu ayeti kerime evliyalığın varlığının delilidir. Yani evliyanın varlığında hiç şüphe yoktur. Bunu inkar etmek ayeti kerimeyi inkar etmek demektir.
Ancak düşünülmesi gereken husus, bunların kimler olduğu hangi insanların olduğudur. Her şeyin kendine göre bir takım kaide ve şartları olduğu gibi, veli olmanın da hiç şüphesiz kendine göre bir takım kaide ve şartları vardır. Yani belli başlı bir yolu vardır ki, o yoldan yürüyenler ancak o sahada ilerleme gösterirler. Başka yollardan o neticeyi elde etmek mümkün değildir.
Evliyanın takip ettiği yol zikir, fikir, maneviyat ve tasavvuf yoludur. Hepsi o yolu takip ederek o yüksek makama çıkarılmışlardır. Bu yol İslam dininde gösterilmiştir. Esası da Şeriattır. Bu yolun diğer bir adı da tarikattır. Tarikat bazı insanlara yanlış aktarıldığı için, bunlar bu kelimeden korkar ve ürkerler. Oysa tarikat şeriatten başka bir şey değildir.
Kuran-ı Kerimde zikirden bahsedilir. Hem de bir çok ayeti kerime zikir hakkındadır. Bunların adedi oldukça fazladır. Bunlardan bazılarında zikir emredilir. Mesela birinde şöyle buyurulmaktadır. “ Ey iman edenler! Allah’ı çok zikrediniz.” Burada bir emir vardır, bu emirde Allah’ı çok çok zikretmek istenmektedir. Diğer bazı ayeti kerimelerde de Allah’ı çok çok zikredenler methedilmektedir. Bunlardan bir tanesinde de şöyle buyurulmaktadır: “Allah’ı çok çok zikreden erkek ve kadınlar için Hz.Allah (CC) azim bir mağfiret ve büyük ecirler hazırlamıştır.”
Başka bir ayeti kerime ise şu mealdedir.” Rabbını onun yardımını umarak ve korkarak aşikar değil, gizli olarak sabah akşam içinden zikret. Sakın gafillerden olma.” Burada da zikrin şekli usulü ve kaidesi anlatılıyor. Anlayanlar için bu mealdeki ayeti kerimede çok büyük manalar vardır. Gafillerden olmamanın yolu da ancak buradan yani zikirden geçer. Gizli olarak sabah akşam Rabbini içinden zikretmeyenler kolay kolay gafletten kurtulamazlar.
İşte yukardan beri izah etmeye çalıştığımız evliya ve Allah dostları hep bu yolu takip etmişlerdir. Ancak bu sayede ilerlemişlerdir. Bu ümmetin diğer ümmetlerden farklı bir tarafı da bu ümmetin içerisindeki veli insanların çok olmasıdır. Bu ümmetin içerisinden hem büyük evliya yetişmiştir ve hem de sayılamayacak kadar çok miktarda veli yetişmiştir. Bu da Allah’ın bir lütfu¬dur. Evliyanın bir alameti de keramettir. Keramet insanların yapamayacağı harikülade (adet dışı) bir iş yapma¬sı veya bir hadise göstermesidir. Ama büyük zatlar, veliler daima keramet göstermekten kaçınmışlardır. Gösterdikleri kerametleri de istiyerek değil de sadece ya bir hakikati ifade et¬mek için yahut başka bir şeye işaret içindir.
Netice olarak şunu söyleyebiliriz.Evliya vardır, haktır sabittir. Böyle insanlara, her devirde rastlamak mümkündür. İnkarı caiz değildir. Ama bu demek değildir ki, her önüne gelene evliya denilsin veya şeriat muhalif halleri normal karşılansın. Bu doğru değildir. Esasen Şeriata muhalif
hareketleri olan insanların böylesine yüksek bir dereceye çıkmaları asla düşünülemez. Tarikat her zaman şe¬riata uygundur. Şeriata uymayan her tarikat merdüttür, batıldır, yanlıştır ve sahtedir.
Bu yolda en güzel kaynak eserde ikinci bin’in yenileyicisi büyük mü¬ceddid İmam-ı Rabbani (KS) hazretlerinin Mektubatı Şerifesidir. Bu kitap Kuran-ı Kerime ve sünneti şerifeye uygun tasavvuf, tarikat ve ma¬neviyatı en güzel ve en sağlam olarak anlatan bir eserdir. Bu meseleler de en çok bu kitabda anlatılmaktadır. Onun için Mektubatı şerifte de öyle buyurulmuştur: “Şeriata muhalif olan her tarikat merdüttür...” yine bu hususta başka bir ölçüde şu¬dur: “Şeriattan santim ayrılan tarikatten kilometrelerce uzaklaşır.”
Bir hadisi şerifte buyuruluyor ki: Muhakkak Hazreti Allah (CC) her yüz senede bir müceddid (Dini yenileyici) gönderir.” (Ebu Davud ve Beyhaki) Bu hadisi şerif de veli in¬sanların her devirde mevcud olabileceğine işaret ediyor. Demek ki her devirde Allah’ın sevgili kulları yeryüzünde vardır.
Kemal Ekrem Soylu/incemeseleler.com
Nafile namazların yanında, yine çok mühim bir iltica şekli olan secde ayetleri ile iltica ehli maneviyat'ın daima yöneldiği bir amel olmalıdır. Bu ameli evliyaullah sürekli yaparlar ve bir çok müşkilatlarını da bu vesileyle hallederlerdi.
İmam Nesefi, el-Kâfi isimli eserinde şöyle buyurur:
“Kim bütün secde ayetlerini tek bir mecliste okur da her biri için ayrı ayrı secde ederse; Allah’ü Teâlâ onu meşğul eden ve elem veren her şey (belâ ve musibet) de, ona kâfi gelir.
Nasıl ay 14 ünde güneşle karşı karşıya gelirde ziyasını tam olarak alırsa, secde ayetlerinde de Kamil Müminler Rablerinden feyizlerini tam olarak alırlar.
Daha çok gece namazları için kalkıldığında ilave olarak bu ilticaları yapmak çok faziletlidir. Herhangi bir müşkilat, arzu ya da istek durumunda niyet alınarak önce Kur'an-ı Kerimdeki 14 secde ayeti başlarında besmele çekilerek okunur. Daha sonra secdeler yapılır. Secde de:
اَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَاَعُوذُ بِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ وَاَعُوذُ بِكَ مِنْكَ
duası okunur. Eğer duayı bilmiyorsa namazlarda secde de yapılan "Sübhane rabbiyel Ala" tesbihini okuyabilir. Daha sonra dua edilerek ilticaya son verilir.
Kemal Ekrem Soylu / incemeseleler.com
Matematik ilminde sıfır yok edici elemandır. Sağ tarafına ne kadar sayı yazarsanız yazın çarpınca sonuç yine sıfırdır. İşte gıybette öyle bir illettirki amelin sevabını hatta tamamını anında götürür. Ve çokta münafıkça bir günahtır. Bir münafık misali, en has daireden en ücra köşeye, en hassas ve duyarlı olan müminden, fasık bir mümine kadar hemen hemen herkesin ağzına ve ameline sirayet eder. Bu güzel hazırlanmış gıybet sohbetine 5 dakikanızı ayırmalısınız!
GIYBET’E GİRİŞ
Gıybet: Duyduğu zaman hoşlanmayacağı kusurunu onun olmadığı bir mekânda başkasına söylemektir. Halk arasında dedikodu ile tabir edilen haldir.
Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.)de bir hadislerinde gıybeti şöyle tarif etmektedir. "Gıybet nedir, bilir misiniz?” Allah ve Resûlü daha iyi bilir, dediler. Peygamberimiz (s.a.v.):
قاَلَ ذِكْرُكَ أَخَاكَ بِماَ يَكْرُهُ"Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey ile anmandır" buyurdu. Söylenen ayıp eğer okardeşimde varsa, ne dersiniz?" diye soruldu.
قَالَ إِنْ كاَنَ فِيهِ مَا تَقُولُ فَقَدِ اغْتَبْتَهُ وَإِنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ فَقَدْ بَهَتَّه
"Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin; yoksa, o zaman ona iftira ettin demektir,"buyurdu.(Müslim Birr 70)
Yine başka bir hadisi şerifte;
إِيَّاكُمْ وَالْغِيبَةَ فَإِنَّ الْغِيبَةَ أَشَدُّ مِنْ الزِّنَا، فَإِنَّ الرَّجُلَ قَدْ يَزْنِي وَيَتُوبُ فَيَتُوبُ اللّٰهُ عَلَيْهِ وَإِنَّ صَاحِبَ الْغِيبَةِ لَا يُغْفَرُ لَهُ حَتَّى يَغْفِرَ لَهُ صَاحِبُهُ
“Gıybetten sakının! Çünkü gıybet zinadan daha şiddetlidir. Kişi zina eder, sonra tevbe ederse, Allah onun tevbesini kabul buyurur. Ancak gıybet eden, gıybet edilen affetmedikçe, mağfiret olunmaz.” (Kenzu’l-ummâl, 3/1057)
Cenab-ı Hak Hucurat-12 suresinde şöyle buyurmaktadır.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ
Selmân-ı Fârisî (r.a.) bir defasında Rasûlullâh (sav)’in ashâbından iki kişi ile beraberdi. Onların hizmetlerini görür ve yemeklerinden yerdi. Bir gün insanlar yürüdüğünde Selmân uyuyakalmış ve onlarla birlikte gidememişti. İki arkadaşı, onu arayıp bulamayınca çadırlarını kendileri kurarak konakladılar ve:
“–Selmân pişmiş yemeğe ve kurulmuş çadıra gelmekten başka bir şey bilmiyor.” diyerek Selmân’ı hafife aldılar ve gıyabında konuştular.
Selmân geldiğinde de onu, kendilerine katık istemek üzere Hazret-i Peygamber (sav)’e gönderdiler. Selmân, elinde bir kapla Rasûlullâh (sav)’in yanına vardı:
“–Ey Allâh’ın elçisi, şayet Sen’in yanında katık varsa kendilerine vermen için arkadaşlarım beni Sana gönderdiler.” dedi.Allâh’ın Rasûlü (sav): “–Arkadaşların katığı ne yapacaklar, onlar katıklarını yediler.” buyurdu. Selmân dönerek o ikisine Rasûlullâh (sav)’in sözlerini haber verdi. Onlar da kalkıp Allah Rasûlü’nün yanına geldiler ve:
“–Seni hak ile gönderene yemin olsun ki, konakladığımızdan beri biz herhangi bir yemek yemedik.” dediler. Rasûlullah (sav):
“–Konuşmalarınızla siz Selmân’ı (gıybet ettiğiniz için) katık olarak yediniz.” buyurdu, peşinden de: “…Hangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır?..”(Hucurât, 12) âyet-i kerimesi nâzil oldu. (Dürretül Vaizin)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ
“Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.(Hucurat-12)
Zan, tecessüs (gizli şeylerini araştırmak) ve gıybet birbirinin tetikleyicisidir.
Sehl ibn-i Abdullah Tüsterî (k.s.) hazretlerinden:
Gıybetten kurtulmak isteyen, nefsine zan kapısını kapatsın. Çünkü; Zandan kurtulan tecessüsten,
Tecessüsten kurtulan gıybetten, Gıybetten kurtulan günahtan, Günahtan kurtulan bühtandan berî olur.
►Gıybet toplumun huzur ve güvenin duygusunu zedeleyen bir unsurdur. Birbirine güvenmeyen fertlerin meydana getirdiği toplumda da asla huzur ve güven olmaz.
Kıssa:Bir gün Hasan-ı Basri Hz.lerine: “Ya imam sen diyorsun ki ashab-ı kiram zamanında Medine’de gıybet yapıldığı zaman Medine’nin sokakları kokardı. Biz de şimdi gıybet ediyoruz fakat hiçbir yer kokmuyor” denildiği zaman “Bir insan derici dükkânına girdiğinde burnu oranın kokusuna dayanamaz. Belli bir süre geçtikten sonra artık alışır ve deri dükkânındaki kerih kokulardan hiçbir şey duymaz hale gelir. İşte sizler de gıybet etmeye o kadar alışmışsınız ki artık her tarafı çepeçevre saran pis kokuları duymaz hale gelmişsiniz”.
►Bir insanı arkasından çekiştirdiğimiz zaman, kendisi yanımızda olmadığından dolayı kendisini savunamaz. Nasıl ki bir ölü kendini savunamazsa yanımızda olmayan bir insanda kendini öyle savunamaz. (Cevap Hakkı.)
GIYBETİN CEZASI
►Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurdu. Gıybet etmeyin! Zira gıybette 3 afet vardır.
-1- Yaptığı hayır ve hasenat kabul edilmez.
Peygamberimiz (s.a.v.) der ki: “Ateşin kuru odunu yakması, insanın sevaplarını yok etmekte gıybetten daha hızlı değildir.” yangın yok edicidir. (Bir gecekonduyu alevler sarmış, demir parmaklıklı pencere ile alevlerin kuşattığı kapı arasında sıkışan zavallı bir anne ve iki masum yavrusu, tüm servetleri olan evlerinin içerisinde yanıp kül olmuştu.1 mart 2002)
Kıyamet günü defterini eline alan kul, sayfaları bomboş görünce başlar feryada.
“Hani Ya Rabbi, benim kıldığım namazlar, yaptığım ibadetler, tuttuğum oruçlar, verdiğim sadakalar, hiç biri yazılmamış.” O zaman Cenab-ı Hak şöyle cevap verir. “ İşlediğiniz bütün amelleri yazmıştım, fakat siz onları muhafaza edemediniz. O amelleri dedikodu yaptığınız insanlara kaptırdınız. Gidip gıybetini yaptığınız kardeşlerinizin defterlerine bakın. Onların defterlerinde bulacaksınız.
►Kıyamet günü amel defteri eline verilen kul orada işlememiş olduğu iyiliklerin yazılı olduğunu görünce “Ya Rabii, bu iyilikler bana nereden geldi?”der. Allah (cc) da “ O iyilikler senden habersiz olarak senin gıybetini yapanlardan geldi.” der. (Gıybet yapılacaksa buna en layık anne babadır. Düşmanına bir de gıybet yaparak iyilik yapma.)
Kıssa: Hasan Basri Hazretleri Bir gün kendisine birisi gelip ben yemekte falanın evinde idim, yemek yerken ev sahibi seni çekiştirdi demişti. Hazret de kendisine “sana o şahıs ne ikram etti?” diye sorup, laf getiren kişi, “şu yemekleri ve şu meşrubatları ikram etti” deyince Hasan Basri “O kadar şeyi midende sakladın da benim hakkımda söylediği sözleri saklayamadın mı?” diye cevap vermiş ve daha sonra bir kap hurma hazırlayarak “Bunu beni çekiştiren kimseye ver ve daha sonra ona şunu söyle: Duydum ki sevabının bir kısmını benim defterime geçirmek istemişsin, teşekkür ederim. Bunun karşılığı olarak ben de sana bu hurmayı gönderiyorum fakat benim hediyem seninkinin ayarında değil” diyerek hem gıybet edene hem de söz getiren kişiye ibretli bir ders vermiştir.
2- Üzerine günahlar birikir.
3- Dualar asla kabul edilmez.
Kıssa: Hazreti Musa (a.s.) kavmi ile yağmur duasına çıkmıştı. Üç gün yalvarıp yakardıkları halde yağmur yağmadı, bu duruma çok üzülen Hazreti Musa: “Ya Rabbi, Hikmetin nedir ki, üç gündür çoluk çocuk, genç ihtiyar ellerimizi açtık dualar ediyoruz, kabul etmiyorsun?” diye sorması üzerine Cenab -ı Hak cevaben şöyle buyurdu:
- “Duanızı kabul etmem. Çünkü içinizde işi gücü dedikodu olan, daima kardeşlerinin etini yiyen bir gıybetçi var. Hazreti Musa (a.s.) tekrar yalvardı:
“Ya Rabbi, o adamın kim olduğunu bildir de onu hemen içimizden kovalım.” Fakat bu sefer Musa (a.s.) şöyle cevap aldı:
- “Ya Musa, bana da mı gıybet ettirmek istiyorsun?”
►Başka bir hadisi Şerifte şöyle buyrulur. “Aziz ve Celil olan Rabbim beni Miraca çıkardığında, demirden tırnaklarla yüzlerini ve gözlerini tırmalayan bir topluluğa rastladım. Cebrail’e dedim ki: ‘Bunlar kimlerdir?’ Şöyle dedi: ‘Bunlar gıybet ederek insanların etlerini yiyen ve onların şereflerine dil uzatanlardır.’ (Müsned, 3:224)
►"Gıybet edeni Allahü Teâlâ on şeyle cezalandırır:
1.Rahmetinden uzak eder.(Ahirette biz amellerimizle değil rahmeti ilahi ile cennete gireceğiz.)
2.Meleklerden uzak eder.
3.Taatini, iyiliklerini yok eder.(Kabir âlemine amellerimizle gideceğiz.)
4.Resülullah'ın ruhunu ondan çevirir. (Şefaati uzamaya nail olamaz.)
5.Allahü Teâlâ ona gadab eder.(Allah mümin kulunun kalbine 360 defa rahmet nazarı ile bakar. Gıybet yaparsa gadaba döner.) 6.Ruhu teslim olurken, onu baş aşağı eder. 7.Kabir azabı şiddetli olur. (Kabir azabı 3 şeyden olur. Gıybet-kovuculuk-bevil) 8-Ölüm zamanında amellerini sevapsız bırakır. 9.Cehenneme yakın eder. 10.Cennetten uzak eder. (Cehennemden en son çıkan, gıybetten tövbe edendir. Cehenneme ilk giren, gıybetten tövbe etmeden ölendir. R. Nasihin) (Dürretül vaizin)
GIYBETİN ÇEŞİTLERİ:
Bedene Gıybet: Bedeninde olan herhangi bir eksikliğini tahkir kasdıyla söylemek. Âma, şaşı, şişko, yüzü sivilceli, kısa, kel, siyah renkli, sarı renkli gibi.
Kıssa: Hz. Aişe Peygamberimiz s.a.v.’ e bir mesele danışmak için gelen kadına, ne kadar uzun etekli bir kadın dedim. Rasülüllah tükür dedi, bir de tükürdüm ki et parçası. (İbn Ebî Dünya- Dürretül vaizin)
Soyuna Gıybet: Babası işçidir, kötüdür, cimridir, annesi çamaşırcılık yapardı, dedesi eşkıyaymış gibi.
Ahlaka gıybet: Huyu kötü, gösterişli, kibirli, sinirli, aciz, korkak, dayanıksız, ayakta zor duruyor, çabuk öfkelenir gibi..
Dinine gıybet: Hırsız, yalancı, kumarcı, zalim, namazını güzel kılmaz, emanete ihanet eder, zekâtında tembel, orucunu tutmaz gibi.
Dünyevi huyuna gıybet: Edepsiz, terbiyesiz, hain, uykucu, çok yer, çok konuşur gibi..
Giyinişine gıybet: Geniş, dar, uzun kıyafet giyer, ayakkabısını 500 liraya almış, bu paraya yazıktır gibi.
GIYBETİN TÜRLERİ
Her ne kadar gıybet genellikle sözlerle yapılıyorsa da aynı maksadı ima, işaret, hareket, yazı ve benzeri şeylerle de gerçekleştirmek mümkündür. Nevevi diyor ki: " Hatta bir kimsenin yürüyüşünü taklid etmek de gıybettir."
Alenî sade gıybet: Bir kişinin gıyabında ondan hoşlanmayacağı şekilde, hakkında doğru olan birşeyi söylemek, alenî gıybetin ta kendisidir.
İftiralı gıybet: Peygamber (a.s.m.) devam eder: “Eğer söylediğin onda varsa gıybetini yapmış oldun; eğer yoksa bir de iftirada bulundun.” İftira, kusurların en çirkinidir. Eğer gıybet ederken kullandığımız bilgi bizzat kendi gözlemimize ait değilse, başkasından duymuşsak, dilden dile kesinlikle değişime uğramıştır ve tam olarak doğru değildir.Başkasından-veya dostlarımızdan-duyduğumuz bilgiyi aktardığımızda, sözlerimizin gıybeti aşarak iftiralı gıybete dönüşme ihtimali çok yüksektir.
►Gizli gıybet: Çoğu zaman yaptığımız, kalbimizden geçirmek, yani zannetmek suretiyle gıybete girmektir. Gıybetin ne kadar kötü olduğunun vurgulandığı âyette, Kur’ân şöyle der: “Ey iman edenler, zandan çok kaçının; çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın.” Bütün zanlar ve tahminler değil; ama kimi zanlar, gıybet hâlini almaktan kendini kurtaramaz. İmam-ı Gazalî, bunu ‘kalp ile gıybet’ şeklinde tanımlamış; ‘bir kimsenin ayıbını insanın kendi kendine söylemesini’ bile reddetmiş; kalp ile gıybeti, ‘gözü ile kötü bir şeyi görmeden, kulağı ile duymadan, bir kimseye suizanda bulunmak’ şeklinde tarif etmiştir.( Kimya-yı Saadet)
►Değerli bir insan bize şunu anlatmıştır: Orta Doğu Teknik Üniversitesi fizik bölümünü kazanmış; bölüme kayıt kuyruğunda yanındaki kişiyle konuşurken, onun dokuz yıldır okulu bitiremediğini öğrenmiştir. İçinden, “Vay dangalak, bir okul dokuz yılda bitirilemez mi?” diye geçirmiş ve kendisi de o okuldan ancak dokuz yılda mezun olabilmiştir. Başımıza gelenlere bakalım; orada açık veya gizli gıybetleri yapılmış insanların haklarının iadesini görebilecek miyiz?
Münafıkâne/ikiyüzlü gıybet: Gıybetin en utanç verici biçimidir ki, İmam Gazalî buna ‘münafıkâne gıybet’ demiştir. Gıybeti yapan şöyle der: “Allah affetsin, o da bizim gibi bazen karıştırıyor,” “İnşaallah düzelir, daha iyi olur.” Bu gibi sözlerle görünürde hakkında konuştuğu kişiyi sevdiğini, iyiliğini dilediğini demeye çalışmakta; ama gizliden gizliye de o kişinin bozulmuş olduğunu, yanlışlar yaptığını ima etmektedir. Dinleyenin ikiyüzlülüğü de şu şekildedir: “Boş ver gitsin, gıybet oluyor.” Bunlara benzer sözleri söylerken, aslında gıybeti gerçekten engellemek istemiyor; görünürde aksini savunsa da, içten içe o kişi hakkında gıybet yapılmasından hoşlanıyor.
Söz taşımalı gıybet: İnsanların sözlerini muhataplarına ara bozmaya yol açacak şekilde taşımak biçimindeki gıybettir. Şöyle der Peygamber(a.s.m.): “(Arabozucu) söz taşıyan cennete giremeyecektir.”( Buhari, Edeb, 50) Kur’ân bizi uyarır: “Ey inananlar, eğer bir fasık size bir haber getirirse onu araştırın. Yoksa bilmeyerek bir kavme sataşırsınız da yaptığınıza pişman olursunuz.” (Hucurat)
Kitlesel gıybet: Yukarıda ayrımlaştırılan gıybet türleri tek tek bireyler hakkında olabileceği gibi kitleler ve insan toplulukları hakkında da olabilir. Bir topluluk hakkında gıybette bulunanın kurtulabilmesi için o topluluğun tümünden affedilme dilemesi gerekir. Kitlesel gıybet, bir insanın irtikap edebileceği, altından kalkılması en zor, en acınası, en dehşetli gıybettir. Yukarda geçen âyetin “...Yoksa bilmeyerek bir kavme sataşırsınız...”(49-6) şeklindeki bölümü, ‘bir kavme sataşma’ terimiyle suçun kitlesellik tehlikesine vurgu yapmaktadır.
Paylaşımlı/ortaklaşa gıybet: Gıybeti yapan, sadece onu söyleyen veya ima eden değil, aynı zamanda rıza ile dinleyendir veya yapmasa da yapılmasından hoşlanandır. Cinayeti izlerken gücü yettiğince karşı koymayan da katil sayıldığı gibi, yanında gıybet yapıldığı halde müdahale etmeyen de tam olarak o gıybetin ortağı olacaktır. Gıybet bu yönüyle-gizli biçimi hariç-ancak birden fazla kişinin ortaklaşa irtikap edebileceği fuhuş gibidir.
GIYBET SAYILMAYAN HUSUSLAR
Dini korumak için bid’at ehlinin gıybeti: Bozuk fikirleriyle müslümanların imanıyla oynayan kimselerin teşhir edilmesi gıybet olmaz. Zira Hz. Peygamber’in hadislerini reddeden, Sahabe-i Kiram efendilerimiz hakkında ileri geri konuşan, beş vakit namazı iki-üç vakte indiren, tesettürü inkâr eden… kimselerin bozuk inanç ve propagandalarından müminleri korumak farzdır. Fakat böyle bir endişe yoksa, kendilerinden başka kimseye zarar vermiyorlarsa teşhir etmeye gerek yoktur.
Aleni olarak işlenen günahlara karşı: Hiç utanıp sıkılmadan ve gizleme ihtiyacı da duymadan aleni olarak içki içen, kumar oynayan, zina edip marifetmiş gibi sağda solda anlatan kimselerin gıybeti de caizdir. Ancak bunların gizledikleri başka günahlar varsa, onları teşhir etmek yine gıybet olur.
Zulme engel olmak için: Yukarıdaki hadiste de belirtildiği gibi, insanların hakkını gasp eden ve onlara eziyet eden her seviyedeki idarecilerin aleyhinde olmak ve meşru yollarla zulümlerine engel olmak caiz ve hatta vazifedir.
Bir hakkı savunmak için: Haksızlığı giderme imkânına sahip kişilere gidip, uğradığı haksızlığı yalan ve iftiraya yer vermeden anlatmak gıybet değildir. Fakat ilgisiz kişilerin yanında söylemek tehlikelidir. Ayrıca alakasız konuları anlatmak, mesela şikâyet edilenin ailesinin konuyla hiçbir ilgisi yokken onları da katmak gıybet olur.
Sorumluluk verilecek bir kişiyi soruştururken: Borç alıp verirken, evlenirken, ortaklık kurarken, kefil olurken, işe alırken, hizmette birine önemli bir sorumluluk verirken, bir şey alıp satarken… ilgili şahıslar hakkında soruşturma yapmak, onları tanıyanlardan iyi ve kötü taraflarını öğrenmek gıybet değildir. Fakat burada gereğinden fazlasını söylemek gıybete girer. Mesela: “O kızı alma, sana yaramaz.” demekle vazgeçecekse, fazlasını söylemek doğru değildir. Vazgeçmeyecekse bildiklerini yalan ve iftiraya girmeden anlatmak gerekir.
Fetva almak için: Alime gidip “Kocam şunu yapıyor, caiz mi?” gibi İslâm’ın hükümlerini öğrenmek niyetiyle soru sormak da gıybet olmaz.
Şahitlik için: Mahkemede mağdurun hakkını korumak ve adaletin tecellisini sağlamak için suçlu hakkında bildiklerini anlatmak gibi.
Birini, bilinen lakabıyla anmak: Bir adam mesela “Kara Ali”, “Topal Musa” gibi lakaplarla meşhur olmuş ve herkes onu ancak bu lakapla tanıyorsa, böyle söylemek gıybet olmaz. Ancak tanınabileceği daha uygun bir isim varsa onu söylemek daha uygun olur.
GIYBET DİNLEYEN NEYAPMALI?
Sevgili Peygamberin(s.a.v.) “Kim ki yanında Müslüman kardeşinin gıybeti yapıldığı halde, gücü yeterken kardeşine yardım etmezse, Allah onu dünya ve ahirette zelil kılar”(Camiussağir) şeklindeki sözü, gıybeti dinleyenin sorumluluğuna işaret eder. Engel olmazsak, bizimle konuşurken gıybet yapanla suç ortağıyız. Çünkü gıybetin devam edebilmesi, bizim en azından dinliyor görüntüsü verebilmemize bağlıdır.
“Hayır, bu söylediğiniz doğru değil” dememiz yetmiyor. “Sözleriniz gıybettir, haramdır, yasaktır, arkadaşımızın şerefine zarar veriyorsunuz. Onun şerefi bizim şerefimiz kadar azizdir” diyebilmeliyiz. Susturmanın bize zararı büyük olacaksa, ‘rahatsızlığımızı hissettirmek şartıyla’ oradan hemen uzaklaşmalıyız. Dahası, gıybeti dinlediğimiz için Allah’tan af dilemeli, gıybeti yapılan kişiye dua etmeli, ve duyduklarımızın etkisinde kalarak suizan etmemeye özen göstermeliyiz. Uyarıp düzeltemediğimiz gıybetçiden, elimizden geldiğince uzaklaşmalıyız.
“Bir kimse, bir yerde gıybet edilmesine mâni olursa, Cenâb-ı Hakk, ondan yetmiş türlü âfet ve belâyı uzaklaştırır.” (Ebu Hureyre r.a.)
GIYBET EDEN NE YAPMALI?
Eğer yaşıyor(lar)sa, helalleşmenin bir yolunu aramalıyız. Biliyoruz ki, şehit bile olsak, kul hakkını ödemek zorundayız. Eğer vefat edenin gıybeti yapılmışsa, helallik dilemek ne yazık ki imkânsız. O zaman onun için ömür boyu dua etmekten, onun adına iyilik yapmaktan başka çare kalamaz.
Bugünden başlayarak, gıybetlerini bilmeden yapabileceğimiz ihtimaliyle, tüm tanıdığımız insanlarla ilk karşılaşmamızda mutlaka helalleşmeli, hatta helalleşmeyi periyodik bir alışkanlık hâline getirmeliyiz. Aksi halde burada birkaç günde tamamlayabileceğimiz helalleşme faslını ihmal etmemiz, haşir meydanında binlerce yıl beklememize mal olabilir.
Gıybetini yaptığımız kişilere ismen dua etmeli, onların affı ve tüm hayatlarının rahmetle ve ihsanla kuşatılması için, ısrarlı ve vazgeçmeden gizli dualarda bulunmalıyız.
Şeyh Ali El-Havvas (k.s.) der ki:
"Bir kimse sevaplarım çok diye bağışlanacağını umarak gıybet yapmasın. Olabilir ki gıybetini yaptığı kimseye bütün sevaplarını verir ama gıybeti yapılan kimseyi yine de razı ve ikna edemez. "
GIYBET EDİLEN NE YAPMALI?
Şayet ‘size’ gıybet yapana küfür, hakaret ve aşağılama savurarak kendinizi savunursanız, gıybetlerinin bedelini büyük ölçüde dünyada almış olursunuz. Ancak, bunun yerine şahsınızı savunmaya girmeyip, gıybetle mücadele eder de gıybetçinin bu hasletten kurtulmasına uğraşırsanız, büyük mükafatları hak edersiniz.
GIYBETİN KEFFARETİ
Gıybet eden kişi her şeyden önce kalben derin bir üzüntü duymalı ve pişman olup tevbe etmelidir. Bu suretle Allah katındaki sorumluluktan kurtulabilir. Ancak asıl kul hakkı geride durmaktadır. Onun için de hak sahibi kişilere ulaşmaya çalışmalı, gıybet, iftira, yalan isnadı, her ne yaptıysa her şeyi açık seçik anlatmalı, gerekirse yalvarmalı, gıybetini ettiği kişinin gönlünü hoş edip helalliğini almaya gayret etmelidir. Eğer gıybet edilen kimseye ulaşmamışsa istiğfarın kafi olduğunu söyleyen Allah dostları da vardır.
Şayet hak sahipleri ölmüş veya yerleri belli değilse, onlar için: “Ya Rabbi beni de, gıybetini ettiğim kişileri de affet!” diye dua ve istiğfar etmeli, hayır hasenat yapmalı, daha önce yerdiği bu kimseleri gıyaplarında övmelidir.
NETİCE:
Beyazıdı Besdami Hz.leri: İbadet 10 kısımdır. 9 u susmak ve diline sahip olmaktır buyuruyor.
Bütün bu malumatlardan da anlaşılacağı üzre, dil emanetini korumanın sanıldığı kadar kolay olmayacağını anlıyoruz. Gıybet yapmamalıyız demiyorum, gıybetle savaşmalıyız. Hayatımızı bir üniversiteye dönüştürmeli, gıybetin inanılmaz inceliklerini kavrayabilecek akıl ve vicdan keskinliğine kavuşabilmek için, öğrendiklerimizi tüm iletişimlerimize uyarlamalıyız. Birisinden gıyabında söz edeceğimizde, aklımızdan geçen cümle ağzımızdan çıkmadan önce kendimizi onun yerine koymalı, onu hissetmeli ve rencide olacağını hissettiğimiz anda susmayı tercih etmeliyiz. En iyisi, çok az konuşmalıyız. Bu savaş ilk başladığında, eroin krizine tutulmuş gibi, sözlerin ortasında uyanır, konuşamama krizine yakalanabiliriz.. Gıybete savaş açtığınızda, yaptığınızın büyüklüğü nedeniyle ilâhî rahmetin şefkati kalbinize öylesine yayılıyor ki, “Ben bu vakte kadar nerelerdeydim?” diyorsunuz. Gıybet esaretinden bir kere kurtuldunuz mu, özgürlüğünüzün ruhunuza yaşatacağı coşkuya paha biçemeyeceksiniz.
Hazırlayan: Kemal Ekrem Soylu
|
| Bugün 620 ziyaretçi (1603 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
