H.Kırbaşoğlu’nun "Hz.İsa'yı Gökten İndiren Hadislerin Tenkidi" Başlıklı Makalesine Reddiye

bidat ehli ehli sünnet alimleri hadisler Hayri Kırbaşoğlu Hz. isa (a.s.) icma ihsan Şenocak isa'nın gökten inmesi kıyamet alametleri metin tenkidi modernist müslümanlar modernistler muhaddisler tenkit mevzuları

Kur’an’a tarihselci zaviyeden bakan modernist müslümanlar bu gün geldikleri nokta itibariyle ameli hükümlerin yanı sıra itikadi meselelerin arka planında da tarihi motifler aramaktadırlar. Zihinlere nakşedilmeye çalışılan İslam, “buhar gibi yerden göğe yükselen, sonrada yağmur olarak geri dönen” dinin adıdır. Tarihselci anlayış, İslam medeniyetini var eden değerlerin yekununa bu bakış açısını hakim kılma arzusundadır. Bu çerçevede Kur’an’ın açık hükümleri bir takım gayi formüllerle te’vil kılıfına sokulup reddedilirken, Sünnet; “çağdaş” kabul edilen değerler mi’yar ittihaz edilerek doğrudan devre dışı bırakılmaktadır. Sünnet’i etkisiz bir konuma taşımada müracaat edilen en belirleyici unsur ise “metin tenkidi”dir.

Eslafın elinde, hadis-i şeriflerin sahihini zayıfından ayıran bir usul olarak işleyen metin tenkidi, modernist Müslümanlar için İslam’ın müteal değerlerini beşeri formlarda anlamlandırma ameliyesinin bir unsuru olarak faaliyet göstermektedir. Batılılar'ın, özellikle Kitab-ı Mukaddes bağlamında geliştirdikleri, metin tenkidi yöntemi, ellerinde bulunan dini metinlerin beşer müdahalesine maruz kaldığı, hatta beşer eliyle oluşturulduğu gerçeği üzerine ibtina eder. Kur’an’ı da aynı bakış açısıyla okuyan batılılar onun da metin tenkidine tabi tutulmasını talep ederler. Müslümanlar ise bunun, Kur'an'dan şüphe etmek anlamına geldiğini, dolayısıyla küfür olduğunu bilirler. Şu halde eğer metin tenkidi mutlak olarak itibar ve itimat edilmesi gereken bir "hakikati bulma yöntemi" ise, modernistler "bilimsellik söylemleri"ne hakkını vermiş olmak için bu yöntemin sadece hadislere değil, Kur'an'a da (hem de Batılılar'ın İncil metinlerine uyguladığı tarz ve tonda) uygulanmasını talep ve tecviz etmelidirler; değilse, bu yöntemi tedavülde tutarak herhangi bir İslamî metin hakkında konuşmak abestir.

Metin tenkidi zarfında buharlaştırılan hakikatlerden biri de, Hz. İsa’nın kıyametin arefesinde tekrar geleceğini bildiren hadisleri inkar teşebbüsüdür. Prof. Dr. Hayri Kırbaşoğlu’nun “Hz İsa’yı Gökten İndiren Hadislerin Tenkidi” başlığı altında telif ettiği makale bunun en uç örneklerinden birisidir.

“Toplumsal Talep”

Kırbaşoğlu, Hz. İsa’nın (a.s.) inişini muhtevi hadislerin niçin mevzu addedilip reddedilmeleri gerektiğini [1] ya da bu rivayetlerin nasıl bir zeminde ortaya çıktıklarını (!) anlatırken şunları söyler:

Toplumsal taleplerini gerçekleştirmede başarısız olan kitleler, ya isyan veya sosyal patlamalar ya da başarısının/zaferin ilahi yardım sayesinde gerçekleşmesini bekleme şeklinde tepki gösterirler; ki, bunların ikincisinin adı, kısaca ‘Mesihçilik’tir. İnsanlık tarihi her iki şekilde toplumsal tepkilerin sayısız örnekleriyle doludur. Bunlardan ikincisi, yani ilahi bir yardım ve bu yardım aracılığıyla gerçekleşecek ilahi kurtarıcıyı beklemek; İslam dünyasında Emeviler döneminde başlayan genel toplumsal huzursuzluklardan itibaren günümüze kadar etkili olmuş, canlılığını korumuştur. İslam kültüründe beklenen bu kurtarıcının adı Mehdi’dir; Ancak Mehdi kadar ön plana çıkmayan bir başka kurtarıcı daha vardır ki, o da Mesih yani Hz. İsa’dır.[2]

Hoca, ‘toplumsal taleplerini gerçekleştirmede başarısız olan kitleler (…) başarının/zaferin ilahi yardım sayesinde gerçekleşmesini bekleme şeklinde tepki gösterirler’ derken zımnen bu baptaki hadislerin sahih olmadıklarını, ictimai sürecin ürünü olduklarını söylemektedir. Meseleyi bütün yönleriyle tahlil etmeden verilen bu muaccel hüküm göstermektedir ki, Hoca’nın, zihninde doğru kabul ettiği bir takım yargılar vardır, onları tevsik edebilmek için muhalif ne varsa reddetme niyetindedir. Rivayetinin çokluğu ve manaya delaletteki açıklığı bakımından “Zarurat-ı Diniyye”den kabul edilen, bu yüzden iman edilmesi zorunluluk arz eden hususlar arasında addedilen Hz. İsa’nın inişi, eğer ‘toplumsal talepleri gerçekleştirme’ gibi ne olduğu sadace yazara zahir olan bir mukaddimeye bağlanabiliyorsa bu durumda her İslami esas, toplumsal taleplere cevap vermiyor diye reddedilebilir.

Yazarın ‘Mesihçilik’ olarak tesmiye ettiği hakikat, Emeviler’le değil, Hz. Resulullah (s.a.v.) ile başlamıştır. Mesih’in geleceğini ve dolayısıyla dünyanın Onu beklediğini İslam tarihinde ilk defa ve defaatle söyleyen de Allah Resulü’dür. Zannedildiği gibi Mesih’in beklenmesi “mükellef” olmanın gereklerini gelecek kurtarıcıya havale etme şeklinde hiçbir zaman anlaşılmamıştır. Nitekim Ehl-i Sünnet’in mevcut yapılanması içerisinde hiçbir aksiyon göstermeden oturup Mesih bekleyen tek bir hareket de olmamıştır. Bu da göstermektedir ki, Hz. İsa’nın inmesi ictimai buhranlar neticesinde oluşmuş bir ‘ütopya’ değildir.

Yanlış Kıyas

İnsanlık tarihinde yer alan bazı hususi oluşumların oturup Mesih beklemesine gelince, bu, İslam’ın nüzul-u İsa hakikatinin reddini mucip olamaz. Böyle bir kıyas, ‘fare kılıyla domuz kılını’ birbirinden tefrik edemeyen ve bu yüzden ikisinin de aynı deriye ait olduklarını söyleyen adamın iddiasına benzer. Ayrıca ‘Doğu ve Batı’da Mehdi ya da Mesih olduğunu iddia edenlerin’ çıkması da bu bapta hiçbir önem ifade etmez. Bütün bunlar İslam’ın doğrusuna bakılarak oluşturulan yanlışlardan ibarettir. Yanlışı mi’yar kabul edip, doğrunun da reddini talep etmek, müşriklerin ibadet başlığı altında işledikleri cürümleri gerekçe göstererek Müslümanların ibadet yapmalarına sınırlama getirmeye ya da ibadeti toptan lağvetmeye benzer.

Hz. İsa’nın inişiyle alakalı Doğu ve Batı’da telif edilen eserlerin büyük bir yekün teşkil ettiğini, hiçbir mevzuun gizli kalmadığını, bu yüzden bu hususta telif edilecek yeni eserlerin hadiseyi irdelemenin ötesinde bir anlam ifade etmeyeceğini söyleyen yazar, makalesinin mevcut literatüre yenisini eklemeden gayri bir işleve sahip olmadığını peşinen bildirir. [3] Kırbaşoğlu’na göre: “İslam dünyasının, içinde bulunduğu şartlarda böylesi bir zaman ve entelektüel enerji israfına (da) tahammülü yoktur.”[4]

İnsanın her hangi bir mevzuyu kavramasına mani olan hususlardan biri de malumat fazlalığıdır. Hz İsa’nın nüzulüyle alakalı (ayet ve) hadislerin fevkalade olması, onlar temel alınarak telif edilen eserlerin de bir hayli fazla olmasına zemin hazırlamıştır. Hz. İsa’nın inişiyle alakalı malumat o kadar çok ve yaygındır ki, çocuklar için telif edilen akide kitaplarında dahi ondan bahisler vardır. Bir anlamda, her yaştan insana Hz. İsa’nın ineceği ve Şeriat ile amel edeceği telkin edilir. Kırbaşoğlu Hoca da malumat fazlalığını kabul eder. Fakat bu kabul, meselenin Hoca’nın zihin dünyasında büyük bir şöhret içerisinde meçhulü yaşamasına mani olamaz. Bu yüzden ‘irdelemeyi’ yeterli görür. ‘Bilimsel’ çalışma zarfı içerisinde basit/müşahhas mütalaayı gerekli, gayrisini ise zaman israfı olarak değerlendirir. Ne var ki Hoca ‘zaman israfı’ olduğunu söylediği zait bir hususa vakit ayırır.

DELİLLER

Kırbaşoğlu, Hz. İsa’nın gökte olduğu ve kıyamete yakın yeryüzüne inip İslam’ın hakimiyetini sağlayacağı inancının temelde Kur’an’dan, bir takım hadislerden ve icma iddiasından beslendiğini fakat ayetlerde Hz. İsa’nın inişinin tartışmaya mahal bırakmayacak şekilde net olmadığını, aslında söylenenlerin ulema arasındaki te’vil-tefsir ve yorumlardan ibaret olduğunu iddia eder. Bu yüzden Hz. İsa’nın inişinin bir tercih meselesi olduğunu söyler. [5]

Ayetler: Göklere Yükseltilmesi

Hoca’nın yorumdan ibaret gördüğü ve bu yüzden belirleyici olmadıklarını söylediği ayetler, gerçekte te’vile imkan vermeyecek derecede açıktır. O kadar ki, bu hususta hiç hadis varid olmamış olsaydı yine de ayetler Hz. İsa’nın ölmeden göğe çıkarıldığını ve yeniden ineceğini açıkça isbat etmeye kâfi gelirdi. Çünkü Hz. İsa’nın inişiyle ilgili ayetler usulcülerin diliyle “zahir”dirler. Lafzın manaya delaleti açısından “zahir” kabul edilen ayetler, delillerin birbirini desteklemesi ve başka bir ihtimale delalet eden her hangi bir unsurun olmaması durumunda kesinlik ifade ederler.[6] Bu yüzden “zanni” oldukları iddia edilemez. Çünkü her bir ayet aynı husustaki benzer ayetlerin yardımıyla zannilikten kesinlik ifade eden bir yapıya yükselmiştir. Al-i İmran/3, 52-55; Maide/5, 117; ayetlerinde zikredilen “teveffa” kelimesinin bütün kalıpları öldürülmeden göğe yükseltilmeyi muhtevidir. Buna göre kelime bir şeyi almak, tamamiyle kabzetmek anlamına gelir. Bu cihetten “İstîfa” kelimesinin müradifi kabul edilir. Nitekim Zemahşeri, “teveffa” ile aynı kökten olan “vefat” kelimesinin ölüm anlamında kullanılmasının mecazi olduğunu söyler.[7] Buna göre “teveffa” kelimesinin anlamı, Hz. İsa’nın “ölmesi” değil, ölmeden göğe yükseltilmesi şeklindedir. Arap dilinde bir kelime hakiki yani ”lugatta belirlendiği manada kullanılırsa” [8] mecazi manaya hamledilmesi doğru olmaz. Çünkü mecazda, hakiki mananın anlaşılmasına mani bir karine olmalıdır ki, kelime mecaz manaya hamledilsin. Mesela “Şems/güneş” kelimesinin hakiki anlamı sabah doğudan zuhur eden, akşamleyin ise batıdan kaybolan bir yıldızdır. Fakat bu kelime, hakiki manasından alınarak yüzü güneş gibi parlak insanlar hakkında da kullanılabilir. Buna mecazi mana denir. Bunun gerçekleşebilmesi için de asıl mana ile geçici anlam arasında bir alaka bulunmalıdır. Mezkür örnekteki alaka “benzemek”tir. Yani yüzü parlak olan adam aydınlık cihetiyle güneşe benzetilmektedir. Bu durumda yüzü parlak olan bir insan için kullanılan “güneş” kelimesini, insana delalet eden karinelerin mevcudiyetine rağmen hakiki manada kullanmak nasıl doğru değilse “hakiki” anlamıyla kullanılan bir kelimeyi de mecaz manaya sarfetmek aynı derecede yanlıştır.[9] “Tevaffa” kelimesini mecaz manaya taşıyacak bir karine olmadığı gibi bu babtaki diğer ayet ve hadisler de mezkür lafzın “hakiki” manada kullanıldığına delalet etmektedir.

Nüzulü

“Kitap ehlinden hiç kimse yoktur ki ölümünden önce, ona (İsa’ya) iman edecek olmasın. Kıyamet günü o (İsa) onların aleyhine şahit olacaktır.” [10] ayetinin manası şu çerçevede anlaşılmalıdır: “Hz. İsa’nın inmesini müteakip Ehl-i Kitab’ın tamamı -Hz. İsa- ölmeden önce Ona iman edecektir.” Ayetin siyakından da anlaşıldığı gibi gerek “bihi” gerekse de “kable mevtihi” (Onun ölmesinden önce) ifadelerindeki “hu” zamiri Hz. İsa’ya dönmektedir. [11] Bu da göstermektedir ki, Hz. İsa ölmemiştir, tekrar yeryüzüne inecek ve ölmeden önce Ehl-i Kitab ona iman edecektir.

“Şüphesiz o (ve innehu) kıyametin kopacağının bir bilgisidir. Artık onun hakkında asla şüphe etmeyin, bana uyun, bu doğru yoldur.” [12] Bu ayette zikredilen (ve innehu) ifadesindeki “hu” zamiri, surenin önceki ayetlerinin kendisinden bahsettiği Hz. İsa’ya dönmektedir. Bu durumda ayetin anlamı şöyle olur: “Muhakkak ki İsa b. Meryem kıyametin kopmasının alametidir.” Nitekim Kıraat-ı Seb’a’nın diğer rivayetleri de bu anlamı desteklemektedir. Çünkü “ve innehu le ilmun” yerine “ve innehu lealemun” (muhakkak ki İsa kıyametin alametidir.) tarzındaki kıraat de mervidir.

Kur’an-ı Hakim, Hz. İsa’nın yeryüzünde hakikati beyan ediş devrelerini anlatırken şöyle der: “O beşikte de, yetişkin (kehla) çağında da insanlarla konuşacak, salihlerden olacaktır. [13] “Kehl” insanın geçirdiği devreler içerisinde en olgunu kabul edilen otuz ile kırk yaş arasıdır. [14] Buna göre Hz. İsa, beşikte iken konuşmuş “Ben Allah’ın kuluyum” demişti. Bu bir mucize idi. Konuşmasındaki ikinci mucize ise, Cenabı Hakk Onu otuz üç yaşında semadan indirdiğinde gerçekleşecek ki o zaman da “Ben Allah’ın kuluyum” diyecektir. [15] İlk konuşmasında annesine atılan iftiraları izale etmişti. Gökten indikten sonra, halet-i kuhlünde konuşunca ise Hıristiyanların Onu Allah’a oğul isnat etme garabetini çürütecektir.

Ayetler, Hz. İsa’nın göğe alındığından ve Kıyametin arefesinde tekrar ineceğinden bahsetmektedirler. Bazı ayetler ise –izah edildiği gibi- te’vile imkan vermeyecek derecede açıktır. O halde müfessirlerin kanaatlerinin aynı noktada toplanması -ki o da Hz. İsa’nın tekrar inmesidir- tesadüfi bir ittifak değildir. Bu babta, müfessirler arasında genel bir kabulün oluşmasında “zaruri” bilgi niteliğini taşıyan mütevatir hadislerin de fevkalede bir etkisi vardır: Madem Kur’an'ı açıklama görevi Hz. Resulullah’a (s.a.v.) verilmiştir [16], bu takdirde Onun (s.a.v.) izahları da bağlayıcı kabul edilmelidir. Müfessirler hadiseye bu çerçevede baktıklarından Hz. İsa’nın inişi noktasında icma etmişlerdir. Ayetlerin açık delaleti ve hadislerin tevatürü ortada iken, nasıl olur da bu bir ‘tercih meselesidir’ denilebilir?!

İcma

Hz. İsa’nın inişiyle alakalı delillerin Kur’anî olanlarında kendince işkaller tesbit eden, sonra da onları yine kendince çözen yazar, önünde engel olarak gördüğü icmayı “ayet ve hadisler kadar yoğun ve vurgulu bir şekilde başvurulmadı” [17] diyerek direkt geçer.

Müfessirler, Kırbaşoğlu’nun ‘vurgusuz’ ifadesiyle geçiştirmeye çalıştığı icma ile alakalı şunları söylemektedirler: “’Hz. İsa diridir, ahir zamanda yeryüzüne inecektir,…’ şeklindeki mütevatir hadislerin gerektirdiği mana üzerine icma edilmiştir.[18]

İcma, ictihat derecesine ulaşan alimlerin şer’i bir hususta fikir birliği içersinde olmalarıdır. [19] Buna göre, amel ve itikat cihetiyle istikamet üzere olmayan bidat ve fısk sahibi bir alimin icmaya aykırı görüş beyan etmesi icmanın akdedilmesine mani değildir. [20] Çünkü bidat ehli olan zevat insanlar üzerine şahit (örnek) olma [21] misyonunu kaybeder. Bu durumda ondan gelen ihtilafın mevcudiyeti bir mana ifade etmez.

Hz. İsa’nın (a.s.) yeryüzüne tekrar inmesi hususunda oluşan icmaya ise, sadece Mu’tezile ve Cehmiyye’nin bir kısmı muhalefet etmiştir. Zahid Kevseri ‘Mu’tezile’nin bir kısmı’ ifadesinden muradın da Cübbai olduğunu söyler. Ne ki Cübbai bu husustaki rivayetlerin tevatür derecesinde olduğunu bilseydi onlara muhalefet etmezdi. [22] der.

Görüldüğü gibi, Hz. İsa’nın inişine Ehl-i Bid’at fırkalardan dahi geniş katılımlı bir muhalefet olmamıştır. Bütün bunlar icma delilinin bu bahiste ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Nitekim Hoca da, (burada söylediğine zıt olarak) icmanın şüyü’ bulduğunu kabul etmiş olmalı ki makalesinin sonuç bölümünde vurguyu değil meşruiyeti tartışır.

Hadisler

Hz. İsa’nın (a.s.) nüzulü bahsinde asıl belirleyici unsurun hadisler olduğunu fakat onların da yeterli olmadığını iddia eden yazar, şunları söyler: “Aslında Hz. İsa’nın nüzulü meselesinde belirleyici olan rivayetler/hadisler konusunda da ihtilaflar ve tartışmalar yok değildir. Genelde konuyla ilgili rivayetlerin mütevatir mi, ahad mı olduğu noktasında yoğunlaşan tartışmalarda, bu güne kadar taraflar arasında bir uzlaşama sağlanamadığı görülmektedir. Bu tür kısır tartışmaların uzayıp gitmesinin temel sebebi ise, konuyla ilgili hadislerin bilimsel bir titizlikle incelenmemiş olmasıdır. [23] Bu hususta kaleme alınan eserlerin rivayetleri bir araya getirmenin ötesinde bir anlam ifade etmediğini iddia eden yazar, şimdiye kadar rivayetlerin sistematik bir analize tabi tutulmadığını da savunur. Selefin boş bıraktığını iddia ettiği o azim gediği(!) kendisi doldurmaya taliptir.

Hoca’nın iddialarının aksine, nüzulü İsa ile ile ilgili hadisler mütevatirdir. Nitekim İbn Cerir, el-Aburiy, İbn Atiyye, İbn Rüşd (büyük), Kurtubi, Ebu Hayyan, İbn Kesir, İbn Hacer, v.b. allameler bu hükmü tescil ve tevsik etmektedirler. Bunlar, hadiste nüfüz sahibi olan kişilerdir. Ayrıca Şevkani, Sıddık Han ve Keşmiri de hadislerin mütevatir olduklarını eserlerinde açıkça beyan etmişlerdir. [24] Hadis ilminde behresi olan herkes, ki bu herkes halkasına malum zihniyetin şeyhlerinden Şevkani de dahildir, hadislerin mütevatir olduklarını söylerken, Hoca yoğun bir ihtilaftan bahseder. Kırbaşoğlu’nun bahsettiği yoğunluk geçmişte Cübbai ve birkaç alimi saymazsak bütünüyle yakın döneme aittir. Taraflar arasında uzayan tartışma, aslında geçmişten tevarüs etmiş de değildir. Yani ihtilaf modern çağ mahreçlidir.

Malum olduğu üzere Hoca'nın tenkidinin üzerine oturduğu en önemli sacayaklarından birisi, bu konuda mevcut olduğunu ve merkezî bir yer işgal ettiğini düşündüğü ihtilaftır ki, ilgili hadislerin ahad mı yoksa mütevatir mi olduğu noktasında vuku bulmuştur.

Bir konuda, hele de böyle önemli ve hassas bir mevzuda "itibara alınası" bir ihtilaftan söz edebilmek için, ihtilaf ettiği söylenen taraflara ve onların delillerine atf-ı nazar etmek zaruridir.

Bu meselede nasıl geçmiş bir kısım bid'at ehlinin ihtilafı muteber, dolayısıyla meselenin mahiyetini etkileyici değilse, modern dönemde ileri sürülen muhalif görüşlerin durumu da aynıdır. Konuya böyle bakmak yerine, herhangi bir meselede –kimden ve ne suretle sadır olduğuna bakmaksızın– aykırı bir görüş mevcut diye hemen "bu mesele tartışmalıdır, bu konuda farklı görüşler mevcuttur" hükmüne varılacak olursa, Efendimiz'in son peygamber olmasından tutun da, namazın kaç vakit kılınacağına kadar İslam'ın sabitelerini oluşturan bir dolu mesele "muhtelefun fih" kategorisine sokulup tartışılabilir demektir.

“METİN TENKİDİ”

Yazar, muhaddisleri sened tenkidi ile ilgilenip, metin tenkidini ihmal etmekle suçlar. Hoca’nın altını çizdiği bu iddiayı ilk defa dile getirenler müsteşriklerdir. [25] Onları takiben Hint alt-kıtasından Seyyid Ahmed Han, Mısır’da Reşid Rıza ve Muhammed Tevfik Sıdki muhaddislerin temel hatalarının metin tenkidini ihmal etmek olduğunu söylemiştir. Bu argüman bir çok hadis karşıtı tarafından benimsenmiş [26] ve klasik hadis usulünü tenkitte merkez nokta ittihaz edilmiştir. Ne var ki muhaddislerin telifatı Kırbaşoğlu’nun da içerisinde yer aldığı münekkitlerin iddialarını çürütecek delil ve usullerle doludur. Zannedildiği gibi muhaddisler senedle iştigal edip, metin tenkidini terk etmiş değillerdir. [27] Hatta metin tenkidinin tarihi, sened tenkidinden daha da kadimdir. Çünkü metin tenkidi, hadis rivayetinin başlangıç noktasında yer alan sahabe ile başlar.

Kadim Usul

Sahabe, metin tenkidinde iki usul takip ederdi. Bunlardan birincisi, hadis-i şeriflerin Kur’an’a arzı şeklindeydi. Kur’an’a arz edilen hadisler cem, te’vil ya da her hangi bir manaya tevcih şeklinde izah edilemeyecek iseler bu durumda onların reddedilmesine hükmedilirdi.

Böyle bir usul, asla Allah Resulü’nün sözünü reddetme anlamına gelmemektedir. Zira, sahabeye göre bir hadisin Kur’an’a aykırı olması, onun Allah Resulü’nün sözü olmaması anlamına gelmekteydi. [28]

Sahabenin, hadisleri Kur’an muvacehesinde tahlil ettiğine şöyle bir örnek verebiliriz: “Ammar b. Ruzayk Ebu İshak’ın şöyle dediğini naklediyor: “Esved b. Yezid ile Küfe Mescidinde oturuyordum. Şa’bi de bizimle idi. O, Fatıma bint Kays’ın Hz. Resulullah’ın kendisine iddet süresince hayatını idame ettirmesi için ev ve nafaka hakkı vermediğini muhtevi hadisini anlattı. Bunun üzerine Esved, yerden bir avuç taş aldı ve şöyle diyerek Şa’bi'ye attı: ‘Yazıklar olsun! Böyle bir ifadeyi nasıl rivayet edersin?’ Bu hususta Hz. Ömer şöyle demiştir: “Unutup unutmadığını bilmediğimiz bir kadının sözünden dolayı Allah’ın Kitabı'nı ve Peygamberimiz’in Sünneti’ni terk etmeyiz. Boşanan kadının mesken ve nafaka hakkı vardır. Zira Allah Teala ‘Apaçık hayasızlık yapmaları dışında onları (bekleme süresince) evlerinden çıkarmayın, kendileri de çıkmasınlar.’ [29] buyurmaktadır. [30]

Bu hususta İbn Hacer şunları söyler: “Hz. Ömer ‘Peygamberimizin Sünneti’ ifadesiyle belli bir sünneti değil, Sünnet’in Allah’ın Kitabına uymaya delalet eden hükümlerini kasdetmiş olmalıdır.” [31]

Fatıma bint Kays’ın rivayeti, mezkür ayete muarız olduğu gibi, “Onları (iddetleri süresince) gücünüz nispetinde, oturduğunuz yerin bir bölümünde oturtun.” [32] ayetiyle de çelişmektedir. Çünkü bu ayetler boşanmış kadına mesken hakkı tanımaktadır. Hz. Ömer, Kur’an’a aykırı bulduğu rivayeti terk etmiştir.

Hadis mecmuaları, sahabenin Sünnet’in Kur’an’a arzı noktasında ne kadar müdakkik olduklarının örnekleriyle doludur.

Ashabın metin tenkidinde geliştirdiği ikinci usul ise Sünnet’in Sünnet’e arzıdır. Bu başlık altında temerküz eden usulü şu şekilde tasnif etmek mümkündür: Rivayete konu olan olayı yaşayan sahabinin görüşünü tercih etme; İhtilaflı iki hadisten birinin farklı bir rivayetle desteklenmesi; Sünneti, birinci derecede ilgili olan kişiye sorma ve onun yaptığı açıklamayı kabul etme. Tasnifin son aşamasında yer alan başlığa şöyle bir misal getirebiliriz: Abdullah b. Amr’ın kadınlara, guslederlerken saç örgülerini çözmeyi emretmesine karşı, Hz. Aişe’nin guslederken ’başıma üç defa su dökmekten başka bir şey yapmazdım.’ şeklinde mukabelede bulunması [33], hadiseyle birinci derecede ilgili olduğundan tercihe şayan olmuştur.

Sahabe kuşağını takiben gelen muhaddisler, metin tahlilinde seleflerinin yolunu izlediler. Yanı sıra değişik ölçüler de tesbit ettiler: Farklı riveyetleri bir birine arz ederek ravilerin garib bir lafzı şerh ederken metne yaptıkları idracları ayıkladılar.[34] “Izdırab”, “kalb”, “tashih” ve “tahrif” de muhaddislerin metin tahlilinde kullandıkları önemli ölçülerdendir. Gerek hadis mecmularında gerekse onlar üzerine yazılan şerh ve haşiye literatüründe bahsi geçen ölçüler muvacehesinde metin tenkidi daimi olarak yapılmıştır.

Fakihlerin manayı anlama sürecinde tesbit ettikleri ‘âmm lafzı tahsis, mutlak olanı takyit, iki farklı rivayetten kronolojik olarak önce olanın muahhar olan tarafından neshi gibi usuller de metin tahlil kriterleri arasında değerlendirilmelidir.

Bunlara, şazz, münker gibi kategorilerin de "metin değerlendirmesi"nin ortaya çıkardığı kriterler sonucunda oluşturulduğu eklenebilir.

Hoca'nın bunların bir kısmına, "sonuçta yine sened kritiğine dayalı değerlendirmeler" diyerek itiraz etmesi mümkündür. Ancak onun anladığı "metin tenkidi"nin, esasen sened sistemini –en azından müslümanlar kadar– tanıyıp uygulaması hiç söz konusu olmamış Batılı ilim adamlarının icat ettiği bir değerlendirme tarzı olduğunu akıldan çıkarmamak gerekir. Hadis ilminde ise senedle metin birbirine o kadar sıkı biçimde merbuttur ki, tahlil sisteminin senedden tamamen bağımsız olarak metne ya da metinden tamamen bağımsız olarak senede bir bütün halinde teksif edilmesi mümkün değildir.

Metin tenkidi bahsinde buraya kadar söylenenlerin bir hitamı mahiyetinde şunu söylemek mümkündür: Madem ki bir hadisin senedi metni korumak için tahlil ve tenkit edilir; o halde ravinin adalet ve zabtında bir problem yok ve sair şartlar da bihakkın mevcut ise metinde ne gibi bir problem olabilir?! (Muhakkak ki bu babın istisnaları olacaktır.)

Keşmiri ve Metin Tenkidi

Kudema neyi nasıl yaptı ise, o kadroya ahirde katılanlar da aynı usul müvacehesinde hareket etmiştir. Yönü değişmeyen çerçevenin sadece koordinatlarında oynama yapılmıştır. Mahiyet itibariyle bir takım farklılıklar arz eden çalışmalar bu bağlamda değerlendirilmelidir. Kırbaşoğlu’nun tenkitte esas aldığı Allame el-Keşmiri’nin “et-Tasrih bima Tevatere fi Nüzuli’l-Mesih” [35] adlı kitabı da söz konusu ölçüler çerçevesinde telif edilmiştir. Yani Keşmiri, eserini telif ederken metin tahlilini ihmal etmiş değildir. Fakat bunu açıkça izhar etmemiştir. Zira müellif kitabını Kadiyaniler'e ve onların sapıklıklarına karşı muhakkik alimlerin elinde keskin bir kılıç olması için telif etmiştir. [36] Bu yüzden hadislerin izahı sadedinde şerh ve ta’like pek yer vermemiştir. Bu demek değildir ki, “et-Tasrih” metin tahlilinden mahrumdur: Eserde yalnızca Hz. İsa’nın ineceğinden bahseden hadisler mevcuttur. Hz. İsa’yı anlatan fakat sarahaten nüzulden söz etmeyen hadislerin kapsam dışı tutulması başlı başlı başına bir ayıklama cehdi yani bir anlamda da metin tenkididir.

Şu da bir tarafa not edilmelidir ki, nüzül ile alakalı hadisleri cem eden el-Keşmiri -eskilerin ifadesi ile- “sahafi” bir hadisçi değildir; Eslafı gibi güçlü bir zihni donanıma sahiptir. Telifte kullandığı hadisleri muhtevi mecmuaları defalarca okumuş, metin tenkidi ölçülerini direk kavrayacak zihni bir alt yapıya kavuşmuştur. Bunun bereketiyle bir çok esere imza atan Keşmiri “Kadiyaniyye”ye karşı (dolayısıyla Hz. İsa'nın ref' ve nüzulüyle ilintili) da beş tane reddiye yazmıştır. “et-Tasrih” bunların en küçüklerindendir. [37] et-Tasrih’in ne derece muhakkik bir müellifin kaleminden çıktığını yakinen anlayabilmek için el-Keşmiri’nin baş eserlerinden olan Buhari Şerhi “Feyzu’l-Bari”nin yazılış serüvenine bakmak gerekir. Keşmiri’nin Buhari dersinde anlattıklarını ihtiva eden “Feyzu’l-Bari”, yazılmadan önce müellif, baştan sona tam on üç defa Buhari’yi mutalaa eder. Fethu’l-Bari, Umdetu’l-Kari, İrşadu’s-Sari başta olmak üzere Hint ve Hicaz bölgelerinde telif edilen matbu ve yazma şerhlerden de otuz kadarını okur. Bunlar içerisinde “Fethu’l-Bari” ve “Umdetu’l-Kari” sanki gözü önünde açık duran sahifeler gibidir.[38]

Kırbaşoğlu’nun, rivayetleri bir araya getirmenin ötesinde bir şey yapmamakla itham ettiği muhaddisler, “el-Keşmiri” örneğinde olduğu gibi bir dersi okutmaya başlamadan önce (genel icazetin dışında) onunla alakalı metin ve şerhleri defaatle okur sonra telife başlardı. Bu gün onları tenkit edenlerin yani el-Keşmiri gibiler üzerine tenkit yazıları kaleme alanların bir defa olsun Buhari’yi okumadıkları aşikardır. Aksini iddia etmelerine hazırdaki eğitim sistemi geçit vermemektedir.[39]

TENKİT MEVZULARI

Yazar, genelde bütün hadisler için gerekli gördüğü, özelde ise Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadislere tatbik ettiği sisteminin esaslarını şu başlıklar altında ifade eder:

1. Kaynak metodolojisi

2. İsnat tenkidi

3. Metin tenkidi

4. Epistemolojik değerlendirme (Bu başlık öncekilerin bir tekrarı olduğundan tenkitte ona yer vermedik.)

“KAYNAK METODOLOJİSİ”

Abdulfettah Ebu Ğudde’nin tahkik edip, ta’lik düştüğü Keşmiri’nin “et-Tasrih”i, Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadisleri muhtevi en kapsamlı çalışma olduğundan Kırbaşoğlu tenkidinde bu eseri esas alır.[40]

Yazar, Hz. İsa’nın nüzulüne dair hadislerin kaynak ravilerine (sahabe-tabiin) göre dağılımını verdikten sonra şu meyanda bir değerlendirmede bulunur:

Kayanak ravilerin güvenirliği açısından bakıldığında, Abdullah b. Mes’ud ve Enes b. Malik gibi birkaç sahabi hariç, rivayetleri nakledenlerin –veya naklettiği rivayet edilenlerin- büyük ekseriyetinin Hz. Peygamber’in yakın çevresindeki arkadaşları olmadıkları görülür. Şayet genel olarak iddia edildiği gibi, bu konu, sübutu kesin ve dinen inanılması zorunlu bir iman esası olup, inkar edilmesi de küfrü mucip ise; o takdirde, bu kadar önemli bir iman esasının, Hz. Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali, Hz. Peygamber’in eşleri ve diğer pek çok önde gelen sahabe, özellikle de dini kavrayış bakımından temayüz eden ‘fakih sahabiler’ tarafından da sonraki nesillere tebliğ edilmiş olması beklenirdi. Buna bağlı olarak, onlardan da bu konuda bazı rivayetlerin bize ulaşması gerekirdi.[41]

Varlıkta Yaşanan Yokluk

Kırbaşoğlu’nun Allah Resulü’nün (s.a.v.) yakın çevresinden ravi aradığı liste içerisinde “müksirun” diye şöhret bulan -binden fazla hadis rivayet eden- sahabenin tamamı vardır: Nüzulü İsa bahsinde Ebu Hureyre: (21); Abdullah b. Ömer: (3); Enes b. Malik (3); Aişe bint Ebi Bekr: (2); Abdullah b. Abbas: (5); Cabir b. Abdillah: (7) hadis rivayet etmiştir. Müksirunun bu babta ne kadar hadis rivayet ettiğinin dökümü Kırbaşoğlu’nun makalesinde de vardır. Fakat O, buna rağmen ‘yakın çevre’ aramaya devam etmektedir.

Kırbaşoğlu, raviler arasında fakih sahabi de arar. Halbuki nüzülü İsa ile ilgili hadislerin ravileri arasında fekahetleriyle temayüz eden “Abadile” nin (Abdullahlar) biri hariç tamamı vardır: Abdullah b. Ömer: (3); Abdullah b. Abbas: (5); Abdullah b. Amr b. As: (3) hadis rivayet etmiştir.

Hz. Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali’nin (r. anhum) bu babta hiç hadis rivayet etmemesini, hadislerin reddine referans yapan yazara, niçin müksirun içerisinde bunlardan birisinin yer alamadığını sormak isteriz. İsterseniz bu ‘niçin’in cevabını birlikte verelim: Raşid Halifeler, Efendimiz’den (s.a.v.) sonraki hayatlarında umuru devletle iştigal ettiler, çeşitli bölgelere alimleri, kurraları, kadıları gönderdiler. Onlar da tıpkı halifeler gibi bulundukları yerlerde taşıdıkları emanetin gereğini yerine getirdiler. İslam ümmetinin refahı için çalıştılar. Herkes hususi vazife alanında var oluşunun gereğini ifa etti.

Hadise bu minval üzere iken çıkıp da şunu yapan, niçin bunu da yapmamıştır demek ne mümkün. Futühat ile uğraşan Halid b. Velid’in az hadis rivayet etmesi, nasıl levm edilmesine medar olamayacaksa, ilimle iştigal eden Ebu Hureyre’nin de çok hadis rivayet etmesi yadırganmasına vesile ittihaz edilemez. Bu mantıkla hareket edenler Osman b. Affan’ı (r.a.) ya da Abdullah b. Amr’ı fetih sancağını taşımadılar diye de ayıplayacaklar mı?!

Ebu Bekir (r.a.), Efendimiz’in (s.a.v.) irtihalinden sonra iki buçuk yıl kadar yaşadı. Bütün bu zaman zarfında devlet başkanı olarak görev yaptı. Şartlar, hadis rivayet etmesine mani oldu.

Hz. Ömer, Medine’de şehrin dışında “Avali” denen yerde oturur, şehir merkezine arkadaşıyla münavebeli olarak inerdi. Hilafet yıllarındaki yoğun devlet gündemi de buna eklendiğinde neden 537 hadis rivayet ettiği aşikar olur. Hz. Osman (r.a.) ve Ali (r.a.) için de benzer nedenler geçerlidir. Buna mukabil “müksirun” ve “abadile” seferde, hazarda sürekli Allah Resülü (s.a.v.) ile birlikteydi. Ömürlerini ilme adamışlardı. Birçoğu siyasi işlerin de dışında kalmıştı. Ayrıca Allah Resulü’nün ahirete irtihal etmesinin ardından dört halifeye nisbetle daha uzun yaşamışlardı. Dolayısıyla zamanın uzamasına paralel olarak rivayetleri de arttı. Bu yüzden Onlarla Raşid Halifeler arasında bir denge aramak, kıyas yapmak büyük bir hatadır.

Ayrıca şu da bilinmelidir ki, İman esasları ile alakalı birçok mevzuda Raşid Halifelerin rivayeti yoktur. Bu durumda bu esaslar tevatüren sabit merviyyat üzerine ibtina etseler de –Kırbaşoğlu’nun kriterlerine muvafık değiller diye– red mi edileceklerdir?!

Ebu Hureyre

Yazarın, Ebu Hureyre’nin Hz. İsa’nın nüzulü ile alakalı rivayet ettiği hadislere geç Müslüman olmasını gerekçe göstererek ya da adının bir takım İsrailiyyat rivavayetlerine karıştığını iddia ederek karşı çıkması ise hadiseleri tahlil zafiyetinden kaynaklanmaktadır.

Ebu Hureyre’nin Allah Resulü ile olan birlikteliğine kıyasla rivayetlerinin aded ve sıhhatine yöneltilen itirazlara karşı şunlar söylenebilir: Her şeyden önce şu bilinmelidir ki, Ebu Hureyre’nin Allah Resülü (s.a.v.) ile olan üç yıllık birlikteliğe 5374 hadis sığdırması olağan üstü bir hadise değildir. Çünkü o devir insanları içerisinde daha kısa zamanda Ondan daha fazla metin ezberleyenler vardır. Nitekim kitaplarda, uzun şiirleri bir defada hıfzeden nice şahsiyetlerin hatıraları mevcuttur. Ebu Bekir’in (r.a.) nesep bilgisi, Aişe’nin (r.ah.) şiir birikimi, Hammad’ın eyyam-ı arab malumatı [42] karşısında Ebu Hureyre’nin üç yıla sığdırdığı nedir ki?

Sonra, kadim usulde bir medrese talebesi tahsil sürecinde Nahiv’de; “Elfiye”yi, Akaid’te; “Emali”yi, Hadis Usulü’nde; “el-Menzumet’ul-Beykuniyye”yi, Furu’ fıkıhta “Kuduri”yi … ezberler, öyle icazet alır(dı). Moritanya’da bu gün bile onlarca Kütüb-i Sitte hafızı var.

Arap olan Ebu Hureyre, üç yılda 5374 hadis ezberledi, Arap olmayan bir talebe ise beş-altı ayda 6666 ayeti (şöhretinden dolayı bu rakam kullanılmıştır.) hıfzedebiliyor. Bu bir vakıadır. Bütün bunlara rağmen niçin anlamakta zorluk çekiliyor, anlayan varsa izah etsin.

Ebu Hureyre’nin beş bin küsür hadisi rivayet etmesi makuldür. Fakat bütün bu makuliyet içerisinde sadece Ebu Hureyre’ye ait bir takım hususiyetler vardır ki; onlar da hesaba katıldığında rivayetlerinin bilinen sayıdan aşağıda olmasında bir olağan üstülük olmaktadır. Çünkü Ebu Hureyre’nin üç yıl Allah Resülü (s.a.v.) ile birlikte olması, Suffe’nin başkanı sıfatıyla Efendimiz’le (s.a.v.) sürekli irtibat kurması, hadis tahsili için aç karnına taş bağlayıp Peygamber’in gündemini takip etmesi, başka türlü izah kabul etmemektedir. Ayrıca Efendimiz, Kureyş’in ateşkesi ardından bütün mesaisini İslam’a davete hasrettiğinden risaletin son üç yılı, ictimai, siyasi, hukuki birçok mühim hadiseye tanıklık etti. Farklı bölgelere İslam elçileri gönderdi. Medine’ye de “Ceziretu’l-Arap”ın her köşesinden kabileler geldi. Ebu Hureyre, Allah Resülü’nün (s.a.v.) başucunda bekleyen müdakkik bir talebe suretinde bütün bu olup-bitenlere tanıklık etti. Gözleriyle gördü, kulaklarıyla işitti ve yüreğiyle ezberine aldı. Kimsenin sormaya cesaret edemediği konuları Hz. Resülülah’a (s.a.v.) sorup-öğrendi. [43]

İbn Ömer [44], Talha b. Ubeydillah [45], Ebu Eyyub el-Ensari [46] (r.anhüm.) gibi sahabiler de Ebu Hureyre’nin hadis ilmindeki yüksek mertebesini itiraf etmekte ve bunu Allah Resülü (s.a.v.) ile olan birlikteliğine bağlamaktadırlar.

Kırbaşoğlu, mutlak olarak kullandığı ‘İsrailiyyat rivayetlerine adı karışanlar’ ifadesiyle muhtemelen Ebu Hureyrenin Ka’bu’l-Ahbar ile münasebetini kastetmektedir. Bu noktada yapılan bir tenkit şu açılardan geçersizdir: Ka’b, Ebu Hureyre’ye geçmiş ümmetlerin haberlerinden nakiller yapmış, Ebu Hureyre de Ona, Allah Resülü’nün hadislerini rivayet etmiştir. Ebu Hureyre’yi Ka’b ile olan bu bilgi paylaşımından dolayı tenkit etmek, hiçbir usul ve esasa dayanmayan ideolojik bir okumadır. Çünkü her hangi bir Müslüman’ın İslami ölçüler çerçevesinde eski ümmetlerle alakalı malumata sahip olması ve onu kullanması meşrudur. Nitekim Allah Resülü (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “İsrail oğullarından haber verin. Bunda hiçbir sakınca yoktur.” [47] İsrailî bilgiyi kullanmadaki kesin ölçüye gelince; o şu şekilde formüle edilmiştir: “İslam’ın doğruladığı kabul, tekzip ettiği reddedilir. Bunun dışındakilerde ise tevakkufta bulunulur.” [48]

Ebu Hureyre’nin rivayet ettiği hadislerin gerçekte Ka’b’a ait bilgiler olduğunu fakat Ebu Hureyre’nin onları Allah Resülü’ne (s.a.v.) isnat ederek İslamileştirdiğini iddia etmek (İsrailiyyat ifadesiyle neşredilmeye çalışılan düşünceyi başka türlü anlamak maalesef ki mümkün değildir.) ise ancak insaf fukaralarının nasibi olabilir. “Her kim benim ağzımdan bilerek yalan uydurursa cehennemde ki yerini hazırlasın.” [49] hadisini rivayet eden sahabilerden biri de Ebu Hureyre olsun, sonra da Ka’b’tan dinlediği İsrailî bilgiyi hadis diye rivayet etsin, ne mümkün!

Hoca’nın Ebu Hureyre bahsinde örgüleştirdiği fikri, temelinden çürüten bir hakikat var ki o da Ka'b'ın İslam'a Yahudilik'ten geldiği, Yahudilik'te ise İsa ve dolayısıyla nüzul-i İsa inancının bulunmadığıdır.

Hadisleri Rivayet Eden Sahabenin Yaşları

Kırbaşoğlu’nun Cabir b. Abdillah, Huzeyfe b. el-Yeman ve Ebu Sa’id el-Hudri’nin Hz. İsa’nın inişiyle ilgili rivayet ettikleri hadisleri reddedebilmek için “…bazılarının geç Müslüman olması veya Hz. Peygamber zamanında yaşlarının küçük olması v.b. sebeplerle zabt açısından ciddi eleştirilere maruz kaldıklarını…” söylemesi de hilafi hakikattir. Şöyle ki, Cabir b. Abdillah ikinci Akabe Biat’ına katılan Ensari bir sahabidir, [50] fukahadandır, Bedir muharebesi sırasında ise yaşı 18’dir [51]. Yani ne geç Müslüman olmuş ne de çocuk sahabilerdendir. Üstelik fekahetiyle de temayüz etmiştir. Huzeyfe b. el-Yeman ise, Medine’de dünyaya gelmiş [52], Allah Resulü ile birlikte Uhud muharebesine katılmıştır.[53] Hazret-i Resulullah’ın on üç yaşındaki sahabilerin yaşlarını küçük bulup savaşa iştirak etmelerine müsaade etmediğine bakılırsa Huzeyfe’nin yaşı bu sınırın üzerindedir. Bu durumda geç Müslüman oldu ya da çocuktu diye hadislerini tartışmaya açmak mümkün değildir. Ebu Sa’id el-Hudri’ye gelince; O da Ensaridir ve fukahadandır. Uhut’ta yaşı on üç olduğundan Allah Resulü tarafından geri çevrilmiş fakat Hendek muharebesi ve Rıdvan Biat’ına iştirak etmiştir.[54] Yani Ebu Sa’id el-Hudri de Hoca’nın yuvarlak ifadelerinin muhatabı değildir. Çünkü Allah Resulü ahirete irtihal ettiğinde Ebu Sa’id el-Hudri 20 yaşlarındadır. (Bu tayin, Ebu Said’in Hicri 3. yılda cereyan eden Uhut ’ta, 13 yaşında olduğu dikkate alınarak hesaplanmıştır.)

Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadisleri ‘kaynak metodoloji’si açısından değerlendiren Kırbaşoğlu’nun yukarıdaki tavzihattan sonra yapması gereken tek bir şey vardır o da; “Kaynak ravilerin güvenirliliği bakımından durumun çok ikna edici olmadığı…” [55] yönündeki ibaresini tashih etmektir.

Fıkhi Eserlerde Akidevi Mesele Aramak

Kırbaşoğlu, Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadisleri ihtiva eden eserlerin bir kısmının listesini verir, sonra da şöyle der: “Bu hadisler Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde, Hakim en-Neysaburi’nin Müstedrek’inde…. Müslim’in Sahihi’nde var fakat onlardan daha önce yaşayan “… Ebu Yusuf’un (v. 183), İmam Muhammed’in (v. 189) eserleri…” gibi ilk kaynaklarda yok. Bu noktada ilk ‘musannifler’! rivayetleri yeterince bir araya getirememişler, bundan dolayı hadisleri eserlerine alamamışlar nev’inden yapılacak bir izahın da yersiz olduğunu savunan Hoca, savunmasına gerekçe olarak şunları söyler:

“Mesih konusu İslam’ın sair esasları gibi bilinmesi zorunlu ise, ilk musanniflerin, dinin diğer temel esaslarına dair rivayetleri eserlerinde topladıkları gibi, bu konudaki rivayetleri de toplamış olmaları gerekirdi. Aksi takdirde, onların, dinin önemli bir iman esası konusunda cahil kaldıklarını kabul etmek gerekir.” [56]

Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadislerin mütevatir olduğunu onlarca allamenin sarahaten söylemesini (isbat etmesini) görmemezlikten gelen yazar, nev’i şahsına münhasır bir “muğalata” ile davasını tevsik etmeye çalışır; Niçin Ebu Yusuf’la İmam Muhammed’in eserlerine, Hz. İsa’nın nüzulü ile ilgili hadisleri almadıklarını sorgular. Bu sorgulamayı yapan Kırbaşoğlu, mevzuun itikadi bir mesele olduğunu ya da sevad-ı a’zam tarafından öyle kabul edildiğini vurgulamaktan da geri durmaz.[57]

Kırbaşoğlu’nun sorgusunun tahliline gelince; Hz. İsa’nın nüzulü gibi itikadi bir mevzuyu, ameli meselelerle alakalı eser telif eden Ebu Yusuf hangi kitabına alabilirdi. Mali hususları ihtiva eden: “el-Harac”a mı?! Ebu Hanife ile İbn Ebi Leyla’nın ihtilaflarını konu edinen eserine mi [58], İhtilafu’l-Emsar, er-Red ‘ala Malik b. Enes, Kitabu’l-Vesaya v.b telifatına mı? Evet, tadat ettiğimiz eserlerde Hz. İsa’nın inişiyle alakalı bir kayıt yoktur, çünkü onlar akide kitapları değildir.[59] Kırbaşoğlu’nun İmam Muhammed’in telifatında da nüzulü İsa bahsini bulamaması aynı nedene mebnidir. Çünkü Muhammed b. Hasan eş-Şeyabani’den güvenilir bir rivayet zinciriyle nakledilen ve bu yüzden “Zahiru’r-Rivaye” diye isimlendirilen; “el-Mebsut”, “el-Cami’u’s-Sagir”, “el-Cami’u’l-Kebir”, “ez-Ziyadat”, “es-Siyeru’s-Sagir”, “es-Siyeru’l-Kebir”den oluşan altı kitap’ta ameli mevzularla alakalıdır. Yine İmam Muhammed’ten rivayet edilen fakat ilklerinde olduğu gibi güvenilir bir rivayet zincirine sahip olmayan ve bu yüzden “Nadiru’r-Rivaye” diye şöhret bulan eserler de ameli mevzularla ilgilidir.

Ameli mevzuları muhtevi eserlerde Hz. İsa’nın nüzulü ile ilgili hadislerin olmamasına taaccüp eden ve bu taaccüp üzerine reddiyesini bina eden Hoca’nın hali manav’da kereste arayan, bulamayınca da kerestenin varlığını reddeden adama benziyor. Keresteyi nerede araması gerektiğini bilmeyen adamın ‘eda ehliyet’i kamil değildir. Malını telef etmesi endişesiyle hacr edilebilir. Keresteyi nerede araması gerektiğini bilemeyen hacr edilir de, akidevi bir meseleyi ameli mevzuları muhtevi literatürde arayan Hoca muhaddis diye markalanır mı?!

Bu parantez konunun önemine binaen açılmıştır: (Hoca olan her meseleyi bilemeyebilir. Bu normaldir. Fakat hoca, neyi, nerede ve nasıl araması gerektiğini bilmelidir. Aksi takdirde doğruyu yanlış yerde aradığından bulamayacak, bulamayınca da reddedecektir.)

Kırbaşoğlu, Buhari ve Müslim’den önce yaşayan İmameyn’in (Ebu Yusuf ve İmam Muhammed) kitaplarında bulamadığı ve bu yolla reddine kapı araladığı Hz. İsa’nın nüzulü ile alakalı ilk kaynaklara, hakikaten ulaşmak isteseydi, konuyu İmameyn’in Hocası Ebu Hanife’nin (v. 150) kitaplarında bulabilirdi. Nitekim Büyük İmam el-Fıkhu’l-Ekber adıyla musemma akide kitabında kıyamet alametlerini tadat ederken Hz. İsa’nın inişinin sahih rivayetlerle sabit bir hakikat olduğunu bildirir. [60] Yine, İmam Ebu Hanife, Ebu Muti’ b. Abdillah el-Belhi’nin rivayet ettiği el-Fıkhu’l-Ebsat, Ebu Yusuf’un rivayet ettiği el-Vasiyye adlarıyla maruf akide kitaplarında da Hz. İsa’nın inişinin akidevi bir mesele olduğunu ifade etmiştir.[61]

Eğer Kırbaşoğlu, malumatı tevsik etmek için İmameyn’in kanaatine ulaşma niyetinde olsaydı, hicri 189’ta vefat eden İmam Muhammed’ten 39 yıl önce ahirete irtihal eden tabiin devrinin allamesi Ebu Hanife’nin beyanını kabul ederdi.

Yazar, mutlaka nüzulü İsa, Ebu Yusuf’un eserlerinde olmalıdır diyorsa bilmelidir ki Ebu Yusuf’un eserlerinin çoğu, Ebu Hanife’den rivayet ettiği ictihatlardan müteşekkildir. Nitekim İmam’ın, Hz. İsa’nın nüzulünün hak olduğunu bildiren risalelerinden “el-Vasiyye” Ebu Yusuf rivayetiyle bize ulaşmıştır. Ayrıca hicri 311’de vefat eden Hanefi Mezhebinin meselede müctehit fakihlerinden allame Tahavi, [62] Ebu Hanife’nin yanı sıra talebeleri Ebu Yusuf ve İmam-ı Muhammed’in de Hz. İsa’nın ineceğini benimsediklerini yani nüzul-i İsa meselesinde farklı düşünmediklerini bildirmiştir. [63]

Literatür

Kırbaşoğlu, mündericatında Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadislerin de yer aldığı 52 kitaptan müteşekkil bir liste verir. En muteber hadis mecmualarının da yer aldığı bu listeyi kendince kategorize eder. Kitaplar arasında; tarih, tabakat, rical, cerh-tadil, tefsir, delail vb. türdeki eserlerin önemli bir yekün teşkil etmesini ise bir nakısa olarak gördüğünü ihsas eder.

Kırbaşoğlu’nun listeye dahil ettiği kitaplarla alakalı malumat da tahkikten uzaktır; tasnif rast gele yapılmıştır. Örneğin Muhammed b. Resul el-Berzenci’nin (v. 1103) “el-İşa’a li Eşratı’s-Sa’a” adlı kitabında Hz. İsa’nın inişiyle alakalı bir hadisin yer aldığı belirtilmiş, halbuki mevzu ile alakalı bölümün on satırlık girişinde bizzat nüzül kelimesinin kullanıldığı üç hadis-i şerif mevcuttur. [64]

Ayrıca el-İşa’a müellifi hicri 1103 yılında vefat eden müteahhirundan bir allamedir. Bu nev’i eserler listeye dahil edildiğinde ortaya sayıları yüzlerle ifade edilen muazzam bir külliyat çıkmaktadır. Bu durumda katagorize edilen kitapların farklı disiplinlere ait olmaları bir nakısa değil bir kemal kabul edilmelidir. Çünkü bu geniş yelpaze, Hz. İsa’nın nüzulünün hadisçiden tarihçiye, müfessirden siyer yazarına kadar uzanan bir çizgide kabul görmüş ortak bir akide olduğunu tescil eder. Kırbaşoğlu’nun farklı alanlarda olmaları hasebiyle tenkit ettiği eserler, hiç hesaba katılmazsa yine de mevzu ile alakalı hadislerin tevatür derecesinde bir sarsılma olmamaktadır. Bu husus not edilmesi gereken öncelikli konulardandır.

Parantez: (Hz. İsa’nın nüzulünü muhtevi eserlere bilimsel bir ihtiyatla yaklaşılması gerektiğini [65] bildiren Kırbaşoğlu, aslında haklıdır. Çünkü selef, bu husustaki merviyyatı asırların birikimiyle oluşan klasik hadis usulü çerçevesinde tahlil etmiştir. Bunu yaparken mevcut sistemi gelecekte tenkit ve tashih edecek Hayri Kırbaşoğlu adıyla malum büyük bir yöntem bilim uzmanın zuhur edeceğini bilememiştir. Bilselerdi, muhakkak Onun için bir açık kapı bırakırlardı.)

Yazara göre, Hz. İsa’nın nüzulüyle alakalı hadisleri rivayet eden sahabe-tabiin ve onların rivayetlerini muhtevi hadis mecmuaları, sonraki dönemlerde yaşayanların görüşlerini yansıtan asar ve o asarın yer aldığı kaynaklar güvenilirlikten uzaktır. Çünkü “gerek kaynak ravilerin, gerekse son ravi olan musannif ve müelliflerin tamamının, rivayetleri nakilde, son derece sıkı bilimsel şartlara titizlikle riayeti prensip edinmiş kimseler olduklarını söylemek mümkün” [66] değildir.

Yazarın bu noktadaki mutalaalarının ne derece ideolojik olduğu, geçen sahifelerde aşikar olduğundan yeniden konuşmak malumu ilam olacaktır. Fakat müellifi istila eden kesif şüphe bulutlarına dair “efradını cami’ ağyarını mani’” bir durum değerlendirmesi yapmak gerekirse sözü Şarkiyatçı Massignon’a bırakmak isabetli bir tercih olacaktır: “Müslümanların her şeylerini tahrip ettik. Felsefeleri, dinleri mahvoldu, artık hiçbir şeye inanmıyorlar, derin bir boşluğa düştüler…” [67]

“İSNAD TENKİDİ”

Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadisleri rivayet eden ilk ravileri cerh eden Kırbaşoğlu, sonraki ravilerden oluşan isnad zincirini de tenkit eder. Ravi zincirinin güven vermediğini söyler. Tevatür derecesine varan hadisler içerisinde birkaç tane mevzu rivayetin yer almasını istismar eder ve bütün hadislerin mevzu olabileceğini ihsas eder. [68] Örnek olarak da nüzulü İsa ile alakalı hadisleri tedvin eden Keşmiri’nin “et-Tasrih” adlı eserini gösterir. Söz konusu eserin 82, 241 ve 242. sahifelerinde “sahih olmadığı açıkça ifade edildiği halde bazı rivayetlerin delil olarak ileri sürüldüğünü” söyler. [69] et-Tasrih’i tahkik eden Abdul Fettah Ebu Ğudde’yi Keşmiri’nin eserini “tamamen destekleyici notlar ve ekler ilave eden” bir meddah olarak takdim eder, sonrada Ebu Ğudde’nin mevzu ya da zayıf dediği rivayetleri kendi tesbiti imiş gibi sunar.

et-Tarih’te rivayetler merfu ve mevkuf-maktu diye temelde iki bölümde verilmesine rağmen yazar şu meyanda bir değerlendirme yapar: ‘Hz. İsa’nın nüzulü ile alakalı hadislerin mütevatir olduğunu iddia eden Ebu Ğudde ‘Bu suretle de, sanki adı geçen eserdeki bütün rivayetlerin Hz. Peygamber’e ait gerçek hadislerden oluştuğu intibaını uyandırmak istemektedir. Bu noktada dikkat çekmek istediğimiz husus, eserdeki rivayetlerin tamamının Hz. Peygamber’e nisbet edilen hadisler (merfu) olmadığıdır. Bilakis toplam 178 (doğrusu 121) rivayetin yaklaşık altmışı mürsel, mevkuf ve maktu rivayetlerden oluşmaktadır ki, bu azımsanmayacak bir sayıdır. Bir başka ifadeyle delil olarak kullanılan rivayetlerin 1/3’ü Hz. Peygamber’e izafe edilen rivayetler değildir; başkalarının (sahabi, tabii, vd.) şahsi kanaatlerini yansıtan ve dini açıdan bağlayıcı olmayan nakillerden ibarettir.” [70]

Kırbaşoğlu, Hz. İsa’nın nüzülünden bahseden 52 kitap içerisinde yer alan 178 hadisle Keşmiri’nin et-Tasrih’inde yer alan hadisleri aded yönünden birbirine karıştırır. Ebu Ğudde’nin ilave ettikleri de dahil edildiğinde et-Tasrih’te 121 hadis olmasına rağmen, Kırbaşoğlu 178 gibi bir rakamdan bahseder.

Yanlış Hüküm, Başlık Değiştirmekle Doğru Olmaz

İlk ravileri ve kaynak eserleri, kendince bir takım kriterler tesbit edip, tenkit eden Kırbaşoğlu’nun bu husustaki mutalaalarının ne derece izafi olduğunu -geçen sahifeler de- ifade etmeye çalıştık. Hoca, yeni başlık altında, önceden beyan ettiği hususları tekrar eder. Ne var ki yanlış, kaç farklı formda izah edilirse edilsin hep ilk hali üzere kalmaktadır.

Kırbaşoğlu’nun mevzu’ olduklarını söylediği hadisler, bizzat tarafından yapılan bir incelemeyle ortaya konmuş değildir. Nitekim eserin muhakkiki Ebu Ğudde tarafından söz konusu hadislerin mevzu’ oldukları belirtilmiştir. Ebu Ğudde “Tetimme/ek” ve “İstidrak/tashih” başlığı altında merfu hadisler içerisinde dört tane mevzu rivayetin yer aldığını bildirmektedir. O, bu dört mevzu rivayete karşın Keşmiri’nin eserine alamadığı on merfu hadisi söz konusu başlık altına derc etmiştir. [71] Ebu Ğudde aynı yöntemi mevkuf-maktu hadislere de tatbik etmiş; bu çerçevede onlara da on hadis eklemiştir. [72]

Kırbaşoğlu’nun, hangi hadisin sahih, hangisinin hasen, mevzu, ya da zayıf olduğunu ilmi kriterlere sadık kalarak ifade eden Ebu Ğudde’yi, Keşmiri’nin eserine ‘destekleyici notlar’ düşen bir propogandist olarak tavsif etmesi, her şeyden önce Ebu Ğudde’nin tahkikinden yaptığı alıntılarla çelişmektedir. Zira nasıl olur da ilimi duruştan yoksun bir ‘destekleyici”, tevsik etmeye çalıştığı kitabın mündericatının bir kısmı için zayıf ve mevzu ifadesini kullanır?!

Mevkuf Hadis

Keşmiri, onun talebesi Muhammed Şefi’ ve Ebu Ğudde’nin nüzulü İsa ile ilgili hadislerin mütevatir olduklarını söylemelerine pek bir anlam veremeyen yazar, bu bakış açısının ‘eserdeki bütün rivayetlerin Hz. Peygamber’e ait gerçek hadislerden oluştuğu intibaını uyandırdığını’ ifade eder. Kırbaşoğlu’nun yeni bir buluş gibi takdim ettiği vakıa, eserin üzerine bina edildiği sistemin tam kendisidir. Çünkü hangi hadisin ne olduğu dipnotların yanı sıra başlıklarda da ifade edilmiştir. Nitekim 76ıncı sahifeden sonra gelen hadislerin üst başlığı “Sahabe ve Tabiine ait hadisler/sözler” şeklindedir.

Burada asıl garip olan Kırbaşoğlu’nun Hz. İsa’nın nüzulü gibi akla dayanmayan bir mevzuda sahabeye ait sözleri Allah Resulü ile alakasız göstermesidir. Gerek muhaddisler gerekse usulculer söz, fiil ve takrir olarak sahabeye izafe edilen haber anlamına gelen mevkuf hadis [73] için şunları söylemişlerdir: Eğer haber, görüş ve ictihatla idrak edilemeyecek bir muhtevaya sahipse bütün ulemaya göre bu huccettir. Bu durumda hadis Hz. Resulullah’tan işitilmeye hamledilir. Böylece sünnet bağlamında değerlendirilir. Abdullah b. Mes’ud ve Enes b. Malik’ten rivayet edilen “Hayzın en alt müddeti üç, üst sınırı ise on gündür.” hadisi mevkuf olmasına rağmen Hanefilerce hüccet kabul edilmiştir. Çünkü bu nev’i takdirler akılla belirlenemez. Bu yüzden hüküm, sahabenin Hz. Resulullah’tan duymasına hamledilir. [74] Bu durumdaki hadisler lafız itibariyle mevkuf olsalar da hüküm itibariyle merfu kabul edilirler;[75] Merfu hadis gibi bağlayıcıdırlar. Hakikat bu minval üzere iken Kırbaşoğlu’nun mevkuf hadisleri Hz. Resulullah’tan ve hatta İslam’dan mücerred sözler bağlamında değerlendirmesi düşündürücüdür.

TevatürHz. İsa’nın nüzulü ile alakalı hadislerin tevatür derecesine ulaşmasının arka planında peşin kabulleri tevsik etme gibi ideolojik bir boyut olduğunu iddia eden yazar, şunları söyler: “İslam düşünce tarihinde hadisler etrafında ortaya çıkan tartışmaya vakıf olanlar da pekala bilirler ki, herhangi bir inancı, düşünceyi veya kanaati hadislere dayanarak savunmak ve buna karşı çıkanları ilzam edip susturmak için en sık başvurulan yol, konuyla ilgili hadislerin mütevatir olduğunu ileri sürmek olmuştur. Bunun için de, sağlam-çürük, mümkün olan en fazla sayıda rivayetin elden geldiğince bir araya getirilmesine çalışılmış ve isnadların çokluğu gerekçe gösterilerek, ilgili hadislerin mütevatir olduğu iddia edilmiştir.” [76] Kırbaşoğlu, bu bakış açısının hakim olduğu eserlere örnek olarak Kevseri’nin “Nazra Abira”si ile Keşmiri’nin “et-Tasrih”ini gösterir. Allame Kevseri’den bahsederken de ‘önüne geleni eleştirmekten geri durmayan münekkit” gibi istihzai bir nitelemede bulunur. Kırbaşoğlu, Kevseri’nin Hz. İsa’nın nüzulü ile alakalı hadislerin mütevatir olduğu noktasında yeni bir şey söylemediğini “Nazra Abira”nın hasılı tahsilden öteye geçmediğini de iddia eder.[77]

Birinci tabakada yer alan ravilerin sayılarının otuz üç olduğunu ifade eden yazar, bunun mütevatir için gerekli olan “yalan üzere ittifak etmeleri imkansız olan bir kalabalık” anlamına gelmeyeceğini söyler. Bu yüzden “otuz üç kişi tarafından nakledilen bu rivayetlerin mütevatir olması, hayli söz götürür.” der. Meselenin bu yönünü keşf eden ulemanın geri adım atarak hadislerin “Manevi Mütevatir” olduklarını söylediklerine vurgu yapar.

Hoca, ‘Hz. İsa’nın nüzulü’ noktasında birleşen bu rivayetlerin kesinlik ve netlikten uzak olduklarını bu yüzden detaylarda birbirlerini tutmadıklarını ifade eder. Hadislerin ahad haberden müteşekkil olduklarını savunan yazar “ahad hadislerin sayısının çok olması, onları hiçbir zaman mütevatir derecesine çıkarmaz, olsa olsa meşhur veya müstefiz derecesine yükseltir.”der. [78]

Tashih

Mu’tezili müfessir Zemahşeri’nin, Hz. İsa’dan bahseden ayetleri izah ederken nüzul ile alakalı rivayetleri karşı çıkmadan nakletmesi, İmamiyye’nin, yeryüzünü adaletle dolduracağına inandığı “el-İmamu’l-Muntezar” Muhammed b. Hasan el-Askeri’nin (d.256- v.?) çıkışını beklemesi [79] göstermektedir ki, Mu’tezili Ebu Ali Cübbai (v. 303/916) dışında Hz. İsa’nın ineceğine karşı çıkan kayda değer kimse yoktur. Mu’tezile’nin hicri dördüncü asrın sonlarına doğru inkiraza uğramasına bakılırsa [80] Hz. İsa’nın nüzulü ile ilgili hadislerin mütevatir olduğunu söyleyen İbn Rüşd (büyük), Kurtubi, Ebu Hayyan, İbn Kesir, İbn Hacer gibi allameler kimleri ilzam etme gayreti içerisinde olabilirler?! Gerçekte hiç birinin böyle bir niyeti olmamıştır. Çünkü onlar, meseleyi kayda geçerlerken karşılarında nüzulü İsa’yı reddeden bir meşreb yoktu. Bu durumda hadislerin mütevatir olduğunu söyleyen allameleri, muhataplarını ilzam etmek için tevatür zırhına bürünen kişiler olarak takdim etmek, ideolojik tahriften başka nasıl izah edilebilir?! Madem adı geçen allameler hadislerin mütevatir olduklarını ilzami kaygılarla söylememişlerdir, bu durumda doğru anlamanın tek bir yolu kalır o da hakikaten hadislerin mütevatir olmasıdır.

Hz. İsa’nın ineceğini bildiren hadislerin mütevatir olduklarını yeniden ve yüksek bir tizden ilan eden Keşmiri’ye gelince, o, eserini, nüzulü İsa’yı reddedenleri ilzam etmek için değil, Mesih olduğunu iddia eden mütenebbi Mirza Ğulam Ahmed el-Kadiyani’nin (d. 1839- v. 1908) [81] hadisi şeriflerde ineceği bildirilen Mesih’in bizzat Hz. İsa değil de benzeri olacağını onun da kendisi olduğunu iddia etmesi üzerine kaleme almıştır. Yani et-Tasrih Kırbaşoğlu’nun işaret ettiği gibi nüzulü İsa’yı reddedenleri ilzam etmek için değil, nüzulü kabul eden fakat İsa’nın benzerinin geleceğini söyleyen mütenebbiyi tekzib için tedvin edilmiştir.[82] Bu durumda söylenebilecek tek bir söz vardır o da, büyük hadis alimimiz, muhaddislerin tevatür ile alakalı kanaatlerini ezbere yorumlamaktadır.

“O Bir Hazineydi”

Kırbaşoğlu’nun bu babta söyledikleri içerisinde tek bir doğru vardır o da Allame Kevseri’nin ‘Nazra Abire’yi nüzülü İsa’yı reddenlerin cehaletlerini izhar etmek için kaleme aldığını söylemesidir. Fakat Kırbaşoğlu’nun bu doğrusu, yanlış neticelere ulaşmasına maalesef ki mani olamamıştır. Şöyle ki, Kevseri’nin mezkür eseri, Hz. İsa’nın ineceğinde icma eden alimlerin kanaatlerini Kur’an ve Sünnet çerçevesinde -başta Şeltut olmak üzere- asrın muannidlerine beyan etmek üzere kaleme alınmıştır. Bu eser, Muhammed Abduh, Reşid Rıza, Mahmud Şeltut çizgisinin ısrarlı redlerine rağmen Hz. İsa’nın nüzulünün İslam’ın genel kabulleri arasında en üst sıralarda yer aldığını bildirmektedir. Güçlü bir ikaz, sağlam bir uyarıdır. Hadise, bu minval üzere iken mütevatir hadisler, nüzulü İsa’yı reddedenleri susturmak için Ehl-i Sünnet alimleri tarafından sağlam çürük ayırımına gidilmeden tedvin edilmiştir demek, nasıl tefsir edilir, hükmü, aziz okurlarımızın vicdanlarına havale ediyoruz.

Kırbaşoğlu, Allame Kevseri’nin ‘Nazra Abire’sini ilmi ölçüler dahilinde tenkit edemeyeceğini anlayınca Onun şahsını tahkir ve tezyife tevessül eder: ‘Önüne geleni eleştirmekten geri durmayan münekkit’, ‘hasımlarını her vesileyle, hem de uzun bir dille eleştiren … dogmatik, taklitçi ve katı gelenekçi zihniyet!’ yaftalarıyla Kevseri’nin otoritesini sarsmaya çalışır. Kırbaşoğlu, bunları söylerken Kevseri ile Abduh yanlıları arasında hakem kabul edilebilecek bir konumda olan Muhammed Ebu Zehra, Allame Kevseri için şunları söyler: “ Tecdit kelimesinin içerdiği gerçek anlam örgüsünde söylemek gerekirse O bir mücedditti. Ziyaret edince gördüm ki, ilmi, yazmış olduğu kitapların ve yapmış olduğu tetkiklerin çok üzerindeydi. O Mısır’da başlı başına bir hazineydi.” [83]

Biz burada Zahit Kevseri’nin ilmi yeterliliğini tartışacak değiliz. Böyle bir şeye hacet de yok. Fakat Kırbaşoğlu’nun ifadeleri, bizi Kevseri’nin çağına tanıklık eden alimlerin beyanlarına müracaat etmeye icbar etti. Bu çerçevede, biz de bir tanesiyle iktifa ettik. Aynı usul Kırbaşoğlu için de söz konusu olsa yani sonraki kuşaklar onun çağına tanıklık eden erbab-ı ilme Hoca’yı sorsalar, Hoca hakkında ne denecek, nasıl yad edilecek? Eğer iddiaları ‘sebk-i kalem’se ne ala. Değilse…

Kevseri’yi tenkit etmesine gelince… İthamkâr ifadeler öncelikle ve evleviyetle yazarını tavsif etmektedir. Akademik hayatı boyunca gerek yazdığı kitap ve makalelerde gerekse bireysel ilişkilerinde kırıp döktüğü insanların hadde hesaba gelmez sayısı dikkate alındığında bu söylediğimizin bir "tersinden itham" değil, hakikat olduğunun en azından Hocayı tanıyanlar tarafından teslim edileceğinde şüphe yok…

Tevatürde Aded

Kırbaşoğlu’nun birinci tabakada yer alan ravilerin sayı itibarı ile otuz üç olmalarını tevatür için yetersiz görmesine gelince, malumdur ki, tevatür için belirlenen ravi sayısı ictihadidir. Bu durumda şu kadar olmalıdır, aşağısı ya da fazlası tevatürü ihlal eder demek doğru değildir. Asıl olan, ilk üç tabakada (sahabi, tabii, tebe-i tabii) ravilerin yalan üzere ittifak etmelerinin imkansız oluşudur.[84]

Hadislerin mütevatir addedilebilmeleri için ravilerin adedinin ne olacağı, ictihadi bir mesele olduğundan farklı tayinler ortaya çıkmıştır. Bu da dörtten başlar ve sırasıyla, beş, yedi, on, on iki,… olmak üzere yukarıya doğru devam eder. Fakat burada asıl olan ravilerin yalan üzere birleşmelerinin muhal olmasıdır. Öyle ki, tahdit edilemeyecek derecede büyük bir topluluk, her hangi bir gaye ile yalan üzere birleşilmesi mümkün bir hususta rivayette bulunsa, bu topluluğun haberi mütevatir olmaz.[85] Buna göre yazar, sahabe kuşağında yer alan ravilerin otuz civarında olmasını hangi kriterleri dikkate alarak reddeder ya da bu cemaatin yalan üzere birleşmesinin muhal olduğunu idrak etmede niçin aciz kalır?!

Hadisleri rivayet eden sahabilerin kimi Ensari kimi Muhacir, kimi Suffe ashabından, kimi tacir, kimi fekehatiyle meşhur, kimi hadis rivayetiyle maruf… her biri hususi dünyasında farklı özelliklere sahip. Sahabenin İslam dışı organize bir hareketin içerisinde yer almadığı da bilindiğine göre, bu otuz küsür raviyi hangi gaye –haşa- hadis uydurmak için bir araya getirebilir?! Eğer böyle bir birleşme muhal ise, Hz. İsa’nın nüzulü ile alakalı hadislerin tevatürü müsellemdir. Aksini iddia edenler davalarını istidlal ile mükelleftirler. Çünkü müddeiye davasını tescil edebilmek için delil getirmek gereklidir.

Lafzi Mütevatir

Kırbaşoğlu’nun; Hz. İsa’nın ikinci defa geleceğini kabul eden ulema, önce hadislerin ‘lafzi mütevatir’ olduğunu söyledi, yapılan itirazlara tahammül edemeyince hadislerin ‘Manevi Mütevatir’ olduğunu ilan etti, demesi isbatı aciliyet kesbeden bir iddiadır. Çünkü Hz. İsa’nın ineceğini bildiren hadislerin mütevatir olduğunu söyleyen muhaddislerin hiç birine ait böyle bir beyan mevcut değildir. Her biri, Allah’ın (c.c.) ineceğini vaat ettiği İsa ile alakalı hadislerin ayrıntıda farklılık arz ettiğinin bilincindedir. Bu açıdan hadislerin lafzi mütevatir olduklarını söylemeleri mümkün değildir. Zira tevatürle alakalı şartları tesbit eden onlardır.

Keşmiri’nin et-Tasrih’indeki hadislerin müşterek bir noktası vardır, o da Hz. İsa’nın ineceğidir. Bu, tevatür için yeterlidir. Bunun dışında farklı ayrıntıların söz konusu olması bir tezat değil, Hz. İsa’nın zaman, mekan, görev vb. özellikleri itibariyle ne yapacağını bildiren anlatım zenginliğidir. Ne var ki Kırbaşoğlu, bunu çelişki kabul eder ve manevi tevatürün ihlaline basamak yapar.

Kırbaşoğlu’nun çizgisi, İslami olup ta cerh edilmedik bir mesele bırakmama azmindedir. Bu yüzden özellikle son bir asırdır ziyadesiyle tartışılan konulardan biri belki de en mühimi Hz. İsa’nın inişi meselesidir. Halbuki mütevatir olmaları hasebiyle “zarurat-ı diniyye”den kabul edilen ve bu yüzden “sem’iyyat”a taalluk eden hususlar arasında yer alan nüzulü İsa meselesi, tartışma ve redde kapalı bir mevzudur. Çünkü tevatür yoluyla sabit olan her hangi bir hükmün inkarı, Hz. Resulullah’ı da inkar anlamına gelir.

Yazar, mütevatir hadislerin ne derece güçlü olduğunu yakinen bildiğinden hadislerin mütevatir oluşunu reddetmektedir. Böylece de meseleyi itikadi alanın dışına taşımaktadır.

Kırbaşoğlu’nun hadislerin ahad haber olduklarını, bu nevi rivayetlerin sayıca çok olmalarının tevatür için hiçbir anlam ifade etmeyeceklerini iddia etmesi de bilgi yanlışlarıyla doludur. Nasıl olur da sahabe kuşağından otuz küsür ravinin rivayet etiği bir mesele ahad olabilir?! Kur’an ve Sünnet’in adaletlerini açıkça beyan ettiği sahabeden otuz küsür ravinin Hz. İsa’nın inişi noktasında ittifak etmeleri, Hoca’nın zihnindeki yalan ihtimalini def edemiyorsa ortada başka ve daha önemli bir problem var demektir. Kur’an ve Sünnet’in sahabenin adil olduğunu beyanı bedihi bir hakikat olduğuna göre problemin merkezi zorunlu olarak Kırbaşoğlu’dur.

“METİN TENKİDİ”

Hedefe giden güzergah üzerinde yer alan kaleleri bir bir çökerten muzaffer bir komutan vakarıyla eslafı ve onların asarını tenkit eden Kırbaşoğlu, Hz. İsa’nın nüzulü bahsinde tesbit ettiği kalelerin üçüncüsü önüne gelir ve taarruza geçmeden önce evvelki zaferlerinin önemli olduğunu fakat yeterli olmadığını beyan eder. Bunu söylemesinin gayesi ise muhataplarına yeni bahsin ehemmiyetini anlatabilmektir.

Yazar, üçüncü fasılda isnad ve metin mukayesesi yapar, hadis rivayetinin asıl amacının metnin nakledilmesi olduğunu ifade eder. Bu hususa dikkat çekebilmek için de şunları söyler: “Ne yazık ki, hadis tetkikleri, isnad ve raviye hasredilmiş, iç tenkid/metin tenkidi uygulamasına nadiren başvurulmuştur.” [86]

Kırbaşoğlu’nun göremediği bir hakikat var ki o da hadis otoriteleri isnad tenkidi yaparlarken gerçekte metin tahlili de yapmışlardır. Çünkü hadisin sahih olabilmesi için tesbit edilen şartlar metni korumak için vaz’ edilmiştir. Örneğin bir metne itimat edebilmek için ravinin adaletine yani müslüman, akıllı, baliğ, fıska sebep olacak vesailden uzak, murüet sahibi olduğuna, zabtına yani duyduğunu duyduğu gibi rivayet edecek bir hafızaya malik olup-olmadığına bakılır. Bundan gaye ise, ravinin Hz. Resulullah’tan rivayet ettiği haberi nakledecek derecede ahlaki ve zihni yeterliliğe sahip olup-olmadığını öğrenmektir. Görüldüğü gibi ulemanın isnad bağlamında geliştirdiği sistemin yekünü, gerçekte hadis metninin korunmasına matuftur. Bir anlamda isnad tenkidi, metin tahlilinin kamil bir mukaddimesidir.

Muhadddisler hususi olarak metin tahliliyle de en az isnad tenkidi kadar ilgilenmişlerdir. Bu bağlamda yapılan en kapsamlı çalışma ise -hadis literatürünün büyük ekseriyetini teşkil eden- hadis mecmuaları üzerine yazılan şerhlerdir.

Birbiriyle tearuz eden ya da öncekini nesh eden hadislerin tesbit ve tahlili, metindeki müdrec ve maklub’un tayini … yani fıkhu’l-hadis ameliyesi metin tahlilinden başka ne ile izah edilebilir?!

Keşmiri’nin et-Tasrih’te Zahid Kevseri’nin Nazra ‘Abire’de mufassal bir şekilde hadis tahlilinde bulunmamaları Kırbaşoğlu’nun zannettiği gibi acziyetlerinden değil, hastalığa göre reçete yazma hassasiyetlerinden kaynaklanmaktadır. Nitekim hekimliğin en mühim şartı neyin, nerede, ne kadar gerekli olduğunu bilmek ve ona göre tasarrufta bulunmaktır. Bunun içindir ki o iki büyük hekimin, şifalarını murat ettikleri hastalar farklı olduğundan hem içerik hem de sistem açısından eserleri farklılık arz eder.

Esasen Kırbaşoğlu'nun "metin tenkidi"nden anladığına ve bu ameliyenin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiğine dair ortaya koyduğu örnek çalışma, metin tenkidi meselesine yaptığı vurgunun hiç de hak edilmiş, hesabı verilmiş bir vurgu olmadığını ayan beyan göstermektedir. Aşağıda (önceki sahifelerde olduğu gibi) meselenin bu veçhesine ayrıntılı olarak değinilecektir.

Modern Zamanın En Derin Zihniyet Kırılması: Ortaçağ İthamı

Kırbaşoğlu, nüzulü İsa ile ilgili hadislerdeki anlatımların “Ortaçağ’a, o çağın şartlarına ve zihniyetine hitap ettiğini, rivayetlerdeki çeşitli unsur, motif ve olayların, o çağdan seçildiğini” bu noktada güçlü bir kanaat oluştuğunu belirtir.

Hadislerdeki anlatımların bu gününün insanına hitap etmesinin imkansız olduğuna inanan yazar, bu duruşuyla İslami değerleri çağdışı gören ideolojilerle ayniyet arz eden bir bakış açısına sahip olduğunu da alenen izhar etmektedir. Kırbaşoğlu, iddialarını delillendirme sadedinde şunları söyler:

”Hz. İsa’nın ikinci dönüşüyle ilgili rivayetlere hakim olan fikir, onun bu dönüşünde icraat olarak domuzu öldüreceği, haçı kıracağı ve cizye/haracı kaldıracağı hususudur. Bu durumda insan, Hz. İsa gibi bir şahsiyetin yapacağı en önemli icraatın domuz katliamı veya haçların kırılmasından ibaret olduğunu, yapacak daha önemli işlerin olup-olmadığını sormadan edememektedir. Daha ilginci ise, bugün mevcut olmayan, dolayısıyla, zaten kaldırılmış olan cizye ve haracı, Hz. İsa’nın nasıl kaldıracağı meselesidir.” [87]

Hz. İsa’nın domuzu öldürüp, haçı kırmasını muhtevi hadislerin şerhlerine bakıldığında verilen manalar, yapılan izahlar hadisin daha çok sembolik mana çerçevesinde değerlendirildiğini göstermektedir. Buna göre, ‘haçı kırmak’tan murat, Hristiyanlığı ibtal edip, İslam Şeriatı ile amel etmektir. [88] Yani haçın kırılması ile Hristiyanlığın zayıflaması kastedilmektedir. ‘Domuz’u öldürmek’ten gaye ise, onu tedarik etmeyi ve yemeyi haram kılmaktır. Hz. İsa domuzu öldürerek (Hrıstiyanlıkta ki hükmünü ortadan kaldırarak), ya da yenmesini yasaklayarak şeriatlarında onun helal olduğunu iddia eden Hıristiyanları tekzip edecektir. [89] Buna göre, haçı kırmayı ve domuzu öldürmeyi hakiki manada ele alan Kırbaşoğlu’nun Hz. İsa adına üzülmesine gerek yoktur. Zira Hz. İsa Hoca’nın zannettiği gibi, domuz öldürme işiyle bizzat iştigal edip terlemeyecektir

İslam ahkamında “domuz öldürme” diye dini kıymeti haiz bir eylemin olmadığı aşikardır. Hal bu iken Kırbaşoğlu’nun hadisi hakiki manada ele alması düşündürücüdür. Farz-ı muhal böyle bir hüküm olmuş olsa dahi yine de bu ‘katliam’ olarak nitelendirilemez. Çünkü domuz Müslüman için mal değildir, bu yüzden birisi tarafından itlaf edilse tazmin edilmesi gerekmez. Hristiyanlar da Hz. İsa’ya iman edip İslam Şeriatı’nı kabul edeceklerinden zimmi sitatüsünden çıkacaklar, bu durumdaki bir Hristiyan için de domuz mal addedilmeyeceğinden öldürülmesinde bir beis olmayacaktır. Hakikat bu minval üzere iken müslüman için aynıyla necis olan bir hayvanın öldürülmesi nasıl katliam olarak tavsif edilir?!

Hoca, ‘kaldırılmış olan cizye Hz. İsa tarafından nasıl kaldırılacak’ derken ne kastetmektedir? Allah’ın Kur’an’ın da varlığını haber verdiği [90] ve neshedildiğine dair ne Kur'an'da, ne de Nebevî uygulamada herhangi bir delilin yer almadığı cizyeyi Kırbaşoğlu neye dayanarak ve nasıl kaldırmaktadır? Şayet cizyeyi düşüren sebepler gerekçe gösterilecekse onlar arasında modern zamanda yaşamak gibi bir kayıt mevcut değildir. [91] Bu durumda söylenebilecek tek bir şey vardır ki o da; Kırbaşoğlu’nun neshetme gibi ilahi bir vazife ile muvazzaf kılındığıdır.

Hz. İsa’ya Gönderilen Selam

Yazar, nüzulden bahseden bazı hadislerde [92] Allah Resülü’nün Hz. İsa’ya selam göndermesini de çelişki olarak telakki eder. Ona göre kıyametin arefesinde gelecek İsa’ya asırlar önce yaşayan bir Peygamber’in selam göndermesi makul değildir. Bu makul olmama, nüzulü İsa ile ilgili hadislerin raviler tarafından uydurulduğunun bir başka kanıtıdır.[93]

Kırbaşoğlu’nun serdettiği bu mütalaalar, modernistlerin anlama usulü tarihselciliğin telkin ettiği bütüncül okuma ile şiddetli bir tenakuz içerisindedir. Eğer yazar, Kur’an ve Sünnet’i bir bütün olarak tahlil edebilseydi görecekti ki, Kur’an ve Sünnet’te yoğun bir şekilde zamanın ve hadiselerin izafiliği vardır. Mesela Yahudiler Allah Resulü’ne gelip ruh, Ashab-ı Kehf ve Zülkarneyn’le alakalı sorular yönelttiklerinde cevap mahiyetinde Ashab-ı Kehf’i [94] Zülkarneyn’i [95] anlatan ayetler nazil olmuştu. Ruhla alakalı inen ayet ise, cevaptan ziyade ikaz niteliğindeydi: “Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki: ‘Ruh Rabbimin bileceği bir şeydir. Size pek az ilim verilmiştir.’” [96] Bu ayet inince Yahudiler hitap sadece bize mi ait; yoksa sizde bizimle birlikte ona dahil misiniz” diye sordular. Allah Resulü, Yahudi Müslüman herkesin ‘Size pek az ilim verilmiştir.” ayetinin hitabına dahil olduğunu söyledi. Bu cevaba şaşan Yahudiler şöyle dediler: Önce “Kime hikmet verilmişse şüphesiz ki ona çokça hayır verilmiştir.” diyorsunuz, sonrada ‘Size pek az ilim verilmiştir.” ayetini okuyorsunuz.

Yahudi idrakinin hakikati anlamada niçin yetersiz kalıp şaştığını ifade eden bir başka ayet daha iner ki orada şöyle buyurulur: “Eğer yeryüzündeki ağaçlar kalem, deniz de mürekkeb olsa, arkasından yedi deniz daha ona katılsa, Allah’ın sözleri (yazmakla) yine de tükenmez.” [97] Kur’an, işaret etmektedir ki; gerçekte tezat ayetlerde değil, onları anlamada yetersiz kalan Yahudi aklındadır. Çünkü her şeyde olduğu gibi ilimde de çokluk ve azlık izafe edildiği şeye göre değişir. Bir malumat, üste izafe edilirse az; alta nisbet edilirse çok addedilir. Buna göre, insana verilen hikmet insan bağlamında değerlendirildiğinde çok hayır iken, Allah’ın ilmine izafe edildiğinde ise cidden az olur. [98] Kur’an’ın örgüleştirdiği bu anlam çerçevesinde Hazret-i Resulullah’ın selam göndermesine bakıldığında şunlar söylenebilir: Zaman ölçeğinde bakıldığında kıyamet’in önünde Hz. İsa’nın gelişi o kadar yakındır ki Hz. Resullullah’tan Hz. Adem’e kadar olan zamana nisbetle bir an gibidir. Yani selam gönderilen zaman her ne kadar kendi içinde uzun olsa da, Hz. Adem’e izafe edildiğinde cidden bir ömür gibi, belki de ondan da kısadır.

Ayrıca Allah Resulü (s.a.v.), zaman itibariyle kıyametle münasebetini ifade ederken işaret ve orta parmağını göstererek “Ben ve kıyamet bu iki parmak gibi bir birine mukterin olduğu halde peygamber gönderildim” [99] buyurdu. Efendimiz bu beyanıyla kıyamete ne kadar yakın olduğunu ifade etmektedir. Nitekim Kur’an da “Kıyamet yakalaştı” [100], “Muhakkak kıyametin alametleri gelmiştir.” [101] buyurmaktadır.

Hadisenin zihinlerde daha da müşahhaslaşabilmesi için şöyle bir tasavvurda bulanabiliriz: On yaşında ki bir talebe, feraizle alakalı bir meseleyi bildiğinde bu, akranlarına nisbetle çocuğun geniş malumat sahibi olduğuna işaret ederken, Ebu Hanife’nin malumatına nisbetle ölçüye bile girmez.

Kırbaşoğlu’nun tenkit ettiği, bir anlamda ravinin uydurduğunu söylediği hadis-i şerifte Allah Resulü “…femen legiyehu minküm fe’l-yugri’hu minni es-selame” (sizden kim İsa ile karşılaşırsa benden ona selam söylesin) derken, konuştuğu zamanı kendisiyle paylaşanları değil, kıyamete kadar sürecek zaman içerisinde Hz. İsa ile aynı devri paylaşan ümmetini kastetmektedir. Gayesi ise, Müslümanların zihinlerine taptaze bir ahiret mefhumu aşılamaktır.

Allah Resülü’nün selam göndermesini bu çerçevede anlayan eslafımız nüzulü İsa ile alakalı rivayetleri öğretmeye ehemmiyet göstermişlerdir. Kuşaktan kuşağa kesin bir bilgi olarak aktarılabilmesi için de sıbyan mekteblerinde okutulmak için telif edilen akide kitaplarında dahi nüzulden bahsedilmiştir.

Ebu Hureyre -Hz. İsa’nın ineceğinin kesin olduğunu vurgulamak için- karşılaştığı her gence şöyle derdi: “Ey kardeşim oğlu İsa b. Meryem’le karşılaşırsan benden O’na selam söyle”. [102]

Hz. İsa Nereye İnecek?

Hadis-i şeriflerde Hz. İsa’nın ineceği yerle alakalı Dimeşk’ın doğusundaki Beyaz Minare, Beyaz Köprü, Küdüs, Şam, Ürdün veya Müslümanların Ordugahı gibi farklı mekanlardan bahsedilmesi yazara göre metinlerin reddine amir bir başka hususiyettir. [103]

İnilecek yerin neresi olduğu, tahkik edildiğinde görülecektir Kırbaşoğlu’nun iddia ettiği gibi mekan isimleri arasında bir tezat yoktur. Çünkü inme anlamını muhtevi “nezele” fiili sadece semadan yere gelen nesne anlamında kullanılmamaktadır. Yanı sıra konaklamak, uğramak, yerleşmek, oturmak gibi manalarda da müsta’meldir. Buna göre, Hz. İsa ile ilgili hadis-i şeriflerde ‘nezele’ fili ile belirlenen yerlerin bir kısmı Hz. İsa’nın ineceği yer anlamına gelirken, diğerleri farklı gayelerle ziyaret edeceği mekanlardır. ‘Nezele’ filinin farklı anlamları çerçevesinde mekanlar arasında bir tasnif yapmak gerekirse –İbn Kesir’in de dediği gibi- İneceği yerlerin en meşhuru olan ‘beyaz minare’ gökten yeryüzüne inme anlamına, diğerleri ise konaklama ya da uğrama manalarına hamledilebilir. Nitekim Beyt-i Makdis (Kudüs) kelimesinin zikredildiği hadiste ‘nezele’ fiili “’ala” harf-i cerri [104] ile kullanıldığından inmek yerine, uğramak anlamında müsta’meldir. (Allah-u a’lem.)

Hadislerde geçen ‘nezele’ fiilini (ya da benzer anlamlı kelimeleri) Hz. İsa’nın ineceği, sonrada uğrayacağı mekanlar olarak tasnif ederken arab dilinin anlatım tekniklerini gözardı etmemek gerekir. Nitekim arab dilinde bazen bütün zikredilir parça kasdedilir bazen de parça zikredilir bütün öncelenir. Buna göre, Şam, Hz. İsa’nın ineceği bölgenin genel adıdır. Genel ad zikredilip hususi anlam, hususi anlam zikredilip genel mana hedeflenmiştir. Mesela Hacca giden kişi için bölgenin genel adı kast edilerek Hicaza gitti denir. Gerçekte ise hacca giden kişi, bu bütün içerisinde yer alan parça, Mekke’ye gitmiştir. Bu anlatımın tearuzunu düşünmek nasıl doğru değilse Şam ifadesinin bütün-parça münasebetinde de tezat aramak aynı derecede yanlıştır. Bu malumat çerçevesinde yer isimleri mütalaa edildiğinde farklı gibi görülen mekanlar arasında gerçekte tam bir uyum olduğu anlaşılacaktır.[105]

Kırbaşoğlu, Hz. İsa’nın ineceği yerler arasında ki münasebeti anlamak niyetinde olsaydı, bu onun için halledilmez bir işkal olmayacaktı. Ne ki yazar, peşin yanlış kabul ettiği ya da zihninde tasavvur ettiği İslam ile uyuşturamadığı nüzul hakikatini redde azmetmiş, bu yüzden en anlaşılır gerçeği en anlaşılmaz yapıda takdim etmiştir.

Akıl Terazisinde Yok Edilen Mutlak Hakikat

Kendine mahsus usul dairesinde senet sistemini devre dışı bırakan yazarın hadisleri tahlil etmede tek bir ölçüsü vardır; o da aklını mi’yar kabul edip, metin tenkidi yapmaktır. Ne ki mutlak doğru kabul edilen akıl, hakikati bulmada yetersiz kalmıştır. İşte buyrun Kur’an hakikatiyle çelişen mütalaayı seyredin: “Hz. İsa’nın nefesi, gözünün gördüğü son noktaya kadar erişmekte ve eriştiği insanı öldürmektedir. [106] Bu anlatımın mucize kavramıyla bile izah edilemeyecek kadar ‘mitolojik’ bir nitelik taşıdığı ortadır.” [107]

Cenab-ı Hakk, Kur’an’da Hz. İsa’nın ilahi lütfun bir gereği olarak ölüleri dirilttiğini sarahaten bildirmektedir.[108] Herkesçe malumdur ki diriltmek öldürmekten binlerce kat daha müşkildir. Hatta imkansızdır. İnsan için imkansız olan bir fiil Allah’ın izniyle Peygamber için tahakkuk ederse, imkan dairesinde olan bir ameliye niçin gerçekleşmesin? Akıl ölçeğinde bakıldığında insanın diriltilmesi mühaldir fakat buna rağmen hakikattir; Hz. İsa diriltmiştir. Şimdi aynı mantıktan hareketle Peygamber’in bu en bedihi mucizesine de mitoloji mi denecek? Eğer Hz. İsa’nın ölüleri diriltmesi Kur’an’la değil de mütevatir hadis ile rivayet edilseydi, onların senedi de bir çırpıda reddedilir; akıl ölçeğine münasip olmadığından da metin mitoloji kabul edilirdi.

Bu noktada sözü Büyük Doğu’nun Mimarı’na bırakmak sezadır;

Anlamak yok çocuğum, anlar gibi olmak var.

Akıl için son tavır, saçlarını yolmak var.

ya da;

Sende insan ve toplum sende temel ve bina

Ne getirdin, götürdün bildirdinse amenna.

ya daSözümün dostu fikrimin yabancısı

Yok mu sizin köyde çeken fikir sancısı.

Kırbaşoğlu ‘mitoloji’ dediği hakikatin tevatür derecesine nasıl ulaştığına, ulema nezdinde niçin bu derece kabul gördüğüne gerekçe tayin ederken şunları söyler: “Ortaçağ İslam uleması, bu hadisleri piyasaya sürenlerle aynı veya yakın tarihsel şartlarda yaşadıkları ve o çağda dogmatik ve mitolojik zihniyet egemen olduğu için, bunu gerçekleştirmemiş olabilir.” [109]

İslam’ın erken asırlarında yaşayanları mitoloji kurbanları olarak niteleyen kişi bir ilahiyat profesörüdür. Eğer Profesörün söylediği gibi, Hz. İsa’nın bakışlarının ölüme sebebiyet vermesi ortaçağ zihniyetin bir kalıntısı ise, Peygamber’in çamurdan kuş yapıp ona hayat vermesi, ölüleri diriltmesi mitoloji kelimesinin dahi ifadede yetersiz kaldığı bir ameliye olmalıdır. Bu durumda Kur’an’ın bildirdiği bu hakikatler de ortaçağ zihniyetinin bir eseridir mi denilecek?!

Ortaçağ nitelemesinde bulunan yazarın bilinç altında Aydınlanma artığı “İlerlemeci Tarih Anlayışı”nın hakimiyeti vardır. Söz konusu anlayışa göre geriye doğru gidildikçe mitoloji ve dogma artar. Yarın, bu gün ve dünden hep daha ilerdedir. Fakat İslam’da “Dairesel Tarih Tasavvuru”nun hakimiyeti mevcuttur. Buna göre ilerici olmanın gelecek zamanla bir ilişkisi yoktur. Dün, bu günden daha kamildir. Nasıl ışığın kaynağına doğru gidildikçe aydınlık artar tıpkı bunun gibi İslami İlimlerin menbaı Allah Resulü’nün çağına doğru ilerlendikçe de ilmin irtifaı artar.

Hoca, bu tahlillere girişmeden önce mucize bahsini bir daha okumuş olsaydı hakikati anlamada böylesine zorlanmayacaktı. Ne ki bildiğini zannetmesi onu en bedihi hakikati anlama bahtiyarlığından dahi alıkoymuştur.

“YABANCI KAYNAKLAR”

Kırbaşoğlu, yanlış yere merdiven dayadığından ne kadar yukarıya çıkarsa hakikatten o kadar uzaklaşmaktadır. Nitekim isnad ve metin tahlillerinde kısmi tenkitlerde bulunurken, yabancı kaynaklar başlığı altında bütünüyle hadisleri reddeder. Problemli olduğunu söylediği merviyyatın Yahudi ve Hristiyan kültürü başta olmak üzere, çevre kültürlerden etkilenerek ortaya çıktığını iddia eder; Hz. İsa’nın Deccal’i öldürmesi, adaletle hükmetmesi, yeryüzüne güvenin hakim olması; arslanların develerle, kaplanların ineklerle, kurtların koyunlarla bir arada yaşaması şeklindeki anlatımların m. ö. vııı. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen Ben-i İsrail peygamberlerinden İşaya’nın kitabındaki kurtarıcı Mesih hakkındaki malumatla benzerlik arz ettiğini “söz konusu hadislerin İşaya kitabının ifadelerinin Hz. Peygamber’e izafe edilmesinden başka bir şey olmadığını” [110] söyler.

Allah Resülü’nün tebliğ ettiği hakikat bir yönüyle Hz. Adem’e bir yönüyle de kıyamete uzanır. Kur’an-ı Hakim’de Hz. İbrahim’den Müslüman olarak bahs edilmesi, semavi dinlerdeki bir çok hakikatin değişmeden İslam’da da var olması, ilahi bütün dinlerin İslam üst başlığında cem edilmesi, İlahi hitabın esas itibariyle değişmeden bütün zamanlarda aynı kaldığını göstermektedir. Bu yüzden ‘Şer’u men kablena’ (bizden önceki peygamberlerin şeriatı) bir Usul ilkesi olarak tesbit edilmiştir. Nitekim Kur’an’ı Hakim bu bapta şöyle demektedir: “Sana ancak senden önceki peygamberlere söylenenler söylenmektedir.” [111]

Kur’an, İslam’ın bir çok hususta önceki semavi dinlerle müştereklerinin olduğunu bu yüzden belli kriterle ‘Şer’u men keblena’nın meşru addedildiğini ihsas eder. Bu yüzden nüzülü İsa hakikati’nin önceki kitaplarda mevcut olması, meselenin tarihselliğine değil evrenselliğine işaret eder. Madem ki önceki kitaplar da bozulmamış halleriyle ilahidirler, o halde itikadi ve ihbari hükümlerinde Kur’an ve Sünnet’le benzerlik arz edilebilmelidirler. Çünkü her ikisinin de kaynağı aynıdır. Şu da bilinmelidir ki; Mesih ile alakalı bir takım malumatın önceki medeniyetlerde yer almasını nüzulü İsa meselesinin reddine sebep kabul etmek, müşrikler de önceden yapıyordu diye Kabe’yi Muazzama’yı tavaf etmeyi gayri meşru addetmeye benzer. Nasıl ki Allah Resülü Mekke’lilerden gördüğünden dolayı değil, Allah Teala’nın kadim emrinin bir tekrarı olarak tavaf etti ve etmeyi emretti ise, Mesih ile alakalı malumatı da tamamen ilahi menşeli bir bilgi olarak bildirmiştir. Hakikat bu minval üzere iken, hadisleri İşaya kitabına isnat etmek yazarın İslam’ın kaynak meselesiyle alakalı ciddi krizler yaşadığını göstermektedir.

***

Bir tarafta Hz. İsa’nın inişiyle alakalı mütevatir hadisler ve onların zaruri bilgi ifade ettiğini söyleyen alimler diğer tarafta ise Kırbaşoğlu; yani temkin ve ihtiyattan bahsedip harcı alem tedkikat [112] ile top yekün Sünnet ve Cemaat Alimlerini cehalet, taklit ve bağnazlıkla itham eden büyük müteceddit...

Gerçeğe aykırı istidlallerde bulunan sonra da onlar üzerine hüküm bina eden yazar, bahse konu makalesiyle Hz. İsa’nın inmesini inanç alanından çıkardığını düşünür. Açtığı aydınlık yolda(!) bütün müşkiller çözülecek, bundan böyle kimse çıkıp ta nüzül-ü İsa’nın akidevi bir mesele olduğunu söyleyemeyecektir. Ez cümle der ki: “Yüzyıllarca Hz. İsa’nın inebileceğini kabul eden, bir beklenti içerisine giren, konuyu ciddiye alarak pek çok eser yazan İslam ulemasının bu incelememizde işaret edilen problemlere bakarak, konuyla ilgili rivayetleri artık ciddi bir delilmişçesine sunmaktan da vazgeçmeleri gerektiğine inanıyoruz.” [113]

Hz. İsa’nın inmesini imkan ve vuku’ bağlamında değerlendiren yazar, vuku’ için kesin deliller arar, ayetlerin açık delaletlerini mütevatir hadislerin tanıklığını, icmanın mevcudiyetini tamamen indi kriterlerle reddeder. Hz. İsa’nın inmesinin ‘imkan’ı için Allah Teala’nın Hakim oluşunun arkasına sığınır. Ona göre, Hz. İsa’nın göğe çıkarılıp tekrar indirilmesi Sünnetullah çerçevesinde değerlendirildiğinde Allah Telaa’nı Hakim oluşuyla pek de bir uygunluk arz etmemektedir.

Yazarın mantığı dikkate alınırsa birçok hakikat hurafeye dönüşür. Nitekim Sünnetullah insanların babalarının olmasını amirdir. Fakat Kur’an’ın açık şehadetiyle Hz. İsa’nın babasız olduğu müsellemdir. Bu durumda Sünnetullah’a aykırı diye Hz. İsa’nın babası olmalıdır mı denilecek?!

Yazar, doğru bilgiye ulaşmayı arzuluyorsa öncelikli olarak mu’cizenin ne olduğunu bir daha tedkik etmelidir. Madem mu’cize Allah Tela’nın alışılmışı değiştirerek [114] küfre karşı peygamberlerinin ellerini kuvvetlendirmesidir. O takdirde, İbrahim’in ateşte yanmaması, Musa’nın Nil’i geçmesi, Hz. İsa’nın ikinci defa yeryüzüne gelmesi Cenab-ı Hakk’ın Hakim oluşunun bir gereği olarak telakki edilmelidir.

Her bir mu’cizede Hakim sıfatının onlarca tecellisi mündemiçtir. Nitekim Hz. İsa’nın göğe çıkartılıp tekrar indirilmesi, Onu öldürdüklerini iddia eden Yahudilerin yalanını çürütecek ve Hristiyanların batıl davalarında ki sahteliği ortaya çıkaracaktır. [115]

SONUÇ

Hz. İsa gelecek ve İslami diriliş onunla taçlanacak. Onun gelmesiyle insanların uhdesindeki kulluk vazifesi ortadan kalmayacak. Yine her mükellef, kendi hususi dünyasında sorumluluğunu ifa edecektir. Nitekim Sünnet ve Cemaat anlayışına mensub hiçbir meşreb, Hz. İsa gelecek diye çözüm bekleyen meselelerini tehir etmemiştir. İslam ümmetinin madden en güçlü olduğu yıllar itibariyle yazılan itikadi eserlerde ihtilafsız ve istisnasız nüzül hakikati işlenmiştir. Öyle ki sibyan talebelerine dahi Hz. İsa’nın ineceği öğretilmiştir. Fakat kimse Hz. İsa gelecek diye yapması gerekenleri terk etmemiştir.

Hz. İsa çocukken konuşmuş, annesinin beraetine sebep olmuştu. Kıyametin arefesinde tekrar konuşacak; Bu defa İslam’ın değişmeden değiştirebileceğini ilan ve isbat edecektir. Allah Resülü’nün Şeriatıyla amel edecek olması da Sünnet’e ittibayı gereksiz gören mütecedditlere verilen peygamberce bir ders olacaktır.

Hz. İsa’nın yeniden yeryüzüne gelmesi –iddia edildiği gibi- ‘toplumsal talepleri gerçekleştirmek’ gibi bir gayeye değil, mutlak hakikatin mahşeri Kur’an ve Onun tercümanı Sünnet’e dayanmaktadır. Eğer ihtiyaç bu hakikatin vücuduna sebep olsaydı, İslam milletinin madden dünyanın en güçlü medeniyeti olduğu yıllarda telif edilen eserlerde nüzulü İsa yer almazdı.

Ayetlerin sarahaten delaleti ve hadislerin tevatür derecesine ulaşması nüzulün “Zarurat-ı Diniyye”den kabul edilmesine ve bu kabul çerçevesinde iman edilmesi zorunluluk arz eden hususlardan addedilmesine medar olmuştur.

İnsanlık tarihinde yer alan bazı hususi oluşumların oturup Mesih beklemesine bakarak İslam’ın nüzulü İsa hakikatini inkar etmek, iki çarpı iki Moskova’da da dört ediyor diye bu riyazi hakikati reddetmeye benzer. Hz. İsa’nın geleceği Kur’an ve Sünnet’in şehadetiyle öylesine muhkem olmuştur ki riyazi kat’iyet bile onun yanında sönük kalmaktadır.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Hayri Kırbaşoğlu, Hz. İsa’yı Gökten İndiren Hadislerin Tenkidi, İslamiyat Dergisi, Ankara, Ekim-Aralık 2000, III, sy. IV, s. 166.

[2] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 147.

[3] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 148.

[4] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 148.

[5] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 148.

[6] Muhammed Zahid Kevseri, Nazra ‘Abira fi Meza’imi men Yünkiru Nuzüle ‘İsa (a.s.) Kable’l-Ahira, Kahire, 1987, s. 91.

[7] Zemahşeri, Esâsu'l-Belâğa, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1989, s. 684; Ayrıca bkz. Muhammed Said Ramazan el-Buti, Kübra’l-Yakiniyyati’l-Kevniyye, Dımeşk, 1993, s. 329.

[8] Mes’ud b. Ömer Sa’duddin Teftazani, Muhtesaru’l-Meani, İstanbul, ty., s. 327; Abdulaziz Atik, ‘İlmu’l-Meani el-Beyan el Bedi’, Beyrut, ty., s. 333.

[9] Bkz. ‘Atik, a.g.e., s. 334; Ali el-Carım, Muhammed Emin, el-Belağatu’l-Vazıha, Mısır, 1975, s.70.

[10] Kur’an, Nisa(5): 159.

[11] Buti, a.g.e., s. 324.

[12] Kur’an, Zuhruf(43): 61.

[13] Kur’an, Al-i İmran(3): 46: Ayrıca bkz. Maide(5): 110.

[14] Kehl ile alakalı daha farklı tayinler için bkz. Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Beyrut, 1994, XI, 600.

[15] Benzer anlamlar için bkz. Muhammed b. Ömer Fahruddin Razi, Mefatihu’l-Gayb, Beyrut, 1990, VIII, 46; Abdullah Muhammed b. Ahmed Kurtubi, el-Cami’u li Ahkami’l-Kur’an, Beyrut, 2000, IV, 58; Muhammed b. Yusuf Ebu Hayyan, el-Bahru’l-Muhid, Beyrut, 1993, II, 483.

[16] Kur’an, Nahl(16): 44.

[17] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 148.

[18] Ebu Hayyan, a.g.e., II, 497.

[19] Kevseri, a.g.e., s. 135.

[20] Abdulaziz Ahmed Buhari, Keşfu’l-Esrar an Usuli’Fahri’l-İslam el-Bezdevi, Beyrut, 1991, III, 440 vd.

[21] Kur’an, Bakara(2): 143.

[22] Kevseri, a.g.e., s. 143.

[23] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 148.

[24] Kevseri, a.g.e., s. 69.

[25] Misfir b. Gurmullah ed-Dümeyni, Hadiste Metin Tenkidi Metodları, (ter. İ. Çelebi, A. Bebek, A. Yücel), İstanbul, 1997, s. 11.

[26] Daniel Brown, İslam Düşüncesinde Sünneti Yeniden Düşünmek, (ter. S. Kızılkaya, S. Özer), Ankara, 2002, s. 139.

[27] Brown, a.g.e., s. 139.

[28] ed-Dümeyni, a.g.e., s. 55.

[29] Kur’an, Talak(65): 1.

[30] Müslim, Talak, 46.

[31] Şihabuddin Ahmed b. Muhammed İbn Hacer Askalani, Fethu’l-Bari, Beyrut, 1998, IX, 397.

[32] Kur’an, Talak(65): 6.

[33] Müslim, Hayız, 59.

[34] Örnekler için bkz. Muhammed b. Abdilbaki ez-Zürkani, Şerh-u’l-Manzumeti’l-Beykuniyye, Beyrut, 1999, s. 196 vd.

[35] Muhammed Enver Şah el-Keşmiri, et-Tasrih bima Tevatere fi Nüzuli’l-Mesih, Kahire, 1982.

[36] el-Keşmiri, a.g.e., (Abdul Fettah Ebu Ğudde’nin takdiminden), s.7.

[37] el-Keşmiri, a.g.e., s. 6.

[38] el-Keşmiri, a.g.e., s. 29.

[39] Kadim usulde eğitime devam eden medreselerde şöyle bir söz mütedaveldir: “La te’huzi’l-Kur’an’e min mushafiyyin ve la’l-Hadise min sahafiyyin” (Kur’an’ı şeyh ve kurralara gitmeden kendiliğinden okuyan kişiden öğrenme, Hadisi de muhaddisler olmaksızın kendiliğinden kitaplardan öğrenenlerden alma!).

[40] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 149.

[41] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 150.

[42] Hayreddin Zirikli, el-A’lam, Kahire, 1954, II, 301.

[43] Hakim, Müstedrek, III, 584.

[44] Hakim, Müstedrek, III, 583.

[45] Hakim, Müstedrek, III, 585.

[46] Hakim, Müstedrek, III, 586.

[47] Buhari, Enbiya, 50; Ebu Davud, İlim, 11.

[48] Kevserî, a.g.e.., s. 49.

[49] Buhari (Ayni Şerh-i İle birlikte), İlim, II, 231.

[50] Şemsuddin Muhammed Ahmed ez-Zehebi, Siyer-u ‘Alami’n-Nübela, Beyrut, 1998, III, 189.

[51] ez-Zehebi, a.g.e., III, 191.

[52] İbn Hacer, el-İsabe fi Temyizi’s-Sahabe, Beyrut, 1995, II, 39.

[53] İzzuddin İbn Esir, Usdu’l-Ğabe, Beyrut, ty. I, 706.

[54] ez- Zehebi, a.g.e., III, 169.

[55] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 150.

[56] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 151.

[57] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 151.

[58] Eser için bkz. Şafii, el-Ümm, VII, 87 vd.

[59] Bkz. Ebu’l-Ferec İbn Nedim, el-Fihrist, Beyrut, 2002, s. 344.

[60] Ebu Hanife Nu’man b. Sabit (oğlu Hammad’ın rivayet ettiği nüsha), el-Fıkhu’l-Ekber, (Aliyyu’l-Kari Şerh-i ile birlikte),Beyrut, 1984, s. 166.

[61] Kevseri, a.g.e., s. 119-120.

[62] Yahya Murad, Mu’ceu Teracim-i ‘Alami’l-Fukaha, Beyrut, 2004, s. 188.

[63] Abdullah b. Muhammed b. es-Sıddık el-Haseni, ‘Akidet-u Ehli’l-İslam fi Nüzul-i ‘İsa, ‘Alemü’l-Kütüb, Beyrut, 1987, s. 20.

[64] Muhammed b. Resul el-Berzenci, el-İşa’a li Eşrati’s-Saa’a, Beyrut, 2002, s. 133.

[65] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 152.

[66] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 153.

[67] Edvard Said, Oryantalizm, (ter. Selahattin Ayaz), Pınar Yayınları, İstanbul, 1999.

[68] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 166.

[69] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 153.

[70] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 154.

[71] el-Keşmiri, a.g.e., s. 272.

[72] el-Keşmiri, a.g.e., s. 294.

[73] Ali el-Kari, Şerh-u Şerh-i Nuhbeti’l-Fiker, Beyrut, ty, s. 605;Tahhan, a.g.e., s. 130.

[74] Abdulâli Muhammed b. Nizameddin Muhammed Leknevi, Fevâtihu’r-Rahemut bi Şerh-i Müsellemi’s-Subût, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2002, II, 233.

[75] Tahhan, a.g.e., s. 131.

[76] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 154.

[77] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 154, (7 nolu dipnot).

[78] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 157.

[79] Bkz. Kevseri, a.g.e., s. 120; Ayıraca bkz. Ebu Bekir Sifil, İslam ve Modern Çağ-1, İstanbul, 2004, s. 89-90.

[80] Bkz. İşraf: Mani’ b. Hammad el-Cüheni, el-Mevsu’etu’l-Müyessere fi’l-Edyan-i ve’l-Mezahib, Riyad, 2003, I, 66 vd.

[81] el-Cüheni, a.g.e., I, 417.

[82] el-Keşmiri, a.g.e., s. 43.

[83] Muhammed Ebu Zehra, Mukaddimatu’l-İmami’l-Kevseri, Dımeşk, 1997, s. 12-16.

[84] Vehbe Zuhayli, Usulu’l-Fıkhi’l-İslami, Beyrut, 1998, I, 452.

[85] el-Kari, a.g.e., s. 163.

[86] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 157.

[87] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 158.

[88] Bedruddin Ebu Muhammed Ahmed el-Ayni, ‘Umdetu’l-Kari Şerh-u Sahihi’l-Buhari, Beyrut, 2001, XII, 49-50.

[89] Ayni, a.g.e., XII, 50.

[90] Kur’an, Tevbe(9): 29.

[91] Cizyeyi düşüren sebepler için bkz. Abdullah b. Ahmed b. Kudame, el-Muğni ‘ala Muhtasari’l-Hıraki, Beyrut, 1994, VIII, 349 vd.

[92] el-Keşmiri, a.g.e., s.179.

[93] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 158.

[94] Kur’an, Kehf(18): 9 vd.

[95] Kur’an, Kehf(18): 83 vd.

[96] Kur’an, İsra(17): 85.

[97] Kur’an, Lokman(31): 27.

[98] Ayni, a.g.e., II, 300.

[99] Buhari, Rigag/81: 6503; Tefsiru’l-Ku’an/65: 4936; Ayrıca bkz. Ayni, a.g.e., XIX, 398.

[100] Kur’an, Kamer(54): 1.

[101] Kur’an, Muhammed(47): 18.

[102] el-Keşmiri, a.g.e., (Abdulfettah Ebu Ğudde’nin takdim yazısı), s. 8.

[103] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 158.

[104] İbn Mace, Sünen, II, 1361.

[105] Sifil, Nüzulü İsa, Milli Gazete, 2 Ekim, 2004.

[106] el-Keşmiri, a.g.e., s. 116-117.

[107] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 159.

[108] Kur’an, Al-i İmran(3): 49.

[109] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 159.

[110] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 163-164.

[111] Kur’an, Fussilet(41): 43.

[112] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 163.

[113] Kırbaşoğlu, a.g.m., s. 167.

[114] Teftazani, Şerhu’l-Mekasıd, Beyrut, 2001, III, 273.

[115] el-Keşmiri, a.g.e., s. 94

İhsan ŞENOCAK

İnkişaf Dergisi, 4.Sayı

***

HZ. İSA YERYÜZÜNE İKİNCİ KEZ GELECEK

çarmıha gerilmesi olayı Harun Yahya Hıristiyan inancı Hz. isa (a.s.) incilin tahrifi isa'nın gökten inmesi islam'ın hakimiyeti Kuran Kuran ayetleri Muharref inciller

Muharref İncil'de yazanların aksine, Hz. İsa, çarmıha gerilmemiş, yani Romalıların kurduğu tuzağın bir sonucu olarak öldürülmemiştir. Rabbimiz onların bu tuzaklarını bozmuş, Romalılar başka birini Hz. İsa zannetmişlerdir. Allah Hz. İsa'yı Kendi Katına almıştır.

Kuran ve İncil açıklamaları arasında, Hz. İsa'nın yeryüzünden ayrılışı hakkında önemli bir fark olmasına rağmen, Hz. İsa'nın Allah Katına alındığı ve kıyamet kopmadan önce bir kez daha geri dönüp dünyada gerçek dini hakim kılacağı konusunda büyük bir benzerlik vardır. Kuran'da karşılaştığımız deliller ve Peygamber Efendimiz (sav) tarafından haber verilen hadisler, Hz. İsa'nın ikinci defa yeryüzüne geleceğini doğrulamaktadır.

Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci kez geleceği konusu Kuran'da çok açık olarak bildirilmiştir. Pek çok ayette bu konu ile ilgili kesin ifadeler bulunmaktadır. Kuran'da bildirilen bu deliller şu şekildedir:

1. Delil

"... sana uyanları kıyamete kadar inkara sapanların üstüne geçireceğim..."

Hz. İsa'nın ikinci kez yeryüzüne geleceğine dair işaretler taşıyan ayetlerden ilki Al-i İmran Suresi'nin 55. ayetidir:

Hani Allah, İsa'ya demişti ki: "Ey İsa, doğrusu seni Ben vefat ettireceğim ve seni Kendime yükselteceğim, seni inkar edenlerden temizleyeceğim ve sana uyanları kıyamete kadar inkara sapanların üstüne geçireceğim. Sonra dönüşünüz yalnızca Bana'dır, hakkında anlaşmazlığa düştüğünüz şeyde aranızda Ben hükmedeceğim. (Al-i İmran Suresi, 55)

Allah kıyamete kadar inkar edenlere üstün gelen ve Hz. İsa'ya gerçekten tabi olan bir grubun varlığından söz etmektedir. Hz. İsa hayatta iken ona uyanların sayısı çok azdı. Ve onun Allah Katına yükselişinin ardından da hızla dinde dejenerasyon başladı. Sonraki iki yüzyıl boyunca da, Hz. İsa'ya iman edenler (İseviler) şiddetli baskılara maruz kaldılar. Üstelik İsevilerin hiçbir siyasi gücü de bulunmamaktaydı. Bu durumda geçmişte yaşayan Hıristiyanların, inkar edenlere üstün geldiklerini ve bu ayetin onlara baktığını söyleyemeyiz.

Günümüzde ise Hıristiyanlığın özünden uzaklaştığını, Hz. İsa'nın anlattığı hak dinden farklı bir dine dönüştüğünü görürüz. Hıristiyanlar arasında Hz. İsa'nın Allah'ın oğlu olduğu şeklindeki (Allah'ı tenzih ederiz) sapkın inanç benimsenmiş ve teslis inancı (üçleme; Baba, oğul, kutsal Ruh) asırlar önce kabul edilmiştir. Bu durumda, dinin aslından iyice uzaklaşmış olan günümüz Hıristiyanlarını da Hz. İsa'ya uyanlar olarak kabul edemeyiz, çünkü Allah, Kuran'ın birçok ayetinde "üçleme"ye inananların inkar içerisinde olduklarını bildirmiştir:

Andolsun, "Allah üçün üçüncüsüdür" diyenler küfre düşmüştür. Oysa tek bir İlah'tan başka İlah yoktur... (Maide Suresi, 73)

Bu durumda "sana uyanları kıyamete kadar inkara sapanların üstüne geçireceğim" ifadesi açık bir işaret taşımaktadır. Hz. İsa'ya uyan ve kıyamete kadar yaşayacak olan bir topluluk olması gerekmektedir. Böyle bir topluluk, kuşkusuz Hz. İsa'nın yeryüzüne tekrar gelişiyle ortaya çıkacaktır. Ve tekrar dünyaya gelişi sırasında bu kutlu insana tabi olanlar, kıyamete kadar inkar edenlere üstün kılınacaktır.

2. Delil

"... ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur..."

Nisa Suresi'nin 156-158. ayetlerinin arkasından Allah, 159. ayette şöyle buyurmaktadır:

Andolsun, Kitap Ehlinden, ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur. Kıyamet günü, o da onların aleyhine şahit olacaktır. (Nisa Suresi, 159)

Yukarıdaki ayette yer alan "ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur" ifadesi oldukça dikkat çekicidir. Bu cümlenin Arapça karşılığı şu şekildedir: "... ve in min ehlil kitabi illa leyüminenne bihi kable mevtihi"

Burada bazı tefsirciler "o" zamirinin Hz. İsa yerine Kuran'a baktığını düşünmüşler ve ayete Kitap Ehlinin ölmeden Kuran'a iman edeceği şeklinde bir yorumda bulunmuşlardır. Oysa bu ayet öncesindeki iki ayette de "o" zamiri tartışmasız bir biçimde Hz. İsa için kullanılmıştır:

Nisa Suresi, 157. ayet:

Ve: "Biz, Allah'ın Resulü Meryem oğlu Mesih İsa'yı gerçekten öldürdük" demeleri nedeniyle de (onlara böyle bir ceza verdik.) Oysa onu öldürmediler ve onu asmadılar. Ama onlara (onun) benzeri gösterildi. Gerçekten onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, kesin bir şüphe içindedirler. Onların bir zanna uymaktan başka buna ilişkin hiçbir bilgileri yoktur. Onu kesin olarak öldürmediler.

Nisa Suresi, 158. ayet:

Hayır; Allah onu Kendi'ne yükseltti. Allah üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir.

Bu ayetlerin hemen arkasından gelen ayette kullanılan "o" zamirinin Hz. İsa'dan başka bir varlığı kastettiğinin hiçbir delili yoktur.

Nisa Suresi, 159. ayet:

Andolsun, Kitap Ehlinden, ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur. Kıyamet günü, o da onların aleyhine şahit olacaktır.

Diğer taraftan ayetin ikinci cümlesinde yer alan "Kıyamet günü, o da onların aleyhine şahit olacaktır" ifadesi de oldukça önemlidir. Kuran'da kıyamet günü insanın dilinin, ellerinin ve ayaklarının (Nur Suresi, 24, Yasin Suresi, 65), işitme, görme duyularının ve derilerinin (Fussilet Suresi, 20-23) kendi aleyhlerine şahitlik edecekleri bildirilmektedir. Kuran'ın şahitliği ile ilgili ise hiçbir ayet yoktur. İlk cümlenin -cümle yapısı olarak veya ayetlerin ardarda gelişi açısından herhangi bir delil bulunmamasına rağmen- "Kuran"ı ifade ettiği kabul edilirse, ikinci cümlede yer alan "o" zamirinin de Kuran'a işaret ettiği iddia edilmiş olur. Oysa Allah Kuran'da bizlere bu konuyla ilgili herhangi bir bilgi vermemiştir. (En doğrusunu Allah bilir)

Kuran ayetlerine baktığımızda aynı zamirin, Kuran'a işaret ettiği durumlarda, (Tarık Suresi, 13, Tekvir Suresi, 19, Neml Suresi, 77 ve Şuara Suresi, 192-196'da olduğu gibi) ayetin öncesinde ya da sonrasında mutlaka Kuran'dan bahsedildiğini görürüz. Ayetin öncesinde, sonrasında veya ayetin içinde Kuran'dan bahsedilmiyorsa, bu ayetin Kuran'ı tarif ettiğini söylemek yanlış olabilir. Ayet çok açık bir biçimde Hz. İsa'ya inanılmasından ve onun inananlara şahit olmasından bahsetmektedir.

Ayetin manası hakkında belirteceğimiz ikinci nokta ise "ölümünden önce" ifadesinin yorumu ile ilgilidir. Bazıları bu ifadenin "Kitap Ehlinin kendi ölümlerinden önce" inanması anlamında olduğunu düşünmektedirler. Bu yoruma göre Kitap Ehlinden olan her kişi kendisine ölüm gelmeden Hz. İsa'ya mutlaka iman edecektir. Oysa Hz. İsa döneminde Kitap Ehli tanımlamasına dahil olan Yahudiler ona iman etmemekle kalmamış, onu öldürmek için tuzak kurmuşlardır. Daha sonra da onu öldü sanıp inkarlarını sürdürmüşlerdir. Aynı durum bugünkü Yahudiler için de geçerlidir, çünkü onlar Hz. İsa'yı peygamber olarak kabul etmemektedirler. Bugüne kadar Hz. İsa'ya iman etmemiş milyonlarca Ehli Kitap Yahudi yaşamış ve Hz. İsa'ya iman etmeden ölmüştür. Dolayısıyla ayette söz konusu olan Kitap Ehlinin değil, Hz. İsa'nın ölümüdür. Sonuç olarak, ayetlerin bizlere gösterdiği gerçek ise şudur: "Hz. İsa ölmeden önce tüm Ehli Kitap ona iman edecektir".

Ayet gerçek manasıyla ele alındığında ise çok açık gerçeklerle karşılaşırız.

Birincisi, ayette gelecekten bahsedildiği açıktır, çünkü Hz. İsa'nın ölümü söz konusudur. Oysa o ölmemiş Allah Katına yükselmiştir. Hz. İsa dünyaya yeniden gelecek ve her insan gibi yaşayıp ölecektir. İkincisi Hz. İsa'ya tüm Ehli Kitabın iman etmesi söz konusudur. Bu da henüz gerçekleşmemiş ancak kesin olarak gerçekleşeceği bildirilen bir olaydır. Dolayısıyla buradaki "ölümünden önce" ifadesinin işaret ettiği kişi Hz. İsa'dır. Kitap Ehli onu görüp bilecek, ona yaşarken ilerleyen satırlarda detaylı olarak anlatılacağı gibi Müslüman olarak itaat edecek ve Hz. İsa da onların durumlarıyla ilgili ahirette şahitlik edecektir. (Doğrusunu en iyi Allah bilir.)

3. Delil

"Şüphesiz o, kıyamet-saati için bir ilimdir..."

Hz. İsa'nın yeniden yeryüzüne döneceği ile ilgili bir başka ayet de Zuhruf Suresi'nin 61. ayetidir. Bu surenin 57. ayetinden itibaren Hz. İsa'dan bahsedilir:

Meryem oğlu (İsa) bir örnek olarak verilince, senin kavmin hemen ondan (keyifle söz edip) kahkahalarla gülüyorlar. Dediler ki: "Bizim ilahlarımız mı daha hayırlı, yoksa o mu?" Onu yalnızca bir tartışma-konusu olsun diye (örnek) verdiler. Hayır, onlar 'tartışmacı ve düşman' bir kavimdir. O, yalnızca bir kuldur; kendisine nimet verdik ve onu İsrailoğullarına bir örnek kıldık. Eğer Biz dilemiş olsaydık, elbette sizden melekler kılardık; yeryüzünde (size) halef (yerinize geçenler) olurlardı. (Zuhruf Suresi, 57-60)

Bu ayetlerin hemen arkasından gelen 61. ayette Hz. İsa'nın kıyamet saati için bir ilim olduğu belirtilmektedir:

Şüphesiz o, kıyamet-saati için bir ilimdir. Öyleyse ondan yana hiçbir kuşkuya kapılmayın ve Bana uyun. Dosdoğru yol budur. (Zuhruf Suresi, 61)

Bu ayetin Hz. İsa'nın ahir zamanda yeryüzüne dönüşüne açık bir işaret taşıdığını söyleyebiliriz. Çünkü Hz. İsa, Kuran'ın indirilişinden yaklaşık altı asır önce yaşamıştır. Dolayısıyla bu ilk hayatını "kıyamet saati için bir bilgi" yani bir kıyamet alameti olarak anlayamayız. Ayetin işaret ettiği anlam, Hz. İsa'nın, ahir zamanda, yani kıyametten önceki son zaman diliminde yeniden yeryüzüne döneceği ve bunun da bir kıyamet alameti olacağıdır. (En doğrusunu Allah bilir.)

Bu ayette geçen "O, kıyamet saati için bir ilimdir" ifadesinin Arapça karşılığı şu şekildedir: "İnnehu le ilmun lissaati."

Bu ifadede yer alan "hu" zamirinin "Kuran"a işaret ettiğini söyleyenler vardır. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi Kuran için "hu" -"o" zamiri kullanıldığında mutlaka ayetin öncesinde veya sonrasında veya ayetin içinde Kuran'ı anlatan başka ifadeler de bulunmaktadır. Başka bir konu içinde "hu" zamiri ile Kuran'dan bahsedilmez. Ayrıca bu ayetin öncesindeki ayete bakıldığında, orada da açıkça Hz. İsa kastedilerek o zamiri kullanıldığı görülecektir:

"O, yalnızca bir kuldur; kendisine nimet verdik ve onu İsrailoğullarına bir örnek kıldık." (Zuhruf Suresi, 59)

Bu zamirin Kuran'a işaret ettiğini söyleyenler ise ayetin devamında geçen "Ondan kuşkulanmayın, bana uyun" ifadesini delil olarak gösterirler. Ancak bu ifadenin öncesindeki ayetler tamamen Hz. İsa'dan bahsetmektedir. Bu nedenle "hu" zamirinin bir önceki ayetlerle ilgili olması ve Hz. İsa'yı anlatması daha uygundur. Nitekim büyük İslam alimleri de bu zamiri gerek ayetlere gerekse sahih hadislere dayanarak Hz. İsa olarak açıklamaktadırlar. Elmalılı Hamdi Yazır'ın tefsirinde bu konu şu şekilde açıklanmaktadır:

"Muhakkak ki o saat için bir ilimdir de -saatin geleceğini ölülerin dirilip, kıyam edeceğini bildiren bir delil ve alamettir. Çünkü İsa gerek zuhuru ve gerek emvati ihya (ölüleri diriltme) mucizesi ve gerek emvatın kıyamını (ölülerin kalkışını) haber vermesi itibarıyla kıyametin vaki olacağına bir delil olduğu gibi hadiste varid olduğuna göre eşratı saattendir (kıyamet alametidir)."

4. Delil

"... Ona Kitab'ı, hikmeti, Tevrat'ı ve İncil'i öğretecek..."

Hz. İsa'nın ikinci gelişine işaret eden başka ayetler de şöyledir:

Hani Melekler, dediler ki: "Meryem, doğrusu Allah Kendi'nden bir kelimeyi sana müjdelemektedir. Onun adı Meryem oğlu İsa Mesih'tir. O, dünyada ve ahirette 'seçkin, onurlu, saygındır' ve (Allah'a) yakın kılınanlardandır. Beşikte de, yetişkinliğinde de insanlarla konuşacaktır. Ve O salihlerdendir. "Rabbim, bana bir beşer dokunmamışken, nasıl bir çocuğum olabilir?" dedi. (Fakat) Allah neyi dilerse yaratır. Bir işin olmasına karar verirse, yalnızca ona "ol" der, o da hemen oluverir. Ona Kitab'ı, hikmeti, Tevrat'ı ve İncil'i öğretecek. (Al-i İmran Suresi, 45-48)

Ayette, Allah'ın Hz. İsa'ya, Tevrat'ı, İncil'i ve bir de "Kitab'ı" öğreteceği haber verilmektedir. Bu kitabın hangi kitap olduğu kuşkusuz önemlidir. Aynı ifade Maide Suresi'nin 110. ayetinde de yer almaktadır:

Allah şöyle diyecek: "Ey Meryem oğlu İsa, sana ve annene olan nimetimi hatırla. Ben seni Ruhu'l-Kudüs ile destekledim, beşikte iken de, yetişkin iken de insanlarla konuşuyordun. Sana Kitab'ı, hikmeti, Tevrat'ı ve İncil'i öğrettim..." (Maide Suresi, 110)

Her iki ayette de geçen "Kitap" ifadesini incelediğimizde, bunun Kuran'a işaret ettiğini görürüz. Ayetlerde Tevrat ve İncil dışında gönderilen son hak kitabın Kuran olduğu bildirilmektedir. (Hz. Davud'a verilen Zebur da Eski Ahit'in içindedir) Bunun yanında, yine Kuran'ın bir başka ayetinde, "Kitap" kelimesi, İncil ve Tevrat'ın yanında Kuran'ı ifade etmek için kullanılmıştır:

Allah... O'ndan başka İlah yoktur. Diridir, kaimdir. O, sana Kitab'ı Hak ve kendinden öncekileri doğrulayıcı olarak indirdi. O, Tevrat ve İncil'i de indirmişti. (Al-i İmran Suresi, 2-3)

Kitap kelimesinin Kuran'a işaret ettiği başka bir ayet de şu şekildedir:

Allah Katından yanlarında olan (Tevrat)ı doğrulayan bir Kitap geldiği zaman, -ki bundan önce inkar edenlere karşı fetih istiyorlardı- işte bilip-tanıdıkları gelince, onu inkar ettiler. Artık Allah'ın laneti kafirlerin üzerinedir. (Bakara Suresi, 89)

Öyle ki size, kendinizden, size ayetlerimizi okuyacak, sizi arındıracak, size Kitap ve hikmeti öğretecek ve bilmediklerinizi bildirecek bir elçi gönderdik. (Bakara Suresi, 151)

Bu durumda, Hz. İsa'ya öğretilecek olan üçüncü "Kitab"ın Kuran olduğunu ve bunun da ancak Hz. İsa'nın ahir zamanda dünyaya dönüşünde mümkün olabileceğini düşünebiliriz. Çünkü Hz. İsa Kuran'ın indirilmesinden yaklaşık 600 sene önce yaşamıştı. İlerleyen bölümlerde detaylı olarak göreceğimiz gibi, Peygamber Efendimiz (sav)'in hadislerinde Hz. İsa'nın dünyaya ikinci kez gelişinde İncil ile değil Kuran'la hükmedeceği bildirilmektedir. Bu da ayetteki manaya tam olarak uygun düşmektedir. (Şüphesiz en doğrusunu Allah bilir.)

5. Delil

"Şüphesiz, Allah Katında İsa' nın durumu, Adem'in durumu gibidir..."

"Şüphesiz, Allah Katında İsa'nın durumu, Adem'in durumu gibidir..." (Al-i İmran Suresi, 59) ayeti de Hz. İsa'nın dönüşüne işaret ediyor olabilir. Tefsir alimleri genellikle bu ayetin her iki peygamberin de babasız olma özelliğine, Hz. Adem'in Allah'ın "Ol" emriyle topraktan yaratılması ile Hz. İsa'nın yine "Ol" emriyle babasız doğmasına işaret ettiğine dikkat çekmişlerdir. Ancak ayetin bir ikinci işareti daha olabilir. Hz. Adem cennetten nasıl yeryüzüne indirildiyse, Hz. İsa da ahir zamanda Allah'ın Katından yeryüzüne indirilecek olabilir. (En doğrusunu Allah bilir.)

Görüldüğü gibi Hz. İsa'nın yeryüzüne yeniden döneceğine ilişkin olarak Kuran'da geçen ayetler çok açıktır. Kuran'da diğer peygamberler için bunlara benzer ifadeler kullanılmamıştır. Ancak tüm bu ifadeler, Hz. İsa için kullanılmıştır. Bunun anlamı ise oldukça açıktır.

6. Delil

"...doğduğum gün, öleceğim gün ve diri olarak yeniden-kaldırılacağım gün..."

Kuran'da Hz. İsa'nın ölümünü ifade eden bir diğer ayet ise Meryem Suresi'nde şöyle haber verilmektedir:

"Selam üzerimedir; doğduğum gün, öleceğim gün ve diri olarak yeniden-kaldırılacağım gün de." (Meryem Suresi, 33)

Bu ayet Al-i İmran Suresi'nin 55. ayetiyle birlikte incelendiğinde çok önemli bir gerçeğe işaret etmektedir. Al-i İmran Suresi'ndeki ayette Hz. İsa'nın Allah Katına yükseltildiği ifade edilmektedir. Bu ayette ölme ya da öldürülme ile ilgili bir bilgi verilmemektedir. Ancak Meryem Suresi'nin 33. ayetinde Hz. İsa'nın öleceği günden bahsedilmektedir. Bu ikinci ölüm ise ancak Hz. İsa'nın ikinci kez dünyaya gelişi ve bir süre yaşadıktan sonra vefat etmesiyle mümkün olabilir. (En doğrusunu Allah bilir)

7. Delil

"... beşikte iken de, yetişkin (kehlen) iken de insanlarla konuşuyordun..."

Hz. İsa'nın tekrar dünyaya geleceği ile ilgili bir başka delil ise Maide Suresi'nin 110. ayetinde ve Al-i İmran Suresi'nin 46. ayetinde geçen "kehlen" kelimesidir. Ayetlerde şu şekilde buyurulmaktadır:

"Allah şöyle diyecek: "Ey Meryem oğlu İsa, sana ve annene olan nimetimi hatırla. Ben seni Ruhu'l-Kudüs ile destekledim, beşikte iken de, yetişkin (kehlen) iken de insanlarla konuşuyordun"" (Maide Suresi, 110)

"Beşikte de, yetişkinliğinde (kehlen) de insanlarla konuşacaktır. Ve O salihlerdendir." (Ali İmran Suresi, 46)

Bu kelime Kuran'da sadece yukarıdaki iki ayette ve sadece Hz. İsa için kullanılmaktadır. Hz. İsa'nın yetişkin halini ifade etmek için kullanılan "kehlen" kelimesinin anlamı "otuz ile elli yaşları arasında, gençlik devresini bitirip ihtiyarlığa ayak basan, yaşı kemale ermiş kimse" şeklindedir. Bu kelime İslam alimleri arasında ittifakla "35 yaş sonrası döneme işaret ediyor" şeklinde çevrilmektedir.

Hz. İsa'nın genç bir yaş olan otuz yaşının başlarında Allah Katına yükseldiğini, yeryüzüne indikten sonra kırk yıl kalacağını ifade eden ve İbni Abbas'tan rivayet edilen hadise dayanan İslam alimleri, Hz. İsa'nın yaşlılık döneminin, tekrar dünyaya gelişinden sonra olacağını, dolayısıyla bu ayetin, Hz. İsa'nın nüzulüne dair bir delil olduğunu söylemektedirler.

İslam alimlerinin bu yorumunun isabetli olduğu, söz konusu ayetler dikkatle incelendiğinde kolaylıkla anlaşılmaktadır. Kuran ayetlerine bakıldığında bu ifadenin, yalnızca Hz. İsa için kullanıldığını görürüz. Tüm peygamberler insanlarla konuşup, onları dine davet etmişlerdir. Hepsi de yetişkin yaşlarında tebliğ görevini yerine getirmişlerdir. Ancak Kuran'da hiçbir peygamber için bu şekilde bir ifade kullanılmamaktadır. Bu ifade sadece Hz. İsa için ve mucizevi bir durumu ifade etmek amacıyla kullanılmıştır. Çünkü ayetlerde birbiri ardından gelen "beşikte" ve "yetişkin iken" kelimeleri iki büyük mucizevi zamana dikkat çekmektedirler.

Nitekim İmam Taberi, Taberi Tefsiri isimli eserinde bu ayetlerde geçen ifadeleri şu şekilde açıklamaktadır:

"Bu ifadeler (Maide Suresi, 110), Hz. İsa'nın ömrünü tamamlayıp yaşlılık döneminde insanlarla konuşabilmesi için gökten ineceğine işaret etmektedir. Çünkü o, genç yaştayken göğe kaldırılmıştı"

Bu ayette (Al-i İmran Suresi, 46), Hz. İsa'nın hayatta olduğuna delil vardır ve ehl-i sünnet de bu görüştedir. Çünkü ayette, onun yaşlandığı zamanda da insanlarla konuşacağı ifade edilmektedir. Yaşlanması da ancak, semadan yeryüzüne ineceği zamanda olacaktır."

"Kehlen" kelimesinin açıklamaları da, Kuran'da yer alan diğer bilgiler gibi, Hz. İsa'nın tekrar yeryüzüne gelişine işaret etmektedir. (Doğrusunu en iyi Allah bilir.) Tüm bu anlatılanlar Hz. İsa'nın ahir zaman adı verilen dönemde yeryüzüne tekrar geleceğini ve insanları hak din olan İslama yönelteceğini ortaya koymaktadır. Kuşkusuz bu, Allah'ın iman edenlere büyük bir müjdesi, rahmeti ve nimetidir. İman edenlerin sorumluluğu ise, Hz. İsa'yı en güzel şekilde savunup desteklemek ve onun insanları çağırdığı Kuran ahlakını en güzel şekilde yaşamaktır.

Harun Yahya

*********

Hazret-i İsa ruh ve beden olarak gelecek!

ehli sünnet inancı Hz. isa (a.s.) isa'nın göğe yükselmesi isa'nın gökten inmesi islam alimleri kıyamet alametleri

Geçen hafta yarım kalan, Hazret-i İsa’nın ölmediği, kıyamete yakın ruh ve beden beraber olarak tekrar geleceği hususuna bu hafta da devam etmek istiyorum...

Bu konuda kafalar çok karıştırıldı. İslam alimleri, “Bu hususta icma hasıl oldu, buna inanmayan dinden çıkar” buyurdukları için bu konu doğru itikat açısından önem arz etmektedir.

Hindistan’da yetişmiş büyük İslam alimi Enver Şah Keşmirî (1292-1352 Hicri) Hz. Meryem oğlu Hz. İsa’nın yeniden geleceği hakkında bildirilen bütün hadis-i şerifleri bir araya toplamış. “et-Tasrih bimâ tevâtera fi nuzuli el-Mesih” adını verdiği bir eser vücuda getirmiştir. Kitapta, bu konudaki 100’den fazla mütevatir hadis-i şerife yer verilmiştir

İsa aleyhisselamın ruh ve beden olarak geleceğini haber veren hadisi şeriflerden bazıları:

Hz. Ebu Hureyre’nin rivayetine göre Resûlullah şöyle buyurdu: “Nefsim elinde olana yemin ederim ki, Meryem oğlu İsa, adil bir yönetici olarak aranıza inecektir. Sonra haçı kıracak, domuzu öldürecek ve harbe son verecektir. O zaman servet öylesine bollaşacak ki, hiç kimse onu kabul etmeyecek ve Allah huzurunda bir secdede bulunmak dünya ve içindekilerden daha hayırlı görülecektir. (Buhari: Kitab-ül-Ehâdis’il-Enbiya, Bâbü Nüzûl’i İsa İbn Meryem; Müslim: Bâbü Nüzüli İsa; Ebvâb el-Fiten, Bâbün fi Nüzûli İsa; Müsned-i Ahmed: Merviyyatü Ebi Hureyre)

Hz. Ebu Hureyre’den gelen bir başka rivayet şöyledir: “Meryem oğlu İsa, nüzûl etmedikçe kıyamet kopmayacaktır...” (Buhari, Kitab-ül-Mezâlim, Bâbü Kesris-Salib; İbn Mâce, Kitab-ül-Fiten)

Hz. Ebu Hureyre; Rasûlullah efendimizin (Deccâl’ın zuhuruyla ilgili haberleri zikrettikten sonra) şöyle dediğini rivayet etmektedir: Müslümanların onunla (Deccâl’la) savaşmak üzere hazırlık yapıp, saf bağlayıp ikame’de bulunulduğu sırada nüzûl edecek. Ve Allah’ın düşmanı (yani, Deccâl) onu görür görmez, tuzun suda eridiği gibi erimeye başlayacaktır. Eğer İsa onu kendi haline bırakırsa, öyle eriyip ölecektir. Fakat Allah onu İsa’nın eliyle öldürecek ve İsa mızrağı üzerindeki kanını Müslümanlara gösterecektir. (Mişkât: Kitab ül-Fiten; referans Müslim’edir.)

Ebu Hureyre’nin rivayetine göre Resûlullah şöyle buyurmuştur: “Onunla (yani İsa Mesih ile) benim aramda peygamber yoktur ve o nüzûl edecektir. Şu halde onu gördüğünüzde tanıyın. Orta boylu, açık tenlidir. İki parçalı sarı bir elbise giymiş olacaktır. Saçları adeta üzerinden su damlıyor gibi olacaktır ama ıslak olmayacaktır. İslâm uğruna hasımlarla savaşacak, haçı kıracak, domuzu öldürecek ve cizyeyi kaldıracaktır. Allah İslâm’ın dışındaki tüm ümmetlere son verecek ve Mesih, Deccâl’ı katledecek ve dünyada 40 yıl kalıp ölecek ve cenaze namazını Müslümanlar kılacaktır. (Ebu Dâvud: Kitâb el-Melâhim; Müsned-i Ahmed: Merviyyât-ı Ebû Hureyre).

Abdullah bin Amr bin As, Rasûlullah’ın şöyle dediğini rivayet ediyor: “Deccâl, ümmetin içinde zuhur edecek ve kırk şu kadar yaşayacak. Sonra Allah Meryem oğlu İsa’yı gönderecek. O, Urve bin Mesûd’a çok benzeyecek. Deccâl’ı izleyip öldürecek. Sonra yedi yıl boyunca insanlar o durumda yaşayacak ki iki kişi arasında ne kötü niyet, ne de düşmanlık mevcud olacak.” (Müslim: Zikrü’d-Deccâl)

İmran bin Husayn Resûlullah’ın şöyle dediğini rivayet ediyor: “Ümmetimden daima hak üzere sebat eden ve düşmanları alteden bir grup olacak. Tâ ki Allah’ın hükmü gele ve Meryem oğlu İsa nüzûl ede...” (Müsned-i Ahmed)

Bütün bu hadis-i şeriflerden, İsa aleyhisselamın şahsı manevi olarak değil ruh ve beden beraber olarak geleceği açıkça anlaşılmaktadır. Bu konuda farklı yol tutmak, İslam âlimlerinin söz birliğinden ayrılmak, kötü bir çığır açmak olur.

Türkiye Gazetesi - 16.04.2004

Hz. İsa (A.S.)'nın Nüzulü

ahir zaman alimleri Dr. Ebubekir Sifil ehli sünnet alimleri ehli sünnet itikadı Hayrettin Karaman isa'nın gökten inmesi kıyamet alametleri nüzul-i isa

Son günlerde dudak bükerek izlediğimiz Hasan Mezarcı filmi dolayısıyla Hz. İsa (a.s)'nın nüzulü (kıyamete yakın gökten inmesi) meselesi üzerine bir şeyler söylemek doğrusu pek içimden gelmiyordu. Zira ulema tarafından hakkında -tefsirlerde ve hadis kitaplarıyla bunların şerhlerinde söylenenler bir yana, pek çok müstakil eser yazılmış bulunan böyle bir konu üzerine kelam etmenin "malumu ilam"dan öte bir anlam ifade etmeyeceğini düşünüyordum. Ve düşünüyordum ki, bu mesele hakkında bilgi edinmek isteyen yahut bilgisi olduğu halde kalbine herhangi bir şüphe gelen kimsenin, matbu ve mütedavel kitaplara bakarak arzusuna nail olması ve merakını gidermesi son derece kolaydır.

Ancak Kanal 7'de 28.11.2000 günü izlediğimiz "Haber Saati"ne konuk olan Prof. Dr. Hayreddin KARAMAN hocanın, konuyla ilgili bir soruya verdiği cevapta Hz. İsa (a.s)'nın kıyamete yakın yeryüzüne ineceğini ifade eden herhangi bir Kur'an ayeti bulunmadığını kesin bir dille ifade etmesi ve bu meselede Sünnî akidenin, yalnızca ilgili hadisler üzerine bina edildiğini -diğer itikadî mezheplerin bu meselede Ehl-i Sünnet'e muhalif olduğunu ihsas eder tarzda- söylemesi, konu hakknıda bazı açıklamalar yapılması gerektiğini ortaya koydu. Elimizdeki kaynaklar, saygıdeğer KARAMAN hocanın bu iki noktada söylediklerinin isabetli olup olmadığı noktasında bize şunları söylüyor:

Ehl-i Sünnet Dışındaki Bazı Fırkaların Konu Hakkındaki İnancı

1- Mu'tezile: Kadı Iyâd, Mu'tezile'den ve Cehmiyye'den bazılarının Hz. İsa (a.s.)'nın nüzulüne inanmadıklarını söylemiştir. (1)

Bu ifadenin mefhum-u muhalifi göstermektedir ki, Mu'tezile ve Cehmiyye'nin ekseriyeti Hz. İsa (a.s.)'nın nüzulü konusunda Ehl-i Sünnet ile aynı akideyi paylaşmıştır.

Nitekim meşhur Mu'tezilî müfessir ez-Zemahşerî, 43/ez-Zuhruf, 61. ayeti üzerinde dururken, Hz. İsa (c.s)'nın kıyamete yakın yeryüzüne ineceğini haber veren hadislerden birisini -herhangi bir itiraz serdetmeden- zikreder. (2)

Yine ez-Zemahşerî, konuyla ilgili ayetler üzerinde dururken, bunların Hz. İsa (a.s)'nın nüzulüne delalet ettiğini söyleyenlerin görüşlerini de aktarır ve bunlara herhangi bir itiraz getirmez.(3) Hatta dipnotta işaret ettiğimiz ayetlerden, 4/en-Nisâ, 159. ayetinin tefsiri esnasında şöyle der:

"Burada Ehl-i Kitap'tan, Hz. İsa'ya inanmayan hiç kimsenin kalmayacağının murad edilmiş olması da mümkündür. Şöyle ki; Allah Teala o zaman (Hz. İsa (a.s)'nın nüzul zamanı, E.S) onları kabirlerinde diriltir ve kendilerine, Hz. İsa'nın nüzulünü ve ona indirileni öğretir, bildirir; onlar da imanın kendilerine fayda vermeyeceği o zamanda Hz. İsa'ya iman ederler." (4)

2- İmamiyye: Mehdi konusundaki inançlarının naklî dayanağını teşkil eden rivayetlerin pek çoğunda Hz. İsa (a.s)'nın nüzulü konusu da yer aldığı için bu taife de Hz. İsa (a.s)'nın kıyamete yakın yeryüzüne ineceği inancında Ehl-i Sünnet ile birliktedir.

Şii müfessirlerden et-Tabressî ve et-Tabatabâî'nin, ilgili ayetler üzerinde dururken sergiledikleri tavrı burada örnek olarak zikredebiliriz. (5)

3- Cehmiyye: Kadı Iyâd'ın yukarıda verdiğim ifadesi, Cehmiyye'den sadece "bazılarının" Hz. İsa (as)'nın nüzulü konusunda olumsuz bir kanaate sahip olduklarını göstermektedir. Şu halde fırkanın çoğunluğu bu noktada olumlu kanaate sahip olmalıdır.

Şu halde kıyamete yakın Hz. İsa (a.s)'nın yeryüzüne ineceği inancını "Sünnî geleneğe" ait ve münhasır göstermek isabetli olmasa gerektir.

Hz. İsa (a.s)'nın Diri Olarak Yeryüzünden Kaldırıldığını ve Kıyamete Yakın Tekrar İneceğini İfade Eden Ayetler

Hz. İsa (a.s)'nın, asılmadığını ve öldürülmediğini Kur'an'ı kesin ifadelerinden öğreniyoruz. Yüce Allah şöyle buyurur:

1- "Ve "Biz Allah'ın peygamberi Meryem oğlu Mesih İsa'yı öldürdük" demeleri sebebiyle (kendilerini rahmetimizden kovduk). Halbuki onlar onu ne öldürdüler, ne de astılar. Fakat (öldürülen ve asılan kişi) kendilerine (İsa) gibi gösterildi. Ve şüphe yok ki, onda ihtilaf edenler, ondan dolayı şek içindedirler. Onlar için buna ait, kupkuru bir zanna uymaktan başka hiçbir bilgi yoktur ve onu yakinen (kesin olarak) öldürmüş değildirler. Bilakis Allah onu kendisine yükseltmiştir ve Allah Azîz'dir, Hakîm'dir. Ehl- Kitap'tan hiçbiri hariç olmamak üzere, ölümünden önce andolsun ona mutlaka iman edecek, o da kıyamet günü kendileri aleyhine bir şahit olacaktır." (6)

Bu ayetlerde yer alan "Bilakis Allah onu kendisine yükseltmiştir" ve "Ehl-i Kitap'tan hiçbiri hariç olmamak üzere, ölümünden önce andolsun ona mutlaka iman edecek" ifadeleri hakkında müfessirler çeşitli görüşler ileri sürmüşlerdir.

Ezcümle "Bilakis Allah onu kendisine yükseltmiştir" ifadesinin, Hz. İsa (a.s.)'nın bedeni ve ruhuyla yeryüzünden yükseltildiğini anlatma ihtimali diğerlerine oranla tercihe daha şayan görünmektedir. Zira burada, Hz. İsa (a.s.)'yı öldürdüklerini ileri süren Yahudiler'in bu iddiaları reddedilmektedir. Eğer bu ifadeyi mecazi manada alacak olursak, bu haliyle bu ayet Yahudiler'in bahse konu iddialarını reddeder konumdan çıkacak ve ayetin lafzındaki vurgu anlamsız kalacaktır. Oysa yukarıda meallerini verdiğimiz ayetleri siyak-sibak bütünlüğü içinde ele alacak olursak, Yahudiler'in astığı kişinin, Hz. İsa (a.s) olmayıp, ona benzetilen kişi olduğu, Hz. İsa (a.s)'nın ise öldürülmekten -Allah Teala tarafından yeryüzünden çekilip alınmak suretiyle- kurtarıldığı anlamı net bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

Burada geçen "yükseltme"nin, "Hz. İsa (a.s)'nın makamının yüceltilmesi" şeklinde anlaşılması da mümkün görünmemektedir. Çünkü ölüm veya öldürülme, makamın yükseltilmesine engel değildir. Bir diğer ifadeyle nice peygamberler vardır ki, inkârcılar tarafından öldürülmüşlerdir. Bununla birlikte onlar kadri ve makamı yüce kimselerdir. Şu halde bu ayetin, "Yahudiler Hz. İsa (a.s)'yı öldürmemişlerdir, bilakis Allah Teala onu öldürmek suretiyle kendi katına yükseltmiştir" şeklinde anlaşılması, beraberinde başka soruları getirmektedir:

Siyak-sibak bütünlüğü içinde böyle bir anlam -ayetin lafzındaki vurgu da dikkate alındığında- boşlukta kalmaktadır.

İnkârcılar tarafından öldürülen peygamberleri Allah Teala kendisine yükseltmemiş midir?

Hz. İsa (a.s) gibi "ulu'l-azm" bir peygamber, Yahudiler tarafından öldürülmek istenene kadar kadri ve makamı yüce bir elçi değil miydi?

Buradaki "yükseltme"nin, Hz. İsa (a.s)'nın "ruhunun" yükseltilmesi olarak anlaşılması durumunda, bu durum Hz. İsa (a.s)'ya mahsus olmadığı halde bu ayette niçin böyle vurgulu olarak zikredilmiş olabilir?

Öte yandan yukarıda zikrettiğim "Ehl-i Kitap'tan hiçbiri hariç olmamak üzere, ölümünden önce andolsun ona mutlaka iman edecek" ayeti hakkında da muhtelif görüşler ileri sürülmüştür.Bunlar içinde tercihe şayan görünen, "ölümü" ve "O'na" kelimelerindeki zamirlerin Hz. İsa (a.s)'yı anlattığını benimseyenlerin görüşüdür. Zira bağlam Hz. İsa (a.s) ile ilgilidir ve aynı cümle içindeki zamirlerden birisinin Hz. İsa (a.s)'ya giderken -"ölümünden önce" ifadesindeki zamirin Hz. İsa (a.s)'ya gittiği açıktır- diğerinin başka bir merciye gittiğini söylemek doğru değildir.

2- "İsa onlardan küfrü hissettiği zaman, "Allah için benim yardımcılarım kimdir?" dedi. Havariler "Allah'ın yardımcıları biziz. Allah'a iman ettik ve şahit ol ki, bizler şüphesiz müslümanlarız. Rabbimiz! İndirdiğine inandık ve peygambere tabi olduk. Artık bizleri şahitlerle beraber yaz" dediler. Bununla birlikte hilekârlık yaptılar. Allah da hilelerine hile ile mukabelede bulundu ve Allah, hile yapanların hayırlısıdır. O vakit Allah buyurdu ki, "Ey İsa! Muhakkak seni vefat ettirecek olan benim; seni Bana yükselteceğim ve seni, küfredenlerden temizleyeceğim..." (7)

Bu ayette geçen "Muhakkak seni vefat ettirecek olan benim; seni bana yükselteceğim" ifadesi, Elmalılı merhumun da beyan ettiği üzere müfessirler tarafından yedi-sekiz şekilde tefsir edilmiştir.

Ezcümle bu ayetteki "Müteveffî" kelimesini, kendisinden türediği "vefat" kelimesinin yaygın kullanımını esas alarak "ruhun kabzedilerek bedenden alınması" anlamında "öldürmek" ile tefsir edenlerden bir kısmı, ayette bir takdim-tehir bulunduğunu söylemişlerdir. Buna göre ayetin, "seni önce bana yükselteceği, sonra da kıyamete yakın yeryüzüne indirip bir süre yaşattıktan sonra vefat ettireceğim" şeklinde anlaşılmasını tercih etmişlerdir.

Bir kısmı da buradaki zahir ifadenin, 1. sırada zikredilen 4/en-Nisâ suresinin ilgili ayetleri dikkate alınarak tevil edilmesi gerektiğini söylemişlerdir.

Bahse konu kelimenin "ruhun kabzedilip bedenden alınması" anlamını mecazi olarak ifade ettiğini, lugavi anlamın ise birşeyi ahz ve kabzeylemek olduğunu söyleyenler ise, ayetin "seni öldürmeksizin yeryüzünden alıp bana yükselteceğim" anlamında olduğunu söylemişlerdir.

Nitekim bu ayeti, 1. sırada zikredilen ayet ile birlikte ele aldığımızda bu iki ihtimalin ağır bastığı daha rahat görülecektir.

Öte yandan, buradaki ayetler birlikte düşünüldüğü zaman, Havariler'in hilelerine Allah Teâlâ'nın mukabelede bulunması ve söz konusu hileye rağmen Hz. İsa (AS)'yı öldürecek olanın kendisi olduğunu beyan buyurması; keza bir önceki ayette Hz. İsa (AS)'yı asmadıklarının ve öldürmediklerinin ifade buyurulması şu anlamı hayli güçlendirmektedir: Yahudiler Hz. İsa (AS)'yı öldürmek istediklerinde bu isteklerine nail olamamışlardır; Allah Teâlâ onu diri olarak aralarından çekip almış ve kendisine yükseltmiştir.

Peki Kur'ân'ın ilgili ayetlerinin bütünlüğü içerisinde bu olay nasıl neticelenecektir?

Buraya kadar zikredilen ayetler Hz. İsa (AS)'nın diri olarak yeryüzünden çekildiğini anlatırken, aşağıdaki ayet, bir anlamda olayın devamını vermektedir:

3- "Şüphe yok ki o, kıyamet için bir bilgidir." (8)

Keza daha sonra kaleme alınmış olan meşhur tefsirlerin hemen hepsinde, ayetin bu şekilde de anlaşılabileceğine işaret edilmiştir.

Netice

Buraya kadar söylenenlerden çıkan neticeyi şöyle özetlemek mümkündür:

1- Hz. İsa (a.s)'nın diri olarak yeryüzünden çekilip ind-i ilahîye yükseltildiği ve kıyamete yakın tekrar yeryüzüne indirileceği konusu Kur'an'da geçmemektedir diyebilmek için yukarıdaki ayetlerin "ihtimalen" dahi olsa bu konuya delalet veya işaret etmediklerinin kesin bir şekilde ortaya konması gerekir.

İlgili ayetlerin konuya delalet veya işaretleri konusunda yukarıda kısaca söylenenler, böyle bir kesinliğe varmanın mümkün olmadığını ortaya koymaktadır.

Şu halde muhterem KARAMAN hocanın, meseleyi kesin ifadelerle kestirip atmak yerine, en azından "konuyu böyle anlayanlar da olmuştur" şeklinde bir ifade kullanması daha yerinde olurdu diye düşünüyorum.

2- Madem ki Sünnet Kur'an'ın beyanıdır -saygıdeğer KARAMAN hocanın da bunu böyle düşündüğünü biliyoruz-, o halde Hz. İsa (a.s)'nın ref' ve nüzulü ile ilgili hadisleri -ki tevatür seviyesinde oldukları pek çok alim tarafından ortaya konmuştur- Hz. Peygamber (s.a.v.)'in Kur'an'ın ilgili ayetlerini beyan ve tefsiri, yani O'nun bu konuda Kur'an-ı "anlama biçimi" olarak görmek yanlış olmasa gerektir.

Bu doğruysa, Hz. Peygamber (s.a.v.)'in, pek çok sahabînin ve daha sonra gelen nesiller içinde ekseriyetin Kur'an'ı anlama biçimine ters düşerek "Kur'an'da böyle bir olay yoktur" demek, onların anlama biçimlerini yanlışlamak anlamına gelmez mi?

Bu ayette geçen "ilim" kelimesi, "alem" şeklinde de okunmuş ve birçok müfessir tarafından, Hz.İsa (AS)'nın kıyamete yakın yeryüzüne inecek olmasının, kıyametin alâmetlerinden birisi olduğunu anlatmakla tefsir edilmiştir.

Ayeti böyle anlayanlar arasında İbn Abbâs (RA), Mücâhid, ed-Dahhâk, es-Süddî, Katâde, el-Hasanu'l-Basrî ve İbn Zeyd bulunmaktadır. (9)

Hazreti İsa (AS)'nın kıyamete yakın yeryüzüne ineceği konusunda birkaç gündür bu köşede okuduğunuz seri yazıya, konunun medya gündemindeki yerini muhafaza ediyor oluşu dolayısıyla aşağıdaki hususları bir "tekmile" kabilinden eklemek zaruret oldu.

1- Diyanet İşleri Başkanı Sayın M. Nuri Yılmaz, 2.12.2000 Cumartesi gecesi Kanal 6'da yayınlanan "Ceviz Kabuğu" programına telefon konuğu olarak katıldı ve Hz. İsa (AS)'nın nüzulü konusunun Kur'ân'da geçmediğini, bu konudaki hadislerin ise "haber-i vahid" olduğu gerekçesiyle itikatta delil olamayacağını söyledi.

Konuyla ilgili Kur'ân ayetleri hakkında daha önce -köşe yazısı formatının izin verdiği ölçülerde- özet olarak zikrettiğim hususların maksadı hasıl ettiği kanaatiyle burada ilgili hadislerin durumu hakkında bir hususu tasrih etmek isterim.

Telefon irtibatı karşı taraftan kesildiği için değinmeyi tasarladığım noktaları tam olarak aktarma imkanı bulamadığım söz konusu programda da belirttiğim gibi, konuyla ilgili hadisler "haber-i vahid" değil, "mutevatir"dir.

Aralarında İbn Cerîr et-Taberî, İbn Hacer el-Askalânî, İbn Kesîr, İbn Atıyye el-Endelüsî, Ebu'l-Velîd İbn Rüşd, es-Sefârînî el-Âlûsî, eş-Şevkânî, Muhamed b. Ca'fer el-Kettânî, Muhammed Enverşâh el-Keşmîrî, Muhammed Zâhid el-Kevserî, Abdullah b. Muhammed b. es-Sıddîk el-Ğumârî, Abdülfettâh Ebû Gudde gibi isimlerin bulunduğu ulema bu hususu açıkca belirtmişlerdir.

Bunlardan, konu hakkında müstakil eserler kaleme alanlar da vardır. Ezcümle mezkûr el Keşmîrî, "et Tasrîh bimâ Tevâtere î Nuzûli'l-Mesîh" adını verdiği eserinde -ki konuyla ilgili çalışmalarından sadece birisidir-, 76'sı merfu olmak üzere toplam 101 hadis zikretmiştir.

el-Keşmîrî zikrettiği hadislerden 4'ünün mevzu (uydurma) olduğunu tesbit eden mezkûr eserin muhakkiki Ebû Gudde, onun zikrettiği rivayetlere 10 hadis daha eklemiştir ki, böylece konu ile ilgili merfu hadislerin sayısı -mevzu olan 4 rivayeti ayırarak söylersek- 82'yi bulmaktadır.

Keza yine Ebû Gudde, el-Keşmîrî'nin zikrettiği 25 esere (senedi Hz. Peygamber (SAV)'e ulaşmayan rivayet) 10 eser daha eklemiştir. Böylece konu hakkında Sahabe'den nakledilenlerin sayısı da 35'e çıkmış olmaktadır.

el-Keşmîrî'nin mezkûr eserini esas alarak söylersek bu hadisleri rivayet eden sahabî sayısı 30'dur. Onlardan sonra gelen tabakalardaki ravi adetleri konusunda fikir sahibi olmak isteyenler, adı geçen eseri inceleyebilirler. Bu durumda, konuyla ilgili rivayetlerin "haber-i vahid" olduğunu söylemenin mümkün olmadığı ortadadır.

2- Prof. Dr. Hayrettin Karaman hoca, 3.12.2000 tarihli Yeni Şafak'taki köşesinde, daha önce Kanal 7'deki programda müphem bıraktığı hususları tasrih ederek konu hakkındaki kanaatini belirtti.

Aşağıdaki ifadeler ona ait:

"... Bu durum karşısında kılıcı keskin, hikmet bilgi ve eğitimi sıfır bazı zemane ilahiyatçılarının çıkıp da "Hz. İsa'nın yeniden geleceği, ineceği uydurmadır, İslâm'da yeri yoktur..." demelerinin -şahsî tercih ve yorumlarını açıklama dışında- bir değeri yoktur. Yapılması gereken şey, "Ben İsa'yım" diyen kimsenin iddia ve nitelikleri ile hadislerde bildirilen İsa'nın örtüşüp örtüşmediğini araştırmaktır..."

Burada "Keşke Karaman hoca, Kanal 7'deki programda da meseleyi bu şekilde tavzih etseydi de muhtemel yanlış anlamalara mahal vermeseydi" diye düşünmekten kendimi alamıyorum.

_______________

Dipnotlar:

1- Bkz: "Şerhu'l-Übbî ve's-Senûsî alâ Sahîhi Müslim", IX, 408.el-Kevserî, buradaki "bazıları" ifadesinden kastedilen kişinin el-Cübbâî olduğunu, onun da konu hakkındaki hadislerin tevatür seviyesine ulaştığından haberdar olmadığını, aksi halde böyle bir hususa muhalefet etmeyeceğini söyler. Bkz. "Nazratun Âbira", 43,71.

2- ez-Zemahşerî, "el-Keşşâf", IV, 254

3- Örnek olarak 3/Âl-i İmrân, 55 (I, 360) ve 4/en-Nisâ, 159 (I,576) ayetleri üzerinde dururken söylediklerine bakılabilir.

4- "el-Keşşâf", I, 576-7.

5- Mesela bkz. el-Tabressî, "Mecma'u'l-Beyân", V, 54; et-Tabatabâî, "el-Mizân", V, 134.

6- 4/en-Nisâ, 157-9

7) 3/Âl-i İmrân, 54-55

8) 43/ez-Zuhruf, 61.

9) el-Kurtubî, "el-Câmi", XVI, 70; Ebû Hayyân, "el-Bahru'l-Muhît", IX, 386

Ebubekir Sifil

Milli Gazete

Hz. İsa mı Pavlos mu?

Hıristiyanlar Hz. isa (a.s.) Kamil Eşfak Berki kilise Pavlos teslis inancı

Kilisenin 2000 yıldır sormaktan kaçındığı büyük soruyu artık hıristiyanlar soracaklardır. Kiliseler birleşebilir; yeryüzü siyasî hareketlenmeleri karşısında başlangıçtan beri aralarında mevcut bulunan ihtilafa bir son verme gereği duyabilirler. Karşılıklı jestlerin idaresinde plânlarını yürürlüğe koyabilirler. Bu, Kilise ile hıristiyanın soğumasını durdurabilir mi?

Batı hıristiyanlığı ile Doğu hıristiyanlığı İslâm âlemine basınç uygulama stratejisi içinde bulunabilir; kolu kanadı kırık çağı takdis edebilirler!.. Hıristiyanlık tarihi baştan başa seremonilerdir. Kültürlü bir hıristiyan, Üç Tanrı inanışından uzaklaşacaktır. Birey çağındayız.

Dışına kabuk yapan fakat içerde hiç iyileşmeyen bir yara; o yarayı açandan yana irrasyonel boyutlara vardırılmış bir gayret. Bu gayretin kurduğu bir örtüşmesizlik. Pavlos’un yanlış geleneği coğrafyaya yayışı.

İnsan doğrusu tarihsel bir müsamere karşısındaymış gibi dini, İlâhî özün adeta işkence direğine bağlamak isteyen bir yanılsamadır bu. Masum görülebilir bir yanılsama sanmamalı: Kökleri derinlerde, Allah’ı birlemeye dirençten beslenmiş bir illüzyonda İsa’ya gösterilen direnç. Halk ondan memnundu açıkçası. Rahatsız olan düzenin babalarıydı. Hahamlardı. Dünyevîlik toplumun ruhunu sarmış idi: Çok özel bir alınyazısının içinden gönderilen yeni bir elçi bu sekülerliği gidermek için gelmişti. İşleri bozmaya geldiğini düşündüler. Peygamberlere itiraz ve hatta onların anlamına olduğu kadar canına da kast etmek gelenekleşmişti. İğrenç bir gelenek. Hahamlara Allah’ın mukaddeslerini hatırlatan, onları uyaran, dünya işlerinin bir karşıtlık halinde sürdürülüşüne parmak basan Zekeriya, can havliyle kaçarken önüne çıkan bir ağaca sığınmak ister.Ağaç açılır ve nebi içine saklanır, ağaç kapanır. Testere ile ağacı kesmeye başlarlar. Hz. Zekeriya şehit olur. Bilmiyorum, ona yahudi ve hıristiyanlar biz Müslümanlar kadar ve sürekli, üzülmekteler mi? Yahya Peygamber de, kızıyla evlenmesine karşı çıktığı ve izin vermediği için Herod önce zindana attırdı, sonra da başını kestirdi. Altın bir tepside huzuruna getirdiler. Babil meliki Buhtunnasır, Hz. Yahya’ya inanmış bir kimse idi. Kudüs’e sefer edip, intikam aldı. Öyküsünü Taberî Tarihi’nde bulmak mümkündür.

Peygamberlerin kader öyküleri çeşit çeşit. Hıristiyanlar bunu anlayamıyorlar.

İsa’nın da vücudunu ortadan kaldırmak istiyorlardı. Filistin’de Roma yönetimi onu bir tehlike görmüyordu.Yahudi ileri gelenlerinin sürekli şikâyetlerine sonunda, yenik düştü diyor ayrıntılı tarihler. Mevlânâ da Mesnevî’de, geniş ve derin yorum çerçevesi içinde Romalı yetkilinin psikolojisine yer vermiştir. İlginç bir diyalektikle yaklaşıyor olaya.

Bir yazar, Hindistan’da Protestan papazları ile münazaralarda karşı karşıya gelmiş ve sonunda Protestan din bilginleri İncil’in, daha önce de Tevrat’ın kişilerce değiştirilerek tahrif edilmiş olduğunu itiraf etmek durumunda kalmışlardır. Bu İslâm âlimi Rahmetullah el Hindî’dir. Yirmi dördüncü dedesi Abdurrahman b. Abdülaziz, Hz.Osman’ın soyundan olarak Hindistan’a ilk yerleşen kişidir. Rahmetullah (1818-1891) ilim hayatını Farsçayı çok iyi bilen bu papazlardan Pfander’in Mizânu’l-Hak diye yayınladığı bir kitaba karşı mücadeleye adamıştır denebilir. Papazı münazaraya çağırdı. Üç defa tekrarlanan münazaralardan Rahmetullah’ın büyük eseri İzhârü’l-Hakk doğdu. [Bu kitabın yeni bir çevirisi Abdülhâdi Sıddık tarafından yapılmış, Faran Yayıncılık tarafından basılmıştır.İki ciltlik bu eser, Abdülhamid II tarafından da beğenilmiş ve emriyle Batı dillerine çevrilmiştir.] İzhârü’l-Hak, sindire sindire okunacak bir kitaptır. Fikrimizi besler. Bu besleme geriye doğru bir açma olur.

Hıristiyanlık Hz. Adem’in ilk günahına takılmıştır; Pavlos’un yaptıklarına teşhis gözü ile bakılsa daha iyi olmaz mı?

Kamil Eşfak Berki

Milli Gazete

03/12/2006

Hz. İsa ve İslâm'ın hakimiyeti

ahir zaman Bediüzzaman Hz. isa (a.s.) isa'nın gökten inmesi islam'ın hakimiyeti Mehdi tevhid

Bediüzzaman Hazretleri 1911’de Şam Emevî Camiinde İslâm dünyasının hastalık ve ilâçlarını sunarken istikballe ilgili sık sık müjdelere de yer verir. Özetle bu, İstikbalde dinin, yani İslâmın hükmedeceği hakikatidir. O, akıl, ilim ve fennin hükmettiği istikbalde aklî hükümlere dayanan ve bütün meselelerini akla tasdik ettiren Kur’ân’ın hükmedeceğini söyler.1

Çok güçlü delillere dayanan bu hakikata, aslında düşünen, geniş ufuklu, sosyolojik tahliller yapabilen her ilim adamı da varabiliyor. Nitekim 1955’te vefat eden Einsten dünyadaki olayların gelişme seyrine bakıp “İstikbalin dini İslâmdır”2 diyebilmişti. Fransız düşünürü Andre Malraux da, “20. yüzyıl madde ve inançsızlık asrıydı. 21. yüzyıl da din ve maneviyat asrı olacaktır”3 derken aynı gerçeğe parmak basıyor.

O halde yüzyılın başından itibaren her gelişen hadise görünüşte İslâmın aleyhine bile olsa sonuçta İslâmın kazanç hanesine geçecek; araştırıcı ruhların, müştak gönüllerin onu bulmalarına sebep olacak, İslâmiyetin kafa ve gönüllerdeki hakimiyetini pekiştirecektir.

Gerçek bu olunca akıl, ilim ve fennin ağırlık kazandığı günümüzde Hz. İsa’nın önemli icraatlarını gerçekleştirmesini akıldan uzak görmek, “nass”larla gelişen hadiseler arasındaki bağı iyi kuramamak olur. İmtihan sırrı da herşeyin ayan beyan açık olmamasını gerektirmiyor mu?

Hz. İsa, mecrasından çıkarılmış Hıristiyanlığı asliyetine döndüreceği, Tevhide dayandıracağı ve İslâma tâbi olacağına göre, onun en büyük mücadelesinin dinsizliğin kökünü kurutmak, fikriyâtını yok etmek, bu konuda ciddi mücadeleler veren Hz. Mehdi’ye destek vermek olacağı da açıktır. Açıkça onun bütün icraatı İslâm hanesine geçecektir.

Bazı müfessirler, Nisa Sûresinde yer alan, “Kitap ehlinden hiçbir kimse yoktur ki, ölümünden önce İsa’nın hak peygamber olduğuna îman etmesin”4 âyetine dayanarak Ehli Kitabın, Hz. İsa’ya inanacaklarını belirtirler. Aliyyü’lKarî, bu âyeti izah ederken, Hz. İsa yeryüzüne indiğinde bütün dünyanın tek bir İslâm milleti haline geleceğini belirtir. Mehmet Vehbi Efendi de Hz. İsa’nın Deccal çıktığı zaman gökyüzünden inip Deccalı öldüreceğini, sonra da bütün milletlerin Hz. İsa’ya îman edip dünyanın ehli İslâm olacağını kaydeder.6

Âhirzamanda maddecilik ve tabiatçılığın kuvvet bulup yaygınlaştığı, Allah’ı inkâr edecek dereceye geldiği ve Deccal, bizzat bu komitenin başına geçtiği bir zamanda Hz. İsa vazifeye başlar. Allah’ı ve dini inkâr eden bu grubun kuvvetli göründüğü bir anda Hz. İsa’nın mânevî şahsiyetinden ibaret olan hakikî Hıristiyanlık dini, ortaya çıkan bu dinsizliğe karşı mücadele verir. Hz. Mehdî ile birleşerek Deccalı öldürürler. Yani hurafelerden arınmış Hıristiyanlıkla İslâm ittifak ederek Deccalın fikri küfrîsini öldürürler. Kısaca bir tesbitine yer verdiğimiz Bediüzzaman Hazretlerinin de konuyla ilgili ilginç yorumları bulunmaktadır.

________________

Dipnotlar:

1. Hutbei Şamiye, s. 33.

2. Çağımızda Bir Asrı Saadet Müslümanı, s. 146.

3. Gençliğin Arayışları, s. 22.

4. Nisa Sûresi, 61.

5. elFıkhu’lEkber Aliyyü’lKarî Şerhi Terc., s. 284.

6. Mehmet Vehbi, Hülasatü’lBeyan, 34: 1109.

Şaban DÖĞEN

Hz. İsa'nın (a.s.) Yeryüzüne İnişi

hadisler Hz. isa (a.s.) isa'nın gökten inmesi islam alimleri kıyamet alametleri Kuran ayetleri Mehdi Şaban Döğen

Hz. İsâ, İncil’de, bu ümmetin övgü dolu sıfatlarını gördüğünde, onlardan eylemesi için Allah’a duâ etmiş, Allah da onun duâsını kabul etmiştir. Günü geldiğinde müceddit olarak yeryüzüne inmesi bunun içindir.1

Âlimler, İsâ Aleyhisselâmın yeryüzüne inişinin Kitap, Sünnet ve icma ile sabit olduğunu 2 ve bunun mütevatir hadislere dayanan bir inanç meselesi haline geldiğini, inkâr edenin küfrüne hükmedileceği kanaatine varmışlardır.3

Şevkânî’ye göre, İsâ Aleyhisselâmın yeryüzüne ineceğini bildiren hadislerin toplamı 29’u bulmakta ve tevatür derecesine ulaşmaktadır.4 Sahih-i Müslim’de de aynı kayıt vardır.5 Şöyle der:

“Beklenen Mehdî, Deccal hakkında rivayet edilen hadisler olduğu gibi Hz. İsa bin Meryem’in (a.s.) ineceği hakkındaki hadisler de tevatür derecesine ulaşmıştır.”6

İbni Kesir, Tefsirinde, Zuhruf Sûresinin 61. âyetinde geçen İsa Aleyhisselâmın Kıyamet alâmeti oluşu hakikatini açıklarken, onun Kıyamet kopmadan önce ineceğini bildiren rivayetlerin tevatür derecesine geldiğini bildirmektedir. Şeyh Abdülfettah Ebû Gudde de, Hz. İsa’nın (as) yeryüzüne inip Deccalı öldürüceğine dair rivayetlerin tevatür derecesini bulduğunu belirtir.7 Allame muhaddis Kittânî’nin de Nazmü’l-Mütenâsır isimli eserinde8 aynı görüşleri savunduğu görülür.

İbni Hacer’in Fethu’l-Barî’sinde de, Hz. Mehdî’nin bu ümmetten olacağı, Hz. İsa’nın (a.s.) onun arkasında namaz kılacağıyla ilgili hadislerin mütevatir oldukları kaydı da yer almaktadır.9

Sadeddin Taftazanî de, Şerhu’l-Makasıd’ında, Hz. İsa’nın (as) inişiyle ilgili birçok sahih hadis bulunduğunu ve bunların mütevatirü’l-mânâ olduğunu kaydeder.10

Bir kısım âyet ve hadislerde, Kıyamet alâmetlerinin anlatıldığını görürüz. Bunlar hadis kitaplarında olsun, İslâm âlimlerinin eserlerinde olsun, “Kıyamet alâmetleri” başlığı altında toplanmıştır. Bu alâmetlerden biri de, Hz. İsa’nın (as) yeryüzüne inmesidir. Yani İsa Aleyhisselâm, Kıyamet kopmadan önce yeryüzüne inecektir. Cenâb-ı Hak, bir âyetinde, “İsa, Kıyamet için bir alâmettir”11 buyurarak bu hakikate de işaret etmiştir. Resûl-i Ekrem de (a.s.m.), birçok hadislerinde, Hz. İsa’nın (as) ineceğini bildirmişlerdir. Bunlardan bir kısmı şöyledir:

“Sizler on alâmeti görmedikçe hiçbir zaman Kıyamet kopmaz... Biri de İsa Aleyhisselâmın inmesi...”12

“Hayatım Kudret elinde olan Allah’a yemin ederim ki, Meryem oğlu İsa’nın adaletli bir hâkim olarak içinize inmesi yakındır.”13

Bilindiği gibi, Hz. İsa (as), gökyüzündedir ve üçüncü hayat tabakasında bulunmaktadır. Bizim gibi yiyip içmeye, beşerî bir kısım ihtiyaçlara gerek duymamakta, nuranî, yıldız misâl, melek gibi bir hayat sürmektedir. Peygamberimizin (asm), “Hz. İsa âhirzamanda gelecek, şeriat-ı Muhammediye ile amel edecek”14 müjdesi gereğince yeryüzüne bir insan olarak inecektir.

Dipnotlar:

1- Canan, Kütüb-ü Sitte Tercüme ve Şerhi, 14:74. 2- Said Havva, el-Esas fi’s-Sünne, 9:336. 3- A.g.e., s. 420. 4- İbni Mâce, 10:338. 5- Müslim, 2:58. 6- Sıddık Hasan Han, el-İzaa, s. 114; Said Havva, A.g.e., 9:335-336, 446. 7- Said Havva, A.g.e., 9:445. 8- Kittânî, Nazmü’l-Mütenâsır, s. 147. 9- İbni Mâce, 10:338. 10- et-Teftazanî, Şerhu’l-Makasıd, Hatime: 8; 2:307. 11- Zuhruf Sûresi, 61. 12- Müslim, Kitabü’l-Fiten: 39. 13- Buharî, Büyû: 102; Mezalim: 31; Enbiya: 49; Müslim, Kitabü’l-İman: 242. 14- Buharî, Mezalim: 31; Büyu’: 102; Müslim, Îman: 242-243.

Şaban DÖĞEN

Yeni Asya, 07.01.2004

Hz. İsa'nın (a.s.) Zaferi

ateizm Bediüzzaman Dinlerarası diyalog dinsizlik ehl-i iman Hıristiyanlar Hz. isa (a.s.) inançsızlık isevilik Komünizm Misyonerler Şaban Döğen

Yetmiş-seksen yıldır ateizm adına hareket eden komünizmle ne başlı başına İslâm ülkeleri ve ne de Hıristiyan ülkeler baş edebildi. İttifak zaruret olmuştu. NATO, CENTO gibi kuruluşlar da bunun sonucunda doğdu.

Aynı Allah’a inanan insanların inançsızlıkla mücadeleleri bunu gerektiriyordu. Bunu çok iyi hisseden Bediüzzaman, ehl-i îmana da, dindar ruhanîlere de bazı hakikatleri hatırlatma ihtiyacı hissetmişti: “Şimdi ehl-i îman, değil Müslüman kardeşleriyle, belki Hıristiyanın dindar rûhanîleriyle ittifak etmek ve medar-ı ihtilâf meseleleri nazara almamak, niza etmemek gerektir. Çünkü küfrü mutlak hücum ediyor.”1

“Şu zamanda ehl-i diyanet ve ehl-i hakikat değil yalnız dindaşı, meslektaşı, kardeşi olanlarla samimi ittifak etmek, belki Hıristiyanların hakiki dindar rûhanîleri ile dahi medar-ı ihtilâf noktaları, muvakkaten medar-ı münakaşa ve niza etmeyerek müşterek düşmanları olan mütecaviz dinsizlere karşı ittifaka muhtaçtırlar.”2

Misyonerler, Hıristiyan ruhânîleri ve Kur’ân hizmetkârları çok dikkat etmeliydiler. Çünkü kuzeyden çıkan dinsizlik cereyanı, İslâmla İsevîliğin hücumuna karşı kendini müdafaa etmek için Müslümanlarla misyonerlerin ittifakını bozmaya çalışıyordu. Bu cereyan, İslâmın halkı kollaması, zekâtı farz, fâizi haram kılması ve zulümden sakındırması gibi esaslarını kullanarak Müslümanları aldatıp onlara bir imtiyaz verip kendi tarafına çekebilirdi.3

İkinci Cihan Savaşının bir cephesinde dinsizlik rejimi komünizm vardı. Bir tarafta da Hıristiyan devletleri. Bediüzzaman bu yönüyle harbi değerlendirirken, “... Çünkü bu cihan harbinde iki hükümet küre-i arzın hâkimiyeti için mürafaa ve muhakeme dâvâsında bulunmaları içinde iki muazzam dinin musalaha ve sulh mahkemesine barışmak dâvâsı açılarak ve dinsizliğin dehşetli cereyanı da semavî dinlerle mücahede-i azîmesi [büyük mücahedesi] başladı.”4

Durum nazik, düşman ise büyük ve dehşetliydi. İhtilâf edenler ne kadar kuvvetli olurlarsa olsunlar az kuvvetle alt edilebilirlerdi. “Deccalâne” cereyan ise iş başındaydı. Buna karşı Hıristiyanlarla Müslümanların ittifak içerisinde olmaları gerekmekteydi. Şöyle diyordu Bediüzzaman:

“Ehemmiyetli bir endişe ve bir tesellî kalbime geliyor ki: Bu geniş boğuşmaların neticesinde eski Harb-i Umumîden çıkan zarardan daha büyük bir zarar, medeniyetin istinadı, menbaı olan Avrupa’da Deccalâne bir vahşet doğurmasıdır. Bu endişeyi tesellîye medar; âlem-i İslâmın tam intibahıyla Yeni Dünyanın, Hıristiyanın hakiki dinini düstûr-u hareket ittihaz etmesiyle ve âlem-i İslâmla ittifak etmesi ve İncil, Kur’ân’la ittihad edip tâbi olması, o dehşetli gelecek iki cereyana karşı semavî bir muâvenetle dayanıp inşaallah galebe eder.”5

Nitekim öyle oldu.

__________________

Dipnotlar:

1- Emirdağ Lâhikası, 1:206.

2- İhlâs Risâleleri, s. 24; Lem’alar, s. 151.

3- Emirdağ Lâhikası, s. 159.

4- Sikke-i Tasdik-i Gaybî, s. 191.

5- Emirdağ Lâhikası, 1:53.

Şaban DÖĞEN

Yeni Asya, 16.01.2004

Hz. İsa'yı Her Gören Tanıyacaktır

Harun Yahya Hz. isa (a.s.) isa'nın gökten inmesi kıyamet alametleri Mesih

Hz. İsa'nın ikinci kez yeryüzüne gelişi ile ilgili yazılan yazılarda vurgulanan bir diğer konu "Hz. İsa'nın kim olduğunun nasıl anlaşılacağı ve onun hangi özelliklerinden tanınabileceği"dir. Bilgice, akılca, vücutça, ahlakça üstün kılınmış bir insan olarak Hz. İsa'nın yüzünde peygamberlere has bir ifade olacaktır. Sahip olduğu güçlü Allah korkusunun ve derin imanının nuru yüzüne yansıyacaktır. Ve peygamberlere has olan nurlu ifade o derece açık olacaktır ki, onu görenler diğer insanlara kıyasla çok üstün bir insanla karşılaştıklarının farkına varacaklardır.

Allah, Hz. İsa'nın hem dünyada hem de ahirette "... seçkin, onurlu, saygın ve Allah'a yakın kılınanlardan..." (Al-i İmran Suresi, 45) olduğunu bildirmiştir. Allah'ın ayetinin bir tecellisi olarak tüm peygamberler gibi Hz. İsa da çevresindeki insanlar arasında saygınlığıyla, seçkin ve onurlu oluşuyla tanınacaktır. Görenler onu daha bakar bakmaz tanıyacak, kalplerinde bu konuda hiçbir şüphe oluşmayacaktır. Bu kutlu insanın gelişini inkar eden insanlar da yaptıklarının mantıksızlığını hemen kavrayacaklardır.

Hz. İsa Kuran'da geçen peygamber özellikleri ile tanınabilecektir. Ancak bunlar dışında onu insanlara tanıtan başka belirtileri de olacaktır. Şüphesiz bunlardan en önemlilerinden biri Hz. İsa'nın dünyada bir ailesinin, hiçbir akrabasının, eskiden tanıdığı tek bir kişinin olmamasıdır.

Gerçekten de, Hz. İsa yeniden yeryüzüne geldiğinde çevresinde kendisini önceden tanıyan hiç kimse olmayacaktır. Onun fiziksel özelliklerini, simasını ya da ses tonunu bilen tek bir kişi dahi çıkmayacaktır. Dünya üzerinde tek bir kişi "ben onu daha önceden tanıyorum, filanca zaman görmüştüm, onun ailesi ve yakınları şu kimselerdir" gibi bir iddiada bulunamayacaktır. Çünkü onu tanıyan tüm insanlar bundan yaklaşık olarak 2000 sene kadar önce yaşamış ve ölmüşlerdir. Annesi Hz. Meryem, Hz. Zekeriya, onunla yıllarını geçirmiş olan havarileri, dönemin Yahudi önde gelenleri ve bizzat Hz. İsa'dan tebliğ almış olan insanlar vefat etmişlerdir.

Dolayısıyla ikinci kez yeryüzüne gelişinde, onun doğumuna, çocukluğuna, gençliğine ve yetişkinliğine şahit olmuş tek bir kimse olmayacak ve onun hakkında hiç kimse hiçbir şey bilmeyecektir. Tek bir çocukluk resmi bulunmayacak; hiçbir insan onun geçmişine dair bir hatıraya sahip olmayacaktır.

Kuşkusuz bu durum, dönem dönem ortaya çıkan "sahte Mesih" tehlikesini de tamamen ortadan kaldırmaktadır. Hz. İsa'nın yeryüzüne yeniden gelişinde, onun Hz. İsa olduğundan şüphe edilebilecek bir durum oluşmayacaktır. Hiç kimse "bu kişi Hz. İsa olamaz" diyecek bir sebep bulamayacaktır. Çünkü Hz. İsa Allah Katına yükseldiği haliyle, o zamanki kıyafetiyle gelecek, hiçbir insanın asla taklit edemeyeceği üstün özelliklere sahip olacaktır.

Özetlemek gerekirse; Kuran'da Hz. İsa'nın ölmediği bildirilmekte ve yeniden dünyaya döneceğine işaret edilmektedir.

Harun Yahya

Kur'an-ı Kerim ve Hz. İsa (a.s)

Cebrail Aleyhisselam Hz. isa (a.s.) Hz. Meryem kitap ehli Kuran Kuran ayetleri

(Meryem), “onlarla kendi arasında bir perde germişti. Biz, ona Cebrail’i göndermiştik de ona tam bir insan şeklinde görünmüştü. She placed a screen (to screen herself) from them; then We sent her our angel, and he appeared before her as a man in all respects. (Meryem 19:17)

Meryem, “Senden, Rahman’a sığınırım. Eğer Allah'tan çekinen biri isen (bana kötülük etme)”dedi. She said: "I seek refuge from thee to ((Allah)) Most Gracious: (come not near) if thou dost fear Allah." (Meryem 19:18)

Cebrail, Melek, ” Ben ancak Rabbimin elçisiyim. Sana tertemiz bir çocuk bağışlamak için gönderildim” dedi. He said: "Nay, I am only a messenger from thy Lord, (to announce) to thee the gift of a holy son.(Meryem 19:19)

Meryem, “Bana hiçbir insan dokunmadığı ve iffetsiz bir kadın olmadığım halde, benim nasıl çocuğum olabilir? dedi. She said: "How shall I have a son, seeing that no man has touched me, and I am not unchaste?" (Meryem 19:20)

Cebrail, “Evet, öyle. Rabbin diyor ki: O benim için çok kolaydır. Onu insanlara bir mucize, katımızdan bir rahmet kılmak için böyle takdir ettik. He said: "So (it will be): Thy Lord saith, 'that is easy for Me: and (We wish) to appoint him as a Sign unto men and a Mercy from Us':It is a matter (so) decreed." (Meryem 19:21)

Bu zaten (ezelde) hükme bağlanmış bir iştir”dedi. Böylece Meryem çocuğa gebe kaldı ve onunla uzak bir yere çekildi.” So she conceived him, and she retired with him to a remote place. (Meryem 19:22)

(Meryem), “Ey Rabbim! Bana bir beşer dokunmamışken benim nasıl çocuğum olur?” dedi. Allah, “Öyle ama, Allah dilediğini yaratır. O bir şeyin olmasını dilediğinde ona sadece “ol” der, o da hemen oluverir” dedi. She said: "O my Lord! How shall I have a son when no man hath touched me?" He said: "Even so: Allah createth what He willeth: When He hath decreed a plan, He but saith to it, 'Be,' and it is! (Ali İmran 3:47)

Şüphesiz Allah katında (yaratılışları bakımından) İsa’nın durumu, Âdem’in durumu gibidir: Onu topraktan yarattı. Sonra ona "ol" dedi. O da hemen oluverdi. The similitude of Jesus before Allah is as that of Adam; He created him from dust, then said to him: "Be". And he was. (Ali İmran 3:59)

Kucağında çocuğu ile halkının yanına geldi. Onlar şöyle dediler: “Ey Meryem! Çok çirkin bir şey yaptın! At length she brought the (babe) to her people, carrying him (in her arms). They said: "O Mary! truly an amazing thing hast thou brought! (Meryem 27)

”Ey Harun'un kız kardeşi! Senin baban kötü bir kimse değildi. Annen de iffetsiz değildi.” "O sister of Aaron! Thy father was not a man of evil, nor thy mother a woman unchaste!"(Meryem 19:28)

Bunun üzerine “Meryem, çocukla konuşun diye” ona işaret etti. "Beşikteki bir bebekle nasıl konuşuruz?” dediler. But she pointed to the babe. They said: "How can we talk to one who is a child in the cradle?" (Meryem 19:29)

Bebek şöyle konuştu: " Şüphesiz Ben Allah'ın kuluyum. Bana Kitab'ı (İncil’i) verdi ve beni bir peygamber yaptı." He said: "I am indeed a servant of Allah. He hath given me revelation and made me a prophet . (Meryem 19:30)

"Nerede olursam olayım beni kutlu ve erdemli kıldı ve bana yaşadığım sürece namazı ve zekatı emretti." "And He hath made me blessed wheresoever I be, and hath enjoined on me Prayer and Charity as long as I live; (Meryem 19:31)

"Beni anama saygılı kıldı. Beni azgın bir zorba kılmadı." "(He) hath made me kind to my mother, and not overbearing or miserable; (Meryem 19:32)

"Doğduğum gün, öleceğim gün ve diriltileceğim gün bana selam (esenlik verilmiştir).”"So peace is on me the day I was born, the day that I die, and the day that I shall be raised up to life (again)"! (Meryem 19:33)

Hakkında şüpheye düştükleri hak söze göre Meryem oğlu İsa işte budur. Such (was) Jesus the son of Mary: (it is) a statement of truth, about which they (vainly) dispute.(Meryem 19:34)

“Benden önce gelen Tevrat'ı doğrulayıcı olarak ve size haram kılınan bazı şeyleri helal kılmam için gönderildim ve Rabbiniz tarafından size bir mucize de getirdim. Artık Allah'a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.” (Ali İmran 3:50) "'(I have come to you), to attest the Law which was before me. And to make lawful to you part of what was (Before) forbidden to you; I have come to you with a Sign from your Lord. So fear Allah, and obey me.

Ey kitap ehli! Dininizde sınırları aşmayın ve Allah katında ancak hakkı söyleyin. Meryem oğlu İsa Mesih, ancak Allah’ın peygamberi, Meryem’e ulaştırdığı (emriyle onda varettiği) kelimesi ve kendisinden bir ruhtur. Öyleyse Allah’a ve peygamberlerine iman edin, “(Allah) üçtür” demeyin. Kendi iyiliğiniz için buna son verin. Allah ancak bir tek ilahtır. O çocuk sahibi olmaktan uzaktır. Göklerdeki herşey, yerdeki her şey O’nundur. Vekil olarak Allah yeter. O People of the Book! Commit no excesses in your religion: Nor say of Allah aught but the truth. Christ Jesus the son of Mary was (no more than) an apostle of Allah, and His Word, which He bestowed on Mary, and a spirit proceeding from Him: so believe in Allah and His apostles. Say not "Trinity" : desist: it will be better for you: for Allah is one Allah. Glory be to Him: (far exalted is He) above having a son. To Him belong all things in the heavens and on earth. And enough is Allah as a Disposer of affairs. (Nisa 4:171)

“Şüphesiz Allah, benim de Rabbim, sizin de Rabbinizdir. Öyle ise O'na ibadet edin. İşte bu, doğru yoldur. "'It is Allah Who is my Lord and your Lord; then worship Him. This is a Way that is straight.'" (Ali İmran 3:51)

Ben onlara, sadece bana emrettiğin şeyi söyledim: Benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin (dedim.) Aralarında bulunduğum sürece onlara şahid (ve örnek) idim. Ama beni içlerinden aldığında, artık üzerlerine gözetleyici yalnız sen oldun. Sen her şeye hakkıyla şahitsin.) "Never said I to them aught except what Thou didst command me to say, to wit, 'worship Allah, my Lord and your Lord'; and I was a witness over them whilst I dwelt amongst them; when Thou didst take me up Thou wast the Watcher over them, and Thou art a witness to all things. (Maide 5:117)

Hani Allah şöyle buyurmuştu: "Ey İsa! Şüphesiz, senin hayatına ben son vereceğim. Seni kendime yükselteceğim. Seni inkar edenlerden kurtararak temizleyeceğim ve sana uyanları kıyamete kadar küfre sapanların üstünde tutacağım. Sonra dönüşünüz yalnızca banadır. Ayrılığa düştüğünüz şeyler hakkında aranızda ben hükmedeceğim." Behold! Allah said: "O Jesus! I will take thee and raise thee to Myself and clear thee (of the falsehoods) of those who blaspheme; I will make those who follow thee superior to those who reject faith, to the Day of Resurrection: Then shall ye all return unto me, and I will judge between you of the matters wherein ye dispute. (Ali İmran 3: 55)

"Biz Allah'ın peygamberi Meryemoğlu İsa Mesih'i öldürdük” demelerinden dolayı kalplerini mühürledik. Oysa onu öldürmediler ve asmadılar. Fakat onlara öyle gibi gösterildi. Onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, bu konuda kesin bir şüphe içindedirler. O hususta hiç bir bilgileri yoktur. Sadece zanna uyuyorlar. Onu kesin olarak öldürmediler. That they said (in boast), "We killed Christ Jesus the son of Mary, the Messenger of Allah.;- but they killed him not, nor crucified him, but so it was made to appear to them, and those who differ therein are full of doubts, with no (certain) knowledge, but only conjecture to follow, for of a surety they killed him not:- (Nisa 4:157)

Fakat Allah onu kendisine yükseltmiştir. Allah üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir. Nay, Allah raised him up unto Himself; and Allah is Exalted in Power, Wise;- (Nisa 4:158)

İSA "aleyhisselam" PEYGAMBERDİR, ONA TAPILMAZ

Allah'a ortak koşmak Hıristiyan inancı Hıristiyanlık Hz. isa (a.s.) peygamber şirk teslis inancı

Büyük islâm âlimi, (Tefsîr-i kebîr) ve çeşidli kıymetli kitâbların sâhibi, İmâm-ı Fahreddîn Râzî “rahmetullahi aleyh” Âl-i imrân sûresinde, altmışbirinci âyet-i kerîmeyi tefsîr ederken buyuruyor ki:

Hârezm şehrinde idim. Şehre bir papazın geldiğini ve hıristiyanlığı yaymak için çalışdığını işitdim. Yanına gitdim. Konuşmağa başladık. Bana, (Muhammed aleyhisselâmın Peygamber olduğunu gösteren delîl nedir?) dedi. Şu cevâbı verdim:

Fahreddîn Râzî — Mûsânın, Îsânın ve diğer Peygamberlerin “aleyhimüsselâm” hârikalar, mu’cizeler gösterdiği haber verildiği gibi, Muhammed aleyhisselâmın da mu’cizeler gösterdiği haber verilmişdir. Bu haberler tevâtür hâlindedir. Tevâtür ile gelen haberleri, yâ kabûl eder veyâ red edersin. Red eder ve mu’cize, bir zâtın Peygamber olduğunu isbât etmez der isen, mu’cizeleri tevâtür ile bize haber verilen diğer Peygamberlere de inanmaman lâzım gelir. Şâyet tevâtür ile gelen haberlerin doğruluğunu ve mu’cize gösteren zâtın peygamber olduğunu kabûl eder isen, Muhammed aleyhisselâmın Peygamber olduğunu kabûl etmen lâzım gelir. Çünki, Muhammed aleyhisselâm; mu’cizeler göstermiş ve bu mu’cizeler, bizlere (tevâtür) denilen sağlam haberler ile bildirilmişdir. Diğer Peygamberlerin peygamberliğine, tevâtür ile bildirilen mu’cizeler sebebi ile inandığın için, Muhammed aleyhisselâmın da, Peygamber olduğuna îmân etmelisin!

Papaz — Îsâ aleyhisselâmın, Peygamber değil, ilah, tanrı olduğuna inanıyorum.

[Tanrı, ma’bûd demekdir. Tapılan şeylerin hepsine tanrı denir. Allahü teâlânın ismi, Allahdır, tanrı değildir. Allahü teâlâdan başka tanrı yokdur. Allah yerine tanrı demek, yanlışdır ve çok çirkindir.]

Fahreddîn Râzî — Biz şimdi Peygamberlik hakkında konuşuyoruz. İlahlıkdan önce, nübüvvet mevzûunu hal etmemiz lâzımdır. Ayrıca, Îsâ aleyhisselâmın, ilah olduğunu söylemen de bâtıldır. Çünki, ilahın, tanrının, her zemân var olması lâzımdır. O hâlde, madde, cism, yer kaplıyan şeyler tanrı olamaz. Hâlbuki, Îsâ aleyhisselâm, cism idi, insan idi. Yok iken var oldu ve size göre öldürülmüşdür. Önce çocuk idi, büyüdü. Yirdi, içerdi. Bizim gibi konuşurdu. Yatardı, uyurdu, uyanırdı, yürürdü. Her insan gibi yaşamak için, birçok şeye muhtâc idi. Muhtâc olan, ganî olur mu? Yok iken sonradan var olan birşey, ebedî, sonsuz var olur mu? Değişen birşey devâmlı, sonsuz var olur mu?

Îsâ aleyhisselâm kaçdığı, saklandığı hâlde, yehûdîler yakalayıp asdı diyorsunuz. Îsâ aleyhisselâmın o zemân çok üzüldüğünü, bu durumdan kurtulmak için çârelere başvurduğunu söyliyorsunuz. İlah veyâ ilahdan parça kendisine hulûl etmiş olsaydı, yehûdîlerden korunmaz mı, onları yok etmez mi idi? Niçin üzüldü ve saklanacak yer aradı? Vallahi, buna hayret ediyorum. Aklı olan kimse, bu sözleri nasıl söyler, buna nasıl inanır. Akl, bu sözlerin bozukluğuna şâhiddir.

Üç dürlü söyliyorsunuz:

1 — O gözle görülen cismânî bir ilah imiş. Tanrı imiş. Âlemin ilahının cism ve beşer olan Îsâ aleyhisselâm olduğunu söylemek, yehûdîler Onu öldürdüğü zemân, âlemin ilahını öldürdüklerini söylemek olurdu. Bu takdîrde, âlemin ilahsız kalması lâzım gelirdi. Hâlbuki, âlemin ilahsız kalması mümkin değildir. Ayrıca, yehûdîler, haksız oldukları hâlde, bunların yakalayıp öldürdüğü, âciz, kuvvetsiz bir kimse, âlemlerin tanrısı olabilir mi?

Îsâ aleyhisselâmın, Allahü teâlâya çok ibâdet etdiği, tâ’ata çok rağbet etdiği husûsu da, tevâtür ile sâbitdir. Îsâ aleyhisselâm ilah olsaydı, ibâdet ve tâ’atda bulunmazdı. Çünki ilah, aslâ kendisine ibâdet etmez. [Bilakis başkaları ona ibâdet eder.]

Papazın sözünün bâtıl olduğu buradan da anlaşılmakdadır.

2 — İlah, Ona temâmen hulûl etmişdir. O, Tanrının oğludur diyorsunuz. Bu inanış yanlışdır. Çünki, ilah, cism ve araz [sıfat] olamaz. İlahın, bir cisme hulûl etmesi, imkânsızdır. Eğer, ilah cism olsaydı, başka bir cisme de hulûl ederdi. Cisme hulûl eden şey, cism olur ve hulûl edince iki cismin maddeleri birbirine karışır. Bu da, ilahın parçalanmasını îcâb etdirir. Eğer ilah, araz olsaydı, bir mahalle, mekâna muhtâc olurdu. Bu ise, ilahın başkasına muhtâc olması demekdir. Başkasına muhtâc olan ise, ilah olamaz. [İlahın, Îsâ aleyhisselâma hulûl etmesine sebeb, ne idi? Sebebsiz Îsâ aleyhisselâma hulûlü, tercihün bilâ müreccihdir. Bunun ise bâtıl olduğunu, (Cevâb Veremedi) kitâbımızda Allahü teâlânın bir olduğunu isbât ederken bildirmişdik.]

3 — O, tanrı değildir. Fekat, tanrının bir parçası ona hulûl etmiş, yerleşmişdir diyorsunuz. Eğer Ona hulûl eden parça, ilahın ilah olmasında te’sîri var ise, bu parça ilahdan ayrılınca, temâmen ilahlığı bozulur. Eğer bu parça, ilahın ilah olmasında te’sîrli değilse, tanrının parçası olmamış olur.

Îsâ aleyhisselâmın ilah, Tanrı olduğuna delîlin nedir?

Papaz — Ölüleri diriltdiği, anadan doğma körlerin gözünü açdığı ve Beras denilen, derideki çok kaşınan beyâz lekeleri iyi etdiği için, O tanrıdır. Böyle işleri ancak tanrı yapabilir.

Fahreddîn Râzî — Delîl [alâmet] bulunmayınca, medlûlün [delîlin delâlet etdiği şeyin] bulunmıyacağı söylenebilir mi? Delîl bulunmayınca, medlûl de olmaz, var olmaz dersen, âlem yaratılmadan önce, ya’nî ezelde âlemi yaratanın yok olduğunu söylemiş olursun ki, bu bâtıldır. Çünki, âlem [bütün mahlûklar], yaratanın varlığına delîldir.

Delîl bulunmayınca, medlûl bulunabilir dersen, ezelde mahlûklar yok iken yaratanın var olduğunu kabûl etmiş olursun. Fekat, Îsâ aleyhisselâm ezelde yok iken, ilahın Ona ezelde hulûl etdiğini söylersen, bunu delîlsiz kabûl etmiş olursun. Çünki, Îsâ aleyhisselâm sonradan yaratılmışdır. Ezelde var olması delîlin bulunmaması demekdir. Tanrının Îsâ aleyhisselâma hulûl etdiğini delîlsiz kabûl ediyorsun da, bana, sana, hayvanlara, otlara ve taşlara hulûl etmediğini nereden biliyorsun? Delîlsiz, bunlara hulûl etdiğini niçin kabûl etmiyorsun?

Papaz — İlahın Îsâ aleyhisselâma hulûl etmesi ile, sana, bana ve diğer varlıklara hulûl etmemesinin sebebi açıkdır. Çünki, Îsâ aleyhisselâmda mu’cizeler göründü. Sende, bende ve diğer varlıklarda böyle hârikulâde hâller görülmedi. Bundan ilahın Ona hulûl edip, bize ve diğer varlıklara hulûl etmediğini anlıyoruz.

Fahreddîn Râzî — Îsâ aleyhisselâma hulûl etmesine delîl olarak, Onun mu’cizeler göstermesi olduğunu söylüyorsun. Delîl olmayınca ya’nî mu’cizeler görülmeyince, hulûl edemiyeceğini niçin söylüyorsun? Sende, bende ve diğer varlıklarda hârikalar, mu’cizeler bulunmadığı için tanrı bunlara hulûl etmez diyemezsin. Çünki, delîl olmadığı hâlde, medlûl bulunabilir demişdik. Buna göre, ilahın hulûl etmesi, delîlin bulunmasına, ya’nî hârikaların, mu’cizelerin görülmesine bağlı değildir. O hâlde, bana, sana, kediye, köpeğe, fareye de hulûl etdiğine inanman lâzım gelir. İlahın, bu aşağı mahlûklara hulûl etdiğini inandırmağa varan bir din, hak din olabilir mi?

Asâyı [bastonu] ejder, yılan yapmak, ölüyü diriltmekden dahâ güçdür. Çünki, baston ile yılan, hiçbir bakımdan birbirine yakın değildir. Mûsâ aleyhisselâmın asâyı ejdere çevirdiğine inanıyorsunuz da, Ona, tanrı veyâ tanrının oğlu demiyorsunuz. Îsâ aleyhisselâma niçin tanrı veyâ şöyle böyle diyorsunuz?

Papaz, bu sözüme karşı diyecek hiç birşey bulamadı, susmağa mecbûr oldu.

Tam ilmihal Saadeti Ebediyye

İSA "aleyhisselam" İNSAN İDİ, ONA TAPILMAZ

Allah'a ortak koşmak Hıristiyanlık şirk teslis inancı

Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” efendimize, Necrândan bir hıristiyan hey’eti gelmişdi. Necrân, Hicâz ile Yemen arasında bir şehr idi. Bunlar, altmış süvârî olup, içlerinden yirmidördü büyükleri idi. Bunların içinde üçü en büyükleri idi. Reîsleri Abdülmesîh idi. İçlerinden Ebülhâris bin Alkama, en âlimleri idi. Âhır zemân Peygamberinin alâmetlerini İncîlde okumuş idi. Fekat, dünyâ mevkı’ini, şöhretini sevdiği için müslimân olmıyordu. Çünki, ilmi ile meşhûr olup, kayserlerden ikrâm görür, birçok kiliselere emr verirdi. Medîneye gelip, ikindi nemâzından sonra, Mescid-i şerîfe girdiler. Üstlerinde süslü papas elbiseleri vardı. O sırada, onların da nemâz vakti gelmiş olduğundan, Mescid-i şerîfde nemâza kalkmışlar, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” de, (Bırakınız kılsınlar) buyurmuşdu. Şarka doğru kıldılar. Üç büyükleri konuşmağa başladı. Söz arasında, Îsâ “aleyhisselâm” için, ba’zan Allah diyorlar, ba’zan Allahın oğlu, ba’zan da, üç tanrıdan biri diyorlardı. Allah demelerine sebeb, ölüleri diriltir, hastaları iyi ederdi. Gaybları haber verir, çamurdan kuş yapıp üfleyince uçardı diyorlardı. Allahın oğlu olduğuna sebeb, belli bir babası olmaması idi. Üçden birisi olmasına sebeb de, Allah (yapdık, yaratdık) diyor. Eğer bir olsaydı, (yapdım, yaratdım) derdi diyorlardı. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, bunları dîne da’vet etdi. Birkaç âyet-i kerîme okudu. Îmâna gelmediler. (Biz senden önce îmân etdik) dediler. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, (Yalan söyliyorsunuz! Allahın oğlu var diyenin îmânı olmaz) buyurdu. Allahın oğlu değilse, o hâlde bunun babası kim, dediler.

Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” buyurdu ki: — Biliyor musunuz? Allahü teâlâ, hiç ölmez ve herşeyi varlıkda tutan Odur. Îsâ “aleyhisselâm” ise yok idi ve yok olacakdır.

Onlar — Evet biliyoruz.

Resûlullah — Bilmiyor musunuz, babasına benzemiyen hiçbir yavru var mı?

Onlar — Her yavru babasına benzer. [Koyun yavrusu, koyuna benzer.]

Resûlullah — Bilmiyor musunuz, Rabbimiz herşeyi yaratıyor, büyütüyor, besliyor. Hâlbuki Îsâ “aleyhisselâm” bunların birini yapmıyordu.

Onlar — Evet, yapmıyordu.

Resûlullah — Rabbimiz, Îsâ aleyhisselâmı dilediği gibi yaratdı değil mi?

Onlar — Evet, yaratdı.

Resûlullah — Rabbimiz yimez, içmez. Onda değişiklik olmaz, bunu da biliyor musunuz?

Onlar — Evet, biliyoruz.

Resûlullah — Îsâ aleyhisselâmın anası var idi. O, her çocuk gibi dünyâya geldi. Onlar gibi beslendi. Yir, içer, zararlı maddeleri kendinden atardı. Bunu da biliyorsunuz değil mi?

Onlar— Evet, biliyoruz.

Resûlullah — O hâlde, Îsâ “aleyhisselâm” sandığınız gibi nasıl olur?

Onlar, birşey demeyip, susdular. Biraz sonra:

Yâ Muhammed “aleyhisselâm”! Sen onun (Allahın kelimesi ve Ondan bir rûh) olduğunu söylemiyor musun, dediler.

Resûlullah — Evet buyurdu.

Onlar — Eh, bu da bize yetişir deyip inâd etdiler.

Bunun üzerine, Allahü teâlâ, onları mübâheleye çağırmasını emr etdi. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” de, bana inanmıyorsanız, gelin sizinle mübâhele edelim. Ya’nî, (Hangimiz zâlim isek, yalancı isek, Allahü teâlâ ona la’net etsin, diyelim!) buyurdu. Allahü teâlânın bu emri, Âl-i imrân sûresinin, altmışbirinci âyet-i kerîmesinde bildirilmekdedir. Seyyid dedikleri Şerhabîl, bunları toplayıp, (Bunun Peygamber olduğu herşeyinden anlaşılıyor. Bununla mübâhele edersek, ne biz kurtuluruz, ne de, bizden sonra gelenlerimiz kurtulur. Muhakkak bir belâya uğrarız!) dedi. Mübâhele etmekden kaçındılar ve (Yâ Muhammed “sallallahü aleyhi ve sellem”! Senden râzıyız. Ne istersen sana verelim. Eshâbından “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în” bir emîn kimseyi bizimle berâber gönder, vergilerimizi ona verelim!) dediler.

Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem” yemîn edip, gâyet emîn bir kimseyi sizinle gönderirim buyurdu. Eshâb-ı kirâm “aleyhimürrıdvân” emîn olarak kimin şerefleneceğini merâk ediyorlardı. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” (Kalk, yâ Ebâ Ubeyde!) buyurdu. Ümmetin emîni budur, diyerek berâber gönderdi.

Sulh şartı şöyle idi: Her sene, ikibin elbise vereceklerdi. Bini Recebde, bini Safer ayında teslîm edilecekdi. Her elbise ile de, kırk dirhem [135 gram] gümüş verilecekdi. Reîsleri Abdülmesîh ile seyyidleri Şerhabîl, sonradan müslimân olup, Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” hizmetinde bulunmakla şereflendiler.

Tam İlmihal - Saadeti Ebediyye

İncil-i Şerif ve Havariler'in Öyküsü

dinler tarihi Dört incil Havariler Hıristiyanlık Hıristiyanlık tarihi incil incilin metinleri incilin tahrifi inciller isevilik Murat Hafızoğlu Pavlos Pavlus Hıristiyanlığı teslis

Hz. Musa (a.s)'dan uzun asırlar 2 sonra bile, İsrailoğulları'nın sapmalarla dolu inişli-çıkışlı serüveni boyunca bir dizi peygamber aralıksız bir şekilde "kavm"i istikamet üzere tutmaya çalışmış, birçoğu bu uğurda canını vermiştir.

En son Hz. Zekeriyya ve oğlu Hz. Yahya (ikisine de selam olsun) İsrailoğulları'nın önüne geçerek "Durun kalabalıklar, bu cadde çıkmaz sokak" diye haykıracak, ancak bilahare Mesih (a.s)'a yönelecek olan öfke, şiddet, gayz ve sapkınlık daha önce onları yutacaktır.3

İsrailoğulları'na peygamber olarak gönderilen 4, 1 veya 3 yıllık 5 tebliğ sürecinin ardından Yahudiler'in Romalı yöneticilerle işbirliği yaparak canına kasdetmeleri üzerine göğe kaldırılan 6 Hz. İsa (a.s)'dan sonra ne oldu? O'na indirildiğini Kur'an'dan öğrendiğimiz İncil'in ve O'na iman ettiklerini yine Yüce Kitabımız'ın haber verdiği Havariler'in başına neler geldi?

Tarih boyunca Müslümanlar'ın ilgisi Hz. İsa (a.s)'ın dünyaya gelişindeki ve dünyadan ayrılışındaki sıra dışılığa –ifade yerinde ise– kilitlenmiş, Hristiyanlar'la girilen teolojik tartışmalarda ise, eldeki İnciller'den hareketle "İncil'in tahrifi" meselesi ilk sırayı almıştır.

Bu sebeple Müslümanlar tarafından tarihte Hristiyanlık üzerine yazılanların genellikle "reddiye" edebiyatı kapsamında çalışmalar olduğunu söyleyebiliriz.7 Gerek bunların, gerekse "Milel-Nıhel" tarzı kitapların, bir önceki paragraftaki sorunun cevabını araştıranlar için sadra şifa malzeme ihtiva etmemesini bu bakımdan yadırgamamak gerekir. Buna mukabil günümüzde genel olarak Dinler Tarihi, özel olarak da Hristiyanlık Tarihi üzerine yapılan çalışmaların geçmiştekilere oranla konumuz açısından biraz daha aydınlatıcı olduğunu görüyoruz.

Teslis Havzasında Tevhid'in İzini Sürmek

1945 yılında Mısır'ın Uksur şehrine yaklaşık 100 kilometre mesafedeki Nec'u Hammâdî (veya Nec'u'l-Hammâdî) 8 bölgesinde bulunan Koptça (Kıptî dili) yazmalar ile 1947'de –bugün İsrail sınırları içinde bulunan– Lut Gölü (Ölü Deniz) civarındaki Kumran harabelerinin yakınında bulunan İbranice, Aramice ve Grekçe dillerinde yazılmış tomarlar, özellikle Müslümanlar bakımından Hristiyanlık Tarihi'nin adeta yeniden yazılmasını mümkün kılmıştır. 9 Ne ki, bu iki büyük keşif üzerinde gerçekleştirilen bilimsel faaliyetlerin herhangi bir aşamasında Müslüman bilim adamlarının yer al-a-mamış olması son derece düşündürücü ve esef verici bir durumdur.

Koptça kaynaklar, Kanonik İnciller'den birinin adına izafe edildiği Markos'un, ilk yüzyılın ortalarında Mısır'a geldiğini ve burada vefat ettiğini 10 söylemektedir. 11 Bilahare Roma Hristiyanlığı'nın başını ağrıtacak olan ve Hristiyanlık tarihindeki "Tevhidçi çizgi"nin bir tezahürü olarak dikkat çeken "Arius/çuluk" hareketinin kökenini burada aramak yanlış mıdır? 12

Keza Yahudi-Hristiyan havzasındaki Muvahhit çizginin tarihsel kökeninin, tarih sahnesine milat öncesi zamanlarda çıkan ve Hz. Yahya ve Hz. İsa'nın (ikisine de selam olsun) davetine hemen icabet eden Essenîler/İsiyîm ve/veya Zelot/Zealotlar'a dayanması –bu gruplar hakkındaki bilgilerin bütün spekülatif ağırlığına rağmen– bir ihtimal olarak bile bir Müslüman araştırmacı için yeterince heyecan verici değil midir! 13

Kısacası Muvahhid İsevîlik Hristiyanlığa dönüşmeden önce ya da "erken Hristiyanlık" döneminde neler olup bittiğinin ortaya çıkarılmasında Nec'u Hammâdî ve Ölü Deniz yazmalarının son derece büyük önemi bulunmaktadır.

Ancak dinî/tarihî tecrübelerimiz, bu yazmaların gerek tarihlenmesi, gerekse muhtevaları konusunda Yahudi-Hristiyan bilim adamlarınca yapılmış çalışmaların ilan edilen sonuçları hakkında bize hep ihtiyat telkin etmektedir. Terk-i dünya etmesinin üzerinden bir nesil bile geçmeden Hz. İsa (a.s) ve İncil etrafında oluşturulan efsane yumakları, "apokrif" ilan edilip insanlıktan gizlenen İncil versiyonları ve diğer metinler, "Hakk'ı batılla karıştıran" bir kitle karşısında bulunduğumuzu ihtar edip durmaktadır.

Dolayısıyla Havariler'in ve İncil'in akıbetini "tam anlamıyla" ve doğru bir şekilde gün yüzüne çıkarmak üzere yola çıkanları hâlâ büyük engeller beklemektedir. Zira bunun için ilk akla gelen en verimli tarihsel kaynaklar, Havariler'in de İncil'in de tamamen karşısında konumlanmış bulunanların patentini taşımaktadır.

"İncil-i Şerif ve Müjdeler"

İncil, Kur'an'ın haber verdiği gibi bir "kitap" mıdır, yoksa Hristiyanlar'ın kabul edip kullandığı anlamda sadece bir "müjde" midir? Hz. İsa (a.s)'a "inzal edilmiş" İncil diye bir "kitab"ın mevcudiyetini kabul etmek resmî Hristiyanlık bakımından mümkün değildir. Onlar bakımından "İsa'nın İncili" ifadesi ancak "İsa'nın müjdesi" anlamında kullanılabilir. Zira eğer bir vahiy varsa o bizzat İsa Mesih'tir; vahyin, ontolojik olarak O'nun dışında bir varlığından söz edilemez. 14 Dolayısıyla Kilise'nin (Hristiyanlığın) İnciller'den değil, İnciller'in Kilise'den (Hristiyanlık'tan) zuhur ettiği tesbiti, gerçeğin ifadesi olarak telakki edilmelidir. 15

Hristiyanlar böyle düşünse de, –yukarıda da vurgulandığı gibi– Kur'an Hz. İsa (a.s)'a "indirilmiş", ahkâm ihtiva eden bir İncil'den söz ettiğine göre 16 biz Müslümanlar bakımından burada önemli bir problem bulunmaktadır: Hz. İsa (a.s)'a "indirilen" bu İncil'e ne oldu?

Kanonik Dört İncil'in, İsa Mesih'in hayat öyküsü olduğu, dolayısıyla resmî Hristiyanlığın "yazılı İncil" anlayışının bundan başka bir şey olmadığı bilinen bir husus. Ancak yukarıda sözü edilen "Tomas İncili" 17 ile onun gibi Nec'u Hammâdî kitaplığı arasında bulunan "Filip İncili" 18 –kısmen– Hz. İsa (a.s)'ın ağzından çıkan sözleri ihtiva etme iddiası dolayısıyla bunlardan oldukça farklı bir tarza sahiptir. Bu durum "İncil" adıyla yazılanların tamamının aynı kalıpta değerlendirilemeyeceğini göstermektedir.

Hz. İsa (a.s) sonrasında kaleme alınan İncil metinlerinin her biri 19, içinde yazıldığı ortamın, yazarının ve hitap ettiği kitlenin durumun göre farklılıklar arz eder. 20 Bununla birlikte, Kilise'nin gerek "kanonik" saydığı, gerekse "apokrif" ilan ettiği İncil metinleri, muhtevaları itibariyle birbirine tamamen yabancı değildir; parça parça da olsa hepsinin yer verdiği ortak tema ve anlatımlar vardır. İbraniler İncili, Ebionitler İncili, Barnabas, Tomas, Yakub ve Filip'in adına izafe edilenler gibi çok sayıda "apokrif" İncil ile Kanonik İnciller arasındaki paralellikler ortak kaynaklara işaret ettiği gibi, farklılıklar, hatta zıddiyet de yukarıda ifade edilen "mücadele süreci"ni resmetmektedir.

Öte yandan Hz. İsa (a.s) sonrası ilk dönemlerde Muvahhid İsevîlik 21 ile Pavlus Hristiyanlığı arasında vuku bulan –aşağıda Havariler'i anlatırken bir miktar detayı verilecek olan– mücadele süreci Pavlus Hristiyanlığının galibiyetiyle sonlanınca doğal olarak Hristiyanlık kendi "resmî" akidesini oluşturup tarihini yazacak, buna uymayan metinleri de "gizlenmesi gereken" (apokrif) olarak ilan edecektir.

Pavlus din değiştirmeden önce İsevî Muvahhidler'in Yahudiler'den gördüğü baskılar "Resullerin İşleri"nde (8/3; 9/1-2) ve Pavlus'un mektuplarında (Galatyalılara, 1/13-23; Filipililere, 3/6) açıkça anlatılmaktadır. Bütün bu anlatılar, İsevî Muvahhidler'in sadece Yahudiler'den gördüğü baskının göstergesi olarak ele alınmalıdır. 22 Hz. İsa (a.s)'a yönelen Yahudi-Romalı öfkesi, doğal olarak Havariler'e ve ilk İsevî cemaate de yönelecek, hatta bir süre sonra buna Pavlus Hristiyanlığının sosyal baskısı da eklenecektir. 23

Böyle bir ortam içinde Hz. İsa (a.s)'a indirilen İncil'in eksiksiz biçimde yazılı hale getirilmesi, getirilebilse bile muhafazası ve aktarımı elbette son derece güçtür. Mevcut dört Kanonik İncil'in kaynaklarının tesbiti konusunda yapılan çalışmalar, bu İnciller'in muhtevasını oluşturan unsurların hayli uzun, çok yönlü ve girift bir etkileşim süreci sonunda bugünkü şeklini aldığını göstermektedir.

İnciller'in kaynaklarını tesbit maksadıyla yapılan çalışmalar meyanında muhtelif nazariyeler ortaya atılmıştır. Detayları ilgili çalışmalarda görülebilecek olan "İlk İncil", "Kısa Parçalar", "Şifahi Rivayet" ve "İki Kaynak" gibi faraziyelerin ortak yanı, hepsinin de mevcut İnciller'den önce şifahi veya yazılı bir kaynağın/kaynakların mevcudiyetini varsayıyor olmasıdır. Yine ilgili araştırmalar, bu kaynağın/kaynakların İncil yazarlarına gelene kadar karmaşık bir oluşum süreci yaşadığını kabul etmektedir. 24 Bu süreci oluşturan unsurlar –özellikle "şifahi" unsurlar– arasında, "İncil-i Şerif"in şifahi rivayetlerinden muhafaza edilebilen kısımların da bulunduğundan şüphe duymak için herhangi bir sebep yoktur.

Bu bilgiler ışığında şunu söylemek mümkün görünüyor: Hz. İsa (a.s), kendisine inzal buyurulan İncil-i Şerif'i başta Havariler olmak üzere ilk inananlara tebliğ etmiş, fakat yazdırmamıştı. Zira hem kısa, hem de oldukça sıkıntılı geçen tebliğ süreci içinde buna fırsat bulamamıştı. O'nun göğe çekilişinden sonra Havariler de –aşağıda da anlatılacağı üzere– sürekli biçimde baskı ve kovuşturma altında, dolayısıyla İncil'i üçüncü şahıslara bir bütün olarak yazdırma imkânından mahrum yaşadılar. Yapabildikleri, uygun zeminlerde İncil'den ve Hz. İsa (a.s)'ın öğretilerinden aktarabildiklerini aktarmaktan ibaret olmuştur. 25

Bu menkulat uzun yıllar içinde ağızdan ağza, yöreden yöreye ve ortamdan ortama aktarıldıkça Hz. İsa (a.s)'ın ve Havariler'in hayat hikâyelerinden kimi unsurların girmesine mukabil, İncil pasajlarının önemli bir kısmının çıkması tarzında bir muhteva değişikliğine de maruz kalarak İncil yazarlarının kaynaklarına kadar ulaştı.

Kur'an'ın, "Biz Hristiyanız" diyenlerden de kesin sözlerini almıştık. Onlar, kendilerine belletilenin bir kısmını unuttular." 26 ayetiyle ifade ettiği noktaya gelişin hikâyesi kısaca böyle olmalıdır. Zira eğer Roma Hristiyanlığının resmîleştirdiği Hristiyanlık Tarihi esas alınacak olursa, bu tarih içinde bir yanıp bir sönen, ama hiçbir zaman tamamen ortadan kaybolmayan Muvahhid çıkışların ikna edici izahını yapmak asla mümkün olmayacaktır…

Havariler

Her ne kadar İbn Hazm, resmî Hristiyanlığın kabul ettiği Havariler'in gerçek anlamda Hz. İsa (a.s)'ın Havarileri olduğunu kabul etmemiş ve "Kur'an'ın haber verdiği Havariler, Hristiyanların isimlerini saydığı kimseler değildir" demiş ise de 27, Hz. İsa (a.s) adına ortaya atılmış tezvirata ibtina eden resmî Hristiyanlığın, Havariler hakkında da "müzevver" bir hikâyeye sahip olması yadırgatıcı değildir. 28

Hz. İsa (a.s)'ın "sahabesi" hakkında detaylı bilgi bulunmaması –tıpkı İncil-i Şerif'in akıbeti meselesinde olduğu gibi– ancak "iz sürerek" ve "satır arası okuyarak" ortaya konabilen bölük-pörçük bilgi kırıntıları ile yetinilmesi sonucunu doğurmuştur. İsimleri konusunda bile tam bir ittifaka rastlanamayan Havariler hakkında İslam kaynaklarında da çok fazla bilgiye tesadüf edilmez. Mevcut bilgiler de büyük ölçüde Hristiyan kaynaklarından veya mühtedi Hristiyan alimlerin anlattıklarından elde edilmiş görünüyor…

Hz. İsa (a.s) sonrası Muvahhid İseviler'in ilk büyük imtihanı, Stefanos isimli cemaat üyesinin Kudüs'te Yahudilerce taşlanarak şehid edilmesi olayıyla yaşanmıştır. Bu olaydan sonra Muvahhid İseviler cemaati Kudüs'ü terk ederek Yahudiye, Samiriye, Kıbrıs, Fenike, Antakya… gibi yerlere dağılmış, Kudüs'te sadece Havariler kalmıştı. 29 Aşağıda değinileceği gibi Kudüs'te kalmakla aslında "zor"u seçmiş olan Havariler, bilhassa Yahudiler'in tazyikine maruz kalacaktır…

Hz. İsa (a.s)'ın Kur'an'da birkaç yerde 30 zikri geçen havarilerinin sayısı, gerek İslam gerekse Hristiyan kaynaklarında 12 olarak verilir. Liste Matta (10/2-4) ve Markos'ta (3/16-9) şöyledir:

1. Simon Petrus (Kifas), 2. Petrus'un kardeşi Andreas, 3. Zebedi'nin oğlu (büyük) Yakub, 4. Zebedi'nin oğlu Yuhanna (Hanna), 5. Filipus, 6. Bortolomeus, 7. Didimus Yahuda Tomas, 8. Matta, 9. Alfeus'un oğlu (küçük) Yakub, 10. Taddeus, 11. Gayyur Simon, 12. Yahuda İskariyot.

Bu listede 8. sırada zikredilen Matta, Markos (2/14) ve Luka (5/27) incillerinde Alfeus'un oğlu Levi olarak, 10. sırada zikredilen Taddeus'un adı Luka İncili'nde (6/16) Yakub'un oğlu Yahuda, Matta İncili'nde (10/3) ise Lebbeus olarak verilmektedir. 12. sırada zikredilen Yahuda İskariyot ise Ahd-i Cedid'e göre Hz. İsa (a.s)'ı ele veren kişidir. Bu ihaneti dolayısıyla diğer havariler tarafından listeye onun yerine Mattias alınmıştır.

Burada Yusuf (Joseph) Barnabas'ın (meşhur İncil'in yazarı), Hz. İsa (a.s) ile birlikteliği sabit olduğu halde neden Havariler listesinde yer almadığı sorusu akla gelebilir. Hemen belirtelim ki, birçok otorite onu Havariler arasında saymıştır. 31 İhanetinden sonra Havariler arasından tard edilen Yahuda İskariyot'un yerine, yaşadığı sürece Hz. İsa (a.s) ile yoldaşlık etmiş kimseler arasından, "soyadı/lakabı Justus/Yustus olup Barsaba/Barnaba denilen Joseph/Yusuf ve Mattias tesbit edilip aralarında kur'a çekilmiş, kur'a Mattias'a çıkınca o havari sayılmıştır. 32 Bununla birlikte Yahudi kökenli Muvahhit İsevîler Barnabas'ı havari olarak kabul eder. 33

Hz. Yahya (a.s) döneminden itibaren Hz. İsa (a.s) ile yoldaşlık etmiş olması, Barnabas'ın Hz. İsa (a.s)'ın kadim ashabı arasında yer aldığını ve Havariler nezdinde de önemli bir mevkie sahip olduğunu gösteren tek gerçek değildir. Hz. İsa (a.s) sonrası Havariler cemaatinin faaliyetleri arasında adının hep ön planlarda geçiyor oluşu da onu önemli kılan hususlardan biridir.

Yahudiler ve Havariler

Hz. İsa (a.s) sonrasında Kudüs'te toplanmış bulunan Havariler, bir yandan Yahudiliğin, diğer yandan Roma yönetiminin baskısı altında Muvahhid İsevîliği yaşamanın ve yaymanın mücadelesini vermişlerdir. Petrus ve Yuhanna Hz. İsa (a.s)'ın öğretilerini tebliğ ederken Yahudiler tarafından tutuklanmış, bir süre sonra serbest bırakılmışlardı. 34 Babil Talmudu'nda Hz. İsa (as)'ın Mattay (Matta), Nakay (?), Nezer (?), Buni (?) ve Tadah (Taddeus?) isimli şakirtlerinin Yahudi mahkemesinde yargılanmalarından bahsedilmektedir. 35 Bu yargılanmanın sonucu Havariler'in idam edilmesini, Pavlus'un hocalığını yaptığı belirtilen ünlü Yahudi alimi Gamaliel'in engellediği söylenmiştir. 36 Bu, Resullerin İşleri'nde 37 anlatılan hadise olmalıdır. Nihayet muhtemelen 43 yılında Havariler'in reisi ve Hz. İsa (a.s)'ın kardeşi Yakub tutuklanmış ve boynu vurularak şehid edilmiştir.38

Bütün bunlar sadece Havariler üzerindeki Yahudi baskısını açık biçimde göstermekle kalmaz, aynı zamanda İncil-i Şerif'in nasıl kısa süre içinde ortadan kaybolduğunun izahını da verir.

Pavlus Hristiyanlığı ve Havariler

Müzevver "Şam vizyonu"ndan yaklaşık 3 yıl sonra Pavlus Kudüs'e gitmiş ve Havariler'in liderleri durumundaki Yakub ve Petrus ile tanışmıştır. Ancak 15 gün süren bu seyahatten ne Havariler'in ne de Pavlus'un memnun kaldığını söyleyebiliriz. 39 Her ne kadar bazı yazarlar, kısa bir tereddüt safhasından sonra Havariler'in, Muvahhid İsevîliği Hristiyanlığa dönüştüren Pavlus'un etrafında toplandığını söylese de 40 Resullerin İşleri ve bizzat Pavlus'un muhtelif mektupları durumun pek öyle olmadığını söylemektedir.

Bu ilk temastan sonra Pavlus ile Kudüs'teki Muvahhid Havariler'in arası hiçbir zaman düzelmeyecektir. 41 Muhtelif yerlere yazdığı mektuplar 42, Kudüs cemaati ile aralarındaki rekabetin en canlı şahididir. Çıktığı üç büyük "misyon gezisi"nin hemen tamamının akabinde Kudüs'e giden veya çağrılan Pavlus'un, yaydığı "aykırı" inançlar dolayısıyla burada kendisini savunmak ve "hesap vermek" zorunda bulunması, Havariler'in etkinliğinin en bariz ifadesidir. Resmî Hristiyanlığın görüşleri doğrultusunda Havariler'den bazılarının Pavlus ile birlikte hareket ettiği, dolayısıyla onun öğretisini benimsediği yolundaki anlatımlar bu sebeple her zaman ihtiyatla karşılanmalıdır.

Havariler'den Petrus, Zebedi'nin oğlu Yakub, kardeşi Yuhanna ve Alfeus'un oğlu Yakub'un öldürüldüğü görüşü ağırlıktadır. 43 Ayrıca Kilis'te –halk arasında "Kütküt Baba" diye bilinen– "Şem'un Nebi türbesi"nde yatan zatın Gayur Simon (Şem'un) olması muhtemeldir. 44

* * *

Hristiyanlık tarihi içinde, uzak yıldızlar gibi bir parlayıp bir sönen, ancak varlığını muhafaza eden bir "muvahhit çizgi" hep var olagelmiştir. Resmî Hristiyanlık tarafından köşe bucak saklanmaya çalışılsa da Hz. İsa (a.s)'ın gerçek öğretisinin yansımalarını taşıyan metinler gibi Muvahhit İsevîlik de tarihsel bir realite olarak önümüzdedir. Kur'an ve Sünnet'in rehberliğiyle Hz. İsa (a.s)'ın gerçek mesajının farkında olan Müslümanlar, "doğru başlangıc"ı yapma avantajına sahip oldukları için, resmî Hristiyanlığın da, onun karşısında konumlanmış bulunan modern bilimsel çalışmaların da atladığı gerçeği insanlığın muhakemesine sunma şansına her zaman sahiptir: Hz. İsa (a.s) şüphesiz ki görevini yaptı ve Tevhid'i tebliğ etti. Bu nasıl tarihsel bir realite ise, O'na indirilmiş bir Kitab'ın (İncil) ve O'na inanan ve nezd-i Bârî'de "hakikatin şahitleri" ile birlikte kaydedilmeyi uman muvahhit Havariler'in mevcudiyeti de aynı şekilde tarihsel birer realitedir. Buna sadece resmî Hristiyanlığın "apokrif" (halktan saklanması gereken) dediği metinler değil, "resmî" (kanonik) metinlerin "satır arkaları" da şahitlik etmektedir. Şüphesiz ki Hristiyanlık tarihinin "heretik" (sapkın" olarak kaydettiği muvahhit hareketlerin her birinde, Havariler'in gayretinin, soluğunun ve adanmışlığının izi vardır.

Dinler Tarihi konusunda çalışanların, Hristiyanlık Tarihi'ni, Hristiyanlığın resmî metin ve söylemlerine inhisar ettirme alışkanlığından sıyrılıp, bu izi sürmeye yoğunlaşmaları gerekir…

--------------------------------------------------------------------------------

* İncil-i Şerif ve Havariler'le ilgili bu yazıda konunun ancak ana hatlarını işleyebildim. Hazırlıkları devam eden –Hristiyanlık, Diyalog ve Misyonerlik'le ilgili– kitapta bu konu daha geniş bir şekilde yer alacaktır.

2. Hz. İsa'nın tebligatının Hz. Musa'dan (ikisine de selam olsun) ne kadar zaman sonra vaki olduğu konusunda görüş ayrılıkları vardır. Çağdaş araştırmacılar bu zaman aralığını genellikle 1200 küsür yıl olarak verirken, daha eski kaynaklar rakamı 1700, hatta 1900 küsür yıla kadar çıkarmaktadır. Bkz. M. Eliade, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, I, 223; G. Tümer-A. Küçük, Dinler Tarihi, 211; Y. Kutluay, İslâm ve Yahudi Mezhepleri, 166, 11. dpnt.; es-Süyûtî, el-Hâvî, II, 251; Ahmet Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya, I, 43.

3. İbn Kesîr, Hz. Zekeriyya (a.s)'ın normal bir ölümle mi öldüğü, yoksa şehid mi edildiği konusunda ihtilaf bulunduğunu söylerse de (bkz. Kasasu'l-Enbiyâ, II, 342; krş. et-Taberî, I, 591), kaynakların ağırlıklı olarak tercih ettiği, onun şehid edildiğini anlatan rivayettir. Bkz. İbnu'l-Cevzî, el-Muntazam, I, 302; es-Sa'lebî, Arâisu'l-Mecâlis, 380-1; İbn Hacer, Fethu'l-Bârî, VI, 468-9…

4. 3/Âl-i İmrân, 49; 43/ez-Zuhruf, 59; 61/es-Saff, 6. Krş. Luka, 24/21.

5. Yuhanna İncili'nde Hz. İsa (a.s)'ın hayatı 3 Fısıh (Pesah) bayramına dağılmış sahnelerle anlatılırken (2/13, 6/4, 12/1), diğer İnciller tek bir Fısıh bayramından söz eder. Bu durum, Hz. İsa (a.s)'ın tebliğinin ne kadar devam ettiği sorusuna 1 veya 3 yıl şeklinde farklı cevaplar verilmesine yol açmıştır. Sinoptik (Matta, Markos ve Luka'ya izafe edilen) İnciller ile Yuhanna İncili arasındaki çelişkiler meyanında bu nokta da dikkat çekmektedir. Resmî Hristiyanlığın kabulleri doğrultusunda kısa bir "Hz. İsa (a.s) kronolojisi" için bkz. DİA, XXII, 468; Şinasi Gündüz, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı 153-4.

6 3/Â-i İmrân, 55; 4/en-Nisâ, 157-8.

7. Bu konuda tesbit edilmiş bir bibliyografya için bkz. Ramazan Biçer, İslam Kelamcılarına Göre İncil, 17 vd.

8. نجع الحمادي veya نجع حمادي . Burada bulunan son derece kıymetli yazmalar hakkındaki malumatı olduğu gibi, yörenin ismini de ("Nag Hammadi" olarak) Batılılar'ın ağzıyla telaffuz ediyor oluşumuz gerçekten hüzün vericidir.

9. Her iki koleksiyon hakkında geniş bilgi için bkz. Ahmed Osman, Mahtûtâtu'l-Bahri'l-Meyyit, 127 vd.

10. Bkz. Özemre, 13 (26 nolu dpnt.)

11. Roma Hristiyanlığı bu bilgiyi "tartışmalı" bulur. Bkz. Hıristiyanlık Tarihi, 66.

12. Bkz. Maurice Bucaille, Tevrat İnciller ve Kur'an, 98.

13. Essenîler'le ilk muvahhid İsevîler arasındaki ilişki için bkz. Eliade, II, 400.

14. Yuhanna, 10/7; Korintoslulara-I, 1/24; Sarıkçıoğlu, 302, 305.

15. Suat Yıldırım, Mevcut Kaynaklara Göre Hıristiyanlık, 133.

16. 5/el-Mâide, 46-7; 7/el-A'râf, 157...

17. Tomas İncili'nin, MS 30-60 yılları arasında (muhtemelen 50'li yıllarda) Hz. İsa (a.s)'ın manevi kardeşi ve Muvahhid İsevîler'in (Kudüs cemaati) lideri Yakub'un gözetiminde derlendiği, dolayısıyla bu metnin diğer İncil metinlerinden daha kadim bir döneme ait olduğu bilinmektedir. (Bkz. Gündüz, 149.)

18. Bu İncil'in, biri Ekrem Sarıkçıoğlu'na (OMÜ İlahiyat Fak. Der. IV, 14 vd.), diğeri Ahmed Yüksel Özemre'ye (Hz. İsa'nın 114 Hadisi adıyla, İst. 2004) ait olmak üzere yayımlanmış iki ayrıt Türkçe çevirisi bulunmaktadır. Özemre'nin çalışması, aynı zamanda Tomas İncili'nin ihtiva ettiği metinlerin yorumunu a yapmaktadır.

19. Bkz. Luka, 1/1-4.

20. Bucaille, 96; Gündüz, 151.

21. İlgili çalışmalarda müntesiplerine genellikle "Yahudi Hristiyanlar" veya "Kudüs Hristiyanları" denmiş olsa da onların Muvahhid İsevî olarak anılmasının daha uygun olduğu düşüncesindeyim.

22. Eliade, II, 392.

23. Muhammed Atâurrahîm, Bir İslâm Peygamberi Hz. İsa, 67.

24. Yıldırım, 139 vd.; Şaban Kuzgun, Dört İncil Farklılıkları Çelişkileri, 116-7; DİA, XXII, 273.

25. Mahmut Aydın, "Yahudi Bir Peygamberden Gentile Tanrıya: İsa'nın Tanrısallaştırılması Süreci", İslâmiyât dergisi, III/4,50. Ayrıca bkz. Kuzgun, 126.

26. 5/el-Mâide, 14.

27. İbn Hazm, el-Fısal, II, 89-91.

28. Havariler'in ağzından Hz. İsa (a.s)'a uluhiyet izafesi uydurması için bkz. Matta, 16/16; Yuhanna, 1/14.

29. Bkz. Resullerin İşleri, 6, 7, 8. bablar; ayrıca 11/19-24.

30. 3/Âl-i İmrân, 52; 5/el-Mâide, 111-3; 61/es-Saff, 14.

31. Bkz. DİA, V, 77.

32. Resullerin İşleri, 1/21-6.

33. Atâurrahîm, 60.

34. Resullerin İşleri, 3 ve 4. bablar.

35. Baki Adam, "Yahudiliğin Hıristiyanlığa ve İslam'a Bakışı", Dinler Tarihi Araştırmaları (Sempozyum metinleri), I, 162.

36. Yıldırım, 56.

37. 5/17-41.

38. Resullerin İşleri, 12/1 vd.; Eliade, II, 392.

39. Galatyalılara Mektup, 1/18-9; Resullerin İşleri, 9/26-8.

40. Yıldırım, 51.

41. Bkz Galatyalılara Mektup, 2/1-21; Gündüz, 59 vd.

42. Galatyalılara, 3 vd. bablar; I. Korintoslulara, 1/10 vd.; 4/18 vd.; Romalılara, 2, vd. bablar.

43. Yıldırım, 54.

44. Özemre, 6 (5. nolu dpnt.)

Murat HAFIZOĞLU [*]

İnkişaf Dergisi, 4.Sayı

İsa (a.s.) peygamberliği icabı mucizeler gösterdi

Hz. isa (a.s.) Hz. isa'nın mucizeleri mucizeler peygamberlik

Îsâ (aleyhisselâm) peygamberliği îcâbı mûcızeler gösterdi. Mûcizeleri dokuz çeşitti:

1. Beşikteyken konuştu.

2.Ölüleri diriltirdi.Bilhassa dört ölüyü dirilttiği meşhurdur.Bunlar Sam bin Nûh,Şeddad bin Âd,Mâsân bin Mâlân ve Beni İsrail'den bir çocuktur.

3.Anadan doğma kör olanları sağlamlar gibi gödürür,bir cilt hastalığı olan baras illetini iyi ederdi. Eliyle hastaya dokunguğunda iyi olurdu.Eliyle mesh etmek sûretiyle hastaları tedâvi ettiği için kendisine Îsâ-i Mesih dendi.(Mâide sûresi:110)

4.Âl-i İmrân sûresi 49. âyetinde bildirildiği gibi kavminin yedikleri veya yemek üzere sakladıkları şeyleri haber verdi.

5.Mâide sûresi 110. âyetinde bidirildiği gibi çamurdan kuş yapıp üzerine üfleyince, Allahü teâlânın izniyle canlanıp kuş olurdu.

6.Mâide sûresi 114. âyetinde bildirildiği üzere Havârîler,içinde yiyecek bulunan bir sofranın indirilmesini teklif ettiler.Hazret-i Îsâ ellerini kaldırıp duâ edince,ekmeği ve eti bulunan bir sofra indi.

7.Îsâ aleyhisselâm uykudayken yanında her konuşulanı ve yapılanı bilirdi.

8.Ne zaman istese ellerini göğe kaldırıp duâ edınce o anda yemek ve meyveler önüne gelirdi.

9.Îsâ aleyhisselâm Yahûdîlerden (Benî İsrâil) uzak olduğu hâlde sözlerini ve gizli hallerini bilirdi.

Kaynak : Huzura Doğru

İsa aleyhisselamın dini; İsevilik

incil incilin tahrifi isevilik Pavlos teslis inancı

Mûsâ aleyhisselâmın dîni,Îsâ aleyhisselâmın zamânına kadar devâm etti. Fakat,Îsâ aleyhisselâm gelince,bunun dîni olan Îsevîlik Mûsâ aleyhisselâmın dînini nesh etti,yâni Tevrat'ın hükmü kalmadı.Bundan sonra,Mûsâ aleyhisselâmın dînine uymak câiz olmayıp,tâ Muhammed aleyhisselâmın dîni gelinceye kadar,Îsâ aleyhisselâmın dînine uymak lâzım oldu.Fakat,İsrâiloğullarının çoğu Îsâ aleyhisselâma îmân etmeyip,Tevrat'a uymak için inâd etti.Yahûdîlik ile Îsevîlik böylece ayrıldı.

Yahûdîlerin ileri gelenlerinden ve Îsevîlerin en büyük düşmanlarından olan Paul,Îsevîliği kabul ettiğini,Îsâ aleyhisselâmın kendisini,Yahûdî olmayan milletleri Îsevîlere dâvet için şâkirt (talebe) tâyin ettiği yalanını uydurdu.İsmini Pavlos (Bolüs) olarak değiştirdi.Çok iyi bir Îsevî görünerek,Îsâ aleyhisselâmın dînini bozdu. Tevhidi (tek Allah inancını),teslise (üç tanrı inancına= Baba-oğul-kutsal rûh);Îsevîliği Hıristiyanlığa çevirdi. İncil'i değiştirdi.Îsâ Allah'ın oğludur,dedi...

Kaynak : Huzura Doğru

İslam’a göre İsa-Mesih yeniden dünyaya dönecek mi?

Dr. M. Sami Baybal hadisler Hıristiyan inancı Hıristiyanlık Hıristiyanlık tarihi isa'nın gökten inmesi islam islam alemi islam alimleri kıyamet alametleri Mesih Mesih inancı peygamberler

İslâm inancına göre ilk insan ve ilk peygamber Hz. Âdem ile başlayan risalet görevi, son peygamber Hz. Muhammed'in gelişiyle noktalanmıştır. Bütün peygamberler, gönderildikleri toplumları tevhîd inancına çağırmışlar; kendilerinden sonra gelecek Allah elçilerinin da'vetine de uymayı tavsiye etmişler, dolayısıyla ahlâklı ve erdemli bir toplum oluşturabilmenin çabası içine girmişlerdir, işte Hz. İsa, her ne kadar risalet görevi çok kısa sürse de, bu çabayı gösteren Peygamberlerden birisidir.

İki bin yıldan beri doğuşu, yaşayışı ve akıbeti hakkında doğuda ve batıda yüzlerce kitap, risale ve makale yazılmış; hattâ tarihî bir şahsiyet olup olmadığı bile tartışılmış, fakat kurcalandıkça içinden çıkılamaz hâle gelmiş biri varsa, o da “Hz. İsa'dır” dediğimizde mübalağa yapmış sayılmayız.

Bilindiği gibi Yahudilik, Hz. Davud'un soyundan gelecek bir şahsı “Mesih”** olarak beklemiş, sonunda Hz. İsa yahudilerin kendi içlerinden biri olarak çıkmasına rağmen, onun Mesihliğini kabul etmemiştir. Hıristiyanlık, İsa merkezli bir dindir. Yani tarihin merkezinde “İsa-Mesih'in gelişi olayı” vardır. İslâm’da da Mesih -Kur'an'da lakâb olarak kullanılmakla, Yahudi ve Hıristiyanlık'taki mânâları, yani beklenen bir kurtarıcıyı ifade etmemekle birlikte-, Hz. İsa'dır. Fakat İslâmiyet, Hz. İsa'yı peygamberler zincirinin bir halkası olarak kabul etmiş, Kur'an'da ismini sıkça zikretmiş ve mensuplarından, diğer Peygamberlere inandıkları gibi ona da inanmalarını istemiştir. Durum böyle olunca, Hz. İsa'nın, üç ilâhî dinde de bazı dînî tartışmaların tam ortasında yer alması gayet tabiîdir.

Asırlardır gerek hıristiyan dünyasında, gerekse İslâm âleminde en çok tartışılan konulardan biri, “Hz. İsa'nın akıbeti”, yani “sonunun ne olduğu ve Kıyâmet'ten önce yeryüzüne inip inmeyeceği” meselesidir. Bu mesele tarih boyunca insanların zihnini meşgul etmiş; hıristiyanların ve müslümanların ekseriyeti, Hz. İsa'nın bir kurtarıcı olarak yeryüzüne gelerek, burada huzur, barış ve adaleti gerçekleştireceğine inanmışlardır. Hattâ bu inanç, bazı toplumlarda duyguların sömürülmesine ve birtakım kişilerin “Mesih” sıfatıyla ortaya çıkarak, farklı amaçlarla kitleleri etraflarında toplamalarına sebep olmuştur.

İslâm kültüründe renkli bir şekilde yaşatılan ve “karizmatik bir kurtarıcı ya da lider beklentisi” şeklinde ortaya çıkan bu tasavvurun, İslâm’a Yahudilik ve Hıristiyanlık'tan geçtiğini iddia etmek, pek isabetli sayılmasa gerektir. Zira medeniyetlerin hiçbir zaman saf olmadığı ve insanların farklı kültürlerden daima etkilendiği hususu dikkate alınırsa, dünya tarihinde, Mesih düşüncesinin dinlerde ortak bir fenomen olduğu gerçeği karşımıza çıkacaktır, işte bu durumda belki izlenmesi gereken en tutarlı yol, söz konusu tasavvurun insan hayatına katkı sağlayıp sağlamadığının, şayet sağlamışsa bunun ne tür bir katkı olduğunun tesbit edilmesidir.

Bizim böyle bir çalışmayı yaparken ana hedefimiz, İslâm literatüründe “Nüzûl-i İsa diye kısaltabileceğimiz inancın, Kur'an'ın üstüne basarak vurguladığı “emr-i bi'l-ma'ruf ve nehy-i ani'l-münker” prensibiyle ne derece örtüştüğü, müslümanın hayatında nereye oturması ve onun tarafından nasıl algılanması gerektiği hususunda bazı ipuçları verebilmektedir. Çünkü her ne kadar aynı inancı paylaşsalar da, farklı bilgi birikimine sahip olan ve değişik kültür ortamlarında yetişebilen fertlerin, tartışılan bazı noktalarda doğru ve ortak bir zeminde buluşmalarının gerekliliğine inanıyoruz.

Aslında başka bir çalışmanın konusu olmakla birlikte, bizim bu çalışmamıza yön vermesi açısından Yahudilik ve Hıristiyanlık'taki “Mesih anlayışı “nı kısaca ortaya koymak istiyoruz.

Yahudi geleneğinde merkezî bir yer işgal eden, Eski Ahit'te***sembolik ifadelerle haber verilen ve Talmut'ta detaylı olarak işlenen Mesih inancı, zaman içinde yahudi iman esasları içine girerek bir doktrin halini almış ve müesseseleşmiştir. Tarihiyle dîni âdeta özdeşleşmiş olan yahudilerin, tarihin değişik dönemlerinde karşı karşıya kaldıkları bazı sıkıntı ve felâketler, onları, bu sıkıntılarından çekip alacak ve arzu ettikleri hedeflere ulaştıracak bir “kurtarıcı” fikrine yöneltmiştir. Diğer taraftan “beklenen Mesih” inancının ortaya çıkmasında, “üstün ve seçilmiş millet olma” düşüncesinin de rolü büyüktür.

Yahudiliğe göre Mesihçilik, yahudilerin Allah yolunu yeniden bulacağı Mesih'e ait bir rüya devridir. Evrensel tarihinin yegâne hedefi, yeryüzünde Allah'ın Krallığını kurmaktır. Bu krallık, dînî safiyetin ve sosyal adaletin model devleti olacaktır, işte meydana gelecek ahenk içinde yahudiler rehberlik rolünü üstlenecektir. Âhir zamanda insanlık, adaleti gerçekleştirmeyi başaracak, bunun sonucunda Allah'ı tanıma evrenselleşecektir.

Yahudi tarihi, belli dönemlerde çeşitli mesiyanik figürleri ön plâna çıkarmış, çok sayıda sahte Mesih'in, arkasında bazı toplulukları sürüklediğine şahit olmuştur. Artık bugün modern yahudi düşüncesi, “Mesih inancı”na farklı bir boyut getirmiştir. Batıda yeniden yapılan yorumlarda Mesihçilik biraz daha lâikleşmiş; Siyonizm, Mesihî fikrin lâik bir versiyonu olarak görülebilmiştir. Siyonizm ve İsrail Devleti'nin yaratılması, büyük oranla “Mesihî hareket” kavramının sekülerleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Yahudi toplumunun eskisi gibi Mesih'in gelişini beklemek yerine, daha radikal sonuçlara ulaşması gerektiği artık kabul edilmiştir.

Hıristiyanlık'taki Mesih inancı, en az Yahudilik'teki kadar önemlidir. Çünkü bu inanç, Hıristiyanlığın inanç esasları (kredo) içerisinde en başta gelmektedir.

Hıristiyanlar'a göre Mesih, Hz. İsa ile gerçekleşmiş ve onunla “ilâhî Krallık” başlamıştır. Ancak bu krallık, yahudilere mahsus geçici bir krallık değil, evrensel ve mistik bir krallıktır.

İlk Hıristiyanlık, “Mesih” konusunda pek çok yahudi düşüncesini almış ve bunları Hz. İsa'ya uygulamıştır. Yeni Ahit Kristolojisi, çoğu noktada Yahudi Mesihçiliği’nden yararlanmış, aynı zamanda yeni bir boyut ta eklemiştir ki o da şudur: “İsa-Mesih şahıs olarak Mesihî beklentileri gerçekleştirmesine rağmen, bu beklentileri, son îfâ şekline dönüştürmek için yeniden geri dönecektir.

Mesih'in kim olduğu hususuna kadar, yahudiler ile hıristiyanlar “Mesih inancı” hakkında aynı tutuma sahiptirler. Fakat yahudiler, Mesih olarak yeni bir şahsın gelmesini beklerken, hıristiyanlar Hz. İsa'nın ric'atine yani dünyaya tekrar dönüşüne inanmaktadır.

Hıristiyanlara göre Hz. İsa, Âdem (a.s.)'dan beri insanlığın yüklendiği “aslî suç”a kefaret olmak üzere Çarmıh'a gerilmiş, ölümünden üç gün sonra dirilmiş ve Baha'nın yanına çıkarak sağ tarafına oturmuştur. O, beklenen şartlar gerçekleşince, oradan tekrar yeryüzüne gelecektir. Dünyayı sulh ve adaletle doldurup, kendisine inanmayanları yargılayarak onlardan öç alacak ve saltanatı ebedî olarak devam edecektir. Hz. İsa'nın ikinci defa gelişinin amacı, yeryüzünde Tanrı'nın otoritesini yeniden tesis etmektir.

Bazı farklılıklara rağmen, her iki dinin (Yahudilik-Hıristiyanlık) bağlıları da Mesih'in yeryüzünde “Tanrı'nın Krallığı”nı kuracağına inanmaktadır. Hıristiyanlık teolojisi, bir kurtuluş teolojisidir. Buna göre İsa'nın doğumu ve dünyaya gelişi, Tanrı Krallığının ilk aşamasıdır, İsa'nın Çarmıh'a gerilerek öldürülmesinden sonra dirilmesi, ikinci aşamayı; onun Kıyamet kopmadan önce yeryüzüne tekrar dönüşü ise Tanrı Krallığının kesin kuruluşunu ve tamamlanmasını sağlayacaktır. Başka bir ifade ile ebedî hayat, yeryüzünde başlayacak ve Tanrı Krallığı, dünya tarihi denilen insanlık dramının sonu olacaktır.

Yahudilik ve Hıristiyanlık'ta “Mesih inancı'nı irdelerken dikkat çekmek istediğimiz şeylerden biri şudur: Gerek Yahudilik ve gerekse Hıristiyanlığın tasarladığı Tanrı Krallığı yeryüzünde bir Cennet tasviridir. Ne var ki bu ideale ulaşmada insanî eyleme hiç yer verilmemektedir. Bu gelecek, insan iradesinden bağımsız olarak gerçekleşecektir, ideal yeryüzü Cenneti, Mesih öncülüğünde kurulacaktır.

İslâm'ın “Mesih anlayışı'na gelince; hemen ilk başta söylememiz gereken şey, bu anlayışın Yahudilik ve Hıristiyanlık'taki Mesih inancından temelde oldukça farklı olduğudur. Zira İslâm’daki Mesih anlayışı, ne Yahudilik'teki gibi kesin kabul edilmesi gereken iman esaslarından biridir, ne de Hıristiyanlık'ta olduğu gibi bir doğmadır. Yukarıda ifade ettiğimiz şeyi bir kere daha tekrarlamalıyız ki, bizim burada ortaya koymaya çalışacağımız husus, söz konusu anlayışın nereden kaynaklandığı, çerçevesinin ne olduğu, İslâm kültüründe ne şekilde yer aldığı, müslümanlar tarafından nasıl algılandığı ve nihayet müslümanların bu tür anlayışlara hangi zaviyeden ve nasıl yaklaşmaları gerektiği üzerine bir bakış açısı oluşturabilmektir. Doğru bir bakış açısı elde edebilmek için de, üç ilâhî din arasında konumuzla ilgili kıyaslamalara sıkça başvurmayı düşündüğümüzü belirtmeliyiz.

Hemen her düşünce veya inanç sistemi veyahut kültür geleneği, insanın öldükten sonra ne olacağı ve içinde yaşadığı âlemin nasıl bir sonla karşılaşacağı konusunda şöyle ya da böyle bir cevap aramaya çalışmıştır.

Söz konusu mefhum için Kur'an'da “âhiret” kelimesi kullanılmıştır. Özellikle İslâmiyet, diğer dinlere nisbetle âhiret inancına daha çok ağırlık vermiş; yine Kur'an'dan öğrendiğimize göre âhirete iman, Allah'a iman ile birlikte İslâm’ın inanç sisteminin iki temel unsurundan biri olarak zikredilmiştir. Kur'an-ı Kerim, yaşadığımız âlemin bir gün mutlaka sonunun geleceğini beyân etmiş; bunu “el-Kıyâme”, “es-Sâa”, “el-Yevmü'1-âhir”, “el-Yevmü'1-azîm” ve “Yevmü'd-dîn” gibi tabirlerle açıklamıştır. Fakat bu sonun ne zaman gerçekleşeceği hususunda kesin bir tarih verilmemekle birlikte bazı âyet ve hadislerde işaret edilmiştir. Özellikle hadis kaynaklarında “Eşrâtu's-sâa” (Kıyamet alâmetleri), “Fiten” ve “Melâhim” gibi başlıklarla yer alan bölümlerde, Kıyametin yaklaştığını belirten bir takım işaretler anlatılmaktadır. Kelâm kaynaklarında da geçen, “Büyük ve Küçük Kıyamet alâmetleri” şeklinde tasnife tabî tutulan işaretlerden biri de, Hz. İsa'nın nüzulü, yani dünyanın sonu gelmeden önce yeryüzüne inmesidir ki, Kıyâmet'in büyük alâmetleri arasında sayılmaktadır.

İşte İslâm âlimlerinin çoğu bundan hareketle Hz. İsa'nın dünyanın sonu gelmeden önce, yeryüzüne inmesini bir Kıyamet alâmeti olarak telâkkî etmiş ve yazdıkları eserlerde bu düşünceyi açıkça ifade etmiştir. Dolayısıyla Kıyamet alâmetleri içinde Nüzûl-i İsa ayrı bir önem arzetmiştir. Aynı düşünce doğrultusunda müslümanlar, Hz. İsa'nın gelmesini beklemişlerdir. Hattâ birtakım insanlar söz konusu hâdiseye öylesine inanmışlardır ki, içlerinden bazıları, Hz. İsa'nın ineceği yer olarak hadis rivayetlerinde geçen Şam'daki Ümeyye Camii'nin beyaz minaresinin yanında bir at hazırlamış, onun geldikten sonra bu ata binmesini ve yeryüzündeki zulümleri kaldırarak adaleti gerçekleştirmesini beklemişlerdir.”

Hz. İsa'nın nüzulü hâdisesinin, İslâm’ın birinci temel kaynağı olan Kur'an'da geçip geçmediği hususu tartışma konusu yapılmıştır. Nüzûl-i İsa'ya delil olarak ileri sürülen âyetler de sarih değildir. İşârî olarak geçtiği iddiası ise ihtilâfa yol açmıştır, ilgili âyetlerden Nüzûl-i İsa'ya işaret çıkarmak mümkün olmakla birlikte, bu delillerin çok güçlü olduğu söylenemez.

Aslında Nüzûl-i İsa'ya dayanak olarak gösterilen âyetleri doğru anlayıp iyi okuyabilmek, Hz. İsa'nın ölümünü (vefatını) konu alan ve bize göre sarih olmayan âyetleri anlamaya da bağlıdır. Kur'an'ın ifâdesine göre, Hz. İsa'nın yahudiler tarafından öldürülmediği ve Çarmıh'a gerilmediği çok açıktır ve bu konuda müslümanlar arasında ihtilâf da yoktur. Asıl ihtilâf. İsa (a.s)'ın vefatıyla birlikte değerlendirilmesi gereken ref (göğe yükselme) meselesi üzerindedir. “Ref” kavramına yüklenen farklı mânâlar, yine değişik yorumları beraberinde getirmiştir. Biz bu yorumlara tekrar değinmek istemiyoruz. Ancak şu kadarını söylemeliyiz ki, Hz. İsa'nın ref’ini anlatan âyeti, “Allah, Hz. İsa'yı bedeni ve ruhu ile diri olarak kendi katına veya semâya yükseltmiştir” şeklinde anlayanlar, ''şu anda Hz. İsa'nın diri olduğu, dolayısıyla zamanı gelince tekrar yeryüzüne ineceği” sonucunu çıkarmaktadırlar.

İslâmiyet’in ikinci temel kaynağı kabul edilen hadislere gelince; “Nüzûl-i İsa” meselesi, Hz. Peygamber'in sözlerinde geçmektedir. Hadis kaynaklarını incelediğimizde; Kütüb-i Sitte'nin tamamında, Mâlik b. Enes (v.!79/795)'in Muvatta'ında, Tayâlisî (v.204/819), Humeydî (v.219/834) ve Ahmed b. Hanbel (v.241/855)'in Müsned'Ierinde, Abdürrezzâk (v.211/826)'ın Musannefinde, Hâkim en-Nisâburî (v.405/1014)'nin el-Müstedrek'inde ve Heysemî (v.807/1404)'nin Mecmeu'z-Zevâid'inde Nüzûl-i İsa ile ilgili çok sayıda hadisin yer aldığını görüyoruz.

Bu ana hadis kaynaklarının dışında, muhtevasında fiten hadislerine ve Kıyamet alâmetlerine yer veren, veya konusunu Nüzûl-i İsa meselesine hasreden birtakım kaynak ve araştırmalarda da söz konusu hâdiseye ait değişik sayıda hadisler sıralanmaktadır. Örneğin, Nuaym b. Hammad (v.430/1038), Hz. İsa'nın nüzulüne dâir yirmi iki (22) hadis zikretmektedir ki bunlar, Kütüb-i Sitte'de geçen bazı hadislerle beraber, mitolojik üsluplu rivayetleri de içine almaktadır. İbn Mende (v.395/1004), “Hz. İsa'nın nüzulüne ve Deccal'ı öldüreceğine inanmanın vücûbu'' başlığı altında konuyu incelemektedir. es-Sülemî (v.658/1259), mevzûmuzla ilgili on (10) kadar hadise yer vermiştir. es-Suyûtî (v.911/1505) ise, özel olarak bu konuyu işlediği çalışmasında, “hadislerde ve asar (sahabe sözü)'nde Mesih b. Meryem'in nüzulü hakkında geçenler” başlığıyla altmış yedi (67) hadis ve asar nakletmiştir. Muasır âlimlerin çalışmalarına gelince; onlardan Sıddîk el-Gumârî, Nüzûl-i İsa ile ilgili olarak altmış bir (61) hadis kaydetmiş, Abdülkâdir Ata konuya dâir otuz dört (34), Muhammed Halil Herrâs on beş (15), el-Keşmîrî ise yetmiş beş (75) hadis toplamış ve bu hadisler Abdülfettâh Ebû Gudde (v. 1417/1997) tarafından ta'lik edilerek önemli izahlar getirilmiştir. Diğer taraftan, doğrudan İsa (a.s)'ın nüzulünden bahseden hadis rivayetlerinin yanında, Deccal'den söz eden rivayetlerde de nüzul hâdisesi geçmektedir.

Bu hadisleri hadis usûlü açısından bir tenkide tabî tuttuğumuzda karşımıza, sıhhatinde şüphe olmayan rivayetlerle birlikte zayıf rivayetler de çıkmaktadır.

Hadislerin hepsinde ortak nokta, Hz. İsa'nın Kıyametten önce yeryüzüne ineceği, Deccal'ı öldüreceği ve yeryüzünde İslâm’ı hâkim kılarak adaletle hükmedeceğidir.

Hadislerin değerlendirilmesinde sened tenkidi kadar metin tenkidinin de önemli olduğunu biliyoruz. Nüzûl-i İsa'dan bahseden hadisler metin açısından incelendiğinde şu hususlar dikkatimizi çekmektedir: Öncelikle “Nüzûl-i İsa” meselesi, hadis kaynaklarında, yukarıda işaret ettiğimiz ve çerçevesini çizdiğimiz ana temanın dışında farklı şekillerde geçmektedir.

Şarihler, görülen bu farklılıkları bağdaştırmaya çalışmışlar; hattâ bazı yorumlarında hadisleri oldukça müşahhaslaştırmışlardır. Yalnız rivayetler arasındaki farklılıklar, İbn Mâce'nin kaydettiği Ebû Ümâme el-Bahilî'nin hadisi hariç tutulursa, Kütüb-i Sitte'de bulunmamaktadır. Teferruata dâir olan farklılıklar daha çok, Hz. İsa'nın, nüzulünden sonra yapacağı icraatlar ve o dönemde meydana gelecek bazı hâdiselerle ilgilidir. Meselenin teferruat kazanmasında İsrâiliyyât'ın etkisi olabileceği gibi, râvîlerin, Hz. Peygamber'den işittiklerini kendi anladıkları şekilde, uygun bir ifadeyle nakletmeleri veya bazı şahsî mütalâalarını eklemelerinin de rolü olabilir.

Aşağıda zikredeceğimiz birkaç soruya cevap arama noktasında yoğunlaşmamız gerektiğini düşünüyoruz. Konumuzla ilgili tespit edebildiğimiz sorular şöyledir: Hadis metinlerinin hemen hepsinde geçen “Nüzûl-i İsa” ifadesi zahirî mânâsı üzerine mi kabul edilecektir, yoksa birtakım te'villere mi gidilecektir? Zahirî mânâ esas alınacaksa. Nüzûl-i İsa nasıl anlaşılacaktır? Nüzûl-i İsa hakkında te'villere gidilecekse, kriterlerimiz neye göre ortaya konacaktır? Herkesin çok iyi bildiği gibi, bu soruların gündeme gelme sebebi, “Nüzûl-i İsa” ifadesinin, gayba ve geleceğe dâir bir haber niteliği taşımasıdır. Elbette bu da bizim işimizi zorlaştırmaktadır.

Biz, bu tür haberlerin te'vil edilip edilmeyeceği hususunda âlimlerimizin çok farklı görüşlerini burada zikrederek sözü uzatmak yerine, sadece bir görüşü aşağıda nakledip, kendi kanaatimizi ifâde etmek istiyoruz. Özet olarak vermeyi istediğimiz görüş sudur: “Bir rivayetin zahirî ifadesi, teklif sırrına, imtihan prensibine, beşeriyet alemindeki geçerli olan ilâhî kanunlara ters ise, o rivayet -sahîh olmak kaydıyla- te'vil edilmelidir. Nüzûl-i İsa hadisleri bu nevîdendir. Mantık sınırlarını zorlayan ve oldukça detay ifâde eden bazı hadislere râvîlerin sözleri karışmıştır. Sahabe döneminde müslüman olan bazı Ehl-i Kitab âlimleri eski ma'lumatlarını bu hadislere karıştırmışlardır. Ayrıca hadislerin bir kısmı da müteşabihtir Lafzın zahirine mânâ verilmesi doğru değildir... Bu görüşü dikkate aldığımızı ve ilmî açıdan saygı duyduğumuzu belirtmekle birlikte bizim tercihimiz, “Nüzûl-i İsa” meselesinin te'vil edilmemesinden yanadır. Böyle bir tercihe yönelmemizin sebeplerinden biri, hadislerde lafzın anlaşılabilmesi ve özellikle ana nokta üzerinde kendi aralarında bir çatışmanın olmamasıdır. Diğer taraftan bizim geleceğe dâir bir konu etrafında yapacağımız yorumlar, ancak bizi ve günümüzü bağlayacak, dolayısıyla birkaç asır sonrasının insanı için bir şey ifâde etmeyebilecek veya kafaları karıştırmaktan başka işe yaramayacaktır. Yapacağımız te'villerin isabet kaydetme ihtimalinden daha çok isabet kaydetmeme ihtimali vardır. Bu arada, sahih olan dînî metinlerde sembolizme, te'vile kaçmanın pek doğru görülmediğini, metni te'vil edeceğim derken dîni sulandırmak ve dinden olmayan pek çok şeyi din gibi göstermek ihtimalinin her zaman olduğunu, bu yüzden dînî metinlerin zaman ve mekân üstü boyutunun da gözden uzak tutulmaması gerektiğini hatırlatmak istiyoruz.

Nüzûl-i İsa'yı hadislerde geçtiği şekliyle zahiri olarak anlamaya çalıştığımızda da çok zorlanacağımızın farkındayız. Ancak şu kadarını söyleyebiliriz ki; nüzul hâdisesinin, öyle bir şahsın (Hz. İsa'nın) mücessem olarak inip başka bir şahsı (Deccal'ı) öldürmesi ve bütün dünyada barışı bir anda gerçekleştirivermesiyle izah edilecek basit bir olay olmadığının iyi algılanması gerekmektedir. Bu bağlamda Nüzûl-i İsa meselesini, “İslâm-Hıristiyan ittifakı” şeklinde yorumlayanlar, “hayrın galebe çalması olarak anlayanlar ve hadislerden, “Kıyâmet'ten önce İsa'nın ruhu yani ümmetinin İslâmiyet’e döneceğinin” anlaşılması gerektiğini söyleyenler dikkatimizi çekmekle birlikte, bu doğrultudaki ifâdelerin bazı hadis metinlerinde açıkça geçtiğini de vurgulamalıyız. Sözünü ettiğimiz ifâdelere göre Hz. İsa, insanlarla İslâm için savaşacaktır. Hıristiyanlar'ın haç'ını kıracak, domuzu öldürecek, cizyeyi kaldıracaktır. Onun zamanında Allah milletlerin hepsini helak edecek ve sadece İslâm kalacaktır... Hattâ cizyenin kaldırılmasından maksadın ne olduğu hususunda ileri sürülen görüşlerden birine göre, Hz. İsa indiğinde din tek yani İslâm olacak, cizye verecek bir zimmet ehli kalmayacaktır. Daha önce işaret ettiğimiz gibi, hadis kaynaklarında daha çok “Eşrâtu's-sâa” veya “Fiten” bölümü içerisinde yer alan Nüzûl-i İsa hadisleri, gayba dâir bir takım bilgileri ihtiva etmektedir, işte asırlarca, geleceğe dâir haberlerin Hz. Peygamber'e aidiyeti tartışma konusu olmuştur. Nüzûl-i İsa hakkındaki hadisler de bu tartışmanın içindedir.

Bu hususta bilmemiz gereken şey, Kur'an'ın bakış açısına göre gaybî haberlerin ilâhî kaynaklı olduğudur. Beşerin kendi imkânları ile gaybdan haber vermesi imkânsızdır. Kur'an'ın şarihi durumundaki Hz. Peygambere de vahiy yoluyla bazı gayb haberlerin bildirildiği Kur'an da yer almıştır. O'na gelen vahiylerin tamamı Kur'an'da yer almadığına göre, bir kısmının gayr-i metlûv şeklinde bildirilmiş olabileceği ve bu haberlerin de hadis kitaplarında yer alabileceği tabiî karşılanabilir. Peygamber(s.a.v.)'in kendisinden sonra meydana gelecek olaylar hakkında-Nüzûl-i İsa hadisesinde olduğu gibi- tafsîlî bilgiler verdiğine dair, rivayetlerin sıhhati konusundaki tereddütlere katılmakla beraber, ondan gelen bütün gaybî haberleri yok saymak ve bunların hiçbir değeri olmadığını söylemek, büyük bir iddiayı gerektirmektedir. Bizim burada tahlil etmemiz gereken şey, bu tür haberlerin müslüman'ın hayatını ne ölçüde bağladığıdır.

Elbetteki Nüzûl-i İsa'ya ait olanların da dâhil olduğu fiten hadislerinin bir kısmı yahudi ve hıristiyan Apokaliptisizmi'nden **** nasibini almış; fiten edebiyatı ile apokaliptik edebiyat, ortaya koydukları malzeme açısından birbiriyle örtüşmüş veya gözardı edilemeyecek benzerlikler sergilemiştir. Yahudilik ve Hıristiyanlığın zaman olarak İslâmiyet’ten önce tarih sahnesine çıkması, dolayısıyla kültürel etkileşim, gelecekle ilgili bazı unsurların hadislere karışmasına yol açabilmiştir. Ayrıca Hz. Peygamber'in vefatından sonra özellikle Hz. Osman'ın halifeliği ile başlayan birtakım siyasî çalkantılar, bazı grupların kendi görüşlerini destekleyecek şekilde hadis uydurmalarına sebep olmuştur. Fakat bütün bunlar, “gayba dâir haberleri ihtiva eden hadislerin tamamının Hz. Peygamber'e ait olmadığı, onun tarafından söylenmediği” şeklinde bir iddiayı kesinleştirecek kadar açık değildir. Öyleyse bu tür hadisler değerlendirilirken, bilhassa mitolojik üslup taşıyanlar ciddî bir incelemeye ve ayırıma tabî tutulmalıdır.

Diğer taraftan şu ayrıntıya da dikkat çekmek istiyoruz: inceleyebildiğimiz kadarıyla Hz. İsa'nın nüzulüne dâir hadisleri rivayet eden bir veya birkaç değil, çok sayıda sahabî vardır. Sened zinciri içerisinde yer alan sahabîlerin ve diğer şahısların tamamına yönelik bir güven bunalımından söz etmenin haksızlık olduğu kanaatindeyiz. Bir de râvîlerin hepsinin, nüzul olayını-farzedelim ki Hz. Peygamber, yahudi ve hıristiyan kültüründen bahsetmişse İslâm'danmış gibi algılayıp o şekilde aktarmaları pek mümkün görünmemektedir.

Burada yeri gelmişken mutlaka vuzuha kavuşturulması gereken hususlardan biri, “Hz. İsa'nın yeryüzüne tekrar geleceğine dâir inancın esas olarak Hıristiyanlık'ta olduğu, konuyla ilgili rivayetlerin tamamının hıristiyan kültürünün izlerini taşıyan Mesihiyyât türü nakillerden oluştuğu, dolayısıyla bunu İslâm’ın kabul etmesinin mümkün olmadığı” şeklindeki yaklaşımlardır. Biz, bu tür ön yargılı bir yaklaşımın yanlış sonuçlar doğurabileceği kanaatini taşıyoruz. Bizi böyle bir kanaate sevk eden âmil, her ne kadar farklı zamanlarda ortaya çıksalar da bütün ilâhî dinlerin aslının tevhid inancına dayandığı, pek çok inanç ve ibadet esaslarını paylaştıkları gerçeğidir. Aslında bir müslüman, herhangi bir şeyi din adına kabul veya reddederken, başka dinlere göre onu değerlendirme durumunda değildir. Yani onu bağlayan şey, kabul ya da reddettiği hususun başka dinlerde yer bulması değil, inandığı Kutsal Kitabı'ndaki mevcudiyetidir. Şayet bu hassasiyete dikkat edilmezse, diğer ilâhî dinlerde de söz konusu olan bir çok eylemi uygulamada sıkıntıya düşülebilir. Bunları söylerken bir müslüman için, mensubu olduğu dînin aslına (özüne) karışmış ve “din” olarak telâkkî edilmiş bir takım unsurları ayıklama gayretinin zarûriyet arzettiğini biliyoruz.

Nüzûl-i İsa'ya dâir rivayetler incelendiğinde, detay diyebileceğimiz bilgilerden bir kısmının, iki din (Hıristiyanlık-İslâmiyet) açısından bazı benzerlikler veya paralellikler ihtiva etmesi, elbette ilgimizi çekmektedir. Fakat rivayetlerin tümünü hıristiyan kültürüne hasretmek, hiçbirinin Hz. Peygamber’e ait olmadığını söylemek, büyük bir iddiayı gerektirmektedir. Bir kere hiçbir dinin -özellikle dinler arası diyalogun sık sık gündeme geldiği ve bütün dinlerin birbirlerini iyi tanımaları gerektiğinin vurgulandığı bir döneme girildiği de dikkate alınırsa-, birbirinden çekinmesi veya diğerini, kendisini taklid etmekle itham etmesi sağlıklı bir yaklaşım değildir. Kaldı ki, ileride açıklamaya çalışacağımız gibi, hayata ve dünyaya çok değişik açılardan bakan İslâmiyet ve Hıristiyanlığın Mesih anlayışı da temelde büyük farklılıkları içermektedir. Bu farklılıklar iyi tespit edilerek net bir şekilde ortaya konulur ve bir müslüman'ın söz konusu meseleye nasıl yaklaşması gerektiği iyi vurgulanabilirse, o zaman problem kendiliğinden çözülecek; “Hıristiyanlığa prim verme' şeklinde zihinlerde oluşabilecek birtakım endişeler büyük ölçüde izale edilecektir.

Bize göre, Allah Rasûlü, Hz. İsa'nın Kıyâmet'ten önce yeryüzüne ineceğini anlatırken, bir iman esasını (akideyi) ortaya koymak için bunları zikretmemiştir. Kanaatimizce onun bu konudaki açıklamaları, hem âhir zamanda meydana gelecek bazı hâdiseleri haber vererek müslümanların hazırlıklı olmalarını sağlamaya yönelik olabilir, yani tahzir mâhiyetinde düşünülebilir; hem de Kıyâmet'e yakın büyük fitnelere maruz kalacak müslümanlara belki bir müjde veya teselli vermeyi hedeflemektedir. Dolayısıyla Nüzûl-i İsa meselesi, Allah'a veya Peygamber'e iman gibi herkesin inanmak zorunda olduğu esaslar çerçevesinde düşünülmemelidir. Konuya ait rivayetlerin senedleri kat'î olsa da delâletleri kat’i değildir. Nüzûl-i İsa'dan bahseden nasslar, haber-i vahidin meşhur kısmından kabul edilse bile, İsa(a.s.)'ın Kıyâmet'ten önce yeryüzüne ineceğini inkâr eden bir kimse, kesin delille sabit olan bir konuyu reddetmiş sayılmayacağı için tekfir edilemez. Zira böyle bir inkârda Hz. Peygamber'i değil, ikinci asrın âlimlerini hatâya nisbet ediş vardır. Demek ki Nüzûl-i İsa, itikâdî bir mesele sayılamayacağına ve bunun isbatı için ortaya konan deliller ve bunların delâletleri inkâr edeni dinden çıkaracak derecede kat'î olmadığına göre, bu meseleye inanmayanı küfürle ve sapıklıkla itham etmek doğru bir yaklaşım olmayacağı gibi; birtakım olumsuzluklar var diye Hz. İsa'nın nüzulünü anlatan hadislerin tamamını yok saymak da doğru değildir. Nüzûl-i İsa hadislerini kabul etmenin pratik hayatta bir faydası yoktur. Sadece bir müslümanın düşüncesine yön vermesi veya onu psikolojik açıdan rahatlatması söz konusu olabilir. Yalnız Hz. İsa'nın nüzulünü insanların olumsuz algılamaları, bu konuyla ilgili rivayetlere olumsuz bakmayı gerektirmemeli; aksine bu rivayetler, en azından bir bilgi olarak değerlendirilmeli ve İslâm kültürünün bir zenginliği olarak kabul edilebilmelidir. Bizim tercih ettiğimiz yaklaşım budur.

Aslında bilgi içeriği açısından Hz. İsa'nın nüzulü, aklın imkân dahilinde görebildiği bir olaydır, ancak bir kanun değildir. Zaten müslüman Nüzûl-i İsa'dan daha fazlasına, yani Hz. Peygamber'in haber verdiği ve gözüyle görmediği pek çok şeye inanmıştır. Üzerinde durmaya çalıştığımız hadise ise, bir müslüman için olabilirlik açısından diğer inandığı şeylere nisbetle sıradan bir olay sayılabilir. “Nüzûl-i İsa, Allah'ın bu kâinatta geçerli kıldığı kanunlara terstir, veya aklın imkânsız kabul ettiği bir olaydır” şeklindeki mantıktan hareketle meseleyi çözmek, bize çok tutarlı gibi gözükmemektedir. Belki de problem, Kur'an'daki mu'cize mantığını dikkate almamamızda veya gözardı etmemizde ve her sistemin kendi kuralları içinde çalıştığını unutarak, fizikî âlemdeki bir kuralı, fizik ötesi bir varlığa uygulamaya kalkmamızda yatmaktadır. Allahu Teâlâ'nın bütün sebeplerin üzerinde ve o sebepleri yaratan olduğunu, yine istediği zaman kâinattaki düzeni durdurma yahut onun dışına çıkma hakkı ve kudretinin de O'na ait olduğunu hepimiz biliyoruz. Fakat böyle olağanüstü bir hadise Kur'an'da belirtilmemişse, bunu Allah'ın kudretiyle kıyaslayarak, kesin olacaktır diyemeyiz. Sadece ihtimal dahilinde olduğunu düşünürüz. Kur'an'da Hz. İsa'nın inmeyeceğine dâir de bir bilgi geçmemekle birlikte, bu mesele, mutlaka inanılması gereken bir şey olsaydı, Kur'an'da açıkça zikredilirdi. İşte bu durumda, müslümanın yaklaşımı ve alacağı tavır gayet açıktır. Hz. İsa'nın yeniden dünyaya gelmesi söz konusu ise, İslâm’ı din olarak seçenlerin hayatında fazla bir değişiklik olmayacaktır. Zira her müslüman, daha önceden İsa (a.s.)'ın peygamberliğini tasdik etmiştir. Artık din de tamamlanmıştır. Hz. İsa, Kur'an'a yeni bir şey ilave edecek değildir. Öyleyse müslümana düşen, Hz. İsa'nın nüzulünü bekleyip durmak değil, kendi izzet ve şerefine yakışır bir kul olabilmenin çabasına düşmektir.

-Nüzûl-i İsa'dan söz eden rivayetlerle ilgili yukarıdaki değerlendirmelerden sonra şunları söyleyebiliriz: Her şeyden önce İslâm’ın Kutsal Kitabı Kur'an-ı Kerim, yahudi ve hıristiyanların “Mesih inancı” hakkındaki görüşlerine hiç iltifat etmemiştir. Kur'an, müslümanlardan ne diğer inanç sistemlerinde yer alan şu veya bu şahsiyeti, ne yahudilerin millî Mesih'ini, ne de hıristiyanların beklediği Mesih olan Hz. İsa'yı bir kurtarıcı olarak algılamalarını istemektedir. Kur'an'da geçen Mesih teriminden anlaşılması gerekenin, Hz. İsa olduğunu daha önce ifade etmiştik. Hz. İsa hakkında en ciddî bilgi kaynağı olan Kur'an, yine kendisine inananlardan. sadece onun kim olduğunu anlamalarını değil, aynı zamanda onu daha çok sevmelerini ve saymalarını önermekte, diğer kaynakların sağlayamadığı perspektifi onlara sunmaktadır. Kur'an'a göre Hz. İsa bu dünyaya gönderilen Peygamberler halkasından birini teşkil etmektedir. O, kendinden önce gelen Peygamberlerin rehberliğini ve öğretilerini yeniden teyid ettiği gibi, kendinden sonra gelecek olanınkini de hazırlamaya koyulan bir elçidir. Hz. İsa'nın kurtarıcı özelliği olmadığı gibi, insanları yargılama ve bağışlama yetkisi de yoktur. Âhiret gününde insanları hesaba çekme yetkisi sadece Allah'a aittir. Halbuki Hıristiyanlık, tüm imanlıların Mesih (İsa)'nın yargı kürsüsü önünde mutlaka duracağını, Tanrı'nın yargı görevini oğlu İsa Mesih'e aktardığını, ölüleri ve dirileri yargılayacak olanın ancak İsa-Mesih olduğunu iddia etmekte ve bu iddiayı bir dogma olarak ortaya koymaktadır.

Aslında Hıristiyanlık'la İslâmiyet’in başından beri “Nüzûl-i İsa” diye kısaltarak açıklamaya çalıştığımız “Mesih inancı”nı doğru okuyabilmek için bu iki dînin tarihe bakış açısını da irdelemek gerekmektedir. Böyle bir karşılaştırmada şu ayrıntılar bizim için önem arzetmektedir: “Âdem ve Havva'nın Cennet'ten çıkarılışı, insanoğlunun Tanrı'dan yabancılaşmasıdır ve tarih, insanoğluna bu yabancılaşmayı aşması için verilmiş bir şanstır, İslâm’ın tarihe bakış açısı Hıristiyanlığınkinden birkaç sebepten dolayı farklılık arzetmektedir. En önemli fark ise şudur: Hıristiyanlıkta “ikinci geliş”in gerçekleşmesi ile tarih sona erecek ve İsa'nın kendini feda etmesi sayesinde yabancılaşmanın üstesinden gelinecektir, İslâm’da ise tarih sonu açık uçludur, sona ermemiştir ve yabancılaşmanın aşılacağına dâir hiçbir garanti verilmemiştir. Kur'an'a göre hüküm günü ne Peygamber, ne de melekler Allah'ın izni olmaksızın insanların lehine müdahalede bulunabileceklerdir.

Hıristiyanlık tarih görüşüne göre, tarih bir çürüme sürecidir. Tarihi kendi eylemleriyle yapan insan değil, Tanrı'dır. Her şey Tanrı'nın yönetimi altında ve ilâhî bir plâna göre yürümektedir, insan, günahkâr olduğu için kendi çaba ve eylemleriyle tarihsel sürece yön verememekte ve sadece tarihin nesnesi durumuna düşmektedir. Bu uzun süreçte insanın yeryüzündeki serüveninin hiçbir anlamı ve amacı yoktur.

İslâm’ı kendinden önceki İbrahimî dinlerden ayıran en önemli özellik, eyleme dönük değişimci yönüdür, insan, birey ve toplum olarak tarihe müdahale edebilir, insanı hem bu dünyada hem de öte dünyada kurtaracak olan belli şahsiyetler değil, amel-i salihdir. İnsan, nesnel, tarihsel yasaların pasif nesnesi değil; toplumsal değişimin öznesidir. İslâm, Allah'ın insanlık tarihine müdahalesine de inanmaktadır, ilâhî irade, tarihe çeşitli biçimlerde müdahale etmektedir. En önemli ve kurtarıcı olan müdahale biçimi, Allah'ın insanı tarih boyunca kendi başına bırakmayarak ona rehber elçiler ve kutsal öğretiler göndererek yol göstermesi biçimindedir. Buna göre tarihsel süreçte insan denenmektedir, insan kendinden öncekilerin yaptıklarından sorumlu olmadığı gibi, özerk anlamda kendi eylemiyle kendini kurtarabilecek bir yetkinlikte de değildir. Yaptığı iyilikler ve erdemli davranışlarla, kendi kurtuluşunu kendisi gerçekleştirecektir; fakat ilâhî Öğreti'nin rehberliği de kaçınılmazdır. Aksi takdirde kılavuzsuz kalacak ve arzulanan hedefe ulaşamayacaktır...

Hıristiyanlık ve İslâmiyet'in tarihe bakışına ilişkin yukarıda yapmaya çalıştığımız ayırıma paralel olarak, söz konusu iki dînin dünya karşısındaki tutumunun bilinmesi. Nüzûl-i İsa meselesinin çözümlenmesinde bize yardımcı olacaktır.

Her ne kadar bugünkü Hıristiyanlık âleminde dünyaya bakış farklı algılanabiliyor, dünya ile uzlaşıcı ve kabullenici bir tutum sergileniyorsa da, aslında gerçek Hıristiyanlık, dünya ve içinde yaşayan topluluklar karşısında ilgisizdir. hıristiyanlar, dünyadan, dünyanın sonuna inandıkları için yüz çevirmektedirler. Onlara göre İsa-Mesih'in gelişi, dolayısıyla Tanrısal Krallığın kurulması yakındır. Bu sebeple dünyaya değer vermenin bir anlamı yoktur. İslâmiyet'in dünya karşısındaki tutumu ise, Hıristiyanlığınkinden daha az komplekstir, İslâm dünyayı benimsemekte, ona galip gelmeye gayret etmektedir. Aynı zamanda onu tam olarak hayatın tüm safhalarında biçimlendirmeye çalışmaktadır. İlâhî kanunun evrensel dîni olan İslâmiyet, bu kanunla hayatın kutsal dışı alanlarını bile düzenlemeyi hedeflemektedir.

İslâm öğretisi, tavsiye ettiği kurtuluş reçetesi ve buna ulaşmak için gösterdiği yollar bakımından çok farklı bir program önermektedir. İslâm'ın kurtuluş programı, daha önce tarih sahnesinde yer almış ve hayat sürecini tamamlamış olan bir şahsiyet (Hz. İsa)'nın bize göre meçhul olan bir zaman diliminde tekrar dünyaya gelerek Tanrı'nın Krallığı'nı kurmasına endeksli değildir. Bu programın özünü, insanın Allah'a, âhirete ve dünyaya yabancılaşmadan ilâhî Öğreti doğrultusunda dengeli bir yaşam oluşturmaktadır.

İslâm bize göre, dünyevî bir Cennet vaat etmediği gibi, muhayyel bir Kurtarıcı'yı da beklemememizi önermektedir. Zira İslâm'a göre gerçek Cennet öte-dünyadadır. Bu Cennet'e kavuşabilmenin yolları ise net bir şekilde açıklanmıştır. İnsan, yapısı itibariyle, mükemmeli gerçekleştirebilecek durumda değildir. Fakat Kurtarıcı Mesih veya Mehdi fikrine kapılarak tarihin nesnesi konumuna düşmek zorunda da değildir. Her müslüman bu ayrıntıyı dikkate alırken; ilim adamlarına ve belki de bize düşen, ütopik gelecek tasarımlarıyla zihinleri bulandırmak değil, Nüzûl-i İsa ve buna benzer meseleler için sahîh bir sünnet çerçevesi oluşturmaktır.

Şunu özellikle belirtmeliyiz ki; gerçekten Nüzûl-i İsa meselesi, müslümanların bilincinde hıristiyanlar kadar fazla bir yer işgal etmemektedir. Zaten buna dayanarak hiçbir müslüman, Kur'an ve Sünnet'in kendisine yüklediği sorumluluklardan kaçamayacaktır.

İslâm’da kurtarıcı ne Hazret-i İsa'dır, ne de Hz. Muhammed'dir. Kurtarıcı olan, Kutsal Kitap (Kur'an-ı Kerim)'dir. müslüman, İlâhî Öğreti'nin rehberliğinde kendi kurtuluşunu bizzat kendisi ilân edebilecek konumdadır. Şayet müslümanlar, Kutsal Kitab'ın kendileri için belirlediği misyonun içinde yer almaz ve sorumluluklarını unuturlarsa, herhangi bir zamanda ortaya çıkacak Mesih veya Mehdi'nin onlara hiçbir faydası olmayacaktır. Bu yüzden müslümanların yıllarca Mesih ya da Mehdi bekleyerek hayatlarını onlara adamaları yerine, Allah'a ve onun çizdiği hayat programına adayarak, durmaksızın çalışmaları ve dünya-âhiret dengesini iyi kurmaları, en tutarlı yol olsa gerektir. V'allâhu a'lem. n

--------------------------------------------------------------------------------

Dipnotlar:

(*) Bu Makale, Dinler Tarihi bilim dalında, 1999 yılında tamamlanan “İslam Kaynaklarına Göre Hz. İsa’nın akibeti Meselesi” adlı doktora tezinin küçük ilavelerle bir özetidir.

(**) Mesih: Istılâhî olarak pekçok tarihî anlamı kapsamakla beraber, “âhir zamanda Tanrı tarafından yeryüzüne gönderilecek ve yeryüzünü hâkimiyeti altına alarak, insanlara doğru yolu gösterecek bir Peygamber veya dînî lider” şeklinde tarif edilebilecek özel bir anlamı da ihtiva etmektedir (bkz. Ekrem Sarıkçıoğlu, Dinlerde Mehdi Tasavvurları. Samsun. 1997, s. 15; Şinasi Gündüz. “Mesih”. Din ve inanç Sözlüğü. Ankara. 199S. s. 258).

(***) Eski Ahit: Kitabı Mukaddesin hem yahudiler hem de hıristiyanlarca kutsal kabul edilen ilk kısmı (bkz. S. Gündüz, age.. s. 120).

(****) Apokaliptik Literatür: Apokalips “vahiy” ya da “gizli olanı ifşa etme, açma” anlamlarına gelir. Apokaliptik metinler, normalde gizli olan şeyleri ifşa etme veya gelecekle ilgili birtakım bilgiler verme muhtevasında olan metinlerdir. Yahudi Apokaliptik metinleri yaklaşık olarak M.Ö. 200-M.S.100 tarihleri arasına aittir. Bunlar arasında Daniel'in Kitabı. Enoch'un Kitabı. Enoch'un Sırları Kitabı, ibrahim'in Vahyi. Âdem'in Vahyi ve Baruch'un Vahyi gibi metinler bulunur. Diğer taraftan Pavlus'un Vahyi ve Peter'in Vahyi gibi metinler ise Hıristiyan Apokaliptik metinleri arasında yer alır (bkz. Ş. Gündüz, a.g.e., s. 37).

Dr.M.Sami Baybal *

İlkadım Dergisi, 2004 Mayıs

Hz. İsa’nın Tutkusu”

çarmıha gerilmesi olayı Hıristiyan kültürü isa'nın çilesi kilise Tutku filmi

Hıristiyan kültürü, inanışı açısından bakıldığında Mel Gibson yeni birşey keşfetmiş değil. Orta Çağlardan beri Hıristiyan sanatında çarmıha gerilme olayı ana temalardan biridir. Kiliselerde, heykellerde, fresklerde, tablolarda daima yarı çıplak halde tasvirler, acı, ıstırap, kan... Müslümanlar olarak, kiliselere gittiğimiz vakit içimizin daralması belki de bu yüzdendir. Bizim dinimizde olmayan bir tavırdır bu...

Hollywood’da şimdiye kadar pekçok Hz. İsa fimi çevrildi. Sinema sanatı, bu konuya diğer sanat dallarında olduğundan daha farklı yaklaşmıştır. Ben önceki Hz. İsa filmlerinin hepsini seyrettim. Bazılarında Hz. İsa gösterilmez bile, sadece gölgesi vardır, adı vardır, eli vardır, çarmıh olayı pek az yer tutar. Meselâ, “Ben Hur” ne muazzam bir filmdir? Fakat bu son filmde yönetmen bir ilk yapmış, önceki filmlerin hiçbirinde görülmeyen ölçüde şiddet kullanmıştır. Hz. İsa’nın Tutkusu filminden aklımda kalan tek şey vahşettir. İki soru zihnime takılıyor:

1- Yönetmen şiddete neden bu kadar ağırlık verdi? Bu bir dinî film olamaz. Hz. İsa’nın ağzından çıkan birkaç güzel cümle de vahşet sahneleri arasında kaybolup gidiyor. İki saatlik filmin herhalde bir saat kırkbeş dakikası işkence sahneleriydi. Film Hz. İsa’nın tutkusunu ne kadar dile getirdi bilemiyorum ama yönetmende adeta bir vahşet tutkusu vardı. Bazı dindarların, insanları dinin emirlerine uymaya davet ederken, korkuyu, cezayı öne çıkarmaları gibi, koyu Katolik Gibson da vahşeti, acıyı mı kullanmıştır?

2- Yahudilerin rolü neden bu kadar üstüne basıla basıla verilmiş? Yahudi sermayesinin hayli söz sahibi olduğu bilinen Hollywood’da böyle bir film nasıl çekildi? Bütün filmlerde Yahudileri hep mazlum olarak görürken ilk defa bir filmde zalim olarak gördük. Daha doğrusu Yahudi din adamlarını. Yahudi kral bile daha insaflıydı, Roma valisi bile insaflıydı, fakat Yahudi ruhban sınıfı gözü dönmüş, kana susamış bir güruh olarak resmediliyordu. Bu tavırda günümüz dünyasına bir mesaj mı var?

Zaten İslam inancına ters düşen bu filmin Türkiye’de gösterilmeye değeceğini düşünmüyorum. Benim bir filmin iyi film olup olmadığına karar vermek için basit bir formülüm vardır. Kendime sorarım: Tekrar görmek ister miyim? İyi bir film bence tekrar tekrar görülebilir. Bu soruyu Hz. İsa’nın Tutkusu için sorduğumda diyorum ki: Allah muhafaza buyursun!

Lâf aramızda, bu filmin hoşuma giden tek tarafı şu oldu.

Biliyorsunuz, film Aramice-Latince çevrilmiş, İngilizce alt yazılı. Yani bir salon dolusu Amerikalı seyirci için perdeden yayılan konuşmalar “yabancı dil”di; ben de, onlar da alt yazı okuyorduk. Halbuki şimdiye kadar bütün filmlerde perdeden yayılan dil sadece benim için “yabancı dil” olurdu. Amerikalı seyircilerle ilk defa aramda kurulan bu “eşitlik” hoşuma gitti.

Türkiye Gazetesi - 08.03.2004

Tutku” filmine dair...

Ahmet F. Gün çarmıha gerilmesi olayı Hıristiyanlık inciller isa'nın çilesi Tutku filmi Yahudiler

Olaylara, olgulara tek yönlü bakmak aldatıcıdır. Tıpkı Mell Gibson’ın yönetmenliğini üstlendiği “Tutku” filminde olduğu gibi.

“Tutku” ya da Türkçe versiyonuyla “çile” filmi bilindiği üzere Hz. İsa’nın son saatlerini ve Yahudiler tarafından hunharca katledilişini (!) anlatıyor.

Hıristiyan teolojisinden referansla hazırlanan bu filmle Yahudiler daha bir köşeye sıkıştılar. Avrupa’da yüzde yetmişlere varan “Yahudiliğin en büyük tehlike olduğu düşüncesi” daha bir katmerlenmiş oldu. Filistin’de zulümlerine zulüm ekleyen Müslümanları kadın, çocuk, yaşlı, genç demeden vahşice katleden Yahudilerin imajı bu filmle Batı dünyasında ciddi biçimde sarsıldı, yara aldı.

Zulüm ve adaletsizlik zaten Yahudilerin beslendiği en büyük kaynak. Siyonistler onlarla yaşarlar; kansız, kinsiz, nifaksız bir hayat onlar için mümkün değildir. Yüzyıldan beri Ortadoğuyu kan gölüne çevirmeleri bunun en somut belgesidir. Dahası, tarihteki zulümleri ise zaten tescillidir. Kendilerine gönderilen kutlu nebilere akla gelmedik işkenceler yapan, bununla da yetinmeyip peygamberleri insafsızca kesip öldüren onlardır. Kendilerini zalim Firavun’dan kurtaran Hz.Musa’ya bile ihanetleri tescillidir. Bu yüzden Kur’ân Yahudilerden bahsederken onların zalimliklerini, hainliklerini, kadirbilmezliklerini, adaletsizliklerini ve özellikle de nankörlüklerini tek tek sıralar. İki yüzlülük, döneklik ve gaddarlık onların en büyük hususiyetleridir.

Kutlu Kitap ışığında Yahudiler incelendiğinde onların tutunacak bir tarafları kalmaz...

Yahudilerin “Tutku” filmini provoke etme çabaları, vizyona sokmama gayretleri, tehditleri, şantajları Vatikan’ın devreye girmesiyle muallakta kaldı ve film vizyona girdi. Dünya medyasını elinde tutan Amerikan medyasına yön veren (Amerika’da dünya çapında 8 TV kanalının müdür ve müdür yardımcıları Yahudidir. Bu noktada Nabi Avcı’nın “Enformatik Cehalet” adlı kitabına bakılabilir.) Yahudiler bütün girişimlerine rağmen filmin gösterimini engelleyemediler. Dolayısıyla filmin vizyona girmesiyle Yahudileri en büyük tehlike olarak addetmelerine rağmen onların Filistin’de yaptıkları akılalmaz katliamları, devlet terörü Batılıların ister istemez gündemine girdi. Hiç kuşkusuz bu çok olumlu bir gelişmedir. Dünya insanının gündemine Filistin’de yapılan cinneti içeren zulümlerin gelmesi insanlığın onurunun kurtarılması açısından olumlu bir başlangıçtır.

“Tutku”nun içeriğine baktığımızda filmin Oscar ödüllü sinema sanatçısı Gibson tarafından tamamıyla İncil’den referansla hazırlandığını görürüz.

Bilindiği üzere Hıristiyanlık âleminin Hz. İsâ’nın ölümü ile yaklaşım ve yorumları şöyledir:

“Hz. İsa çarmıha gerildikten sonra Yuhanna İncil’ine göre 2-3 saat, Matta, Markos ve Luka İncili’ne göre ise 6 saat yaşamıştır. İsa ve öbür iki mahkûmun çarmıha gerilmesine Cuma günü saat: 9 dolaylarında başlanmış, idamı izleyen Yahudiler dönemin valisi Platus’tan ölümün çabuklaşması için kol ve bacakların kırılmasını istemişti. Amaçları çarmıhla öldürmenin ertesi güne (sebt günü) uzamaması idi. İki mahkumun kol ve bacakları kırılarak ölümleri sağlanmış, İsa’nın sessiz halini gören asker öldüğünü düşünmüş, biraz ileride mızrağını göğsüne batırmış, çıkan kan dikkaten kaçmıştı. Çünkü tıbba göre baygın bile olsa kan ancak kalbi canlı olan kişiden çıkar. Diğer yandan İsa’nın kefeninde de benzer kan lekeleri bulunduğu Vatikan tarafından da bildirilmişse bu bilgi yayılmamıştır. Diğer yandan Markos İncili 16. bab’ta; sebt gününden sonra Hz. Meryem’in kimi yakınları ile birlikte İsa’nın gömüldüğü taş mezara gittikleri, kapak açılınca sağ tarafta beyaz kaftanlı bir genç gördükleri, bu gencin İsa’nın kıyam ederek Galile’ye gittiğini söylediği haber verilir. Luka İncili bab 24’te; İsa’nın Galile’de inananları ile buluştuğu, ancak onların İsa’yı ruh sanarak, korktukları ve dehşete düştükleri, İsa’nın onları inandırmak için çarmıh yaralarını gösterdiği, getirdikleri pişmiş bir balığı yediği anlatılır. Bu inançta olanlara göre, Hz. İsa Galile’den Şam’a gitmiş ve orada izini kaybettirmiştir.

“Bazı gizli kayıtlarda Hz. İsa’nın Hindistan Tibet yöresindeki gizli yer altı uygarlığı olan “Agarta’ya sığındığından söz edilir. Bombay Üniversitesi Oryantalistlik enstitüsünde saklanan Sanskritçe yazılı bir belgeye göre; Keşmir Kıralı Shalewahin, Himalaya dağlarında gezerken, beyaz giysili açık tenli bir yabancı ile karşılaşır. Kim olduğunu sorar. Bu kişi; “Ben bakireden doğma, Tanrı’nın oğlu diye bilinirim.” der ve bu kutsal adam kendisine İsa-Mesih denildiğini de söyler. Kral onu selamlar ve yoluna devam eder. Bu konuşma M.S. 78-79 yıllarında olmuştur. Buna göre İsa’nın 80 yaşlarında olması gerekir (Bkz. Halit Erol, Kudüs’ün Kutsallığı, İst. 2002, s. 110-114; Hamdi Döndüren, İnsanlığa Son Çağrı, Kur’ân-ı Kerim, c. 1, İstanbul 2003, s. 207-208).”

Tabiî incillerde anlatılan bu “İsa motifi”, Kur’ân’ın anlattıklarıyla örtüşmüyor, bilakis çelişiyor.Böyle bir durumda “Tutku”ya da “Çile” filmi izlenirken dikkatli olunmalıdır. Çünkü filmde müthiş bir ajitasyonla Hıristiyanlık propagandası yapılıyor. Bu yüzden film izlenirken Hıristiyanlık olgusu ve misyonerlik düşüncesi dikkate alınmalı ve izlenecekse film bu çerçevede izlenmelidir.

Diğer taraftan, filmin Yahudileri kapana sıkıştırmasına gelince, bu durum faydadan hali değildir. Belki de Yahudilerin aklını başına getirip zulümlerine dur diyecek bir girişimdir.

Ahmet F. Gün

Milli Gazete

14 Mayıs 2004

Hz. İsa (as) Çarmıha Gerildi mi?

çarmıha gerilmesi olayı Hz. isa (a.s.) Hz. Meryem incil isa'nın göğe yükselmesi Mesih peygamber Şaban Döğen

Bir mu’cize eseri, babasız olarak Hz. Meryem’den yaratılan Hz. İsâ (as), dört büyük peygamberden biridir. Otuz yaşına geldiğinde kendisine peygamberlik verilmiş, üç sene sonra da Yahudîlerin sûikastlarına maruz bırakılmadan Allah tarafından gökyüzüne çıkarılmıştır. Mesih ünvanıyla da anılır. Meshederek hastalıkları iyileştirdiği, Hz. Zekeriya kendisini meshettiği, yeryüzünü meshedeceği, yani katedeceği gibi hususlar yüzünden bu ünvanın verildiği belirtilir. Rivayetlere göre Hz. İsa (as), âhirzamanda tekrar yeryüzüne inecek ve ümmet-i Muhammed’den olacaktır.

İnciller Hz. İsa’nın (as) çarmıha gerildiğini belirtirken, Kur’ân bu konuda gâyet net ve kesin açıklamada bulunmaktadır. Konuyla ilgili bazı âyetler şu meâldedir:

“Yahudîler, İsa’yı öldürmek için hile yaptılar. Allah da onları kurdukları tuzağa düşürdü ve İsa diye kendilerinden birini öldürttü. Allah, hileyi hileyle cezalandıranların en hayırlısıdır.

“O vakit Allah buyurdu ki: ‘Ey İsa! Seni ecelin geldiğinde öldürecek olan Benim. Seni Ben semaya yükselteceğim, Yahudîlerin suikastından tertemiz kurtaracağım ve sana uyanları Kıyamete kadar, seni inkâr edenlere üstün kılacağım.’”1

Diğer bir âyette ise, meseleye daha da açıklık kazandırılmakta ve şöyle buyurulmaktadır:

“Onlar, İsa’yı inkâr etmeleri, Meryem’e pek büyük bir iftirada bulunmaları ve ‘Allah’ın Resûlü Meryem oğlu Mesih İsa’yı biz öldürdük’ demeleri sebebiyle de lânete uğramışlardır. Onu ne öldürdüler, ne de astılar; fakat başkası ona benzetildi de onu öldürdüler. Muhakkak ki, bu hususta ihtilâfa düşenler, İsa’yı öldürüp öldürmedikleri hakkında şüphe içindedirler. Onların bu hususta hiçbir bilgileri yoktur; kapıldıkları şey, ancak bir zan ve tahminden ibarettir.

“Hakikatte ise, Allah, onu Kendi huzuruna yükseltti. Allah’ın kudreti herkese gâliptir ve Onun her işi hikmet iledir.”2

Âyette, açıkça Hz. İsa’nın (as) asılmadığı, ona benzetilen başka birinin öldürüldüğü anlatılmaktadır. Âyeti tefsir eden âlimler, bu hususu şöyle yorumlamışlardır:

Yahudîler, Hz. İsa’yı öldürmek maksadıyla yanına girdiklerinde onu bulamadılar. Çünkü Cenâb-ı Hak, onu gökyüzüne çıkarmıştı. Telaşlanan ve halkın karışmasından korkan Yahudîler, bir kişi tutup onu Hz. İsa (as) diye çarmıha gerdiler. Halk çarmıha gerilen adamı ismen tanısa da şahsen tanımamaktaydı.

Diğer bir görüşe göre ise, Yahudîler, Hz. İsa’nın (as) bir evde bulunduğunu öğrenmiş, öldürmek maksadıyla eve gitmişlerdi. Başlarındaki Yehuda, Taytayus adında birini öldürmesi için içeri gönderdi. Cenâb-ı Hak ise, İsa Aleyhisselâmı göğe kaldırmış, o adamı da İsa’ya (as) benzetmiş, Yahudîler de Hz. İsa (as) diye onu asmışlardı.

Bu rivayetlere ilâve olarak, Havarîlerden birinin münafıklık edip casusluk yaptığı, Allah’ın da ceza olarak onu Hz. İsa’ya (as) benzettirip astıkları şeklinde bir rivayeti daha bulunmaktadır.

Bu âyetler açıkça göstermektedir ki, Hz. İsa’yı (as) öldürme teşebbüsünde bulunan Yahudîler onu öldürememiş, Cenâb-ı Hak onların tasallûtundan onu kurtarıp gökyüzüne çıkarmıştır.

Dipnotlar:

1- Âl-i İmran Sûresi, 54-55.

2- Nisa Sûresi, 157-158.

Şaban DÖĞEN

Yeni Asya, 06.01.2004

Çarmıhın Mıhları İstanbul'da

Ahmet Doğru çarmıha gerilmesi olayı Hıristiyan kaynakları Hz. isa (a.s.) Tutku filmi

İstanbul efsanelerle gerçeklerin, dünle bugünün bir araya geldiği bir şehir. Her karışında ilginç bir özelliğiyle karşılaşmamak mümkün değil. Tutku filmiyle gündeme gelen çarmıhın, her gün önünden onbinlerce kişinin geçtiği Çemberlitaş’ın altında olduğunu kaç kişi biliyor? Hazreti İsa’nın (a.s) Hıristiyan inancına göre çarmıha gerilişini anlatan Tutku filmi, vizyona girmesiyle birlikte tartışmaları da beraberinde getirdi.

Film üzerindeki tartışmalar devam ededursun söz konusu çarmıhın pek yakınımızda, İstanbulluların her gün gelip geçtikleri bir yolun üzerinde olduğunu çoğu kimse bilmez.

Çar—mıh, kelime olarak dört mıh yani dört çivi anlamına geliyor. Eski dönemde Roma’da suçlular can çekişerek ölmeleri için çapraz ya da haç şeklinde çakılmış iki kalasa el ve ayaklarından çivilenerek asılırlar; asılı oldukları yerde açlıktan veya gerilen vücutlarıyla nefes alamadıkları için can verirlerdi. Bu, çok eziyetli ve aşağılayıcı bir ölüm biçimiydi.

Hz. İsa, dinini tebliği sırasında Musevilerin hışmına uğramıştı. Başkâhin Kayafa’nın teşebbüsüyle toplanan cemiyette Hz. İsa’nın kendileri için zararlı olduğuna karar verildi. On iki havariden Yahuda İskariyot, başkâhine gidip otuz gümüş karşılığında Hz. İsa'nın yakalanmasına yardımcı olacağını vaad etti. Hz. İsa yakalandı, Başkâhin Kayafa ve Sanhedrin tarafından sorguya çekildi. Mesih olduğunu belirtmesi üzerine öldürülmesine karar verildi. Bu konuda Roma Valisi Pilatus’tan izin istendi. Pilatius, baskılar üzerine ölüm cezasını onayladı. Sonunda Hz. İsa, çarmıha gerildi. İdam edildiği yere gömüldü ama birkaç gün sonra mezarının boş olduğu, kendisinin göğe yükseldiği görüldü.

Hıristiyan kaynakları çarmıh hadisesini böyle nakleder. Kur’an’a göre ise Hz. İsa hiçbir zaman çarmıha gerilmedi: “(Kalblerinin mühürlenmesinin diğer bir sebebi de İsa’yı) inkâr etmeleri ve Meryem’e büyük bir iftirada bulunmalarıdır. Bir de ‘Biz Allah’ın peygamberi Meryem oğlu İsa Mesih’i öldürdük’ demeleridir. Oysa onu ne öldürdüler, ne de astılar. Fakat öldürdükleri kimse, onlara İsa gibi gösterildi. Onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, ondan yana tam bir kuşku içindedirler. O hususta bir bilgileri yoktur. Sadece zanna uyuyorlar. Onu kesinlikle öldürmediler. Fakat Allah onu kendisine yükseltmiştir. Allah, azizdir, hikmet sahibidir.” (Nisa / 157—158)

Bu âyette de belirtildiği gibi İsa Aleyhisselâm göğe kaldırılmış, o sırada bir başka şahıs kendisine benzetilerek idam edilmişti. Bazı kaynaklara göre bu şahıs Hz. İsa’yı Yahudilere ve Romalılara gösteren Yahuda İskaryot’tu. Tam ele vereceği sırada Hz. İsa’nın suretine büründürülmüş ve onun yerine işkence ile can vermişti. Bazıları ise idam edilenin haçı taşımakla görevlendirilen Kirinuslu Simur olduğunu söyler.

Her kim olursa olsun ortada bir çarmıha gerilme hadisesi vardı. Bu çarmıh da Kudüs’te hatıra olarak saklanmaktaydı; ta ki İmparatoriçe Helena şehri ziyaret edene kadar.

Konstantin’in annesi getirdi

Roma İmparatoru Büyük Konstantin putperestlikten Hıristiyanlığa geçerek mensupları asırlardır eziyet gören bu dinin hamisi rolünü üstlenmişti. İmparatorluğun idare merkezini İstanbul’a nakleden Konstantin’in annesi Helena, Kudüs’ü ziyaret etti ve Kamame Kilisesi’ni yaptırdı. İstanbul’a dönüşte de Hıristiyan itikadınca Hazreti İsa’nın gerildiği çarmıhın parçalarıyla çivilerini beraberinde getirdi. Bu hatıraları bir müddet tazim ile hazinesinde saklayan İmparator, daha sonra ardından gelen nesillerin saygıda kusur edebileceklerini düşündü. Miladın 330. (bazı rivayetlerde 328, 329) yılında yer altında bir şapel inşa ettirerek çarmıhın parçalarını içine yerleştirdi. Üzerine Çemberlitaş adıyla bildiğimiz sekiz adet taş sütundan oluşan anıtı diktirdi. İmparatorluğun rengi olan erguvan renkli sütunların tepesinde ise Apollon Helilos görünümündeki altın yaldızlı kendi heykeli bulunuyordu.

Çeşitli dönemlerde tahrip oldukça anıtın üzerindeki heykeller değiştirildi. En sonunda altın yaldızlı bir haç haline dönüştü. İstanbul, Osmanlılar tarafından fethedildikten sonra söz konusu haç da yerinden indirildi. Fakat Hıristiyanlar Çemberlitaş’a gösterdikleri saygıyı devam ettirdiler. Ondokuzuncu asırda bile Hıristiyanların buradan geçerken anıta yönelerek saygı gösterdikleri hatıralarda kayıtlı. Bölge sık sık yangınlara maruz kaldığından sütunların demir çemberlerle sağlamlaştırılması yoluna gidilmekteydi. Anıt, günümüzdeki ismini bu çemberlerden almakta.

Bizansın son dönemlerinde halk, Türkler şehre girdiğinde gökten bir meleğin inerek anıtın dibindeki aciz bir adama kılıç vereceğine, “Bu kılıcı al ve Kurtarıcı’nın halkının intikamını al!” diyeceğine, bundan sonra Türklerin yalnız İstanbul’dan değil İran içlerine kadar bütün Bizans ülkesinden kovulacağına inanıyordu. Doç. Dr. Said Öztürk, bu inanış sebebiyle fetih sırasında şehrin düşeceğini anlayan yerli halkın Ayasofya’ya sığındığını, çünkü Çemberlitaş’ı atlatırlarsa felaketten kurtulacaklarını sandıklarını söylüyor. Öztürk, söz konusu inancın Dukas’ın Bizans Tarihi, K. Süssheim—Arif Müfid Mansel’in Ayasofya’sı ile Ahmed Muhtar Paşa’nın Feth—i Celîl—i Kostantıniyye’si gibi kaynaklarda geçtiğini belirtiyor.

Hıristiyan kaynakları hemfikir

Çarmıhın İstanbul’da olduğu bilgisi, Hıristiyanlık tarihini anlatan birçok kaynakta yer alıyor. Bunlar arasında birtakım farklılıklar da var. Örneğin bazı kaynaklar çarmıhın Çemberlitaş’ın altında olduğunu belirtirken, bazılarına göre sütunların arasına yerleştirilmiş. Yine bu parçaların tamamının İstanbul’da olmadığı, bir kısmının Kudüs’te, bir kısmının Roma’da olduğu belirtiliyor. Vatikan’ın İstanbul Temsilcisi George Marovich, çarmıha ait çok küçük parçaların başka kiliselerde de bulunduğunu ekliyor: “Haçın Çemberlitaş’ın altında olduğuna dair bazı duyumlarım var. Turizm şirketleri de bu konunun üzerinde duruyor. Çarmıhın parçalarının dünyanın değişik yerlerinde olduğu söyleniyor. Bizdeki bazı kiliselerde de cam kavanozlarda muhafaza edilen çok küçük parçalar insanlara gösteriliyor.” Hatta bu küçük parçalardan biri Vatikan’ın İstanbul temsilciliğinde muhafaza ediliyor.

Marovich’in bu konuda bilgi sahibi olduğunu belirttiği Saint Pierre Kilisesi Rahibi Lorenzo Bretto da haçın Çemberlitaş’ta olduğunu, ellerindeki Fransızca kitapların bunu desteklediğini söylüyor. Bu kitaplardan biri G. Jacquemet’in Katolisizm isimli eseri. Kitapta, “Konstantin’in annesi St. Helena, Kudüs'e gidiyor. Hz. İsa’nın doğup büyüdüğü yerleri görmek istiyor. Ve gerildiği haçın bir parçasını buluyor. Sonra da bunu İstanbul’a getiriyor” deniliyor. Rahip Bretto, haçın İstanbul’a Azize Helena tarafından dördüncü asırda getirildiğinin tarihçi Sokrates tarafından da kaydedildiğine dikkat çekiyor.

Türk kaynaklarında Çemberlitaş'taki haçla ilgili en geniş bilgiyi 17. asırda yaşamış olan Hezarfen Hüseyin Çelebi, Tarih—i Devlet—i Rûmiye isimli Bizans tarihinde veriyor. Şevket Rado’nun 1968 yılında Hayat Tarih Mecmuası'nda tanıttığı ve hususi kütüphanesinde bulunan elyazması kitapta Hüseyin Çelebi, Konstantin’in Hıristiyan oluşunu ve İstanbul’u kuruşunu menkıbevî tarzda anlattıktan sonra çarmıhın Helena tarafından getirilişini hikaye ediyor. Hüseyin Çelebi, çarmıhın parçaları ve mıhlarıyla birlikte bazı mucizelere ait eserlerin de geldiğini söylüyor.

Aynı mecmuada bir makale kaleme alan tarihçi Yılmaz Öztuna’ya göre ise, haçın İmparatoriçe Helena tarafından bulunuşu Hıristiyan dininin inanışlarından biri ve birçok muteber tarihçiden naklediliyor. Öztuna, haç sembolünün bu olaydan sonra kutsallık kazandığına, daha önce böyle bir simgeye rastlanmadığına dikkat çekiyor. Yılmaz Öztuna, haçla birlikte gelen kutsal eşyaların daha ayrıntılı listesini de veriyor: Hz. İsa’nın havarilerinden Andreas’ın ve İncil’i yazı diline çeviren havarilerden Lukas’ın mantoları.

Hıristiyan dünyası için büyük önem taşıyan Çemberlitaş’ın bu özelliğinin Bizans zamanında bilindiğini ama Topkapı Sarayı’nın yakınındaki bu mekanın daha büyük bir ziyaretgâh olmasına herhalde Osmanlıların izin vermediğini söyleyen Yılmaz Öztuna, “Bu mevzuda resmî Ortodoks ve Katolik makamlarının fikirleri alınmak icap eder. Çemberlitaş’ın hiç olmazsa Efes derecesinde turistik bir mahal olmaması için hiçbir engel görmüyorum” diyor.

Kaçırmaya çalıştılar

Hıristiyan dünyası için böylesine önemli hatıraları koruyan Çemberlitaş, haçın çıkarılması için birtakım girişimlere de sahne olmuş. Yine 1929 yılında Danimarkalı dinî hatıralar araştırıcısı C. Vett ile E. Mamboury, yaptıkları kazılarda kaidenin içine ulaşamasalar da caddenin 2,5 metre kadar altında forumun döşemesini, onun da altında 5 metre derinliğe kadar inen mezar stellerini tespit etmişler. Bu kazı sırasında önceki kaçak kazının izlerine de rastlanmış.

İstanbul farklı milletlerin, inançların, geçmişle bugünün, efsanelerle gerçeklerin bir araya geldiği farklı bir şehir. Gerçi günlük koşuşturmaca sırasında kimse farkına varmıyor ama her karışında insanın karşısına ilginç bir özelliğinin çıkmaması mümkün değil. Hıristiyan inancında Hz. İsa’nın, Müslümanlara göre ise ona benzeyen birinin gerildiği haç da bunlardan biri.

(Katkıda bulunan: Haşim Söylemez)

Ahmet Doğru

Aksiyon

İsa'nın Çileli Oniki Saati

çarmıha gerilmesi olayı Dört incil Hıristiyan inancı Hıristiyanlar Hüseyin Sorgun isa'nın çilesi Tutku filmi

Hıristiyanların, ölümüyle en büyük mucizesini gösterdiğine inandıkları bir Peygamber’in son on iki saati; ihanetin, sadakatin, inancın ve itaatin sınandığı bir sahneye dönüşüyor.

Usta oyuncu ve yönetmen Mel Gibson’un, gündeme geldiği günden bu yana farklı boyutlarda tartışılan filmi Tutku/İsa’nın Çilesi, Türkiye’de de Avrupa ile aynı anda gösterime girdi. James Caviezel’in İsa rolünü canlandırdığı filmde Monica Bellucci (Magdalene), Claudia Gerini (Claudia Procles), Maia Morgenstern (Meryem) ve Sergio Rubini (Dismas) başlıca rolleri paylaşıyorlar. Önce kilisenin onayından geçen ardından Yahudi cemaatinin tepkisiyle karşılaşan ve antisemitist olduğu noktasında kaygıyla karşılanan film, Hz. İsa’nın Son Akşam Yemeği’nden sonraki on iki saatini Hıristiyan inancına göre beyaz perdeye yansıtıyor. Dört İncil’den esinlenerek hazırlanan senaryonun, şimdiye kadarki İsa filmlerinden farklı bir yerde durduğu söylenemez. Özellikle Cesur Yürek filminden sonra, sinemanın amacına ilişkin derin düşünceler geliştiren Gibson’un yönetmenliğini yaptığı üçüncü filminde (İlk filmi The Man Without a Face’in ardından yönetmenliğini yaptığı, başrolünü oynadığı ikinci film Braveheart on dalda Oscar’a aday gösterildi ve beş dalda Oscar aldı.) Hz. İsa’nın hayatını çekiyor olması, sonraki denemelerine ilişkin ciddi bir ipucu veriyor. Gibson, hayatını toplumun günahları uğruna feda eden bir peygamberin ümmetine Tutku ile seslenirken, sinema izleyicisine ve özellikle Hıristiyan dini mensuplarına İsa’nın çilesinden hareketle bir katarsis yaşatmak düşüncesinde olabilir. Bu düşüncesini de, filmini diğer İsa filmlerinden farklı olarak, görsel bir anlatımla bezeyerek başarıyor. Tutku’nun en gözde özelliği, yakın plan çekimleri olsa gerek. Seyirciyi içine alan ve “çile”nin öznesi konumuna getiren hatta yer yer işkence sahnelerinde fenalık krizlerine uğratan film, Hıristiyan kaynaklarına sadakati bir yana, açık ve seçik cinaî ipuçlarıyla da adres vermekten kaçınmıyor. İsa’nın çarmıha gerilmesi ve Golgota tepesinde çarmıh çivilerinden oluşan Yahudi üçgeni, bu adresin açık bir göstergesi olmalı.

Çileye ‘tutku’lu oluş

Ön yargının hınçla bilendiği, sözün vahşet ateşlerini körüklediği, korkunun öfkeye dönüştüğü ve her “hakikat”i talan ettiği vakidir. Göklerdeki bir krallıktan bahsederken, yeryüzündeki iktidar ‘erk’inden zulüm gören; her sözü sonradan ateşten bir gömlek olarak üzerinde prova edilen; en yakınından ihanet gören; son yolculuğuna hayatını kurtardığı bir fahişe (Magdalene) ve günahsız bir anne (Meryem) tarafından uğurlanan; yerleşik düzenin kokuşmuşluğuna yeni bir nefes sunarken, “garantili pozisyon bağımlıları”nın hışmına uğrayan Hz. İsa’nın tutkusu, inancıdır. Şeytan’ın baştan çıkarmak için her türlü imkanı kullandığı, insanların öfke dalgalarını kabarttıkça kabarttığı bir anda, “işkencecisi”ne bile dua etmek, kuşkusuz İsevî bir felsefenin gereğidir. Tutku, Cibran’ın tabiriyle “İnsanoğlu İsa”nın çilesi aynı zamanda. Yahudilerin öfkesi ve Romalı askerlerin işkencesi “İnsan İsa”nın bedeninde şekillenirken; çarmıha çivilenmiş bir bedenden “Peygamber İsa” doğuyor. Ve ölümüyle en büyük mucizesini gösteren bir Peygamber’in son on iki saati, ihanetin, sadakatin, inancın ve itaatin sınandığı bir ana sahne oluyor.

Hakikat nedir?

İktidar, para, saltanat, şan, şöhret… İnsan dünyevî aylayla sarmalanmış, sanal bir mutluluğun esiri iken, “söz”ün etkisinde bir saralı gibi ırgalanır. Bu sarsıntı, soğuk vurmuş bir ağacın yapraklarını dökmesi gibi, yalınlaştırır ruhunu. Bu yalınlık, bir yok oluşun da işaretçisidir. Bu yokluktan bir varlık ışığı göremeyenler için, “söz”ün sahibini yok etmek tek çare görünür. “İnsan, kendisini seveni sevmemeli sadece. Kendisinden nefret edeni de sevmeli. Sadece kendimizi seveni seversek, bu doğaldır. Peki bu sevginin ödülü nerede?” Söz, budur. Hakikat, yani gerçeklik, bu sözün ışığında şekillenir. Her türlü ayartmanın ayırdında, son ana kadar bu sözün sahibi olmak ise, “çile”nin davetçisidir. Tutku, “yalan dolan kenti”nde “hakikat”in sahibi olmanın, nasıl bir “kurban etme” ritüeline dönüştüğünü kare kare anlatıyor. Öyle ki, azılı bir katil olan Barrabas’ı bağrına basmayı yeğleyen bir toplumun gerçekliği ile İsa’nın “hakikat”i arasındaki fark, çatışmanın büyüklüğünü de ölçülebilecek bir değer haline getiriyor. Ritüelin sonu, aslında öfkesine yenik, çıkarlarının esiri, beklediği halde gerçeği bulmaktan aciz bir toplumun sonunun da habercisi adeta. Bu ayıkla(n)madan geriye “hakikat” kalıyor.

İkonlar ve gerçek!..

Tutku’nun çarmıh sahnesinde giderek bir ikona dönüşen “yüz”, ikon kavramına klasik bakışı kuvvetlendiriyor. Baudrillard’ın, “İkonlar göstergesi oldukları gerçekliğin ya da hakikatin bir süre sonra yerini alırlar” tezi düzleminde bakacak olursak Tutku, bu “yerini alış”ın doğallığını kuvvetlendiriyor ve “gerçeklik”ini sahih kılıyor. Son Akşam Yemeği’nden çarmıha gerilişine kadarki zaman diliminde, aranan, haksız bir şekilde itham edilen, adil olmayan bir biçimde yargılanan, insanüstü bir işkenceye maruz bırakılan bir peygambere kendi toplumunun verdiği eza ve cefanın somut ifadesinin “ikon”la özdeş kılınmasının amacı bu olsa gerek. Tutku’nun da nihayetinde bir simülasyona dönüşüp gerçekliğin yerini almaya aday olduğunu düşünürsek, film içinde “gösterge”nin gerçekliğini arama düşü, kuşkusuz farklı bir anlam kazanıyor. Bir başka söylemle, ikonların ait oldukları gerçeklik, Tutku’nun da öyküsünü oluşturuyor bir bakıma. İnsanî bir yüzden göstereni imleyen bir maska dönüşüm süreci, bugünden okunduğunda gösterge ile gerçeklik arasındaki köprüleri yeniden kurma amacından kaynaklanıyor.

İşkence sahneleri, anne Meryem ve oğul İsa

Tutku, Hz. İsa’nın sevgi mesajını terazinin bir kefesine koyarken, gönderildiği toplumun kendisine reva gördüğü ezayı ise diğer kefeye maharetle yerleştiriyor. Bu tartım, Tutku’nun film olarak başarısını getirecek bir dengeyi oluşturuyor. Filmin kare kare işlenen ve en çok akılda kalacak bölümü, Romalı askerlerin işkence sahneleri olsa gerek. Gibson, yakın plan çekimleriyle bir yandan bu “kurban etme” ritüelini, seyirciyi rahatsız edecek kadar görsel bir törene dönüştürürken, diğer yandan bir peygamber ve aynı zamanda insan olan Hz. İsa’nın her şeye rağmen “sevgi” rotasından vazgeçmemesini anlatıyor. Filmde sanırım herkesi etkileyen bir sahne daha var ki, Jerusalem sokaklarında sırtına yüklendiği çarmıhla bir yandan kırbaçlanıp ilerlerken, dar bir sokakta Meryem’in bir anne içgüdüsüyle oğluna koştuğu andır. Üst üste binen iki karede, anne şefkatinin değişmezliği vardır.

Aynı yerde üç çarmıh

Golgotha tepesinde üç kişi çarmıha gerilir: Bir günahkâr, bir hain, bir de peygamber. Her köşe başında şeytan, tereddüt boşluklarından şüphe üfürmekte fakat Hz. İsa, “söz”ün sahibi olmanın vakarıyla, ümidini diri tutmaktadır. Öyle bir an gelir ki, günahkar “Madem peygambersin, göster mucizeni de hem kendini hem de beni kurtar” diye seslenir. Bunun ardından, Golgotha tepesinde bir ses yankılanır: “Eloi Eloi!.. Lama Sabaktani” Bu uzun ve çileli bekleyişin ardından gelen mini bir serzenişin ifadesidir. Toparlanmak, “an” kadar kısadır aslında. Ve “Ma Veddeake Rabbüke Ve Ma Kale” lafzı ezel ve ebed kadar uzun.

Aslında Tutku etrafında kopan fırtınanın sebebi, filmin Hıristiyan ve Yahudiler arasında yeni bir husumete neden olup olmayacağıydı. Hani bir fıkra vardır. Bir Hıristiyan ile Yahudi karşılaşır. Hıristiyan, Yahudi’ye bir tokat aşk eder. Yahudi neye uğradığını şaşırır ve niye vurdun diye sorar. Hıristiyan der ki, “Siz bizim peygamberimizi öldürdünüz.” Yahudi “Ama o kaç asır önceydi” der. Hıristiyanın cevabı şöyle olur: “Olsun. Ben yeni duydum.” Gibson’un etkili işkence sahneleriyle bezediği filmi Tutku’nun duyurduğu hakikat, umalım ki Hz. İsa’nın “Sağ yanağına vurana sol yanağını çevir” düşüncesini pekiştirsin. Ve buradaki sevgi “evrensel” bir haleyle tüm dünyayı kucaklayacak bir barış şemsiyesine dönüşsün. Başka türlü bir yorum, “tutku”nun ya da çekilen onca insanüstü “çile”nin mesajını içermekten uzak görünüyor.

Tutku üzerine yapılan yorumların teolojik ya da evrensel barış gibi konjonktürel temalardan esinlenmesi gayet doğal. Ancak film olarak baktığımızda, istenen etki doğrultusunda görselliğin etkileyici kullanımını görüyoruz. Maia Morgenstern, Meryem rolünde oldukça duru bir oyunculuk sergiliyor. James Caviezel, her gün yedi saatlik bir makyajla rolüne devam ederken, sette başına gelenler de canlandırdığı karakterin yazgısından uzak değil. Aktöre yapılan makyajlar yüzünden sırtı su toplamış. Ağırlığı 70 kilo gelen bir çarmıhı çekimlerde taşımak zorunda kalmış. İtalya’da yapılan çekimleri soğuk hava şartları ağırlaştırınca, konuşabilmesi için dudaklarına sıcak su pansumanı yapılmış. Ve ciğerleri enfeksiyon kapan, omuzu çıkan aktörün çekimler sırasında bir de üzerine yıldırım düşmüş. Hasılı, filmin başarısı için gerekli bütün unsurlar titizlikle hazırlanmış. Filmde kullanılan kostümler, ışık ve renkler doğala yakın bir peyzaj sunuyor.

Bir de Arnold Schwarzenegger’li bilim kurgu filmlerinden ödünç alınmış hissi uyandıran final sahnesi olmasaydı…

Hüseyin Sorgun

Aksiyon

İsa’nın Çilesi

Demet Tezcan Hıristiyanlar isa'nın çilesi Tutku filmi Yahudiler

Mel Gibson’un yönettiği “Tutku” ya da “İsa’nın Çilesi” adlı film, gösterime girdiği günden bu yana, kalp krizi geçirip ölenleri, antisemitik iddiaları, Yahudilerin alınganlık göstermeleri ile Türkiye’de de büyük merak uyandırdı.

Daha Türkiye’de gösterime girmeden İngilizce alt yazılı, gösterime girdikten sonra ise Türkçe alt yazılı CD’leri korsan piyasadaki yerini aldı.

Filmin hemen hemen tamamı işkence sahnelerinden oluşuyor. Daha filmin başında Hz. İsa’nın Allah’a “baba” hitabına tepki gösterip olur mu öyle şey demeye kalmadan filmin bir Hıristiyan inanışı ve bakış açısı ile çevrilmiş olduğu gerçeğini hatırlayıp İslâmi gerçeklerle kıyas yapmaktan vazgeçip kendinizi filmin doğal akışına bırakıp izlemeye koyuluyorsunuz.

Filmde geçen ve Hz. İsa’nın havarilerinden birinin “Daha horoz ötmeden, yani sabah olmadan bana ihanet edeceksin” ifadesinden Elmalılı tefsirinde de bahsediliyor.

Ayrıca Yahudilerin Hz. İsa’yı sihirbazlık, yalancılık ve halkı ayaklandırmakla suçlamaları; cezalandırması için Roma İmparatoru (Platos)na jurnallemeleri, kralın onu kendi elleri ile cezalandırmaları için Yahudilere vermesi de Seyyid Kutub’un tefsirinde yer alıyor.

Yahudilerin iftira ve komplosunu Hz. İsa’ya Yüce Rabbimiz şöyle haber veriyor: “... Ey İsa, Ben senin canını alacak, katıma yükseltecek ve kâfirlerin iftiralarından arındıracağım...”

Yahudilerin öldürmeyi planladıkları Hz. İsa, Allah tarafından katına alınarak Yahudilerin planları boşa çıkarılıyor. Yine Elmalılı tefsirinde de bahsedildiği üzere onu ihbar eden şahıs (Budaşemun) katlediliyor.

Şimdi, birincisi sahip olduğumuz bu inanç yani Yahudilerin filmdeki gibi Hz. İsa’yı ele geçirememiş olmaları ön bilgisi, filmin seyri içerisinde ajite edilmesine rağmen sizi etkilemiyor. O sahneleri gördüğünüzde Yahudilerin eline geçmediği için herhangi bir işkence edilen şahıs olarak düşünüp yalnızca iftiranın, yeryüzünde kargaşa çıkarmanın tarih boyunca Yahudi milletinin rekoru olmasını bir kez daha müşahede ediyorsunuz.

Filme Hıristiyan bakış açısı ile bakıldığında dayanılacak gibi değil, ancak; Müslüman bakış açısı ile çok da kayda değer bir yanı yok.

Tabii tarihi gerçekler arasında yer alan bir sabır ve teslimiyet timsali Hz. Meryem’in ağır imtihanının evladının nübüvveti esnasında da sürmüş olması, ayrıca etkiliyor insanı.

Yahudilerin bu filmden yola çıkarak alınganlık ve tepki göstermesine gelince; Hz. İsa, Yahudilerin suikast düzenledikleri tek peygamber değildir. Hz. Zekeriya’yı katleden hangi kavimdir? Ya, Hz. Yahya’yı kim öldürmüştür?

Katliam geleneklerini halen en vahşi bir şekilde; bebekleri bile ayırmaksızın gerçekleştirenler kimdir bugün?

‘Bir kavme olan kininiz, sizi adaletsizliğe sevk etmesin’ diye buyuran bir dinin mensubu olarak işgalci İsrail’in bugünkü tutumunu eleştiren, karşı çıkan hakkaniyetli Yahudileri elbette tenzih ediyorum. İstisnaların kaideyi bozmaması gerçeğini ise bugün yaşananlar gösteriyor.

Bu filme tepki gösteren Yahudilerin şimdi yıllar yılı soykırım filmleri, kitap ve belgeselleri ile suçlayarak halen töhmet altında bıraktıkları bilmem kaçıncı kuşak Almanlarla biraz empati yapmaları gerekiyor.

Geçmişten sorumlu değiliz, geçmişinden ötürü kimse suçlanamaz diye tepki göstermişlerdi. Bundan böyle Almanları suçlayıp durmaktan vazgeçecekler mi mesela?

Olay budur. Yıllarca soykırım yaptıkları gerekçesi ile tazminatlar aldılar, soykırım ifadesinin yalnız ve yalnızca Yahudilerle anılmasını istediler. Biri de bir gün kalkıp kendi geçmişlerini gösterdi. Kaldı ki bu film tarih boyunca ve halen yaptıkları düşünüldüğünde ummanda bir katre kalıyor.

Ya alınganlıktan ya da Almanları suçlamaktan vazgeçmeleri gerekiyor. Bir gün birileri de Hz. Zekeriya’yı, Hz. Yahya’yı ve Filistin’de halen sürdürülen katliamları film yapabilir.

Demet Tezcan,

Vakit Gazetesi

23.04.2004

Hz. İsa'nın (a.s.) Deccalı öldürmesi

Deccal Hz. isa (a.s.) isa'nın gökten inmesi islam'ın hakimiyeti kıyamet alametleri Mehdi Şaban Döğen

Bir hadis-i şerifte, “İsa (a.s.) gökten inecek, Deccalı öldürecek veya Hz. Mehdî’nin Deccalı öldürmesine yardım edecek”1 buyurulur.

Fitneyi uyandırmak ve hâkimiyet kurmak maksadıyla dünyayı dolaşan, bir kısım istidracî harikalar gösteren Büyük Deccal, bütün bunlara rağmen Hz. İsa’nın (as) elinden kurtulamayacaktır.

Rivayetler, ayakbastığı her yeri, uğradığı her bölge insanını mânen bozup toplum hayatı için birer felâket unsuru haline getiren Deccal ve taraftarlarının dördüncü devrede artık iş yapamaz hâle geleceğini, durumunu muhafazaya çalışacağını göstermektedir. Onun hakkından Hz. İsa (as) gelecektir. Evet, büyük Deccalı, o öldürecektir.

Bu nasıl gerçekleşecektir? Bediüzzaman Hazretlerinin belirttiğine göre bunun iki tevili vardır:

“Sihir ve manyetizma ve ispirtizma gibi istidracî harikalarıyla kendini muhafaza eden ve herkesi teshir eden [büyüleyip emri altına alan] o dehşetli Deccalı öldürebilecek, mesleğini değiştirecek; ancak hârika ve mûcizatlı ve umumun makbûlü bir zât olabilir ki; o zât, en ziyade alâkadar ve ekser insanların peygamberi olan Hz. İsa Aleyhisselâmdır.

“İkinci vechi şudur ki: Şahs-ı İsa Aleyhisselâmın kılıncı ile maktûl olan şahs-ı Deccalın, teşkil ettiği dehşetli maddiyunluk [maddecilik] ve dinsizliğin azametli heykeli ve şahs-ı manevîsini öldürecek ve inkâr-ı ulûhiyet olan fikr-i küfrîsini mahvedecek, ancak İsevî ruhanîleridir ki; o ruhanîler, din-i İsevînin hakikatını hakikat-ı İslâmiye ile mezcederek o kuvvetle onu dağıtacak, mânen öldürecek. “2

Evet, Hıristiyanlık dini üçlü bir Allah inancından kurtulup tek bir Allah inancına yönelecek, bir kısım hurafe ve saçmalıklardan arınacak, İslâmiyete inkılâb edecek, Kur’ân’a teslim olacak ve birlikte büyük bir kuvvet kazanarak dinsizlik fikrini yok edeceklerdir.

Ancak herşey sebepler tahtında yürüyecektir. Çünkü sebepler dünyasında yaşıyoruz. Olup bitenlerin olağanüstü olarak gerçekleşeceği beklenmemelidir. Resûl-i Ekremin (a.s.m.) bile bütün işleri olağanüstü değildi. Ara sıra ve ihtiyaç ânında mûcize göstermekte, diğer zamanlarda nasıl davranmak gerekiyorsa öyle davranmaktaydı. Yerine göre aç kalıyor, yerine göre de sıkıntılara göğüs geriyordu.

Hz. İsa’nın (as) da bütün işlerinin olağanüstü olmasını bekleyemeyiz. Yeri gelince elbet harikulâdelikler gösterecektir. Diğer zamanlarda ise günün şartlarını dikkate alacak, nerede, ne zaman ve nasıl davranılacaksa öyle davranacaktır.

Deccal, dinsizliğin temsilcisi olduğu, onun bir komitesi, sistemi, rejimi bulunduğu ve bugün de bunun komünizm olarak tecellî ettiği bilindiğine göre, ancak çok yakınları tarafından tanınabilen Hz. İsa’nın (as), bu mücadelesinde Hz. Mehdînin de dinsizlik fikrini mahveden müdellel hakikatleriyle onu yerle bir ettiği düşünülemez mi?

__________

Dipnotlar:

1- Kittânî, Nazmü’l-Mütenasır, s. 145;

2- Nursî, Şuâlar, s. 506-507.

Yeni Asya, 13.01.2004

__________________

Hz. İsa’nın (as) Deccal’i öldürmesi nasıl tecellî edecektir, bunu nasıl yorumlamalıyız? Çağımızın büyük İslâm âlimi Bedîüzzaman Said Nursî bunu şöyle açıklar:

“O cereyan [dinsizlik cereyanı] pek kuvvetli göründüğü bir zamanda, Hz. İsa Aleyhisselâmın şahsiyet-i mâneviyesinden ibaret olan hakikî İsevîlik dini zuhur edecek, yani rahmet-i İlâhiye semasından nüzul edecek; hâl-i hazır Hıristiyanlık dini o hakîkate karşı tasaffî edecek, hurâfattan ve tahrifattan sıyrılacak, hakàik-i İslâmiye ile birleşecek; mânen Hıristiyanlık bir nevî İslâmiyete inkılâb edecektir... Ve Kur’ân’a iktida ederek, o İsevîlik şahs-ı mânevîsi, tâbi; ve İslâmiyet metbû [tâbi olunan] makamında kalacak. Din-i hak bu iltihak neticesinde azîm (büyük) bir kuvvet bulacaktır. Dinsizlik cereyanına karşı ayrı ayrı iken mağlûb olan İsevîlik ve İslâmiyet; ittihad neticesinde, dinsizlik cereyanına galebe edip dağıtacak istidadında iken, âlem-i semavatta cism-i beşerîsiyle bulunan şahs-ı İsa Aleyhisselâm, o din-i hak cereyanının başına geçeceğini, bir Muhbir-i Sadık, bir Kadîr-i Küll-i Şey’in va’dine istinad ederek haber vermiştir. Mâdem haber vermiş, haktır; mâdem Kadîr-i Küll-i Şey vaadetmiş, elbette yapacaktır.”1

Evet, “Alem-i insaniyette inkâr-ı ulûhiyet [Allah’ı inkâr] niyetiyle medeniyet ve mukaddesat-ı beşeriyeyi zîr ü zeber eden Deccal komitesini, Hz. İsa Aleyhisselâmın din-i hakikîsini İslâmiyet hakikatıyla birleştirmeye çalışan hamiyetkâr ve fedâkâr bir İsevî cemaati nâmı altında ve ‘Müslüman İsevîleri’ ünvanına lâyık bir cemiyet, o Deccal komitesini, Hz. İsa Aleyhisselâmın riyaseti altında öldürecek ve dağıtacak; beşeri inkâr-ı ulûhiyetten kurtaracaktır.”2

Asıl mesele bir virüsle ölebilecek Deccalın şahsını öldürmek değil, mesleğini, kurduğu dinsizlik sistemini öldürebilmektir. Bu hususa da Şuâlar’da şöyle açıklık getirilir:

“Hem Deccalın rejimine ve teşkil ettiği komitesine ve hükümetine ait garip halleri ve dehşetli icraatı, onun şahsıyla münasebattar rivayet edilmesi cihetiyle mânâsı gizlenmiş. Meselâ: ‘O kadar kuvvetlidir ve devam eder; yalnız Hz. İsa (a.s.) onu öldürebilir, başka çare olamaz” rivayet edilmiş. Yani, onun mesleğini ve yırtıcı rejimini bozacak, öldürecek; ancak semavî ve halis bir din İsevîlerde zuhur edecek ve hakikat-i Kur’âniyeye iktida ve ittihad eden bu İsevî dinidir ki, Hz. İsâ Aleyhisselâmın nüzûlü ile o dinsiz meslek mahvolur, ölür. Yoksa onun şahsı bir mikrop, bir nezle ile öldürülebilir.”3

Yetmiş sene dünyaya kan kusturan, Rusya’nın bin yıllık mahsûlâtını bir çırpıda yıkan, mukaddes namına tahrip etmedik bir şey bırakmayan ateist rejim komünizmin uğradığı sevindirici âkibet, bu rivayetlerin bir nevî tasdiki değil midir?

Evet, fıtrata, âdetullaha zıt dinsizlik ölmek zorundaydı ve öldü. Rusya’nın bizzât kendisi de bu hakikat karşısında fazla direnemeyecektir. Çünkü, “İki dehşetli Harb-i Umûmînin neticesinde beşerde hâsıl olan bir intibah-ı kavî ve beşerin uyanması cihetiyle kat’iyyen dinsiz bir millet yaşamaz, Rus da dinsiz kalamaz. Geri dönüp Hıristiyan da olamaz. Olsa olsa, küfr-ü mutlakı kıran ve hak ve hakîkata dayanan hüccet ve delile istinad eden ve aklı ve kalbi ikna eden Kur’ân ile bir müsalaha veya tâbî olabilir”4 müjdesinin gerçekleşmeye başladığını bugün açık seçik görüyoruz.

Dipnotlar:

1- Mektûbât, s. 54.

2- A.g.e., s. 413.

3- Nursî, Şuâlar, s. 581.

4- Nursî, Emirdağ Lâhikası, 2:71.

Şaban DÖĞEN

Yeni Asya, 10.01.2004

Hz. İsa (a.s.) geldi mi?

ahir zaman Bediüzzaman Hz. isa (a.s.) isa'nın gökten inmesi islam kıyamet alametleri Şaban Döğen tevhid

Bediüzzaman Hazretleri Hıristiyanlığın ya söneceğini, ya da hurafelerden arınıp Tevhide dönüşeceğini, İslâma terk-i silâh edeceğini söyler.

Kanaati ikinci şıkkın gerçekleşeceği noktasındadır. Bunun gerçekleşmesi yolunda, Hıristiyanlığın geçmişten bugüne geçirdiği evreleri ise şöyle anlatır:

“Mükerreren [tekrar tekrar] yırtıldı, purutluğa tâ geldi, purutlukta görmedi ona salâh verecek.

“Perde yine yırtıldı, mutlak dalâle düştü. Bir kısmı lâkin yakınlaştı Tevhide; onda felâh görecek,

“Hazırlanır şimdiden... Yırtılmaya başlıyor. Sönmezse safvet bulup İslâma mal olacak.

“Bu bir sırr-ı azîmdir, ona remz ve işaret: Fahr-i Resûl demişti: ‘İsa Şer’im [Şeriatim] ile amel edip ümmetimden olacak.’”1

Yine Bediüzzaman der ki: “Âhirzamanda Hz. İsa’nın (a.s.) din-i hakîkisi hükmedecek, İslâmiyetle omuz omuza gelecek.”2

Kur’ân, Asr-ı Saadette olduğu gibi, Ehl-i Kitabı yalnız Allah’a ibadet etme, Ona ortak koşmama gibi tek kelimede birleşmeye3 davet etmektedir. Bu âyet asrımızda eskiye göre büyük ölçüde tatbikat bulmaya başlamıştır. Cehalet ve körü körüne taklitçiliğin kırılıp yerini akıl, ilim, insaf ve hakperestliğe bırakmaya başladığı günümüzde, Hıristiyanlık dünyası da, en azından bir kısmı artık Kur’ân’ın bu emrine kulak verir olmuşlardır.

Resûlullah, tâ Asr-ı Saadetten bu günleri görüp, “Âhirzamanda İsevîlerin hakîki dindarları ehl-i Kur’ân ile ittifak edip, müşterek düşmanları olan zındıkaya karşı dayanacaklarını”4 bildirmişti. Konuyla ilgili hadis-i şeriflerden biri de şöyledir:

“İstikbalde Rum ile emniyeti temin eden bir sulh akdedeceksiniz ve birlikte ikinize de muhalif olan bir düşmana karşı savaşacaksınız.”5

İbni Mâce’de yer alan bir hadiste ise, savaşlar başgösterdiğinde Arap olmayanlardan atları cins atların en kıymetlisi, silâhları silâhların en iyisi olan bir ordunun İslâmı teyid edeceği bildirilmektedir.6 Bu ordu, âhirzamanın büyük savaşları ânında, İslâma destek veren harp teknolojisi yüksek Hıristiyan bir devletin ordusu olamaz mı?

Nitekim Bediüzzaman, İkinci Cihan Savaşı esnasında komünizmi temsil eden Rusya’ya karşı mücadele veren, “Allah’a istinad edip dinsizliği kaldıracağım, İslâmiyeti ve İslâmları himaye edeceğim” diyen Almanya ve Bolşeviklere gâlibâne ve öldürücü darbe vuran içerisindeki muharip gruptan sitayişle söz etmiş, Hz. İsa’nın (as) şahs-ı mânevîsinin bir nevî temsilcisi olduğunu zikretmiştir.7

Dipnotlar:

1. Sözler, s. 723.

2. Kastamonu Lâhikası, s. 111.

3. Âl-i İmran Sûresi, 64.

4. İhlâs Risâleleri, s. 24.

5. Tac Tercümesi, H. 960; İbni Mâce, H. 4089.

6. İbni Mâce, H. 4090.

7. Kastamonu Lâhikası, 53-54.

Şaban DÖĞEN

Yeni Asya, 15.01.2004

Hz. İsa (a.s.) Geldiğinde

ahir zaman hak din Hz. isa (a.s.) isa'nın gökten inmesi islam islam'ın hakimiyeti kıyamet alametleri Mehdi Şaban Döğen tevhid

Hz. İsa’nın (as) âhirzamanda yeniden yeryüzüne gelmesini hikmet-i İlâhiye gerekli görmektedir. Çünkü onun üç yıllık peygamberliği döneminde yarım kalan ve yapması gereken çok önemli görevler bulunmaktadır. Bunları özetlemek gerekirse şunlar söylenebilir:

1. Hz. İsa (as), Hz. Mehdî’ye tâbi olacak ve şeriat-ı Muhammediye ile amel edecektir.

2. Hıristiyanlığı hurafelerden arındıracak, teslisi Tevhide dönüştürecektir.

3. Barışa muhtaç olan insanlığı barış, sulh ve sükûna kavuşturacaktır.

4. Küfrü, ateizmi, dinsizliği, bunu yaymaya çalışan Deccalı öldürecektir.

5. Yahudîlerle mücadele edecek, şerlerini etkisiz hâle getirecektir.

6. Bolluk ve berekete vesile olacaktır.

Rivayetlerde yer alan bu hususların, özellikle herşeyin allak bullak olduğu âhirzamanda kurtuluşa, sulha, sükûna, bolluğa muhtaç olan insanlık için ne kadar önemli olduğu açıktır.

Hz. İsa’nın (as) Hz. Mehdî’ye tâbî olmasından maksat İslâma tâbi olması, onunla amel etmesi demektir. Hak din İslâmın kuvvet bulması demektir bu. “Eğer İsa hayatta olsa, bana uymaktan başka birşey yapmaz”1 buyuran Allah Resûlü (a.s.m.), Müslim’de yer alan bir hadislerinde de onun Sünnet-i Seniyyeye tâbi olacağını açıkça belirtmektedir.2

İmam-ı Nevevî, “Hz. İsâ (as), ümmet-i Muhammed’e ayrı bir peygamber olarak değil, şeriat-ı Muhammediyeyi tatbik etmek için gelecektir”3 der.

Bilindiği gibi Hz. Muhammed (a.s.m.) hâtemü’l-enbiyadır, yani son peygamberdir. Böyle olunca Hz. İsa’nın (as) yeni bir peygamber olarak değil, ancak Resûl-i Ekrem’e ümmet olarak gelmesi ve Şeriat-ı Muhammediye’ye göre amel etmesi düşünülebilir. Âlimler derler ki:

“Hz. İsa (as), Şeriat-ı Muhammediyeyi tekrar ve tecdidle görevlidir. İslâmla amel edecek tek peygamber, Hz. İsa’dır (as). O, dinin hor ve hakir görüldüğü, itildiği bir zamanda gelip âdil bir hâkim olarak vazife yapacaktır. Yeryüzüne inmeden önce o günün şartlarında İslâmla ilgili gerekli her türlü bilgiyi öğrenmiş olarak gönderilecek ve geldiğinde bunları tatbik edecektir.”4

Tevatür derecesinde olan Hz. İsa’nın (as) Hz. Mehdî’nin arkasında namaz kılması5 tarzındaki hadisler hep onun İslâma tâbi olacağını göstermektedir. Şuâlar’da da denildiği gibi Hz. İsa (as) yeni bir dinle gelmeyecektir. Bu Hıristiyanlıkla İslâmiyetin ittifak edeceğine, hakikat-i Kur’âniyenin metbûiyetine ve hâkimiyetine işaret etmektedir.6

Hz. İsa’nın (as) Şeriat-ı Muhammediye ile amel etmesinin bir sırrı şöyle tecellî etmektedir: Âhirzamanda tabiat felsefesinden kaynaklanan küfür cereyanı ve Allah’ı inkâr fikrine karşı İsevîlik, hurafelerden arınıp İslâmiyete dönüşecek ve İsevîliğin şahs-ı mânevîsi vahy-i semavî kılıncıyla o müthiş dinsizliğin şahs-ı mânevîsini öldürecektir. Yani Hz. İsa (as), İsevîliğin şahs-ı mânevîsini temsil ederek, dinsizliğin şahs-ı mânevîsini temsil eden Deccalı, yani onun yaydığı Allah’ı inkâr fikrini öldürecektir.7

Dipnotlar:

1. Müsned, 3:387; el-Fıkhü’l-Ekber Aliyyü’l-Karî Şerhi Terc., s. 284.

2. Müslim, Kitabü’l-Fiten: 34.

3. el-Heytemî, el-Kavlü’l-Muhtasar, s. 68.

4. Şârânî, Muhtasaru Tezkiretü’l-Kurtubî Terc., s. 500.

5. Said Havva, el-Esas fi’s-Sünne, 9:338.

6. Şuâlar, s. 507.

7. Nursî, Mektûbât, s. 13.

Şaban DÖĞEN

Yeni Asya, 08.01.2004

HZ . İSA (A.S.)

Hz. isa (a.s.) Hz. Meryem incil isa'nın göğe yükselmesi Kuran ayetleri M. Asım Köksal peygamber peygamberler tarihi semavi dinler

Kur'an-ı Kerîm'de adı geçen ve israiloğullarına gönderilen peygamberlerden. Hz. İsa (a.s) batılı tarihçilere göre miladi yıldan dört veya beş sene kadar önce doğmuştur.

Yine batılı tarihçilere göre Hz. İsa (a.s) Romalıların elinde bulunan Yahudiye'de Romalılardan Tiberius iktidarı döneminde otuz yaşlarına doğru peygamberliğini İnsanlara bildirdi. Önce Celile'de sonra Kudüs'te insanları hak dine davet etti. Yahudilerin dinini ikmal onların dine kattıklarını düzeltmek için gönderilen Hz. İsa (a.s) kendisine indirilen İncil adlı kutsal kitapta bunu şöyle anlatır: "Ben yok etmeğe değil, tamamlamaya geldim." Hz. İsa (a.s), Yahudilerin tahrif ettiği Eski Ahid'i onların anlayışından kurtarmaya, Hz. Musa (a.s)'in getirdiği akideyi yerleştirmeye ve Yahudilere daha önce bildirilen zahmetli bazı ilahi kanunları hafifletmeye çalıştı.

Memleketi Celile'de Genaseret gölü kıyısında ilk vaaz ve tebliğlerini bildiren Hz. İsa daha sonra Kudüs'e gitti. Yahudiler Hz. İsa'yı, dönemin Romalı Kudüs valisi Pontus Pilatus'a şikayet ettiler. Havarilerin içinde Yahuda isimli birisi Hz. İsa'ya ihanet etti ve Hristiyanların inancına göre Hz. İsa çarmıha gerilerek öldürüldü. Kur'an-i Kerîm'de ise hadise şöyle anlatılmaktadır: "Halbuki onlar İsa'yı öldürmediler ve asmadılar. Fakat kendilerine bir benzetme yapıldı" (en-Nisa, 4/156). Rivayete göre Hz. İsa'ya ihanet eden Yahuda, Romalılar tarafından İsa (a.s.) zannedilerek asılmıştır.

İsa (a.s); orta boylu, kırmızıya çalar beyaz benizli, dağınık, düz saçlı idi. Saçını uzatır, omuzları arasına salardı. Geniş göğüslü, küçük yüzlü çok benli idi: Sırtına yün elbise, ayağına ağaç kabuğundan yapılmış sandal giyer, çoğu zaman da yalınayak yürürdü.

Kendisinin geceleri varıp barınacağı bir evi, ev eşyası ve zevcesi yoktu. Hiç bir şeyi yarın için biriktirip saklamazdı. İsa (a.s) dünyadan yüz çevirir, ahireti özler, Allah'a ibadete koyulurdu. Yeryüzünde nerede Güneş batarsa orada konaklar iki ayağının üzerinde namaza durur; gece namaz gündüz de oruç ile günlerini geçirirdi (M. Asim Köksal, Peygamberler Tarihi, II. 334, 335). İsa (a.s) göğe kaldırıldığı zaman, yün bir kaftan, bir çift mesti, bir de deri dağarcıktan başka bir şey bırakmamıştı (Abdurrezzak, Musannef, XI, 309).

Kur'an-ı Kerîm'e göre Hz. İsa (a.s)'in annesi Hz. Meryem'dir. Meryem (a.s), yine Kur'an'da ismi geçen dört seçkin aileden biri olan imrân ailesinden idi. Hz. Meryem, Zekeriya (a.s)'in koruması ve gözetim altındaydı. Meryem, Beytü'l-Makdis'te, doğu tarafta özel bir bölmeye yerleştirilmişti. Zekeriya (a.s), Meryem'in yanına geldikçe orada, rızkını ve yiyeceğini hazır görürdü. Hz. Meryem, Beytü'l Makdis'te zikirle, ibadetle hayatını geçiriyordu. iste bu sırada Allah, ona bir beşer sûretiyle Cebrail'i gönderdi. bu durum, Kur'an-ı Kerim'de su şekilde anlatılır: "Meryem dedi ki; ben senden Rahman'a sığınırım. Eğer O'ndan korkuyorsan bana dokunma! O da, ben, temiz bir oğlan bağışlamak için Rabbinin sana gönderdiği elçiden başkası değilim, dedi. Meryem; bana bir insan temas etmemişken, ben kötü kadın olmadığım halde nasıl oğlum olabilir? dedi. Cebrail, bu böyledir; çünkü Rabbin, "bu bana kolaydır, onu insanlar için bir mucize ve katımızdan da bir rahmet kılacağız," diyor, dedi. iş olup bitti. Böylece Meryem, İsa'ya gebe kalarak bir köşeye çekildi. Doğum sancıları başladı ve başına gelen bu hadiseden dolayı çok üzülerek, keşke bundan önce ölseydim de unutulup gitseydim, dedi" (Meryem, 19/1 8-23).

Cebrail, Meryem (a.s)'e, babasız doğuracağı çocuğun özelliklerini ve mücadelesini haber vermiş, Meryem'i teselli etmiş ve ayrılıp gitmişti. Hz. Meryem'in kendisini Allah'a ibadete verdiğini ve onun tertemiz bir kadın olduğunu bilenler de bilmeyenler de bu duruma hayret etmiş ve doğumun bu şekilde nasıl olabileceği tartışmasına girmişlerdi. Hz. Meryem ise olayı, çocuğa sormalarını işaret etmişti. Fakat "Onlar, biz beşikteki çocukla nasıl konuşabiliriz? dediler. Çocuk, ben şüphesiz Allah'ın kuluyum. Bana kitap verdi ve beni peygamber yaptı. Nerede olursam olayım, beni mübarek kıldı. Yaşadığım sürece namaz kılmamı ve zekât vermemi, anneme iyi davranmamı emretti. Beni bedbaht bir zorba kılmadı. Doğduğum gün de, öleceğim gün de, dirileceğim gün de, bana selâm olsun, dedi" (Meryem, 19/23-33).

İsa (a.s)'in babasız olarak mucizevî bir şekilde doğuşu, Allah'ın dilemesinden ibaretti. Hatta Allah katında, oluş itibariyle Adem (a.s) ile İsa (a.s) arasında fark yoktu. Nitekim ayet-i kerimede, durum su şekilde izah edilir: "Gerçekten İsa'nın babasız dünyaya geliş hâli de Allah katında Adem'in hâli gibidir. Allah, Âdem'i topraktan yarattı, sonra da ona ol dedi; o da hemen (insan) oluverdi" (Âli imrân, 3/59).

İsa (a.s) otuz yaşında iken peygamberlik görevi aldığında, hemen israiloğullarına durumu bildirdi. İsa (a.s)'nın çagrısına kulak tıkayan ve ellerindeki Tevrat'ı tahrif edip pek çok değişiklikler yapan israiloğulları, Hz. İsa (a.s)'a inanmadılar. Ayrıca Allah, Hz. İsa'nın risâletini destekleyen mucizelerde gösteriyordu. Kur'an-ı Kerim'de zikri geçen mucizeleri şunlardır: İsa (a.s) nın, çamurdan kuş biçiminde bir heykel yapması ve onu üfleyince kuş olup uçması, ölüleri diriltmesi; anadan doğma körleri ve alaca hastalığına tutulmuş olanları tedavi etmesi; gökten sofra indirmesi (el-Mâide, 5/110-115); Havarîlerin ve diğer arkadaşlarının evlerinde ne yediklerini ve neler sakladıklarını söyleyerek gaybdan haber vermesi (Âlu imrân, 3/49).

İsrailoğulları, İsa (a.s.)'i ve ona tâbi olanları durdurmak için pek çok yol denediler; sonunda Hz. İsa'yı öldürmeğe karar verdiler. Ancak Allah, onların planlarını etkisiz hâle getirdi. Yahudiler, İsa (a.s.)'a benzeyen birini yakalayıp astılar ve "Meryem oğlu İsa Mesih'i öldürdük" dediler (en-Nisâ, 4/157). Öte yandan Kur'anı Kerîm, asıl durumu su şekilde açıklar: "Halbuki onlar İsa'yı öldürmediler ve asmadılar. Fakat kendilerine bir benzetme yapıldı. Ayrılığa düştükleri şeyde, doğrusu şüphededirler. Onların bu öldürme olayına ait bir bilgileri yoktur. Ancak kuru bir zan peşindedirler. Kesin olarak onu öldürmediler, bilakis Allah, onu kendi katına yükseltti. Allah güçlüdür, hâkimdir" (en-Nisâ, 4/157-158).

İsa (a.s) ayette de belirtildiği gibi, öldürülmeden göğe yükseltilmiştir. Mezarı dünyada değildir. Ayrıca Mi'rac'da, peygamberimiz kendisini görmüştür. Hz. İsa, göğe yükselmeden önce, havârîlerine ve tüm insanlığa şu müjdeyi vermişti: "Ey israiloğulları! Doğrusu ben, benden önce gelmiş olan, Tevrat'ı doğrulayan ve benden sonra gelecek ve adı Ahmed olacak bir peygamberi müjdeleyen Allah'ın size gönderilmiş bir peygamberiyim" (es-Saf, 61/6).

Hz. İsa (a.s) göğe çekildiği sıralarda kendisine inananların sayısı çok azdı. Daha sonra bir ara Hz. İsa'nın getirdiği inancı kabul edenler çoğaldı ise de, sonunda Hıristiyanlar da israiloğulları gibi yoldan çıktı ve pek çok yanlışlıklara saptılar. Bugün, Hıristiyanların sahip oldukları teslis inancı, İsa (a.s)'nın göğe yükseltilmesinden hemen sonra ortaya çıkmıştır.

İsa (a.s)'in annesi Hz. Meryem Hz. İsa'nın göğe çekilmesinden sonra altı sene kadar daha yaşamış ve ölmüştür (Hakim, Müstedrek, II, 596).

Hz. İsa (a.s)'a dört büyük ilâhi kitaptan biri olan İncil verilmiştir. Kur'an-i Kerîm'de İncil'in Hz. İsa'ya verilisi ile ilgili şu bilgiler vardı: "Arkalarından da izlerince Meryem oğlu isa'yı Tevrat'ın bir tasdikçisi olarak gönderdik; ona da bir hidâyet, bir nur bulunan İncil'i, ondan evvelki Tevrat'ın bir tasdikçisi ve sakınanlara bir hidâyet ve öğüt olmak üzere verdik" (el-Mâide, 5/11). Ancak bu İncil de Tevrat gibi tahrifata ugramış: tır. Bununla birlikte Allah Teâlâ tarafindan son peygamber Hz. Muhammed (s.a.s)'e indirilen Kur'an-ı Kerîm, Zebur, Tevrat ve İncil'in hükümlerini ve geçerliliklerini ortadan kaldırmıştır. Hz. İsâ İslâm âlimlerinin çoğunluğuna göre cisim ve ruhuyla göğe yükseltilmiştir. Kıyamet vaktine yakın yeryüzüne inecek, haçı kıracak, domuzu öldürecek ve İslâm şeriatiyla hükmedecektir (bk. Buhârî, Buyu', 102).

Hz. İsa bedeniyle göğe yükseltildiğinden, Kur'an-ı Kerim'de bildirilen "ölümden evvel" (en-Nisa, 4/159) ve "öleceğim güne ve diri olarak ba'ş edileceğim güne" (et-Tevbe, 9/34) mealindeki ayetler Hz. İsa'nın nüzûlünden sonraki ölümünü anlatır. Hz. İsa gökten Arz-i Mukaddes'e inecek, elinde bir Kargı olacak; Afik denilen bir yerde ortaya çıkacak ve Kargı ile Deccâl'i öldürecek ve sabah namazında Kudüs'e gelecektir. imam kendi yerini ona vermek isteyecek fakat o imâm'ın gerisinde Hz. Peygamber (s.a.s)'in şeriatına uygun olarak namazını kılacaktır. Sonra domuzu öldürecek ve haçı kıracak, sinagoglar ve kiliseleri yıkacak ve kendisine iman etmeyen bütün Hıristiyanlarla savaşacaktır.

Hz. İsa nüzûlünden sonra kırk sene daha yaşayacak, öldüğünde Müslümanlar namazını kılacak ve İslâm dinine uygun olarak gömülecektir.

____________________________

Kaynak: M. Asim Köksal, Peygamberler Tarihi, II

Hıristiyanlık Ahir Zamanda Tasaffi Edecek mi?

ahir zaman Dr. Ebubekir Sifil Hz. isa (a.s.) islam kıyamet alametleri Said Nursi

Said Nursî merhumun, Hz. İsa (a.s)’ın nüzulü ile birlikte Hıristiyanlığın, bünyesine arız olan batıl inanç ve kabullerden arınarak İslam ile bir noktada buluşacağı fikrini eserlerinde sıkça işlemesi, günümüzde dinlerarası diyalog faaliyetini yürütenler tarafından bu sürece bir “temel” ittihaz edilmiştir.

Said Nursi merhum bu fikri, Efendimiz (s.a.v) tarafından kendisine Allah Teala’nın bildirmesiyle haber verilmiş, vukuu kesin bir hakikat olarak değerlendirmekte ve mesela bir yerde şöyle demektedir:

“İşte böyle bir sırada, o cereyan pek kuvvetli göründüğü bir zamanda, Hazret-i İsâ Aleyhisselâmın şahsiyet-i mâneviyesinden ibaret olan hakikî İsevîlik dini zuhur edecek, yani rahmet-i İlâhiyenin semâsından nüzul edecek, halihazır Hıristiyanlık dini o hakikate karşı tasaffi edecek, hurafattan ve tahrifattan sıyrılacak, hakaik-i İslâmiye ile birleşecek, mânen Hıristiyanlık bir nevi İslâmiyete inkılâp edecektir. Ve Kur’ân’a iktida ederek, o İsevîlik şahs-ı mânevîsi tâbi ve İslâmiyet metbû makamında kalacak, din-i hak bu iltihak neticesinde azîm bir kuvvet bulacaktır.

“Dinsizlik cereyanına karşı ayrı ayrı iken mağlûp olan İsevîlik ve İslâmiyet, ittihad neticesinde dinsizlik cereyanına galebe edip dağıtacak istidadında iken, âlem-i semâvatta cism-i beşerîsiyle bulunan şahs-ı İsâ Aleyhisselâm, o din-i hak cereyanının başına geçeceğini, bir Muhbir-i Sadık, bir Kadîr-i Külli Şeyin vaadine istinad ederek haber vermiştir. Madem haber vermiş, haktır. Madem Kadîr-i Külli Şey vaad etmiş, elbette yapacaktır.” (On Beşinci Mektup, 372)

Kanaatimce bu fikre, “Ehl-i Kitap’tan her biri, ölümünden önce ona Hz. İsa (a.s)’ya muhakkak iman edecektir” (4/en-Nisâ, 159) ayetinden, bir de Hz. İsa (a.s)’ın, nüzul ettiğinde yapacağı işleri anlatan rivayetlerde geçen “vaz-ı cizye” ifadesinden yola çıkarak varmıştır.

En-Nisâ ayetinin, Hz. İsa (a.s) nüzul ettikten ve görevini yerine getirdikten sonra vefat etmeden, Ehl-i Kitap’tan her bir ferdin kendisine iman edeceğini anlattığını bir çok kere vurgulamıştım.

Bu ayetteki “Ehl-i Kitap” ifadesi umumî olduğundan, o anda yeryüzünde bulunan bütün Yahudi ve Hıristiyanlar’ı kapsar. Ancak ilgili hadisler, Hz. İsa (a.s)’ın yeryüzüne nüzulünden sonra Yahudisiyle, Hıristiyanıyla bütün Ehl-i Kitab’ı, İslam’ı kabul etmekle savaş arasında bir tercih yapmaya icbar edeceğini haber veriyor. Dolayısıyla tercihini savaştan yana koyanlarla savaşacak, İslam’ı kabul edenler ise zaten eski dinlerini terk etmiş olacaktır.

Yine ilgili hadislerde geçen “vaz-ı cizye” ifadesi iki şekilde anlaşılabilir:

1. Cizyeyi kaldırmak. Bu anlam tercih edildiğinde, yukarıdaki paragrafta anlatılan duruma gönderme yapılmış olacaktır. Yani cizye uygulaması kaldırılacak ve Ehl-i Kitap için, mezkûr iki tercih dışında başka seçenek kalmayacaktır.

2. Cizyeyi koymak. Yani Hz. İsa (a.s), Ehl-i Kitap ile savaşıp galip gelecek ve şu anda yürürlükte bulunmayan cizye uygulamasını tekrar ihdas edecek.

Ancak bazı hadislerde, İslam milleti dışındaki milletlerin helak olacağı ve yeryüzünde sadece Allah Teala’ya kulluk edileceği ifade edildiğine göre, milel-i sairenin cizye vererek kendi dinî yaşantılarına devam edebileceğini düşünmek bu rivayetlere aykırılık teşkil eder gibi görünmektedir.

Buna da şu şekilde cevap verilebilir: Yeryüzünde İslam milleti dışındaki milel-i sairenin helak olmasından maksat, hakimiyetin sadece Müslümanlar’da bulunmasıdır. Aksi halde yeryüzünde Müslümanlar’dan başka bir milletin esasen mevcut olmayacağını söylemek gerekir ki, bunu ileri sürmek mümkün değildir.

Konuyla ilgili bir kısım rivayetlerde geçen “vaz-ı harb” ifadesi için de aynı durum bahis konusudur. Yani bu ifadeyi “savaşı kaldırmak” olarak anladığımızda mana, “Hz. İsa (a.s), Deccal ve ordusu ile savaşıp hakimiyet tesis ettikten sonra yeryüzünden savaşı kaldıracak” tarzında olur.

Bu ifadeyi “savaşı yürürlüğe koyacak” şeklinde anladığımızda ise, Hz. İsa (a.s) nüzul edene kadar Müslümanlar, Deccal ordusuna karşı galebe çalmak şöyle dursun, kayda değer bir mukavemet dahi gösteremedikleri halde, O’nun, nihai akıbeti belirleyecek bir mücadele ortaya koyup galip geleceği anlaşılır.

Alâ külli hal, Hıristiyanlığın tasaffi edip “bir nevi” İslamlaşmaya evrileceği görüşünün, tesbit edebildiğim kadarıyla hadislerde herhangi bir “açık ve kesin” dayanağı bulunmamaktadır.

Hz. İsa (a.s)’ın, “haçı kırıp, domuzu öldürmesi”ne gelince, burada sembolik bir anlatım bulunmaktadır. Her ne kadar ulema, “haçı kırması”ndan maksadın, Hıristiyanlık inancını kendi tebliğ ettiği şekle döndürmesi olduğunu söylemiş ise de, ben bu konuda biraz farklı düşünüyorum: Hz. İsa (a.s)’ın “haçı kırması”ndan maksat –Allahu a’lem– Yahudiler’in, kendisini çarmıha gererek öldürdükleri inancını iptal etmesidir.

Domuzu öldürmesi ise –bazılarının ilgili rivayetlerin uydurma olduğunu ironik bir şekilde isbatı amacıyla “Hz. İsa’nın domuz avına çıkması” tarzında değil–, Hıristiyanlar’ın kendisinden sonra helali haram ve haramı helal kılan uygulamalarına son vermesinin sembolik ifadesi olarak anlaşılmalıdır.

Yani haçın kırılması ve domuzun öldürülmesi, biri Yahudiliğe, diğeri Hıristiyanlığa yönelik iki sembolik uygulamadır ve bu iki dinin hakimiyet ve etkinliğine son verilmesi demektir.

Ebubekir Sifil

Milli Gazete, 26 Şubat 2005

Hz. İsa'nın (a.s.) İcraatı

ahir zaman Deccal Hz. isa (a.s.) isa'nın gökten inmesi islam islam'ın hakimiyeti kıyamet alametleri Mehdi Şaban Döğen tevhid

Hz. İsa’nın âhirzamanda yeryüzüne döndüğünde gerçekleştireceği en önemli icraatlardan birisi çığırından çıkarılan Hıristiyanlığı aslî mecrasına oturtması, daha doğrusu sonradan içerisine sokulan bir kısım hurafelerden, bilhassa teslisten arındırması, Tevhide dönüştürmesidir. Çünkü çağın, ilmin, insanî ve medenî duyguların onca gelişmesi karşısında insaf ve hakperestliği esas alan insanlarca, Hıristiyanlığın eski hâliyle ayakta kalması mümkün değildir. Ya sönüp gidecek, ya da hurafelerden arınıp asliyetine dönüşecektir.

Bir kısım inkılâplardan geçen Hıristiyanlık, önce Prutluğa, sonra mutlak dalâlete düşerken, bir kısmı ise Tevhide yaklaşmış, onunla teneffüs etmeye başlamıştır. Birinci ve İkinci Cihan Savaşlarından itibaren, bilhassa son yıllarda yeni bir kısım değişikliklere uğrayan Hıristiyanlık teslisten Tevhide geçişin sancılarını yaşamaktadır. Hıristiyan bir grup tarafından çıkarılan ve sekiz milyon insana hitap eden “Plain Truth” dergisi, teslisin Hıristiyanlığa sonradan ilâve edildiğini açıkça söyleyebiliyor. Nice rûhanî, Hz. Muhammed’in (a.s.m.) peygamberliğini kabul etmekte tereddüt etmediklerini ifade edebiliyor. Vatikan gibi bir yerde bile Michael Lelong isimli sabık Müslümanlarla Münasebetler Bölümü Başkanının bunu açık açık belirtmesi, bu yolda büyük mesafe alındığını göstermiyor mu?

Hz. İsa (as), İslâmın hayat verici hakikatlerini bayrak edindiği için, o müdellel hakikatler karşısında hiçbir küfrî görüş dayanak noktası bulamayacak, yıkılmak zorunda kalacaktır.

Hz. İsa (as), adaletli bir hakim olarak kalacağını kırk yıl süresince1 kılıncı kınına sokacak, kılıçları tırpan olarak kullanacak,2 yani barışı sağlayacak; düşmanlıklar, boğazlaşmalar, kıskançlaşmalar yok olacak,3 savaş da ağırlıklarını, yani silâh ve malzemelerini bırakacak,4 kap suyla dolduğu gibi yeryüzü barışla dolacak; adalet, eşitlik, bolluk, huzur gerçekleşecektir.

Hz. İsa’nın (as) en önemli icraatlardaından birisini ise hiç şüphesiz büyük Deccalı öldürmesi teşkil eder. Bunu Hz. Mehdî’yle birlikte gerçekleştirecektir. Rivayete göre Resûl-i Ekrem (a.s.m.) Miraca çıktığında Hz. İsa’yla görüşmüş, âhirzamanın en dehşetli hadisesi Deccal söz konusu olmuş, Hz. İsa şöyle demiştir: “Rabbim bana Deccalın çıkacağını haber verdi. Yanımda kadib ağacından yapılmış iki ok bulunacak. Deccal onları görünce kurşunun erimesi gibi eriyecektir.”5

Bu hakikati, Resûl-i Ekrem Efendimiz de (a.s.m.) şöyle haber verir:

“Allah’ın düşmanı olan Mesih-i Deccal, İsa Aleyhisselâmı görünce, tuzun suda eridiği gibi erir. Hz. İsa, onu terk edip bıraksa bile helâk oluncaya kadar eriyip gidecektir. Lâkin Allah, onu bizzat İsa Aleyhisselâmın eliyle öldürür.”6

Dipnotlar:

1- Müsned, 2: 437; 6:75.

2- Müsned, 2:482-483.

3- Müslim, Kitabü’l-Îman: 243.

4- Müsned, 2:437; Muh. Tezkiretü’l-Kurtubî, s. 498.

5- Abdullah bin Mes’ûd, Tefsîru İbni Mes’ûd, s. 243.

6- Müslim, Kitabü’l-Fiten: 34.

Şaban DÖĞEN

Yeni Asya, 09.01.2004

HZ. İSA (A.S.) AHİR ZAMANDA DÜNYAYA DÖNECEKTİR

ALLAH'IN VAADİ:

Hz. İsa (as) Yeryüzüne Tekrar Dönecektir

Alemler üzerine seçilip, örnek kılınan elçilerin hayatları, yaşadıkları olaylar, karşılaştıkları zorluklar, giriştikleri büyük mücadeleler tüm insanlar için önemli mesajlar ve dersler içerir. Kuran'da Allah'ın, hayatıyla, mücadelesiyle, ahlakıyla insanlara örnek gösterdiği peygamberlerden biri de Hz. İsa'dır.

Hz. İsa'nın doğumu, hayatı ve Allah Katına alınması hep mucizevi şekillerde gerçekleşmiş, bu mübarek peygamberin mucizevi hayatı Kuran'da ayrıntılı olarak haber verilmiştir. Allah Kuran'da birçok peygamberin kıssalarını bizlere bildirmektedir. Ancak Hz. İsa çeşitli yönleriyle diğer peygamberlerden farklı bir konuma sahiptir. Allah'ın üstün ilimlerle desteklediği bu değerli kulu, daha beşikteyken konuşmuş, dünyada kaldığı süre içerisinde çevresindeki insanlara büyük mucizeler göstermiştir. Onun bu özel durumunun diğer bir delili de, Allah Katına alınışı ve tekrar dünyaya gönderileceğine dair Kuran'da önemli işaretlerin olmasıdır.

Kuran'da inkar edenlerin Hz. İsa'yı öldürmek amacıyla bir tuzak kurdukları haber verilir. Rivayetlere göre Hz. İsa'nın yanındakilerden birisinin ihanet etmesini sağlayan bir kısım bağnaz Yahudi din adamları (kahinler), Allah'ın elçisini tutuklayıp Romalılara teslim etmek istemişlerdir. Yine rivayetlere göre ölüm cezasını uygulama hakkı olmayan söz konusu kahinler, Roma yönetimini kışkırtmak için bir tuzak hazırlamış ve Hz. İsa'yı Romalı yöneticilere karşı faaliyet yürüten bir kişi olarak tanıtmışlardır. Çünkü Romalıların bu konuda çok hassas ve acımasız olduklarını bilmektedirler. Bu tuzağın sonu ise Kuran'da şöyle bildirilmiştir.

Onlar (inanmayanlar) bir düzen kurdular. Allah da (buna karşılık) bir düzen kurdu. Allah, düzen kurucuların en hayırlısıdır. (Al-i İmran Suresi, 54)

Ayette de bildirildiği gibi, Hz. İsa'yı öldürmek için harekete geçilmiş, tuzak kurulmuştur. Ancak onlar Hz. İsa'yı öldürmeyi başaramamışlar, onun bir benzerini, Hz. İsa zannederek öldürmüşlerdir. Allah, Hz. İsa'yı Kendi Katına yükselterek, hazırlanan tuzağı boşa çıkarmıştır:

Romalıların Hz. İsa'yı çarmıha gererek öldürdükleri zannı oldukça yaygındır. Bu zanna göre, Hz. İsa'yı tutuklayan Romalılar ve Yahudi din adamları onu çarmıha gererek öldürmüşlerdir. Tarihte bazı Hıristiyan mezhepleri (örneğin Docetism) bunu reddetmişse de, günümüzde Hıristiyan aleminin tamamı olayı bu şekilde kabul etmekte, fakat Hz. İsa'nın öldükten sonra dirilerek göğe yükseldiğine inanmaktadır. Ancak Kuran ayetlerini incelediğimizde olayın aslının böyle olmadığını görürüz:

Ve: "Biz, Allah'ın Resulü Meryem oğlu Mesih İsa'yı gerçekten öldürdük" (katelna) demeleri nedeniyle de (onlara böyle bir ceza verdik.) Oysa onu öldürmediler (ma katelehu) ve onu asmadılar (ma salebe). Ama onlara (onun) benzeri gösterildi (şubbihe). Gerçekten onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, kesin bir şüphe içindedirler. Onların bir zanna uymaktan başka buna ilişkin hiçbir bilgileri yoktur. Onu kesin olarak öldürmediler (ma katelehu). (Nisa Suresi, 157)

Aynı ayetin devamında Hz. İsa'nın ölümü için şu şekilde bildirilmektedir:

Hayır; Allah onu Kendine yükseltti (refea). Allah üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir. (Nisa Suresi, 158)

Ayette bildirilen gerçek açıktır. Bazı Yahudilerin kışkırtmalarıyla Hz. İsa'yı öldürmeye kalkışan Romalılar, bunda başarılı olamamışlardır. Ayette geçen "...Ama onlara (onun) benzeri gösterildi..." ifadesi bu durumu açıkça haber vermektedir.

Allah insanlara Hz. İsa'nın bir benzerini göstermiş ve onu Kendi Katına yükseltmiştir. Ayrıca Rabbimiz, bu iddiada bulunanların gerçeğe dair bir bilgileri olmadığını da bildirmiştir.

Hz. İsa'nın çarmıha gerilmiş olması konusunda ilk çağlarda çeşitli ayrı düşünceler ortaya çıkmıştır. Sonraki yüzyıllarda, Konsül kararlarıyla, Hıristiyanlığın iman kaideleri belirlenene kadar bu fikir ayrılıkları devam etmiş ve Hz. İsa'nın çarmıha gerilmediğini iddia eden akımlar sapkın ilan edilmişlerdir.

Kuran'da Hz. İsa'nın Allah Katına Yükselişi

Peygamberlerin ölümlerinin aktarıldığı kıssalarda geçen kelimelerle, Hz. İsa'nın Allah Katına alınışının anlatıldığı ayetlerin incelenmesi, Hz. İsa'nın durumuyla ilgili önemli bir gerçeği ortaya çıkarmaktadır: Hz. İsa diğer peygamberler gibi vefat etmemiş ya da inkar edenler tarafından öldürülmemiş, Rabbimiz onu Kendi Katına yükseltmiştir. Bu bölümde Hz. İsa'nın ve diğer peygamberlerin ölümlerini ifade eden kelimelerin Arapça karşılıklarını ve Kuran ayetlerinde ne şekilde kullanıldıklarını inceleyeceğiz.

Kuran'da peygamberlerin ölmesi veya öldürülmesiyle ilgili olarak kullanılan kelimeler ileride daha detaylı göreceğimiz gibi "katele (öldürmek), mate (ölmek), haleke (helak olmak), salebe (asmak)" ya da birkaç özel kelimedir. Oysa Hz. İsa için, Kuran'da çok açık bir şekilde, "Onu öldürmediler (ma katelehu) ve asmadılar (ma salebuhu)" ifadesi kullanılarak hiçbir öldürme şekliyle öldürülmediği bildirilmiştir. Allah ayetlerde insanlara Hz. İsa'nın bir benzerinin gösterildiğini ve onun Kendi Katına yükseltildiğini bildirmektedir. Bu gerçek Al-i İmran Suresi'nde şu şekilde haber verilir:

Hani Allah, İsa'ya demişti ki: "Ey İsa doğrusu seni Ben vefat ettireceğim (müteveffiyke), seni Kendime yükselteceğim (rafiuke), seni inkar edenlerden temizleyeceğim ve sana uyanları kıyamete kadar inkara sapanların üstüne geçireceğim..." (Al-i İmran Suresi, 55)

Kuran'da ölüm anlamı içeren kelimelerin ve Al-i İmran Suresi'nde geçen "vefat ettirme" kelimesinin kullanım şekilleri şöyledir:

Teveffa: Vefat Ettirme

Ayette geçen "vefat" kelimesinin karşılığı Türkçe'de kullanılan ölme anlamından farklı anlamlara gelmektedir. Ayetlerin Arapça karşılıklarının incelenmesi, Hz. İsa'nın bildiğimiz manada ölmediğini açıkça ortaya koyar. Maide Suresi'nin 117. ayetinde ölüm olayı şu şekilde aktarılır:

"Ben onlara bana emrettiklerinin dışında hiçbir şeyi söylemedim. (O da şuydu:) 'Benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin.' Onların içinde kaldığım sürece, ben onların üzerinde bir şahidim. Beni vefat ettirdiğinde (teveffeyteni), üzerlerindeki gözetleyici Sendin. Sen herşeyin üzerine şahid olansın."

Bu ayetlerde geçen ve Türkçe meallerde öldürme ya da vefat ettirme olarak çevrilen kelime Arapça'da "teveffa" kökünden türemiştir ve bu kelime ölüm manasına değil, "canın alınması" manasına gelmektedir. İnsanın canının alınmasının ise her zaman ölüm anlamına gelmediğini Allah Kuran'da bizlere bildirmektedir. Örneğin "teveffa" kelimesinin geçtiği bir ayette insanın ölümünden değil, uykudaki halinden bahsedilmektedir:

Sizi geceleyin vefat ettiren (teveffakum) ve gündüzün "güç yetirip etkilemekte olduklarınızı" bilen, sonra adı konulmuş ecel doluncaya kadar onda sizi dirilten O'dur... (Enam Suresi, 60)

Bu ayette "vefat ettirme" olarak tercüme edilen kelime ile, Al-i İmran Suresi'nin 55. ayetinde geçen kelime aynıdır, yani her iki ayette de "teveffa" kelimesi geçmektedir. İnsanın, gece içinde bulunduğu durum ölüm olmadığına göre yukarıdaki ayette geçen "teveffakum" kelimesinin ölümü kastetmediği, doğru tercümenin "geceleyin canlarınızı alan" şeklinde olması gerektiği açıktır. Aşağıdaki ayette ise aynı kelime şu şekilde geçmektedir:

Allah, ölecekleri (mevt) zaman canlarını alır (teveffa); ölmeyeni de uykusunda (canını alır) (lem temut). Böylece, kendisi hakkında ölüm kararı (el mevte) verilmiş olanı tutar, öbürüsünü ise adı konulmuş bir ecele kadar salıverir... (Zümer Suresi, 42)

Bu ayetten de anlaşılacağı gibi, Allah uyuyan insanın canını almaktadır, ama hakkında ölüm kararı verilmemiş olanı eceli gelinceye kadar tekrar salıvermektedir. Bu haliyle insan bildiğimiz manada ölmüş olmaz. Yalnızca geçici bir süre için ruhu bedeninden ayrılmış farklı bir boyuta girmiş olur. Allah uyanacağı zaman insanın ruhunu bedenine iade eder. Prof. Dr. Süleyman Ateş de tefsirinde "teveffa" kelimesini şu şekilde açıklamıştır:

Teveffinin, uyku manasında kullanıldığını söyleyenlere göre -ki çoğunluk bu görüştedir- ayetin takdiri "Seni uyutacağım" şeklindedir. Sonuç olarak Hz. İsa'nın uykudakine benzer bir duruma sokularak Allah Katına yükseltildiğini, olayın bildiğimiz ölüm olmadığını, sadece bu boyuttan bir ayrılış olduğunu söyleyebiliriz. (En doğrusunu Allah bilir.) 4

Katele: Öldürmek

Kuran'da ölüm konusu anlatılırken genelde kullanılan kelime Arapça'da "öldürmek" anlamına gelen "katele" kelimesidir. Mümin Suresi'nde "katele" kelimesi şu şekilde kullanılmaktadır:

Firavun dedi ki: "Bırakın beni, Musa'yı öldüreyim (aktul) de o (gitsin) Rabbine yalvarıp-yakarsın"... (Mümin Suresi, 26)

Ayette geçen "Musa'yı öldüreyim" ifadesinin Arapçası "aktul Musa" şeklindedir. Bu kelime katele fiilinden türemiştir. Bir diğer ayette ise aynı kelime şu şekilde kullanılmaktadır:

... Peygamberleri haksız yere öldürmelerindendi (yaktulune)... (Bakara Suresi, 61)

Ayette geçen "öldürmelerindendi" kelimesinin Arapçası "yaktulune" şeklindedir ve yine aynı şekilde katele kelimesinden türemiştir. Ve tercümede de açıkça ifade edildiği gibi "öldürmek" anlamına gelmektedir.

Aşağıda peygamberlerin ölümünü açıklayan bazı ayetlerde "katele" fiilinin ne şekilde kullanıldığı belirtilmektedir. Parantez içinde anlamları bildirilen tüm kelimelerin fiil kökleri KATELE'dir:

... Onların bu sözlerini ve peygamberleri haksız yere öldürmelerini (katlehum) yazacağız... (Al-i İmran Suresi, 181)

... De ki: "Eğer inanıyor idiyseniz, daha önce ne diye Allah'ın peygamberlerini öldürüyordunuz?" (taktulune) (Bakara Suresi, 91)

Allah'ın ayetlerini inkar edenler, peygamberleri haksız yere öldürenler (yaktulune) ve insanlardan adaleti emredenleri öldürenler; (yaktulune)... (Al-i İmran Suresi, 21)

"Öldürün (uktulu) Yusuf'u veya onu bir yere atıp-bırakın..." (Yusuf Suresi, 9)

..."Ey Musa, önde gelenler, seni öldürmek (li yaktulu) konusunda aralarında görüşmektedirler..." (Kasas Suresi, 20)

Bunun üzerine kavminin (İbrahim'e) cevabı yalnızca: "Onu öldürün (uktuluhu) ya da yakın" demek oldu... (Ankebut Suresi, 24)

Haleke: Ölmek

Kuran'da öldürme fiili için kullanılan bir diğer kelime ise "haleke" fiilidir. Haleke kelimesi ayetlerde "helak olmak, ölmek" anlamlarında kullanılmaktadır. Örneğin Mümin Suresi'nin 34. ayetinde şu şekilde geçmektedir:

... Sonunda o, vefat edince, (haleke) demiştiniz ki; "Allah, ondan sonra kesin olarak bir elçi göndermez... (Mümin Suresi, 34)

Ayette, Türkçeye "vefat edince" olarak çevrilen ifadenin Arapçası "iza heleke" şeklindedir ve bu kelimenin anlamı da ölmektir.

El Mevte: Ölüm

Kuran'da peygamberlerin ölümüyle ilgili olarak kullanılan bir diğer kelime ise "el mevte" kelimesidir. Mate kelimesi ayetlerde "ölmek" anlamında kullanılmaktadır. Bunlardan biri Sebe Suresi'nde Hz. Süleyman ile ilgili olarak bildirilmektedir:

Böylece onun (Süleyman'ın) ölümüne (el mevte) karar verdiğimiz zaman, ölümünü (mevtihi), onlara, asasını yemekte olan bir ağaç kurdundan başkası haber vermedi... (Sebe Suresi, 14)

Aynı kökenden gelen bir diğer kullanım ise Hz. Yahya'ya yönelik olarak kullanılmaktadır:

Ona selam olsun; doğduğu gün, öleceği gün (yemutu) ve diri olarak yeniden-kaldırılacağı gün de. (Meryem Suresi, 15)

Bu ayette "öleceği" şeklinde çevrilen kelimenin Arapçası "yemutu" kelimesidir. Aynı kelime Hz. Yakub'un ölümü ile ilgili ayetlerde de geçmektedir. Bakara Suresi'nde şu şekilde kullanılır:

Yoksa siz, Yakub'un ölüm anında (el mevte) orada şahidler miydiniz?.. (Bakara Suresi, 133)

Bu ayette geçen "el mevte" kelimesi de yine aynı kökten gelmekte ve ölüm anlamı taşımaktadır.

Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) ile ilgili bir ayette ise "katele" ve "mate" fiilleri aynı anda kullanılmaktadır:

Muhammed, yalnızca bir elçidir. Ondan önce nice elçiler gelip-geçmiştir. Şimdi o ölürse (mate) ya da öldürülürse, (kutile) siz topuklarınız üzerinde gerisin geriye mi döneceksiniz?... (Al-i İmran Suresi, 144)

Mate (ölmek) kökünden gelen mevt kelimesi, yine peygamber ölümlerinin anlatıldığı başka ayetlerde de geçmektedir:

... Dedi ki: "Keşke bundan önce ölseydim de (mittu), hafızalardan silinip unutuluverseydim." (Meryem Suresi, 23)

Senden önce hiçbir beşere ölümsüzlüğü (el hulde) vermedik; şimdi sen ölürsen (mitte) onlar ölümsüz mü kalacaklar? (Enbiya Suresi, 34)

"Beni öldürecek (yumituni), sonra diriltecek olan da O'dur." (Şuara Suresi, 81)

Halid: Ölümsüz

Ayetlerde yer alıp, doğrudan ölmek ya da öldürmek fiilini değil, ancak ölümsüzlüğü ifade eden bir başka kelime ise "halid" kelimesidir. Halid kelimesinin anlamı kalıcı olmak, bekası devam etmek şeklindedir. Enbiya Suresi'nde "halid" kelimesi şu şekilde kullanılmıştır:

Biz onları, yemek yemez cesetler kılmadık ve onlar ölümsüz (halidiyne) değillerdi. (Enbiya Suresi,

Salebe: Asmak

Kuran'da peygamberlerin ölümleri anlatılırken kullanılan kelimelerden biri de salebe (asmak) fiilidir. Salebe fiili "asmak, çarmıha germek ve idam etmek" gibi anlamlara gelmektedir. Bu fiil bazı ayetlerde şu şekilde kullanılmaktadır:

... Oysa onu öldürmediler ve onu asmadılar (ma salebu) ... (Nisa Suresi, 157)

... Biri efendisine şarap içirecek, diğeri ise asılacak (yuslebi)... (Yusuf Suresi, 41)

... Ancak öldürülmeleri asılmaları (yusallebu)... (Maide Suresi, 33)

Muhakkak ellerinizi ve ayaklarınızı çaprazlama keseceğim ve hepinizi idam edeceğim. (usallibennekum) (Araf Suresi, 124)

Ayetlerde de görüldüğü gibi Hz. İsa'nın vefatıyla diğer peygamberlerin ölümlerinin aktarıldığı ayetler birbirinden çok farklı kelimelerle ifade edilmektedir. Allah Kuran ayetlerinde Hz. İsa'nın öldürülmediğini, asılmadığını, insanlara onun bir benzerinin gösterildiğini, onu vefat ettirdiğini (yani uykudaki gibi canını aldığını) ve Kendi Katına yükselttiğini bildirmiştir. Hz. İsa için "canını almak" anlamına gelen "teveffa" fiili kullanılırken, diğer peygamberler için normal ölümü ifade eden "katele" ya da "mevt" gibi ifadeler kullanılmaktadır. Bu bilgiler ise bize Hz. İsa'nın durumunun olağanüstülüğünü bir kez daha göstermektedir.

HZ. İSA'NIN YERYÜZÜNE İKİNCİ KEZ GELİŞİ

Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci kez geleceği konusu Kuran'da ve Peygamber Efendimiz (sav)'in hadislerinde çok açık olarak bildirilmiştir. Pek çok ayette ve hadiste bu konu ile ilgili kesin ifadeler bulunmaktadır.

Kuran'dan Deliller

I. Delil

"... sana uyanları kıyamete kadar inkara sapanların üstüne geçireceğim..."

Hz. İsa'nın ikinci kez yeryüzüne geleceğine dair işaretler taşıyan ayetlerden ilki Al-i İmran Suresi'nin 55. ayetidir:

Hani Allah, İsa'ya demişti ki: "Ey İsa, doğrusu seni Ben vefat ettireceğim ve seni Kendime yükselteceğim, seni inkar edenlerden temizleyeceğim ve sana uyanları kıyamete kadar inkara sapanların üstüne geçireceğim. Sonra dönüşünüz yalnızca Banadır, hakkında anlaşmazlığa düştüğünüz şeyde aranızda Ben hükmedeceğim. (Al-i İmran Suresi, 55)

Günümüzde ise Hıristiyanlığın özünden uzaklaştığını, Hz. İsa'nın anlattığı hak dinden farklı bir dine dönüştüğünü görürüz. Hıristiyanların çoğu arasında Hz. İsa'nın Allah'ın oğlu olduğu şeklindeki (Allah'ı tenzih ederiz) sapkın inanç benimsenmiş ve teslis inancı (üçleme; Baba, oğul, kutsal Ruh) asırlar önce kabul edilmiştir. Bu durumda, dinin aslından iyice uzaklaşmış olan günümüz Hıristiyanlarını da Hz. İsa'ya uyanlar olarak kabul edemeyiz, çünkü Allah, Kuran'ın birçok ayetinde "üçleme"ye inananların inkar içerisinde olduklarını bildirmiştir:

Andolsun, "Allah üçün üçüncüsüdür" diyenler küfre düşmüştür. Oysa tek bir İlah'tan başka İlah yoktur... (Maide Suresi, 73)

Ayrıca ayetin sonunda geçen "...Sonra dönüşünüz Banadır..." ifadesi de dikkat çekicidir. Allah Hz. İsa'ya uyanları kıyamete kadar inkara sapanların üstüne geçireceğini haber verdikten sonra Hz. İsa da dahil olmak üzere tümünün kendisine döneceğini bildirmektedir. "Allah'a dönmeleri" ölmeleri olarak anlaşılmaktadır. Bu da, Hz. İsa'nın da kıyamete yakın dönemde yeryüzüne tekrar geldikten sonra ölümünün gerçekleşeceğine bir işaret olabilir.

II. delil

"... ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur..."

Nisa Suresi'nin 156-158. ayetlerinin arkasından Allah, 159. ayette şöyle buyurmaktadır:

Andolsun, Kitap Ehlinden, ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur. Kıyamet günü, o da onların aleyhine şahit olacaktır. (Nisa Suresi, 159)

Nisa Suresi, 157. ayet:

Nisa Suresi, 158. ayet:

Hayır; Allah onu Kendine yükseltti. Allah üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir.

Bu ayetlerin hemen arkasından gelen ayette kullanılan "o" zamirinin Hz. İsa'dan başka bir varlığı kastettiğinin hiçbir delili yoktur.

Nisa Suresi, 159. ayet:

Andolsun, Kitap Ehlinden, ölmeden önce ona inanmayacak kimse yoktur. Kıyamet günü, o da onların aleyhine şahit olacaktır.

Ayet gerçek manasıyla ele alındığında ise çok açık gerçeklerle karşılaşırız.

III. delil

"Şüphesiz o, kıyamet-saati için bir ilimdir..."

Hz. İsa'nın yeniden yeryüzüne döneceği ile ilgili bir başka ayet de Zuhruf Suresi'nin 61. ayetidir. Bu surenin 57. ayetinden itibaren Hz. İsa'dan bahsedilir:

Bu ayetlerin hemen arkasından gelen 61. ayette Hz. İsa'nın kıyamet saati için bir ilim olduğu belirtilmektedir:

Şüphesiz o, kıyamet-saati için bir ilimdir. Öyleyse ondan yana hiçbir kuşkuya kapılmayın ve Bana uyun. Dosdoğru yol budur. (Zuhruf Suresi, 61)

Bu ayette geçen "O, kıyamet saati için bir ilimdir" ifadesinin Arapça karşılığı şu şekildedir: "İnnehu le ilmun lissaati."

Bu ifadede yer alan "hu" zamirinin "Kuran"a işaret ettiğini söyleyenler vardır. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi Kuran için "hu" yani "o" zamiri kullanıldığında mutlaka ayetin öncesinde veya sonrasında veya ayetin içinde Kuran'ı anlatan başka ifadeler de bulunmaktadır. Başka bir konu içinde "hu" zamiri ile Kuran'dan bahsedilmez. Ayrıca bu ayetin öncesindeki ayete bakıldığında, orada da açıkça Hz. İsa kastedilerek o zamiri kullanıldığı görülecektir:

"O, yalnızca bir kuldur; kendisine nimet verdik ve onu İsrailoğullarına bir örnek kıldık." (Zuhruf Suresi, 59)

IV. delil

"... Ona Kitab'ı, hikmeti, Tevrat'ı ve İncil'i öğretecek..."

Hz. İsa'nın ikinci gelişine işaret eden başka ayetler de şöyledir:

Hani Melekler, dediler ki: "Meryem, doğrusu Allah Kendinden bir kelimeyi sana müjdelemektedir. Onun adı Meryem oğlu İsa Mesih'tir. O, dünyada ve ahirette 'seçkin, onurlu, saygındır' ve (Allah'a) yakın kılınanlardandır. Beşikte de, yetişkinliğinde de insanlarla konuşacaktır. Ve O salihlerdendir. "Rabbim, bana bir beşer dokunmamışken, nasıl bir çocuğum olabilir?" dedi. (Fakat) Allah neyi dilerse yaratır. Bir işin olmasına karar verirse, yalnızca ona "ol" der, o da hemen oluverir. Ona Kitab'ı, hikmeti, Tevrat'ı ve İncil'i öğretecek. (Al-i İmran Suresi, 45-48)

Her iki ayette de geçen "Kitap" ifadesini incelediğimizde, bunun Kuran'a işaret ettiğini görürüz. Ayetlerde Tevrat ve İncil dışında gönderilen son hak kitabın Kuran olduğu bildirilmektedir. (Hz. Davud'a verilen Zebur da Eski Ahit'in içindedir) Bunun yanında, Kuran'ın başka ayetlerinde, "Kitap" kelimesi, İncil ve Tevrat'ın yanında Kuran'ı ifade etmek için kullanılmıştır:

Allah... O'ndan başka İlah yoktur. Diridir, kaimdir. O, sana Kitab'ı Hak ve kendinden öncekileri doğrulayıcı olarak indirdi. O, Tevrat ve İncil'i de indirmişti. (Al-i İmran Suresi, 2-3)

Kitap kelimesinin Kuran'a işaret ettiği başka ayetler de şu şekildedir:

Öyle ki size, kendinizden, size ayetlerimizi okuyacak, sizi arındıracak, size Kitap ve hikmeti öğretecek ve bilmediklerinizi bildirecek bir elçi gönderdik. (Bakara Suresi, 151)

V. Delil

"Şüphesiz, Allah Katında İsa'nın durumu, Adem'in durumu gibidir..."

"Şüphesiz, Allah Katında İsa'nın durumu, Adem'in durumu gibidir..." (Al-i İmran Suresi, 59) ayeti de Hz. İsa'nın dönüşüne işaret ediyor olabilir. Tefsir alimleri genellikle bu ayetin her iki peygamberin de babasız olma özelliğine, Hz. Adem'in Allah'ın "Ol" emriyle topraktan yaratılması ile Hz. İsa'nın yine "Ol" emriyle babasız doğmasına işaret ettiğine dikkat çekmişlerdir. Ancak ayetin ikinci bir işareti daha olabilir. Hz. Adem cennetten nasıl yeryüzüne indirildiyse, Hz. İsa da ahir zamanda Allah'ın Katından yeryüzüne indirilecek olabilir. (En doğrusunu Allah bilir.)

VI. delil

"...doğduğum gün, öleceğim gün ve diri olarak yeniden-kaldırılacağım gün..."

Kuran'da Hz. İsa'nın ölümünü ifade eden bir diğer ayet ise Meryem Suresi'nde şöyle haber verilmektedir:

"Selam üzerimedir; doğduğum gün, öleceğim gün ve diri olarak yeniden-kaldırılacağım gün de." (Meryem Suresi, 33)

VII. Delil

"... beşikte iken de, yetişkin (kehlen) iken de insanlarla konuşuyordun..."

"Beşikte de, yetişkinliğinde (kehlen) de insanlarla konuşacaktır. Ve O salihlerdendir." (Al-i İmran Suresi, 46)

Nitekim İmam Taberi, Taberi Tefsiri isimli eserinde bu ayetlerde geçen ifadeleri şu şekilde açıklamaktadır:

"Kehlen" kelimesinin açıklamaları da, Kuran'da yer alan diğer bilgiler gibi, Hz. İsa'nın tekrar yeryüzüne gelişine işaret etmektedir. (En doğrusunu Allah bilir) Tüm bu anlatılanlar Hz. İsa'nın ahir zaman adı verilen dönemde yeryüzüne tekrar geleceğini ve insanları hak din olan İslam'a yönelteceğini ortaya koymaktadır. Kuşkusuz bu, Allah'ın iman edenlere büyük bir müjdesi, rahmeti ve nimetidir. İman edenlerin sorumluluğu ise, Hz. İsa'yı en güzel şekilde savunup desteklemek ve onun insanları çağırdığı Kuran ahlakını en doğru şekilde yaşamaktır.

Kuran Ayetlerinde Benzer Örnekler

Kuran ayetlerinde uzun süre ölü kaldıktan sonra yeniden dirilme, yüzlerce yıl uykuda kalma gibi Hz. İsa'nın durumuyla benzeyen bazı örnekler yer almaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

Yüzyıl sonra diriltilen adam

Bu örneklerden biri, Bakara Suresi'nde anlatılan "yüz yıl ölü kaldığı" belirtilen bir kimsenin hayatına ilişkindir:

Ya da altı üstüne gelmiş ıssız duran bir şehre uğrayan gibisini (görmedin mi?) Demişti ki: "Allah burasını ölümünden sonra nasıl diriltecekmiş?" Bunun üzerine Allah onu yüz yıl ölü bıraktı sonra onu diriltti. (Ve ona) Dedi ki: "Ne kadar kaldın?" O: "Bir gün veya bir günden az kaldım" dedi. (Allah ona:) "Hayır yüz yıl kaldın böyleyken yiyeceğine ve içeceğine bak henüz bozulmamış; eşeğine de bir bak; (bunu yapmamız) seni insanlara ibret-belgesi kılmamız içindir. Kemiklere de bir bak nasıl biraraya getiriyoruz sonra da onlara et giydiriyoruz?" dedi. O kendisine (bunlar) apaçık belli olduktan sonra dedi ki: "(Artık şimdi) Biliyorum ki gerçekten Allah herşeye güç yetirendir. (Bakara Suresi, 259)

Önceki sayfalarda belirttiğimiz gibi ayetlerde Hz. İsa'nın canının alındığından bahsedilmemektedir. Yukarıda verdiğimiz ayette ise tam bir ölüm (mevt) söz konusudur. Dolayısıyla kesin olarak ölen bir insanın bile Allah'ın dilemesiyle bu dünyada tekrar diriltildiği Kuran'da bildirilen bir gerçektir. Kuran'da buna benzer başka olaylardan da örnekler verilmektedir.

Kehf Ehli'nin yıllar sonra uyandırılmaları

Konuya işaret eden diğer bir örnek ise Kehf Suresi'ndeki "Ashab-ı Kehf" kıssasındadır.

Allah'ın, yaşadıkları dönemin din karşıtı hükümdarının zulmünden korunmak için mağaraya sığınan bir grup gençten bahsettiği bu kıssada, onların uzun yıllar uyuduktan sonra tekrar uyandırıldıkları anlatılmaktadır. Ayetler şöyledir:

O gençler mağaraya sığındıkları zaman demişlerdi ki: "Rabbimiz katından bize bir rahmet ver ve işimizden bize doğruyu kolaylaştır (bizi başarılı kıl). Böylelikle mağarada yıllar yılı onların kulaklarına vurduk (derin bir uyku verdik). (Kehf Suresi, 10-11)

Sen onları uyanık sanırsın oysa onlar (derin bir uykuda) uyuşmuşlardır. Biz onları sağ yana ve sol yana çeviriyorduk. Köpekleri de iki kolunu uzatmış yatıyordu. Onları görmüş olsaydın geri dönüp onlardan kaçardın onlardan içini korku kaplardı. Böylece, aralarında bir sorgulama yapsınlar diye onları dirilttik (uyandırdık). İçlerinden bir sözcü dedi ki: "Ne kadar kaldınız?" Dediler ki: "Bir gün veya günün bir (kaç saatlik) kısmı kadar kaldık." Dediler ki: "Ne kadar kaldığınızı Rabbiniz daha iyi bilir; şimdi birinizi bu paranızla şehre gönderin de, hangi yiyecek temizse baksın, size ondan bir rızık getirsin; ancak oldukça nazik davransın ve sakın sizi kimseye sezdirmesin."

(Kehf Suresi, 18-19)

Kuran'da gençlerin mağarada kaç yıl kaldıkları tam olarak bildirilmez. Bunun için yıllar yılı tabiri kullanılır ki sürenin çok kısa olmadığı buradan anlaşılmaktadır. Ayrıca kalış süresiyle ilgili insanların tahmini de oldukça uzun bir süre olan 309 yıldır:

Onlar mağaralarında üç yüz yıl kaldılar ve dokuz (yıl) daha kattılar. De ki: "Ne kadar kaldıklarını Allah daha iyi bilir. Göklerin ve yerin gaybı O'nundur. O, ne güzel görmekte ve ne güzel işitmektedir. O'nun dışında onların bir velisi yoktur. Kendi hükmünde hiç kimseyi ortak kılmaz." (Kehf Suresi, 25-26)

Elbette burada önemli olan sürenin kısa veya uzun olması değildir. Üzerinde durduğumuz konu Allah'ın bazı insanları dünyadaki bildiğimiz hayattan, uyutmak veya canlarını almak suretiyle uzaklaştırdıktan sonra onları tekrar canlandırmasıdır. Tıpkı uykudan uyanan insanlar gibi kişileri tekrar hayata döndürmesidir. Hz. İsa da bu insanlardan biridir ve zamanı geldiğinde tekrar dünya üzerinde yaşayacak, görevini yaptıktan sonra "Dedi ki: "Orada (dünyada) yaşayacak, orada ölecek ve oradan çıkarılacaksınız." (Araf Suresi, 25) ayetinin hükmü gereği her insan gibi dünyada ölecektir.

-----------------------------------------------------

1. Elmalılı Hamdi Yazır, http://www.kuranikerim.com/telmalili/zuhruf.htm

2. Faslu'l-Makal fi Ref'I İsa Hayyen ve Nüzulihi ve Katlihi'd-Deccal, Muhammed Halil Herras, Mektebetü's Sünne, Kahire, 1990, s. 20

3. Taberi Tefsiri, İmam Taberi, 2. cilt, s. 528; cilt 1, s. 247

HZ. İSA'NIN İKİNCİ KEZ GELİŞİNE DAİR

Hadislerden Deliller

Hadis-i şeriflerde, Hz. İsa'nın yeryüzüne dönüşü, dönmeden önce ve döndükten sonra gerçekleşecek çeşitli hadiseler hakkında

Peygamber Efendimiz (sav) çok önemli bilgiler vermiştir. Peygamberimiz (sav)'in gelecek hakkında verdiği bilgiler "gayb" haberlerindendir. Allah ayetlerde dilediği elçilerine gayb bilgilerini vereceğini bildirmiştir:

O, gaybı bilendir. Kendi gaybını (görülmez bilgi hazinesini) kimseye açık tutmaz (ona muttali kılmaz.) Ancak elçileri (peygamberleri) içinde razı olduğu (seçtikleri kimseler) başka. Çünkü O, bunun önüne ve arkasına izleyici (gözetleyici)ler dizer. (Cin Suresi, 26-27)

Rabbimiz Fetih Suresi'nde de Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)'e rüyalar aracılığı ile bilgi verdiğini haber vermiştir:

Andolsun Allah, elçisinin gördüğü rüyanın hak olduğunu doğruladı. Eğer Allah dilerse, mutlaka siz Mescid-i Haram'a güven içinde, saçlarınızı tıraş etmiş, (kiminiz de) kısaltmış olarak (ve) korkusuzca gireceksiniz. Fakat Allah, sizin bilmediğinizi bildi, böylece bundan önce size yakın bir fetih (nasib) kıldı. (Fetih Suresi, 27)

Ayette görüldüğü gibi, Rabbimiz, Peygamberimiz (sav)'e çeşitli gayb haberleri vermiştir. Bu haberler, Peygamberimiz (sav)'e ve onunla birlikte olan salih müminlere Allah'ın büyük bir desteğidir, yardımıdır.

Peygamberimiz (sav), Allah'ın bildirmesiyle, kıyamet alametleri ile ilgili de birçok haber vermiştir. Hz. İsa'nın ahir zamanda yeryüzüne ikinci kez gelişi Peygamber Efendimiz (sav)'in gelecekle ilgili verdiği haberler arasında önemli bir yere sahiptir. Ahir zamanla ilgili rivayetler sahih hadis kaynağı olan Kütüb-ü Sitte'nin tamamına ve ardından İmam Malik'in Muvattası, İbn Huzeyme ile İbn Hibban'ın Sahih'leri, İbn Hanbel ve Tayalisi'nin Müsnedleri gibi en muteber hadis kaynaklarına girmiştir. Bu kaynaklardan öğrendiğimize göre Peygamberimiz (sav), Hz. İsa ile ilgili çok özel açıklamalarda bulunmuştur. Hz. İsa'nın ikinci gelişi konusu, "tevatür" (kuvvetli haber) derecesinde bilinen bir konu olarak hadis ilmi içinde yerini almıştır.

Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) hadislerinde, ahir zamanda din ahlakının tüm dünya üzerinde hakim olacağını, yeryüzüne barış, adalet ve refahın hakim olacağını bildirmektedir. Peygamberimiz (sav) bu hakimiyeti Hıristiyan dünyası ile İslam dünyasını birleştirecek olan Hz. İsa'nın gerçekleştireceğini bizlere müjdelemektedir. Günümüzde yeryüzünde mevcut bulunan din karşıtı felsefelerin uygulamaları sonucu toplumların içine sürüklendiği durum ortadadır. Ahlaksızlık, uyuşturucu, terör, kıtlık ve diğer birçok sorun Hıristiyan ve İslam dünyasının bunlarla fikri olarak mücadele için birleşmesini gerektirmektedir. Dünyanın şu anki sosyal yapısı Hıristiyan ve İslam ittifakını adeta zorunlu hale getirmiştir. Hıristiyanlığın dünya üzerindeki gelişmiş ülkelerde, liderler seviyesindeki etkisi de göz önünde bulundurulursa önümüzdeki yıllarda oluşabilecek bir İslam-Hıristiyan ittifakının ne derece etkili olabileceği açıkça görülmektedir.

HZ. İSA (A.S)'NIN YERYÜZÜNE DÖNÜŞÜ

Daha önceki bölümlerde Hz. İsa'nın gelişi konusunun Hıristiyanlık için çok önemli olduğunu belirtmiştik. Bunun sebebi Kitab-ı Mukaddes'i oluşturan Eski Ahit (Tevrat ve Musevilerin diğer kutsal yazıları) ve Yeni Ahit'te (dört İncil ve diğer risaleler) ahir zaman ile ilgili açıklamaların olmasıdır. Özellikle Hz. İsa'nın gelişi konusu İncil metinlerinde önemli yer tutar.

Tevrat ve İncil'de gelecekte olacak olaylarla ilgili olarak çeşitli izahlar yapılmıştır. Bilindiği gibi günümüzdeki Tevrat'ta Hz. İsa'nın adı geçmemekte, ancak kurtarıcı bir Mesih'in geleceği bildirilmektedir. Musevilerin "Mesih" sıfatıyla ahirzamanda bekledikleri mübarek şahıs, aslında Müslümanların beklediği "Hz. Mehdi"dir. (Detaylı bilgi için, bkz. Hz. Mehdi, Hz. İbrahim'in Neslindendir, Araştırma Yayaıncılık, 2008) Dolayısıyla İslamiyet'teki "Mehdiyet", Musevilerin kutsal kabul edilen kaynaklarında "Mesih" olarak geçer. Tevrat'a ve Musevilerin diğer kutsal kaynaklarına bakıldığında, "Mesih" olarak anlatılan kişinin Mehdi (as)'ın özelliklerine sahip olduğu, faaliyetlerinin ve dünyada vesile olacakları değişikliklerin de aynı olduğu görülmektedir.

Ancak Hıristiyanların "Mesih" olarak yeryüzüne ikinci gelişini bekledikleri Hz. İsa, "Mehdi (as)" değildir. Müslümanlar da Hz. İsa'nın ahir zamanda yeniden dünyaya geleceğine inanmaktadırlar; ancak Hz. İsa geldiğinde Medhi (as)'a tabi olacak, Allah'ın izniyle yegane hak din olan İslam ahlakının yeryüzüne hakim olmasına, bu iki mübarek insan birlikte vesile olacaklardır. Pek çok sahih hadiste yer alan bu bilgiler, Hz. İsa ile Hz. Mehdi'nin ortaya çıktıkları dönemde biraraya geleceklerini ve karşılıklı diyalog içerisinde olacaklarını göstermektedir.

İncil'de özellikle Hz. İsa'nın ikinci gelişi, bunun işaretleri ve son zamanlar hakkında çok sayıda açıklamaya rastlamak mümkündür.

Kuran ayetlerinde bizlere Tevrat ve İncil'in zaman içinde tahrif edildikleri ve bu nedenle de içlerinde çeşitli yanlış inanışlar barındırdıkları haber verilmektedir. Yani bu kitaplarda hak bölümler olabileceği gibi insanlar tarafından eklenmiş, hatalı bilgiler de bulunmaktadır. Bu nedenle de Tevrat ve İncil'de yer alan açıklamaları Kuran ayetleriyle ve Peygamber Efendimiz (sav)'in hadisleriyle uyumlu oldukları ölçüde değerlendirmeye almak gerekmektedir. Ancak aşağıdaki örneklerde de görüleceği gibi ahir zaman ve Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci kez gelişiyle ilgili haberlerin büyük bir kısmı, İslami kaynaklarla büyük bir paralellik göstermektedir.

Hıristiyanlar hem Tevrat'ı, hem de İncil'i kendilerine kaynak kutsal kitap olarak gördüklerinden son zamanlarla ilgili konuları bu iki kitabı birlikte yorumlayarak açıklamaktadırlar. İncil incelendiğinde, Hz. İsa'nın ikinci kez yeryüzüne gelişinin temel konulardan birisi olduğu görülmektedir. Bu açıklamalarda Hz. İsa'nın gelişinden önce ve sonra belirecek doğa olayları, toplumsal hadiseler anlatılmaktadır. Günümüzde Peygamber Efendimiz (sav)'in de hadislerinde detaylı olarak bildirdiği bu alametlerin çoğunun önceki zamanlara kıyasla dikkat çekici tarzda ortaya çıktığına şahit olunmaktadır. (Detaylı bilgi için bkz: Kıyamet Alametleri, Harun Yahya, Kültür Yayıncılık, 2001) İlginç olan söz konusu işaretlerin biri veya ikisinin değil, hemen hepsinin birbiri peşi sıra günümüzde ortaya çıkıyor olmasıdır. Böylece içinde yaşadığımız zamanın söz konusu ahir zaman olduğunu, başta İslami kaynaklara göre, hem de Tevrat ve İncil'e dayanarak söylemek mümkündür.

Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci gelişi ile ilgili İncil açıklamaları

Hz. İsa'nın dönüşüne ilişkin İncil'in 210 bölümünde 318 farklı açıklama vardır. Aşağıda bazılarına yer vereceğimiz bu açıklamalarda Hz. İsa'nın Allah Katına alınışı ve yeryüzüne geri geleceğine dair çok açık ifadeler bulunmaktadır:

"... Çünkü size yer hazırlamaya gidiyorum. Gider ve size yer hazırlarsam, siz de benim bulunduğum yerde olasınız diye gelip sizi yanıma alacağım." (Yuhanna, 14: 2-3)

... Sizden göğe alınan bu İsa, göğe çıktığını nasıl gördünüzse, aynı şekilde geri gelecektir. (Elçilerin İşleri, 1: 11)

Bunun için size, `İşte Mesih çölde' derlerse gitmeyin. 'Bakın, iç odalarda' derlerse inanmayın. Çünkü İnsanoğlu'nun gelişi, doğuda çakıp batıya kadar her taraftan görülen şimşek gibi olacaktır. (Matta, 24: 26-27)

Bunun için siz de hazır olun! Çünkü İnsanoğlu, ummadığınız bir saatte gelecektir. (Matta, 24: 44)

Mübarek ve tek Hükümdar, kralların Kralı, rablerin Rabbi, ölümsüzlüğün tek sahibi, yaklaşılmaz ışıkta yaşayan, hiçbir insanın görmediği ve göremeyeceği Tanrı, Mesih'i belirlenen zamanda ortaya çıkaracaktır. Onur ve kudret sonsuza dek O'nun olsun. Amin. (Timoteusa 1. Mektup, 6: 15-16)

Bundan böyle, doğruluk tacı benim için hazır duruyor. Adil yargıç olan Rab, o gün bu tacı bana, ve yalnız bana değil, O'nun gelişini özlemle beklemiş olanların hepsine verecektir. (Timoteos'a 2. Mektup, 4:

Göksel Egemenliğin bu müjdesi tüm uluslara bir tanıklık olmak üzere bütün dünyada duyurulacak, ve son o zaman gelecektir. (Matta, 24: 14)

"O zaman İnsanoğlu'nun belirtisi gökte görünecek. Yeryüzündeki bütün halklar ağlayıp dövünecek. İnsanoğlu'nun gökteki bulutlar üzerinde büyük güç ve görkemle geldiğini görecekler." (Matta, 24: 30)

"Melekler 'Ey Celileliler, neden göğe bakıp duruyorsunuz?' diye sordular. Sizden göğe alınan bu İsa, göğe gittiğini nasıl gördünüzse, aynı şekilde geri gelecektir." (Elçilerin İşleri, .1: 11).

"Oysa bizim vatanımız göklerdedir. Ve oradan Kurtarıcı olan ... İsa Mesih'i bekliyoruz." (Filipililere Mektup, 3: 20).

"İşte, bulutlarla geliyor! Her göz onu görecek...." (Vahiy, 1: 7)

Kardeşler, bilgiçliğe kapılmanızı önleyecek şu sırdan habersiz kalmanızı istemem: İsraillilerden bir bölümünün yüreği, diğer uluslardan kurtulacakların sayısı tamamlanıncaya dek nasırlaşmıştır. Sonunda bütün İsrail kurtulacaktır. Yazılmış olduğu gibi: "Kurtarıcı, Siyon'dan gelecek ve Yakup'un soyundan tanrısızlığı uzaklaştıracaktır. (Romalılara Mektup, 11: 25-26)

İncir ağacından ders alın! Dalları filizlenip yapraklarını sürünce, yaz mevsiminin yakın olduğunu anlarsınız. Aynı şekilde, bütün bunların gerçekleştiğini gördüğünüzde bilin ki, İnsanoğlu (İsa) yakındır, kapıdadır. (Matta, 24: 32-33)

İnsanoğlu kendi görkemi içinde bütün melekleriyle birlikte gelince, görkemli tahtına oturacak. (Matta, 25: 31)

Daha önce de vurguladığımız gibi Hz. İsa'nın ikinci gelişiyle meydana gelecek bu hakimiyet, adaletin, zenginliğin, güzel ahlakın hakim olduğu bir dönem olacaktır. Bu konuda İncil'in çeşitli bölümlerinde verilen bilgilerden bazıları şunlardır:

"Ne mutlu halim olanlara; çünkü onlar yeri miras alacaklar. (Matta, 5: 5)

Bunun için siz şöyle dua edin: ...Egemenliğin gelsin. (Matta, 6: 9-10)

İnsanlar doğudan batıdan, kuzeyden güneyden gelecek ve Tanrı'nın Egemenliğinde sofraya oturacaklar. Ve işte, sonuncu olan bazıları birinci olacak, birinci olan bazıları da sonuncu olacak." (Luka, 13: 29-30)

İsa onlara şu benzetmeyi anlattı: "İncir ağacına ya da herhangi bir ağaca bakın. Bunların yapraklandığını gördüğünüz zaman, yaz mevsiminin pek yakın olduğunu kendiliğinizden anlarsınız. Aynı şekilde, bu olayların gerçekleştiğini gördüğünüzde bilin ki, Allah'ın Egemenliği yakındır." (Luka, 21:29-31)

O zaman Kral, sağındaki kişilere, "Sizler... (Allah'ın) kutsadıkları, gelin!" diyecek. "Dünya kurulduğundan beri sizin için hazırlanmış olan egemenliği miras alın!" (Matta, 25:34)

Kutsalların dünyayı yargılayacağını bilmiyor musunuz?... (Korintoslulara I. Mektup, 6:2)

Ahir zamanda meydana gelecek olan alametlerde, din ahlakının dünyaya hakimiyeti ile ilgili açıklamalarda İslam dini ile Hıristiyanlık ve Yahudilik arasında büyük bir uyum olduğu açıktır. Bu uyum, üç dinin mensuplarının da büyük bir bekleyiş içinde olmalarına vesile olmuştur. İşte içinde bulunduğumuz dönem, bu mucizenin gerçekleşmesinin en çok beklendiği ve belki de en yakın olduğu dönemdir. Bu ise bütün inananları şevklendirecek büyük bir müjdedir.

ZORLUK İÇİNDEKİ KAVİMLERİN KURTARICI İSTEMELERİ

Size ne oluyor ki, Allah yolunda ve: "Rabbimiz, bizi halkı zalim olan bu ülkeden çıkar, bize katından bir veli (koruyucu sahib) gönder, bize katından bir yardım eden yolla" diyen erkekler, kadınlar ve çocuklardan zayıf bırakılmışlar adına savaşmıyorsunuz? (Nisa Suresi, 75)

Kuran'ı okuduğumuz zaman, Allah'ın elçi gönderdiği bölgelerde, elçinin gelişinden önce toplumsal ve ahlaki açıdan büyük bir çöküntü yaşandığını görürüz. Elçinin gelişiyle birlikte ise, onun izinden giden insanlar dinin getirdiği bolluk, bereket ve huzuru yaşarlarken, elçiden sonraki dönemlerde insanların bir kısmı bu ortamdan dolayı azgınlaşmış, gittikçe dinden uzaklaşarak inkara yönelmişlerdir. Allah'tan başka ilahlar edinerek kendilerine zulmetmiş, yine kendi elleriyle kendi sonlarını hazırlamışlardır.

Allah, Meryem Suresi'nde elçilerin Allah'a olan bağlılıklarından, samimiyetlerinden ve ihlaslarından bahsettikten sonra, onlardan sonra gelen toplulukların bu inançlarını tamamen kaybettiklerini haber verir. Bu insanlar şehvetlerine kapılmış ve ahlaki esaslara olan tüm duyarlılıklarını kaybetmişlerdir. Bu kişilerle ilgili olarak ayetlerde şöyle buyrulmaktadır:

İşte bunlar; kendilerine Allah'ın nimet verdiği peygamberlerdendir; Adem'in soyundan, Nuh ile birlikte taşıdıklarımız (insan nesillerin)den, İbrahim ve İsrail (Yakup)un soyundan, doğru yola eriştirdiklerimizden ve seçtiklerimizdendirler. Onlara Rahman (olan Allah')ın ayetleri okunduğunda, ağlayarak secdeye kapanırlar. Sonra onların arkasından öyle nesiller türedi ki, namaz (kılma duyarlılığın)ı kaybettiler ve şehvetlerine kapılıp-uydular. Böylece bunlar azgınlıklarının cezasıyla karşılaşacaklardır. (Meryem Suresi, 58-59)

Allah Kendi dininden uzaklaşan, neden yaratıldıklarını, kendilerini Yaratana karşı olan sorumluluklarını hiç düşünmeyen bu insanları çeşitli felaketlerle uyarmıştır. Bu yaptıklarının karşılığı olarak onlara olan nimetini değiştirmiş, "Kim de benim zikrimden yüz çevirirse, artık onun için sıkıntılı bir geçim vardır..." (Taha Suresi, 124) ayeti gereği sıkıntılı ve zorlu bir hayat vermiştir.

Allah "sıkıntılı geçim"i, imanlarından sonra küfre sapan bu halklara çok farklı şekillerde yaşatmıştır. Mallarda ve ürünlerde yaşanan bir kıtlık, bereketsizlik, ahlaki dejenerasyon ve çöküntünün getirdiği manevi sıkıntı, siyasi istikrarsızlıktan doğan ekonomik ve toplumsal sorunlar bunlardan sadece birkaçıdır.

Bu insanlar, üstünlüğü elinde tutan dinsiz sistemler yüzünden de, türlü baskı ve eziyetlere maruz kalmışlardır. Kuran'da bu tür adaletsiz zulüm sistemine örnek olarak Firavun dönemi verilir. Firavun çok ihtişamlı bir zenginlik ve bolluk içinde yaşarken, halkına çok büyük eziyetler yapmış, bozgunculuk çıkarmıştır. Bu durum bir ayette şöyle haber verilir:

Gerçek şu ki, Firavun yeryüzünde (Mısır'da) büyüklenmiş ve oranın halkını birtakım fırkalara ayırıp bölmüştü; onlardan bir bölümünü güçten düşürüyor, erkek çocuklarını boğazlayıp kadınlarını diri bırakıyordu. Çünkü o, bozgunculardandı. (Kasas Suresi, 4)

Ekonomik ve toplumsal sorunların yaşandığı, adaletsiz bir yönetimin hakim olduğu bu tip dönemlerde, insanlar her zaman için bir kurtarıcının ihtiyacını duyarlar. Bu kurtarıcı, içinde yaşadıkları mevcut sistemin olumsuz yönlerini düzeltecek, adaleti, barışı, güvenliği sağlayacak ve kendilerini doğru yola çıkaracaktır.

İsrailoğulları da Hz. Musa'dan sonra aynı zorluklarla, zalim yöneticilerle karşı karşıya kalmış, çok büyük zulümler görmüşlerdir. Yurtlarından çıkarılmış, evlerinden sürülmüş ve içinde bulundukları bu durumdan kendilerini ne şirk koştukları ilahlarının ne mallarının ne de atalarının kurtaramayacaklarını anlamışlardır. Bunun sonucunda da Allah'tan bu zalim yönetime karşı mücadele etmek için bir yönetici istemişlerdir. Allah onların bu dualarına cevap vermiş, onlara yönetici olarak Talut'u göndermiştir. Bakara Suresi'nde şöyle buyrulmaktadır:

Musa'dan sonra İsrailoğullarının önde gelenlerini görmedin mi? Hani, peygamberlerinden birine: "Bize bir melik gönder de Allah yolunda savaşalım" demişlerdi, O: "Ya üzerinize savaş yazıldığı halde savaşmayacak olursanız?" demişti. "Bize ne oluyor ki Allah yolunda savaşmayalım? Ki biz yurdumuzdan çıkarıldık ve çocuklarımızdan (uzaklaştırıldık.)" demişlerdi. Ama onlara savaş yazıldığı (öngörüldüğü) zaman, az bir kısmı hariç yüz çevirdiler. Allah zalimleri bilir. (Bakara Suresi, 246)

"ALLAH'IN KANUNUNDA KESİNLİKLE BİR

DEĞİŞİKLİK BULAMAZSIN"

Kuran'da tarif edilen geçmiş kavimlere ait kıssalardan anladığımız, her kavmin başına gelenlerin birbirine büyük ölçüde benzer olduğudur. İnsanların yaşayışları, içinde bulundukları durum, uyarıcı olarak elçilerin gönderilmesi ve sonunda da helakları aynı temel mantık üzerinde olmuştur.

Günümüz toplumlarında da çok hızlı bir bozulma, yozlaşma ve dejenerasyon yaşanmaktadır. Fakirlik, sefalet, zulüm ortamı içindeki insanlar, güzel ahlakın yaşandığı, huzurlu bir hayatın özlemi içindedirler. Mevcut sistemin, ancak bu ahlakla bütünleştiği zaman adalet sağlayabileceği, bozuklukların ancak bu ahlaka sahip kişiler tarafından düzeltilebileceği artık açıkça gözükmektedir.

Nitekim Allah önceki kavimlere de, aynı sosyal çöküntü sonrasında kurtarıcılar göndermiş ve sıkıntının ardından çok büyük bir bolluk, bereket ve zenginlik vermiştir. Allah korkup sakınan toplumlara bolluk ve bereket vereceğine bir ayetinde şöyle işaret etmektedir:

Eğer o ülkeler halkı inansalardı ve korkup-sakınsalardı, gerçekten üzerlerine hem gökten, hem yerden (sayısız) bolluklar (bereketler) açardık; ancak onlar yalanladılar, biz de onları kazanageldikleri nedeniyle yakalayıverdik. (Araf Suresi, 96)

Bu ayetten ve aynı gerçeği açıklayan diğer Kuran ayetlerinden çok önemli bir İlahi kural çıkmaktadır: Barışın, huzurun, bolluğun ve bereketin tek yolu, İslam ahlakının yaşanmasıdır. Bu, geçmiş kavimlerde bu şekilde olmuştur, bundan sonraki kavimlerde de bu şekilde olacaktır. İslam ahlakının olmadığı yerde, adaletin, güvenliğin, istikrarın hakim olması imkansızdır. Bu, Allah'ın bir kanunudur. Allah'ın kanunlarında hiçbir değişiklik olmadığı ise Kuran'da şöyle haber verilir:

"... Ancak onlara uyarıcı-korkutucu geldiğinde, nefretlerinden başkasını arttırmadı. (Hem de) Yeryüzünde büyüklük taslayarak ve kötülüğü tasarlayıp düzenleyerek. Oysa hileli düzen, kendi sahibinden başkasını sarıp-kuşatmaz. Artık onlar öncekilerin kanunundan başkasını mı gözlemektedirler? Sen, Allah'ın kanununda kesinlikle bir değişiklik bulamazsın ve sen, Allah'ın kanununda kesinlikle bir dönüşüm de bulamazsın." (Fatır Suresi, 42-43)

KURAN'A GÖRE İSLAM AHLAKININ YAŞANMASI

Önceki bölümde ifade ettiğimiz gibi, Kuran ayetlerini incelediğimiz zaman, geçmiş kavimlerde yaşanan dejenerasyon, sapkınlık ve ahlaki çöküş sonrası Allah'ın o kavme bir 'kurtarıcı' yolladığını görürüz. Bu kurtarıcı, insanları, Allah'a şirk koşmadan iman etmeye ve korkup sakınmaya yöneltir. Kavimlerin inkarda direnmesi üzerine, bu kez de onları azapla uyarır. Bu uyarıp korkutma olmadan Allah hiçbir kavmi yıkıma uğratmayacağını Kuran'da şöyle haber vermektedir:

Kendisi için bir uyarıcı olmaksızın, Biz hiçbir ülkeyi yıkıma uğratmış değiliz. (Onlara) Hatırlatma (yapılmıştır); biz zulmedici değiliz. (Şuara Suresi, 208-209)

İçinde bulunduğumuz dönem, her türlü yozlaşmanın hakim olduğu maddi ve manevi bozulmanın arttığı, sapkınlığın yaşandığı, siyasi ve ekonomik açıdan büyük bir istikrarsızlığın hüküm sürdüğü, zenginle fakir arasında çok büyük uçurumların açıldığı bir dönemdir. Bizim Kuran'dan öğrendiğimiz gerçek ise, böyle bir ortam sonrasında Allah'ın bir kurtuluş yolu göstereceği ve bu sayede İslam ahlakının tüm dünyada mutlaka yaşanacağı, hak dinin diğer batıl dinlere üstün geleceğidir.

Allah Tevbe Suresi'nde inanan kullarını bu gerçekle şöyle müjdelemektedir:

Ağızlarıyla Allah'ın nurunu söndürmek istiyorlar. Oysa kafirler istemese de Allah, Kendi nurunu tamamlamaktan başkasını istemiyor. Müşrikler istemese de O dini (İslam'ı) bütün dinlere üstün kılmak için elçisini hidayet ve hak dinle gönderen O'dur. (Tevbe Suresi, 32-33)

Allah Nur Suresi'nde de, şirk koşmadan, katıksız bir biçimde Kendisine kulluk eden ve "salih amel" işleyen (O'nun hükümlerini koruyan, yolunda çaba harcayan) müminlerin, kendilerinden öncekiler gibi yeryüzünde güç ve iktidar sahibi olacağını şöyle haber vermektedir:

Allah içinizden iman edenlere ve salih amelde bulunanlara vaadetmiştir: Hiç şüphesiz onlardan öncekileri nasıl 'güç ve iktidar sahibi' kıldıysa, onları da yeryüzünde ' güç ve iktidar sahibi' kılacak, kendileri için seçip beğendiği dinlerini kendilerine yerleşik kılıp sağlamlaştıracak ve onları korkularından sonra güvenliğe çevirecektir. Onlar, yalnızca Bana ibadet ederler ve Bana hiçbir şeyi ortak koşmazlar. Kim bundan sonra inkar ederse, işte onlar fasıktır. (Nur Suresi, 55)

Burada önemli bir nokta vardır: Yukarıdaki ayette yeryüzünde din ahlakının yayılmasının şartı bildirilmektedir; şirk koşmadan yalnızca Allah'a kulluk eden ve O'nun yolunda salih amelde bulunan müminlerin varlığı...

BEKLENEN KURTARICI

Buraya kadar anlatılan konulardan çıkan sonuç şudur: Allah'ın her dönemde zulme karşı yardım isteyen kullarına icabet etmesi beklenmektedir. Geçmiş kavimlerde olduğu gibi, günümüzdeki ve gelecekteki insanları dinsizliğin zulmünden kurtarıp onlara İslam ahlakını yaşamanın güzelliklerinin sunulacağı umulmaktadır.

Özellikle İslam aleminin içine düştüğü bozulma sürecinden çıkması, samimi Müslümanların din ahlakını tüm dünyaya tebliğ etmeleri beklenmektedir. Elbette bunun için Allah'ın her dönemde olduğu gibi, bir kurtarıcı göndereceği umulmaktadır. İşte içinde bulunduğumuz dönemde insanları "karanlıklardan nura" çıkaracak olan bu kurtarıcı, İslam ahlakıdır. Bu üstün ahlakın yaşanmasında öncülük eden kişiler de, Allah'ı inkar eden fikir sistemlerini mağlup edecek ve çarpık din anlayışlarını geçersiz kılacaklardır.

Kısacası Allah her kavme yardım ettiği gibi, bundan sonra da yeryüzündeki insanlara yardım edecektir. Allah ihlasla ve samimiyetle Kendisine yönelen kullarına bunu vaat etmiştir. Ayetlerde şöyle buyrulmaktadır:

Onlar, yalnızca; "Rabbimiz Allah'tır" demelerinden dolayı, haksız yere yurtlarından sürgün edilip çıkarıldılar. Eğer Allah'ın, insanların kimini kimiyle defetmesi (yenilgiye uğratması) olmasaydı, manastırlar, kiliseler, havralar ve içinde Allah'ın isminin çokça anıldığı mescidler, muhakkak yıkılır giderdi. Allah Kendi (dini)ne yardım edenlere kesin olarak yardım eder. Şüphesiz Allah, güçlü olandır, aziz olandır. Onlar ki, yeryüzünde kendilerini yerleştirir, iktidar sahibi kılarsak, dosdoğru namazı kılarlar, zekatı verirler, ma'rufu emrederler, münkerden sakındırırlar. Bütün işlerin sonu Allah'a aittir. (Hac Suresi, 40-41)

HZ. İSA'YI NASIL TANIYABİLİRİZ?

Önceki bölümlerde Hz. İsa'nın ölmediğini, Allah'ın katına yükseltildiğini ve yeryüzüne yeniden döneceğini Kuran'dan delillerle açıklamıştık. Tüm bunlardan sonra elbette akla gelen ilk soru "Hz. İsa'nın yeryüzüne tekrar gelişinde kim olduğunun nasıl anlaşılacağı ve onun hangi özelliklerinden tanınabileceği"dir. Bu aşamada başvurabileceğimiz tek kaynak Kuran'dır.

Kuran'ın bir özelliği, içinde geçen kıssalarda ve bazı ayetlerde peygamberlere yönelik olarak çeşitli açıklamalar yapmasıdır. Peygamberlerle ve salih müminlerle ilgili pek çok ortak alameti ayetlerde bulmak mümkündür. Üstelik müminlere ait tüm özellikleri tek tek ayetlerden tespit etmek de imkan dahilindedir. Bununla bağlantılı olarak Hz. İsa'nın üstün iman özellikleri, Kuran'a bakılarak görülebilir. Dolayısıyla Kuran'a uyan samimi müminler onda gördükleri bu üstün özellikleri değerlendirip, onu tanıyabilirler. Ancak bu noktada unutulmamalıdır ki, Hz. İsa'yı tanımak herkes için mümkün olmayabilir. Bu konu ile ilgili Bediüzzaman Said Nursi şunları söylemektedir:

Hz. İsa (A.S) geldiği vakit, herkesin onun İsa olduğunu bilmesi gerekmez. O'nun yakınları ve ileri gelen kişiler, imanın nuru ile onu tanırlar. Yoksa açıkça herkes onu tanımayacaktır. (Mektubat, s. 54)

Yukarıdaki sözünde görüldüğü gibi, Bediüzzaman da Hz. İsa'nın yeryüzüne döndüğü ilk yıllarda ancak yakın çevresinin onu tanıyabileceğini bildirmiştir. Yakınında bulunan bu insanların onu tanımasının ise ancak 'imanın nuru' ile olabileceğini belirtmiştir. Elbette burada 'imanın nuru' ile ne kastedildiğine değinmek gerekir. 'İmanın nuru' Allah'ın varlığına, birliğine inanan ve Kuran'a uyan insanlara Rabbimizin verdiği bir anlayıştır. Müminler Allah'ın verdiği bu anlayışla, olayları çok açık olarak değerlendirebilir, birçok konunun girift noktalarını rahatça kavrayabilirler. Kuran'da bildirildiği gibi müminler, çevrelerindeki herşey üzerinde derin derin düşünen, dolayısıyla olaylardaki incelikleri, detayları gözden kaçırmayan insanlardır. Nitekim bir ayette Allah, samimi kalple iman edip her olayın inceliğini ve derinliğini kavramaya çalışan, gördükleri detaylarda kendilerini Yaratanın büyüklüğünü, gücünü kavrayarak O'ndan korkanlara 'doğruyu yanlıştan ayırma' konusunda anlayış vereceğini bildirmiştir:

Ey iman edenler, Allah'tan korkup-sakınırsanız, size doğruyu yanlıştan ayıran bir nur ve anlayış (furkan) verir, kötülüklerinizi örter ve sizi bağışlar. Allah büyük fazl sahibidir. (Enfal Suresi, 29)

Bu ayet doğrultusunda düşünüldüğünde, Hz. İsa'yı yeryüzüne dönüşünde tanıyıp ona itaat edecek olanların da, Allah'a ve Kuran'a iman eden, her olayı derinlemesine düşünüp kavramaya çalışan insanlar olacağı anlaşılmaktadır. Nitekim Bediüzzaman Said Nursi bir başka sözünde konuya şöyle dikkat çeker:

"Hatta Hazret-i İsa Aleyhisselam'ın nuzulü dahi ve kendisi İsa Aleyhisselam olduğu, nur-u imanın dikkatiyle bilinir; herkes bilemez." (Şualar, s.487)

HZ. İSA'YI HANGİ ÖZELLİKLERİYLE TANIYABİLİRİZ?

Yukarıda belirttiğimiz gibi, bu sorunun cevabını bulmak için Kuran'a baktığımızda karşımıza çıkan ilk işaret, ayetlerde anlatılan, peygamberlerin sahip oldukları ortak özellikler olacaktır. Öyleyse birtakım alametlerle kendini belli edip, dikkat çekecek olan Hz. İsa'yı tanımak için Kuran'da bildirilmiş olan bu peygamber özelliklerinin neler olduğunu incelemek gerekmektedir. Elbette peygamberlerle ilgili Kuran'dan çıkarılabilecek yüzlerce alamet vardır. Ancak bu bölümde dışarıdan bakan bir gözle değerlendirebilecek en belirgin özellikler ele alınacaktır.

1. Üstün ahlak özellikleri ile diğer insanlardan ayrılır

Allah'ın seçip gönderdiği her peygamber gibi, Hz. İsa da tüm üstün ahlak özelliklerini üzerinde taşır. Onu diğer insanlardan ayıran en belirgin fark, yaşadığı toplum içinde alışılmadık bir şekilde ortaya çıkan yüksek şahsiyetidir. Öyle ki halk arasında hiç rastlanmayan, insanların alışık olmadığı ve görür görmez etkilenecekleri ahlaki özelliklere sahiptir. Allah'a olan güveni ve imanı ile son derece kararlı, cesaretli, toplumun etkisi altında kalmayan, aksine herkesi etkileyen, güçlü bir insandır. Nitekim tüm peygamberlerin üzerlerinde taşıdıkları bu üstünlük ayetlerde şöyle bildirilmektedir:

Bu, İbrahim'e, kavmine karşı verdiğimiz delilimizdir. Biz, dilediğimizi derecelerle yükseltiriz... Ve ona İshak'ı ve Yakub'u armağan ettik, hepsini hidayete eriştirdik; bundan önce de Nuh'u ve onun soyundan Davud'u, Süleyman'ı, Eyyub'u, Yusuf'u, Musa'yı ve Harun'u hidayete ulaştırdık. Biz, iyilik yapanları işte böyle ödüllendiririz. Zekeriya'yı, Yahya'yı, İsa'yı ve İlyas'ı da (hidayete eriştirdik.) Onların hepsi salihlerdendir. İsmail'i, Elyasa'yı, Yunus'u ve Lut'u da (hidayete eriştirdik). Onların hepsini alemlere üstün kıldık. Babalarından, soylarından ve kardeşlerinden, kimini (bunlara kattık); onları da seçtik ve dosdoğru yola yöneltip-ilettik. Bu, Allah'ın hidayetidir; kullarından dilediğini bununla hidayete erdirir... (Enam Suresi, 83-88)

Allah, peygamberleri diğer insanlara göre üstün özelliklerle yarattığını yukarıdaki ayetlerde açıkça bildirmiştir. Bu konu ile ilgili Kuran'da geçen daha pek çok örnek vardır. Örneğin "...İbrahim (tek başına) bir ümmetti." (Nahl Suresi, 120), "Güç ve basiret sahibi olan kullarımız İbrahim'i, İshak'ı ve Yakub'u..." (Sad Suresi, 45), "Ve gerçekten onlar, Bizim katımızda seçkinlerden ve hayırlı olanlardandır." (Sad Suresi, 47), "... Bizi inanmış kullarından birçoğuna göre üstün kılan Allah'a hamdolsun. dediler." (Neml Suresi, 15) gibi ayetlerde bildirilen ifadeler, peygamberlere verilen üstünlükleri bize bildirmektedir. Hz. İsa da Allah'ın seçkin kıldığı peygamberlerdendir. Bir ayette şöyle buyrulur:

İşte bu elçiler; bir kısmını bir kısmına üstün kıldık. Onlardan, Allah'ın kendileriyle konuştuğu ve derecelerle yükselttiği vardır. Meryem oğlu İsa'ya apaçık belgeler verdik ve O'nu Ruhu'l-Kudüs'le destekledik... (Bakara Suresi, 253)

2. Peygamberlere has yüz ifadesi ile tanınacaktır

Elçilerin üstünlüklerinin gerek bilgice, gerekse vücutça olduğu da Kuran'da bildirilmektedir:

... O (şöyle) demişti: "Doğrusu Allah size onu seçti ve onun bilgi ve bedenî gücünü arttırdı. Allah, kime dilerse mülkünü verir; Allah (rahmeti ve gücü) geniş olandır, bilendir." (Bakara Suresi, 247)

Bilgice, akılca, vücutça, ahlakça üstün kılınmış bir insan olarak Hz. İsa'nın yüzünde peygamberlere has bir ifade olacaktır. Sahip olduğu güçlü Allah korkusunun ve derin imanının nuru, yüzüne yansıyacaktır. Ve peygamberlere has olan nurlu ifade o derece açık olacaktır ki, onu görenler diğer insanlara kıyasla çok üstün bir insanla karşılaştıklarının farkına varacaklardır. Ancak unutmamak gerekir ki, elbette herkes bunu kabul edecek değildir. Kimi insanlar içlerinde duyacakları haset ve kin sebebiyle, bu ahlaki üstünlüğü gözardı edebilirler. İçten içe farkında olsalar da, işlerine gelmediği için anlamazlıktan gelebilirler. Yalnızca imanında samimi olanlar, bu üstünlüğü görüp gereği gibi takdir edebileceklerdir.

3. Hikmet ve hitabet gücü çok yüksektir

Bunlar, kendilerine kitap, hikmet ve peygamberlik verdiklerimizdir... (Enam Suresi, 89)

Allah, çeşitli kavimlere tebliğ yapmaları, onları uyarıp korkutmaları için gönderdiği peygamberlerini hikmet sahibi de kılmıştır. Hikmetli bir anlatım, isabetli konuşmalar, doğruya davet edici ve kötülükten menedici tavırlar, tüm peygamberlerin ortak özellikleridir. Nitekim Kuran'ın daha pek çok ayetinde tek tek peygamberlere verilen hikmete de dikkat çekilir. Örneğin, Hz. Davud için "... ona hikmet ve anlatım çarpıcılığını vermiştik." (Sad Suresi, 20); Hz. Yahya için, "... daha çocuk iken ona hikmet verdik." (Meryem Suresi, 12); Hz. Musa için, "O, erginlik çağına ulaşıp olgunlaşınca, ona bir 'hüküm ve hikmet' ve ilim verdik..." (Kasas Suresi,14); Hz. Lokman için, "Andolsun, Lokman'a "Allah'a şükret" diye hikmet verdik..." (Lokman Suresi, 12); Hz. İbrahim için, "... Doğrusu Biz, İbrahim ailesine Kitabı ve hikmeti verdik..." (Nisa Suresi, 54) diye bildirilmiştir.

Allah'ın bize bildirdiği, "Kime dilerse hikmeti ona verir; şüphesiz kendisine hikmet verilene büyük bir hayır da verilmiştir..." (Bakara Suresi, 269) ayeti gereği, tüm peygamberlerin hikmet verilerek ödüllendirildiğidir.

Hz. İsa'nın Allah'ın bir elçisi olarak hikmetle ödüllendirildiğine ve bunu kendi kavmine de bildirdiğine Kuran'da şöyle dikkat çekilmiştir:

Allah şöyle diyecek: "Ey Meryemoğlu İsa, sana ve annene olan nimetimi hatırla. Ben seni Ruhu'l-Kudüs ile destekledim, beşikte iken de, yetişkin iken de insanlarla konuşuyordun. Sana kitabı, hikmeti, Tevrat'ı ve İncil'i öğrettim... (Maide Suresi, 110)

İsa, açık belgelerle gelince, dedi ki: "Ben size bir hikmetle geldim ve hakkında ihtilafa düştüklerinizin bir kısmını size açıklamak için de. Öyleyse Allah'tan sakının ve bana itaat edin." (Zuhruf Suresi, 63)

Bu ayetler doğrultusunda Kuran'a baktığımızda anladığımız, Hz. İsa'yı tanımak için bir başka işaretin de, onun yapacağı "hikmetli, isabetli ve çok etkili konuşmalar" olacağıdır. Diğer tüm konularda olduğu gibi hikmetli konuşma da, peygamberlere has çok dikkat çekici bir özelliktir. Kuran'ı kendilerine rehber edinmiş olan müminler Hz. İsa'nın konuşmalarının diğer bir ayette de belirtildiği gibi "özü kapsayan bir bilgi" (Kehf Suresi, 91) içerdiğini ve bunun ancak Allah'ın seçtiği elçilere has olduğunu anlarlar. Gösterdiği üstün akıl, yaptığı kusursuz teşhisler, getirdiği çözümler her zaman çok isabetli olup Allah'tan özel olarak verilmiş bir hikmetin en açık alametlerini oluşturacaktır. Böylece üstün şahsiyeti ve aklı açıkça göze çarpacaktır.

4. Çok güvenilirdir

Her elçi gönderildiği topluluğa ilk olarak "Gerçek şu ki, ben size gönderilmiş güvenilir bir elçiyim" (Şuara Suresi, 107) ifadesiyle söze başlayarak kendisini tanıtmıştır. Peygamberlerin bu güvenilirlikleri, Allah'ın kitabına, dinine, gönderdiği şeriata tam tamına uymalarından kaynaklanır. Hiçbir durumda doğru yolun, hak dinin sınırlarının dışına çıkmazlar. Yalnızca Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak istemelerinden dolayı kimseye boyun eğmezler. Kuran'da hemen hemen tüm peygamberlerin bu özelliklerini ön plana çıkardıklarından bahsedilmektedir. Örneğin, Hz. Musa'nın kendisini kavmine tanıtması Kuran'da şöyle haber verilmektedir:

Andolsun, Biz kendilerinden önce, Firavun'un kavmini de denedik. Onlara kerim bir elçi gelmişti; "Allah'ın kullarını bana teslim edin; gerçekten ben, sizin için güvenilir bir elçiyim" (demişti). (Duhan Suresi, 17-18)

Şüphesiz elçilerin bu önemli özelliklerini kavimleri her zaman takdir edememişlerdir. Hatta çoğu zaman elçilerle ilgili yanlış zanları olmuştur. Çünkü kendi cahiliye sistemlerini terk edip onların davet ettiği hak dine uymak istememişlerdir. Ancak aradan belli bir zaman geçtikten sonra elçilerin en güvenilir insanlar oldukları kavim içinde de kabul görmüştür. Bu konuda örnek olarak Hz. Yusuf'u verebiliriz. Hz. Yusuf, uzun bir süre kavmin içinde zorluklarla denenmiş; önce köle olarak satılmış, sonra bir süre için hapiste kalmıştır. Allah'ın dilediği zaman ise güvenilir bir insan olduğu anlaşılmış, hükümdar tarafından devletin hazinelerinin başına geçirilmiştir:

Hükümdar dedi ki: "Onu bana getirin, onu kendime bağlı kılayım." Onunla konuştuğunda da (şöyle) dedi: "Sen bugün Bizim yanımızda (artık) önemli bir yer sahibisin, güvenilir (bir danışman-yönetici)sin." (Yusuf Suresi, 54)

Kuran'da bildirilen peygamberlerin bu özellikleri kuşkusuz Allah'ın bir elçisi olarak Hz. İsa'da da görülecektir. Hz. İsa dünyaya ikinci gelişinde, Allah'ın değişmez bir kanunu olarak halk arasında güvenilirliği ile dikkat çekecektir. Allah, Hz. Yusuf'a ve diğer tüm elçilerine olduğu gibi, Hz. İsa'ya da yardım edecek ve onun ne kadar emin bir insan olduğunu zamanı geldiğinde insanlara gösterecektir.

5. Allah'ın koruması altındadır

Andolsun, (peygamber olarak) gönderilen kullarımıza (şu) sözümüz geçmiştir: Gerçekten onlar, muhakkak nusret (yardım ve zafer) bulacaklardır. Ve hiç şüphesiz; bizim ordularımız, üstün gelecek olanlar onlardır. (Saffat Suresi, 171-173)

Allah her zaman elçilerini diğer insanlardan üstün kılmıştır. Tarih boyunca gönderilen her peygamber, Allah'ın yardımıyla düşmanlarına karşı üstünlük kazanmış, onların kurdukları tuzaklardan korunmuştur. Aldıkları her karar, uyguladıkları her yöntem hep hayırla ve başarıyla sonuçlanmış, Rabbimiz onları her durumda desteklemiştir.

Dolayısıyla Allah'ın elçisi Hz. İsa'yı bekleyen müminler için yol gösterici bir başka işaret de onun her işinin başarı ile sonuçlanması olacaktır. Öyle ki aldığı her karar, uyguladığı her yöntem kendisi ve etrafındaki müminler için hayırlı sonuç verecektir. Hatta ilk bakışta aksilik gibi görünen olaylar dahi bir süre sonra onların hayrına dönecektir. Ve Hz. İsa'nın aldığı tüm kararların en doğrusu, en akılcısı olduğunu bu olaylar ispat edecektir. Çünkü Allah Kuran'da elçilerinin her ne olursa olsun tüm zorluklara rağmen üstün geleceklerini, onları kesin olarak yardımıyla destekleyeceğini vadetmiştir.

Allah'ın bu vaadiyle Hz. İsa'ya küçük büyük her işte gelen başarı ve bereket hem düşmanlarının, hem de yanındaki inananların dikkatini çekecek kadar açık olacaktır. Düşmanları da, bu durumun olağanüstülüğünü fark edecek ancak bunun Allah'tan gelen bir yardım olduğunu takdir edemeyeceklerdir. Her işinin başarılı olmasına, attığı her adımın doğru olmasına bir anlam veremeyeceklerdir. Çünkü onların amacı, 'kendileri gibi bir beşer' olarak gördükleri bu mübarek insana karşı üstün gelmektir. Ancak "Sonra Biz, elçilerimizi ve iman edenleri böyle kurtarırız; müminleri kurtarmamız Bizim üzerimize bir haktır." (Yunus Suresi, 103) ayetinde de bildirildiği gibi, Allah bu konuda yaptıkları herşeyi sonuçsuz çıkaracak ve elçisine yardım edecektir. Ona kurulan tuzaklar, açılan savaşlar hiçbir zaman başarılı bir sonuca ulaşamayacaktır.

6. Yaptıkları için karşılık beklemez

Tüm elçilerin taşıdığı ortak bir özellik de, yaptıkları hiçbir şey için ücret beklememeleridir. Yaptıkları büyük hizmetler karşılığında bekledikleri tek şey Allah'ın rızasıdır. Çevrelerindeki hiç kimseden bir ücret, bir fayda talep etmezler. Nitekim Kuran'a baktığımızda da, tüm elçilerin bu özelliği üzerlerinde taşıdıklarına ve bunu sözle de dile getirdiklerine şahit oluruz:

Ey kavmim, ben bunun karşılığında sizden hiçbir ücret istemiyorum. Benim ücretim, beni yaratandan başkasına ait değildir. Akıl erdirmeyecek misiniz? (Hud Suresi, 51)

Elçilerin taşıdıkları bu üstün özellik Hz. İsa'da da görülecektir. Allah'ın peygamberi olarak tüm insanları İslam Dinine davet edecektir. Ancak yaptığı şeylerin karşılığında hiçbir maddi çıkar, bir ücret talebi olmayacaktır. Kuran'da bildirilen tüm elçiler gibi yaptığı herşeyin karşılığını Allah'tan bekleyecek ve bu özelliğiyle de gerek yakın çevresinde, gerekse içinde bulunduğu toplumda dikkat çekecektir.

Ancak şu nokta unutulmamalıdır ki, diğer konularda olduğu gibi bu konuda da onu ancak inananlar takdir edebilirler. İçinde bulunduğu toplum Hz. İsa'nın bu özelliğini farketse bile, kimi düşmanları onu engellemek için diğer tüm peygamberlere yapıldığı gibi çeşitli iftiralarda bulunabilir. Bu iftiraların arasında kuşkusuz onun "yaptıkları karşılığında bir çıkar sağlamaya çalıştığı, menfaat gözettiği" gibi suçlamalar da olması muhtemeldir. Ancak Allah her konuda işinin hayırla sonuçlanmasına izin verdiği gibi, bu konuda da inkarcıların iftiralarının asılsızlığını tek tek ortaya çıkarır ve elçisine yardım eder.

7. Müminlere karşı şefkatli ve merhametlidir

Peygamberlerde görülen en önemli özelliklerden biri de "merhamet ve şefkat"tir. Peygamberler her zaman yanlarındaki müminlere karşı çok şefkatli ve merhametli olmuşlar, onların dünyadaki ve ahiretteki durumlarını düzeltmek için çalışmışlardır. Hz. İsa'nın ahlakının en belirgin özelliklerinden biri de müminlere karşı olan bu şefkati ve merhameti olacaktır. Allah, gönderdiği elçilerde çok yoğun olarak görülen bu özelliği Kuran'da şöyle tanıtmıştır:

Andolsun size, içinizden sıkıntıya düşmeniz onun gücüne giden, size pek düşkün, müminlere şefkatli ve esirgeyici olan bir elçi gelmiştir. (Tevbe Suresi, 128)

İşte Hz. İsa da bu ayette belirtildiği gibi çevresindeki müminlere karşı son derece "müşfik ve koruyucu" bir tavır içerisinde olacak ve bu benzersiz samimiyet ve candanlık onun Hz. İsa olduğunun en anlaşılır delillerinden birini oluşturacaktır.

Sahte mesihlerin ortaya çıkışı Hz. İsa'nın gelişinin habercisidir

Allah'ın şerefli elçisinin gelişi için hazırlık yapmak isteyen iman sahiplerini gevşekliğe sürüklemek isteyenler olabilir. Bu insanlar çeşitli bahanelerle Hz. İsa için hazırlık yapmayı gereksiz göstermeye çalışabilirler. Bunun için kullanacakları bahanelerden biri de sahte mesihlerin ortaya çıkması olacaktır. Zaman zaman akıl sağlığı yerinde olmayan veya çeşitli çıkarlar peşinde olan kimi insanlar Hz. İsa olduklarını iddia etmişlerdir. Bazı çevrelerse bu cehalet içindeki insanların yaptıklarını kendi menfaatleri için kullanmaya çalışmış, "Hz. İsa gelecek şeklindeki yorumlar, sahte mesihlerin ortaya çıkmasına neden oluyor" şeklinde açıklamalarda bulunmuşlardır. Bu açıklamalarla Hz. İsa'nın yeryüzüne yeniden gelişi için yapılacak hazırlıkları yavaşlatmak ve hatta durdurmak istemişlerdir. Ancak Allah'ın vaat ettiği bu kutlu dönemin gelişini kimse geciktiremeyecektir. Çünkü onlar çok önemli bir gerçeği fark edememektedirler: "Sahte mesihlerin ortaya çıkışı Hz. İsa'nın gelişinin bir alametidir, müjdesidir". İncil'de bu konuyla ilgili birçok açıklama bulunmaktadır:

İsa Zeytinlik Dağı'nda otururken, şakirtleri gelip, bir kenarda ona sordular: "Söyle bize, bu olaylar ne zaman olacak ve senin gelişinin ve dünyanın sonunun belirtisi ne olacak?" İsa onlara şu cevabı verdi: "Sakın, sizi kimse yanıltmasın. Çünkü birçokları benim adımla gelip: Mesih benim, diyeceklerdir ve birçok kimseleri yanıltacaklardır..." (Matta, 24: 3-5)

Eğer o sırada size biri: "İşte Mesih burada, ya da şurada derse, ona inanmayın. Çünkü yalancı Mesihler ve yalancı peygamberler ortaya çıkacak ve mümkün olursa, seçilmiş olanları bile yanıltacak harikalar ve fevkalade şeyler yapacaklardır. İşte size önceden söyleyeyim. (Matta, 24: 15-23)

Hz. İsa'yı gerçek iman sahipleri alametlerinden hemen tanıyacaklardır. Yaptığı her hareket hikmetli ve benzersiz olacak, bu alametlerle diğer insanlardan ayrılacak ve hiçbir ispata gerek duymadan hemen tanınabilecektir. Sahte mesihlerin kendilerini ispata çalışmaları ise onların sahteliklerinin en açık delilidir.

Hz. İsa'nın delilleri yaptıkları olacaktır. O, dinsiz akımları, inkarın ve ahlaksızlığın insanlar arasında yayılması için çaba sarf edenlerin sistemleri çok büyük bir bozguna uğratacaktır. Allah'ın vahyiyle hareket ettiği için inkar edenlerin tuzaklarını bozması, Allah'ın dinini insanlar arasında yayması, küfrün çabalarını etkisiz hale getirmesi onun için çok kolay olacaktır. Mucizeleriyle Allah'ın dininin hak olduğunu ve iman edenlerin mutlaka üstün geleceklerini ispat edecektir. Rabbimiz inananları Kuran'da şöyle müjdeler:

Onlar, Allah'ın nurunu ağızlarıyla söndürmek istiyorlar. Oysa Allah, Kendi nurunu tamamlayıcıdır; kafirler hoş görmese bile. Elçilerini hidayet ve hak din üzere gönderen O'dur. Öyle ki onu (hak din olan İslam'ı) bütün dinlere karşı üstün kılacaktır; müşrikler hoş görmese bile. (Saff Suresi, 8-9)

Hz. İsa, Yeryüzünde Hiçbir Akrabası ve Tanıyanı

Olmamasıyla Tanınacaktır

Hz. İsa'yı sahte mesihlerden ayıran en önemli farklılıklardan biri ise dünya üzerinde annesi, babası, herhangi bir akrabası, arkadaşı, tanıyanı olmamasıdır.

Kitabın önceki bölümlerinde de açıkladığımız gibi Hz. İsa Allah'ın "Ol" emriyle babasız olarak dünyaya gelmiştir. Allah, Hz. İsa'nın bu durumunu Kuran'da Hz. Adem'in yaratılışına benzetmekte ve şöyle buyurmaktadır:

Şüphesiz, Allah katında İsa'nın durumu Adem'in durumu gibidir. Onu topraktan yarattı, sonra ona "ol" demesiyle o da hemen oluverdi. (Al-i İmran Suresi, 59)

Ayette de belirtildiği gibi Allah Hz. Adem'e "Ol" demiştir ve Hz. Adem yaratılmıştır. İşte Hz. İsa'nın ilk yaratılışı da Allah'ın "Ol" demesiyle gerçekleşmiştir. Hz. Adem'in anne ve babası yoktur, Hz. İsa'nın ilk dünyaya gelişinde ise sadece annesi Hz. Meryem vardır; fakat yeryüzüne yeniden geleceği ikinci seferde onun annesi de hayatta olmayacaktır. Aradan yüzyıllar geçtikten sonra bilinen hiçbir akrabası olmadan yeryüzünde bulunacaktır.

Kuşkusuz bu sayede Hz. İsa'nın yeryüzüne yeniden gelişinde, onun Hz. İsa olduğundan şüphe edilebilecek bir durum oluşmayacaktır. Sahte mesihlik iddiasında bulunan kimselerin ise yalanları kolayca anlaşılabilecektir. Çünkü tüm çocukluğu insanlar arasında geçmiş, çok sayıda çocukluk resmine sahip, kendisini küçüklüğünden itibaren tanıyan sayısız kişiye sahip bir insanın Hz.İsa olduğunu iddia etmesi son derece mantıksızdır.

HZ. İSA'YI EN GÜZEL ŞEKİLDE KARŞILAMAK

Kuran ayetlerinde Hz. İsa'nın Allah Katına alınışı haber verilmekte ve yeryüzüne ikinci kez gelişi çeşitli alametlerle bizlere bildirilmektedir. Peygamber Efendimiz (sav)'in de "...Vallahi muhakkak ve muhakkak Meryem oğlu İsa inecek, hem adil bir hakem, adaletli bir hükümdar olarak inecek..."(Sahih-i Müslim, Bir Şrehin-Nevevi, Cilt II, s. 192; Kitab-ul İman,Bab-u Nuzül-i İsa İbn-i Meryem, Kenzul Ummal, 14/332) gibi birçok hadisinde Hz. İsa'nın geldiğinde yapacakları ve o dönemin özellikleri çeşitli örneklerle anlatılmaktadır. Bu açıklamalar hiçbir şüpheye yer bırakmayacak kadar açık, detaylı ve içinde bulunduğumuz dönemde yaşanan gelişmelerle uyumludur. Nitekim asırlar boyunca İslam alimleri de eserlerinde Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci kez gelişi ile ilgili çok önemli yorumlarda bulunmuş, ahir zamanda nasıl bir ortam oluşacağını insanlara aktarmışlardır. Tevrat ve İncil'de de Hz. İsa'nın yeryüzüne gelişine dair çok açık izahlar bulunmaktadır. Tevrat'ta Mesih'in yeryüzüne hakim olacağı "... göklerin Allah'ı ebediyyen harap olmayacak bir krallık kuracak ve onun hakimiyeti başka bir kavme bırakılamayacak" (Daniel, 2: 44) gibi sözlerle, İncil'de ise "... Sizden göğe alınan bu İsa, göğe gittiğini nasıl gördünüzse, aynı şekilde geri gelecektir." (Elçilerin İşleri, 1: 11) şeklinde haber verilmektedir.

Allah'ın iman edenlere hidayet rehberi olarak gönderdiği bu üç İlahi kitabın Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci kez gelişi konusunda bu kadar uyumlu olmaları çok dikkat çekicidir. (Tevrat ve İncil vahyedilmelerinin ardından tahrif edilmiş olmakla birlikte, içlerinde Kuran ayetleri ile uyumlu birçok açıklama bulunmaktadır. Bu açıklamaların ilk vahyedildikleri dönemden kalma izahlar olmaları muhtemeldir. (En doğrusunu Allah bilir.)

Detaylı olarak incelediğimiz tüm bu deliller ve dünya üzerindeki yaşanan gelişmeler dikkatle biraraya getirildiğinde Hz. İsa'nın gelişine en fazla 15-20 sene kaldığı, belki de Hz. İsa'nın gelmiş bile olabileceği ortaya çıkmaktadır. Bu yeryüzündeki tüm insanlar için çok büyük bir müjdedir, sevinç ve şevk kaynağıdır.

Hz. İsa için şevkle, heyecanla ve coşkuyla

hazırlık yapmanın önemi

Hz. İsa, Allah'ın, doğumundan itibaren mucizevi bir yaşamla nimette bulunduğu ve peygamberlik makamıyla şereflendirdiği kutlu bir elçisidir. Allah bu mübarek peygamberin, "dünyada ve ahirette 'seçkin, onurlu, saygındır' ve (Allah'a) yakın kılınanlardan" (Al-i İmran Suresi, 45) olduğunu bildirerek onu cennetle müjdelemiştir . İşte bu nedenle de yeryüzüne ikinci kez gelecek olan bu mübarek peygamberi, tüm insanlığın olabilecek en güzel şekilde karşılaması gerekmektedir. İmkanları kısıtlı olan bir kişi dahi, evine sıradan bir misafir geleceği zaman, günler öncesinden hazırlık yapar, bu misafiri en temiz ve en güzel şekilde ağırlamaya, ikramda kusur yapmamaya özen gösterir. Oysa Hz. İsa tüm dünya insanları için, hiçbir misafirle karşılaştırılmayacak kadar üstün özelliklere sahip, çok kıymetli bir misafirdir. O nedenle de tüm insanlığın yakın zamanda yeryüzünü şereflendirecek olan bu Ulu'l Azm peygamberi en güzel şekilde karşılaması gerekmektedir.

Hz. İsa'nın gelişi tüm insanlık için çok büyük bir nimet, Allah'tan çok büyük bir lütuftur. Bu kıymetli peygamberle karşılaşmak Rabbimizden çok büyük bir nimettir. Hz. İsa geldiğinde masum, tertemiz ve nurlu yüzüyle, hikmetli, akıllı ve isabetli konuşmalarıyla hemen dikkati çekecek, dünya üzerindeki tüm insanlar hayatlarında ilk kez en yüksek insani vasıflara sahip mübarek bir peygamber göreceklerdir. Onun doğumu, hayatı, Allah Katına alınışı ve yeryüzüne ikinci kez gelişi gibi, bu gelişten sonraki hayatı da Allah'ın izniyle mucizelerle dolu olacaktır. Tüm insanlar onun üstün ahlakına ve benzersiz aklına hayran olacaklardır. Onun söylediği her söz, her hareket hikmetli, aldığı her karar isabetli ve Allah'ın ilhamı ile olacaktır.

Tüm insanların, özellikle de İncil'e iman eden İseviler'in ve Kuran ayetlerine iman eden Müslümanların Hz. İsa'nın gelişi için heyecanla, şevkle ve çok büyük bir coşkuyla hazırlık yapmaları gerekmektedir. Bu kişilerin içinde, Allah'ın cennetle müjdelediği bu kıymetli peygamberin gelişi için hazırlık yapmayanlar ise çok büyük bir hata içindedirler. Çünkü gelişi İlahi kitaplarla ve elçilerin sözleriyle haber verilmiş böylesine önemli bir misafiri karşılama konusunda yapılacak gevşeklik ve tembellik çok büyük bir vicdansızlıktır. Allah'ın ayetlerine iman eden, dünya üzerindeki gelişmeleri ve ahir zamanın işaretlerini aklı ve vicdanıyla değerlendiren hiçbir insan bu mübarek misafiri hazırlık yapmadan bekleyemez. Ya da "Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci kez geleceğine iman ediyorum" dedikten sonra, "ama şimdi hazırlık yapmayayım, daha sonra telafi ederim" şeklinde bir düşünce içine de giremez. Hangi vicdan sahibi, samimi Hıristiyan o müjdeli dönem geldiğinde "Biz Hz. İsa'yı bekliyorduk, ama bunun için hazırlık yapmayı gerekli görmedik" şeklinde bir açıklamada bulunabilecektir? Eğer bu kişiler hala bir hazırlık içinde olmamalarını, 15-20 yılı uzun bir zaman gibi görmeleriyle açıklıyorlarsa bu çok yanlış bir düşüncedir. Çünkü onlar da 15-20 yılın, 15-20 gün gibi hızla geçip gideceğini görecek, Hz. İsa'nın gelişine kayıtsız kaldıkları için çok büyük bir pişmanlık yaşayacaklardır. Hiçkimse unutmamalıdır ki, 1970'li yıllarda yaşayan insanlar da 1980'leri 90'ları çok uzak görmekteydiler. Ama zaman hızla akıp geçti ve 2000'li yıllar bir anda geldi. Aynı bu şekilde, Hz. İsa ile karşılaşacağımız gün de Allah'ın izniyle çok hızla gelecektir.

Tüm dünya Hz. İsa'nın çevresinde birleşecektir

Hz. İsa gelmeden önce yapılması gereken hazırlığın nasıl olması gerektiğini hem Kuran ayetlerinden, hem Peygamber Efendimiz (sav)'in hadislerinden, hem de Bediüzzaman Said Nursi gibi büyük İslam alimlerinin hikmetli yorumlarından anlamaktayız. Bu hazırlığın en önemli aşaması ise yeryüzündeki din karşıtı sistemlerle yapılacak olan fikri mücadeledir. Bediüzzaman'ın da dikkat çektiği gibi tüm iman sahipleri Darwinizm ve materyalizm gibi insanları din ahlakından uzaklaştıran ateist ideolojilerle fikri mücadelede ittifak etmeli; bu gibi akımların dünya üzerinden silinmelerinde birlik olmalıdırlar. Bunun için tüm imkanlarıyla Hz. İsa'nın dinsizlikle yapacağı mücadele öncesinde dünya çapında büyük bir hazırlık yapmalıdırlar. Nitekim hadislerde bildirildiği gibi Hz. İsa geldiğinde söz konusu dinsiz akımlarla mücadele edecektir. Bediüzzaman Said Nursi'nin de bir sözünde belirttiği gibi elinde "semavi kılıç" ile yani Allah'ın vahyi ile hareket edecek, bu sayede her kararı isabetli olacak ve tüm dinsiz sistemleri ortadan kaldıracaktır. (Mektubat, s. 6)

İsevilerle Müslümanlar arasındaki bu birliği şimdiden oluşturmaya başlamak Hz. İsa gelmeden önce yapılabilecek çok güzel bir hazırlıktır. Ancak öncelikle Hıristiyanların kendi aralarındaki ayrılıkları ortadan kaldırmaları, Hz. İsa'nın sözünde birleşmeleri ve "kenetlenmiş bir bina" (Saf Suresi, 4) halini almaları gerekmektedir. Müslümanlar da aralarındaki tüm ayrımları giderip, birlik ve beraberliğin sağlanması için çaba göstermelidirler. Tüm Müslümanlar Allah'a daha çok yakınlaşmak, Allah'ın dinine daha fazla hizmet etmek için elbirliği yapmalı, Hz. İsa'nın gelişi öncesinde İslam birliğini oluşturmalıdırlar. Bu iki birliğin sağlanmasının ardından oluşacak İsevi-Müslüman ittifakının dünya üzerinde çok büyük bir güç meydana getireceği ve Allah'ı inkar eden tüm şer akımlarının önünde aşılamaz bir engel haline geleceği açıktır. İşte bu hazırlık Hz. İsa geldiğinde zaten oluşacak olan ittifakın da temeli olacaktır.

Ancak günümüzde gerek Hıristiyan dünyasında gerekse Müslüman toplulukların büyük bir bölümünde Hz. İsa'nın gelişiyle ilgili geniş çaplı bir hazırlık görülmemekte, insanlar bu kıymetli konuğa karşı kayıtsız kalmaktadırlar. Oysa bugün bu mübarek peygamberin gelişi için hazırlık yapmayanlar, kayıtsız kalıp gevşeklik gösterenler, bu büyük müjdeye gereken ehemmiyeti göstermeyenler Hz. İsa geldiğinde çok utanacak, ancak yaptıklarını telafi etmek için çok geç kaldıklarını anlayacaklardır.

Hıristiyan alemi için bir diğer tehlike ise, Hz. İsa'nın gelişinden rahatsızlık duyan çevrelerin etkisi altında kalmalarıdır. Gururlarından, imani zayıflıklarından, cahilliklerinden, gerekli kavrayış gücüne sahip olmadıklarından dolayı Hz. İsa'nın gelişi için hazırlık yapmayan bazı çevreler, vicdan sahibi Hıristiyanlar üzerinde olumsuz bir etki oluşturmak isteyebilirler. Ama bilinmelidir ki, Hz. İsa'yı seven ve İncil'e iman eden Hıristiyanların bu büyük gerçeği görmezlikten gelmeleri kesinlikle açıklanabilecek bir durum değildir. Bu utancı yaşamamak için dünya üzerindeki tüm Hıristiyanların güzel ahlakta, Hz. İsa'nın yolunu izlemekte kararlı olmalarının zamanı gelmiştir. Tüm Hıristiyanlar, İncil'de tarif edilen Allah'a gönülden bağlı, hoşgörülü, barışsever, sevgi dolu, fedakar ve Allah'ın dinini yayma konusunda samimi kimseler olduklarını ortaya koymalıdırlar. İncil'deki Hz. İsa'nın gelişiyle ilgili açık izahların tüm Hıristiyanların vicdanlarını bir an önce harekete geçirmesi gerekmektedir. Aksi bir tavır, yani gereken hazırlıkların yapılmaması, Hıristiyan alemi içindeki bu çevreler açısından son derece utanç verici bir durum oluşturabilir. Hz. İsa tüm Hıristiyan toplumları ikinci kez gelişiyle müjdelemiş, İncil'de yer alan birçok sözünde açıkça "ben mutlaka geleceğim" demiştir.

Aynı durum Müslümanlar için de geçerlidir. Müslümanlar da Allah'ın Kuran ayetlerinde bildirdiği ve Peygamber Efendimiz (sav)'in de hadisleriyle haber verdiği güzel ahlaka uymalı ve Hz. İsa'nın gelişi için şevkle, heyecanla ve büyük bir sevinçle çalışmalıdırlar. Aksi takdirde Allah'ın ayetleri ile bildirdiği bu kesin gerçeğe iman etmemiş olurlar.

Hiç unutmamak gerekir ki, Hz. İsa'nın gelişi dünyanın sadece belli bölgelerini etkileyecek bir olay değildir. Onun gelişi tüm dünyayı etkileyecek güçte, mucizevi ve metafizik bir olaydır. Bu kutlu peygamberin gelişiyle dünya çapında sosyal ve siyasi alanlarda köklü değişikler olacak, tüm dünya Hz. İsa'nın etrafında toplanıp birleşecektir. İşte bu nedenle tüm Hıristiyanların ve Müslümanların bir an önce harekete geçmeleri ve birlik içinde Hz. İsa'yı en güzel şekilde karşılamak için ellerindeki tüm imkanları seferber etmeleri gerekmektedir. Tek bir Allah'a iman eden, O'nun beğenisini kazanmaya çalışan, O'na tam bir teslimiyetle teslim olmuş, O'na yürekten bağlı, O'nu yücelten, temelde aynı değerleri savunan Hıristiyan ve Müslümanların ortak hareket etmeleri en doğrusudur. Hem Hıristiyanların hem de Müslümanların birbirlerine hoşgörüyle, sevgiyle, anlayışla, barışla yaklaşmaları gerektiği açıktır. Asırlardır süren çekişmelere, önyargılara, yanlış anlamalara artık bir son verilmelidir. Çünkü kaybedilecek zaman yoktur.

Bu internet sitesinde Kuran ayetlerinde yer alan çok önemli haberlerle, Peygamber Efendimiz (sav)'in mübarek hadisleriyle, Bediüzzaman Said Nursi'nin hikmetli yorumlarıyla ve İncil ve Tevrat'ta yer alan açık izahlarla Hz. İsa'nın yeryüzüne ikinci kez geleceği müjdesini tüm insanlarla paylaştık ve insanlara gereken hazırlıkları yapmaları için çok önemli bir çağrıda bulunduk. Amacımız ise, Hz. İsa yeryüzüne ikinci kez geldiğinde insanların "bilseydik, hazırlık yapardık" diyememeleri ve öne sürebilecekleri hiçbir bahanelerinin kalmamasıdır. Görüldüğü gibi alametler tüm açıklığıyla ortaya çıkmıştır, asırlardır bazı çevrelerin ortaya attıkları tüm şüphe bulutları ortadan kalkmıştır. Hz. İsa'nın gelişi çok yakındır. Rabbimiz bizleri Nur Suresi'nde şu şekilde müjdelemiştir:

Allah, içinizden iman edenlere ve salih amellerde bulunanlara va'detmiştir: Hiç şüphesiz onlardan öncekileri nasıl 'güç ve iktidar sahibi' kıldıysa, onları da yeryüzünde 'güç ve iktidar sahibi' kılacak, kendileri için seçip beğendiği dinlerini kendilerine yerleşik kılıp sağlamlaştıracak ve onları korkularından sonra güvenliğe çevirecektir. Onlar, yalnızca Bana ibadet ederler ve Bana hiçbir şeyi ortak koşmazlar. Kim bundan sonra inkar ederse, işte onlar fasıktır. (Nur Suresi, 55)

BÖLÜMLER

Hz. İsa Hakkındaki Hadisler Tevatür Derecesindedir	İslam Alimleri Hz. İsa'nın Gelişini, Akide (İnanılan ve İtikad Edilen Esas) Konusu Olarak Değerlendirmektedirler	Peygamberimiz (sav) İnsanları Hz.İsa'nın Gelişiyle Müjdelemiştir
Altınçağ Müjdesi: Çok büyük bolluk olacaktır	Yeryüzü barışla dolacak, kargaşa ve sıkıntılar kalkacaktır	Hz. İsa yeni bir din getirmeyecektir

Hz. İsa'nın hilyesi

Hz. İsa, Peygamberimiz (sav)'in kabri yanına defnedilecektir

Hz. İsa Hakkındaki Hadisler Tevatür Derecesindedir

Hz. İsa'nın gelişi konusunda nakledilen hadisler tevatür derecesindedir. Birçok araştırmacı da alimlerimizin görüşlerinin bu yönde olduğunu aktarmaktadır. Tevatürün tanımı Büyük Lugat'ta şöyle yapılmaktadır:

Tevatür: Kuvvetli haber, içinde yalan ihtimali olmayan ve bir cemaate dayanan kuvvetli haber.1

İslam alimi Seyyid Şerif Cürcani, tevatür hadis kavramını şöyle açıklamaktadır:

Haber-i mütevatir, ravileri çoklukta o dereceye ulaşan bir haberdir ki, adete göre, o kadar çok rivayetçinin yalan üzerine birleşmeleri imkansız olur. Bu durumda rivayet edilen haber hakkında lafız ve mana tutuyorsa buna, "mütevatir-i lafzi" denir. Eğer hepsinin arasında müşterek manada ittifak olmakla beraber lafızlar (sözler) arasında ihtilaf bulunuyorsa buna, "mütevatir-i manevi" denir.2

Hz. İsa'nın gelişinin tevatür derecesinde hadislerle bildirildiğine dair özel olarak bir eser kaleme alan büyük hadis alimi Şeyh Muhammed Enver el Keşmiri Et Tasrih bi-ma tevatera fi nuzuli'l Mesih isimli çalışmasında 75 tane hadise ve 25 tane sahabeye ve sahabeleri görenlere ait esere yer vermiştir.

Hz. İsa'nın tekrar geleceğini nakleden alimlerin başında mezhep imamımız İmam-ı Azam Ebu Hanife gelmektedir. Ebu Hanife, Fıkh-ı Ekber adlı eserinin son bölümünde şunları bildirmektedir:

Deccal'in, Ye'cüc ve Me'cücün çıkması, Güneş'in batıdan doğması, İsa (as)'ın gökten inmesi ve diğer kıyamet alametleri, sahih haberlerde varid olduğu vech ile, haktır, olacaktır. 3

Hz. İsa'nın yeryüzüne tekrar gelişi konusu kıyametin on büyük alametinden biridir ve birçok İslam alimi eserlerinde bu konuyu detaylı olarak ele almışlardır. Bu konudaki izahlar topluca değerlendirildiğinde Hz. İsa'nın ikinci gelişi hakkında İslam alimleri arasında bir söz birliği olduğu açıkça görülür. Örneğin Es Seffarini, Levami adlı eserinde, İslam alimlerinin bu konuda ittifak halinde olduklarını şöyle ifade eder:

Bütün ümmet, Meryem oğlu İsa'nın ineceği hususunda ittifak etmiştir. Şeriat ehlinden hiç kimse bu hususta muhalif olmamıştır.4

Büyük İslam alimi Seyyid Alusi de, Ruhu'l Meani tefsirinde, -diğer İslam alimlerinin görüşlerinden örnekler vererek- Hz. İsa'nın inişi konusunda cemaatin söz birliği yaptığını, bu konuda haberlerin manevi tevatür derecesine ulaşacak kadar meşhur olduğunu, Hz. İsa'nın gelişine imanın vacip olduğunu açıklamıştır.5

İmam Kevseri de Hz. İsa'nın inişi ile ilgili görüşlerini şu şekilde bildirmiştir:

Hz. İsa'nın inişiyle ilgili hadis-i şerfilerdeki tevatür, "tevatür-i manevidir." Sahih (sağlam) ve hasen (güzel) hadis-i şerifin her biri, farklı manalara delalet etmekle birlikte hepsi de Hz. İsa'nın ineceği hususunda söz birliği içindedirler ki, bu, hadis ilminin kokusunu koklayan bir kimse için inkarı mümkün olmayan bir gerçektir... Mehdi ile Deccal'in çıkacağı ile Hz. İsa'nın ineceği hususundaki hadis-i şeriflerin tevatür derecelerine ulaşmış olmaları, hadis ilmi ehlince asla şüphe edilecek bir husus değildir. İlm-i kelam ehlinden (inanç ilmiyle uğraşanlardan) bazısının kıyamet alametleriyle ilgili hadislere inanmanın vacip olduğunu kabul etmeleriyle beraber, bu hadislerden bir kısmının mütevatir olup olmadığı hususundaki şüpheleri ise, hadis ilmiyle ilgili bilgilerinin azlığından kaynaklanmaktadır.6

Alim İbn-i Kesir ise, konuyla ilgili ayetlerin tefsirini yaptıktan ve ilgili hadisleri açıkladıktan sonra düşüncesini şöyle ifade etmektedir:

İşte bunlar Resulullah (sav)'den mütevatir olarak rivayet edilmiştir ve bu hadis-i şeriflerde, Hz. İsa'nın nasıl ve nereye ineceği hususu açıklanmıştır... Hz. İsa'nın cesed-i şerifiyle dünyaya ineceği hakkında zikredilen sahih ve mütevatir hadis-i şerifler, tevile (başka şekilde yorumlanmaya) elverişli değildir. Dolayısıyla, zerre kadar imanı ve insafı olan herkesin, Hz. İsa'nın yeryüzüne ineceğine inanması gerekmektedir ki, bunu ancak şeriata zıt, Allah'ın Kitabına, Resulü'nün sünnetine ve ehl-i sünnetin ittifakına muhalif olan kimseler inkar edebilir.7

Hadislerin tevatür olduğu konusunda yapılan bir diğer açıklama da şöyledir:

Şevkani de İsa (as)'ın ineceğine dair hadislerin sayısının 29'a ulaştığını söyleyerek, bunları bir bir nakletmiş ve sonunda: "Bizim naklettiğimiz hadisler görüldüğü gibi tevatür haddine ulaştı. Bu beyanımızla şu sonuca varılıyor ki, beklenen Mehdi hakkındaki hadisler, Deccal hakkında hadisler ve İsa (as)'ın inmesine dair hadisler mütevatirdir" demiştir.8

Tirmizi, Ebu Davud, Bezzaz, İbni Mace, Hakim, Tabarani ve Ebu Ya'la Musuli bu konu hakkında çeşitli sahabelerden rivayetler nakletmişler; Ali, İbni Abbas, İbni Ömer, Talha, İbni Mes'ut Ebu Hureyre, Enes, Ebu Sa'id Hudri, Ümmi Habibe, Ümmi Seleme, Sevban, Kurre bin İyas, Ali Hilali ve Abdullah bin Haris bin Cüz'e birtakım senetlerle isnad etmişlerdir.9 Bunların yanı sıra İbn-i Hacer-i Haysemi Es-Sevaik-ul Muhrika kitabında, Şeblenci Nur-ul Ebsar kitabında, İbn-i Sabbağ El-Fusul-ul Muhimme, Muhammed Es-Sabban İs'af-ür Rağibin, Genci-i Şafiî El-Beyan kitabında, Şeyh Mansur Ali Ğayet-ul Me'mul kitabında, Suveydi Sebaik-uz Zeheb adlı kitapta Hz. İsa'nın gelişiyle ilgili hadislerin mütevatir olduğunu yazmışlardır.10

Bu hadisleri ehl-i sünnet muhaddis ve alimleri kendi kitaplarında yazmışlardır. Örneğin: Ebu Davud, Ahmed Tirmizi, İbn-i Mace, Hakim, Nesai, Taberani, Ravyani, Ebu Nuaym-i İsfahanî, Deylemi, Beyhaki, Sa'lebi, Hameveyni, Menavi, İbn-i Meğazili, İbn-i Cevzi, Muhammed-us Sabban, Maverdi, Genci-i Şafii, Sem'âni, Harezmi, Şa'rani, Darakutni, İbn-i Sebbağ-i Maliki, Şeblenci, Muhibbuddin Taberi, İbn-i Hacer-i Haysemi, Şeyh Mansur Ali Nasıf, Muhammed b. Talha, Celaleddin Suyuti, Şeyh Süleyman-i Hanefi, Kurtubi, Bağavi ve diğer alimler bu konuya eserlerinde yer vermişlerdir.

Şeyh Abdülfettah Ebu Gudde de, Hz. İsa'nın yeryüzüne inip Deccal'i öldüreceğine dair rivayetlerin tevatür derecesini bulduğunu belirtir.11 Hadis alimi Kettani'nin de Nazmü'l-Mütenasır isimli eserinde12 "Hz. İsa'nın inişinin kitap, sünnet ve icma-ı ümmet ile sabit olduğunu, bu husustaki hadislerin, ayrıca Deccal ve Mehdi hakkındaki hadislerin de mütevatir olduğunu" savunduğu görülür. Tefsir alimi İbn-ü Atiyye el Gırnadi el Endülüsi'nin El Bahru'l Muhit adlı tefsirinde, "Hz. İsa'nın diri olduğu, ahir zamanda ineceği hususunda ümmetin ortak görüşünün bulunduğu ve bu konudaki hadislerin mütevatir olduğu" ifade edilir.

Konu hakkında eserleri bulunan yazarların nakillerinden de anlaşılmaktadır ki hadis kaynakları çok zengindir. Dahası, Hz. İsa'nın gelişinin ahir zamanda gerçekleşecek olan kıyamet alametlerinden olduğunu bildiren hadisler de Buhari, Müslim gibi ana hadis kaynaklarında yer almaktadır. Bu hadislerden bazıları şöyledir:

Sizler on alameti görmedikçe hiçbir zaman Kıyamet kopmaz... Biri de İsa (as)'ın inmesi... (Müslim, Kitabü-l Fiten: 39)

Vallahi Meryem oğlu (Hz. İsa Aleyhisselam), Feccu'r-Ravha nam mevkide, hacc yapmak veya umre yapmak yahut da her ikisini de yapmak için icabet edecektir. (Müslim, Hacc: 216, 1252)

Kıyamet on alamet görülmedikçe kopmaz: Duman, Deccal, Dabbetu'l arz, Güneş'in batıdan doğması, İsa'nın yeryüzüne inmesi... (Rudani, Büyük Hadis Külliyatı, 5. cilt, s. 362)

Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Meryem oğlu İsa'nın adalet sahibi olarak inmesi yakındır... [Buhari, Kitabü'l-Büyu': 102, Mezalim: 31, Enbiya 49; Müslim, İman: 242 (155); Ebu Davud, Melahim: 14 (4324); Tirmizi, Fiten: 54 (2234)]

İsa inecek; emirleri: 'Haydi gel, bize namaz kıldır!' diyecek. Buna karşılık: 'Kiminiz kiminizin emiridir. Bu, Allah'ın bu ümmete bir lütfu keremidir' diyecek. (Rudani, Büyük Hadis Külliyatı, 5. cilt, s. 380)

Vallahi muhakkak ve muhakkak Meryem oğlu İsa inecek, hem adil bir hakem, adaletli bir hükümdar olarak inecek... (Sahih-i Müslim bi Şerhin-Nevevi, cilt 2, s.192; Kenzul Ummal, Kitabul-İman, Bab-ı Nüzul-i İsa İbn-i Meryem, 14/332)

İmamınız kendinizden olduğu halde, Meryem oğlu sizin içinize indiği zaman sizler nasıl olursunuz?" (Buhari, Enbiya 50, 3265, 3/1272; Müslim, İman: 71,155,1/136; Beyhaki, Esma ve Sıfat: 3265, 2/166)

------------------------------------------------------------

1. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügat, Türdav, İstanbul, 2000, s.997

2. Muhtasar-ı Seyyid-i Şerif, s. 46; Nüzul-i Mesih Risalesi, Ahmed Mahmud Ünlü, Ekmel Yayıncılık, İstanbul, 1998, s 167.

3. Fıkh-ı Ekber, Ebu Hanife, Nu'man b. Sabit (150/767), Çeviren: H. Basri Çantay, Ankara, 1982

4. Levamiu'l Envaril Behiyye, es-Seffarini, 2/94-95; Nüzul-i Mesih Risalesi, Ahmet Mahmut Ünlü, Ekmel Yayıncılık, İstanbul, 1998, s.169

5. Ruhu'l Meani, Seyyid Alusi, 7/60; Nüzul-i Mesih Risalesi, Ahmet Mahmut Ünlü, Ekmel Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 168

6. İmam-ı Kevseri, Nazratün Abira, s.44-49; Nüzul-i Mesih Risalesi, Ahmet Mahmut Ünlü, Ekmel Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 167-168

7. İbn-i Kesir, 1/578-582; Avnü'l Mabud, 11/457-464 Nüzul-i Mesih Risalesi, Ahmed Mahmud Ünlü, Ekmel Yayıncılık, İstanbul, 1998 , s 166.

8. Sünen-i İbn-i Mace, 10/338

9. Mukaddime, İbni Haldun, MEB Şark Islam Klasikleri, 2. cilt, s. 137-139

10. http://www.ahl-ul-bayt.org/Turkish/Books/04_adlet/002.htm

11. Said Havva, A.g.e., 9: 445

12. Nazmü'l-mütenasir fi'l-hadisi'l-mütevatir, el-Kettani Ebu'l-Fayd Muhammed b. Ca'fer el-Hasani, Halep, s.147; İslam İnancı Açısından Nüzul-i İsa Meselesi, Dr. Zeki Sarıtoprak, Çağlayan Yayınları, İzmir, 1997, s.108

İslam Alimleri Hz. İsa'nın Gelişini,

Akide (İnanılan ve İtikad Edilen Esas) Konusu Olarak Değerlendirmektedirler

Ehl-i sünnetin inanç konularını açıklayan hemen tüm eserlerde, Hz. İsa'nın kıyametten önce yeryüzüne geleceği, Deccal ile mücadele edip onu öldüreceği, gerçek din ahlakını dünyaya hakim kılacağı yer almaktadır. İslam alimleri, Kuran-ı Kerim'de yer alan delilleri ve hadislerde bildirilen haberleri birarada değerlendirerek, Hz. İsa'nın dönüşüne inanmayı önemli bir inanç esası olarak kabul etmişlerdir. Ve konuyu şu şekilde açıklamaktadırlar:

1. Nisa Suresi'nin 157. ayetinde Allah,"... Oysa onu öldürmediler ve onu asmadılar. Ama onlara (onun) benzeri gösterildi..." diye bildirmiştir. Bu ayetle birlikte Kuran'ın diğer pek çok ayetinde Hz. İsa'nın Allah Katında diri olduğu bildirilmekte ve yeryüzüne ikinci kez geleceğine işaret edilmektedir. İslam alimleri bu konuda ittifakla, bunun aksini savunmanın hiçbir şekilde mümkün olmadığını söylemektedirler. Örneğin İbn Hazm bu ayeti tefsir ederken; "Hz. İsa'nın öldürüldüğünü söyleyen bir kimsenin mürted (İslam dininden dönen) veya kafir olacağını" vurgulamıştır.1

2. Hz. İsa'nın gelişi ile ilgili hadislerin, tevatür derecesinde ve bu konuda hiçbir şüpheye yer vermeyecek şekilde açık olmaları Müslümanlar için çok önemli bir delildir. Üstelik bu konudaki hadislere karşı öne sürülebilecek -yani Hz. İsa'nın yeniden gelmeyeceğini bildiren- tek bir farklı hadis dahi yoktur.

3. Cabir İbn-i Abdullah'dan rivayet edilen "Mehdi'nin çıkışını inkar eden, muhakkak Muhammed (sav)'e indirilene küfretmiştir. Meryem'in oğlu İsa'nın inişini inkar eden de muhakkak kafir olmuştur. Deccal'in çıkacağını kabul etmeyen de muhakkak kafirdir." hadisi de İslam alimleri tarafından kullanılan bir diğer delildir. Bu hadis, Şeyh Hace Muhammed Parisa'nın Faslul Hitap, Şeyh Ebu Bekir el Kelabazi'nin Meanil Ahbar, İmam Süheyli'nin er-Ravuzul Ünüf, İmam Suyuti'nin el-Arful Verdi fi Ahbaril Mehdi gibi ünlü İslami kaynaklarda yer almaktadır. Ayrıca Şeyh Ebu Bekir, bu hadisin senetini de açıklamıştır: "Bize Muhammed İbni Hasen, ona Ebu Abdillah el-Huseyn İbni Muhammed, ona İsmail İbni Üveys, ona Malik İbni Ebes, ona Muhammed İbni Münkedir, ona da Cabir İbni Abdillah Hazretleri böylece bildirmişlerdir."2

4. Hz. İsa'nın gelişiyle ilgili hadisleri nakleden ravilerin çokluğu ve güvenilirlikleri de İslam alimlerinin dikkat çektikleri bir diğer husustur. Bu ravilerden bazıları şunlardır: Ebu'l Eşas es-Sanani, Ebu Rafi, Ebul Aliye, Ebu Ümametle Bahili, Ebud Derda, Ebu Hureyre, Ebu Malik el-Hudri, Cabir İbn Abdillah, Huzeyfe İbni Edis, Sefine, Katade, Osman İbnül As, Nafi İbni Keysani, Velid İbni Müslim, Ammar İbni Yasir, Abdullah İbni Abbas...

Tüm bu bilgiler sonucunda İslam alimleri Hz. İsa'nın inişine ve gerçek din ahlakını dünyaya hakim kılacağına imanı, önemli inanç esaslarından biri olarak değerlendirmişlerdir.

------------------------------------------------------

1. İlmü'l-Kelam, İbn Hazm, s.56-57; İslam İnancı Açısından Nüzul-i İsa Meselesi, Dr. Zeki Sarıtoprak, Çağlayan Yayınları, İzmir, 1997, s.53

2. Suyuti, el-Havi, el-Arful Verdi fi Ahbaril Mehdi risalesi, 2/161; Nüzul-i Mesih Risalesi, Ahmed Mahmud Ünlü, Ekmel Yayıncılık, İstanbul, 1998, s,120

Peygamberimiz (sav) insanları

Hz. İsa'nın gelişiyle müjdelemiştir

Benliğime hakim olan zata yemin ederim ki, Meryem'in oğlunun adaletli bir hakem olarak size inmesi pek yakındır. O, Haç'ı kıracak (haça tapınmayı kaldıracak), domuzu öldürecek (domuz eti yemenin haram olduğunu bildirecek), cizyeyi kaldıracak; mal çoğalacak ki, kimse onu kabul etmeyecektir. (Sünen-i Tirmizi, 4/93)

Onunla (İsa ile) benim aramda hiçbir peygamber yoktur. O şüphesiz inecektir. Onu gördüğünüz zaman tanıyın! O, orta boylu, beyaza çalar kırmızı renktedir. Sarıya boyalı iki elbise içinde olacak. Yağmur yağmasa da saçından su damlayacaktır. İnsanlarla İslam için mücadele edecektir. Deccal'i etkisiz hale getirecek, sonra yeryüzünde tam kırk sene kalacak. Sonra ölecek ve namazını Müslümanlar kılacaklardır. (Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Tırmizi, Büyük Hadis Külliyatı, Rudani, 5. cilt, s. 380)

Hayatım elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Meryem oğlu (İsa aleyhisselam)'ın adil bir hakim olarak sizin içinize inmesi muhakkak yakındır. O, salibi (haçı) kıracak (haça tapınmayı kaldıracak), domuzu öldürecek (domuz eti yemenin haram olduğunu bildirecek), cizyeyi kaldıracaktır, mal o kadar çoğalıp taşacak ki, hiç kimse mal kabul etmez olacaktır. (Sahih-i Müslim, 6/532)

İsa bin Meryem adil bir hakim ve adaletli bir imam olarak inmedikçe kıyamet kopmayacaktır. O, haçı kıracak (haça tapınmayı kaldıracak), domuzu öldürecek (domuz eti yemenin haram olduğunu bildirecek), cizyeyi kaldıracaktır. Mal da o kadar çoğalacaktır ki hiçbir kimse mal kabul etmeyecektir. (Sünen-i İbni Mace, 10/340)

İsa bin Meryem (a.s.) benim ümmetim içinde;

1- Adaletli bir hakim ve adil bir imam olacak,

2- Haçı kırıp ezecek (haça tapınmayı kaldıracak) ve domuzu öldürecektir (domuz eti yemenin haram olduğunu bildirecek).

3- (Zimmilerden) Cizyeyi kaldıracak,

4- Kap su ile dolduğu gibi yeryüzü barışla dolacaktır.

5- Din birliği de olacak, artık Allah'tan başkasına tapılmayacaktır. (Sünen-i İbni Mace, 10/334)

Yeryüzü sanki ayağının altına serilecek... Gözü uzakları da görecek... Kafirlerin kalelerini ve köylerini görecek... (Kıyamet Alametleri, s. 244)

Deccal, Hz. İsa'yı görünce su içinde tuzun erimesi gibi erir ve koşarak kaçıp gider. Hazreti İsa (Deccal'in arkasından):

-Benim sana indireceğim bir darbe var, sen bu darbeden hiç kurtulamazsın, der ona (Filistin'deki Bab-ü Lüdd denilen mevkide yani) Bab-ü Lüdd'ün şark tarafındaki bab-ü Remle yanında yetişerek Deccal'i etkisiz hale getirir. (Ölüm-Kıyamet-Ahiret, s. 496)

Hz. İsa yeni bir din getirmeyecektir

Kırk (40) yıl Allah'ın kitabı ve benim sünnetimle hükmeder, vefat eder. (Kitab-ul Burhan Fi Alamet-il Mehdiyy-il Ahir Zaman, s. 92)

Hz. İsa Ümmeti Muhammed'e peygamber olarak değil; Şeriat-ı Muhammediyyeyi tatbik etmek için gelecektir, demektedir. (El-Kavlu'l Muhtasar Fi Alamatil Mehdiyy-il Muntazar, s. 68)

Hz. İsa (as) inecek ve Resulullah Efendimiz (sav)'in şeriatına tabi olacaktır. (Mektubat-ı Rabbani, 2/1309)

Hazreti Muhammed (sav)'in şeriatı üzerine hüküm verecek, kendisi Peygamber olduğu halde Peygambere tabi olacak ve Muhammed (sav)'in ümmetinden olacak. Peygamberin ümmeti ve sahabisi olacak... Öyleyse o, sahabelerin en efdali olacak... (Kıyamet Alametleri, s. 243)

Onunla (İsa ile) benim aramda hiçbir peygamber yoktur. O şüphesiz inecektir. Onu gördüğünüz zaman tanıyın! O, orta boylu, beyaza çalar kırmızı renktedir. Sarıya boyalı iki elbise içinde olacak. Yağmur yağmasa da saçından su damlayacaktır. İnsanlarla İslam için mücadele edecektir. Mesihu'd-Deccal'i etkisiz hale getirecek, sonra yeryüzünde tam kırk sene kalacak. Sonra ölecek ve namazını Müslümanlar kılacaklardır. (Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Tırmizi, Büyük Hadis Külliyatı, Rudani, 5.cilt, s.380)

Yeryüzü barışla dolacak, kargaşa ve sıkıntılar kalkacaktır

Kap su ile dolduğu gibi yeryüzü barışla dolacaktır. Hiçbir kimse arasında bir düşmanlık kalmayacaktır. Ve bütün düşmanlıklar, boğuşmalar, hasetleşmeler muhakkak kaybolup gidecektir. (Sahih-i Müslim, 1/136)

Savaş (erbabı) da ağırlıklarını (silah ve malzemelerini) bıracak. (Sünen-i İbn-i Mace, 10/334)

Harp (erbabı) ağırlıklarını (yani silah ve saireyi) bırakır. (Ölüm-Kıyamet-Ahiret ve Ahirzaman Alametleri, s. 496)

Düşmanlık, küsüşme ve kıskançlık ortadan kalkacaktır. (Ebu Hureyre r.a, Büyük Hadis Külliyatı, Rudani, 5. cilt, s. 379)

İslam'dan başka (hiçbir dini) kabul etmeyecek... Din muttehid olacak... Allah'tan başka hiçbir kimseye ve hiçbir şeye ibadet edilmeyecek... Zekat kabul edecek kimse bulunmayacağından zekat ve sadakayı terk edecek... Zamanında hazineler ve defineler meydana çıkacak. Kıyamet yaklaştığını bildiği için, fazla mal kazanmaya rağbet etmeyecek... İnsanlar arasında sebepleri ortadan kalktığı için kin ve husumete yer vermeyecek...

Zehirli haşarat ve hayvanlardan zehri bertaraf edecek, çocuklar yılan ve akreplerle oynaşacak... Onların çocuklara bir zararı dokunmayacak. Kurt koyunla otlayacak da koyuna bir zararı dokunmayacak... Yeryüzü sulh ve selametle dolacak, mücadele ve dövüşmek, harb ve saldırılar ortadan kalkacak... yeryüzü nebatatını aynı Adem (as) zamanında olduğu gibi bitirecek. Bir salkım üzümle bir güruh insan doyacak. Atlar serbest bırakılacak, öküzlere lüzum görülmeyecek... Çünkü yeryüzü kendi kendine ekilecek... (Kıyamet Alametleri, s. 242-243)

İsa (as) ümmetim içinde, adil bir hakem, tam adaletli bir imam -hükümdar- olarak bulunur. (Hıristiyanların) haçını kırar (haça tapınmayı kaldıracak), domuzu öldürür (domuz eti yemenin haram olduğunu bildirecek), cizye vergisini kaldırır, sadakayı terk eder de ne koyuna ne de deveye karşı itibar edilmez. Bütün düşmanlıklar, buğuzlaşmalar zail olur kalkar... Yeryüzü gümüş tabak gibi olur ve Hazreti Adem zamanındaki gibi (bol) bitkilerini bitirir... (Ölüm-Kıyamet-Ahiret, s. 496)

Sonra İsa, ümmetimin içinde adaletle hükmedecek; haçı kıracak (haça tapınmayı kaldıracak), domuzu öldürecek (domuz eti yemenin haram olduğunu bildirecek), cizyeyi kaldıracak, zekatı bırakacak. Ne koyuna ve ne de deveye zekat memuru gönderilmeyecek. İnsanlar arasındaki düşmanlıklar ve kin kalkacak. Akrep ve yılanların zehirleri olmayacak, hatta bir çocuk eliyle yılanla oynayacak da yılan onu sokmayacak. Kız çocuğu arslanı kaçırmaya zorlayacak da arslan ona ilişmeyecek. Kurt, koyunlar arasında sanki bir çoban köpeği imiş gibi bekleyip duracak. Kabın su ile dolduğu gibi yeryüzü din birliği ile dolacak. Allah'tan başka kimseye tapılmayacak. Harp, kavga namına hiçbir şey kalmayacak. Kureyş kabilesinden hükümdarlığı alınacak. Yeryüzü gümüş sofrası gibi olacak. Bitkisini Adem'in zamanındaki gibi bitirecek. Bir salkım üzümle bir nefer doyacak. Bir grup insan tek narla doyacak. Bir öküzün fiyatı şu kadar olacak, birkaç dirhemle bir at satın alınacak." Denildi ki: "Ey Allah'ın Resulü! Neden at o kadar ucuz olacak?" "Harp olmayacağı için ona pek lüzum kalmayacak." "Neden öküz o kadar pahalı olacak? " "Yeryüzünün tamamı ekileceği için o, çok gerekli olacak. (Ibn Mace benzerini Ebu Ümame'den nakletti, Büyük Hadis Külliyatı, Rudani, 5. cilt, s. 370-371-372)

Sonra kırk sene ömür sürecek. Onun zamanında kimse ölmeyecek. Kişi, koyun ve hayvanlarına (haydi gidin, otlayın) diyecek; onlar gidecekler, ekinin ortasından geçtikleri halde bir başak bile ağızlarına almayacaklar. Yılan ve akrepler kimseye eza etmeyecekler. Yırtıcı hayvanlar kapılarının önünde duracak da kimseye zararları dokunmayacak. (İmam Suyuti, Kıyamet Alametleri, Ölüm ve Diriliş, s. 184) İsa zamanında Deccal helak olacak. Yeryüzüne güven gelecek. Öyle ki arslanlar develerle, kaplanlar sığırlarla, kurtlar koyunlarla birlikte yayılacak. Çocuklar yılanlarla oynayacak ve yılanlar çocuklara zarar vermeyecek. (Risaletül Meşreb elverdi fi mezhebil Mehdi)

Hz. İsa, Peygamberimiz (sav)'in kabri yanına defnedilecektir

"İsa (as) yeryüzüne inecek, evlenecek çoluk çocuk sahibi olup, kırk beş sene yaşayacak, sonra ölecek, benimle aynı kabire gömülecek, sonra ben ve İsa aynı kabirden Ebu Bekir ile Ömer arasından kalkacağız!" (Kıyamet Alametleri, s. 246-247)

Hz. İsa, yeryüzünde iken evlenecek ve bir çocuğu olacaktır. Ölünce, Müslümanlar onun namazını kıldıktan sonra Ravza-i Mutahhare'ye defnedeceklerdir. (El-Kavlu'l Muhtasar Fi Alamatil Mehdiyy-il Muntazar, s. 65)

Muhakkak ki, Meryem oğlu İsa yeryüzüne indiği zaman evlenecek, çocuğu olacak, yeryüzünde 45 yıl kalacaktır. (Miskatü-l Meşabih, 3/47)

Hazreti İsa yeryüzünde kırk sene yaşadıktan sonra vefat edecektir. Müslümanlar onun cenaze namazını kılarak defnedecekler. (Ölüm-Kıyamet-Ahiret ve Ahirzaman Alametleri, s. 498-499)

İbn-i Cevzi'nin Abdullah bin Ömer (r.a.)'dan merfu'an naklettiği bir rivayette şöyle buyurulmaktadır: "İsa (as) yeryüzüne inecek, evlenecek, çoluk çocuk sahibi olup kırk beş sene yaşayacak sonra ölecek, benimle aynı kabire gömülecek, sonra ben ve İsa aynı kabirden Ebu Bekr ile Ömer arasından kalkacağız." (İmam Suyuti, Kıyamet Alametleri, Ölüm ve Diriliş, s. 1699, s. 185)

Hz. İsa'nın hilyesi

1.Uzuna yakın orta boylu

2.Rengi kırmızı ile beyaza yakın

3.Üzerinde boyanmış iki elbise vardır.

4.O derece temiz ki kendisine ıslak dokunmadığı halde başı su damlatır gibidir. (Ölüm-Kıyamet-Ahiret ve Ahirzaman Alametleri, s.499)

O kızıl, kıvırcık saçlı ve geniş göğüslüdür. O, salibi (haçı) kıracak, cizye usulünü kaldıracak, İslam'dan başka hiçbir dini kabul etmeyecek... Allah'tan başka hiçbir kimseye ve hiçbir şeye ibadet edilmeyecek. Hazret-i Muhammed'in sallallahu aleyhi ve sellem'in şeriatı üzere hüküm verecek, kendisi Peygamber olduğu halde Peygamber'e tabi olacak ve Muhammed (as)'ın ümmetinden olacak, Peygamber'in ümmeti ve sahabisi olacak. Çünkü o, onu mi'rac gecesi görmüştür. Öyleyse sahabilerin en faziletlisi olacak. (İmam Suyuti, Kıyamet Alametleri, Ölüm ve Diriliş, s. 182)

Geceleyin yürütüldüğüm zaman Musa (as)'ın kavuştum. (Peygamber onu tavsif ederek:) Bir de gördüm ki, O Şenüe kabilesi erkeklerinden biri gibi kara yağız, uzun boylu, balık etli, düz saçlı bir zattır. İsa'ya da kavuştum (Peygamber onu da tavsif ederek: İsa, orta yapılı, sanki hamamdan çıkmış gibi al çehreliydi. (Sahih-i Müslim, 2/1053)

Ben bu gece kendimi rüyamda Kabe'de buldum. Ansızın esmer bir kişi gördüm. Sanki o esmer insanlardan en güzeli, başının saçı iki omuzu arasında sarkıyordu, (yeni) taranmış ve arınmıştı da başının saçı su damlatıyordu. İki elini iki kişinin iki omuzuna koyarak Beyt'i tavaf ediyordu. (Orada bulunanlara) bu kimdir? diye sordum. Onlar : bu Meryem'in oğlu Mesih (İsa)'dır dediler. (Sahih-i Buhari, 9/177)

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Hz. İsa, kıyamet kopmadan önce tekrar yeryüzüne inecek mi ?

Yazar: Şaban Döğen 2007-07-04

Bir mu’cize eseri, babasız olarak Hz. Meryem’den yaratılan Hz. İsâ, dört büyük peygamberden biridir. Otuz yaşına geldiğinde kendisine peygamberlik verilmiş, üç sene sonra da Yahudîlerin sûikastlarına maruz bırakılmadan Allah tarafından gökyüzüne çıkarılmıştır. Mesih ünvanıyla da anılır. Meshederek hastalıkları iyileştirdiği, Hz. Zekeriya kendisini meshettiği, yeryüzünü meshedeceği, yani katedeceği gibi hususlar yüzünden bu ünvanın verildiği belirtilir. Rivayetlere göre Hz. İsa, âhirzamanda tekrar yeryüzüne inecek ve ümmet-i Muhammed’den olacaktır.

Hz. İsa’nın çarmıha gerilme iddiâsı

Günümüz İncillerine baktığımızda bu konuda tutarlı, üzerinde ittifak edilmiş bir görüş bulmak mümkün değildir. İncil'e göre, Hz. İsa meşrû ve haklı mücadelesinde bir kısım engellerle karşılaşmış, halkı kışkırtmakla suçlanmış ve Yahudîlerin ısrarlı "Haça germe" teklifleri karşısında Roma İmparatorluğunun Yehudiye bölgesinin 6. valisi Platus (Filatos) tarafından haça gerilmiştir. Luka İncili'nde, Platus'un, Yahudîlerin isteklerine boyun eğdiği(1) ve Hz. İsa’yı, Yahudîlerin yüksek dinî mahkemesi Sanhedrin tarafından idama mahkûm ettirdiği kaydedilmiştir.

İncillere göre, Hz. İsa'nın yerinin bilinmediği, ancak 12 Havarîden birisi olan Yehuda İskaryot'un 30 gümüş gibi az bir para karşılığında onun yerini bildirdiği, Allah'ın da ceza olarak onun sûretini Hz. İsa'ya benzettiği anlatılır.(2)

Hıristiyanlarca, Hz. İsa'nın âkıbeti ise ihtilâflıdır. Onun çarmıha gerildiği ağırlıklı görüş olmakla birlikte, çarmıha gerilmediğini kabul eden Hıristiyanlar da vardır. Cerinthi ve Tatianos mezhepleri gibi. Kur'an-ı Kerimi İngilizceye çeviren George Sale, "Bazı Hıristiyanlar, Hz. İsa'nın çarmıha gerilmeme fikrinin Hz. Muhammed tarafından îcad edildiğini söylerlerse de, bu doğru değildir. Daha önceden de Basilid, Cerinthi, Carpocrati gibi mezhepler bu görüşteydi. Photius, Resûllerin Seyahatları adlı eserde şu cümlenin yazılı olduğunu okumuştu: 'İsa çarmıha gerilmedi, bir başkası onun yerine çarmıha gerildi. Onun için onu çarmıha gerenlere güldü.'"

Ekser Hıristiyanlar ise, onun Platus zamanında çarmıha gerildiği, sonra da diriltilip gökyüzüne çıkarıldığına inanırlar. Onun yerini gösteren 12 Havarîden İskaryot, sonradan hiyanetinden pişmanlık duymuş ve kendini asmıştır. Hz. İsa'nın çarmıha gerilmesi konusunda Hıristiyanlar üç gruba ayrılmışlardır. Melkâiye denilen grup, Hz. İsa’nın hem bedenen, hem de rûhen çarmıha gerildiğini, fakat bu ölümün ruhuna doğrudan değil de temasla ve hissen vâkî olduğuna inanırlar. Yakubiye denilen diğer bir grup iki cevherden meydana gelen cevher-i Mesih'in idam edildiğini, Nasurîler denilen üçüncü grup ise bedenen öldürüldüğünü, fakat ruhunun göklere yükseldiğini söylerler.(3)

Kur’ân’da Hz. İsa’nın sonu

Kısaca, İncillerin ve Hıristiyanların Hz. İsa'nın âkıbeti konusundaki görüşleri böyle. Kur'an ise, bu konuda gâyet net ve kesin açıklamada bulunmaktadır. Konuyla ilgili bazı âyetler şu meâldedir:

"Yahudîler, İsa'yı öldürmek için hile yaptılar. Allah da onları kurdukları tuzağa düşürdü ve İsa diye kendilerinden birini öldürttü. Allah, hileyi hileyle cezalandıranların en hayırlısıdır.

"O vakit Allah buyurdu ki: 'Ey İsa! Seni ecelin geldiğinde öldürecek olan Benim. Seni Ben semaya yükselteceğim, Yahudîlerin suikastından tertemiz kurtaracağım ve sana uyanları Kıyamete kadar, seni inkâr edenlere üstün kılacağım.'"(4)

Diğer bir âyette ise, meseleye daha da açıklık kazandırılmakta ve şöyle buyurulmaktadır:

"Onlar, İsa'yı inkâr etmeleri, Meryem'e pek büyük bir iftirada bulunmaları ve 'Allah'ın Resûlü Meryem oğlu Mesih İsa'yı biz öldürdük' demeleri sebebiyle de lânete uğramışlardır. Onu ne öldürdüler, ne de astılar; fakat başkası ona benzetildi de onu öldürdüler. Muhakkak ki, bu hususta ihtilâfa düşenler, İsa'yı öldürüp öldürmedikleri hakkında şüphe içindedirler. Onların bu hususta hiçbir bilgileri yoktur; kapıldıkları şey, ancak bir zan ve tahminden ibarettir.

"Hakikatte ise, Allah, onu Kendi huzuruna yükseltti. Allah'ın kudreti herkese gâliptir ve Onun her işi hikmet iledir." (5)

Âyette, açıkça Hz. İsa'nın asılmadığı, ona benzetilen başka birinin öldürüldüğü anlatılmaktadır. Âyeti tefsir eden âlimler, bu hususu şöyle yorumlamışlardır: Yahudîler, Hz. İsa'yı öldürmek maksadıyla yanına girdiklerinde onu bulamadılar. Çünkü Cenab-ı Hak, onu gökyüzüne çıkarmıştı. Telaşlanan ve halkın karışmasından korkan Yahudîler, bir kişi tutup onu Hz. İsa diye çarmıha gerdiler. Halk çarmıha gerilen adamı ismen tanısa da şahsen tanımamaktaydı.

Diğer bir görüşe göre ise, Yahudîler, Hz. İsa'nın bir evde bulunduğunu öğrenmiş, öldürmek maksadıyla eve gitmişlerdi. Başlarındaki Yehuda, Taytayus adında birini öldürmesi için içeri gönderdi. Cenab-ı Hak ise, İsa Aleyhisselâmı göğe kaldırmış, o adamı da İsa'ya benzetmiş, Yahudîler de Hz. İsa diye onu asmışlardı.

Bu rivayetlere ilave olarak, Havarîlerden birinin münafıklık edip casusluk yaptığı, Allah'ın da ceza olarak onu Hz. İsa'ya benzettirip astıkları şeklinde bir rivayeti daha bulunmaktadır.

Bu âyetler açıkça göstermektedir ki, Hz. İsa'yı öldürme teşebbüsüne geçen Yahudîler onu öldürememiş, Cenab-ı Hak onların tasallûtundan onu kurtarıp gökyüzüne çıkarmıştır.

Hz. İsa’nın yeryüzüne inişi

Ümmet-i Muhammed (a.s.m.) birçok yönleriyle övülen bir millettir. Kur’ân’da da, diğer İlâhî kitaplarda da övülmüştür.

Hz. İsâ, İncil’de, bu ümmetin övgü dolu sıfatlarını gördüğünde, onlardan eylemesi için Allah’a duâ etmiş, Allah da onun duâsını kabul etmiştir. Günü geldiğinde müceddit olarak yeryüzüne inmesi bunun içindir.(6)

Âlimler, İsâ Aleyhisselâmın yeryüzüne inişinin Kitap, Sünnet ve icma ile sabit olduğunu(7) ve bunun mütevatir hadislere dayanan bir inanç meselesi haline geldiğini, inkâr edenin küfrüne hükmedileceği kanaatine varmışlardır.(8)

Şevkânî’ye göre, İsâ Aleyhisselâmın yeryüzüne ineceğini bildiren hadislerin toplamı 29’u bulmakta ve tevatür derecesine ulaşmaktadır.(9) Sahih-i Müslim’de de aynı kayıt vardır.(10) Şöyle der:

“Beklenen Mehdî, Deccal hakkında rivayet edilen hadisler olduğu gibi Hz. İsa bin Meryem'in (a.s.) ineceği hakkındaki hadisler de tevatür derecesine ulaşmıştır.”(11)

İbni Kesir Tefsirinde, Zuhruf Sûresinin 61. âyetinde geçen İsa Aleyhisselâmın Kıyamet alâmeti oluşu hakikatini açıklarken, onun Kıyamet kopmadan önce ineceğini bildiren rivayetlerin tevatür derecesine geldiğini bildirmektedir. Şeyh Abdülfettah Ebû Gudde de, Hz. İsa’nın yeryüzüne inip Deccalı öldürüceğine dair rivayetlerin tevatür derecesini bulduğunu belirtir.(12) Allame muhaddis Kittânî’nin de Nazmü’l-Mütenâsır isimli eserinde(13) aynı görüşleri savunduğu görülür.

İbni Hacer’in Fethu'l-Barî'sinde de, Hz. Mehdînin bu ümmetten olacağı, Hz. İsa'nın (a.s.) onun arkasında namaz kılacağıyla ilgili hadislerin mütevatir oldukları kaydı da yer almaktadır.(14)

Sadeddin Taftazanî de, Şerhu'l-Makasıd’ında, Hz. İsa'nın inişiyle ilgili birçok sahih hadis bulunduğunu ve bunların mütevatirü'l-mânâ olduğunu kaydeder.(15)

Bir kısım âyet ve hadislerde, Kıyamet alâmetlerinin anlatıldığını görürüz. Bunlar hadis kitaplarında olsun, İslâm âlimlerinin eserlerinde olsun, "Kıyamet alâmetleri" başlığı altında toplanmıştır. Bu alâmetlerden biri de, Hz. İsa'nın yeryüzüne inmesidir. Yani İsa Aleyhisselâm, Kıyamet kopmadan önce yeryüzüne inecektir. Cenab-ı Hak, bir âyetinde, "İsa'nın inişi Kıyamet alâmetlerindendir"(16) buyurarak bu hakikate işaret etmiştir. Resûl-i Ekrem de (a.s.m.), birçok hadislerinde, Hz. İsa'nın ineceğini bildirmişlerdir. Bunlardan bir kısmı şöyledir:

"Sizler on alâmeti görmedikçe hiçbir zaman Kıyamet kopmaz. ... Biri de İsa Aleyhisselâmın inmesi..."(17)

"Hayatım Kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Meryem oğlu İsa'nın adaletli bir hâkim olarak içinize inmesi yakındır."(18)

Bilindiği gibi, Hz. İsa, gökyüzünderi ve üçüncü hayat tabakasında bulunmaktadır. Bizim gibi yiyip içmeye, beşerî bir kısım ihtiyaçlara gerek duymamakta, nuranî, yıldız misal, melek gibi bir hayat sürmektedir. Peygamberimizin, “Hz. İsa âhirzamanda gelecek, şeriat-ı Muhammediye ile amel edecek”(19) müjdesi gereğince yeryüzüne bir insan olarak inecektir.

Mâdem hikmet-i İlâhiye onun yeryüzüne inmesini gerekli görmektedir. Öyleyse çok önemli bir kısım vazifeler yapmalıdır. Bunların bir kısmını sıralayalım:

Hz. İsa' nın Faaliyetleri

a. Hz. Mehdî’ye tâbî olması
Hz. İsâ geldiğinde islâm şeriatıyla amel edecektir. "Eğer İsa hayatta olsa, bana uymaktan başka birşey yapmaz"(20) buyuran Allah Resûlü, Müslim'de yer alan bir hadislerinde de onun Sünnet-i Seniyyeye tâbi olacağını açıkça belirtmektedir.(21)

İmam-ı Nevevî, "Hz. İsâ, ümmet-i Muhammed’e ayrı bir peygamber olarak değil, şeriat-ı Mahmmediyeyi tatbik etmek için gelecektir"(22) der.

İmam-ı Rabbanî de (r.a.), Hz. İsa’nın yeryüzüne inip peygamberlerin sonuncusu Resûlullah Efendimizin (a.s.m.) şeriatına tâbi olacağını söyler.(23)

Kadı İyaz ise, onun halkın terk ettiği Şeriat hükümlerini ihya etmek için ineceğinin sahih hadislerle sâbit olduğunu belirtir.(24)

Bilindiği gibi Hz. Muhammed (a.s.m.) hâtemülenbiyadır, yani son peygamberdir. Böyle olunca Hz. İsa'nın yeni bir peygamber olarak değil, ancak Resûl-i Ekreme ümmet olarak gelmesi ve Şeriat-ı Muhammediyeye göre amel etmesi düşünülebilir. Âlimler derler ki:

"Hz. İsa, Şeriat-ı Muhammediyeyi tekrar ve tecdidle görevlidir. İslâmla amel edecek tek peygamber, Hz. İsa'dır. O, dinin hor ve hakir görüldüğü, itildiği bir zamanda gelip âdil bir hâkim olarak vazife yapacaktır. Yeryüzüne inmeden önce o günün şartlarında İslâmla ilgili gerekli her türlü bilgiyi öğrenmiş olarak gönderilecek ve geldiğinde bunları tatbik edecektir."(25)

Tevatür derecesinde olan Hz. İsa'nın Hz. Mehdî'nin arkasında namaz kılması(26) tarzındaki hadisler de onun İslâma tâbi olacağını göstermektedir. Bu konuda birçok rivayet vardır. Bir kısmı şöyledir:

“Hz. Mehdî imam olur, Hz. İsa da ona uyar.”(27)

Buharî ve Müslim'deki diğer bir hadis-i şerifte ise şöyle buyurulur:

"İmamınızın sizden olduğu bir anda Meryem oğlu İsa, yanınıza inip namazda ona uyduğunda ne yaparsınız?"(28)

Ahmed'in Cabir'den rivayet ettiği Müsned’de yer alan bir hadis-i şerifte, Hz. İsa'ya, “İmamete geç, ey Ruhullah” diye namaz kıldırması teklif edilince, “Sizin imamınız öne geçsin ve namaz kıldırsın” diyeceği belirtilir.(29)

Konuyla ilgili rivayetlerden birisinde de şöyle buyurulur:

“İsa bin Meryem'in (a.s.) sabah şafağının attığı bir sırada Beyt-i Makdis'e ineceği vakte kadar, bu ümmetin içinde hak için çarpışan bir cemaat muhakkak bulunacaktır. İsa bin Meryem (a.s.) Hz. Mehdî'nin yanına iner. Kendisine, ‘Geç öne ey Allah'ın peygamberi! Bize namaz kıldır!’ denilir. O da, ‘Hayır, Allahu Teâlanın bir ihsanı olarak siz birbirinizin emiri kılınmışsınızdır’ der.”(30)

İbni Mâce’de Ebû Ümame’nin rivayet ettiği bir hadis-i şerifte ise imamlık Hz. İsa’ya teklif edilince o, “Sen geç, bu görev sana verildi” der.

Konuyla ilgili diğer bir rivayet de şöyledir:

“Hz. Mehdî, mü’minlerle beraber Beytü’l-Makdis’te sabah namazı kılarken o sırada nüzûl eden İsa’yı (a.s.) öne geçirecek ve Hz. İsa, ellerini onun omuzlarına koyarak, ‘Namazın kàmeti senin için getirilmiş, bu yüzden sen kıldır’ diyecek ve nihayet Hz. Mehdî, İsa (a.s.) ve mü’minlere imam olarak namazı kıldıracaktır.”(31)

Fıkhü'l-Ekber Aliyyü'l-Karî Şerhinde ise mesele biraç daha netleştirilir:

"İsa Aleyhisselâm, Mehdî (r.a.) ile buluşacak. Bu arada namaz kılınacak. Mehdî namazı kıldırması için İsa Aleyhisselâma işaret edecek, fakat İsa Aleyhisselâm, 'Bu namaz senin için kılınıyor' diyerek mazeret belirtecek ve 'Sen bu namazı kıldırmaya benden daha lâyıksın' diyecek. İsa Aleyhisselâmın Hz. Peygamberin şeriatına uyduğu ortaya çıkması için Mehdî'ye uyacak, böylece beraber namaz kılacaklardır."(32)

Hz. İsa'nın namazda Hz. Mehdî'ye uyması şeklindeki bütün bu rivayetler, onun İslâma tâbi olacağını göstermektedir. Yani Hz. İsa yeni bir dinle gelmeyecektir. Ayrıca Hıristiyanlıkla İslâmiyetin ittifak edeceğine, hakikat-i Kur’âniyenin metbûiyetine ve hâkimiyetine işaret etmektedir.(33)

Hz. İsa’nın Şeriat-ı Muhammediye ile amel etmesinin bir sırrı da şöyle tecellî etmektedir: Âhirzamanda tabiat felsefesinden kaynaklanan küfür cereyanı ve Allah’ı inkâr fikrine karşı İsevîlik, hurafelerden arınıp İslâmiyete dönüşecek ve İsevîliğin şahs-ı mânevîsi vahy-i semavî kılıncıyla o müthiş dinsizliğin şahs-ı mânevîsini öldürecektir. Yani Hz. İsa, İsevîliğin şahs-ı mânevîsini temsil ederek, dinsizliğin şahs-ı mânevîsini temsil eden Deccalı, yani onun yaydığı Allah’ı inkâr fikrini öldürecektir.(34)

b. Hıristiyanlığı hürafelerden arındırması
Hz. İsa'nın diğer önemli bir vazifesi de, az önce kısaca temas ettiğimiz gibi Hıristiyanlığı sonradan içerisine sokulan birkısım hurafelerden, bilhassa teslisten arındırması, Tevhide dönüştürmesidir. Çünkü çağın, ilmin, insanî ve medenî duyguların bunca gelişmesi karşısında insaf ve hakperestliği esas alan insanlarca, Hıristiyanlığın eski haliyle ayakta kalması mümkün değildir. Ya sönüp gidecek, ya da asliyetine dönüşecek, hurafelerden arınacaktır.

Bir kısım inkılâplardan geçen Hıristiyanlık, önce Prutluğa, sonra mutlak dalâlete düşerken, bir kısmı ise Tevhide yaklaşmış, onunla teneffüs etmeye başlamıştır. Birinci ve İkinci Cihan Savaşlarından itibaren, bilhassa son yıllarda yeni birkısım değişikliklere uğrayan Hıristiyanlık teslisten Tevhide geçişin sancılarını yaşamaktadır. Hıristiyan bir grup tarafından çıkarılan ve sekiz milyon insana hitap eden "Plain Truth" dergisi, teslisin Hıristiyanlığa sonradan ilâve edildiğini açıkça söyleyebiliyor. Nice rûhanî, Hz. Muhammed'in (a.s.m.) peygamberliğini kabul etmekte tereddüt etmediklerini ifade edebiliyor. Vatikan gibi bir yerde bile Michael Lelong isimli Müslümanlarla Münasebetler Bölümü Başkanının bunu açık açık belirtmesi, bu yolda büyük mesafe alınmış olduğunu göstermiyor mu?

d. Küfrü yok etmesi
Hz. İsa küfre çetin bir savaş açar. Küfür, kendisinde onun karşısında durabilecek tâkât bulamaz. Rivayete göre, “onun nefesini duyan her kâfir ölecek, nefesi de gözün görebildiği mesafeye kadar ulaşacaktır.”(35) Yani o, İslâmın hayat verici hakikatlerini bayrak edindiği için, o müdellel hakikatler karşısında hiçbir küfrî görüş dayanak noktası bulamayacak, yıkılmak zorunda kalacaktır.

Hz. İsa’nın küfrü yok etmesi demek, küfrün temsilcisi olan Deccalı ve inançsızlığa dayanan köhne sistemini ve şahs-ı mânevîsini yerle bir etmesi demektir.

c. Barışı sağlaması
Yeryüzünde kırk yıl adaletli bir idareci olarak kalan Hz. İsa,(36) barışı da hâkim kılacak,—barış hâkim kılındığı için de—kılıçları tırpan olarak kullanacaktır.(37)

Evet, onun döneminde kılıçlar kınına girecek, silah kullanmaya gerek kalmayacaktır.

İsa Aleyhisselâm, yeryüzünde kaldığı süre içerisinde, her türlü kötülüğün kaynağı olan küfrü yok ederken, onun yerine bütün güzelliklerin kaynağı olan îmanı yerleştirecektir. Böylece îmanın gereği olan adalet, eşitlik, bolluk, huzur ve saadet boy gösterecektir. Rivayetlerde bu gerçeklere bir bir dikkat çekilir. O geldiğinde "düşmanlıklar, boğazlaşmalar, kıskançlaşmalar yok olacak,"38 gerçek huzur ve saadet ortamı teşekkül edecek, “Tek bir secde dünya ve içindekilerden hayırlı görülecek.” (39)

Evet, o dönemde insanlar öylesine düzelecek, îmanları öylesine kuvvetleşecek ve hayırlı amellere öylesine koşacaklar ki, tek bir secdeyi dünya ve içindeki herşeyden daha üstün tutacaklar.(40)

Şu rivayet de o günki mânevî atmosferi göstermesi bakımından oldukça enteresandır:

"İsa bin Meryem, ümmetim içinde bulunacak, adaletli bir hâkim ve âdil bir imam olacak. Haçı kırıp ezecek ve domuzu öldürecektir. Cizyeyi kaldıracak, zekâta ise dokunmayacaktır. Artık ne koyun, keçi, sığır sürüsü, ne de deve sürüsü üzerine zekât memuru çalıştırılmayacaktır. Düşmanlık ve kin kaldırılacaktır. Zehirli olan her hayvanın zehri sökülüp alınacaktır. Hattâ küçük oğlan çocuğu, elini yılanın ağzına sokacak da yılan ona zarar vermeyecektir. Küçük kız çocuğu da arslanı kaçmaya zorlayacaktır da arslan ona zarar vermeyecektir. Kurt, koyun-keçi sürüsü içinde sürünün köpeği gibi olacaktır. Kap suyla dolduğu gibi yeryüzü barışla dolacaktır. Din birliği de olacak, artık Allah'tan başkasına tapılmayacaktır. Savaş da ağırlıklarını (silâh ve malzemelerini) bırakacak."(41)

Müslim’de yer alan bir rivayette de aynı şekilde onun, "domuzu öldüreceği, haçı kıracağı, cizyeyi kaldıracağı"(42) belirtilmektedir.

Bu ve diğer rivayetlerde geçen haçı kırma, Hz. İsa’nın, akla, ilme ve hakikate ters hurafelerle aslı değiştirilen Hıristiyanlığı bunlardan arındırıp İslâmiyete dönüştüreceğine, teslisten kurtaracağına işaret eder.

Cizyeyi kaldırması ise, zamanında malın bollaşacağını gösterir. O geldiğinde mal öylesine bollaşır ki, cizye almaya bile gerek kalmaz. Bunu, Hıristiyanların, İslâmı kabul edecekleri şeklinde yorumlayanlar da vardır. Çünkü Müslüman olanlardan cizye alınmaz.

Zehirli hayvanların zehirlerinin alınması, kurtla kuzunun bir arada gezmesi gibi ifadeler barış atmosferinin belirtileridir. “Savaş da ağırlıklarını, yain silah ve malzemelerini bırakacak” ifadelerinde olduğu gibi.

d. Deccalı öldürmesi
Hz. İsa'nın en büyük muvaffakiyetlerinden biri ise, Deccalı öldürmesidir. Hz. Mehdî’yle birlikte bunu gerçekleştirecektir.

Deccal'ın çıkışı, icraatı nasıl dehşetliyse, öldürülmesi de o ölçüde önemli ve sevindiricidir.

Rivayete göre Resûl-i Ekrem (a.s.m.) Miraca çıktığında Hz. İsa'yla görüşmüş; Deccal söz konusu olmuş ve Hz. İsa şöyle demişti:

"Rabbim bana Deccalın çıkacağını haber verdi. Yanımda kadib ağacından yapılmış iki ok bulunacak. Deccal onları görünce kurşunun erimesi gibi eriyecektir."(43)

Bu hakikati, Resûl-i Ekrem Efendimiz de (a.s.m.) şöyle haber vermiştir:

"Allah'ın düşmanı olan Mesih-i Deccal, İsa Aleyhisselâmı görünce, tuzun suda eridiği gibi erir. Hz. İsa, onu terk edip bıraksa bile helâk oluncaya kadar eriyip gidecektir. Lâkin Allah, onu bizzat İsa Aleyhisselâmın eliyle öldürür."(44)

Diğer birkaç rivayet de şöyledir:

“İsa (a.s.) gökten inecek, Deccalı öldürecek veya Hz. Mehdî’nin Deccalı öldürmesine yardım edecek.”(45)
“Mehdî, İsa (a.s.) ile beraber çıkacak, Filistin topraklarında Bab-ı Lüdd’e Deccalı öldürecek, Mehdî’nin Deccalı öldürmesine yardım edecektir."(46)

Acaba bu hakîkat nasıl tecellî edecektir?
Önce Deccal çıkar, kademe kademe plânladığı sinsî icraatını yapmaya başlar. Istıraplı bir dönem başlar. Son derece sıkıntılı günler yaşanır.(47)

Evet, onun döneminde mü'minler şiddetli sıkıntı ve açlık çekerler. Afik Akabesine veya Şam'daki Duhan tepesine sığınmak zorunda kalırlar. İşte böyle bir zamanda Hz. İsa bir sabah namazı vakti gelir, Deccal onu görünce kurşunun eridiği gibi erir.(48)

Deccalın öldürüleceği yerin Afik Akabesi olması da enteresandır. Hz. İsa burada şeytanla mücadele etmiş, sonunda Cenab-ı Hakkın yardımıyla gâlip gelmişti. Aynı yerde aynı şekilde Deccalı mağlup edecektir.(49)

İsa bin Meryem, iki eli iki meleğin omuzunda olarak Şam'ın doğusundaki minareye inecektir. Nefesinin ulaştığı her kâfir ölecektir. Deccalı da arayıp bulacak ve Lüd* kapısında öldürecektir.(50)

İbni Kesir'in belirttiğine göre Hz. İsa, hakkı temsil etmektedir. Gün gelecek, onun sayesinde hak kuvvet bulacak ve Deccalizmi mağlup edecektir. Hadiste Lüd kapısının özellikle zikredilmesi İslâmın Yahudîlere (Deccal da Yahudîdir) galebe çalacağını göstermektedir. Çünkü Yahudîler en geniş şekliyle Deccalizmi temsil etmektedirler ve Lüd onların hâkimiyeti altında bulunmaktadır.(51)

Fitneyi uyandırmak ve hâkimiyet kurmak maksadıyla dünyayı dolaşan, bir kısım istidracî harikalar gösteren Büyük Deccal, bütün bunlara rağmen Hz. İsa’nın elinden kurtulamayacaktır.

Rivayetler, ayakbastığı her yeri, uğradığı her bölge insanını mânen bozup toplum hayatı için birer felâket unsuru haline getiren Deccal ve taraftarlarının dördüncü devrede artık iş yapamaz hale geleceğini, durumunu muhafazaya çalışacağını göstermektedir. Onun hakkından Hz. İsa gelecektir. Evet, büyük Deccalı, o öldürecektir.

Bu nasıl gerçekleşecektir?

Bediüzzaman Hazretlerinin belirttiğine göre bunun iki tevili vardır:

"Sihir ve manyetizma ve ispirtizma gibi istidracî harikalarıyla kendini muhafaza eden ve herkesi teshir eden (büyüleyip emri altına alan) o dehşetli Deccalı öldürebilecek, mesleğini değiştirecek; ancak hârika ve mûcizatlı ve umumun makbûlü bir zât olabilir ki; o zât, en ziyade alâkadar ve ekser insanların peygamberi olan Hz. İsa Aleyhisselâmdır.

İkinci vechi şudur ki: Şahs-ı İsa Aleyhisselâmın kılıncı ile maktûl olan şahs-ı Deccalın, teşkil ettiği dehşetli maddiyunluk (maddecilik) ve dinsizliğin azametli heykeli ve şahs-ı manevîsini öldürecek ve inkâr-ı ulûhiyet olan fikr-i küfrîsini mahvedecek, ancak İsevî ruhanîleridir ki; o ruhanîler, din-i İsevînin hakikatını hakikat-ı İslâmiye ile mezcederek o kuvvetle onu dağıtacak, mânen öldürecek. "(52)

Evet, Hıristiyanlık dini üçlü bir Allah inancından kurtulup tek bir Allah inancına yönelecek, bir kısım hurafe ve saçmalıklardan arınacak, İslâmiyete inkılâb edecek, Kur'ân'a teslim olacak ve birlikte büyük bir kuvvet kazanarak dinsizlik fikrini yok edeceklerdir.

Ancak herşey sebepler tahtında yürüyecektir. Çünkü sebepler dünyasında yaşıyoruz. Olup bitenlerin olağanüstü olarak gerçekleşeceği beklenmemelidir. Resûl-i Ekremin (a.s.m.) bile bütün işleri harika değildi. Ara sıra ve ihtiyaç ânında mûcize göstermekte, diğer zamanlarda nasıl davranmak gerekiyorsa öyle davranmaktaydı. Yerine göre aç kalıyor, yerine göre de sıkıntılara göğüs geriyordu.

Hz. İsa'nın da bütün işlerinin olağanüstü olmasını beklememeliyiz. Yeri gelince elbet harikulâdelikler gösterecektir. Diğer zamanlarda ise günün şartlarını dikkate alacak, nerede, ne zaman ve nasıl davranılacaksa öyle davranacaktır.

Deccal, dinsizliğin temsilcisi olduğu, onun bir komitesi, sistemi, rejimi bulunduğu ve bugün de bunun komünizm olarak tecellî ettiği bilindiğine göre, Hz. İsa'nın en büyük mücadelesinin dinsizlik, îmansızlığa ve komünizme karşı olacağı unutulmamalıdır.

Evet, Hz. İsa, dinsizliğin kökünü kurutacak, fikriyâtını yok edecektir. Bazı müfessirler, Nisa Sûresinde yer alan, "Kitap ehlinden hiçbir kimse yoktur ki, ölümünden önce İsa'nın hak peygamber olduğuna îman etmesin"(53) âyetine dayanarak Ehl-i Kitabın, Hz. İsa'ya inanacaklarını belirtirler. Aliyyü'l-Karî, bu âyeti izah ederken, Hz. İsa yeryüzüne indiğinde bütün dünyanın tek bir İslâm milleti haline geleceğini(54) belirtir. Mehmet Vehbi Efendi de Hz. İsa'nın Deccal çıktığı zaman gökyüzünden inip Deccalı öldüreceğini, sonra da bütün milletlerin Hz. İsa'ya îman edip dünyanın ehl-i İslâm olacağını kaydeder.(55)

Âhirzamanda maddecilik ve tabiatçılığın kuvvet bulup yaygınlaştığı, Allah'ı inkâr edecek dereceye geldiği ve Deccal, bizzat bu komitenin başına geçtiği bir zamanda Hz. İsa vazifeye başlar. Allah'ı ve dini inkâr eden bu grubun kuvvetli göründüğü bir anda Hz. İsa'nın mânevî şahsiyetinden ibaret olan hakikî Hıristiyanlık dini, ortaya çıkan bu dinsizliğe karşı mücadele verir. Hz. Mehdî ile birleşerek Deccalı öldürürler. Yani hürafelerden arınmış Hıristiyanlıkla İslâm ittifak ederek Deccalın fikr-i küfrîsini öldürürler.

Bu durumu Bedîüzzaman Said Nursî, bizzât kendi ifadeleriyle şöyle anlatır:

"O cereyan (dinsizlik cereyanı) pek kuvvetli göründüğü bir zamanda, Hz. İsa Aleyhisselâmın şahsiyet-i mâneviyesinden ibaret olan hakikî İsevîlik dini zuhur edecek, yani rahmet-i İlâhiye semasından nüzul edecek; hal-i hazır Hıristiyanlık dini o hakîkate karşı tasaffî edecek, hürafattan ve tahrifattan sıyrılacak, hakàik-i İslâmiye ile birleşecek; mânen Hıristiyanlık bir nevi İslâmiyete inkılâb edecektir... Ve Kur'ân'a iktida ederek, o İsevîlik şahs-ı mânevîsi, tâbi; ve İslâmiyet metbû (tâbi olunan) makamında kalacak. Din-i hak bu iltihak neticesinde azîm (büyük) bir kuvvet bulacaktır. Dinsizlik cereyanına karşı ayrı ayrı iken mağlûb olan İsevîlik ve İslâmiyet; ittihad neticesinde, dinsizlik cereyanına galebe edip dağıtacak istidadında iken, âlem-i semavatta cism-i beşerîsiyle bulunan şahs-ı İsa Aleyhisselâm, o din-i hak cereyanının başına geçeceğini, bir Muhbir-i Sadık, bir Kadîr-i Küll-i Şey'in va'dine istinad ederek haber vermiştir. Mâdem haber vermiş, haktır; mâdem Kadîr-i Küll-i Şey vaadetmiş, elbette yapacaktır."(56)

Evet, "Alem-i insaniyette inkâr-ı ulûhiyet (Allah'ı inkâr) niyetiyle medeniyet ve mukaddesat-ı beşeriyeyi zîr ü zeber eden Deccal komitesini, Hz. İsa Aleyhisselâmın din-i hakikîsini İslâmiyet hakikatıyla birleştirmeğe çalışan hamiyetkâr ve fedâkâr bir İsevî cemaati nâmı altında ve ‘Müslüman İsevîleri’ ünvanına lâyık bir cemiyet, o Deccal komitesini, Hz. İsa Aleyhisselâmın riyaseti altında öldürecek ve dağıtacak; beşeri inkâr-ı ulûhiyetten kurtaracaktır."(57)

Asıl mesele bir virüsle ölebilecek Deccalın şahsını öldürmek değil, mesleğini, kurduğu dinsizlik sistemini öldürebilmektir. Bu hususa da Şuâlar’da şöyle açıklık getirilir:

“Hem Deccalın rejimine ve teşkil ettiği komitesine ve hükümetine ait garip halleri ve dehşetli icraatı, onun şahsıyla münasebattar rivayet edilmesi cihetiyle mânâsı gizlenmiş. Meselâ: ‘O kadar kuvvetlidir ve devam eder; yalnız Hz. İsa (a.s.) onu öldürebilir, başka çare olamaz” rivayet edilmiş. Yani, onun mesleğini ve yırtıcı rejimini bozacak, öldürecek; ancak semavî ve halis bir din İsevîlerde zuhur edecek ve hakikat-i Kur’âniyeye iktida ve ittihad eden bu İsevî dinidir ki, Hz. İsâ Aleyhisselâmın nüzûlü ile o dinsiz meslek mahvolur, ölür. Yoksa onun şahsı bir mikrop, bir nezle ile öldürülebilir.”(58)

Hz. İsa, Deccalı öldürdükten sonra insanlar ekseriyetle hak dine girecek, hak din bütün ağırlığıyla varlığını hissettirecek, az önce geçen âyette belirtilen gerçek kendini gösterecektir.

Bütün bu bilgiler ışığında diyebiliriz ki, Hz. İsa, icraatını şahs-ı mânevîye dayanarak bir bir gerçekleştirmektedir. Dinsizliği yaymaya çalışan Deccal ve komitesi, onun ve Hz. Mehdînin karşısında bir buz gibi eridi ve erimeye devam edecek.

Yetmiş sene dünyaya kan kusturan, Rusya’nın bin yıllık mahsûlâtını bir çırpıda yıkan, mukaddes namına tahrip etmedik bir şey bırakmayan ateist rejim komünizmin uğradığı sevindirici âkibet, bu rivayetlerin bir nevi tasdiki, gözler önüne serilmesi değil midir?

Evet, fıtrata, âdetullaha zıt dinsizlik ölmek zorundaydı ve öldü. Rusya’nın bizzât kendisi de bu hakikat karşısında fazla direnemeyecektir. Çünkü, "İki dehşetli Harb-i Umûmînin neticesinde beşerde hâsıl olan bir intibah-ı kavî (kuvvetli uyanma) ve beşerin uyanması cihetiyle kat'iyyen dinsiz bir millet yaşamaz, Rus da dinsiz kalamaz. Geri dönüp Hıristiyan da olamaz. Olsa olsa, küfr-ü mutlakı kıran ve hak ve hakîkata dayanan hüccet ve delile istinad eden ve aklı ve kalbi ikna eden Kur'an ile bir müsalaha (barış yapar) veya tâbî olabilir"(59) müjdesinin gerçekleşmeye başladığını bugün açık seçik görüyoruz..

e. Yahudîleri öldürmesi

"Deccal, beraberinde yetmiş bin Yahudî olduğu halde, gelecek. Hepsi de süslü kılınç kuşanmış, yeşil şallı olacaklardır. Deccal, İsa Aleyhisselâma bakınca, tuzun suda eridiği gibi eriyecek ve kaçmaya başlayacaktır. İsa Aleyhisselâm da ona, 'Sana öyle bir darbem olacak ki, sen bundan kurtulamayacaksın' diyecek ve Lüdd'ün doğu kapısı yanında yetişip onu öldürecektir. Allah, Yahudîleri de hezimete uğratacaktır. Artık Allah'ın yarattığı yaratıklardan, arkasında bir Yahudînin saklanıp da Allah'ın konuşturmayacağı hiçbirşey kalmayacaktır. 'Ey Allah'ın Müslüman kulu! Gel, onu öldür' demeyen ne bir taş, ne bir ağaç, ne bir duvar, ne de bir hayvan kalacaktır. Yalnız, 'Garkad' denilen ağaç müstesna. Bu, onların ağaçlarındandır. Konuşmayacaktır."(60)

Müslim'de yer alan bir hadiste de şöyle buyurulmaktadır:

"Müslümanlar ile Yahudîler arasında çok kanlı bir muharebe olmadıkça Kıyamet kopmaz. O muharebede Müslümanlar, Yahudîleri tamamıyla kırıp öldürürler. Hattâ (bu kırıp öldürme o dereceye varır ki), bir Yahudî taş veya ağaç arkasına saklansa, o taş veya ağaç, 'Ey Müslüman! Ey Allah'ın kulu! Şu arkamdaki kişi bir Yahudîdir. Gel, onu öldür' diyecek olmasın. Garkad ağacı (büyük bir ağaç) müstesna. Çünkü o Yahudî ağacı nevindendir."(61)

Dinsizlik rejimi olan komünizmin darbe yemesi demek, tarih boyunca yeryüzünü fesada veren; bozgunculuk ve karıştırıcılığıyla tanınan ve çağımızda da komünizmi dünyanın başına musallat eden Yahudîlerin darbe yemesi demek değil midir?

Kur'ân'da belirtildiği gibi, yaptıkları şer ve tahribat sebebiyle Allah'ın gazabına müstehak olan, zillet ve meskenat damgası yiyen bu milletin çağımızdaki fesadları geçmiş çağlardakileri topyekûn kusacak boyutta olduğu için, İlâhî cezaya da—sanıyoruz—o ölçüde müstehak hale gelmişlerdir. Komünizmin iflasıyla unutamayacakları bir darbe yiyen Yahudîlerin, müstehak oldukları diğer cezaları ne zaman ve nasıl çekeceklerini zaman gösterecek.

f. Bolluk ve berekete vesile olması

Bir hadis-i şeriflerinde Peygamberimiz, “Mesih’ten sonraki yaşayışa ne mutlu!” buyururlarken, bunun sebebini de anlatırlar: O gün geldiğinde gök yağmurlarını yağdırır, yer bitkilerini bitirir. Öyle ki tohumu kaskatı bir taşın üstüne dahi atsan bitirir."(62)

Bu hadis-i şerif, Hz. Mehdî zamanında görülecek bu bolluğun sonra da devam edeceğini göstermektedir.

Evet, Hz. İsa’nın hâkimiyeti döneminin mazhar olduğu güzelliklerden sadece birkaçı bunlar. Bu güzelliklerden biri de bir rivayette belirtildiği gibi malın bollaşmasıdır.(63) Hem de öylesine bollaşacaktır ki, onu kabul edecek kimse bulunmayacaktır.(64)

İnsanlar şükre yöneldikleri için Allah da onlara bol bol vermektedir. Diğer bir önemli sebep de savaşa harcanan paraların halkın hizmetine sunulmasıdır. Ayrıca o dönemde teknoloji geliştiği, tarım ve sanayide hamleler gerçekleştirildiği için üretim kat kat artacaktır.

Dipnotlar
---------------------------------------------------------
1. Luka İncili, 23.
2. Matta, 26:14-16.
3. Elmalılı, Hak Dini Kur'an Dili, 3:1517-1518.
4. Al-i İmran Sûresi, 54-55.
5. Nisa Sûresi, 157-158.
6. Canan, A.g.e., 14:74.
7. Said Havva, A.g.e., 9:336.
8. A.g.e., s. 420.
9. İbni Mâce, 10:338.
10. Müslim, 2:58.
11. Sıddık Hasan Han, es-Seyyid Muhammed Sıddık el-Kannucî, el-İzaa (Kahire: 1407/1986), s. 114; Said Havva, A.g.e., 9:335-336, 446.
12. Said Havva, A.g.e., 9:445.
13. Kittânî, A.g.e., s. 147.
14. İbni Mâce, 10:338.
15. et-Teftazanî, Mes’ûd bin Ömer bin Abdillah, Şerhu'l-Makasıd (İstanbul: 1277), Hatime: 8; 2:307.
16. Zuhruf Sûresi, 61.
17. Müslim, Kitabü'l-Fiten: 39.
18. Buharî, Büyû: 102; Mezalim: 31; Enbiya: 49; Müslim, Kitabü'l-İman: 242; Ebû Davud, Melahim: 14.
19. Buharî, Mezalim: 31; Büyu’: 102; Müslim, Îman: 242-243; İbni Mâce, Fiten: 33.
20. Müsned, 3:387; el-Fıkhü'l-Ekber Aliyyü'l-Karî Şerhi Terc., s. 284.
21. Müslim, Kitabü'l-Fiten: 34.
22. el-Heytemî, A.g.e., s. 68.
23. İmam-ı Rabbanî, Mektûbât, 2:1309.
24. İbni Mâce, 10:338.
25. Şârânî, Muhtasaru Tezkiretü'l-Kurtubî Terc., s. 500.
26. Said Havva, A.g.e., 9:338.
27. Sahih-i Buharî Terc. 1:83 (H. 1406, 5:208); el-Fethu’l-Kebîr, 2:143.
28. Buharî, Kitabü'l-Enbiya (Babü nüzûl-i İsâ): 60, 4:324; Müslim, 2:56.
29. İbni Hacer, el-Feth, 6:491.
30. Müslim, Îman: 247; Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman, el-Havî li’l-Fetâvâ, I-II (Beyrut: 1983), 2:83.
31. el-Heytemî, A.g.e., s. 64.
32. el-Fıkhu'l-Ekber Aliyyü'l-Karî Şerhi Terc., s. 284.
33. Şuâlar, s. 507.
34. Nursî, Mektûbât, s. 13.
35. İbni Mâce, 10:323.
36. Müsned, 2: 437; 6:75.
37. Müsned, 2:482-483.
38. Müslim, Kitabü'l-İman: 243.
39. Buharî, Büyû: 102; Mezalim: 31; Enbiya: 49; Müslim, Kitabü'l-İman: 242; Ebû Davud, Melahim: 14.
40. Canan, A.g.e., (İstanbul: Feza Gazetecilik A.Ş., 1996), 14:73.
41. Müsned, 2:437; Muh. Tezkiretü'l-Kurtubî, s. 498.
42. Müslim, Kitabü'l-İman: 243.
43. Abdullah bin Mes'ûd, Tefsîru İbni Mes'ûd, s. 243.
44. Müslim, Kitabü'l-Fiten: 34.
45. Kittânî, A.g.e., s. 145.
46. Kitabü’l-Bürhan, s. 105.
47. Müsned, 6:125, 435; Müslim, Fiten: 110.
48. Müsned, 3:368; 4:216-217.
49. Sarıtoprak, A.g.e., s. 128.
* Lüd, Kudüs'e 68 km uzaklıkta on beş bin nüfuslu bir kasabadır.
50. Müslim, Fiten: 110; Tirmizî, Fiten: 59, 62; İbni Mâce, Fiten: 33; Müsned, 2:66; 6:455-456.
51. İbni Kesir, Nihayetü'l-Bidaye, 1:158.
52. Nursî, Şuâlar, s. 506-507.
53. Nisa Sûresi, 61.
54. el-Fıkhu'l-Ekber Aliyyü'l-Karî Şerhi Terc., s. 284.
55. Mehmet Vehbi, Hülasatü'l-Beyan, 3-4: 1109.
56. Mektûbât, s. 54.
57. Nursî, Mektûbât, s. 413.
58. Nursî, Şuâlar, s. 581.
59. Nursî, Emirdağ Lâhikası, 2:71.
60. İbni Mace, Fiten: 33.
61. Müslim, Kitabü'l-Fiten: 82.
62. el-Münavî, Feyzü’l-Kadîr, 4:275.
63. Müslim, Kitabü'l-İman: 243.
64. Tirmizî, 4:93; İbni Mâce, 10:340.
65.

kaynak:Sorularlaislamiyet.com

*******************

ihsan şenocak

Batının Akıl Ocağında Buharlaştırılan Hakikat: Nüzul-ü İsa (A.S.)

Tarafından af21606311381145 -

19 Ekim 2014

1673

Dünya, bir gün ömrünü tamamlayacak; İçindekilerle birlikte yok olacak. Bu sonsuz tükenişin ne zaman olacağını bilmiyoruz. Malumatımız, yok oluşun emarelerini bilmekle sınırlı.
Allah Resulü (s.a.v.), risaleti müddetince Kıyametin zamanı ile alakalı sorulara sıklıkla muhatap oldu. Kur’an, hadiseyi şu ifadelerle anlatıyor: “Sana kıyametin ne zaman gelip çatacağını soruyorlar. De ki: Onun ilmi ancak Rabbimin katındadır.”[1]

Kıyametin mutlak olarak bilinmezliğini zihinlere nakşedilmek için Dıhyet-i Kelbi suretinde Huzur-u Nebi’ye gelen Hz. Cebrail, Allah Resulü’ne kıyametin zamanını sorunca O (s.a.v.) şöyle karşılık vermişti: “Sorulan sorandan daha iyi bilmiyor.”[2] Bu yüzden Kıyamet “Muğeyyebat-ı Hamse/beş bilinmeyen”[3] içerisinde değerlendirildi. Bilinirliği ile alakalı kapı bütünüyle kapatıldığından ulema himmetini onun işaretleri üzerinde teksif etti. Zaten Kur’an ve Sünnet’in talebi de bu doğrultudadır.

Kıyamet alametleri içerisinde yer alan ve delilleri “vurud” ve “delalet” yönünden kat’iyyet ifade edenler “yakin bilgi” kabul edildi. Bu yüzden onlara iman etmek “zarurat-ı diniye”den addedildi. Deccal, Ye’cuc ve Me’cuc, Dabbetu’l-Arz, güneşin batıdan doğması ve Hz. İsa’nın (a.s.) yeryüzüne inişi böyledir.[4]

Hz. İsa’nın (a.s.) bedeniyle semaya kaldırıldığı, Kıyametin arefesinde ise tekrar yer yüzene ineceği mezkür alametler içersinde -deliller itibariyle- en muhkem olanıdır. Çünkü nüzul-ü İsa ile alakalı hüküm, hem Kur’ani sarih şahitlere hem de mütevatir hadislere dayanmaktadır. Nitekim Allame Muhammed Enver Şah el-Keşmiri, “et-Tasrih bima Tevatere fi Nüzuli’l-Mesih” adıyla telif ettiği eserinde nüzul hakikatini -cem’ ettiği hadislerle- itiraza imkan vermeyecek bir şekilde isbat etmektedir. Muhammed Zahid Kevseri’de, Hz. İsa’nın öldüğünü, yeryüzüne inmeyeceğini iddia eden Şeyh Mahmud Şeltut’un fetvasına yazdığı reddiyesinde mezkür eseri tevsik ve tasdik etmektedir.[5]

Hz. İsa’nın (a.s.) ineceğine delalet eden sarih ayetler ve mutevatir hadisler üzerine icma akdedildi. Ne var ki, Batı ile kapsamlı bir şekilde buluşmanın gerçekleştiği 19. yüz yıl ve sonrasında yaşayan bir çok mustağrib Hz. İsa’nın (a.s.) inişi ile alakalı kesin hükme itiraz etti. Aslında nüzul, mustağribler için bir problem teşkil etmemekteydi. Problem, inmesi durumunda Hz. İsa’nın (a.s.) ne yapacak olmasındaydı; yeni bir şeriatla geleceğini kabullenmeleri durumunda Hz. Resulullah’ın (s.a.v.) son Peygamber olmasını reddedecek, Müslümanların tepkisini çekeceklerdi. İslam’ın doğrusunu kabul edip Hz. İsa’nın -indikten sonra- Allah Resulü’ne tabi olacağını ifade etmeleri durumunda ise, Hristiyan alemini karşılarına alacaklardı. Batı’nın yanlışını reddetmeyi göze alamadılar ve üzerinde icma edilen mutlak doğruyu te’vil ederek yanlışa müncer kıldılar.

“İbrahimi Dinler” ve onların bağlıları arasında “Müşterek Amentü” ihdas etme gayreti, mustağribleri Hristiyanlarla paralelel düşünmeye sevketti. Bu yüzden, kaleme aldıkları tefsirlerde Ehl-i Kitab’ın cennete gireceğini iddia ettiler, Resuller arasında derece farkı olduğunu reddettiler. Fakat Hz. İsa’nın inişi mevzuunda Ehl-i Kitab’la aynı kanaati paylaşamadılar. Çünkü inen İsa’nın (a.s.) İslam Şeriatı’na tabi olması Hristiyanlığın bütünüyle neshedilmesi anlamına gelmekteydi. Yani bu ihtilaf, onların meşruiyetine halel getirmemek içindi.

Modernistlerin nüzul’ü reddetmelerine etki eden diğer bir husus ise, nüzulün, İslam’ın aklileştirilme sürecine aykırı olmasıydı.

İSA’nın (a.s.) HAYATI

Hz. İsa’nın (a.s.) göğe yükseltilmesi ve tekrar yeryüzüne dönmesi bahsinin ne ifade ettiğini, Sünnet ve Cemaat alimlerinin benimsediği görüşün Kur’an ve Sünnet’in açık beyanı olduğunu yakinen anlayabilmek için Hz. İsa’nın yaşam serüvenini bilmek gerekir. Zira Hz. İsa’nın, annesi Meryem’den itibaren yaşadığı olağan üstülük ref’ ve nüzulünün de kavranmasını kolaylaştıracaktır.

Olağanüstü Hallerin Mahşeri: Hz. Meryem

İmran’ın eşi saliha bir kadındı, karnındaki yavrusunu Allah’a adamıştı, rızasına uygun bir surette kabul etmesi için de dua ederdi. Çocuk, kız olarak dünyaya gelince İmran’ın eşi hüzne gark oldu. Ne yapacağını bilemez bir halde şöyle diyordu: “Rabbim onu kız doğurdum”[6] Düşünüyordu ki, Allah’ın Beyt’ine hizmet ve ibadet şerefi sadece erkeklere aittir. Kızlar, bunu yapamazlar. Özelliklede hayızlı günlerinde.

Allah Teala, saliha kadının yavrusuna, onun şerefine binaen ad koydu; Onu Meryem olarak tesmiye etti. Meryem’i saliha annenin adağı olarak erkeğin yerine kabul etti. Ve de onu güzel bir şekilde (Nebaten Hasena) terbiye etti. Meryem’in teyzesinin kocası Hz. Zekeriyya’yı onun bakımıyla görevlendirdi. Meryem, faydalı ilmi, salih ameli Peygamber’den öğrenerek yetişti.[7]

Hz. Zekeriyya, güzelliklerin mahşerinde neşv u nema bulan Meryem’in yanında kışın yaz, yazın da kış meyvalarını bulurdu. “Bunlar nereden geldi?” diye sorunca saliha kadının kızı şöyle cevap vermişti: “Allah katından”.[8]

Hakk’ın divanında duran; rükü, secde eden Meryem, Allah Teala’nın bereketiyle dünya kadınlarına üstün kılındı. Sonra “dünyada da, ahirette itibarlı ve Allah’a çok yakın olan” bir oğulla; İsa Mesih ile müjdelendi. Melek müjdeyi getirince Meryem: “Ey Rabbim! Bana bir beşer dokunmamışken benim nasıl çocuğum olur?” dedi.[9] Dilediğini dilediği gibi yaratan Cenab-ı Hak için çocuğun babasız yaratılması sadece bir “ol” emrine bağlıydı. Onun emri o derece tartışmasız ve ertelenemezdir ki Kur’an’ın ifadesiyle: “Emrimiz ancak bir tek emirdir. Göz kırpması gibidir. (Anında gerçekleşir.)[10]

En İffetli Kadına En İffetsiz İsnad

Bakire Meryem, insanların ayıplamasından çekindiğinden hamilelik dönemini kavminden uzak bölgelerde geçirdi.[11] O kadar muzdarib olmuştu ki doğum anında; “Keşke bundan önce ölseydim de unutulmuş gitmiş olsaydım!”[12] demişti.

Hz. Meryem’in kavmi adına yaşadığı endişe gerçekleşir, çağının tanıkları ona iftira ederler: “Kucağında çocuğu ile halkının yanına geldi. Onlar şöyle dediler: “Ey Meryem! Çok çirkin bir şey yaptın!”[13] Meryem, bu hususta onlarla konuşmayı zait gördü. Çocuğuna işaret etmekle iktifa etti. Kundaktaki bir çocuğun konuşmayacağına inanan halk bu haliyle Meryem’in kendileriyle alay ettiğini düşündüler: “Beşikteki bir bebekle nasıl konuşuruz?” dediler.[14]

“Allah’ın Kuluyum”

Kundakta annesinin göğsünden süt emen İsa (a.s.), kavminin hezeyanlarını işitince sütü terk etti, yüzüyle müfterilere yöneldi ve işaret parmağını kaldırarak “Ben Allah’ın kuluyum” dedi.[15]

Kundaktaki çocuğun ilk nutku ubudiyeti itiraf etmek oldu. Konuşmasıyla annesini zinadan Allah Teala’yı da şirk iddiasından tenzih etti. O, bu beyanıyla, göğe yükseltilmesinden sonra kendi hakkında aşırılığa sapacak Hristiyanları da reddediyordu.[16]

Pak annenin çocuğu, niçin yaratıldığını, vazifesinin ne olduğunu ifade ederken de şöyle demişti: “Allah Teala bana kitabı (İncil’i) verdi ve beni peygamber yaptı.”[17]

İman edenlerle münkirlerin hakkında ihtilaf ettiği Hz. İsa “İşte budur.” Yani Allah’ın kulu ve Nebisidir.[18] “İsa Mesih ancak Meryem’in oğludur…” ayeti ise bütün kapıları kapatır. Sonradan olmamak, ilahlığın bir gereği iken annesine nisbet edilen bir çocuk nasıl ilah olabilir.?![19]

İfrat ve Tefrit Arasında ki Hakikat: İsa Kul ve Resuldür

Annesinin kucağında hakikati söyleyen İsa (a.s.), Ben-i İsrail’i hayrete düşürdü. Ne diyeceklerini, nasıl mukabelede bulunacaklarını şaşırdılar. Farklı kanaatler izhar ettiler, fırkalara bölündüler. Yahudilerin cumhuru İsa, “veled-i zinadır.”, dedi.[20] Hristiyanlar da ihtilafa düştü: Kimi “ilahtır”, kimi “üçlü ilah sisteminin üçüncüsüdür” iddiasında bulundu. Muvahhitler ise, “İsa Allah’ın kulu ve resulüdür” diyerek hakikati doğru anlayan tek cemaat oldu.[21]

Hz. İsa’ya “veled-i zina” diyen Yahudiler ve İlahlık isnad eden Hıristiyanlar haddi aştılar. İfrat ve tefrit arasında med-cezir ihdas ettiler. Hakikat şu ki, bu konuda ifrat da tefrit de yanlıştır ve küfürdür.[22] Bu yüzden müminlerin onlarla imani müşterekler belirleyip cennet taksimatına kalkışmaları doğru değildir.

Davete Adanan Ömür

Hz. İsa (a.s.) var oluşunun gereğini ifa edebilmek için çağının tanıklarına Allah’ın emirlerini tebliğ etti. Kavmini, Allah Teala’ya ibadete davet etti. “Ona kulluk edin. Bu, dosdoğru bir yoldur.”[23] dedi. Hz. İsa’ya tabi olanlar hidayete erdi, muhalefet edenler ise dalalete saplandı.[24]

Hz. İsa, ömrünü Allah Teala’nın birliğini anlatmaya adadı. İnsanları yalnız ona ibadet etmeye çağırdı. Onun dışındaki her şeyin mahluk olduğunu, bu yüzden onlara ibadet etmenin şirk bağlamında değerlendirileceğini söyledi: “Mesih şöyle demişti: Ey İsrailoğulları! Yalnız, benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah’a kulluk edin. Kim Allah’a ortak koşarsa Allah ona cenneti muhakkak haram kılmıştır. Onun gideceği yerde ateştir. Zalimler için hiçbir yardımcı yoktur.”[25]

Hz. İsa davet ödevini yerine getirirken, abid bir kul olma noktasında kendisiyle Ben-i İsrail arasında hiçbir fark gözetmedi.[26] Çünkü onlar gibi İsa da bir kuldu. Kulun Allah Teala’ya ibadet etmesinden daha tabi bir şey olamazdı.

Ben-i İsrail’in inkar tufanına karşı Allah Teala, resulünü mücizelerle teyit etti. Allah’ın izniyle çamurdan kuş şeklinde bir suret oluşturdu, ona üfledi ve şekil, kuş suretinde canlandı, doğuştan körü ve alaca hastasını iyileştirdi, ölüleri hayata taşıdı. Ben-i İsrail bu apaçık mucizeler karşısında iman etmek şöyle dursun Allah’ın Resulünü sihirbaz diye yaftaladı.[27]

Hz. İsa Ben-i İsrail’in son peygamberi olarak insanlığın son Peygamberi Hz. Resulullah’ın (s.a.v.) geleceğini de müjdeledi: “Benden sonra gelecek Ahmed adındaki Resulü müjdeleyen peygamberim” dedi.[28]

Bütün peygamberler Allah Teala’ya hamdediyorlardı. Fakat Hz. İsa’nın müjdelediği Peygamber “Rabbine en ziyade hamd edendi/Ahmedu’l-Hâmîdine lirabbihî”.[29] Bu yüzden peygamberler ehramının zirvesinde O (s.a.v.) vardı. İsa da Onu haber veriyor, bir anlamda dünyayı Onun (s.a.v.) gelişine ihzar ediyordu. Çünkü O (s.a.v.) “Ezelde sebeb ebedde netice idi.”

Ben-i İsrail’in Su-i Kastı

Ben-i İsrail, Hz. İsa’nın bütün mucizelerini sihir diye yaftaladı. Onu öldürmeye teşebbüs etti. Fakat Allah Teala Hz. İsa’yı Yahudilerin saldırısından korudu:[30] Ne öldürebildiler O’nu, ne de asabildiler. Ona benzetilen bir şakiyi, o zannederek çarmıha gerdiler. Çünkü Cenab-ı Hakk İsa’yı (a.s.) göğe yükseltti.[31]

Kıyametin arefesinde Hz. İsa tekrar yeryüzüne gelecek, bu defaki gelişinde resul olarak değil, geleceğini müjdelediği Muhammed sallallah-u aleyhi ve sellem’in davasını tahkim edebilmek için gayret sarf edecek. Hem bu gelişiyle Yahudilerin “öldürdük” yalanını tekzib, Hıristiyanların ilahlık isnadlarını reddedecek.

Dünya’ya Gelişi Gibi Gidişi de Farklı Oldu

Peygamberler tebliğ görevini ifa ederlerken nice zorluklarla karşılaştılar. Deli, sihirbaz, kahin gibi aşağılayıcı vasıflarla anıldılar. İftiralara maruz kaldılar. Eza gördüler; taşlandılar, kırbaçlandılar. Fakat bütün bunlara tahammül ettiler. Vazifeleri bitince de diğer insanlar gibi dünyadan ayrıldılar. Hz. İsa da eslafı gibi sıkıntılara maruz kaldı. Sonunda o da dünyadan ayrıldı. Fakat Hz. İsa’nın ayrılması, gelişi gibi harikulade oldu. Bütün peygamberler ölümü tadıp, ruhlarıyla semaya yükselirken o olduğu gibi alındı semaya…

Şimdi makalenin asıl mevzuuna yani Hz. İsa’nın yeryüzünden ayrılışı, sonrasında ise tekrar dönüşü ile alakalı ayetlerin tarih boyu ulema tarafından nasıl anlaşıldıklarına bakalım:

TEVEFFA KELİMESİ

Hz. İsa’nın yeryüzünden ayrılışını ifade eden “teveffa” kelimesi “vefa” mastarından türeyen “tefe’ul” babında bir fiildir. Sözü yerine getirmek,[32] ihtiyacı karşılamak gibi anlamlara gelen bu kelime, esas itibariyle “bir şeyi tam yapmak” manasındadır. Nitekim bir malı ya da başka bir şeyi hiçbir unsurunu bırakmadan bütünüyle almaya da “teveffa” denir.[33] Zemahşeri’nin “Esasu’l-Belağa”da beyan ettiği gibi “Teveffa” kelimesi daha sonra mecazen “öldürmek” anlamında da kullanılmıştır.[34] Buna göre “teveffa”nın can almak, ruhu kabzetmek manaları sonradan şuyu’ bulmuştur.

“Teveffa” kelimesi, Kur’an-ı Kerim’de Hz. İsa ile ilgili “müteveffike” ve “teveffeyteni”[35] şeklinde iki ayrı yerde kullanılmıştır. Şimdi bu kelimeleri müfessirlerin nasıl anladıklarına bakalım:

Cumhura Göre

Cumhura göre ayetlerdeki “teveffa” kelimesi, “kabz etmek/teslim almak” anlamındadır. Çünkü “teveffa” kelimesinin asıl anlamı “bir şeyi bütünüyle almak” demektir. Buna göre “teveffa”nın Hz. İsa’ın (a.s.) akıbeti bağlamında mecazen “ölüm” anlamında kullanıldığının söylenmesi doğru olmaz. Çünkü burada mecazi mananın alınmasına dair bir delil mevcut değildir. Nitekim Kurtubi’ye göre; Allah Teala, Hz. İsa’yı uyutmadan ve öldürmeden göğe yükseltmiştir. Sahih olan da budur. Taberi de bu görüşü tercih etmiştir. Abdullah b. Abbas’tan mervi en sahih görüş te bu şekildedir.[36]

İbn Cerir Taberi, “teveffa” kelimesinin tefsiri ile alakalı “uyutmak”, “ölmeden bedeniyle kabzetmek” ve “canını almak” şeklindeki rivayetleri verdikten sonra şöyle der: “Bu anlamların en doğrusu; ‘seni yeryüzünden alacak ve katıma yükselteceğim.’ şeklinde verilen manadır.” İbn Cerir bu manayı benimsemesine gerekçe olarak, Hz. İsa’nın nüzulü ile alakalı hadislerin mütevatir olmalarını gösterir.[37] Ebu Hayyan; “Hasan Basri, Dahhak, İbn Zeyd, İbn Cüreyc ve Muhammed b. Cafer b. Zübeyr’in de bu kanaati paylaştıklarını” beyan eder.[38] Müteahhirun arasında fekahetiyle öne çıkan Allame Alusi, bu babta tercihe şayan olan tefsirin “Hz. İsa’nın ölmeden ve uyumadan göğe yükseltilmiş olmasıdır.”[39] tarzındaki tefsir olduğunu söyler.

Rebi’ b. Enes’e Göre

Rebi’ b. Enes’e göre “teveffa” kelimesi “uyku” halinde iken alınma anlamındadır.[40] Nitekim Cenab-ı Hakk “O sizi gece ölü gibi uyutur.”[41] buyurmaktadır. İbn Abbas da, uykuda iken ruhların kabzedildiğini söyler.[42] Buna göre ayetteki “yeteveffaküm” kelimesi “yünimuküm/sizi uyutur” anlamındadır. Çünkü ölüm, uykunun kardeşidir. Nitekim Allah Resülü’ne (s.a.v.) “Cennette uyku var mı?” diye sorulduğunda; “Hayır! Uyku ölümün kardeşidir. Cennet ise, ölümün olmadığı yerdir.” buyurdu.[43]

“İnni müteveffike” ifadesi “seni uyutacağım” yani bu halde semaya yükselteceğim şeklinde olursa uykuda iken göğe çıkarılan Hz. İsa, korku duymaz ve uyandığında kendini semada emniyette bulur. Nitekim Rebi’ de Hz. İsa’nın bu halde yeryüzünden alınmasını Allah Tela’nın ona olan şefkatine bağlar.[44]

“Teveffa” kelimesi nasıl tefsir edilirse edilsin, ondan sonra gelen “ve rafi’uke ileyye/seni katıma yükselteceğim.” kaydı ile bedensel bir yükseliş olarak anlaşılır. Çünkü mezkür ifade usulcülerin diliyle “nass”dır. Yani bizzat bedensel yükselişi ifade etmek için serdedilmiştir. Çünkü “rafi’uke”den sonra gelen “ila” harfi cerri kelimenin “kişinin makam ve mevkiini yükseltmek” gibi mecazi manalara hamledilmesine manidir. Tıpkı “kanatlarıyla uçuyor” ifadesindeki ‘kanat’ kelimesinin “uçan” varlığın mecazen bu fiili işlediğini anlamaya mani olması gibi.[45]

“Teveffa” kelimesinin “uyutmak” şeklinde anlaşılması da Hz. İsa’nın göğe çıkarılışını teyit etmektedir. Nitekim “tevefffa” kelimesini bu şekilde tefsir eden Rebi’ semaya yükselmenin ruh ve bedenle olduğunu kabul eder.[46]

Vehb b. Münebbih’in Tefsiri

Vehb b. Münebbih, “müteveffike” kelimesinin “ölüm/mevt/ruhun bedenden ayrılması” anlamında olduğunu söyler. Bu görüşe göre; Allah Teala Hz. İsa’yı dünyada iken öldürdü ardından üç saat kadar yerde bıraktı ve bu halde yükseltip semada diriltti.[47]

Alusi, Vehb b. Münebbih’e ait bu tefsiri verdikten sonra tercihe şayan olanın Hz. İsa’nın ölmeden göğe yükseltildiğini anlatan görüş olduğunu beyan eder. Çünkü bir çok anlama gelen “teveffa” kelimesini, mecazi (ölüm) manada kullanabilmek için bir delil gereklidir. Halbuki böyle bir delil yoktur. Aksi yönde deliler mevcuttur. Bu durumda Vehb b. Münebbih’in tefsiri sağlıklı olmaz. Zaten Zahid Kevseri, Vehb b. Münebbih’in bu görüşü “Ehl-i Kitap”tan naklettiğini beyan eder.[48] Nitekim Zehebi, Vehb’in “İsrailiyyat” bilgisinin çok olduğunu nakleder.[49] Bu yüzdendir ki; Buhari ve Müslim, senedinde Vehb’in yer aldığı sadece bir hadisi eserlerine almışlardır.[50] Bütün bu mülahazalar Vehb b. Münebbih’in görüşünün niçin “şaz” olduğunu göstermeye kafidir.

Vehb b. Münebbih’in görüşü tercih edilse dahi bu, Hz. İsa’nın nüzulüne muhalif olmaz. Çünkü Vehb, Hz. İsa’nın semada diri olduğuna ve yeniden yer yüzüne geleceğine inanmaktadır.

Takdim ve Te’hir

Dahhak ve Ferra “inni müteveffike ve rafi’uke ileyye…” (seni eceline yetirecek ve kendime yükselteceğim.) ifadesinde “takdim” ve “te’hir”in olduğunu iki kelime arasında ki “atıf vavı”nın ise “tertib” ifade etmediğini söyler. Buna göre mana şu sıralamaya göre verilir: “inni rafi’uke ileyye ve mutahhiruke minellezine keferu ve müteveffike ba’de en tenzile mine’s-sema”; seni katıma yükselterek inkar edenlerden temizleyecek ve semadan indikten sonrada öldüreceğim.[51]

Ayet bildiriyor ki, Allah Teala Hz. İsa’yı Yahudilerden korumuştur. Gökyüzüne çıkartılan peygamber vakti zamanı gelince yeryüzüne inecek, vazifesini ifa edecek sonra da vefat edecektir. Bu grupta yer alan müfessirlerin “teveffa” kelimesini Hz. İsa’nın semadan indikten sonra ölmesi şeklinde anlamalarında hadisi şerifler etkin olmuştur. Nitekim Hasan Basri’den nakledilen bir hadiste Allah Resulü Yahudilere şöyle buyurmaktadır: “Muhakkak ki İsa (a.s.) ölmedi. O kıyametten önce size geri dönecektir.” (İnne İsa lem yemut ve innehu raci’un ileyküm kable yevmi’l-ahire)”[52]

“Teveffa” ile “vefat” kelimeleri arasındaki farkı idrak edemeyen, bu yüzden Hz. İsa’nın öldüğüne hükmeden, Zahiri İbn Hazm’da “Muhella”sında, nüzulün hak olduğunu söyler.[53] Görüldüğü gibi “teveffa” kelimesi, en uç tefsirleriyle dahi “nüzul” hakikatini teyit etmektedir. Hz. İsa’nın öldüğünü ve tekrar gelmeyeceğini iddia eden Cübbai’ye gelince Allame Zahid Kevseri Onun hakkında der ki; “Eğer o da nüzulü İsa ile alakalı hadislerin mütevatir olduklarını bilseydi, muhalefet etmezdi.”[54]

Müfessirler “teveffa”nın keyfiyeti üzerinde ihtilaf etmişler fakat tamamı Hz. İsa’nın şu an hayatta olduğunu kabul etmiştir.

Yakın Dönem Müfessirlerine Göre

Hz. İsa’nın öldüğünü dolayısıyla tekrar yeryüzüne gelmesinin söz konusu olmadığını savunan görüş, yakın dönem müfessirlerine aittir. Nitekim Muhammed Abduh ve talebesi Reşid Rıza “teveffa” kelimesinden ilk akla gelen mananın Hz. İsa’nın Allah Teala tarafından öldürülüp manen yükseltilmesi olduğunu söylemektedir.[55] Mezkür iki zatın anlayış usulünü benimseyen Mahmud Şeltut da hocalarını tevsik eden bir fetva neşretmiştir. Şeltut fetvasında Hz. İsa’nın öldüğünü dolayısıyla yeryüzüne tekrar gelmesinin söz konusu olmadığını savunur.[56] Mısır merkezli modernist tefsir anlayışının mimarlarını takiben alem-i İslam’ın çeşitli bölgelerinde Hz. İsa’nın öldüğünü ve dolayısıyla nüzul’ün olmayacağını söyleyen bir çok mütefasir zuhur etmiştir.

“Teveffa” kelimesi önce “bir şeyi tam olarak almak” anlamında kullanılmaktaydı. Nitekim Reşid Rıza da “teveffa” kelimesini tefsir ederken bunu itiraf eder. Fakat sonra ne olduysa “teveffa”dan akla ilk gelen anlamın ölüm olduğu iddiasında bulunur.

Yakın dönem modernist müfessirlerin söz konusu kelimeyi ”ölüm” olarak tefsir etmeleri kelimenin bu gün kazandığı anlam örgüsüne göredir. Kelimenin bu gün “ölüm” anlamında mütedavel olması, Kur’an’ın indiği dönemde sahabenin konuşma dilinden de aynı mananın anlaşılması gerektiğini zorunlu kılmaz. Eğer “teveffa” kelimesine çağdaş müfessirler gibi “ölüm” manası verilirse o zaman “Allah’u yeteveffe’l-enfuse hine mevtiha”; Allah o canları öldükleri (mevt) sırada, ölmeyenleri de uykularında alır (teveffa).[57] ayetindeki “öldükleri sırada” (hine mevtiha) ifadesi yanlış bir söz olurdu. Allah Teala’nın kelam-ı ise yanlıştan münezzehtir.

Yukarıdaki ayette, Allah Teala, uyuyanın da ölenin de ruhunu kabz ettiğini ifade ederken “teveffa” fiilini kullanır. Halbuki uyuyan ölmemekte, eceli gelinceye kadar tekrar canı salıverilmektedir. Buna göre, “teveffa” kelimesinin akla ilk gelen anlamı “mevt/ölüm”dür, demek doğru olmaz.

Ayrıca Kur’an-ı Hakim’i doğru anlamanın yolu indiği dönemin iletişim dilini dikkate almayla doğru orantılıdır.[58] Bu günün konuşma dilini referans kabul edip ayetleri tefsir etmek la-dini yorumlara zemin hazırlar.

Hadisenin ne gibi onulmaz hatalara kapı açtığını daha yakından görebilmek için şöyle bir örnek verebiliriz: “Bugün, talebenin diplomayı alabilmek için üniversiteye verdiği orijinal araştırmaya “risale(t)” denmektedir. Bu yoldan hareketle Kitab ve Sünnet’te varid olan “risalet”e de “hususi araştırma” anlamı verilirse, Allah Teala’dan gelen “vahiy” ve “risalet” ilga edilmiş olur. Bunun içindir ki; dildeki gelişmeleri Kur’an’ın manalarını geliştirmeye tatbik etmek Allah’ın ayetlerini bile bile tahrif etmek olur.[59]

Hz. İsa’nın elân ber hayat olduğunu söyleyen ve nüzulü kabul eden fakat “teveffa”ya farklı manalar veren eslafın görüşleri arasında tercihe şayan olanı, Allah Tela’nın, Hz. İsa’yı uyutmadan ve öldürmeden göğe yükselttiğini belirten cumhurun yaklaşımıdır.

Hz. İSA’nın SEMAYA YÜKSELTİLMESİ (REF’İ)

“Ref’” kelimesi “aşağı bırakmak” anlamına gelen “vaz’” kelimesinin zıddır. Buna göre ref’; “bir şeyi yukarı kaldırmak”, “derece itibariyle yüceltmek”, “yükseltmek” gibi anlamlara gelir.[60] “Ref’” kelimesi hem hakiki hem de mecaz anlam örgüsünde Kur’an-ı Kerim’de çok yerde mevcuttur: Nitekim bazen yerdeki cisimleri kaldırmak anlamında; “Hani bir vakit, sizden söz almıştık ve Tur’u da üzerinize kaldırmıştık (refe’na)”[61] Bazen bir binayı uzatmak anlamında; “İbrahim İsmail ile beraber Beyt’in (Kabe’nin) temellerini yükseltiyordu (yerfe’u). Bazen kişinin şanını yüceltmek anlamında; “Senin şanını yüceltmedik mi (refe’na)?[62] Bazen statü itibariyle üstün kılmak anlamında; “Bir kısmını derecelerle diğerinin üzerine çıkardık.”[63] kullanılmıştır.

“Ref’” kelimesi Kur’an-ı Kerim’de Hz. İsa ile alakalı ise iki yerde kullanılmıştır: “Ey İsa ben seni eceline yetirecek ve katıma yükselteceğim (ve rafı’uke ileyye) …”[64]; “…Halbuki onu kesin olarak öldürmediler. Bilakis Allah onu (İsa’yı) kendisine yükseltti (rafe’ahu’llah-u ileyhi).[65]

“Teveffa”yı müfessirlerin çoğunluğu hakiki manada kullanırken, “ref’” kelimesini ise mütekadimunun tamamı hakiki manada tefsir etmiştir. Buna göre, Hz. İsa’nın derecesi değil bizzat kendisi yükseltilmiştir.

Bu girişten sonra Hz. İsa ile ilgili olan “ref” kelimesinin niçin hakiki manada anlaşıldığını ve çağdaş müfessirlerin aksi beyanlarının neden muteber olmadığını izaha çalışalım:

“Ref’in yerden semaya doğru gerçekleşen hissi (maddi) bir yükselme olduğunu belirten Ebu Hayyan, görüşünü iki büyük müfessirin nakilleriyle teyit eder: “İbn Abbas, Hz. İsa’nın dünya semasına yükseltildiğini orada meleklerle birlikte Allah Teala’yı tesbih ettiğini, Deccal ortaya çıkınca da Beyt-i Makdis’teki taşın üzerine ineceğini” söyler. Zeccac; “Hz. İsa’nın, duvarında delik bulunan bir evde olduğu sırada, onu öldürmek için bir adamın eve girdiğini, bu esnada peygamber’in (a.s.) bedeniyle birlikte semaya yükseltildiğini, öldürmeye teşebbüs eden kişinin de dışarıya İsa’ya benzetilmiş bir halde çıktığını ve İsa’nın içeride olmadığını bekleyenlere haber verdiğini, daha sonra o muhbirin Ben-i İsrail tarafından öldürüldüğünü” nakleder.[66]

Kurtubi, Allah Teala’nın İsa’yı (a.s.) ölüm ve uyku olmaksızın semaya yükselttiğini, İbn-i Abbas, Taberi, Hasan Basri ve İbn Zeyd’in de bu görüşte olduğunu bildirir.[67]

Razi, Hz. İsa’nın Allah Teala’dan gayri kimsenin hükmünün geçerli olmadığı bir yere yükseltildiğini, yükseltmenin ise hissi olarak gerçekleştiğini söyler. Al-i İmran(3): 55; Nisa(4): 156-7 de bunun açık bir şekilde belirtildiğine vurgu yapar.[68] Zemahşeri[69] ve Beyadavi[70] başta olmak üzere dirayet tefsirinin diğer otoriteleri de, Hz. İsa’nın ölmeden semaya, yani meleklerin yanına yükseltildiğini beyan ederler.

Çağdaş Müfessirler Fetvalarıyla Kadiyanileri Meşrulaştırdılar!

Muhammed Abduh’un İslam’ı anlayış tarzını “esas” itibariyle benimseyen Reşid Rıza,[71] Mahmud Şeltut, Meraği, Süleyman Ateş[72]… gibi çağdaş müfessirlere göre Hz. İsa semaya ruhuyla yükseltilmiştir. Onlara göre “ref’” hadisesi Hz. İsa dünyada öldükten sonra, ruh ya da derecesinin yücelmesi şeklinde tahakkuk etmiştir. Nitekim Reşid Rıza Menar’da, Mahmud Şeltut da Kadiyaniler’in sorusu üzerine neşrettiği fetvada bunu açıkça savunmaktadır. Ne acıdır ki, Hz. İsa’nın öldüğünü dolayısıyla beklenen Mesih’in kendisi olduğunu söyleyen sahte peygamber Mirza Gulam Ahmed, davasını Mahmud Şeltut’un fetvasıyla isbat etmiştir(!).[73] Binlerle müslüman o büyük kurtarıcıların fetvaları neticesinde irtidat etmiş ve Mirza Gulam Ahmed’e intisab etmiştir. Ümmeti oturup Mesih bekleme rehavetinden kurtaralım diyen büyük müfessirler(!) (tarih boyu hiçbir dönemde oturup Mesih bekleyen ve işlerini ona havele eden İslami bir cemaat olmamıştır) bir kısım müslümanın irtidat etmesine zemin hazırlamıştır.

Reşid Rıza’nın Görüşü İbn Abbas’a mı Dayanır?

Reşid Rıza, Hz. İsa’nın öldüğünü nitekim İbn Abbas’ın da Al-i İmran(3): 55. ayetteki “inni müteveffike” kelimesini “inni mumituke” (seni öldüreceğim) şeklinde tefsir ettiğini söyler.[74]

Önceden de nakledildiği gibi İbn Abbas’tan rivayet edilen sahih görüşe göre söz konusu ayetin tefsiri, Hz. İsa’nın ölmeden göğe yükseltildiği şeklindedir. Reşid Rıza’nın istidlal ettiği rivayetin senedinde ise boşluk vardır. Çünkü bu rivayet, İbn Abbas’tan İbn Ebi Talha, Muaviye el-Hadremi, Abdullah b. Salih tarikiyle gelmektedir. İbn Cerir Taberi başta olmak üzere diğer müelliflere göre, İbn Ebi Talha İbn Abbas’a yetişememiştir. Yani rivayetin senedinde kopukluk vardır.[75]

Hz. İsa’nın öldüğünü dolayısıyla ayetlerde zikri geçen ref’ hadisesinin manevi bir yükselme olduğunu iddia eden Reşid Rıza ve bağlılarının esasta problemi mucizeyi kabullenmeyle alakalıdır. Nitekim ref’ ve nüzulü red anlayışının mimarı Muhammed Abduh çağdaş dünyanın aklına uymuyor diye “Fil Asahabı”nı yok eden kuş sürelerinin gerçekte sinek ya da sivrisinek olduklarını, bu sineklerin ayaklarına bulaşan çamurlara mündemiç halde taşıdıkları mikroplarla Ebrehe’nin ordusunu telef ettiklerini iddia eder.[76] Abduh bu çıkışıyla Kur’an’ın bildirdiği en bedihi hakikati inkar eder.

İngilizlerin desteğiyle Mısır’da başlatılan dini, aklileştirme sürecinde yeni Ezherlilere telkin edilen en önemli husus dini gaybi hakikatlerden kurtarmaktı(!).[77] Hz. İsa’nın “ref’” ve nüzulü de gaybi hakikatlerden olduğundan diğerleri gibi reddedildi.

Ref’ Kelimesinin Tahlili

Şimdi Hz. İsa’nın manen yükseldiğini iddia eden modernist ilahiyatçıların görüşlerinin niçin kabul edilemez olduğunu tahlil edelim:

* “Doğrusu Allah onu katına yükseltti (bel rafe’ahu’llahu ileyhi)” ayeti “ref’” hadisesinin hissi (maddi) olduğunu açıkça izah etmektedir. Ayetteki “ila” harf-i cerri mekan ve zaman için kullanıldığında tartışmasız olarak “intiha/ulaşmak/varmak” anlamını verir.[78] Buna göre Hz. İsa’nın bedeniyle bir yere ulaşması gerekir ki, orası da Allah Teala’dan gayrı kimsenin tasarruf sahabi olamadığı melekler alemidir. Bu anlamın ortaya çıkması için harici bir delile hacet yoktur. Çünkü “ref”’ bir şeyi aşağıdan yukarıya doğru nakletme şeklinde gerçekleşir. Ayette, hakiki manadan alıkoyacak bir karine olmadığından “ref”’ kelimesi mecazen manevi yükseltme anlamına hamledilemez. Bu durumda mecaz mana delil neticesinde ortaya çıkan bir ihtimal olmaz.[79] Çünkü ayette mecaz mana ihtimalini reddeden bir çok unsur vardır:

“Doğrusu Allah onu katına yükseltti.” ayetinin öncesi, Hz. İsa’ya benzeyen kişinin öldürüldüğünü beyan ederek, Yahudilerin Hz. İsa’yı öldürdükleri iddiasının geçersiz olduğunu belirtir. Çünkü ayetin zahiri Allah Teala’nın nebisini, Yahudilerden gizlemek suretiyle semaya yükselttiğini, dolayısıyla düşmanlarının onu öldürüp asamadıklarını ifade etmektedir.

Ayetteki “bel” “nefy” den sonra geldiğinden, zorunlu olarak karşıtlık anlamı verir. Buna göre “bel” den öncesi sonrasının tam karşıtı olmalıdır.[80] Nitekim Arapça bilen birisi; “Lestu cai’an bel ene muzdacı’un”; “Aç değilim bilakis yatıyorum.” demez. Şöyle söyler; “Lestu cai’an bel ene şeb’anu”; “Aç değilim bilakis tokum.” Hadisenin daha açık bir şekilde kavranması için şu örneklere bakalım: “Halid ölmedi bilakis (bel) o salih bir adamdır.” demek yanlış olur. Doğrusu şöyle olmalıdır: “Bilakis (bel) o hayattadır.”. “Devlet başkanı öldürülmedi bilakis (bel) o Allah katında yüksek makam sahibidir.” demek te doğru olmaz. Çünkü devlet başkanının yüksek makam sahibi olması öldürülmüş olmasına engel değildir. Fakat “bel” kendinden sonrası ile öncesinin manasını ibtal eder. Bu malumat çerçevesinde ayete dönersek; Cenab-ı Hakk açık bir şekilde Yahudilerin Hz. İsa’yı öldüremediklerini bildiriyor. Bu bildirimden sonra gelen “bel” ölümün zıddı bir anlam içermelidir ki, o da diri olarak Hz. İsa’nın yükseltilmesidir.[81] Buna göre, “Devlet başkanı öldürülmedi bilakis (bel) o, Allah katında yüksek makam sahibidir.” ifadesi ne kadar cahilane ise “Hz. İsa ölmedi bilakis Allah onun derecesini yükseltti.” de o kadar amiyanedir. Çünkü katledilen nice peygamber (selavatullahi ala nebiyyina ve aleyhim ecmain) var ki onların derecesi yüksektir. Ne var ki, onların derecelerinin yükseltildiği ayrıca vurgulanmamıştır. Hz. İsa’nın Yahudiler tarafından öldürülmediği halde derecesinin yükseltilmesi, onların ise hem peygamber hem şehid oldukları halde derecelerinin yükseltilmemiş olması nasıl açıklanabilir?

“Onu ne öldürdüler ne de astılar” ayetinden sonra gelen “Doğrusu Allah Teala onu katına yükseltti (rafe’ahu).” ifadesinden İsa’nın (a.s.) canlı olarak semaya kaldırılması değil de Şeyh Mahmud Şeltut’un iddia ettiği gibi ruhunun yükseltilmesi anlaşılacaksa o zaman her hangi bir kişinin “Kur’an, kat-i surette İsa’ın (a.s.) öldürüldüğü sonra da asıldığı iddiasını reddetmiyor.” demesi mümkün olur. Çünkü ruhuyla yükseltilmesi, düşmanları tarafından öldürülüp sonra da asıldığı hezeyanını ortadan kaldırmaz. Bu durumda Kur’an’ın “Onu ne öldürdüler ne astılar” ifadesi –haşa- şaka kabilinden bir söz olur.[82]

* Hz. İsa’nın (a.s.) Allah Teala tarafından canı alınarak ölümden kurtarılması, Allah adına acziyet ifade eder. Çünkü Yahudiler de onun öldürülmesini istiyorlardı. Bu, tıpkı katil tarafından kesinlikle öldürüleceğine inanan kişinin, katl edileceği sırada ölümüm kendi elimden olsun diyip intihar etmesine benzer. Hakikat şu ki, Allah Teala beşere ait acziyet hallerinden münezzehtir.

* “Ref’” kelimesinin mecaz mana çerçevesinde; Hz. İsa’nın derecesinin ya da ruhunun yükseltilmesi şeklinde anlaşılması hiçbir faydaya mebni değildir. Çünkü Hz. İsa dahil bütün peygamberlerin Allah Teala katındaki dereceleri zaten yükseltilmiştir. Bu hususta değil malumat sahibi birinin, sıradan halkın dahi şüphesi yoktur. İster katledilsin isterse de normal bir ölümle canı alınsın, öldükten sonra bütün müminlerin ruhları yükseltilir. Bu durumda ruhun yükseltilmesini Hz. İsa’ya tahsis etmenin ne gibi bir faydası olabilir?! Hz. İsa dışındaki peygamberlerden ondan daha fazla eza görenler var, Allah Teala onları, derecelerini yükselttiğini söylemeden kurtardı. Çünkü peygamberlerin ruhlarının yükseltileceği herkese malum olan bedihi bir hakikattir.[83]

* Cenab-ı Hakk kurtarmayı murad ettiği resullerini farklı usullerle muhafaza etmiştir. Ref’i ise bir kurtarma tarzı olarak sadece İsa (a.s.) için cari kılmıştır. Bu durumda, Hz. İsa’nın ref’inin manevi yükselme olarak anlaşılması doğru olmaz. Çünkü onda bütün peygamberler ortaktırlar. Ref’ ruhun yükselmesi şeklinde de anlaşılmaz; çünkü o da bütün müminlere şamil bir hadisedir. Derecenin ve ruhun yükselmesi Yahudilerin öldürme teşebbüsünden bir kurtarma da olamayacağına göre Hz. İsa’nın hakikaten yükseltildiği aşikardır. Allah Teala onu, bu yolla kurtardı, tıpkı öteki peygamberleri farklı yollarla kurtardığı gibi.[84]

* Allah Teala, Hz. İsa’nın kurtarılışını anlatırken ref’ kelimesiyle yetindi. Böylece Yahudilerin “öldürdük-astık” nev’inden türettikleri iddiaları geçersiz kıldı. Bu da ref’in hakiki olmasını gerekli kılar. Kelime mecazi olması durumunda, Yahudilerin davasını çürütmez bilakis onları destekler. Çünkü derece itibariyle yükseltilme öldürme ve zarara engel olmaz.[85]

* Nisa suresindeki -Hz. İsa’nın ref’ini muhtevi-[86] ayetin “ve kanellah-u azizen hakima” (Allah Azizdir, Hakimdir.) şeklinde bitmesi ref’in basit bir ölüm olmadığını tescil eder. Çünkü ayette ref’ hadisesinin faili Cenab-ı Hakk’a medih vardır. Ölüm gibi sıradan ve herkese şamil bir hadiseden dolayı ise medhedilmenin bir anlamı olmaz. Üstelik ölüm, Allah ve Resul düşmanlarının arzuladıkları bir durumdur. Buna göre, Cenab-ı Hakk hem Peygamber düşmanı Yahudilerin isteğini yerine getirmiş hem de bundan dolayı kendini methetmiş olur.

Ayrıca Allah Teala hiçbir durumda bir peygamberinin canını aldığı için zatını methetmemiştir. Kur’an’ın ifadesiyle ölüm bir musibet iken nasıl olur da Cenab-ı Hakk ondan dolayı kendini metheder: “…yahut yolculukta iken ölüm musibeti (musibetu’l-mevt) başınıza gelmişse…”[87].[88]

Şeyhu’l-İslam Mustafa Sabri Efendi diyor ki; “Müslümanların inandığı manada Kur’an-ı Kerim’de beş yerde Hz. İsa’nın semaya yükseltildiği bildirilmektedir. Ref’ kelimesinin geçtiği ayetlerde sarahaten, nüzulden bahseden ayetlerde iktidaen[89] Hz. İsa’nın inkar edenlerden kurtarılıp temizleneceğini bildiren ayette[90] ise telmihen ref’ haber verilmektedir.[91]

Şeyhu’l-İslam, Al-i İmran suresindeki “ve mine’l-mukarrebin”[92] ifadesinin Hz. İsa’nın “mukarrabin meleklerin” mahalline yükseltildiğini, “vecihen fi’d-dünya ve’l-ahire” kaydının da “Dünya ve ahirette itibarlı olanlardan” yani semaya yükseltildikten sonra dünyada makam sahibi olduğundan bahsettiğini, “Onlar tuzak kurdular. Allah da tuzak kurdu. Allah tuzak kuranların en hayırlısıdır.”[93] ayetinin de ref’in kurulan tuzağı lağvettiğini ihbar ettiğini söyler. Buna göre Hz. İsa’nın semaya yükseltildiğini bildiren ayetlerin sayısı sekize ulaşır.[94]

Nüzul-i İsa meselesine itiraz edenlerin ileri sürdüğü bir nokta da, Hz. İsa’nın (a.s), diri olarak kaldırıldığı semada hayatını nasıl idame ettirdiği sorusudur. Bu itiraz, hayatı materyalist bir kabulle tek boyutlu ve tek katmanlı görmenin sonucudur. Oysa bir Müslüman, mesela şehitlerin ölü olmadığını bilir. Onlardan derece olarak daha yüksekte bulunan peygamberlerin dünyadan ayrılışının mutlak ölüm olarak değerlendirilemeyeceği de buna göre bedihidir. Hatta evliyaullahın bile kabirde cesetlerinin çürümediği malum ve müsellem bir husustur. Keza meleklerin ve cinlerin de yaşadığı bir hayat vardır ve insan hayatı hakkında cari olan fıtrî/ontolojik yasalar onlar için geçerli değildir.

Şu halde madem ki hayatın katmanları ve boyutları var; öyleyse Hz. İsa’nın (a.s) bu dünyada yaşanan hayat boyutundan, semaya ref edilmek suretiyle meleklerin yaşadığı hayat boyutuna intikal ettirildiğini söylemekte bir beis olmamalıdır.

Ref’ ile ilgili ayetlerin delalet yönünden kesin olmalarından dolayı cumhur (Abduh’a kadar) Hz. İsa’nın bedeniyle birlikte yeryüzünden yükseltildiği hususunda icma etmiştir.

NÜZUL

Hz. İsa’nın Kıyametin arefesinde tekrar yeryüzüne ineceği Kur’an-ı Kerim’de açıkça beyan edilmiştir. Bu husustaki hadis-i şerifler tevatür derecesine ulaşmamış olsalardı dahi yine de ayetler nüzul hakikatini tek başına isbata malik olurlardı.

Hz. İsa’nın nüzulünden bahseden ayetler şunlardır: “O, beşikte de, yetişkinlikte de insanlara konuşacak…”[95] “Ehl-i Kitaptan her biri, ölümünden önce ona muhakkak iman edecektir. Kıyamet gününde de onlara şahit olacaktır.”[96] “Şüphesiz ki O (İsa) kıyamet için (onun yaklaştığını gösteren) bir bilgidir.”[97] “Allah ona (İsa’ya) kitabı, hikmeti, Tevrat’ı ve İncil’i öğretecek.”[98]

Kühulette Konuşacak

Hz. İsa’nın nüzulünü işaret eden birinci ayette zikredilen “kehl” kelimesinin insan hayatının hangi evrelerine tekabül ettiğinde ihtilaf edilmiştir. Nitekim “kehl” için; 30-40; 33-50; 34-51; gibi yaş sınırları telaffüz edilmiştir. Fakat bütün bunların toplandığı ortak nokta kehl’in; otuz yaşını aşan saçı başı ağaran kişileri kapsadığıdır.[99]

Hz. İsa’nın hem beşikte (fi’l-mehdi) hem de yetişkinlikte (kehla) konuşması birer mucizedir. Beşikte iken çağının tanıklarına konuştu, yetişkinlikte ise Ümmet-i Muhammed’e konuşacak. İlki gibi ikincisinde de bir olağan üstülük olmalıdır. Aksi takdirde yetişkinlikte konuşmasının ayette zikredilmesi anlamsız olurdu. Çünkü konuşma yetişkinliğin tabii bir yansımasıdır. Burada dikkate şayan olan husus, gençlik döneminde yer yüzünden alınan, yüzlerce yıl farklı ortamlarda yaşayan bir Peygamber’in tekrar insanların arasına dönüp onlara İslam’ı anlatmasıdır.

Hz. İsa, annesine iftira atıldığı zaman beşikte konuşmuş “Ben Allah’ın kuluyum” demişti. Allah Teala onu otuz üç yaşında semadan indirince o, yine konuşacak ve tekrar “ ben Allah’ın kuluyum” diyecektir.[100] Böylece onun adına yapılan iftiradan kendisini temize çıkaracaktır.

Said b. Müseyyeb, Zeyd b. Eslem başta olmak üzere selefin ileri gelenleri “Hz. İsa’nın otuz üç yaşında semaya yükseltildiğini, tekrar yeryüzüne geleceğini, orada yirmi dört sene yaşayacağını bildirmektedirler. İbn Cerir de sahih bir senetle aynı görüşü Ka’b’ul-Ahbar’dan nakletmektedir.[101]

Bütün peygamberler gönderildikleri kavimlere konuşmalarına rağmen, Hz. İsa’nın davetini anlatan bu ayet onun özel vazifesine münasib bir şekilde, -“Ben-i İsrail-e” ya da “ kavmehu/kavmine”tarzında değil de- “ve yükellimu’n-nas-e/insanlara konuşacak” şeklinde nazil olmuştur. Bundan gaye ise, Hz. İsa’nın muhatap kitlesinin çağının tanıklarının yanı sıra ahir zamanda içlerine ineceği insanları da kapsadığını bildirmektir. Nitekim Hz. İsa’nın peygamberliğini müjdeleyen ayet; “O (İsa) İsrailoğullarına bir elçi olacak” şeklindedir. Yani Allah Teala Hz. İsa’nın peygamberliğini “Ben-i İsrail” ile sınırlandırmıştır. Söz konusu ayet “ O, beşikte de, yetişkinlikte de insanlara konuşacak…”[102] ayetiyle kıyaslandığında aralarında hususiyet ve umumiyet açısından zıtlık olduğunu görülür. Halbuki genellik ifade eden ayet hususiyet arz eden ayetin siyakında vaki olmuştur. Bu, ifadede çeşitlilik olsun diye yapılmamıştır. Bilakis izhar ettiğimiz nükteden dolayıdır. Ayrıca “Ben-i İsrail”e peygamber olarak gönderilecek Hz. İsa’nın ayette “resul” vasfıyla zikredilmesi, beşikte ve olgunlukta konuşmasını anlatan ayette ise vasıfsız anlatılması iyice düşünülmesi gereken bir diğer husustur.[103]

Ehl-i Kitab Hz. İsa’ya (a.s.) İman Edecek

Nüzulü haber veren ikinci ayete (Nisa: 159) göre Hz. İsa ölmeden önce, ehl-i kitap ona “Allah’ın kulu ve elçisi olarak” iman edecektir. Böylece farklı dinler birleşerek İslam çatısı altında toplanacaktır. Hz. İsa kıyamet günü Yahudi ve Hristiyanlar’dan -ref’den önce ve nüzul’den sonra- ona iman eden ya da onu reddedenler hakkında şahadette bulunacaktır. Bahsi geçen ayette ki “bihi/ona” ve “kable mevtihi/ölümünden önce” ifadelerindeki “hu/o” zamiri yukarıdaki çerçeve dışında bir tefsirde bulunmaya mani olmaktadır. Nitekim Ebu Hureyre, İbn Abbas, Katade, Hasan Basri, İbn Zeyd, Ebu Zeyd, Ebu Malik de ayeti böyle anlamıştır.[104] Buna göre ayeti, Ehl-i Kitap’tan birisinin ölmeden önce, Hz. İsa’ya iman etmesi şeklinde anlamak doğru değildir. Çünkü ayetlerin siyakı Yahudilerin Hz. İsa’yı öldürüp astıkları yönündeki iddialarını çürütmektedir.[105] Nisa suresinin 155. ayetinden itibaren kendisinden bahsedilen kişi, Hz. İsa’dır; Ayetler Ona ve annesine yapılan isnatlardan onların beri olduklarını anlatmaktadır. Buna göre bütün zamirler Hz. İsa’ya dönmektedir. Ayetlerin siyakı ve Arap dilinin kaideleri bunu gerektirir. Aksi bir delil olmadıkça zamirler böyle anlaşılır. Burada da farklı anlamı gerekli kılacak bir unsur yoktur. Nitekim Kur’an’ın nazil olduğu dil olan Arapçaya vukufiyetiyle şehir Büyük Müfessir Ebu Hayyan da zamirlerin Hz. İsa’ya döndüğünü yani mananın yukarıdaki gibi olduğunu belirtmektedir.[106]

İbn Kesir, yukarıdaki manayı destekleyen hadislerin mütevatir olduklarını nakleder. Ebu Hureyre’nin rivayet ettiği Buhari ve Müslim’in de kitaplarına aldıkları bir hadis şerif’te Ebu Hureyre, Hz. İsa’nın nüzulden sonra yapacağı şeyleri tadat eder sonrada zamirlerin Hz. İsa’yı kastettiğini ifade sadedinde söz konusu ayeti okur.[107]

Ehl-i Kitab’ın Hz. İsa’ya iman edeceğini ifade eden “leyu’mine’nne” fiilinin başında “cevab-ı kasem lam”ı[108], sonunda da “te’kit nun”u vardır. Bunlar, fiili gelecek zamana tahsis ederler. Buna göre “leyu’mine’nne”nin anlamı: “Gelecekte belli bir zamanda var olacak bütün kitabiler Hz. İsa’ya iman edecekler.” şeklinde olur. Ayetin devamındaki “kable mevtihi” kaydı da gelecek zamanı işaret etmektedir.[109] Ayetten aşikar olduğuna göre Ehl-i Kitab’ın tamamı Hz. İsa’ya iman edecektir. Bu da henüz tahakkuk etmemiştir. O halde nüzulden sonra yaşanacak zaman, bu Kur’an-i hakikatin inkişaf devresi olacaktır.

Bütün deliller, zamirlerin Hz. İsa’ya döndüğünü yani Mesih’in nüzulünü isbat ediyor. Buna mukabil “kable mevtihi/ölümünden önce” ifadesinde ki zamirin “kitabiye” işaret ettiğini gösteren bir delil yok. Nasıl ki sahih bir rivayetin olduğu yerde gayr-i sahih bir rivayete iltifat edilmez, tıpkı bunun gibi ayetin siyakının gerektirdiği manayı terk etmeyi ya da bir karine olmaksızın lafzı, zahir anlamından çıkarmayı gerektiren görüş de dikkate alınmaz.[110]

Hz. İsa Kıyamet’in Alametidir

Hz. İsa’nın geleceğini haber veren üçüncü ayete (Zuhruf: 61) göre nüzul, kıyametin yaklaştığını bildiren bir alamet olacaktır.[111] Çünkü ayetteki (ve innehu) “hu” zamiri Hz. İsa’ya dönmektedir. İbn Abbas, Mücahid, Katade, Hasan Basri, Süddi, Dahhak ve İbn Zeyd’e göre ayetin tefsiri şu şekildedir; “Hz. İsa’nın ortaya çıkması kıyametin yaklaştığına delalet eden bir bilgi olacaktır. Çünkü nüzul kıyamet alametlerindendir.”[112]

Hz. İsa’nın yeryüzündeki ilk hayatına gelince bu, kıyamet alameti olarak addedilemez. Çünkü ondan sonra Allah Resulü (s.a.v.) gelmiştir. Buna göre, Hz. İsa’nın nüzulünün alamet olarak kabul edilmesi tek doğru tefsir olur.

Ayetin siyakında, öldükten sonra dirilmeyi reddeden Mekkeli müşrikler var gerekçesiyle manayı; “Hz. İsa’nın babasız dünyaya gelmesi Kıyamet’in -sadece- imkanına delildir.” [113] şeklinde anlamak da doğru değildir. Çünkü Mekkeli müşrikler Hz. İsa’nın babasız dünyaya geldiğini, hastaları iyileştirdiğini, -Allah’ın inayetiyle- ölüleri dirilttiğini kabul etmiyorlardı. Bütün bu deliller işaret etmektedir ki, müşrikler Hz. İsa’ya inanmamışlardır. Bu durumda nasıl olur da kabul etmedikleri bir peygamberle onlara karşı ihticac edilir.[114]

Abdullah b. Abbas, Ebu Hureyre, Ebu Malik el-Ğifari, Zeyd b. Ali, Katade, Mücahid, Dahhak, Malik b. Dinar, A’meş, Kelbi ve İbn Atıyye “le ilmun” şeklinde şöhret bulan kelimeyi “ayn” harfinin fethasıyla “le alemun/alamet” şeklinde okumuşlardır.[115] Bu okuyuşa göre bizzat Hz. İsa, kıyamet alametidir.

İbn Abbas’ın rivayet ettiğine göre, Allah Resulü (s.a.v.) de “ve innehu le alemun li’s-sa’a” ayetini; “Hz. İsa’nın Kıyametten önce inmesi” şeklinde tefsir etmiştir.[116]

Hz. İsa Kur’an’a Göre Hüküm Verecek

Hz. İsa’nın ineceğine işaret eden bir diğer ayette ise Melekler Meryem’e hitaben şöyle demektedirler: “Allah ona (İsa’ya) kitabı, hikmeti, Tevrat’ı ve İncil’i öğretecek.”[117] Ayette zikredilen “kitab” ile alakalı müfessirler farklı izahlar yapmışlardır. Kelimeyi mastar olarak alanlar ona, “elle yazmak” anlamı vermişlerdir.[118] “el-Kitab” kelimesinin başındaki “el” takısının “cins” için olduğunu söyleyenler ise, bu kelimeden maksadın Tevrat ve İncil dışında vahy edilen diğer kitaplar olduğunu belirtmişlerdir.[119] Kur’an-ı Kerim’e bakıldığında ise “kitab” kelimesi “Tevrat ve İncil”le kullanıldığında Kur’an-ı Kerim anlamına gelmektedir. Nitekim Al-i İmran 3’de ki “Kitab” kelimesi Kur’an-ı ifade etmektedir.

Melekler Hz. Meryem’e, oğlu İsa’ya İncil’in öğretileceğini bildirdikleri sırada İncil henüz nazil olmamıştı. Fakat önceki nebi ve alimler katında indirileceği bilinmekte idi.[120] Bu yüzden hadisenin vukuundan önce ilamı yapılmıştır. Levh-i Mahfuz’da var olan Kur’an-ı Kerim’in de indirileceği ehline malumdu. Hz. İsa’nın bi’seti esnasında Kur’an henüz nazil olmadığına, İsa’ya da öğretileceğine bakılırsa şu söylenebilir: Hz. İsa Kıyametin arefesinde inecek ve kendisine öğretilen Kur’an-ı Kerim’le amel edecektir. Nitekim nüzulü haber veren hadis-i şerifler Hz. İsa’nın İslami hükümlerle amel edeceğini bildirmektedirler.[121]

Nüzül İle İlgili Hadisler

Konuyla alakalı neredeyse bütün hadis kitaplarında bir ya da daha fazla rivayet bulunmaktadır. Hadis-i şeriflerde Hz. İsa’nın nasıl ve nereye ineceği, hangi özellikleri vesilesiyle tanınacağı, neler yapacağı gibi soruların cevapları vardır. Cumhura göre bu hadisler “Hz. İsa’nın nüzülünü” bildirmeleri noktasında mütevatirdirler. Nitekim her kuşak ve meşrebten bir çok alim, sarahaten bu hadislerin mütevatir olduklarını belirtmiştir. Bunlar arasında öne çıkanlar şunlardır: Taberi, Ebu Huseyn Aburi, İbn Rüşd, İbn Atıyye, Kurtubi, Ebu Hayyan, İbn Kesir, İbn Hacer, Şevkani, Sıddık b. Hasan Kınnevci, Kettani, Keşmiri,[122] Muhammed Zahid Kevseri,[123] Muhammed Sıddık el-Ğumari, Abdulfettah Ebu Ğudde.

Mütevatir olmaları hasebiyle “zarurat-ı diniyye”den kabul edilen ve bu yüzden “sem’iyyat”a taalluk eden hususlar arasında yer alan nüzul-ü İsa meselesi, tartışma ve redde kapalı bir mevzudur. Çünkü tevatür yoluyla sabit olan her hangi bir hükmün inkarı, Hz. Resulullah’ı da inkar anlamına gelir.

Muhammed Abduh, Reşid Rıza, Mahmud Şeltut gibi modernist anlayışa sahip kişiler mütevatir hadislerin gücünü yakinen bildiklerinden hadislerin mütevatir olduklarını reddetmişlerdir. Böylece de meseleyi itikadi alanın dışına taşımak istemişlerdir.

Abduh ve onun çizgisinin müdavimlerinin hadislerin ahad haber olduklarını, bu nevi rivayetlerin sayıca çok olmalarının tevatür için hiçbir anlam ifade etmeyeceklerini iddia etmeleri de bilgi yanlışlarıyla doludur. Nasıl olur da sahabe kuşağından otuz küsür ravinin rivayet etiği bir mesele ahad olabilir?! Kur’an ve Sünnet’in adaletlerini açıkça beyan ettiği sahabeden otuz küsür ravinin Hz. İsa’nın inişi noktasında ittifak etmeleri, modernistlerin zihnindeki yalan ihtimalini def edemiyorsa ortada başka ve daha önemli bir problem var demektir.

İcma

Ebu Hayyan “Hz. İsa diridir, ahir zamanda yeryüzüne inecektir,…” şeklindeki mütevatir hadislerin gerektirdiği mana üzerine ulemanın icma ettiğini nakleder.[124]

Malum… İcma, ictihat derecesine ulaşan alimlerin şer’i bir hususta fikir birliği içersinde olmaları anlamına gelir.[125] Buna göre, amel ve itikat cihetiyle istikamet üzere olmayan bidat ve fısk sahibi bir alimin icmaya aykırı görüş beyan etmesi icmanın akdedilmesine mani değildir.[126] Çünkü bidat ehli olan zevat insanlar üzerine şahit (örnek) olma[127] misyonunu kaybeder. Bu durumda ondan gelen ihtilafın mevcudiyeti bir mana ifade etmez.

Hz. İsa’nın (a.s.) yeryüzüne tekrar inmesi hususunda oluşan icmaya, sadece Mu’tezile ve Cehmiyye’nin bir kısmı muhalefet etmiştir. Zahid Kevseri “‘Mu’tezile’nin bir kısmı’ ifadesinden muradın da Cübbai olduğunu söyler. Ne ki Cübbai bu husustaki rivayetlerin tevatür derecesinde olduğunu bilseydi onlara muhalefet etmezdi.”[128] der.

Hz. İsa’nın inişine Ehl-i Bid’at fırkalardan dahi geniş katılımlı bir muhalefet olmamıştır. Bütün bunlar icma delilinin bu bahiste ne kadar kuvvetli olduğunu göstermektedir.

Sonuç

Ayetler açıkça Hz. İsa’nın ölmeden semaya yükseltildiği ve kıyametin öncesinde tekrar yeryüzüne ineceğini beyan etmektedir. Hadis-i şerifler de manevi tevatür derecesindedir. Aksi mutalaalar, zorlama tevillerle ulaşılan ve bilgi değeri olmayan görüşlerdir.

“Ref’” ve “nüzül”ün hakikat olduğunu söyleyen cumhur, ayet ve hadislerle istidlal etmektedir. Fakat aynı şey, “ref’” ve “nüzül”ü reddedenler için söylenemez. Çünkü nüzulün olmayacağını muhtevi tek bir ayet ya da hadis’in varlığından söz edilemez. Bu yüzden İslam’ın erken asırlarından bu tarafa Hz. İsa’nın nüzulü “zarurat-ı diniye”den addedilmiştir.

İnsanlar gibi ilmin de nesebi vardır. Kuşak be kuşak bilgi o neseb vasıtasıyla ilk kaynağına ulaşır. Buna göre, Hz. İsa gelecek diyenlerin senedi Hz. Kur’an ve Sünnet’e dayanır. İnmeyecek diyenlerin nesebi ise Cübbai’yi şaz olarak alırsak Abduh’tan öteye geçmemektedir.

Bütün bunlardan sonra söylenecek tek bir söz kalır o da şu ayettir: “Haktan sonra sadece sapıklık vardır. O halde nasıl oluyor da (Hak’tan) döndürülüyorsunuz.”[129]

Dipnotlar:

[1] Kur’an, A’raf(7): 187.

[2] Müslim, İman/8; Tirmizi, İman/2738; Ebu Davud, Sünnet/4695.

[3] Kur’an, Lokman(31).34.

[4] Said Ramazan el-Buti, Kübra’l-Yakiniyyati’l-Kevniyye, Beyrut, 1982, s. 318 vd.

[5] Muhammed Zahid Kevseri, Nazretun Abire fi Mezaimi men Yünkiru Nuzüle İsa Kable’l-Ahire, Kahire, 1987, s. 75.

[6] Kur’an, Al-i İmran(3): 36.

[7] Ebu’l-Fida İsmail İbn Kesir, Muhtasar-u Tefsir-i İbn Kesir, (İht. Muhammed Ali Sabuni), Beyrut, 1399, I, 279.

[8] Kur’an, Al-i İmran(3): 37.

[9] Kur’an, Al-i İmran(3): 47.

[10] Kur’an, Kamer(54): 50.

[11] Kur’an, Meryem(19): 23; Abdullah Muhammed b. Ahmed Kurtubi, el-Camiu li-Ahkami’l-Kur’an, Beyrut, 2000, XI, 92.

[12] Kur’an, Meryem(19): 23.

[13] Kur’an, Meryem(19): 27.

[14] Kur’an, Meryem(19): 29.

[15] Kur’an, Meryem(19): 30.

[16] Kurtubi, a.g.e., XI, 69.

[17] Kur’an, Meryem(19): 30.

[18] İbn Kesir, a.g.e., II, 451.

[19] Kurtubi, a.g.e., VI, 16.

[20] İbn Kesir, a.g.e., II, 451.

[21] Muhammed b. Muslihiddin Mustafa el-Kocevi, Haşiyet-u Muhyiddin Şeyhzade ala Tefsiri’l-Kadi el-Beydavi, Beyrut, 1999, V, 550.

[22] Kurtubi, a.g.e., VI, 16.

[23] Kur’an, Meryem(19): 36.

[24] İbn Kesir, a.g.e., II, 451.

[25] Kur’an, Maide(5): 72.

[26] Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer Zemahşeri, el-Keşşaf an Hakaiki’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekavil, Beyrut, ty, I, 634.

[27] Bkz. Muhammed Ali Sabuni, Safvetu’t-Tefasir, Beyrut, 1980, I, 373.

[28] Kur’an, Saff(61): 6.

[29] Ahmed ve Muhammed isimlerin ayrıntısı için bkz. Kurtubi, a.g.e., XVIII, 55.

[30] Kur’an, Maide (5): 110.

[31] Kur’an, Nisa(4): 157-58.

[32] Mecduddin Muhammed b. Ya’kub Fîrûzâbâdiî, el-Kamusu’l-Muhid, Beyrut, 1999, IV, 462.

[33] Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Beyrut, 1994, XV, 400.

[34] Zemahşeri, Esâsu’l-Belâğa, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1989, s. 684; Muhammed Zahid Kevseri, Nazretun Abire fi Mezaimi men Yünkiru Nuzüle İsa Kable’l-Ahire, Kahire, 1987, s. 95.

[35] Kur’an: Al-i İmran(3):55; Maide(5): 117.

[36] Kurtubi, a.g.e., IV, 65.

[37] Kevseri, a.g.e., s. 98.

[38] Muhammed b. Yusuf Ebu Hayyan, el-Bahru’l-Muhid, Beyrut, 1993, II, 497.

[39] Ebu’l-Fadl Şihabuddin Mahmud Alusi, Ruhu’l-Meani, Beyrut, 1985, III, 179.

[40] Kurtubi, a.g.e., IV., 65; Ebu Hayyan, a.g.e., II, 497; İbn Kesir, a.g.e., I, 286; Alusi, a.g.e., III, 179.

[41] Kur’an, En’am(6): 60.

[42] Sabuni, a.g.e., I, 395.

[43] Kurtubi, a.g.e., IV., 65; Alusi, a.g.e., III, 179.

[44] Alusi, a.g.e., III, 179.

[45] Kevseri, Nazretun Abire, s. 96.

[46] Alusi, a.g.e., III, 179.

[47] Ebu Hayyan, a.g.e., II, 497; Alusi, a.g.e., III, 179.

[48] Kevseri, Nazretun Abire, s.131.

[49] Muhammed b. Ahmed Zehebi, Siyer-u A’lami’n-Nübela, Beyrut, 1998, IV, 545.

[50] Zehebi, a.g.e., IV, 556.

[51] Kurtubi, a.g.e., IV., 64; Ebu Hayyan, a.g.e., II, 497

[52] İbn Kesir, a.g.e., I, 286; Keşmiri, a.g.e., s. 243.

[53] Kevseri, Nazretun Abire, s.131.

[54] Kevseri, Nazretun Abire, s.131.

[55] Muhammed Reşid Rıza. Tefsiru’l-Kur’ani’l-Hakim, Beyrut, 1999, III, 261.

[56] Kevseri, Nazretun Abire, (Şeltut’un fetvası için bkz. s. 23-31.) s.29-30.

[57] Kur’an, Zümer(39): 42.

[58] Kevseri, Nazretun Abire, s. 99-100.

[59] Kevseri, Nazretun Abire, s. 100.

[60] İbn Manzur, a.g.e., VIII, 129-131.

[61] Kur’an, Bakara(2): 93.

[62] Kur’an, İnşirah(94): 4.

[63] Kur’an, Zuhruf(43): 32.

[64] Kur’an, Al-i İmran(3): 55.

[65] Kur’an, Nisa(4): 157-8.

[66] Ebu Hayyan, a.g.e., II, 497.

[67] Kurtubi, a.g.e., IV, 65.

[68] Fahruddin Muhammed b. Ömer Razi, et-Tefsiru’l-Kebir, Beyrut, 1990, XI, 81.

[69] Muhammed b. Ömer Zemahşeri, el-Keşşaf, Beyrut, ty., I, 432.

[70] Nasıruddin Ebu Said b. Ömer Beydavi, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil, (Şeyhzade haşiyesi ile birlikte), Beyrut, 1999, III, 447.

[71] Reşid Rıza, a.g.e., III, 260-2.

[72] Süleyman Ateş, Çağdaş Kur’an Tefsiri, II, 50

[73] Kevseri, Makalatu’l-Kevseri, Kahire, ty. s. 271.

[74] Reşid Rıza, a.g.e., VI, 17.

[75] Kevseri, Makalat, s. 259.

[76] Muhammed Abduh, Tefsir-u Cüz’i Amme, Mısır, ty., s. 120.

[77] Buti, a.g.e., s. 226.

[78] Mustafa b. Hamza b. Adalı, Netaicu’l-Efkar, Beyrut, 2003, s.41.

[79] Kevseri, Nazretun Abire, s. 93.

[80] Mustafa Sabri Efendi, el-Kavlu’l-Fasl, Mısır, 1986, s. 142; Kevseri, Nazretun Abire, s. 93.

[81] Buti, a.g.e., s. 226.

[82] Mustafa Sabri, Mevkıfu’l Akl-i ve’l-İlm-i ve’l-Alem min Rebbi’l-Alemin ve İbadihi’l-Murselin, Beyrut, 1981, IV, 182.

[83] Abdullah b. Muhammed b. es-Sıddık el-Haseni, Akidet-u Ehli’l-İslam fi Nüzul-i İsa, Beyrut, 1986, s. 39.

[84] el-Haseni, a.g.e., s. 39.

[85] el-Haseni, a.g.e., s. 39.

[86] Kur’an, Nisa(4): 158.

[87] Kur’an, Maide(5): 106.

[88] el-Haseni, a.g.e., s. 40.

[89] Kur’an, Nisa(4): 159; Zuhruf: 61.

[90] Kur’an, Al-i İmran(3): 55.

[91] Mustafa Sabri, Mevkıf, IV, 181,

[92] Bkz. Alusi, a.g.e., III, 45.

[93] Kur’an, Al-i İmran(3): 55; Hz. İsa ile münasebeti için bkz. el-Haseni, a.g.e., s. 49.

[94] Mustafa Sabri, Mevkıf, IV, 181.

[95] Kur’an, Al-i İmran(3): 46; Maide(5): 110.

[96] Kur’an, Nisa(4): 159.

[97] Kur’an , Zuhruf(43): 61.

[98] Kur’an, Al-i İmran(3): 48.

[99] İbn Manzur, a.g.e., XI, 600.

[100] Kurtubi, a.g.e., IV, 58; Ebu Hayyan, a.g.e., II, 483.

[101] Alusi, a.g.e., III, 164; el-Haseni, a.g.e., s. 32.

[102] Kur’an, Al-i İmran(3): 46; Maide(5): 110.

[103] el-Haseni, a.g.e., s. 33.

[104] el-Haseni, a.g.e., s. 42.

[105] İbn Kesir, a.g.e., I, 458.

[106] Ebu Hayyan, a.g.e., III, 408; Ayrıca bkz. Kevseri, Nazra Abire, s. 100; Muhammed Bahit el-Muti’i, Nüzul-u İsa Aleyhisselam, (Diğer risalelerle bir arada), Kahire, 1320, s. 127-28.

[107] İbn Kesir, a.g.e., I, 458.

[108] Kasem hazfedilmiştir. Bkz. Ebu Hayyan, a.g.e., III, 408.

[109] Kevseri, Nazra Abire, s. 103.

[110] Kevseri, Nazra Abire, s. 102.

[111] Kur’an ,Z uhruf(43): 61.

[112] Ebu Hayyan, a.g.e., VIII, 26.

[113] Mahmud Şeltut, Münakaşa, (Nazra Abire” ile birlikte), s. 43-4.

[114] Kevseri, Nazra Abire, s. 104.

[115] Ebu Hayyan, a.g.e., VIII, 26.

[116] Kevseri, Nazra Abire, s. 104.

[117] Kur’an, Al-i İmran(3): 48.

[118] Kurtubi, a.g.e., IV, 60; Ebu Hayyan, a.g.e., II, 484; Alusi, a.g.e., III, 166.

[119] Ebu Hayyan, a.g.e., II, 484; Alusi, a.g.e., III, 166.

[120] Ebu Hayyan, a.g.e., II, 484.

[121] Geniş bilgi için bkz. Suyûtî, Kitâbu’l-İ’lâm bi Hükmi İsâ Aleyhisselam, (el-Hâvî içinde), II, 277 vd.

[122] el-Haseni, a.g.e., s. 13-6.

[123] Kevseri, Nazra Abire, s. 104.

[124] Ebu Hayyan, a.g.e., II, 497.

[125] Kevseri, a.g.e., s. 135.

[126] Abdulaziz Ahmed Buhari, Keşfu’l-Esrar an Usuli’Fahri’l-İslam el-Bezdevi, Beyrut, 1991, III, 440 vd.

[127] Kur’an, Bakara(2): 143.

[128] Kevseri, Nazra Abire, s. 143.

[129] Kur’an, Yunus(10): 32.

****

Mukaddime 4

Tarafından af21606311381145 -

18 Ekim 2014

530

Bismillahirrahmanirrahim

İngilizler Mısır dahil İslam Coğrafyası’nın büyük çoğunluğunu işgal edince otoritelerini sahip oldukları askeri güçle sağlamayı denediler. Fakat her bölgede onlara karşı yürekten gelen bir muhalefet, muhalefete baskın bir nefret vardı. Halk, hala Devlet-i Aliyye’nin mefahirini yaşıyor gibiydi. Fatih ve Ezher’in öncülük ettiği ilim merkezlerinin de İngiliz işgaliyle gelen Batı Aklı’nı tezyif ve tenkit etmeleri müstevlilerin işini iyici zorlaştırdı. Bu şartlarda İslam Coğrafyası’nda uzun süre kalamayacaklarını anlayan İngilizler, ideolojik hilelere baş vurdular: Müslümanları, Batı Aklı’nı her şeyin üzerinde telakki edecek bir anlayışa taşıyıp, İslam’dan uzaklaştırmayı planladılar. Böylece ümmetin muhalefet refleksini kökünden izale edeceklerdi.
Batı Aklı’nın İslam Dünyası’nda egemen kılınma mücadelesi “Dini ve ictimai ıslah” adıyla uygulamaya konuldu. Buna göre İslam, Batı’da olduğu gibi reforme edilecek, ‘ulvi mücerretten basit muşahhasa indirgenecekti’.

İstanbul ve Mısır ıslah hareketinin iki ana üssü seçildi. Hilafetin merkezi olması hasebiyle İstanbul ayrı bir önem arz ediyordu. Hareketin gönüllü taliplilerinden Cemaleddin Afgani İstanbul’da nabız tuttu. Meramı aşikar olunca ulemanın sert tepkisiyle karşılaştı. Fatih, Süleymaniye, Beyazıt gibi ilim merkezlerinin o yıllar itibariyle hala ayakta olmaları planın İstanbul ayağının ölü doğmasına neden oldu. Abdulhamid gibi bilge bir sultanın da iktidarda olması, İstanbul’un hasar oranının az olmasında önemli rol oynadı. enlightening-book

İstanbul’da aradığını bulamayan Batı Aklı, Ezher üzerinde yoğunlaştı. Çünkü Ezher, hocaları ve yetiştirdiği talebeleriyle geniş bir alanda nüfüz sahibiydi. Fikri oluşumlar, akidevi yönelişler menşe ve meşruiyet itibariyle Ezher’le iç içeydi. Bir referanstı Ezher. Oradan başlayacak bir ıslah hareketi kısa zamanda bütün İslam Coğrafyası’nı kuşatabilirdi. Reformun başarılı olması bir anlamda Ezher’in duruşuna bağlıydı.
İngilizler’in Mısır’dan başlattıkları ıslah hareketinin kurmaylarından dönemin büyük elçisi “Lord Lloyd”, “Cromer’den Günümüze Mısır” adlı raporunda Ezher’le alakalı tarihe şu notları düşer: “İngilizler Mısır’a ayak bastıklarında eğitim, reforma muhalif ve dini değerlere sıkı sıkıya merbut olan Ezher’ın sultasındaydı. Ezher’den mezun olan öğrenciler gittikleri bölgelere buradan aldıkları dini taassubu taşımaktaydılar. Bu durumda Ezher’i değiştirip, değerlerimiz doğrultusunda geliştirmek çok önemli bir adım olacaktı.”
Lord Lloyd’ın tesbit ve talebi Ezher’in ilk planda Fatih ve Süleymaniye Medreseleri gibi İngilizler’le gelen Batı Aklı’na sıkı bir muhalefet ettiğini belgelemektedir. Ne ki Ezher bu klas duruşu uzun süre devam ettiremeyecektir.

Fakr u zaruretin her nev’isini yaşayan İslam ümmeti nezdinde batılıların maddi refahı müsecceldi. İngilizler bu tescili kullanarak Ezher’i etki altına almayı denediler. Öncelikle “talebe-i ulum”a bilimsel icatların önünde modern bilim mantığının olduğunu, aynı mantığın benimsenmesi durumunda Müslümanların da benzer terakkiyi gösterebileceklerini telkin ettiler. İslam Coğrafyası’nın içinde bulunduğu maddi sefaletin ancak Batı Aklı’nın benimsenmesiyle yok olacağına inandırılan mustağribler, akılla anlaşılamayan gaybi hakikatlerden ve modern bilimin kalıplarına uymayan İslami meselelerden uzaklaşmayı kurtuluş olarak gördüler. Bu çerçevede bir çok akidevi esası reddettiler.

Az gelmiş ülkelerin kompleksli aydınları süratle İngilizler’in değer yargılarına entegre oldular. Dirilişin tek bir seçeneğinin olduğunu, onun da Batı’daki modeli olduğu gibi taklit etmekten geçtiğini savundular.
İngilizler, Ezher’den sayıları azımsanmayacak miktarda hocayı, dini tamir adına tahrib etmeye ikna edince ıslah kısa zamanda neşv u nema buldu. Ezher için kapsamlı bir ıslah projesi hazırlayan Muhammed Abduh okulda önemli bir mevki elde etti. Görüşleri halk arasında daha fazla şuyu’ bulması için Mısır Müftülüğüne atandı. Afgani-Abduh çizgisinin önemli isimlerinden Mustafa Meraği’nin Ezher Şeyhli’ğine getirilmesi ise projenin başarıya ulaşabileceğini kanıtladı. O vakit geniş bir alanda yüksek bir trajla yayın yapan Ezher’in dergisi “Nuru’l-İslam”ın editörlüğüne de hızlı muslihlerden Ferit Vecdi atandı. Her tarafı “muslih”ler kuşattı. Savaş ve işgallerle yorgun düşen halk onları ümmetin hamileri olarak görmekteydi.

Ezher ve bünyesinde bulunan yayın organları modern bilim mantığına göre İslam’ı yeniden anlama gayreti içerisine girdiler. Gaybi hakikatler gözlem alanına girmediğinden yok sayıldı:
Ferid Vecdi “İlim ve Felsefe Işığında Allah Resulü’nün Hayatı” başlıklı dizi yazısında mucizeyi sıradanlaştırdı. Muhammed Abduh “Fil Suresi”nin tefsirinde Ebabil Mucizesi’ni bir takım tevillerle reddetti. Hüseyin Heykel’de “Hayat-u Muhammed” adını taşıyan kitabında; Batı’nın bilim anlayışını tercih ettiğini açıkça deklare etti. Mustafa Meraği mezkür esere yazdığı takrizde “Allah Resulü’nün karşı konulamaz tek mucizesinin Kur’an olduğunu, onun da akıl terazisine geldiğini” söyledi.

Islaha ”evet” diyerek ayakta kalan Ezher yeni haliyle İslam dünyasına yön veren tek merkez konumuna geldi.
Ezher’in içselleştirdiği modern bilim mantığı her gün yeni bir vecheye bürünerek yayıldı. Islah edebiyatı, İslam Coğrafyası’nın en ücra noktalarına kadar ulaştı. Bu yayılmadan İstanbul’da nasibini aldı. İstanbul, Ezher üzerinden gelen yeni modern dalgaya ilkine olduğu gibi mukavemet gösteremedi. Çünkü ne Fatih ne Süleymaniye, ne de Beyazıt medreseleri…tamamı tarih olmuştu. O eski ulema yoktu artık. Lağv edilen ilim merkezlerinin yerine ihdas edilen İlahiyat Fakülteleri Fransız Sefir Edouard Engelhardt’ın ifadesiyle “akaid-i esasiyeyi serbestçe tefsir edecek” şekilde planlandı. Eski ile yeni arasında zıtlıklar inşa edildi. İlahiyatlarda samimi gayelerle çalışan bir çok akademisyen vardı fakat birikimleri, almış oldukları eğitim seviyesi hali tahlil edip Batı’dan bağımsız kararlar almaya müsait değildi. Bu yüzden Batı Aklı etkisini artırdı. Türkiye’deki İlahiyat fotoğrafını en doğru okuyan isimlerden Prof. Ali Fuad Başgil “Din ve Laiklik” adlı eserinde şunları söyler: “Yalnız şuna dikkat edelim ki, Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun vazıı bilerek veya bilmeyerek “yüksek diyanet mütehassısı” ile İlahiyat Fakültesi’nden yetişecek olan yüksek ilahiyatçıyı birbirine karıştırmıştır. İlahiyatçı, din felsefesi, dinler tarihi ve din sosyolojisi öğrenmiş bir mütehassıs veya filozoftur fakat din alimi değildir. (Yüksek diyanet mütehassısı ) ise her şeyden evvel, zühd ve takva sahibi bir dindardır; saniyen (ikinci olarak) de muayyen bir dinde yüksek ilim ve kemal sahibi olmuş bir din alimidir. Bunlardan biri hakkıyla inanmış, öbürü ise sadece iman üzerinde zeka oyunu oynamayı öğrenmiştir.”

Yeni istila yöntemleriyle silahın dahi ulaşamadığı bölgeleri fikren sultasına alan İngilizler, ne yapmak istiyorlardı? İslam Coğrafyası Batı Aklı’nı benimseyince bundan ne kazanacaklardı?

Bu suallerin en bedihi cevabı bu gün İslam Dünyası’nın içinde bulunduğu şu perişan haldir. Fakat İngilizler’in amacına dair daha muayyen yanıtlar vermek gerekirse şunlar söylenebilir: İslam Aklı temel alınarak tanzim edilen Şer’i İlimler egemen Batı Aklı’yla sorgulanacak, onun kriterlerine uymayan doğrular yanlış kabul edilecekti. Din yani bütün Müslümanları diri tutan o en büyük muharrik zayıflatılacak, milletin kalbine şüphe tohumları ekilecekti. Modern bilim mantığı’nın reddettiği hakikatler içerisinde önemli bir yekün tutan mucizeler akıl ölçeğine gelmediklerinden en olmaz te’villerle yok kabul edilecekti.
Muslihler tarafından mucizenin inkar edilmesi en büyük mucize olan vahyin de reddedilecek bir tarzda algılanmasına kapı araladı. Bu gün tarihselcilik adıyla tedavülde olan anlayış usulü esas itibariyle o ilk muslihlerin mucize telakkilerinden neşet etmiştir.

Batı Aklı’na uymayan ve bu yüzden reddedilen İslami doğrulardan bir diğeri de Hz. İsa’nın bedeniyle göğe yükseltilmesi ve Kıyametin arefesinde tekrar yeryüzüne indirilmesidir. Tarih boyu Müslümanların genel kabulleri arasında yer alan ve “zarurat-ı diniyye”den addedilen bu mesele akla uymuyor gerekçesiyle en olmaz tevillerle reddedildi; Ayetlerin açık manaları görmezlikten gelindi. Otuz küsür sahabi tarafından rivayet edilmelerine rağmen hadislerin tevatürü inkar edildi. Halbuki Yemame sonrası Kur’an’ı cem ettiren Hz. Ebu Bekir, komisyona ayet getiren her sahabiden yazılı metne ilaveten iki şahit istiyordu. Kur’an’ın bir harfini inkar edenin küfre gireceğini bildiği halde böyle emretmişti. Çünkü Hz. Ebu Bekir yakinen biliyordu ki, iki ya da daha fazla sahabinin ittifak ettiği bir hususta vehim olmaz. Bu gün modern bilim mantığına göre yetişenler ise otuz küsür sahabinin rivayet ettiği nüzül hakikatini reddediyorlar. İngilizlerin “ıslah projesinde” ne derece başarılı olduklarını tespit etmek için bu örnek kafidir.

Ezher’in en önemli şahsiyetleri Hz. İsa’nın inişini reddeden fetva ve risaleler neşretti. Kaderin bir cilvesidir ki Mucize’yi ve Hz. İsa’nın inişini inkar eden Ezherlilere karşı ümmetin imanını muhafaza eden asil alimlerin önünde İstanbul’dan Mısır’a hicret etmek zorunda kalan Mustafa Sabri Efendi, ve Muhammed Zahid Kevseri vardı. İki büyük allame Ezher’i o eski klas duruşuna dönmeye Batı Aklı’nı reddetip İslam Aklı’na iktida etmeye çağırdılar.

Ezher’le başlayan dini ıslah hareketi her geçen gün yeni bir boyut kazanarak devam etti. Din sürekli onların planladığı konuma doğru çekildi. Modern bilim mantığına aykırı hakikatleri reddeden muslihlerin son projesi ise diyalog oldu. Diyalog, Batı Aklı’nın İslam üzerinden ulaşmayı hedeflediği en son noktadır. Oradan daha ötesi yok. Yani tükeniş dibe vurdu. Ne dersiniz, umutların tükendiği an, dirilişin habercisi olabilir mi? Bu süküt bir dirilişe gebe kalabilir mi? İmam Rabbani Hazretlerinin “Ey kahramanlar! Sahipsiz bir halde ortada duran şer’i ilimlere sahip çıkın” şeklindeki çağrısına dün olduğu gibi bu günde aksiyonla karşılık verecek bir hocalar zümresi zuhur eder mi?
İnkişaf, Fatih’e, Süleymaniye’ye, Beyazı
t’a sözcü olmaya, İmam Rabbani Hazretleri’nin çağırdığı o büyük vazifeyi kuşanmaya talip, ya söze “Ahd-i Cedit”le başlayanlar sahi onlar neye talip?

Hayri Kırbaşoğlu’nun “Hz. İsa’yı Gökten İndiren Hadislerin Tenkidi” Başlıklı Makalesine Reddiye (1)

Tarafından af21606311381145 -

18 Ekim 2014

1423

Eslafın elinde, hadis-i şeriflerin sahihini zayıfından ayıran bir usul olarak işleyen metin tenkidi, modernist Müslümanlar için İslam’ın müteal değerlerini beşeri formlarda anlamlandırma ameliyesinin bir unsuru olarak faaliyet göstermektedir. Batılılar’ın, özellikle Kitab-ı Mukaddes bağlamında geliştirdikleri, metin tenkidi yöntemi, ellerinde bulunan dini metinlerin beşer müdahalesine maruz kaldığı, hatta beşer eliyle oluşturulduğu gerçeği üzerine ibtina eder. Kur’an’ı da aynı bakış açısıyla okuyan batılılar onun da metin tenkidine tabi tutulmasını talep ederler. Müslümanlar ise bunun, Kur’an’dan şüphe etmek anlamına geldiğini, dolayısıyla küfür olduğunu bilirler. Şu halde eğer metin tenkidi mutlak olarak itibar ve itimat edilmesi gereken bir “hakikati bulma yöntemi” ise, modernistler “bilimsellik söylemleri”ne hakkını vermiş olmak için bu yöntemin sadece hadislere değil, Kur’an’a da (hem de Batılılar’ın İncil metinlerine uyguladığı tarz ve tonda) uygulanmasını talep ve tecviz etmelidirler; değilse, bu yöntemi tedavülde tutarak herhangi bir İslamî metin hakkında konuşmak abestir.

14283

“Toplumsal Talep”

Kırbaşoğlu, Hz. İsa’nın (a.s.) inişini muhtevi hadislerin niçin mevzu addedilip reddedilmeleri gerektiğini[1] ya da bu rivayetlerin nasıl bir zeminde ortaya çıktıklarını (!) anlatırken şunları söyler:

Yanlış Kıyas

Hz. İsa’nın inişiyle alakalı Doğu ve Batı’da telif edilen eserlerin büyük bir yekün teşkil ettiğini, hiçbir mevzuun gizli kalmadığını, bu yüzden bu hususta telif edilecek yeni eserlerin hadiseyi irdelemenin ötesinde bir anlam ifade etmeyeceğini söyleyen yazar, makalesinin mevcut literatüre yenisini eklemeden gayri bir işleve sahip olmadığını peşinen bildirir.[3] Kırbaşoğlu’na göre: “İslam dünyasının, içinde bulunduğu şartlarda böylesi bir zaman ve entelektüel enerji israfına (da) tahammülü yoktur.”[4]

DELİLLER

Ayetler: Göklere Yükseltilmesi

Hoca’nın yorumdan ibaret gördüğü ve bu yüzden belirleyici olmadıklarını söylediği ayetler, gerçekte te’vile imkan vermeyecek derecede açıktır. O kadar ki, bu hususta hiç hadis varid olmamış olsaydı yine de ayetler Hz. İsa’nın ölmeden göğe çıkarıldığını ve yeniden ineceğini açıkça isbat etmeye kâfi gelirdi. Çünkü Hz. İsa’nın inişiyle ilgili ayetler usulcülerin diliyle “zahir”dirler. Lafzın manaya delaleti açısından “zahir” kabul edilen ayetler, delillerin birbirini desteklemesi ve başka bir ihtimale delalet eden her hangi bir unsurun olmaması durumunda kesinlik ifade ederler.[6] Bu yüzden “zanni” oldukları iddia edilemez. Çünkü her bir ayet aynı husustaki benzer ayetlerin yardımıyla zannilikten kesinlik ifade eden bir yapıya yükselmiştir. Al-i İmran/3, 52-55; Maide/5, 117; ayetlerinde zikredilen “teveffa” kelimesinin bütün kalıpları öldürülmeden göğe yükseltilmeyi muhtevidir. Buna göre kelime bir şeyi almak, tamamiyle kabzetmek anlamına gelir. Bu cihetten “İstîfa” kelimesinin müradifi kabul edilir. Nitekim Zemahşeri, “teveffa” ile aynı kökten olan “vefat” kelimesinin ölüm anlamında kullanılmasının mecazi olduğunu söyler.[7] Buna göre “teveffa” kelimesinin anlamı, Hz. İsa’nın “ölmesi” değil, ölmeden göğe yükseltilmesi şeklindedir. Arap dilinde bir kelime hakiki yani ”lugatta belirlendiğ
i manada kullanılırsa”[8] mecazi manaya hamledilmesi doğru olmaz. Çünkü mecazda, hakiki mananın anlaşılmasına mani bir karine olmalıdır ki, kelime mecaz manaya hamledilsin. Mesela “Şems/güneş” kelimesinin hakiki anlamı sabah doğudan zuhur eden, akşamleyin ise batıdan kaybolan bir yıldızdır. Fakat bu kelime, hakiki manasından alınarak yüzü güneş gibi parlak insanlar hakkında da kullanılabilir. Buna mecazi mana denir. Bunun gerçekleşebilmesi için de asıl mana ile geçici anlam arasında bir alaka bulunmalıdır. Mezkür örnekteki alaka “benzemek”tir. Yani yüzü parlak olan adam aydınlık cihetiyle güneşe benzetilmektedir. Bu durumda yüzü parlak olan bir insan için kullanılan “güneş” kelimesini, insana delalet eden karinelerin mevcudiyetine rağmen hakiki manada kullanmak nasıl doğru değilse “hakiki” anlamıyla kullanılan bir kelimeyi de mecaz manaya sarfetmek aynı derecede yanlıştır.[9] “Tevaffa” kelimesini mecaz manaya taşıyacak bir karine olmadığı gibi bu babtaki diğer ayet ve hadisler de mezkür lafzın “hakiki” manada kullanıldığına delalet etmektedir.

Nüzulü

“Kitap ehlinden hiç kimse yoktur ki ölümünden önce, ona (İsa’ya) iman edecek olmasın. Kıyamet günü o (İsa) onların aleyhine şahit olacaktır.”[10] ayetinin manası şu çerçevede anlaşılmalıdır: “Hz. İsa’nın inmesini müteakip Ehl-i Kitab’ın tamamı -Hz. İsa- ölmeden önce Ona iman edecektir.” Ayetin siyakından da anlaşıldığı gibi gerek “bihi” gerekse de “kable mevtihi” (Onun ölmesinden önce) ifadelerindeki “hu” zamiri Hz. İsa’ya dönmektedir.[11] Bu da göstermektedir ki, Hz. İsa ölmemiştir, tekrar yeryüzüne inecek ve ölmeden önce Ehl-i Kitab ona iman edecektir.

“Şüphesiz o (ve innehu) kıyametin kopacağının bir bilgisidir. Artık onun hakkında asla şüphe etmeyin, bana uyun, bu doğru yoldur.”[12] Bu ayette zikredilen (ve innehu) ifadesindeki “hu” zamiri, surenin önceki ayetlerinin kendisinden bahsettiği Hz. İsa’ya dönmektedir. Bu durumda ayetin anlamı şöyle olur: “Muhakkak ki İsa b. Meryem kıyametin kopmasının alametidir.” Nitekim Kıraat-ı Seb’a’nın diğer rivayetleri de bu anlamı desteklemektedir. Çünkü “ve innehu le ilmun” yerine “ve innehu lealemun” (muhakkak ki İsa kıyametin alametidir.) tarzındaki kıraat de mervidir.

Kur’an-ı Hakim, Hz. İsa’nın yeryüzünde hakikati beyan ediş devrelerini anlatırken şöyle der: “O beşikte de, yetişkin (kehla) çağında da insanlarla konuşacak, salihlerden olacaktır.[13] “Kehl” insanın geçirdiği devreler içerisinde en olgunu kabul edilen otuz ile kırk yaş arasıdır.[14] Buna göre Hz. İsa, beşikte iken konuşmuş “Ben Allah’ın kuluyum” demişti. Bu bir mucize idi. Konuşmasındaki ikinci mucize ise, Cenabı Hakk Onu otuz üç yaşında semadan indirdiğinde gerçekleşecek ki o zaman da “Ben Allah’ın kuluyum” diyecektir.[15] İlk konuşmasında annesine atılan iftiraları izale etmişti. Gökten indikten sonra, halet-i kuhlünde konuşunca ise Hıristiyanların Onu Allah’a oğul isnat etme garabetini çürütecektir.

Ayetler, Hz. İsa’nın göğe alındığından ve Kıyametin arefesinde tekrar ineceğinden bahsetmektedirler. Bazı ayetler ise –izah edildiği gibi- te’vile imkan vermeyecek derecede açıktır. O halde müfessirlerin kanaatlerinin aynı noktada toplanması -ki o da Hz. İsa’nın tekrar inmesidir- tesadüfi bir ittifak değildir. Bu babta, müfessirler arasında genel bir kabulün oluşmasında “zaruri” bilgi niteliğini taşıyan mütevatir hadislerin de fevkalede bir etkisi vardır: Madem Kur’an’ı açıklama görevi Hz. Resulullah’a (s.a.v.) verilmiştir[16], bu takdirde Onun (s.a.v.) izahları da bağlayıcı kabul edilmelidir. Müfessirler hadiseye bu çerçevede baktıklarından Hz. İsa’nın inişi noktasında icma etmişlerdir. Ayetlerin açık delaleti ve hadislerin tevatürü ortada iken, nasıl olur da bu bir ‘tercih meselesidir’ denilebilir?!

İcma

İcma, ictihat derecesine ulaşan alimlerin şer’i bir hususta fikir birliği içersinde olmalarıdır.[19] Buna göre, amel ve itikat cihetiyle istikamet üzere olmayan bidat ve fısk sahibi bir alimin icmaya aykırı görüş beyan etmesi icmanın akdedilmesine mani değildir.[20] Çünkü bidat ehli olan zevat insanlar üzerine şahit (örnek) olma[21] misyonunu kaybeder. Bu durumda ondan gelen ihtilafın mevcudiyeti bir mana ifade etmez.

Hadisler

Hz. İsa’nın (a.s.) nüzulü bahsinde asıl belirleyici unsurun hadisler olduğunu fakat onların da yeterli olmadığını iddia eden yazar, şunları söyler: “Aslında Hz. İsa’nın nüzulü meselesinde belirleyici olan rivayetler/hadisler konusunda da ihtilaflar ve tartışmalar yok değildir. Genelde konuyla ilgili rivayetlerin mütevatir mi, ahad mı olduğu noktasında yoğunlaşan tartışmalarda, bu güne kadar taraflar arasında bir uzlaşama sağlanamadığı görülmektedir. Bu tür kısır tartışmaların uzayıp gitmesinin temel sebebi ise, konuyla ilgili hadislerin bilimsel bir titizlikle incelenmemiş olmasıdır.[23] Bu hususta kaleme alınan eserlerin rivayetleri bir araya getirmenin ötesinde bir anlam ifade etmediğini iddia eden yazar, şimdiye kadar rivayetlerin sistematik bir analize tabi tutulmadığını da savunur. Selefin boş bıraktığını iddia ettiği o azim gediği(!) kendisi doldurmaya taliptir.

Hoca’nın iddialarının aksine, nüzulü İsa ile ile ilgili hadisler mütevatirdir. Nitekim İbn Cerir, el-Aburiy, İbn Atiyye, İbn Rüşd (büyük), Kurtubi, Ebu Hayyan, İbn Kesir, İbn Hacer, v.b. allameler bu hükmü tescil ve tevsik etmektedirler. Bunlar, hadiste nüfüz sahibi olan kişilerdir. Ayrıca Şevkani, Sıddık Han ve Keşmiri de hadislerin mütevatir olduklarını eserlerinde açıkça beyan etmişlerdir.[24] Hadis ilminde behresi olan herkes, ki bu herkes halkasına malum zihniyetin şeyhlerinden Şevkani de dahildir, hadislerin mütevatir olduklarını söylerken, Hoca yoğun bir ihtilaftan bahseder. Kırbaşoğlu’nun bahsettiği yoğunluk geçmişte Cübbai ve birkaç alimi saymazsak bütünüyle yakın döneme aittir. Taraflar arasında uzayan tartışma, aslında geçmişten tevarüs etmiş de değildir. Yani ihtilaf modern çağ mahreçlidir.

Malum olduğu üzere Hoca’nın tenkidinin üzerine oturduğu en önemli sacayaklarından birisi, bu konuda mevcut olduğunu ve merkezî bir yer işgal ettiğini düşündüğü ihtilaftır ki, ilgili hadislerin ahad mı yoksa mütevatir mi olduğu noktasında vuku bulmuştur.

Bir konuda, hele de böyle önemli ve hassas bir mevzuda “itibara alınası” bir ihtilaftan söz edebilmek için, ihtilaf ettiği söylenen taraflara ve onların delillerine atf-ı nazar etmek zaruridir.

Bu meselede nasıl geçmiş bir kısım bid’at ehlinin ihtilafı muteber, dolayısıyla meselenin mahiyetini etkileyici değilse, modern dönemde ileri sürülen muhalif görüşlerin durumu da aynıdır. Konuya böyle bakmak yerine, herhangi bir meselede –kimden ve ne suretle sadır olduğuna bakmaksızın– aykırı bir görüş mevcut diye hemen “bu mesele tartışmalıdır, bu konuda farklı görüşler mevcuttur” hükmüne varılacak olursa, Efendimiz’in son peygamber olmasından tutun da, namazın kaç vakit kılınacağına kadar İslam’ın sabitelerini oluşturan bir dolu mesele “muhtelefun fih” kategorisine sokulup tartışılabilir demektir.

“METİN TENKİDİ”

Yazar, muhaddisleri sened tenkidi ile ilgilenip, metin tenkidini ihmal etmekle suçlar. Hoca’nın altını çizdiği bu iddiayı ilk defa dile getirenler müsteşriklerdir.[25] Onları takiben Hint alt-kıtasından Seyyid Ahmed Han, Mısır’da Reşid Rıza ve Muhammed Tevfik Sıdki muhaddislerin temel hatalarının metin tenkidini ihmal etmek olduğunu söylemiştir. Bu argüman bir çok hadis karşıtı tarafından benimsenmiş[26] ve klasik hadis usulünü tenkitte merkez nokta ittihaz edilmiştir. Ne var ki muhaddislerin telifatı Kırbaşoğlu’nun da içerisinde yer aldığı münekkitlerin iddialarını çürütecek delil ve usullerle doludur. Zannedildiği gibi muhaddisler senedle iştigal edip, metin tenkidini terk etmiş değillerdir.[27] Hatta metin tenkidinin tarihi, sened tenkidinden daha da kadimdir. Çünkü metin tenkidi, hadis rivayetinin başlangıç noktasında yer alan sahabe ile başlar.

Kadim Usul

Sahabenin, hadisleri Kur’an muvacehesinde tahlil ettiğine şöyle bir örnek verebiliriz: “Ammar b. Ruzayk Ebu İshak’ın şöyle dediğini naklediyor: “Esved b. Yezid ile Küfe Mescidinde oturuyordum. Şa’bi de bizimle idi. O, Fatıma bint Kays’ın Hz. Resulullah’ın kendisine iddet süresince hayatını idame ettirmesi için ev ve nafaka hakkı vermediğini muhtevi hadisini anlattı. Bunun üzerine Esved, yerden bir avuç taş aldı ve şöyle diyerek Şa’bi’ye attı: ‘Yazıklar olsun! Böyle bir ifadeyi nasıl rivayet edersin?’ Bu hususta Hz. Ömer şöyle demiştir: “Unutup unutmadığını bilmediğimiz bir kadının sözünden dolayı Allah’ın Kitabı’nı ve Peygamberimiz’in Sünneti’ni terk etmeyiz. Boşanan kadının mesken ve nafaka hakkı vardır. Zira Allah Teala ‘Apaçık hayasızlık yapmaları dışında onları (bekleme süresince) evlerinden çıkarmayın, kendileri de çıkmasınlar.’[29] buyurmaktadır.[30]

Fatıma bint Kays’ın rivayeti, mezkür ayete muarız olduğu gibi, “Onları (iddetleri süresince) gücünüz nispetinde, oturduğunuz yerin bir bölümünde oturtun.”[32] ayetiyle de çelişmektedir. Çünkü bu ayetler boşanmış kadına mesken hakkı tanımaktadır. Hz. Ömer, Kur’an’a aykırı bulduğu rivayeti terk etmiştir.

Hadis mecmuaları, sahabenin Sünnet’in Kur’an’a arzı noktasında ne kadar müdakkik olduklarının örnekleriyle doludur.

Ashabın metin tenkidinde geliştirdiği ikinci usul ise Sünnet’in Sünnet’e arzıdır. Bu başlık altında temerküz eden usulü şu şekilde tasnif etmek mümkündür: Rivayete konu olan olayı yaşayan sahabinin görüşünü tercih etme; İhtilaflı iki hadisten birinin farklı bir rivayetle desteklenmesi; Sünneti, birinci derecede ilgili olan kişiye sorma ve onun yaptığı açıklamayı kabul etme. Tasnifin son aşamasında yer alan başlığa şöyle bir misal getirebiliriz: Abdullah b. Amr’ın kadınlara, guslederlerken saç örgülerini çözmeyi emretmesine karşı, Hz. Aişe’nin guslederken ’başıma üç defa su dökmekten başka bir şey yapmazdım.’ şeklinde mukabelede bulunması[33], hadiseyle birinci derecede ilgili olduğundan tercihe şayan olmuştur.

Bunlara, şazz, münker gibi kategorilerin de “metin değerlendirmesi”nin ortaya çıkardığı kriterler sonucunda oluşturulduğu eklenebilir.

Hoca’nın bunların bir kısmına, “sonuçta yine sened kritiğine dayalı değerlendirmeler” diyerek itiraz etmesi mümkündür. Ancak onun anladığı “metin tenkidi”nin, esasen sened sistemini –en azından müslümanlar kadar– tanıyıp uygulaması hiç söz konusu olmamış Batılı ilim adamlarının icat ettiği bir değerlendirme tarzı olduğunu akıldan çıkarmamak gerekir. Hadis ilminde ise senedle metin birbirine o kadar sıkı biçimde merbuttur ki, tahlil sisteminin senedden tamamen bağımsız olarak metne ya da metinden tamamen bağımsız olarak senede bir bütün halinde teksif edilmesi mümkün değildir.

Keşmiri ve Metin Tenkidi

Kudema neyi nasıl yaptı ise, o kadroya ahirde katılanlar da aynı usul müvacehesinde hareket etmiştir. Yönü değişmeyen çerçevenin sadece koordinatlarında oynama yapılmıştır. Mahiyet itibariyle bir takım farklılıklar arz eden çalışmalar bu bağlamda değerlendirilmelidir. Kırbaşoğlu’nun tenkitte esas aldığı Allame el-Keşmiri’nin “et-Tasrih bima Tevatere fi Nüzuli’l-Mesih”[35] adlı kitabı da söz konusu ölçüler çerçevesinde telif edilmiştir. Yani Keşmiri, eserini telif ederken metin tahlilini ihmal etmiş değildir. Fakat bunu açıkça izhar etmemiştir. Zira müellif kitabını Kadiyaniler’e ve onların sapıklıklarına karşı muhakkik alimlerin elinde keskin bir kılıç olması için telif etmiştir.[36] Bu yüzden hadislerin izahı sadedinde şerh ve ta’like pek yer vermemiştir. Bu demek değildir ki, “et-Tasrih” metin tahlilinden mahrumdur: Eserde yalnızca Hz. İsa’nın ineceğinden bahseden hadisler mevcuttur. Hz. İsa’yı anlatan fakat sarahaten nüzulden söz etmeyen hadislerin kapsam dışı tutulması başlı başlı başına bir ayıklama cehdi yani bir anlamda da metin tenkididir.

Şu da bir tarafa not edilmelidir ki, nüzül ile alakalı hadisleri cem eden el-Keşmiri -eskilerin ifadesi ile- “sahafi” bir hadisçi değildir; Eslafı gibi güçlü bir zihni donanıma sahiptir. Telifte kullandığı hadisleri muhtevi mecmuaları defalarca okumuş, metin tenkidi ölçülerini direk kavrayacak zihni bir alt yapıya kavuşmuştur. Bunun bereketiyle bir çok esere imza atan Keşmiri “Kadiyaniyye”ye karşı (dolayısıyla Hz. İsa’nın ref’ ve nüzulüyle ilintili) da beş tane reddiye yazmıştır. “et-Tasrih” bunların en küçüklerindendir.[37] et-Tasrih’in ne derece muhakkik bir müellifin kaleminden çıktığını yakinen anlayabilmek için el-Keşmiri’nin baş eserlerinden olan Buhari Şerhi “Feyzu’l-Bari”nin yazılış serüvenine bakmak gerekir. Keşmiri’nin Buhari dersinde anlattıklarını ihtiva eden “Feyzu’l-Bari”, yazılmadan önce müellif, baştan sona tam on üç defa Buhari’yi mutalaa eder. Fethu’l-Bari, Umdetu’l-Kari, İrşadu’s-Sari başta olmak üzere Hint ve Hicaz bölgelerinde telif edilen matbu ve yazma şerhlerden de otuz kadarını okur. Bunlar içerisinde “Fethu’l-Bari” ve “Umdetu’l-Kari” sanki gözü önünde açık duran sahifeler gibidir.[38]

Kırbaşoğlu’nun, rivayetleri bir araya getirmenin ötesinde bir şey yapmamakla itham ettiği muhaddisler, “el-Keşmiri” örneğinde olduğu gibi bir dersi okutmaya başlamadan önce (genel icazetin dışında) onunla alakalı metin ve şerhleri defaatle okur sonra telife başlardı.Bu gün onları tenkit edenlerin yani el-Keşmiri gibiler üzerine tenkit yazıları kaleme alanların bir defa olsun Buhari’yi okumadıkları aşikardır. Aksini iddia etmelerine hazırdaki eğitim sistemi geçit vermemektedir.[39]

TENKİT MEVZULARI

Yazar, genelde bütün hadisler için gerekli gördüğü, özelde ise Hz. İsa’nın inişiyle alakalı hadislere tatbik ettiği sisteminin esaslarını şu başlıklar altında ifade eder:

1. Kaynak metodolojisi

2. İsnat tenkidi

3. Metin tenkidi

4. Epistemolojik değerlendirme (Bu başlık öncekilerin bir tekrarı olduğundan tenkitte ona yer vermedik.)

“KAYNAK METODOLOJİSİ”

Yazar, Hz. İsa’nın nüzulüne dair hadislerin kaynak ravilerine (sahabe-tabiin) göre dağılımını verdikten sonra şu meyanda bir değerlendirmede bulunur:

Varlıkta Yaşanan Yokluk

Ebu Hureyre

Ebu Hureyre’nin Allah Resulü ile olan birlikteliğine kıyasla rivayetlerinin aded ve sıhhatine yöneltilen itirazlara karşı şunlar söylenebilir: Her şeyden önce şu bilinmelidir ki, Ebu Hureyre’nin Allah Resülü (s.a.v.) ile olan üç yıllık birlikteliğe 5374 hadis sığdırması olağan üstü bir hadise değildir. Çünkü o devir insanları içerisinde daha kısa zamanda Ondan daha fazla metin ezberleyenler vardır. Nitekim kitaplarda, uzun şiirleri bir defada hıfzeden nice şahsiyetlerin hatıraları mevcuttur. Ebu Bekir’in (r.a.) nesep bilgisi, Aişe’nin (r.ah.) şiir birikimi, Hammad’ın eyyam-ı arab malumatı[42] karşısında Ebu Hureyre’nin üç yıla sığdırdığı nedir ki?

İbn Ömer[44], Talha b. Ubeydillah[45], Ebu Eyyub el-Ensari[46] (r.anhüm.) gibi sahabiler de Ebu Hureyre’nin hadis ilmindeki yüksek mertebesini itiraf etmekte ve bunu Allah Resülü (s.a.v.) ile olan birlikteliğine bağlamaktadırlar.

Kırbaşoğlu, mutlak olarak kullandığı ‘İsrailiyyat rivayetlerine adı karışanlar’ ifadesiyle muhtemelen Ebu Hureyrenin Ka’bu’l-Ahbar ile münasebetini kastetmektedir. Bu noktada yapılan bir tenkit şu açılardan geçersizdir: Ka’b, Ebu Hureyre’ye geçmiş ümmetlerin haberlerinden nakiller yapmış, Ebu Hureyre de Ona, Allah Resülü’nün hadislerini rivayet etmiştir. Ebu Hureyre’yi Ka’b ile olan bu bilgi paylaşımından dolayı tenkit etmek, hiçbir usul ve esasa dayanmayan ideolojik bir okumadır. Çünkü her hangi bir Müslüman’ın İslami ölçüler çerçevesinde eski ümmetlerle alakalı malumata sahip olması ve onu kullanması meşrudur. Nitekim Allah Resülü (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “İsrail oğullarından haber verin. Bunda hiçbir sakınca yoktur.”[47] İsrailî bilgiyi kullanmadaki kesin ölçüye gelince; o şu şekilde formüle edilmiştir: “İslam’ın doğruladığı kabul, tekzip ettiği reddedilir. Bunun dışındakilerde ise tevakkufta bulunulur.”[48]

Ebu Hureyre’nin rivayet ettiği hadislerin gerçekte Ka’b’a ait bilgiler olduğunu fakat Ebu Hureyre’nin onları Allah Resülü’ne (s.a.v.) isnat ederek İslamileştirdiğini iddia etmek (İsrailiyyat ifadesiyle neşredilmeye çalışılan düşünceyi başka türlü anlamak maalesef ki mümkün değildir.) ise ancak insaf fukaralarının nasibi olabilir. “Her kim benim ağzımdan bilerek yalan uydurursa cehennemde ki yerini hazırlasın.”[49] hadisini rivayet eden sahabilerden biri de Ebu Hureyre olsun, sonra da Ka’b’tan dinlediği İsrailî bilgiyi hadis diye rivayet etsin, ne mümkün!

Hoca’nın Ebu Hureyre bahsinde örgüleştirdiği fikri, temelinden çürüten bir hakikat var ki o da Ka’b’ın İslam’a Yahudilik’ten geldiği, Yahudilik’te ise İsa ve dolayısıyla nüzul-i İsa inancının bulunmadığıdır.

Hadisleri Rivayet Eden Sahabenin Yaşları

Kırbaşoğlu’nun Cabir b. Abdillah, Huzeyfe b. el-Yeman ve Ebu Sa’id el-Hudri’nin Hz. İsa’nın inişiyle ilgili rivayet ettikleri hadisleri reddedebilmek için “…bazılarının geç Müslüman olması veya Hz. Peygamber zamanında yaşlarının küçük olması v.b. sebeplerle zabt açısından ciddi eleştirilere maruz kaldıklarını…” söylemesi de hilafi hakikattir. Şöyle ki, Cabir b. Abdillah ikinci Akabe Biat’ına katılan Ensari bir sahabidir,[50] fukahadandır, Bedir muharebesi sırasında ise yaşı 18’dir[51]. Yani ne geç Müslüman olmuş ne de çocuk sahabilerdendir. Üstelik fekahetiyle de temayüz etmiştir. Huzeyfe b. el-Yeman ise, Medine’de dünyaya gelmiş[52], Allah Resulü ile birlikte Uhud muharebesine katılmıştır.[53] Hazret-i Resulullah’ın on üç yaşındaki sahabilerin yaşlarını küçük bulup savaşa iştirak etmelerine müsaade etmediğine bakılırsa Huzeyfe’nin yaşı bu sınırın üzerindedir. Bu durumda geç Müslüman oldu ya da çocuktu diye hadislerini tartışmaya açmak mümkün değildir. Ebu Sa’id el-Hudri’ye gelince; O da Ensaridir ve fukahadandır. Uhut’ta yaşı on üç olduğundan Allah Resulü tarafından geri çevrilmiş fakat Hendek muharebesi ve Rıdvan Biat’ına iştirak etmiştir.[54] Yani Ebu Sa’id el-Hudri de Hoca’nın yuvarlak ifadelerinin muhatabı değildir. Çünkü Allah Resulü ahirete irtihal ettiğinde Ebu Sa’id el-Hudri 20 yaşlarındadır. (Bu tayin, Ebu Said’in Hicri 3. yılda cereyan eden Uhut ’ta, 13 yaşında olduğu dikkate alınarak hesaplanmıştır.)

Fıkhi Eserlerde Akidevi Mesele Aramak

Kırbaşoğlu’nun sorgusunun tahliline gelince; Hz. İsa’nın nüzulü gibi itikadi bir mevzuyu, ameli meselelerle alakalı eser telif eden Ebu Yusuf hangi kitabına alabilirdi. Mali hususları ihtiva eden: “el-Harac”a mı?! Ebu Hanife ile İbn Ebi Leyla’nın ihtilaflarını konu edinen eserine mi[58], İhtilafu’l-Emsar, er-Red ‘ala Malik b. Enes, Kitabu’l-Vesaya v.b telifatına mı? Evet, tadat ettiğimiz eserlerde Hz. İsa’nın inişiyle alakalı bir kayıt yoktur, çünkü onlar akide kitapları değildir.[59] Kırbaşoğlu’nun İmam Muhammed’in telifatında da nüzulü İsa bahsini bulamaması aynı nedene mebnidir. Çünkü Muhammed b. Hasan eş-Şeyabani’den güvenilir bir rivayet zinciriyle nakledilen ve bu yüzden “Zahiru’r-Rivaye” diye isimlendirilen; “el-Mebsut”, “el-Cami’u’s-Sagir”, “el-Cami’u’l-Kebir”, “ez-Ziyadat”, “es-Siyeru’s-Sagir”, “es-Siyeru’l-Kebir”den oluşan altı kitap’ta ameli mevzularla alakalıdır. Yine İmam Muhammed’ten rivayet edilen fakat ilklerinde olduğu gibi güvenilir bir rivayet zincirine sahip olmayan ve bu yüzden “Nadiru’r-Rivaye” diye şöhret bulan eserler de ameli mevzularla ilgilidir.

Kırbaşoğlu, Buhari ve Müslim’den önce yaşayan İmameyn’in (Ebu Yusuf ve İmam Muhammed) kitaplarında bulamadığı ve bu yolla reddine kapı araladığı Hz. İsa’nın nüzulü ile alakalı ilk kaynaklara, hakikaten ulaşmak isteseydi, konuyu İmameyn’in Hocası Ebu Hanife’nin (v. 150) kitaplarında bulabilirdi. Nitekim Büyük İmam el-Fıkhu’l-Ekber adıyla musemma akide kitabında kıyamet alametlerini tadat ederken Hz. İsa’nın inişinin sahih rivayetlerle sabit bir hakikat olduğunu bildirir.[60] Yine, İmam Ebu Hanife, Ebu Muti’ b. Abdillah el-Belhi’nin rivayet ettiği el-Fıkhu’l-Ebsat, Ebu Yusuf’un rivayet ettiği el-Vasiyye adlarıyla maruf akide kitaplarında da Hz. İsa’nın inişinin akidevi bir mesele olduğunu ifade etmiştir.[61]

Yazar, mutlaka nüzulü İsa, Ebu Yusuf’un eserlerinde olmalıdır diyorsa bilmelidir ki Ebu Yusuf’un eserlerinin çoğu, Ebu Hanife’den rivayet ettiği ictihatlardan müteşekkildir. Nitekim İmam’ın, Hz. İsa’nın nüzulünün hak olduğunu bildiren risalelerinden “el-Vasiyye” Ebu Yusuf rivayetiyle bize ulaşmıştır. Ayrıca hicri 311’de vefat eden Hanefi Mezhebinin meselede müctehit fakihlerinden allame Tahavi,[62] Ebu Hanife’nin yanı sıra talebeleri Ebu Yusuf ve İmam-ı Muhammed’in de Hz. İsa’nın ineceğini benimsediklerini yani nüzul-i İsa meselesinde farklı düşünmediklerini bildirmiştir.[63]

Literatür

Parantez: (Hz. İsa’nın nüzulünü muhtevi eserlere bilimsel bir ihtiyatla yaklaşılması gerektiğini[65] bildiren Kırbaşoğlu, aslında haklıdır. Çünkü selef, bu husustaki merviyyatı asırların birikimiyle oluşan klasik hadis usulü çerçevesinde tahlil etmiştir. Bunu yaparken mevcut sistemi gelecekte tenkit ve tashih edecek Hayri Kırbaşoğlu adıyla malum büyük bir yöntem bilim uzmanın zuhur edeceğini bilememiştir. Bilselerdi, muhakkak Onun için bir açık kapı bırakırlardı.)

Bugün 6 ziyaretçi (37 klik) kişi burdaydı!

İsa çarmıha gerildi mi?

   İncil araştırıcıları ve Ortadoğu tarihi uzmanlarının yılardır bitmeyen tartışması, yeni ve ilginç bir görüşle farklı bir noktaya doğru yönleniyor: Kudüs’te çarmıha gerilen, “Nasıralı İsa” değildi!

   İki İngiliz Mason, Christopher Knight ve Robert Lomas, Masonluğun tarihini araştırdıkları sansasyonel "Hiram Key" adlı kitap için araştırmalarını yürütürken, belki de hıristiyanlığın tarihinin yeniden yazılmasını gerektirecek denli sıradışı sonuçlara ulaştılar...

   Yıllardan beri Yakındoğu tarihçileriyle hıristiyanlık üzerine araştırma yapan ilahiyatçılar arasında oldukça “temel” bir anlaşmazlığa bağlı bir tartışma sürer gider. Bu tartışmanın ana ekseni, dünyanın ilk iki büyük tektanrılı dini olan yahudilik ve hıristiyanlığın doğuş ve gelişim sürecinin belirleyici kişi ve olaylarıdır. Bilindiği gibi, Filistin, Kenan ve Sina bölgesinde geçen ve Kutsal Kitap için son derece belirleyici olan olayların, tarihi ve arkeolojik anlamda başka hiçbir tanığı yoktur. Yani, İ.Ö 1400 dolaylarında gerçekleştiği düşünülen “Exodus – Yahudilerin Mısır’dan çıkışı” ve bunu izleyen olaylar zinciri üzerine ne Mısır’da elle tutulur bir belge bulunabilmiştir, ne de Yakındoğu’da. Yine buna bağlı olarak, Mısır’da Yeni Krallık döneminin başlangıcında yaşamış Musa adlı bir yahudi peygamberinin varlığına ilişkin de yegane bulgu, Tevrat’ın sayfalarıdır. Aşağı yukarı aynı durum,“Yeni Ahit” için de geçerlidir: görece çok daha yakın bir tarih olan 1. yüzyıla ilişkin onca tarihi belge arasında, Nasıra’da (Nazareth) İsa adlı bir yahudi peygamberinin yaşadığı ve 34 yılı dolaylarında çarmıha gerildiği yolunda en küçük bir belge bile elde edilememiştir.

   Bugün dünya üzerinde 3 milyara yakın insanın inandığı iki büyük dinin Kutsal Kitabı’nı doğrulayacak verilerin azlığı, ilginç olmanın da ilerisinde, “garip” bir durum sayılabilir.

   Oysa Mısır tarihinin en iyi bilinen bölümü, Yeni Krallık, özellikle de 17. Hanedan ve sonrasıdır. Bir yığın belge, papirüs, mektup ve resmi metin yardımıyla kronolojisi çok büyük oranda kesinleştirilen böylesi bir dönemde, binlerce insanın Firavun’un arzusu hilafına ülkeyi terketmesi ve onları yok etmek üzere artlarına düşen askerlerin Kızıldeniz’de boğulmalarına ilişkin bir tek satır bile destekleyici veriye ulaşılamamış olması, şaşırtıcıdır. Bu denli büyük ve önemli bir göç hareketi, dahası, din temelli bir siyasi isyan, nasıl olur da Mısır’da lehte ya da aleyhte hiçbir yankı bulmaz? Bu nokta üzerine giden tarihçiler, Yahudilerin Mısır’dan çıkışı diye bir olayın hiçbir zaman yaşanmadığını, çünkü bu ulusun Mısır’da kalıcı bir yerleşime gitmedikleri, başlangıçtan beri Kenan ülkesi dolayında yaşayan göçebe çobanlar oldukları ve fırsatını buldukları anda da bu ülkeyi ele geçirerek Yahudi Krallığı’nı kurduklarını vurgulamaktadırlar. Buna karşı ilahiyatçılar, Mısır belgelerinde Hapiru ya da Apiru adıyla anılan Yakındoğulu göçebe işçilerin aslında İbraniler olduğunu ve İbrani anlamına gelen “Hebrew” sözcüğünün Hapiru’dan türediğini savunurlar. Ancak, Mısır’da statü sahibi biriyken Hapiruların başına geçip onları “Vaat edilen topraklar”a götüren Musa adli bir lider üzerine onlar da hiçbir bulgu ileri sürememektedirler. Orta yolcu bir görüş, Mısır’da İ.Ö 1650 dolayında yaşanan “Hiksos” istilası sırasında Yakındoğu’dan bu ülkeye gelen insanların arasında Yahudilerin ağırlıkta olduğunu, yüz elli yıl sonra Hiksos devri bitip yönetim Teb prenslerinin eline geçtiğinde “mağdur ve istenmeyen” duruma düşen Yahudilerin Kenan’a geri döndüklerini ileri sürmektedir ama Musa’nın varlığını ve Exodus’u doğrulayacak veri hala eksiktir.

   Aynı durum, Tevrat’ın ilk bölümü olan “Genesis – Yaratılış” sayfalarında daha farklı bir biçimde belirir: Bu ilk tektanrılı dinin kutsal kitabında anlatılan olayların (insanın yaratılışı, cennetten çıkış, Büyük Tufan) hiçbirinin özgün olmayıp en az iki bin yıl daha eski olan Sümer mitlerinden alındığı, geçen yüzyılda yapılan arkeolojik çalışmalar sırasında net olarak ortaya çıkmıştır. Yahudilerin 2000 yıl önceki tarihlerine, yani hıristiyanlığın başlangıcına ilişkin veriler ve İncil (Yeni Ahit) bölümleri de aynı destek eksiğiyle karşı karşıyadır. Birinci yüzyılın hemen başında Yahudi Krallığı’nın durumu ve Kral Herod’a ilişkin yeterli bilgi vardır. İsrail’deki yahudilerin bir “Mesih” arayışında oldukları da bilinmekte ve hatta radikal dini akımların Roma işbirlikçisi olarak gördükleri krallığa sırt çevirdikleri, isyan denemelerine giriştikleri de bilinmektedir. Aynı şekilde, bölgede Roma İmparatorluğu’nun valisi olarak Pontius Pilatus’un yetkili olduğu da belli belgelerde ortaya çıkmaktadır. Ama birinci yüzyılın büyük Yahudi ve Romalı tarihçilerinin hiçbirinin yazdığı belgelerde, “Nasıralı İsa” adıyla bilinen birinin ülkei boydan boya dolaşıp vaazlar verdiği ve insanları peşine takarak imparatorluk için bir tehlike oluşturduğuna ilişkin tek satır yoktur. Dahası, İsa diye birinin yaşadığına ilişkin tek belge, İncil’dir. Vali Pilatus’un isyankar bir yahudiyi Kudüs’te çarmıha gerilmeye nahkum ettiği yolunda bir tek Roma belgesinin bulunmamasını da bu veri eksikliklerine ekleyebiliriz.

   1945 ve 1947 yıllarında Mısır ve İsrail’de elde edilen iki büyük arkeolojik bulgu, belki de yıllardan beri aranan, Tevrat ve İncil’i doğrulayacak belgelere erişilmiş olabileceği yolunda büyük heyecan yarattı. Bunlardan birincisi, 1945’te Mısır’da Nag Hammadi bölgesinde bulunan çok eski dini papirüsler; ikincisi de 1947’de İsrail’de, Ölü Deniz yakınındaki mağaralarda bulunan ve “Ölü Deniz Yazıtları”olarak bilinen belgelerdi. Ne var ki, her iki büyük bulgu da ortodoks dini tezleri doğrulamak bir yana, onların yüzyıllarca gözlerden uzak tutmaya çalıştığı şeyleri ortaya çıkarmışlardı: Nag Hammadi belgeleri, hıristiyanlığın kabulünden sonra ısrarla ve sistematik biçimde Kilise tarafından sindirilen ve susturulan “Gnostik”lerin dini-felsefi belgelerini içeriyordu, “Ölü Deniz Yazıtları”ysa Yahudi din adamları tarafından yüzyıllar boyu iz kalmamacasına silinip atılmaya çalışılan “Enoch’un Kitabı” başta olmak üzere binyıllar öncesinin “yasak yayınları”nı içermekteydi.

   Her iki bulgu, araştırmacıları ve tarihçileri yeni noktalara götürmekte yardımcı oldu. Nag Hammadi ve Ölü Deniz Yazıtları, egemen ortodoks dini çevrelerin yok etmek istedikleri belgeleri ve bu belgeleri saklayan marjinal dini-felsefi insan gruplarını bilim adamlarının dikkatlerine sunuyordu: Bilgiye ve somut akla değer verdikleri için mitleri sorgulayan, İsa’nın “Tanrı’nın Oğlu” değil bir “insan”olduğunu ve çarmıhta ölmediğini, dolayısıyla bedensel dirilişin de “masal”olduğunu savunan Gnostikler; birinci yüzyıl başlarında Bethlehem ve Kudüs dolaylarında yaşamış bir “Mesih kültü”nün yaşatıcıları olan Nasoriler ve yine İsrail’de inzivaya çekilen radikal bir dini grup olan Esseneler. Bugün tarihçiler, bu son iki grubun, yani Nasoriler ve Essenelerin, hıristiyanlığın ilk esinlerini oluşturduklarını ama Roma’nın hıristiyanlığı kabulünü izleyen süreçte İmparator Konstantin’in (kendisi bir pagan kült olan “Sol Invictus” dinine son nefesine kadar bağlı olmakla birlikte) değişik Yakındoğu mitlerinden sentez oluşturup“İmparatorluk Dini”ni yaratmak üzere bir din adamları konseyini bir araya getirdiğini düşünüyorlar. Doğu’yu İmparatorluğun ana ekseni yapmak isteyen Konstantin, böylece bölge halklarını “resmi din” ile pasifize etmeyi amaçlıyor ve siyasi otoritenin ilgilenmediği bütün alanlarda “Kilise”yi yetkili ilan ediyor. Seçilen din adamları konseyi İznik’te toplanıyor ve Mithra Kültü’nden Mısır’ın İsis – Osiris mitlerine dek bütün bilinen kaynakları elden geçirip “resmi” dini formüle ediyorlar. Dini yetki Kilise’nin ellerine teslim edildiği için, bu dini ilkeleri sorgulayan ya da itiraz eden bütün yerel gruplar birer birer sindiriliyor, yok ediliyor. “Hareketin” asıl sahibi Nasori ve Essene mezhepleri ve dogmaları sorgulayan Gnostikler başta olmak üzere, muhalifler silinip gidiyor ortadan.

   Bugün ortodoks dini çevreler (hem hıristiyan hem de yahudiler) bu yorumlara şiddetli tepki gösteriyorlar. Ama araştırmacılar da, açılan yeni yoldan yürümekte kararlılar. Bundan dört yıla yakın bir süre önce yayımlanan “Hiram Key” adlı kitabın yazarları Christopher Knight ve Robert Lomas da bu araştırıcıların en sansasyonellerinden. Her ikisi de Mason olan bu iki İngiliz, bütün tepkilere rağmen 6 yıl boyunca Masonluğun bilinmeyen tarihini incelediler, sorguladılar ve sonunda kendilerinin bile ummadıkları noktalara vardılar:Hıristiyanlığın tarihi, belki de yeniden yazılmalıydı!

   İki genç adamın araştırmasının en sürpriz yanı, İsa ile ilgili ilk kez “elle tutulur” açıklamalar ortaya koyması ama bunların yine ortodoks dinin iddialarıyla 180 derece çelişik olmasıydı. İsa’nın “memleketi” olarak bilinen Nasıra’ya ilişkin bir bilmeceye takıldı ilkin Knight ve Lomas. İncil, “Ona herkes Nasıralı İsa diyecek”diyordu ama, bütün tarihi bulgular sözü edilen tarihlerde Nasıra kentinin varolmadığını gösteriyordu. İki araştırmacı, İsrail’de uzun süre dolaştılar, belgeleri incelediler ve sonunda aradıklarını hem Nag Hammadi yazıtlarında hem de orijinal metinlerde buldular. Nasıra (Nazareth) İsa zamanında ortada yoktu ama,“Nasıralı” nitelemesi de bir dil ve çeviri hatasından ileri geliyordu: Doğru sözcük,“Masorean”, yani “Nasorili”ydi. Sina dolaylarında yerel dilde Nasori “balık sürüleri” anlamına geliyordu ve şaşırtıcı biçimde aynı sözcük aynı lehçede “İsa’ya inananlar”ı da niteliyordu! Araştırmalarını ilerleten iki yazar, Nag Hammadi yazıtları ve bölgede rastlanan esk kabartmalar dahil, hıristiyanların kullandığı “birbirini kesen iki yay” biçimindeki amblemin net bir biçimde “balık” şeklini simgelediğini farkettiler. Bu, hıristiyan kültüründeki “balıkçılık” mitine de uygun düşüyor ve Aziz Peter’ın balıkçı olmasını, İsa’nın ağları balıklarla doldurması mitlerini de açıklıyordu. Son noktada “Nasıralı İsa” nitelemesi, bir başka okunuşla beliriverdi:“Balıkçılar grubunun İsa’sı” !

   Nasorilere ilişkin bu yorumları, söz konusu grubun Esseneler ile de iç içe yaşadığını, dahası, belki de bu ikisinin aynı insanlardan söz ettiğini ortaya çıkaran bulgular izledi. Roma imparatorluğu bütün Yakındoğu’ya egemen olurken, dinlerinin ve binlerce yıldır saklanan eski bilgilerinin elden gideceğini düşünen bir grup yahudi şehirlerden uzakta inzivaya çekilmiş ve mağaralarda derviş hayatı yaşamaya başlamıştı. Bunlar, insanın doğumdan itibaren “kirliliğe” yatkın olduğunu düşünüyorlar ve sürekli su ile yıkanmayı gerekli görüyorlardı: “Vaftiz”in izleriydi bunlar! İçlerinden bazıları Kudüs ve dolaylarında insanların arasında dolaşıp onları “doğru yola çağırma” işlevini üstlendikleri anlaşılıyordu ki, bunlardan biri “Nasorilerin İsa”sı, diğeri de “Vaftizci Yahya” olmalıydı.

   Sonra Knight ve Lomas, İsa’nın adı üzerinde durdular: İncil yunanca yazılmıştı ve bu nedenle “Jesus” adı Yunan dilindeydi. Bu ismin Yahudi dilindeki karşılığı çok büyük bir olasılıkla “Joshua” olmalıydı aslında. “Joshua”, Tevrat’taki kurtarıcı“Mesih” imgesine yakın kişiliklerden biriydi. Diğer yandan İsa’nın “soyadı” haline gelen “Mesih” yani “Christ” sözcüğünün de bir özel isim olmayıp, Yahudi dinindeki“beklentiyle” ilişkili olduğunu vurguladılar Knight ve Lomas. Yahudiler, Tevrat’ta yazılı olan, kendilerini bağımsızlığa götürecek bir Mesih’i bekliyorlardı ama bekledikleri kişi “Tanrı’nın Oğlu” ya da bizzat “Tanrı” nitelemesiyle gelecek ve“dünyayı kurtaracak” biri değil, etten kemikten biriydi: Yahudilerin Kralı unvanıyla, Davut’un mirasını üstlenecek ve Yahudileri Roma zulmünden kurtarıp bağımsızlığını sağlayacak güçlü, savaşçı bir Mesih bekliyordu onlar. Bu durumda, isimde bir gariplik vardı sanki.

   İki yazar, araştırmayı İsa’nın yakalanıp yargılanmasına ve çarmıha gerilmesine dek götürdüler. 4. yüzyıldan beri yüzlerce inanmış insan Yahudi topraklarını karış karış aramış ama ne mahkeme tutanaklarına ne de ünlü çarmıha gerilme işleminin yapıldığı meydana ya da mezara ulaşabilmişti. Bir referans noktası arayan Knight ve Lomas, yargılama ve çarmıha gerilme bölümüne ilişkin İncil’deki hikayede, kimsenin o güne dek dikkat etmediği bir “anormalliği” farkettiler birden: Efsaneye göre Vali Pilatus, İsa ile birlikte idama mahkum edilen Barrabas adında bir suçluyu halkın önüne çıkarmış ve adet gereğini birinin affedileceğini söyleyip halktan seçim yapmasını istemişti. Çoğunluğunu yahudilerin oluşturduğu halk da söz birliği içinde“Barrabas’ı affet, İsa’yı as” yanıtını vermişti valiye. İki yazar, bu Barrabas’ın bir ikinci isminin daha olduğunu fark ettiler: Matta İncili’nin 27:16 ayetinde bu adamın adı, bir kez geçiyordu: İsa Barrabas!

   İşler bambaşka bir noktaya yönelmeye başladı Knight ve Lomas için: Demek o gün, inanışa göre, idama mahkum edilen iki İsa vardı! Bunlardan biri, “Yahudilerin Kralı” iddiasıyla ortaya çıkmış ve bu unvan alaycı biçimde başının üzerine yazılarak çarmıha gerilmişti. Diğeriyse, İsa Barrabas idi ve Vali Pilatus tarafından affedilmişti. İki yazar, bir adım daha ileri gittiler ve o günün diline ilişkin verilerden yararlanarak, bu kökeni hiç bilinmeyen Barrabas adını çözümlediler: “Bar”,dönemin dilinde “Oğlu” anlamına geliyordu. “Abba” ise “Baba” demekti. İki sözcük birleşip tamlama haline geldiğinde “Babasının Oğlu” çıkıyordu ortaya ama bu tamlamanın özel anlamı, “Tanrı’nın Oğlu”ydu! Yani Barrabas bir isim falan değil, bir unvandı ve İsa Barrabas harfi harfine “Tanrı’nın Oğlu İsa” demekti! Demek ki, o gün Kudüs’te “Tanrı’nın Oğlu İsa” adıyla bilinen biri, olasılıkla başını derde sokmuş bir din adamı ya da vaiz Vali Pilatus tarafından affedilmiş, daha tehlikeli görülen, çünkü “Yahudilerin Kralı” unvanına sahip olduğu söylenen, halk arasında “beklenen Mesih” olabileceği inançları yayılan bir başka İsa da çarmıha gerilerek idam edilmişti! Şimdi, bunların hangisi hıristiyanların İsa’sıydı sorusuna yanıt bulmak kalıyordu ve Knight ile Lomas’a göre yanıt açıktı: Affedilen ve serbest kalan, “Tanrı’nın Oğlu” unvanlı derviş!

   İddia, hemen farkedeceğiniz gibi “sağlam” bilimsel dayanaklara sahip değil ve yine dini belgelerden yararlanıyor. Ama çözümleme ve varsayımın geçerli olma olasılığı hiç de düşük değil. Bu varsayım, iki yazarı şöyle bir noktaya da yönlendiriyor: İsa, affedildi ve bir Nasorili olarak, Essenelerin arasına geri döndü. Birinci yüzyılın ortaları boyunca, diğer yoldaşlarıyla birlikte mezhep inanışlarını yaymaya çalıştı, bunda bir ölçüde başarılı da oldu. Ne var ki Roma İmparatorluğu ani bir strateji değişikliğiyle yeni dini alıp “resmi din” haline getirince ve onu istediği gibi yoğurup muhalifleri de ezince, Essene ve Nasorilerin sahip oldukları tek şey, inançları ve bilgileri de ellerinden alındı. Roma’nın kurduğu Kilise de yüzyıllar boyunca yapay bir hıristiyanlığı Batı dünyasına egemen kıldı, muhalifleri yok etti.
   İki yazar, “Hiram Key” kitabında İsa’nın döneminde yazılan ve bilinmeyen geçmişe ışık tutacak belgelerin İsa ve yoldaşlarınca Kudüs’te bir yerlere saklandığını; 1000 yıla yakın bir süre sonra, Haçlı Seferleri sırasında bölgeye gelen Templar Şövalyeleri’nin ısrarla bu belgeleri arayıp bulduklarını; ele geçen yazıtların şövalyelerce İskoçya’daki bir şatonun içine gizlendiğini de iddia ediyorlar. Buna göre, eğer İskoçya’daki Rosslyn Şatosu iyice aranırsa, bilmediğimiz daha pek çok şeyi içeren büyük bir gizem ortaya çıkacak. Bu, Essenelere de atalarından kalan, olasılıkla İ.Ö 3. binyıla, hatta daha gerilere giden bir gizem belki de.

   Kur'an Yahudilerin Hz. İsa'yı (as.) öldürmeyi başaramadıklarını, Allah'ın onu kendisine yükselttiğini açıkça söyler. Fakat meselenin nasıl olduğu ve ayrıntıları konusunda sessiz kalır. Ne Allah'ın onu bedeni ile birlikte yeryüzünden gökteki biryere yükselttiğini, ne de onun diğer insanlar gibi olup ruhunun göğe yükseldiğini belirtmez. Mesele o kadar kapalı bir dille anlatılmıştır ki olay hakkında olayın olağanüstü ve mucizevi olduğunu söylemekten başka bir yorum yapmak imkansızdır.

   Cenabı Hak Nisa suresi 157. ayette mealen Hz. İsa'nın çarmıha gerilme olayı ile alakalı kimselerin anlaşmazlığa düştüklerini haber verir. "... Gerçekten onun hakkında anlaşmazlığa düşenler kesin bir şüphe içindedirler. Onların bir zannına uymaktan başka buna ilişkin hiçbir bilgileri yoktur. Onu kesin olarak öldürmediler."

   Müfessirlere göre bu olay gerçekleştiği zaman onlar kendi aralarında çelişkiye düştüler. Dediler ki, öldürülen İsa ise arkadaşımız (İsa'ya ihanet edip yerini bildiren Yehuda İşkoyrat) nerede? Arkadaşımız öldürüldüyse İsa nerede?

   Bazıları da yüzü İsa'nın yüzüne, bedeni de arkadaşımızın bedenine benziyordu demişti. Allahu Teala o adamı İsa şekline sokunca sadece yüzünü ona benzetmiş, bedenini eski halinde bırakmıştı. Bu olayda ihtilafa düşenlerin Hıristiyanlar olduğu söylenir. Onlardan bir grup 'İsa Paygamber öldürülmedi ve asılmadı. Allah onu semaya yükseltti' derler. Monoteist kilise hareketlerinden Uniteryan Hıristiyanlar bu tür çarmıh olayını kabul etmezler. Hz. İsa'nın bir insan ve Allah'ın peygamberi olduğuna inanırlar. Ağırlıkla günümüzde Amerika ve İngiltere olmak üzere çeşitli ülkelere dağılmış bir milyona yakın vardır. Yine kurucusu Jakob Lorber'e dayanan Lorberian'lar da bu tür ölüme ve İsa'nın tanrılığına inanmazlar.

   Bazı Hıristiyanlar Hz. İsa'yı Yahudilerin öldürdüğünü söylerler. İsa'nın çarmıha gerilmesi konusunda onların ortak bir inançları yoktur. Bu meselede birçok farklı inanca sahip olmaları onların bu konuda kesin bir bilgiye sahip olmadıklarını gösterir. Bir inanca göre çarmıha gerilen kişi Hz. İsa değil ona çok benzeyen bir adamdı. Yahudiler ve Romalı askerler bu adamı acımasızca çarmıha gererken Hz. İsa onlara bakıp aptallıklarına gülüyordu. Başka bir görüşe göre çarmıha gerilen kişi Hz. İsa idi fakat çarmıhta ölmemişti ve çarmıhtan indirildiğinde yaşıyordu. Bazıları da Hz. İsa'nın çarmıhta öldüğüne daha sonra tekrar dirilip havarileri ile bir çok kez buluşup konuştuğuna inanırlar. Bazıları 'ondan kutsal ruh çıkarılmıştır'derler. Bazıları da Hz. İsa'nın ölümünden sonra insan vücudu içinde dirildiğini ve bu vücut içinde yükseltildiğini söyler. Tüm bunlar Hıristiyanların bu konuda gerçek bilgiye sahip olmadıklarını farklı görüşlerini sadece tahminlere dayandırdıklarını gösterir.

   Hıristiyan bir yazar kitabında haçta Hz. İsa'nın ölüm olayı ile ilişkili görüşlerini aktarırken kendisine göre Hıristiyan sapkınlar arasında Hz. İsa'nın çarmıha gerilme olayının olmadığı konusunun çok yaygın olduğunu belirtir ve şöyle der. "Tarihsel kaynaklar bize benzeyiş efsanesinin Kur'an'da işaret edildiği gibi yeni çıkmış bir şey olmadığını bildirir. İlk altı yüzyıl boyunca ve İslam'ın başlangıcından önce bu yanlış öğreti Hıristiyan sapkınlar arasında yaygındı. Gnostik olan Basılides, Mesih yorulduğunda onun için haçı taşıyan Kırıneli Simon'un onun yerine haçlanmaya razı olduğunu böylece tanrının onu mesihe benzettiğini ve haçlandığını iddia etmiştir.

   Dosetikler İsa'nın hiç haçlanmadığını fakat Yahudilere öyle gibi geldiğini veya öyle göründüğünü söylemişlerdir. Gerçekten Dosetik kelimesi 'gibi gelmek' veya'görünmek' anlamına gelen Yunanca bir kelimeden türemiştir. Onların haçlanma ile ilgili genel doktrinlerini özetler.

   Kilise tarihi boyunca benzeme sapkınlığı asla kaybolmamıştır. Zaman zaman doğuda dağınık gruplar tarafından ifade edilerek yeniden görülmüştür. Hıristiyanlığı kabul etmiş olan Thebes rahiplerinin soyundan bir sapkın mezhep 185 yılında Tanrı Mesih'in haçlanmasını yasaklar. O rahatça göklere yükselmiştir, diye iddia etmiştir. 370 yılında da büyücü bir Gnostik mezhep haçlanmadığını ancak onu haçlayan seyircilere böyle göründüğünü düşünerek haçlanmayı reddetmişlerdir. Yeniden 520 yılında Suriye Episkoposu Severus kaçtığı İskenderiye'de İsa Mesih'in haçlanmadığını ancak onu çarmıha çivileyen insanlara böyle göründüğünü öğreten bir filozof grubuna rastlamıştır. 560 yılında Keşiş Theodor, mesih'in insan doğmasını ve böyle haçlanmasını reddetmiştir. Yaklaşık 610 yıllarında da Kıbrıs Valisinin oğlu Episkopos John, Mesih'in haçlanmadığını fakat yalnızca onu haçlayan seyircilere öyle göründüğünü ilan etmeye başlamıştır. (Mesih gerçekten haçlandı mı?, sh. 22 23)

   Kur'anı Kerim'de Allah meselenin gerçeğini anlatır. Kur'an Yahudilerin Hz. İsa'yı (as.) öldürmeyi başaramadıklarını, Allah'ın onu kendisine yükselttiğini açıkça söyler. Fakat meselenin nasıl olduğu ve ayrıntıları konusunda sessiz kalır. Ne Allah'ın onu bedeni ile birlikte yeryüzünden gökteki biryere yükselttiğini, ne de onun diğer insanlar gibi olup ruhunun göğe yükseldiğini belirtmez. Mesele o kadar kapalı bir dille anlatılmıştır ki olay hakkında olayın olağanüstü ve mucizevi olduğunu söylemekten başka bir yorum yapmak imkansızdır.

   Yeniden Tutku filmine dönecek olursak, filmdeki sahnelerin çoğu dört İncil’den alınmıştır. Halbuki hepsi Hıristiyanlarca Allah sözü olarak kabul edilen dört İncil’de olaylar birbirine göre eksik veya fazla anlatılmıştır. Şu örneklerle aralarındaki çelişkileri görebiliriz.

1- Matta, İsa'ya kırmızı bir kaftan giydirildiğini söylerken Markos erguvani elbise giydirildiğini söyler. Luka ise sadece parlak renkli bir esvap giydirildiğini söyler. Yuhanna'da bir açıklık yoktur. (Matta 27/ 28, Markos 15/17, Luka 23/11)

2- Yine Matta ve Luka Markos Simon adlı Kırıneli bir adamın haçı taşıttırmak için angaryacı yapıldığını ve İsa'nın ardından taşımak üzere haçı yükletildiğini yazar. Fakat Yuhanna İsa'nın kendi haçını kendi taşıdığını söyler. Luka, Markos, Matta haçı Kırıneli Simon'a taşıtırken Yuhanna İsa'ya taşıtmaktadır. Film ise hepsini birleştirmiş İsa ile beraber Simon'a taşıtmıştır! (Bk. Luka 23/26, Markos 15/21, Matta 27/32, Yuhanna 19/17)

3- Çarmıha gerilmeden önce askerler Hz. İsa'ya içmesi için Markos'a göre acı karışık şarap verdiler. Matta'ya göre ise ekşimiş sirke verdiler. İsa'ya verilen içecek şarap mı yoksa sirke mi, iki İncil farklı farklı bilgiler vermektedir. Diğer iki İncil ise bu konuda hiçbir bilgi vermiyor. (Matta 27/36, Markos 15/23)

4- Hz. İsa çarmıhta can çekişirken Yuhanna İnciline göre 'susadım' demiştir. Diğer incillerde bu ifade yoktur. (Yuhanna 15/28)

5- İncillere göre Hz. İsa iki yanında birer hırsız bulunduğu halde çarmıha gerilmişti. Markos'a göre onunla beraber çarmıha gerilen iki hırsız Hz. İsa'yı korkutuyorlardı. Luka'ya göre bu iki hırsızdan biri onu korkutuyordu diğeri ise İsa'ya acıyordu. (Markos 15/32 Luka 23/39)

6- İncillere göre İsa ile beraber iki haydut da çarmıha gerilmişti. Her iki haydutun da ona sitem ettiğini yazan Matta ikisini de cehennemlik yapmaktadır. Luka incili ise daha merhametli davranarak haydutlardan birini cennete göndermektedir. (Matta 27/4344, Luka 23/3943)

7- Markos'a göre Hz. İsa saat 3'te çarmıha gerilmiştir. Yuhanna'ya göre ise saat altıdan sonra çarmıha gerilmiştir. (Markos 15/25, Yuhanna 19/14)

8- Luka'ya göre Hz. İsa çarmıhta iken 'Ya Rab onları affet, onlar ne yaptıklarını bilmiyorlar' demiştir. Diğer İncil’lerde bu bilgi yoktur. (Luka 23/34)

9- Hz. İsa çarmıha gerildiği zaman Matta ve Markos'a göre "Allah'ım Allah'ım niye beni terkettin" demiştir. Bu ifade diğer İncil’lerde yoktur. (Matta 27/46, Markos 15/34)

10- Hz. İsa çarmıha gerildiğinde Yuhanna'ya göre onun yanında başta annesi Meryem olmak üzere, Mecdelli Meryem diye bir Meryem ve bir öğrencisi bulunuyordu. Diğer İncil’lerin anlattığına göre o çarmıha gerilirken ne kadınlar ne de talebeleri onun yakınında değildiler. Onlar uzaktan hadiseyi seyrediyorlardı. (Matta 27/55, Markos 15/40, Luka 23/49, Yuhanna 19/25)

11- Luka'ya göre; İsa yüksek bir sesle nida ederek: "Baba ruhumu ellerine bırakıyorum." dedi ve bunu dedikten sonra ruhunu verdi, diye geçerken (Luka 23/46) Yuhanna'da İsa sirkeyi alınca "Tamam oldu" dedi ve başını eğip ruhunu verdi, der. (19/30). Matta ve Markos ise yüksek ses çıkarıp ruhunu verdi, der. (Markos 15/37, Matta 27/50)

12- Hz. İsa'nın çarmıha gerilmesinden sonra Matta'ya göre büyük mucizeler olmuştur. Markos'a göre ise bu mucizelerden sadece bir mucize cereyan etmiştir. Bu da heykelin (mabed) perdesinin yırtılması hadisesidir. Luka'ya göre daha İsa ölmeden önce güneş kararmış ve heykelin perdesi yırtılmıştır. (Matta 27/5154, Markos 15/38, Luka 23/45)

   Enteresan olan bir yön de şudur: Matta'ya göre (27/45) yer sarsıldı, kayalar yarıldı, mezarlar açıldı, ölmüş olan bir çok kutsal kişinin cesetleri dirildi. Bunlar mezarlarından çıkıp İsa'nın dirilişinden sonra kutsal kente girdiler ve birçok kişiye göründüler. Fakat bu kadar önemli olayları niye diğer 3 İncil anlatmıyor. Filmde de gösteriliyor zaten, insanın kafasına bu sorular geliyor. Vali Pilatus ve İsa'yı haça yollayan yahudiler ve diğerleri insanlık tarihindeki bu eşsiz olayı duymamışlar mı? Kesinlikle eminiz ki sadece onlar değil bütün halk bu mezarlığa giderek hatta koşarak ayakta dikilip duran bu et ve kemikten hortlakları seyrederlerdi ve tüm şehir halkı alt üst olurdu. Düşünsenize size yakın bir mezarlıkta evliyaların mezarlarından dirilerek çıkmış oldukları ve tarla korkuluğu gibi ayakta dikilip durdukları söylenseydi ne yapardınız?

   Böyle bir olay gerçekleşmiş olsaydı çok kimse valiye ve yahudi kahinlere haber verirlerdi. Fakat nedense herhangi bir tepki yok, yazılı değil. Sanki böyle bir olay gerçekleşmemiş gibi. 3 İncil bu tür bir olay hakkında suskundur. Eğer böylesine olağan üstü bir olay gerçekleşmiş olsaydı unutulur, ihmal edilir miydi? Sonraki nesillere aktarılmaz mıydı? Tarihçiler de böyle bir vak'a hakkında suskundur.

   Acaba mezardan çıkan kutsal hortlaklar dirildikten sonra nereye gitmişlerdir. Ailelerinin yanına mı yoksa mezarlarına mı gitmişler? Akibetleri ne olmuş bu mezardan dirilen hortlakların. Kutsal hortlakların akibeti hakkında hiçbir iz, izlenim yok. Sanki böyle bir olay hiç olmamış gibi. Hıristiyan bir ilim adamı olayı şöyle yorumlar: 'Aşikardır ki tüm bunlar tarihsel değildir. Fakat esrarengiz şekilde anlaşılmaz ve hissiz anlatmaya yardım eden teolojik beyanatlardır. (Alman Katolik otoritesi H. King)

13- Matta'ya göre bu mucizeleri gören yüzbaşı ve onunla beraber bekleyenler 'gerçek bu Allah'ın oğlu' diyerek çok korkmuşlardır. (Matta 27/54) Markos'a göre ise yalnız yüzbaşı normal şekilde korkmadan iman ettiği ve gerçek bu adamAllah'ın oğlu idi dediği yazılı. (Markos 15/39) Matta iman edenler arasına beraberindeki askerleri de katıyor. Luka ise yüzbaşının 'gerçek bu salih bir adamdı (Allah'ın oğlu değil) diye Allah'a hamd ettiğini yazar. (Luka 23/47) Yuhanna ise yüzbaşı olayını anlatmaz fakat 3 İncil’den farklı olarak askerlerden birinin onun böğrünü mızrakla deldiğini, hemen kan ve su çıktığını yazar. (Yuhanna 19/34)

14- Matta ve Markos'a göre İsa'nın tutuklanmasından sonra talebeleri oradan kaçmışlardır. Luka'da açıklık yoktur. Markos İsa tutuklandıktan sonra bir gencin onun arkasından gittiğini ve onu yakalamak istediklerinde üzerindeki elbiseyi bırakarak Hz. İsa'nın peşinden koştuğunu söyler. Diğer İncil’lerde bu gençten bahsedilmez. (Matta 26/56, Markos14/5052)

15- Hz. İsa tutuklandıktan sonra yapılan mahkeme Matta, Markos ve Yuhanna'ya göre aynı gece Yahudi meclisinin önünde cereyan etmiştir. Luka'ya göre Hz. İsa aynı gece değil ertesi gün mahkeme edilmiştir. (Matta 26/57, Markos 14/53, Luka 22/66, Yuhanna 18/19)

16- Yuhanna'ya göre Hz. İsa kahinlerin reislerinin sorularına cevap vermediği için reisin hizmetçisi tarafından dövülür. Ancak diğer İnciller bu konuda bilgi vermez. (Yuhanna 18/22)

17- Matta'ya göre Hz. İsa'yı muhakeme eden Romalı hakim Pilatus'un karısı rüyasında Hz. İsa'nın beraat ettiğini görmüş bu yüzden beraat ettirmesini kocasından istemiştir. Diğer İnciller bu olaydan bahsetmezler. (Matta 27/19)

18- Luka'ya göre hakim Pilatus Hz. İsa'yı mahkeme edilmek üzere Celile Hakimi Herodos'a gönderir. Diğer İncillerde herhangi bir bilgi yoktur. (Luka 23/711)

19- Matta'ya göre Pilatus Hz. İsa'nın beraat etmesi kanaatine varmış sonra ellerini su ile yıkamış, ben bu iyi insanın kanından berîyim demiştir. Diğer İncillerde bilgi yoktur. (Matta 27/34)

20- Matta'ya göre Pilatus Hz. İsa'yı serbest bırakmaya karar verip bunu Yahudilere açıkladığı zaman Yahudiler onun kanı bize ve çocuklarımıza borç olsun demişlerdir. Diğer İncillerde bu şekilde yer almaz. (Matta 27/25)

21- Hz. İsa'yı ele veren Yehuda İşkoyrat'ın akibeti hakkında da Markos bilgi vermez. Luka'ya göre Yehuda belirsiz bir ücret karşılığında İsa'yı (as) gammazlamış Matta'ya göre bu ücret 30 gümüş olmuştur. Luka'ya göre Yehuda pişman olmadı. Matta'ya göre ise pişman oldu. Luka'ya göre parayı iade edip atmadı, Matta'ya göre parayı iade etti ve fırlatarak attı. Luka'ya göre bu parayla belirsiz bir tarla satın aldı, Matta'ya göre başkahinler çömlekçinin tarlasını satın aldı. Luka'ya göre Yehuda baş aşağı düştü, kazayla bütün bedeni yarıldı ve bağırsakları dışarı döküldü. Matta'ya göre Yehuda kendini attı (iradi olarak) Luka'ya göre mezmurlar kitabında şu söz yerine geldi. Matta'ya göre Loylere Yeremya Peygamberin söylediği şu söz yerine geldi. (Luka 22/1, Matta 26/15, 27/1)

Devam edecek ....

Romanya Zaman

20.04.2004

----------------------------------

dergahtripot.net

Araştırma: M.YILMAZ


Friday, 06 January 2006
Isra (36) Bir de hiç bilmediğin bir şeyin ardınca gitme; çünkü kulak, göz, gönül; bunların her biri ondan sorumludur. Maide (104) Bunlara: "Gelin Allah'ın indirdiği hükümlere ve peygambere." denildiği zaman: "Atalarımızı üzerinde bulduğumuz şey bize yeter!" derler. Ya ataları birşey bilmeyen ve doğru yolda bulunmayan kimseler idiyseler de mi? Nisa(157) ve: "Biz Allah'ın peygamberi Meryem oğlu İsa Mesih'i öldürdük." Demeleri yüzünden. Oysa onu ne öldürdüler, ne de astılar. Fakat kendilerine bir benzetme yapıldı. Onda anlaşmazlığa düşenler bundan dolayı şüphe içindedirler, o hususta tahmin peşinde gitmekten başka hiç bir bilgileri yoktur. Kesin olarak O'nu öldürmediler. Kuran-ı Kerim'in bu ayeti bize açıkca, Hz.İsa'nın öldürülmediğini, O'nun yerine ''kendilerine bir benzetme yapıldı '' ğını, başka birinin çarmıha gerildiğini belirtmekte ve '' Kesin olarak O'nu öldürmediler '' demektedir . Bu görüşe Hıristiyanlar şiddetle karşı çıksada, Kitabı Mukaddes'de, bizlere bahsedilmeyen bir çok delilin Kuran-ı doğrular nitelikte olduğunu görmekteyiz. Hatta İsa'nın çarmıha gerilmeden önce öğrencilerinin önünde şekil değiştiğini Kitabı Mukaddes'te görmek mümkündür. Ayrıca, dirildi dendikten sonra, İsa'yı görenlerin, O'nun sesini ve kendisini tanıyamaması cevap verilmesi gereken deliller olarak Kitabı Mukaddes'te bizleri beklemektedir. Bu makale ile Kitabı Mukaddeste saklanan bu gerçeklere ulaşacaksınız.

Konuyu tamamiyle anlamamız için katogoriler halinde araştıracağımızın faydalı olacağı inancındayım.

Yunus'un belirtisi
Dirildikten sonraki insanların şekli ve dirilenleri görenlerin tepkisi
Çarmıh olayından önce İsa görünüm değiştiyor
Dirildi denilen İsa'nın Mecdelli Meryem ile karşılaşması:
Öğrencilere gözüktü.
Çarmıhta ölen kimdi?

Öncelikle Kitabı Mukaddes hakkında bilmemiz gereken:

Yuhanna (John) 20:30
İsa,
öğrencilerinin önünde, bu kitapta yazılı olmayan başka birçok mucizeler yaptı.

Yuhanna (John) 21:25
İsa'nın yaptığı daha başka çok şey vardır. Bunlar tek tek yazılsaydı, sanırım yazılan kitaplar dünyaya sığmazdı.

ortada olan yukarda okuduğunuz bu gerçektir. Kısaca Kitabı Mukaddes, bir çok şeyi hatta İsa'nın yapmış olduğu bir çok mucizenin bu kitapta bulunamayacağını kabul eder. Bize kalan delillerle bağlantılar arasındaki kopukluğu Kitabı Mukaddesle doldurmaya çalışmaktır.
Fakat, Kitabı Mukaddes'in bize sunduğu gerçek, İsa ölmeden önce, şekil değişmiştir, dirildi dendikten sonra göründüğü talebeleri İsa'yı gördüğünde tanıyamamıştır.

Bu konu hakkında ana hatlarıyla üzerinde araştırma yapacağımız bölümler şunlar olacaktır.

Markos (Mark) 16 - Luka(Luke) 24 - Yuhanna (John) 20 - Yuhanna (John) 21- Matta(Matthew)17

Yunus'un belirtisi:

Yunus'un belirtisi Matta (Matthew) 12:39 İsa onlara şu karşılığı verdi: «Kötü ve vefasız kuşak bir belirti istiyor! Ama ona Yunus peygamberin belirtisinden başka bir belirti gösterilmeyecek.

Matta (Matthew)

   Diğer hararetle tartışılan bir konu ise İsa'nın öldükten sonra dirileceğine ait olan kehanettir. Bu kehanette önemli olan ve üzerinde durulan ise üç gün üç gece olan zaman dilimidir. Savunulduğuna göre bu kehanette yine İsa tarafından söylenmiştir.

    Matta;12-40 Yunus, nasıl üç gün üç gece o koca balığın
karnında kaldıysa, İnsanoğlu da üç gün üç gece yerin bağrında kalacak.

    Dünyada kabul gördüğü gibi İsa cuma günü öğleden sonra çarmıha gerilmiş ve pazar gününün ilk ışıklarıyla mezara gelenler tarafından mezarda olmadığı görülmüştür. Bütün tartışmada ortada pazar gününün ilk ışıklarıyla, pazar gününe girildiği sayılsada bir gece eksik çıkmaktadır.
    Ayrıca bu kehanetin İsa'ya uygulanması için Yunus peygamberin başına gelen balinanın karnında üç gün üç gece nasıl kaldığıda önemlidir.
Hıristiyan kardeşlerim öncelikle üç gün üç geçe değiminin her kültürde kullanılmadığından özellikle ibraniler arasında nasıl kullanıldığı ile ilgili bir savunma yapmaktalar. Kısaca yapılan savunmaya göre pazar sabahının ışıklarının görünmesiyle pazar gününüde tam gün olarak saymamız gerekmektedir. Örneklerini eski antlaşmadan Tevrat'tan vermekteler, bahsedilen kehanetse yeni antlaşmada Kitabı Mukaddes'de Greekçe yazılmış değişik bir kültürün lisanı olduğuna pek değinmemekteler. Yinede kendi seçeneklerin olan Tevrat'a bakıp gün kelimesinin anlamını anlamaya çalışalım.
    İbranilerde gece kelimesi '' layil {lah'-yil}'' gün kelimesi ise '' yowm {yome}'' olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kelimelere örnek olarak şunları verebiliriz.

Gen 1:5 Işığa "Gündüz", karanlığa "Gece" adını verdi. Akşam oldu, sabah oldu ve ilk gün oluştu.
Gen 1:14 Tanrı şöyle buyurdu: "Gökkubbede gündüzü geceden ayıracak, yeryüzünü aydınlatacak ışıklar olsun. Belirtileri, mevsimleri, günleri, yılları göstersin." Ve öyle oldu.
Gen 1:18 Yeryüzünü aydınlatmak, gündüze ve geceye egemen olmak, ışığı karanlıktan ayırmak için onları gökkubbeye yerleştirdi. Tanrı bunun iyi olduğunu gördü.

Gen 1:5'de geçtiği gibi Tanrı gece ile gündüzü yaratmış ve her birine bir isim vermiş ve bunlarında gece '' layil {lah'-yil}'' gün kelimesi ise '' yowm {yome}'' kelimeleri olduğunu görmekteyiz.Yine aynı cümlenin devamına baktığımızda ise '' Akşam oldu, sabah oldu ve ilk gün oluştu. '' denilerek bir günün nasıl oluştuğu anlatılmış, kısaca günün oluşması için akşamın ve sabah olması gerekmekte fakat burada kullanılan kelimeler değişik kelimelerdir.

Gen 1:13 Akşam oldu, sabah oldu ve üçüncü gün oluştu.
Gen 1:8 ..Akşam oldu, sabah oldu ve ikinci gün oluştu.
Gen 1:19 Akşam oldu, sabah oldu ve dördüncü gün oluştu.
Gen 1:23 Akşam oldu, sabah oldu ve beşinci gün oluştu.
Gen 1:31 ...Akşam oldu, sabah oldu ve altıncı gün oluştu.

    Gen 1:13 Akşam oldu, ('' ereb {eh'-reb}'' ) sabah oldu ('' boqer {bo'-ker}'') ve üçüncü gün oluştu (''yowm {yome}'' ).
    Okuduğumuz bu Gen 1:13, Gen 1:8, Gen 1:19, Gen 1:23, Gen 1:31 'de geçen alıntılarda kullanılan kelime ortaktır. Akşam oldu derken ''ereb {eh'-reb}''  sabah oldu derkende boqer {bo'-ker} kelimesi kullanılmıştır. Dikkat edeceğimiz nokta burada geceye verilen '' layil {lah'-yil}'' kelimesi ile gündüze verilen '' yowm {yome}'' kelimeleri kullanılmamıştır. Örneklerden anladığımız bir zaman dilimine gün dememiz için o zaman diliminde akşam vakti ve sabah vakti olması gerekmektedir. Fakat bir önceki akşam vaktini ve o akşamın sabahını bir günle karıştırmayalım, bir önceki akşam vakti bir gün önceki güne aittir.
    Hıristiyan kardeşlerimin,Tevrat'tan savunmalarında kullandıkları alıntıları görelim.

Exd 34:28 Musa orada kırk gün kırk gece RAB'le birlikte kaldı....
Jonah 1:17 ...Yunus üç gün üç gece bu balığın karnında kaldı.
Job 2:13 Yedi gün yedi gece onunla birlikte yere oturdular....
Est 4:16 "...benim için oruç tutun; üç gün, üç gece hiçbir şey yemeyin, içmeyin...."

    Savunmalarında kullandıkları alıntılardan bizim bildiklerimiz bunlardır. Bu alıntılarda bizim gördüğümüz tartışma kabul etmeyecek vaziyette olan kırk gün kırk gece derken gecenin '' layil {lah'-yil}'' gündüzünde '' yowm {yome}'' olarak ayrıca belirtildiğidir.
    Hıristiyan kardeşlerim İbranilerin konuşma şekillerinde '' bir Yahudi üç gün ve sadece iki günü içeren bir zaman diliminden söz etmek istiyorsa üç gün üç gece diyecekti '' diye savunmaları var. Bunu pek kabul edilebilir bir savunma bulamıyoruz. Eskiden ve günümüzde olan İbranicede böyle bir eksiklik olduğunu biz göremedik. Bu savunmalarınada kendilerince güzel bir örnek oluşturacak olan alıntının ise Est 4:16'de olduğunu söylemekteler. Fakat yapılan Türkçe tercümeye baktığımızda ise tercümenin tam yapılmadığını görmekteyiz.

KJV Est 4:16 ...and neither eat nor drink three days, night or day:...
Est 4:16 "... üç gün, üç gece hiçbir şey yemeyin, içmeyin..."

    Bu alıntının İbranicesinde '' yowm {yome}'' kelimesi iki kere kullanılmıştır. İngilizceye çeviride de iki kere kullanılmışsada ortaya karmaşık bir cümle çıkarmışlardır. Türkçe çeviride ise '' yowm {yome}'' kelimesinin bir kere tercümeye katıldığını görmekteyiz. Yinede bu alıntıda karşımıza çıkan gece ve gündüzün ayrıca belirtildiğidir. Ester üçüncü gün oruçunu bozabilir, onun oruçunu bozması oruç zamanının bittiği anlamına gelmez.

'' Konuşma dilinde her zaman eşit sayıda gün ve gece söylenirdi '' diye savunmalarına devam etmekte Hıristiyan kardeşlerim. Bunu kabul edilebilecek bir savunma olarak görememekteyiz, Tevrat'da baktığımız örneklerde bahsettikleri gibi olmadığını görmekteyiz.

Gen 8:6 Kırk gün sonra Nuh yapmış olduğu geminin penceresini açtı.
Gen 8:10 Yedi gün daha bekledi, sonra güvercini yine dışarı saldı.
Gen 8:12 Yedi gün daha bekledikten sonra güvercini yine gönderdi. Bu kez güvercin geri dönmedi.
Gen 8:14 İkinci ayın yirmi yedinci günü toprak tamamen kurumuştu.

    Burada gördüğümüz gün olarak geçen kelime yukardaki alıntılarda gündüz olarak tanımlanarak söylenen Exd 34:28, Jon 1:17, Job 2:13, Est 4:16 gündüz '' yowm {yome}'' kelimesi ile aynı kelimedir. Karıştırmamak için hatırlatma yapalım. Burada bahsedilen gün kelimesi anladığımız anlamda 24 saat değildir.

    Gen 1:5 Işığa "Gündüz", karanlığa "Gece" adını verdi. Akşam oldu, sabah oldu ve ilk gün oluştu.

     Gen 1:5'de de geçen '' Gündüz '' yowm {yome}'' '' kelimesidir. Kısaca bir günün içindeki ışığı gördüğümüz zaman dilimini ifade etmektedir.
    Bu bilgiler ışığında Gen 8:12'de geçen '' Yedi gün daha bekledikten sonra '' kelimelerindeki anlamı anlamaya çalışalım. Örnek olarak bir pazar günü öğle vaktini alalım ve ben size diyorum ki yedi gündüz '' yowm {yome}'' daha bekleyeceksiniz, yani yedi gündüz daha beklemeniz gerekmektedir. Yedinci güne kadar beklemeniz gereken gecenin ise altı gece olduğu ortaya çıkacaktır. gündüz '' yowm {yome}'' kelimesi yanlızca gündüzü ifade ettiği için ortaya çıkan anlam budur. Kısaca yedi '' yowm {yome}'' gündüz bekleyin dediğimde bunun içinde yedi gece var anlamı yükleyemezsiniz buna matamatikte müsade etmez. Kalemi alın elinize bir kağıda yedi çarpı koyun ve saymaya başlayın yedinci çarpıya yani '' yowm {yome}'' gündüze geldiğinizde geriye bakın ve kaç gece geçmiş olduğunu sayın bu kadar basit. Fakat ben size yedi gün yedi gece bekleyeceksiniz diyeceksem kullandığım tabir ile beraber cümlede değişmekte çünkü orada '' layil {lah'-yil}'' kelimesinide kullanmış olacağım.

    Şayet ben size yedi gün yedi gece oruç tutacaksınız dersem ve siz o çarpılardaki yedinci günde orucunuzu bozarsanız bir gece eksik tutmuş olacak cümlede belirttiğim yedi geceyi dikkate almamış olacaksınız demektir. Fakat yedi gündüz '' yowm {yome}'' oruc tutacaksınız dersem değişik manaya gelmektedir, burada gece oruç tutulmayacağıda ortaya çıkmaktadır. Çünkü sizden istenen gündüz oruç tutulmasıdır. Fakat bu yedi günün gecesi ve gündüzünüde oruç tutarak geçirmeniz isteniyorsa İbrani lisanı onu söylemeyede müsaittir. Kısaca İbranilerin eskiden konuştuğu bu lisana baktığımızda günümüzden bayağı ilerde olduğunu görmekteyiz yinede bir çokları anlamakta zorluk çeksede, ben kişisel olarak İbraniceyi bayağı mantıklı bulduğumu söyleyebilirim.
    Fakat Hıristiyan kardeşlerimin bu konudaki savunmalarına İbraniceden örnek aramalarına biz şaştık çünkü yapılan kehanet Greekçe yazılmıştır ve anlaşılan yazanda Greeklerdir. Bize getirecekleri örneklerin Greekçeden olması gerekirdi. Onların eksik bıraktığı bu boşluğu biz doldurmaya çalışalım.

Matta;12-40 Yunus, nasıl üç gün üç gece o koca balığın karnında kaldıysa, İnsanoğlu da üç gün üç gece yerin bağrında kalacak.

bu kehanette geçen kelimelerin Greekçe kökenine nasıl kullanıldığına bakalım. Bu cümlede geçen Greekçe kelime '' üç, treis ''   '' gün, hemera '' ve '' gece kelimeside nux '' dur. Şayet bu kehanet aşağıdaki cümle gibi kalmış olsaydı ortaya bir münakaşa çıkmış olmayacaktı.

Mat 17:22>23 Celile'de bir araya geldiklerinde İsa onlara, «İnsanoğlu, insanların eline teslim edilecek ve öldürülecek, ama üçüncü gün dirilecek» dedi. Öğrenciler buna çok kederlendiler.

    Mat 17:22>23 'de geçen kehanete baktığımızda burada '' üç gün üç gece '' tabirini görememekteyiz. Burada bahsedilen '' üçüncü gün dirilecek '' denmesi olmuştur. Fakat Matta;12-40 'de ise meseleye '' üç gün üç gece '' denilerek belirti konmuştur. Aralarında anlam olarakda farklılıklar vardır. Matta;12-40 'de geçen kehanete göre ise bu sadece üç gün değil ayrıca üç de gece olması gerekmektedir. Şimdi ortada bu deliller dururken Hıristiyan kardeşlerimin o zamanki terminolojiye göre böyle söylenmekteydi diye olan tartışmalarını anlamış değiliz. Kendi kitaplarında baktığımız örneklerde gördüğümüz gibi insanlar konuşmalarına gün derken geceyide katma gibi bir konuşma sitillerinin olmadığı ortaya çıkmaktadır.

    Ortada olan münakaşa Matta;12-40 'de geçen üçüncü gün, dirilecek tanımlaması üzerine değildir. Şayet bahsettiğimiz tartışma Matta;12-40 'a göre oluşmuş olsa Hıristiyan kardeşlerim savunmalarında haklı olabilirler. Cuma'dan pazar'a üçüncü gün diyebiliriz. Fakat anlamak istemedikleri nokta '' üç gün üç gece '' meselesidir. Bu tanımlamaya görede üç günün haricinde üç de gece kalması gerekmektedir. Cuma öğleden sonra ile pazar sabahının içine biz üç gün ve üç geceyi sığdıramadık kusura bakmasınlar.

    Hıristiyan kardeşlerim ayrıca '' peygamberliğinin yerine gelmesini engelleme isteğindeki Yahudiler, mezarı sadece üçüncü güne kadar, yani Pazar gününe kadar, güvenlik altına almakla ilgileniyorlardı. Çünkü "üç gün sonra" ve "üç gün, üç gece" deyimlerinin anlamının harfi harfine gerçekten öyle olmadığını sadece kendi günlerindeki konuşma biçimi olduğunu biliyorlardı. '' diye bir savunma daha yapmaktalar. Şayet Yahudiler Mat 17:22>23 'de geçen '' üçüncü gün dirilecek '' kehanetine göre pazar gününe kadar mezarı güvenlik altına almak istiyorlardı demekte ise savunmasında haklılar çünkü Mat 17:22>23 'de geçen kehanete göre üçüncü gün dirilmesi gerekmektedir. Fakat Matta;12-40 'de geçen kehanete göre '' üç gün üç gece '' beklemeleri gerekiyorsa pazar sabahınında erken olduğunu bilmeleri lazımdır.

    Ayrıca Hıristiyan kardeşlerimin savunduğu gibi yahudilerin bu kehanetin üç gün ayrıca üç gece olacağından haberleri yoktur. En azından Matta'ya göre onların haberi olduğu Mat 17:22>23 'de geçen '' üçüncü gün dirilecek '' olmasıdır. Kısaca birileri '' üç gün üç gece '' dediğinden bu pazar çıkmamış '' üçüncü gün dirilecek '' tanımlamasından pazar gününü çıkarmış olmaları gerekmektedir.

Mat.27:62>63 Ertesi gün, yani Hazırlık gününden sonraki gün, başkâhinlerle Ferisiler Pilatus'un önünde toplanarak, «Efendimiz»dediler, «O aldatıcının, daha yaşarken, `Ben öldükten üç gün sonra dirileceğim' dediğini hatırlıyoruz. Mat.27:64 Onun için buyruk ver de üçüncü güne dek mezarı güvenlik altına alsınlar. Yoksa öğrencileri gelir, cesedini çalar ve halka, `Ölümden dirildi' derler. Bu sonuncu aldatmaca ilkinden beter olur.»

    Ayrıca Mat 17:22>23 'de geçen kehanete göre İsa'nın öldürüleceğini ama üçüncü gün dirileceğini duyan öğrenciler '' buna çok kederlendiler. ''
diye belirtilmektedir. Madem Hıristiyan kardeşlerimizin bahsettiği gibi İsa böyle birşey demişse yani öleceğim fakat üçüncü gün dirileceğim gibi bir kehanetde bulunmuş ise ortada olan tüm resim değişmektedir, fakat İsa'nın kendi söylediği kehanete baktığımızda Matta;12-40 Yunus, nasıl üç gün üç gece o koca balığın karnında kaldıysa, İnsanoğlu da üç gün üç gece yerin bağrında kalacak.olduğu ile ilgili bir kehanet görmekteyiz. Kısaca İsa'ya göre '' üç gün üç gece yerin bağrında '' kalması gerekmektedir.
    Ayrıca yine pazar günü bu üçüncü günün dolmasının zamanı ise kaç tane talebesi İsa'yı beklemiştir onu araştıralım. Gerçi bize göre bu kadar kederlenen talebelerin o üç günü mezarın dışında beklemeleri gerekmektedir.

Mat.28:1 Sept gününü izleyen haftanın ilk günü, tan yeri ağarırken, Mecdelli Meryem ile öbür Meryem mezarı görmeye gittiler.
Mark 16:1 Sept günü geçince, Mecdelli Meryem, Yakup'un annesi Meryem ve Şalome gidip İsa'nın cesedine sürmek üzere baharat satın aldılar.
Mark 16:2 Haftanın ilk günü sabah çok erkenden, güneşin doğuşuyla birlikte mezara gittiler.
John 20:1 Haftanın ilk günü erkenden, ortalık daha karanlıkken Mecdelli Meryem mezara gitti. Taşın mezarın girişinden kaldırılmış olduğunu gördü.

    Elimizde bulunan Kitabı Mukaddes'e baktığımızda pazar gününün belli olmayan bir saatinde, çünkü Mat.28:1 ...tan yeri ağarırken... Mark 16:2...güneşin doğuşuyla... John 20:1...ortalık daha karanlıkken demekte ve ayrıca gidenler kimler olduğu konusunda da aralarında çelişkili olan yazılardan sonra Mecdelli Meryem'in mezara gittiğini okumaktayız. İşin garibi Mecdelli Meryem'in gidişteki amacı Mark 16:1'e göre '' İsa'nın cesedine sürmek üzere baharat '', sürmek olduğunu görmekteyiz.

    Üçüncü gün dirilmesi gereken İsa'nın dirilmesini görmeye gittiğine dair bir yazıda göremiyoruz. John 20:1'e göre ortalık daha karanlıkken gelişen bu olaya göre pazar gününün ışıkları daha ortaya bile çıkmış değil, kısaca üçüncü gün bile olmamış. Mezara vardıktan sonra İsa'nın mezarda olmadığı keşfedilmekte, bizim önemli gördüğümüz diğer bir nokta pazar gününün sabahı olmuş olsada dahi İsa'nın dirildiğini hangi gün dirildiği ile ait bir bulguya rastlamamaktayız. Ortada olan gerçek pazar gününün sabahı İsa'nın mezarda bulunamamış olmasıdır.

    Ayrıca çıkan soru İsa'nın daha önce dirilmediğine ait Kitabı Mukaddes'de olan delilleri nelerdir Hıristiyan kardeşlerimin. Mecdelli Meryem'in pazar günü gördüğü boş mezardır, İsa'nın dirilişi değil, Kitabı Mukaddes'in neresinde İsa'nın pazar günü dirildiğine ve buna şahidi kim olduğunun yine Kitabı Mukaddes'e göre delilini görmek istemek sanırım hakkımızdır.
    Mat 17:22>23 'de geçen İsa'nın öleceğine ve '' üçüncü gün dirilecek '' olduğu kehanetine çok üzülen talebeleri mezarın çevresinde pek göremiyoruz. Buna verilen mazeret ise John 20:9 İsa'nın ölümden dirilmesi gerektiğini belirten Kutsal Yazı'yı henüz anlamamışlardı. Dirilmesi gerektiğini anlamamaları olmuştur. Yine ayrı bir çelişkide, İsa'nın dirildiği ile ilgili haberi Mecdelli Meryem kimine göre talebelerine ulaştırmış diğerine göre ise korkudan kimseye bir şey söylememeyi seçmiştir.

Mark 16:8 Kadınlar mezardan çıkıp kaçtılar. Onları bir titreme, bir şaşkınlık almıştı. Korkularından kimseye bir şey söylemediler.
John 20:18 Mecdelli Meryem öğrencilerin yanına gitti. Onlara, «Rab'bi gördüm!» dedi. Sonra Rab'bin kendisine söylediklerini onlara anlattı.

     Yaptığımız araştırmalarda İbranice ve Greekçede herhangi bir teminoloji problemi göremedik. Her iki lisanda da üçüncü günden bahsetmeniz için gecelerden de bahsetmenize gerek yoktur. Fakat bahsettiğiniz konuda geceleride belirtmek istiyorsanız, bunuda belirtme şansına sahip olduğunuzdur. Kehanetde ayrıca ortaya çıkan problem,

'' Yunus balığın karnında nasıl kalmıştır? ''
    Matta;12-40 Yunus, nasıl üç gün üç gece o koca balığın
karnında kaldıysa, ...

    Yunus'un balığın karnında ölümü dirimi kalmıştırın cevabıdır. Şayet Yunus balığın karnında diri olarak kalmışsa, ortaya çıkan soru şayet İsa ölü olarak üç gün yerin bağrında ölü olarak kalmışsa, Yunus'un nasıl kaldığı ile ilgili '' canlı olarak kaldığı '' bu kehanet yerine gelmemiştir. Ayrıca bu kehanette ortaya çıkabilen ayrı bir olasılık olan İsa'nın öldürülmeden bir mezarda Yunus gibi üç gün canlı kalması Hıristiyan kardeşlerim tarafından kabul edilemez, Onlara göre İsa'nın bizim günahlarımızın affı için öldürülmesi lazımdır, inandıkları başka kurtuluş yolu yoktur. Kısaca ortaya çıkan bu inançtan dolayı ellerindeki yazmalardan dahaca eski bir yazıya rastlar iseler bu yazmada da İsa'nın başına böylesi bir olay gelmemiş olduğu belirtilmiş olsa, bu bulunabilecek yazı bu insanlara göre oraya şeytan tarafından konulmuş kabul edilecektir.

    Bu önemli noktalar Hıristiyan kardeşlerimiz tarafından göz ardı edilmiş ayrıca kehanette belirtilen ve yerine gelmemiş olan '' üç gün üç gece '' tabirinin ise konuşulan lisanın terminoloji hatası olduğu olarak sunulmaya çalışılmıştır. Fakat bu konu ile ortaya çıkan problemler bunlar ile sınırlı kalmamaktadır. İsa ölmeden önce dirilişe erişmeye layık görülenlerin, meleklere benzeyeceğini belirttiğini okumaktayız.

Luka;20-35 Ama gelecek çağa ve ölülerin dirilişine erişmeye layık görülenler ne evlenir, ne evlendirilir.
Luka;20-36 Bir daha ölmeleri de söz konusu değildir. Çünkü meleklere benzerler ve dirilişin çocukları olarak Tanrı'nın çocuklarıdırlar.

    İsa'nın dirildikten sonra burada bahsettiği gibi meleklere benzerliğe dönüştüğünü beklemekteyiz, fakat mezarın dışında Mecdelli Meryem ile karşılaştığında ona dokunmak isteyen Mecdelli Meryem'in kendisine dokunmasını şu mazeret ile kabul etmemiştir.

    John 20:17 İsa, «Bana dokunma!» dedi. «Çünkü daha Baba'nın yanına çıkmadım. Kardeşlerime git ve onlara söyle, benim Babamın ve sizin Babanızın, benim Tanrımın ve sizin Tanrınızın yanına çıkıyorum.»

    Ayrıca talebeleri ile karşılaştığında şaşıran talebelerine, John 20:20 Bunu söyledikten sonra onlaraellerini ve böğrünü gösterdi... ellerini ve böğrünü gösterdiğini, hatta O'nun gerçekten O olduğuna inanmak isteyen talebelerininde,

John 20:25 Öbür öğrenciler ona, «Biz Rab'bi gördük!» dediler.

    Tomas ise, «O'nun ellerinde çivilerin izini görmedikçe, çivilerin izine parmağımla dokunmadıkça veelimi böğrüne sokmadıkça inanmam» dedi.
dirilmeden önceki vucudunda bulunan bu işkence izlerini görmek istemeleri, ayrıca İsa'nın dirildikten sonrada herhangi bir değişikliği uğramadığını isbat etmeye çalışan sözleri ortaya değişik sorular çıkarmıştır.

Luka;24-38 İsa onlara, «Neden telaşlanıyorsunuz? İçinizde neden böyle kuşkular doğuyor?» dedi.
Luka;24-39 «Ellerime, ayaklarıma bakın; işte ben'im! Bana dokunun da görün. Bir hayalette et ve kemik olmaz, ama görüyorsunuz, bende var.»
Luka;24-40 Bunu söyledikten sonra onlara ellerini ve ayaklarını gösterdi.

    İsa öğrencilerine değişmediğini isabata o kadar önem vermektedirki, hala bir insan gibi yemek yemeye ihtiyacı olduğunu göstermeye, gördüklerinin bildikleri İsa olduğunu isbat etmeye çalışmaktadır.

Luka;24-41 Sevinçten hâlâ inanamayan, şaşkınlık içinde olan öğrencilerine İsa, «Sizde yiyecek bir şey var mı?» diye sordu.
Luka;24-42 Kendisine bir parça kızarmış balık verdiler.
Luka;24-43 İsa onu aldı ve onların gözleri önünde yedi.

    İsa'nın dirildikten sonra hala bir et kemik olduğunu isbatlamaya ve yemek yemeye ihtiyacı olduğunu göstermeye çalışması, bizim acımızdan dirildikten sonra İsa'nında bahsettiği gibi '' meleklere benzerler '' in nasıl olacağı sorusunu getirmiştir.
    Ayrıca İsa'nın çarmıha gerilmiş bulunduğu cuma gününde yanındaki diğer çarmıha gerilenlerden birine,

Luka;23-43 İsa ona, «Sana doğrusunu söyleyeyim,
sen bugün benimle birlikte cennette olacaksın» dedi.

onun, onunla beraber o gün cennette olacağından bahsettiğini görmekteyiz. Fakat cuma günü söylediği kabul edilen bu sözün, pazar günü Mecdelli Meryem ile karşılaşmasında John 20:17 İsa,«Bana dokunma!» dedi. «Çünkü daha Baba'nın yanına çıkmadım.... demesi ile mümkün olmadığı ortaya çıkmaktadır. Pazar gününe gelindiğinde daha Baba'nın yanına çıkmamış olan İsa cuma günü Luka;23-43 İsa ona,...sen bugün benimle birlikte cennette olacaksın»... demesi ne kadar gerçeği yansıtmaktadır.

    Fakat cuma günü yanında çarmıha gerilen bu kişiye verdiği söz uyarınca, o gün cennete gitmiş olduğunu John 20:17'de geçen '' daha Baba'nın yanına çıkmadım. '' sözü ile çelişkili bir vaziyette kabul etsek, bu onun mezarda hiç kalmadığını göstermezmidir.

    Malesef her konuda olduğu gibi elimizdeki bu yazmalar bu gibi konularda bizi aydınlatması gerekirken, ortaya çıkan gerçek, araştırma yapıldıkca ortaya daha değişik sorular çıkarması olmuştur.

HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN NUZULÜ HAKKINDA EHLİ SÜNNET ALİMLERİN GÖRÜŞLERİ;

BİRİNCİSİ;

" Hz. İsâ, İncil’de, bu ümmetin övgü dolu sıfatlarını gördüğünde, onlardan eylemesi için Allah’a duâ etmiş, Allah da onun duâsını kabul etmiştir. Günü geldiğinde müceddit olarak yeryüzüne inmesi bunun içindir "

KAYNAK; [ HERKESE LAZIM OLAN İMAN, EBÜ'L-BABA ZİYAEDDİN MEVLANA HAKİD BİN AHMED HALİD-İ BAĞDADİ, 1242 / 1827; TERCÜMESİ, KEMAHLI FEYZULLAH EFENDİ, 6. BASKI, İSTANBUL 1989 ]

İKİNCİSİ;

İbn Hacer ( Rahimehullah )'ın Fethu'l-Barisinde, Hazreti Mehdi ( Aleyhir-Rıdvan ) Bu Ümmetten Olacağı, Hazreti İsa ( Aleyhisselam )'ın Onun Arkasında Namaz Kılacağı İlgili Hadislerin Mutevatir Olduklarını Kaydıda Yer Almaktadır.

KAYNAK; [ İBN MACE, CİLD; 10, SAYFA; 338 ]

ÜÇÜNCÜSÜ;

Sadeddin Taftazani' De Şerhu'l-Makasıd'ında, Hazreti İsa ( Aleyhisselam )'ın İnişiyle İlgili Bir Çok Sahih Hadis-i Şerif-i Bulunduğunu Ve Bunların Mütevatirü'l-Mana Olduğunu Kaydeder.

KAYNAK; [ ET-TAFTAZANİ, MES'UD BİN ÖMER BİN ABDİLLAH, ŞERHU'L-MAKASID ( İSTANBUL, 1277 ) HATİME,8, CİLD; 2, SAYFA; 307 ]

DÖRDÜNCÜSÜ;

İmam-ı Rabbani ( Rahimehullah ) Hazreti İsa ( Aleyhisselam )'ın Yeryüzüne İnip Peygamberlerin Sonuncusu Rasulullah ( Sallallahu Teala Aleyhi Ve Sellem )'e Tabi Olacağını Nakletmiştir.

KAYNAK; [ İMAM-I RABBANİ / MEKTUBAT-I RABBANİ, CİLD; 2, SAYFA; 1309 ]

BEŞİNCİSİ;

Kadı Iyaz ( Rahimehullah ) Hazretleri, Onun Halkını Terk Ettiği Şeriat Hükümlerini İhya Etmek İçin İneceğinin Sahih Hadis-i Şerif-i'lerle Sabit Olduğunu Belirtir.

KAYNAK; [ İBN MACE, CİLD; 10, SAYFA; 338 ]

ALTINCISI;

Şafii Alimlerimizden Olan İmam-ı Şarani ( Rahimehullah ) Nakleder Ki;

"Hz. İsa, Şeriat-ı Muhammediyeyi tekrar ve tecdidle görevlidir. İslâmla amel edecek tek peygamber, Hz. İsa'dır. O, dinin hor ve hakir görüldüğü, itildiği bir zamanda gelip âdil bir hâkim olarak vazife yapacaktır. Yeryüzüne inmeden önce o günün şartlarında İslâmla ilgili gerekli her türlü bilgiyi öğrenmiş olarak gönderilecek ve geldiğinde bunları tatbik edecektir. "

KAYNAK; [ İMAM-I ŞARANİ / MUHTASARU TEZKİRETÜ'L-KURTUBİ, TERCÜMESİ, SAYFA; 500 ]

YEDİNCİSİ;

Hanefi Fıkıh Alimlerimizden Olan Aliyyu'l-Kari ( Rahimehullah ) Fıkhu'l- Ekber Şerhinde Geleceğini Nakletmiştir

KAYNAK; [ EL-FIKHU'L-EKBER, ALİYYÜ'L-KARİ ŞERHİ TERCÜMESİ, SAYFA; 284 ]

SEKİZİNCİSİ;

Bediüzzaman Said Nursi ( Rahimehullah )İse Buyuruyor Ki;

" Hz. İsa’nın Şeriat-ı Muhammediye ile amel etmesinin bir sırrı da şöyle tecellî etmektedir: Âhirzamanda tabiat felsefesinden kaynaklanan küfür cereyanı ve Allah’ı inkâr fikrine karşı İsevîlik, hurafelerden arınıp İslâmiyete dönüşecek ve İsevîliğin şahs-ı mânevîsi vahy-i semavî kılıncıyla o müthiş dinsizliğin şahs-ı mânevîsini öldürecektir. Yani Hz. İsa, İsevîliğin şahs-ı mânevîsini temsil ederek, dinsizliğin şahs-ı mânevîsini temsil eden Deccalı, yani onun yaydığı Allah’ı inkâr fikrini öldürecektir."

KAYNAK; [ BEDİÜZZAMAN SAİD NURSİ, MEKTUBAT, SAYFA; 13 ]

DOKUZUNCUSU;

İmam-ı Suyuti ( Rahimehullah ) Geleceğine Dair Nakil Yapmıştır

KAYNAK; [ İMAM-I SUYUT, CELALEDDİN ABDURRAHMAN EL-HAVİ Lİ'L-FETAVA, I-II ( BEYRUT 1983 ), CİLD; 2, SAYFA; 83 ]

HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN NUZULÜ HAKKINDA HADİS-İ ŞERİF-İ'LER !!!

İslam Alimlerin İttifak Etmiş Olduğu En Sahih 6 Hadis-i Şerif-i'lerin Toplamı Olan ' Kütübe Sitte ' Adlı Eserde Hazreti İsa ( Aleyhisselam )'ın Geri Geleceğini Rasulullah ( Sallallahu Teala Aleyhi Ve Sellem ) Apaçık Beyan Etmiştir. Ve Hadis-i Şerif-i'ler Şöyledir;

BİRİNCİSİ;

Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
"Nefsim kudret elinde olan Zât-ı Zülcelâl'e yemin ederim! Meryem oğlu İsâ'nın, aranıza (bu şeriatle hükmedecek) adâletli bir hâkim olarak ineceği, istavrozları kırıp, hınzırları öldüreceği, cizyeyi (Ehl-i Kitap'tan) kaldıracağı vakit yakındır. O zaman, mal öylesine artar ki, kimse onu kabul etmez; tek bir secde, dünya ve içindekilerin tamamından daha hayırlı olur."

Sonra Ebu Hureyre der ki: "Dilerseniz şu ayeti okuyun. (Mealen): "Kitap ehlinden hiçbir kimse yoktur ki, ölümünden önce onun (İsa'nın) hak peygamber olduğuna iman etmesin. Kıyamet gününde ise İsâ onlar aleyhine şâhitlik edecektir" (Nisa 159).

KAYNAK; [ BUHARİ, BUYU, 102, MELAHİM 31, ENBİYA 49 /MUSLİM, İMAN, 242 ( 155 ) /EBU DAVUD, MELAHİM, 14 ( 4324 ),/ TİRMİZİ, FİTEN, 54 ( 2234 ]

İKİNCİSİ;

Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Ümmetimden bir grup, hak için muzaffer şekilde mücadeleye Kıyamet gününe kadar devam edecektir. O zaman İsa İbnu Meryem de iner. Bu müslümanların reisi: "Gel bize namaz kıldır!" der. Fakat Hz. İsa aleyhisselam: "Hayır! der, Allah'ın bu ümmete bir ikramı olarak siz birbirinize emirsiniz!"

KAYNAK; [ MUSLİM, İMAN,247 ]

ÜÇÜNCÜSÜ;

" Sizler 10 Alameti Görmedikçe Hiçbir Zaman Kıyamet Kopmaz. Biride Hazreti İsa ( Aleyhisselam )'ın İnmesi.. "

KAYNAK; [ MUSLİM, KİTABÜ'L-FİTEN, 39 ]

DÖRDÜNCÜSÜ;

"İmamınızın sizden olduğu bir anda Meryem oğlu İsa, yanınıza inip namazda ona uyduğunda ne yaparsınız? "

KAYNAK; [ BUHARİ, KİTABÜ'L-ENBİYA ( BABÜ NÜZÜL-İ İSA ); 60, CİLD; 4, SAYFA; 324 / MUSLİM, CİLD; 2, SAYFA; 56 ]

BEŞİNCİSİ;

“İsa bin Meryem'in (a.s.) sabah şafağının attığı bir sırada Beyt-i Makdis'e ineceği vakte kadar, bu ümmetin içinde hak için çarpışan bir cemaat muhakkak bulunacaktır. İsa bin Meryem (a.s.) Hz. Mehdî'nin yanına iner. Kendisine, ‘Geç öne ey Allah'ın peygamberi! Bize namaz kıldır!’ denilir. O da, ‘Hayır, Allahu Teâlanın bir ihsanı olarak siz birbirinizin emiri kılınmışsınızdır’ der.”

KAYNAK; [ MUSLİM, İMAN, 247 / SUYUTİ, CELALEDDİN ABDURRAHMAN, EL-HAVLİ Lİ'L-FETAVA, I-II ( BEYRUT, 1983 ), CİLD; 2, SAYFA; 83 ]

ALTINCISI;

"İsa bin Meryem, ümmetim içinde bulunacak, adaletli bir hâkim ve âdil bir imam olacak. Haçı kırıp ezecek ve domuzu öldürecektir. Cizyeyi kaldıracak, zekâta ise dokunmayacaktır. Artık ne koyun, keçi, sığır sürüsü, ne de deve sürüsü üzerine zekât memuru çalıştırılmayacaktır. Düşmanlık ve kin kaldırılacaktır. Zehirli olan her hayvanın zehri sökülüp alınacaktır. Hattâ küçük oğlan çocuğu, elini yılanın ağzına sokacak da yılan ona zarar vermeyecektir. Küçük kız çocuğu da arslanı kaçmaya zorlayacaktır da arslan ona zarar vermeyecektir. Kurt, koyun-keçi sürüsü içinde sürünün köpeği gibi olacaktır. Kap suyla dolduğu gibi yeryüzü barışla dolacaktır. Din birliği de olacak, artık Allah'tan başkasına tapılmayacaktır. Savaş da ağırlıklarını (silâh ve malzemelerini) bırakacak."

KAYNAK; [ AHMED BİN HANBEL, EL-MÜSNED, CİLD; 2, SAYFA; 437 / MUH. TEZKİRETÜ'L-KURTUBİ, SAYFA; 498 ]

YEDİNCİSİ;

"Allah'ın düşmanı olan Mesih-i Deccal, İsa Aleyhisselâmı görünce, tuzun suda eridiği gibi erir. Hz. İsa, onu terk edip bıraksa bile helâk oluncaya kadar eriyip gidecektir. Lâkin Allah, onu bizzat İsa Aleyhisselâmın eliyle öldürür."

KAYNAK; [ MUSLİM, KİTABÜ'L-FİTEN, 34 ]

KURAN-I KERİMDE HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN VEFAT ETMEDİĞİ APAÇIK HALDE YAZAN NİSA SURESİ 157-158. AYET-İ CELİLELERİN TEFSİRİ !!!

İMAM-I FAHREDDİN ER-RAZİ ( KUDDİSE SİRRUHU ) HAZRETLERİ TEFSİRİ;

a) Yahudiler, Hz. İsa (a.s)'nın, arkadaşları (havarileri) ile birlikte falancanın evinde olduğunu öğrenince, yahudiierin reisi olan Yahûza, avânesinden Taytâyus isminde bir adama, O'nun yanına girip, öldürmek için O'nu o evden çıkarmasını emretmişti. Bu adam, Hz. İsa'nın yanına girince, Cenâb-ı Allah Hz. İsa (a.s)'yı, evin tavanından göğe yükseltmiş ve Taytfiyus'a, Hz. İsa'nın şeklini vermiş. Binâenaleyh yahudiler, onu Hz. İsa zannederek, çarmıha germiş ve öldürmüşlerdir.

b) Yahudiler, Hz. İsa (a.s)'yı takip için bir adam görevlendirdiler. Hz. İsa (a.s) dağa çıktı ve oradan göğe yükseltildi. Hak Teâlâ, o gözetleyici adama Hz. İsa'nın şeklini verdi ve yahudiler onu, "Ben, İsa değilim" dediği halde, öldürdüler.

c) Yahudiler, Hz. İsa'yı yakalamayı kafalarına koymuşlardı. Hz. İsa'nın yanında on havarisi vardı. Hz. İsa (a.s) onlara,

"Kim, kendisine benim suretim verilmesi karşılığında, cenneti satın almak ister" dedi. İçlerinden birisi, "Ben..." dedi. İşte bunun üzerine, Allah Teâlâ, ona Hz. İsa (a.s)'nın şeklini verdi. O, evden çıkarılıp öldürüldü. Hz. İsa (a.s) göğe kaldırıldı.

d) Hz. İsa 'nın havarilerinden olduğunu iddia eden bir münafık vardı. Bu münafık, yahudilere gidip Hz. İsa (a.s)'nın yerini onlara haber verdi. Bu adam, yahudilerle birlikte, Hz. İsa'yı yakalamak için içeri girdiklerinde, Altah Teâlâ, Hz. İsa'nın şeklini o adama verdi. Böylece bu adam öldürüldü ve çarmıha gerildi. İşte bütün bunlar, birbirine zıt olan ve birbirini nakzeden açıklamalardır. İşlerin hakikatini en iyi Allah bilir..

.KURAN-I KERİMDE HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN VEFAT ETMEDİĞİ APAÇIK HALDE YAZAN NİSA SURESİ 157-158. AYET-İ CELİLELERİN TEFSİRİ 2 !!!

ELMALILI HAMDİ YAZIR TEFSİRİ;

I- Kelâmcıların birçoğu demiştir ki, yahudiler Hz. İsa'yı öldürmek istedikleri zaman Allah onu göğe kaldırdı. Yahudi reisleri de halkın fitneye düşmesinden korktular, bir insan tuttular, öldürüp astılar ve insanlara: "Mesih işte bu" diye aldatarak ilan ettiler. Çünkü halkın çoğunluğu onu şahsen değil, ancak ismiyle tanıyorlardı.

II- demek, İsa'nın benzeri birine ilka olundu, başka bir insan ona benzetildi, ona benzer bir şekle konuldu demektir demişler ve bunda dört görüş nakletmişlerdir:

1- Yahudiler Hz. İsa'nın ashab (arkadaşlar)ı ile beraber filan evde bulunduklarını öğrendikleri zaman başlarında bulunan Yahuda, kendi adamlarından Taytayus adında birine eve girip İsa'yı öldürülmek üzere çıkarmasını emretmiş, o da girmiş, Allah Teâlâ da Hz. İsa'yı evin tavanından çıkarıp o adamı ona benzettirmiş, bundan dolayı onu Hz. İsa zannetmişler, tutup asarak öldürmüşler.

2- İsa'yı gözetmek için bir adam görevlendirmişler, İsa (a.s.) dağa çıkmış ve göğe çıkartılmış, Allah o gözcüyü ona benzettirmiş, onu yakalamışlar, öldürmüşler, "ben İsa değilim" demişse de dinlememişler.

3- Yahudiler Hz. İsa'yı tutmaya azmettikleri zaman ashabından on kişi beraberinde bulunuyormuş. Onlara: "Benim kılığıma sokulmaya razı olup cenneti satın alacak olan kim var?" diye sormuş. İçlerinden birisi de: "ben" demiş. Bundan dolayı Allah onu İsa'ya benzettirmiş, çıkarılmış öldürülmüş ve İsa yükseltilmiş.

4- Birisi İsa Aleyhisselam'ın ashabından olduğunu iddia edermiş ve münafıkmış. Gitmiş Hz. İsa aleyhine yahudilere yol göstermiş ve onu tutmak için yahudilerle beraber girmiş, Allah Teâlâ da onu ona benzettirmiş, bundan dolayı o öldürülüp asılmış. Fakat görülüyor ki Fahruddin-i Razi'nin dediği gibi: "Bu vecih (görüş)ler birbirine zıt ve itişmektedirler". Şu halde âyeti açıklama hususunda delil getirmeye elverişli değildirler.

.KURAN-I KERİMDE HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN VEFAT ETMEDİĞİ APAÇIK HALDE YAZAN NİSA SURESİ 157-158. AYET-İ CELİLELERİN TEFSİRİ 1 !!!

157 - Bir de "Biz Allah'ın peygamberi Meryem oğlu İsa Mesih'i öldürdük" demeleridir. Oysa onu ne öldürdüler, ne de astılar. Fakat öldürdükleri kimse, onlara İsa gibi gösterildi. Onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, ondan yana tam bir kuşku içindedirler. O hususta bir bilgileri yoktur. Sadece zanna uyuyorlar. Onu kesinlikle öldürmediler.

158 - Fakat Allah onu kendisine yükseltmiştir. Allah, aziz (daima üstün)dir, hikmet sahibidir. [ NİSA SURESİ ]

KADI BEYDAVİ ( KUDDİSE SİRRUHU ) HAZRETLERİ TEFSİRİ;

157. AYET-İ CELİLE TEFSİRİ;

Rivayete göre Yahudilerden bir grup Hz. İsa ve annesi hakkında çirkin şeyler söylediler. O da onlara beddua etti. Bunun sonucu olarak taraf-ı ilâhîden maymun ve domuza çevrildiler. Ardından Yahudiler O’nu öldürmek üzere bir araya geldiler. Allah da İsa’ya kendisini semaya yükselteceğini haber verdi. Bunun üzerine İsa (as) ashabına “hanginiz benim sûretime çevrilip öldürülmeye, asılıp cennete girmeye razı olur?” diye sordu. Ashabından biri ayağa kalktı, Allah da onu Hz. İsa sûretine çevirdi. İşte bu zât, Hz. İsa zannedilerek öldürüldü ve asıldı.

Bir başka rivayette ise şöyle anlatılır: Hz. İsa’nın ashabından münafıkane hareket eden biri vardı. Hz. İsa’nın yerini bildirmek üzere çıktı. Allah ona İsa sûretini verdi. Yakalandı, çarmıha gerilerek öldürüldü.

Bir başka rivayet ise şöyledir: Yahudi Taytanus Hz. İsa’nın bulunduğu eve girdi, ama onu bulamadı. Allah bu Yahudiyi Hz. İsa şekline çevirdi. Çıktığında İsa zannedildi, yakalandı ve asıldı.
Böyle hâller, nübüvvet zamanında akıldan uzak görülmeyecek harikalardır.

Allahu Teâlânın Hz. İsayı öldürmek isteyen Yahudileri kınaması, kelâmın delalet ettiği gibi, Allaha karşı gelmek cür’etinde olmaları ve apaçık mü’cizelerle te’yid edilen bir peygamberini öldürmeye yeltenmelerindendir.

“Onun hakkında ihtilafa düşenler, bu konuda bir şüphe içindedir.”
Bu olay olduğunda insanlar ihtilafa düştü. Yahudilerin bir kısmı dedi: O bir yalancıydı, biz de onu öldürdük.

Diğerleri ise tereddütte kaldı, bazısı dedi: “Eğer bu İsa ise, arkadaşımız nerede?”

Bazısı da dedi:
“Yüz İsanın yüzü, beden ise arkadaşımızın bedeni.”
Hz. İsa’dan semaya yükseltileceğini duyanlar ise şöyle dediler:
“O, semaya yükseltildi.”

Bir kavim ise şöyle görüş beyan etti:
“Nâsut asıldı, lâhut ise semaya yükseltildi.”

158. AYET-İ CELİLE;

“Doğrusu Allah onu kendisine yükseltti. "
Ayet, Hz. İsanın öldürülmesini inkâr ve semaya yükseltilmesini ise ispat eder
Allah, Azîz -Hakîm’dir.”

..

.REFORMİSTLERİN HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN VEFAT ETTİĞİNE DAİR VERDİKLERİ ENBİYA SURESİ 34. AYET-İ CELİLE'NİN TEFSİRİ;

Reformistlerin Bir Diğer İddası İse Bu Ayet-i Celileyi Delil Göstererk Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammed Mustafa ( Sallallahu Teala Aleyhi Ve Sellem )'Den Önce Ölen Kimsenin Dirilmeyeceğini İftira Ederler.

34 - Ey Muhammed! Senden önce de hiçbir insanı ölümsüz kılmadık, sen ölürsün de onlar baki kalır mı? Senin ölmenle rahata kavuşacaklarını mı sanıyorlar? [ ENBİYA SURESİ ]

Oysa Öncelikle Belirtelim Ki, Hadis-i Şerif-ide Rasulullah ( Sallallahu Teala Aleyhi Ve Sellem ) Buyuruyor Ki;

" Kuran-ı Kerimi Kendi Görüşe Tefsir Eden Cehenneme Hazır Olsun "

KAYNAK; [ TİRMİZİ, TEFSİR, 1 ]

Başka Hadis-i Şerif-ide İse;

" Ümmetim İçin En Çok Korktuğum Şey, Kuran-ı Kerimi Esas Gayesinin Dışında Kendi Heves Ve İhtiraslarına Göre Açıklayan Bir Adamdır. "

KAYNAK; [ ZEYNİ ED-DEHLAN, ED-DÜRERÜ'S-SENİYYE, SAYFA; 51 /ALİ EL-MUTTAKİ, KENZÜ'L-UMMAL, NO: 29052, CİLD; 10, SAYFA;200 ]

Ve Tefsir Alimlerimizden Endülüslü Maliki Alimlerinden Olan İmam-ı Ebi Abdillah El- Kurtubi ( Rahimehullah ) Bu Ayet-i Celilenin Tefsirinde Buyuruyor Ki;

" Bu Ayet-i Kerime Müşriklerin ' Biz Muhammed'e Ölümün Musibetlerinin Gelip Çatmasını Bekliyoruz ' Demeleri Üzerine İnmiştir. "

Reformistler Daha Hangi Ayet-i Celilenin Hangi Konuya İndiğinden Bir Haberler.

.REFORMİSTLERİN HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN GELMEYECEĞİ HAKKINDA VERDİKLERİ AL-İ İMRAN SURESİ 55. AYET-İ CELİLE'NİN MÜFESSİR ULEMASINCA TEFSİRİ 5 !!!

HANEFİ ALİM EBU LEYS-İ SEMERKANDİ ( KUDDİSE SİRRUHU ) HAZRETLERİ TEFSİRİ );

Bu âyet-i celile İsa (a.s.)´nm Allah katma yükseltildiğini bildirmektedir. Allahü Teâlâ, İsa (a.s.)´ya «seni öldürecek olan benim. Göğe çıkaracak olan ve Âhirzamanda tekrar yeryüzüne indirecek olan yine benim» buyurmuştur.

Bu âyette, kimsenin İsa (a.s.)´ya zarar veremeyeceği ifade edilmektedir. Yüce Allah dilemedikçe insanlar hiç bir şeye muvaffak olamazlar. Ve hiç bir kuvvet onlara asla zarar veremez. Allahü Teâlâ, İsa (a.s)´ya «seni kâfirlerin içinden tertemiz çıkaran ve sana tâbi olanları kıyamet gününe kadar küfredenlerden üstün tutacak olan da benim» buyurmaktadır.

Yüce Mevlâ, Hz. İsa´yı kâfirlerin içinden tertemiz çıkarmıştır. Onların kötülükleri İsa (a.sJ´ya dokunmamışlar. Yüce Allah Hz. İsa´yı onların şerrinden korumuştur. İsa´yı koruduğu gibi, ona tâbi olanları da kıyamete kadar bütün kâfirlerden üstün tutacaklar. Allahü Teâlâ, îman edenlere bunu va´dediyor. Bu, îman edenler için en büyük şereftir.

İbn Abbas (r.a.) şöyle rivayet etmiştir: «Hz. isa´ya tâbi olanlar Hz. Muhammed´in ümmetidir. Çünkü İsa´yı tasdik eden onlardır. Hz. İsa yeryüzüne indiği zaman onu tasdik edecek olanlar da yine onlardır.»

İman edenlerin de, iman etmeyenlerin de dönüp varacakları yer Allah´ın huzurudur. Dünyaya gelen her canlı Allah´a döndürülecektir. Orada dünyada yaptıklarının hesabını verecektir.

Bütün Tefsir İmamlarımız Al-i İmran Suresi 55. Ayet-i Celilesi İçin İcma Ve İttifak Halinde Geri Geleceğini Nakletmişlerdir.

.REFORMİSTLERİN HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN GELMEYECEĞİ HAKKINDA VERDİKLERİ AL-İ İMRAN SURESİ 55. AYET-İ CELİLE'NİN MÜFESSİR ULEMASINCA TEFSİRİ 4 !!!

KADI BEYDAVİ ( KUDDİSE SİRRUHU ) HAZRETLERİ'NİN TEFSİRİ;

Seni eceline ulaştıracağım, ECEL-İ MÜSEMMANA TEHİR EDECEĞİM, SENİ ONLARIN ÖLDÜRMESİNDEN KORUYACAĞIM.

Ayette “teveffi” vefat ettirmektir. “Arzdan Seni alacağım” anlamına gelebilir.

Veya rivayete göre uykuda iken semaya yükseltilmesi nazara alındığında “uykuda seni vefat ettireceğim.”

Veya “melekût âlemine yükselmeye engel olan şehevanî şeylerden seni kurtararak öldüreceğim.”

.REFORMİSTLERİN HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN GELMEYECEĞİ HAKKINDA VERDİKLERİ AL-İ İMRAN SURESİ 55. AYET-İ CELİLE'NİN MÜFESSİR ULEMASINCA TEFSİRİ 3 !!!

ELMALILI HAMDİ YAZIR TEFSİRİ;

"Teveffî" vefat mânâsınadır. Ancak mâbad (kendisinden sonras)ında atıf harfi olan (vav), ne beraberlik, ne de tertip gerektirmiyeceğinden burada nükteli bir takdim ve te'hir vardır. Ref' (yükseltme) önce, teveffî (ölme) sonra olacaktır. Bu mânâ Katâde'den rivâyet edilmiştir.

Yani İsa o su-i kast sırasında Allah'a yükseltilmiş, onlar öldürüp astık zannetmişler, fakat ölmemiştir. Çünkü Allah "muhakkak ben, seni öldüreceğim." buyurmuştur. Müslümanlar arasında meşhur olan mânâ ve inanç da budur. Çünkü burada zahire aykırı denecek bir tevil yok demektir. Bizce bu tefsir ve inancın özeti şu demek olur: Allah'dan bir kelime olan ve Rûhu'l-Kudüs ile te'yid edilmiş bulunan Mesih İsa'nın ruhu henüz kabzedilmemiştir. Ruhunun eceli gelmemiştir. Kelime daha Allah'a dönmemiştir. Onun daha dünyada göreceği işler vardır.

.REFORMİSTLERİN HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN GELMEYECEĞİ HAKKINDA VERDİKLERİ AL-İ İMRAN SURESİ 55. AYET-İ CELİLE'NİN MÜFESSİR ULEMASINCA TEFSİRİ 2 !!!

ENDÜLÜSLÜ MÜFESSİR VE MALİKİ MEZHEBİNİN ALİMLERİNDEN OLAN İMAM-I EBİ ABDİLLAH EL-KURTUBİ ( KUDDİSE SİRRUHU ) HAZRETLERİ TEFSİRİ;

Hasen ve İbn Cüreyc de der ki:

Burada yüce Allah'ın: "Senin vefatını Ben gerçekleştireceğim" seni semaya ölüm sözkonusu olmaksızın kaldırıp yükselteceğim, demektir. Tıpkı; filan kişideki malımı eksiksiz aldım, alamın-da bu kelimeyi kullanmak halinde olduğu gibi.

Vehb b. Münebbih de der ki:

Yüce Allah İsa (as)'yı gündüzün üç saat kadar öldürdü, sonra da onu semaya çıkardı. Ancak bu uzak bir ihtimaldir. Çünkü Peygamber (sav)'dan gelen sahih haberlerde Hz. İsa'nın semadan ineceği ve Deccâl'i öldüreceği belirtilmiştir ki "et-Tezkire" adlı eserimizde sözü geçen bütün bu hususlara dair yeterli açıklamalar geçmiş bulunmaktadır. İleride de gelecektir.

İbn Zeyd de der ki:

"Senin vefatını Ben gerçekleştireceğim" buyruğu, seni kabzedeceğim, demektir. Vefatını gerçekleştireceğim ve seni yükselte-leceğim, tabirleri aynı anlamdadır ve henüz Hz. İsa ölmüş değildir. İbn Tal-ha da İbn Abbas'tan: "Vefatını Ben gerçekleştireceğim" buyruğunun "seni öldürecek olan Benim" anlamında olduğunu rivayet etmiştir.

er-Rabi' b. Enes de der ki:

Burada sözü geçen "vefat", uyku halinde kastedilen vefattır.

Nitekim yüce Allah: "Geceleyin sizleri vefat ettiren O'dur" (el-En'âm, 6/60); yani sizi uyutan odur, demektir. Çünkü uyku da ölümün kardeşidir. Nitekim Peygamber (sav)'a: Cennette uyku var mıdır? diye sorulunca o: "Hayır, uyku ölümün kardeşidir, cennette ise ölüm yoktur" diye buyurmuştur.

.

.REFORMİSTLERİN HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN GELMEYECEĞİ HAKKINDA VERDİKLERİ AL-İ İMRAN SURESİ 55. AYET-İ CELİLE'NİN MÜFESSİR ULEMASINCA TEFSİRİ !!!

SELEF ALİMLERİMİZDEN İMAM-I TABERİ ( KUDDİSE SİRRUHU ) HAZRETLERİ TEFSİRİ;

Rebi b. Enes ve Hasan-ı Basriye göre bu ifadeden maksat, "Ben seni uyutup, uyku halindeyken kaldırıp katıma yükselteceğim." demektir. Bu hususta Hasan-ı Basri, Resulullahm Yahudilere "Şüphesiz ki İsa ölmedi. O, kıyamet kopmadan önce tekrar size dönecektir." buyurduğunu rivayet etmiştir.

Matarül Verrak, Hasan-ı Basri, İbn-i Cüreyc, Kâ'bul Ahbar, Muham-med b. Cafer ve İbn-i Zeyde göre ise burada zikredilen "Vefat ettirme"den maksat, yeryüzünden alıp yukarı kaldırmaktır. Bu hususta Kâ'bul Ahbar diyor ki:

"Aziz ve Celil olan Allah, Meryemoğlu İsayı, insanları kendi yoluna davet eden, onlan müjdeleyen bir Peygamber olarak gönderdiği halde elbette ki onu (bu görevini yerine getirmeden) Öldürecek değildi. İsa, kendisine uyanların azlığını ve kendisini yalanlayanların çokluğunu görünce bu durumu Aziz ve Celil olan Allaha şikayet etmiş. Allah da ona "Ben seni vefat ittireceğim ve kaldırıp kendime alacağım." diye vahyetmiştir. Allah, "Benim nezdime yükselttiğim kimse ölü olmaz. Ben seni, bir gözü kör olan Deccala karşı göndereceğim. Sen onu öldüreceksin ve ondan sora yirmi dört sene yaşayacaksın. Onda sonra ise seni gerçek Ölümle öldüreceğim." demiştir.

Kâ'bul Ahbar diyor ki: "Resulullahın şu hadisi, bu zikredileni doğrulamaktadır. "Benim, başında, İsanın da sonunda bulunduğu bir ümmet nasıl helak olabilir?"

Diğer bir kısım âlimlere göre ise buradaki âyet-i celilerin cümlelerinin dizisinde takdim tehir vardır. Ayetin mânâsı şöyledir: "Hatırla o zamanı ki, Allah, İsaya "Ben seni kendime yükselteceğim. Seni kâfirlerin iftiralarından arındıracağım ve seni tekrar yeryüzüne indirdikten sonra vefat ettireceğim,"

Taberi diyor ki:

"Bu görüşlerden tercihe şayan olanı, buradaki "Vefat ettireceğim." ifadelerinden maksadın "Seni yeryüzünden kaldınp kendime yükselteceğim." demek olduğunu söyleyen görüştür. Zira, Meryemoğlu İsanın tekrar yeryüzüne ineceğine, Deccalı öldüreceğine, belli bir müddet yaşadıktan sonra öleceğine, ve müslümanlann onun cenazesini kılıp defnedeceklerine dair, Resu-lullahtan mütevatir haberler zikredilmiştir. Şu hadis-i şerifler de bunlardandır. Ebu Hureyre (r.a.) Resulullah (s.a.v.) in şöyle buyurduğunu rivayet ediyor:

"Ruhum, kudret elinde olan Allaha yemin olsun ki, adaletli bir hakem olarak Meryemoğlu İsanın içinize inmesi yakındır. O, haçı kıracak, domuzu öldürecek ve cizye almayı kaldıracak. (Yani ehl-i kitaptan cizye alarak dinleri üzerinde kalmalarını kabul etmeyecek, mutlaka mü si uman olmalarını isteyecektir.) Mal bollaşacak öyle ki kimse ona iltifat etmeyecektir.

.

.HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN NUZULÜ 1 !!!

REFORMİSTLERİN HAZRETİ İSA ( ALEYHİSSELAM )'IN GELMEYECEĞİNE DAİR VERDİKLERİ AL-İ İMRAN SURE-İ CELİLESİ 55. AYET-İ CELİLE'NİN ANALİZİ !!!

Reformistler Hazreti İsa ( Aleyhisselam )'ın Gelmeyeceğine Dair Verdiği Delillerden Biride Bu Ayet-i Celiledir;

55 - O zaman Allah şöyle dedi: "Ey İsa, şüphesiz ki seni Vefat Ettireceğim, seni kendime yükselteceğim ve seni inkârcılardan temizleyeceğim. Hem sana uyanları, kıyamete kadar o küfredenlerin üstünde tutacağım. Sonra dönüşünüz banadır, ayrılığa düştüğünüz hususlarda aranızda hükmedeceğim" [ AL-İ İMRAN SURESİ ]

AÇIKLAMA;

Ayet-i Celilede Arapça İfade Geçen " Teveffi " Kelimesi Türkçe " Vefat " Anlamına Gelir. Reformistler Buna Delil Olarak Verirler.

Lakin Başka Ayet-i Celilede Geçen;

60. Sizi Geceleyin Ölü Gibi Uyutan..... " [ ENAM SURESİ ]

İfadesinde Arapça Geçen; " Yeteveffakum " İfadesine Göre De Her Gece Uyurken Bizi Vefat Etmiş Gibi Uyutan ALLAH-U TEALA Hazretleridir. Dolasıyla Bu Ayet-i Celilede Geçen ' Yetevefffakum ' İfadesi “ Teveffi “ Kelimesinden Gelir. Ölüm Olmadığı Gibi Al-i İmran Suresi 55. Ayet-i Celilede Geçen ' Teveffi ' Kelimesi De Ölüm Değildir.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Sadreddin Konevî’nin Hz. İsa Hakkındaki Görüşlerinin Müslüman ve Hıristiyan Teolojisi Açısından Değerlendirilmesi Doç. Dr. Hidayet IŞIK GİRİŞ Hıristiyanlıkta Tanrı oğlu, İnsanoğlu, Rab, Mesih ve Tanrı kelamı/Logos; İslamiyet’te ise Allah’ın kelimesi ve O’ndan bir ruh olarak yalnızca kul ve peygamber kabul edilen Hz. İsa, her iki dinde de çok önemli bir yer işgal etmektedir. Bununla birlikte Hz. İsa ile ilgili tartışmalar, hem Hıristiyanlıkta ve hem de İslam’da, bu dinlerin ortaya çıktığı ilk devirlerden günümüze kadar kesilmemiş, zaman zaman artan bir hızla devam etmiştir. Bu tartışmaların, özellikle Hz. İsa’nın yeniden gelip gelmeyeceği bağlamında bugün de sürdüğü görülmektedir. Hz. İsa Hıristiyanlıkta, peygamber ve Mesih kabul edilmesinden öte, Pavlus’la beraber dinin merkezine oturtulmuş, Tanrı ve Tanrısal kelam/Logos olarak çarmıh eksenli bir anlayışla insanlığın asli suçtan kurtuluşu için kendi kanını akıtmış yegâne kurtarıcı olarak kabul edilmiştir. Hz. İsa’nın İslam’daki ifadesi Hıristiyanlıktaki ifadesinden daha saf ve daha yalın gözükmektedir. O, babasız ve Kur’an’ın ifadesiyle Meryem oğlu Mesih olarak dünyaya gelen ulu’l-azm dairesindeki büyük bir peygamber olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte dünyevi akıbeti, urucu/gökyüzüne yükseltilmesi ve nüzulu/yeryüzüne inip inmeyeceği meselesi etrafındaki tartışmalar hiçbir zaman durmamıştır. Müslüman bilginler içerisinde Hz. İsa hakkında, kendilerine has özel ve değişik görüşler ileri sürenler arasında mutasavvıflar ayrı bir yer tutmaktadırlar. Sufiler bu konuda orijinal fikirler ileri sürmüşler, konuya mistik açıdan yaklaşarak Hz. İsa ile ilgili ilginç değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Bunlar arasında Sadreddin Konevî (ö.1274), özellikle Füsusu’l-Hikem şerhinde Hz. İsa hakkındaki görüşleriyle ayrıcalıklı bir yer edinmektedir. Bu yüzden bizim tebliğimiz, Konevî’nin Hz. İsa hakkındaki görüşlerinin Müslüman ve Hıristiyan teolojisi açısından değerlendirilmesi üzerinde olacaktır. Bunun için de önce Konevî’nin Hz. İsa ile ilgili görüşlerini sunmak, daha sonra da bu görüşlerin her iki dinin teolojisi içerisinde nerelere oturduğunu tespit edebilmek için bu dinlerin Hz. İsa’ya yaklaşımını ele almak istiyoruz. Ancak Hz. İsa’nın hem Hıristiyanlık’taki ve hem İslam’daki yerinin ortaya konulması, hem de Sadreddin Konevî gibi önde gelen bir mutasavvıfın kendisiyle ilgili görüşlerinin irdelenmesi, her biri müstakil tez hacminde çalışmalar gerektirecek yaklaşımları içermektedir. Bu nedenle tebliğimiz, Sadreddin Konevî’nin ele aldığı konular ekseninde meseleye ana hatlarıyla ve genel çerçevede değinecektir. SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 130 KONEVÎ’NİN DÜŞÜNCESİNDE HZ. İSA Sadreddin Konevî Müslüman bir mutasavvıf olarak konu ile ilgili görüşlerini özellikle Füsus şerhinin Hz. İsa Fassı’nda dile getirmiştir. Bu bölüm, itiraf etmek gerekirse, zaman zaman anlamakta zorlandığımız çok ince işârî manalar içermektedir. Konevî Füsus şerhinin yanında yeri geldikçe diğer bazı eserlerinde de Hz. İsa’ya atıflarda bulunmuştur. Konevî el-Fükûk fî Esrâri Müstenidâti Hikemi’l-Füsûs adlı Füsûsu’l-Hikem şerhindeki ilgili bölüme “Hz. İsa Fassındaki Mührün Açılması-Varlıkların Üstünlük ve Düşüklüklerinin Nedeni” adını vermiştir. İbn Arabî ise (ö.1240) Füsûsu’l-Hikem’indeki Hz. İsa Fassını “Îseviyye Kelimesindeki Nebvî Hikmet” şeklinde isimlendirmiştir. Konevî İbn Arabî’nin bu ismi vermesinin sebebini açıklamak için bu fassa nebi kelimesinin hemzeli “haber verme” anlamındaki “nebee-yenbeu” kelimesinden ve hemzesiz “yükselme” anlamındaki “nebâ-yenbû” kelimesinden türetildiğini söyleyerek başlar. Ona göre İbn Arabî’nin bu hikmeti nübüvvetle birleştirmekten kastı “haber verme” anlamındaki nübüvvete işaret değildir. Çünkü bu anlamdaki nübüvvette bütün peygamberler ortaktır. Hz. İsa’nın nübüvveti bunlardan “yükseklik” anlamını içermektedir. Bu yüzden İbn Arabî’nin Hz. İsa ile ilişkilendirdiği “Nebvî Hikmet”teki nübüvvet “yüksekliği” ifade eder. İbn Arabî’nin bu fassı bu isimle adlandırmasının sebebi budur.1 Burada hemen şunu ilave etmeyi zorunlu görmekteyiz: Elbette “yükseklik” anlamındaki nübüvvette de bütün peygamberler ortaktır. Zira hepsi, Allah’ın, dereceleri çok yüksek kulları ve elçileridir. Ancak buradaki yüksekliğin, Hz. İsa’nın yaradılışından ve müstakil özelliklerinden kaynaklanan farklı bir yükseklik olduğuna işaret edilmiş olmalıdır. Nitekim hemen peşinden bu husus açıklanmaktadır. Konevî’ye göre bir kimsenin, yaratıcısı ile arasındaki vasıtanın az olması veya tamamen ortadan kalkması ve kendisinde imkân âlemine ait kesret hükümlerinin azalıp ilahî vahdaniyet nispetinin güçlenmesi, o kimsenin en şerefli ve vahdaniyet açısından Hakk’a en yakın kimse olduğuna delalet eder.2 Konevî burada, varlıkların yaratılıştaki vasıta ve nispetlerinin artmasının onların vahdaniyet mertebesi ile uzaklıklarına işaret olduğunu, bu vasıtaların azalmasının ise ilahi yakınlık ve yükseklik sebebi olduğunu belirtir.3 Düşünürümüz, Hz. İsa’nın ilahi kudretle babasız yaratılmasının ve çok çeşitli kevnî mucizelerle donatılmasının, yaratılışındaki vasıtalarının azlığına ve ilahî nispetinin çokluğuna delaleti cihetinden bu yakınlık ve yüksekliğin göstergesi olduğunu kastediyor olsa gerektir. Nitekim ardından, “Hangi varlık rabbanî sıfatları çokça içerir ve kevnî hakikatler ile bilfiil zuhur ederse, onun ilahî benzerlik ve hilafet mertebesine nispeti daha yakın, mertebenin suretinden de payı daha çok ve zikretmiş olduğumuz eksiklikten payı daha azdır”, demektedir.4 Şüphesiz Hz. İsa bu yönden söz konusu yükseklikleri kendisinde taşıyan bir peygamberdir. Konevî bundan sonra varlıkların Hak ile irtibatlarına geçerek bunun iki şekilde olduğunu 1 Konevî, Fükûk, mtn. 263 / trc. 99. 2 Konevî, Fükûk, mtn. 263 / trc. 99. 3 Konevî, Fükûk, mtn. 264 / trc. 100. 4 Konevî, Fükûk, mtn. 264 / trc. 100. 131 belirtir: Birincisi, vasıta ve sebepler silsilesine bağlı irtibattır. İkincisi ise herhangi bir sebep ve vasıtaya ihtiyaç duyulmayan vasıtadır ki, Konevî bunu “vech-i has/özel tarz” diye isimlendirir.5 Ne var ki bu tarz, yaratılmışların çoğuna kapalıdır. Hz. Peygamber (A.S.) ın bu çerçevede vahyi çoğunlukla Cebrail’den almasının yanında bazen de vasıtasız olarak Allah’tan alması, bazen de “Rabbim bana buyurdu ki” diyerek kutsî hadisleri irad etmesi bu çerçevede değerlendirilmelidir. Yine Konevî’ye göre Hz. Peygamber’in “Benim Allah ile aramda öyle bir vakit vardır ki, o zaman araya ne bir gönderilmiş peygamber, ne de Allah’a çok yakın olan bir melek giremez”6 hadis-i şerifi yine bu özel irtibata işaret etmektedir.7 Konevî büyük meleklerin de Allah ile böyle vasıtasız özel irtibatları olduğuna dikkat çeker. İşte bu noktada Cebrail’in Allah’tan vasıtasız olarak aldığı şeylerden birisi Hz. Meryem’e ilka etmiş olduğu Îsevî-ilâhî hakikattır.8 Konevî’nin bununla, Âl-i İmrân 3/39, 45 ve Nisâ 4/171 ayetlerinde geçtiği şekilde Hz. İsa’nın Allah’tan bir kelime olduğuna işaret ettiği anlaşılmaktadır. Konevî aynı şekilde en-Nefehâtu’l-İlâhiyye (İlâhî Nefhalar) isimli eserinde de Hz. İsa’yı “kelime” ve “kavil” (söz) diye isimlendirmektedir.9 Konevî burada, Hz. İsa’nın Îsevî-ilâhî hakikatına dair harflerle ilgili bir takım değerlendirmelerde bulunur ve Îsevî hakikat ile harflerin bağlantısını nispeten ayrıntılı olarak izah eder ki, bizim bunları anlamakta bir hayli zorlandığımızı belirtmemiz gerekiyor. Bilginimiz burada Hz. İsa’nın Îsevî-ilâhî hakikatının, birleşmeleri ruhların varlığının sebebi olan harflerden meydana geldiğini ve bu harflerin sekiz tane olduğunu belirtir. Dokuzuncusunun ise nefsî tecelliye işaret olduğunu söyler. Bu nefsî tecellî her varlığa sirayet eden ve Hz. İsa ile Hz. İsa’da taayyün eden ilâhî sırrın ortaya çıkmasını gerektiren tecellidir. Nefsî tecelli olan bu dokuzuncusu, bu harflerin, vücub hükümlerinin toplamından ibaret olan anlamlarıdır. Vücub hükümleri de Allah’ın zâtî isimlerinin ve sekiz harfin anlamının, Hakk’ın tecellisiyle gerçekleşen teveccühlerinin varlıkta belirişinin eserleridir. Konevî burada Hakk’ın mazharının ancak varlık/halk olması gerektiğini anlatmak istiyor da olmalıdır. Ona göre bu eserler on sekiz tanedir ve harflerden olan zuhur yerleri/mazharları da ba, cim, dal, he, vav, ha, tı, ya, kef, mim, fe, kaf, rı, te, se, hı, sin ve zı harfleridir.10 İşte Konevî’ye göre bütün bu harflerin bir araya gelişlerinin sureti bir kelimedir ki, o da Hz. İsa’nın rûhî hakikatidir. Hz. İsa’nın fiziki sureti ilahi kelimenin Cebrail’e ait özellik ile birleşmesinden meydana gelmiştir. Cebrail’in yakışıklı bir erkek suretinde görünmesinden dolayı tabiî kuvvet Hz. Meryem’den Cebrail’in üflemiş olduğu kelimeye sirayet etmiştir.11 Böylelikle doğum Hz. İsa’ya mutlak anlamda değil de belirli bir kayıt ve şart ile nispet edilmiştir.12 Konevî burada Hz. İsa’nın manevi nispetinin melekten 5 Konevî, Fükûk, mtn. 264- 265 / trc. 100. 6 Sufilerin çok sık kullandığı bu hadisin değerlendirilmesi için bkz., Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, II. 173, Hadis no. 2159. 7 Konevî, Fükûk, mtn. 265 / trc. 101. 8 Konevî, Fükûk, mtn. 265 / trc. 101. 9 Konevî, İlâhî Nefhalar, 28. 10 Konevî, Fükûk, mtn. 265 / trc. 101. 11 Konevî, Fükûk, mtn. 266 / trc. 102. 12 Konevî, İlâhî Nefhalar, 82. SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 132 olduğunu belirtirken tabiî surette zuhurunun da annesinden dolayı olduğunu belirtmektedir.13 Fiilî açıdan bu hal ihtilamın bir benzeridir.14 Konevî’nin üstadı İbn Arabî de burada Cebrail’in Hz. Meryem’e güzel bir surette görünerek ve kendisine üfleyerek Allah’ın kelimesini ona naklettiğini, Hz. Meryem’de bunun sonucunda şehvet yayıldığını, Hz. İsa’nın bu şekilde Hz. Meryem’den yayılan gerçek su ile Cebrail’in üflemesinin rutubetinden yayılan mevhum suyun birleşmesinden yaratıldığını söyler. İşte İbn Arabî’ye göre ölüyü diriltme ve hastalara şifa verme hususunda Hz. İsa’da sabit olan kudret, insan şeklinde görünen Cebrail A.S. ın üflemesi cihetindendir. Çünkü Hz. İsa ilâhî bir ruhtur. Yaratılışında kelimenin Allah’tan, üflemenin de Cebrail’den olduğu gibi, ölüleri diriltme hususunda can vermek Allah’tan, üflemek İsa A.S.dandır.15 Konevî burada üstadı İbn Arabî’yi destekleyerek Hz. İsa’nın ölüleri diriltmesinin sebebinin kendisinde hamurlaşmış ruhani gücün baskınlığı olduğunu belirtir.16 Bununla Hz. İsa’nın Ruhullah olarak kendisinde ruhi kuvvetlerin baskın olduğunu, dolayısıyla diğer insanlar gibi her zaman maddi vasıtalara ihtiyaç duymadığını kastediyor olsa gerektir. Bundan dolayı Hz. İsa, diğer insanlar için mümkün olmayan ölüleri diriltmek gibi zahiren ve maddeten imkânsız olan şeyleri kendisinde bulunan bu ruhani özelliği ile Allah’tan bir mucize olarak gerçekleştirmiştir. Konevî bunun yanında Hz. Meryem’in susmasının da Hz. İsa’nın beşikte konuşmasının sebeplerinden biri olduğunu söyler.17 Yani Hz. Meryem, Allah’ın emrine uyarak susunca, konuşma işi ilahi bir mucize olarak Hz. İsa’ya kalmıştır. Konevî bundan sonra Hz. İsa’nın hâtem/son oluşu meselesine değinir. Ona göre Hz. İsa’nın son oluşu iki açıdan sabittir: 1. “Hz. İsa’nın durumu Allah katında Âdem’in durumu gibidir” (Al-i İmran 3/59) ayetinin ifade ettiği şekilde, Hz. Âdem insanın yaratılışının başlangıcıdır ve ilâhî-gerçek-kuşatıcı sureti ile ortaya çıkan ilk mazhardır. Hz. İsa ise Hz. Âdem’deki bu kuşatıcılığın sureti ile değil, ruhunun sıfatıyla zuhur etmiştir. Yüce Allah bu farklılığa işaret etmek için ilgili ayetin hemen peşinden Hz. Âdem hakkında “Onu topraktan yarattı” buyurarak Hz. İsa ile Hz. Âdem arasındaki benzeşmenin madde ve yaradılış açısından olmadığını bildirmiştir. İşte Hz. İsa’daki bu ruhanîlik kâinatın nispetine göre küllîdir/ bütündür, cüz’î/parçalı değildir ve hükmü de umumidir. Bundan dolayı Allah’ın onu kendisine nispeti teb’îz/cüz/parça cihetinden değil, teşrif cihetindendir. Yani Hz. İsa’nın Allah’ın kelimesi ve ruhu olması kendisinde Allah’tan ve Allah’ın ruhundan bir parça bulunuyor olması anlamında değil, kendisinde bulunan ilâhî kelimenin ve rûhânî özelliğin şerefinin ortaya konulması anlamındadır.18 Konevî buna ilaveten taayyun ve zuhurda ruhun bedene nispetle daha sonra olduğunu ifade etmektedir. Bu yüzden cüz’î ruhların bedenlere taalluk etmeleri, daha önce meydana gelen mizaç suretine bağlı olmuştur. Konevî buradan insanî yaratılış mertebelerinin tamamlanmasının/hatminin yalnızca rûhî üfleme ile kemale ereceği sonucuna ulaşmaktadır. Bu açıdan Hz. İsa yaratılış mertebesi olarak mahlûkatın sonuncusudur ve onunla yaratılışın şekli ve mertebesi tamamlanmıştır. Bu yönüyle Hz. İsa hâtemdir/ sondur.19 13 Konevî, Fükûk, mtn. 297 / trc. 133. 14 Konevî, Fükûk, mtn. 266 / trc. 102. 15 İbn Arabî, Füsûs, mtn. 139- 40 / trc. 184- 6. 16 Konevî, Fükûk, mtn. 266 / trc. 102. 17 Konevî, Fükûk, mtn. 292 / trc. 128 18 Konevî, Fükûk, mtn. 267 / trc. 103. 19 Konevî, Fükûk, mtn. 267- 268 / trc. 103- 104. 133 İşte, Hz. Âdem anasız babasız, diğer insanlar analı babalı yaratıldığı gibi, Hz. İsa da babasız yaratılmış, Hz. İsa’nın babasız yaratılmasıyla da yaratılıştaki çeşitlilik tamamlanmıştır. Yaratılıştaki bu çeşitliliğe “O yaratmanın her çeşidini bilir” (Yasin 36/79) ayetiyle de işaret edilmiştir.20 İşte Hz. İsa yaratmadaki bu son kategoriyle hâtemdir/sondur. 2. Hz. Muhammed’in hadislerinde buyrulduğu üzere, Hz. İsa ve beraberindeki müminler bir rivayete göre Cennet’ten, bir rivayete göre Şam yönünden, diğer bir rivayete göre de Yemen tarafından esen bir rüzgârla vefat edeceklerdir.21 Ondan sonra dünyada hiçbir mümin kalmayacak ve kıyamet kâfirlerin üzerine kopacaktır. Nitekim Hz. Peygamber, “Yeryüzünde ‘Allah Allah’ diyen bir mümin bulundukça kıyamet kopmaz, kıyamet ancak kötü insanlar üzerine kopar”22 hadisiyle de bunu haber vermiştir. Konevî’ye göre, o gün yeryüzünde hiçbir mümin kalmayınca, hiçbir velinin kalmayacağı da aşikârdır. Böylece bu açıdan da Hz. İsa’nın hâtem/son oluşu ortaya çıkmaktadır.23 Konevî, Fatiha’nın “İhdina’s-sırâta’l-Mustakîm” (Bizi nimet verdiklerinin yoluna ilet) ayetinin tefsirinde de, Allah’ın bu nimetine mazhar olan ilk varlığın “Kalem-i A’lâ” olduğunu söylerken24 sonuncusunun da Hz. İsa olduğunu belirtmekte, bu yönüyle de Hz. İsa’nın, kendisinden sonra kıyamete kadar “halifetullah” gelmeyecek hâtem olduğunu belirtmektedir.25 Ona göre, Hz. İsa’nın bu âlemden ayrılmasından sonra genelin hükmü artık natık nefisleri olmayan hayvanî suretlerin hükmü gibi olacaktır.26 Konevî daha sonra Hz. İsa’nın Hz. Muhammed’in ümmetinden olması ve dünyanın sonunda yeryüzüne tekrar inmesi ile ilgili görüşlerine geçmektedir. Konevî’ye göre Hz. İsa’nın insana ait kuşatıcılıktan olan payı, kuşatıcılığın ruhunun özelliklerinden küllî bir sıfattır. İşte bu da Hz. İsa’nın Muhammedî şeriatın hükmü dairesine girmesini gerektirmiştir. Nitekim Hz. İsa’nın söz konusu kuşatıcılığın ruhuyla ilişkisi güçlenince son şeriat olan kapsamlı şeriat dairesine girmesi ve kendisine vahyedilen şeyin Muhammedî şeriat formu ile şekillenmesi gerekli olmuştur.27 Konevî bunun yanında Hz. İsa’nın Hz. Muhammed’e nübüvvet sırasındaki yakınlığına da dikkat çekmekte ve bu hususta “Ben İsa b. Meryem’e insanların en yakınıyım, çünkü benim ile onun arasında hiçbir peygamber yoktur”28 hadisini zikretmektedir.29 Konevî, Hz. İsa’nın hatem oluşu sebebiyle ahir zamanda dünyaya nüzul etmesi gerektiğine dikkat çekerken nüzul etmesi için hem ruhu hem de cesedi ile gökyüzüne uruc etmiş olmasına işaret etmektedir. Nitekim: “Önceki peygamberlerin ve Hz. İsa ve Hz. İlyas gibi yaşayan peygamberlerin risaletleri Hz. Peygamberin risaletinin hükümlerine katılmışlardır”30 diyerek Hz. İsa’nın hâlen yaşadığını 20 Tümer, Hıristiyanlıkta ve İslamda Hz. Meryem, X. 21 Hz. İsa’nın ve beraberindekilerin Şam tarafından esen bir rüzgarla vefat edeceklerini bildiren hadis için bkz., Müslim, “Fiten” 116 22 Hadisin benzer rivayetleri için bkz., Buhari, “Fiten” 5; Müslim, “Fiten” 116; Ebu Davud, “Cihad” 3; İbn Mace, “Fiten” 24 23 Konevî, Fükûk, mtn. 268 / trc. 104 24 Konevî burada, Hz. Peygamberin “Varlıkların ilk yaratılanı Kalem’dir” hadisine (Ebu Davud, “Sünnet” 16; Tirmizi, “Kader” 17; Ahmed b. Hanbel, V.317) işaret etmektedir. 25 Konevî, Fatiha Suresi Tefsiri, 418. 26 Konevî İlâhî Nefhalar, 230. 27 Konevî, Fükûk, mtn. 268 / trc. 104 28 Hadis için bkz., Buhari, “Enbiya” 48; Müslim, “Fadail” 143- 144; Ebu Davud, “Sünnet” 13. 29 Konevî, Fükûk, mtn. 307 / trc. 145. 30 Konevî, Fükûk, mtn. 313 / trc. 150. SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 134 ifade etmektedir. Bu meyanda Fükûk’ta ve diğer bazı eserlerinde Hz. İsa’nın gökyüzüne yükseltildikten sonra göğün hangi tabakasında olduğuna dair Hz. Peygamber’den bir hadis nakletmektedir.31 Bu hadise göre “Âdem birinci, İsa ikinci, Yusuf üçüncü, Yunus dördüncü, Harun beşinci, Musa altıncı ve İbrahim de beşinci semadadır”.32 Konevî bu noktada Hz. İsa’nın nüzulünün de iki sebebi olduğunu söyler: 1. Bunlardan birincisi, kuşatıcılık hükümlerini tamamlamaktır. 2. Diğeri, uhrevi fecrin doğuşuna dikkat çekmektir. Deccal’la savaşacak olmasının sebebi de budur. Konevî burada, “Bu vakit uhrevî fecrin doğumu ve dünyanın yok olup ortadan kalkış zamanı olduğu için, Hz. İsa’nın Deccal’ı helak etmesi ve bu helakin de Beytu’l-Makdis’de “Lud” kapısında gerçekleşmesi şart olmuştur; çünkü Lud şiddetli kavga, çekişme ve husumet demektir” demektedir.33 Konevî Hz. İsa’nın karakteristik özelliği olarak da, Hz. Yahya’da celal sıfatlarının baskın olmasına karşılık Hz. İsa’da cemal sıfatlarının baskın olduğunu belirtir. Bu konuda zikrettiği bir peygamber hadisinde34 Hz. Yahya Hz. İsa’yı “Adeta Allah’ın azap ve belasından emin olmuşsun” diyerek azarlarken Hz. İsa Hz. Yahya’ya “Sen de Allah’ın rahmet ve fazlından ümidini kesmiş gibisin” karşılığını vermektedir.35 SONUÇ OLARAK KONEVÎ; I. Hz. İsa’nın biyolojik maddi vasıtaların dışında vasıtasız yani babasız yaratıldığını ve Hak ile vasıtasız özel bir yakınlığı olduğunu açıklar. Hz. İsa’nın Îsevî-ilâhî hakikatine dair harflerle ilgili bir takım değerlendirmelerde bulunur ve Îsevî hakikat ile harflerin bağlantısını nispeten ayrıntılı olarak izah eder. Bu bağlantı bizim uzmanlık alanımızın dışında olduğu için değerlendirmelerimizin de dışında tutulacaktır. Konevî ilgili değerlendirmelerden Hz. İsa’nın mucizevî yaradılışı üzerinde dururken söz eder. II. İlahi hakikatlerin toplamından ibaret olan “Kelimetullah” ve “Allah’tan bir ruh” olduğunu belirtir. III. Ölüleri diriltme mucizesinden bahseder. IV. Hz. İsa’nın hâtem/son olduğunu, bundan dolayı Muhammedî şeriat dairesinde olduğunu ve ahir zamanda dünyaya nüzul ederek Deccal’ı öldüreceğini söyler. Bunun için de hem ruhu hem de cesediyle birlikte semaya uruc ettiğine işaret eder. Bu konudaki rivayetleri tevil etmeksizin zahiri anlamları ile alır. Örneğin; Niyazi Mısrî (ö. 1693) gibi bazı mutasavvıfların benzer rivayetleri enfüsî manaya hamlederek tevil etmesine karşılık36, önde gelen bir mutasavvıf olmasına rağmen bunları zahir manaları ile ele alır. 31 Konevî, Fükûk, mtn. 284 / trc. 119; Aynı müelf., Kırk Hadis Şerhi, 158 ; Aynı müelf., Sadreddin Konevî ile Nasireddin Tûsî Arasındaki Yazışmalar, 183; Aynı müelf., Vahdeti Vücud ve Esasları, 87 32 Buhari, “Bed’ü’l-Halk” 6, Enbiya 22, 43, “Menâkıbu’l-Ensâr” 42; Müslim, “İman” 264 (164); Tirmizi, “Tefsir” “İnşirah”, (3343); Nesâî, “Salât” 1, (1, 217-218). 33 Konevî, Fükûk, mtn. 269 / trc. 105. 34 Hadis için bkz., İbn Ebi’d-Dünyâ, el-İhvân, I. 190, Hadis no. 136. Burada Hz. İsa ve Hz. Yahya’nın vasıfları Konevî’nin zikrettiğinin tam tersi olarak zikredilmiştir. 35 Konevî, Fükûk, mtn. 293 / trc. 129. 36 Bkz., Mısrî, İrfan Sofraları, 128- 130 135 V. İbn Arabî’nin en önde gelen bir takipçisi olarak, Hz. İsa ile ilgili görüşlerinde de İbn Arabî’yi takip ederek tasavvufî açıdan İsa algısını ortaya koyar. MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİNDE HZ. İSA Bu bölümde ana hatlarıyla Müslüman ve Hıristiyan teolojisinin Hz. İsa’ya temel yaklaşımını verdikten sonra, Konevî’nin Hz. İsa ile ilgili görüşlerinin her iki dinin teolojisindeki karşılıkları üzerinde duracağız. Buradaki amacımız Konevî’nin görüşlerinin İslamî teoloji içerisinde nereye oturduğunun ve Hıristiyan teolojisinden etkilenip etkilenmediğinin tespitidir. İslam dininde Hz. İsa’nın, kendisine ait olan ve başkasında bulunmayan özellikleri dolayısıyla ayrı bir yeri vardır. Hz. İsa, Kur’an ayetleri ışığında İsrail oğullarına, Tevrat’ı destekleyici, kendilerine haram kılınmış bazı hususları helal kılıcı ve kendisinden sonra ismi Ahmed olan bir peygamberi müjdeleyici olarak gönderilmiş büyük bir peygamberdir. (Maide 5/46, Al-i İmran 3/50, Saf 61/6). O, Kutsal Ruh olan Cebrail vasıtasıyla hamile kalmış abide bir kadından babasız olarak dünyaya gelmiş Meryem oğlu Mesih’tir. Kur’an, Hıristiyanlıktaki “Tanrı oğlu” anlayışına karşılık olarak “Meryem oğlu” terimine özellikle vurguda bulunmaktadır. (Al-i İmran 3/ 45, Nisa 4/ 157, Meryem 19/ 34 ). Kur’an’a göre çarmıh olayı vuku bulmuş, ancak Mesih çarmıha gerilmemiş, Allah onu kendi katına yükseltmiştir. (Nisa 4/ 157- 158). Bunun yanında Kur’an Hıristiyanları, Hz. İsa’yı tanrılaştırdıkları için şiddetle eleştirir. (Maide 5/17, 75, 116- 117; Tevbe 9/ 31). Bugünkü Hıristiyanlık’ta Hz. İsa, Teslis’in bir unsuru olarak bu dinde merkez noktaya oturmuş ve Hıristiyanlık Tanrı merkezli olmaktan ziyade İsa merkezli bir din haline gelmiştir. Şüphesiz bunun böyle olmasında Hıristiyanlığın Hz. İsa’nın öğretisinden çok Pavlus’un öğretisine dayanmasının etkisi vardır. Hz. İsa’nın bu dinin merkezine oturup Tanrı oğlu olduğu fikri kilise tarafından kabul görünce Hz. İsa’nın tabiatı ile ilgili tartışmalar tarih içinde hız kazanmıştır. Bunun için konsiller toplanmış ve büyük karışıklıklar, bunun sonucunda da Hıristiyanlık bünyesinde çeşitli bölünmeler ortaya çıkmıştır. Böylelikle, Hıristiyan teolojisi içerisinde, Hz. İsa’nın varlığı ve tabiatı ile ilgili problemlerle uğraşan Kristoloji/İsa Bilimi adı verilen bir ilim dalı doğmuştur. Hıristiyan Kristolojisi Hz. İsa konusunda iki temel yaklaşım içermektedir: 1. Hz. İsa’nın Musa şeriatına tabi bir İsrail oğlu peygamberi olduğunu söyleyenlere göre O’nun diğer İsrail peygamberlerinden farkı yalnızca beklenen Mesih oluşudur. Hz. İsa’nın kardeşi Yakub’un başlarında bulunduğu Yahudi-Hıristiyanların savunduğu bu “Tarihsel İsa” görüşü, bu gurubun tarih sahnesinden silinmesiyle akamete uğramıştır. 2. Pavlus’un başını çektiği, Pavlus’un mektuplarında ve Yuhanna İncili’nde ifadesini bulan “Tanrısal İsa” görüşünü savunanlara göre ise Hz. İsa, Teslis’in bir unsuru olarak Tanrı’nın oğludur. Tanrısal Kelam/Logos olarak Tanrı’nın yeryüzündeki bedenleşmiş şeklidir. İnsanları Hz. Âdem’in işlediği “asli suç”tan kurtarmak için çarmıha gerilmiş ve çarmıhta kanını akıtarak onlara kurban olmuştur. Dünyanın sonunda insanları yargılamak üzere tekrar dünyaya gelecek ve bin yıl sürecek bir SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 136 Tanrısal krallığı kuracaktır. Hıristiyan teolojisine bu görüş hâkim olmuş ve her üç büyük Hıristiyan kilisesinin (Katolik-Ortodoks-Protestan) de kabul ettiği resmi kilise doktrini haline gelmiştir. Hıristiyan Kristolojisinde ilk devirlerden günümüze kadar en şiddetli tartışmalar “Teslis’e” bağlı olarak Hz.İsa’nın şahsiyeti üzerinde olmuştur. İsa’nın tabiatı ve iradesi, kadim mi/hâdis mi olduğu şeklindeki tartışmaların ardı arkası kesilmemiştir. Hıristiyanlıktaki ortodoks yol olan Roma-Bizans çizgisi, 325 yılında toplanan İznik Konsili’nde ilk defa olarak resmî bir doğmayla “Hz.İsa’nın Tanrı’nın oğlu Tanrı olarak başlangıçtan itibaren var olduğunu ve yaratılmamış olduğunu, Tanrı ile aynı cevhere sahip bulunduğunu ve Tanrı ile tabiat eşitliğini” karara bağlamıştır. İskenderiye Piskoposu Arius’a (ö.336) karşı toplanan bu konsil, onun “yalnızca Baba’nın Tanrı olduğu, Oğul’un yaratılmış olduğu ve Baba ile aynı cevherden olmadığı, Baba’nın Oğul yok iken de var olduğu” şeklindeki görüşlerini aforoz etmiştir. Bunu takiben toplanan 381’deki I. İstanbul Konsili’nde ise “Kutsal Ruh’un tanrılığı” karara bağlanmıştır. Böylece teslis inancı Hz.İsa’dan dört yy. sonra Hıristiyanlığa yerleştirilmiştir. 431’deki Efes Konsili ise “Meryem’in theotokos/Tanrı annesi değil de antropotokos/insan annesi olduğunu ve dolayısıyla İsa’nın insan olarak doğduktan sonra tanrısal bağışa kavuştuğunu” söyleyen Nestorius’u (ö.450) ve görüşlerini aforoz etmiştir. Daha sonra 451’deki Kadıköy Konsili ile İsa’nın, “ilahi ve insani iki tabiata sahip olduğu”, 680’deki III.İstanbul Konsili ile de aynı şekilde “iki iradeye sahip bulunduğu” kabul edilmiştir. Bugün de bu hususlar birer doğma olarak Katolik, Ortodoks ve Protestan mezheplerince aynen kabul edilmektedir.37 Ancak tartışmaların bugün de sona erdiği söylenemez. Tarihte Ebionitler, Samsatlı Pavlus (ö.272) taraftarları ve Arius (ö.336) yanlıları gibi guruplar Monoteizme inanarak İsa’nın tanrılığı fikrine karşı çıkarken günümüzde de Üniteryanlar, Lorberianlar, Christadelphianlar ve İsa Mesih Havariliği gibi, Tanrı’nın birliği inancını savunarak Teslis’i ve İsa’nın tanrılığını kabul etmeyen bazı guruplar bulunmaktadır.38 Hıristiyan dünyasında Hz. İsa’nın teslis içerisindeki yeri ile ilgili de iki temel yaklaşım kendini göstermiştir. Doğulu kilise babalarının yaklaşımına göre Bir Tanrı Baba Tanrı’dır, Oğul İsa ve Kutsal Ruh onunla tanrısal hayatı paylaşır. Bu üçü kutsal bir birlik oluşturur. Bu yaklaşım Kutsal Kitaba dayansa da yanlış yorumlara sürüklenerek alt seviyede Tanrı anlayışının ortaya çıkışına sebep olmuş ve Arius’un heresisi ile zirveye yükselmiştir. Neticede Arius’a karşı İznik Konsili toplanarak yukarıda belirttiğimiz şekilde Arius aforoz edilmiştir. Batıda ortaya çıkan ikinci anlayış ise Tanrı’yı, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’u kapsayan bir tek tanrısal öz olarak kabul etmiştir. Bu yaklaşımda Tanrı’nın birliği ve Baba, Oğul İsa ve Kutsal Ruh’un cevher eşitliği korunmuştur.39Bilindiği gibi teslis/trinity, tanrılıkta Baba Tanrı, Oğul İsa Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı şeklinde üç şahsın/uknumun olduğu inancıdır. Her bir şahış güçte ve kutsallıkta eşittir. Diğer bir ifadeyle Tanrı kendisini Baba, Oğul ve Kutsal Ruh şeklinde ızhar etmiştir. Bununla birlikte bu üç şahıs aynı özü paylaşarak üçlükte birliği oluştururlar.40 37 Geniş bilgi için bkz., Gündüz, Hıristiyanlık, 32- 36, 71- 72; Sarıkçıoğlu, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, 334-339; Albayrak, Keldanîler ve Nasturîler, 72; Vâfî, el-Esfâru’l-Mukaddese fi’l-Edyâni’s-Sâbıka li’l-İslâm”, s. 125- 126; Dvornik, Konsiller Tarihi İznik’ten II.Vatikan’a, 5- 12, 16- 20, 21- 23, 101- 102; Aydın, Hristiyan Genel Konsilleri ve II.Vatikan Konsili, 13- 14, 16- 19. 38 Geniş bilgi için bkz., Gündüz, Hıristiyanlık, s. 32- 33, 80- 81; Sarıkçıoğlu, B.G.Dinler Tarihi, 398- 400; Işık, “A Non-Triniteryan Protestant Sect Christadelphians”. 39 Neuner- Dupuis, The Christian Faith, s. 95- 96 40 Pike, Encyclopedia of Religion and Religions, “Trinity”, 380; Hinnels (Ed.), “Trinity”, 337. Teslis inancı hakkında geniş bilgi için ayrıca bkz., Hodgson, The Doctrine of Trinity, 85-112, 176-194. 137 İslam açısından konunun bu kadar problemli ve çözümsüz bir hâle getirilmesinin sebebi, Hz.İsa gibi Allah’ın büyük bir peygamberinin tanrısal mertebeye yükseltilmek istenmesidir. Oysa İslam’a göre Hz. İsa kendisinden önceki peygamberler silsilesinin devamı olarak kendisinden sonra gelen Hz. Muhammmed’i müjdeleyen büyük bir peygamberdir. Hıristiyanlığa göre ise Hz. İsa’nın yeryüzüne gelişinin asıl sebebi insanlığı Hz. Âdem’in işlediği asli suçtan kurtarmaktır. Hz. İsa’nın çarmıha gerilmesinin sebebi de budur. Hıristiyanlığa göre Âdem’le Havva’nın işlediği bu günah, asli günah/original sin olarak kalıtım yoluyla bütün insanlara geçmiştir. Hıristiyan teolojisindeki asli suç/original sin anlayışı Pavlus’un Romalılara mektubunda (5:12) ifadesini bulmaktadır: “Günah bir insan (Âdem) aracılığıyla, ölüm de günah aracılığıyla dünyaya girdi”. Hıristiyanlara göre Mesih, bütün insan nesline kalıtım yoluyla geçen Hz. Âdem’in Cennet’te islediği bu asli suçtan/günahtan insanlığı kurtarmak için gelmiş ve kefaret olarak çarmıhta ölmüştür. Bu husus da yine Pavlus’un Romalılara mektubunda (4: 25) şöyle ifade edilir: “İsa suçlarımız için ölüme teslim edildi ve aklanmamız için dirildi”. (Ayrıca bkz., Romalılara 5:8-10, 8:3). Asli günah insanın ilahi alemden düşüşüne ve Cennet’ten çıkmasına neden oluştur. Bunun sonucunda insanoğlu günah ve ölümle karşı karşıya kalmıştır.41 Allah insanlığa merhamet ederek, ezelî oğlu olan kelimesine beden giydirerek insanlığı bu asli suçtan kurtarmak üzere dünyaya göndermiştir. Hıristiyanlığa göre Mesih, insanlığı Hz. Âdem’in asli günahından kurtarmak için kendisini çarmıhta feda etmiştir. Tanrı’nın kendisini gönderme amacı da budur. Bu kefaret kurbanı ile Yahudi şeriatı ve asli günah ortadan kalkmıştır.42 İslamiyet Hıristiyanlık’taki “Asli Suç” inancını ve Hz. Âdem’in işlediği bu suçun kalıtım yoluyla bütün insanlara geçtiğini kesinlikle kabul etmez. Aynı şekilde bunun sonucu kabul edilen İsa’nın çarmıhını ve kefaret anlayışını da kabul etmez. Bunun yerine her kesin işlediği suçun cezasını kendisinin çekeceğini bildirir: “Kendi (günah) yükünü taşıyan hiç kimse, bir başkasının (günah) yükünü taşımaz.” (En’am 6/164 ). İslam’a göre Hz. İsa’nın insanları Tanrı’nın yoluna iletmekten ibaret olan peygamberlik görevinden başka bir işlevi yoktur. Babasız doğumu ve gösterdiği mucizeler, materyalist ve determinist bir anlayışa saplanan Yahudilere Allah’ın kudretini hatırlatmak ve onlara kaybettikleri dînî ruhu yeniden kazandırmak içindir. Bu yüzden Hıristiyan teolojisindeki, Hz. İsa’nın aslî suça kefaret olarak çarmıhta ölmüş olması anlayışına karşı Kur’an, çarmıha gerilenin Hz. İsa olduğunu kesinlikle reddetmektedir. Nitekim Kur’an’da bu olay şöyle resmedilir: “Bu, bir de inkârlarından, Meryem’e büyük bir iftirada bulunmalarından ve ‘Meryem oğlu İsa Mesih’i, Allah’ın elçisini öldürdük’ demelerinden ötürüdür. Oysa onu öldürmediler ve asmadılar, fakat onlara öyle göründü (şübbihe lehum). Ayrılığa düştükleri şeyde doğrusu şüphededirler, bu husustaki bilgileri ancak sanıya uymaktan ibarettir, kesin olarak onu öldürmediler, bilakis Allah onu kendi katına yükseltti. Allah Güçlü’dür, Hakîm’dir”. (Nisâ 4/156- 158). 41 Aslî suç hakkında geniş bilgi için bkz., Bowker (Ed.), “Original Sin”, 719; Sproul, Essential Truths of the Christian Faith, 116- 118. 42 Geniş bilgi için bkz., Michel, Hıristiyan Tanrıbilimine Giriş, 83- 84; Öztürk, “İlahi Dinlerde Yemin, Kefaret ve Kurban”, 189-192 SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 138 Yukarıdaki ayetteki “şübbihe lehum” (onlara öyle göründü) ifadesine göre çarmıha gerilen Hz. İsa değildir, ancak kimliği konusunda kesin delil yoktur. İslami gelenek bu kişinin Hz. İsa’yı ihbar eden Yahuda İskaryot olduğunu kabul eder.43 Bugün kilisece apokrif kabul edilen Barnaba İncili de Yahuda’nın Hz. İsa’ya benzetilerek onun yerine çarmıha gerildiğini uzun uzun anlatır. (Barnaba, Bab 215- 217). Diğer bir rivayete göre de Hz. İsa yerine Hz. İsa’nın çarmıhını taşıması için görevlendirilen Kireneli Simon (Luka 23: 26- 27) çarmıha gerilmiştir. Bu şahsın Hz. İsa’ya tıpatıp benzeyen başka bir şahıs olduğunu söyleyenler de bulunmaktadır. İslami kaynaklarda konu ile ilgili değişik rivayetler söz konusu edilir.44 Hıristiyan dünyasında da buna benzer bir yorum bulunmaktadır. Doketizm denilen akım, Hz. İsa’nın çarmıh sırasında mucizevî olarak kurtulduğunu ve onun yerine Yahuda İskaryot veya Kireneli Simon’un çarmıha gerildiğini kabul etmektedir. Bu akım mensupları aynı zamanda Mesih’in dünyevî insanlığının ve ıstırap çekmesinin gerçek olmaktan ziyade görünürde olduğunu kabul etmektedirler.45 İslam, Hz. İsa’nın çarmıha gerilmediğini ısrarla vurgularken özellikle Pavlus kristolojisi bütün teolojisini bu görüş üzerine bina etmiştir. Ancak Hz. İsa’nın çarmıhı Hıristiyanlıkta bazı tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Tanrı’nın ölümünün söz konusu olamayacağından hareketle Kilise, Hz. İsa’nın tanrısal yönünün değil de insani yönünün çarmıha gerildiğini kabul etmektedir. Kilise, Hz. İsa’da çift tabiat anlayışıyla buna pratik bir çözüm getirdiğini düşünür. Monofizit-diyofizit/tek tabiat-çift tabiat tartışmalarının başladığı tarihlerde bu konu da gündeme gelmiştir. Örneğin; Hz. İsa’nın çift tabiatı üzerine vurguda bulunan ve 431 Efes Konsili ile aforoz edilen Nestorius çarmıhta ölen ve dirilenin, Hz. İsa’nın insani yönü olduğunu söylemiştir.46 Müslüman ve Hıristiyan teolojisinin Hz. İsa’ya temel yaklaşımını aksettiren bu genel girişten sonra Konevî’nin görüşlerinin sırasıyla her iki dinin teolojisi açısından incelenmesine geçebiliriz. Bu noktada bir önceki bölümde Konevî’nin görüşlerinin özeti ve sonucu olarak zikrettiğimiz beş madde üzerinde duracağız: I. Konevî Hz. İsa’nın mucizevî doğumu üzerinde durmuştur. Bu yüzden biz de Kur’an ve İncillere göre Hz. İsa’nın doğumundan söz edeceğiz. Kur’an Hz. İsa’nın temiz yaratılışına dikkat çekerek onun bütün dünya kadınlarına üstün kılınan tertemiz bir kadından doğduğunu söylemektedir. Kaynakların verdiği bilgilere göre Hz. Meryem’in annesi Hanne Yüce Allah’tan bir çocuk ister ve eğer çocuğu olursa onu Süleyman Mabedi’ne adayacağını vaat eder. (Âl-i İmran 3/ 35- 36). 43 Harman, “K.Kerim’de Hz. İsa”, 9. 44 Harman, “K.Kerim’de Hz. İsa”, 9. 45 Gündüz, Din ve İnanç Sözlüğü, “Doketizm”, 99- 100; Pike, Encyclopedia of Religion and Religions, “Docetists”, 128 46 Bkz., Albayrak, Keldanîler ve Nasturîler, 74; Şehristânî, el-Milel ve’n-Nihal, I.22 139 Hz. Meryem’in annesi Allah’a verdiği söze bağlı kalarak kızını mabedin hizmetine verir. Ancak bakımı konusunda din adamları arasında anlaşmazlık çıkar ve kur’aya başvururlar. Kur’a Hz. Zekeriya’ya çıkar ve Hz. Meryem Zekeriya’nın himayesinde mabede bitişik bir odada zikir ve ibadetle meşgul olarak hayatını sürdürür. Kur’an bu durumu ve Hz. Meryem’in iffetinin ve ibadetlerinin sonucunda, kendisine mevsimsiz yiyecek ikram edilmesi gibi Allah’ın özel lutuf ve ihsanlarına kavuştuğunu anlatır. (Âl-i İmran 3/ 37). İşte bu şekilde manevi bir hayat sürerek yaşayan Hz. Meryem ailesinden uzak yalnız başına ibadetle meşgul iken Allah’ın Ruhu’nu (Cebrail’i) güzel ve yakışıklı bir genç şeklinde karşısında görünce ondan Allah’a sığınır. Cebrail, korkmamasını, kendisinin ona bir erkek çocuk bağışlamak üzere Allah tarafından gönderilen bir elçi olduğunu bildirir. Hz. Meryem, kendisine bir erkek eli değmemiş iken bunun nasıl olacağını sorunca Cebrail, bunun Allah’a kolay olduğunu söyler. (Meryem 19/16- 21). Hz. Meryem’in Hz. İsa ile müjdelenmesiyle ilgili olarak İncil ve Kur’an’daki bilgiler arasında benzerlikler ve farklılıklar vardır. Her iki kutsal kitapta da Hz. Meryem bakiredir. Ancak İncillere göre Yusuf adlı birisi ile nişanlıdır. Kur’an ise Yusuf figüründen söz etmez. Hz. Zekeriya’nın himayesinde olduğunu bildirir. Luka İncili’nde (1: 26- 27) Hz. Meryem’e müjde getiren melek Cebrail ile hamile kalmasına vesile olan Kutsal Ruh aynı değildir. Yukarıdaki Kur’an ayetinde ise “Ruhumuzu (Cebrail’i) göndermiştik de ona tam bir insan olarak görünmüştü” (Meryem 19/ 17) denilen Ruhun Cebrail olduğu kabul edilir.47 Fahreddin Razi’ye (ö. 1209) göre Kutsal Ruhun Cebrail olduğuna delil “Onu Kutsal Ruh rabbinden Hak olarak indirdi” (Nahl 16/102) ayetidir.48 Hz. Meryem böylece Hz. İsa’ya hamile kalmış ve insanlardan ayrı ıssız bir yerde çocuğunu doğurmuştur. Bu olay ve peşinden gelişen hadiseler Kur’an’da şöyle anlatılır: “Meryem oğluna gebe kaldı, o hâliyle uzak bir yere çekildi. Doğum sancısı onu bir hurma ağacının dibine gitmeğe mecbur etti. ‘Keşke ben bundan önce ölmüş olsaydım da unutulup gitseydim’ dedi. Onun altından bir ses kendisine şöyle seslendi: ‘Sakın üzülme, Rabbin içinde bulunanı şerefli kılmıştır. Hurma ağacını kendine doğru silkele, üstüne taze hurma dökülsün. Ye iç, gözün aydın olsun. İnsanlardan birini görecek olursan ‘Ben Rahman için oruç adadım, bugün hiçbir insanla konuşmayacağım’ de. Çocuğu alıp kavmine getirdi, onlar: ‘Meryem! Utanılacak bir şey yaptın. Ey Harun’un kız kardeşi! Baban kötü bir kimse değildi, annen de iffetsiz değildi’ dediler. Meryem çocuğu gösterdi. ‘Biz beşikteki çocukla nasıl konuşabiliriz?’ dediler. Çocuk; ‘Ben şüphesiz Allah’ın kuluyum. Bana kitap verdi ve beni peygamber yaptı, nerede olursam olayım beni mübarek kıldı. Yaşadığım müddetçe namaz kılmamı, zekât vermemi ve anneme iyi davranmamı emretti. Beni bedbaht bir zorba kılmadı. Doğduğum günde, öleceğim günde, dirileceğim günde bana selam olsun’ dedi. İşte hakkında şüpheye düştükleri Meryem oğlu İsa gerçek söze göre budur. Allah çocuk edinmez, O münezzehtir. Bir işin olmasına hükmederse ona ancak ‘ol’ der, o da olur.” (Meryem 19/ 16- 26). 47 Harman, “K.Kerim’de Hz. İsa”, 6. 48 Razi, Tefsir-i Kebir, mtn. VI. 217/ trc. V.392- 393. SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 140 Kur’an’da Hz. İsa’nın mucizevî doğumu bu şekilde anlatılır. İncillerdeki anlatım ise epey farklıdır. En önemli benzerlik Kutsal Ruh vasıtasıyla babasız dünyaya gelmesidir. İncil’e göre Tanrı, melek Cebrail’i Hz. Meryem’e gönderip Kutsal Ruh’un üzerine geleceğini, Rabbin gücünün onu gölgeleyerek dünyanın kurtarıcısını doğuracağını müjdeler. Böylece doğacak olana “Tanrı oğlu” denileceğini söyler. (Luka 1: 26- 35). Hz. Meryem, o sırada marangoz Yusuf ile nişanlıdır. Yusuf, Hz. Meryem’in hamile olduğunu fark edince, doğru bir adam olduğu ve O’nu herkesin önünde rezil etmek istemediği için gizlice boşamak ister. Ancak rüyasında bir meleğin, Hz. Meryem’in rahminde oluşanın Kutsal Ruh’tan olduğunu söylemesi üzerine, bundan vazgeçer. (Matta 1: 18- 21). Hz. Meryem’in Yusuf’la evliliğinden önce Hz. İsa’ya hamile kalması sebebiyle günümüz mezheplerinin çoğu Yusuf’u Hz. İsa’nın biyolojik babası olarak kabul etmezler.49 Markos İnciline göre, Hz. İsa’nın dört erkek kardeşi ve kız kardeşleri vardır: “Meryem’in oğlu, Yakub, Yose, Yahuda ve Simon’un kardeşi olan marangoz değil mi bu? Kız kardeşleri burada, aramızda yaşamıyorlar mı?”. (Markos 6: 3). Matta İncili de aynı kardeşlerinden söz eder. (Matta 13: 55- 56). Yuhanna da “İsa’nın kardeşlerinin kendisine Yahudiye’ye gitmelerini tavsiye ettiklerini ve kardeşlerinin bile kendisine iman etmediklerini” belirtir, ancak isimlerinden ve sayılarından söz etmez. (Yuhanna 7: 3- 5). Luka İncili’ndeki ifade ise aynen şöyledir: “İsa’nın annesiyle kardeşleri ona geldiler. Ama kalabalıktan ötürü kendisine yaklaşamadılar. İsa’ya ‘Annenle kardeşlerin dışarıda duruyor, seni görmek istiyorlar’ diye haber verildi. İsa haberi getirenlere şöyle karşılık verdi: ‘Annemle kardeşlerim, Tanrı’nın sözünü duyup yerine getirenlerdir’ ”. (Luka 8: 19- 21). Görüldüğü gibi burada da isimlerinden ve sayılarından söz edilmemektedir. İncillerde geçen Hz. İsa’nın kardeşlerinin, Onunla akrabalık bağı içerdiği şeklindeki çeşitli yorumlar ilk kilisede ortaya çıkmıştır. Epiphanius’a (y. 315- 403) göre Hz. İsa’nın kardeşleri Yusuf’un ilk evliliğinden olan çocuklarıdır. Jerome’a (340- 420) göre ise kuzenleridir. Helvidius (y. 380’ler) tarafından dile getirilen ve Hz. Meryem ile Yusuf’un evliliğinin doğal sonucu kabul edilen görüşe göre onlar Hz. Meryem’in, Hz. İsa’dan sonra Yusuf’tan olan çocuklarıdır ve Hz. İsa’nın anne bir kardeşleri olmaktadır.50 Bu konuda mezhepler arasında da görüş farklılıkları bulunmaktadır. Katolikler ve Ortodokslar Hz. Meryem’in sürekli bakireliğini ve Tanrı’nın annesi olduğunu savunurlar. Ortodokslar, Hz. İsa’nın kardeşlerinin Yusuf’un bir başka kadından olan çocukları olduğu tezini kabul ederken Katolikler, onların Hz. Meryem’in yakın akrabalarının çocukları olduğu inancındadırlar. Onlar, Yusuf Meryem evliliğinin formalite bir evlilik olduğunu, Yusuf’la Meryem’in iki kardeş gibi bir evde yaşadıklarını, Hz. İsa’ya isnat edilen erkek ve kız kardeşlerinin manevi kardeşleri olduklarını savunurlar. Protestanlar ise bu evliliği gerçek bir evlilik sayarak Hz. Meryem’in, Hz. İsa’nın doğumundan sonraki safhada Yusuf’tan çocukları olduğunu kabul ederler.51 49 Sarıkçıoğlu, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, 297 50 Barker (Gen. Ed.), Nasb Study Bible, 1388, 1477 51 Tümer, Hıristiyanlıkta ve İslamda Hz. Meryem, 139, 145; Sarıkçıoğlu, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, 298 141 İslamiyet, Katolikler ve Ortodokslarla paralel olarak Hz. Meryem’in devamlı bakireliğini kabul eder.52 Kur’an, Hz. İsa’nın doğumu konusunda Katolik mezhebinin görüşüne paralel, Hz. İsa’nın babasız olarak Hz. Meryem’de yaratıldığını, Hz. Meryem’in de iffetli bir kadın olduğunu; Hz. Adem’i annesiz ve babasız yaratan için, onu babasız yaratmanın çok daha kolay olduğunu söyler. (Al-i İmran 56 vd.). Kur’an Hz. İsa’dan sonraki safha hakkında bilgi vermez ve Yusuf’la evliliğinden de söz etmez. Yusuf’la Meryem nüfus sayımı için, Yusuf’un Davut’un soyundan olması dolayısıyla Celile’nin Nasıra kentinden Yahudiye bölgesine Davut’un kenti Beytlehem’e gelirler. Hz. İsa, Beytlehem’de Yûsuf ile Meryem’in indikleri bir hanın hayvanların kaldığı kısmında dünyaya gelir. Hz. Meryem oğlunu kundağa sarıp bir yemliğe yatırır. Çünkü handa yer yoktur. (Luka 2: 1- 7). Hz. İsa’nın doğduğu gece Allah’ın Meleği, sürülerinin yanında geceleyen bazı çobanlara görünüp Hz. İsa’nın doğumunu müjdeler. Çobanlar, işaret edilen yere gidince, orada yeni doğan çocuğu bulurlar, Tanrıyı yüceltip överek sürülerinin başına dönerler. Hz. Isa, sekiz günlük iken sünnet edilir, kendisine İsa (Yesû’) adı verilir. Bu, ona, doğacağını müjdeleyen melek tarafından verilen isimdir. (Luka 2: 8- 21). Doğumundan birkaç gün sonra yıldızbilimcilerinden bir grup Kudüs’e gelir. Bunlar, gökyüzünde yeni doğan bir çocuğun yıldızını gördüklerini ve onun, ileride geleceği beklenen Yahudi kralı olacağını ve ona tapınmaya geldiklerini söylerler. Yahudi kralı Hirodes bunu duyunca kendi geleceğinden endişe ederek kendisi de Yeruşelim halkı da tedirgin olur. Yahudi din bilginlerini ve başkahinleri toplayarak Mesih’in nerede doğacağını sorar. Onlar “Beytlehem” deyince yıldızbilimcileri çağırarak onlardan yıldızın göründüğü anı tam olarak öğrenir. Onları, “Gidin, çocuğu dikkatle arayın, bulunca bana haber verin, ben de gelip ona tapınayım” diyerek Beytlehem’e gönderir. Oysa içindeki niyeti çocuğu öldürmektir. Yıldızbilimciler doğuda gördükleri yıldızı takip ederek Hz. İsa’yı bulurlar. Ona tapınarak hediyelerini sunarlar. Sonra görmüş oldukları bir düşte Hirodes’in yanına dönmemeleri için uyarılınca başka yoldan ülkelerine dönerler. (Matta 2: 1- 12). İncil’deki bundan sonraki anlatımlar Hz. İsa’nın doğumundan sonraki olaylardır. II. Konevî’nin söz konusu ettiği konulardan birisi Hz. İsa’nın “kelime” ve “ruh” oluşudur. Kur’an’da üç ayette Hz. İsa’nın Allah’ın kelimesi/Allah’tan bir kelime olduğu belirtilmektedir: “Zekeriyya mabedde namaz kılarken melekler ona, ‘Allah sana, Allah’tan bir ‘kelime’yi doğrulayıcı, efendi, nefsine hakim ve iyilerden bir peygamber olarak Yahya’yı müjdeler’ diye ünlediler.” (Âl-i İmran 3/39). “Melekler şöyle demişti: ‘Ey Meryem! Allah sana kendisinden bir kelimeyi müjdeliyor ki, adı 52 Tümer, Hıristiyanlıkta ve İslamda Hz. Meryem, 176 SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 142 Meryem oğlu İsa Mesih’dir; dünyada da ahirette de itibarlı, aynı zamanda Allah’a çok yakınlardandır’ ”. (Âl-i İmran 3/45). “Meryem oğlu İsa Mesih, sadece Allah’ın elçisi, Meryem’e atmış olduğu (ilka ettiği) kelimesi ve O’ndan bir ruhtur.” (Nisa 4/171). Hz. İsa’nın Allah’tan bir kelime oluşu, genel bir kabul olarak, Allah’ın “kün” (ol) emrinin/ kelimesinin gerçekleşmesi ve Hz. İsa’nın peygamberliği şeklinde açıklanmaktadır.53 Fahreddin Razi yukarıdaki ayetlerin tefsirinde “kelime”nin ne olduğunu geniş olarak izah etmektedir. Biz bu izahlardan önemli gördüğümüz iki tanesini alacağız: 1. Her çocuk (hatta her şey) Allah’ın “kün” (ol) emri ile yaratılmış ise de Hz. İsa için adeten ve örfen bilinen sebep olan baba faktörü yoktur. Allah onu bir baba vasıtası olmadan mücerred ol kelimesi ve emriyle yaratmıştır. Bu sebeple onun meydana gelmesinin bu kelimeye nispeti daha mükemmel ve daha tamdır. Böylece Hz. İsa kelimenin kendisi gibi kabul edilmiştir. 2. Hz. İsa mucizevî olarak henüz beşikte iken konuşmuştur. Böylece O konuşma/kelime hususunda büyük bir dereceye ulaşmıştır. Bu yüzden de “kelime” diye adlandırılmıştır.54 Elmalı’nın kelime ile ilgili izahları da şöyledir: “Ağızdan çıkan manalı sesler veya kitapta yazılan mânâlı yazılar kelime olduğu gibi, âleme bir bakıldığı zaman, bakışta seçkinleşen ve gözden gönüle geçip duygu tesiri altında az-çok bir mânâ telkin eden varlıklar ve görünen yaratıklar da birer kelimedirler ki Hz. İsa da bunlardan biri idi ve Hz. Meryem’e böyle bir tesir ile geldi. Burada kelimenin nekre (belirsiz) olarak getirilmesi şu nükteleri ifade eder: Evvela bu kelime tanınmadık, garip, âdet dışı bir kelimedir. Ve bu sebeple Hz. İsa’nın hüviyetini teşkil eder. Gerçekte Hz. İsa’nın yaratılışı bilinen âdetin dışındadır. Allah Teâlâ’nın daha başka kelimeleri bulunduğu unutulmamalıdır: ‘De ki: Rabbimin kelimelerini (sözlerini) yazmak için deniz mürekkep olsa, Rabbimin kelimeleri (sözleri) tükenmeden önce, deniz tükenir. Yardım için bir o kadarını daha getirsek (yine yetmez)’. (Kehf, 18/109). Hz. İsa, Allah’tan bir kelimedir, fakat kelimelerin tümü değildir.”55 Biz, burada Hz. İsa’nın Kelimetullah olması ile ilgili Konevî’nin bir açılımına dikkat çekmek istiyoruz. Konevî Hz. Meryem’in susmasının Hz. İsa’nın beşikte konuşmasının sebeplerinden biri olduğunu söylemektedir.56 Yani Hz. Meryem, Allah’ın emrine uyarak susunca, konuşma işi ilahi bir mucize olarak Hz. İsa’ya kalmıştır. Konevî burada daha beşikte iken Hz. İsa’nın Kelimetullah olarak konuşmasına dikkat çekmektedir. Yani Hz. İsa’nın Kelimetullah olarak ilk tezahürü beşikte konuşmasıyla başlamıştır. Şüphesiz o anda kendiliğinden değil Allah’ın vahyi ile konuşmuştur. 53 Harman, “K.Kerim’de Hz. İsa”, 10. 54 Razi’nin kelime hakkındaki görüşlerinin açıklaması için bkz., Tefsir-i Kebir, mtn. VIII. 37- 38/ trc. VI. 291- 292, mtn. VIII. 50- 51/ trc. VI. 312- 313, mtn. XI. 115/ trc. VIII. 426. 55 Elmalılı, Hak Dini, II. 1101- 1102. 56 Konevî, Fükûk, mtn. 292 / trc. 128. 143 Hz. İsa’nın Allah’tan bir ruh/ Ruhullah olduğunu gösteren ayetler de şunlardır: “Meryem oğlu İsa Mesih, sadece Allah’ın elçisi, Meryem’e atmış olduğu kelimesi ve O’ndan bir ruhtur.” (Nisa 4/ 171). “O namusunu korumuş olan (Meryem)i de an; ona ruhumuzdan bir çocuk üflemiş, kendisini ve oğlunu alemlere bir ibret yapmıştık. (Enbiya 21/91). “Biz, ona ruhumuzdan üfledik.” (Tahrim 66/ 12). Razi Hz. İsa’nın Allah’tan bir Ruh olması ile ilgili de çeşitli izahlar yapmaktadır. Biz “Kelime”de olduğu gibi “Ruh”la ilgili de önemli gördüğümüz iki izahını burada zikredeceğiz: 1. Arapçada ruh kelimesi üflemek manasına gelir. Nitekim ruh ile rîh (rüzgar) aynı kökten bir birine yakın iki kelimedir. Buna göre ruh, Cebrail’in üflemesinden ibaret olup, “minhu” (ondan) sözü de Cebrail tarafından yapılan bu üflemenin Allah’ın emri ile olduğunu gösterir. Buna binaen de bu üfleme sanki Allah’tan olmuş olur. 2. Ruh kelimesi nekre (belirsiz) bir kelime olup, buradaki tenvin tazim (büyüklük) ifade etmektedir. Buna göre mana “kudsi, yüce ve şerefli ruhlardan bir ruh” şeklinde olur.57 Elmalılı da ruh ile ilgili olarak şöyle demiştir: “Hz. İsa Allah tarafından bir ruhtur ki Allah bununla birçok ölü kalblere hayat vermiştir.”58 Biz, Hz. İsa’nın Ruhullah olması ile ilgili de yine Konevî’nin bir açılımına dikkat çekmek istiyoruz. Konevî İbn Arabî gibi, Hz. İsa’daki, Cebrail’e/Ruh’a nispeti dolayısıyla ruhun özelliklerinden biri olan ölüleri diriltme kabiliyetine dikkat çekmektedir. Konevî bu noktada üstadı İbn Arabî’yi destekleyerek Hz. İsa’nın ölüleri diriltmesinin sebebinin kendisinde hamurlaşmış ruhani gücün baskınlığı olduğunu belirtir.59 Bununla Hz. İsa’nın Ruhullah olarak kendisinde ruhi kuvvetlerin baskın olduğunu, dolayısıyla diğer insanlar gibi her zaman maddi vasıtalara ihtiyaç duymadığını kastediyor olsa gerektir. Bundan dolayı Hz. İsa, diğer insanlar için mümkün olmayan ölüleri diriltmek gibi zahiren ve maddeten imkânsız olan şeyleri kendisinde bulunan bu ruhani özelliği ile Allah’tan bir mucize olarak gerçekleştirmiştir. İslam teolojisinde Hz. İsa’nın Kelime/Kelam olması anlayışının Hıristiyan Kristolojisindeki karşılığı Onun, Tanrısal Kelamın bedenleşmiş şekli olarak Logos/Kelime/Kelam olması anlayışıdır. Logos meselesi aynı zamanda Hıristiyanlıkta hulul/inkarnasyon kavramıyla iç içe bir anlam kazanmıştır. Logos anlayışının ilk sistemli kullanımına MÖ. VI. yüzyılın sonlarına doğru Heraclitus’ta (y. 530- 470) rastlanmaktadır. Heraclitus’a göre Logos, âlemi düzenleyen ilahi kanundur ve âlemdeki 57 Razi, Tefsir-i Kebir, mtn. XI. 115- 116/ trc. VIII. 427 58 Elmalılı, Hak Dini, III. 1536- 1537. 59 Konevî, Fükûk, mtn. 266 / trc. 102. SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 144 değişimin yanı sıra değişmeyen denge düzenidir. Ateş maddi alemdeki asli unsurdur, her şey ondan kaynaklanır. Ruhun gücü ve mükemmelliği, kozmik ateş, evrensel akıl ya da Logos tarafından beslenmesine bağlıdır.60 MÖ. III. yüzyıldan sonra da Stoacıların Logos anlayışı karşımıza çıkmaktadır. Stoacı logos anlayışı Hıristiyan felsefesini büyük ölçüde etkilemiştir. Panteist temele dayalı Stoacı sistemde Logos, evrendeki içkin akıl, yani Tanrı iken “Logos Spermatikos” ise Tanrı’nın evrende bulunan gücüdür. Stoacılar aynı zamanda “düşünce”ye tekabül eden “Potansiyel Logos” ve “Kelime” ye denk düşen “Aktif Logos” ayrımı yapmışlardır.61 Yahudi filozofu Philon (y. M.Ö. 20- M.S. 50) ise, Stoacılann Logos görüşünden etkilenerek Helenistik Yahudiliğin mihenk taşını oluşturmuştur. Çünkü bu dönemde Yunan felsefesiyle yoğrulan Eski Ahit anlayışı kendisini en özgün şekilde Helenistik Yahudiliğin önemli bir siması olan Philon’da göstermektedir. Philon, Platon’un idealar görüşünden etkilenerek Eski Ahit kavramlarını alegorik şekilde yorumlamıştır. Philon’a göre insanla Tanrı arasında aracılık yapan ilahi fikirler toplamından ibaret olan Logos için üç aşama vardır: Tanrı ile özdeş olan Tann’nın zihni, ilk yaratılan gayri cismani varlık, âlemde içkin olan Logos. Logos, Hıristiyan teolojisiyle idealar âleminden çıkarak Hz. İsa ile özdeşleştirilmiş, buradan da Teslis anlayışına girmiştir.62 Logos doktrini Hıristiyanlığın Kristoloji anlayışının oluşmasında önemli rol oynamıştır. Kilise, Yuhanna İncili’ne ve Pavlus’un Galatyalılara Mektubundaki ifadelerine dayanarak “Hz. İsa’nın, Tanrısal Kelam/Logos olarak Tanrı’nın yeryüzündeki bedenleşmesi şeklindeki hulul/enkarnasyon inancını” kabul etmiştir.63 Bugün de bu inançlar birer doğma olarak Katolik, Ortodoks ve Protestan mezheplerince aynen kabul edilmektedir. Hıristiyan kutsal kitabındaki Logos’a mesned olan adı geçen metinler şunlardır: “Başlangıçta söz vardı. Söz Tanrı’yla birlikteydi ve söz Tanrı’ydı. Başlangıçta O, Tanrı’yla birlikte’ydi. Her şey O’nun aracılığıyla var oldu, var olan hiçbir şey O’nsuz olmadı. Yaşam ondaydı ve yaşam insanların ışığıydı. Işık karanlıkta parlar. Karanlık O’nu alt edemedi.” (Yuhanna 1: 1- 5). “Görünmez ‘Tanrı’nın görüntüsü’ tüm varlıkların ilk doğanı odur, çünkü göklerde ve yeryüzünde, görünen ve görünmeyen, gerek tahtlar, gerek hakimiyetler, gerek riyasetler, gerek hükümetler, bütün şeyler onda yaratıldı; bütün şeyler onun vasıtası ile ve onun için yaratılmıştır; hepsinden evyel olan kendisidir ve bütün şeyler onda kaimdir. Ve bedenin yani kilisenin başı kendisidir, her şeyde faik olan kendisi olsun diye, başlangıçta ve ölülerden ilk doğan odur. Çünkü bütün doluluğun onda mukim olmasına, ve onun haçının kam ile sulh etmiş olarak onun vasıtası ile gerek yeryüzünde olan şeyleri, gerek göklerde olan şeyleri, onun vasıtasıyla bütün şeyleri kendisiyle barıştırmaya Baba razı oldu.” (Galatyalılara Mektup 4: 4- 5). 60 Avcı, Erken Dönem Hıristiyan Teolojisinde Logos Doktrini, 10- 12, 75; Gündüz, Din ve İnanç Sözlüğü, “Heraklit”, 166. 61 Avcı, Erken Dönem Hıristiyan Teolojisinde Logos Doktrini, 12- 13, 75 62 Avcı, Erken Dönem Hıristiyan Teolojisinde Logos Doktrini, 27- 32, 75; Gündüz, Din ve İnanç Sözlüğü, “Logos”, 237. 63 Logos hakkında geniş bilgi için bkz., Helsel, “Logos”, 449; Sproul, Essential Truths of The Christian Faith, 88; Rawlinson, The Christian Belief in Christ, 94- 95 145 Biz, Hz. İsa’nın Kelime/Kelam/Logos ve Ruhullah olması ile ilgili görüşlerimizi müstakil bir makalede söz konusu etmeyi düşündüğümüz için burada bu kadarıyla yetiniyoruz. III. Konevî, Hz. İsa’nın ölüleri diriltme mucizesinden bahsetmiştir. Bu mucize aşağıda geleceği gibi hem Kur’an’da hem de İncillerde geçmektedir. Kur’an’da Hz. İsa’nın birçok mucizesinden söz edilir. Her şeyden önce O’nun babasız doğumu (Al-i İmran 3/ 59; Meryem 19/ 17- 27; Enbiya 21/ 91), beşikte iken konuşması (Al-i İmran 3/ 46; Meryem 19/ 27- 33) ve O’nun duasıyla Allah’ın, havarilerine gökten sofra indirmesi (Maide 5/ 112- 114) başlı başına birer mucizedir. Diğer mucizelerinden Kur’an’da şöyle bahsedilir: “Meryem oğlu İsa’ya da açık deliller verdik ve onu Kutsal Ruh (Cebrail) ile destekledik.” (Bakara 2/ 87, 253). “Allah onu İsrail oğullarına (şöyle diyen) bir peygamber olarak gönderdi: ‘Şüphesiz ki ben size Rabbinizden bir ayet (mucize, belge) getirdim: Size, kuş biçiminde çamurdan bir şey yaparım da içine üflerim, Allah’ın izniyle hemen kuş oluverir. Körü ve alacalıyı iyileştiririm. Allah’ın izniyle ölüleri diriltirim. Evlerinizde ne yiyor ve neleri biriktiriyorsanız size haber veririm’.” (Al-i İmran 3/ 49). “Ey Meryem oğlu İsa! Sana ve annene olan nimetimi hatırla. Hani seni Kutsal Ruh (Cebrail) ile desteklemiştim. Beşikte ve yetişkin iken insanlarla konuşuyordun. Sana kitabı, hikmeti, Tevrat’ı ve İncil’i öğretmiştim. Benim iznimle çamurdan kuş şeklinde bir şey yapmış ve ona üflemiştin, o da iznimle kuş olmuştu. Anadan doğma körü ve alaca hastalığına yakalanmış kimseyi iznimle iyileştiriyordun. Ölüleri iznimle (hayata) çıkarmıştın.” (Maide 5/ 110). Yukarıda söz konusu edilen Kur’an ayetleri ışığında Hz. İsa’nın mucizeleri; babasız doğumu, beşikte iken konuşması, duasıyla gökten sofra inmesi, çamurdan kuş yaparak canlandırması, tedavileri imkansız olan körleri ve alacalıları iyileştirmesi, evlerde yapılanları ve biriktirilenleri haber vermesi, dahası ölüleri bile diriltmesidir. Hz. Muhammed’in hadislerinde de Hz. İsa’nın bazı mucizelerine değinilir. Bu meyanda Hz. İsa’ya doğumu sırasında Şeytan’ın dokunamadığı belirtilmiştir: “Yeni doğan her insan yavrusuna, doğduğu anda Şeytan mutlaka dokunur. Yavru, onun dokunması sebebiyle bağırarak ağlar. Meryem ve onun oğlu İsa bundan hariçtir.” Hadisin ravisi Ebu Hüreyre sözüne devamla “İsterseniz şu ayeti de okuyun” dedi: “Ben onu da soyunu da kovulmuş Şeytandan sana sığındırırım”. (Âl-i İmran, 3/ 36)64 Hz Peygamber bir hadisinde de üç kişi dışında hiç kimsenin beşikte iken konuşmadığını 64 Buhari, “Tefsir”, “Âl-i İmran” 2; Müslim, “Fedail”, 146, 2366. SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 146 haber vermiştir. Bunlardan birisi Meryem oğlu İsa, diğer ikisi de İsrail oğulları zamanında yaşamış iki çocuktur. Cüreyc isimli bir abid, annesine karşı yaptığı bir saygısızlıktan dolayı zina iftirasına maruz kalmış, ancak zinadan doğan çocuğun beşikte konuşup kendisini temize çıkarması sonucu kurtulmuştur. Bunun dışında annesini emen bir çocuk, at üzerinde geçen bir adama karşı annesinin “Allah’ım oğlumu bunun gibi yap” diye dua etmesine karşın “Allah’ım beni bunun gibi yapma” diye dua etmiştir. Sonra yanlarından geçen bir kalabalığın bir cariyeyi zina ile suçlamaları üzerine çocuğun annesinin bu sefer “Allah’ım çocuğumu bunun gibi yapma” diye dua etmesine karşılık çocuk bu sefer de “Allah’ım beni bunun gibi yap” demiştir. Böylelikle anne-evlat karşılıklı konuşmaya başlamışlar, çocuk annesine o atlının cebbâr zalim birisi olduğunu, cariyenin ise zina ve hırsızlık yüzünden iftiraya uğradığını söylemiştir.65 Kilisenin kanonik saydığı dört İncilde de Hz. İsa’nın sayısız mucizesi anlatılmaktadır. Babasız doğumu (Matta 1: 18- 25; Luka 2: 1- 7) başta olmak üzere halk arasında rastlanan her hastalığı iyileştirmesi (Matta 4: 23, 8: 14- 17; Luka 4: 38- 41, 6: 17- 19; Markos 1: 29- 34), Zeytin dağındaki vaazından sonra bir cüzamlıyı iyi etmesi ((Markos 1: 40- 45; Luka 5: 12- 16) sinoptik İncillerin hemen başında anlatılan mucizelerindendir. Yuhanna İncili (2: 1- 11) ise Celile’nin Kana köyündeki bir düğünde suyu şaraba çevirmesini Hz. İsa’nın ilk mucizesi olarak sunar. Matta (8: 5- 13) ve Luka’nın (7: 1- 10) anlattığına göre Kefarnahum’da bir yüzbaşı felç olan uşağını iyileştirmesi için kendisine başvurur. Hz. İsa’nın “gelip onu iyileştireceğim” sözüne karşılık yüzbaşı, İsa’nın onun evine girmesine layık olmadığını, uzaktan söyleyeceği bir buyrukla uşağının iyileşeceğini, kendisinin de buyruğundaki askerlere böyle emir verdiğini söyler. İsa bunun üzerine “İsrail’de böyle imanı olan birini görmediğini” söyler ve uzaktan bir sözle uşağı iyileştirir. Göldeki fırtınayı durdurması (Matta 8: 23- 27; Markos 4: 35- 41; Luka 8: 22- 25), iki cinlinin (Matta 8: 28- 34; Markos 5: 1- 20; Luka 8: 26- 39) ve bir felçlinin iyileştirilmesi (Matta 9: 1- 8; Markos 2: 1- 12; Luka 5: 17- 26), iki körün gözlerinin açılması Hz. İsa’nın diğer mucizelerindendir. Bir defasında beş ekmek iki balıkla beş bin kişiyi doyururken (Matta 14: 13- 21; Luka 9: 10- 17; Yuhanna 6: 1- 14) diğer bir seferinde yedi ekmek ve birkaç küçük balıkla dört bin kişiyi doyurması (Matta 15: 29- 39; Markos 8: 1- 10) Hz. İsa’nın İncillerde geçen diğer mucizelerindendir. Bu olay, Kur’an’da geçtiği şekilde Allah’ın, Hz. İsa’nın havarilerine gökten sofra indirmesi (Maide 5/ 112- 114) olayının İncil’deki değişik bir versiyonu olarak düşünülebilir. Hz. İsa’nın su üstünde yürümesi olayı (Matta 14: 22- 33; Markos 6: 45- 56; Yuhanna 6: 16- 21) yine O’nun mucizeleri arasındadır. Hatta Petrus da bunun üzerine suyun üstünde yürümek istemiş, ancak rüzgarın güçlü estiğini görünce korkup batmaya başlamış, Hz. İsa elini uzatıp onu kurtarmıştır. (Matta 14: 28- 30). Hz. İsa’nın, Kudüs’te ölüp üç gün sonra dirileceğini üç defa haber vermesi (Matta 16: 21, 17: 65 Buhari, “Enbiya” 50, “Amil fi’s-Salât” 7; Müslim, “Birr” 7, 8, (2550). 147 22- 23, 20: 17- 19; Markos 8: 31, 9: 30- 32, 10: 32- 34; Luka 9: 22- 27, 43- 45, 18: 31- 34), Tabor dağında transfigüre olarak yüzünün güneş gibi parlak, elbiselerinin ışık gibi bembeyaz olması (Matta 17: 1- 2; Markos 9: 2- 3; Luka 9: 29) diğer mucizeleri arasındadır. Hz. İsa İncillere göre bütün bu mucizelerinin dışında Eriha’dan ayrıldığı sırada iki körün gözlerini açmış (Matta 20: 29- 34; Markos 10: 46- 52; Luka 18: 35- 43), bedduasıyla incir ağacını kurutmuş (Matta 21: 18- 20; Markos 11: 12- 14, 20- 24), Yahuda İskaryot’un ihanetini haber vermiş (Matta 26: 20- 25; Markos 14: 10; Luka 22: 3- 6), Petrus’un kendisini tanıdığını geceleyin horoz ötmeden önce üç kez inkâr edeceğini bildirmiştir. (Matta 26: 34; Markos 14: 27- 31; Luka 22: 31- 34; Yuhanna 13: 36- 38). Hz. İsa’nın çarmıhta ölümünden üç gün sonra dirilerek havarilerine görünmesi İncillerin sonunda anlatılan (Matta 28: 1- 10; Markos 16: 1- 14; Luka 24: 1- 8, 36- 49; Yuhanna 20: 1- 23) son mucizesidir. Ancak yukarıda zikrettiğimiz gibi Hz. İsa’nın çarmıha gerilmiş olması Kur’an’a göre (Nisâ 4/157) doğru değildir. Görüldüğü gibi Hz. İsa’nın yukarıda söz konusu edilen mucizeleri sinoptik İncillerde hemen hemen ortak olan mucizelerdir. Bunun yanında İncilllerin birinde zikredilip diğerlerinde zikredilmeyen mucizeleri de bulunmaktadır. Matta’da iki körün gözlerini açtığı ve dilsiz bir cinlinin dilini çözdüğü (9: 27- 34); Markos’ta Celile Gölü’nün kıyısında sağır bir adamı (7: 31- 35) ve Beytsayda’da kör bir adamı iyileştirdiği (8: 22-26); Luka’da Nain kentinde dul bir kadının oğlunu dirilttiği (7: 11- 15), on sekiz yıldır acı çeken beli bükük bir kadını (13: 10- 13) ve Kudüs’e giderken yolda gördüğü on cüzzamlıyı iyileştirdiği (17: 11-18); Yuhanna’da ise yukarıda geçtiği üzere Kana’daki bir düğünde suyu şaraba çevirdiği (2: 1- 11), yine Kana’da bir memurun oğlunu (4: 46- 54) ve Kudüs’te otuz sekiz yıldır hasta olan bir kötürümü iyileştirdiği (5: 1-14), kör bir adamın gözlerini açtığı (9: 1- 7), Mecdelli Meryem’in kardeşi Lazar’ı öldükten dört gün sonra dirilttiği (11: 1- 46) yazılıdır. Kanonik İncillerden başka apokrif İncillerde de Hz. İsa’nın bazı mucizeleri anlatılır. Örneğin; İbranice Tomas İncili’ne göre, beş yaşında bir derenin kenarında çamurla oynarken on iki serçe figürü yapmış, o günün cumartesi oluşu sebebiyle babası sayılan Yusuf’a şikayet edilmiş, Yusuf İsa’nın yanına gelip Onu azarladığında, İsa’nın “gidiniz” sözü üzerine serçeler gerçek kuşa dönüşerek ve bağrışarak uçup gitmişler, Yahudiler bunu görünce şaşırıp gitmişlerdir. (İbrani Tomas İncili, II. Bab).66 Aynı İncil’de çocuk yaşta iken damdan düşen bir çocuğu, kan kaybından ölen bir adamı ve Yusuf’un komşularından ölen bir çocuğu dirilttiği (IX., X., XVII. Bablar) anlatılır. Yine aynı İncil’in Paris elyazmasında geçtiği şekilde Salem isimli bir boyacının atölyesinin önünde çocuklarla oynarken içeri girerek boyanmak üzere getirilen kumaşların hepsini bir tek kazana atmış, mucize eseri olarak da her bir kumaşı sahibinin istediği renkte kazandan çıkarmıştır.67 Söz konusu son mucizesi İslamî kaynaklara dahi girmiş, örneğin; Mevlâna’nın Mesnevî’sinde de (beyit: 500- 501) anlatılmıştır. 66 Bkz., Sarıkçıoğlu, “Hıristiyanlarda Çocukluk İncilleri”, Türkiye 1. Dinler Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, 24-25 1992, Samsun, 25 67 Bkz., Sarıkçıoğlu, “Hıristiyanlarda Çocukluk İncilleri”, 33 SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 148 Görüldüğü gibi, Hz. İsa’nın Kur’an’daki mucizelerinden ölüleri diriltmesi kanonik ve apokrif İncillerde yer almaktadır. Beşikte konuşması ise İncillerde yer almamaktadır. Çamurdan kuş yapıp uçurması da kanonik İncillerde değil, apokrif Tomas İncili’nde geçmektedir. IV. Konevî, Hz. İsa’nın hâtem/son olduğunu, bundan dolayı Muhammedî şeriat dairesinde bulunduğunu ve ahir zamanda dünyaya nüzul ederek Deccal’ı öldüreceğini söylemiştir. Bunun için de hem ruhu hem de cesediyle birlikte semaya yükseldiğine işaret etmiştir. Kur’an’da Hz. İsa’nın urucu ve nüzulu ile ilgili ayetler Müslüman bilginler arasında tartışmalara yol açmış ve görüş farklılığına neden olmuştur. Her şeyden önce, Hz. İsa’nın göğe yükseltilişi hakkında Müslüman bilginler arasında üç görüş bulunduğunu belirtmemiz gereklidir: 1. Hz. İsa’nın hem ruhu hem de bedeni ile gökyüzüne çekildiğini, ahir zamanda Hz. Muhammed’in şeriatıyla hükmetmek üzere tekrar geleceğini söyleyenler. 2. Hz. İsa’nın çarmıha gerilmeyip, tabii bir ölümle vefat ederek Tanrı katına yükseltildiğini söyleyenler. Bunlara göre Hz. İsa’nın ahir zamanda tekrar dünyaya gelmesi söz konusu değildir. 3. Hz. İsa’nın çarmıha gerilmekten kurtulduktan sonra Filistin’den uzak bir yere giderek -bu yerin Tibet olduğunu söyleyenler bulunmaktadır- hayatını orada geçirdiği ve zamanı gelince doğal ölümle öldüğünü söyleyenler. Bunlara göre de Hz. İsa’nın tekrar dünyaya gelmesi söz konusu değildir. Geleneksel ulemanın büyük çoğunluğu birinci grubu oluşturmakla birlikte modern bilginler daha çok ikinci grup içerisinde yer almaktadırlar. Hz. İsa’nın urucu ile ilgili lehte ve aleyhte görüş beyan eden her iki grup da Kur’an ayetlerine dayanırken, ahir zamanda nüzul edeceğini söyleyenler bunun yanında hadislerden de delil getirmektedirler. Şimdi Hz. İsa’nın nüzulü ve urucu ile ilgili önde gelen ayetler ve yorumları üzerinde duralım: 1. Konu ile ilgili üzerinde en çok tartışılan ayet, “Ey İsa, şüphesiz ki seni öldüreceğim (innî müteveffîke), seni kendime yükselteceğim (râfiuke ileyye) ve seni inkârcılardan temizleyeceğim” (Âl-i İmran 3/55) şeklindedir. 2. Bir diğeri, “Kesin olarak onu öldürmediler, bilakis Allah onu kendi katına yükseltti. (bel rafaahullahu ileyhi). Allah Güçlü’dür, Hakim’dir” (Nisâ 4/157-158) ayetidir. Ayetlerdeki “Seni öldüreceğim (innî müteveffîke) ve kendi katıma yükselteceğim (râfiuke ileyye)” ve “Allah onu kendi katına yükseltti” (bel rafaahullahi ileyhi) ifadelerinden geleneksel İslam bilginleri Hz. İsa’nın urucuna ve nüzuluna delil çıkarmışlardır. Taberi (ö. 922), Maturidi (ö. 944), 149 Kurtubî (ö. 1272), Kadı Abdulcebbâr (ö. 1024), İbn Teymiyye (ö. 1327), İbn Kesir (ö. 1372), Alûsî (ö. 1853) ve Elmalılı Hamdi Yazır (ö. 1942) söz konusu alimlerin önde gelenlerindendir.68 Burada örnekleme açısından Elmalılı’nın görüşünü zikretmek istiyoruz. Elmalılı, Hz. İsa’nın geleceğini farklı bir zaviyeden ele almıştır. Ona göre ayetin zahir anlamı Hz. İsa’nın öldüğünü ortaya koymaktadır. Çünkü harici bir delil ve karine olmadıkça ayetleri zahir anlamları ile yorumlamak gereklidir. Ancak burada bizleri zahir anlamın ötesine götüren Cenab-ı Hakk’ın kafirlere karşı bir mekri/ hilesi söz konusudur. Bu da ayetin zahir anlamının ötesinde yorumlanmasını gerektirir ki buna göre Hz. İsa’nın ruhu henüz kabzedilmemiştir. Bu durum tekrar dünyaya geldikten sonra gerçekleştirilecektir.69 Geleneksel görüşü devam ettiren bazı günümüz araştırmacıları da ayetteki teveffî/vefât kelimesini “mevt” (öldürme) anlamında ilk defa Kur’an’ın kullandığına dikkat çekmektedirler. Buradan hareketle, teveffî kelimesini mevt yerine mecazen ilk defa Kur’an kullandığına ve bu kelimenin hakiki anlamında mevt/imâte olmadığına göre Kur’an’ın bu kelimeyi nerede aslî anlamda nerede mecazî anlamda kullandığına çok iyi bakılması gerektiğini belirtmektedirler. Çünkü bu kelime Kur’an’da her yerde aynı anlamda kullanılmamaktadır. Dahası, “Allahu yeteveffe’l-enfüse hîne mevtihâ ve’l-letî lem temut fî menâmihâ fe yumsiku’l-letî kadâ aleyhâ’l-mevte ve yursilu’l-uhrâ ilâ ecelin musemmâ” (Allah, o canları öldükleri zaman, ölmeyenleri de uyuduklarında alır. Sonra haklarında ölüm hükmü verdiklerini alıkor, diğerlerini de takdir edilmiş bir süreye kadar salıverir) (Zümer 39/42) ayetinde teveffî ve mevt birlikte kullanılmaktadır. Burada ölüm için mecazi anlamda teveffî ve hakiki anlamda mevt kullanılmıştır. Eğer teveffî/vefat kelimesinde Türkçede kullandığımız anlamıyla gerçek anlamda ölüm söz konusu olsaydı, bu ayette eceli gelmemiş insanlara ruhun yeniden iadesi söz konusu olmazdı. Nitekim aynı ayette teveffî/vefat mutlak ölüm anlamında değil uyku anlamında da kullanılmıştır.70 3. Çarmıh ayetinin devamında Allah, “Kitap ehlinden hiçbir kimse yoktur ki, ölmeden önce ona (Hz. İsa’ya) iman etmiş olmasın. Kıyamet gününde o, onlara şahitlik edecektir” (Nisâ 4/159) demektedir. Bu ayet üzerinde de değişik yorumlar yapılmıştır. Ayetteki (le yü’minenne bihî-Muhakkak ona iman edecekler) “Hu” (O) zamirinin Kur’an’a raci olması muhtemel iken ayetin siyak ve sibakından Hz. İsa’ya raci olması daha muhtemel görülmüştür. Bu durumda Ehl-i kitabın ona inanması için Hz. İsa’nın kıyametten önce tekrar gelmesi, bunun için de diri olması gerekir. Çünkü Hz. İsa’nın hayatında bu durum gerçekleşmemiştir. Aynı şekilde “kable mevtihî” (ölümünden önce) ifadesindeki “Hu” (O) zamirinin Hz. İsa’ya da ehl-i kitaba da raci olması muhtemeldir. Her iki durumda da ölümden önce Hz. İsa’ya iman söz konusudur. Eğer zamirin mercii Hz. İsa ise Hz. İsa ölmeden önce ehl-i kitap ona inanacaktır. Eğer ehl-i kitap ise ehl-i kitaptan olan herkes ölmeden önce Hz. İsa’ya inanacaktır. Hz. İsa’nın hayatında bu durum söz konusu olmamıştır. O halde bunun için Hz. İsa’nın tekrar gelmesi söz 68 Adı geçen Müslüman bilginlerin görüşleri ve bunların değerlendirilmesi için bkz., Baybal, Mesih’in Dönüşü, 153 vd., 165 vd. ; Sarıtoprak, Nüzul-i İsa Meselesi, 46 vd., 53 vd. 69 Elmalılı, Hak Dini, II. 1111- 1112. 70 Ebubekir Sifil Hoca İle Nüzul-i İsa A.S. Üzerine Söyleşi, http://www.darulhikme.org/soylesi/nuzuli_Hz. İsa, 19.02.2008 SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 150 konusudur. Birçok İslam bilgini bu şekilde yorum yapmıştır. Örneğin; Taberî, Kurtubî ve Beyzavî (ö. 1286) bunlardandır.71 4. “Beşikte de (fi’l-mehdi), yetişkin çağında da (kehlen) insanlarla konuşacak ve iyilerden olacaktır” (Âl-i İmran 3/ 46) ayeti, konu ile ilgili diğer bir ayettir. Bu ayette zikredilen beşikte iken konuşma Hz. İsa’nın bir mucizesi olarak gerçekleşmiştir. Klasik bilginlere göre yetişkin iken konuşma da Hz. İsa’nın ikinci gelişinden sonra gerçekleşecektir. Ayetteki anahtar kelime “kehl”dir. Ragıp el-İsfahânî (ö. 1033 y.) bu kelimenin “ihtiyarlık sebebiyle saçına kır düşmüş kişi” anlamına geldiğini söylemektedir.72 Bunun da “yaşı 30 ile 50 arasında olan kişi” olduğu ifade edilmektedir.73 Elmalılı da bu kelime hakkında “Kehl, kuvvetini toplamış, gençliği kemale ermiş olandır ki, çoğunlukla otuzdan sayarlar; beşikteyken ve büyükken insanlara söz söyler bir halde olması, Meryem suresinde gelecek bir mucizesini veya kelime denmesinin sebebini açıklama manasından başka, dünyada olgunluk yaşına kadar yaşayacağını müjdeleme ve özellikle hudûsunu (sonradan olma olduğunu), çocukluk ve olgunluk gibi halden hale, tavırdan tavıra değişmesini ve geçişini anlatma ile hakkındaki ilâhlık iddiasının batıllığına tenbihi de içerir” demektedir. 74 Kehl kelimesinin sözlük anlamından hareketle ayeti yorumlayanlardan Halil Herras’a göre “kehl” kelimesi kendinden önceki “mehd” kelimesine atfedilir. Böylelikle Hz. İsa nasıl ki bir mucize olarak beşikte konuşmuşsa, yine bir mucize olarak kehl halinde de insanlarla konuşacaktır. Yoksa bunun ayette zikredilmesinin bir anlamı kalmaz. Beşikte mucize olarak konuşması gibi kehl halinde semadan indikten sonra konuşması da mucize yoluyla olur. Yoksa mucize ile normal bir olay yan yana zikredilmiş olur ki ayetlerdeki tenasüb ve insicam ve Kur’an’ın buradaki icazı ortadan kalkmış olur.75 5. “Şüphesiz ki O (İsa), kıyametin (ne zaman kopacağının) bilgisidir/alametidir/ uyarısıdır” (Zuhruf 43/ 61) ayeti burada söz konusu edeceğimiz son ayettir. Ayetteki “bilgi/alamet/uyarı” kelimesiyle ilgili üç ayrı kıraat zikredilmiştir: Kelimenin Arapça aslı “le-ilmun” okunursa “kıyametin bilgisi”, “le-alemun” okunursa “alameti”, “le-zikrun” okunursa “uyarısı” anlamlarına gelmektedir. Ancak bugün elimizdeki Kur’an nüshalarında kullanılan meşhur kıraat “le-ilmun” (bilgisi) şeklindedir. Ayette geçen “Hu” (O) zamirinin de Hz. İsa’ya, Kur’an’a ve Hz. Muhammed’e raci olabileceği şeklinde üç ayrı görüş ileri sürülmüştür. Ancak ayetin öncesi ve sonrasıyla irtibatına bakarak Hz. İsa’ya dönmesi en kuvvetli ihtimal olarak görülmüştür.76 71 Adı geçen müfessirlerin yorumları için bkz., Baybal, Mesih’in Dönüşü, 197 72 İsbahânî, el-Müfredat, 665 73 Sarı, el-Mevârid, 1334 74 Elmalılı, Hak Dini, II.1103 75 Herras, Faslu’l-Makal fî Nuzûli Îsâ ve Katlihi’d-Deccâl, 19- 20. 76 Geniş bilgi için bkz., Baybal, Mesih’in Dönüşü, 200- 201; Sarıtoprak, Nüzul-i İsa Meselesi, 46-47 151 Müslüman bilginlerin çoğunluğuna göre bu ayet de Hz. İsa’nın nüzulüne işaret kabul edilmiştir. Çünkü Hz. İsa’nın zuhuru kıyametin yaklaştığını bildiren bir alamet olarak görülmüştür. Bu yönüyle yeryüzüne inişinin dünyanın sonunun geldiğinin ve ahiretin başlangıcının delili olduğu söylenmiştir. Hz. İsa’nın nüzulünü kabul etmeyen bilginlerden Mahmut Şeltut’a (ö.1963) göre ise Hz. İsa’nın bu ayette kıyamete alamet olması yeryüzüne nüzul edeceği açısından değil de, babasız dünyaya gelişi açısındandır.77 Sonuç olarak, geleneksel âlimler yukarıdaki ayetlere getirilen söz konusu yorumlardan, Hz. İsa’nın ölmediğini ve ikinci gelişini delil olarak çıkarmışlardır. Bütün bunlardan başka Hz. Muhammed’in bazı hadislerini de Hz. İsa’nın ahir zamanda yeryüzüne ineceğine ve Deccal’ı öldüreceğine delil getirmişlerdir. Sözü daha fazla uzatmamak için bu konuda çok meşhur bir hadisi örnek olarak zikretmekle yetinelim: “Canım elinde olan Allah’a yemin ederim ki Meryem oğlu İsa’nın aranıza adil bir hâkim olarak ineceği, haçı kırıp domuzu öldüreceği, cizyeyi kaldıracağı vakit yakındır. O zaman mal öylesine artar ki, kimse onu kabul etmez, tek bir secde dünya ve içindekilerin tamamından daha hayırlı olur.” Hadisin ravisi Ebu Hureyre der ki: Dilerseniz şu ayeti okuyun: “Kitap ehlinden hiçbir kimse yoktur ki, ölmeden önce ona (İsa’ya) iman etmiş olmasın. Kıyamet gününde O, onlara şahitlik edecektir.” (Nisa 4/ 159).78 Konevî konu ile ilgili hadislerden Hz. İsa’nın Deccal’ı Lud kapısında öldüreceği ile ilgili rivayeti zikreder.79 Buna göre Allah tarafından gönderilecek olan İsa b. Meryem iki eli iki meleğin omuzunda olarak Şam’ın doğusundaki minareye inecektir. Nefesinin ulaştığı her kafir ölecektir. Nihayet Deccal’i arayacak, Lud kapısında bulup öldürecektir.80 Lud, nüfusu 15 bin civarında olan bir kasabadır. Kudüs’ten 68 km. uzaklıkta bulunan bir tren istasyonudur.81 Hz. İsa’nın hem ruhu hem de bedeniyle gökyüzüne çıkarıldığını ve ahir zamanda tekrar geleceğini söyleyen Müslüman bilginler, konu ile ilgili yukarıda zikrettiğimiz Kur’an ayetlerini, söz konusu bu hadisler ile desteklemektedirler. Sadreddin Konevî de aynı gelenek içinde yer almaktadır. Nüzul-i İsa ile ilgili hadisler Hadis ilmi açısından aslında genelde muhaddisler tarafından sahih kabul edilen hadislerdir. Buradan hareketle Hz. İsa’nın nüzulüne kail olan âlimlerin sayısı bir hayli fazladır. Nüzul-i İsa’yı kabul etmeyen âlimler ise bu hadislerin ahad haberler olduğunu ve ahad hadislerin de inançla ilgili meselelerde delil olamayacağını söylemektedirler.82 Bu âlimler aynı zamanda, ayetleri karinelerinden ve Hz. İsa’nın özel durumundan bağımsız olarak zahir anlamları ile almışlardır. Buna göre Hz. İsa çarmıhtan kurtarıldıktan sonra Allah tarafından doğal ölümle ruhu kabzedilmiş ve Allah katına yükseltilmiştir. Reşit Rıza (ö.1935), Mahmut Şeltut ve Hüseyin Atay gibi bilginler bu çerçevede görüş beyan etmişlerdir.83 77 Geniş bilgi için bkz., Baybal, Mesih’in Dönüşü, 201- 204; Sarıtoprak, Nüzul-i İsa Meselesi, 46-47 78 Buhari, “Buyû’ ” 102, “Mezalim” 31, “Enbiya” 49; Müslim, “İman” 242; Ebu Davud, “Melahim” 14 (4324); Tirmizi, “Fiten” 54 (2234). 79 Konevî, Fükûk, mtn. 269 / trc. 105. 80 Müslim, “Fiten” 110; Tirmizi, “Fiten” 59, 62; İbn Mace, “Fiten” 33 81 Sarıtoprak, Nüzul-i İsa Meselesi, 95; Sarıtoprak, İslama ve Diğer dinlere Göre Deccal, 76 82 İlgili hadisler ve bunların değerlendirilmesi için bkz., Baybal, Mesih’in Dönüşü, 208- 237; Sarıtoprak, Nüzul-i İsa Meselesi, 77-102 83 Reşit Rıza, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm (Tefsîru’l-Menâr), II. 316-318; Şeltut, “İsa’nın Ref’i”, XXIII.322-324; Atay, Ehl-i Sünnet ve Şîa, SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 152 Burada özellikle Şeltut’un görüşlerini kısaca özetlemekte fayda vardır. Şeltut’a göre Allah Hz. İsa’yı vefat ettirmiş, kendi katına yücelterek inkâr edenlerden temizlemiştir. Söz konusu ayetlerde Hz. İsa’nın gökyüzüne yükseltilmesi manevi ref’ anlamını taşımaktadır. Ona göre cumhur-ı ulemanın ayetten maddi yükselme anlamını çıkarmasının sebebi konu ile ilgili hadislere ters düşmeme arzusudur. Oysa bütün bunlar ayetlerin zahir anlamlarının dışına çıkmaktır. Bu sebeple o, ahir zamanda Hz. İsa’nın nüzulüne dair kalbin mutmain olacağı bir delil olmadığı sonucuna ulaşmıştır.84 Konuyu müstakil bir tez olarak ele alan Zeki Sarıtoprak’a göre, Şeltut’un bu görüşü, meseleyi akıl dışı ve İslam’ın genel kurallarına aykırı görmesinden kaynaklanmıştır. Bu durumda Şeltut meseleye hikmet cihetinden yaklaşarak Allah’ın kudretini göz ardı eder görünmektedir. Nüzul-i İsa’yı savunanlar da “Allah her şeye kadirdir” diyerek meseleye Allah’ın kudreti açısından bakmışlar ve maalesef hikmetini bir dereceye kadar göz ardı etmişlerdir.85 Sarıtoprak, Hz. İsa’nın metafizik başka bir aleme naklolunarak melekler gibi şehvani duygular ve maddi lezzetlerden arındırılma anlamında bir hayat mertebesine yükseltilmiş olabileceğini söyleyerek problemi çözmeye çalışmaktadır.86 Klasik bilginler ilgili ayetlerden ve hadislerden Hz. İsa’nın urucunu ve nüzulünü çıkardıkları gibi kelam kitaplarında da aynı istikamette görüş beyan edilmiştir. Örneğin: İmam Azam Ebu Hanife el-Fıkhu’l-Ekber’de: “İsa’nın A.S. ın gökten inmesi ve sahih haberlerde bildirilen kıyamet alametlerinin hepsi haktır”87 derken Tahâvî, “Akîde”sinde: “Kıyamet alametlerinden Deccal’ın çıkışına ve İsa A.S. ın semadan inişine inanırız”88 demektedir. Hz. İsa’nın urucu ve nüzulü meselesi Müslüman bilginler arasında böylesine tartışmalara sebep olmuşken, Hıristiyanlar Mesih’in çarmıhta ölüp dirildikten sonra göğe yükselerek Tanrı’nın sağına oturduğuna, dünyanın sonunda ikinci defa geleceğine ve bin yıl sürecek bir tanrısal krallığı başlatacağına inanmaktadırlar. Hıristiyan kültüründe Mesih’in bu ikinci gelişine yönelik inanca “Parousia” denmektedir. Bu terim, Mesih’in dünyanın sonunda ihtişam içerisinde görünmesini, kendisini belli etmesini ve tekrar gelişini ifade eder. Aynı zaman kilisenin, Mesih’in vaat edilmiş ikinci gelişine dair umut ve beklentisini içerir.89 Pavlus’un Titus’a mektubundaki, “Bu arada, mübarek umudumuzun gerçekleşmesini, Ulu Tanrı ve kurtarıcımız İsa Mesih’in yücelik içinde gelmesini bekliyoruz” (Titus 2: 13) ifadeleri bu inancın Kutsal Kitap’taki canlı ifadeleridir. Yeni Ahit’teki Vahiy kitabı da tanrısal krallığın kurulması öncesi beklenen olaylara sembolik anlatımlarla geniş yer verir. Burada yeryüzünde çıkacak olan büyük savaşlar, Armagedon denilen iyilerle kötüler arasında yapılacak nihai büyük savaş ve Mesih’in gökten yere inerek olaylara müdahale etmesi anlatılır.90 116-136 84 Şeltut, “İsa’nın Ref’i”, XXIII, 322-324 85 Sarıtoprak, “Nüzul-i İsa Meselesi”, 74- 75 86 Sarıtoprak, “Nüzul-i İsa Meselesi”, 76- 77 87 Ebu Hanife, el-Fıkhu’l-Ekber, (İmam-ı Azam’ın Beş Eseri içinde), mtn. 64 / trc. 72 88 Tahâvî, El-Akîdetu’t-Tahaviyye, mtn. 73, trc. 72 89 Sproul, Essential Truths of The Christian Faith, 207 90 Gündüz, Hıristiyanlık, 83 153 Hz. İsa’nın vaazlarında Tanrı’nın Krallığı veya Göklerin egemenliği kavramı ana temalardandır. (Markos 1: 15, Yuhanna 3: 5). Ancak onun manasını anlamak biraz zordur. Genellikle geleceğe ait bir terim olarak kabul edilir. (Matta 6: 10, Markos 14: 25). Bazen da şu anda olmuş bir şey olarak ortaya çıkar. (Luka 11: 20).91 Buradan hareketle bazı Hıristiyan bilginler Hz. İsa’nın kendisinin de tanrısal krallığın bilfiil başladığına inandığını söylerken, diğerleri bunun çok uzak olmasa da geleceğe ait bir olay olacağını söylemektedirler.92 Böylelikle Hıristiyanlar İncillerdeki, Hz. İsa’nın çarmıhtaki ölümünden sonra dirilerek Tanrı katına yükseldiği haberlerine dayanarak, onun Mesihlik görevini tamamlamadan ayrıldığına, tekrar geri dönerek Tanrısal Mesih devletini kuracağına inanırlar.93 Mesih, Hıristiyan düşüncesine göre insanlığın kurtuluşu için yeryüzüne inip çarmıhta kanını akıttıktan sonra gökyüzüne çıkıp orada Tanrısal krallığı başlatmıştır.94 Katoliklere göre Tanrının krallığı yeryüzünde Mesih’in kilisesinde başlamıştır, böylece Katolik Kilisesi yeryüzündeki Tanrı’nın krallığıdır.95 İşte Hıristiyan düşüncesi Mesih’in, dünyanın sonundaki ikinci gelişinde Tanrısal krallığı bütün yeryüzüne yayarak kötülüklere ve inançsızlıklara son vereceğini kabul eder.96 Böylece insanlığın kurtuluşu tamamlanacaktır. Mesih’in gelişiyle birlikte tanrısal krallığın başlamasıyla bütün yeryüzü yönetimleri son bulacaktır. Mesih’in insanları yargılamasıyla kötüler yok olacak, iyiler ise Mesih’le birlikte yeryüzünde ölümsüzlük elbisesine bürünmüş olarak bin yıl yaşam süreceklerdir. Bin yıllık sürenin sonunda ise Mesih’le beraber ilahi aleme yükselecekler, böylelikle nihai kurtuluş gerçekleşecektir.97 İlk zamanlar Mesih’in dönüşü günlük beklenirken, zamanla yerini haftalık bekleyişe ve pazar beklentisine bırakmıştır. Aradan yüzyılların geçmesi üzerine artık bekleyiş, her yıl bilinmeyen bir Paskalya bayramına kalmıştır.98 Bugün hâlâ Hıristiyan dünyası Mesih’in ikinci gelişini beklemekte ve bin yıl sürecek tanrısal krallık özlemini duymaktadır. Özellikle Mesianik/Mesihçi ve Milenyarist/binyılcı öğretileri baz alan mezhepler, temel yaklaşımlarını Mesih beklentisi üzerine bina etmişlerdir.99 Modern liberal teologlar ise tanrının krallığı anlayışını genellikle insan davranışlarının Tanrı’nın iradesine uygun olması şeklinde anlamaktadırlar.100 91 Bowker (Ed.), “Kingdom of God”, 549 92 Grant, “Kingdom of God”, 418 93 Sarıkçıoğlu, B.G.Dinler Tarihi, 307 94 Gündüz, Din ve İnanç Sözlüğü, “Tanrının Krallığı”, 359 95 Neuner- Dupuis, The Christian Faith, s. 28; Stebbing, The Story of the Catholic Church, 1 96 Gündüz, Din ve İnanç Sözlüğü, “Tanrının Krallığı”, 359 97 Gündüz, Hıristiyanlık, 83 98 Sarıkçıoğlu, B.G.Dinler Tarihi, 307 99 Gündüz, Hıristiyanlık, 84 100 Bowker (Ed.), “Kingdom of God”, 549 SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 154 V. Konevî, İbn Arabî’nin en önde gelen bir takipçisi olarak, Hz. İsa ile ilgili görüşlerinde de kendisini izlemiştir. Bu açıdan burada kısaca İbn Arabî’nin Hz. İsa ile ilgili temel görüşleri üzerinde durmak gerekli olacaktır. Nitekim İbn Arabî hem tasavvuf tarihinde dönüm noktası olan çok önemli bir şahsiyettir, hem de Konevî’nin üstadıdır. İbn Arabî’nin Hz. İsa’nın önemli iki özelliği üzerinde durduğunu söyleyebiliriz. Bunlardan birincisi, Hz. İsa’nın yaratılışındaki mucizevî özelliktir. Diğeri ise, “hatemü’l-evliya”lık makamı ve onun Hz. İsa ile ilişkilendirilmesidir.101 Nitekim Sadreddin Konevî de yukarıda geçtiği üzere Fükuk’ünde Hz. İsa’nın bu özellikleri üzerinde durmuştur. Öncelikle Hz. İsa’nın yaratılışındaki mucizevî özellikle ilgili, İbn Arabi’nin, Konevî’nin zikretmediği bir ayrıntısını zikredelim: Hz. Meryem, Cebrail’i normal bir insan suretinde görünce, onu kendisine yaklaşmak isteyen bir beşer zannetmiş ve kendisini ondan kurtarması için Allah’a sığınmıştır. O anda, Hz. Meryem’de Allah ile tam bir huzur ve itminan hali oluşmuştur. İbn Arabi’ye göre eğer Cebrail, Hz. Meryem’e bu korku ve sıkıntılı anında iken üflemiş olsaydı, annesinin halet-i ruhiyesinden dolayı Hz. İsa kimsenin kendisine bakamayacağı bir şekilde çirkin olarak doğacaktı. Ne zaman ki Cebrail ona Rabbinin elçisi olduğunu ve kendisine tertemiz bir çocuk bağışlamak için geldiğini söylemiş, Hz. Meryem’in sıkıntılı hali (kabz) iç huzuruna (bast) dönüşmüş ve kalbi rahatlamıştır. İşte Cebrail ona, Konevî’nin deyimiyle Hz. İsa’nın İsevi-ilahi hakikatini bu vakitte üflemiştir.102 İbn Arabî’nin, Hz. İsa’nın, üzerinde durduğu diğer özelliği, ‘Hatemü’l-evliya’ yani ‘Evliyaların sonuncusu’ olmasıdır. Tasavvuf tarihinde ilk defa Hakim Tirmizi (ö.898) tarafından ortaya konulan bu kavram, İbn Arabî tarafından geliştirilerek sistemleştirilmiştir. Bu noktada Konevî de Hz. İsa’nın hatem/son olduğunu söylemektedir.103 İbn Arabî, Allah’ın kendi hakikatini insanlara bildirmek üzere seçtiği iki tür insan olduğunu ifade etmektedir. Bunlar nebiler ve velilerdir. İbn Arabî’ye göre nebilerin Allah’a ve insanlara dönük olmak üzere iki yönü vardır. Bunlardan halka dönük olan tarafa ‘nübüvvet’ denmektedir ve bu yönleriyle nebiler, Allah’tan aldıkları dinî kuralları ve ilahi hakikatleri insanlara bildirmekle yükümlüdürler. Ancak, Hz. Muhammed ile birlikte, insanlara bildirilecek olan dini hakikatler son bulmuştur. İşte bu yüzden Hz. Muhammed hem nebilerin sonuncusu hem de mührü anlamında ‘hatemü’l-enbiya’dır. Ancak, nebilerin bir de Hakk’a dönük olan ve ‘velayet’ denilen Allah ile irtibatlarını kesintisiz devam ettirdikleri bir yön daha vardır. İşte bunun son bulması söz konusu değildir. Böylece, ‘velayet’ Hz. Muhammed’den sonra da devam etmekte, ancak bu velayetin Hz. Muhammed ile irtibatı sürmektedir. İbn Arabi’ye göre, ‘velayetin mührü’ anlamındaki ‘hatmü’l-velaye’ iki şekilde tezahür eder. Bunlardan ‘velayet-i amme’ olanını ahir zamanda gelecek olan Hz. İsa temsil etmektedir ‘Velayet-i hassa’ olan 101 Taşpınar, İslam Mistik Kaynaklarında Hz. İsa İle İlgili Anlatımlar, 242 102 İbn Arabî, Füsûs, mtn. 138- 139, trc. 183- 184 103 Konevî, Fükûk, mtn. 267- 268 / trc. 103- 104 155 diğerini ise İbn Arabî’nin kendisi temsil etmektedir. Buna göre, İbn Arabî’den sonra gelecek olan büyük sufılerin tamamı bir şekilde İbn Arabî’nin mirasına tabidirler.104 Burada İbn Arabî’nin, Konevî’nin de işaret ettiği görüşlerinden sonra, Konevî’nin Hz. İsa’ya tasavvufî açıdan yaklaşması sebebiyle, Müslüman ve Hıristiyan mistisizmindeki Hz. İsa algısı üzerinde de özetle durmak faydalı olacaktır. Hz. İsa, İslam tasavvufunda manevi mertebeleri kat etmiş ve örnek insan olmuş “İnsan-ı Kamil”in önemli bir prototipidir. Sufi anlayışına göre, Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar devam eden dinin tekâmül sürecinde her peygamberin temsil ettiği bir yer ya da makam vardır. Sufılere göre, bu noktada Hz. İsa’nın yeri, dinin zahiri şeriat boyutunu temsil eden Hz. Musa’dan sonra gelmekte, dinin diğer kanadını oluşturan sevgi, aşk ve ruh boyutunu temsil etmektedir. Hz. Muhammed ve onun getirdiği din ise Museviliğin ve İseviliğin her ikisini birden içermekte, hem zahirî şeriat hem de batınî ruh boyutuyla insanlığı kuşatmaktadır. İşte bu yönüyle mutasavvıflar için, İslam’ın ‘İsevi boyutunu’ dile getirenler ya da temsil edenler denilebilir. Böylelikle sufiler İslam’ın ruh, maneviyat ve ahlaki boyutunu dile getirirken sık sık Hz. İsa figürünü kullanmışlardır.105 Tasavvufî anlayışa göre insanın yeryüzüne gelişi, Mevlâna’nın Mesnevisindeki ilk 18 beyitte ifade edildiği gibi, onun Tanrıdan ayrı düşüşünün ve uzak kalışının serüvenini oluşturur. İşte Müslüman mutasavvıf için Hz. İsa’nın göğe yükselişi, aslında ruhun bu dünyadan yükselişine tekabül eder.106 Bu anlamda Hz. İsa’nın gökyüzüne yükselmesi fena mertebesine, yere inmesi de beka mertebesine işaret olmaktadır. Hz. İsa, Pavlusçu Hıristiyanlıkta merkez noktaya oturduğu ve bugünkü Hıristiyanlık Tanrı merkezli olmaktan ziyade İsa merkezli olduğu gibi O, Hıristiyan mistisizminde de merkezî bir konumdadır. Bu yönüyle İsa’nın merkezî konumunun yani “Kristosentrizm”in altı özenle çizilmelidir. Hz. İsa, Logos/Tanrısal Kelam olarak Tanrı’nın bedenleşmiş şekli ve insanlar arasındaki muhteşem ifşası kabul edilmesi sebebiyle bir yandan bütün insanlar için “eşsiz model” olarak sunulurken, diğer yandan Hıristiyan mistikler her türlü ruhî tecrübenin merkezi olan Hz. İsa’nın izinden yürümeye davet edilmektedirler.107 Bu şekilde “benliğe dayalı insan”dan “ruha dayalı insan”a geçilecektir. Bunun için de evharistiya başta olmak üzere kilise gizemleri yani sakramentlerin ifası temel işlev olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak Hıristiyan mistiklere göre bunun gerçekleşmesinin riyazet ve kişisel çalışmadan ziyade Kutsal Ruh’un bağışına bağlı olduğu gözden kaçırılmamalıdır.108 Hıristiyan mistisizminde Hz. İsa’nın kristosentrik konumu ve benliğe dayalı insandan ruha dayalı insana geçişte örnek kabul edilmesi, Onun Hıristiyan mistikler için “azizliğin modeli” olarak takdim edilmesi gereğini ortaya çıkarmıştır. Bu noktada öncelikle Hz. İsa’nın Dağdaki Vaazı ön plana çıkmakta ve azizliğin modelliğinin unsurları ilk planda bu vaazda kendisini göstermektedir. Bu vaazda belirtildiği gibi Hiristiyan mistikler kutsallığa ulaşacaklar, “Göksel Babaları yetkin olduğu gibi onlar da yetkin olacaklardır.” (Matta 5: 48). Bu yetkinlik için de Hz. İsa’ya ait bu “ilahî model”de bulunan iffet, fakirlik ve itaat başta olmak üzere çeşitli erdemlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Yalnız buradaki 104 İbn Arabî, el-Fütuhatu’l-Mekkiyye, II.363; Taşpınar, İslam Mistik Kaynaklarında Hz. İsa İle İlgili Anlatımlar, 245 105 Taşpınar, İslam Mistik Kaynaklarında Hz. İsa İle İlgili Anlatımlar, s.238 106 Taşpınar, İslam Mistik Kaynaklarında Hz. İsa İle İlgili Anlatımlar, s.239 107 Borrmans, “İsa Mesih’in Hıristiyan Tinselliği ve Tasavvufundaki Yeri ve Önemi”, 281- 282 108 Borrmans, “İsa Mesih’in Hıristiyan Tinselliği ve Tasavvufundaki Yeri ve Önemi”, 285, 287 SADREDDİN KONEVÎ’NİN HZ. İSA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN MÜSLÜMAN VE HIRİSTİYAN TEOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HİDAYET IŞIK 156 fakirliğin dünyevî fakirlikten ziyade ruhta fakirlik olduğuna dikkat edilmelidir.109 Ancak Hz. İsa’nın, sonsuz yaşama kavuşmak için ne yapılması gerektiğini soran bir zengine, bütün malını mülkünü dağıtıp ardınca gelmesini öğütlediği de (Matta 19: 16- 21) unutulmamalıdır. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Sadreddin Konevî’nin Hz. İsa ile ilgili görüşleri tasavvufi açıdan kendisine has orijinal görüşler içermektedir. Konevî’nin, İbni Arabi’nin bütün ilmine ve irfanına ortak olduğunu söylemesi Hz. İsa ile ilgili görüşlerinde de söz konusudur. Ancak farklı anlatımları ve izahları da bulunmaktadır. Orijinalliği de bu farklılığındadır. Bunun yanında urucu ve nüzulu ile ilgili görüşleri geleneksel İslam bilginlerinin görüşleriyle uygunluk arz etmektedir. Ancak bunları izah ediş şekillerinde de bazen geleneksel âlimlerden farklı olarak yine orijinal yaklaşımlar göstermektedir. Sadreddin Konevî’nin Hz. İsa’nın yaratılışı ve son/hatem oluşu ile ilgili yorumları da orijinal tasavvufi görüşler ihtiva etmektedir. Onun, Hz. İsa’nın ahir zamanda geleceği ve Deccal’ı öldüreceği şeklindeki görüşleri geleneksel Müslüman teoloji ile uygunluk arz etmektedir. Dünyanın sonunda gelecek olması aynı zamanda Pavlusçu Hıristiyan teolojiyle de benzeşmektedir. Ancak bu, benzer hususların geleneksel İslam düşüncesi içinde de yer almasından dolayıdır. Kaldı ki, insanları yargılayacağı ve bin yıllık tanrısal krallığı başlatacağı şeklindeki Hıristiyanî görüş ile zaten hiç bir alakası bulunmamaktadır. Çünkü İslam teolojisine göre insanları yargılayacak olan yalnızca Tanrı’dır. Hz. İsa ise İslam’a göre Tanrı’nın kulu ve elçisinden başka bir şey değildir. Bu açıdan Sadreddin Konevî’nin Hz. İsa hakkındaki görüşleri salt İslamî teoloji içinde değerlendirilebilir. Hıristiyan teolojisi ile hiç bir ilgisi yoktur ve bu dinden etkilenmesi söz konusu değildir. KAYNAKLAR Kur’an-ı Kerim Kitab-ı Mukaddes Aclûnî, İsmail, Keşfu’l-Hafâ ve Muzîlu’l-İlbâs ammâ İştehere alâ Elsineti’n-Nâs, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1408/1988 Albayrak, Kadir, Keldanîler ve Nasturîler, Vadi Yayınları, Ankara 1997 Alp, Talha Hakan, Ebubekir Sifil Hoca İle Nüzul-i İsa A.S. Üzerine Söyleşi, http://www.darulhikme.org/soylesi/nuzuli_Hz. İsa, 19.02.2008 Atay, Hüseyin, Ehl-i Sünnet ve Şîa, Ank. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1983 Avcı, Betül, Erken Dönem Hıristiyan Teolojisinde Logos Doktrini, Mar. Ünv. Sos. Bilm. Enst., Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2000 Aydın, Mehmet, Hristiyan Genel Konsilleri ve II.Vatikan Konsili, S.Ü.İlahiyat Fakültesi Yayınları, Konya 1991 Barker, Kenet (Gen. Ed.), Nasb Study Bible, Michigan USA 1999 Barnaba İncili, İngilizceden çeviren: Mehmet Yıldız, Kültür Basın Yayın Birliği, İstanbul trz. Baybal, Sami, İbrahimî Dinlerde Mesih’in Dönüşü, Yediveren Kitap, Konya 2002 Borrmans, P., “İsa Mesih’in Hıristiyan Tinselliği ve Tasavvufundaki Yeri ve Önemi”, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyalog Sempozyumu II (İstanbul 23-24 Eylül 2005), Basıldığı yer ve yıl yok Bowker, John (Ed.), The Oxford Dictionary of World Religions, Oxford New York 1997 Dvornik, Francis, Konsiller Tarihi İznik’ten II.Vatikan’a, çev. Mehmet Aydın, TTK, Ankara 1990 Ebu Hanife, el-Fıkhu’l-Ekber, İmam-ı Azam’ın Beş Eseri içinde çev. Mustafa Öz, Kalem Yayıncılık, İstanbul 1981 Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul 1979 Grant, Frederick C., “Kingdom of God”, An Encyclopedia of Religion, Ed. V. Ferm, Patterson New Jersey 1959 Gündüz, Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, Vadi Yayınları, Ankara 1998 Gündüz, Şinasi, Hıristiyanlık, İsam Yayınları, İstanbul, 2006 109 Borrmans, “İsa Mesih’in Hıristiyan Tinselliği ve Tasavvufundaki Yeri ve Önemi”, 288- 289 157 Harman, Ö.Faruk, “K.Kerim’de Hz. İsa”, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyalog Sempozyumu II (İstanbul 23-24 Eylül 2005), Basıldığı yer ve yıl yok Helsel, Paul R., “Logos”, An Encyclopedia of Religion, Ed. V. Ferm, Patterson New Jersey 1959 Herras, Muhammed Halil, Faslu’l-Makal fî Nuzûli Îsâ ve Katlihi’d-Deccâl, Tah. ve ta’l. Ebu’l-Fidâ es-Seyyîd b. Abdi’l-Maksûd b. Abdi’rRahîm b. Eserî, Kahire 1413/ 1993 Hinnels, John R. (Ed.), “Trinity”, The Penguin Dictionary of Religions, Penguin Books, New York 1984 Hodgson, Leonard, The Doctrine of Trinity, London 1964 Işık, Hidayet, “A Non-Triniteryan Protestant Sect Christadelphians”, S.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, S:15, Konya 2003 İbn Arabî, Muhyiddîn, el-Fütuhatu’l-Mekkiyye, Tah. Osman Yahya, Mısır 1985 İbn Arabî, Muhyiddîn, Füsûsu’l-Hikem, neş. Ebu’l-Alâ Afîfî, Mektebetu Dâru’s-Sikafe, Irak 1409-1989/ Çev. N. Gencosman, MEB, İstanbul 1990 İbn Ebi’d-Dünyâ, el-İhvân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1409/1988 İsbahânî, Râğıb, el-Müfredat fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Kahraman Yayınları, İstanbul 1986 Konevî, Sadreddin, el-Fükûk fî Esrâri Müstenidâti Hikemi’l-Füsûs, Tah. Muhammed Hâcevî, Tahran 1992 / Füsûsu’l-Hikem’in Sırları adıyla çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2002 Konevî, Sadreddin, el-Mürâselât, Sadreddin Konevî ile Nasireddin Tûsî Arasındaki Yazışmalar adıyla çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2002 Konevî, Sadreddin, en-Nefehatu’l-İlâhiyye, İlâhî Nefhalar adıyla çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2002 Konevî, Sadreddin, en-Nusûs fî Tahkîki Tavri’l-Mahsûs, Vahdeti Vücud ve Esasları adıyla çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2004 Konevî, Sadreddin, İ’câzu’l-Beyân fîTe’vîli Ümmi’l-Kur’ân, Fatiha Suresi Tefsiri adıyla çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2002 Konevî, Sadreddin, Şerh-i Hadis-i Erbaîn, Kırk Hadis Şerhi adıyla çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2002 Mısrî, Niyazî, Mevâıdu’l-İrfân, İrfan Sofraları adıyla çev. Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul trz. Michel, Thomas, Hıristiyan Tanrıbilimine Giriş, İstanbul 1992 Neuner, J., - Dupuis, J., The Christian Faith, New York 1982 Öztürk, Nermin, “İlahi Dinlerde Yemin, Kefaret ve Kurban”, S.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya, Y: 2002/Bahar, S: 13 Pike, E.Royston, Encyclopedia of Religion and Religions, London 1951 Rawlinson, A. E. J., The Christian Belief in Christ, The Christian Faith içinde, Ed. W. R. Matthews, London 1944 Razi, Fahreddin, Mefâtîhu’l-Ğayb (Tefsîr-i Kebîr), el-Matbaatu’l-Behiyye, Kahire trz.. Reşit Rıza, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm (Tefsîru’l-Menâr), Beyrut trz., Sarı, Mevlüt, el-Mevârid, Bahar Yayınları, İstanbul 1980 Sarıkçıoğlu, Ekrem, “Hıristiyanlarda Çocukluk İncilleri”, “İbrani Tomas İncili”, Türkiye 1. Dinler Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, 24-25 1992, Samsun Sarıkçıoğlu, Ekrem, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Fakülte Yayınevi, Isparta 2002 Sarıtoprak Zeki, “İslam İnancı Açısından Nüzul-i İsa Meselesi”, Çağlayan Yayınları, İzmir 1997 Sarıtoprak Zeki, İslama ve Diğer dinlere Göre Deccal, Yeni Asya Yayınları, İstanbul 1992 Sproul, R. C., Essential Truths of The Christian Faith, www.ntslibrary.com/PDF%20Books/ Essential Truths %20RC%20sproul.pdf. , 05. 04. 2008 Stebbing, George, The Story of the Catholic Church, London and Edinburg, 1915 Şehristânî, Muhammed b.Abdilkerim, el-Milel ve’n-Nihal, Tah.M.S.Geylânî, Kahire 1396/1976 Şeltut, Mahmut, “İsa’nın Ref’i”, Çev. E.R.Fığlalı, Ank.Ü. İlahiyat Fak. Drg., Ankara 1978, C:XXIII. Tahâvî, Ebu Cafer, el-Akîdetu’t-Tahaviyye, Ehl-i Sünnet İnanç EsaslarıTahâvî ve Akaid Risalesi adıyla çev. Arif Aytekin, Seha Neşriyat, İstanbul trz. Taşpınar, İsmail, “İslam Mistik Kaynaklarında Hz. İsa İle İlgili Anlatımlar İbn Arabi Mevlâna ve Yunus Emre Örneği”, Uluslar arası Müslüman-Hıristiyan Diyalog Sempozyumu II (İstanbul 23-24 Eylül 2005), Basıldığı yer ve yıl yok Tümer, Günay, Hıristiyanlıkta ve İslamda Hz. Meryem, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1996 Vâfî, Abdulvâhid, el-Esfâru’l-Mukaddese fi’l-Edyâni’s-Sâbıka li’l-İslâm”, Kahire trz.

.

Hz. Mehdi (as)'ın fiziksel özellikleri (http://www.mehdininfizikiyapisi.beyazsiteler.com/)

HAZRET-İ İSA ALEYHİSELAM (SİNEMA)...FİLMİN BAŞINDAKİ SÖZLER ÇOK ÖNEMLİ
15.08.2012 18:43:07

Hz. İsa gökten inecektir 21 Ağustos 2001 Salı

Hz. İsa’nın gökten inmesi 20 Ağustos 2001 Pazartesi

Hz. İsa’nın gökten inişi 19 Ağustos 2001 Pazar

Hz. İsa, kıyamet kopmadan önce tekrar yeryüzüne inecek mi ?

Batının Akıl Ocağında Buharlaştırılan Hakikat: Nüzul-ü İsa (A.S.)

Mukaddime 4

Hayri Kırbaşoğlu’nun “Hz. İsa’yı Gökten İndiren Hadislerin Tenkidi” Başlıklı Makalesine Reddiye (1)

Hz. Mehdi (as)'ın fiziksel özellikleri (http://www.mehdininfizikiyapisi.beyazsiteler.com/)

HAZRET-İ İSA ALEYHİSELAM (SİNEMA)...FİLMİN BAŞINDAKİ SÖZLER ÇOK ÖNEMLİ 15.08.2012 18:43:07 Hz. İsa gökten inecektir 21 Ağustos 2001 Salı Hz. İsa’nın gökten inmesi 20 Ağustos 2001 Pazartesi Hz. İsa’nın gökten inişi 19 Ağustos 2001 Pazar

Hz. İsa, kıyamet kopmadan önce tekrar yeryüzüne inecek mi ?

HAZRET-İ İSA ALEYHİSELAM (SİNEMA)...FİLMİN BAŞINDAKİ SÖZLER ÇOK ÖNEMLİ
15.08.2012 18:43:07

Hz. İsa gökten inecektir 21 Ağustos 2001 Salı

Hz. İsa’nın gökten inmesi 20 Ağustos 2001 Pazartesi

Hz. İsa’nın gökten inişi 19 Ağustos 2001 Pazar