Sual: Abdestte, namazda, temizlikte ve niyette vesvese ediyorum. Kurtuluş çaresi nedir?
CEVAP
Vesvese, zararlı olan şüphe, kuruntu demektir. Hadis-i şerifte,(Vesvese şeytandandır. Abdest alırken, guslederken ve necaset temizlerken, şeytanın vesvesesinden sakının) buyuruldu. (Tirmizi)

Vesvese etmek günahtır. Vesvese eden imamın arkasında namaz kılmak mekruhtur. Vesvese, suyu israf etmeye sebep olur. İsraf ise haramdır. Vesvese, namazı geciktirmeye, cemaati, hatta namaz vaktini kaçırmaya sebep olur. Vakti, ömrü zayi etmeye sebep olur. Başkalarının elbisesinin, yemeğinin necis olmasından şüphe eder ki, müslümanlara suizan haramdır. Kendini ihtiyatlı sanıp, kibirli olur.

Abdestin, taharetin ve namazın şartlarını, sünnetlerini, mekruhlarını bilmeyen, vesvese hastalığına yakalanır. Bunları bilip, yerine getirince, şüpheye düşmemeli, iyi ve tamam yaptığına inanmalıdır! Böyle inanmak ihtiyat olur. Şüpheye düşmek vesvese olur. Vesvese sahibi, ruhsat ile amel etmelidir! Kalbi, kötü ahlaktan temizlemekte, kul haklarını gözetmekte ve haramlardan sakınmakta, vesvese olmaz. Vera ve takva olur. (Hadika, Berika)

Bilen vesvese etmez
Vesveseden kurtuluş çaresi, hangi meselede vesvese ediliyorsa dinimizin o konudaki hükmünü iyi bilmektir. İyi bilen vesvese etmez. Her müslüman, haramlardan, şüpheli şeylerden, hatta mubahların fazlasından da kaçmalıdır! Buna azimetle hareket etmek denir. Günah olmayan, caiz olan işleri yapmaya, ruhsatla hareket etmek denir. İhtiyaç olmadıkça, ruhsatla amel etmemelidir! Azimetleri yani güç gelen işleri yapamayanın, ruhsatla yani kolay olan, izin verilen işi yapması, azimeti yapmak gibi sevap olur. İmam-ı Rabbani hazretleri, (Gerektiğinde en kolay fetvaya uymalıdır. Allahü teâlâ, insanlara güç gelen şeyleri değil, kolay olanların yapılmasını istiyor. Çünkü insan zayıf, dayanıksız yaratılmıştır) buyuruyor.

İmam-ı Şarani hazretleri buyurdu ki: İhtiyaç halinde ruhsatla amel etmelidir! Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Allahü teâlânın verdiği kolaylıklardan, ruhsatlardan istifade edin!) [Buhari]

(Ruhsatlardan istifade etmeyen, Arafat dağı kadar günah işlemiş olur.) [Taberani]

(Allahü teâlâ, azimetle hareket edilmesini sevdiği gibi, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyheki]

(Bir zaman gelecek, insanlar temizlikte fazla titiz hareket edecek, [vesveseye düşerek] dinde haddi aşacaklardır.) [Ebu Davud]

Şeytan namazı kıldırmak istemez. Namaz kılana da "Madem namaz kılıyorsun, güzel abdest al, doğru namaz kıl, kuru yer kalmasın, iyi yıka, namazın olmadı, yeni baştan kıl!" gibi vesveseler verip sıkıntıya sokar. İbadetler mekruh olmakla kalmaz, ruhi bunalıma yol açar.

Dinimiz, kolaylıklar, ruhsatlar dinidir. Mesela, abdest aldığını bilip sonra bozulduğunda şüphe edenin abdesti var demektir. Abdest aldıktan sonra, kuru yer kalmıştır zannıyla yeniden abdest almak icap etmez. Tekrar abdest alması mekruh olur. Abdest aldıktan sonra, iç çamaşırında yaşlık görüp, idrar mı, su mu diye şüphe eden, abdestten önce çamaşırına su serpmelidir! Sonra orada bir yaşlık gördüğü zaman "Bu benim serptiğim su" demelidir. Hatta o yaşlık idrar bile olsa, onun idrar olduğu kesin olarak bilinmediği için yıkamak gerekmez.

Yaş ayakla necis yerde yürünse, yer kuru ise ayaklar necis olmaz. Elbisenin veya vücudunun bir yerine necaset bulaşsa, burayı bulamayıp, zannettiği yeri yıkasa, necaseti temizlemiş kabul edilir. Hatta namazdan sonra necasetli yer meydana çıksa, bir kavle göre kıldığı namazı iade etmesi gerekmez.

Çocuk ceketin sağ koluna işemiştir, fakat biz sağ kol olduğunu bilmiyoruz, galiba sol kol diyerek ceketin sol kolunu yıkasak idrar bulunan sağ kol da temiz gibi kabul edilerek namazımız sahih olur. Önemli olan kuru yerin kalmaması değildir. Kuru yer kalsa da biz bunu bilmiyorsak bu tamamdır. Ölçü yapılıp yapılmadığını bilmemektir. İmam-ı Gazali hazretleri gıdalarda domuz yağı gibi necis şeyleri anlatırken buyuruyor ki:
Allahü teâlâ, (Mutlak surette necis olmayanı, temiz olanı yiyin)demiyor, (Necis olduğunu bilmediğiniz, temiz zannettiğiniz gıdaları yiyin) buyuruyor. Eğer (Mutlak surette necis olmayanı yiyin) deseydi bu çok zor, hattâ imkânsız olurdu.

Abdest ve gusül için de kuru yer kalmasın demiyor, kuru yer kaldığını bilmiyorsak, kuru yer kalsa bile, her yer ıslanmış kabul edilir.

Abdestte kuru yer kalsa, fakat kuru yer kaldığını bilmeyen o kısmı yıkamaz. Ben burada kuru yer kaldığını bilmiyorum öyle ise burası yıkanmıştır demelidir ve orayı artık yıkamamalıdır. Yine kalbde burası yıkanmadı galiba diye zan kalabilir, kalsın ona itibar edilmez. Dinimiz böyle emrederken niye dinimizin tersini yapalım ki? Kuru yer kaldı zannı ile tekrar yıkamayı dinimiz emretmiyor, aksine yasaklıyor. Yani insan yıkandığına kanaat getirmese de, dinimiz kanaate varmayı istemiyor. Kalbin tatmin olmasını istemiyor. Benden istenen üç kere yıkamak demeli ve kuru yer kaldığını bilmeyince bilmemek ölçüdür. Bu ölçüyü unutmamalı. Ben kuru yer kaldığını bilmiyorum, o halde abdestim tamam demelidir. Kalbin tatmin olmasını, kanaat hasıl olmasını beklememeli. O zaten kolay kolay ele geçmez. Bunun gibi imam ateisttir, fakat biz onu bilmediğimiz için onunla kıldığımız namazlar sahihtir.

Şüphe etmemeli
Abdestten sonra, "Acaba başımı mesh ettim mi?" veya "Abdestim var mı?" diye şüphe etmek, namaz kıldıktan sonra "Elbisem temiz mi idi?" veya "İftitah tekbirini almış mıydım?" gibi şüpheler vaki olan kimse, yeniden abdest almaz, elbisesini yıkamaz, namazını iade etmez.

İbadetlerimizi eksik yapmakla, hâşâ Allahü teâlânın bir kaybı, fazla yapmakla da bir kazancı olmaz. Bunun için, dinin emrine uyularak noksan veya fazla yapılmış olsa mahzuru olmaz. Mesela sabahın farzını kılarken (iki mi, bir mi kıldım?) diye şüphe eden, bir rekat daha kılsa ve kıldığı üç rekat olsa, namazı sahih olur. Fakat kasten üç kılsa namazı sahih olmaz. Bir kimse de dört kıldım zannıyla üç rekat kılsa, kıldığı namaz sahih olur. Cenab-ı Hak, "Niçin yanlış zannettin?" demez. Gücümüzün yetmediği işleri bize emretmez. (Hadika)

Sual: İnsanın kalbine şeytandan gelen "acaba abdestim var mı, yoksa ve ben ya var diye hatırlıyorsam" gibi vesveseler geldiğinde ne yapmalı?
CEVAP
Hem (şeytandan gelen) diyorsunuz hem de ne yapmalı diye soruyorsunuz. Elbette bu vesveselere önem vermemeli. Abdest aldığınızı hatırlıyorsanız mesele yok. Abdest var kabul edilir.

Sual: Namazda bazen üçüncü mü dördüncü rekat mı diye şüpheye düşüyorum. Bazen namazdan sonra aklıma geliyor vesvese ve iade ediyorum. Uygun mudur?
CEVAP
Uygun değildir. Namazdan sonraki vesveseye itibar edilmez. Şunu hiç unutmayın, çünkü namaz kılan herkese lazımdır: Fıkıhta şüphe ile zan farklıdır. Şüphe, üç mü dört mü kıldığını hiç bilememektir. Zan ise, bir tarafı biraz ağır basar. Zannıma göre üç kıldım denirse üç olur.İbadetlerde zan geçerlidir. Hükümlerde ise zan geçersizdir. % 100 bilmek gerekir. Buna göre, üç mü dört mü kıldım diye zan ederse, zannı ne tarafta ise öyle hareket eder. Zan edemiyor da, şüphe ediyorsa, o zaman üç kıldım der ve üçüncüde oturur, bir rekat daha kılar ve secde-i sehv yapar. Zan ile şüpheyi iyi bilmek gerekir.

Sual: Namazda iken aklım çok dağınık, toparlayamıyorum. Günlük düşünceler olsun, değişik şeyler geliyor. Vesveselerden kurtulmak, kafamı toparlamam için ne yapmalıyım?
CEVAP
Bu hemen herkeste olur. Kiminde az kiminde çok olur. Namaz başlarken La havle’yi okuyunuz. İnsanın ihlası arttıkça düşüncesi de azalır diyor âlimler. Yemek yerken, ibadetleri yapmaya kuvvet bulmak için diye de niyet etmeli. Uyurken de aynı şekilde niyet etmeli.

Sual: Dört rekâtlı namazı kılarken bazen dalgınlık oluyor. İkinci rekâtta mı yoksa üçüncü rekât mıyım diye şüphe ediyorum. Nasıl davranmalıyız?
CEVAP
Namaz içinde iki mi, üç mü diye şüphe edilirse, azı yani iki kabul edilip iki rekât daha kılınır, dördüncü rekât olma ihtimalinden dolayı üçüncü rekâtta da oturulur. Üç mü, dört mü diye şüphe edilirse, üç kabul edilir. Oturduktan sonra, bir rekât daha kılınır. Sonunda secde-i sehv yapılır.

Sual: Şeytan insana vesvese verir mi? Yani bize gelen kötü düşünceler şeytandan mıdır?
CEVAP
Evet dine aykırı vesveseler şeytandandır. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Hakikaten şeytan size düşmandır. Siz de onu düşman edinin. Çünkü o, kendine uyanları, [günahlara sokup] Cehennem ehlinden olmaya çağırıyor.) [Fatır 6]

(Ey iman edenler, şeytanın yoluna [ve vesveselerine] uymayın.)[Bekara 208]

(Şeytanın izine, yoluna tâbi olmayın. Muhakkak ki, o size apaçık bir düşmandır. Şeytan size ancak kötülüğü, fahşayı [hayasızlığı, dünyaya düşkün olmayı, nefsin arzularının peşinde koşmayı]emreder.) [Bekara 168-169]

(Şeytan sizi [Allah yolunda infak ederken] fakir olursunuz diye korkutur ve [sadaka vermemenizi] emreder.) [Bekara 268]

(Şeytan onları [taşkınlığa meylettirip] hidayete uzak bir sapıklığa düşürmek ister.) [Nisa 60]

(Şeytana itaat etmeyin, o size açık düşmandır diye size nasihat vermedim mi?) [Yasin 60]

(Şeytan, şarap ve kumar ile aranıza düşmanlık ve kin bırakmak ister. Sizi, Allah’ı zikirden ve namazdan alıkoymak ister. Siz bunlardan [ayıplarını, zararlarını bildikten sonra] hâlâ sakınmaz mısınız?) [Maide 91]

([Nefsine uyarak] Allah’ın dininden yüz çevirenlere, [dünyada] bir şeytan musallat ederiz.) [Zuhruf 36]

Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:
(Şeytan, kalbe vesvese verir. Allahü teâlânın ismi söylenince hemen kaçar. Söylenmezse vesvese vermeye devam eder.) [Ebu Ya’la, İbni Adiy]

(Allahü teâlânın rahmeti cemaat üzerinedir. Şeytan, Müslümanların cemaatine katılmayıp muhalefet eden kimse ile beraberdir.) [D.Kulub]

(Sürüden uzak kalan koyunu kapan kurt gibi, şeytan da insanın kurdudur. Bölünüp parçalanmaktan sakının, cemaat halinde birleşin, mescitlere koşun!) [Tirmizi]

Sual: Namaz kıldıktan sonra, kaç rekat kıldığımda şüphe ediyorum, yeniden mi kılmam gerekiyor? Bir de, galiba ben iftitah tekbirini söylemedim, abdestim var mı idi, elbiseme necaset bulaşmış mıydı? Abdestte, kollarımı yıkamış mıydım gibi şüpheler sık sık geliyor. Bu durumda ne yapmam lazımdır?
CEVAP
Genellikle böyle şüphe ediyorsanız, namazı bozmaz, tamamlarsınız. Yeniden abdest almanız, elbise değiştirmeniz gerekmez. Namaz bittikten sonra, kaç rekat kıldığınızda şüphe ederseniz, bu vesvesedir. Yeniden kılmanız gerekmez.

.

Kalb dönektir

Sual: İnsan çok sevdiği birinden, basit bir şey yüzünden nefret edebiliyor veya nefret ettiğini sevebiliyor. Bazen kalbim sakin oluyor, bazen vesveseler, düşünceler beni rahatsız ediyor. Neden böyle oluyor?
CEVAP
Kalbe ruh, gönül de denir. Kalb, kelime olarak, bir hâlden bir hâle değişme, dönme gibi anlamlara gelir. Bir Müslüman da, çeşitli vesveselere, günahlara maruz kalabilir. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Müminin kalbi, kaynayan tencereden çok değişikliğe maruz kalır.) [İ. Ahmet]

(Kalb serçe kuşu gibidir, her an bir tarafa yönelebilir.) [Hâkim]

(Günah işleyenin kalbinde siyah bir nokta meydana gelir. Eğer tevbe ederse o leke silinir. Tekrar günah işlerse, o leke büyür ve kalbini tamamen kaplar.) [Tirmizi]

(Kalbler, çeşitli fitnelere maruz kalır. Fitneye maruz kalan kalbde bir siyah leke hâsıl olur. Fitneyi reddeden kalbde ise, beyaz bir nokta meydana gelir, kalbi bembeyaz olur. Fitne artık ona zarar veremez. Bulanık kalb, siyah bir taş gibidir. Yamuk veya ters bir bardağa benzer. Marufu bilmez, münkeri yadırgamaz. Nefsinin esiri olur.) [Müslim]

Kalb, böyle hallere girebileceği için, Peygamber efendimiz, ümmetine öğretmek için şöyle dua etmiştir:
(Ey kalbleri [iyiden kötüye, kötüden iyiye] çeviren Allah’ım, kalbimi, dininde sabit kıl [dininden döndürme, ayırma]!) [Tirmizi]

Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:
(İman edenlerin kalbleri, Allah’ı anmakla itminana [huzura]kavuşur. İyi bilin ki, kalbler ancak Allah’ı anmakla huzura kavuşur.) [Rad 28]

İman etmeyeceği Allah indinde bilinen kâfirin kalbi ise, mühürlüdür. Onun hidayete gelmesi mümkün değildir. Hakkı işitmezler, gerçekleri görmez ve anlamazlar.

Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Kalbler dört çeşittir: 1- Kılıfsız kalb, 2- Kılıflı kalb, 3- Ters Kalb, 4- Yamuk kalb.
Kılıfsız kalb: Bu müminin nurlu kalbidir. Hep iman nuru parlar.[Rahmete açıktır.]
Kılıflı kalb: Kâfirin kalbidir. [Taş gibidir, hareketsizdir. Rahmete kapalıdır.]
Ters kalb: Münafığın kalbidir. [Hakkı bildiği halde, inanmaz, ama inanır görünür. Kâfir kalbi gibi bu da terstir.]
Yamuk kalb: İçinde iman da, nifak da olan kalbdir. Onun imanının misali, bir tohum tanesi gibidir ki, o taneyi su büyütür. Oradaki nifakın misali ise, irin ve kanın büyüttüğü çıban gibidir. Bu ikisinden hangisi diğerine galip gelirse kalbde o hâkim olur.) [İ. Ahmed]

.

Vesvese edince

Sual: Çok vesveseliyim, abdestte, gusülde namazda niyet ettiğimi unutuyorum, bunları niyetsiz yapsam sahih olur mu? Kuru yer kaldı zannederek defalarca orayı yıkıyorum. Az bir kuru yer kalsa abdestim ve guslüm sahih olur mu? Abdestim bozuldu mu acaba diye çok vesvese ediyorum, abdestsiz namaz sahih olur mu? Elbiseme necaset bulaştı sanıyorum. Necis elbise ile namaz kılınırsa sahih olur mu? İmamın durumunu bilmiyorum, imam ateist falan ise kıldığım namaz sahih olur mu? Yiyip içtiğimiz gıdalarda, alkol veya domuz yağı vardır, hayvanlar besmelesiz kesilmiştir diye vesvese ediyorum. Bunun gibi durumlarda ne yapmam gerekiyor?
CEVAP
1- Niyet etmediğini bilmeyen yani yüzde yüz ben niyet etmedim diyemeyen kimse, niyet etmiş demektir, namaz sahihtir. Gusülde ve abdestte ise zaten niyet şart değildir.

2- Abdestte veya gusülde kuru yer kaldığı bilinmiyorsa, kuru yer kalsa bile bilmediği için, abdest ve gusül sahihtir.

3- Abdest aldığını biliyor ama, abdestinin bozulduğunu bilmiyorsa, abdesti bozulmuş bile olsa, abdesti var kabul edilir ve namazı sahih olur.

4- Elbisede necaset olduğu bilinmiyorsa, o elbise necis olsa da, namaz sahih olur.

5- İmamın ateist olduğu bilinmiyorsa, namaz sahih olur. Dinimiz, imamın kalbine bakın demiyor. Zahire bakılır. Görünüşte küfrünü gerektiren bir şey yoksa, namaz sahih olur.

6- Yiyip içtiğimiz gıdalarda alkol ve domuz yağı olduğunu bilmiyorsak, temiz kabul edilir. Gıdaların içinde necaset olsa bile, bilmediğimiz için günah olmaz. Yediğimiz her gıdayı analiz ettirmemiz gerekmez.

7- Dinimizin bütün hükümleri böyledir. Mesela bir kimse, evlendiği eşinin süt kardeşi olduğunu bilmiyorsa, o süt kardeşi olsa bile, hiç kimse bilmediği için, onunla evlenmesi günah olmaz.

Vesvese dinin hükmünü bilmemekten kaynaklanır. Yukarıdaki hükümleri bilen kimse, hiçbir konuda vesvese etmez.

Vesvese eden
Sual: Bende çok vesvese var. (Burayı galiba yıkamadım veya delk etmedim) diye defalarca yıkıyorum veya delk ediyorum. Buna bir çare yok mu?
CEVAP
Vesveseden kurtulmak için, kendi kendine, (Buranın kuru kaldığına veya burayı delk etmediğine yemin eder misin?) diye sormalı. Yemin edemiyorsa, orası yıkanmış veya delk edilmiştir, tekrar yıkamak veya delk etmek gerekmez.

Her vesvese için de, kendine aynı soruyu sorabilir. (Ben, yemin edecek kadar emin olsam zaten vesvese etmem) demek de vesvesedir. Yemin edemiyorsa, bunun vesvese olduğunu anlamalı. (Bir daha yıkasam daha iyi olmaz mı?) dememeli. Böyle düşünmek vesveseyi artırır.

Vesvese için

Sual: Mızraklı İlmihal’de, abdest aldıktan sonra, şalvarının, çamaşırının içine su serpmek müstehabdır, deniyor. Su serpmekle, necaseti temizlemediğine göre, bu bir hurafe değil midir?
CEVAP
Mızraklı İlmihal, dinimizde muteber bir eserdir. Muteber eserlerde hurafe olmaz. Siz Mızraklı İlmihal’de görmüşsünüz. Bu husus muteber bütün kitaplarda vardır. Su serpilmesi orayı temizlemek için değil, vesveseyi yok etmek içindir. Bir kimse iç çamaşırına su dökerse, bakıp orada bir yaşlık gördüğü zaman, (Bu, benim döktüğüm su) demeli, idrar diye şüphe etmemeli. Vesveselilerin vesveseden kurtulmaları için, bunu bizzat Resulullah efendimiz bildirmiştir. İki hadis-i şerif meali:
(Cebrail aleyhisselam, abdest aldıktan sonra, iç çamaşırına su serpilmesini bildirdi.) [Tirmizi]

Resulullah, abdest aldıktan sonra, çamaşırına su serperdi. (Ebu Davud, Tirmizi, Nesai) [Bu su serpmek, ümmetine, “Böyle su serpin de, vesvese etmeyin!” demektir.]

Vesveseyi önlemek için, abdest aldıktan sonra, çamaşırına su serpilmesi, Kimya-yı saadet’te de yazılıdır.

.

Şeytan ve zararları

Sual: Şeytanın çeşitleri var mıdır, zararları nelerdir?
CEVAP
Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylere, şeytan denir. Şeytan üç çeşittir: İblis, nefs ve kötü arkadaş.

1- İblis ve avaneleri: Bu şeytanlar, cin sınıfından ve İblis’in soyundandır. İblis çok âlim idi. Âdem aleyhisselama karşı secde etmesi emredilince, kibirlenip, secde etmedi. Daha önce meleklerin hocasıyken, sonra ebedi olarak lanetlendi ve şeytanların reisi oldu. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Öfke şeytandandır. Şeytan ateşten yaratıldı. Ateş suyla söner. Öfkelenen abdest alsın!) [Nesai]

(Öfkelenen otursun, otururken öfkelenen de yatsın.) [Ebu-ş-şeyh]

(Aksırmak Rahmandan, esnemek şeytandandır.) [Tirmizi]

(Kuvvetli aksırmak da şeytandandır.) [İbni Sünni]

(Namazda esnemek şeytandandır.) [Buhari]

(Acele şeytandan, teenni Rahmandandır.) [Tirmizi] (Teenni, temkinli, ihtiyatlı olmaktır.)

(Şu beş şey hariç, acele şeytandandır. Kızını evlendirmek, borcunu ödemek, cenaze işlerini çabuk yapmak, misafiri doyurmak, günaha hemen tevbe etmek.) [İ. Ahlakı]

(Feryat etmeden ağlayın; çünkü göz ve kalbden gelen şey Allah’tandır, elden ve dilden gelen şey, şeytandandır.) [Buhari]

(Ağlamak merhamettendir. Bağırıp çağırmak, şeytandandır.) [İbni Sa’d]

(Gece merkep anırırsa ve köpek havlarsa, şeytandan Allah’a sığının; çünkü hayvanlar sizin görmediklerinizi görürler.) [İ. Sünni]

(Vesvese şeytandandır. Necaset temizlerken, vesveseden sakının!) [Tirmizi]

(Namazda hayz görmek ve uyuklamak şeytandandır.) [İ. Mace]

(Namazda esnemek, kusmak ve burun kanaması şeytandandır.)[Tirmizi] (Bu ve benzerlerinin istisnası vardır. Mesela Ramazan ayında esnemek şeytandan değildir, sinirseldir. Kusmak, burun kanaması, uyuklamak gibi şeylerin, şeytandan olmayanları da vardır.)

(Cumada uyuklamak şeytandandır. Uyuklayınca yerinizi değiştirin.) [İ. Ebi Şeybe]

(Güzel rüya Allah’tan, kötü rüya şeytandandır. Kötü rüya gören, kimseye anlatmasın, sol tarafına tükürsün [tü, tü diyerek tükürür gibi yapsın] ve şeytandan Allahü tealaya sığınsın. Böyle yapana, o rüya zarar vermez. Güzel rüya gören de, onu sevdiği kişilere anlatsın.) [Buhari]

İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Fakirlikten korkmak, uğursuzluğa inanmak da, şeytandandır. Bir âyet-i kerime meali:
(Şeytan fakirlikle korkutup, size cimriliği emreder.) [Bekara 268]

Şeytan, musallat olup da günaha teşvik edince, hemen Allah’ı zikretmeli yani kelime-i tevhid okuyarak, estagfirullah diyerek Allahü teâlâyı anmalıdır. Bir âyet-i kerime meali:
(Rahman olan Allah’ı zikretmekten gâfil olana, yanından ayrılmayan bir şeytan musallat ederiz.) [Zuhruf 36]

Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Şeytan, zikredilince kaçar, zikredilmezse, vesveseye devam eder.) [Ebu Ya’la]

Celaleddin-i Suyuti hazretleri buyuruyor ki:
Şeytanın vesvesesinden, sıkıntıdan kurtulmak için, her gün bu duayı okumalıdır: “Yâ Allah-ür-rakîb-ül-hafîz-ür-rahîm. Yâ Allah-ül-hayy-ül-halîm-ül’azîm-ür-raûf-ül-kerîm. Yâ Allah-ül-hayy-ül-kayyüm-ül-kâimü alâ külli nefsin bimâ kesebet, hul beynî ve beyne adüvvî!” (Kitab-ür-rahme fit-tıbb-i vel-hikme)

2- İnsanın nefsi: İçimizde bulunur, hep kötülük isteyen bir kuvvettir. Bu, şeytana göre daha zararlıdır; çünkü içtedir. İçteki yara gibi tedavisi zordur. Şeytan, bir konuda, bir kere vesvese verip gider. Nefis, çok inatçıdır, aldatıncaya kadar uğraşır. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:

Şeytandan gelen hastalıklar, küçük bir ilaçla kolayca giderilebilir. Nefsimiz, her zaman yanımızda bulunan, azılı can düşmanıdır. Dışarıdaki düşmanımız, bu iç düşmanın yardımıyla bize saldırır. Onun yardımıyla bizi yaralar. Nefsin her isteği, Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerdir. Her işi, sahibi olan ve bütün iyiliklerin sahibi bulunan Allahü teâlâya karşı gelmektir. Hep, kendi can düşmanı olan şeytana uyar.

3- Kötü arkadaş: Üç düşmanın en tehlikelisi budur. Dünyada rezil eder, ahirette Cehenneme götürür. Kitap, gazete, dergi, radyo, TV, internet siteleri de, birer arkadaştır. Bunlar kötü olursa, felaket olur. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Kişinin dini arkadaşının dini gibidir. Kiminle dostluk ettiğine dikkat et.) [Hâkim]

Vesvese ihtiyat değildir

Sual: Besmelesiz kesilmiş hayvanı yani leş yemek, alkollü veya domuz yağlı necis besinleri ve domuz jelatinli gıdaları yemek haram iken nasıl helâl denebilir?
Cochineal diye bir böcekten, kimyasal filtreleme yoluyla elde edilen, karmin isimli madde, boya olarak, her marka kolanın içine konuyor. Fare, meyan kökünü çok sever, meyan köküne pisliklerini bulaştırır, meyan kökünden de kola yapılır. Her kolada bunlar olduğuna göre, her çeşit kolayı içmek haram iken nasıl caiz denebilir? Burada bildirilen haram gıdaları yememek farz değil mi? Şüpheli olan gıdaları da yememek ihtiyat değil midir?
CEVAP
Dediğiniz şeylerin hepsi haramdır, fakat içinde o haram maddelerin olduğu kesin bilinmedikçe, sakınmak, vesvese, kuruntu ve zararlı olur, haram olmaz, zanla kesin hüküm verilmez. (Buna haram madde konmuş olabilir, tedbirli olmak gerekir) demek takva ve ihtiyat değil, vesvesedir. Vesvese bir hastalıktır ve günahtır. Ben takva sahibiyim, şüphelilerden kaçıyorum demek, dinimizi iyi bilmemekten kaynaklanan bir vesvesedir.

İmam-ı Gazali hazretleri buyurdu ki:
Yiyecek ve içeceklerde şüphe edip yememek, takva değil, vesvesedir. Mesela dinimiz, (Haram olduğu bilinmeyen şeyleri yiyin) buyuruyor. (Bilinmese de, haram ve necis şeyler yenmez, mutlaka necis olmayanı yiyin) demiyor. Böyle emretseydi, her şeyden şüphe eder, hiçbir şey yiyemezdik. Bir şeyin necis olmadığını tespit etmek genelde imkânsızdır. [Mesela fırıncının çocuğu un çuvalının üstüne işeyebilir. Yahut fareler unun içine girip kirletebilirler. Fırıncı bunları bilmediği için veya bile bile ekmek yapıp bize verebilir. Bu ekmeği yememiz günah olmaz. Onun için dinimiz, necis ve haram olsa da, (Necis ve haram olduğu bilinmeyenleri yiyebilirsiniz) buyuruyor. Bu inceliği iyi anlamalıdır.]

Resulullah efendimiz bir müşrikin, Hazret-i Ömer de, bir Hristiyan’ın kullandığı [belki de necis olan] testiden abdest almıştır. Eshab-ı kiram, gayrimüslimlerin verdiği suları içerler, onların sattığı et, peynir gibi gıdaları alırlardı. Hâlbuki pis, necis olan şeyleri yemek haramdır. Kâfirler ise ekseriya pis olur. Elleri, kapları şaraplı olur. Hayvanı Besmelesiz keserler. Eshab-ı kiram, bunlara rağmen, necis olduğunu kesin bilmedikleri için, vesvese etmeyip, bu çeşit gıdaları yerlerdi.(İhya)

İmam-ı Kastalani hazretleri buyurdu ki:
Peygamber efendimiz, Hayber’de, Eshab-ı kiramla bir Yahudi’nin zehirli kebabından bir lokma yedikten sonra, (Bu et, bana zehirli olduğunu söyledi) buyurup başka yemedi ve son hastalığında,(Hayber’de yediğim zehirli etin acısını hâlâ hissediyorum)buyurdu. (Mevahib)

Resulullah efendimiz, bir Yahudi’nin ekmeğini ve yağlı yemeğini temiz mi diye sormadan yedi. Bu domuz yağı mı, koyun yağı mı, ekmeğin hamuru suyla mı, yoksa şarapla mı yoğruldu diye sormadı. Müşrik kadının su kabından abdest aldı. Bunlar, araştırmanın gerekmediğine birer delildir. (Berika)

İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki:
Kâfirlerle alışveriş eden Müslümanları pis bilmek, bunların yiyecek ve içeceklerinden sakınmak, ihtiyat değil, bu halden kurtulmak ihtiyattır.(Mektubat 3/22)

Kâfirler, gıdalarımıza necaset katabilecekleri gibi, zehir de katabilirler. Nitekim Yahudi, yemeğe zehir katmıştır. [Hâlbuki zehir yemek haramdır.] Peygamber efendimiz de, araştırmadan o zehirli yemeği yemiştir. Çünkü necis olduğu bilinmeyen şeyleri yememek takva değil, vesvese olur. (Hadika)

Dinimizde, (Bir şeyin helal olması için delil aranmaz, haram olması için delil aranır) kaidesi vardır. Necis olduğuna bir delil bulunmazsa, temiz kabul edilir. (Usul-i Pezdevi)
[Sucuk, meşrubat ve diğer] gıdaların içine necaset katılsa, fakat katıldığı bilinmese yemek caiz olur. Bilmek, ya bizzat görmekle veya âdil Müslümanların necaset katıldığını biz gördük demeleriyle anlaşılır. Katılıyormuş demekle haram olmaz. (Eşbah)

Gıda maddelerine hile yapılabilir. Fabrikada içine çeşitli necasetler katılabilir. Yahut ihmal yüzünden necaset karışabilir. Reçelin, pekmezin içine fare düşüp ölebilir. İmalatçı, kazanı dökmeyebilir. Meşrubatlara alkol veya necaset karışabilir, fakat içinde necaset olduğu bilinmeyen bütün gıda maddeleri temiz kabul edilir, yenmesi günah olmaz. (Tahrir)

Yemekten tiksinmek
Sual: İyi kimselerin evine gidince, temiz ve helâl olduğunu bilsem de, yemeklerini yiyemiyorum. Bir tiksinme oluyor. Bu kibir alameti olabilir mi?
CEVAP
Tiksinme kibirden olduğu gibi, vesveseden de olur. (Bunlar temizliğe riayet etmemiştir) diye yiyemez. Kimisi, başkasının artık suyunu içemediği gibi, onun içtiği boş bardaktan bile su içemez. (Keçinin uyuzu, çeşmenin gözünden su içer) diye bir atasözümüz var. (Değersiz, kibirli kimseler, kendilerini değerli ve en güzel şeye layık görürler) anlamındadır. Vesveseli kimseler de, genelde kibirli olur. Kendilerini üstün, temiz bilirler. (Kaplarımız da, yemeklerimiz de temizdir) desek inandıramayız. Ne desek kabul edemezler. Fakir kimselerle oturup yemek yiyememek, onların yemeğinden tiksinmek de kibir veya vesvese olur.

.

Melekten ilham, şeytandan vesvese gelir! - Türkiye Gazetesi

www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/m-said-arvas/577353.aspx

Allahû teâlâ herkesin kalbine bir melek vazifelendirmiştir. Bu melek insana iyi düşünceler ilhâm eder. Şey

.

Melekten ilham, şeytandan vesvese gelir!

M.SAİD ARVAS

msarvas@ihlas.net.tr

Allahû teâlâ herkesin kalbine bir melek vazifelendirmiştir. Bu melek insana iyi düşünceler ilhâm eder. Şeytân da, insanın kalbine kötü düşünceler, vesveseler getirir. Helâl yiyen kimse, ilhâm ile vesveseyi birbirinden ayırır. Haram yiyenler ayıramaz. İnsanın nefsi de, kalbine kötü düşünceler getirir.

İlhâm ve vesvese devâmlı olmaz. Nefsin kalbe verdiği kötü düşünceler ise, devâmlıdır, gittikçe artar. Vesvese, duâ edilirse, dine uygun yaşanırsa azalır ve zamanla yok olur...

Nefsin arzuları, ancak kuvvetli mücâdele ile azalır, yok olur. Şeytân, köpek gibidir. Köpek kovalayınca kaçar. Başka taraftan yine gelir. Bu defâ da aldatamaz ise vazgeçer. Nefis ise kaplan gibidir. Hedefine ulaşamadıkça vazgeçmez. Saldırması, ancak öldürmekle biter.

İnsan, şeytanın vesvesesine uymazsa, bundan vazgeçer. Başka vesvese başlar. Bazen çok hayırlı işe mani olmak için, az hayırlı olan şeyleri yaptırmak ister. Büyük günâha sürüklemek için, küçük hayır yaptırmaya teşvik eder.

Şeytânın yaptırmak istediği hayırlı iş, insana tatlı gelir ve acele ile yapmak ister. Meselâ nâfile namazlarla meşgul edip, farzları yaptırmaz. Sağa sola çok sadaka verdirip zekât verdirmez...

İlhâm olunan şeyler insan için en kıymetli şeylerdir. İslâmiyete uygundur. Şeytandan gelen vesvese ise dinden uzaklaşmaya sebep olur.

İnsan, ilhâm olunan şeyleri yapmalıdır. Dikkat edilecek husus ilhâmın cinsini anlamaktır. Bu da İslâmiyete uygun olup olmadığına bakılır. Karar vermekte zorlanırsa, salih bir âlime sorulur.

Kalbe gelen düşünceler meleklerden gelen ilhamlar mı, yoksa şeytanlardan gelen vesveseler mi? Buna çok dikkat etmelidir.

Salih olmayan, namazını kılmayan, dine uygun yaşamayan kötü din adamına sorulmaz. Zamanımızda, her yerde çok bulunan cahil tarikatçıları ve yalancı şeyhleri, hakiki rehber sanmamalıdır. Böylelerinin tuzaklarına düşerek dünyada ve ahirette saâdetten mahrum kalmamak için çok uyanık olmalıdır. Kalbe gelen düşünce, nefse acı gelirse, yapmak istemezse hayır olduğu anlaşılır. Tatlı gelir, hemen yapmak isterse, şer olduğu anlaşılır.

İnsanın kalbi yani gönlü madde değildir. Elektrik ve mıknâtıs dalgaları gibidir. Yer kaplamaz. Fakat, göğsümüzün sol tarafında bulunan yürek dediğimiz et parçasında, kuvvetli tesiri meydana gelir...

Akıl, nefis ve ruh da kalb gibi birer varlıktır. Bu üçünün de kalb ile bağlantısı vardır. İnsanın, gözü kulağı, burnu, ağzı ve cildi ile hissettiği renk, ses, koku, tat, sıcaklık ve sertlik gibi şeyler duygu sinirleri ile beyne gelir. Beyin de bunları hemen kalbe bildirir.

Meleklerden gelenler ile, şeytanlardan gelenlerin tamamı kalbe girer. İnsanın aklı da hakemlik yapar. Akl-ı selim sahibi meleklerden gelenlere itibar eder, onları beğenir ve yapar. Dünyada da ahirette de mesut olur. Akl-ı selim sahibi olmayan ise bunları beğenmez ve yapmaz iki cihanda da büyük sıkıntılarla karşılaşır.

Yol ayırımında olan her insan bu iki yoldan birini seçmeye mecburdur...

19.12.2013

.

Vesvese edince | Huzura Doğru

www.huzuradogru.com/merak...vesvese-ve.../2194-vesvese-edince.html

Abdestim bozuldu mu acaba diye çok vesvese ediyorum, abdestsiz namaz sahih olur mu? Elbiseme necase

joomla 3.5
монетизация сайта

www.fazilettakvimi.com/tr/2016/7/30.html 

Fazilet takviminin 30 Temmuz 2016 gününe özel namaz vakitleri ve arka sayfası bulunmaktadır.

.

ŞEYTÂN MÜ’MİNE VESVESE VERİR

Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) şeytanın vesvesesini sordular: “Hırsız içinde hiçbir şey bulunmayan eve girmez. O sırf iman bulunduğundan dolayıdır” buyurdular.
                                                                                                                                                          

Ali bin Ebî Tâlib kerremallâhü vecheh buyurdu ki:

“Bizimle ehl-i kitabın namazı arasındaki fark şeytanın vesvesesidir. İblis’e itaat ettikleri için ehl-i kitapla uğraşmayı bırakmıştır. Mü’minler ise hep ona muhâlefet edip onunla harb ederler. Mücâdele ise ancak muhâlefet edenle olur. 

Allâh’ın düşmanı İblis aleyhilla‘ne dedi ki:

“Yâ Rabbi, ümmet-i Muhammed: ‘Biz Allâh’ı seviyoruz ve Şeytan’ı sevmiyoruz,’ derler. Sonra da senin onlara emrettiklerine asi olur, benim emrettiklerimi yaparlar.”

Hak Teâlâ buyurdu ki: “Bu düşman gazabımın kullarıma şiddetli olmasını istiyor. İzzetim ve celâlim hakkı için sırf onların bana muhabbet iddiaları sebebiyle benim hakkımdan yaptıkları noksanları bağışlarım. Sana düşmanlık ve sevmedikleri iddiâları sebebiyle de senin vesvesenle işledikleri suçları mağfiret ederim.” 
                                                                                                                                                                  

Horasanlı bir zât, Irak tarafına ilim tahsîli için gider. Orada bir âlimin derslerine devâm edip ondan dört bin hikmetli söz öğrenir. Vatanına dönmek isteyince hocasından izin istemek üzere huzuruna varır. Üstazı: “Sana bir kelime öğreteyim, öğrendiğin bütün her şeyden hayırlıdır.” der ve “İblis sana vesvese verir mi?” diye sorar. Talebesi:

“Evet” der.

“Sana vesvese verince ne yapıyorsun?”
                                                                                                                                                                   

“Onu defediyorum”

“İkinci defa vesvese verirse?”

“Onu da defetmekle uğraşırım” der. Hocası der ki:

“Allâh düşmanı şeytan, sana eziyet verip seni ibadetten meşgûl ederse onun vesvesesini defetmekle uğraşma. Çoban köpeği yanından geçen yolcu, köpeğin saldırmasından sâhibine sığındığı gibi sen de Allâh’a sığın. Muhakkak o bir köpektir. Allâh onun hilesinden ve şerrinden cümlemizi muhâfaza buyursun.” 

                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                Vesvese üzerine inceleme
                                                                                                                                                                                                www.enfal.de/vesvese.htm 
                                                                                                                                                                                                 
Vesvese, gizli sese denir. Bir mastar olan "vesvas" kelimesinin seytana isim olmasi da, ayni manayla alakalidir k

                                                                                                                                                                                                Vesvese üzerine inceleme
Ahmet Sahin
Gerek abdest alirken, guslederken, ibadet halinde bulunurken, gerekse ibadet disindaki normal zamanlarda dini hayatimizi sürdürürken vesvese bulutlari hücuma geçiyor, bir sphe, endise ve korku duymamiza sebep oluyor. Titiz insanlar bozuldum mu, çürüdüm mü, inancimda noksanlik mi söz konusu oluyor.. gibilerden vehimlere maruz kaliyorlar. 
 
                                                                                                                                                                                                Böylesine korkutucu, seyleri hatirlatan vesveseyi pek veciz sekilde tahlil eden Akademi sayfasindaki degerli yaziyi aynen aktariyorum, soru sahiplerinin istifadesine. 

                                                                                                                                                                                                Dikkatle okundugu takdirde sorular cevabini bulmus olacak, korkulacak, ürkülecek bir sey olmadigi da kesinlesmis bulunacaktir. 

                                                                                                                                                                                                ifade edildigi gibi, vesvesenin zarari, korkmaktan, ürkmekten ibarettir. Korkmaz, ürkmez, senin malin olmadigini bilmekte gaflete düsmezsen bu balon hemen söner, bu korkulu rüya ansizin yok olup gider. 

                                                                                                                                                                                                * * * 

                                                                                                                                                                                                Vesvese, gizli sese denir. Bir mastar olan "vesvas" kelimesinin seytana isim olmasi da, ayni manayla alakalidir ki, seytan "vesvesenin kaynagi" demektir. Ancak örfen meshur olan manasiyla vesvese, nefsin veya seytanin kalbe attigi hayirsiz, faidesiz, alçak hatira ve mülahazalara verilen bir isimdir. 

                                                                                                                                                                                                Hem nefsin hem de seytanin vesvesesi, Kur'ani Kerim'de ayri ayri zikredilir. 

                                                                                                                                                                                                sEYTANIN VESVESESi
                                                                                                                                                                                                "And olsun ki, insani Biz yarattik ve nefsinin ona ne gibi vesveseler verdigini biliyoruz ve Biz ona sahdamarindan daha yakiniz." (Kaf, 50/16) ayeti, nefsin vesvesesine isaret ederken, "seytan, Adem'e vesvese verdi." manasina gelen birçok ayet de, seytanin vesvesesine delalet etmektedir. 

                                                                                                                                                                                                "Nefsin vesvesesi" tabiri, bir insanin, kendi kendine söyledigi ve gönlünden geçirdigi gizli duygular, kararlar, vehimler, hatiralar ve bunlar gibi bütün batini suur durumlarini da içine alir. Bunlar o kadar gizli ve sessizdir ki, bazilarini melekler dahi bilmekten acizdirler.. acizdirler de onlari sadece Cenabi Hakk bilir. Nefisten gelen vesvese, seytanin vesvesesine kiyasla daha gizlidir. Bu gizlilik, bir cihetten onu kuvvetlendirir. Dolayisiyla nefis, seytandan daha müthis bir düsmandir. Belki de, "Senin en büyük düsmanin nefsindir." diyen Allah Rasulü (s.a.s.), iste bu hususa isaret buyurmuslardir. 

                                                                                                                                                                                                Nefis ve seytan, verdikleri vesveseler ile, insan ruhunu, hak yolundaki terakkisinden alikoymak isterler. insanin akil ve fikrini çelip, azim ve iradesini kirarak onu salih amellerden vazgeçirmek, fani zevk ve kaprislere düsrerek de sefillestirmek isterler. 

                                                                                                                                                                                                Vesvesenin ilk makes buldugu yer kalbdir. O, buradan diger azalara kalb vasitasiyla yayilir. Onun içindir ki, vesvesenin ilk tesiri kalbde hissedilir. Tabii ki bu tesir, kabul veya ret sekillerinden biri halinde tecelli eder. Eger gelen vesveseler kalbde kabul görmezse; hayalde edep disi tasvirler mahiyetine bürünürler. Muhayyilesi bu tasvirlerle mesgul olan insan, bir müddet sonra hiç farkinda olmadan kalbini de onlarla mesgul eder. Zaten seytanin istedigi de budur. Zira o, varmak istedigi hedefe bu yolla birkaç adim daha yaklasmis olur. 

                                                                                                                                                                                                VESVESEYE REAKSiYON
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                Halbuki kalbde kabul görmeyen vesvesenin hiçbir zarari yoktur. Zira vesvese, hayalden öte geçememistir ve mantikça da hayal bir hüküm degildir. Vesvesenin kalbde kabul görmedigini anlamak ise gayet basittir. sayet kalb, gelen vesveseden dolayi üzülüyor ve ürperiyorsa, bu durum vesvesenin kalbde kabul görmedigine; aksi durum ise, neticenin de aksine bir delil ve bir isarettir. Eger vesvese kalbde kabul görmüyorsa; bu durumda vesvesenin zarari, zararli oldugunu düsnmeye münhasir kalir; baskaca da bir zarari yoktur. Hatta kalbin reaksiyonunun siddeti; kisinin imanindaki kuvvetle dogru orantilidir. Evet, imanin kuvveti nisbetinde kalb vesveseye karsi reaksiyon gösterir. Bazen gafletle kalbin gösterdigi bu reaksiyon tasdik zannedilir. Bu zanna düsen bazi kimseler, kalblerinde müthis bir heyecan ve helecan hissederler. Bazen de bu durumdan kurtulmak için huzurdan kaçip gaflete dalmak arzu ederler. Halbuki ortada vesveseyi tasdik diye bir husus söz konusu degildir. Sadece bir reaksiyon vardir. Ve esasen bu reaksiyon da onun imaninin salabet ve kuvvetini göstermektedir. Ve yine bu sebepledir ki, Allah Rasulü, bu hal ve durumu anlatirken, "imanin ta kendisidir!" buyurmuslardir.
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                Kaynak: Zaman gazetesi, 25.06.1998

                                                                                                                                                                                                .

                                                                                                                                                                                                Vesvese-vehim - Hayrettin Karaman
                                                                                                                                                                                                www.hayrettinkaraman.net › Ana Konular › İbadet › Temizlik (Taharet) 
                                                                                                                                                                                                 
Vesvese-vehim İlgili sorular: (033) WC'de taharetlenirken vesveseden kurtulamıyorum. ... (219) Şirk, ehl-i kit

                                                                                                                                                                                                .Soru-(033) WC'de taharetlenirken vesveseden kurtulamıyorum. 

                                                                                                                                                                                                Soru: 

                                                                                                                                                                                                Selamünaleyküm, hemen sorumu soruyorum: wc de taharetlenirken vesveseden kurtulamıyorum. Taharetlenmenin dinimizdeki hükmü nedir? Eksik yapmış olsak veya hiç yapmamış olsak bile namaz kılınabilir mi veya dinen bu durumun sakıncası nedir? (taharetlenmeyi bırakmıyorum ama vesveseden kurtulup zaman kaybını önlemek için tam temizlenmemiş olsa da olur diyebilmek istiyorum. İbadetim kabul olur demek istiyorum). Cevablarsanız sevinirim hocam, teşekkürler... 

                                                                                                                                                                                                Cevap: 

                                                                                                                                                                                                İslam'ın ilk tebliğ edildiği coğrafyada su kıt olduğu için taharet taşlarla yapılıyordu. Mesela üç adet uygun büyüklükte taş alınıyor ve bunların her biri ile bir kere (toplam üç kere) pisliğin çıktığı yer siliniyor ve böylece temizlik yapılmış oluyordu. Böyle bir temizlenmede pisliğin çıktığı yerde bazı şeylerin kalmaması imkansızdır, ama bu temizlenme ibadet edebilmek için (necasetten taharet olarak) yeterli görülmüştür. Siz su ile yıkıyorsunuz, elinize bir şey gelmeyecek kadar yıkadığınız zaman pislik vücuttan yok edilmiş olur, artık vehim ve vesveseye kapılmak, "acaba olmadı mı, yine de pislik kalmış mıdır..." gibi takıntılara kendinizi kaptırmak doğru değildir. 

                                                                                                                                                                                                .Soru-(034) İnanca ve amele dair konularda vesveseli olan biri nasıl davranmalı? 

Soru: 
İnanca ve amele dair konularda vesveseli olan bir kişinin nasıl davranması gerekir. Kafasına takılan konularda cevap bulmayla mükellef midir? Yoksa üzerinde durmasa sorumluluk var mıdır? 
Ayrıca güsul abdesti alırken "iğne ucu kadar kuru yer kalma" meselesine takılıyorum. Uzun süre ve çok meşakkatli oluyor. Ne tavsiye edersiniz? 

Cevap: 
Vesvese şeytandandır ve şeytan sıfatlı insanlardandır. Vesvesenin aşırısı hastalıktır; tedavi edilmesi gerekir. 
Dinde zorluk yoktur, Allah kimseyi gücünün üstünde olan, ona zor gelen bir şeyle yükümlü kılmamıştır. 
İtikad konusunda insanın kafasına takılan sorulara okuyarak, sorarak, düşünerek cevap bulunabilir; bulunamıyorsa konu bir tarafa (soğutmaya) bırakılır ve mümin yoluna devam eder. 
"Gusül ve abdestte vücutta iğne ucu kadar bir kuru yer kalsa abdest ve gusül olmaz" sözü, "insan dikkatli olmalı, kuru yer bırakmamaya gayret etmelidir" anlamında bir teşvik ise doğrudur. Bunun uygulaması ise saatlerce banyoda kalmak, yıkadığı yerleri tekrar tekrar yıkamak değildir. Bir yer en fazla üç kere yıkanınca vazife yerine gelmiş olur ve kuru yer kalmadığına hükmedilir; büyüteçle bakmaya filan gerek yoktur. 

.Soru-(219) Şirk, ehl-i kitabın kestiği; kötü zan, vehim, vesvese. 

Hocam, 
Öncelikle size ulaşabildiğim için Rabbime şükürler olsun. Hocam size önce konuyu baştan anlatmaya çalışayım. Bundan takriben 1 sene önce eşimle bir arkadaş aracılığı ile tanıştık. Evlenmeden önce bir konu üzerinde (şu anki konu da aynı) baya araştırma yaptık. Hocam konu kısa şöyle: 
Hanımım kesinlikle et yemiyor ve bunun haram olduğunu söylüyor ve buna inanıyor. Tamam dedim bakalım beraber başladık araştırmaya.. 
Ve takıldığımız konu hep aynı yer oldu..Ona göre şu an yaşadığımız toplum çok karışık, insanlar bilerek ya da bilmeyerek şirk içindeler bu yüzden toplumu şirk toplumu kabul ediyor bundan dolayı kesen adam müslüman olmadığı için yemenin haram olduğuna inanıyor. Ayrıca bayanlara da aynı gözle baktığından bayanlarla aynı ortamda abdest almıyor. Sebebini sorduğumda o insanı tanımadığın, nasıl biri olduğunu bilmediğini ve Allah'ın mümin kadınlara şirk koşan ya da kafir bayanlara karşı da örtünmesi gerektiğini söylüyor. Delili doğru ama gene tanımlamada takılıyoruz. Ben ise: Tamam toplum hakikaten karışık, iman ettiğini söyleyenlerin hepsi gerçekten neye iman ettiklerini bilmiyorlar, insanların bazıları bilmeyerek şirke düşüyorlar. Bundan dolayı ben bu insanları cahil olarak görüyorum. Çünkü adam çıkıp açıkça islamı inkar etmiyor, ben de elhamdülillah müslümanım diyor, Allah'ı seviyorum diyor. Ama toplumla ilgili genel bir şey demem gerekirse bu insanlara müslüman tavrı gösteririm ve et yerken de bismillah derim ve yerim, yiyorum da. 
Bilmiyorum hocam ben İslam'ı bu şekilde öğrendim belki hatalıyımdır ama bana diğeri çok, nasıl desem acımasız geliyor. 
Bunlar cahil diyelim ve bu şekilde görelim, diyorum; Yunus suresindeki ayeti işte onlar zalimlerdir ama insanlar bilmiyor ayetini söylüyor. Ya diyorum oradaki bilmiyorlar o anlamdaki bilmeme değil dönüp gene takılıyoruz bu konuda. 
Sonra bu konuyu şöyle kapatmıştık o zaman; 
Bak dedim ben senin düşüncene yanlış demiyorum seni takvalı da buluyorum ve sana hiç bir şeyi zorlamıyorum da yemen için. (Hatta onun yemesi için kurban kestim). 
Ama ben senin gibi düşünmüyorum bu şekilde düşünüyorum ve bu şekilde amel ediyorum. Ve bunun hesabını ben vereceğim Rabbime. 
Kim doğru kim yanlış onun tartışmasını yapmıyorum sen o şekilde amel et ben de bu şekilde. Ve evliliğimiz bu şekilde devam etsin. 
Sonra şimdi geldik bu zamana ara ara bu konular konuşuyorduk ama ne zaman konuşsak hep aynı yerde yorumdan dolay takılıyorduk. 
Sonra eşim kendi kendine düşündüğünde bana göre bunlar vesvese eşime göre vicdanı şunları söylüyormuş: 
1-) Sen bildiğinle amel etmiyorsun. Ve senin o eşle kalman yanlış. 
2-) Allah'a bunu hesabını nasıl vereceksin. 
3-) Eşin böyle yapmakla şirk koşuyor. 
4-) İslam için senin ayrılman gerekli. 
5-) Sen yemiyorsun ve senin sebeplerin var o kocan olduğundan dolayı mı ona cevaz veriyorsun gibi yüzlerce şeyler hocam. Sonra başlıyor hüngür hüngür ağlamaya. 
6-) Eşinin delilleri var o şekilde hesap verecek ya sen kendi delillerine aykırı yaşıyorsun sen nasıl hesap vereceksin. 
Seni seviyorum ama seninle kalmam benim için bir imtihan, kalırsam günahkar olurum vs. 
Hocam ben mi yanlış yapıyorum..Yani insanları o şekilde tanımlamak bana yanlış geliyor. O zaman hangi bir insana bakacağız ki.. Bu hayat bu kadar zor olmamalı, İslam hayatı bu kadar zorlaştırmaz diye düşünüyorum. Çünkü insanların geneli müslümanım diyor her ne kadar yaşamasa da. O zaman o şekilde davranmalıyız diye düşünüyorum. 
Eşimin bana sunduğu delillere gelince; 
Malum ayetler ama ayetin birindeki ifadeyi yani "sizin kestikleriniz müstesna" ifadesini yani bizden müslüman olanlar diye yorumluyor. Aslında siz de sorunumuz yok ama o siz kim diyince gene aynı yerde kalıyoruz. 
Sonra Peygamberimizin bu konu ile ilgili bir hadisi var. Peygamberimize gelip bu konu ile ilgili sorduklarında peygamberimiz Allah'ın adını anarak yiyin diyor. Bunun içinde açıklaması şöyle, o gittikleri topluluklar yeni İslam'a girmiş, İslam'ı kabul etmişlerdi. (Yani müslümanlardı.) 
Başka bir hadis de de yine aynı şekilde olan Mecusilerin olduğu yerde araştırıp yememizi tavsiye ediyor. O konuda da bu toplum (yaşadığımız) da o toplum gibi diyor. 
Ve buna benzer hadis ve ayetler. 
Aslında hocam hadis ve ayetlerde sorunumuz yok bende aynılarını kabul ediyorum ama nedense o farklı ben farklı şekilde yorumluyoruz. Takılıp kalıyoruz. Her halde farklı islamî eğitimlerden geçmemizden kaynaklanıyor. 
İşte bundan dolayı sizinle de bu konuda konuşmak istiyorum, eşimle beraber. Çünkü hem ilminizin hem de tecrübenizin hayırlı olacağına inanıyorum. 
Ve şundan dolay kalbim inanın çok rahat, hayırla başladığına inandığım evliliğime ben elimden gelen her şeyi yaptım ve yapıyorum da. 
Sizden de gösterdiğiniz cana yakınlık ve sıcaklık için teşekkür ediyorum. 
Allah razı olsun. 

Cevap: 
Bu soruyu da olduğu gibi -imlasına bile fazla müdahale etmeden- naklettim. Çünkü okuyucularımın, içinde yaşadığımız toplumun problemlerini yakından öğrenmelerinde fayda görüyorum. 
Soruya göre meselenin düğüm noktasını, bugün Türkiye'de yaşayan ve dini sorulduğu zaman "müslümanım" diye cevap veren, az veya çok islâmî pratiği (ameli) de olan kimselerin bazı hatalı söz ve davranışlarından dolayı şirke düşüp düşmedikleri oluşturmaktadır. Soruyu soran kardeşimizin genç karısına göre "...şu an yaşadığımız toplum çok karışık, insanlar bilerek ya da bilmeyerek şirk içindeler, bundan dolayı hayvan kesen adam müslüman olmadığı için et yemek haram oluyor. Ayrıca bayanlara da aynı gözle baktığından bayanlarla aynı ortamda abdest almıyor. Kocası sebebini sorduğunda, "o insanı tanımadığını, nasıl biri olduğunu bilmediğini ve Allah'ın mümin kadınlara, şirk koşan ya da kafir bayanlara karşı da örtünmelerini emrettiğini" söylüyor." 
Dinsizler ile putperestlerin veya bâtıl (Ehl-i Kitab'ın dinleri gibi, şimdi bozulmuş bile olsa asıl Allah'tan gelmiş olan dinlerden başka) bir dine inananların kestikleri hayvanları müslümanlar yemezler; burası doğrudur. Ehl-i Kitabın kendi dinlerine göre öldürüp yedikleri -domuz gibi türü müslümanlara haram olanlar dışındaki- hayvanları yemek ise müslümanlara helaldir (Mâide: 5/5). Ehl-i kitabın Allah ve peygamber inancı müslümanlarınkinden farklıdır; Allah'ın sıfatları ile ilgili yanlış, batıl inançları vardır, ancak kurban veya etlik keserken -sıfatlar hakkında yanlış inanç ve bilgi sahibi de olsalar- Allah'ın adını zikrederler, putperest olmadıkları için Allah'tan başka bir tanrının (putun) adını anmazlar; kestiklerinin yenmesi için işte bu yeterli görülmüştür (Azîmâbâdî, Ebû Dâvûd şerhi, V, 12). İnandıkları başka bir tanrının veya putun adını anmamak şartıyla, ya henüz alışmadıkları veya unuttukları için Allah'ın adını anmayı unutanlara, ihmal edenlere (böyle yapmış olmaları ihtimali bulunanlara) gelince bunların kestiklerini yerken "yiyenlerin besmele çekmeleri" istenmiştir (Ebû Dâvûd, Udhiyye, 18 vd.). 
Bu genç hanımın yanıldığı nokta ise kesin olarak mümin olduğunu bilmediği kimseleri "şirke düşmüş, bir Allah'a kulluk ve ibadet ilkesinden ayrılmış" olarak kabul etmesidir. Bu çok önemli bir hata, büyük bir kötü zan ve günahtır. İnsanların inançları hakkında hüküm verirken dayanacağımız delil, onların beyanları (ifadeleri) ve dışa vuran, açıkta görülen ve bilinen davranışlardır. "Biz dıştan bilinen ve görülene göre hükmederiz, insanların içini Allah bilir" ifadesi bu konuda düsturdur. Bir savaşta, iman ettim dediği halde öldürdüğü bir kişi ile ilgili olarak hesaba çekilen sahâbî, "Korkudan, canını kurtarmak için la ilahe illallah" dedi, ben de bu sebeple onu öldürdüm" cevabını verince Peygamberimiz, "Kalbini yarıp da içini mi gördün; ya Rabbi, onun yaptığından berîyim, beni sorumlu tutma'" buyurmuşlardır. İnsanlar şirke düşürüp düşürmediği şüpheli olan söz ve davranışlarla ilgili olarak da islamî kural şudur: "İmanına, müslüman olmasına ve böyle kalmasına delalet eden tarafa ağırlık verilir; yüzde doksan dokuz küfür, yüzde bir iman ihtimali bulunsa imanına hükmedilir". 
Şu halde Türkiye'de yaşayan ve müslüman olduğu bilinen, müslümanım diyen, küfre ve şirke düştüğü kesin olarak bilinmeyen her insan mümin, müslüman, tevhid ehli olarak kabul etmek durumundayız; aksi halde müminlere karşı kötü zan beslemiş, günaha girmiş oluruz. 
Müslüman olamayan kadınların yanında tesettürün nasıl olacağı konusuna gelince: 
Nur sûresinin 31. âyetinde mümin kadınların, kimlerin yanında ziynet (kapatılması gereken) yerlerini açabilecekleri açıklanırken "kadınlar..." ifadesi de geçmektedir. Bunu bazı tefsirsiler "müslüman kadınları kastediliyor, diğerlerinin yanında açılamazlar" şeklinde anlamışlarsa da daha sağlam ve tutarlı olan yorum "bütün kadınlar aynıdır, kadın kadından örtünmez" şeklinde olandır (Ebû Bekir İbnu'l-Arabî, Ahkâmu'l-Kur'an, s. 1372). 
Genç kızımızın bir yanlışı da farklı yorum, ictihad ve mezheplere göre hareket eden müminler arasındaki ilişki ile ilgilidir. Kocasına, "Sen böyle düşündükçe, böyle anlayan ve yorumlayan hocalara uydukça ben seninle yaşayamam, senden boşanmam gerekir; çünkü sen de şirke düşüyorsun" demesi yanlıştır. Muteber bir alime, mezhebe göre hareket eden kimse mümindir, doğru yoldadır, insanı İslam'dan çıkarmayacak ölçüde farklı mezheplere (İslam mezheplerine) mensup müminler arasında evlenmek, evli kalmak caizdir. 
Mektubun ifadesi, genç kızımızın, ileri derecede vehim ve vesvese hastalığına tutulmuş olması ihtimalini de akla getiriyor. Bu sebeple bir uzmana başvurulmasını ayrıca tavsiye ediyorum. 

.Soru-(087) Kocaya itaat, şartlı talak, yemin. 

Soru: 
Selamunaleyküm Hocam, 
Hocam ben evli ve eşi şu an askerde bir bayanım.Eşim çok kıskanç biri olduğu için askere giderken bana bir takım kısıtlamalar koydu ve bunlar yaparsan 3'ten 9'a boşsun dedi.Bu kısıtlamalar kayınvalidem olmadan bir yere gitmemek, eve gelen erkek misafirlerin yanına çıkmamak, yeleksiz dolaşmamak, namahremim olan bir erkekle kesinlikle konuşmamak.... Ben üniversite mezunuyum ve açıkçası bu şartlar bana çok ağır geldi ve ben de bilerek yaptım. Gerçi o da şu an söylediği bu boşanma cümlesinden pişman. Sizce biz dinen boşanmış mı oluyoruz? Cevap verirseniz bendeki şüpheleri gidermiş olacağınız için çok sevineceğim. 

Cevap: 
Birkaç gün önce İlahiyatlı kızlarla sohbet ediyorduk, "kadının kocasına itaati" konusunda insan tabiatını zorlayan bazı hadis rivayetlerinin bulunduğunu hatırlatarak bunların sahih olup olmadığın sordular. Kısaca şunlar söyledim: Bu hadislerin bir kısmı sahih değildir; güvenilir kaynaklarda yoktur. Sahih olanlarının da birçoğu bağlayıcı, evrensel din kuralı getirmez, belli şartlara bağlı çözümler ve tavsiyelerdir. İtaati emreden sahih hadislere (aynı mânada âyetler de vardır) gelince bunların bir genel şartının bulunduğunu unutmamak gerekir. Bu genel şart, bir şeyi isteyen, emreden kocanın bunu yaparken kendinin de -bu emir ve istek konusunda- Allah'a itaat ediyor olmasıdır; başka bir deyişle kocanın isteğinin Allah'ın muradına, rızasına, emir ve yasaklarına aykırı düşmemesidir. Aile bir kurumdur, bir birliktir. Her kurumun, her birliğin bir düzeni, her düzenin kuralları vardır. Bu kuralların uygulanmasını denetlemek, kurumu ve birliği yönetmek, gerektiği zaman son sözü söylemek, karar vermek için de bir yöneticiye ihtiyaç vardır. Ailede reis, yönetici kocadır; hem ailenin geçimini sağlar, hem de birliği yönetir. Müslümanların bütün işleri danışma ile olacağından elbette aile işlerini karısına, çocuklarına ve gerektiğinde başkalarına da danışır. Allah'a itaat (din kurallarının ve ahlakın dışına çıkmamak) ve danışma olduktan sonra aile reisine itaatin ne sakıncası olabilir. Kadın olsun, erkek olsun bir işe giren, bir memuriyet alan kimse patrona, amire itaat ediyor; bunda onur kırıcı, hak ve özgürlüklere aykırı bir durum bulunmuyorsa -sözleşme ve doğum yoluyla karşılıklı hak ve yükümlülüklerin oluştuğu aile hayatı içinde- kocaya, babaya, anaya itaat etmekte de sakınca bulunmaz. Sakınca, buyuranların/yönetenlerin danışmayı terk etmeleri ve din kurallarının dışına çıkarak nefislerine uymalarından ileri gelmektedir... 
Yukarıdaki soruya gelelim: Askere giden kocanın karısı için koyduğu sınırlar, din ve ahlak kurallarına değil, şüpheye, vehme ve kıskançlığa dayanıyor. Kadın da bunlara itaat etmekte zorlanıyor ve sonunda itaatsizlik ediyor. Kocanın söylediği söz fıkıh'ta iki şekilde anlaşılıyor: 
a) Yemin. Buna göre koca "şunları yaparsan boşsun" diyerek karısını boşamış olmuyor, bunlar yaptığı takdirde boşayacağına yemin etmiş oluyor. Karısı da bunları yapınca isterse boşar, istemezse keffaret verir ve boşamaktan vazgeçer. Yemin "vallahi, billahi, tallahi" gibi Allah isimleri üzerine yapılmadığı için keffaret gerekmez diyenler de vardır. Bizce keffaret ödenmelidir. 
b) Boşama. Koca bu sözleri söylerken karısını "şartlı olarak; yani yasakladığı şeyleri yapması şartıyla" boşamaktadır. Bu takdirde kadın, yasaklanan fiilleri yapınca bir talak ile boşanmış olur, yeniden bir nikah akdi yaparlar ve evliliğe dönerler. Geriye iki boşama hakkı daha kalır. Bu hakları kullanma konusunda çok ihtiyatlı davranmak gerekir. "Üç, dokuz" filan demekle kadın iki hayız arasındaki bir temizlik içinde birden fazla boşanmış olmaz; çünkü Peygamberimiz (s.a.) kadınların, bir temizlik içinde birden fazla boşanmasını yasaklamış ve böyle boşamaları "bir boşama" saymıştır (Geniş bilgi için benim Mukayeseli İslam Hukuku isimli kitabımın birinci cildine bakınız). 

.Soru-(264) Bir mektup ve namaz, örtünme ve kutsallık hakkında sorular. 

Bir mektup ve namaz, örtünme ve kutsallık hakkında sorular. 

Selamun aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtuhu muhterem hocam.. 
Ben İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü 1999 mezunlarındanım. Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi'nde de Arap Dili ve Belâgatı Bölümünde yüksek lisans yaptım ve Aralık 2002'de oradan mezun oldum. 2003'den bu yana da Arapça özel dersler vermekteyim. Son 3 yıldır Yenibosna'da, İhlas Yuva Sitesi'nde yaşları 12-20 arası olan genç kızlara ders veriyorum. Dersler mevzuunda bir sıkıntımız olmamakla beraber zaman zaman inanç noktasında beni rahatsız eden bazı durumlarla karşılaşabiliyor; fakat sineye çekiyordum. Ancak maalesef iş yavaş yavaş çığrından çıkmaya başladı. Yazık ki hayatta en çok nefret ettiğim şey başıma geliyor. Müslüman ve muhafazakar insanların asıl düşmanlarını unutup birbirleriye çatışmaları, bir başka deyişle cemaat savaşları.. Ben her ne kadar bâtıl yaşadıklarını düşünsem de onlara müdahale etmedim şimdiye dek.. Ama bilhassa bu yıl tamamen bâtıl olduğunu düşündüğüm mevzûlarda bana müdahale etmeleri son derece canımı sıkıyor. Neticede ben dindar bir aileden geliyorum ve aldığım lisan eğitimi itibariyle okul hayatımda da muhafazakar ortamlarda bulundum. Elbette ki, İslam âlimi değilim!.. Hatta 7 sene okumama rağmen "kendi branşımın bile çırağı olabilsem ne mutlu bana!" diyebilecek kadar kendimi bildiğime inanıyorum. Fakat öyle şeyler var ki; insan mantığının kabul etmesi hakikaten çok zor!.. Her ne kadar dinimiz bireylerin mantıklarına göre yorumlanamayacaksa da Kur'an-ı Kerîm'in bir çok âyetinde "hâlâ akıl etmez misiniz?" şeklinde ifâdeler mevcut. Demem o ki; Mevlam bize akıl ve o akıl ile düşünme yeteneği vermiş!.. Ve tabii ki, araştırma yeteneği.. Lâkin değerli hocam!.. Ben bu arkadaşlarımızın söylemeye ve ikna etmeye çalıştıkları şeyleri maalesef kitaplarda nasıl arayacağımı bile bilemiyorum.. Zira ayrıntılarda boğuluyorlar. Size bazı misaller takdim edeyim: 

Soru 1: 
Namaz kılarken kıyafetleri namaza ne kadar müsait olursa olsun, üzerlerine aşırı büyük örtüler ve fazlasıyla uzun etekler giyiyorlar ki, çoğu zaman namazda eteklerine basıp sendeliyorlar. Asla bir misafirin karşısına bu şekilde çıkmazlar!.. Lâkin Allah'ın huzuruna duruyorlar. Bu, takvâdan diyelim.. 

Cevap: 
Namazda kadının örtmesi gereken yerleri, namahreme karşı örteceği yerlerden daha fazla ve daha katı değildir. İmam Malik gibi bazı müctehidlerimize göre ise daha hafiftir. 

Soru 2: 
Namaza duracakları vakit kıblenin tam ters istikâmetinde, yani namaza durulduğunda arkada kalacak vaziyette bir ayna varsa ve içimizden biri bu aynaya bakıyorsa (a kişisi namaza duracak, b kişisi de aynada başörtüsünü düzeltiyor. Birbirlerine sırtları dönük vaziyetteler..) A kişisi namaza durmuyor. Sebep; aynada sûret var! Resim bulunan yere meleklerin girmediğini biliyorum. Fakat aynadaki sûret anlaşılır gibi değil.. 

Cevap: 
Namaz kılanın arkasında veya yerde bulunan resimler namaza zarar vermez. Ayrıca aynadaki suret sabit resim gibi değildir. 

Soru 3: 
Seccadenin etiketinde Arapça harflerle marka yazıyor. Mesela; ... textil.. Sırf Arapça harflerle yazılmış diye onu yere sermek istemiyorlar, serseler de namaz kılar kılmaz nasıl toplayacaklarını şaşırıyorlar. Elbette Arapça Efendimiz (sav)'in ve Kur'an-ı Kerîm'in dili olduğundan biz Müslümanlar için kutsal sayıldığını; ancak bunun sadece bir tekstil markası olduğunu izah etmeye çalıştım; ama maalesef kabul etmediler.. 

Cevap: 
Arapça da, Arap harfleri de kutsal değildir. Bu harflerle yazılmış yazılara "Allah, Peygamber gibi isimler, âyet mealleri vb. nin yazılmış olması" dışında, mutlak olarak saygı göstermek gerekmez. 

Soru 4: 
İsmim "Zeynep" olduğu için bana bebekliğimde hediye edilmiş, üzerinde Latin harfiyle "Z" yazan bir kolyem var. Arapça olmadığından dolayı "put" hükmünde olduğunu söyleyecek kadar ileri gittiler. Ebû Leheb ile Ebû Cehil'in Arapça konuşarak küfrettiklerini, bunun yanı sıra bizim Türkçe ve yabancıların da muhtelif dillerde hidâyete erdiklerini, duâ ettiklerini söyledim; ama maalesef bunu da kabul etmediler. 

Cevap: 
Arapça olmayan harfler put olsaydı cebinde para taşıyan bütün insanlarımız put taşıyor olurlardı. Böyle saçmalık olmaz, Allah insana akıl vermiş ve bilmeyenin bilenden öğrenmesini emretmiştir. 

Soru 5: 
En son dersimizde "îcad" kelimesi geçti. Bunun "yaratmak" ile eş anlamlı olduğunu ve kullanılmasının câiz olmadığını iddia ettiler. "îcad" kelimesinin "vecede-yecidu" (buldu-bulur/buluyor) kökünden gelip mastar olduğunu, "buluş" mânâsına geldiğini mucid'in ism-i fâil mânâsında "bulan kişi", mûced'in ise ism-i mef'ul mânâsında "bulunan şey" olduğunu izah ettim. Allahu Teâlâ'nın da "bulma" işinden münezzeh olduğunu söyledim. " O, yoktan var eder; bulmaz!.. Bulan insandır!" dedim. Yine de iyice araştırdığımda "îcad" kelimesinin tam olarak şu anlamlarda kullanıldığını buldum; "bulgu, buluş, ibdâ, ihdas, keşif, türetme, üretme, yaratış, yaratma" Bu durumda bu madde için geri adım atıyorum. Zira her ne kadar "ameller niyetlere göre" olsa da kelimenin bu anlamı mevcut olduğundan hassasiyetlerine saygım var. Fakat bilhassa 2, 3 ve 4. maddeler için bilgi yardımınıza hâlen muhtacım!.. 

Cevap: 
Bir kelime yalnızca "yoktan var etmek, yani yaratmak" anlamında kullanılıyorsa bunu Allah'tan başkasına nisbet etmek (başkasını fail kılmak) caiz olmaz. Hakikat veya mecaz olarak başka manalarda da kullanılıyorsa, o manalarda, faili yaratılmışlar olarak kullanmak ve mesela "Müslümanlar pusulayı icad ettiler" demek caiz olur. 

Sonuç: 
Netice olarak sizden bu konuda yardım istiyorum. Ben artık ne yapacağımı şaşırdım. Hangi kaynaklara başvuracağımı da bilemiyorum. Çünkü bunlar ziyâdesiyle detay ve bu detaylar da her kitapta açık açık izah edilmiyor. Vaktinizi aldığım için hakkinizi helâl ediniz lütfen. 

Cevap: 
Sizin gibi birçok müslümanın bulunduğunu ve bazılarının bu gibi davranışlar yüzünden bunalıma girdiklerini biliyorum. Sorularınıza benim bilgim ve tercihlerim çerçevesinde cevap verdim. Dinimizde, bir konuda, ehli tarafından verilmiş birden fazla (farklı) fetva varsa müslümanlar bunlardan birine uyarlar, diğerine uyanlara da itiraz edemezler. Çözüm budur, buna riayet edilmezse birçok yanlış yapılabilir, haram olan davranışlarda bulunulabilir.

Vesveseye Karşı Önlem - Nakşibendi Tarikatı - Öz ...
www.naksibenditarikati.com › Dini Bilgiler 
6 Şub 2012 - "Şüphesiz, m

.
Vesveseye Karşı Önlem
Tarih06 Şubat 2012, 01:10Editör
Dr. Dilaver SELVİ'nin Ehli Sünnet İnancı adlı eserinden önemli bir bölüm..

"Şüphesiz, muttaki olanlara, şeytandan bir vesvese geldiğinde, (Allah'ı hatırlayıp, geleni) iyice düşünürler ve onun (rahmani mi, şeytani mi olduğunu) hemen anlayıverirler."( A'raf, 7/20I)

Yüce Rabbimiz, kalblerin cilasının takva, gıdasının zikir olduğunu bildiriyor. Kalp, zikrin nuru ile hayrı-şerri biribirinden ayırdedebilir. Hiç şüphesiz gerçek zikre edeb ve takva ile geçilebilir; kul takva sayesinde zikirde muvaffak olur. Allah korkusu ile elde edilen edeb ve güzel ahlak, insana iman selametini ve ahiret saadetini temin eder.

Vesvese, boş bir yaygaraya benzer. Mü'min her duyduğuna inanamaz; her sese yönelemez. Hele duyduklarını değerlendirmeden katiyyen amel edemez. Onların doğruluğunu ilim ve insafla ölçer; değerlendirir. Sonuçta dinin usul ve edeblerine uymuyorsa kaldırır atar. Kalbe gelen düşünceler, dinin helal ve haramını bildiren hükümler ile değerlendirilir; onlar helal ise haktandır, alınır. Haram ise, şeytandandır, kaçılır. Şu halde, insan ve cin şeytanlarjndan gelen fısıltı, fikir ve davetleri tanımak için herkese farz olan temel ilimleri bilmek gerekir. Cahil insan, şeytanın maskarası olur. Helali haramı biribirine karıştırır; hurafeye din diye sarılır. Her türlü cereyana kapılır; şeytanlar da onu istediği gibi kullanır. Bu, halden Allahu Teala'ya sığınırız.

Şeytandan gelen vesveselere karşı nasıl daranacağı-mızı Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz şöyle öğretmiştir:

"Şeytan sizden birisine gelir ve: "Yeri kim yarattı, göğü kim yarattı, şunu kim yarattı, bunu kim yarattı?" diye sorar. Kul da hepsine: "Allah yarattı" diye cevap verir. Sonunda: "Peki, Allah'ı kim yarattı?" diye kalbe bir soru atar. İçinde böyle bir soru bulan kimse, onun şeytandan olduğunu bilsin, hemen soruya son versin, Eûzu besmele çekip Allah'a sığınsın ve: Ben Allah'a ve O'nun peygamberlerine iman ettim desin."( Konu ile ilgili hadisler için bkz:Buhari, Bedü'l-Halk, 11; Müslim, iman, 209-217; Ebu Davud, Sünnet, 18.)

Eğer benzeri soruları insan şeytanları sorarsa yine aynı şekilde davranmalı ve onlara karşı: "Allah birdir, O hiçkim-seye muhtaç değildir, doğurmamış, doğurulmamıştır, hiçbir şey Ona denk değildir." manasındaki "ihlas" suresini okumalıdır.( ilgili hadis için bkz:Ebu Davud, Sünnet, 18 (No:4722).)

Şeytanın vesvese yolu ve şekli çoktur. Kendisi mü'mi-nin kalbini çelemez ise, insanlar içinden seçtiği şeytan tipliler ile bunu başarmak ve kalbi karıştırmak ister. Bunun için yemin etmiştir ve bunu gerçekleştirmek için Allah'dan mühlet almıştır. Şeytan mü'minlerin azılı bir düşmanıdır. O bize saldırdıkça biz de Yüce Rabbimize kaçmalı, zikredip O'na yalvarmalıyız. "Felak" ve "Nas" sûreleri bize bunu öğretiyor. Allahu Teala, "Nâs" suresinde şeytanı "hannas" olarak tanıtmıştır. Hannas, kalbi boş bulunca ona saldıran, kalb zikre geçince de hemen sinip kaçan demektir. Hz. Rasulullah (s.a.v) Efendimiz, şeytanın bu halini şöyle anlatmıştır:

"Şeytan, vesvese vermek için insanın kalbine hortumunu uzatır; eğer o Allah'ı zikrederse hemen sinip kaçar. Allah'ı zikretmeyi unutursa kalbi iyice sarıp bir lokma gibi yutar. İşte bundan sonra vesvese vermeye başlar."( Ebu Ya'la, Müsned, VII, No:4301; ibnu Kesir, Tefsir, VIII, Nas suresi tefsiri. Benzer bir haber için bkz: Hakim, Müstedrek, II, 541.)

"Şeytan onlara galebe çalmış ve onlara Allah'ın zikrini unutturmuştur."( Mücadele, 58/19) ayeti, zikirden gafil olanların, şeytanın tuzağına düşeceğini belirtiyor.

Allahu Teala, insanın azılı düşmanı olan şeytanın şu itiraflarını bize bildirmiştir: "Yemin ederim ki, onları sapıtmak için senin dosdoğru yolun üzerine oturacağım. Sonra muhakkak ki; onların önlerinden, arkalarından... geleceğim onları sapıtacağım"( A'raf, 7/16-17)

Rasulullah (s.a.v) Efendimiz, imana ve hayırlara koşanların yolunu şeytanın nasıl kestiğini şöyle belirtmiştir:

"Şüphesiz şeytan, insanoğlunu hak yoldan ve hayırlardan saptırmak için onun yollarında oturur. Önce islam yolunun üzerinde oturur ve ona: "Sen dinini ve babalarının dinini terkedip müslüman mı oluyorsun? sakın İslam'a girme!" der. Müslüman olacak kimse, şeytana isyan ederek islam'a girer. Sonra onun hicret yolunda karşısına çıkar ve kendisine: "Yerini yurdunu terkedip hicret mi ediyorsun?" der. O da şeytanı dinlemiyerek hicret eder. Sonra, cihada giderken yine yoluna çıkar ve: "Cihada mı gidiyorsun; o, bir meşakkat ve malın zayi olması demektir. Hem savaşacaksın, hem öldürülebilirsin; hanımını başkası nikahlar, malını paylaşırlar, vazgeç bu işten" der. O da şeytanı dinlemeyerek cihada gider. Kim şeytana karşı bu şekilde davranır ve o halde ölürse, Allahu Teala'ya, onu cennete koyması hak olur."( Nesai, Cihad, 19; Ahmed, Müsned, III, 483)

Ölene kadar yakamızı bırakmayacak bu sinsi düşmandan korunmak için devamlı Yüce Mevlanın yardımını istemeliyiz. Onu aklımızla değil, ancak İlahi destek, aşk ve zikirle defedebiliriz. Rasululah (s.a.v) Efendimiz'in şu beyanları bunu gösteriyor:

"Sizden her birinizin bir şeytanı vardır." Bunun üzerine Ashab-ı Kiram:

"Sizin de şeytanınız var mıdır? Ya Rasulullah?" diye sorunca, Allah Rasulu (s.a.v):

"Evet, benim de şeytanım var. Ancak, Allah ona karşı bana yardım etti ve teslim olup emrime girdi." buyurdu.( Ahmed, Müsned, l, 375)

Demek ki şeytan tek başımıza yenilecek bir düşman değildir.

.

Vesvese ömür boyu sürer mi? | Fetva
www.fetva.net/yazili-fetvalar/vesvese-omur-boyu-surer-mi.html 
1 Haz 2010 - Vesvese insan hayatta olduğu müddetçe devam eder. Çünkü Allah kıyamete kadar yaşamasına 

.Süleymaniye Vakfı > Vesvese > Yazılı Fetvalar
Tarih: 01 Haziran 2010 
Soru: Vesvese ömür boyu sürer mi? Bundan nasıl kurtulabiliriz?
Cevap: 
Vesvese insan hayatta olduğu müddetçe devam eder. Çünkü Allah kıyamete kadar yaşamasına ruhsatı verince şeytan şöyle demişti:

“Madem beni azdırdın, ben de senin doğru yolunun üstüne onlar için oturacağıma yemin ederim.

Sonra önlerinden, arkalarından, sağlarından ve sollarından sokulacağım. Göreceksin, onların çoğu sana teşekkür etmeyecektir.”

Allah dedi ki: “Çekil oradan; yerilmiş ve kovulmuş olarak. Hele onlardan biri sana uysun, ben de cehennemi sizinle dolduracağıma yemin ederim.” (Araf 7/16-18)

Dolayısıyla doğru bir iş yaptığınız zaman şeytan mutlaka bir vesvese verecektir. Yanlış yollarda olursanız şeytan size ilişmez. Bunu bilirseniz, rahat olursunuz.

Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Allah’a inandım de, sonra doğru yol üzerinde dümdüz yürü.” (Müslim, İman, 62; Tirmizi, Zühd, 60)
 
                                                                                                                                                                                                .

                                                                                                                                                                                                .
Vesvese Ve İlham | İslam Dergisiwww.islamdergisi.com/genel/seytanin-vesvesesi/ 
                                                                                                                                                                                                 
10 Eki 2012 - VESVESE; şeytanların dürtüsü olup, bazen kulağa bir fısıltıymış gibi gelebilen veya beyinimi

                                                                                                                                                                                                .
Vesvese Ve İlham    
VESVESE; şeytanların dürtüsü olup, bazen kulağa bir fısıltıymış gibi gelebilen veya beyinimize bir düşünce halinde doğan, bir çok insanın bunların ne olduğunu ayıramayıp kendi fikri sanarak çelişkiye düştüğü bir durumdur.

                                                                                                                                                                                                İLHAM: Bunlar kendi arasında ikiye ayrılır. Melek vasıtası ile kulağa veya kalbe gelen fısıltı halinde veya düşünce şeklindeki düşünceler ya da, Allah’ın vasıtasız olarak doğrudan kalbte yarattığı İlahi mesajlardır. Kulağa fısıltı olarak gelen veya beyinde düşünce olarak beliren hatırlatmalar meleğin ilhamıdır. Bütün vücüda yayıldığı ve her zerre ile işitildiği sanılan ilham ise, ruhumuza bir fikir veya bir uyarı veya bir müjde halinde doğan İlahi ilhamdır.

                                                                                                                                                                                                DÜŞÜNCELER NE ZAMAN İNSANIN OLUR ?

                                                                                                                                                                                                Akla her gelen iyi veya kötü düşünce insanın kendisine ait değildir. Ancak bunlardan her hangi birisi beğenilip kabul görürse, işte o düşünce o vakit insanın kendisne ait olur. Eğer bu kötü düşüncelerden olupta küfür veya şirk türünden ise, bunlardan birisini benimseyen kimse, dili ile söylemesede kafir olur. Eğer akla gelen bu kötü düşünceler küfür ve şirk türünden değilde amel yönünden haram şeyler ise, hırsızlık, zina içki gibi işler yapılmadığı sürece günah yazılmaz, ancak; kibir, hased, kin,müslümana buğz(öfke), hırs, gibi kalple işlenen günahlar, kalpte olduğu sürece günah yazılır fakat kişi bunları helal görmediği sürece küfür olmaz.

                                                                                                                                                                                                “Ona (nefse) iyilik ve kötülüklerini ilham eden (Allah’a) yemin olsun.”(Şems, 91/8) 

                                                                                                                                                                                                Hadis-i Tirmizi’de, Abdullah b. Mesud’dan rivayet edilen bir hadiste Hz. Peygamber (s.a.v.):

                                                                                                                                                                                                “İnsanoğlunda bir lümme-i şeytâniyye bir de lümme-i melekiyye vardır. Lümme-i şeytâniyyeden hakkın yalanlanması ve kötülüklerin yapılması; lümme-i melekiyyeden de hak ve hakikatin tasdik edilmesi ve güzel işlerin yapılması yolunda telkinler yapılır. Buna göre içinden hayır işlerine dair telkinler alan kimse, bunun Allah tarafından olduğunu bilsin ve O’na hamd etsin. Kötülük telkinini alan kimse de kovulmuş şeytandan Allah’a sığınsın.”buyurmuştur.

                                                                                                                                                                                                ve ardından:

                                                                                                                                                                                                “Şeytan size fakirliği vadeder ve hayâsızlığı emreder.”(Bakara, 2/268)mealindeki âyeti okumuştur.”
Vesvese hakkında  Kur’an-ı Kerim’in bazı ayetlerindeki açıklamalar, mealen:

                                                                                                                                                                                                -“Muhakkak ki onun (şeytanın) iman eden ve rableri-ne güvenen kimseler üzerinde hakimiyeti yoktur. Muhakkak ki onun hakimiyeti onu dost edinen ve onu (Allah’a) eş koşanların üzerinedir.”  (Nahl: 99-100)          
-” Onları(insanları) -ne olursa olsun- şaşırtıp-saptıracağım en olmadık kuruntulara düşüreceğim ve onlara kesin olarak davarların kulaklarını kesmelerini emredeceğim ve Allah’ın yarattıklarını değiştirmelerini emredeceğim.” Kim Allah’ı bırakıp da şeytanı dost (veli) edinirse kuşkusuz o apaçık bir hüsrana uğramıştır. (Nisa /119)

                                                                                                                                                                                                -“ O, onlara söz verir, kuruntulara /ümitlere düşürür; fakat şeytan onlara kuru bir altatmadan başka ne vaad eder? (Nisa- 120) 

                                                                                                                                                                                                -” (Şeytan) Onlara vaadler ediyor onları en olmadık kuruntulara düşürüyor. Oysa şeytan onlara bir aldanıştan başka bir şey va’detmez.” (4/120)

                                                                                                                                                                                                -” (Allah’tan’tan) Sakınanlara şeytandan bir vesvese eriştiğinde (önce) iyice düşünürler (Allah’ı zikredip-anarlar) sonra hemen bakarsın ki görüpbilmişlerdir.” (A’raf-201)

                                                                                                                                                                                                -” Andolsun insanı Biz yarattık ve nefsinin ona ne vesveseler vermekte olduğunu biliriz. Biz ona şahdamarından daha yakınız.” (Kaf-16)

                                                                                                                                                                                                Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:

                                                                                                                                                                                                -“ Melekten gelen ilham, İslamiyet’e uygun olur Şeytandan gelen vesvese, İslamiyet’ten ayrılmaya sebep olur ” [Tirmizi]
Şeytan, insanın kan damarlarında dolaşarak saptırıcı fikirlerini insana hatırlatmaktan asla geri durmayan iman hırsızı ve insanların düşmanıdır. İnsanın kalbine ve beynine gelen düşünceler iki farklı türdendir. Birisi saptırıcı, diğeri sağduyunun hakim olduğu olumlu düşüncelerdir. Bunlara negatif ve pozitifte denebilir. Saptırıcı düşüncelere cin şeytanları veya insan şeytanları veya bunların sebebi ile insanın işlediği kötülüklerden hasıl olan kötü hatıralar sebep olmaktadır. Her türlü hayaller ve kuruntularda bunlar sebebi ile oluşmaktadır. İyi düşüncelere gelince, bunlar ya melek tarafından veya insanın daha daha önce işlediği iyi işlerin hatıralarının sebep olması ile oluşmaktadır. Bunların dışında bir de, Allahu Tealanın kalbe ilhamı ettiği iyi düşünceler sebebiyle oluşan olumlu düşünceler bulunur. Bu sebepledir ki, insanın  kalbi ve beyni yaşadığı süre içinde olumlu ve olumsuz düşüncelerden asla boş kalamaz.

                                                                                                                                                                                                Nas suresinde Allahu Teala buyurur ki, mealen:

                                                                                                                                                                                                –“ Sinsice kalplere vesvese ve şüphe düşürüp duran’ vesvesecinin şerrinden.” (Nas/4)

                                                                                                                                                                                                -“ Ki o insanların göğüslerine vesvese verir (içlerine kuşku kuruntu fısıldar)” ; (Nas/5)

                                                                                                                                                                                                -“ Minel-cinneti vennâs.” Mealen: “(O vesvese verenler hem cin şeytanlarından, hem de insan şeytanların olur.)” 

                                                                                                                                                                                                    (Nas-6) 

                                                                                                                                                                                                     Soru: İnsan aklına gelen her düşünceden sorumlu mudur?

                                                                                                                                                                                                    Cevap: Bu soruyu Allah’ın Rasulünün(aleyhissalâtu vesselâm) bir hadisi ile açıklayalım. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:

                                                                                                                                                                                                -” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in ashabından bir kısmı ona sordular: “Bazılarımızın aklından bir kısım vesveseler geçiyor, normalde bunu söylemenin günah olacağına kaniyiz.”

                                                                                                                                                                                                Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

                                                                                                                                                                                                -” Gerçekten böyle bir korku duyuyor musunuz?” diye sordu.

                                                                                                                                                                                                Oradakiler

                                                                                                                                                                                                -” Evet! deyince:

                                                                                                                                                                                                O:

                                                                                                                                                                                                – “İşte bu (korku) imandan gelir (vesvese zarar vermez) dedi. “Müslim, İman 209 (132); Ebu Dâvud, Edeb 118 (5110).

                                                                                                                                                                                                Diğer bir rivayette:

                                                                                                                                                                                                -“(Şeytanın) hilesini vesveseye dönüştüren Allah’a hamdolsun” demiştir.

                                                                                                                                                                                                Müslim’in İbnu Mes’ud (radıyallahu anh)’dan kaydettiği bir rivayet şöyledir:

                                                                                                                                                                                                Eshab dediler ki:

                                                                                                                                                                                                – “Ey Allah’ın Resulû, bazılarımız içinden öyle sesler işitiyor ki, onu (bilerek) söylemektense kömür kesilinceye kadar yanmayı veya gökten yere atılmayı tercîh eder. Bu vesveseler bize zarar verir mi?”

                                                                                                                                                                                                -” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır bu (korkunuz) gerçek imanın ifadesidir” cevabını verdi.”

                                                                                                                                                                                                1363 Ebû Hüreyre radiya’llâhu anh’den rivâyet olunduğuna göre Nebî salla’llâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

                                                                                                                                                                                                -” Horozların öttüğünü işittiğinizde (dileklerinizi) Allâh’ın fazl-ü kereminden isteyiniz!. Zirâ horozlar melek görmüşler (de öyle ötmüşler) dir. Merkebin anırmasını işittiğinizde de şeytan (ın şerrin) den Allâh’a sığınınız (ve: Eûzü bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm, deyiniz). Çünkü merkep şeytan görmüş (de öyle anırmış) dır.

                                                                                                                                                                                                1384 İbn-i Abbâs radiya’llâhu anhumâ’dan gelen bir rivâyete göre şöyle demiştir:

                                                                                                                                                                                                -” Nebî salla’llâhu aleyhi ve sellem (muazzez hafidleri) Hasen’le Hüseyn’e (meâli aşağıdaki duâyı) okurdu. Ve: (Büyük) babanız (İbrâhîm) de bu duâyı (oğulları) İsmâil ile İshâk’a okurdu! der idi:

                                                                                                                                                                                                -” Allâh’ım, ins, cinn, şeytanlarının şerrinden, (zehirli) haşerattan ve dokunan her kötü gözden- şifâ veren kelimelerine sığınırım.
SORU: Haram işlemeye niyet edip, Allah’tan korktuğu için vazgeçen günaha girer mi?

                                                                                                                                                                                                     CEVAP: Bu soruyu Rasulullah’ın şu hadisi ile cevaplayalım, mealen:

                                                                                                                                                                                                -“ Kalbe gelen kötü şey söylenmedikçe ve buna uygun hareket edilmedikçe affolur ” [Beyheki]

                                                                                                                                                                                                -” İbadetleri yapıp, ilmihal bilgilerini öğrenmeye çalışan kimseye, Allah’ı, ahireti inkâr gibi düşünceler gelmesi, onun imansız olduğunu değil, imanlı olduğunu gösterir Meyveli ağaç taşlandığı, hırsız mücevher olan eve girmeye çalıştığı gibi, şeytan da imanlı olanlara saldırır. Hadis-i şerifte, böyle vesveselerin imandan olduğu bildirildi,(Vesvese imanın tâ kendisidir) buyuruldu (Ramuz)
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:

                                                                                                                                                                                                -” Kötü vesveselerin gelmesine sebep imanın kâmil olmasıdır Çünkü hadis-i şerifte:

                                                                                                                                                                                                -” Böyle vesveseler, imanın olgun olmasındandır”buyuruldu (1/182)

                                                                                                                                                                                                     Allahu Teala buyurduki:

                                                                                                                                                                                                -” Şeytan, şarap ve kumar ile aranıza düşmanlık ve kin bırakmak ister Sizi, Allah’ı zikirden ve namazdan alıkoymak ister. Siz bunlardan [ayıplarını, zararlarını bildikten sonra] hâlâ sakınmaz mısınız?) [Maide 91]

                                                                                                                                                                                                -” (Nefsine uyarak) Allahü teâlânın dininden yüz çevirenlere,  bir şeytan musallat ederiz.” [Zuhruf 36]
Medine-i Münevvere’de bir Yahudi, birgün Allah’ın Rasulüne(sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle der:

                                                                                                                                                                                                -“ Ey Muhammed bizim namazımız sizin müslümanların namazından daha güzel olmaktadır. Çünkü bizler namazda hiç vesveslenmeyiz.

                                                                                                                                                                                                Halbuki sizin müslümanlar hiçbir zaman vesvesesiz namaz kılamazlar.”

                                                                                                                                                                                                Rasulullahın yanında bulunan hazreti Ebu Bekr ileri çıkarak:

                                                                                                                                                                                                -“ Ey Allah’ın Rasulü izin verirseniz bu yahudinin cevabını ben vereyim.”der.

                                                                                                                                                                                                Allah’ın Rasulü(s.a.v.) :

                                                                                                                                                                                                -“ Olur ya Eba Bekr” der.

                                                                                                                                                                                                Ebu Bekr(radıyallahu anh) :

                                                                                                                                                                                                -“ Ey yahudi! Şimdi söyleyeceklerimi iyi dinle. Bir evde iki oda olduğunu düşünelim, birisi mücevherle dolu, diğer ise boş olsa, hırsız hangi odanın kapısını kırmaya çalışır?”

                                                                                                                                                                                                Yahudi:

                                                                                                                                                                                                -“ Tabiki boş odaya uğramaz.“ der.

                                                                                                                                                                                                Ebu Bekir (r.a.):

                                                                                                                                                                                                -“ O halde iman bir mücevherdir. Şeytan ise, iman hırsızıdır. Eğer sizlerin kalblerinde iman olsaydı, mutlaka sizlere vesvese vererek

                                                                                                                                                                                                imanınızı çalmaya çalışırdı. Halbuki sizlerin kalbinde iman yoktur. Öyleyse şeytan sizilere neden vesvese versin? Biz müslümanlara gelince:

                                                                                                                                                                                                “Şeytan bizlere vesvese vererek imanımızı çalmaya çalışmaktadır.” der.

                                                                                                                                                                                                Bunun üzerine yahudi hidayete gelip müslüman olur.

                                                                                                                                                                                                Şeytan, sarhoşlara veya gayri islami yaşayışta olanlara vesvese vermez. Ancak bu kimseler hidayete gelip eski kötü yaşantılarını

                                                                                                                                                                                                bıraktıklarında, akla hayale gelmeyen bin bir türlü vesvesler vermeye başlar. Şeytan bu türlü vesveseleri verdikten sonra o şahsa şöyle der:

                                                                                                                                                                                                “ Sen kâfir oldun. Sen bu işi yapamayacaksın.” veya onun aklına “Allah yoktur. Neden kendini sıkıntıya sokuyorsun? Hayatını yaşamana bak. Bu dünyaya bir daha gelemeyeceksin. Hani bunca insan ölüp gidiyor, hiç gidip de gelen var mı?” gibi düşünceleri getirerek kişiyi yorarak iman ve ibadete lâ kayıt kalmasını sağlamaya çalışır. Vesveselenen kimse de bu sözleri kendisinin söylediğini sanarak kendi kendine “Galiba ben kâfir oldum.” diyerek kahrolmaya başlar. Oysaki bir kimsenin hem bir şeye inanması hem de o şeyi inkâr etmesi mümkün değildir. İçerde bir “BEN” vardır. O da kişinin kendisidir. Diğer muhalif fikirler ise şeytana veya meleğe aittir. Veya geçmiş hatıralardan başka şey değildir.

                                                                                                                                                                                                Ebû Hüreyre radiya’llâhu anh’den rivâyete göre, Resûlullâh salla’llâhu aleyhi ve sellem şöyle demiştir:

                                                                                                                                                                                                -“ Sizden her hangi birinize şeytan gelir de: (Şunu) böyle kim yarattı?, (Şunu) böyle kim yarattı?, En sonu: Rabb’ini kim yarattı? diye vesvese verir. Şimdi şeytanın vesvesesi Rabb’ınıza kadar erişince o vesveseli kişi hemen “Eûzü bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm” diyerek Allâh’a sığınsın!. Ve vesveseye son versin!” 

                                                                                                                                                                                                Müslüman, vesveselerin hiç birine aldırış etmemeli, şeytanı da onun vesvesesini de Allahu Tealanın yarattığını bilmekle şeytanı kahretmelidir.

                                                                                                                                                                                                Vesselam.
 
                                                                                                                                                                                                .
Vesvese - Avrupa Nur Cemaatiwww.saidnursi.de › Risale-i Nur › Enstitü Yazıları 
                                                                                                                                                                                                 
25 Şub 2011 - Vesv

                                                                                                                                                                                                .

                                                                                                                                                                                                            Vesvese
                                                                                                                                                                                                            
                                                                                                                                                                                                            Risale-i Nur Enstitüsü tarafından yazıldı.	  
                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                            CUMA, 25 ŞUBAT 2011 00:10
                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                            Kelime olarak “şüphe, işkil, kuruntu, tereddüt; kalbe gelen asılsız kötü ve sinsi düşünce” mânâlarına vesvese bir şeytan işidir.

                                                                                                                                                                                                            1. Vesvese nedir?
Şeytandan kaynaklanan bir musîbettir. Şeytanın kalbi kurcalaması, karıştırmasıdır. Zira şeytanın emeli kalbi bozmak, onu işe yaramaz hâle getirmektir.
 
2. Vesvesenin özellikleri

                                                                                                                                                                                                            2.1. Vesvese bir hastalıktır
Öncelikle vesvesenin bir hastalık olduğunu kabul etmek lâzımdır. Vesvesenin hastalık olduğuna inanmalı. Çünkü hasta bir insan hastalığını kabullenirse çareye başvurur, derman kapılarını çalar; tedavi olmaya ve ilaç kullanmaya çalışır. Ancak vesveseyi normal bir şey gibi kabul eder, “Benim bir şeyim yok, sağlığım sıhhatim yerinde, neyim var ki?” der, teşhisi kabul etmez, tedaviye yanaşmaz ve ilâçları reddederse, işte o zaman asıl sıkıntı başlamış demektir. Demek ki birinci mesele, vesveseye kapılan insanın bunu anormal bir durum olarak kabul etmesidir.

                                                                                                                                                                                                            2.2. Vesvese bir evham ve kuruntudur
Evham vehimler demektir. Vehim de isteğimiz dışında kalbe ve zihnimize ilişen, şüphe ve tereddüte sebep olan bâtıl düşünce, sebepsiz kuruntulardır. Aynı zamanda yersiz bir korku, yanlış bir kanaat; gerçekte varlığı olmadığı halde varlığına inanılan şeylerden ibarettir.

                                                                                                                                                                                                            2.3. Vesvese şüpheler ve tereddütler zinciridir
Vesvese insanın şüphelerini arttırır. Tereddütlerini çoğaltır. Düşünce melekesini dumura uğratır. İnsanı sağlıklı olarak düşünemez hâle getirir. Yani vesveseye kapılan insanın kafası işlemez duruma gelir. Zihni durur, muhakeme gücü zayıflar. İrade hâkimiyetini kaybeder. Böyle bir hâle düşmeyi kim ister? Elbette hiç kimse...

                                                                                                                                                                                                            2.4. Vesvese bir musîbet, bir belâdır
Musîbet ve belâ insanı öyle bir hale getirir ki, bir kaç günlük, bazen bir kaç haftalık dayanma gücünü bir anda harcar. Kişiyi sinir küpüne çevirir; “Bu musîbetten, bu dertten, bu hastalıktan kurtulamam artık” gibi bir kanaate vardırır.

                                                                                                                                                                                                            2.5. Vesveseye ehemmiyet verdikçe şişer, ehemmiyet vermezsen söner
İnsan vesveseye önem verdikçe, ciddiye aldıkça, insanın bütün âlemini ve duygularını kaplar. Kafaya taktıkça takılır, kalır. Üzerinde durdukça durulur, yorum üstüne yorum yaptıkça dal budak salar gelişir, şişer ve balon olur. Fakat önemsenmez, değer verilmez, üzerinde durulmazsa kaybolur gider.

                                                                                                                                                                                                            2.6. Vesveseye büyük nazarıyla baksan büyür, küçük görsen küçülür
İnsan vesveseyi gözde büyütürse büyür, küçük görürse hemen küçülür. Bazen insanın hayaline incecik bir ip ilişir. Dikkat edilir, üzerinde durulursa biraz sonra o incecik ip halat gibi kalınlaşıverir. Yine bazen loş bir ışıkta kalan insan, bir ipe bakıp dururken bir süre sonra o ip gözünde yılan gibi sallanmaya başlar ve kendi kendini korkutur hâle gelir. Elini bile vurmaya çekinir. Hâlbuki yanına varsa, ipi eline alsa onun yılan olmadığını görecektir. Böylece kendini korkuya iten bu hayalin bir hayal ürünü olduğunu anlar ve rahat eder.

                                                                                                                                                                                                            2.7. Vesveseden korksan hasta eder; korkmazsan hafif olur, gizli kalır
İnsan vesveseden korksa, endişe ederse artar; bir iken yüz olur ağırlaşır, insanı alt eder hasta eder. Korkmazsa bunların tam tersi olacaktır. Mektubat’ta bu hususa şöyle bir misâl verilir: “Meselâ nasıl ki damda bir adamı tehlikeye atmak için, bir dessas (hileci) adam, o evhamlının nazarında zararlı görünen bir şeyi gösterip, vehmini tahrik edip, kova kova, tâ damın kenarına gelir, baş aşağı düşürür, boynu kırılır. Aynen onun gibi, çok ehemmiyetsiz evhamla çok ehemmiyetli şeyleri feda ettiriyorlar. Hattâ, bir sinek beni ısırmasın diyerek, yılanın ağzına girer.” 1

                                                                                                                                                                                                            2.8. Vesvesenin mahiyetini bilmezsen devam eder yerleşir; mahiyetini bilsen onu tanısan gider
Vesvesenin ne olduğu bilinmez, kaynağı fark edilmez, neden ibaret olduğu anlaşılmazsa devam edip gider. Sonunda kalpte yerleşiverir. Fakat mahiyeti bilinse, nereden kaynaklandığı, hangi vasıtayla geldiği fark edilip tanınsa, geldiği gibi gerisin geriye gider. Üstad Hazretlerinin söylediği şu ifade, bu meseleyi gayet öz bir şekilde anlatmaktadır: “Vesvese öyle bir şeydir ki cehil onu dâvet eder, ilim onu tard eder. Tanımazsan gelir, tanısan gider.” 2

                                                                                                                                                                                                            3. İnsana ilişen vesvese ve kurtuluş yolları

                                                                                                                                                                                                            3.1. Vesvesenin birinci şekli (Birinci yara)
Öncelikle vesvese şüphe şeklinde gelir ve şeytan şüpheyi öncelikle kalbe atar. Fakat kalp hemen tepki gösterir (etki-tepki), savunmaya geçer. Fakat savunmayı bırakıp kabul ederse, şeytan birinci atışta hedefi on ikiden vurmuştur. Fakat kalp savunmayı bırakmayıp, kabul etmezse orada bir iz bırakır sadece. Sonunda bir leke oluşturur. Bir süre sonra hayal aynasına bazı pis düşünceler yansır. Edebe aykırı bazı çirkin görüntüler oluşur. Zaten bu görüntü ve leke kalbin hırçınlaşıp feryat etmesine, sıkılıp daralmasına kâfî gelmiştir. Sonunda “Eyvah” diyerek ilk hastalık mikrobunu kapmış olur ve ümitsizliğe düşüverir.

                                                                                                                                                                                                            Bir kere böyle bir vesveseye kapılan insan telâşa düşmemeli ve endişe etmemelidir. Eğer endişe edip telâşa düşüyorsa, bilsin ki bunlara sebep olan şeyin ‘gerçekte var olması’ gerekir. Oysa kalbe ve hatıra gelenler birer hayal ürününden başka bir şey değildir. Said Nursî bunu şöyle izah eder: “Tahayyül-ü küfür küfür olmadığı gibi tahayyül-ü şetim dahi şetim değildir.” 3 Yani küfrü (inkârı) hayal etmek küfür olmadığı gibi; kötülüğü hayal etmek de kötülüğün kendisi değildir. Yani insanın bunları hayalinden geçirmesi bunu söylediği anlamına gelmez ve mesul değildir. Ne zaman ki bunları ifade eder veya işler, o zaman mesuldur. Bir kere kalbe gelen çirkin sözler, edebe aykırı haller kalpten gelmiyor. Bunun için kalbe ait değildir. Çünkü bu sözlerden kalp rahatsızdır, sıkılıyor, daralıyor. Dolayısıyla kalbin ürünü olamaz. Şeytanın bir ürünüdür ve kalbe yakın olan şeytanın lümmesinden geliyor. Lümme-i şeytaniye, hadiste şöyle ifade edilmektedir: Hadisi, Abdullah bin Mesud rivayet etmektedir. Resul-i Ekrem (asm) şöyle buyurmuştur: ”Âdemoğlunda, bir şeytanın lümmesi vardır, bir de meleğin lümmesi. Şeytanın lümmesi şerre (küfre, günaha, zulme) teşvik etmek ve hakkı yalanlamaktır. Meleğin lümmesi ise, iyiliği ilham etmek ve hakkı tasdik etmektir. Bunu her kim vicdanında hissederse Allah’tan olduğunu bilsin ve Allah’a hamd etsin. Öbürünü hisseden de şeytandan Allah’a sığınsın.” 4

                                                                                                                                                                                                            Neden kalp, şeytanın hedef tahtasıdır? Cevabını Kur’ân’dan alalım: "Bilin ki Allah kişinin kalbine ondan daha yakındır.” 5 "Kim Allah’a iman ederse Allah onun kalbine hidayet verir.” 6 "Kalpler ancak Allah’ın zikriyle huzura kavuşur.” 7 "İmanlarına iman katmak için mü'minlerin kalplerine sükûnet ve emniyet veren odur.” 8 "Allah size imanı sevdirdi ki onu kalplerinize benimsetti” "Mü'minler o kimselerdir ki Allah’ın adı anıldığı zaman kalpleri titrer.” 9 Kalp hakkında yüzlerce âyetten meâlini verdiğimiz bu birkaç âyette kalbin önemini öğreniyoruz, anlıyoruz. Demek ki kalp neden şeytanın hedef tahtasıymış? Çünkü kalp imanın merkezi, zikrin merkezi, hidayetin merkezi, sukût ve huzurun merkezi ve bütün duygularımızın merkezidir. Şeytan ise mü’mindeki bütün bu güzelliklerin düşmanıdır.

                                                                                                                                                                                                            3.2. Vesvesenin ikinci şekli (İkinci yara)
Mânâlar birer birer kalpten çıkarlar, fakat hayal havuzuna çıplak olarak akarlar. Hayal havuzuna akar akmaz her mânâ ayrı bir suret ve şekle bürünür. Hayal her fırsatta bir sebep bularak devamlı olarak sûret dokuyup durur. O sûretleri dışarıda yol üstüne çıkarır. Oraya diker, bekletir. Orada hangi mânâ gelse ya giydirir, ya arkasına takar takıştırır yahut bulaştırır veya önüne perde çeker. Gelip geçen mânâlar nezih ve temiz iseler fakat sûretler pis ve rezilse bir miktar temas etmiş olsa da, mânâ o sureti giymiş olmaz. Vesveseye kapılan adam pis ve rezil suretlerin mânâ ile temas etmesiyle, o mânânın o sûreti üzerine aldığını giydiğini kabullenir. “Eyvah” der ”Kalbim ne kadar bozulmuş? Bu sefillik, bu rezillik beni yoldan çıkarır” diyerek kendini tehlikeye sürükler. Böyle bir vesveseye kapılan insan hemen kendine çeki düzen vermeli. Meselesinin öyle düşündüğü gibi göründüğü tarzda olmadığını anlamalı. Hayal dünyasına yansımış bulunan kötü düşünceyi kalbine bulaşmış gibi kabul etmemelidir. Meselâ huzur içinde namaz kılan bir insanın iç organlarındaki pislik, damarlarındaki kan bedenden dışarı çıkmadıkça namazı bozmaz.10

3.3. Vesvesenin üçüncü şekli (Üçüncü yara)
Varlıklar arasında olayların içinde veya düşünce planında çok gizli, dolaylı birtakım münasebetler bulunabilir. Bazen öyle oluyor ki birbiriyle hiç alâkası olmayan şeyler arasında bağlantı bulunabilir. Meselâ bazen namazda iken, bazen duâ ederken, Kâbeyi hayalinde canlandırırken, İlâhî huzurda kendinden geçmiş tatlı bir anı yaşarken, âyetleri düşünürken, bir fikir akışı insanı alır, en uzak ve rezil hallere götürür. Oysa namaz ile meselâ o müstehcen manzaranın hiçbir alâkası yoktur. Duâ ile işret anının bir bağlantısı yoktur. Yine aynı şekilde Kâbe düşüncesiyle şeytanın telkin ettiği günahlı hallerin bir münasebeti yoktur. O huzurlu an ile akla gelen o çirkin düşüncelerin bir irtibatı yoktur. Ancak bunlar daha çok hayal ürünü olarak çağrışım yoluyla zihne gelir ve insanı meşgul eder. Kafasını allak bullak eder. Böylece şeytan lüzumsuz ve çirkin şeylerle oyalayıp durur. Tedavi yolu: İnsan bu vesvesenin, bu düşüncelerin şeytanın bir işi olduğunun farkına varmalı ve o eski hâline dönmeli ve “Aman ne hata ettim de bu düşünceler aklıma geldi?” deyip vesvesenin mahiyetini incelemekle meşgul olmamalıdır. Şayet nasıl bir şeydi, ne düşünmüştüm gibi sözlerle üzerinde durmaya kalkarsa o zayıf ilişki iyice kuvvet kazanır. Onun için böyle bir hale gelmemek, düşmemek için üzerinde durmamalıyız.

                                                                                                                                                                                                            3.4. Vesvesenin dördüncü şekli (Dördüncü yara)
Vesveseye müptelâ olan insanların en çok karşılaştıkları vesvese türü budur diyebiliriz. İdealinde, hedefinde en mükemmel ibadeti yapma düşüncesi vardır. Yanlışsız ve eksiksiz en iyi amel ve hizmeti yapma zannına kapılmaktadır. Buna bir de takva düşüncesi girmişse meselenin üstüne üstüne gider, gittikçe de vesvesenin şiddeti artar, zaman içinde de öyle bir dereceye gelir ki amel ve ibadetin en iyisine ulaşayım derken harama düşebilir. Bazen sünnet olan bir ibadeti ideal manada yapmaya çalışırken farkında olmadan bir farzı terk eder. Sonunda “Acaba ibadetim sahih oldu mu?” diye peş peşe o ibadeti iade eder durur. Zaman içinde bu hâl devam eder, sonunda büyük bir ümitsizliğe düşer. Meselâ abdest almaya başlar, o anda vesveseye yakalanır. Kollarını yıkarken tekrar başa döner. Ayağını yıkayıp abdestini bitirmesi gerekirken bir daha başa döner veya abdestini aldıktan sonra “Her halde sağ kolumu yıkamadım, başımı mesh etmedim” gibi vehimlerle üst üste üç beş defa abdest alır. İşte burada şeytanın attığı vesvese oku hedefini bulmuştur. Bu durum artık o insanda bir hastalık haline gelmiştir. Tedavi yolu:

                                                                                                                                                                                                            Bir kere insanın bu vesvesenin batıl bir itikadî mezhep olan mutezileye mahsus olduğunu bilmesi gerekir. Ehl-i sünnet âlimleri bu vesveseye şu açıklığı getiriyorlar: İbadetler dinin şartlarına uygun olarak işlenmişse “Acaba sahih olmuş mu?” deyip vesveseye kapılmamalı. Ama “Kabul olmuş mu?” demeli, gurura düşmemeli, ucbe girmemeli, amel ve ibadetine güvenmemelidir. Abdest örneğinde ise, abdest alan ve namaz kılan bir kimsenin abdestini ve namazını bozacak bir hal gerçekte bulunsa, fakat insan bunun farkında olmamış olsa esas itibariyle abdesti de, namazı da sahihtir ve İnşâallah makbuldir. Bu vesvesenin ikinci tedavi yolu: 1- Dinde zorluğun olmayışıdır. 2- Dört mezhebin hak oluşudur. Böyle vesveseli adam amelini güzel görüp gurura düşmektense, amelini kusurlu görse istiğfar etse daha kârlı ve kazançlı çıkar. Daha sonra Cenâb-ı Hakk’a şöyle niyazda bulunmalıdır: ”Ya Rabbi ben bir kul olarak elimden geleni yaptım. Farkında olmadan bir kusur bir hatam olmuşsa beni bağışla eksiklerimi noksanlarımı tamam olarak kabul buyur.”

                                                                                                                                                                                                            4. Vesvesenin mahiyeti
Risâle-i Nur’da “tedâi-yi hayâlât”11 yani “hayâlî çağrışımlar” ifadesi geçer. Kendisi bile kontrol altına girmesi mümkün olmayan hayalin ürünleridir. Hayalin kendisi bile sınırsız bir özgürlük içinde olunca oraya gelen misafirler ne derece kayıt altına alınabilir? Buna “hayalin hayalleri” demek bile mümkündür. Demek ki vesvesenin en birinci ve en belli başlı özelliği hayal ürünü oluşudur. Yine Risâle-i Nur’da “tahattur-u faraziye” tabiri geçiyor. Yani farazî bir şeyin hatıra getirilmesidir. Olmayacak bir şeyi olacak gibi tevehhüm etmek düşünmek yahut gerçekleşmesi imkânsız olan düşüncelerin hatıra gelmesidir. Günlük konuşmalarımızdaki “faraza, bilfarz, farz-ı muhâl, farz edelim ki öyle, elde yok ama tahmin et, öyle say, tut ki gökte uçuyorsun, farz-ı muhâl dünya durmuş olsun” gibi ifadeler bu tabiri anlatıyor olsa gerektir.

                                                                                                                                                                                                            5. Vesvese psikolojisi
Böyle bir insan en basit bir mesele de dahi gizli bir güç aramaya meyleder. İmanında, ibadetinde, hizmetinde, evinde barkında, ailede, işyerinde hep huzursuzdur. Hatta geçimsizdir, çekilmez bir yapıya bürünmüştür, problemli bir kişiliktir. Her şeyden şüphe ettiği gibi herkesten de şüphe eder ve böylece psikolojisi bozulur. İşin en acınacak tarafı insanı ümidini yitirmesidir. “Benden Müslüman olmaz, benim namazım kabul olmaz, benim günahım çok büyük. Allah affetmez, herkes bana hasta gözüyle bakıyor, bu insanlarla yaşanmaz” gibi peşin hüküm ve sabit bir fikir sahibi olmuştur.

                                                                                                                                                                                                            6. Vesvesenin insana verilmesinin hikmetleri
- Aşırıya kaçmamak, fazla baskın gelmemek şartıyla vesvese asıl itibariyle mânevî uyanıklığa sebeptir. İnsanı araştırmaya yöneltir, ciddiyete vesile olur.

                                                                                                                                                                                                            - Aşırıya kaçıp insanı alt etmemesi, başta abdest ve namaz olmak üzere kişiyi ibadetten taatten uzaklaştırmaması, hayatı yaşanmaz ve çekilmez bir hâle getirmemesi, imana ve itikada zarar vermemesi kaydıyla vesvese insanı devamlı ayık ve uyanık tutar, gaflete düşmesini önler.

                                                                                                                                                                                                            - Vesvese insanı vesveseye kapıldığı mesele hakkında araştırmaya ve incelemeye ve öğrenmeye sevk eder.

                                                                                                                                                                                                            - Vesvese insanın taklidi olan imanını tahkîke, zayıf olan inancını kuvvetlendirmeye vesile olur.

                                                                                                                                                                                                            - Vesvese lakaytlığı atar, miskinliği giderir, tembelliği kaçırır, rehaveti yok eder.

                                                                                                                                                                                                            Dipnotlar:        
1- Bediüzzaman Said Nursî, Mektubat, (29. Mektup Altıncı Risâle Olan Altıncı Kısım) Yeni Asya Neşriyat, 5. B, İstanbul, 2006, s. 403. 2- Bediüzzaman Said Nursî, Sözler, (21. Sözün İkinci Makamı) Yeni Asya Neşriyat, 2. B, İstanbul, 2007, s. 245-251. 3- 21. Söz İkinci Makam. 4- İbni Mace, İkame: 129 5- Enfal 24. 6- Tegabun 11. 7- Ra’d 28. 8- Fetih 4. 9- Enfal 2. 10- Risâle-i Nur. 11- 11. Mektub.

                                                                                                                                                                                                            .

VESVESE (EVHAM) - cin musallatına kesin çözüm
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                            www.kuranlatedavi.com/?pnum=29&pt=VESVESE+(EVHAM) 
                                                                                                                                                                                                             
Vesvese, psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıklara dair... Vesvese Eğer vesvese olağan bir vesveseyse, ziki

                                                                                                                                                                                                            .

VESVESE (EVHAM)
                                                                                                                                                                                                
Vesvese ( Evham )

                                                                                                                                                                                                            Vesvese, psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıklara dair...
Vesvese

                                                                                                                                                                                                            Eğer vesvese olağan bir vesveseyse, zikirler yoluyla kolayca giderilebilir. Ama durum bir hastalık oluşturacak düzeydeyse, bunun beraberinde rukye ve hissi tedavi (bitkisel ilaçlar) de uygulanmalıdır.

                                                                                                                                                                                                            Bu durumda yapılması gereken şeylerden birisi de kalp bölgesini önden ve arkadan okunmuş yağ ile yağlamaktır.
Psikolojik Tedavi

                                                                                                                                                                                                            Tıp doktorları ne yazık ki, şeytanların insanlar üzerindeki etkilerini ve zararlarını itiraf etmemekteler.

                                                                                                                                                                                                            Öyleyse birden bire ya da belli bir süreç sonunda ruhsal rahatsızlıklar hisseden kimse doktora gitmeli midir?

                                                                                                                                                                                                            Hayır, böyle bir durumda kişinin ilk yapması gereken şey hemen Allah‟a yönelerek kendi kendini tedaviye başlaması, durumu ağırlaşacak olursa da rukye yapan birine başvurmasıdır.

                                                                                                                                                                                                            Zira psikiyatristlerin tedavi ettikleri hastalıkların büyük çoğunluğu şeytanlardan kaynaklanan hastalıklardır ve onlar zaten bunu kabul etmedikleri için hastalığın gerçek nedenini değil, sadece belirtilerini tedavi işiyle uğraşırlar. Bu tür tedaviler sonucunda ilaç bağımlısı olmuş ruh hastaları ikinci bir musibetle müptela olmuşlar demektir.

                                                                                                                                                                                                            Psikolojik bir sorunun kaynağını tam olarak tespit etmek zordur. Böyle bir sorun şeytanın etkisi, hastayı korkutması, endişeye düşürmesi, uykusuz bırakması ve depresyona sokmasıyla gitgide büyür. Psikolojik hastalıklar, büyü ve nazar gibi sebeplerden doğan ruhsal hastalıklara nispetle çok azdır. Pek çok bedensel hastalığın sebebi de şeytanlardır.
Ümmetin yarısından fazlasının ölümü nazar sonucudur ama çoğunluk bu gerçeğin farkında değildir.

                                                                                                                                                                                                            Kavramamız gereken nokta şudur: Çağdaş tıp kuşkusuz yararlıdır ve herkes ona muhtaçtır. Günümüz tıbbı, halk tababetinin bir uzantısı ve geliştirilmiş halidir. Dolayısıyla çağdaş tıbbın her alanından faydalanmak güzeldir. Ancak bir Müslümanın hastalıkların gerçek nedenlerini görmezlikten gelmesi doğru olmaz. Özellikle de çağdaş tıbbın, gerisinde yatan nedenleri tespit edemediği durumlarda, bu nedenleri bilebilen hasta şifaya kavuşacaktır.
Pek çok kan, lenf, sinir, tiroit, hormon, damar hastalıkları ile genel olarak bağışıklık sistemi ile ilgili hastalıklar, mikrobik ve virütik hastalıkların gerisinde şeytanlar yatar. Bu tür hastalıklardan sadece küçük bir kısmı sebebi açık olarak bilinebilir hastalıklardır. Kısırlık, tansiyon ve yaşlanmayla ilişkili olmayan şeker hastalıklarının çoğunluğunun nedeni de yine şeytanlardır.

                                                                                                                                                                                                            Aynı şekilde, sebebi belli olmayan çarpıntı ve yüksek nabız atışı gibi kalp rahatsızlıklarının gerisinde şeytanlar vardır.
Aniden ortaya çıkan pek çok hastalıkta, şeytan bağışıklık sisteminin zayıfladığı anı gözler. Sürpriz bir biçimde hastalık ortaya çıkar ve akıl almaz bir hızla ilerler.

                                                                                                                                                                                                            Bir hastalık anında hastanın her iki yönde tedaviden yani hem tıbbi hem de rukye yoluyla tedaviden yararlanması hikmete uygun düşecektir. Ama böyle bir durumda temel sebebi ortadan kaldırmaya yönelik tedavinin ağırlıklı olması gerekir. Ayrıca kanser tedavisindeki kimyevi ilaçlarla rukyeyi bir arada uygulamak gibi, uyumsuz iki şeyi bir araya getirmemek gerekir. Kimyasal tedaviyle rukye asla bir arada uygulanmamalıdır. Bir diğer dikkat edilmesi gereken nokta da, psikolojik tedavinin rukyeden daha ağırlıklı olmamasıdır.
Bazı büyü ve çarpma durumlarında etki dışarıdan olur ve çoğunlukla insanda zaten var olan karînin zorla kullanılması yoluyla olur.
Bazı kanserler nazar sonucunda oluşur ve görevi içerideki karîn üstlenir. Bu tür çoğunlukla ya küçük yaşlarda ya da yaşlılarda görülür.
Bakara Suresi‟nin ilk otuz ayeti, büyü ile ilgili ayetler, Yâ Sîn Suresi, dualar, sığınmalar, meyankökü ve sedef otu yağı cini yenik düşürecektir.

                                                                                                                                                                                                            .

Vesvese Nedir ? Bu Durumda Ne Yapılmalı? | İslam Alimi
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                            www.islamalimi.com/vesvese-nedir-bu-durumda-ne-yapilmali/ 
                                                                                                                                                                                                             
14 Oca 2015 - Selamu

                                                                                                                                                                                                            .

Vesvese Nedir ? Bu Durumda Ne Yapılmalı?
                                                                                                                                                                                                
Vesvese Nedir ?Vesveseden Kurtulmak İçin Ne Yapılmalı?
Genel, Sorularınız
14 Ocak 2015
26 yorum
Selamun aleyküm hocam. Birinci sorum vesvesenin tam olarak ne olduğu. 2. Sorum ise vesvese durumunda ne yapmalıyız? Bazen sabah kalkarken veya normal bir işe başlarken aklımdan bunu şöyle yapma günün kötü geçer şunu şöyle yaparsam günüm kötü geçer gibi şeyler geçiyor bazı durumlarda ise abdesti tam alamadım diye düşünerek tekrar alıyorum ve bu beni çok üzüyor bu gibi durumlarda ne yapmalıyız? Cevaplarınızı bekliyorum.

Vesvese Nedir ? Bu Durumda Ne Yapılmalı? Sorusunun Cevabı
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                            Aleyküm selam değerli ziyaretçimiz, İslam dininde vesvese şeytanın veya nefsin insan ruhuna verdiği İslam dini kurallarına uymayan şeylerdir. İnsanlar düşündükleri bir çok şeyin aslında vesvese olduğunu dahi anlayamazlar. Zira İslam dini ihlas konusuna bu nedenle çok önem vermektedir. İnsan manevi açıdan geliştikçe ve maneviyatı yükseldikçe aklına, kalbine gelen düşüncelerin vesvese olup olmadığını daha iyi anlayabilir. Sözlükte vesvese “şüphe, kuruntu, tereddüt” gibi anlamlara gelmektedir.Kuran ı Kerimde Nas suresinde yüce Mevla’mız vesveseden şu şekilde sığınmamızı tavsiye etmektedir.
(1-6) De ki: “Cinlerden ve insanlardan; insanların kalplerine vesvese veren sinsi vesvesecinin kötülüğünden, insanların Rabbine, insanların Melik’ine, insanların İlâh’ına sığınırım.” (Nas suresi)
Zira vesvese insanın ruh halini ve dolayısı ile maneviyatını çok olumsuz etkileyen bir konudur. Peki, bir düşüncenin vesvese olduğunu nasıl anlayabiliriz. Aklımıza gelen düşünce eğer İslam dini çerçevesine uymuyor ise veya akılımıza gelen düşüncenin gerçeklik ile bir alakası yok ise bu gelen düşünce bir vesvesedir.

Vesveseden Nasıl Kurtulabiliriz
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                            Sorunuzda da olduğu gibi Müslümanların en çok yaşadığı vesveselerden biri örneğinabdest konusudur. Acaba abdest aldım mı yok sa almadım mı gibi ve benzeri konular.
İslam alimlerimizin ortak görüşüne göre vesvese ile yapılacak en iyi mücadele vesveseye kulak asmamaktadır. Yani aklımıza gelen bir düşünce İslam dinine ters düşüyor ise bu düşünceye tabiri caizse kulak asmamak gerekmektedir. Zira vesvese ciddiye alınır ise vesveselerin arkası kesilmemektedir. Burada akla en çok takılan İslam dini ile alakalı konularda ki vesveselerdir. Zira kötü düşünceleri ayırt etmek bir nebze kolaydır, fakat İslam dinine dair konularda bu sorun insanları daha çok rahatsız etmektedir. Örneğin abdestim var mı, yoksa yok mu gibi konular insanları çok meşgul etmektedir. İslam dini hükmüne göre eğer kişi abdestini aldığını hatırlıyor, fakat bozup bozmadığını hatırlamıyor ise bu durumda bu kişi abdestli sayılmaktadır. Eğer abdestini bozduğunu hatırlıyor, fakat bir daha abdest alıp almadığı hatırlamıyor ise bu kişi abdestsiz sayılmaktadır.
Başka bir örnek verecek olur isek örneğin namaz kılan bir kimse çok sıklıkla namazını kaç rekat kıldığını karıştırıyor ise İslam alimlerimiz bu kimsenin sehiv secde yapılmaması gerektiğini söylemektedirler. Örneğin her gün bir iki defa namazının kaçıncı rekatında olduğun karıştıran bir kimse vesvese haline düşmüş demektir. Zira bir kimsenin bu kadar sıklıkla bir konuda şüpheye düşmesi normal bir durum değildir. Bu nedenle vesvese kulak arkası edilmeli ve sehiv secdesi yapılmamalıdır. Zira vesvese dikkate alındıkça artmaktadır. Bu bilgiler ile birlikte size yukarıda zikrettiğimiz Nas suresini okumanızı ve Kötü Düşünceden Kurtulma Duası başlıklı konudaki duaları okumanızı da tavsiye ediyoruz.
 
.

abdullahcicek.com | seytanin-insan-kalbine-surekli-vesvese ...
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                            www.abdullahcicek.com/?sayfa=oku&i=a&mNO...vesvese... 
                                                                                                                                                                                                             
ŞEYTANIN İNSAN KALBİNE SÜREKLİ VESVESE İLE SALDIRISI. 1) Araf 11 / 150 - Gerçekten ilk defa sizi (ru

                                                                                                                                                                                                            .ŞEYTANIN İNSAN KALBİNE SÜREKLİ VESVESE İLE SALDIRISI
 
1) Araf 11 / 150 - Gerçekten ilk defa sizi (ruhlarınızı) yarattık, sonra size şekil verdik ve sonra da meleklere Âdem’ e (hürmet için) secde edin dedik, hemen iblisten başka bütün melekler secde ettiler. O (İblis) secde edenlerden olmadı. 12) Allah buyurdu: Ben sana emretmişken seni secde etmekten alıkoyan nedir?  İblis: Ben ondan daha üstünüm, çünkü beni ateşten yarattın, onu çamurdan yarattın, dedi. 13) Allah: Öyle ise in oradan, büyüklük taslamak senin haddin değildir, çık, çünkü sen aşağılıklardansın buyurdu. 14) İblis: Bana kıyamete kadar ömür ve mühlet ver, dedi. 15) Allah da: Sen mühlet verilenlerdensin buyurdu. 16) İblis: Öyle ise beni azdırmana karşılık yemin ederim ki insanoğullarını saptırmak için muhakkak senin doğru yoluna oturacağım, vesvese verip, pusu kuracağım. 17) Sonra onlara önlerinden ve arkalarından, sağlarından ve sollarından sokulacağım, sen de çoğunu şükrediciler bulamayacaksın, dedi.    18) Allah Teala şöyle buyurdu: Ayıplanmış ve rahmetimden kovulmuş olarak çık oradan, andolsun onlardan her kim sana uyarsa cehennemi hep sizden dolduracağım.
 
Allah ruhları yaratıp insana şekil verdikten sonra;
      a) Meleklere Âdem’ e hürmet için secdeyi emretti,
      b) Hepsi secde ettiler,
      c) Sadece şeytan “ ben ondan üstünüm “ iddiasında bulunarak secde etmemesi üzerine ilahi huzurdan kovuldu, Aynen insan da üstünlük taslarsa şeytan gibi aşağılanmışlardan olur.
      d) Ayrıca Şeytan da kıyamete kadar saptırmak için süre istedi,
      e) Bu süre de verildi,
      f) Şeytan insanları saptırmak ve kendisine cehennemde yoldaş etmek için;
                  a) Vesvese verip yoluna pusu kuracağını,
                  b) İnsanların önlerinden ve arkalarından, sağlarından ve sollarından sokulacağını,
                  c) Allah’ ın yolundan uzaklaştırarak kullarının çoğunu şükredici olmaktan alıkoyacağını söyledi.
      g) Buna karşı Allah da sana uyanlarla cehennemi dolduracağım, diye vaatte bulundu.
 
Not: Şeytana bu sürenin verilmesi;
      a) Hem Allah’ ın büyüklüğüne,
      b) Hem özgürlüğe ve açık yürekliliğe verdiği öneme,
      c) Hem de bu şeytandan etkilenmeyecek kullar yetişeceğine işaret etmektedir.
 
2) Nisa 118 / 96 - Allah o şeytana lanet etti. Ve o da: "Elbette senin kullarından belirli bir pay alacağım 119) Onları mutlaka saptıracağım, onları boş kuruntulara sokacağım ve onlara emredeceğim de hayvanların kulaklarını yaracaklar, onlara emredeceğim de Allah'ın yaratışını değiştirecekler" dedi. Kim Allah'ı bırakıp da şeytanı dost edinirse, şüphesiz o, apaçık bir ziyana uğramış olur. 120) Şeytan onlara vaat eder, onları uzun emel ve kuruntulara düşürür, şeytanın kendilerine vaat ettikleri aldatmadan başka bir şey değildir.
 
Lanetlenen şeytan insanlardan saptırarak, oyalayarak pay alırken, diğer yönden Allah’ın emirlerine karşı ben de emredeceğim diyerek ilahlık iddiasında da bulunmaktadır. Bu aldığı paylardan bazıları ise şunlardır. Örneğin;
 
Şeytanın isteği doğrultusunda fıtrat değiştirme işleri ise
      a) Cahiliye döneminde beş yavru yapan devenin kulağı çizilir ve sütü putlara bırakılırdı.
      b) Bazı köle ve hayvanların iğdiş edilmesi,
      c) İslam fıtratı üzerine doğan çocuğu eğitme adına Yahudi, Hıristiyan, Materyalist, Budist veya belirsiz yaparak İslam’dan uzaklaştırmak,
      d) Bir insan kadınsa erkeğe, erkek ise kadına benzetme çabaları ayrıca dövme yaptırma ve keyfi olarak estetik operasyonları yaptırmak,
      e) Haramı helal, helâli de haram etme çabaları,
      f) İçki, fuhuş ve uyuşturucu ile çabuk çirkinleşme vs.
 
3) Fatır 5 / 434 - Ey insanlar! Allah’ ın vaadi gerçektir, sakın dünya hayatı sizi aldatmasın ve aldatıcı (şeytan da) Allah hakkında sizi kandırmasın 6) Çünkü şeytan sizin düşmanınızdır, siz de onu düşman sayın, o kendi taraftarlarını ancak ateş ehlinden olmaya çağırır.
 
İnsanlara kitabında Allah;
      a) Dünya hayatı sizi aldatmasın,
      b) Düşmanınız olan şeytan sizi kandırmasın,
      c) O sizi ateşe çağırmaktadır uyarısında bulunuyor.
 
4) Haşr 16 / 546 - Münafıkların durumu tıpkı şeytanın durumu gibidir. Çünkü şeytan insana “ inkâr et “ der, insan inkâr edince de: Ben senden uzağım, çünkü ben âlemlerin Rabbi olan Allah’ tan korkarım, der.
 
Şeytan hem düşman hem de ikiyüzlü davranarak hem inkâr ettirir hem de ben Allah’ tan korkarım demektedir. Bunun için onu ve fitlerini bilmeli ve ruhu teslim edinceye kadar teyakkuz halinde yaşamalıdır.
 
5) Araf 21 / 151 - Bir de onlara (Âdem ve Havva’ ya) muhakkak ki ben sizin iyiliğinizi isteyenlerdenim diye yemin etti.
 
Dikkat edersek şeytan ve dostlarının en çok kullandığı metot; kandırmak istediği insanlara ben ancak sizin iyiliğinizi istiyorum gibi yaldızlı sözlerle yaklaşmasıdır.
 
6) Şuara 212 / 375 - Şeytanlar vahyi işitmekten men edilmişlerdir.
 
Vahyi işitmekten men edildikleri için iyiyi bilemezler ve böylece kimseye de iyilikte bulunamazlar. Bu bağlamda şeytanla dostluğu arttıranlarda nasihat dinlemiyor, dinleseler de hiç etkilenmiyorlar.
 
7) Maide 90 / 122 - Ey mü’minler! Şarap (içki içmek), kumar oynamak, ibadet için dikilen putlar, fal okları hep şeytanın işlerinden olan pisliklerdir, onun için bunlardan sakının ki kurtulasınız. 91) Muhakkak ki şeytan içki ve kumarla aranıza düşmanlık ve kin düşürmek,        sizi Allah’ ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister, artık siz bunlardan sakınmaz mısınız?
 
Şeytan içki, kumar, oluşturulan putlar ve fal okları ile;
      a) Düşmanlık ve kin yayar,
      b) İbadetten alıkoymaya çalışır. 
 
Not: Müslüman içenden çok içkiyi kötü görmeli ve içeni içki bataklığından kurtarmaya çalışmalıdır.
 
8) İsra 64 / 287 - İnsanlardan gücün yettiği kimseleri sesinle (fit vererek veya şehevi çalgılarla) kaydır ve fenalığa götüren süvarilerinle, piyadelerinle üzerlerine yaygara kopar, (haram kazanmakla) mallarına ve (haram yedirmek ve zina yaptırmakla) evlatlarına ortak ol, onlara (yalan yere) vaatlerde bulun fakat şeytan onlara yalnız bir aldanış vaat eder. 65) Doğrusu benim gerçek kullarım var ya senin (Ey iblis) onlar üzerine hiçbir hâkimiyetin yoktur, Rabbin ise vekil olarak yeter...
 
Şeytan ve taraftarları;
      a) Müstehcen musikiyle,
      b) Haram mal edinmekle,
      c) Fuhşu yaymakla insanları yoldan çıkarmakta ve onlarla ortaklıklar kurmaktadır,
      d) Allah’ a gerçekten kulluk yapmaya çalışanlara ise hiçbir etki yapamamaktadır.
 
Not: İnanmayan biri hiçbir şeyde besmele çekmediği için sürekli şeytanını ortak ederek güçlendirir ve huzur bulamaz, mü’min ise her şeyde besmele çekerse işlerine şeytanı ortak etmez ve onu sürekli zayıflatarak rahat yaşar.
 
9) Sebe 21 / 429 - Hâlbuki şeytanın insanlar üzerinde hiçbir kudreti yoktu fakat biz ahirete imanı olanla (onda) şüphe edeni ayırt etmek için (şeytana bu fırsatı verdik). Senin Rabbin her şeyi gözetleyendir.
 
Aslında şeytanın hiçbir kudreti yoktur. Allah inananla şüphe edeni ayırt etmek ve kullarını imtihan etmek için şeytana bu fırsatı vermiştir.
 
10) Şuara 221 / 375 - Şeytanların kime ineceğini size haber vereyim mi? 222) Onlar, her günahkâr yalancıya inerler.
 
Şeytan genellikle;
      a) İman etmeyenlere, 
      b) Günah işleyenlere,
      c) Yalancı olanlara yani samimi olmayanlara inmeyi tercih eder.
 
11) Araf 27 / 152 - Biz şeytanları iman etmeyeceklere dostlar yaptık.
 
12) Nisa 76 / 89 - İman edenler Allah yolunda savaşır, küfredenler de sapıtan şeytan yolunda cenkleşir. O halde siz şeytan dostları ile savaşın. Muhakkak ki şeytanın hilesi zayıftır.
 
İman edenler Allah yolunda mücadele ederken inkâr edenler de tabulaştırdıkları ideolojiler ve kahramanlar için savaşırlar.
 
Not: Allah yolunda mücadele etmeyen herkes bilerek veya bilmeyerek şeytana hizmet etmektedir.
 
13) Nas 5 / 606 - Öyle bir şeytan ki insanların kalplerine vesvese verir 6) (O şeytan) cinlerden de olur, insanlardan da.
 
Allah’ a ulaşmaktan alıkoymak için o şeytan;
      a) Her an her kalbe vesvese sinyalleri gönderir.
      b) Bir an gaflet edilse ya mide, ya şehvet, ya kıskançlık ya da aç gözlülük veya daha başka kötülükler ilham eder.
      c) İnsan Allah’ a sığınıp dua ederek rahmani bir havaya girerse şeytan kaçmaya, etkisi de yok olmaya başlar.
      d) Ancak tekrar gaflete düşerse yine vesvese gelir.
      e) Bu gelgitler ölünceye kadar sürekli devam eder.
      f) Bu şeytanlar cinlerden de insanlardan da olur.
 
Şeytanın vesveselerden en sık karşılaşılanları şunlardır:
a) Şeytan vesvesesinde;
                  1) Daha gençsin, dur bakalım,
                  2) Acele etme, doya doya uyu ve oyna,
                  3) İbadet ve hayırları ileride de yapabilirsin,
b) Sosyal hayatta;
                  1) Dine sarılırsan özgürlüğün engellenir,
                  2) Eğlen, yaşa, muradını al dünyadan, bir daha mı geleceksin? 
                  3) Vur patlasın çal oynasın,
                  4) Bu fırsat bir daha ele geçmez, yaşamaya bak,
                  5) Bırak örtünmeyi el ne der, örtünürsen iş de eş de bulamazsın,
                  6) Süslen kızım, çünkü güzelsin, sana sokaklarda herkes hayran kalıyor,
                  7) Ona buna eğileceğine kredi al hiç olmazsa kimseye eğilmezsin,
                   İnfakmış, sen kazan el yesin, seninle mi kazandı?
                  9) Hayırmış, al sana ceza, gel de miden ağrımasın,
                  10) Besle yetimi, oysun gözünü,
                  11) İyi olsaydı Allah fakir etmezdi,
c) Günlük yaşamda ve iş hayatında boş kuruntularla edepsiz hayaller kurdurur, ayrıca Âdem’ i önce cennetten eden ve ağlatan yasak meyve gibi bugünkü haram olan nesneler veya fiiller insanı da tevbe etmezse dünya ve ahiretini kaybettirici bir rol oynar,
d) Din hakkında;
                  1) Kur’an eskilerin masallarıdır,
                  2) Peygamber ise sihirbazdır,
                  3) Allah’ ı kim yarattı gibi vesveseler vermesidir.
 
Bütün bu vesveselere karşı tedbir için aşağıdaki ayete dikkatle bakmalıdır; 
 
14) Araf 200 / 175 - Eğer şeytanın fitlemesi seni dürterse hemen Allah’ a sığın çünkü o işitendir, bilendir. 201) Takvaya erenler var ya onlara şeytan tarafından bir vesvese dokunduğunda (Allah’ ın emir, yasak ve azabını) hatırlayıp hemen gerçeği görürler.
 
Bu vesveseler karşısında mucizelerle peygamber ve Kur’an gönderen Allah’ a inanıyorum demeli ve Allah’ a sığınarak bu vesveselerden kurtulmalıdır. Bunun için Allah’ın El-Habir isminden faydalanmalıdır.
 
Bu nedenle şeytan her ne zaman kötülüğe çağırırsa veya kalbe vesvese verirse; 
      a) Bu şeytani vesveseyi bilenler hemen Allah’ ı ve azabını düşünür ve her şeyin sahibi olan Allah’ a sığınarak bu vesveseden kurtulmaya çalışır.
      b) Çünkü bu çağrıyı en iyi işiten ve bilen, kulunu koruyan ve şeytana ve kalplere hükmeden yalnız Allah’ tır.
 
15) Zuhruf 36 / 491 - Her kim Rahmanın zikrinden göz yumarsa biz ona şeytanı musallat ederiz, artık bu ona arkadaştır. 37) Muhakkak ki bu şeytanlar onları yoldan çıkarırlar, onlar da kendilerinin hidayete erdirildiklerini sanırlar. 38) Nihayet (Allah’ tan yüz çeviren kâfir şeytanla bir arada mahşerde) bize geldiği zaman (arkadaşı şeytana) şöyle der: Keşke benimle senin aranda doğu ile batı uzaklığı olaydı, sen ne kötü arkadaşmışsın. 39)(Allah Teala şöyle buyurur): Bu özlediğiniz şey (uzak kalmayı istemeniz) bugün size asla fayda vermez, çünkü zulüm yaptınız, hepiniz azapta ortaksınız.
 
Kim Kur’an’ dan ve ibadetten yüz çevirirse;
      a) Ona şeytan musallat olur fakat o insan kendisini hidayet üzere zanneder,
      b) Dostu olduğunu düşündüğü şeytanla mahşere varınca üzüntü ve pişmanlık içinde şeytana karşı “ keşke benimle senin aranda doğu ile batı uzaklığı olsaydı, ne kötü  arkadaşmışsın “ der,
      c) Ama o gün bu tür istek ve üzüntünün hiçbir faydası yoktur.
 
16) İbrahim 22 / 257 - (Hesapları görülüp) iş bitirilince şeytan diyecek ki şüphesiz Allah size gerçek olanı vaat etti, ben de size vaat ettim ama size yalancı çıktım, zaten benim size karşı bir gücüm yoktu, ben sadece sizi (inkâra) çağırdım siz de benim davetime hemen koştunuz. O halde beni yermeyin kendinizi yerin, ne ben sizi kurtarabilirim ne de siz beni kurtarabilirsiniz, kuşkusuz daha önce ben beni (Allah’ a) ortak koşmanızı reddettim. Şüphesiz zalimler için elem verici bir azap vardır.
 
Kıyamet gününde şeytan aldattığı insanlara;
      a) Benim gücüm yoktu,
      b) Siz Allah’ ın değil benim çağrıma uydunuz,
      c) Beni suçlamayın, siz görevinizi yapmadınız,
      d) Birbirimizi kurtaramayız,
      e) Zalimler içinde artık elem verici bir azap vardır der.
 
UYARI
 
1) Nahl 98 / 277 - Şimdi Kur’an okumak istediğin zaman o kovulmuş şeytandan Allah’ a sığın (Euzu billahimineş şeytanirracim de) 99) Doğrusu şu ki iman edipte Rablerine tevekkül edenler üzerine o şeytanın bir hâkimiyeti yoktur.
 
Kur’an’ dan feyiz ve bereket alabilmek için;
      a) Şeytandan Allah’ a sığınarak Kur’an’ ı araştırmalıdır.
      b) O’ na gerçekten tevekkül edenler inşallah şeytanın etkisinden kurtulabilirler.
 
2) T. Muhammediye S 337 ( Ebu Davud – Beyhaki ) İbni Mesud (r.a)’ den Peygamber (sav) şöyle buyurdu: Gına (tahrik edici şarkı ve türkü) su baklayı yeşerttiği gibi nifak (ve kötülükleri) yeşertir.                         
 
H. Ş. göre en çok şeytanın etki alanına çeken tahrik edici musikilerden de uzak durmalıdır.
 
ŞEYTANIN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? SORUSUNA
BU AYETLER IŞIĞINDA CEVAPLAR
 
1) Üstünlük duygusu ile secde etmeyi, itaati reddetmesi,
2) Kulları saptırmak için ömür ve mühlet istemesi,
3) Doğru yol üzerine oturması ve vesvese vererek pusu kurması,
4) Her taraftan gelmesi,
5) Rahmetten kovulması,
6) İnsanlardan pay edinmeyi amaç yapması,
7) Mü’minlere düşman olması ve insanları ateşe çağırması,
8) İyiliğinizi istiyorum diyerek yaklaşması,
9) İçki ve kumarı kullanarak düşmanlık ve kin sokar,
10) Namazdan alıkoyar,
11) Sesi ile veya müstehcen musiki ile fit verir ve doğru yoldan kaydırır,
12) Taraftarları ile yaygara koparır,
13) Haram kazandırmakla mallarına ortak olur,
14) Haram yedirerek ve fuhşa iterek evlatlarına ortak olur,
15) Boş vaatlerle aldatır ama gerçek kulları asla aldatamaz,
16) Şeytanın hiçbir yaptırım gücü yoktur ama ahirete imanla ve şüphe edeni ayırt etmek için ise aldatma fırsatı verilmiştir,
17) Şeytan genellikle günahkâr ve yalancıya iner,
18) İman etmeyeceklerin dostudur,
19) Şeytan uzun emel ve kuruntulara düşürür ve aldatır,
20) Küfredenler şeytan yolunda savaşırlar,
21) İnsanların kalplerine sürekli vesvese verir,
22) Vesvese esnasında Allah’ a sığınana etki edemez,
23) Kim Kur’an’ a sırt dönerse ona musallat ve arkadaş olur ve yoldan çıkarır,
24) Şeytan mahşerde hesap bitince “ Allah gerçeği vaad etti, ben de vaad ettim ama yalan söyledim, bir gücüm yoktu, çağırdım sizde koştunuz, o halde beni değil kendinizi kötüleyin, ne ben sizi ne de siz beni kurtaramazsınız, beni Allah’ a ortak koşmanızı da reddetmiştim, artık zalimler için azap vardır “  diyecektir.

                                                                                                                                                                                                            .
.

                                                                                                                                                                                                            .

Şeytanın Yaygarası: Vesvese | Kalp Ehli
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                            www.kalpehli.com/seytanin-yaygarasi-vesvese/ 
                                                                                                                                                                                                             
4 Tem 2014 - Vesvese vermekten başka bir gücü olmayan şeytan, daima müminlerle uğraşır. Eğer ina

                                                                                                                                                                                                            .

                                                                                                                                                                                                Gusülde Vesvese Nasıl Olur? - gusulabdesti.gen.tr.

                                                                                                                                                                                                .şeytanın yaygarası
                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                            0 yorumyönetici | 04 Temmuz 2014 | Makaleler
 
Öyle anlar olur ki, insanın içinden, imanı sarsmaya, kutsal değerleri gözden düşürmeye çalışan rahatsız edici düşünceler geçer. Bazen de yapılan bir ibadetin, hayırlı bir işin gereğince yapılmadığına, kabul görmeyeceğine dair kuruntular oluşur. Şeytan tarafından kalbe atılan bütün bu şüphe ve kuruntulara vesvese denir. Hiçbir değeri olmayan, üzerinde durulması gereksiz, boş ve geçici düşüncelerdir bunlar.
Vesvese vermekten başka bir gücü olmayan şeytan, daima müminlerle uğraşır. Eğer inanmayanlar ve münafıklar, ‘bizde vesvese yoktur’ diyorlarsa, bu doğru. Çünkü onlarda ahiret, tevbe, zikir, salih amel endişesi yok ki, şeytan onları kendi tarafına çekmek için bir çaba harcasın.
Şeytanın her türlü düşmanlığına rağmen, mümin, kalbine gelen vesveseden korkmaz, önemsemez ve Allah’a yönelip sığınırsa, vesvesenin ona hiçbir zararı olmaz. Hatta vesveseye uymadığı, Allah’a yöneldiği için sevap bile kazanır.
Rasulullah (A.S.) Efendimiz, nefis ve şeytandan kaynaklanan kötü düşüncelerin, konuşulmadığı ve onlarla amel edilmediği müddetçe insana bir zarar vermediğini ve affedildiğini müjdeliyor. (Buharî, Müslim)
Ashaptan bazıları Allah Rasulüne (A.S.) gelerek:
“Yâ Rasulallah! (Allah, ahiret, iman ve İslâm’a dair) kalbimize öyle düşünceler geliyor ki, gökten düşüp parçalanmak onları söylemekten daha iyidir. Bunun sebebi nedir?” diye sordular. Efendimiz (A.S.):
“Bu sırf imandır; sizde bulunan imanın alâmetidir.” buyurdu. (Müslim, Nesai, ) Yani, “siz Allah’a ve ahirete yöneldiğiniz için, şeytan vesvese ile kalbinizi karıştırmaya, içindeki iman cevherini çalmaya çalışıyor. Endişe etmeyin, bu sizin mümin olduğunuzun alametidir.” buyurdular.
Vesvese bazen ölüm ve ahiret halleri hakkında gelir. Bazen peygamberler, bazen melekler, bazen de manevi haller hakkında gelir. Bazen geçim ve rızık konusunda kalbe türlü korku ve endişeler atılır. Şeytan, bununla mü’minlerin Allahu Teala’ya itimadını sarsmak ister. Bazen şeytan günahları güzel gösterir, ibadetleri ihmal ettirir, Allah’ın rahmetine güvendirir, tevbeyi geciktirir. Bütün bunlar birer vesvesedir ve hiç birisine kıymet vermemelidir.
Vesveseden Nasıl Korunmalıyız?
Mümin her duyduğuna inanmaz; her sese yönelmez. Hele duyduklarını değerlendirmeden katiyyen harekete geçmez. Kalbe gelen düşünceler de dinin helâl ve haramını bildiren hükümlerle ölçülür; onlar helâl ve hayır ise alınır, haram ve kötü ise bırakılır.
Şeytanın vesvese vermek için birçok yolu ve şekli var. Kendisi müminin kalbini çelemezse, insanların içinden seçtiği yardımcıları ile bunu başarmak ister. O, bunun için yemin etmiştir. İnsan ve cin şeytanlarından gelen bütün fısıltı, fikir ve davetleri tanımak için her mü’minin dinin esaslarını bilmesi gerekir. Cahil insan şeytanın maskarası olur, helâli haramı birbirine karıştırır; hurafeye din diye sarılır. Şeytan da onu istediği gibi kullanır.
Vesvese anında Allahu Teala’yı zikretmek, şeytana karşı en büyük siperdir. Çünkü Allahu Tealâ: “Şüphesiz, muttaki olanlara şeytandan bir vesvese geldiğinde, (Allah’ı hatırlayıp, geleni) iyice düşünürler ve onun (rahmanî mi, şeytanî mi olduğunu) hemen anlayıverirler.” (A’raf/201) buyuruyor.
Rasulullah (A.S.) Efendimiz:
“Şeytan sizden birisine gelir ve: ‘Yeri kim yarattı, göğü kim yarattı, şunu kim yarattı, bunu kim yarattı?’ diye sorar. Kul da hepsine: ‘Allah yarattı’ diye cevap verir. Sonunda: ‘Peki, Allah’ı kim yarattı?’ diye kalbe bir soru atar. İçinde böyle bir soru bulan kimse, onun şeytandan olduğunu bilsin, hemen soruya son versin, Euzu besmele çekip Allah’a sığınsın ve: ‘Ben Allah’a ve O’nun peygamberlerine iman ettim’ desin.” buyuruyor (Buhari, Müslim)
Eğer benzeri soruları insanlar sorarsa yine aynı şekilde davranmalı ve onlara karşı: “Allah birdir. O hiç kimseye muhtaç değildir. Doğurmamış, doğurulmamıştır. Hiçbir şey Ona denk değildir.” manasındaki İhlas Suresi’ni okumalıdır.
Şeytan bütün yardımcılarıyla birlikte bize saldırdıkça, biz de Yüce Rabbimiz’e kaçmalı, zikredip O’na yalvarmalıyız. Felâk ve Nas Sureleri bize bunu öğretiyor. Allahu Tealâ, Nâs Suresi’nde şeytanı “hannas” olarak tanıtıyor. Hannas, kalbi boş bulunca ona saldıran, kalb zikre geçince de hemen sinip kaçan demektir.
Rasulullah (A.S.) Efendimiz: “Sizden her birinizin bir şeytanı vardır.” diye buyurunca Ashab-ı Kiram soruyor: “Sizin de şeytanınız var mı ya Rasulallah?” Allah Rasulü (A.S.): “Evet, benim de şeytanım var. Ancak, Allah ona karşı bana yardım etti ve teslim olup emrime girdi.” karşılığını veriyor. (Ahmed b. Hanbel)
Demek ki şeytan tek başımıza yenebileceğimiz bir düşman değil. Ölene kadar yakamızı bırakmayacak bu sinsi düşmanı aklımızla değil, ancak İlahî destek, aşk ve zikirle defedebiliriz.
Şeytanın Yaklaşamadıkları
Şeytan, ancak Allah dostlarına yanaşamaz, onların ilahi aşk ve zikir ile dolu kalblerine bir yol bulamaz. Şeytanın, Allah dostları karşısındaki bu acziyetini Yüce Rabbimiz şöyle haber veriyor: “Hiç şüphesiz iman edip sadece Rablerine güvenen tevekkül sahiplerine şeytanın bir hakimiyeti yoktur. Onun etkisi, ancak kendisini dost edinen ve Allah’a ortak koşan kimseleredir.” (Nahl/99-100)
“Şeytan dedi ki: Yemin ederim ki eğer beni kıyamete kadar yaşatırsan, pek azı dışında Adem’in çocuklarını kandırıp kendime bağlayacağım. Allah buyurdu: Git, onlardan gücünün yettiği kimseleri davetinle şaşırt. Süvari ve yaya askerlerinle onlara bol bol yaygara (ve vesvese) ver. Mallarına, evlatlarına ortak ol, kendilerine boş vaadlerde bulun. Aslında şeytan insanlara, aldatmaktan başka bir şey vaadetmez. Ey İblis! Bana teslim olmuş ihlaslı kullarım üzerinde senin hiçbir etkin ve ağırlığın olmayacaktır. Onlara, koruyucu olarak Rabbin yeter.” (İsra/62-65)
Dünya işlerinde bile güçlü insanların yanında yeralıp, tehlikelerden korunmaya çalışırken, şeytanın yaklaşmaktan bile korktuğu, zarar vermekten aciz olduğu, Allah’ın ihlaslı kullarının yanında yer almak iyi bir korunma yöntemi değil mi?
Şu halde, şeytandan emniyette olmak için Allah’a sığınmalı, O’nun sadık kullarıyla birlikte olmalı, ilim, zikir ve duayı kendimize kalkan yapmalıyız.
Nurullah Toprak – Semerkand Dergisi

                                                                                                                                                                                                            .

www.gusulabdesti.gen.tr/gusulde-vesvese.html 
                                                                                                                                                                                                 
8 Ara 2014 - Gusülde vesvese, şeytanın insanı yanıltarak yaptığı ibadetten haz almaması için şeytanın 

                                                                                                                                                                                                .

Gusülde Vesvese
                                                                                                                                                                                                
Gusülde vesvese, şeytanın insanı yanıltarak yaptığı ibadetten haz almaması için şeytanın başvurduğu bir oyunudur. Vesveseye kapılan kişi yanlışsız ve hatasız en iyi ibadeti ve ameli yapma zannına kapılır. Bu duruma bir de takva boyutu karışırsa üzerine gelen vesvesenin üzerine üzerine gider ve her gidişte de şeytan aradığını bulduğu için vesvesenin şiddetini artırır. Zaman içerisinde bu vesvesenin boyutu öyle bir seviyeye ulaşır ki, kişi bazen sünneti en ideal anlamda yapmaya çalışırken bir farzı terk eder fakat bunun farkında olmaz. Sürekli “ Acaba bu yaptığım ibadetim kabul oldu mu?” diye kendi kendine sorar ve zamanla ümitsizliğe düşer. Şeytanın da tam istediği ve yapmaya çalıştığı budur. Yani kişinin ümitsizliğe düşmesi ve yaptığı ibadetten haz almamasıdır.
Gusülde Vesvese Nasıl Olur?
Vesveseye kapılmış olan kişi abdest alırken kollarını yıkar fakat yıkadığını o an unutur ve yıkayıp yıkamadığını düşünür ve tekrar başa döner. Bazı durumda da abdestini bitirdikten sonra bir uzvunu yıkamadığını düşünerek tekrar abdest alır. Bu şekilde peş peşe birkaç defa abdest alabilir. Namaz kılan bir kişi namazın kaçıncı rekatında olduğunu hatırlayamaz. İkinci mi üçüncü mü rekattayım diye düşünür ve aniden birine karar verir ve hatasından dolayı sevi secde yapar ve selam verdikten sonra yanlış kıldığını düşünerek aynı namazı tekrarlar.
Gusülde Vesvese Geldiğinde Ne yapılmalıdır?
İnsan vesvesenin şeytandan geldiğini bildiği halde vesveseye devam ettiği taktirde büyük vebal altına girmiş olur hatta günah işler. Bu yüzden gusülde vesvese geldiği taktirde “ Ben tüm uzuvlarımı yıkadım” diye düşünmeli ve abdesti bitirmeli. Birkaç defa vesvese geldiği halde vesveseye kapılmıyorsa şeytanla mücadele ediyor demektir ve dik duruşuyla şeytanı alt eder. Şeytanda ümidini keser ve bir daha vesvese veremez. Peygamber Efendimiz gusülde vesvese geldiği taktirde kendinizi vesveseden muhafaza edin diye tavsiyede bulunmuştur. Bu konuyla ilgili bir hadisi şerifte Ubey bin Ka’b’in rivayetine göre Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur:” Abdestte musallat olan bir şeytan vardır ki, ona velehan (şaşkınlık veren) derler. Onun için abdest ve gusülde vesveseden korunun.”
Yayınlanma Tarihi : 08.12.2014 04:32:52

                                                                                                                                                                                                .
vesvese imana zarar verir mi? - www.gulistandergisi.com
www.gulistandergisi.com/yazi_oku.php?id=57 
Birincisinde; kişinin aklına gel

.
VESVESE İMANA ZARAR VERİR Mİ?	
 
Soru: Bir kimsenin, namaz kılarken yada başka bir zaman da aklına küfrü gerektiren (İslam’dan çıkmasına sebep olacak) bir söz veya davranışla ilgili bir konu gelse ve bu durum belli aralıklarla tekrar ederek zihnini ve kalbini meşgul etse, böyle bir hal içinde olan kimsenin imanın durumu nedir?

Cevap: Bu konu İslam akaidinde iki ana başlıkta değerlendirilmektedir.

Birincisinde; kişinin aklına gelen şey (vesvese) eğer söz ile söylendiğinde kafir olmasına sebep olan bir söz ise, o sözü açık olarak söylemediği takdirde imanına hiçbir zarar gelmez ve o kimsenin imanı da sahihtir.Bu konuda sevgili Peygamberimiz (sav) bir hadisi şerifinde; “şeytanın insanı saptırıp da imandan çıkartma işini, vesveseye çeviren Allah’a hamd olsun” buyurduğu hadisinden de anlaşılıyor ki böyle bir durum sadece vesveseden ibarettir. Bu durumda kişinin tövbeye devam etmesi, dua etmesi ve endişeye kapılmaması gerekir. Fakat birde vesveseye sebep olan hal ve davranışlardan kaçınması, özellikle taharetine ve abdestine çok dikkat etmesi ve de cahillerle münakaşa etmemesi önemle tavsiye edilmiştir.

İkincisinde ise; eğer bu vesvese ilmi ve gayba yönelik konularda ,Yeis (şüphe) halinde ise, evvela o kimsenin bu şüpheleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığına hükmedilir. Dolayısıyla kendisine konuyla ilgili lazım olan doğru ilmi öğrenmesi söylenir. Kendisi de bu konuda samimi olarak öğrenme yoluna giderse, gerekli olan ilmi öğreninceye kadar gayret ederse o kimsenin imanı sahih olur. Yok eğer, bu husus da gayreti olmaz da öğrenme yollarına başvurmaz, boş vererek gayret etmezse, o kimsenin imanı sahih olmaz.
Çünkü iman konularında ciddiyetsizlik ve ehemmiyetsizlik, dini hafife almak anlamına gelir ki; Tahfif (dini hafife almak) ise Mutlak küfürdür. İman kesin ilim ve tasdik gerektirir. “Şüphe ile iman bir arada olmaz ve olamaz.”

Samimiyet ve ciddiyet içinde gayret ise imanın kazanılmasının ve korunmasının mutlak bir gereğidir. 

Şeytan insanın imanını çalabilir mi?

Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaate göre; şeytan mü'min bir kişinin imanını zorla ve cebren alır demek caiz değildir. Fakat kul imanı terkeder, bunun üzerine şeytan onun imanını çekip alır. 

Nitekim, Allah-u Zülcelal ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz şeytan sizin düşmanınızdır. Onu düşman edinin. Çünkü o etrafına toplanan yardımcılarını ancak cehennem ehli olmaya çağırır." (Fatır; 6)

İnsan imanı terkedince, şeytan bu fırsattan yararlanıp o insanın imanını çekip alır. Fakat şeytan mü'minin imanını zorla, cebren alamaz. Şeytanın aldatması vardır. Zira şeytan, Allah-u Zülcelal Gafur’dur (affedicidir), Rahim’dir diyerek insanı kötülüğe teşvik eder.
M. ZAFER BALCI
.                                                                                                                                                                            

Vesvese Nedir? – ihvanlar.net EHLİ SÜNNET MÜDAFAA ...
www.ihvanlar.net/2011/11/14/vesvese/ 
14 Kas 2011 - Takvâya erenler var ya, onlara şeytan tarafından bir vesvesedokunduğunda (Allah
Vesvese Nedir?
AYET-İ KERİME
   En’am / 112. Böylece biz, her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman kıldık. (Bunlar), aldatmak için birbirlerine yaldızlı sözler fısıldarlar. Rabbin dileseydi onu da yapamazlardı. Artık onları uydurdukları şeylerle başbaşa bırak.

   Araf / 200. Eğer şeytanın fitlemesi seni dürterse hemen Allah’a sığın. Çünkü O, işitendir, bilendir.

   Araf / 201. Takvâya erenler var ya, onlara şeytan tarafından bir vesvese dokunduğunda (Allah’ın emir ve yasaklarını) hatırlayıp hemen gerçeği görürler.

   Enfal / 11. O zaman katından bir güven olmak üzere sizi hafif bir uykuya daldırıyordu; sizi temizlemek, şeytanın pisliğini (verdiği vesveseyi) sizden gidermek, kalplerinizi birbirine bağlamak ve savaşta sebat ettirmek için üzerinize gökten bir su (yağmur) indiriyordu.

   Nas / 4-5. O sinsi vesvesenin şerrinden, O ki insanların göğüslerine (kötü düşünceler)fısıldar.

HADİS-İ ŞERİF
  * Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Hazreti Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in ashabından bir kısmı ona sordular: “Bazılarımızın aklından bir kısım vesveseler geçiyor, normalde bunu söylemenin günah olacağına kaniyiz.” Hazreti Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Gerçekten böyle bir korku duyuyor musunuz?” diye sordu. Oradakiler Evet! deyince: “İşte bu (korku) imandan gelir (vesvese zarar vermez) dedi. 
   Diğer bir rivayette: “(Şeytanın) hilesini vesveseye dönüştüren Allah’a hamdolsun” demiştir.    Müslim’in İbnu Mes’ud (radıyallahu anh)’dan kaydettiği bir rivayet şöyledir: “Dediler ki: “Ey Allah’ın Resulû, bazılarımız içinden öyle sesler işitiyor ki, onu (bilerek) söylemektense kömür kesilinceye kadar yanmayı veya gökten yere atılmayı tercîh eder. (Bu vesveseler bize zarar verir mi?)” Hazreti Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır bu (korkunuz) gerçek imanın ifadesidir” cevabını verdi.” 

   * İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Şeytan insanoğlunun kalbinin üzerinde tünemiş vaziyette bekler. Allah’ı zikredince siner, çekilir, gaflet etse vesvese verir.”

   * İmam Mâlik’ten rivayete göre, ona şu haber ulaşmıştır: “Hâlid İbnu’l-Velid (radıyallâhu anh), Hazreti Peygamber (aleyhissalâtu vesselam)’e:    “Ben uykuda iken korkutuluyorum. (Ne yapmamı tavsiye buyurursunuz?)” diye sordu. Ona şu tavsiyede bulundu:     “Allah’ın eksiksiz, tam olan kelimeleri ile O’nun gadabından, ikabından, kullarının şerrinden, şeytanların vesveselerinden ve (beni kötülüğe atan) beraberliklerinden AIlah’a sığınırım! de!”.

  * Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namaz için ezan okunduğu zaman şeytan oradan sesli sesli yellenerek uzaklaşır, ezanı duyamayacağı yere kadar kaçar. Ezan bitince geri gelir. İkamete başlanınca yine uzaklaşır, ikamet bitince geri dönüp kişi ile kalbinin arasına girer ve şunu hatırla, bunun düşün diye aklında daha önce hiç olmayan şeylerle vesvese verir. Öyle ki (buna kapılan) kişi kaç rekat kıldığını bilemeyecek hale gelir.”

   * Müslim’in diğer bir rivayetinde şöyle denmiştir: “Şeytan namaz için okunan ezanı işitti mi kaçar. Müezzinin sesini işitmemek için sesli sesli yellenir. (Ezan bitip müezzin) susunca geri döner ve vesvese verir. İkameti işittiği zaman, müezzini duymamak için gider, susunca geri döner ve vesvese verir.”

   * Abdullah İbnu Mugaffel radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Sizden kimse hamam yaptığı yere akıtmasın. Zirâ vesveselerin çoğu bu yüzden hâsıl olur.”

   * Ubey İbnu Ka’b radıyallahu anh anlatıyor: “ResüIullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Abdest (sırasın)da vesvese veren bir şeytan vardır. Adı da el-Velehân’dır. Öyleyse suyun vesvesesinden kaçının.”

   * İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: “Ey Allah’ın Resulü dendi, herbirimiz içinde, (bazan, öylesine çirkin) bir şeyn ârız olduğunu görür ki, bunu söylemektense o şeyin bir korparçası olup (kendisini yakması) ona daha sevimli gelmektedir!”    Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bu söze şöyle mukabelede bulundu: “Allahuekber, Allahuekber, Allahuekber!) Şeytan’ın hilesini vesveseye çeviren Allah’a hamd olsun!”

   * Ebu Zümeyl rahimehullah anlatıyor: “İbnu Abbas radıyallahu anhüma’ya (bir gün): “İçimde duyduğum bu (fena) şeyler de ne?” diye sormuştum. Bana: “Ne hissediyorsun ki?” dedi. Ben:”Vallahi (onlar çok fena!) dilime alamam!” dedim. “Şekk nev’inden bir şey mi ?” dedi ve güldü. Sonra açıkladı: “Bu (çeşit vesveseler)den hiç kimse kurtulamaz. Nitekim Allah Teâla hazretleri (Resûlüne) şu ayeti inzal buyurmuştur. (Mealen): “Eğer sana indirdiğimiz (kitapta anlatılan bu kıssalar) hakkında bir şüphen varsa, senden evvel indirilmiş olanları okuyanlara sor. Andolsun ki, sana Rabbinden hak (olan kitap) gelmiştir, sakın şüphe edenlerden olma!” (Yunus 94).)     
   İbnu Abbas bana dedi ki: “Eğer içinde herhangi bir vesvese bulursan şöyle de: “O (Allah), hem evveldir, hem ahirdir, hem zâhirdir, hem bâtındır. O herşeyi bilendir” (Hadid 3). 

   * Zeyd İbnu Hârise anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Cebrail aleyhisselam bana abdesti öğretti. Bu meyanda bana, abdestten sonra, çıkacak bevl (sızıntısından hâsıl olacak vesveseyi önlemek) için elbisemin altına su serpmemi emretti.”

   Vesvese, Şeytanın insan kalbini kurcalaması ve hayâl aynasına bir kısım resim ve manzaralar, hâtıra ve hayâller atması demektir. Şeytanın bir insana, bilhassa mü’mine karşı oynayacağı son oyun, kullanacağı son siper, son mevzî ve silah, vesvesedir. O, küfür ve dalâlet adına alt edemediği kimseye karşı çaresizliğinin ifadesi olarak ‘vesvese’ ok ve mermisini kullanır. Bir cihetle vesvese, şeytanın “Bana yâr olmadın, kendine de olma” düşüncesiyle, mü’mini kendinden etme çırpınış ve gayretidir.

   Mübtedî müslümanlarda, işe yeni başlamışlarda pek vesvese olmaz. Vesvese, daha çok kendini can ü gönülden Din’e vermiş, zimamı ve dizginleri şeytanın elinden koparıp almış, Allah (celle celaluhu)’a karşı ubudiyetini az çok yapan ve iman mevzûunda da terakki edip saffete ulaşan bazı müslümanlarda olur.

   Vesvese, bazen asabî ve hassas ruhlarda, bazen de fazla gıda alan tenperverlerde olur. Mü’mindeki vesvese, buhranlar ve deprasyonlar şeklinde değil de, rahatsızlık verebilecek türdendir. Mümin çok müterakki de olsa, yine kendisine vesvese gelebilir. Hattâ, Sahabe’den sonra en büyük şahsiyetlerden İmam-ı Rabbanî bile vesveseye maruz kalabilir. Her vesveseye müptelâ insanın mutlaka müterakkî ve yükseliyor olması gerekmediği gibi, vesveseye ma’ruz kalmayanın da sükut ediyor olması lâzım gelmez.
   Vesvese, kâfirde olmaz. Kâfirin küfrü vesvese değil, belki hesaplı, plânlı ve inadî bir küfürdür. Kâfirde bunalımlar, iç buhranlar, tatminsizlikler, sıkıntılar olabilir. Fakat bütün bunlar, onu iyice saldırgan ve mütecaviz kılar. Şeytan, kendisine orijinal ve yeni yeni felsefeler üfler; inkârcılık adına çeşitli fikirler verir ve sonunda kâfire kendini de inkâr ettirerek, “şeytan yok” dedirtir.

   Şeytanın verdiği vesvese ölüm meleği Azrail (Aleyhisselam) gelinceye kadar devam eder.Hatta ölüm vaki olup, can bedenden çıkacağı zaman bile şeytan gelip ”imanını ver seni kurtarayım” der.O anda ancak kuvvetli bir iman mukavemet gösterir, karşı koyar.

   Besmele-i şerif’de 4 kelime vardır:
   1-Bismi
   2-Allah
   3-Rahman
   4-Rahim
   Şeytanda insana 4 yönden yaklaşır:
   1-Ön
   2-Arka
   3-Sağ
   4-Sol
   Besmeleyi işin başında çekenler, şeytanın 4 nufuz yolunu besmelenin 4 kelimesiyle kapatmış olur.

   Vesvese imanın bir göstergesi ve alametidir.İçi boş olan evin kapısı çalınmaz; imanında samimi olmayanada vesvese gelmez.
   Çünkü şeytan, Allah’a kul olmaya çalışanları seçer.Onları yolundan saptırmaya çalışır.Diğer insanlar zaten şeytanın askeri olmuştur.Onlar ile bir işi olmadığı gibi, onların olduğu yerde şeytana görevde düşmemektedir.
 
                                                                                                                                                                                                            .Sızıntı Dergisi - Telkinden Vesvese ve Şüpheyewww.sizinti.com.tr/konular/ayrinti/telkinden-vesvese-ve-supheye.html 
İnsan hayatı boyunca iyi ile kötüyü, güzel ile çirkini, doğru ile yanlışı iç içe görür. Zıtlıklar arasında bir te
İnsan hayatı boyunca iyi ile kötüyü, güzel ile çirkini, doğru ile yanlışı iç içe görür. Zıtlıklar arasında bir tercihte bulunması istendiğinde, alternatiflerden bir tanesini kendi iradesiyle tercih eder ve dolayısıyla da neticede ortaya çıkan müspet veya menfî durumlardan mes'ul olur.
Her meslek, en güzel ve en doğru şekilde erbabından öğrenilir. Ahlâk ve davranışların da öğreticileri farklıdır. Güzel ahlâka ait değerleri; dürüst, emin, insanı seven, insanî değerleri bizzat yaşayan eğitimcilerden; kötülüğe ait bilgileri ise, yalancıdan, gaspçıdan, ırz ve namus düşmanından öğreniriz. İyilikleri ve güzellikleri hayatına düstûr eden eğitimcilerin her davranışı bir telkindir. Hayatını kötülüğe ve karanlığa programlamış birisinin de etrafındakilere kötülük telkin etmekten başka bir işi yoktur.

İnsanların, çocukluktan itibaren beş duyu ile kayda aldığı ve kabul ettiği her şey içten gelen telkinlerin ayrı bir kaynağıdır. Şuur altından tercihe sunulan her davranış malzemesi telkin dediğimiz uyarıcı (stimülüs) olmadan açığa çıkmaz. Meselâ yolda giderken çocukluğunuzda çok samimi olduğunuz bir arkadaşınıza benzer bir çocuk görseniz, bu hemen şuur altından o arkadaşınızı tedaî ettirir ve hatıralarınızı canlandırır. Arkadaşınızı hayâlinize getiren telkin, yani uyarıcı sokakta gördüğünüz o çocuktur. Yine kendiniz bir araba hayâl etmek istiyorsunuz, burada telkin sizsiniz. Bir tv kanalında seyrettiğiniz film size bir insanın kötülüklerini anlatıyorken, siz o insanın kötü biri olduğuna karar verdiğiniz gibi, çocukluğunuzdan bu tarafa yaşadığınız kötü insan modelleri tek tek gözünüzün önünden geçer. Burada telkini ortaya çıkaran tv kanalındaki programdır. Kötü gösterilen bu şahsın masum olduğu daha sonra ortaya çıksa bile, ilk telkinle yerleşen düşünceleri eskiye dönerek silemezsiniz.
İnsanın dış âleminden telkinler geldiği gibi iç âleminden de telkinler gelir. İnsan kendi kendine, hem iyiyi hem de kötüyü aynı anda telkin edemez. Aynı kalbe birbirine zıt iki duygu hakiki olarak aynı anda yerleşemez. Bozulmamış ve kararmamış bir vicdan ve kalb iradenin imtihanına yardımcı olarak onun doğru ve yapıcı olanı seçmesini telkin eder. Bu telkinde fizyolojinin ve içinde bulunulan çevrenin çok ciddi tesiri vardır. Birçok kötülük ve günah uygun fizyolojik yapı ve çevre bulamadığı için henüz filizlenmeden sönerken, birçok kötülük de uygun ortam ve psikofizyolojik durumun elverişli zemininden neşet eder. 

Bozulmamış, iyi bir vicdandan menfî düşünce çıkmaz, dolayısıyla bu insanların içine doğan kötü telkinler, kendisinden değildir. İnsanın kendi durumuyla ilgili menfaatleri, alâkalı olduğu diğer insanların menfaatleriyle çakıştığı zaman, içinde birbirine zıt iki düşünce hâsıl olur. Şahsî menfaatimize uygun düşmese de, kalbimiz ve vicdanımız önce doğruyu seçer, çünkü doğruyu tanır ve bilir; fakat menfaatine bir zarar geldiğinde olumlu düşünmekte zorlanmaya başlar. Tercihinde haksızlığa doğru kayma söz konusu olursa, işte o noktada menfî telkinler başlar. İşte bu menfî telkinler insanın kendisinden değildir. Mutlaka kötülüğü telkin eden vardır; yaptığının neticesinden haz duyuyorsa nefisten; iç sıkıntısı duyuyorsa şeytandandır. (Küçük bir çocuk yolda karşıdan karşıya geçerken "acaba araba çarpar mı, çarpmaz mı" vesvesesinin sıkıntısı gibi)
Dissonaus teorisine göre insan iki uyumsuz düşünceyle karşılaştığı zaman mutlaka psikolojik huzursuzluk duyar; bazı hususî mekanizmaları harekete geçerek düşünce ayrılıkları arasında bir barışma, bir yakınlaşma hâli meydana getirir. Çünkü ikilik insanda psikolojik gerilime yolaçar. Bunun sebebi, vicdanı rahatlatma ve huzursuzluğu dindirme isteğidir.

Meselâ milletin malını zimmetine geçirme plânları yapan birisi, henüz bu kötülüğü plânlamadan önce, yapacağının doğru olmadığının farkındadır. Vicdanı doğruyu tanır ve kabul eder. Fakat zengin olma isteği, çevresindekilerin kolay yolla zengin olmaları ve bir de söz dinlemeyen hanımının baskısı varsa, vicdanı ile çatışmaya başlar ve psikolojik rahatsızlığa girer. Beynin özel savunma ve kendini kandırma mekanizmalarını harekete geçirerek hem malı alayım, hem de hırsız olmayayım diye çözüm yolları arar. Aklın ve kalbin telkini doğru yönde olursa, vicdanı o mala sahip olmanın yanlış olduğunu tasdik eder. Kararını müsbet yönde verdiğinde içinde günahtan korunmanın büyük mutluluğunu duyar ve sevinir.
Malı zimmetine geçirmek fikrini tercih ederse menfî yönde telkinler gelir ki, işte bu insanın vicdanından ve kalbinden değildir, nefsindendir. Çünkü bu telkini insanın ruhu, kalbi ve vicdanı kabul etmez. Menfîlik kabul edilince “Devletin malı deniz, herkes yiyor, devlet bize ne veriyor ki, zaten verdiği maaş ne ki, şu maaşı verseydi şimdiye kadar şu kadar biriktirirdim...” gibi menfî telkinlerle psikolojik rahatsızlığını gidermeye çalışır. Burada mal edinme ile haz elde ettiği için buradaki telkin nefistendir.

İnsan menfî tercihlerde nefsinin kötü telkinleri altındadır. Vesvese de bunlardan biridir. Telkin ve vesvese vicdanî ve nefsî boyutlu iç içe iki durum değerlendirmesidir. Vesvese olumlu ile olumsuz arasında tercihte zorlanmadır. Vesvesedeki müsbet telkinler insanın vicdanından, sıkıntı veren menfî telkinler ise şeytandandır. İnsan müsbetâ€“menfî düşünceler arasında gidipâ€“gelirken şeytan menfîliği telkin ettiğinde, gelecek olan zararı düşünür. Zararın büyüklüğünü hayâl eder; psikolojik sıkıntı ve korkuya girer, kalbi çarpar, dudağı titrer, bağırsakları hızlı çalışır, ağzı kurur, rengi solar. İşte bu menfî telkinin fizyolojik belirtileridir.

Meselâ, “arkadaşımın kalemini verdim mi, vermedim mi?" gibi unutkanlık ve hatırlamamaktan doğan zararsız vesveseler haricindeki patolojik vesveselerde, kişinin zarar görmesine yol açabilecek menfî durumlar sözkonusu olduğundan, acaba farzın son rekâtını kıldım mıâ€“kılmadım mı, evin dış kapısını açık bıraktım mıâ€“bırakmadım mı, açık kapıdan eve hırsız girdi mi â€“girmedi mi, çocuklar tüpü açık bıraktı mıâ€“bırakmadı mı, çocuk karşıdan karşıya geçerken araba çarpar mıâ€“çarpmaz mı?" gibi tereddütlerde menfî tarafa bakış (muhtemel bir zarardan dolayı) ağırlık kazanır. Bu menfî düşünceler devamlı hale gelir ve insanın psikolojisini bozacak dereceye varırsa, gelen uyarılarla (stimuluslarla) beyin çok hassaslaşır. Sinir kavşaklarındaki reseptör (alıcı nöron) farklılığından dolayı en ufak uyarıda vesvese meydana gelir ve kişi korku duyar. İşin sıklığı ve devamlılığı sonuçta evhamı meydana getirir. Eğer kişide psikoâ€“fizyolojik yatkınlık da varsa ve bu uyartılar çocukluk döneminin psikolojik travmalarını (yaralanmalarını) uyarırsa, bu hal paranoya (şüphecilik) haline dönüşebilir. İşte insanın iç huzurunu bozucu sıkıntı doğurucu telkinler şeytandandır; çünkü burada haz yoktur eğer haz olsaydı nefisten olurdu...
Bir tv programında konuşmacı, diğer konuşmacıya; “Senin söylediklerin hep takiyye! Bunlar yalan, sen busun! Sen şusun! Sen din devleti kuracaksın! Sana inanmıyorum!” diyordu. Yıllardır inananlar hakkındaki menfî telkinler; vesveseyi, evhamı, şüpheyi peşi peşine doğurmuştur. Sûizandan başka duyulan ve hissedilen bir telkin yoktur. İşte bazı insanlara her türlü menfiliği telkin eden ve nefislerinden kaynaklanan bu menfî tutumlarıdır.

Vesvese için Bediüzzaman Said Nursî; “Ey vesvese illetine tutulmuş ve onun müptelâsı olmuş kişi, vesvesen neye benzer? Musibete benzer, ona önem verirsen şişer, önem vermezsen söner. Onu büyük görürsen büyür, küçük görürsen küçülür. Korksan, ağırlaşır hasta eder. Korkmazsan hafif olur, sathî kalır, mahiyetini bilmezsen devam eder, bilirsen onu tanırsan gider” diyerek, vesveseye karşı ilâç ve ümit vermektedir. 

Vesvese bir belirtidir. Alışkanlık hâline gelir ve önem verilirse, büyük görülür ve şişer, menfî belirtilerinden korkulursa psikolojik hastalığa dönüşür.

Yapılacak şey ona önem vermemek, küçük görmek ve korkmamaktır.

Peygamber Efendimiz (sas) vesvesenin şeytandan geldiğini belirtmiş, tedavi için “Allah’ım; Kur’ân’ına, isimlerine ve sıfatlarına sığınırım” diye dua etmemizi buyurmuştur. Vesveseyi küçültmenin yolu her yerde Olan ve her şeye gücü Yeten her şeyi değiştirmeye Kadir Olan'a sığınmak ve dayanmaktır. Ancak böyle vesvese küçülür, kaybolur gider.

Yine Bediüzzaman, vesveseli adam için, “Bu sözler senin kalbinin sözleri değil. Çünkü senin kalbin ondan üzülür, onun yapısına kötü telkin yerleştirilmemiştir. Belki kalbe yakın olan lümmeâ€“i şeytâniyeden geliyor. Vesvesenin zararı, menfî neticelerini kişinin kendi kendine telkin etmesiyle olur, kalbi çarpar sıkıntıya girer.” demektedir. Peygamber Efendimiz (sas) de, vesvesenin şeytan tarafından geldiğini buyurmaktadır. İnsanın zararına olan ve mübtelâ olunduğunda devamlı menfî telkinlere maruz kaldığımız vesveseden kurtulmak için; menfî telkinlerin, nefis ve şeytandan kaynaklandığı düşünülürse kurtulmak kolaylaşır.

İnsanlara daima güzel düşünme tavsiye edilmelidir. Çünkü güzel düşünen güzel görür, iyi ve güzeli gören de hayatından lezzet alır. İyilikteki kötüye takılan da kötü görür, kötü düşünür; vesvese ve evham içinde şüpheci bir hayatla hayatını kendine de, çevresine de zindan eder.
 *************************

 HAKANYILMAZCEBİ.COM

***************

Vesveseden Kurtuluş | İlme Davet

www.ilmedavet.com › Metafizik

Vesvese: Şüphe, kuruntu, tereddüt ve aslı olmayan ihtimaller demektir. Biraz daha bu tanımı açarsak, vesvesenin anlamı, insanın kalbine ona hissettirmeden

VESVESE-İLME DAVET

Vesvese nedir?

Vesvese: Şüphe, kuruntu, tereddüt ve aslı olmayan ihtimaller demektir.

Biraz daha bu tanımı açarsak, vesvesenin anlamı, insanın kalbine ona hissettirmeden peş peşe kötü düşünce sokmaktır. “Zelzele” kelimesinde bir tekrar olduğu gibi, “vesvese” kelimesinde de yapılan fiilin sürekliliği ve tekrarı söz konusudur. Çünkü insanı bir kere kışkırtmak yeterli olmaz. Ona bir günah işletebilmek için onu tekrar tekrar kışkırtmak gerekir. İşte bu çalışmaya vesvese, vesveseyi verene de vesvas denir.

Nas suresinde “min şerri-l vesvâsil hannâs” buyurularak vesvese veren hannâsın şerrinden Allah’a sığınmamız emredilmiştir. Vesvâsın vesvese veren olduğunu öğrendik, ayette geçen hannâs ise açığa çıktıktan sonra saklanan veya ileri çıkıp geri çekilendir. Bu işi çokça yapan hannâs ismini alır. O hâlde “vesvâsil hannâs” ikisi birlikte şu manaya gelir: Vesveseyi veren ve geri çekilen, tekrar tekrar vesvese vermeye çalışan; birincisinde başaramadığında vesvese vermek için ikinci, üçüncü, dördüncü defa ve daha fazla gelendir.

Yine “min şerri-l vesvâsil hannâs” ifadesinden vesvesenin şer ve kötü fiilin başlangıcı olduğu da anlaşılmaktadır. Eğer vesvesenin sebepleri ve kurtulma yolları bilinmezse insan üzerinde etkili olur ve kalbinde kötülüğe istek meydana getirir. Son adımda ise şer amel ortaya çıkar. Vesvese verenden Allah’a sığınmanın anlamı, Allah’ın henüz başlangıçta şerri yok etmesini dilemektir. Bu konuda Kur’an şöyle emreder:

“Eğer şeytanın seni kışkırttığını hissedersen Allah’a sığın.”

Evet, vesvese musibete benzer. Ehemmiyet verdikçe şişer, ehemmiyet vermezsen söner.

Ona büyük nazarıyla baksan büyür, küçük görsen küçülür.

Korksan ağırlaşır, hasta eder. Korkmazsan hafif olur, gizli kalır.

Mahiyetini bilmezsen devam eder, yerleşir. Mahiyetini bilsen, onu tanısan gider.

Zira şu vesvese öyle bir şeydir ki, cehalet onu davet eder, ilim onu yok eder.

Tanımazsan gelir, tanırsan gider.

..

.

Şeytan insana niçin vesvese verir?

Şeytanın insana vesvese vermesinin sebebi, insanoğluna olan düşmanlığıdır. Bu düşmanlık Kur’an’da birçok ayetlerde anlatılır. Bu ayetlerden bazıları şunlardır:

Andolsun ki, sizi biz yarattık, sonra size şekil verdik. Sonra da meleklere, “Adem’e secde edin.” diye emrettik.

İblis’ten başka hepsi secde ettiler. Fakat o secde edenlerden olmadı.

Allah şeytana dedi ki: “Sana emrettiğim vakit seni secde etmekten ne alıkoydu?”

İblis, “Ben ondan daha hayırlıyım. Çünkü beni ateşten yarattın, onu çamurdan.” dedi.

Allah, “Öyle ise oradan, cennetten ve meleklerin içinden in. Orada büyüklenmek senin haddin değildir, çünkü sen aşağılıklardansın.” dedi.

İblis, “Bana insanların tekrar diriltilecekleri güne kadar mühlet ver.” dedi.

Allah, “Haydi sen mühlet verilenlerdensin.” buyurdu.

İblis, “Öyle ise beni azdırmana karşılık ant içerim ki, ben de onları saptırmak için senin doğru yolunun üstünde tuzak kuracağım. Sonra elbette onların önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından sokulacağım ve sen onlardan çoklarını şükredenlerden bulamayacaksın.” dedi. (Araf suresi 11-17)

Allah şeytanı lanetledi. O da “Yemin ederim ki, kullarından bir pay edineceğim, onları mutlaka saptıracağım. Muhakkak onları boş kuruntularda boğacağım.

Andolsun onlara emredeceğim de hayvanlarının kulaklarını yaracaklar ve yine onlara emredeceğim de Allah’ın yarattığını değiştirecekler.” dedi. (Nisa suresi 118-119)

İblis şöyle dedi: “İzzet ve kudretine yemin olsun ki, onlardan ihlaslı kullar müstesna onların tamamını azdıracağım.” (Sad suresi 82-83)

İblis dedi ki: “Ey Rabb’im! Andolsun ki, beni azdırmandan dolayı ben de yeryüzünü onlara süsleyeceğim ve onların hepsini muhakkak azdıracağım. Ancak onlardan ihlasa erdirilmiş kulların müstesna.” (Hicr suresi 39-40)

İşte bu ve bunlar gibi ayetler beyan etmektedir ki, şeytanın insanoğluna olan düşmanlığı Hz. Adem’in yaratılmasına dayanmaktadır. İblis secde etmediği ve huzurdan kovulduğu o gün Allah’a yemin etmiş ve bütün ademoğullarını aldatmaya ve vesveseyle onları kuruntularda boğmaya dair söz vermiştir. Şimdi ise ettiği yemini ve verdiği sözü yerine getirmeye çalışmaktadır.

Bilmemiz gerekir ki, kalp bir kale, şeytan o kaleye girmek isteyen bir düşman gibidir. O kaleyi fethedip ona sahip olmak ister. Kaleyi düşmandan korumak kapıları ve gedikleri kapatmak ve sağlamlaştırmak ile mümkündür. Kapı ve gedik yerleri bilmeyen kimse elbette kaleyi muhafaza edemez. Şeytanın kalbe giriş yol ve kapıları ise o kişinin vasıflarıdır ve zaaflarıdır. Onlar ne kadar çok ise şeytanın kapıları da o kadar çoktur.

Amacımız, şeytanın kalp kalesine giriş kapılarını kapatmak, vesvese ve hilelerini beyan etmek, bunlardan kurtulma yollarını göstermek ve bu hilelerle yaralanan ve daralan gönüllere bir ab-ı hayat sunmaktır.

.

Haram ve çirkin manzaraları hayal ettirme suretinde gelen vesvese

Manalar kalpten çıktıkları zaman suretlerden ve şekillerden çıplak olarak hayale girer ve oradan suretleri giyerler. Demek insana gelen manaların suret giydiği yer kalp değil, hayaldir. Hayal ise her vakit bir sebep altında suretleri dokur. Ve manalara bir elbise diker. Bununla birlikte önem ve ehemmiyet verdiği şeylerin suretlerini yol üzerinde bırakır. Hangi mana kalpten çıplak olarak çıkıp hayale gidecek olsa yol üzerinde bırakılan o suretleri giyer ya da hayal ona ya giydirir; ya takar, ya bulaştırır, ya da perde eder.

Eğer manalar temiz ve münezzeh, yol üzerindeki suretler pis ve rezil ise giymek yoktur; sadece temas vardır. Ancak vesveseli adam bu teması giymek ile karıştırır. “Eyvah, kalbim ne kadar bozulmuş! Bu sefillik, bu alçaklık beni Allah’ın huzurundan kovdurur!” der. Şeytan onun bu damarından çok istifade eder.

Bu vesveseden kurtulma çaresi

Bu yaranın merhemi şudur: Nasıl ki senin namazının bir şartı olan zahiri temizliğine karnındaki necaset zarar vermez. Öyle de mukaddes manaların çirkin suretlere yakınlığı da zarar etmez. Mesela siz Kur’an’ın ayetlerini tefekkür ediyorsunuz; birden bir hastalık, ya da bir iştah, ya da şehvet gibi heyecan veren bir şey şiddetle sizin hissinize dokunuyor.

Elbette sizin hayaliniz hastalığın devasını, iştah duyduğu şeyi ya da şehvet ile ilgili görüntüleri dokuyacak ve onları görecek. O hâllere uygun basit ve çirkin suretleri dokuyacaktır. Kalpten gelen temiz ve ulvi manalar ise onların ortalarından geçecek. Geçeceklere ne zarar vardır, ne pis suretlerle temas vardır, ne de tehlike vardır. Ancak tehlike zarar olduğunu zannetmek ve bu çirkin görüntülerden kurtulmaya çalışmaktır.

Evet, insan kalben ve fikren ilahî hakikatlere bakıp düşündüğü zaman bilhassa namaz ve ibadet esnasında gerek şeytan tarafından gerek nefsi tarafından pek fena, pis ve çirkin vesveseler, hatıralar sinekler gibi kalbe ve akla hücum ederler. Bu gibi çirkin şeylerin defiyle uğraşan adam o vesveselere mağlup olur. Ancak onları mağlup edip kaçırmak çaresi, müdafaayı terk edip onlar ile uğraşmamaktır.

Evet, arılar ile uğraşıldıkça onlar hücumlarını arttırırlar. Onlara karışılmadığı takdirde insanı terk eder, giderler. Ya da pis bir odanın deliklerinden semanın güneş ve yıldızlarına, cennetin gül ve çiçeklerine bakılırsa o deliklerdeki pislik ne bakana ve ne de bakılana bulaşmaz. Aynen bunun gibi, ilahî hakikatlere hayal odasının deliklerinden bakıldığında hayal deliklerindeki kirlilik ve pislik ne bakana ne de bakılana bulaşmaz ve zarar vermez.

O hâlde şunları öğrendik:

1- Manalar kalpten çıplak olarak çıkmaktadır. Resimler kalpte değil, hayalde dokunmaktadır.

2- Hayal dokuduğu resimlerden bazılarını bir sebep tahtında yol üzerinde bırakır. Buna mâni olmak mümkün değildir. Ve insan yol üzerindeki bu suretlerden dolayı da mesul değildir.

3- Mukaddes manalar suret giymek için hayale giderken yol üzerindeki resmin yanından ya da ortasından geçer. Çıplak olan mana ile yol üzerindeki resmin kendisi aynı anda insanın fikir aynasında yansır. Bu suret mukaddes manaya ait olmadığından zarar söz konusu değildir. Ancak bu sırrı bilmeyenler nefislerini levm ederek zarar gördüklerini zannederler.

4- Kişi zarar gördüğünü zannettiğinde artık zarara düşmüştür. Zaten şeytanın da istediği budur. Zira artık onu ümitsizliğe düşürmüş, Allah’ın huzurunda durma ve mukaddes manaları tefekkür etme kapısını ona kapatmıştır.

Bu izahlar bu konuda daha fazla söze hacet bırakmamaktadır.

Hz. Peygamber (s.a.v.)’ın ashabından bir kısmı ona sordular: “Bazılarımızın aklından bir kısım vesveseler geçiyor. Normalde bunu söylemenin günah olacağına kaniyiz.” dediler.

Hz. Peygamber (s.a.v.): “Gerçekten böyle bir korku duyuyor musunuz?” diye sordu. Oradakiler, “Evet.”deyince; “İşte bu imandan gelir.” dedi.

Diğer bir rivayette: “(Şeytanın) Hilesini vesveseye dönüştüren Allah’a hamdolsun.” demiştir.

Müslim’in İbnu Mesud (r.a.)’’dan kaydettiği bir rivayet de şöyledir:

Dediler ki: “Ey Allah’ın Resulü, bazılarımız içinden öyle sesler işitiyor ki, onu (bilerek) söylemektense kömür kesilinceye kadar yanmayı veya gökten yere atılmayı tercih eder. ”

Hz. Peygamber (s.a.v.): “Hayır! Bu gerçek imanın ifadesidir.” cevabını verdi.

Evet, unutmamak gerekir ki, boş bir eve hırsız girmez ve korsanlar içerisinde hazine bulunmayan bir gemiye saldırmazlar. Bizler böyle bir vesveseye maruz kaldığımızda bilmeliyiz ki, iman var ki şeytan geliyor. Bunun için kalp gemisindeki iman hazinesinden dolayı Allah’a hamdetmeli ve en kıymetli hazinemizi çalmaya çalışan şeytanın hilelerini çok iyi anlamalı ve Cenab-ı Hakk’a sığınmalıyız.

.

İmani meselelerde şüphe suretinde gelen vesvese

Vesvesenin en çok gözüktüğü yerlerden biri; Allah’ın varlığı, meleklerin varlığı, ahiretin varlığı, Kur’an’ın hak kitap, Hz. Muhammed (s.a.v.)’in de hak peygamber olması gibi iman ile ilgili meselelerde gelen vesvesedir.

Bu vesveseye yakalanmış kimselerden şu sözleri işitmişsinizdir: “Namaz kılarken aklıma, hep ya Allah yoksa o zaman kıldığın namaz boşuna gidiyor, sözü geliyor. Bu sesi susturmak için uğraşıyorum, ama ben susturmaya çalıştıkça ses büyüyor. Bu sesle uğraşmaktan namazın hangi rekâtında olduğumu bile unutuyorum.”

İşte bu vesvese sahipleri devamlı şu tip sözleri içlerinden işitirler:

“Ya Allah yoksa… Ya ahiret yoksa… Ya Kur’an Allah’ın kitabı değilse… Ya Hz. Muhammed peygamber değilse… Hatta peygamberlik diye bir şey yoksa… Melekleri hiç görmedim, ya melekler de yoksa…”

Bunlar gibi bitmeyen vesveseler, susturulamayan sesler… Bu sesleri susturamayan biçare adam bazen çareyi Allah’ın huzurundan kaçmakta ve ibadetten uzaklaşmakta arar ve zarara düşer.

Bu vesveseye yakalanan kişi hayal etme ile akıl etmeyi birbirine karıştırmaktadır. Yani hayale gelen bir vesvese ve şüpheyi akla girmiş zannederek inancına ve itikadına zarar geldiğini zanneder. Hayalinde şekillendirdiği bu şüpheyi imana zarar veren, aklının tasdik ettiği ve doğruladığı bir şüphe kabul eder. Hâlbuki bu şüphe ne akıldadır, ne aklın tasdik ettiği bir şeydir, ne de onun imanına ve inancına zarar verebilir. Bu şüphe şeytanın hayale attığı bir vesvesedir.

Hem bazen, “Acaba Allah olmasaydı, bu âlem kendi kendine var olabilir miydi? Acaba Kur’an gibi bir kitabı bir beşerin yazması mümkün müdür?” gibi küfrü gerektiren bir şeyi tefekkür eder. Ve bu tefekkürü dinden çıkıp küfre girmek zanneder. Yani inkârın sebebini ve imandan başka hiçbir yolun doğru olmadığını anlamak için tefekkürü, tetkikatı, iman ve küfür ortasındaki tarafsızca muhakemeyi imanın zıttı ve küfre girmek zanneder.

Neticede şeytanın telkinlerinin bir eseri olan şu zanlardan ürkerek: “Eyvah, kalbim bozulmuş, inancıma zarar gelmiş, ben dinden çıkmışım!” der. Ve bu vesveseler genellikle onun iradesi dışında olduğundan ve iradesiyle bu vesveseleri ıslah edemediğinden ümitsizliğe düşer.

Bu vesveseden kurtulma çaresi

Bu yaranın merhemi şu hakikatleri bilmektir ki, küfrü gerektiren şeyleri hayal etmek insanı dinden çıkarmaz. Küfür tevehhüm etme yani inkârı farz etme ve vehmetme kişinin imanına zarar vermez. Küfrü zihnen düşünme ve olasılığını ölçmek için tefekkür etme kişiyi kâfir yapmaz.

Çünkü hem hayal etme, hem vehmetme, hem tasvir etme, hem de tefekkür etme aklın tasdikinden ve kalbin kabulünden ayrı ve farklı şeylerdir. Hayal, vehim, tasvir ve tefekkür kabiliyetleri bir derece serbesttir. İnsanın cüz-i iradesine pek boyun eğmezler ve söz dinlemezler. Ve bunların insan iradesi dışındaki hareketlerinden dolayı insan mesul değildir ve onların yaptıklarından dolayı hesaba çekilmeyecektir. Bunun delili şu ayettir:

“Allah hiç kimseye gücünün yettiğinden fazlasını yüklemez.” (Bakara suresi 286. ayet). Demek günahların kalpten geçmesi affedilmiştir. Hatta yapılmasına karar verilip yapılmadan pişman olunarak tövbe edilen günahlar bile affedilmiştir.

Yine Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

“Allah-u Teâlâ ümmetimden her birinin gönüllerinin vesvese ettiği hatıraları kul onları işlemediği veya söylemediği müddetçe affeylemiştir.” Bu hadisten de anlaşılmaktadır ki, insanın iradesi dışında kalbinden geçen kötülükler ve içinden geçen vesveseler affedilmiştir.

Yine şu ayet:

“Dünya hayatının geçici menfaatlerini aramak için namuslu kalmak isteyen cariyelerinizi fuhşa zorlamayın. Kim onları buna zorlarsa şüphesiz Allah zorlanmalarından sonra onlar için bağışlayıcı ve ziyade acıyıcıdır.” (Nur suresi, 33. ayet)…

Bu ayetle ifade ediliyor ki, cariyeler fuhşa zorlandıkları ve bu işten kurtulmaya güçleri yetmediği takdirde Allah-u Teâlâ hiç kimseye gücünün yetmeyeceği şeyi yüklemediğinden dolayı onları bu işten mesul tutmayacağı gibi, üstelik mağfiret buyuracaktır. Demek teklif gücün yettiği iledir. Ve madem insanların iman hakikatleri ile ilgili içlerine gelen vesveseleri kovmaya güçleri yoktur, o hâlde onlar bu tür şüphe ve vesveselerin varlığından dolayı mesul değildir.

İbni Abbas ile İbni Amr bir kere karşılaştıklarında, İbni Abbas İbni Amra, “Sana göre Kur’an’da en ümit verici ayet hangisidir?” dedi. İbni Amr,

“Ey kendi nefisleri aleyhinde israf edip haddi aşan kullarım, Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyiniz! Çünkü şüphesiz ki, Allah bütün günahları bağışlar. Muhakkak ki, O çok bağışlayan ve çok esirgeyendir.” (Zümer süresi 53. ayet) mealindeki ayettir deyince; İbni Abbas buyurdu ki, bana göre şu ayettir:

“Bir zaman İbrahim (a.s.) ‘Ey Rabb’im! Ölüleri nasıl dirilteceğini bana göster.’ dedi. Allah, ‘İnanmadın mı?’ buyurdu. O da ‘Evet inandım, fakat kalbimin mutmain olması ve yatışması için bunu istiyorum.’ dedi.” (Bakara suresi 260. ayet).

İşte benim en çok sevdiğim ayet budur. Zira İbrahim (a.s.), “Ya Rabbi, ölüleri nasıl dirilteceğini bana göster!” dediğinde Allah kendisine, “Yoksa inanmadın mı?” buyurunca; “Tabi inandım, ama kalbimin mutmain olması için.” dedi. Allah-u Teâlâ İbrahim’in bu sözünden razı oldu. Bundan da insanın içine gelen düşünce ve vesveselerin imana zarar vermeyeceği anlaşılmış olur.

Demek ki, tasdik ve kabul iradeye bakar ve bir ölçüye bağlıdır. Hayal etme, vehmetme, tasvir etme ve tefekkür etme ise tasdik ve kabul gibi değildirler. Bir ölçüye ve iradeye tabi olmazlar. O hâlde şüphe ve tereddüt sayılmazlar. Ancak bu vesveseler kişinin iradesi işin içine girerek lüzumsuz tekrar ederse ve her vakit cüzi iradesini bu meselelerde kullanır, “Allah olmayabilir mi? Ahiret olmayabilir mi?” gibi düşünce ve şüphelerle isteyerek uğraşırsa o vakit hakiki bir nevi şüphe meydana gelir. Ve sahibi zarar görür. İman hakikatlerine tarafsızca baka baka sonunda muhalif tarafı kabullenir, kendisine vacip olan hakkı kabullenmesi kırılır.

Mesela “Acaba Allah olmazsa bu âlem olabilir miydi?” der ve bu sorunun cevabını tarafsızca muhakemeye başlar. Bu kısa muhakeme, “Allah olmasaydı bu âlem asla var olamazdı ve madem var olmuş, o hâlde Allah var.” diyerek sonuçlanırsa sahibi bundan zarar görmez. Yok her vakit mesaisini bu tür meselelerde gereksizce harcar ve ilmî meselelere vukufiyeti de yoksa öyle bir hâle gelir ki, imansızlık cihetini kabullenir. O hâlde bu tür muhakemelere ihtiyarıyla girmek isteyen ve bu tip meseleleri tefekkür eden adam ilk önce iman tarafının o meseledeki delillerini öğrenmeli ve tefekküre öyle başlamalıdır.

Doğruyu öğrenmeden kıt anlayışı ile doğru ve yanlışı bulmaya çalışanlar yanlışın kucağına düşebilirler.

Bir zamanlar imam iken sonraları azılı bir din düşmanı olan bir bedbaht işte böyle bir muhakemenin neticesinde ebedî saadetini kaybetmiştir. Şöyle ki, bir gün yerleri süpürürken toz çıkmasın diye yere su serper. Yerden sıçrayan sular duvarda şehir şeklini alır ya da şeytan ona öyle gösterir. Bu bedbaht kendi kendine o anda der ki, “Acaba şu duvardaki şehir gibi, şu kâinatta tesadüfi olabilir mi?” ve bu muhakeme onun dinden çıkmasına hatta daha da ileri giderek azılı bir din düşmanı olmasına sebep olur. O bu muhakemeyi yapmadan önce iman hakikatlerinin ve Allah’ın varlığının delillerini öğrenseydi elbette tarafsızca muhakeme ona zarar veremezdi. O hâlde tarafsızca muhakeme edenleri yani “Ne var ne yok diyelim, öylece araştıralım; sonra neticeye varalım.” diyenleri mağlup eden şey, araştırdıkları meselenin delillerini bilmemektir.

Şeytanın bu hilesinden kurtulmak için bilhassa iman hakikatlerinin anlatıldığı eserleri ve bu eserlerin başında Bediüzzaman Hazretleri’nin Risale-i Nur külliyatını bol bol okumak gerekir.

İman hakikatleri hakkında gelen en mühim vesvese şudur ki: Vesveseli adam imkân-ı zati ile imkân-ı akliyi birbirine karıştır.

İmkân-ı zati bir şeyin aslında ve zatında mümkün olmasıdır.

İmkân-ı akli ise bir şeyin aklen mümkün görmektir ki, bu ikisi arasında dağlar kadar fark vardır.

İmkân-ı zati ile imkân-ı aklinin farklarını bilmeyen birisi bir şeyi zatında mümkün görse, o şeyi zihnen dahi mümkün ve aklen olabilir zanneder. Hâlbuki kelam ilminin bir kaidesidir ki, imkân-ı zati yani bir şeyin zatında mümkün olabilmesi kesin ve sağlam bilgiye zarar vermez ve onu hükümden düşürmez. Mesela şu dakikada Karadeniz’in batması zatında mümkündür. Ve imkân-ı zati ile muhtemeldir. Hâlbuki bizler yakînen o denizin yerinde olduğunu şüphesiz biliyoruz ve böylece hükmediyoruz. Karadeniz’in zatında batmış olma ihtimali veya zihnen bu ihtimali düşünmemiz bize zarar ve şüphe vermemekte, Karadeniz’in hâlihazırda mevcut olduğu hususunda bizim yakîn ve inancımızı bozmamaktadır.

Yine mesela şu güneş zatında mümkündür ki, bugün batmasın veya yarın doğmasın. Bunlar imkân-ı zati ile mümkündür. Hâlbuki bu ihtimal güneşin bugün doğup yarın batacağı inancımıza zarar vermez, şüphe getirmez. İşte bunun gibi, mesela iman hakikatlerinden olan dünya hayatının batması ve ahiret hayatının doğmasına imkan-ı zati cihetinden gelen vehimler, vesveseler ve içimizde şeytanın seslendirdiği ya ahiret yoksa sözleri inancımıza, imanımıza zarar vermez.

Ayrıca şunu da unutmamak gerekir ki, “Bir delilden meydana gelmeyen ihtimalin hiçbir ehemmiyeti yoktur.” kaidesi fıkıh usulü ve din usulü ilminin sabit ve değişmez bir kuralıdır. Madem iman hakikatleri noktasında gelen vesvese ve şüpheler irademiz dışında ve bir delile dayanmadan gelmektedir, o hâlde bunların hiçbir ehemmiyeti yoktur.

Buraya kadar şunları öğrendik:

1- İman hakikatleri hakkındaki vesvese ve şüpheler imanımıza ve itikadımıza asla zarar veremez.

2- Küfrü gerektiren şeyleri hayal etmek insanı dinden çıkarmaz. Küfür tevehhüm etme yani inkârı farz etme ve vehmetme kişinin imanına zarar vermez. Küfrü zihnen düşünme ve olasılığını ölçmek için tefekkür etme kişiyi kâfir yapmaz. Çünkü hem hayal etme, hem vehmetme, hem tasvir etme, hem de tefekkür etme aklın tasdikinden ve kalbin kabulünden ayrı ve farklı şeylerdir.

3- Bu vesveseler kalbin tasdiki ve aklın kabulü değil, bir derece serbest ve söz dinlemeyen hayalin, vehmin, tasvirin ve tefekkürün meyvesidir.

4- İmkan-ı akli ve imkan-ı zihni kesin bilgiye zarar veremez.

5- Bir delilden meydana gelmeyen ihtimalin hiçbir ehemmiyeti yoktur.

6- Kur’an-ı Kerim zikrettiğimiz ayetleriyle imani meselelerde vesvesenin bir günah olmadığını bildirmiştir.

7- Unutmamak gerekir ki, aynadaki yılanın sureti ısırmaz, ateşin misali yakmaz ve pis bir şeyin aksi aynayı kirletmez. Öyle de hayal ve fikir aynasında küfrün ve şirkin akisleri, dalaletin gölgeleri ve küfre benzer çirkin sözlerin hayalleri itikadı bozmaz; imana zarar vermez ve hürmetli edebi kırmaz.

.

Şeytanın kendi çirkin sözlerini kalbin sözleri zannettirmesi

Şeytan evvela şüpheyi kalbe atar. Eğer kalp şüpheyi kabul etmezse şüpheden sövme ve küfretmeye döner. Hayale karşı sövmeye benzeyen pis hatıraları ve edebe zıt çirkin hâlleri tasvir eder. Kalbe eyvah dedirtir, kişiyi ümitsizliğe düşürür.
Vesveseli adam zanneder ki, kalbi Allah’a karşı edepsizlikte bulunuyor. Bu durumdan müthiş bir heyecan ve sıkıntı hisseder ve bundan kurtulmak için Allah’ı düşünmemek, O’nun huzurundan kaçmak ve gaflete dalmak ister. Şeytanın bu vesvesesine mağlup olan kişilerden şu gibi sözleri işitmişsinizdir: “Kalbim Allah’a ve diğer iman hakikatlerine küfrediyor. Onun bu sövmesini susturmaya çalışıyorum, ama susturamıyorum. Susturmaya çalıştıkça kalbim daha yüksek bir seda ile bağırmaya başlıyor.”
Bu vesvesenin ve yaranın merhemi şudur: Bilmeliyiz ki, kalbimizden geldiğini zannettiğimiz o çirkin sözler kalbimize ait değildir. Kalbimizin sözleri olmadığına delil ise kalbimizin o sözlerden müteessir olması ve üzüntü duymasıdır. Eğer o çirkin sözler kalbimizin sözleri olsaydı kalp asla üzülmeyecek ve titremeyecekti. Zira kişi kendi iradesiyle söylediği sözlerden dolayı üzüntü duymaz.

Hem o sözlerin kalbimizin sözleri olmadığına başka bir delil de susturmaya çalıştığımız hâlde susturamayışımızdır. Eğer o sözler bize ait olsaydı susturmak istediğimizde susardı. Zira konuşan kişi ne zaman susmak isterse o zaman susabilir.
Öyleyse acaba bu sözler kime aittir?

Bu sözler şeytandan gelir ve lümme-i şeytaniyeye aittir.

Lümme-i şeytaniye: Kalbin üzerindeki şeytanın noktası ve karargâhıdır. Kalpte iki nokta vardır. Bu noktalardan bir tanesi meleğe ait olup o noktadan insana iyi işlerin ilhamı gelir. Diğer nokta ise şeytana ait olup o noktadan da vesveseler, sövmeler ve günahların teşviki gelir. İşte şeytan bu nokta da konuşmaktadır. Bu nokta kalbe yakın olduğu için lümme-i şeytaniyenin varlığını bilmeyenler şeytanın bu çirkin sözlerini kendi kalplerine mal eder, şeytanın sözlerini kendi kalplerinin sözü zannederler.
Şeytanın bu vesvesede ki amacı, bu çirkin sözleri zararlı zannettirmekle kalben üzülmesini sağlamak ve kişiyi ümitsizliğe düşürmektir. Zaten vesvesenin zararı, kişinin zarar gördüğünü zannetmesidir. Zira bu durumda şeytanın işini kendi kalbine mal eder, şeytanın sözünü kalpten zanneder ve zarara düşer. Zaten şeytanın istediği de odur. Zira kişi ümitsizliğe düşünce bocalayacak, sıkıntılar içinde kalacak, neticede ibadet ve tefekkür vazifesini hakkıyla yapamayacaktır. Hatta bırakın hakkıyla yapmayı Allah’ın huzurundan kaçarak Allah’ı düşünmemekle rahatlamaya çalışacaktır.

O hâlde buraya kadar anlattıklarımızdan şunları öğrendik:

1- İnsanın kalbinden geldiğini zannettiği küfür ve çirkin sözler kalbe ait değildir.

2- Bu sözler lümme-i şeytaniyeden gelen, şeytana ait sözlerdir. Onun fısıldaması ve vesveseleridir.

3- Bu sözlerin kalbe ait olmadığının ve şeytana ait olduğunun delili, kalbin bu sözlerden dolayı üzülmesi ve sesi susturmaya çalıştığı hâlde susturamamasıdır. Zira sözler onun kalbine ait olsaydı bundan müteessir olmayacak ve susturabilecekti.

4- Şeytanın bu vesvesedeki amacı, kişiyi telaş, sıkıntı ve ümitsizlik içinde boğarak Allah’tan uzaklaştırmaktır.

5- Bu vesvesedeki zarar, kişinin zarar gördüğünü ve kalbinin bozulduğunu zannetmesidir. Bu zannı kim hissederse şeytan onu kandırmış demektir.

Demek bu vesvesede şeytana mağlup olmamak için yapılacak tek iş, bu sözlerin şeytanın sözü olduğunu bilmek, bu konuşmalara karşı gülüp geçmek ve onlardan kurtulmaya çalışmamaktır.

Asla şeytanın sözlerini kalbimize mal etmeyeceğiz.
Asla kalbimizin bozulduğunu düşünmeyeceğiz.
Ve asla o çirkin sözleri sahiplenmeyeceğiz.
Zaten bunu yaptığınızda artık şeytanın bu sözlerini işitmemeye başlayacaksınız.

Amelin en iyi suretini araştırmaktan meydana gelen vesvese

Şeytan bazen de takva adı altında amelin en iyi suretini araştırmaya sevk ederek vesvese verir. Takva zannıyla bu hâli ona kadar şiddetlendirir ki, kişi amelin daha evlasını ararken bilmeden harama düşer.

Mesela gusül abdesti alan bir kimsenin suyu fazlaca kullanıp israf etmesi haramdır. Hatta Peygamberimiz (s.a.v.), “Akan bir nehirde de abdest alsanız suyu israf etmeyin.” buyurmuştur. Vesveseli kişi takva zannıyla “Aman guslümde eksiklik olmasın!” diyerek suyu haddinden fazla kullanır ve amelin en iyi suretini ararken israf ile harama düşer.

Ya da açlıktan ölmek ile karşı karşıya kalan birisinin ölmeyecek kadar haram yemesi vaciptir. Domuz eti dahi olsa ölmeyecek kadar yemelidir. Eğer haramdan yemez ve ölürse günahkâr olmuş olur. İşte şeytan amelin evlasını arayan ve bu durumunun fıkhi hükmünü bilmeyen böyle bir kişiye gelir, “Haram yiyeceğine Allah için açlıktan öl.” diyerek sözde takva altında onu harama düşürür.

Ya da bir kişide gusül abdesti almayı gerektirecek bir hâl vukua gelse önce gusleder ve sonra namazını kılar. Ama eğer üç millik alan içinde su yoksa ya da suya ulaşamıyorsa toprak ile teyemmüm abdesti alarak namazını öylece kılar. Namazını kazaya bırakmaz. Şeytan bu durumda olan ve bu fıkhi hükmü bilmeyen birisine gelerek, “Guslün yok, bu hâlde namaz kılınır mı? Allah’ın huzurunda durulur mu?” diyerek vakit namazını kılmasını engeller ve namazını kazaya bıraktırır. Kişi amelin evlasını ararken namazını kazaya bırakarak harama düşer.

Şeytan amelin evlasını takva zannıyla aratarak harama düşürebildiği gibi, bazen de sünneti aratarak kişiye bir vacibi terk ettirir.

Mesela ilimler ikiye ayrılır:

1-) Farz-ı ayın olan yani her Müslüman’ın bilmesi gereken ilimler. Herkesin namazını kılacak kadar Kur’an bilmesi ve farz ibadetlerin eda şekillerini öğrenmesini bu kısma misal gösterebiliriz.

2-) Farz-ı kifaye yani bazılarının bilmesiyle diğerlerinin bilmeme mesuliyetinden kurtuldukları ilimlerdir. Tıp, coğrafya, kimya, fizik gibi ilimler bu sınıfa dâhildir. Bunların öğrenilmesi sünnet olup farz-ı kifaye derecesindedir.

Buna karşılık bir kadının örtünmesi ve cilbabını giymesi farz-ı ayındır. Yani her kadının üzerine farzdır. Eğer kadın cilbabını çıkarmadan sünnet ilimleri öğrenebiliyorsa öğrenir. Ve bu da güzeldir. Ama eğer sünnet ilimleri öğrenebilmesi için kendisine farz olan cilbabını çıkarmak zorunda kalacaksa o zaman farz-ı ayını sünnete tercih eder. Yani cilbabını terk etmez, o ilimleri terk eder.

İşte şeytan bu noktada o kişiye vesvese verir ve der ki: “Bu ilimleri de hak namına öğrenmelisin. Makam, mevki ele geçirerek ileride İslam’a hizmet etmelisin. Bu ilimleri hep başkaları mı öğrenecek?” Bazen şeytanın bu vesvesesine niyeti halis ama meselenin fıkıh boyutunu bilmeyen bir büyüğün sözü de yardım eder ve neticede o kişi cilbabını çıkartarak sünnet ilimleri öğrenmeye gider. İşte bu kişiyi bu noktada şeytan aldatmıştır; sünnet peşinde koştururken daha kıymetlisini, farzı terk ettirmiştir. Şeytanın bu vesvesesinin örneklerini çoğaltmak mümkündür. Bizler bu kadar misalle yetinerek şeytanın bu vesvesesinden kurtuluş çaresine geçiyoruz.

Demek ki şeytan amelin daha iyisini aratmakla harama düşürmek ve sünneti aratarak vacibi terk ettirmek istemektedir. O hâlde bu vesvesesinden kurtulmanın çaresi, Allah’ın dinini hakkıyla öğrenmek, neyin haram neyin helal, neyin farz neyin vacip, neyin takva ve neyin ruhsat olduğunu bilmektir. Zira şeytan, kişinin cahilliğinden ve bilgisizliğinden istifade ederek takva zannıyla onu harama düşürmektedir. Neyin takva olduğunu öğrendiğimizde şeytanın bu vesvese kapısını kapatmış, takvayı ararken harama düşmemiş, sünnet peşinde koşarken vacibi terk etmemiş oluruz.

Şeytanın bu vesveseyi sadece bilgisiz kişilere atabildiği, âlimlere ise bu cihetten yanaşamadığını ifade eden bir kıssa ile bu bölümü tamamlayalım:

Allah dostlarından birisi şeytanı caminin kapısında beklerken görmüş. Ona sormuş: “Ey İblis, cami kapısında ne beklersin?”

Şeytan şöyle cevap vermiş: “İçeride namaz kılan şu adamı görüyor musun? Ona vesvese atacağım da yanında uzanmış, uyuklayan adamın uyanarak kalkıp gitmesini bekliyorum.”

Allah dostu ona tekrar sormuş: “Niçin namaz kılan adama vesvese vermek için yanında uyuklayan kişinin gitmesini bekliyorsun?”

Şeytanın cevabı şöyle olmuş: “Namaz kılan kişi cahildir, uyuyan kişi ise âlim. Şimdi ben namaz kılan kişiye vesvese atsam, o yanındaki âlimi uyandıracak ve vesvesem ile ilgili ona soru soracak. Cevabını öğrendiğinde de vesveseden kurtulacak. Neticede benim hilem boşa çıkacak. İşte uyuyanın gitmesini bekliyorum ki, hilem boşa çıkmasın.”

.

Şeytanın amelin sahih olup olmadığında şüpheye düşürerek vesvese vermesi

Şeytanın amel cihetinde en çok verdiği ve kişiyi en çok muzdarip ettiği vesvese, “Acaba amelim sahih oldu mu?” dedirtmek suretiyle verdiği vesvesedir.

Bu vesveseye yakalanan kişilerin saatler süren gusül abdesti aldıklarını, kıldıkları namazı defalarca tekrar ettiklerini, abdest alıp oturduktan sonra, “Acaba şu uzvumu yıkadım mı?” diyerek tekrar kalkıp abdest almaya gittiklerini çokça duymuşsunuzdur. Hatta namaza durup niyet ettiklerinde bile, “Acaba niyetim oldu mu?” diyerek defalarca niyeti tekrar ederler ve bir türlü namaza başlayamazlar.

Bu vesvesenin 3 merhemi vardır:

1. Merhem: Fıkıh ilmini bilmek ve bu sayede amelin ölçüsüne vâkıf olmaktır. Zira bu vesvesenin gelmesinin en büyük sebebi onun cehaletidir. Bu bölümde kişiyi en çok vesveseye düşüren amellerin ölçülerini nakil edeceğiz ki, şeytan amelinin sahih olup olmadığı hususundan ona vesvese veremesin.

Hanefî mezhebinde bir elbiseye namaza mâni olacak bir necaset bulaşsa ama pisliğin yeri belirlenemese elbisenin tamamını yıkamaya gerek yoktur. Elbisenin bir bölümünü yıkamak kâfidir. Pislik başka yerde olsa ve yıkanmasa dahi artık bu elbise temiz sayılır ve onunla namaz kılınabilir.
Bir kimse namazda 3. rekâtta mı yoksa 4. rekâtta mı olduğunu belirleyemese bakılır, eğer bu kişi böyle bir kararsızlığa çokça düşüyor ve bu tür vesvese ona çokça geliyorsa kuvvetli zannı hangi rekâtta olduğuna hükmediyorsa ona göre namazını tamamlar ve sehiv secdesi de yapmaz. Zannında yanılmış olsa ve namazı eksik ya da fazla kılsa bu, namazına zarar vermez. Çünkü insan, gücünün yettiği ile mükelleftir.

Bir insan tuvaletten çıktığında üstüne küçük abdest bulaştığını zannetse eğer bu zan bir delilden gelmiyorsa elbisesinin üstüne su serper. Bu sayede elbisesinde ıslak yer arama telaşından kurtulur. Elbisesinde gördüğü ıslaklığı serptiği suya hamleder. Bunu yapan kişinin gözünden elbisesine bulaşan küçük abdest izi kaçsa ve elbisesi hakikatte kirli olsa dahi bu ondan mesul değildir.

Bir kimse vakit namazını kılıp kılmadığından şüphe etse eğer vakit çıkmamışsa o namazı kılar. Ama eğer vakit çıkmışsa o namazı kılmaz. Çünkü Müslüman’ın namazını vaktinde kılması esastır. Böyle vakit çıktıktan sonra şüphe eden ve vakit çıktığı için namazı kılmayan kişi hakikatte o namazı kılmamış olsa dahi o bundan mesul değildir.

Bir kimse abdest aldıktan sonra bir uzvunu yıkayıp yıkamadığı hususunda şüphe etse bakılır, eğer o kişi bu tür bir şüpheye hiç düşmüyorsa döner ve şüphe ettiği uzvu yıkar. Hanefîlere göre abdesti baştan alması gerekmez, sadece yıkamadığını zannettiği uzvu yıkar. Ama bu tür şüpheye devamlı düşen birisi ise bu, vesvese kabul edilir ve o kişi şüphe ettiği uzvunu yıkamaz. Velev ki, abdest anında o uzvu yıkamamış olsa dahi o bundan mesul değildir ve abdesti öylece kabuldür.

Bir kimse namaz kılarken zamm-ı sureyi bitirdikten sonra ya da zamm-ı sureyi okurken Fatiha suresini okuyup okumadığından şüphe etse Fatiha süresini tekrar okuması gerekmez. Çünkü asıl olan Fatiha suresini namazın başında okumasıdır ve sadece şüphe onun okumadığını göstermez. Bu şüpheye düşenin yapacağı şey, Fatiha suresini okumuş kabul ederek namazını tamamlamaktır.

Gusül abdesti alan bir kişi gusülden sonra bir uzvunu yıkayıp yıkamadığından şüphe etse bakılır, bu tür şüphe her zaman kendisine gelmeyen biri ise döner ve kuşkulandığı uzvu yıkar. Ama bu vesvese her zaman kendine gelen birisi ise o uzvunu yıkanmış kabul eder. Hakikatte yıkanmamış olsa bile bu guslüne zarar vermez. Kuvvetli bir zan ile her tarafının yıkandığına hükmettiğinde abdestini tamamlamış olur. Gusül abdesti almak için saatlerce yıkananlara herhâlde bu fetva bir merhem olacaktır.

Bir kimse abdest aldığından emin olsa bozup bozmadığını ise hatırlayamasa abdestli kabul edilir. Çünkü abdest aldığı bilgisi yakîndir. Yani kesin bilgidir. Abdestini bozması ise şektir, yani şüphedir. Şüphe ise kesin bilgiyi hükümden düşüremez.

Eserimiz vesvese ile alakadar olup müstakil bir fıkıh eseri olmadığından bu kadar fetva ile yetinerek işin aslını ilgili fıkıh eserlerine havale ediyoruz. Burada naklettiğimiz fetvalardan özellikle şunu anlamalıyız ki, dinde zorluk yoktur. Din kolaylıktır. Dini kendisine zorluk yapanlar bu dinin hakikatini bilmeyenler ve fıkıh ilminden çok uzak olanlardır.

2. Merhem: Ehl-i Sünnet itikadında olan birisi bu vesveseye yakalanmaya layık değildir. Zira Ehl-i Sünnet itikadınca Cenab-ı Hakk bir şeyi emreder, o güzel olur. Bir şeyi de yasaklar, o çirkin olur. Yani emir ile güzellik, yasak ile de çirkinlik tahakkuk eder. Yoksa bir şeyin güzel veya çirkin olması o şeyin bizzat kendi zatına ait değildir.

Mesela içkinin pis olması Cenab-ı Hakk’ın onu yasaklaması ve ona pis demesinden ötürüdür. Suyun temiz olması ise Cenab-ı Hakk’ın ona temiz deyip helal etmesinden ötürüdür. Ya da inek etinin helal olması Allah’ın ona temiz deyip helal etmesinden, domuzun haram olması ise Allah’ın ona pis deyip yasaklamasından ötürüdür.

Bunlar gibi, kulun bilgisi olmadığı için hakikatte kusurlu ve eksik olan bir amele Allah güzel derse o amel güzelleşir ve kabul edilir. Zira ameldeki güzellik ve çirkinlik kulun bilgisine bakar ve ona göre şekillenir.

Mesela bir yolcu, eşyalarının arasında su olmadığını zannederek namaz kılmak için teyemmüm etse ve namazını kılsa, daha sonra eşyalarının içinde suyu bulsa bu kişi İmam-ı Azam ve İmam Muhammed’e göre namazı iade etmez. Zira bu kişinin suyun varlığına bilgisi yoktur. Bilgi olmazsa kudret de olmaz. Ve kudret olmazsa mesul de olunmaz… Görüldüğü gibi, su varken teyemmüm alınamazken kişinin suyun varlığından haberi olmadan teyemmüm ederek kıldığı namaz kabul edilmiştir. Bunun sebebi, güzellik ve çirkinliğin kulun bilgisine bağlı oluşudur. Kul suyun varlığını bilmediğinden hakikatte çirkin ve caiz olmayan bir amel onun için güzel ve caiz olmuştur. Zira güzellik veya çirkinlik amelin dünyaya bakan yüzünde değil, ahirete bakan yüzündedir.

Bu sırdandır ki, siz abdest alsanız ya da namaz kılsanız hâlbuki abdestiniz veya namazınız eksik olsa ya da abdest ve namazı bozacak bir durum meydana gelse ama siz bunu bilmeseniz hem namazınız hem de abdestiniz geçerlidir. O hâlde sözün özü: İslam’ın zahirine uygun olarak işlediğimiz amele “Acaba sahih oldu mu?” diyerek vesveseye kapılmamalıyız. Fakat, “Kabul olmuş mu?” diyerek gururlanmamalıyız.

3. Merhem: Madem dinde zorluk yoktur ve dört 4 mezhep haktır. O hâlde kişinin ameli bu 4 mezhepten birine uygun düşse yeterlidir. Zira amelden sonra taklit caizdir.

Mesela Hanefî olan bir kimsenin abdesti vücudundan kan çıkınca bozulur. Şimdi bir Hanefî namazını kılsa ve namazı tamamlandıktan sonra elinde kan görse namazını iade etmesi gerekmez. Çünkü kan Şafiîlere göre abdesti bozmaz ve amelden sonra taklit caizdir. Ancak bu kanı namaz kılarken görürse ya da daha evvel kanadığını gördüğü hâlde abdest almayı unutarak namazını kılmışsa o zaman iade eder. Çünkü birinci durumda kanın varlığından haberdar değildir ve namazını tamamlamıştır. İkinci durumda ise daha namazı bitmemiştir ve kanın varlığını namazdan önce bilmesine rağmen kendi kusuruyla abdesti unutmuştur. Demek asıl olan, kişinin kusurunun ve bilgisinin olup olmadığıdır.

Yine İmam Yusuf hamamda gusül abdesti alarak cumayı kılar. Sonra da kendisine hamamın kuyusunda ölü bir fare bulunduğunu haber verirler. Hanefî mezhebine göre, o büyüklükteki bir kuyuda ölü fare suyu kirletir ve onun ile abdest alınamaz. Yani hakikat-i hâlde İmam Yusuf cuma namazını abdestsiz kılmış gibi gözükmektedir. Buna karşı İmam Yusuf der ki, “Şafiî olan kardeşlerimizin görüşünü alırız. Onlara göre, su 15 teneke olursa pislik taşımaz.”

O hâlde biz artık ameldeki vesveseyi atalım ve şeytana diyelim ki, “Bizdeki bu vesvese hâli bir zorluktur, hakikatin kendisine vâkıf olarak amelin sahih olup olmadığını anlamak güçtür. Bu da dindeki kolaylığa zıt ve din kolaylıktır kaidesine uygun değildir. Elbette benim amelim bir hak mezhebe uygun gelir. O da bana kâfidir. Hem ben âczimi itiraf ediyorum ki, ibadeti layık-ı vechiyle eda edemiyorum, bundan dolayı da Allah’a yalvararak ve hatalarıma istiğfar ederek merhametine sığınıyorum. Benim bu hâlim kusurumun af ve kusurlu amelimin kabul olunmasına inşaallah bir vesiledir. Zira vesveseli kişi için tövbeyi netice veren kusurunu anlamak gurura kapı açan ameli güzel görmekten daha evladır.”

Yani böyle vesveseli adam amelini güzel görüp gurura düşmektense amelini kusurlu görüp istiğfar etmesi daha evladır.

.

Şeytanın hayalin bir özelliğinden yararlanarak vesvese vermesi

Şimdi size bazı kelimeler söyleyeceğim. Sizler kelimeyi işittiğinizde ilk aklınıza gelen şeye dikkat ediniz… Gece… Siyah… Doğu… Yaz…

Muhtemelen aklınıza geceyi işittiğinizde gündüz, siyahı işittiğinizde beyaz, doğuyu işittiğinizde batı ve yazı işittiğinizde de kış gelmiştir. Yani söylenen kelimelerin tam zıttını hatıra getirmişsinizdir.

Bunun sebebi şu kaidedir: Hariçte uzaklık sebebi olan zıtlık, hayalde yakınlık sebebidir. Yani hakikatte gece ile gündüz, siyah ile beyaz, doğu ile batı ve yaz ile kış arasında son derece uzaklık vardır. Ve bu zıtlar gerçekte asla bir araya gelemezler. Ama hayal zıtları bir araya getirmektedir ki, buna bir fikrin başka bir fikri çağrıştırması manasında “tedai-yi efkâr” denilir.

Tedai-yi efkârın sebebi, eşya arasında bazı gizli münasebetlerin var olmasıdır. Hatta hiç ümit etmediğimiz şeyler içinde bu münasebet ipleri bulunur. Bu münasebetler ya bizzat bulunur veya hayal meşgul olduğu sanata göre o ipleri yapmış ve onları birbirine bağlamıştır. İşte bu sebepten bazen mukaddes bir şeyi görmek veya düşünmek çirkin bir şeyi hatıra getirir. Kişi namazda iken veya dua ederken ya da ilahî huzurda bir ayeti tefekkür ederken şu tedai-yi efkâr kişiyi tutup en uzak maleyani ve rezil işlere sevk eder.

Hem bazen kalp yorulur, fikir kendini eğlendirmek için rastgele şeylerle meşgul olur. İşte şeytan bu anda fırsat bulur, pis şeyleri önüne serper ve sürer. Şeytan vesvesenin bu madenini çok işlettirir.

Bu vesveseden kurtulmanın çaresi ise asla telaş etmemek. “Ne kusur ettim?” diyerek araştırmayla meşgul olmamak ve hayalin pis şeylerle meşgul olduğunun farkına vardığımızda hemen tefekküre dönerek kaldığımız yerden devam etmektir. Zira üzüldükçe ve ehemmiyet verdikçe o zayıf hatırlama ve çağrışım artık kuvvetlenir ve hayalin bir hastalığı olur.

Hem bilmeliyiz ki, bu, kalbin bir hastalığı değildir. Ve bu nevi hatıralar genelde ihtiyarsızdır, kişinin iradesini pek dinlemez. Bu yüzden mesuliyeti de yoktur.

Hem tedai-yi efkârda sadece yakınlık vardır, temas ve birbirine karışmak yoktur. Onun için fikirlerin keyfiyetleri birbirine sirayet etmez, birbirine zarar vermez. Nasıl ki, şeytan ile melek ilhamlarının kalpte yakınlığı var ve nasıl ki, iyiler ile kötülerin birbirine yakınlıkları ve bir meskende durmaları zarar vermez. Aynen öyle de fikirlerin birbirini çağrıştırması sebebiyle istemediğimiz pis hayallerin nezih fikirlerin içine girmesi de zarar vermez. Ancak kasten olursa veya zarar gördüğünü zannederek fazla meşgul olsa o zaman zarar görür.

Şimdi bu vesvesede şunları öğrendik:

1- Hariçte uzaklık sebebi olan zıtlık, hayalde yakınlık sebebidir.

2- Fikirlerin birbirini çağrıştırması sebebiyle mukaddes bir manayı tefekkür ederken bazen çirkin bir mana hayale gözükebilir.

3- Kalbin yorulduğu ve fikrin kendini eğlendirmek için rastgele şeylerle uğraştığı bir anda şeytan pis hatıraları önüne serebilir.

4- Bu hatıralar kalbin bir hastalığından dolayı değildir ve ihtiyarsız olarak akla gelir.

5- Kişi bu tür hatıralardan -kasten yapmadıkça- mesul olmaz.

6- Mukaddes manalar ile pis şeyler birbirine bulaşmaz, aralarında ne temas vardır ne de sirayet.

7- Eğer kişi bu pis hayallerden zarar gördüğünü zannederse ya da onlardan kurtulmak için uğraşırsa işte o zaman zarar görür. Zaten şeytanın istediği de budur. Zarar gördüğü zannı ile ümitsizliğe düşürmek ya da kurtulmaya çalıştırarak o zayıf hatırayı kuvvetlendirmektir.

8- Bu vesveseden kurtulmanın çaresi asla telaş etmemek. “Ne kusur ettim?” diyerek tetkikle meşgul olmamak ve hayalin pis şeylerle meşgul olduğunun farkına vardığımızda hemen tefekküre dönerek kaldığımız yerden devam etmektir.

.

Şeytanın iman hakikatlerinin büyüklüğü cihetinde vesvese vermesi

Şeytanın en büyük vesveselerinden bir tanesi de iman hakikatlerinin azameti ve büyüklüğü cihetinde vesvese vererek dar kalpli ve kısa fikirli insanları aldatmasıdır.

Şeytan iman hakikatlerinin azameti cihetinden insana yaklaşır ve der ki: “Bir tek zat bütün zerreleri ve gezegenleri ve diğer mevcutları bütün hâlleriyle idare ve terbiye ediyor, deniliyor. Böyle acayip bir meseleye nasıl inanılır? Fikir bunu nasıl kabul eder? Bir tek zat yani Allah bu büyük kâinatı nasıl idare eder?”

Ya da şeytan der ki: “Ölüm ile insan toprak oluyor. Kemikleri bile çürüyor. Böyle çürümüş kemikleri, kaybolmuş cesetleri tekrar yaratmak hiç mümkün olur mu? Hele bütün ölüleri bir anda diriltmek nasıl olabilir?”

Şeytan Allah’ın birliği ve ahiretin varlığı hakkında böyle şüpheler verdiği gibi; diğer iman hakikatleri olan meleklerin varlığı, peygamberlerin gönderilmesi, kitapların indirilmesi gibi hususlarda da o iman hakikatlerinin büyüklüğünü insanın dar kalbine ve kısa aklına göstererek vesvese ve şüpheler vermekte, insanın âczi noktasında bir inkâr hissi uyandırmaktadır.

Bu vesveseden kurtuluşun çaresi ve şeytanın bu desisesini susturan sır: Allah-u Ekber’dir. Yani Allah’ın büyüklüğünü düşünmek ve bu büyüklüğünü ifade eden delilleri tefekkür etmektir. Zaten Allah-u Ekber zikrinin ziyade tekrarı ve İslam’ın şiarları arasına girmesi şeytanın bu vesvesesini yok etmek içindir. Evet insanın âciz kuvveti ve zayıf kudreti ve dar fikri böyle hadsiz büyük hakikatleri ancak “Allah-u Ekber” nuruyla görüp tasdik edebilir. Demek bu vesveseden kurtulmanın tek yolu, Allah’ın büyüklüğünün ayetlerini ve vesvese gelen iman hakikatlerinin delillerini çok iyi bilmektir. Zira delil bir süpürgedir. Vesveseyi temizler, şüpheyi yok eder.

Feyyaz Bilişim Hizmetleri Risale-i Nur külliyatını kaynak eser kullanarak her bir iman hakikati hakkında özel eserler hazırlamış ve her iman hakikatini iki kere iki dört eder kat’iyetinde ispat etmiştir. Bizler iman hakikatleri hakkındaki bu delilleri ilgili eserlere havale ederek makam münasebetiyle sadece Allah’ın birliği ile birlikte şu koca kâinatı nasıl idare ettiğinin yüzler delillerinden bir delile işaret edeceğiz.

Dünya evimizin bir lambası hükmünde olan güneş tek olmakla birlikte denizlerin bütün kabarcıklarında, yağmurun bütün damlacıklarında, yeryüzünün bütün camlarında ve şeffaf eşyalarda aynı anda gözükür. Ve o aynı anda hayat sahiplerinin başını da ışığı ile okşar. Birini aydınlatması diğerini aydınlatmasına mani olmaksızın hepsini aynı anda aydınlatır. Şimdi eğer güneşin ışığı kudreti olsaydı ve diğer 7 rengi de hayat, irade, ilim, görmek, konuşmak, işitmek ve yaratmak sıfatları olsaydı; bu hâlde güneş tek başıyla ışığının ulaştığı bütün eşyada aynı anda tasarruf edebilecekti. Bir iş başka bir işe mâni olmayacaktı.

Aynen bunun gibi, Cenab-ı Hakk da zatı itibariyle bir olmakla birlikte şeffafiyet sırrıyla ilim, kudret, yaratmak gibi bütün sıfatlarıyla her mahlukun yanındadır. Ona şah damarından daha yakındır. Güneşin bir olmakla birlikte tüm eşyayı aynı anda aydınlatması gibi, Allah da bir olmakla birlikte umum eşyada aynı anda tasarruf eder. Bir iş bir işe mâni olmaz, birini idare etmesi diğerinin idaresini zorlaştırmaz. Bütün eşyayı bir tek eşya gibi idare eder.

Hem büyüklük ve küçüklük nisbi yani kıyas ile alakadar hakikatlerdir. Mesela kuş karıncaya kıyasla büyüktür, ama kediye kıyasla küçüktür. Kâinat da insana kıyasla büyüktür, yoksa Allah’ın büyüklüğüne ve azametine kıyasla çok küçüktür.

Bu hakikati şu temsille anlayabiliriz: Mikroskopla milyonlarca defa büyütüldükten sonra ancak görülebilen bir mikrobu insanın ciğerleri üzerinde hayal edelim. Şimdi bu mikroba denilse ki, üzerinde bulunduğun şu ciğer ruh tarafından idare edilmektedir. Herhâlde o mikrop bu hakikati aklına tam sığıştıramayacaktır. Zira bize göre dünya neyse mikroba göre de ciğer odur. Mikrop ciğerin büyüklüğünü kendi küçüklüğüne kıyas edecek ve bu büyüklükteki bir eşyanın tek merkezden idaresini anlayamayacaktır. Sonra o mikroba denilse ki, buda bir şey mi; daha bu ciğerin ötesinde kalp, mide, sindirim sistemi gibi onlarca organ var. Onların da tamamını aynı ruh idare etmektedir. Herhâlde mikrobun aklı daha da karışacaktır.

Zira bize göre galaksiler ve yıldızlar ne ise mikroba göre de insan vücudu ve ondaki organlar aynı şeydir. Hâlbuki mikrobun anlamakta zorlandığı bu meseleyi bizler ne kadar kolay anlayabilmekteyiz. Çünkü bize göre insan vücudu o kadar da büyük bir yapı değildir. Ama biz de kâinattaki tasarrufu anlamakta mikrop gibi zorlanmaktayız. Çünkü kâinat bize göre çok büyüktür.

Ancak bilmeliyiz ki, bize göre büyük olan şu kocaman kâinat Allah’ın azameti ve büyüklüğü karşısında son derece küçüktür. Bizler yanlış bir kıyas ile Allah’ı kendimize kıyas etmekte, bize göre büyük olan kâinatı Allah için de büyük zannetmekteyiz. Mikrobun ruhu kendisine kıyas etmesi ve kendisinin tek başına insan vücudunu idare etmesini mümkün görmediğinden, ruh için de mümkün olmadığını zannetmesi gibi.

Allah’ın birliği ve diğer iman hakikatlerinin delillerini ve izahlarını ilgili eserlere havale ederek bu uzun meseleyi burada kısa kesiyoruz.

.

Şeytanın kişiye kusurunu itiraf ettirmemesi

Şeytanın mühim bir desisesi insana kusurunu itiraf ettirmemesidir. Ta ki günaha tövbe yolunu ve Allah’a sığınma kapısını kapasın.

Şeytan bu desisesi ile kişinin nefs-i emmaresini ve enaniyetini tahrik eder. Bu desiseye düşen kişi avukat gibi kendini müdafaaya başlar. Âdeta bütün kusurlardan kendini takdis eder.

Evet, şeytanı dinleyen bir nefis kusurunu görmek istemez. Görse de yüz izah ile tevil eder. Nefsine rıza nazarıyla baktığından ayıbını görmez ve göremez. Ayıbını görmediği için de itiraf etmez, istiğfar etmez, istiaze etmez.

Zira insan, tabiatı itibariyle nefsini sever. Belki evvela ve bizzat yalnız kendini sever. Başka her şeyi nefsine feda eder. Allah’a layık bir tarzda kendini metheder. Kendini bütün ayıplardan temize çıkarır. Elinden geldiği kadar kusurlarını kendine layık görmez. Kendine güvenir, kendini beğenir. Âdeta şeytana maskara olur.

Şeytanın bu vesvesesinden kurtuluş çaresi, “Nefislerinizi temize çıkarmayın.” ayetinin işaret ettiği üzere tezkiye-i nefs etmemek yani nefsi temize çıkarmaya çalışmamaktır.

Hz. Yusuf (a.s.) gibi bir peygamber, “Ben nefsimi temize çıkarmıyorum, muhakkak ki Rabb’imin merhamet ettiği müstesna nefis kötülüğü emreder.” diyerek nefsini tezkiye etmezken nasıl olur da biz nefsimize itimat edebiliriz!

Nefsini itham eden, kusurunu görür. Hatasını itiraf eder. Bu yanlışından dolayı Allah’a tövbe eder. Şeytanın desiselerinden Allah’a sığınır. Bu sayede şeytanın şerrinden kurtulur.

Kusurunu görmemek, o kusurdan daha büyük bir kusurdur. Ve kusurunu itiraf etmemek büyük bir noksanlıktır.

Eğer kusurunu görse o, kusur olmaktan çıkar; itiraf etse affa müstahak olur.

.

Şeytanın yüzler delille ispat edilen bir iman hakikatini bir şüphe ile inkâr ettirmek istemesi

Bir saray farz ediyoruz. Bu sarayın 100 kapısı olsun. Ve bu yüz kapının 99 tanesi açık ve sadece biri kapalı olsun. Bizler saraya davet ediliyoruz ve oraya girmek istiyoruz.

Acaba yapmamız gereken şey açık 99 kapıdan birisini mi kullanmaktır?

Yoksa kapalı olan kapının önünde bekleyerek, “Bu kapı kapalı, bu saraya girilmez.” diyerek saraya girmekten vazgeçmek midir?

Elbette yapmamız gereken şey açık olan bir kapıdan içeriye girmektir. Zaten içeriye girdiğimizde kapalı olan kapıyı da içeriden açmamız mümkündür. Şimdi biz açık bir kapıdan saraya girerken birisi gelse ve dese ki, “Bu saraya girilmez, bak bu kapı kapalı.”; siz elbette o kişiye derdiniz ki, “Evet, bir kapı kapalı gibi gözüküyor; ama bak bu sarayın 99 kapısı ağzına kadar açık. Kapalı bir kapı ile meşgul olup açık kapıları görmemezlikten gelmek insaf ehlinin işi olamaz. Hem ben bu saraya şu açık kapılardan bir gireyim, o zaman kapalı zannedilen kapıda kendiliğinden bana açılır.”

Misalimizdeki saray bir iman hakikatidir. Açık olan kapılar ise o iman hakikatini ispat eden delillerdir. Kapalı kapı ise o iman hakikatinde anlayamadığımız ve kavrayamadığımız meseledir. Açık bir kapıdan saraya girerken gelen ve “Bu saraya girilmez, bak bu kapı kapalı.” diyen kimse de şeytandır.

Evet, şeytanın mühim bir desisesi insanın fikir selametini ve iman hakikatlerine karşı sıhhatli muhakemesini bozmaktır. Şeytan bir iman hakikatini ispat eden yüzlerce delilin hükmünü o iman hakikatinin yokluğuna delalet eden bir emare ile kırmak ister.

Mesela muhteşem bir saray farz ediyoruz. Öyle bir saray ki, içinde yüzlerce odası var. Her bir odası son derece hikmetle inşa edilmiş. Ve sarayın her bir taşında da saray kadar nakışlar var. Bu saray yoktan yapılmasıyla, içindeki nakışlarla, intizamlı idaresiyle, hikmetli tedbiriyle ve daha birçok hâlleriyle bir padişahın ve sultanın varlığına delalet etmekte iken şeytan insana sarayın görünüşte intizamsız ve hikmetsiz gibi gözüken bir taşını gösterir. Âdeta bu taşı onun gözüne sokar ve der ki: “Eğer bu sarayın bir padişahı olsaydı bu taş böyle hikmetsiz, nakışsız ve intizamsız kalmazdı. Demek bu saray tesadüfün işi, kendi kendine olmuş.”

Bu vesveseye kapılan zavallı kişi de sarayda sultanın varlığını ispat eden onlarca hâli, tavrı ve delili bir kenara bırakarak küçük bir emareyi binler delil kuvvetinde bir delilmiş gibi kabul eder; şeytanın sözünü dinler ve sarayın sultanını inkâr eder.

Misalimizdeki saray şu kâinattır. Bu kâinat sarayının odaları ise yıldızlar ve gezegenlerdir. Dünyamız ise bu sarayın sadece küçük bir odasıdır. Evet, kâinat öyle bir saraydır ki, yıldızlar bu sarayın kandilleridir, kocaman güneş bu saraydaki dünya odasının sobası ve lambasıdır. Ay bu odanın gece lambası ve takvimidir.

İşte şeytan her hâliyle ve her şeyiyle sahibi, maliki ve sultanı olan Allah’a işaret eden bu kâinat sarayındaki küçücük bir intizamsızlığı göze göstererek Allah’ın varlığından şüpheye düşürmek hatta Allah’ı inkâr ettirmek ister. Ve bazen de başarılı olur. Sizler şeytanın Allah’ın varlığı hakkındaki bu vesvesesini diğer iman hakikatlerine kıyas ediniz.

Bu vesveseden kurtulmanın çaresi şunu bilmektir: Bir tek kapının açılmasıyla iman sarayına girilebilir. Ve saraya girilince de kapalı zannedilen diğer kapılar açılır. Sarayın 99 kapısı açık olsa, bir iki tanesi kapalı gibi gözükse kimse o saraya girilemeyeceğini söyleyemez. İman hakikatleri bu saraydır. O iman hakikatini ispat eden her bir delil ise anahtardır, hakikati ispat ediyor. Kapıyı açıyor. Bir tek kapının kapalı kalmasıyla o iman hakikatinden vazgeçilmez ve o iman hakikati inkâr edilemez.

.

Vesvese ne hikmete binaen insana bela olmuş?

Acaba müminlere bu derece zarar veren ve onları rahatsız eden vesvese ne hikmete binaen insana bela olmuş?

Bu sorunun cevabı şudur: İfrata varmaması yani aşırıya kaçmaması ve insana galip gelmemesi şartıyla vesvesenin aslı uyanıklığa sebeptir. Araştırmaya davetçidir ve ciddiyete vesiledir. Kişideki lakaytlığı atar, umursamazlığı def eder.

Vesvesenin tahrikiyle kişi araştırmaya ve doğruları öğrenmeye başlar.

Yani vesvese aslında kişiye güzel bir arkadaştır; onu ilme, araştırmaya, ciddiyete sevk eder. İşte bu yüzden hikmet sahibi olan Allah şu imtihan yurdunda ve şu müsabaka meydanında bizlere bir teşvik kamçısı olarak vesveseyi şeytanın eline vermiştir. O da beşerin başına vuruyor.

Ayrıca şu da unutulmamalıdır ki, nasıl ki, bir hastanın hastalığından kurtulması için gerekli ilaçları belli bir müddet düzenli bir şekilde alması gerekir. Aynen bunun gibi, vesvese hastalığına yakalanan kişinin de bu hastalıktan kurtulması için bu eserde sunulan devalara ve ilaçlara bir müddet devam etmesi yani vesvesenin mahiyetini ve kurtuluş çarelerini iyice öğreninceye kadar eserimizi okuması yada bu eserin görselliğe döküldüğü vcd’leri seyretmesi gerekmektedir. Bu tekrar yapıldıkça vesvesenin mahiyeti ve kurtuluş çareleri daha iyi anlaşılacak ve bu sayede bir daha yakalanmamak üzere ondan kurtulmak mümkün olacaktır.

Yine şunu da unutmamalıyız ki, vesveseden sadece bizim kurtulmamız da yeterli değildir. Evet, hamdolsun bizler Allah’ın bir lütfu olarak bu eserle tanışarak vesvese hastalığından kurtulduk. Peki ama bu esere ulaşamayan yüz binler ne yapacaktır? Zira vesvese ile gönülleri yaralanmış, çareyi Allah’tan uzaklaşmakta arayan binlerce insanımız vardır. Kardeşimiz, ağabeyimiz, anamız, babamız, akrabalarımız, arkadaşlarımız ve iman sahibi olmak cihetiyle yüz binlerce din kardeşimiz tedavisi olmadığını zannettiği bu hastalık ile yaralıdır. Hâlbuki sizin de şahit olduğunuz gibi, bu vesveselerden kurtulmak ne kadar da kolaydır. Şart o ki, vesvesenin mahiyeti keşfedilebilsin. Ancak bu keşfi kişinin kendisinin tek başına yapması oldukça zordur.

O hâlde gelin, biz Allah’ın rızası için vesvese ile yaralanmış kardeşlerimizin yardımına hep beraber koşalım. Bu eserdeki hakikatlerin tamamını anlatmak mümkün ise anlatalım, mümkün değil ise bu eserden onları haberdar edelim ve bu eseri onlara tavsiye edelim.

Biz Feyyaz Bilişim Hizmetleri olarak sizlere ulaştık. Sizler de başkalarına ulaşın veya bizi onlara ulaştırın. Elden ele, gönülden gönüle bu hakikatler yayılsın; hasta kalpler şifa bulsun. Ne mutlu bu kudsi hizmet için adım atanlara!

Bizler vesveseye son bir deva olması niyetiyle eserimizi bir hadisle tamamlayarak hepinizi Allah’a emanet ediyoruz…

Hz. Peygamber (s.a.v.)’in ashabından bir kısmı ona sordular: “Bazılarımızın aklından bir kısım vesveseler geçiyor. Normalde bunu söylemenin günah olacağına kaniyiz.” dediler. Hz. Peygamber (s.a.v.), “Gerçekten böyle bir korku duyuyor musunuz?” diye sordu. Oradakiler, “Evet.” deyince; “İşte bu imandan gelir.” dedi. Diğer bir rivayette “Şeytanın hilesini vesveseye dönüştüren Allah’a hamdolsun.” demiştir.

Müslim’in İbni Mesud (r.a.)’dan kaydettiği bir rivayet de şöyledir: Dediler ki: “Ey Allah’ın Rasulü! Bazılarımız içinden öyle sesler işitiyor ki, onu bilerek söylemektense kömür kesilinceye kadar yanmayı veya gökten yere atılmayı tercih eder.” Hz. Peygamber (s.a.v.), “Hayır! Bu gerçek imanın ifadesidir.”

VESVESE

Yazan Kamil umit

Kategori V

Perşembe, 08 May 2014 12:46

yazı boyutu
Yazdır
Eposta

Öğeyi Oyla

(0 oy)

Виды фундаментов
китайские планшеты в виннице

VESVESE
- 503 -
Kavram no 188
İmtihan 17
Bk. Şirk; İbâdet; Zikir; Murâbata
VESVESE
• Vesvese; Anlam ve Mâhiyeti
• Kur’ân-ı Kerim’de Vesvese Kavramı
• Hadis-i Şeriflerde Vesvese Kavramı
• Vesvesenin Sebepleri ve Kurtuluş Yolları
• İnsana İlişen Vesvese ve Kurtuluş Yolları
• Vesvese ile Mücâdele Edenlerin Başından Geçenler
• İnsana Gelen Vesvesenin Hikmetleri
• Vesvese En Çok Kimlerde Görülür?
• İmam Gazâli'ye Göre Kalbin Mâhiyeti, Vesvese ve Kurtuluş Yolları
• Nâs Sûresi, Şeytanın Hilesi ve Vesveseden Kurtuluş Çareleri
• Vesveseyi Gideren ve Şeytanın Desiselerine Engel Olan Çareler
• Şeytan ve Vesvese
• Vesveseden Kurtulmanın Pratik On Çaresi
• Büyük Düşmanın Âdî Oyunları
“De ki: sığınırım insanların Rabbine, İnsanların Melikine (Mutlak sahip ve hâkimine, yöneticisine), İnsanların ilâhına. Vesveseci ve sinsi şeytanın şerrinden. O şeytan ki, insanların kalplerine vesvese verir, şüphe ve tereddüt sokar. Cinlerden ve insanlardan olan.” 2749
Vesvese; Anlam ve Mâhiyeti
Fısıltı, hışırtı ve fışırtı gibi gizli ses, fiskos, kuruntu, işkillenme gibi anlamlara gelir. Kalpte meydana gelen şüphe, tereddüt vehim, kuruntu, iç üzüntüsü, nefis ve şeytanın meydana getirdiği iç karışıklığı anlamları için kullanır. Şeytanın insanın gönlüne ilkası, yani kötü bir işin yapılması, iyi bir işin terkedilmesi veya geciktirilmesi ya da eksik yapılması için insanı kışkırtması, aklını çelmesi, nefsin bayağı arzularına uymaya teşvik etmesi demektir. Zıddı tereddütsüz, kararlı, emin ve azimli olmak demektir.2750
Vesvese kelimesi Kur’ân’da beş yerde geçmektedir. Şeytanın Cennette bulunan Âdem (a.s.) ve Havva validemize nasıl vesvesede bulunduğu Yüce Allah tarafından şöyle haber verilmiştir: “Derken Şeytan çirkin yerlerini kendilerine göstermek için onlara fısıldadı (vesvesede bulundu): ‘Rabbiniz başka bir sebepten dolayı değil, sırf ikiniz de birer melek ya da ebedi kalıcılardan olursunuz diye sizi bu ağaçtan menetti.”2751 Bu âyette geçen vesvese kelimesi, fısıldama şeklinde anlaşılmakta ve tercüme edilmektedir.
2749] 114/Nâs, 1-6
2750] el-İsfahanî, el-Müfredât, İstanbul, 1986, 819 vesvese mad
2751] 7/A’râf, 20
- 504 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Şeytanın Cennete nasıl girdiği ve Âdem (a.s.) ile Havva vâlidemize nasıl vesvesede bulunduğu hususunda, âlimlerin farklı yorumları vardır. Bu hususta çeşitli görüşler ileri sürülmüştür.2752 Kur’ân’ın başka bir yerinde, Tâhâ sûresinin 120. âyetinde de şeytanın Âdem (a.s.) ve Havva validemize yaptığı bu vesvese dile getirilmiştir.
Vesvese ile ilgili diğer bir âyetin meali de şöyledir: “Andolsun insanı Biz yarattık ve nefsinin ona ne vesvese verdiğini (fısıldadığını) biliriz. (Çünkü) Biz ona şah damarından daha yakınız.”2753 Bu âyette de Yüce Allah’ın kudretine işâret buyrulmaktadır. O, insanı yaratan, yoktan var edendir. İnsanların gizli ve açık her şeylerinden haberdardır. İnsanın kalbinden geçirdiği vesvese ve düşüncelerin tamamına vâkıftır. Nitekim Hz. Muhammed (s.a.s.), bu âyetin tefsiri mâhiyetinde açıklamada bulunurken; “Şüphesiz Yüce Allah, ümmetimden olan kişilerin kalbinden geçirdikleri şeyleri, söylemedikleri ve işlemedikleri takdirde affeder; günah olarak saymaz” diye buyurmuştur. 2754
Başka bir sûrede ise vesvese hakkında şu bilgiler verilmiştir: “De ki: Sığınırım ben, insanların Rabb’ine, insanların yöneticisine, insanların ilâhına. İnsanlara kötü şeyler fısıldayan o sinsi vesvesecinin şerrinden. O ki, insanların göğüslerine (kötü düşünceleri) fısıldar. Gerek cinlerden, gerek insanlardan (olan bütün vesvesecilerin şerrinden Allah’a sığınırım).”2755 Burada geçen “vesvâs” kelimesi, şeytan için kullanılmıştır. Yani bununla şeytan kastedilmektedir ve vesvese de onun eseridir. İnsana vesvese veren şeytan iki türlüdür. Biri cinlerden ve diğeri de insanlardan olan şeytanlardır. Bu şeytanlar, insanların kalbinde vesveseyi meydana getirecek akıl ve fikirlerini çeler, onları kötü emeller işlemeye sevkeder. Allah yoluna gitmekten, insanlık gayesine ermekten alıkoyarlar. Nihâyet din ve imandan çıkarır, ebedi helâke sürükler. İnsanların kalbine fısıldayıp duran, onları gaflete düşüren, her şerrin başı olan vesveseyi meydana getiren her şey, “hannâs” ve “vesvâs” olarak kabul edilir. 2756
Hiç şüphesiz, şeytanın verdiği vesvese insanı imandan ve ibâdetten uzaklaştırır; fert, aile ve toplumun hayatında çeşitli sıkıntıların meydana gelmesine sebep olur. Medine çevresinde bâdiyede yaşayan Müslümanlar, koyun ve sığır kesip etini satmak üzere şehre getiriyorlardı. Bu eti yemekten çekinen bazı Müslümanlar Hz. Muhammed (s.a.s.)’e giderek; “Yâ Rasûlallah! Bazı bâdiye halkı bize et getirip satıyorlar. Bunların, hayvanı keserken besmeleyi söyleyip söylemediklerini bilmiyoruz” diye sormuşlar. Bunun üzerine Hz. Muhammed (s.a.s.) şu cevabı vermiştir: “Bismillâh deyin ve sonra bu eti yiyin.”2757 Rasûlullah (s.a.s.) bununla vesveseden uzak durmaya işaret buyurmuştur.
Başka bir konu ile ilgili olarak Hz. Muhammed’e (s.a.s.) şöyle sormuşlar: “Yâ Rasûlallah! Birisi namaz kılarken abdestim bozuldu diye gönlünde bir vesvese hissederse, bu kişinin namazı bozulur mu, bozulmaz mı? Hz. Muhammed (s.a.s.) bu soruya şu cevabı vermiştir: “Hayır. Bir yellenme sesi veya bir kokuyu duymadıkça
2752] Geniş bilgi için bk. el-Maverdî, en-Nuketü ve’l-Uyun, Beyrut 1992, II, 210
2753] 50/Kaf, 16
2754] Buhârî, Itk 6, İman 15; Nesâî, Talâk 22; İbn Mâce, Talâk 16
2755] 114/Nâs, 1-6
2756] ez-Zemahşerî, el-Keşâf, Mısır 1977, VI, 265 vd
2757] ez-Zebidî, Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi, trc. Kâmil Miras, Ankara 1974, VI, 354 vd
VESVESE
- 505 -
namazı bozmaz”2758 Burada da Rasûlullah (s.a.s.) vesveseden uzak durmayı, abdestin bozulduğuna dair kanaat hâsıl olmadıkça namazı bozmamayı tavsiye etmiştir.
Fıkıh usûlünde de vesvese kötü bir şey olarak kabul edilmiştir. Her şeyde tereddüt ve vesvese ile hareket edenin sözüne itibar edilmemiştir. Hz. Muhammed (s.a.s.) vesvese ile hareket edenin talâkının geçerliliğini kabul etmemiştir.2759 Yani hanımını boşayıp boşamadığını veya söylediği sözler hakkında vesvese içinde olan bir kişinin talâkı (boşaması) geçerli kabul edilmemiştir.
Görüldüğü gibi, Kur’ân ve sünnette vesvese tasvib edilmemiştir. Bilhassa vesvese ile ilgili bütün âyetlerde vesvesenin şeytandan geldiğine işaret buyrulmuştur. Buna göre İslâm vesveseden sakınmayı istemiştir. Çünkü vesvese faydalı değil, zararlı olan bir şeydir. Vesveseye kapılan insan, ibâdetlerinde yanılır, çeşitli hatalara düşer ve haz almaz. Vesvese insanı yanlış ve bâtıl yollara saptırır. Hatta vesvesenin neticesinde insan aklî dengesini bile kaybedebilir. 2760
Modern psikolojinin her birine ayrı teşhis ve tanımlar bulduğu fobi, takıntı, şizofreni, paranoya vb. gibi kavramların tümü dinî literatürde “vesvese” ve “evham” ile izah edilirdi.
Hepsi de birbirinden farklı olan psikolojik durumları tek bir terimle ifade etmek elbette sıkıntı doğurur. Fakat bu sıkıntı “vesvese”ye verilen farklı tariflerle fazlasıyla aşılmıştı. Bu tariflerin her biri vesvesenin farklı bir türüne karşılık sayılabilirdi.
Vesvese, konuluşu itibarıyla doğal bir kelime. “Nefsin ya da şeytanın fiskosu, fıs-fıs-fıs diye üflemesinden” yola çıkılarak türetilmişti. Daha kolay anlaşılması için vesveseyi şöyle tanımlayabiliriz: Gözün ardında ve beynin önünde sinema perdesi gibi bir perde gerili olduğunu düşünün. Bu perdede ayartıcı güdülerin baskısındaki bilinçaltı, ya da dışarıdan ve içeriden bilincimiz üzerinde baskı kurmaya ve ruhun bilinç üzerindeki etkisini yok edip orada hüküm yürütmeye çalışan her tür şeytanî güç film oynatır.
Eğer şeytanî güçlerin filminin seyircisi olursanız, onlar oynatmaktan usanmaz. Siyah-beyaz, renkli, üç boyutlu… Avantür, romantik, korku, şiddet, cinsellik sömürüsü içeren filmler… Şeytanın arşivi çok geniş. Kur’an’ın buyurduğu gibi “önlerden, arkalardan, sağlardan, sollardan gelerek” insanı ayartmaya çalışır.
Peki, insan üzerinde bir gücü var mı? Kur’an defaatle “asla” diyor. Rabbimiz’in dilinden “Senin Benim kullarım üzerinde etkili bir otoriten (sultân) yoktur.” 2761
Peki, şeytan ve tüm şeytansılar bu gücü nereden alıyor? Vesvese verdiği insanın kendisinden. Yani mağdurdan. İrâdenizde oluşacak her zaaf, şeytanın ve nefsin gücüne dönüşür. Siz âdeta irâdenizden şeytana ve nefse transfer yaparsınız, o da sizden aldığını size karşı kullanır.
Unutmayın: Seyircisi olmayan oyun uzun süre devam etmez. Eğer siz onun seyircisi olmayı ısrarla sürdürürseniz, o zengin galerisinden sizin için, sizin zaaflarınıza, eğilimlerinize, çürük yanlarınıza uygun bir film seçer.
2758] ez-Zebidî, a.g.e., VI, 355
2759] Buharî, Talâk 11
2760] Nureddin Turgay, Şamil İslâm Ansiklopedisi, c. 6, s. 347-348
2761] 15/Hıcr, 42). Yine bk. 14/İbrâhim, 22; 16/Nahl, 99
- 506 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Herhangi bir konudaki korkunuz bir zaafa dönüşmüşse, kalenizi oradan döver toplarıyla. Çünkü orası kalenin en zayıf yanıdır. Herhangi bir konuda takıntınız varsa, bilincinizi oradan tırtıklar. Geminizi delmeye oradan başlar ki, su alıp da batsın.
Şehvet, şöhret, tutku, para… Hatta kimi zaman insanın ibâdetini dahi kendi emelleri uğruna kullanmaya, Kur’an’ın ifadesiyle onu “Allah’la aldatmaya” bile kalkışır.2762
Şeytanın ve şeytansıların vesvese ve vehimleri hakkında birçok eser vermiş ulemâmız. Ama bunların içerisinde en müstesnâsı İbnu’l-Cevzi’nin Telbîsu İblis’i. Peki, bütün bu saldırılara karşı ne yapmalı?
Bir kez, şeytanın ve nefsin tasallutundan âzâde bir kul düşünülemez. Herkes her an vesvese ve evhâma karşı mücadele etmek durumundadır. O halde böyle bir saldırıya muhâtap olmak suçlanacak bir şey değildir. Hele küçük vehimlerimizi büyütmekten daha büyük vesvese olamaz.
Yükseklik korkusu olan birine “Yahu sen nasıl Müslümansın?” diye târizde bulunmanın abesliği gibi. Ya da fareden aşırı korkan birinin “Allah korkusunu” sorgulamak gibi. Bu abesle iştigaldir. Elbet bu bir zaaftır, ama iman zaafı diyecek kadar da değil. Bunun bir yığın psikolojik ve bilinçaltı sebepleri vardır ve bu sebepler bazen basit bir klinik müdâhaleyle bile çözülebilir.
Ama bu konudaki zaafın derecesi ne olursa olsun yine de mü’min, imanın makarrı olan akleden kalbi, bir rehabilitasyon merkezi olarak kullanmayı bilmelidir. Söyler misiniz; iman bize emniyet vermeyecekse başka hangi şey verir?
Vesvese ve evhamdan kurtulmak isteyen, şeytanın filmini seyretmesin. 2763
Kur’ân-ı Kerim’de Vesvese Kavramı
Kur’ân-ı Kerim’de vesvese kelimesi değişik kullanımlarla toplam 5 yerde geçer.2764 İblis kelimesi toplam 11 yerde, şeytan kelimesi 70, çoğulu olan şeyâtîn kelimesi de toplam 18 yerde zikredilir.
“Ey İnsanlar! Yeryüzündeki temiz ve helâl şeylerden yiyin, şeytana ayak uydurmayın, zira o sizin için apaçık bir düşmandır. Muhakkak size, kötülüğü, hayasızlığı, Allah'a karşı da bilmediğiniz şeyleri söylemenizi emreder.” 2765
“Şeytan insanlara, vaatlerde bulunur, onları hayale sevk eder. Ve şeytan insanlara gururdan/aldanmadan başka bir şey vaat etmez.” 2766
“Şeytanın evliyâsına/dostlarına karşı savaşın; şüphe yok ki şeytanın düzeni ve tuzağı zayıftır.” 2767
“Allah onu (şeytanı) lânetledi; o da: ‘Yemin ederim ki kullarından bir pay edineceğim’ dedi. Onları mutlaka saptıracağım, muhakkak onları boş kuruntulara boğacağım, kesin olarak onlara emredeceğim de hayvanların kulaklarını yaracaklar (putlar için
2762] 35/Fâtır, 5
2763] Mustafa İslâmoğlu vesvese, 03/09/2005
2764] 7/A’râf, 20; 20/Tâhâ, 120; 50/Kaf, 16; 114/Nâs, 4, 5
2765] 2/Bakara, 168-169
2766] 4/Nisâ, 120; 17/İsrâ, 64
2767] 4/Nisâ, 76
VESVESE
- 507 -
nişanlayacaklar), şüphesiz onlara emredeceğim de Allah’ın yarattığını değiştirecekler’ (dedi). Kim Allah’ı bırakır da şeytanı dost edinirse elbette apaçık bir ziyana düşmüştür. Şeytan onlara söz verir, vaadde bulunur, onları ümitlendirir ve kuruntulara düşürür. Ancak bu vaad sadece aldatmadan ibarettir. Onların varacağı yer cehennemdir; ondan kaçıp kurtulacak bir yer de bulamayacaklardır.” 2768
“Böylece Biz her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman kıldık. (Bunlar) aldatmak için birbirlerine yaldızlı sözler fısıldarlar. Rabbin dileseydi onu da yapamazlardı. Artık onları uydurdukları şeylerle başbaşa bırak. Âhirete inanmayanların kalpleri ona (o yaldızlı söze) kansın, ondan hoşlansınlar ve işledikleri suçu işlemeye devam etsinler diye böyle yaparlar.” 2769
“İblis: ‘Beni azdırmana karşılık, and içerim ki, ben de onları (insanları) saptırmak için senin sırât-ı müstakimin/doğru yolunun üstünde tuzak kuracağım. Sonra elbette onlara önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından sokulacağım ve sen, onların çoklarını şükredenlerden bulamayacaksın.’ dedi.” 2770
“Yerilmiş ve kovulmuş olarak defol! Yemin olsun ki, insanlardan sana kim uyarsa, sizin hepinizi cehenneme dolduracağım.” 2771
“Derken şeytan çirkin yerlerini kendilerine göstermek için onlara vesvese verdi ve ‘Rabbiniz sırf melek olursunuz veya ebedî kalanlardan olursunuz diye sizi bu ağaçtan men etti, başka bir sebepten değil’ dedi.” 2772
“Ey Âdemoğulları! Size çirkin yerlerinizi örtecek giysi, süslenecek elbise indirdik. Takvâ elbisesi ise daha hayırlıdır. İşte bunlar, Allah’ın âyetlerindendir. Belki düşünüp öğüt alırlar (diye onları indirdi). Ey Âdemoğulları! Şeytan, ana-babanızı (Âdem ile Havvâ’yı), çirkin yerlerini kendilerine göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de şaşırtıp bir belâya düşürmesin. Çünkü o ve kabilesi, sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz Biz şeytanları, iman etmeyenlerin dostları kıldık.” 2773
“Eğer sana şeytandan yana bir kışkırtma (vesvese veya iğva) gelirse, hemen Allah’a sığın. Çünkü O, işitendir, bilendir. (Allah’tan) Sakınanlara şeytandan bir vesvese eriştiğinde (önce) iyice düşünürler (Allah’ı zikredip anarlar), sonra hemen bakarsın ki görüp bilmişlerdir...” 2774
“İş olup bitince şeytan: ‘doğrusu Allah size gerçeği söz vermişti. Ben de size söz verdim ama, sonra caydım; esasen sizi zorlayacak bir nüfûzum yoktu; sadece çağırdım, siz de geldiniz. O halde, beni değil; kendinizi kınayın. Artık ben sizi kurtaramam, siz de beni kurtaramazsınız. Beni Allah’a ortak koşmanızı daha önce kabul etmemiştim; doğrusu zâlimlere can yakan bir azâb vardır’ der.” 2775
“Hâlis kullarım üzerinde senin bir nüfuzun olamaz. Ancak sana uyan sapıklar bunun dışındadır.” 2776
“Kur’an okuyacağın zaman, kovulmuş şeytandan Allah’a sığın. Doğrusu şeytanın,
2768] 4/Nisâ, 117-121). Ayrıca bk. 18/Kehf, 50; 35/Fâtır, 6
2769] 6/En’âm, 112-113
2770] 7/A’râf, 16-17
2771] 7/A’râf, 18
2772] 7/A’râf, 20
2773] 7/A’râf, 26-27
2774] 7/A’râf, 200-201
2775] 14/İbrâhim, 22
2776] 15/Hıcr, 42
- 508 -
KUR’AN KAVRAMLARI
iman edenler ve yalnız Rablerine güvenenler üzerinde bir nüfûzu yoktur. Onun nüfûzu sadece, onu dost edinenler ve Allah’a ortak koşanlar üzerindedir.” 2777
“Şu bir gerçek ki, israfla saçıp savuranlar, şeytanın kardeşleridir ve şeytan, Rabbine karşı çok nankördür.” 2778
“Meleklere, ‘Âdem’e secde edin!’ demiştik. İblisin dışında hepsi secde ettiler. İblis, ‘Ben, dedi, çamurdan yarattığın bir kimseye secde mi ederim?’ Dedi ki: ‘Şu benden üstün kıldığına da bir bak! Yemin ederim ki, eğer beni kıyâmete kadar yaşatırsan, pek azı dışında, onun neslini kendime bağlayacağım! Allah buyurdu: ‘Git! Onlardan kim sana uyarsa, iyi bilin ki cehennem hepinizin cezasıdır. Mükemmel ve tam bir ceza! ‘Onlardan, gücünün yettiği kimseleri dâvetinle şaşırt; süvarilerinle, yayalarınla onları yaygaraya boğ; mallarına, evlâtlarına ortak ol; kendilerine vaadlerde bulun.’ Şeytan, insanlara, aldatmadan başka bir şey vaad etmez. Şurası muhakkak ki, Benim (ihlâslı) kullarım üzerinde senin hiçbir ağırlığın (hâkimiyetin) olmayacaktır. (Onları) koruyucu olarak Rabbin yeter.” 2779
“Sonunda şeytan vesvese verip ‘Ey Âdem! dedi, sana ebedîlik ağacını ve eskimeyen bir saltanatı göstereyim mi?” 2780
“Şeytanın (bu tür) katıp bırakmaları, kalplerinde hastalık olanlara ve kalpleri (her türlü) duyarlılıktan yoksun bulunanlara (Allah’ın) bir deneme kılması içindir. Şüphesiz zâlimler, (gerçeğin kendisinden) uzak bir ayrılık içindedirler.” 2781
“Gerçek şu ki, şeytan sizin düşmanınızdır, öyleyse siz de onu düşman edinin.
O, kendi grubunu, ancak çılgınca yanan ateşin halkından olmaya çağırır.” 2782
“...Ey insanoğulları! Ben size, şeytana tapmayın, o sizin için apaçık bir düşmandır, Bana kulluk edin, bu doğru yoldur, diye bildirmedim mi? And olsun ki, o sizden nice nesilleri saptırmıştı, akletmez miydiniz? İşte bu, size söz verilen cehennemdir. Bu gün, inkârcılığınıza karşılık oraya girin.” 2783
“Andolsun insanı Biz yarattık ve nefsinin kendisine verdiği vesveseyi/fısıldadıklarını biliriz ve Biz ona şahdamarından daha yakınız.” 2784
“Şeytan onları istilâ etmiş, onlara Allah’ı anmayı unutturmuştur. İşte onlar, hizbü’ş-şeytan/şeytanın taraftarıdırlar. İyi bilin ki hizbü’ş-şeytan mutlaka kaybedenlerdir.” 2785
“Vesveseci ve sinsi şeytanın şerrinden (sığınırım insanların Rabbine). O şeytan ki, insanların kalplerine vesvese verir, şüphe ve tereddüt sokar.” 2786
Hadis-i Şeriflerde Vesvese Kavramı
“Âdemoğlunda bir şeytanın lemmesi (telkini) vardır, bir de meleğin lemmesi/
2777] 16/Nahl, 98-100
2778] 17/İsrâ, 27
2779] 17/İsrâ, 61-65
2780] 20/Tâhâ, 120
2781] 22/Hacc, 53
2782] 35/Fâtır, 6
2783] 36/Yâsin, 59-64
2784] 50/Kaf, 16
2785] 58/Mücâdele, 19
2786] 114/Nâs, 4, 5
VESVESE
- 509 -
telkini vardır. Şeytanın lemmesi, şerre (küfür, günah ve zulme) teşvik etmek ve hakkı yalanlamaktır; meleğin lemmesi ise iyiliği ilham etmek ve hakkı tasdik etmektir. Bunu her kim vicdanında hissederse Allah’tan olduğunu bilsin ve Allah’a hamdetsin. Öbürünü (şeytanın telkinini) hisseden de şeytandan Allah'a sığınsın. Daha sonra Rasûlullah (s.a.s.) şu âyeti okudu: ‹Şeytan sizi fakir düşmekle korkutur da, cimriliğe ve kötülüğe teşvik eder. Allah ise Kendi hazinesinden size mağfiret ve bolluk vaad ediyor...” 2787
“Doğan her çocuğun kalbi üzerinde mutlaka vesvâs bulunur. Sonra o, Cenâb-ı Hakk’ı zikredip anınca vesvâs arkasını dönüp uzaklaşır; unutup gaflete dalınca o vesvâs dönüp gelir ve vesvese verir.” 2788
“Şüphesiz Yüce Allah, ümmetimden olan kişilerin kalbinden geçirdikleri şeyleri, (kötü duygu ve düşünceleri) söylemedikleri ve işlemedikleri takdirde affeder; günah olarak saymaz.” 2789
“İçimizden öyle şeyler geçiyor ki, herhangi birimiz onları söylemeyi bile büyük bir suç sayıyor.” Rasûlulluh (s.a.s.), “Gerçekten böyle bir şey hissetiniz mi?” diye sordu. Sahabiler, “Evet yâ Rasûlallah” dediler. Rasûlullah (s.a.s.) “İşte sarih, açık iman budur; bu, imanın katıksız olmasındandır.” 2790
Ebû Hüreyre (r.a.) anlatıyor: Hz. Peygamber’in (s.a.s.) ashâbından bir kısmı ona sordular: “Bazılarımızın aklından bir kısım vesveseler geçiyor, normalde bunu söylemenin günah olacağına kaniyiz.” Hz. Peygamber (s.a.s.): “Gerçekten böyle bir korku duyuyor musunuz?” diye sordu. Oradakiler: Evet! deyince: “İşte bu (korku) imandan gelir (vesvese zarar vermez)” dedi.
Diğer bir rivâyette: “(Şeytanın) hilesini vesveseye dönüştüren Allah’a hamdolsun” demiştir.
Müslim’in İbn Mes’ud’dan (r.a.) kaydettiği bir rivâyet şöyledir: “Dediler ki: “Ey Allah’ın Rasûlü, bazılarımız içinden öyle sesler işitiyor ki, onu (bilerek) söylemektense kömür kesilinceye kadar yanmayı veya gökten yere atılmayı tercîh eder. (Bu vesveseler bize zarar verir mi?)” Hz. Peygamber (s.a.s.): “İşte bu (hassâsiyetiniz) katıksız/saf imandır” buyurdu.” 2791
Açıklama: Hadiste, Ashab, irâdeleri olmadan içlerinden, kendiliğinden doğan vesveselerden sormaktadır. Bu hadiste imanî meseleler üzerinde olduğu anlaşılan bu vesveselerin, bazı rivâyetlerde Allah hakkında olduğu belirtilir. Bunlar normalde kabul edilemeyecek, muhal şeyler olduğu için, iradî olarak konuşmanın günah olacağı korkusu hâkimdir. Hz. Peygamber (s.a.s.) içten, kendiliğinden gelen bu vesveselerin/seslerin kişiye zarar vermeyeceğini belirtiyor. Delil olarak da kişinin duyduğu korkuyu gösteriyor. İnsanda merak, korku gibi, irâdeyi dinlemeyen, zabt altına alınamayan bir kısım duyguların sevkiyle içten gelen bu
2787] 2/Bakara, 268; Tirmizî, Tefsîrü’l-Kurân 2, hadis no: 2988
2788] Şevkanî, Fethülkadîr 5/524; Hâkim sahihlemiş ve İbn Ebî Dünya, İbn Cerîr ve İbn Münzir tahric etmiştir.
2789] Buhârî, Itk 6, İman 15; Müslim, İman 20, h. no: 202; Nesâî, Talâk 22; İbn Mâce, Talâk 16; Ebû Dâvud, Talâk 15; Tirmizî, Talâk 8; Ahmed bin Hanbel, II/398, 481, 491
2790] Müslim, İman 209, 211
2791] Müslim, İman 209, h. no: 132; Ebû Dâvud, Edeb 118, h. no: 5110; Ahmed bin Hanbel, Müsned VI/106
- 510 -
KUR’AN KAVRAMLARI
sesi hepimiz bazı zamanlar duyarız. Vehimli mizaçlar “içim bozulmuş” diye ye’se bile düşebilir. Ancak Rasûlullah (s.a.s.), bu seslerden duyduğumuz endişeyi en büyük bir delil yapmak “Madem ki o sese irâdemizle iştirak etmiyor, aklımızla tasdik etmiyor, aksine üzülüyoruz, öyle ise bu şeytanın bir vesvesesidir, aldırmayın” mânasında “Korkunuz gerçek imanın ifadesidir” buyuruyor.
İbn Abbas (r.a.) anlatıyor: “Ey Allah'ın Rasûlü dendi, herbirimiz içinde, (bazen öylesine çirkin) bir şeyin ârız olduğunu görür ki, bunu söylemektense o şeyin bir kor parçası olup (kendisini) yakması ona daha sevimli gelmektedir!” Rasûlullah (s.a.s.) bu söze şöyle mukabelede bulundu:”Allahu ekber, Allahu ekber, (Allahu ekber!) Şeytanın hilesini vesveseye çeviren Allah’a hamd olsun!” 2792
Ebu Zümeyl anlatıyor: “İbn Abbas’a (r.a.) (bir gün): “İçimde duyduğum bu (fena) şeyler de ne?” diye sormuştum. Bana: “Ne hissediyorsun ki?” dedi. Ben: “Vallahi (onlar çok fena!) dilime alamam!” dedim. “Şekk nevinden bir şey mi?” dedi ve güldü. Sonra açıkladı: “Bu (çeşit vesveseler)den hiç kimse kurtulamaz. Nitekim Allah Teâlâ (Rasûlüne) şu âyeti inzâl buyurmuştur: “Eğer sana indirdiğimiz (Kitapta anlatılan bu kıssalar) hakkında bir şüphen varsa, senden evvel indirilmiş olanları okuyanlara sor. Andolsun ki, sana Rabbinden hak (olan Kitap) gelmiştir, sakın şüphe edenlerden olma!”2793 İbn Abbas bana dedi ki: “Eğer içinde herhangi bir vesvese bulursan şöyle de: “O (Allah), hem evveldir, hem âhirdir, hem zâhirdir, hem bâtındır. O her şeyi bilendir.” 2794
Açıklama:
1- Son iki hadis Ebu Davud’da “Vesveseyi Red” adını taşıyan bir babta kaydedilmiştir. Hadislerin muhtevasından da anlaşılacağı üzere her insana arız olan vesveseler hakkında mü’mine bir bilgi verilmek istenmektedir. Bu bilginin özü şudur: “Her insan, gayrı ihtiyarî olarak bazı vesveselere düşmektedir. Bu vesveseler, irâdeye tabi olmadan geldiği ve vicdanda bir tasdik bulmadığı için insana herhangi bir zararı yoktur. Bu çeşit imana, edebe muhalif vesveseler geldiği zaman telaşlanmadan imanı takviye edici, iman esaslarını hatırlatıcı âyetlerden okumalıdır.
İbn Abbas’ın vesvese anında okunmasını tavsiye ettiği âyet Rabb Teâlâ’nın zatî vasıflarıyla ilgili: “O, evveldir, ahirdir, zahirdir, batındır, her şeyi bilicidir.” Âyetin mânâsını şöyle anlamamız münasibtir: “O, evveldir: Başlangıcı olmadığı gibi, bütün varlıkların başlangıcı da O'nun ilim ve kudretine bağlıdır. O, ahirdir: Sonu olmadığı gibi, bütün varlıkların neticesi O'na bakar ve dönüşü O'nadır. O, zahirdir: Varlık ve birliğinin delilleri her şeyde apaçık görünür ve bütün varlıklar dış görünüşleri ve san'atlı yapılışlarıyla O'nun kudret ve sanatına şahidlik eder. O batındır. Her şeyin hakikatine vakıftır ve her şeyin içyüzü O'nun kudret ve hikmetine şahidlik eder. O her şeyi hakkıyla bilendir.”
2- Vesvese hususunda sorulunca İbn Abbas (r.a.), âyeti okuyarak Rasûlullah (s.a.s.) da benzer vesveselere mâruz kaldığını, bunun üzerine Efendimiz'i takviyeye matuf o âyetin indiğini ifade etmek istiyor. Müfessirler, âyette muhatap Rasûlullah mı başkaları mı ihtilaf etmiştir. Rasûlullah olduğunu söyleyenlerden
2792] Ebû Dâvud, Edeb 118, h. no: 5112
2793] 10/Yûnus, 94
2794] 57/Hadîd, 3; Ebû Dâvud, Edeb 118, h. no: 5110
VESVESE
- 511 -
bazısına göre: “Zahirde Rasûlullah ise de asıl murad edilen başkasıdır ve bu muhtevâda başka örnekler vardır: “Ey peygamber! Allah’a muttaki ol, kâfirlere ve münafıklara itaat etme.”2795 mealindeki âyette, “...Allah sorar: ‘Ey Meryemoğlu İsa! İnsanlara ‘beni ve annemi Allah’tan başka ilâhlar edinin’ diyen sen misin.?”2796 âyetlerinde olduğu gibi.” Meseleyi açıklayan Râzi, buna bizim “kızım sana söyledim gelinim sen anla!” tabirinin karşılığı olan Arapça’daki “iyyâke a’nî ve’sma’ yâ câreh” deyimini örnek verir.
Müfessirlerin yer verdikleri bir diğer görüşe göre, “Muhammed (s.a.s.) bir beşerdir. Bu sebeple onun kalbine de, diğer insanlara olduğu üzere müşevves hâtıraların ve sıkıntı veren fikirlerin gelmesi câizdir. İşte bu çeşit vesveseler bir kısım delillerin getirilmesi, beyyinelerin takriri ile bertaraf edilebilir. İşte Allah Teâlâ bu maksatla zaman zaman âyetler inzal buyurarak Rasûlünün benzer vesveselerini izale etmiştir. 2797
“Şüphesiz ki şeytan insanın kurdudur; tıpkı davarlara Musallat olup (sürüden) uzak kalan zayıf sıska olanını yakalayan kurt gibi.” 2798
“Şüphesiz mü’min, birinizin devesini yolculukta yorduğu gibi, (yaptığı ibâdet ve tâatlerle) şeytanlarını yorup zayıflatır.” 2799
“Eğer insan şeytana boyun eğerse, hemen kendisini köstekler ya da bir gem takar (ve dilediği şekilde onu yönlendirir.” 2800
“İblîs, Rabbine şöyle dedi: ‘Rabbim! Senin izzetin hakkı için hiç durmadan senin kullarını, ruhları bedenlerinde olduğu sürece aldatıp şaşırtacağım.’ Bunun üzerine Cenâb-ı Hak ona: ‘İzzet ve Celâlime and olsun ki, kullarım istiğfar ettikleri sürece Ben onları bağışlayacağım’ buyurdu.” 2801
“Şüphesiz şeytan sizden birinize gelir de şöyle fısıldar: ‘Göğü kim yarattı?’ O da: ‘Allah yarattı’ der. O yine: ‘Ya yeri kim yarattı?’ diye fısıldar. O da: ‘Allah yarattı’ der. Bu defa şeytan: ‘Allah’ı kim yarattı?’ diye fısıldar. İşte sizden biriniz böyle bir fısıltıyı hissedince: ‘Ben Allah’a ve Rasûlüne imân ettim.’ desin; Allah’a sığınsın ve vesveseye son versin.” 2802
Rasûlullah (s.a.s.) Efendimiz’in zevcesi Safiye (r.a.), itikâfta bulunan Rasûlullah’ı ziyarete gelmiş ve geceleyin ikisi birlikte dışarı çıkmışlardı ki, Rasûlullah (s.a.s.) onu evine kadar götürmek istiyordu. Derken yolda Ensar’dan iki adamla karşılaştı. Onlar Rasûlullah’ı görünce oradan süratle ayrılmaya koyuldular. Rasûlullah onlara seslenerek: “Biraz yavaş olun! Bu yanımdaki kadın Safiye bint Hay’dir.” O iki adam “Sübhânallah yâ Rasûlallah! (Senin hakkında şüphe mi ederiz?)” dediler. Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu: “Şüphesiz ki şeytan, Âdemoğlunun kan kanalından (damarlarından) girer (şeytan insanın bedeninde
2795] 33/Ahzâb, 1
2796] 5/Mâide, 116
2797] İbrahim Canan, Kütüb-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Y., 16/362-363
2798] Ahmed bin Hanbel, Müsned; Câmiu’s-Sağîr, 1/81
2799] Ahmed bin Hanbel, II/380
2800] Ahmed bin Hanbel, II/330
2801] Ahmed bin Hanbel, III/29, 41, 76; Câmiu’s-Sağîr, 1/81
2802] Buhârî, Bed’ü’l-halk, 11; Müslim, İman 212-215; Nesâî, VI/170; Ebû Dâvud, Sünnet 19, h. no: 4722; Ahmed bin Hanbel, Müsned II/331, h. no: 8358; Taberânî, Câmiu’s-Sağîr 1/81
- 512 -
KUR’AN KAVRAMLARI
kanın dolaştığı gibi dolaşır). O bakımdan şeytanın sizin kalbinize bir şey, bir şer atıp fısıldamasından endişe ettim.” 2803
Kadı Iyâz gibi bazı âlimler, bu hadisleri zahirine göre mânâlandırmışlar ve Allah’ın şeytâna insanın damarlarında dolaşacak gücü verdiğini ileri sürmüşlerdir. Ancak diğer âlimler de bu ifâdede bir benzetmenin söz konusu olduğunu söyleyerek, nasıl ki kan insan vücûdundan ayrılmaz ise, şeytan da insanı saptırmak maksadıyla vesvese vermekten geri kalmaz ve asla insandan ayrılmaz, demişlerdir. Kanaatimizce hadiste zâhirî anlam değil, bir teşbih kasdedildiğini söyleyen âlimlerin bu görüşü daha isâbetlidir.
“Sizden biriniz namaza durunca şeytan yanına gelir, onu şaşırtır. Kaç rekât kıldığını bilemez. Hanginiz böyle bir şeyle karşılaşırsa oturduğu yerde sehiv secdesi etsin.” 2804
“Herhangi biriniz namazda iken şeytan ona gelerek, ‘falan şeyi ve şu şeyi hatırla.’ Ta ki, kul gafletle namazdan çıkıp gitsin. Ve herhangi biriniz yatağında uzanmış iken şeytan onun yanına gelir ve kişi uyuyuncaya kadar şeytan durmadan onu uyutmaya çalışır.” 2805
“Biriniz namazının rekâtlerinde şüphe ettiği zaman şüpheyi atsın ve şüphesiz bildiği rekâtine göre davransın. Rekâtların tamam olduğuna inandığı zaman selâmdan önce iki secde (sehiv secdesi) etsin. Eğer namazı tam idiyse bir nâfile olur. Eğer namazı noksan idiyse o rekât, namazını tamamlamak için olmuş olur. Ve namaz sonunda yaptığı iki sehiv secdesi de şeytanın burnunun toprağa sürünmesi için olmuş olur.” 2806
“Şüphesiz şeytan Âdemoğlu ile kalbi arasına girer, maksadından uzaklaştırır. Artık kaç rekât kıldığını bilemez. Bu hal o kişinin başına geleceği zaman selâm vermeden önce iki secde etsin.” 2807
Osman bin Ebi’l-Âs Rasûlullaha (s.a.s.) gelerek şöyle dedi: “Yâ Rasûlallah! Şeytan benimle namazımın ve namazda okuyuşumun arasına giriyor, namazımı karıştırıyor.” Rasûlullah (s.a.s.) şöyle cevap verdi: “Bu, Hinzeb denilen bir şeytandır. Onu hissettiğin vakit Allah’a sığın ve sol tarafına üç defa tükür (tükürür gibi tü de).” “Ben bunu yaptım, Allah da onu benden giderdi.” 2808
Hz. Muhammed’e (s.a.s.) ashâbdan biri şöyle sordu: “Yâ Rasûlallah! Birisi namaz kılarken abdestim bozuldu diye gönlünde bir vesvese hissederse, bu kişinin namazı bozulur mu, bozulmaz mı?” Peygamberimiz (s.a.s.) bu soruya şu cevabı verdi: “Hayır. Bir yellenme sesi veya bir kokuyu duymadıkça namazı bozmaz.” 2809
“Sizden biriniz namazdayken Şeytan ona gelir ve o kimseyi bir adamın hayvanını yumuşakça zaptettiği gibi ele geçirir. Onun üzerine yerleşince o kimsenin kalçalarının arasından, onu namazdan vazgeçirmek için yellenme gibi bir şey yapar. Sizden birisi böyle bir durumla karşılaşırsa, şüphe bırakmayacak bir şekilde, kesin olarak bir ses ya da koku
2803] Buhârî, Bed’u’l-Halk 11, Hums 4, Ahkâm 21, Edeb 121, Mevakît 22, İtikâf 8, 11, Fezâilu’s-sahâbe 5; Müslim, Selâm 23-24, Mesâcid 224, Fezâilu’s-sahâbe 29, 34; Ebû Dâvud, Savm 79, h. no: 2470; İbn Mâce, Sıyâm 65, h. no: 1179; Ahmed bin Hanbel, III/156, 285; VI/337
2804] Muvatta, Sehv 1
2805] İbn Mâce, İkame 32
2806] İbn Mâce, İkame 132
2807] İbn Mâce, İkame 135
2808] Müslim, Selâm 38
2809] ez-Zebidî, Sahihi Buhârî Muhtasarı Tecridi Sarih Tercemesi, trc. Kamil Miras, Ankara 1974, VI, 355
VESVESE
- 513 -
hissetmedikçe namazım bozmasın.” 2810
“Sizden biriniz namaz kıldığı vakit, fazla mı kıldı? eksik mi? bilmez ise oturduğu yerden iki (sehiv) secdesi yapsın. Şeytan ona gelip de ‘abdestin bozuldu’ derse, ona ‘yalancısın’ desin. Fakat burnu ile koku alır, kulağıyla ses duyarsa o başka.” 2811
Bu hadislerden anlaşıldığına göre, bir insanın yellenme yoluyla abdestinin bozulduğuna hükmedilebilmesi için, iki alâmet ortaya konmuştur. Bunlar da koku ve sestir. Bunlardan birisi bulunduğu takdirde o kimsenin abdestinin bozulduğuna hükmolunabilir. Aksi takdirde o kimse, namazına devam etmek durumundadır. Bir namaz için on kere abdest alabilecek yapıda vesveseli insanların mevcut olduğunu göz önünde bulundurursak, Hz. Peygamberin bu uyarılarının ne kadar yararlı olduğunu daha iyi anlayabiliriz. Nitekim, İslâm Hukûku’nun temel esaslarından olan “Şek ile yakın zâil olmaz” prensibi de bu hususları bir kayda bağlamaktadır.
“...Şüphesiz şeytan, namaz için ezan okunduğu zaman süratle koşarak geri döner ve kaçar.” 2812
“Namaz için ezan okunduğu zaman, Şeytân onu duymamak için gerisin geriye dönüp yellenerek kaçar. Ezan bitince yine gelir. Namaz için kamet getirildiği zaman tekrar geriye dönüp kaçar. Kamet bitince de tekrar gelerek insan ile nefsi arasına sokulur. Filân şeyi hatırla, filân şeyi hatırla diyerek, namazdan önce insanın hiç de aklında bulunmayan şeyleri hatırına getirir durur. O kişi artık kaç rekât kıldığını bilmez hale gelinceye kadar onunla uğraşmaya devam eder. Herhangi biriniz kaç rekât kıldığını bilemediği zaman, otururken iki secde yapsın.” 2813
Hz. Peygamber, ashâb’dan Osman b. Ebi’1-Âs’ı (r.a.) Tâif valiliğine tayin etmişti. İşte bu sıralarda Osman (r.a.) Hz. Peygamber'e başvurarak, “Yâ Rasûlallah! Şeytân benimle namazım ve kıraatim arasına perde oldu. Namaz ve kıraatimi karıştırıp, beni onlarda şüpheye düşürüyor” dedi. Hz. Peygamber de, “Bu, Hınzıb (veya Hınzeb) denilen bir şeytandır. Onu hissettiğin zaman, hemen ondan Allah’a sığın ve sol tarafına üç defa tükür” buyurdu. Osman b. Ebi’1-Âs (r.a.), bu tavsiyeyi yerine getirdiğini ve o şeytânın şerrinden kurtulduğunu söylemiştir. 2814
Hz. Peygamber’in yukarıda kaydettiğimiz hadisinden, şeytanın vesvesesinden kurtulmanın tek yolunun Allah’a sığınmak olduğu bir kere daha anlaşılmış olmaktadır. Bu hadislerden namazda şeytanın vesvesesinden sahâbenin bile emîn olamadıkları anlaşılmaktadır. Nitekim Ammâr b. Yâsir’in (r.a.), bir defasında şeytânın vesvesesinden emîn olmak için namazı hızlıca kıldığı nakle dilmektedir.2815 Yine, Hz. Ömer’in de, şeytanı kovmak maksadıyla yüksek sesle namaz kıldığı, Hz. Peygamberin kendisine sesini
2810] Ahmed bin Hanbel, II/330
2811] Ebû Dâvud, Salât, 195, H. no: 1029; Ahmed bin Hanbel, III/12, 37, 50, 51, 53, 54
2812] Müslim, Salât 18
2813] Buhârî, Bed’u’l-Halk 11, Ezan 4, Amel fi’s-Salât 18; Sehv 6-7; Müs1im, Salât 17, 19, Mesâcid 82-84; Nesâî, Sehv 25, h. no: 1251, Ezan 30, h. no: 668; Ebû Dâvud, Salât 198, h. no: 1030; Tirmizî, Salât 291, h. no: 397; İbn Mâce, İkamet 135, h. no: 1216-1217; Muvatta, Sehv 1, h. no: 1, Nidâ 1, h. no: 6; Dârimî, Sünen, Salât 11; Ahmed bin Hanbel, II/233-284, 313, 398, 411, 460, 483, 503-504, 522, 531
2814] Müslim, Selâm 68; Ahmed bin Hanbel, IV/216; İbn Mâce, Tıb 46, h. no: 3548
2815] Ahmed bin Hanbel, IV/264, 321
- 514 -
KUR’AN KAVRAMLARI
biraz kısmasını tenbihlediği rivâyet edilmiştir. 2816
Hz. Aişe, “Hz. Peygamber’e, kişinin namazda başını sağa-sola çevirmesini sordum. O da, ‘O, kulun namazının (faziletinden) şeytanın süratle kapıp aşırmakta olduğu bir şeydir’ buyurdu demiştir. 2817
“Abdeste Musallat olan bir şeytan vardır ki, ona Velehan (şaşkınlık veren) derler. Onun için abdest ve gusülde su vesvesesinden korunun.” 2818
Bedevînin birisi Rasûlullah’a (s.a.s.) gelerek abdestin nasıl alınacağını sordu.
Rasûlullah (s.a.s.) âzâlarını üçer defa yıkayarak ona abdest almayı gösterdi. Sonra da şöyle buyurdu: “İşte abdest budur. Bundan fazla yapan sünneti terk ederek hata yaptı, sınırı aştı ve nefsine zulmetti demektir.” 2819
Hz. Peygamber (s.a.s.) Sa’d’ın (r.a.) yanına geldi, o abdest alıyordu. Ona: “Bu ne israf, ey Sa’d!?” dedi. Sa’d: ‘Abdestte de israf olur mu?’ diye sorunca Rasûlullah şöyle buyurdu: “Evet, akan bir nehirde, nehir kenarında olsan bile (israf olur).”2820
Abdullah bin Mes’ud şöyle rivâyet eder: “Rasûlullah (s.a.s.) namaz kıldırdı. Ya fazla yaptı, ya eksik yaptı. Bunun üzerine, ‘Yâ Rasûlallah! Namaza bir şey mi ilave edildi?’ denildi. Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu: “Ben ancak bir insanım. Sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum. Biriniz unuttuğu vakit, oturduğu halde iki secde (sehiv secdesi) yapıversin” buyurdu. Sonra Rasûlullah kıbleye dönerek iki secde etti. 2821
Rasûlullah (s.a.s.) bevletti, sonra abdest aldı ve (vesveseden kurtulmak için) önüne su serpti.” 2822
“Sizden biriniz namazda iken dübüründe bir hareket hisseder (abdestim) bozuldu (mu), bozulmadı (mı) diye şüpheye düşerse, (yellenme) sesi işitmedikçe ve kokusunu duymadıkça namazı bozmasın.” 2823
Ebû Zer (r.a.) anlatıyor: “Rasûlullah (s.a.s.) Efendimiz Mescid’de bulunduğu bir sırada gidip yanına oturdum. O bana: “Ya Ebâ Zer! Namaz kıldın mı?” diye sordu. Ben de: ‘Hayır’ dedim. Bana: “Öyleyse kalk namaz kıl!” buyurdu. Ben de kalkıp namaz kıldım ve öylece oturdum. Rasûlullah (s.a.s.) Efendimiz şöyle buyurdu: “Yâ Ebâ Zer! İnsan ve cinlerin şeytanlarından Allah’a sığın.” Ben de: ‘Yâ Rasûlallah! İnsanlardan da şeytan var mıdır?’ diye sordum. Hz. Peygamber de “Evet” buyurarak, “Aldatmak için birbirine câzip sözler fısıldayan cin ve insan şeytânlarını her peygambere düşman kıldık.”2824 âyetini okumuştur. 2825
2816] Ebû Davud, Salât 315, h. no: 1330; Tirmizî, Salât 330, h. no: 447; Ahmed bin Hanbel, I/109
2817] Buhârî, Bed’u’l-Halk 11; Ezan 93; Ebû Dâvud, Salât 165, h. no: 910; Tirmizî, Salât 413, h. no: 559; Nesâî, Sehv 10, h. no: 1194-1197; Ahmed bin Hanbel, VI/70, 106
2818] Tirmizî, Tahâret 43, h. no: 57; İbn Mâce, Tahâret 48, h. no: 421; Ahmed bin Hanbel, V/136
2819] Ebû Dâvud, Tahâret 52, h. no: 135; Nesâî, Tahâret 105, h. no: 140; İbn Mâce, İkame 48, h. no: 422; Ahmed bin Hanbel, II/180
2820] İbn Mâce, Tahâret 48, h. no: 425; Ahmed bin Hanbel, II/221
2821] İbn Mâce, İkame 129
2822] Ebû Dâvud, Tahâret 64, h. no: 166-168; Tirmizî, Tahâret 38, h. no: 50; Nesâî, Tahâret 102, h. no: 134-135; İbn Mâce, Tahâret 58, h. no: 461; Ahmed bin Hanbel, Müsned V/408, IV/69
2823] Müslim, Hayz 99; Ebû Dâvud, Tahâret 67, h. no: 177; Tirmizî, Tahâret 56, h. no: 74-75; İbn Mâce, Tahâret 74, h. no: 515; Ahmed bin Hanbel, II/414; Dârimî, Vudû’ 47, h. no: 727; Sahih-i Deylemî, Kitabul Vudû’ 47
2824] 6/En’âm, 112
2825] Buhârî, Bed’u’l-halk 11, Edeb 44; Nesâî, İstiâze 48, h.no: 504; Ahmed bin Hanbel, V/178,
VESVESE
- 515 -
Peygamber Efendimiz, kişinin banyo ettiği yere bevletmesini nehyetti ve dedi ki: “Muhakkak ki vesveselerin geneli bundandır.” 2826
Ümmü Seleme’den (r.a.) nakledildiğine göre, Hz. Peygamber, kızı Fâtıma’ya, sabah namazını kıldıktan sonra on kere, akşam namazını kıldıktan sonra da on kere: “Lâ ilâhe illâllahu vahdehû lâ şerîke leh. Lehu’l-mülkü ve lehu’l-hamdu yuhyî ve yumîtu vehuve alâ külli şey’in kadîr / Allah’tan başka ilâh yoktur, yalnız O vardır. O’nun ortağı yoktur. Mülk O’nundur, hamd de O’na mahsustur. Dirilten ve öldüren O’dur. O, her şeye kadirdir.” demesini istemiştir. Hz. Peygamber, bunu söylediği takdirde, Hz. Fâtıma’nın sabahtan akşama kadar şeytandan ve her kötülükten korunacağını bildirmiştir. 2827
Ebû Hureyre’den (r.a.) gelen rivâyetlerde ise Hz. Peygamber, bir kimsenin yukardaki hadiste geçen Kelime-i Tevhîd’i, günde yüz defa söylemesi durumunda, bu zikrin o kimse için on köleyi âzâd etme sevâbına denk olduğunu, bu kimseye yüz iyilik (hasene) yazılıp, yüz günahın silindiğini söylemişler, bu zikrin o kimse için akşama kadar şeytanın şerrinden güvence olduğunu haber vermişlerdir. 2828
“Bir ev, Kur’ân okunması sebebiyle içindekilere geniş gelir. Orada melekler hazır bulunur ve şeytanlar kaçar ve o evin hayır ve bereketi çok olur. Yine bir ev, Kur’ân okunmaması sebebiyle içindekilere dar gelir. Oradan melekler gider, şeytanlar ise hazır bulunur, o evin hayır ve bereketi de az olur.” 2829
“Evlerinizi kabirlere çevirmeyiniz. Muhakkak ki şeytan, içinde Bakara Sûresi okunan evden kaçar.” 2830
“Bakara Sûresi’nin son iki âyeti2831 bir evde üç gün okunmazsa, o eve şeytan yaklaşır.” 2832
“Herhangi bir evde Bakara sûresi okunursa, şeytan oradan mutlaka yellenerek çıkar.” 2833
“Herhangi birinize, bir ayağını diğerinin üstüne atmış, Bakara Sûresini okumayı bırakıp, şarkı söylerken sakın rastlamayayım. Şüphesiz ki şeytan, içinde Bakara sûresi okunan evden kaçar.” 2834
“Evinde bulunduğu sırada veya yatağına girdiği zaman bir kimse Âyetü’l-Kürsî’yi2835 okursa, Allah tarafından vazifeli bir muhâfız (melek) sabaha kadar hiç ayrılmadan o kimsenin yanında bulunur ve o süre içinde o kimseye hiçbir şeytan yaklaşamaz.” 2836 256
2826] Ebu Dâvud, Tahâre, 15; Tirmizî, Tahâre 17; Nesâî, Tahâre 31; İbn Mâce, Tahâre 12; Ahmed bin Hanbel, V/56
2827] Ahmed b. Hanbel, Müsned, VI, 298
2828] Buhârî, Bed’ul-Halk 11; Deavât 64; İbn Mâce, Edeb, 54, h. no: 3798, Duâ 14, h. no: 3567; Mâlik, Muvatta, Kur’ân, 7/20; Ahmed bin Hanbel, Müsned, V/415
2829] Dârimî, Fedâilü’l-Kur’ân 1
2830] Müslim, Müsâfırîn 212; Tirmizî, S. Kur’ân, 2, h. no: 2877; Ahmed bin Hanbel, II/337, 378, 388
2831] 2/285-286
2832] Tirmizî, S. Kur’ân; Ahmed bin Hanbel, Müsned, IV/274; Dârimî, Fedâilu’l-Kur’ân 14
2833] Dârimî, Fedâilü’l-Kur’ân 13
2834] Dârimî, Fedâilu’l-Kur’ân 34
2835] 2/Bakara, 255
2836] Buhârî, Bed’u’l-Halk 11 vekâlet 10; Fedâilu’1-Kur’ân 10; Tirmizî, Sevâbu’l-Kur’an 3, h. no: 2880
- 516 -
KUR’AN KAVRAMLARI
“İblis, dostlarını toplayarak onlara, ‘Âdem’in çocuklarına hangi yönden yaklaşıyorsunuz?’ diye sordu. Onlar da: ‘Her yönden’ dediler. İblîs de, ‘Ben onların arasına öyle bir şey yayacağım ki, ondan dolayı Allah’a istiğfar etmeyecekler’ dedi. Ve insanların arasında hevâları (nefsin arzularını) yaygınlaştırdı.” 2837
“İblîs, tahtını deniz üzerine kurar. Bölük bölük askerlerini oradan göndererek, insanları çeşit çeşit fitnelere düşürür. Askerlerinin kendisi katında en büyüğü, fitne koparmak bakımından en büyük olanıdır.” 2838
“...Askerlerinin birisi gelir de, şöyle şöyle yaptım, der. İblîs ona, ‘Sen hiçbir şey yapmadın’ der. Sonra onlardan bir diğeri gelir ve ‘O insanı, kendisiyle karısının arasını iyice ayırıncaya kadar terk etmedim’ der. Bunun üzerine İblîs, o askerini kendisine yaklaştırır ve ‘sen ne kadar iyisin’ diyerek takdir eder.” 2839
Câbir ve Abdullah b. Mes’ûd’dan (r.a.) nakledildiğine göre bir gün Hz. Peygamber ashabına bir çizgi çizmiş ve “Bu Allah’ın yoludur” buyurmuş, daha sonra o çizginin sağ ve solunda da bir takım çizgiler çizerek: “Bunlar da çeşitli yollardır. Bunların herbirinin üzerinde kendine çağıran bir şeytan bulunmaktadır.” buyurdu. 2840
“Mü’minlerin herbirinde ayrı ayrı hayır olmakla beraber Allah katında, kuvvetli mü’min zayıf mü’minden daha hayırlı ve daha sevimlidir. Sana fayda verecek şeyler üzerinde hırs ile çalış. Allah’tan yardım iste, acze düşme. Eğer sana bir şey, bir musibet gelip çatarsa, keşke ben şöyle yapsaydım, böyle olurdu, deme! Fakat, Allah böyle takdir etmiş, o dilediğini yaptı, de! Çünkü bu (leyte) “keşke” kelimesi şeytanın vesvesesine fırsat verir.” 2841
Hz. Peygamber torunları Hasan ve Hüseyin’i (r.a,), “İkinizi de her şeytandan, zehirli hayvanlardan, nazar değen her gözden, Allah'ın mükemmel olan kelimelerine havâle ederim” diyerek Allah’a ısmarlardı. Hz. Peygamber, Hz. İbrahim’in, oğulları Hz. İsmail ve İshak’a da böyle yaptığını haber vermişlerdir. 2842
Vesvesenin Sebepleri ve Kurtuluş Yolları
Kur’an’ın ifadesiyle vesvesenin kaynağı şeytandır. Ancak ezelî düşman olan şeytan her insana ayrı bir yönden, ayrı bir yöntemle gelir. İnsan hangi meselede titizse, hangi konuda hassas ise ve hangi cihetten zaafı varsa, şeytan ona o taraftan hücum eder. Yani, insanı zayıf tarafından vurmaya çalışır. Kendi tarafına çekince de kolay kolay bırakmaz.
Vesvesenin en zor ve en çözümsüz tarafı vesveseye kapılan kişinin teşhis ve tedavideki çaresizliğidir. Şu veya bu şekilde, az veya çok vesveseye kapılan insanlar, bunun şeytandan kaynaklandığını bilmedikleri gibi, onunla mücadele etmeyi, kurtuluş yollarını, tedavi çarelerini ve ilacını da bilemiyorlar. “Bir derdin dermanı bilinirse tedavisi kolay olur” kuralınca, psikolojik bir hastalık olan vesvesenin de dermanı bilinince kolaylaşmaktadır. Vesvesenin tedavisi Kur’ân ve
2837] Dârimî, Sünen Mukaddime 30
2838] Müslim, Münâfıkûn 66, 68; Ahmed bin Hanbel, III/332, 354, 366, 384
2839] Müslim, Münâfikûn 67; Ahmed bin Hanbel, Müsned III/314
2840] Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 435, 465; III, 397; ed-Dârimî, Sünen, I, 67-68
2841] Müslim, Kader 34; İbn Mâce, Mukaddime 10, h. no: 79; Zühd, 14, h. no: 4168; Ahmed bin Hanbel, Müsned II/366, 370
2842] Bubârî, Enbiyâ 10; Ebû Dâvud, Sünnet 22, h. no: 4737; Tirmizî, Tıb 18, h. no: 2060; İbn Mâce, Tıb 36, h. no: 3525; Ahmed bin Hanbel, Müsned I/236, 270
VESVESE
- 517 -
sünnette var, ama bu ilâcı yapacak bir eczacıya ve uygulamayı tarif edecek bir hekime ihtiyaç vardır.
Vesvese Nedir?
1. Vesvese Bir Hastalıktır: Öncelikle vesvesenin bir hastalık olduğunu kabul etmek lazım. Vesvesenin hastalık olduğuna inanmalı. Çünkü hasta bir insan hastalığını kabullenirse çareye başvurur, derman kapılarını çalar; tedavi olmaya ve ilaç kullanmaya çalışır. Ancak vesveseyi normal bir şey gibi kabul eder, “Benim bir şeyim yok, sağlığım sıhhatim yerinde, neyim var ki?” der, teşhisi kabul etmez, tedaviye yanaşmaz, ilaçlan reddederse. İşte o zaman asıl sıkıntı başlamış demektir.
Özellikle ruhsal ve sinirsel hastalıklarda, bazı hastalar hasta olduğunu kolay kolay kabul etmez. Demek ki, birinci mesele vesveseye kapılan insanın bunu anormal bir durum olarak kabul etmesidir.
2. Vesvese Bir Evham ve Kuruntudur: Evham ve kuruntu olduğu için vesvesenin temeli yoktur; haklı bir gerekçeye, doğru bir esasa dayanmaz. Evham vehimler demektir. Vehim de, isteğimiz dışında kalbe ve zihnimize ilişen, şüphe ve tereddüde sebep olan bâtıl düşünce, sebepsiz kuruntulardır. Aynı zamanda yersiz bir korku, yanlış bir kanaat; gerçekte varlığı olmadığı halde varlığına inanılan şeylerden ibarettir.
3. Vesvese, Şüpheler ve Tereddütler Zinciridir: Şüphe nedir? Doğrusu ve gerçek tarafı kestirilemeyen bir şeyin zihinde oluşmasıdır. Şüphe, bir meselenin aslı öyle mi, böyle mi diye zihince kestirilememe halidir. Tereddüt ise, iki husustan birine zihinde karar veremeyip düşünceye dalmak, iki şeyin arasını zihnen kestirememektir. “Hayırlı işlerde tereddüt câiz değildir” şeklinde İslâmî bir kural da vardır.
Öyle ise vesvese insanın şüphelerini arttırır, tereddütlerini çoğaltır. Düşünce melekesini dumura uğratır, insanı sağlıklı olarak düşünemez bir hale getirir. Yani vesveseye kapılan insanın kafası işlemez duruma gelir. Zihni durur, muhakeme gücü zayıflar, irâde hakimiyetini kaybeder. Böyle bir hale düşmeyi kim ister? Elbette hiç kimse...
4. Vesvese Bir Musibet ve Bir Belâdır: Musibet sabır gücünü deforme eder; birkaç günlük, bazen birkaç haftalık dayanma gücünü bir anda harcar, kişiyi sinîrküpüne çevirir; “Bu musibetten, bu dertten, bu hastalıktan kurtulamam artık” gibi bir kanaate vardırır.
Hâlbuki, “Cenâb-ı Hakk’ın insana verdiği sabır kuvvetini evham yolunda dağıtmazsa, her musibete karşı kâfi gelebilir. Fakat vehmin baskısıyla, insanın gaflete dalmasıyla ve geçici dünya hayatını baki sanmasıyla sabır gücünü geçmişe ve geleceğe dağıtıp halihazırdaki musibete karşı sabrı kâfi gelmez.
Buna karşılık, “Geçmiş günlerin musibeti gitmiş, rahatı kalmış; gelecek günler ise madem gelmemişler, şimdiden düşünüp sabırsızlık göstermek ahmaklıktan başka bir şey değildir” dese rahat edecek, kendi eliyle kendi kuyusunu kazmamış olacaktır.
İşte vesvese de insana bir defa Musallat olmaya görsün; artık onda ne sabır
- 518 -
KUR’AN KAVRAMLARI
kuvveti kalır, ne dayanma gücü, ne azim kalır, ne de himmet ve gayret... Öyle ki, tedbir almayı bile aklına getirmez. Üzerine saldıran düşmana karşı elindeki savunma gücünü kullanmadan teslim bayrağını çeker. Neticede yenilgiyi kabul eder, teslimiyete razı olur. Artık bundan sonra ağrımaz başı ağrır olmuş; huzur dolu kalbi huzursuzluk ve sıkıntıyla bunalır hale gelmiştir.
5. Vesveseye Ehemmiyet Verdikçe Şişer, Ehemmiyet Vermezsen Söner: Vesveseye önem verdikçe, ciddiye aldıkça, insanın bütün âlemini ve duygularını kaplar. Kafaya taktıkça takılır kalır. Üzerinde durdukça durulur, yorum üstüne yorum yaptıkça dal budak salar, gelişir; şişer ve balon olur. Fakat önemsenmez, değer verilmez, üzerinde durulmazsa söner, kaybolur, gider.
Bu durum sadece vesvese için söz konusu değildir. Gerçekte, önemsiz ve değersiz şeylere ne zaman önem verilmişse, insanın başına bela olmuştur. Meselâ, sıradan bir dedikodunun veya basit bir polisiye olayının üzerine gittikçe, olay büyür, şişer; bir de bakmışsınız ki, hiç alakanız olmadığı halde olayın içinde yer almışsınızdır. Fakat üzerinde durulmaz, âdi bir vaka gibi görülüp geçilirse söner, kaybolur.
6. Vesveseye Büyük Nazarıyla Baksan Büyür, Küçük Görsen Küçülür: Vesvese gözde büyütülürse büyür, küçük görülürse hemen küçülür. Bazen insanın hayal gözüne incecik bir ip ilişir. Dikkat edilir, üzerinde durulursa, biraz sonra o incecik ip halat gibi kalınlaşıverir.
Yine bazen loş bir ışıkta kalan insan, bir ipe bakıp dururken bir süre sonra o ip gözünde yılan gibi sallanmaya başlar ve kendi kendini korkutur hale gelir, Elini bile vurmaya çekinir. Hâlbuki yanına varsa, ipi eline alsa, onun yılan olmadığını görecektir. Böylece kendisini korkuya iten bu halin bir hayal ürünü olduğunu anlar ve rahat eder.
7. Vesveseden Korksan Hasta Eder; Korkmazsan Hafif Olur, Gizli Kalır: Vesveseden korkulsa, endişe edilse artar, bir iken yüz olur, ağırlaşır, insanı alt eder, hasta eder. Demek ki vesvese insanın korku damarını işletiyor. Korkulmayacak şeylerden bile korkutuyor. Bunun için vesveseden korkutmaman, endişeye düşürmemelidir. Çünkü ondan korkulmaz, endişe edilmezse vesvese basitleşir, hafifleşir, ufalır, gizli kalır ve kaybolur gider. Varlığı ile yokluğu bir olur.
8. Vesvesenin Mâhiyetini Bilmezsen Devam Eder: Vesvesenin ne olduğu bilinmez, kaynağı fark edilmez, neden ibaret olduğu anlaşılmazsa devam edip gider, sonunda kalbte yerleşiverir. Fakat mâhiyeti bilinse, nereden kaynaklandığı, hangi vâsıtayla geldiği fark edilip tanınsa, geldiği gibi gerisin geriye gider.
İnsana İlişen Vesvese ve Kurtuluş Yolları
A. Vesvesenin Birinci Şekli (Birinci Yara)
Vesvese bir şeytan işidir, şeytandan kaynaklanan bir musibettir. Şeytanın kalbi kurcalaması, karıştırmasıdır. Şeytanın tek hedefi kalbdir. Tek emeli, kalbi bozmak, onu işe yaramaz hale getirmektir.
Neden kalb şeytanın hedef tahtasıdır? Cevabı Kur’ân’dan alalım:
VESVESE
- 519 -
“Bilin ki, Allah kişinin kalbine ondan daha yakındır.”2843; “Kim Allah’a iman ederse, Allah onun kalbine hidâyet verir.” 2844
“Kalbler ancak Allah’ın zikriyle huzura kavuşur.” 2845
“İmanlarına iman katmak İçin mü’minlerin kalblerine sükûnet ve emniyet veren O'dur.” 2846
“Allah size imanı sevdirdi, onu kalblerinize benimsetti.”2847; “Mü’minler o kimselerdir ki, Allah’ın adı anıldığı zaman kalbleri titrer.” 2848
Kalb hakkında yüzlerce âyetten sadece mealini verdiğimiz bu birkaç âyette kalbin şu özelliklerini öğreniyoruz:
1. Allah kalbe yakındır.
2. Allah kalbe hidâyet verir.
3. Kalb Allah’ın zikriyle huzura kavuşur.
4. Allah kalbe sükûnet ve emniyet verir.
5. Allah imanı kalblere benimsetir.
Evet, kalb imanın merkezi, zikrin merkezi, hidâyetin merkezi, sükûn ve huzurun merkezi ve bütün duygularımızın merkezidir. Şeytan ise mü’mindeki bütün bu güzelliklerin düşmanıdır. Mü’mini bunlardan mahrum kılmak için elinden geh’n düzenbazlıkları, hileleri ve oyunları yapar. Bunun için bütün mesele kalbi şeytanın hilelerinden uzak tutmaktır. Yoksa kalb bir kere bozuldu mu, bütün beden ve duygular bozulur. Hadis-i şerifte ifade edildiği gibi, “Dikkat edin! Bedende bir et parçası vardır; o düzeldiğinde bütün beden düzelir, o bozulduğunda da bütün beden bozulur.”
Vesvese ilk defa şüphe şeklinde gelir. Şeytan önce şüpheyi kalbe atar. Ancak kalb hemen tepki gösterir, savunmaya geçer. Fakat savunmayı bırakır, kabul ederse, şeytan birinci atışta hedefe İsabet ettirmiş demektir. Fakat kalb kabul etmezse, orada bir iz bırakır, sonunda bir pus, bir leke oluşturur. Bir süre sonra hayal aynasına bazı pis düşünceler yansır, edebe aykırı bazı çirkin görüntüler oluşur. Zaten bu görüntü ve leke kalbin hırçınlaşıp feryat etmesine, sıkılıp daralmasına kâfi gelmiştir. Sonunda “Eyvah!” diyerek ilk hastalık mikrobunu kapmış olur ve ümitsizliğe düşüverir.
Vesvese mikrobunu kapan insan, kalbinin Rabbine karşı edepsizlikte bulunduğunu sanır, telaşa kapılır, titrer ve birdenbire heyecan dalgası bedeninin her yanını sarar. Bütün duygular yaralanmıştır, kalb penceresi puslanmış görüntüler netliğini kaybetmiştir. İnsan bu halden kurtulmak için çırpınıp durur. Ancak kalbinin gerçek sesine, yani kalbe gelen melek ilhamına kulak vermediğinden bir an için kendini boşlukta hisseder ve neticede huzurdan kaçar, gaflete dalar.
2843] 8/Enfâl, 24
2844] 64/Teğâbün, 11
2845] 13/Ra’d, 28
2846] 48/Fetih, 4
2847] 49/Hucurât, 7
2848] 8/Enfâl, 2
- 520 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Evet, artık iyice mikrop kalbi sarmıştır. Bu anda insan bîçaredir, çaresizdir. Kurtuluş yollarını, tedavi çarelerini arar. Bu yaranın merhemi ve ilacı nedir?
Ve Tedavi Yolu
Birinci Tedavi: Bu durumda en önemli mesele, heyecana yenilip telâşa kapılmamaktır. Böyle bir vesveseye kapılan insan telaşa düşmemeli, endişe etmemelidir. Telâş ve endişeye sebep olan şeyin gerçekte var olması gerekir. Oysa kalbe ve hatıra gelenler, birer hayal ürününden başka bir şey değildir. Hayalden geçen çirkin şeylerin bir değeri, bir önemi yoktur. Üstelik insana bir zarar da vermez.
Bunun için insanın küfre iten şeyleri hayal etmesi onu küfre götürmediği gibi, edebe aykırı bir şeyi düşünmesi de edepsizlik olmaz. Çünkü bir şeyin hayalden geçirilmesi bir karar ve hüküm sayılmaz. Bundan dolayı insanı bağlamaz, iyiliğinin veya kötülüğünün delili sayılmaz, hakkında bir sonuca götürmez. Oysa edepsizlik, kötü söz ve çirkin bir kelimenin ifadesi bir hükümdür. Küfrü ve çirkin sözü hayalinden geçiren insan bunu söylemiş değildir ki mes’ul durumda kalsın.
İkinci Tedavi: Kalbe gelen çirkin sözler, edebe aykırı haller kalbten gelmiyor, bunun için kalbe ait değildir. Çünkü bu sözlerden kalb rahatsızdır; sıkılıyor, daralıyor. Kalbin bir ürünü olmadığı için bir kuruntu ve evhamdan başka bir şey değildir. Kalbten kaynaklanmadığına göre şeytandan kaynaklanıyor, belki kalbe yakın olan şeytanın lemmesinden geliyor.
Lemme-i şeytaniye hadiste şöyle ifade edilmektedir: “Âdemoğlunda bir şeytanın lemmesi vardır, bir de meleğin lemmesi vardır. Şeytanın lemmesi, şerre (küfür, günah ve zulme) teşvik etmek ve hakkı yalanlamaktır; meleğin lemmesi ise iyiliği ilham etmek ve hakkı tasdik etmektir. Bunu her kim vicdanında hissederse Allah’tan olduğunu bilsin ve Allah’a hamdetsin. Öbürünü hisseden de şeytandan Allah'a sığınsın. Daha sonra Rasûlullah (s.a.s.) şu âyeti okudu: ‹Şeytan sizi fakir düşmekle korkutur da, cimriliğe ve kötülüğe teşvik eder. Allah ise Kendi hazinesinden size mağfiret ve bolluk vaad ediyor...” 2849
Hadis-i şerifte geçen lemme, hadis âlimleri tarafından “şeytanın inmesi, yakınlığı, dokunması ve vesvesesi” olarak açıklanırken, meleğin lemmesi de “ilham” olarak izah edilmektedir.
Lemme, şeytan ve meleğin kalbteki üssü, merkezi, karargâhı ve santralıdır. Bunlar birbirlerine çok yakındır. Şeytan kendi karargâhından kalbe devamlı vesvese okları fırlatarak insanı küfre, İsyana ve günaha çağırır, hakkı ve hakikati reddetmeye yöneltir; melek de şeytanın lemmesini bertaraf etmek için karşı atağa geçer, ilham vererek, onu hayra, güzelliklere, sevaba ve hakka çağırır.
İşte insanın kalbine gelen, hayal aynasına yansıyan bu çirkin sözler, şeytanın santralından gelmektedir. Aynı kalpte şeytanın santralı ile meleğin santralının birbirine yakın olması, aynanın parlak yüzü ile mat yüzünün birarada bulunmasına benzer. Bir başka ifadeyle bir kütüphanede iyi kitapla kötü kitabın yanyana durması gibidir.
Bunun için melek ilhamı ile şeytan vesvesesinin birbirine yakın olması insana bir zarar vermez. Nasıl olursa, insan vesveseden zarar görür? İnsan vesvesenin
2849] 2/Bakara, 268; Tirmizî, Tefsîrü’l-Kurân, hadis no: 2988
VESVESE
- 521 -
zarar vereceği vehmine kapılır, zarar verdiğini düşünürse zarar görür. Böylece kalbini sıkıntıya sokmuş, ızdıraba sürüklemiştir. Çünkü hayali hakikat sanmıştır. Bir şeytan işi olan vesveseyi kendi kalbine mal etmiştir. Şeytanın vesvesesini kalbinden gelen bir söz gibi kabullenmiştir. Yani vesvesenin zarar verdiği kanaatine varmış, zarar görmüştür. Tehlikeli sanmış, tehlikeye düşmüştür. Zaten şeytan da böyle bir şeyi istemektedir ve şeytanın dediği olmuştur.
Bundan kurtulmak için ne yapmalı? Hadiste de bildirildiği gibi, hemen şeytanın şerrinden Allah'a sığınmalıdır.
B. Vesvesenin İkinci Şekli
Kalb bir düşünce denizidir, bir mâna çağlayanıdır. Her an mâna anaforu yaşar. Kısa süre içinde bini gelir, bini gider. Yani kalb düşünce üreten, mâna dokuyan bir özelliğe sahiptir. Öyle ki, seri üretim yapan bir fabrika bandı gibidir, üretimin ardı arkası gelmez. Mânâlar birer birer kalbten çıkarlar, fakat hayal havuzuna çıplak olarak akarlar.
Hayal havuzuna akar akmaz her mânâ ayrı bir sûret ve şekle bürünür. Hayal her fırsatta bir sebep bularak devamlı olarak sûret dokuyup durur. Hayalin kendine göre bir prensibi vardır. Kendi Ölçülerine göre Önem verdiği sûretleri bulunur. O sûretleri dışarıda yol üstüne çıkarır, oraya diker, bekletir. Oradan hangi mâna geçse, ona ya giydirir, ya arkasına takar takıştırır, yahut bulaştırır veya önüne perde eder. Gelip geçen mânalar nezih ve temiz iseler; fakat sûretler pis ve rezilse, bir miktar temas etmiş olsa da mâna o sûreti giymiş olmaz. Yani bu mânalar o çirkin ve kötü sûretleri ve maskeleri üzerine almış değillerdir.
Vesveseye kapılan adam, pis ve rezil sûretlerin mâna ile temas etmesini, o mânânın o sûreti üzerine aldığını, giydiğini kabullenir. “Eyvah!” der, “Kalbim ne kadar bozulmuş. Bu sefillik, bu rezillik beni yoldan çıkarır” diyerek kendini tehlikeye sürükler.
İşte şeytan bu sırada devreye girer, onun bu zayıf damarından istifade eder. Yapmadığı şeyi yapmış gibi, hayalinden geçen kötü ve çirkin şeyleri kalben kabul etmiş gibi düşündürür. Öyle ki, meselâ, içki fabrikasının yanından geçerken burnuna gelen kokuyu unutarak, içki içmiş gibi sarhoş numarası yapan adama benzeyerek kendini gülünç duruma düşürür, şeytanın maskarası oluverir.
Tedavi Yolu
Böyle bir vesveseye kapılan insan hemen kendine çekidüzen vermeli, meselenin, öyle düşündüğü gibi, göründüğü tarzda olmadığını anlamalı. Hayal aynasına yansımış bulunan kötü düşünceyi kalbine bulaşmış gibi kabul etmemelidir. Meselâ, huzur içinde namaz kılan bir insanın iç organlarındaki pislik, damarındaki kan bedenden dışarı çıkmadıkça namazı bozmaz.
Kalbte bulunan nezih ve mukaddes mânaların, temiz ve güzel düşüncelerin hayalde pis sûretlere yakın olması o güzel şeylere zarar vermez, insanı tehlikeye atmaz. O kötü hayaller, güzel düşünceleri bozmaz. İnsan bundan dolayı mes'ul da olmaz. Meselâ, insan İlâhî bir tefekküre dalıp, Cenâb-ı Hakkın varlıklar üzerinde görünen isim ve sıfatlarının tecellilerini düşünmektedir. Yağmur yağarken İlâhi rahmetin dünyayı şenlendirdiğini; karada, havada ve denizde her türden milyarlarca canlının hiçbirinin ihmal edilmeden beslendiklerini, Rezzak isminin
- 522 -
KUR’AN KAVRAMLARI
bütün varlıklarda aynı anda tecelli ettiğini, güzel bir bahçenin yanından geçerken Cenâb-ı Hakkın Müzeyyin (süsleyici), Mülevvin (renkleri yarattığını), Mücemmil (güzelleştirici) isimlerini okumaktadır. Bu esnada hastalığı sebebiyle birden başka şeyleri düşünebilir veya canının çektiği bir yiyecek aklına gelebilir, zihni oraya takılır yahut tuvalet ihtiyacını giderme sıkıntısı rahatsız eder, aklı oraya kayıverir.
Artık hayalimiz işlemeye başlar. “İlâçtı, yiyecekti, tuvalete gitmekti” derken, bu ihtiyaçlara uygun gelebilecek lüzumsuz ve çirkin sûretleri dokuyup durur. Oysa insan bu esnada çok güzel ve ulvî şeylerle içiçedir. İşte bu süflî sûretler, bu güzel mânâların yanından geçerler, ilk anda birbirine karışır gibi görünürler, ancak dikkatli olmak gerekir; çünkü ne kirlenir, ne çirkinleşir, ne de insan bu durumdan zarar görür.
Yalnız bu sırada o kötü ve süfli şeylerin üzerinde durursa, o güzel şeylerin yerine bunları düşünürse; gözünü dikerse, bundan zarar gördüğünü vehmederse, işte o zaman zarar görür. Hâlbuki zihnini dağıtmasaydı başına hiç de öyle şeyler gelmeyecekti.
“İnsan kalben ve fikren hakaik-i İlâhiyeye (İlâhî hakikatlere) bakıp düşündüğü zaman, bilhassa namaz ve ibâdet esnasında, gerek şeytan tarafından, gerek nefsi tarafından pek fena, pis ve çirkin vesveseler, hâtıralar sinekler gibi kalbe, akla hücum ederler. Bu gibi hevâî (nefsin hoşuna giden) ve çirkin şeylerin def'iyle (uzaklaştırmasıyla) uğraşan adam, o vesveselere mağlup olur. Ancak onları mağlup edip kaçırmak çaresi, müdafâayı terk edip onlarla uğraşmamaktır. Evet, onlarla uğraşıldıkça onlar hücumlarını arttırırlar. Onlara karışılmadığı takdirde insanı terk eder, giderler. Hem de o gibi vesveselerin ne hakaik-i İlâhiyeye ve ne de senin kalbine bir mazarratı (zararı) yoktur. Evet, pis bir menzilin (odanın) deliklerinden semânın güneş ve yıldızlarına, Cennetin gül ve çiçeklerine bakılırsa, o deliklerdeki pislik ne bakana ve ne de bakılana bulaşmaz ve fena bir tesir etmez.”
Demek ki, insan irâdesine hâkim olmalı, zihnî dağınıklığa meydan vermemeli, hayali hakikatle karıştırmamalı ve rüyayı gerçek hayatla bulandırmamalıdır.
C. Vesvesenin Üçüncü Şekli
Varlıklar arasında, olayların içinde veya düşünce planında çok gizli, dolaylı birtakım münasebet ve ilişkiler bulunabilir. Bazen öyle olur ki, birbiriyle hiç alakası olmayan şeyler arasında bağlantı ve bağıntı kurulabilir. Bu bağlantı ve ilişkileri insanın bizzat kendisi kasdî olarak, düşünerek kurabilir. Bazen da hayalî olarak, elde olmadan, irâde dışı, farkına varmadan zayıf bir vesile bahane edilerek o ilişki kurulur. O anda hayal nasıl bir şeyle meşgulse, o şekilde bir düşünceyi oluşturur, aykırı şeyleri birbirine bağlayıverir.
Öyle ki meselâ, bazen mukaddes, mübarek ve nezih bir şeyi görünce pis ve çirkin bir şeyi akla getirir. Aslına bakılırsa, aralarında herhangi bir münasebet de yoktur; hattâ birbirine taban tabana zıttır. “Her ne kadar dış dünyada, yakın gibi görünür.” Yani, bu zıtları bir arada tutan, birbirine yaklaştıran, bitişikmiş gibi, içiçeymiş gibi gösteren hayalin kendisidir. Bunun için böyle bir düşünce karmaşasına “tedâi-yi efkâr”, bir düşüncenin bir başka düşünceyi hatıra getirmesi, çağrıştırması, kısaca çağrışım denir.
VESVESE
- 523 -
Meselâ, bazen namazda iken, bazen dua ederken, Kâbe'yi hayalinde canlandırırken, İlâhî huzurda kendinden geçmiş tatlı bir ânı yaşarken, âyetleri düşünürken bu fikir akışı insanı alır, en uzak ve rezil hallere götürür. Oysa namazla meselâ o müstehcen manzaranın hiçbir alakası yoktur, dua ile işret ânının bir bağlantısı yoktur, yine aynı şekilde Kâbe düşüncesiyle şeytanın telkin ettiği günahlı hallerin bir münasebeti yoktur; o huzurlu an ile akla gelen o çirkin düşüncelerin bir irtibatı yoktur. Ancak bunlar daha çok hayal ürünü olarak, çağrışım yoluyla zihne gelip yerleşir ve insanı meşgul eder, kafasını allak bullak eder. Böylece şeytan lüzumsuz ve çirkin şeylerle insanı oyalayıp durur.
Bu hususta yaşanmış olan bir örneğe yer vermek istiyoruz. “Namaza yeni başladığım günlerdi. Namaz esnasında aklıma klozet taşından tutun da, sevmediğim bazı büyük sanılan kimselerin yattığı kabirlere ve hattâ müstehcen manzaralara dek her şey geliyordu. Bunların şeytandan gelen vesveseler olduğunu o günlerde bilmiyordum. Namaz kılarken çok günaha girdiğimi düşünmeye başladım, öyle ki, namaz kılmıyorken bu kadar günaha girmiyordum diye düşünüyordum. Oysa çok kötü bir hayatım olmuştu. Bazen öyle anlar oldu ki, namaz kılarken namazı terk etmeyi ve bir daha kılmamak üzere bırakmayı düşündüm. Yine böyle zor bir anda namazı terk etmek üzereyken, ‹Ercan, sen ne yapıyorsun? Namaz kılmak Allah'ın emri, namaza Allah'a kul olmak için başladın. Allah'a kul olmaktan vaz mı geçeceksin? Madem Allah namaz kılmayı emretti, bu kıldığım namaz beni Cehenneme götürse dahi kılacağım' dedim. O anda ağlamaya başladım. Namaz kılmaya da devam ediyordum. Kıldığım namaz tamamen değişmişti. Aklıma gelen kötü ve pis şeylerden eser kalmamıştı. Ne kadar ağladığımı bilemiyorum. Kendime geldiğimde yeniden doğmuş gibiydim. Ondan sonra secde ederken aklıma hep Kabe gelmeye başladı.”
Demek ki, önemli olan, insanın kendine hâkim olması, irâdesini yerli yerinde kullanması ve telâşa kapılmamasıdır.
Tedavi Yolu
Bu çeşit bir vesveseye kapılan, birbirini çağrıştıran böylesi düşüncelere müptela olan kimse öncelikle telâş etmemeli, “Bu kötü düşünceler nereden aklıma geldi?” diye endişeye varmamalıdır. Çünkü böyle bir vesvesede şeytanın yapacağı ilk iş insanı bir an için telaşlandırmaktır: “Sen iyi bir adam olsaydın, namazda iken aklına böyle kötü manzaralar gelmezdi, dua ederken, Allah'ın huzurundayken kalbin böyle karmakarışık şeylerle meşgul olmazdı, Kur'ân okurken hayaline böyle rezil düşünceler ilişmezdi” diye vesvese vererek insanı telâşa sevk eder, o mânevî halden soğutur.
Bu durum birkaç defa tekrarlanınca, üst üste gelince namazı bırakmaya, duâyı terk etmeye, Kur'ân'ı okumamaya kadar işi götürür. Sonunda insanın eli ayağı birbirine dolaşır, ne yapacağını, ne edeceğini bilemez bir hale gelir.
Öncelikle şeytanın bu tuzağına düşmemeli. Kısa bir süre sonra insan kendine geldiği zaman, bu düşüncelerin şeytanın bir işi olduğunun farkına varır varmaz o eski güzel haline dönmeli ve “Aman ne hatâ ettim de bu düşünceler aklıma geldi?” deyip vesvesenin mâhiyetini incelemekle meşgul olmamalıdır. Şâyet nasıl bir şeydi, ne düşünmüştüm gibi sözlerle üzerinde durmaya kalkarsa, o zayıf ilişki iyice kuvvet kazanır. Onun için böyle bir hale düşmemek için üzerinde
- 524 -
KUR’AN KAVRAMLARI
durmamalıdır.
Çünkü insan bu çeşit vesveseden dolayı üzüldükçe, önem verip üzerinde durdukça, o zayıf düşünce bir meleke ve alışkanlık halini alır; bir hayal hastalığı olur. Oysa bu durum kalbî bir hastalık değildir. Böyle düşünceler elde olmadan oluşur, insanın irâdesini dinlemez, ne kadar “Aklıma getirmeyeyim” diye mücadele etse de önüne geçemez, engelleyemez. Özellikle hassas, titiz: ve asabi insanlarda bu hal daha sık görülür. İşte şeytan en çok bu çeşit vesveseyi işletir.
Bir fikri başka bir fikrin hatıra getirmesi olan çağrışım, çok kere irâde dışı bir olaydır. Bunda insanın tercihini kullanması söz konusu değildir. Dolayısıyla insanın aklına böyle yanlış bir düşüncenin gelmiş olması onu vebale sokmaz. Birbirine zıt olan bu düşünceler arasında bir yakınlık bulunsa da birbirine temas etmiyor ve karışmıyor. Bundan dolayı düşünceler ne kadar farklı ve birbirine aykırı olsalar da biri öbürüne sirâyet etmez, birbirine zarar vermez.
Kalpte hem şeytanın vesvese santralı var, hem de meleğin ilham karargâhı vardır. Bunlar bir kalpte birbirlerine yakın bulunurlar; fakat birbirlerine karışmaz, zarar vermezler. Dindar bir mü'minle fasık bir insanın aynı odada bulunmaları birbirine zarar vermediği gibi. Bu ve benzeri, hayalin kuruntular halinde getirdiği çirkin fikirler kalpteki nezih ve temiz düşüncelere zarar vermez. Ne zaman ki insan o gelen çirkin fikirlerin üzerinde durur, isteyerek meşgul olursa zarar görür.
Bazı zamanlar da kalb yorulunca, düşünce melekesi kendini eğlendirmek için rastgele bir şeyle meşgul eder. İşte o zaman şeytan fırsat bulur, pis şeyleri önüne serper ve insanı istediği gibi düşündürür ve yönlendirir.
D. Vesvesenin Dördüncü Şekli
Vesveseye müptelâ olan insanların en çok karşılaştıkları vesvese türü şudur: İdealinde en mükemmel ibâdeti yapma düşüncesi vardır. Yanlışsız ve eksiksiz en iyi amel ve hizmeti yapma zannına kapılmıştır. Buna bir de takvâ düşüncesi girmişse, meselenin üstüne üstüne gider. Gittikçe de vesvesenin şiddeti artar. Zaman içinde öyle bir dereceye varır ki, amel ve ibâdetin en iyisine ulaşayım derken harama düşebilir. Bazen sünnet olan bir ibâdeti ideal mânada yapmaya çalışırken, farkında olmadan bir farzı terk eder. Sonunda da “Acaba ibâdetim sahih oldu mu?” diye peş peşe o ibâdeti iade eder durur. Zaman içinde bu hal devam eder, sonunda büyük bir ümitsizliğe düşer. Şeytan şu halinden istifade eder ve onu yaralar.
Bu tür vesveseye kapılan bir insan abdest almaya başlar, o anda vesveseye yakalanır, kollarını yıkarken tekrar başa döner, ayağını yıkayıp abdestini bitirmesi gerekirken bir daha başa döner veya abdestini aldıktan sonra “Herhalde sağ kolumu yıkamadım, başımı meshetmedim” gibi bahanelerle üst üste üç-beş defa abdest alır. İşte burada şeytanın attığı vesvese oku hedefini bulmuştur. Bu durum artık o insanda bir hastalık haline gelmiştir.
Bu tür vesveseye kapılan birçok insan tanıdım. İbâdetlerine yeni yeni başlayan bir genç kardeşimiz vardı. Ezan okunmazdan yarım saat önce abdest almaya başlar, namazın farzına zor yetişirdi. Üst üste en az beş defa abdest aldığı olurdu.
Boy abdestinde de vesveseye kapılan insanlar, bir kere gusül yeterliyken, kurulandıktan sonra kendilerini tekrar tekrar yıkanmaya mecbur hissediyorlar.
VESVESE
- 525 -
Bazı insanlarda vesvese öyle bir yoğunluk kazanır ki, kendine göre en iyi guslü alayım derken, vücudunu, organlarını defalarca yıkadığı halde içi rahatlamaz, üstelik bir de sağlığını tehlikeye sokar. Bu şekilde da şeytan emeline nâil olmuş ve Musallat olduğu insanı alt etmiş, ibâdetin tadını kaçırmış olur.
Bu çeşit vesvese abdest ve gusülde görüldüğü gibi, en çok da namazda karşılaşılıyor. Normal olarak namazda insanın aklına her türlü düşünce gelebiliyor. Özellikle şeytanın işlettiği bu düşünce akımına kapılan insan namazını bir türlü bitiremiyor, şâyet camide ise cemaate yetişemiyor. Gerek sünneti, gerekse farzı dönüp dönüp yeni baştan kılıyor. Namazın içinde ise Fâtiha ve sûreleri birkaç defa okumak zorunda hissediyor kendini. Yahut namazın müstehap ve sünnetlerini en ideal bir şekilde yapayım derken, ya vaciplerini veya farzını terk etmek gibi bir duruma düşüyor, hata üstüne hata yapıyor.
Tedavi Yolu:
Bu şekildeki vesvese, şimdi bağlıları kalmamış ve bazı yanlış görüşleri olan bir itikadî mezhep olan Mûtezileye mahsustur. Bunlar şu görüşü benimserler: Birer mükellefiyet olan amel ve ibâdetler âhiret itibariyle ya güzeldir; güzel olduğu için emredilmiştir veya çirkindir, çirkin olduğu için yasaklanmıştır. Demek ki, âhiret noktasından bakıldığında güzellik ve çirkinlik o şeyin zatında ve aslında vardır, Allah’ın emretmesi ve yasaklaması ona bağlıdır. Bu görüşe göre, insana her yaptığı ibâdette şöyle bir vesvese gelir: “Acaba ibâdetim gerçekte güzel bir şekilde yapılmış mıdır?”
Bu yanlış fikri Ehl-i Sünnet âlimleri şu şekilde cevaplayarak çürütürler: Cenâb-ı Hak bir şeyi emreder, o şey güzel olur; yasaklar, çirkin olur. Demek ki, emirle güzellik, yasaklamakla çirkinlik gerçekleşir. Çirkinlik ve güzellik o şeyin zatında değil de, Allah’ın emretmesi veya yasaklaması ile meydana gelmiştir.
Ayrıca güzellik ve çirkinlik muhatabın bilgisine bakar ve ona göre hüküm alır. Amel ve ibâdetteki güzellik ve çirkinlik, meselenin dünyaya bakan yüzüne göre değil de, âhirete bakan yüzüne göre değerlendirilir. Meselâ, abdest alan veya namaz kılan bir kimsenin abdestini ve namazını bozacak bir hal gerçekte bulunsa, fakat insan bunun farkında olmamış olsa, esas itibariyle abdesti de, namazı da sahihtir ve inşaallah makbuldür. Mutezile mezhebi der ki: “Böyle bir insanın abdesti ve namazı gerçekte bozulmuştur, ancak Allah kabul eder. Çünkü cehaletin var, bilmiyorsun, mazursun.”
Ehl-i Sünnete göre, ibâdetler dinin şartlarına uygun olarak işlenmişse “Acaba sahih olmuş mu?” deyip vesveseye kapılmamalı, “Kabul olmuş mu?” demeli, gurura düşmemeli, ucbe girmemeli, amel ve ibâdetine güvenmemelidir.
Daha açık bir ifade ile abdest alırken, guslederken veya namaz kılarken; abdesti bozacak, guslü geçersiz kılacak veya namazı bozacak bir hal, bir eksiklik ve bir hatâ yoksa esas itibariyle abdest de, gusül de, namaz da sahihtir. Herhangi bir şüpheye düşmemeli vesveseye kapılmamalıdır. Çünkü insanın elinden gelen bu kadardır. Bir kere vazifesini yapmıştır. Meşhur ifadesiyle maa'l-kusûr ve'1-küsûr, eksiğiyle noksanıyla; elinden geldiği, gücünün yettiği, ilminin erdiği kadarıyla kulluk görevini yerine getirmiştir. Abdestini almış, guslünü yapmış, namazını kılmıştır. Artık üzerinde durmaya gerek kalmamıştır. Netice Allah'a kalmıştır. Kabul edip etmemek Allah'a aittir.
- 526 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Bir de meselenin şu yönü vardır: İnsan bu çeşit vesvesenin şeytandan kaynaklandığını bildiği halde veya sevdiği, itimat ettiği, bilgisine güvendiği birisi tarafından kendisine haber verildiği halde, hiç aldırmadan vesvese etmeye devam ederse, bu sefer vebal altına girmiş, hatta günah işlemiş olur. Çünkü bu takdirde Allah'ı ve Allah dostlarını dinlemiyor, şeytana kulak veriyor demektir. Bu durumda tercihini belirleyecektir: “Allah'a mı itaat edeceğim, yoksa şeytana mı kulak vereceğim?” Birinci tercih kendisini hep güzelliklere götürecektir, ikinci tercih ise musibetten musibete sürükleyecektir.
Abdestte karşılaşılan vesveseye karşı nasıl hareket edilmesi gerektiği hususunda Efendimizin (s.a.s.) tavsiyelerine kulak verelim: Ubey bin Kâ'b'ın rivâyetine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Abdeste Musallat olan bir şeytan vardır ki, ona Velehan (şaşkınlık veren) derler. Onun için abdest ve gusülde su vesvesesinden korunun.” 2850
Abdest işinde vesvese veren şeytana bu adın verilmesinin sebebi, mü’mini abdest esnasında vesveseye itme yolundaki aşırı hırsıdır. Yahut şeytan vesvesesiyle insanı öyle telaşa sokar ki, insan şaşırır kalır, şeytanın kendisiyle oynadığını bile anlamaz, Abdest alırken âzâsını ıslatıp ıslatmadığını ve kaç defa yıkadığını bilemez hale gelir.
Abdestte görevli şeytandan kaçınmanın mânâsı da şöyledir: Yani abdest âzâsı ıslandı mı ıslanmadı mı, bir defa mı iki defa mı yıkandı, su temiz mi, kirli mi gibi Velehan adlı şeytanın suyla ilgili yapmak istediği bu ve benzeri vesveseden kaçının demektir,
Abdestte gelen vesveseyi temelinden halleden ve herkesin rahatça tatbik edebileceği Peygamberimizin bir tavsiyesi de şu şekildedir: Bedevînin birisi Rasûlullaha (s.a.s.) gelerek abdestin nasıl alınacağını sordu.
Rasûlullah (s.a.s.) âzâlarını üçer defa yıkayarak ona abdest almayı gösterdi. Sonra da şöyle buyurdu: “İşte abdest budur. Bundan fazla yapan sünneti terk ederek hata yaptı, sınırı aştı ve nefsine zulmetti demektir.” 2851
Bu hadisin izahında İbn Hacer der ki: “Elini yüzlerce defa yıkadığı halde abdestsizliğinin kalkmadığına inanan çok vesveseli insan gördük.” İbn Hacer, beş asır önce yaşamış bir hadis âlimidir. Demek ki, ibâdetlerdeki vesveseyle sadece günümüz insanı karşılaşmıyor, asırlar öncesinden beri insanlık hep bu musibetle muhatap oluyor. Zira şeytan her zaman aynı taktiği kullanarak Allah’a verdiği, sâlih kulları saptıracağına dair sözünü hep tutuyor.
Abdestte olduğu gibi, namazda da yanılma, şüphe ve vesveselere karşı neler yapılacağı hususunda hadis-i şeriflerde pratik çözümler verilmektedir. Bu hadislerden bazılarının mealini verelim:
Abdullah bin Amr’in rivâyetine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Herhangi biriniz namazda iken şeytan ona gelerek şöyle der: ‘Falan şeyi ve şu şeyi hatırla.’ Ta ki, kul gafletle namazdan çıkıp gitsin. Ve herhangi biriniz yatağında uzanmış iken şeytan onun yanına gelir ve kişi uyuyuncaya kadar şeytan durmadan onu uyutmaya çalışır.”
2850] Timizî, Tahâret 43; İbn Mâce, Tahâret 48
2851] İbn Mâce, İkame 48
VESVESE
- 527 -
2852
Çünkü uyku bir nevi gaflettir, gaflet de insanı ibâdet ve taatten bir derece uzaklaştırır. Namazdaki şaşırmalarımızda da şeytanın parmağı vardır. Özellikle kaç rekât kılıp kılmadığımız hususunda tereddüde düşmemizin altında şeytanın vesvesesi vardır.
Ebû Hüreyre'nin rivâyetine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Sizden biriniz namaza durunca şeytan yanına gelir, onu şaşırtır. Kaç rekât kıldığını bilemez. Hanginiz böyle bir şeyle karşılaşırsa oturduğu yerde sehiv secdesi etsin.” 2853
Sehiv secdesi, yanılmayı telâfi eden bir secde türüdür. Bu secde aynı zamanda şeytanı red, onun en sevmediği secde ibâdetini yaparak burnunu yere sürtmektir. Bu hadisten bir de şu noktayı anlıyoruz: Namazda da yanılsak yine çare namazın içinde, yani namazın bir rüknünü (secdesini) tekrarlayınca o hata düzeltiliyor.
Aynı mesele bir başka hadis-i şerifte daha farklı bir şekilde ifade edilir. Şöyle ki mealini okuyacağımız bu hadiste namazda şüpheye kapılan insanın hemen o şüpheyi üzerinden atması gerekiyor. Tereddütte kalmadan kaç rekât kıldığı kanaatine varıyorsa, ona göre hareket etmesi icap ediyor.
Abdurrahman bin Avf’ın rivâyetine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Biriniz namazının rek’atlerinde şüphe ettiği zaman şüpheyi atsın ve şüphesiz bildiği rek’atine bina etsin. Rek’atların tamam olduğuna inandığı zaman selamdan önce iki secde etsin. Eğer namazı tam idiyse bir nâfile olur. Eğer namazı noksan idiyse o rek’at, namazını tamamlamak için olmuş olur. Ve namaz sonunda yaptığı iki sehiv secdesi de şeytanın burnunun toprağa sürünmesi için olmuş olur.” 2854
Başta abdest ve namaz olmak üzere ibâdetlerde unutabiliriz, ne okuduğumuzu, ne kadar okuduğumuzu, kaç rekât kıldığımızı bir an için aklımızda tutamayabiliriz. Böyle durumlarda da hemen telâşa kapılmamalı, çareyi yine ibâdetin kendi içinde aramalıyız. Hiçbir insan unutkanlıktan kurtulamadığı gibi, en üstün insan olan Peygamberimiz (s.a.s.) bile çok az da olsa unutkanlığa mâruz kalabiliyordu. Çünkü o ne kadar büyük ve mükemmel bir insan olsa da, insanî halleri itibariyle bizden birisi gibiydi. Acıktığı, susadığı, hasta olduğu ve sıkıntıya düştüğü gibi, unuttuğu da olurdu. Bu meseleyi hadiste şu şekilde görüyoruz:
Abdullah bin Mes’ud şöyle rivâyet eder: “Rasûlullah (s.a.s.) namaz kıldırdı. Ya fazla yaptı, ya eksik yaptı. Bunun üzerine, ‘Yâ Rasûlallah! Namaza bir şey mi ilave edildi?’ denildi. Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu: “Ben ancak bir insanım. Siz unuttuğunuz gibi ben de unuturum. Biriniz unuttuğu vakit, oturduğu halde iki secde yapıversin” buyurdu. Sonra Rasûlullah kıbleye dönerek iki secde etti. 2855
Şeytanın tek isteği ve görevi vardır, o da insanı ibâdetten, özellikle namazdan alıkoymak, kendisi namaz ve secdeden mahrum kaldığı gibi, insanlığı da bu nimetten mahrum etmek ve uzak tutmaktır. Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselam İblis'in bu hedefini açığa çıkarırlar.
Ebû Hüreyre'nin rivâyetine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
2852] İbn Mâce, İkame 32
2853] Muvatta, Sehv 1
2854] İbn Mâce, İkame 132
2855] İbn Mâce, İkame l29
- 528 -
KUR’AN KAVRAMLARI
“Şüphesiz şeytan Âdemoğlu ile kalbi arasına girer, maksadından uzaklaştırır. Artık kaç rek'at kıldığını bilemez. Bu hal o kişinin başına geleceği zaman selam vermeden önce iki secde etsin.” 2856
Namazda vesvese ile görevli şeytanın özel bir ismi vardır. Bu özel ismin ona verilmesinin en önemli hikmeti, yaptığı işin şeytanca büyük bir iş olmasının yanında, mü’minin uyanık olması, düşmanını çok iyi tanımasıdır. Çünkü düşman hem Özellikleri, hem de adıyla sanıyla bilinirse ona göre daha iyi tedbir almaya çalışır.
Osman bin Ebi’l-Âs Rasûlullaha (s.a.s.) gelerek şöyle dedi: “Yâ Rasûlallah! Şeytan benimle namazımın ve namazda okuyuşumun arasına giriyor, namazımı karıştırıyor.” Rasûlullah (s.a.s.) şöyle cevap verdi: “Bu, Hinzeb denilen bir şeytandır. Onu hissettiğin vakit Allah’a sığın ve sol tarafına üç defa tükür.” “Ben bunu yaptım, Allah da onu benden giderdi.”2857 Şeytana böyle bir uygulamanın yapılmasının iki önemli sebebi vardır: Birincisi, şeytana tükürerek ona hakaret etmek, kızdırarak, küstürerek huzurdan kovmaktır. Diğeri de, insanın psikolojik olarak rahatlamasıdır. Çünkü bu şeytana karşı insanın içini boşaltması, ona olan düşmanlığını açıkça ilan ederek ciddi bir tedbir alması ve hiçbir yakınlığının olmadığını bildirmesidir. Buradaki tükürme işlemi sadece “Tu, tu” diyerek de yerine getirilebilir.
İkinci Tedavi Yolu
Bu meselede şu hususları dikkate almak gerekir: Birincisi, dinde zorluğun olmayışıdır, ikincisi de, kendi bağlı bulunduğu mezhebin dışında da hak mezheplerin oluşudur. Böyle vesveseli adam, amelini güzel görüp gurura düşmektense, amelini kusurlu görse, istiğfar etse daha kârlı ve kazançlı çıkar.
Diğer taraftan, ibâdetlerinde vesveseye kapılan insan amel ve ibâdetine güvenip, mükemmel ve güzel görmek yerine, kusurunu kabul edip istiğfar etmeli ve Cenâb-ı Hakk’a şöyle niyazda bulunmalıdır: “Yâ Rabbi, ben bir kul olarak elimden geleni yaptım, farkında olmadan bir kusurum, bir hatâm olmuşsa beni bağışla, eksiklerimi, noksanlarımı tam olarak kabul buyur.”
Kalbindeki vesveseyi atıp şeytanı tard eder bir tarzda ona da şöyle demeli: “Bu durum insanı zorluğa itiyor, meselenin gerçek yüzünü bilmek mümkün değildir. Bu durum da dindeki kolaylık prensibine aykırıdır. Oysa din insanı zora sokmaz, kolaylığı emreder. İnsanın üstesinden gelemediği bir şeyle onu mükellef tutmaz.
Esas itibariyle böyle farkında olmadan işlenen amel ve ibâdetlerdeki kusurlara karşı şu gerçeği de hatırlamalı: “Amel ve ibâdetim bağlı bulunduğum mezhebe göre sahih olmasa bile diğer İslâm mezheplerinden birisine uygun gelse, o bana kâfidir.
Zaten ibâdetlerde elinden geleni yapan bir mü'min kusurunun, eksiğinin ve hatâsının farkındadır. Bir kul olarak hangi insan, hata ve kusurdan uzaktır ki? “Kusurunu bilmek kadar fazilet olmaz” kaidesiyle insan acizliğini itiraf eder, ibâdetlerini ideal bir seviyede, mükemmel mânâda yapamadığından dolayı istiğfar ve dua ile İlâhî merhamete iltica eder, hatasının affolmasını ve kusurlu
2856] İbn Mâce, İkame 135
2857] Müslim, Selâm 38
VESVESE
- 529 -
amelinin kabul edilmesi için niyazda bulunur.
E. Vesvesenin Beşinci Şekli
Bu çeşit vesvese, imanî meselelerde şüphe şeklinde gelir. Böyle bir vesveseye mâruz kalan biçare insan, hayaline gelen bir şüpheyi aklına girmiş gibi bir vehme kapılır, imanına bir zarar geldiğini sanar. Bazen tevehhüm ettiği, varsayım halindeki bir şüpheyi imana zarar veren bir şüphe şeklinde değerlendirir. Bazen da tasarım halindeki bir şüpheyi aklen tasdik edip kabul etmiş bir şüphe gibi görür.
Yani bazı zamanlar, inanca aykırı bir şeyi düşünmeyi küfre girmiş gibi zanneder. Dalalete ve sapkınlığa düşmenin sebeplerini anlamak için düşünce gücünün serbest hareket etmesini, incelemeye girişmesini ve tarafsız değerlendirmesini imana aykırı zanneder.
İşte şeytanın telkinlerinin bir eseri olan şu zanlardan, düşünce ve vesveselerden ürkerek “Eyvah! Kalbim bozulmuş, inancıma zarar gelmiş” der. Bu durumlar çok defa insanın elinde olmadan gelir. Neticede kendi irâdesi ile ıslâh edip düzeltemediğinden de ümitsizliğe düşer. 2858
Vesvese ile Mücâdele Edenlerin Başından Geçenler
Bu konuyu açan, yaşanmış bazı vak’alara yer vermek istiyoruz:
Bir kardeşimiz anlatıyor: “Sıkıntılı bir ânımda tuvalete girmiştim. Sıkıntım daha da artmaya başladı. İçimden bir ses, ‘Allah yok, Hazret-i Muhammed peygamber değil’ diyor ve beni bunu tasdik etmem için zorluyordu. Dayanmaya çalıştım, ama bir el veya pençe kalbimi sıktıkça sıkıyordu. Kalbim fındık kadar olmuştu. Tuvalette olduğum için Allah’ı anmak istemiyordum. Yani dua edemiyordum, sûre okuyamıyordum. Fakat öyle bir an geldi ki, dayanacak gücüm kalmadı. İşte o anda kalbimden, ‘Allah’ım, beni şeytanın eline bırakma’ diye bir ifade geçti, O ana kadar kalbimi limon gibi sıkan o elin veya pençenin parmaklarının bir bir kalbimin üzerinden kalktığını hissetmeye başladım. Bu durum, sıkılan bir süngerin yavaş yavaş bırakıldığında eski halini alması gibi bir şeydi. Kalbim ferahlamış, genişlemişti.”
Vesvesenin en dehşetli olduğu anda Cenâb-ı Hakk’a sığınmak, insanı kalbî ferahlığa ulaştırmakta ve rahatlatmaktadır.
Başından geçen bir başka olayı da şöyle dile getiriyor kardeşimiz: “Yine bir akşam arkadaşlarla alevilik üzerinde tartışmıştık. Çok sinirlenmiştim. Biraz da ileri gitmiştim, o gece bir rüya gördüm. Daha doğrusu rüya da değildi. Ne uyku, ne uyanıklık, ikisi arası bir şey. İçimden bir ses ‹Rabbim Ali' deyip duruyordu. Tasdik etmem için beni de zorluyordu. Bir süre dayandım. Fakat beni sıktıkça sıkıyordu. Uyanmak istiyordum, uyanamıyordum. Dayanamayacağım bir an gelince, ‹Rabbim Allah, çok şükür, elhamdülillah' dedim. Ve uyandım, hiçbir sıkıntım kalmamıştı, çok rahatlamıştım.”
Şeytan insana değişik yönlerden gelmektedir. Bir taraftan önünü kapatsanız, diğer taraftan karşınıza çıkıyor. Fakat vesveseye kapılan insanın kararlılığı ve
2858] Mehmed Paksu vesvese Sebepleri ve Kurtuluş Yolları, s. 17-47
- 530 -
KUR’AN KAVRAMLARI
uyanık davranması şeytanın elini boşa çeviriyor. Ancak her fırsatta vesveseyi fark eder etmez, hemen Rabbimize sığınmalı, Onun rahmetine yönelmeli, yardımı ve kurtuluşu Ondan beklemeliyiz.
Bir başka kardeşimizin anlattıkları soru şeklindeydi: “Ben Allah'ın varlığına ve birliğine inanan bir insanım. Ben ‹Allah bir” diyorum, sanki içimden şeytan ‹Hayır' diyor. Acaba ben şeytanın bu söylediğini söyledim mi, söylemedim mi, acaba imanım gitti mi, gitmedi mi diye vesvese ediyorum ve korkuyorum. Acaba imanım gitmiş midir? Allah'ıma hep dua ediyorum, şu içimdeki şeytanı al ve şeytana uydurma diye devamlı Lâ ilâhe illâllah çekiyorum. İmanımın gitmemesi için ne yapmam gerekiyor?”
Şeytandan gelen bu şekildeki vesveselerle insanın imanına bir zarar gelmemektedir. Kalbe gelen imana aykırı sözler kalbin kendi sözleri değil, bütünüyle şeytana ait safsatalardır. Bundan dolayı bir endişeye düşmemelidir. Zaten siz bunun farkındasınız, Kelime-i Tevhidi söyleyerek şeytandan gelen telkinleri reddediyorsunuz. Bunun için imanınız gitmiyor ki, bir şey yapasınız. Sizin kararlı davranışınız şeytanı yüzüstü geri çevirmeye yetiyor.
Bir hanım kardeşimizin vesvese mücadelesi: Uzun bir süre vesvese baskısı altında kalan hanım kardeşimizin anlattıkları aslında vesveseye kapılan yüzlerce insanın ortak problemini dile getirmekteydi.
“İçimden bir güç beni İslâm dininden uzaklaştırmaya çalışıyordu. Ama kalbim uzaklaşmıyordu. Ve namaz. Namaz kıldığım sıradaki vesveselerim yine zordu. ‘Neden kılıyorsun, -hâşâ- Allah yok ki, bu yaptığın jimnastik hareketinden başka bir şey değil, âhiret yok, sakın inanma!' Biliyor musunuz, dizlerim titreyerek ve sırtımdan anlatılmaz derecede terler boşanarak o vaktin namazını kılıyordum. ‹Rabbim' diyordum, ‹ben bu seslere inanmıyorum, ben sadece Sana inanıyorum ve yalnız Seni seviyorum Rabbim' diyordum ve sürekli namaz kılarken ağlıyordum. Düşüncelerim yüzünden hayasızlık ettiğimi düşünüyordum. Bu bir vesveseydi. Her namaz bitiminde sanki bir ordu ile savaştan çıkmış gibi yoruluyordum. Ama namazımı asla bırakmadım, her türlü zorluğa rağmen Rabbime secde etmeye devam ettim.”
Şeytanın en ağır vesvesesi namazda iken gelir. Her seferinde bir başka oyun kurarak insanı namazdan soğutmaya yeltenir. Namazı basite almak, jimnastik hareketi gibi göstermek şeytanın hep kullandığı ve namaza karşı olan bazı kişilere söylettiği sözlerdir. Ancak bu sözlere prim verilmediği zaman şeytan bir zarar verememekte, en azından o an için vazgeçmektedir.
Namazla ilgili vesvesenin bir başka şeklini şöyle dile getiriyordu: “Tesettüre girdikten üç ay sonra bir gün namaz kılarken içimden bir ses işittim. ‹Allah yok ki (haşa), neden namaz kılıyorsun?' Bu sesi duyunca ne yapacağımı şaşırdım. Benden geliyor zannettim. Vesvesenin mâhiyetini bilmiyordum ki... Namazdan sonra tevbe ettim. Bu durum üç gün sürdü. Daha sonra geçti. Galiba o güne kadar yolunda gittiğim şeytanı ve nefsimi kızdırmıştım. Onlardan yüz çevirdiğim için bana saldırmaya başlamışlardı. Ve Cenâb-ı Hakka yöneleli tam bir yıl olmuştu ki, o korkunç imtihan günleri geldi çattı. Çeşitli vesveseler ruhumu rahatsız etmeye başlamıştı.”
Şeytan namaz kılan insanla vur-kaç harbi yapmaktadır. Önemli olan şeytanın
VESVESE
- 531 -
savaş taktiklerini iyi kavramaktır. Vesvesenin geliş şekli bilinirse tedbir almak ve ondan kurtulmak kolaylaşmaktadır. Olanca gücüyle vesvese mücadelesi veren bu kardeşimizin karşılaştığı en rahatsız edici vesvese çeşidi imani meselelerle alakalıdır. Bütün açıklığıyla olayı gözler önüne sermesi, kendi bilgi ve imkânları Ölçüsünde çareler bulması da meselenin sevindirici tarafıdır. şöyle anlatıyordu:
“Bir Ramazan günü, bir tanıdığa iftar yemeğine gitmiştik. Yemek yediğim sırada, bir büyüğüm bize Cenâb-ı Hakkın büyüklüğünü anlatıyordu. Onu dinlerken, bir an için rahatsız olduğumu hissettim. Sanki anlattıklarından sıkılmıştım. Allah'tan bahsetmesini istemiyordum. Bana ne olmuştu ki böyle? O sıralarda bir rahatsızlığım oldu. Şeytan vücudumun zayıf düşmesinden faydalanıp daha çok saldırmaya başladı. Geceleri rahatsızlığım yüzünden uyuyamıyordum. Izdırabım vardı. Ve hastalığımın bir an evvel geçmesi için sürekli Yâsin-i Şerif okuyordum.
“Bir gece yine okurken annemin yanıma gelip, bana kızdığını hatırlıyorum: ‘Yeter artık, başına ne geldiyse çok Kur’an okumaktan, kitap okumaktan geldi’ dedi. Şaşırdım, ‘Anne, nasıl böyle söylersin, Kur’ân-ı Kerimden insana hiç zarar gelir mi?’ dedim. Aslında annemin bir suçu yoktu, onu kullanan yine şeytandı. Anneme öyle söyledim, ama içime korkunç bir düşünce girdi. Annemin söylediği doğru olabilir miydi? Böylece Kur’ân-ı Kerime karşı da bir soğukluk oluşmuştu içimde. Ve vesveseler gittikçe büyüyordu. Ben Allah'a yaklaşmaya çalıştıkça, şeytan bana daha da güçlü saldırıyordu.
“Derken içimde korkunç bir ses oluştu -Hâşâ- ‹Allah yok' sesi. Bu ses ritmik bir şekilde sürekli kulaklarımda çınlıyordu. ‹Ona inanma, O yok' sesleri. O ses ‹Yok' dedikçe, ben ‹Var' diyordum. Onca okuduklarım hep bana Rabbimi anlatmamış mıydı? Kâinat bu kadar muazzam yaratılmışken, Onu reddetmek hangi akla sığardı?
“Sanki içimde iki insan oluşmuştu. Biri çok iyi, biri çok kötü. Sonunda, içimde korkunç bir savaş başladı. ‹Korkunç' tâbirini kullanıyorum, gerçekten korkunçtu, yaşayan bilir. Çoğunlukla şeytan bana vesveseleri imâni mevzularda veriyordu. En zor noktadan bana saldırmıştı. Dimağımı âdeta ele geçirmişti. Ama ele geçiremediği bir tek şey vardı: kalbim... Oraya tesir edemiyordu. Sürekli Rasûlullah’ı kötüleyici fikirler oluşuyordu içimde. Ama o fikirlerin hiçbirini tasdik etmiyordum.”
Evet, insanın içinde iki telkinin tesiri var. Biri meleğin ilhamı, diğeri de şeytanın vesvesesi. Bu iki telkin arasındaki savaş olanca hızıyla sürmektedir. “Kalbimi eline geçirememişti” diyor. Zaten en önemlisi, meselenin bu yönüdür. Yani kalbi şeytandan uzak tutmaktır. Diğer taraftan vesvese insana makineli tüfek ateşi gibi üst üste gelmektedir. Bunun için gelen vesveseden daha hızlı bir şekilde ona karşılık verilmesi gerekir ki, onu bertaraf edelim.
Vesvese hastalığı insana bir defa gelmeye dursun, ondan kurtulmak hakikaten büyük bir gayret istiyor. Çünkü vesvese elvan türlü, biri biter, diğeri başlar. Bunun için mücadeleye ara vermemek gerekiyor. Vesveseyi bir ejderhaya benzeten kardeşimiz şöyle anlatıyordu:
“Şu konu bir türlü dimağımdan çıkmıyordu. Hıristiyan âlemi neden cennete giremiyor. Onların hakkı yok mu? Onlar da Allah’a inanıyor, Allah -hâşâ- haksızlık etmiyor mu? Şeytanın bir başka korkunç vesvesesi. Hâlbuki bu konuyu
- 532 -
KUR’AN KAVRAMLARI
defalarca insanlara izah etmiştim. Bir insan son peygamber Hz. Muhammed'e (s.a.s.) inanmadıkça iman etmiş olmazdı ve iman etmedikçe Cennete giremezdi. Ama o an bunu kendime izah edemiyordum. Vesvese geldiği zaman öyle kolay gitmiyordu. Yedi başlı ejderha gibi, biri bitiyor, diğeri başlıyordu.”
Vesvese mücadelesi veren insanı şeytan boş bırakmadığı gibi, meselenin asıl kaynağını fark edemeyen başta insanın yakınları olmak üzere, bilen bilmeyen herkes bir şeyler söylemektedir. Sinirleri yıpranan hastanın sinir sistemi iyice bozulmakta, hatta psikolojik dengesi alt üst olmaktadır. Öyle bir an gelmektedir ki, hasta derdini kimseye anlatamamaktadır. İşte ifade etmeye çalıştığımız meselenin yaşanmış hali:
“Bir başka vesvese ise kitaplara karşı oldu. Özellikle imâni kitaplara. Kitapları evimde istemiyordum, onlara karşı içimde soğukluk oluşmuştu. Bu arada içimdeki saldırılar yetmiyormuş gibi, dıştan da saldırılara mâruz kalıyordum. İçimdeki bu savaştan dolayı sinir sistemim alt üst olmuştu, ruhî dengem bozulmuştu. Gözüme bir damla uyku girmiyordu. Herkes ‹Bak aşırıya gittin, helak oldun, aklını bozdun, falanca da böyle olmuştu, kafayı bozdu, merdivenleri üçer beşer çıkarsan böyle sırtüstü seni atarlar' gibi sözleri duydukça daha da çıkmaza giriyordum. Kendimi kimselere anlatamıyordum. Bir tek ablam biraz beni anlıyordu. Ah şu insanlar... Hep Rabbime yalvarıyordum, ‹Ne olur Rabbim, beni helak eyleme, sevmekten başka bir amacım yok, ne olur, yardım et' diyordum.”
Yakınları tarafından şefkat kurbanı olan hastayı tutar, psikiyatrise götürürler. Hele doktorun mana ve inanç yetersizliği varsa, hastaya derman olacak derdine dert katar. Olmadı, bu sefer tutarlar cin Musallat olmuş diyerek cincilere götürmeye kalkışırlar. İnsanın hem zamanı gider, hem parası gider, hem de huzuru ve rahatı gider. Anlatmaya devam ediyordu dertli insan: “Daha sonra beni sinir doktoruna götürdüler. Doktorlar da anlamıyordu. ‹Zekâsında hiçbir aksaklık yok' diyorlardı. Sadece sinirleri yıpranmış. Bu arada bana cin musallat olduğunu söyleyenler de oldu. ‹Falanca yerde cinci hoca var, ona götürün' dediler.”
Ama kardeşimiz çareyi çoktan bulmuştur ve uygulamaktadır: “Ben istemiyorum, çünkü her türlü zorluk anında insan sadece Rabbine sığınmalı ve O’na münâcaatta bulunmalıydı. O tür hocalar bence para tuzağı idi. Bu arada vesveseye karşı en güçlü silahım Kur'ân-ı Kerim’di. Gece-gündüz Kur'ân okuyordum. Hattâ öyle çok okudum ki, defalarca hatmettim. Çünkü Kur'ân'ı okurken şeytan bana saldıramıyordu. Ayrıca muavvizeteyn sûrelerini de çok sık okudum ve bol bol salevât-ı şerife getirdim.”
Vesvesesiyle insana zarar vermekten vaz geçmeyen şeytan kişiyi rüyada da rahat bırakmamakta, üstüne üstüne gelmektedir: “Bir gün bir rüya gördüm. Rüyamda korkunç bir mahlûkla karşılaştım. Aramızda şiddetli bir tartışma geçti. Üstüme üstüme gelip sıkıştırmaya başladı: “Seninle hep uğraşacağım.” “Ne zamana kadar?” “Üniversite diplomanı alana kadar.” “Ama ben üniversitede okumuyorum ki...” “Olsun.” “Ya seninle mücadele edemezsem ne olur?” “Helâk olursun!”
Birden uyandım. “Evet, bu düşmandan nasıl kurtulacağımı bilmiyorum. Ama sürekli Rabbime sığmıyordum. Ve bu savaş ciddiye binmişti. O bana saldırdıkça, ben daha çok namaz kılıyor, Kur'ân-ı Kerim okuyor, dinî sohbetler dinliyordum. Bu arada nefsimin de saldırılarına mâruz kaldım. Nefis ve şeytan birleşince
VESVESE
- 533 -
korkunç durumlar ortaya çıkıyor. Bu arada ailem bilmedikleri için benim bu duruma sohbetlere çok gitmemden dolayı düştüğümü sanıyorlardı. Onun için derslere beni yollamamaya başladılar.”
Burada unutulmaması gereken bir nokta vardır. O da imanî ve mânevî açığını dinî sohbetlerle telâfi etmeye çalışan insana engel olmamaktır. Çünkü engel oldukça dert iyice müzminleşmektedir.
Vesvese bütünüyle zararlı değildir. İnsanı araştırmaya, meselenin gerçek yüzünü incelemeye götürür. Hatta insanın imanını bile arttırır. Kişiyi Rabbine biraz daha yaklaştırır. Vesvesenin kaynağını bilen ve ona mânevî olarak iman silahıyla cevap veren insan artık imtihanı kazanmıştır. Bu safhadan sonra şeytan ondan bir şey anlamaz hale gelmiştir.
Mücadeleyi sonuna kadar sürdüren kardeşimiz konuyu şöyle bağlıyordu: “Şeytanın saldırıları iki yıl kadar devam etti. Bazen gücümün bittiğini zannediyordum, ama nasıl olduysa tekrar bana güç veriliyordu. Beynimde tarifi imkânsız uyuşmalar oluyordu. Yalnız, bu savaş sırasında imânımın gittikçe güçlendiğini hissediyordum. Zavallı şeytan, bana kötülük yaptığını zannediyordu, oysa onunla her mücadelem Rabbime bir adım daha atmama vesile oluyordu. Ve iki yıl sonra, benimle mücadele etmekten bıkmış olmalı ki vesveseler yavaş yavaş geçmeye başladı.
“Bu arada abdest vs. gibi şeylerde de vesvese veriyordu, ama artık onu tanımıştım, dinlemiyordum. Şimdi ise elhamdülillah bu imtihanı atlattım. Tabii ki bazen arada saldırdığı oluyor, ama gülüp geçiyorum. Zavallı, desiseleri öyle saçma ki, beni güldürüyor. Benim gibi niceleri ile uğraşıyordur kim bilir? Allah yardımcıları olsun.
“Burada rahatlıkla anlattıklarıma bakmayın, nefisle birleştiği zaman şeytanla mücadele etmek çok zordur. Hele yalnızsanız. Ama Allah'a ulaşmak Öyle kolay iş değildir. Demir ateşte ısıtılmadan, dövülmeden şekil alır mı?
“İşte yaşamış olduğumuz zorluklar, maddî ve mânevî musibetler, hepsi birer imtihandır, insanın olgunlaşmasına sebep olur. Cenâb-ı Allah bu zorluklarla kulun sevgisini ölçer. Şunu unutmamalıdır ki, şeytan insanla ölünceye kadar uğraşır. Mühim olan, onun apaçık bir düşman olduğunu anlayabilmemizdir. Bu mücadeleden, bu zorluklardan sonraki mükâfat ise kelimelerle anlatılamaz. Her zahmetin sonu rahmettir. Allah hiçbir kuluna kaldıramayacağı yükü yüklemez. Rabbim cümlemizi nefs ve şeytan denilen iki azılı düşmanın şerrinden muhâfaza eylesin.”
Evet, yaşanan olaylar vesveseyi değişik şekillerde dile getiriyordu. “Tahayyül” ve “tevehhüm” hak ve hakikat gibi telkin ediliyordu şeytan tarafından. İşin sevindirici tarafı, bu kardeşlerimiz meselenin farkındalar. O kadar ıstırap çekmiş olmalarına rağmen şeytanî bir vesvese olduğunu biliyorlar. Kendi bilgi ve imkânlarıyla tedbir ve çarelerini de bulmuşlar ve tatbik etmişlerdir. Ama meselenin asıl merhemi ve ilâcı şöyledir:
Tedavi You
Evet, küfrü hayal etmek küfür olmadığı gibi, küfre girdiğini tevehhüm etmek de küfür değildir. Dalaleti tasavvur etmek dalalet olmadığı gibi, dalaleti düşünmek de dalalet değildir. Çünkü bir şeyi hayal etmek vehmetmek, tasavvur
- 534 -
KUR’AN KAVRAMLARI
etmek ve düşünmek; aklen tasdik etmekten, kalben kabul etmekten tamamen ayrıdır. Çünkü başta hayal olmak üzere, bütün bu duygular serbest hareket ederler. Kayıt ve hat altına girmezler, irâdenin sınırını tanımazlar. Bunun için kişiyi dinî bir vebale sokmazlar, bir sakınca doğurmazlar. Oysa tasdik ve kabul etmek böyle değildir, bir ölçü ve esasa bağlıdırlar.
Diğer taraftan, bir şeyi hayal etmek vehmetmek, tasavvur etmek ve düşünmek; aklen tasdik etmek, kalben kabul etmek değildir. Ayrıca böyle bir durum şüphe ve tereddüt de sayılmaz. Fakat kişiyi inançsızlığa ve dalalete götüren kelimeler, gereksiz yere devamlı olarak tekrar edilse, kalpte ve zihinde yer edecek olsa, o takdirde ondan gerçek mânada bir şüphe çıkabilir.
Meseleyi tarafsız bir şekilde değerlendirmekle veya insaf adına haksız tarafı haklı görmek gibi bir hale gelir ki, ister istemez yanlışı ve haksızlığı kabullenmeye kadar gidilir. Böylece haklı tarafı tercih etme meyli kırılır ve sonunda insan tehlikeye düşer. Düşmanın ve şeytanın fuzuli vekili olacak bir hal zihnine yerleşir.
Böyle vesvesenin en önemlisi şudur: Vesveseli adam, gerçekleşmesi mümkün olan bir şeyi olmuş gibi birbirine karıştırır. Kendi şartları içinde mümkün olan bir olayı, zihnen de mümkün sanar ve aklen şüpheli vehmine kapılır.
Bunun yanında kelâm ilminin şöyle bir kaidesi vardır: Zatında ve gerçekte mümkün olan bir şey doğru bilgiye aykırı değildir, zihnî zarûrete ters düşmez. Meselâ şu dakikada Karadeniz'in yere batması, suyunun çekilip kuruması mümkündür ve muhtemeldir. Hâlbuki hepimiz Karadeniz'in olduğu yerde durduğunu şüphe götürmez bir şekilde biliyoruz ve inanıyoruz. Fakat bu ihtimal ve olabilirlik bize bir şüphe vermez ve doğru bilgimize zarar getirmez.
Başka bir misal: Güneş bugün batmayabilir veya yarın doğmayabilir. Böyle bir şey yoktur ve olmamıştır. Ancak bu ihtimal, bizim güneş hakkında şu andaki bilgimize ne şüphe verir, ne de zarar...
Bu misallerde olduğu gibi, iman hakikatlerinin mühim bir rüknü olan dünya kapısının kapanıp âhiret kapısının onun yerine açılması gerçeği, yani öldükten sonra tekrar dirilip ebedî yaşama hakikati hususunda akla gelebilecek vehim ve şüphelerin, insanın doğru bilgisine ve imanına zarar vermez. Çünkü bir sebep ve delilden doğmayan bir ihtimalin hiçbir değeri yoktur.
Haşrin geleceği, öldükten sonra insanların dirilip ebedî bir hayata geçecekleri gündüz gibi açık bir gerçektir. Her geceden sonra bir sabahın, her kıştan sonra bir baharın geleceği katiyetinde, insanlığın da ebedî bir geleceği, nurlu bir sabahı, saadetli bir Cenneti olacaktır. Bu dünyayı kuran, insanları burada misafir olarak tutan Zat, onları geçici olarak kabirde bulunduracak, daha sonra huzuruna alacak, mü'mine mükâfatını, zâlime cezasını verecektir. 2859
İnsana Gelen Vesvesenin Hikmetleri
“Bu kadar zararlı olan ve rahatsız eden vesvese belasının mü’mine verilmesinin hikmeti nedir?” diye soru akla gelebilir.
Cevap: Aşırıya kaçmamak, fazla baskın gelmemek şartıyla vesvese asıl
2859] M. Paksu, a.g.e., s. 47-61
VESVESE
- 535 -
itibariyle uyanmaya sebeptir. İnsanı araştırmaya yöneltir, ciddiyete vesile olur. Şu imtihan meydanı olan dünyada bize bir teşvik kamçısı olarak Cenâb-ı Hak vesveseyi şeytanın eline vermiş, insanlığın başına vuruyor. Şâyet fazla incitecek olsa, şeytanı, Rahîm olan Rabbimize şikâyet etmeli ve O’na sığınmalıdır. Bu husus Kur'ân-ı Kerimde şöyle bildirilir: “Takvâ sahipleri kendilerine şeytandan bir vesvese iliştiğinde güzelce düşünürler ve derhal hakkı görüverirler. Şeytanlar ise kardeşleri olan kâfirleri sapıklığa sürükleyip dururlar, bir daha da yakalarını kurtaramazlar.” 2860
Vesvesenin insana veriliş hikmetini birkaç noktada şu şekilde açıklamak mümkündür;
1- Aşırıya kaçıp insanı alt etmemesi, başta abdest ve namaz olmak üzere kişiyi ibâdetten, taatten uzaklaştırmaması, hayatı yaşanmaz ve çekilmez bir hale getirmemesi, imana ve itikada zarar vermemesi kaydıyla vesvese insanı devamlı ayık ve uyanık tutar, gaflete düşmesini önler.
Çünkü vesvese, ebedî düşmanımız olan şeytanın tuzağı ve silâhıdır. Düşmanın silâh ve saldırısına her an mâruz kaldığını bilen insan, ona karşı savunmaya geçecek ve kendi silâhını kullanmasını çok iyi öğrenecektir.
Sınırda nöbet bekleyen veya mevzide düşmanı gözetleyen askeri düşünelim. Böyle bir asker hep tetiktedir. Kulağına gelen en ufak bir gürültü, gözüne çarpan en küçük bir karartı elini silâhına götürür. Şâyet ufaktır, küçüktür diye önem vermezse, kendi eliyle hayatını ve nöbet yerini tehlikeye atmış olur.
Mü'min de her an şeytanın vesvese oklarına ve hücumuna mâruzdur. Bundan kimse istisna değildir. Bunun için hep dikkatli hareket eder, müdafaa halindedir. Silâhını hep hazır bulundurur. Vesvese mikrobuna karşı istiaze, istiğfar gibi manevî antibiyotikleri hemen kullanmaya çalışır.
2- Vesvese, insanı vesveseye kapıldığı mesele hakkında araştırmaya, incelemeye ve öğrenmeye sevkeder. Meselâ, meleklerin varlığı ve gördükleri işler hakkında vesveseye düşen bir insan, birer ruhanî varlık olan meleklerin yaratılışları ve gördükleri vazifeler hakkında araştırmaya girişir, bu konudaki bilgisini arttırır, meleklerle insan arasındaki ilişkiyi öğrenir.
Yine meselâ, namazı kaç rekât kıldığı hususunda vesveseye düşen bir insan, başta namazın vacip ve sünnetleri olmak üzere, sehiv secdesini gerektiren halleri araştırıp öğrenir, bir daha aynı vesveseye kapılmaz.
3- Vesvese insanı ciddiyete götürür. Böyle bir insan gerek imanî meseleleri, gerekse ibâdetlerini ciddiye alır, daha eksiksiz, daha sağlam ve daha titiz bir şekilde yapmaya gayret eder. Çünkü meselesini ciddiye alan, görev ve işine ihlâsla sarılan insana rakipleri, hasımları ve düşmanları zarar veremez.
4- Vesvese, insanın taklidî olan imanını tahkîke, zayıf olan inancını kuvvetlendirmeye vesile olur. Bu açıdan vesveseden fazla korkmamalı. Çünkü iman var ki, onun için vesvese geliyor. Zaman zaman vesvese kuvvetli imana sahip insanlara da gelmektedir.
Meselâ Sahabiler, başta Kur'ân'ın nüzûlü -Hz. Dıhye gibi bazı sahabilerin kılığına girerek de olsa- Hz. Cebrâil'in görünmesi ve Peygamberimizle (s.a.s.) bizzat
2860] 7/A’râf, 201-202
- 536 -
KUR’AN KAVRAMLARI
görüşüp konuşmaları gibi imanın en mühim üç rüknü olan kitaba, meleklere ve peygamberlere imanı gözleriyle görmüşlerdi.
İşte böyle imana sahip olan Sahabiler, Rasûlullah’a (s.a.s.) şöyle bir soru sorabilmişlerdi: “İçimizden öyle şeyler geçiyor ki, herhangi birimiz onları söylemeyi bile büyük bir suç sayıyor.” Rasûlulluh (s.a.s.), “Gerçekten böyle bir şey hissetiniz mi?” diye sordu. Sahabiler, “Evet, yâ Rasûlallah” dediler. Rasûlullah (s.a.s.) “İşte sarih, açık açık iman budur.”2861 buyurdular.
Yani, mü’minin ruh ve kalbinde iman cevheri, ibâdet hazinesi, namaz ve İslâm’a hizmet gibi incilerin varlığını şeytan çok iyi bilmektedir. Bildiği için de göz koymakta, fırsat bulur bulmaz çalıp çırpmakta ve saldırıya geçmektedir. Nasıl ki, hırsızlar başta para ve altın olmak üzere en değerli malların bulunduğu yere girmek isterler; öyle de şeytan, mü'minin iman cevheri taşıyan kalbine vesvese oklarıyla saldırır. Oradan ne çalarsa kendini kazançlı sayar. Bunun yanında yoksul ve boş evlere hırsız uğramadığı gibi, tam takır, kup kuru ve bom boş kalblere de şeytan yanaşmaz, buraları ateşlemez.
Diğer taraftan, mü'min şeytanın vesvesesinden dolayı rahatsız olmaktadır. Bu rahatsızlık aynı zamanda imanın alâmetidir. O insanın kuvvetli bir imana sahip olduğunun işaretidir. Hadiste geçen “mahz-ı iman”, yani imanın tâ kendisi demek budur. Yani insan imanının tehlikeye düştüğünü fark eder etmez, hatalarını anlar, eksiklerini tamamlar, hakiki imanı elde etmek için gayret sarf eder.
Zaten iman her zaman yenilenmeye ve tazelenmeye muhtaçtır. Elbise nasıl eskir ve yıpranırsa, iman da öyle yıpranabilir. Bunun önüne geçmek için tedbirimizi baştan alırız, “Lâ ilâhe illâllah” kudsi kelimesini dilimizden düşürmediğimiz gibi, onun mâna ve muhtevasını da düşünce ve kalbimizle yaşarız.
İnsanı devamlı imanına aykırı hareket etmeye iten başta şeytan olmak üzere nefsi ve gayr-ı meşru arzuları gibi bazı düşmanları vardır. Bu güçler insanın gafletinden fırsat bularak çeşitli hile vesvese ve şüphelerle imanı zedeleyip nurunu söndürmeye çalışırlar.
Bundan başka, insanın farkında olmadan ağzından çıkan bazı söz ve hareketler imanına zarar verecek bir mâhiyet taşıdıklarından, imanın insan üzerindeki etkisini azaltabilmektedir. İmana aykırı olan “silik” sözler o kadar ileri varır ki, imanlı bir insan onu duyduğunda ürperir, böyle bir söz kendisinin içinden geçecek olan imanından şüphe edecek bir hale gelir. Bugün bazı kimselerin ağzından duyduğumuz, bazen de bize soru halinde intikal eden birtakım sözler vardır ki, bunlar sadece bu devirde, zamanımızda değil, asırlar öncesinde de söylenmiştir.
Bunun için mü'minin her vakit, her saat ve her gün imanını yenilemesi, bu şekilde mânevî tehlike ve düşmanlardan korunması gerekir.
5- Vesvese lâkaytlığı atar, miskinliği giderir, tembelliği kaçırır, rehâveti yok eder. Meselâ, atmaca kuşu, serçeye saldırıp avlamaya kalkışmasa serçe insanın eline ayağına dolaşır, ne uçar, ne de kaçar. İlk bakışta atmacanın serçenin üzerine atılması, şefkat ve merhamet duygumuza ters gelebilir; ancak serçenin başka türlü uçma kabiliyeti ve düşmanlarından korunma alışkanlığı gelişmezdi. Bu saldırı ve kaçış, bir eğitim, bir antrenman sayılmaktadır.
2861] Müslim, İman 209
VESVESE
- 537 -
Vesveseye müptela olan insan da, bu sayede şeytanla mücadele etmesini öğrenir, şeytana galibiyet fırsatı vermez, devamlı bir mücahede şuuru içinde yaşayarak bir çekirdek halinde bulunan iman ağacını yeşillendirir, ibâdet kabiliyetlerini geliştirir, üzerindeki tembellik ve rehavet paslarını temizler ve her an tetikte bekleyen bir fedâi gibi görür kendini...
İşte bütün bunlar için, Cenâb-ı Hak şu imtihan dünyasında, şu müsabaka meydanında, bir teşvik kamçısı olarak vesveseyi şeytanın eline vermiş, insanın başına vuruyor. Şâyet fazla incitse Cenâb-ı Hakka şikâyet etmeli, Euzübillâhi mine’ş-şeytânirracîm demeli, O’na sığınmalıdır. 2862
Vesvese En Çok Kimlerde Görülür?
Birincisi: İbâdetlerine dikkat etmeyen, dinî vazifelerini yerine getirmeyen, şuurlu bir İslâmî yaşayışta olmayan kimselerde vesvese pek bulunmaz. Vesveseden ziyade bu insanlar, farkında olmadan şeytanın telkini altındadırlar. Şeytanın istediği bir hayat seyrinin yolcusu olmuşlardır.
Bunun için vesvese daha çok imanda terakki etme yoluna giren, dinî hayatına dikkat eden, elinden geldiği kadar ibâdetlerini yerine getiren, yakasını şeytanın elinden kurtarmaya çalışan, kalbini İlâhî nurun aynası yapmaya gayret eden mü'minlerde görülür. Çünkü şeytanın tesir sahasından kurtulup meleklerin ilhamına kulak veren bu insanı şeytan kıskanmakta ve onu rahat bırakmamaktadır.
Şeytan, bu mü’minin yolunun üzerine çeşitli tuzaklar kurar, devamlı fırsat kollar, müsait bulduğu an, kalbi hedef alarak hemen silâhını ateşler ve yaralar açar. Bir kere yara açtıktan sonra artık bu yaranın içinde vesvese mikropları üremeye başlar ve bazen iyice azıtırlar. Zaman içinde öyle bir hal alır ki, bu insan her halinde şüphe ve vesvese etmeye başlar.
İkincisi: Vesvese, asabi, hassas, titiz, kılı kırk yarar tarzda bir yaratılışa sahip olan insanlarda çok daha fazla görülür. Vesveseye mâruz kalan insanların çoğuna, “Hassas bir insan olmalısınız” diye sorduğunuzda müsbet cevap alırsınız. Hattâ böyle insanları, “hararetten nem kapar” diye tarif ederler. Ayrıca vesveseye müptela olan bu insanlar bünye itibariyle de zayıf bir yapıya sahiptirler. En küçük bir kıvılcımdan alev alan vesveseli insanın kalbi, şeytanın telkinlerine karşı hazır bir zemin gibidir. 2863
İmam Gazâli’ye Göre Kalbin Mâhiyeti, Vesvese ve Kurtuluş Yolları
Kalbin Mâhiyeti ve Kalbe Gelen Düşünceler
Kalbin Mâhiyeti: Kalb, kurulmuş bir çadır gibidir, kapıları vardır. Her kapısından kendisine haller gelir. Kalb hedefe benzer, ona her taraftan oklar atılır.
Kalb dikili bir aynaya benzer, üzerindeki çeşitli sûretlerin çeşitli akisleri geçer. Bir sûretten sonra başka bir sûret aynada görünür. O ayna bu geçen sûretlerden boş değildir. Kalb bir denize benzer. Çeşitli nehirlerden o denize sular akar.
Her hâl ü kârda kalbe akan bu yeni yeni eserlerin giriş noktaları ya beş
2862] M. Paksu, a.g.e., s. 61-66
2863] M. Paksu, a.g.e., s. 66-67
- 538 -
KUR’AN KAVRAMLARI
duyudandır veya iç duyulardandır. İç duyulara gelince, bunlar hayal, şehvet ve öfkedir. İnsanın mizacında var olan ve ondan meydana gelen ahlakın esası ise şudur: İnsan bu duygularla bir şeyi idrak ederse kalbte ona ait bir tesir meydana gelir. Meselâ, çok yemek yemekle güçlenen mizaç sebebiyle şehevi duygu heyecana gelir, dolayısıyla kalbte tesirini gösterir. Şâyet şehevi duygu bastırılırsa hayal gücü devreye girer ve bir şeyden diğer şeye intikal etmeye başlar. Bu intikal sonunda kalpte üst üste değişiklikler olur. Kalbin değişmesi ve etkilenmesi devamlı bu sebeplerdendir. Kalpte meydana gelen eserlerin en güzeli hâtıralardır. Hâtıralardan gaye, kalpte meydana gelen fikir ve zikirlerdir. Bunlardan gaye, yenilenme ve hatırlama yoluyla gelen ilimlerdir. İşte bu ilimlere hatıra denir. Çünkü bunlar, kalb kendilerinden gafil olduktan sonra kalbe gelirler.
İrâdeyi harekete getiren hâtıralardır. Çünkü niyet, azim ve irâde, istenen mânâ kalbe geldikten sonra peyda olur.
Kalbe Gelen Hâtıralar ve Çeşitleri: Fiillerin başlangıcı hâtıralardır. Arzuyu harekete geçiren hâtıralardır. Arzu azmi, azim niyeti, niyet de azayı harekete geçirir. Arzuyu harekete geçiren hâtıralar olduğuna göre; güzel sonuç doğuran ve kötü sonuç doğuran hâtıralar olmak üzere hatıra ikiye ayrılır. Güzel sonuç veren hâtıralara ilham denir. Kötü sonuç veren hâtıralara da vesvese denir.
Bu hâtıralar hâdistir, sonradan meydana gelmedir. Her hâdisin bir muhdisi vardır. Hâdiseler ne kadar değişik olursa, sebepleri de o nisbette değişik olur. İşte neticeleri sebeplere bağlamadaki İlâhî kanundan anlaşılan budur. Evin orta yerinde bir ateş yakılsa, duvarları ateşin ışığıyla aydınlanırken, tavanı da isiyle kararır. Buna göre aydınlığın sebebi ayrıdır, kararmanın sebebi ayrıdır.
Bunun gibi kalbin nurlanmasıyla kararmasının sebepleri de ayrıdır. Güzel sonuç veren hâtıranın sebebine melek, kötü sonuç veren hâtıranın sebebine de şeytan denir.
Kalbi hayır ilhamına hazırlayan lütfa tevfik denir. Şeytanın vesvesesini kabule hazırlayan kuvvete de iğvâ ve hizlan denir.
Melek ve Şeytanın Kalpteki Yeri
Çeşitli mânâlar çeşitli isimler ister. Meleğin özelliği hayrı ulaştırmak, ilmi anlatmak, hakkı keşfetmek, hayrı vaad etmek ve iyiliği tavsiye etmektir. Allah meleği bunun için yarattı ve insanların hizmetine verdi.
Şeytanın özelliği de tamamen meleğin aksinedir. Şeytan şerri, kötülüğü vaad eder, çirkin şeyleri telkin eder; hayır ve iyilik yapılacağı zaman kişiyi yoksullukla korkutur.
Vesvese ilhamın, şeytan meleğin, tevfik de hizlanın karşılığıdır. Kalb ise şeytanla melek arasında döner durur. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) bir hadislerinde: ‘’Kalbe iki yönden baskı gelir: Birisi melektendir, hayrı vaad eder, hakkı tasdik eder. Kalbinde bunu hisseden kimse bilsin ki, bu Allah’tandır ve hemen Allah’a hamdetsin. Diğeri de vesvesedir, şeytandan gelir ve şerre teşvik eder, hakkı reddeder, hayırdan uzaklaştırır. Kalbinde bunu hisseden kimse şeytanm şerrinden Allah'a sığınsın' buyurdu ve sonra, ‹Şeytan sizi fakir düşmekle korkutur da cimriliğe ve kötülüğe teşvik eder' mealindeki âyeti okudu.
VESVESE
- 539 -
Kalbin Melekleşmesi ve Şeytanlaşması
Kalb, yaratılışı itibariyle ilhamla vesveseyi kabul edecek yapıdadır. İnsan bunlardan birini tercih etmekle karşı karşıyadır. Yani ya vesveseye kapılarak şehvetine uyar, heva ve hevesinin peşinden gider veya bunlardan yüz çevirerek hayra yönelir.
İnsan, şehvetine, gazabına ve hevasına uyarsa şeytanın tasallutuna kapılır. Böyle bir kalb şeytana yataklık yapıyor demektir. Çünkü heva şeytanın yuvasıdır. İnsan şehve-tiyle mücadele eder ve onu kendine Musallat kılmaz da melek ahlakına bürünürse, kalbi meleklerin dolup taştığı bir merkez haline gelir.
Ne zaman ki insan; şehvet, gazap, hırs, tama, tul-u emel ve benzeri kötü hasletlerle içice olursa, şeytan vesvesesiyle kalb sahasında at oynatır.
Yine ne zaman ki insan nefsî arzularına uyarak dünya sevgisi kalbe galebe çalarsa şeytan vesevese için yol bulmuş olur. Ne zaman ki, kalb Allah'ın zikriyle meşgul olursa, şeytan ondan uzaklaşır, kalbe girme imkânı daralır, yerine hemen melek geçer ve ilhama başlar. Şeytan ve meleğin askerleri arasındaki koşuşturma, birinin üstün gelip açılan kapıdan içeri girmesine ve orada yer tutup oturmasına kadar savaş kalbin çevresinde devam eder.
Nice kalbler var ki, oraları şeytanın ordusu fethetmiş ve sahip olmuştur. Ahireti arka plâna atıp dünyayı tercih eden vesveselerle kalbi doldurmuşlardır. Bunların kalbi istila etmesinin birinci yolu şehvet ve hevaya uymaktır. Bundan sonra kalb ancak şeytanî güçlerden boşaltılmakla yeniden fethedilir. O güçler de heva ve şehvettir. Bunları boşalttıktan sonra, kalbi zikirle tamir etmek gerektir.
Câbir bin Ubeyd diyor ki: Alâ bin Ziyad'a içimdeki vesveseden şikâyet ettim. Şöyle bir açıklama yaptı: “Kalb, İçine hırsız giren bir eve benzer. Hırsız girdiği evde işine yarayan bir şey varsa alır çıkar, yoksa sağa sola dönüp durur, bir şey bulamazsa da evi terk eder gider. Bunun gibi heva ve heves olmadığı kalbe şeytan girmez. Nitekim âyette şeytana şöyle demektedir: ‘Benim ihlâslı kullarım üzerinde senin hiçbir gücün yoktur. Onlara vekil olarak Rabbin yeter.” 2864
Kalbi Vesveseden Korumanın Yolları
Vesveseden kurtulmanın çaresi, kalbe vesveseyi veren şeyden başka bir şey koymaktır. Allah’ı zikirden başka kalbe ne koyarsan, şeytanın vesvesesine yardımcı olur. Kalbi şeytanın vesvesesinden koruyan şey ise ancak Allah’ı anmaktır. Çünkü Allah’ı anmakla şeytanın nasibi kesilir. Bir şey ancak zıddıyla tedavi edilir. Şeytanın vesvesesinin zıddı da Allah’ı anmak ve Allah’tan yardım istemektir.
İşte “Eûzü billahi mine'ş-şeytâni'r-racîm velâ havle velâ kuvvete illâ billahi'l aliyyi'l-azîm” sözlerinin mânası budur. Buna kendilerine Allah'ın zikri galebe çalan takvâ sahipleri yol bulur. Şeytan bu kimselerin etrafında çapulcu bir hırsız gibi dolaşır durur. “Takvâ sahipleri, kendilerine Allah’tan bir vesvese iliştiğinde güzelce düşünürler ve derhal hakkı görüverirler.” 2865
“Min şerri’l-vesvâsi’l-hannâs” âyetinin tefsirinde İmam Mücahid der ki: “Hannâs kalbe yayılır. Allah’ı zikrettiği vakit toparlanıp kaçar. Kalb gaflete dalınca yine
2864] 17/İsrâ, 65
2865] 7/A’râf, 201
- 540 -
KUR’AN KAVRAMLARI
hannâs faaliyete geçer. Âdeta karanlık ile aydınlığın çarpışması gibi çarpışıp dururlar. Işığın gelmesiyle karanlığın kaybolması gibi, Allah’ın hatırlanmasıyla da şeytan uzaklaşır. Bunlar birbirlerinin zıddı oldukları için Allah Teâlâ bunlar hakkında, “Şeytan onları hakimiyetleri altına aldı ve Allah’ı anmayı unutturdu. İşte onlar şeytanın taraftarlarıdır. Haberiniz olsun, şeytanın taraftarları hüsrana düşenlerin tâ kendileridir”2866 buyurmuştur.”
Enes bin Malik’in rivâyetine göre Rasûl-i Ekrem Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
‘Şeytan hortumunu insanoğlunun kalbinin üzerine koyar. Allah’ı hatırlarsa oradan uzaklaşır; Allah’ı unutursa, kalbini yutar.”; “Şeytan insanın kan damarlarında dolaşır. Şeytanın dolaştığı yolları açlıkla daraltınız.”
Şeytanın Mâhiyetini İncelemenin Zararı
“Şeytan latif bir cisim midir, değil midir? Cisim değilse insanın bedenine nasıl girer?” gibi sözlerle şeytanın beden yapısını inceleyen insanın hali koynuna yılan giren adama benzer. Böyle bir insanın yapacağı ilk iş, bir an önce yılanı çıkarıp atmak, zararından kurtulmaktır. Oysa bu adam yılanı çıkarıp atmıyor da, şeklini, rengini, uzunluğunu incelemekle meşgul oluyor. Bu ise cehaletin tâ kendisidir. İnsanın yapacağı ilk iş, düşmanı kendinden uzaklaştırmaktır.
Bunun yanında düşmanın gücünü ve silahını da iyi bilmek gerekir. Şeytanın silahı, hevâ, heves ve şehvettir. Böylece hâtıralardan bir kısmının şerre dâvet ettiğini ve bunların vesvese olduklarında şüphe olmadığı gibi, bir kısmının da hayra dâvet ettiğini ve bunların ilham olduğunu bilmek gerekir.
İlhamla Vesvese Nasıl Ayırt Edilir?
Meleğin ilhamı ile şeytanın vesvesesi arasında tereddüt veren hâtıralar vardır. Şeytanın hilelerinden biri de şerri hayır gibi göstermesidir. Bunu ayırmak zordur. Çokları buradan tehlikeye düşer. Şeytan bu gibi insanları açıkça kötülüğe dâvet edemez, bunun yerine kötülüğü iyilik gibi göstermeye çalışır.
Kalbe gelen hâtıraların ilham veya vesvese olduğu ancak takvâ nuru, basiret ve ilim kabiliyeti ile öğrenilebilir.
Şeytan Nasıl Zayıf Düşürülür?
Bir kişi Hasan Basri'ye sordu: “Ey Ebâ Said şeytan uyur mu?” Hasan Basrî gülümseyerek dedi ki: “Şeytan uyusaydı da biz de rahat etseydik!”
O halde hiçbir zaman ehl-i iman şeytandan kurtulamaz. Ama, her Müslüman için, şeytanı defetmenin ve zayıf düşürmenin bir yolu vardır. Nitekim Allah Rasûlü (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Yolculukta insan devesini zayıflattığı gibi, mü'min de şeytanını zayıflatabilir.”
Kays bin Haccac der ki: “Şeytanım bana, ‘senin yanına geldiğim zaman besili hayvan gibiydim, şimdi ise kuş kadar bile kalmadım' dedi.” “Neden böyle oldun?” demem üzerine, “Allah'ı zikretmekle beni erittin” dedi.
İşin zor tarafı, şeytana açılan kapıların pek çok, meleğe açılan kapıların tek olmasıdır. O tek kapı ise o çok kapının içine karışmıştır. Bu durumda insanoğlu
2866] 58/Mücâdele, 19
VESVESE
- 541 -
karanlıkta birkaç yöne giden ve yolun ortasında şaşkın bir halde kalmış gibidir. Güneş doğup da çevresini açık gözle görmedikten sonra gideceği istikameti kestiremez.
Buradaki açık göz, takvâ ile cilalanmış kalb gözüdür. Doğup parlayacak güneş de yolların bataklık taraflarını gösteren kitap ve sünnetten istifade edilen ilimdir. Ancak bu sayede yolunu bulabilir. Yoksa yollar çok ve hepsi karanlık ve bataklıktır.
Abdullah bin Mes'ud diyor ki: Birgün Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) bize düz bir çizgi çizdi ve ‹İşte bu yol Allah'a giden yoldur' buyurdu. Sonra o çizginin sağma ve soluna bazı çizgiler çizdi ve ‘Bu yollar yok mu? Bu yolların herbirinin başında bir şeytan durur ve insanları bu yola dâvet eder’ buyurdu. “Daha sonra şu âyeti okudu: “İşte, Benim dos doğru yolum budur. Siz de ona uyun. Başka yollara sapmayın ki, sizi fırkalara bölüp Allah'ın yolundan ayırmasın. Allah'ın emir ve yasaklarına karşı gelmekten sakınasmız diye Rabbiniz size bunları emretti.” 2867
Şeytanın Kalbe Giriş Yolları
Kalb bir kale, şeytan da o kaleye girmek isteyen bir düşman gibidir. Şeytan kaleyi fethedip sahip olmak ister. Kaleyi düşmandan korumak, ancak kapılarını sağlamlaştırmak ve gediklerini kapatmakla mümkündür. Kalenin kapılarını ve gedik yerlerini bilmeyen adam, elbette kaleyi koruyamaz.
Kalbi şeytanın vesvesesinden korumak herkes için farz-ı ayndır. Farza ulaşmak için lazım olan şey de farzdır. Şeytanın kalbe giriş yol ve kapıları kişinin vasıflarıdır. Onlar ne kadar çok olursa şeytanın kapıları da o kadar çok olur. Kalbi korumanın çaresi, bu yolları kapamaktır. Bu da, kalbi kötü huylardan temizlemekle mümkündür. Bu huyların kökleri kalpten kesilip kapıları kapansa bile yine de şeytanın kalbe giden birtakım tehlikeli yolları vardır, istikrarlı değildir.
Allah'ı zikretmek, şeytanı kalbe uğramasını engeller. Zira gerçek zikir, kalbi takvâ ile tamir ettikten ve kötü sıfatlardan temizledikten sonra kalpte yerleşir. Böyle olmazsa zikrin kalb üzerinde bir hâkimiyeti olamaz ve şeytanın baskısını önleyemez.
Şeytan Aç Köpek Gibidir
Şeytan aç bir köpek gibidir. Köpek sana yaklaşır. Önünde et ve ekmek gibi yiyecek bir şey yoksa “defol git” demekle köpek uzaklaşır gider, fakat yiyecek bir şey varsa, kovmakla oradan uzaklaşmaz.
Şeytan da böyledir. Şâyet kalpte bir kuvveti yoksa yalnız zikirle oradan uzaklaşır. Şâyet şehvet kalbe galebe çalmışsa, zikrin hakikati kalbin kenarına doğru iner, fakat ortasında yerleşemez. Böylece yine şeytan kalbin merkezine hakim olur. Fakat heva ve kötü sıfatlardan temizlenmiş olan takvâ sahiplerinin kalbine gelince, şeytanın buraya girmesi şehvet yönünden değil, zikirden ayrı kalmasından dolayıdır. Kalb zikre döndüğü zaman şeytan geri çekilir.
Namaz Kılarken Gelen Vesvese
Şöyle bir düşün: İbâdet ve zikrin son sınırı namazdır. Kalbine dikkat et, bak, namazda iken şeytan kalbini nasıl sokaklara götürür, nasıl âlemin hesaplarını
2867] 6/En’âm, 153
- 542 -
KUR’AN KAVRAMLARI
gördürür? Nasıl inatçı insanlara cevaplar hatırlatır ve nasıl seninle birlikte ovaları, dağları dolaşır? Sonunda öyle bir hale gelir ki, namazdan önce unuttuklarını sana namazda hatırlatır.
Şeytan bilhassa namaz kılarken kalbe hücum eder. Namaz kalbin mihenk taşıdır (ölçüsüdür). Kalbin iyilik ve kötülüğü namazda belli olur. Dünya şehvetleri ile dolu olan kalblerden gelen namaz kabul olmaz. Görüyorsun ki, namazda da şeytan uzaklaşmıyor, belki vesveselerini arttırıyor. Tıpkı gereken perhizi yapmadan alınan bazı ilaçların verdiği zarar gibi. Şâyet şeytandan kurtulmak istersen, her şeyden önce takvâ ile perhiz yap. İşte o zaman Hz. Ömer'den kaçtığı gibi, şeytan senden de kaçar.
Vesvese, Hemm, Hatır ve Kasıd Nedir?
İnsan hangilerinden sorumlu olur, hangilerinden bağışlanır? Rasûl-i Ekrem Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Ümmetim, hatırına gelen şeyleri konuşmadıkça veya yapmadıkça mes’ul değildirler.”
“Allah Teâlâ hafaza/muhâfız meleklere der ki: ‘Kulum bir günah yapmaya hemm (teşebbüs) ettiği zaman, bu hemminden (teşebbüsünden) dolayı ona bir şey yazmayın. Şâyet o günahı işlerse, ona bir kötülük yazın. Kulum bir iyiliği hemmettiği zaman, hemen ona bir sevap yazın. Şâyet hemmettiği iyiliği yaparsa onu on misli ile yazın.”
“İyiliği hemmedip yapmayana bir sevap, iyiliği hemmedip yapana yedi yüze kadar mükâfat verilir. Kötülüğü hemmedip yapmayana bir şey yazılmaz, yapana ise bir günah yazılır.”
“Allah Azze ve Celle şöyle buyurdu: “Kulum bir günah yapmayı içinden geçirdiği zaman, onu yapmadıkça bağışlarım.”
Kalbin Dört Hali
a) Kalbe gelen ilk şey hatır’dır. Meselâ insan arkasından gelen bir kadının sûretini hatırında canlandırır. Öyle ki ardına dönüp baksa kadını görecek. Buna hatır ve hâdis-i nefis denir.
b) Heyecan, arzu, meyl-i tabii. O kadına dönüp bakmaya meyletme tabiatında olan şehvetin harekete geçmesi demektir.
Bunların her ikisi insanın irâde ve isteği dışındadır. Bunlarla kul sorumlu tutulmaz, aksi takdirde bu, gücü yetmediği bir şeyi ona yüklemek mânâsına gelir ki, bu câiz değildir.
Müslim’in Ebû Hüreyre’den beyanına göre, “İçinizdeki şeyi ister açığa çıkarın, ister gizleyin, Allah onunla sizi hesaba çeker.”2868 âyeti nâzil olunca Sahâbe-i Kiram Rasûlullah’a (s.a.s.) gelerek sordular: “Yâ Rasûlallah, gücümüzün yetmediği şeyle mükellef tutulduk. Çünkü hatırımızdan öyle şeyler geçer ki, onların kalbimizde durmasına asla râzı değiliz. Üstelik bundan hesaba çekilirsek halimiz nice olur?” Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.s.) “Yoksa siz de Yahûdiler gibi, ‘duyduk da isyan ettik’ mi demek istiyorsunuz. Öyle yapmayın, duyduk ve itaat ettik deyin” buyurdu. Ve bir sene sonra, “Allah kimseye gücünden fazlasını teklif etmez”2869 âyeti nâzil oldu.
2868] 2/Bakara, 284
2869] 2/Bakara, 286
VESVESE
- 543 -
c) Kalbin hükmü. Yani kalbin o arkadaki kadına bakmasına hüküm vermesidir. Tabiat bir şeye meylettiği zaman engeller kaldırılmadıkça himmet ve niyet meydana gelmez. Çünkü bazen utandığından, bazen da korktuğundan düşündüğünü yapamaz. Buna da itikat denir. Yani “Evet, bu işin yapılması uygundur” diye kalbin hükmetmesidir.
d) Hemm, niyet, kasd: Arkadan gelen kadına bakmak için kesin karar vermek, azmetmek ve niyet etmektir. Buna da bilfiil hemm denir. İnsan bundan mes'uldür. Fakat hemmettiği bu işi yapmadığı zaman, şâyet Allah korkusundan pişman olmuşsa buna sevap yazılır.
Bu meselenin delili şu hadistir: “Melekler, ‘Yâ Rabbi, şu kulun kötülük yapmayı istiyor’ derler. Allah Teâlâ en iyisini bilir, fakat meleklere, ‘Onu gözetleyiniz, niyet ettiği bu kötülüğü işlerse onun defterine bir günah yazın. O kötülüğü yapmazsa bir sevap yazın. Çünkü o kötülüğü Benim rızam için terk etmiştir.”
Hemm başlangıçta zayıf olabilir. Fakat kalb birinci derecedeki hatıra meylettiği zaman nefsi kendine doğru çeker ve bu sayede hemmi kuvvetleşerek kararlı bir irâde haline gelir, irâde de kesinlik kazanınca bazen pişman olup o işten vazgeçebilir. Bazen bir sebeple unutur ve yapamaz ve benzeri sebepler işi güçleştirebilir. Demek ki, uygulamaya geçmeden önce kalbin dört hali vardır:
Hatır, Meyl, İtikat ve Hemm Nedir?
Hatır ile kalb sorumlu tutulmaz. Zira bu durum kişinin istek ve irâdesinde değildir. Bunun gibi meyil, heyecan ve şehvet ihtiyarî olmadıkları için onlardan mes’ul değildir.
“İyilik kalbin huzur bulup rahat ettiği şeydir. Bunun aksine, cevaz fetvası verseler de yine böyledir” Hatta biz de deriz ki, müftünün kalbi bir şeyin olması için hükmetse, hata olsa da mükâfatı vardır.
Meselâ abdest aldığını zanneden kişi hemen namazını kılmalıdır. Namazı kıldıktan sonra abdestsiz olduğunu hatırlasa da o namazın mükâfatını alır. Fakat abdestsiz kıldığını hatırladığı halde yeniden abdest alıp namaz kılmazsa günahkâr olur.
Mücerret hâtıra ve insana galip olan haller namaz dışında bazı düşüncelerden doğar. Allah’ı zikrettiği zaman bu vesvese uzaklaşır, zikirden kesilince gelir. Böylece birbirini takip eder.
Zikirle vesvesenin bir arada bulunması da mümkündür. Hatta insan hem okuduğu Kur'ân'ın mânâsını, hem de vesveseyi birden anlayabilir. Öyle ki bunlar kalbin ayrı ayrı iki yerinde durabilir.
Vesvesesiz Namaz Kılınabilir mi?
Bu kabil vesvesenin hiç hatıra gelmeyecek şekilde, bütünüyle yok edilmesi çok uzak bir ihtimaldir. Bununla beraber mümkün olmayan şeylerden de değildir.
Bu hususta Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Dünyalıktan hatırına hiçbir şey gelmeden iki rekât namaz kılan kimsenin günahları bağışlanır.”
Şâyet böyle namaz kılmak mümkün olmasa, Rasûl-i Ekrem böyle bir şey buyurmazdı. Ancak böyle bir hal her kalbte değil, İlahi sevgi ile dolan kalblerde
- 544 -
KUR’AN KAVRAMLARI
olur. Allah sevgisi ile dolu muhabbet deryasına dalmış olan gönüller hatırına başka bir şey gelmeyecek şekilde, içinden sevgilisi ile sohbete dalar, hatta başkası bir şey söylese dahi onu duymaz olur. Öyle ki, önünden bir adam geçecek olsa onu görmez. Ne var ki, Allah ve ahirete iman zayıflığından dolayı bu gibi insanlar çok az bulunur.
Peygamberimize Vesvese Gelir miydi?
Şeytandan bir an veya bir saat, yani kısa bir müddet uzaklaşmak mümkündür. Fakat ömür boyu ondan kurtulmak cidden zordur. Şâyet bir insan şeytanın heyecana sürükleme, arzu ve hâtıra yolu ile vesveselerinden kurtulabilseydi, Rasûl-i Ekrem’in kurtulması gerekirdi.
Rasûl-i Ekrem namaz kılarken gözü cübbesinin damgasına ilişti. Selâm verince cübbeyi kaldırıp attı ve, “Bu cübbe beni namaz kılarken meşgul etti. Bunu Ebû Cehm'e götürün ve onun damgasız olan cübbesini bana getirin” buyurdu. Bir seferinde Rasûl-i Ekrem’in parmağında altın bir yüzük vardı. Minberde hutbe okurken gözü yüzüğe takıldı ve yüzüğü parmağından çıkarıp attı. Buyurdu ki: “Bir ona, bir de size bakıyorum.” Yani, böyle şey olmaz. İşte bu elbisenin damgasına ve altın yüzüğüne bakmayı harekete geçiren kuvvet şeytanın vesvesesidir. (Bu mesele, altının erkeklere haram olmasından önceydi. Bunun için Rasûlullah (s.a.s.) altını kullandı ve sonra da attı.)
Dünya malının, altının ve gümüşün vesvesesi, onları kalb-den ancak atmakla kesilir, onlardan ayrılınca vesvese de kalmaz. İhtiyacından fazla malı bulunan kimse bir altın da olsa altını düşünmek hususunda namazda kendisine vesvese vermekten şeytan boş kalmaz. Bu altını nasıl koruyacak, nereye verecek, başkasının bilmeyeceği şekilde nasıl gizleyecek veya onu gösterip de övünecek gibi çeşitli vesveseler verir durur.
Vesveseden Rahatsız Olan Adamın Hali
Var gücüyle dünyaya sarılıp tırnaklarını dünyaya takan ve sonunda da şeytanın vesvesesinden kurtulmak isteyen kimse elini bala batırdıktan sonra eline sineklerin konmayacağını sanan kimse gibidir ki, bu olmaz. Dünya, şeytanın vesvesesi için en büyük kapıdır. Bununla beraber onun pek çok kapıları vardır. Bunları korumak zordur.
Şeytanın Vesvese Verme Yolları
Şeytan insana önce günah tarafından vesvese verir. Bunu başaramazsa nasihat tarafından gelir, ona bid'atları güzel gösterir ve İnsanı bid'atlere sürükler. Bunu da başaramazsa, ona güçlükleri ve zorlukları teklif eder. Hatta birçok helâl ve mubah olan şeyleri ona haram olarak göstermeye yeltenir. Bu yoldan da bir şey anlamazsa, abdest ve namazında onu şüpheye düşürecek şekilde vesvese vermeye başlar. Bunda da başarı gösteremeyince bu sefer iyilikleri ona kolay gösterir, her çeşit ibâdeti sabır ve metanetle yerine getirir. Maksat, insanların kendisini görüp bahsetmelerini sağlamaktır. Böylece kendi kendini beğenmiş olur ve buradan felakete gider. İnsanoğlu şeytanın bu engelini de aşabilirse Cennete gider.
Kalpte Melek-Şeytan Mücâdelesi
Kalb, her taraftan yağan okların bir hedefidir. Atılan oklardan biri kalbe
VESVESE
- 545 -
isabet ettiği zaman ondan müteesssir olur ve onun tesirinde kalır. Başka taraftan bunun zıddı olan bir şey isabet ederse bu defa vaziyeti değişir. Meselâ şeytan gelip kalbi kötülüğe çağırdığı zaman bir taraftan melek gelir iyiliğe çeker, öbür taraftan da şeytan gelir kötülüğe çağırır. Başka bir şeytan gelir diğer bir kötülüğe çeker. Başka bir melek gelir, bir iyiliğe dâvet eder. Bazen iki melek, iki şeytan arasında çekişme olur. Hiçbir zaman boş kalmaz. İşte buna işaret olarak Allah Teâlâ “Onların kalblerini ve gözlerini çeviririz.” 2870 buyurur.
Kalbin Hayra ve Şerre Yönelme Şekilleri
Kalb, hayır ve şer üzerinde sebat etmede ve tereddüt göstermede üçe ayrılır:
a. Kötülüklerden Arınıp Takvâ ile Temizlenen Kalb
Bu kalbe melekût âleminden ve gayb hazinelerinden güzel hâtıralar akar. Akıl da hayırların inceliklerini anlamak için kalbe gelen hâtıraları anlamaya yönelir. Bu hâtıraları yaymanın gereğine hükmeder ve onları yaymaya teşvik eder.
Bundan sonra melek kalbe bakar, kalbi, kendi cevherinde arınmış, takvâ ile temizlenmiş, akıl ışığıyla aydınlanmış, marifet nuruyla imar edilmiş bulur. Melek böyle bir kalbi kendine mesken edinir. Kendi askerleriyle kalbe yardım eder, o kalbin sahibini hayırlara yöneltir. Artık bu ilahi nura karşı hiçbir şey gizli kalmaz.
Bu kalpte şeytanın hilesi revaç bulamaz. Şeytan uzakta durur, parlak ve yaldızlı sözlerle aldatmaya çalışsa da, kalb ona iltifat etmez. Kalb bu gibi tehlikelerden temizlendikten sonra kurtuluşa erer, İşte Allah'ın rahmetiyle yöneldiği kalb bu kalbdir. Kur'ân-ı Kerim bu kalbi şöyle anlatır: “Onlar, iman eden ve kalbleri Allah’ın zikriyle huzur bulan kimselerdir. Haberiniz olsun ki, kalbler ancak Allah’ın zikriyle huzur bulur.” 2871
b. Hevesle Dolu Rüsvay ve Perişan Olmuş, Kötü Huy ve Pis Şeylerle Kirlenmiş Kalb
Bu kalpte kötülük şöyle başlar: Nefsin kötülükleri kalbe dökülür ve orada kökleşir. Sonra kalb fetva almak ve doğruyu bulmak için aklın hükmüne müracaat eder. Hâlbuki akıl. nefse hizmet etmeye alışmış ve onunla ünsiyet etmiştir. Nefis devamlı olarak kalbe hileler hazırlamıştır. Bunun için nefis aklı istila eder ve ona galebe çalar.
İnsanın içi nefsin istekleri ile dolar, şişer ve akim askerlerinin savunmasını köreltmek için heva zulmetleri kalbe yayılır. Böylece şeytanın sultası güçlenir. Çünkü hevanın etrafa dağılmasıyla şeytanın çevresi genişlemiş olur. Böylece şeytan kalbe hücum eder, kötülükleri süsler, insanı kibir ve gurura kaptırıp aldatır.
Neticede imanın gücü azalır, âhiret korkusundan meydana gelen yakın nuru söner. Çünkü heva ateşiyle kalbin içini zifiri bir duman bürümüş ve her tarafım doldurmuştur. Sonunda kalbin nuru söner.
Akıl, kapakları dumanla dolmuş göze benzer, artık göremez hale gelir. İşte kalbe üstün gelen şehvet böyle yapar. Bundan sonra kalbin durup düşünme imkânı kalmaz. Kişi hiçbir öğüt dinlemez olur, kör ve sağır hale gelir. “Hevâsını,
2870] 6/En’âm, 110
2871] 13/Ra’d, 28
- 546 -
KUR’AN KAVRAMLARI
arzusunu kendisine mâbud edinip onun her emrine uyan kimseyi gördün mü? Sen onu bundan alıkoyacak bir muhâfız mısın? Yoksa zanneder misin ki, onların çoğu söz dinler yahut akıllarını kullanır? Onlar hayvan gibidir, hatta tuttukları yolda hayvandan da sapıktır.” 2872
c. İyilik ve Kötülük Arasında Mütereddit Kalb
Böyle bir kalpte hevanın hâtıraları canlanır ve kalbi kötülüğe sevkeder. Bu arada iman hâtıraları gelir ve kalbi iyiliğe iter. Nefis ise şer hâtıraları kalbe sevk eder, şehveti takviye eder. Böylece gayr-ı meşru arzular kuvvetlenir. Buna karşılık, akıl iyilik hâtıralarına doğru gider ve şehveti uzaklaştırır, kötü halleri çirkin gösterir. Böylece nefis aklın öğütlerine yönelir. Bu sefer şeytan akla saldırır; nefsi de heva ve kötü arzularla takviye eder, şu telkinde bulunur:
“Bu çekingenlik nedir, Neden arzularından bu kadar uzak-laşıyorsun, kendi kendine eziyet ediyorsun? Bir çevrene baksana, bu zamanda senin kadar çekingen davranan var mı? Dünyanın nimetlerini hep onlara mı bırakalım? Kendimizi diyete mi çekelim? Her şeyden mahrum ve perişan hale mi gelelim? Bu haline emsallerin güler. Yoksa sen de falan falan kişilerden daha ileride mi olacaksın? İşte onlar da bu işleri yapmışlar ve çekinmemişlerdir. Baksana, işte falan âlim bu işten çekinmedi. Şâyet bu bir kötülük olsa, o senden önce bundan uzaklaşırdı.”
Şeytanın bu vesvesesine karşı nefis şeytana meyleder ve ona doğru dönmeye başlar. Bu sefer melek şeytan üzerine bir hamle yapar ve der ki: “Âkibeti unutup hazır lezzete tabi olanın başına gelecek tek şey helak olmaktır. Cenneti ve ebedi saadeti basit bir lezzete tercih ediyorsun. Şehvetini teskin etmek için göstereceğin az bir sabır acısına dayanamıyorsun. Cehennem azabının bundan daha hafif olduğunu mu sanıyorsun. Yoksa sana cesaret veren, diğer insanların da şeytanın yardımıyla nefis ve arzularına yenik düşmeleri ve gaflet içinde yaşamaları mıdır? Oysa başkalarının aynı günahı işlemeleri, tadacağın Cehennem azabını hafifletmez.”
“Şöyle bir düşün: Sıcak bir yaz gününde insanların hepsi güneşin altında yanarken, ben de yanayım der misin? Elbette demez ve kendini bir gölgelikte korumaya alırsın. Bu konuda onlara çekinmeden muhalefet etmek istersin. Dünya güneşinde hal böyle olduğuna göre, Cehennem ateşinde öncelikle böyle olması gerekir.”
Bunu dinleyen nefis meleğin sözüne uyar ve doğrusu budur der. Böylece iki güç arasında bocalar durur. Sonunda layık olduğu tarafa yönelir. Şöyle ki: Şeytanî sıfatlar kalpte garipse şeytan üstün gelir, kalb Allah'tan ve dostlarından uzaklaşır ve şeytanın askerlerine karışır. Şâyet melekî sıfatlar kalpte galipse kalb şeytanın vesvesesine ve peşin zevklere olan teşvikine meyletmez. Onun ahireti küçümsemesine değer vermez, Allah'ın ordusuna meyleder. 2873
Nâs Sûresi, Şeytanın Hilesi ve Vesveseden Kurtuluş Çareleri
Nâs Sûresi Işığında Vesvese vesvâs ve Hannâs
“Vesvese”, lügatte hışırtı, fısırtı, fısıltı gibi gizli ses anlamına gelir. Buna göre gönülden, birbiri arkasından gelip tekrar eden gizli söze vesvese, bir nefse böyle
2872] 25/Furkan, 43-44
2873] Gazâlî, İhyâu Ulûmiddîn, Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 3/25-48; Mehmed Paksu, a.g.e., s. 71-88
VESVESE
- 547 -
söz bırakmaya da vesvese vermek denir.2874
Min şerri’l-vesvâsi’l-hannâs: O hannâs vesvesecinin şerrinden, yani geri geri çekilip sinen; sinip sinip aldatmak, Hak yolundan geriletip kötülüğe sürüklemek için döne döne vesvese verme âdeti olan o dönek, o sinsi, o geriletici vesvese kaynağının şerrinden sığınırım.2875
Vesvâs, şeytanın bir ismidir. Şehvetlerin fısıldadığına da vesvese denir. Bu ise yasaklanmış olan nefsin arzularıdır.
Vesvese: Fis, hiş demek, yavaş fısıltı yapmak, fiskos etmek gibi gizli sese, gizli fısıltıya denir. Avcının ve köpeklerin yavaşça seslerine vesvese ve vesvâs denilmesi de bundandır. “Hâtırâ-i redie”ye, yani nefsin veya şeytanın kalbe koyduğu hayırsız, faydasız, alçak hatıra ve dağdağaya da vesvese denilir. “Nefsinin ona ne fısıldadığını biliriz.”2876 âyeti nefsin vesvesesi hakkında, “Şeytan Âdem'e vesvese verdi/fısıldadı.”2877 âyeti de şeytanın vesvesesi hakkındadır.
Hannâs: Gerilemek, geri dönmek, sıkılıp büzülmek, sinip kaybolmak, görünmez olmak mânâlarına gelir. Geri çekilerek veya büzülüp sinerek fırsat bulunca dönme âdeti olan demektir.
Said bin Cübeyr der ki: “İnsan Rabbini zikrettiği zaman şeytan geri kaçar, gaflet edince de döner vesveseye başlar.” Kul Allah Teâlâ’yı zikrettiği zaman şeytan geriler, çekinir. Şehvetlere gelince: Bu da iman ile meleğin ilhamı ile ve haya ile siner, çekinir. Her iki mânâ “vesvâs”ta vardır.
“Vesvâs”tan murat: Şeytan ve kötü yakınlardan yaldızcı, kışkırtanlar... Şeytanlar ve şehvetler vesveseleriyle insanı geriletir. İnsanlık ruhunu Hak yolda ilerlemekten alıkoyar. Akıl ve fikrini çelerek sabır ve metanetini, azim ve irâdesini kırarak imandan ve şüphe bulunmayan bilgiden, güzel ameller vâsıtasıyla mücahede etmekten çekindirir, sırf hayvanî, fânî zevklere ve yanlış yollarla türlü hilelere aldatışlara sevk ederek geriletir, aşağılatarak ve soysuzlaştırarak fani hayatta çürütüp bitirmek ister. Allah anıldıkça, hak korkusu görüldükçe geriler, siner, fırsat buldukça döner, yüz buldukça şımarır, Musallat oldukça olur, Musallat olduğunu da düğümlere üfleye üfleye vehimler ve hayaller içinde sindire sindire zelil eder, alçaltır ve adını kötüye çıkararak yüzüstü bırakır.
İbn Sinâ der ki: “Vesvâs vesvese veren düşüncedir. Bu da hayvanî nefsi kullanmaya geçişi, sonra da hareketi aksine oluşu cihetiyle hayal gücüdür. Zira nefsin asıl yüzü gelip geçici zevklerin özüne yöneliktir. Hayal edici güç onu madde ve ilişkileriyle meşgul olmaya doğru tuttuğu zaman o güç tersine dönmüş olur.”
Bazı âlimler de şöyle der: “Vesvâs', kuruntu gücüdür. Çünkü o başlangıçta akla uygun gelir. Fakat iş sonuca gelince çekinir vesvese vermeye, şüpheye düşürmeye başlar.” ‹'Vesvâs”m vesvese veren güç demek olduğunda ve vesvesenin hayal etmek ve kuruntu ile ilgili bulunduğunda vesveseye düşülmeye sebep yoktur. Ancak bunu tahsise kalkışmayıp da şu ilahi beyanın genişliği ve kapsamı üzere anlamak daha doğrudur. Zira “vesvâs-ı hannâs” nedir, diye tereddüde
2874] Elmalılı, Hak Dini Kur’ân Dili, 4/24
2875] 114/Nâs, 4
2876] 50/Kaf, 16
2877] 20/Tâhâ, 120
- 548 -
KUR’AN KAVRAMLARI
düşülmemek için Kur'ân şöyle açıklamada bulunmuştur: “O ki insanların göğüslerinde vesvese verip durur.” 2878
Yani insanların içlerinde, gerek fert olarak içlerinde, gönüllerinde ve gerek toplum olarak içlerinde, aralarında yahut Allah’ı unutanların göğüsleri, bağırları içinde, iç ve dış duyularından hâtıralarına, gönüllerine türlü vesvese sokar; sezilir sezilmez fiskos eder gibi yavaşça gıcıklayarak kötü telkinler yapar, kötü kötü eğilimler, alçak alçak hisler uyandırır. Bu şekilde akıl ve fikirlerini çeler, türlü fenalıklara düşürür. Allah yoluna gitmekten, insanlık gayesine ermekten alıkor, nihâyet din ve imandan çıkarır, ebedi felâkete sürükler. O “vesvâs-ı hannâs” işte böyle her şerrin başı olan vesveseyi gafil insanların sinelerinde fısıldayıp duran sinsi etken ne ise odur. İbn Sina der ki: “Nefsin birinci bineği sinelerdir. Zira insana ait nefsin ilk ilgilendiği kalbdir. Onun aracılığı ile diğer organlara yayılır. Onun için vesvesenin etkisi ilk önce sinelerde olur.”
Mine’l-cinneti ve’n-nâs 2879:
Birinci mânâ: O vesvese veren gizli cin taifesinden, cinlerden olsun, insanlardan olsun vesvâsi’l-hannâs her ikisini de kapsar.
İkinci mânâ: Cinden de vesvese verir, insanlardan da vesvese verir. Yani cinlerden, yani tabiat ötesi gizli yaratıklardan bahsederek onlara ilişik ettirerek o cihetten de vesvese verir. İnsanlardan bahsederek, onlara ilişik ettirerek o yönden de vesvese verir.
Üçüncü mânâ: Gerek cinden olan, gerekse insanlardan olan ve insanların sîneleri içinde vesvese verir, bu şekilde cinni de azıtır, insanı da azıtır.
Dördüncü mânâ; Gizli açık cin ve insanın şerrinden...
Ellezî yüvesvisü:
Vesvese verenlerin cins ve türlerini açıklar. Vesveseci şeytan iki türlüdür: Biri fizik ötesi sahada gizli takımdan, cin soyundan; biri de normal düzeyde açık ilgi kurulan, bilinen insan soyundandır. Bu mânâ En’âm Sûresinde geçtiği üzere, “Böylece Biz her peygambere insan ve cin şeytanlarım düşman yaptık. Bunlar aldatmak için birbirlerine yaldızlı sözler fısıldarlar.”2880 âyeti mânâsına uygun olarak vesvesecinin insan ve cin şeytanlarından daha genel olduğunu ve hepsinin şerrinden Allah’a sığınmak lüzumunu beyan eder. En açık mâna da budur. Ebû Zer, bir adama, “Sen insan şeytanından Allah’a sığındın mı?” demiştir.2881
Şeytanın Hilesi ve Vesvesenin Aslı
“İnne keyde’ş-şeytâni kâne daîfâ (Şeytanın hilesi çok zayıftır.)”2882 Vesvesenin insana yaptığı en büyük kötülük kişiyi ümitsizliğe, bedbinliğe düşürmesidir. Vesveseye kapılan insan bu hastalıktan kurtulamayacağı, iyileşemeyeceği kanaatine kapılır. Vesveseyi şifa bulmaz bir kabir yoldaşı olarak görmeye çalışır. Bu tutum ve davranışı vesvesenin iyice kökleşmesine, kan ve damarlarına kadar işlemesine
2878] 114/Nâs, 5
2879] 114/Nâs, 6
2880] 6/En’âm, 11
2881] Elmalılı, Hak Dini Kur’ân Dili, 10/187-191
2882] 4/Nisâ, 76
VESVESE
- 549 -
yol açar. Kendisine sunulan tedavi çarelerini görmezden, duymazdan ve anlamazdan gelme gibi bir saplantıya girer. Aynı hastalığın kendisinden başka pek çok insanda bulunduğu şeklindeki bilgiler bile başındaki musibeti hafifleteceği yerde kalınlaşmasına meydan verir.
“Sû-i vesvese”:
Vesvese iki çeşittir: Biri iyi, diğeri kötü. İyi vesvese, insanın kafasına takılan meselenin aslını ve mâhiyetini araştırmaya sevkeder, o konuda bilgi ve kültürünü arttırmaya yöneltir. îmanî bir meselede vesveseye kapılmışsa, o mesele hakkındaki bütün şüphe, tereddüt ve açmazları gidermeye, kalb ve kafasındaki bulanıkları dağıtmaya çalışır.
Kötü vesvese ise bir hastalıktır. Bir kere dizginler şeytanın eline geçmiştir. Direksiyonda şeytan vardır, insan yakayı onun eline geçirmiştir. Öyle ki, insan en basit meselede dahi gizli bir güç aramaya meyleder. îmanında, ibâdetinde, hizmetinde, evinde, barkında, ailede, iş yerinde hep huzursuzdur; hatta geçimsizdir, çekilmez bir yapıya bürünmüştür, problemli bir kişidir. Her şeyden şüphe ettiği gibi, herkesten de şüphe eder. Olmadık şeyden nem kapacak bir hâlet-i ruhiye içine düşer, psikolojik yapıya bürünür.
İşin en acıklı tarafı, insanın ümidini yitirmesidir. “Benden Müslüman olmaz”, “Benim namazım kabul olmaz”, “Benim günahım çok büyük, Allah affetmez”, “Herkes bana hasta gözüyle bakıyor”, “Bu insanlarla yaşanmaz” gibi peşin hüküm ve sâbit fikir sahibi olmuştur.
Bütün bu vesveselerin mâhiyeti nedir?
1. “Tedâi-yi hayâlât”: Yani hayalî çağrışımlardır. Hayalin dâvet ettiği kuruntulardır. Hayale gelen dâvetsiz misafirlerdir. Kendisi bile kontrol altına girmesi mümkün olmayan hayalin ürünleridir. Hayalin kendisi bile sınırsız bir özgürlük içinde olunca, oraya gelen misafirler ne derece kayıt altına girebilir? Buna “hayalin hayalleri” demek bile mümkündür. Gölgenin gölgesi, suyunun suyu gibi bir şey veya sadece adı olup da vücudu olmayan anka kuşunun yavrusu demeye gelen bir tabirdir. Su üstüne yazı yazma da diyelim. Hepsi aynı kapıya çıkar.
Bütün bu benzetmeler, hayalî çağrışımların aslının, esasının olmadığını, temelinin, dayanağının bulunmadığını anlatmaktadır. İnsanın latife ve duyguları içinde en çok çalışan ve hiçbir şekilde yorgunluk bilmeyen tek duygu varsa, o da öncelikle, hayaldir dense, mübalağa olmaz.
Demek ki vesvesenin birinci ve en belli başlı özelliği hayal ürünü oluşudur. Oysa insan, zenginliği hayal ediyor, zengin olamıyor; krallığı hayal ediyor kral olamıyor, büyük bir adam olmayı hayal ediyor, büyük adam olamıyor. İleride olsa bile o an için hemen olamıyor. Bunların üzerinde durmuyor, gülüp geçiyor, dudak büküp önemsemiyor. Ama hayaline kötü düşünceler gelince onu işlemiş gibi üzüntü duyuyor, namaz kılarken hayaline çirkin manzaralar geliyor, “Kalbim bozulmuş” diye ümitsizliğe kapılıyor; kuru yer kalmıştır diye üst üste abdest alıyor. Yani hayal örüyor, kendisi katlıyor, hayal üretiyor, kendisi topluyor. Hâlbuki ne elde bir şey var, ne de kalpte ve gönülde bir şey...
2. “Tahattur-u farazîye” Farazî bir şeyin hatıra getirilmesidir. Olmayacak bir şeyi olacak gibi düşünme yahut gerçekleşmesi imkânsız olan düşüncelerin hatıra
- 550 -
KUR’AN KAVRAMLARI
gelmesidir. Bu tabiri zaman zaman günlük konuşmalarımızda, “faraza”, “bilfarz”, “muhal-farz”, “farz edelim ki, öyle”, “elde yok, ama tahmin et”, “öyle say”, “tut ki, öyle” şeklinde kullandığımız olur. Meselâ, “farz et ki, gökte uçuyorsun”, “öyle değil, ama faraza anne-baba kardeşiz”, “muhal-farz dünya durmuş olsun” gibi ifadeler bu tâbiri biraz anlatıyor olsa gerektir.
Vesvese de işte böyle farazî bir hatırlayıştır. Olmamış bir şeyi olmuş gibi kabul etmektir. Vehimlerimizin ördüğü vesvese gerçekleşmiş değildir, olma ihtimali de yoktur, imkân dâhilinde de değildir. Ancak ana karnında bile olmayan çocuğa don biçmektir. Dövülmeden ağlamaktır, gerçekten ölmediği halde kendini ölmüş kabul etmektir. Hiçbir yeri ağrımadığı, hiçbir hastalığı bulunmadığı halde kıvranıp durmaktır, yani bilinen tabiriyle hastalık hastası olmaktır. Şeytanın işlettiği en zayıf damardır vesvesenin bu yönü...
Yani “Olmamış”ı gerçekten olmamış kabul etmek vesveseye kapılan insan için bir cankurtaran simididir. Bu simide yapıştığı an şeytanın bataklığından kendini kurtarır, selamet sahiline çıkar.
3. “Bir nevi irtisâm-ı gayr-ı ihtiyarî”: Bir çeşit irâde dışı izdüşümü, istek dışı bir görüntünün oluşması, bir güç harcanmadan oluşan bir yansımadır. Biraz daha basit ifade ile hayalî gölge, anka kuşunun izdüşümü.
Konu biraz açılacak olursa: “İrtisam ise, eğer hayırdan ve nuraniyetten olsa, hakikatin hükmü bir derece sûretine ve misaline geçer; güneşin ziyası ve harareti aynadaki misaline geçtiği gibi. Eğer serden ve kesiften olsa, aslın hükmü ve hassası sûretine geçmez ve timsaline sirâyet etmez.” Yani, yansıma ve izdüşümü; hayır, sevap ve güzel şeylerde yahut aydınlık ve nurlu bir şeyde olsa, gerçeğin hükmü bir derece sûretine ve misaline geçer. Meselâ, güneşin ışığı ve ısısı aynadaki görüntüsüne geçtiği gibi. Zira aynaya yansıyan güneşte, çok basit ve küçük de olsa güneşin bir benzeri, temel birer özelliği olan ışığı ve ısısı mevcuttur.
Yani, Rahmânî bir özellik taşıyan iman veya mukaddes bir mesele olan mânevî hal, irâde dışı da olsa hayalde bir izdüşümü oluşturursa, bunun insana bir faydası vardır. Ancak bu izdüşümü serden, günahlı şeylerden ve haramdan kaynaklanıyorsa ve görüntü yansıtmayan mat bir şey ise asıl meselenin hükmü ve özelliği sûretine geçmez, görüntüsüne zarar vermez. “Meselâ necis ve murdar bir şeyin aynadaki sûreti ne necistir, ne murdardır ve yılanın timsali/görüntüsü ısırmaz.”
Yani necisin aynadaki görüntüsü ne kokar, ne de bulaşır. Aynı şekilde aynada görünen murdar bir şey de gerçekten murdar değildir. Yine aynadaki yılan insana zarar vermez, ısırmaz. Çünkü görüntüler necisin, murdarın ve yılanın gerçek özelliğini taşımıyor. Sadece birer yansımadan ibarettir. Yani aynada görünen necis necis değildir, murdar murdar değildir, yılan da gerçek yılan değildir.
Vesvesede yer alan küfür ve dalâlet de böyledir. Şöyle ki: “İşte şu sırra binaen tasavvur-ı küfür küfür değil, tahayyül-i şetim şetim değil. Hususan ihtiyatsız olsa ve farazî bir tahattur olsa bütün bütün zararsızdır. Bundan dolayı küfrü tasavvur etmek, yani hayalde canlandırmak, krokisini çıkarmak, taslağını yapmak, mâhiyetini anlamak için varsayımlardan hareket etmek küfür olmadığı gibi, günah ve haram bir şeyi hayal etmek de günah ve haram değildir. Özellikle yukarıda genişçe açıklandığı gibi, irâde dışı farazî bir hatırlama şeklinde olunca büs bütün zarar vermez.
VESVESE
- 551 -
Ehl-i Sünnet inancına göre, bir şey dinen çirkin ve pis ise, Allah tarafından onun yapılması yasaklandığı için çirkin ve pis olmuştur. Asıl sebep budur. Yani Allah yasaklamamış olsaydı o şey çirkin ve pis olmazdı. Bir şey haram ve günah ise, Allah o şeyin yapılmasını yasakladığı için o şey haram ve günah olmuştur. Başka bir ifade ile bir şeyi Allah emreder güzel olur, yasak eder çirkin olur.
Bu çirkin, pis, haram ve günah olan şeyler sadece irâde ve istek dışı farazî bir hatırlama, bir hayal ürünü ise Allah'ın yasakladığı şeyler sınıfına girmez. Yani hayale, akla gelen kötü şeyler çirkin, pis, haram ve günah olmaz; çünkü Allah'ın yasaklaması hayalî şeyleri içine almıyor.
Buna göre, bir insan elinde olmadan, kasdi olarak, düşünmeden hayaline küfre ait şeyler ne kadar ilişirse ilişsin küfre düşmediği gibi, aklına ne kadar haram ve günahlı şeyler gelirse gelsin günahkâr olmaz. Hiçbir şekilde sorumlu duruma da düşmez. 2883
Vesveseyi Gideren ve Şeytanın Desiselerine Engel Olan Çareler
1. İhlâsı Esas Almalı
Önemli ve hayırlı işlerin önüne çok zararlı engeller çıkar. Şeytanlar bu hizmette çalışanlarla çok uğraşır. Bu engellere ve şeytanlara karşı ihlâs kuvvetine dayanmak gerektir. İhlâsı kıracak sebeplerden yılandan, akrepten çekinir gibi çekinmek lâzımdır.
Eğer Allah râzı olsa bütün dünya küsse önemi yoktur. Eğer o kabul etse, bütün insanlar reddetse tesiri yoktur. O razı olduktan ve kabul ettikten sonra isterse ve hikmetine uygun gelirse, istemediğiniz halde insanlara da kabul ettirir, onları da razı eder. Bunun için doğrudan doğruya Cenâb-ı Hakkın rızasını esas maksat yapmak gerektir.
Bütün insanları aldatacağına dair Allah'a söz veren şeytan, Kur'ân lisanıyla ihlâsı esas alan insanları istisna ederek şöyle demektedir: “Senin izzetine yemin olsun ki, ben de onların hepsini azdıracağım. Ancak onlardan ihlâsa erdirdiğin kulların müstesnâ.” Cenâb-ı Hak, şeytanın bu itirafını tasdik ederek buyurur ki: “İhlâslı kullarımı yoldan çıkaramayacağın doğrudur...” 2884
2. Ölümü Düşünmeli
İhlâsı zedeleyen, insanı gösterişe ve dünyaya çeken şey tûl-i emel (bitmez tükenmez hırs ve arzu) olduğu gibi, gösterişten nefret ettiren ve ihlâsı kazandıran şey de ölümü ve dünyanın fâni olduğunu düşünüp nefsin desiselerinden kurtulmaktır. “Lezzetleri tahrip edip acılaştıran ölümü çok hatırlayın” hadis-i şerifi bu dersi veriyor.
Evet, insan bu kısa ömür ağacının başındaki tek meyvesi olan kendi cenazesine bakabilir. Onda yalnız kendi ölümünü gördüğü gibi, biri parça öbür tarafa baksa yüzyılının ölümünü görür. Daha bir parça Öbür tarafa gitse dünyanın ölümünü de görür, böylece insan tam olarak ihlâsı kazanır.
2883] M. Paksu, a.g.e., s. 91-100
2884] 32/Sâd, 82-84
- 552 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Bu hayat ve bu beden şu koca dünyaya direk olacak kabiliyette değildir. Çünkü onlar taştan ve demirden değildir. Et ve kemik gibi çeşitli maddelerden meydana gelmiştir. Çok kısa sürede bir araya gelseler de, çok çabuk dağılabilirler.
3. Ölümden Korkulmamalı
Ölümün inanç bakımından üç sınıf insana göre ayrı bir mânâsı vardır:
Birinci sınıf: Mü'min için ölüm, bu fânî dünyadan ebedî ve sonsuz bir âleme geçiştir.
İkinci sınıf: Âhirete inandığı halde büyük günahlardan elini eteğini çekmeyen kimse için tek kişilik bir hücredir.
Üçüncü sınıf: Öldükten sonra dirilmeye inanmayan kimseler için ise, ebedî bir yok oluştur.
Mü'minler, ecel darağacının arkasında kurulan piyango dairesinden imanla kabre girdikleri için onlar için ölüm, ebedî ve tükenmez bir hazinenin biletini almaktır. Sefâhet içinde yüzen, büyük günahları çekinmeden işleyen ve tövbe etmeden ölen fâsıklar için ölüm devamlı tek kişilik bir hapistir. Kâfirler için ise, ebedî olarak devam edecek bir zindanın kapısıdır.
Ölümün yüzü
Ölüm, soğuktur, korkunçtur ve ürkütücüdür. Peçesi karanlık, yüzü siyah ve çirkindir. Fakat mü'min için ölümün siması nurludur, güzeldir ve sevimlidir. İlk bakışta yok olmak, idam olmak, hiçliğe gitmek, fena bulmak, dağılıp bozulmak, sönmek ve kaybolmak gibi görünse de, mü'min için ölüm:
Hayat yükünden bir terhis,
İmtihan meydanından bir paydos,
Güzel bir değişiklik,
Ölümsüz hayata bir geçiş,
Sonsuz hayata bir başlangıç,
Ebedî saâdet tarafına bir varış,
Asıl vatana bir sevkiyat,
Dünya zindanından Cennet bahçelerine bir dâvet,
Yüzde doksan dokuz dost ve sevdiklerimizin toplanmış olduğu berzah âlemine bir kavuşma,
Yüz yirmi dört bin peygamberle bir buluşma, •yüz yirmi dört milyon evliya ile bir görüşme,
Yüz yirmi dört milyar asfiyâ ile bir sohbet,
Yaptığımız kulluk hizmetine karşılık Cenâb-ı Hakk’ın fazlından ücret almak için bir nöbet yeridir.
“Ey nefis! Başta Rasûlullah (s.a.s.), bütün sevdiklerin kabrin öbür tarafındadırlar. Burada kalan bir-iki kişi ise, onlar da gidiyorlar. Ölümden ürküp kabirden
VESVESE
- 553 -
korkup başını çevirme. Erkekçe kabre bak. Dinle ne talep eder? Erkekçesine ölümün yüzüne gül. Bak ne ister?
Ölümün güzel olduğunu Necip Fazıl şöyle mısralaştırır: “Ölüm güzel şey, budur perde ardından haber... Hiç güzel olmasaydı ölür müydü Peygamber? O dem ki perdeler kalkar, perdeler iner. Azrail’e hoş geldin diyebilmekte hüner.” Bir başka şâir de duygu ve düşüncelerini şöyle dile getirir: “Düşünsek biz, ölümden korkmamak lâzım gelir, zira yerin altında üstünden ziyade akrabamız var.”
4. Allah Adına Bakmalı
Her şeyin iki yönü vardır. Bir yönü Hakka bakar, diğer yönü varlıklara. Hakka bakan taraf tenteli bir perde veya şeffaf bir cam parçası gibi olmalı, Hakkı göstermelidir, nimete bakıldığı zaman Mün’im (Nimeti Veren), sanata takıldığı zaman onun sanatkârı olan Yaratıcısı, sebeplere bakıldığı zaman hakiki tesiri yaratan zihne ve akla gelmelidir.
İnsanın bakış tarzı ve taşıdığı niyeti her şeyin mâhiyetini değiştirebilir. Günahı sevaba, sevabı günaha çevirebilir. Niyet basit bir davranışı ibâdet haline getirebilir. Meselâ, gösteriş için yapılan bir ibâdeti günaha dönüştürür. Varlıklara, sebepler adına bakılırsa cahillik, Allah hesabına bakılırsa İlâhî marifet olur.
5. Allah’tan Korkmalı ve Sevmeli
İnsanda hem sevgi, hem de korku hissi vardır. İnsan bu duyguyu ya yaratılanlara yöneltir veya Yaratıcıya. Hâlbuki yaratılandan korkmak acı bir beladır, onları sevmek belalı bir musibettir. Çünkü sen öylelerinden korkarsın ki, sana acımaz ve istirhamını kabul etmez.
Sevgi ise; sevdiğin şey ya seni tanımaz Allahaısmarladık demeyip gider (gençliğin ve malın gibi) ya sevdiğin için seni tahkir eder. Âşıkların çoğunun (şarkılarda ve türkülerde) sevdiklerinden şikâyet etmesi gibi... Çünkü İlâhî bir ayna olan kalbi yanlış yerde kullanmıştır.
Yahut sevdiğin şeyler sana arkadaşlık etmez, sana rağmen senden ayrılır. Madem öyledir, korku ve sevgiyi öyle birisine yönelt ki, korkun lezzetli bir tezellül olsun, sevgin zilletsiz bir saâdet olsun. Allah'tan korkmak, Onun rahmetinin şefkatine yol bulup sığanmak demektir. Korku bir kamçıdır. İnsanı rahmetin kucağına atar. Bir anne yavrusunu korkutup kendine çekmek ister. O korku o yavruya çok lezzetli gelir. Çünkü şefkat kucağına çekiyor. Hâlbuki bütün annelerin şefkati İlâhî rahmetin sadece bir pırıltısıdır. Demek Allah korkusunda büyük bir lezzet vardır. Çünkü Allah’tan korkan, başkalarının karanlık ve belalı korkusundan kurtulur. Ayrıca Allah adına olduğu için yaratıklara olan sevgi ayrılıklı ve elemli olmaz.
6. Nefse Acımalı
İnsan her şeyi nefsine fedâ eder. Her şeyi nefsi adına sever. Nefsini kendine mâbud yapar. Elden geldiği kadar kusurları kendine layık görmez ve kabul etmez. Nefsine tapar tarzda şiddetle savunmaya geçer.
Birinci çare insan nefsini temize çıkarmamalıdır. Çünkü nefis yapısı itibarıyla devamlı kötülüğe meyillidir. Diğer taraftan bir şey dört şeyden dolayı sevilir: Kemâl (kıymet ve fazilet), menfaat (çıkar ve fayda), lezzet (haz ve tat), hayriyet
- 554 -
KUR’AN KAVRAMLARI
(iyilik ve güzellik). Nefiste bu özellikler mevcut değildir. Nefsin asıl mâhiyeti: kusur (hata ve ayıp), naks (noksanlık ve eksiklik), fakr (yoksulluk ve muhtaçlık) ve acz (çaresizlik ve zayıflık) gibi şeylerden yoğrulmuştur.
Karanlığın derecesine göre nurun parlaklığı göründüğü gibi, nefis bu haliyle Cenâb-ı Hakkın kemâline, cemâline, kudretine ve rahmetine aynalık vazifesi görüyor, Rabbini gösterir ve anlatır.
7. Sünnete Uymalı
Sünnete uymak, her halinde Rasûl-i Ekrem’i (s.a.s.) hatıra getirmek, onu taklit etmek, her şeyde onu örnek almaktır. Onun sevgisini kâinattaki bütün sevgilerin üstünde tutmaktır. Çünkü onu sevmek Allah’ı sevmekir. Âyette buyrulduğu gibi, “Allah’a imanınız varsa elbette Allah’ı seveceksiniz. Madem Allah’ı seversiniz, Allah’ın sevdiği tarzı yapacaksınız. Ve o sevdiği tarz ise Allah’ın sevdiği zata benzemektir. Ona benzemek ise ona uymaktır. Ne vakit ona uydunuz, Allah da sizi sevecek. Zaten siz Allah’ı seversiniz, tâ ki Allah da sizi sevsin.”
Sünnete uymanın önemini şu hadisten öğreniyoruz: “Ümmetimin fesada gittiği bir zamanda kim benim sünnetime tutunsa, yüz şehidin sevabını kazanabilir.” Özellikle bid’atların, sünneti unutturan alışkanlık ve âdetlerin her tarafı istila ettiği bir zamanda sünnete uymak bir kat daha değer kazanmaktadır.
Ümmetin bozulmaya yüz tuttuğu bir zamanda sünnetin en küçük âdabını hayata mal etmek çok önemli bir takvâyı gösteriyor ve kuvvetli bir imanın varlığını ortaya çıkarıyor. Çünkü sünnet Rasûl-i Ekremi (s.a.s.) hatıra getiriyor. O hatırlama İlâhî bir huzura dönüşüyor. Hatta bir şey yemek, içmek veya yatma gibi en küçük bir davranışta sünnete göre hareket etmek o basit ve sıradan hali sevaplı bir ibâdet ve dinî bir harekete çevirir. Çünkü o basit davranışıyla Rasûl-i Ekreme (s.a.s.) uymayı ve dinin bir edebini düşünüyor, oradan da kalbi Cenâb-ı Hakk’a yöneliyor, bir çeşit huzur ve ibâdet kazanıyor.
Sünnetin meseleleri ve en küçük edepleri gemilerdeki harita ve pusula gibi oluyor; hayatın zararlı ve karanlık yolları arasında birer düğme hükmüne geçiyor. İnsanın önünü açıyor, aydınlatıyor, emin adımlarla ilerliyor; mânevî tazyik kalkıyor ve streslerden kurtuluyor, hayat yükü hafifliyor. Sünnete teslim olmakla bütün tereddütlerden vesveselerden ve endişelerden kurtuluyor.
Her sünnetin altında mutlaka bir nur ve edep vardır. Çünkü Rasûl-i Ekrem Efendimiz edep ve terbiye dersini bizzat Rabbinden almış, Ondan öğrenmiştir. Bir hadiste ise, “Rabbim bana edebi güzel bir sûrette ihsan etmiş, edeplendirmiştir” buyurmuştur. Peygamber Efendimiz’in hayatıyla ilgili kitapları okuduğumuzda ve sünnetini incelediğimizde, edebin ve güzel ahlâkın bütün çeşitlerini Cenâb-ı Hakk’ın onda topladığını görüyoruz. Bunun için onun sünnetini terk eden, edebi terk eder, zararlı bir edepsizliğe düşer.
8. Kur’ân-ı Kerim’le Meşgul Olmalı
Kur’ân âlemlerin Rabbi tarafından, bütün insanlara ve bütün zamanlara gönderilmiş ezelî bir hitap olarak yeryüzüne indirildi. Arayan herkes, dünya ve âhiret saadetini onda buldu. Hükümdarlar adaletle hükmetmeyi ondan öğrendi. Filozoflar akıllarını onunla nurlandırdı. Sosyologlar bir milletin hayatını düzenleyen en sağlam prensipleri ondan aldı. Âlimler ilmi, idareciler idareciliği,
VESVESE
- 555 -
tüccarlar dürüstlüğü ondan öğrendi. Anneler, babalar, evlatlar, akrabalar, çalışanlar, çalıştıranlar, köylüler, şehirliler, önce geçenler, sonra gelenler, evliyalar, asfiyalar, âlimler ve sıradan insanlar yanyana diz çöküp ondan derslerini aldılar, dünyalarını aydınlatıp âhiretlerini kazandılar. Milyonlarca hayırlı ve olgun insan onun vâsıtasıyla Allah'ın rızâsına erişip insanlık âleminin semasında birer yıldız gibi parlamaya başladı. Zaman geçti, o gençleşti. Üzerinde binlerce cilt tefsirler yazıldı. Her âyetinde, her kelimesinde, her harfinde yeni yeni hazineler keşfedildi. Her asır, evvelkilere nisbetle, onun mânâsından biraz daha fazla anlama bahtiyarlığına erişti.
Bugüne kadar tek bir harfinin bile değişmemiş olması Kur'ân'ın bir mûcizesidir. Tekrarlamakla usandırmaması bir mucizedir. Kolaylıkla ezberlenmesi bir mucizedir. Mânâsını anlamasa bile onu dinleyen kimse üzerinde meydana getirdiği tesir bir mucizedir: Sıkıntıdan bunalmış, yeisten dünyası kararmış insanlar bir Kur'ân sesiyle huzura erişir. En küçük bir gürültüye tahammül edemeyen hastalar bir Kur'ân sesiyle sükûn bulur. Ölüm döşeğindeki hastanın başında okunabilecek başka hangi kitap vardır?
O, beşer eliyle yazılmış kitaplara benzemez. O bize kâinat kitabını okur, Rabbimizin emirlerini bildirir, dinimizin esaslarını gösterir, hayatımızı tanzim eder, ibâdetimizi ve dualarımızı öğretir, Öğüt verir, tefekkür ettirir, zikir ettirir, ibretler sunar, dünya ve âhiret saadetimizin yollarını açar. Bütün bu maksatları birden kendisinde topladığı için, ifadesi de, tek bir maksada göre yazılmış beşer kitaplarından elbette farklıdır,
Kur'ân, Allah'ın bizzat Kendi sözüdür. O insanın sadece aklına değil, aynı zamanda kalbine, ruhuna ve şâir duygularına da birden hitap eder. Her harfinde ise en az on sevap vardır. Bazı sûrelerde bu daha da yükselir; meselâ Yasin Sûresinin her harfinde beş yüze, İhlâs Sûresinin her harfinde bin beş yüz sevaba kadar çıkar. Mübarek gün ve gecelerde ise bu sevap kat kat artar. Onu, Alemlerin Rabbinden geldiği şekilde okumak ve dinlemek, hangi milletten olursa olsun bütün Müslümanların esaslı ve pek güzel bir âdet ve ibâdeti olarak ebediyete kadar devam edecektir.
Kur'ân, hayatımızın her safhasında bize ışık tutacak birbirinden değerli prensipleri, ders ve ikazları içine almaktadır. Nitekim Kur'ân'ı bize getiren Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuşlardır: “O kitapta sizden öncekilerin ve sonrakilerin haberi vardır. Aranızdaki meselelerle ilgili hükümler vardır. O hak ile bâtılı, doğru ile yanlışı ayıran bir hakemdir. Onda boş söz yoktur. Kim onun hükümlerine karşı gelerek onu terk ederse, Allah onun boynunu kırar, perişan eder. Kim ondan başka bir kurtuluş yolu ararsa, Allah onu saptırır. O Allah’ın sapa sağlam bir ipidir. O hikmet dolu bir öğüttür. O dosdoğru bir yoldur. Hevâ ve hevesler onu saptıramaz, diller onu karıştıramaz. Âlimler ona doymaz; tekrarlamakla usandırmaz; insanı hayran bırakan yönleri bitip tükenmek bilmez. O Öyle bir kitaptır ki, cinler onu dinledikleri zaman ‘Biz doğru yolu gösteren harikulade bir Kur’ân dinledik ve îmân ettik’ derler. Kim ona dayanarak konuşursa doğru yolu bulur. Kim onunla amel ederse mükâfatım görür. Kim onunla hükmederse adalet etmiş olur. Kim ona çağırılırsa dos doğru bir yol kendisine gösterilmiş olur.” 2885
2885] Tirmizî, Fedâilü’l-Kur’ân 14
- 556 -
KUR’AN KAVRAMLARI
9. İmanı Tazelemeye Çalışmalı
İnsanın dünyada en büyük sermayesi ve elde ettiği en kıymetli hazinesi imanıdır. Onu her an taze ve canlı tutmak, muhtemel tehlike ve düşmanlardan muhafaza etmek zorundadır. Çünkü hem bu dünyadaki rahatı, hem de Öbür âlemdeki saadeti iman sayesinde kazanacaktır. Bunun için imanın elde edilmesi ne kadar mühimse, muhafâzâsı da o derece büyük ehemmiyet taşır. Son nefesin de imanlı olarak verilmesi lâzımdır ki ebedî saadete ermek nasip olsun.
İşte imanın muhafâzâsı, onu her an inkişaf ettirip tazelemekle mümkündür. Bunun çaresini ve yolunu Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bir hadis-i şeriflerinde gösterirler: “İmanınızı Lâilâheillallah Kelime-i Tevhidiyle yenileyiniz.” 2886
Peygamberimizin (s.a.s.) bu tavsiyesinin hem insanın kendisini devamlı şekilde tazelemesi, hem de zaman zaman ârız olan gaflet anlarında işlenen hatalardan temizlemesi yönünden büyük hikmetleri vardır.
Evet, insan nasıl bir değişikliğe uğramaktadır ki, bu değişikliğin ardından imanını tazelemeye ihtiyaç duysun? İnsanda görülen bu değişmeyi birkaç şekilde görmek mümkündür. İnsan vücut yapısı ve hâlet-i rûhiyesi itibariyle her an değişmektedir. Vücudumuz, her biri birer yapı taşı hükmünde olan altmış küsur trilyon hücreden meydana gelmiştir. Bu hücreler sabit kalmamakta, devamlı değişmektedir. Bir saniyede otuz milyon hücrenin ölüp, bir o kadarının yaratıldığını düşünürsek, maddî bünyenin ne kadar değiştiğini fark ederiz. İşte bu yönüyle insan bir ferd-i âher, başka bir fert olmaktadır.
Diğer taraftan insan manevî yapısı ve ruhî durumu yönüyle de sık sık değişikliğe mâruzdur. Manevî şahsiyetimizin merkezi olması hasebiyle kalbimiz, en çok değişen bir özelliğe sahiptir. Kalbin bu hâlini bir hadiste Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle ifade ederler: “Her an değiştiği için ona kalb denilmiştir. Kalb bir ağacın basma asılmış kuş tüyüne benzer. Rüzgâr devamlı onun içini dışına çevirir.” 2887
İşte imanın mekânı olan kalb, meydana gelen hâdiselerden ve insanda mevcut olan diğer duygularının da tesiriyle kuş tüyü misâli halden hale girmekte, dolayısıyla insanı her değişiklikte yeni bir şekle sokmaktadır. Öyle ki insanın ruhî durumu bazen birkaç dakika içinde değişebilmekte, bazen da tam tersine dönebilmektedir. Yukarıda da ifade edildiği gibi, insan bu yüzden ömrünün seneleri, belki günleri, hatta saatleri sayısınca farklı bir insan olmaktadır.
Maddî ve mânevî hayatında bu kadar değişikliğe uğrayan insan için esas olan bütün bu hal ve değişikliklerinde yine iman nurunu ışıldatarak o zaman parçacıklarını aydınlatmaktır. Aksi takdirde ruh dünyamızda meydana gelen küçük bir inkılâbın kararttığı âlemimiz bize dünyayı zindan edebilir. Bilhassa günahların neticesinde meydana gelen bu hallerin sıkça tekrarı insanı bazen öyle bir noktaya getirir ki, Allah korusun, kalpteki İman da tesirini gösteremez duruma gelir. Bu bakımdan Allah'a iman etmiş olma şuurunu hayatımızın her safhasında canlı ve taze tutabilmemiz için “Lâilâheillallah” kudsî kelimesini tekrar ederek ruhu aydınlatmalı, kalbi işletmelidir.
İnsanı devamlı imanına aykırı hareket etmeye teşvik eden başta şeytan
2886] Ahmed bin Hanbel, Musned, II/359
2887] Ahmed bin Hanbel, Müsned, IV/408
VESVESE
- 557 -
olmak üzere, nefsinin hevâsı ve gayr-ı meşrû arzuları gibi bazı düşmanları vardır. Bu güçler insanın gafletinden faydalanarak çeşitli hile vesvese ve şüphelerle imanını zedeleyip, nurunu söndürmeye çalışırlar. Bundan başka, insanın farkında olmadan sarfettiği bazı söz ve hareketleri imana zarar verecek bir mâhiyet taşıdıklarından imanın insan üzerindeki tesirini azaltabilmektedirler.
Bunun için Müslümanın her vakit, her saat ve her gün imanını yenilemesi, bu şekilde manevî tehlike ve düşmanlardan muhafaza etmesi lazımdır. Bunun da yolu hadis-i şerifte geçtiği gibi “Lâ ilâhe illâllah” lafzını dilden düşürmemek, mânâsını ve ruhunu kalpte yaşatmaktır. 2888
Şeytan ve Vesvese
1. Şeytan ve fonksiyonu
Şeytanın içinde bulunan kibir nüvesi ve isyan tohumu, Âdem’e (a.s.) secde teklifi karşısında çatlayıp hortlayıverince, gerçek mâhiyeti ortaya çıkmıştı. Kibirle, “Ben ondan üstünüm ve hayırlıyım; onu çamurdan, beni ise ateşten yarattın” dedi.2889 Âyetin beyanıyla, esas isyan eden İblis olup, İmam-ı Şibli’nin de ifâde ettiği gibi, bu isyanından sonra “Şeytan” ismini ve Kıyamet'e kadar da yaşama iznini aldı ve “Onlara önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından sokulacağım (baştan çıkarıp, isyan ettireceğim) diye yemin etti.” 2890
Burada şu hususu öncelikle belirtmek isteriz: Savaşta düşman ordusunun tek tek fertlerinden ziyade mensubu bulundukları birliklerin kuvvet ve güç durumları, silah ve cephane keyfiyetleri, manevra kabiliyetleri, sayı ve silah üstünlükleri ve tuttukları mevziler gibi, muharebede en mühim yeri olan hususlar etüd edilir ve ona göre vaziyet alınır. Yoksa düşman subay ve eratının saç ve göz rengi, elbise tipi ve diğer şahsî husûsiyetlerini bilip tesbit etmek hiç bir işe yaramaz. Yarasa da, diğer hususlar kadar ağırlığı olamaz. Durum, cin ve şeytanlar hususunda da böyledir.
Bize bu mevzûda esas gerekli olan, şeytanların yaklaşma yollarını ve ebedî hayatımızın teminatı olan iman evimizden bizi vurabileceği hile ve desiselerini tesbit edip, gerekli çareleri bulup kullanmaktır.
2. Şeytanın yaratılmasının ve insanları yoldan
çıkarmasına müsâade edilmesinin hikmeti nedir?
a. Şeytan yaratılmasaydı, insanın yaratılmasının bir hikmeti olmazdı. Bir defa, Allah’ın (c.c.) asla günah işlemeyen ve şeytanın vesvesesine mâruz kalmayan melekler gibi sayılmayacak kadar çok yaratığı vardır. Allah (c.c.), insandan ayrı ve farklı olarak nebatâtı ve hayvanâtı yarattığı gibi, İlâhi san’atları meleklerden farklı şekilde aksettiren aynalar olarak da insanları yaratmayı murad buyurmuştur. Evet, yarattığı insanların mâhiyetlerinde meknî bulunan kabiliyetlerin inkişafı, gelişmesi ve özlerinin ortaya çıkması için de, karşılarına bir tahrik ve teşvik unsuru ve bir terakkî vesilesi olarak şeytan ve habîs ruhları çıkarmıştır. İçindeki kibir ve isyan ukdesini dışa vuran şeytan, yaptığı işi şuurlu olarak yapmaktadır.
2888] M. Paksu, a.g.e., s. 101-114
2889] 38/Sâd, 76
2890] 7/A’râf, 17
- 558 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Şeytan, insanı arkadan kovalayan rakip bir maratoncu gibidir. İnsanın hedefe varabilmesi, muzaffer olabilmesi için, peşini bir an olsun bırakmayan bu ezelî rakibini aşabilmesi, geride bırakması ve ondan daima önde ve daha ileride olması gerekmektedir. Eğer kendisine böyle tahrik ve teşvik unsuru olabilecek bir rakip ve hasmı bulunmasaydı, onun bu ciddî yarışı yapması ve kabiliyetlerini geliştirmesi kat’iyyen gerçekleşmeyecekti; daha doğrusu, kabiliyetlerini geliştireceği zemini bulamayacak ve neticede de körelip gidecekti. İnsanoğlu, en yüksek insanlık derecesini ve insan-ı kâmil mertebesini bu ezelî hasmına karşı verdiği mücadele ile elde etmiş ve bağrında Ebû Bekirler yetiştirmiştir. Ve yine aynı insanoğlu, bu müsabakadaki acz ve irâdesizliğiyle de Ebu cehillerin meşcereliği olmuştur.
b. Şer olan, şeytanın yaratılması değil, ona tâbi olup şer işlemektir. Nasıl herhangi bir cinâyete, o cinâyette kullanılan bıçak veya tabanca değil de, cinâyeti işleyen eller gerçek sebep olarak gösteriliyorsa, aynı şekilde, şeytan da insanın işlediği şerlerde kanlı bir alettir ve asıl suçlu, bu aleti isti’mal eden kanlı eldir. Evet, insandaki nefis ve nefsin emrine girmiş olan irâdenin, şeytana ait telkinatın tesiri altında bazı kötülükleri işlemekte ulaşdıkları kötü neticelerin esas sebebi şeytan değildir. Şeytan ve şerler, âdi birer sebepdirler; hakikî illet, insanın irâdesidir. Evet insanlar, şeytanın varolmasıyla değil, kendi irâdeleriyle kötülük işlemektedirler.
c. İnsan, her şeyi kendi dar dairesinde ve elindeki küçük neticelere göre değerlendirme meylindedir; oysa Allah’ın (c.c.) yaratması, umum neticelere ve faydalara bakar. Meselâ, içine elimizi soktuğumuzda ateş, elimizi yakar; -ki, bu bir kesbdir- şimdi, ateşe “bütünüyle zararlıdır” diyebilir miyiz? Haddizatında, onu şerli ve zararlı yapan bizzat kendimiziz. Haydi bu türden cüz’î zararları olduğunu kabul etsek bile biz onun umumî neticelerine bakıp, ateşin fayda ve lüzumlu olduğuna hükmederiz. Elektrik de böyledir, yağmur da.. Allah (c.c.), bir şeyi yaratırken umum neticelere bakar. İşte Şeytan da, yaratılış noktasında böyle umumi neticelere bakar; Ebu Cehil’in irâdesinin dahliyle Cehennem’e sürüklenmesinde de, Ebu Bekir (r.a.) gibi elmas ruhlu binlerce evliya, asfiya ve kâmil mü’minlerin terakki edip, cennetlere yükselmesinde de şeytanın fonksiyonu vardır.
d. Büyük ve küllî neticelerini bırakıp da, cüz’î şerlere sebep oldular diye ateş, elektrik veya yağmuru muzır görüyor ve “olmasalardı!” diyor muyuz? Hayır. Aynı şekilde, “Neden şeytan yaratıldı” da diyemeyiz. Nasıl umum bedenin sıhhati ve bu sıhhatin devamı adına cüz’î bir şer sayılan, kangren olmuş eli veya kolu kesiyoruz; aynen öyle de, getirdiği büyük netice ve faydalara binaen, bir takım şerlerden dolayı şeytanın varlığına da ses çıkarmamamız gerekir. Askerlerimiz ölüyor diye askerlik mesleğini kaldıralım ve muharebeye gitmeyelim diyebilir miyiz? Bunun gibi, şeytanın süsleyip püslemeleriyle alıp götürdükleri, Nebî’nin iman adına kazandırdıklarının yanında binde bir nisbetinde ya vardır ya da yoktur. “Nasıl olur? Şeytanın iğvasıyla binlerce insan Cehennem’e gitmiyor mu?” denemez. Çünkü, mü’mindeki keyfiyet, kâfirdeki kemmiyetten hem daha önemli, hem daha üstündür. Bir insanın hayatı mı daha önemlidir, yoksa bin böceğin hayatı mı? Bin hurma çekirdeğinden 11’i ağaç olup, gerisi çürüdüğünde, bin çekirdeğe sahip olmak mı, yoksa 989’unun çürümesine rağmen 11 hurma ağacına sahip olmak mı daha kârlıdır?
VESVESE
- 559 -
3. Vesvese nedir?
Vesvese, Şeytanın insan kalbini kurcalaması ve hayâl aynasına bir kısım resim ve manzaralar, hâtıra ve hayâller atması demektir. Şeytanın bir insana, bilhassa mü’mine karşı oynayacağı son oyun, kullanacağı son siper, son mevzî ve silah vesvesedir. O, küfür ve dalâlet adına alt edemediği kimseye karşı çaresizliğinin ifadesi olarak ‘vesvese’ ok ve mermisini kullanır. Bir cihetle vesvese, şeytanın “Bana yâr olmadın, kendine de olma” düşüncesiyle, mü’mini kendinden etme çırpınış ve gayretidir.
4. Lümme-i şeytâniye nedir?
Lümme-i şeytaniye, Şeytanın kendine mahsus topunu, tüfeğini, okunu çevirip, nişan aldığı mü’minin kalp merkezinde önemli bir noktadır... İnsan kalbinde bir bant gibi kayıt yapan, meleğin ilhamının geldiği santralin yanıbaşında bir de şeytanın yağdırdığı şüphe, tereddüt ve vesvese oklarına hedef olabilecek santral vardır. Bu, aynen aynanın şeffaf ve parlak yüzü ile siyah ve mat yüzünün bir arada bulunması, bir odada mü’minle kâfirin yanyana durması gibidir. Biliyorsunuz, pilde bile (-) ve (+) kutuplar vardır. Bir mânâda bunlar da, böyle bir tamamlayıcılık içindedir.
5. Vesvese daha çok kimlerde olur?
Mübtedî müslümanlarda, işe yeni başlamışlarda pek vesvese olmaz. Vesvese, daha çok kendini can u gönülden Din’e vermiş, zimamı ve dizginleri şeytanın elinden koparıp almış, Allah’a (c.c.) karşı ubûdiyetini az çok yapan ve iman mevzûunda da terakki edip saffete ulaşan bazı müslümanlarda olur. Kalbî istidadlarıyla iç âleminde ilerleme yolunda olan, arşiye ve kavsiyeler çizerek insan-ı kâmil mertebesine doğru tırmanan mü’minler, yolun puslu noktalarında şeytanın vesvesesi ile yüz yüze gelirler. Evet insan, ruhun semalarına doğru yükselirken, her menzilde şeytan ayrı bir tuzak kurar ve bekler.. kendine göre en müsait anda okunu çekip atar ve kendine ait yamaçların yeşermesi için kalbe vesvese salar. Demek ki vesvese, biraz da iman babındaki derinlik ve istidât’a karşı şeytanın bir kıskançlık ve reaksiyonu oluyor.
Vesvese, bazen asabî ve hassas ruhlarda, bazen de fazla gıda alan tenperverlerde olur. Mü’mindeki vesvese, buhranlar ve deprasyonlar şeklinde değil de, rahatsızlık verebilecek türdendir. Mü’min çok müterakki de olsa, yine kendisine vesvese gelebilir. Hattâ, Sahabe’den sonra en büyük şahsiyetlerden İmam-ı Rabbanî bile vesveseye mâruz kalabilir. Her vesveseye müptelâ insanın mutlaka müterakkî ve yükseliyor olması gerekmediği gibi vesveseye ma’ruz kalmayanın da sükut ediyor olması lâzım gelmez.
Vesvese, kâfirde olmaz. Kâfirin küfrü vesvese değil, belki hesaplı, plânlı ve inadî bir küfürdür. Kâfirde bunalımlar, iç buhranlar, tatminsizlikler, sıkıntılar olabilir. Fakat bütün bunlar, onu iyice saldırgan ve mütecaviz kılar. Şeytan, kendisine orijinal ve yeni yeni felsefeler üfler; inkârcılık adına çeşitli fikirler verir ve sonunda kâfire kendini de inkâr ettirerek, “şeytan yok” dedirtir.
Evet şeytan, kendi defterine kaydolmuş, zimamını eline vermiş ve arkasından tıpış tıpış gelen kimselere vesvese vermez. Keza şeytan, onun atmosferi ve manyetik alanı içinde daire çizip duran, yerinde sayan, gözleri bağlı, beyinleri
- 560 -
KUR’AN KAVRAMLARI
gözlerinde ve kalbleri midelerinde olanlara da ilişmez. Onlar, onun kafesinde ve tuzağında eli-kolu bağlı avlardır; “ne yapalım da kurtulalım” demeyen avlar. Onlar şeytandan, o da onlardan memnun geçinip gitmektedirler; tabii ki gidecekleri yere kadar...
6. Şeytanın vesvese vermedeki gayesi nedir?
Şeytan inanmış, iman ve akide zaviyesinden ma’mur, ibâdetlerini yerine getiren mü’minin kalbine girip, onu küfre sevkedemez. Ve, hiçbir zaman onun kalbinde Allah’ın (c.c.) marifet ve muhabbetinin, Fahr-i Kâinatın (s.a.s.) sünnetine ittiba ve iktida düşüncesinin yerini alamaz; ona ibâdetlerini terkettirme mevzuunda başarı kazanamaz. Çünkü mü'min, her şeye rağmen sürekli terakkî etmekte, Allah’a (c.c.) kurbiyet kazanmakta ve ruhuyla, duygularıyla, cismiyle nurdan bir helezon içinde yükselmektedir. Bu durumda şeytan, “Hiç olmazsa son mevziinden ona taş atayım; vesvese oklarıyla kalbini bulandırmaya ve ibâdetlerindeki huzurunu bozmaya çalışayım. Belki onu meşgûl ederim; ederim de, “Hiç böyle şey olmazdı, bu da ne?” der vesveseye sahip çıkar ve derken “Bu kadarı da çekilmez ki” deme noktasına varır” umuduyla, mü’mine vesvese oklarını göndermeğe başlar. Bu oklara ma’ruz kalan vesveseli mü’minin başka zamanlarda aklına gelmeyen şeyler, namazda aklına üşüşür: Abdest aldıktan sonra, “Acaba kolumu yıkadım mı, başımı meshettim mi?” der ve tekrar abdest alır; bir daha, bir daha derken, artık abdest de, diğer ibâdetler de ona zor gelmeye başlar ve -Allah (c.c.) korusun- sonunda hepsini bırakıverir; neticede de, zaten hedefi kendisini ibâdetlerden soğutmak olan şeytanın oyuncağı haline gelir.
Vesveseler ibâdetle alâkalı olabileceği gibi, akide ile ilgili mevzûlarda da olabilir. Bunun ötesinde şeytan, günahları süsleyerek hayâli bulandırır, hissiyatı tahrik eder ve insanı akıl, mantık, muhakeme dinlemez bir hezeyancı haline de getirebilir.
7. Şeytanın sağdan, soldan ve daha başka
çok değişik yönlerden gelip, insana vurması ne demektir?
Şeytanın insana çeşitli yönlerden gelişi, onun içinde bulunduğu değişik durumlara göre değişik buudlarda fenalıklara karşı uyarılması mânâsını ifâde eder. Ma'nâ ve muhteva itibariyle çok buudlu olan insan, bu buudları geliştirmekle, cismaniyetine rağmen Cennet'e ehil hale gelir. Hattâ, daha dünyadayken bile Allah’ın (c.c.) kendisine bahşettiği âdeta melek kanatlarına benzer kanatları sayesinde ruhânîlerle temasa geçer, cinlerle görüşüp konuşur, meleklerle münasebet kurar ve ötelerden vicdanlara esip gelen hakikatları duyup, hissetmeye muvaffak olur. Buna karşılık, şeytanın da insanın içinde işleteceği bir takım madenler vardır; bütün himmet ve gayretini bu madenleri işletme üzerine teksif edip, insanı yoldan çıkarmak için uğraşır durur o. Evet, bir kısım fayda ve hikmetler için insanın mâhiyetine konan şehvet, gazap, öfke , hiddet, akıl, hırs ve inat gibi şeylerden her biri, diyanetle ta’dil edilmediği takdirde vicdan mekanizması aleyhinde işlettirilebilir ve, bu işi yapan da şeytandır.
Meselâ, insan nefsanîlik mekanizmasının altında kaldığı sürece, vicdan, yani meleklik mekanizması, bütün erkâniyle ezilip gitmiş demektir. Meleklik inkişaf edince de nefsanîlik, bütün mekanizmasıyla vicdanın emrine girmiş sayılır. Şeytan, insanın özünü bulmasına karşı hep nefis mekanizmasını kullanır. Sözgelimi,
VESVESE
- 561 -
vicdan mekanizması veya vicdanın erkanı diyeceğimiz noktalara hiç yanaşmaz veya yanaşamaz; çünkü orada irâde vardır; lâtife-i rabbaniye ve şuur vardır. İnsan, irâdesini kullanmasını biliyorsa, kendisine şeytan yanaşamaz; şuur ve lâtife-i rabbaniye ile kanatlı ise şeytanî engellere takılmaz ve irfan semalarında pervaz eder durur. Evet, insan kalbinin daima Allah (c.c.) ile doyduğu bu kuşakta kalbin kapıları, her zaman şeytana sürmelidir! Onun bütün velvele ve fırtınaları, dışarda ve kendine ait sahada cereyan eder.
Şeytanî ve melekî saha, insanın mâhiyetinde birbirine o kadar yakındır ki, biri diğerinden her zaman müteessir olabilir. Meselâ, şeytanî tarafta patlayan bombanın radyoaktif te’sirleri melekî sahayı da te’siri altına alır. Yukarda temas ettiğimiz gibi, şeytan şehveti kurcalar ve insanı nefsanîliğe zorlar; aklı kurcalar, cerbezeye sürükler.. keza, insanın hırsını, öfkesini, kibrini, dünyâya tamâını tahrik eder; ağına düşürdüğü kimselerin his ve ruh dünyalarını bulandırmak ve onları kendilerinden uzaklaştırmak ister.
Fakat şeytan, hep fenalıklarını hissettirerek ve fena şeyler yaptırarak üzerimize gelmez. Soldan geldiği gibi sağdan, önden ve arkadan da gelir. Şeytanın, Allah (cc)'a karşı o korkunç düşmanlığını ve insanı nasıl baştan çıkaracağına dair terbiyesizce ve küstahça ifadelerini bizzat Kur’ân anlatmaktadır.2891 Şeytan, önden gelir ve insanın ileriye matuf ümitlerini kırar; Haşr-ü neşri inkâr ettirir; “İslâm Dini, vazifesini bitirdi; artık bir daha dirilmeyecek” dedirtir; sinelere yeis atar, geleceği karanlık ve karadelikler, kaoslar gibi gösterir... Arkadan gelir, geçmişle alâkamızı, Nur-u Nübüvvet ve Nur-u Velâyet ile bağlarımızı keser, “Devir değişti, onlar geride kaldı” dedirtir. Yerinde mâziye sövdürür ve kökünü inkâr ettirir. Şeytan, bu şekilde geçmiş ve geleceğe ait menfezleri kapatıp, dün ve yarınla alâkalı bütün bağları kopardıktan sonra, bize içi zehir dolu bir düşünce tarzı ve süslü püslü bir hayat felsefesi takdim eder: “Geçmiş gelecek hep masal, bir daha dünyâya gelecek değilsin; geçen de geçti, sen şimdi yaşamana bak ve ömrünü berbad etme!..” der.
Soldan gelir, insanı açık ve bilinen günah akıntılarına çeker götürür. Beşinci kol faaliyetleri, şeytanın soldan gelip yardımcılarına gördürdüğü faaliyetlerdir. Günümüzde çok yaygın olan bütün haram yolları, şeytanın soldan çarpmasının neticesidir. Burada tek tek bunları sayıp dökerek bâtılı tasvir etmek istemiyoruz...
Evet, şeytanın bir diğer geliş şekli de, sûret-i haktan görünmek ve fena şeyleri iyi göstermek sûretiyledir ki, bir mü'min için en tehlikeli olanı da budur. Günahlara kapısını kapamış, ibâdetine düşkün bir mü'mine şeytan sağdan gelerek kendini beğendirme, muvaffakiyetleri nefsine, fenalık, şer ve hezimetleri de başkalarına nisbet ettirme yollarıyla başarı kuşağında ona kayıpların en acılarını tattırır. Evet mü'min, gece teheccüde kalkar; kalkar da, ertesi gün bunu başkalarına anlatırsa, şeytanın sağdan mühim bir darbesine mâruz kalmış demektir. Yaptıklarımız ve anlattıklarımızdan ötürü başkaları tarafından medh ü senâ edilmeyi hedefliyor, iş ve hizmet değil de övülmeler hoşumuza gidiyor ve bu övgülerle coşuyorsak, şeytan bizi sağdan vuruyor demektir. Evet, böyle birinin, Kâbe'de tavaf ederken de, cephede en ön saflarda savaş verirken de işi bitiktir.
Ömer bin Abdülaziz, birine ifade âbidesi bir mektup yazar; sonra da, az
2891] A’raf, 7/17
- 562 -
KUR’AN KAVRAMLARI
çalımlı ve tumturaklı ifâdelerle yazdığını farkedince, nefsine bundan pay çıkar mülahâzâsıyla tutar, mektubu yırtar. Yaptığımız işler, vazifeler ve hizmetlerden dolayı nefsimizde bir çoşma, bir sevinç meydana geliyorsa, işin içine şeytandan bir şeyler karışmış olabileceği mülahâzâsıyla Cenâb-ı Hakk’a yönelmeli ve biatımızı yenilemeliyiz. Evet bize gereken, nefsimizin hoşuna giden şeylere iltifat etmemek; yaptığımızı Allah (c.c.) emrettiği için yapmak, amelin lâzımı olan hazları da ahirete bırakmaktır.
Her insan, Hakk’ın kendisine olan lûtuflarını düşünmek ve hangi mertebede olursa olsun, Hakk’ın ihsanlarına mazhariyetin şükrünü eda etmek mecburiyetindedir. O, Allah’a karşı sorumluluk ve şükrân vazifesini yerine getirecek, Allah da, engin rahmetinin muktezası olarak, onun niyet ve ihlâsına göre Cennet gibi, ebediyet gibi nimetlerle ihsanlarına ayrı bir derinlik kazandıracaktır.
Bunlardan başka, umumî ma'nâda, şeytanın sağdan yaklaşıp, büyük mes'eleleri küçük, küçük mes'eleleri ise büyük göstermesini de düşünebilirsiniz. Her zaman rastlarsınız; müslümandır, hacıdır ve caminin müdavimlerindendir. Allah (c.c.), ibâdetten ayırmasın. Fakat evinde namaz kılmayan evlâdları vardır; böyle bir durum karşısında kalbi çatlayıp devrilmez de, gelir, câmide teferruata ait bir mes’elenin kavgasını verir.. bazen böyle bir mes’ele, bid’at bile olabilir. Nesiller, sokaklarda derbeder ve perişandır; hatta bunların içinde onun da oğlu, kızı, torunu vardır; ama gel gör ki, bunları düşünüp üzüleceğine, üzülüp çare arayacağına kalkar, “Camide cenaze bekletilir mi; neden tesbih çekmiyorsunuz; ihlâsları neden okumuyorsunuz?” gibi teferruata ait mes’elelerin münakaşasını yapar. Bunlar, cenazenin arkasından yedinci, kırkıncı, elli ikinci gecelerdeki şenlikleri kaçırmazlar.. perşembe akşamları nikah tazelemez ve istiğfar merasimi yapmazsanız, sizi topa tutarlar. Evlerinin en mûtena yerinde bir Kur’ân-ı Kerim vardır ama, o hânede hiçbir fert ondan bir şey anlamamaktadır. İşte bu ve benzeri haller de, şeytanın sağ tokadından da öte sağ kroşeleridir.
Vesveseden Kurtulmanin Pratik On Çaresi
1. Vesvese, imanın kuvvetindendir
Önce hemen şunu belirtelim ki vesvese çok korkulacak bir şey değildir, çünkü iman var ki vesvese geliyor. Sahabe-i Kiram'dan Efendimiz'e gelip, “Ya Rasûlallah vesveseye mübtelâyım” diyen birine, Efendimiz (s.a.s.)'in cevabı, “Endişe edilecek bir şey yok; o mahz-ı imandır, imanın kuvvetindendir” şeklinde olurdu.
Şeytan, sizde de iman cevheri, ibâdet hazinesi, namaz ve dine hizmet cevheri olduğunu bildiği içindir ki, korsanlık yapmakta ve size karşı taarruza geçmektedir. Korsanlık, belki denizlerde yapılan şekliyle tarihte gömülmüştür ama, şeytana bakan yönüyle Âdem (as) ile başlamış olup, kıyamete kadar da devam edecektir.
Nasıl deniz korsanları, hazine taşıyan zengin gemilerine tecavüz eder ve define bulunan adalara saldırırlar, öyle de şeytan dahi, mü'minin iman cevheri taşıyan kalbine hücum eder. Zaten o, tamtakır, kupkuru ve bomboş kalblerle uğraşmaz; böylelerine vesvese okları göndermez. Hırsızlar bile zengin evleri kollarlar; Doğu'nun ve Batı'nın kâfir ve zâlimleri de öyle değil mi?
Vesveseye düşen mü'min, “Şeytan bütün cephelerde mağlûp oldu; bu
VESVESE
- 563 -
yüzden, şimdi de iman ve İslâm’a ait vesveselerle, şüphelerle beni meşgûl etmek, hazineme el atmak istiyor; ama, benden bir şey koparamayacak. Bu, onun son çırpınışlarıdır; bir gün gelecek, benden bir şey koparamayacağını anlayınca çekip gidecektir. Kapıma haydut kılıklı birinin gelip, birkaç gün el açtıktan sonra çekip gitmesi gibi. Hoşa gitmese de kapılar ona sürmeli ve beni koruyan kale de çok sağlam; bana Allah’ın izniyle hiç bir şey yapamaz” diye düşünmelidir.
2. Vesvese, kalbin malı değildir
Kalb rahatsız olduğuna göre vesvese kalbe mal edilemez; çünkü eğer o, kalbin malı olsaydı, kalb ondan rahatsız ve tedirgin olmayacaktı ve böyle bir kalble şeytan da uğraşmayacaktı...
Kalbin rahatsız ve tedirgin olması şundandır: Kalb vesveseye razı değil, sahip de değil; vesvese ile arasında manâ ve mâhiyet bakımından bir münasebet olmadığı içindir ki, kalb vesveseden rahatsız olmaktadır. Kişinin gösterdiği reaksiyondan, ateşinin yükselmesi, kaşlarının çatılması, başının ağrıması, iştiha ve ağız tadının kaçmasından anlıyoruz bunu; tıpkı vücuda giren yabancı mikroplara ve bu mikropların fizyolojik yapıda açtığı rahnelere, meydana getirdiği arızalara karşı vücudun muharipler üretmesi, antikorları devreye sokması ve bu ciddi muharebenin meydana gelmesi neticesinde hararetin yükselmesi gibi. İşte, şeytanın da kalbimize gönderdiği bizim malımız olmayan yabancı hayâl, düşünce ve vesveselere karşı mânevî yapımız, iman potansiyelimiz, âdeta antikor üreterek, bu şer ve şerareler ordusuna karşı kavga vermekte, bunun neticesinde de ateşimiz yükselip, kalbimiz sıkılmaktadır. Eğer, vücudumuz herhangi bir mukavemette bulunmuyor ve boğa yılanı görmüş bir keçi gibi hemen teslim oluyorsa, o zaman, AİDS virüsüne karşı antikorların teslim-i silah ettikleri gibi, bizde de iş bitmiş demektir. Gelen vesvese karşısında kalbimiz, imanımız mukavemet etmezse, o zaman vesvese de olmaz, hararet de yükselmez! Bu, “Gel, ne istersen yap!” demektir ki, şeytanın da istediği budur.
3. Vesveseye mâruz kalb, içine kötülerin çer-çöp attığı pınara benzer
Meseleyi bir de şöyle düşünebiliriz: Berrak, saf ve tertemiz bir su kaynağı var; bileşikleri, tadı ve takdim ettiği şifasıyla zemzem suyu gibi bir su kaynağı. Herkes tarafından mâlum ve meşhur hale gelmiş, dünyâca da kabûl edilmiş mübarek bir kaynak. Şimdi, hain biri geliyor, sinsice kaynağa yaklaşıp, su üzerine boya, toz, çer-çöp döküp kaçıyor. Siz bunu görünce, “Eyvah” diyorsunuz; “Pınarım kurudu, mahvoldu, pislendi ve ölüp gitti!” Oysa, hakikat böyle değildir. Akan su, üzerinde atılan o çer çöpü götürecek ve safiyetini muhafaza edecektir. Sizin kalbiniz, imanınız berrak, pırıl pırıl bir pınar ise, o zaman bulandırmak için üzerine atılan tozun, toprağın ona hiç bir zararı olmayacaktır. O toz, toprak akıp gidecek ve sizin menba’ınız her zaman temiz kalacaktır. Demek oluyor ki, o bulanıklık pınarın kendinden değil... Evet, işte vesveseye mâruz kalb de böyledir...
4. Vesvese, iradî olmayıp, fiiliyata da dökülmüyorsa insanı mes’ul etmez
Bildiğiniz gibi, mükellef ve mes’ul olmada irâde ve şuur şarttır. Hayvanatın yanısıra mecnunlara, aklı, şuuru yerinde olmayanlara teklif yoktur. Bu itibarla vesvese için irâde devrede değilse ve plân, programı yapıp, “gel” diye kalb ve düşünce kapılarımızı bizzat kendimiz aralamıyorsak, mes’ul sayılmayız. Elverir ki, onu fiiliyata dökmeyelim, işlemeyelim. İrâde, umumiyetle böyle kendi kendine
- 564 -
KUR’AN KAVRAMLARI
gelen vesveseyi karşısında bulur ve ona mukavemet edemez, çünkü o dâvetsiz gelir. Ayrıca insan, tedayi-i efkâr ile irâdesi dâhilinde olmadan gördüğü, duyduğu ve okuduğu şeylerle de bir takım hâtıralara, hayâllere ve düşüncelere mâruz kalabilir. Aslında, çok defa bunlardan kurtulmak mümkün de değildir; çünkü insanın bu hali, yaratılışın gereğidir.
5. Vesvese, insanın ilerlemesine mani olmayan örümcek ağı gibidir
Vesvese, kendine has tutarsızlığıyla bilindiği zaman zararlı olmaz. Kur’ân, “Muhakkak, şeytanın hilesi zayıftır” diye ferman etmektedir.2892 Evet var ama, yok gibidir şeytanın hilesi. Meselâ, iki duvar arasından geçmek istiyorsunuz; bakıyorsunuz ki, bir örümcek, ağlarını gerip yolunuzu kapatmış; döner misiniz, devam mı edersiniz? Örümcek ağı sizin ilerlemenize mâni olabilir mi gerçekten? Şüphesiz hayır; onu bir engel olarak görmez ve hiçbir şey yokmuş gibi yolunuza devam edersiniz.
Efendimiz, şeytanın dalâleti, küfrü, küfranı, günahı ve kötülükleri yaptırmadığını ve elinden tutup da kimseye günah işletemeyeceğini beyan buyurur. Şeytanın yaptığı, ancak fenalıkları süsleyip-püslemek, allayıp-pullamak, câzip ve çekici göstermektir. İyiyi de kötüyü de yaratan, dalâlete de hidâyete de sevkeden Allah (c.c.)’tır. Rengârenk köpüklerle süslenip imar edilmiş bir saray gibidir şeytanın vesveseleri; fakat altında derin çukurlar bulunur, kilometrelere ulaşan derin çukurlar...
Gelip geçiciliği bilindiği zaman vesvesenin zararı olmaz. Vesvese, üflemekle uçup giden tüy kadar zayıftır. Bir ara toplanıp sonra dağılıveren bulutlara benzer o; ardından ne yağmur gelir, ne de yel!.. O, uçak yolcularının bir anlığına içine düştüğü hava boşluğu gibidir; ne feryat etmeye değer, ne de dövünüp yakınmaya!..
6. Vesvese, üzerinde durulmadığı ve dert haline getirilmediği takdirde hiçbir zarar vermez
Düşüncenize bulaşıp da onu kirletmeyeceğini bildiğiniz zaman vesvese zararlı olmaz. Vesvese, hayâl aynasında sönüp gidecek derecede zayıf ve gelip geçici bir iz; leke ve pislik bulaştırmayacak bir görüntü ve çok hafif yansımalardan ibarettir. Akla ve hayâle gelen şeyler, hayır kaynaklı ise akıl ve düşünceyi bir derece nurlandırır; fakat şer kaynaklı bir vesvese ise, o zaman da akla, düşünceye ve kalbe tesir etmez, kir bırakmaz ve zarar da vermez. Elinizde tuttuğunuz aynaya karşıdaki yılanın görüntüsü aksetse, aynadaki o yılanın elinize zararı olur mu? Ya da, aynaya akseden bir pislik elinizi kirletir mi? Veya elinizdeki aynaya akseden
alevli ateş, elinizi yakar mı? Aynen bunun gibi, nasıl karnınızdaki pisliklerin namaza ve elmasın etrafındaki kömür tozlarının elmasa zararı yoksa aynı şekilde, şeytanın da dışta ya da içte aslî ve zatî bir varlığı ve hüviyeti olsa bile attığı okların, gönderdiği görüntülerin aslî hüviyeti ve hiç bir zararı yoktur.
Üzerinde durmadığınız, merakla üzerine varmadığınız, sahip çıkıp kabullenmediğiniz, küçük görerek şişmesine meydan vermediğiniz ve bir dert haline getirmediğiniz zaman vesvesenin hiç bir zararı olmaz. Ona hep tepeden bakacak ve “Allah'ın (c.c.) izniyle bunun altından vurup, üstünden çıkarım” diyeceksiniz.
2892] 4/Nisâ, 76
VESVESE
- 565 -
7. Vesvese, zararlı tevehhüm edildiği zaman zarar verir:
Şimdiye kadar anlattıklarımızın hilafına hareket edildiği takdirde vesvesenin zararı olabilir. Evet vesvese, zararsız olduğu bilinmeyip, zararlı tevehhüm edildiği zaman zararlıdır. Üzerinde durulup kurcalandığı ve merakla karıştırıldığı zaman zararlıdır o; büyük gördükçe, mühimsedikçe büyür ve bir balon gibi şişerek bizi yutacak hale gelir. Bir arı kovanı içinde yüzlerce arı bulunur ama, siz önemsemeden kovanın önünden geçer gidersiniz.
Vesvese karşısında da yapmamız gereken şey, bundan farklı olmamalıdır.
Şeytan, zayıf ve geçici bir görüntü karesini hayalimize atar; biz de cazip bulur ve onu işlettirirsek, o bir karelik manzara, hayâl sinemamızda saatleri içine alan bir film şeridi haline gelir de, farkına bile varamayız. Hususiyle yalnız kalınca, özellikle gençlerde ve hele bu sûretler, nefsâniliğe bakan, bedeni tesir altına alan sûretler olursa...
Evet, insan onu alır ve hayâlinde maceralı bir film haline getirir. Hâlbuki şeytana ait olan, o ilk sahnedir. Öyleyse, o ilk oltaya sahip çıkmamak, takılmamak ve onu işlettirmemek gerekir ki, şeytan da bizi işletmesin ve işlete işlete hayâllerimizi gerçeğe dönüştürmesin; dönüştürmesin ki, biz de neticede o bir karelik görüntünün kurbanı olmayalım.
8. Hassas ve asabî ruhlar, şeytanın vesvesesine önem verip vehme kapılmamalıdırlar
Vesvese, hassas ve asabî ruhlarda daha da zararlı bir hastalık ve meleke haline gelir. Böyle birisi vesvese geldiğinde, zararlı olacağı endişesiyle telaşa ve vehme kapılır; sonra da bunu kalben, fikren ve im’an-ı nazarla büyütüp, kendine mal eder. Derken onu huy haline getirir ve onunla bütünleşir. Bu ise, şeytan karşısında ye’se düşüp, tam zarara uğramanın ifâdesidir. Bu hale ma’ruz kalmış biri, ümitsiz bir şekilde “Artık ben mahvoldum” deyip, mağlûbiyeti kabûl eder ve böylece önce merkezi şeytanın salvolarına açık hale getirir, sonra da onu terk eder.
Bir kumandan düşünün; ilerde sağ tarafta bir kaç madenî parlama görerek, düşman o taraftan saldırıya geçecek vehmine kapılır ve ordusunun sağ kanadını boşaltıp o tarafa sürer; sol tarafındaki dağlarda da ağaç yapraklarının kıpırdanmalarından, düşmanın saklandığı ve hücum edeceği düşüncesine kapılarak, ordusunun sol kanadını da oraya sevk eder. Neticede merkez, hasmın taarruz ve imha etmesine açık ve hazır hale gelmiş olur. Esasen bu,
taktik bilememenin ve düşmanı tanımamanın ifâdesidir. Görüyorsunuz ki, şeytanın yaptığının vesvese adına bir kibrit çöpü kadar önemi yokken, insan onu azmanlaştırıyor, azgınlaştırıyor ve kendi başına salıyor. Evet, dikkat edelim, onu hayalimizde ve düşüncemizde büyütmeyelim...
9. Vesvesenin manyetik alanından ibâdet ile uzaklaşmalı ve psikolojik tesirinden çıkılmalıdır
Vesveseye karşı sizi vesvesenin manyetik alanından kurtaracak davranışlarda bulunun. Hadiste de ifâde edildiği gibi, böyle bir şey arız olduğunda, söz gelimi gazaplandığınızda, ayakta iseniz oturun, oturuyorsanız uzanın veya kalkıp abdest alarak iki rekât namaz kılın ve iç dünyanızda değişiklik yapın; ayrıca o sisi
- 566 -
KUR’AN KAVRAMLARI
dağıtacak daha başka meşrû bir kısım davranışlarda bulunun!.. İrâdenizi devreye sokarak, psikolojinize te’sir edebilecek, elinizde olmadan içine düştüğünüz hava boşluğundan sizi çıkaracak veya tutulduğunuz elektrik akımından sizi çekip alacak küçük de olsa bir vesile arayın.! Efendimiz (sav), bir sefer dönüşü -bir defaya mahsus olmak üzere- yorgunluktan uyanamayıp sabah namazı kazaya kalınca, “Burayı derhal terkedin; şeytan burada hâkimiyet ve saltanat kurmuş” buyurmuşlardı.
Evet, her zaman şeytanın manyetik alanına karşı dikkatli olunmalı ve bilmeyerek içine girilmişse, çarçabuk oradan uzaklaşılmalıdır. Gaflet ve dikkatsizlik, şeytan ve şeytanî şeylere birer hüsn-ü istikbalse, evrad u ezkâr, Allah’ı ilan ve O’nunla irtibatlanma, bütün şer kuvvetlere karşı bir müdafaa, hattâ bir taarruzdur. Meselâ, Efendimiz (s.a.s.) bir yerde, şeytanın ezan sesinden nasıl kaçtığını anlatır. Demek ki, onun ezana ve ezanın ihtiva ettiği manâlara tahammülü yok. Öyle ise, şeytan vesveselerle taarruza geçtikce, biz de Allah ve Rasûlü’yle irtibatımızı kuvvetlendirmeli ve hep lâhûtî hâtıralara dalmalıyız. Efendimiz (s.a.s.)’in Mi’rac yolculuğunu hatırlamanın vesveseyi, hususiyle namazda akla gelenleri, hattâ esnemeyi bıçak gibi kestiği ve keseceği söylenebilir. Keza bir yerde sol tarafınıza atacağınız üç tükürük, bir de bakarsınız onun geldiği sisli perdeyi yırtıverir. Şeytanın harama teşvik adına gelen vesveselerine karşı bazen yumruğu sıkıp meydan okuma, bazen da hafife alma manâsına tebessüm edip geçme, onun manyetik alanına karşı gerilimde bulunma ifadesidir.
Bir genç arkadaşımıza şöyle dediğimi hatırlıyorum: ”Şeytan, karşına çıkıp da bir harama bakmanı istediğinde şöyle düşün: Bakmakla elime ne geçecek? Bakacaksın, o boş... Daha ileri götürsen, yine boş... Kaldı ki, imanının sana vereceği pişmanlık ve ızdırap da var. Sonu böylesine boş, ızdıraplı ve karanlık olacak bir bakışın ne manâsı olabilir ki!” Esasen, insan kendini böyle ikna ederken, o haram manzara da çoktan kaybolup gitmiş olur.
Akla gelen her vesvese, her süslü manzara, gelecekte elde edilecek daha mükemmellerini düşünmekle izale olabilir. Kur'an'ın pek çok yerinde, dünyâ hayatının bir oyun ve eğlenceden ibâret bulunduğu ve gerçek hayatın Ahiret hayatı, yaşanacak gerçek yurdun da ahiret yurdu olduğu ifade edilir.2893 Vesvese, sana ıspanak ve tere otunu mu teklif ediyor; ama Allah (c.c.) diyor ki, orada peş peşe koparılmaya hazır
meyveler var.2894 Hem, dünyadaki gibi hazımsızlık, karın ağrısı ve defekasyon lüzumu da duymayacaksın. Buradaki haramlara nazar noktasından gelen vesveseye de aynı şekilde mukabele edilebilir. Ama biz, dünyânın bütün güzelliklerine karşı “İsteyene ver Sen anı, bana Seni gerek Seni” diyeceğiz. Yaz aylarının kavurucu sıcağını bahane ederek, şeytan sizi hizmetten ve irşad gayesiyle etrafa gidip gelmekten alıkoymak ve başkalarına yaptığı gibi sizi de deniz kıyılarına veya gölgesi serin mesire yerlerine çekmek mi istiyor? Ona Cehennem
ateşinin çok daha sıcak olduğunu hatırlatıverin. Öyle zannediyorum ki, kalbinize atmak istediği bu vesvese, kendi gırtlağına tıkanıp kalacaktır.
Hem “Allah Rasûlü (s.a.s.) ve O’nun sâdık yârânı ve arkadan gelen sâlihler bizi bekleyip dururken, benim şurada burada avare ve bana yakışmayan bir vaziyette dolaşmam hiç doğru olur mu?” diyerek, bu mevzûda şeytanın telkin etmek
2893] 3/Âl-i İmran, 185; 29/Ankebût, 64
2894] 69/Haakka, 23
VESVESE
- 567 -
istediği gaflet ve rehavet vesvesesini izale etmek mümkün olur kanaatindeyim.
10. Abdest ve namazda “eksik mi yaptım?” şeklindeki vesveselere de önem verilmemelidir
“Abdest ve namazda yanlış ve kusurum oldu mu acaba?” şeklinde gelen vesveselere de aldırış etmemek gerekir. Böyle bir vesvese ilk defa vuku buluyorsa, o abdest veya namaz tekrar edilebilir. Ama mükerreren oluyorsa, sözgelimi bir abdest uzvunu yıkayıp yıkamadığından devamlı şüpheye düşen birisi, o zaman hiç vesveseye meydan vermeden, o uzvunu yıkadığını kabûl ederek namaza durmalıdır. Ve yine namazı kaç rekât kıldığı mevzuunda vesveseye mübtelâ olmuşsa, namazının tamam olduğu kanaatıyla hareket etmelidir.
Vesvesenin ilka ettiği şeyin üzerine üzerine gidilmelidir. Vesvesenin üzerinde durmak değil, aksine, tam tersi istikamette yürümek lâzımdır. Hiç kâle almadan, önem vermeden, yapılan yanlış bile olsa, “Mezheplerimizden birine uyar” deyip geçmek maslahata binaen daha muvafık olur kanaatindeyim. Gâye, şeytanın canına okuyup vesveseyi def’etmektir. 2895
İnsan vesveseden nasıl kurtulur?
Allah'ın Kuran'da bildirdiği gibi şeytanın hileli düzeni çok zayıftır.2896 İman edenler ve Rableri’ne tevekkül edenler üzerinde bir etkisi yoktur. Allah mü’minlere kendilerine bir vesvese geldiği zaman ne yapmaları ve bu vesveseden nasıl kurtulmaları gerektiğini Kuran’da bildirmiştir. Kuran’a tabi olan mü’minler kendilerine bir vesvese geldiği zaman hemen şeytandan Allah’a sığınırlar. Kısa süre içinde akıllarından geçen düşüncenin şeytana ait bir vesvese olduğunu anlarlar. Hiçbir kuruntuya, ya da sıkıntıya kapılmadan, Allah’ı zikreder ve şeytanın bu pisliğinden kurtulurlar.
Allah Kuran’da kendilerine vesvese geldiğinde mü’minlerin bunu hemen düşünüp tanıyacaklarını şöyle bildirmiştir: “Eğer sana şeytandan yana bir kışkırtma (vesvese veya iğva) gelirse, hemen Allah’a sığın. Çünkü O, işitendir, bilendir. (Allah’tan) Sakınanlara şeytandan bir vesvese eriştiğinde (önce) iyice düşünürler (Allah’ı zikredip-anarlar), sonra hemen bakarsın ki görüp bilmişlerdir...” 2897
“Ben namaza başladığımdan beri, ruhumda büyük bir huzur hissetmekle birlikte, aklımda hiç de hoş olmayan bir hayli düşünce kaynaşmaya başladı. Birisini uzaklaştırayım derken bir başkası hücum ediyor ve onun yerini fazlasıyla dolduruyor. Bundan çok rahatsızım.”
Birçok kişi, namaza başlar başlamaz şeytanın hücumuna mâruz kalmıştır. Âdemoğlunun o amansız düşmanı vesvese denilen oklarını nice insanın aklına ve kalbine aralıksız atmaktadır.
“Namaza durduğumda mukaddes mânâlara taban tabana zıt pis hayaller aklıma hücum ediyorlar. Onları uzaklaştırmak için aklımı farklı sahalara kaydırmaya çalışıyorum. Dolayısıyla ne okuduğumu, namazın neresinde olduğumu adeta unutuyorum. Kötü düşünceler, birbiri ardınca ruhumu kanatıyor ve ben onları
2895] F. Gülen, İnancın Gölgesinde
2896] Nisa Sûresi, 76
2897] 7/A’râf, 200-201
- 568 -
KUR’AN KAVRAMLARI
kaçırmaya yarayacakmış gibi farkında olmadan kafamı sağa sola çeviriyorum. Siz de buna şahit oldunuz ve beni rahatsızlanmış sandınız. Rahatsız olduğum doğru, ama bu bedenimden gelen bir acı sebebiyle değil. İçim kan ağlıyor, aklım paramparça oluyor, kalbimin bozulduğu zannına kapılıyorum...”
“Bir abdesti yirmi dakikada, bazen yarım saatte alıyorum. Yine de gönlüm tam rahat etmiyor. Acaba kuru bir yer kaldı mı diye defalarca abdesti tekrarlıyorum. Sanıyorum, üçten fazla yıkamanın mahsuru da var, ama ben beş kere de yıkıyorum, yedi kere de. Bu vesveseyi nasıl atlatabilirim?”
Abdest alırken çok acele etmek elbette doğru değil. Her organını rahatlıkla yıkamalı. Bu ilk yıkayış farzdır. Ondan sonra iki kez de sünnet olarak yıkıyorsun. Fazla acele edilmediği takdirde bu üç yıkayışta zaten kuru yer kalmaz. Bundan sonraki hassasiyetler vesveseden başka bir şey değildir. Bundan kurtuluşun yolu da, ‘abdestim tamamdır’ deyip namaza durmak olacaktır. Birkaç kez böyle yaptığında o hastalığın geçtiği görülecektir.
Kaldı ki, sen bütün dikkatini sarf ettiğin halde, kuru bir yer kalsa bile abdestin geçerlidir. Bildiğin gibi, abdestin mânâsı, namaz ile İlahî huzura çıkmadan önce bir hazırlıkta bulunmaktır. Bu hazırlığın nasıl yapılacağını Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bize bildirmiş, tarif etmiştir. Onun tarifinde bir uzvu üç kereden fazla yıkamak yoktur. Onun uygulamasında yarım saatlik abdest de yoktur. Bu hâl gösteriyor ki, bu yapılan sünnete aykırıdır; takvâ değil vesvesedir.
Eğer abdest organlarının su ile yıkanması mutlak şart olsaydı teyemmüm edenin abdestinin sahih olmaması gerekirdi. Bir uzvu noksan olanın da abdesti geçerli olmazdı. Bildiğin gibi, su bulunmayan yerde teyemmümle abdest alınır. Teyemmümde suyun yerini toprak almıştır. Bu şekilde alınan bir abdestle de namaz kılınır.
Su konusunda seni vesveseye düşüren şeytana aldırış etme. Onun vesvesesine karşı teyemmümü hatırla ve bu konuya gereğinden çok fazla önem vererek abdestini sünnete aykırı biçimde alma, namazını geciktirme.
Bildiğin gibi, dinde zorlama yoktur. Sen aklını, irâdeni, dikkatini yeterince yoğunlaştırdığın halde abdest organlarında senin bilemediğin bir kuru nokta kalmışsa, bunun bilinmesi senin için mümkün olmamış demektir. Bunu bilmeye zorlanmak doğru değildir vesveseye yol açar. “Dinde zorlama olmadığı” hükmüne aykırı düşer. “Dinde zorlama yoktur”2898 meâlindeki âyet-i kerime daha çok şu mânâda yorumlanıyor: “Bir kişiyi dine dâvette yahut ibâdet konusunda zorlamak doğru değildir. Mü’mine düşen görev; hakkı tebliğ etmek, gerçeği en güzel şekilde anlatmaktır. Kabul etme yahut etmeme konusunda kişi zorlamaya tâbi tutulmaz.”
Bu mânâ doğrudur. Ancak âyetin mânâsı sadece bu değildir. Nitekim bir tefsir âlimi âyete şu mânâyı vermektedir: “Dinde zorlama yoktur demek, zorlama denen şey dinde yoktur” demektir. Kendi ifadesiyle ‘Asl-ı ikrah dinde yoktur.’ Buna göre âyetin bir mânâsı da, “Zorlama, dinde yoktur” şeklinde olur.
Öyleyse değerli kardeşim, sen de kendini fazla zorlama. Abdestin için yahut bir başka ibâdet için kendine düşen görevi en iyi şekilde yapmaya çalış. Daha
2898] 2/Bakara, 256
VESVESE
- 569 -
sonra, kendini zorlayarak şeytana fırsat verme vesveseye düşme, kerâhete yahut harama girme.”
Şeytanın kendisini inkâr ettirmekteki bir maksadı da, insan kalbine görünmeyen şeylere inanmamak gibi bir vesvese sokmak, böylece bütün iman hakikatlerinin inkârına bir yol açmaktır. İnsan gözü, kendisinde ve çevresinde durmadan faaliyet gösteren ışınların, radyoaktif dalgaların çok az bir kısmını görebiliyor. Hâlbuki bu âlemde görünmeyen ve görünen nice mahlûklar birlikte, içiçe bulunuyorlar. Toprak ile yerçekimi adeta kucaklaşmış, bir tek şey olmuşlardır. İnsanın ruhu ve bedeni bunun en ileri örneğidir. İnsanın beyni görünür, ama ondaki merkezlerin görevleri görünmez. İşitme merkezinde ses yoktur. Görme merkezi de bir şey görmez. Ondaki bu merkezleri bir araç olarak kullanan ve her birinden ayrı bilgiler alan bir görünmez varlık vardır. Bu varlık ruhtur, kalptir, akıldır. Gel gör ki, o görünmeyen şeytanın vesvesesine kapılanlar, şeytanı yine o görünmeyen akıllarıyla inkâr ederler. Nefislerine uyarak sarhoş olmuş insanlar bu açık hatayı görmez yahut görmezlikten gelirler.
Melekler ve şeytanlar bir tarafa, insanoğlu yemeğin tadını da göremiyor, çiçeğin kokusunu da. Ama onların varlıklarından da hiç şüphesi yok. Çünkü çok iyi biliyor ki, görme tek bir çeşit değildir. Göz renkleri ve şekilleri görürken, dil de tatları görür, kulak da sesleri, akıl da mânâları ve hikmetleri.”
Şeytan, âyetler hakkında kalplere şüphe atmakla da nicelerin imanlarıyla oynuyor. Bunun en çok rastlanan bir örneği de güneşin dönmesiyle ilgili âyet. Şöyle bir soruya sıkça muhatap oluyoruz: “Günümüzde dünyanın güneş etrafında döndüğü biliniyor. Âyette ise, güneşin döndüğü belirtiliyor. Bu nasıl olur?’ Bu konuda da bir şeyler söylemek ister misiniz?”
“Kur’an âyetlerinin tefsirinde söz sahibi olanlar, bu ilmin ileri gelen şahsiyetleridir. İlme saygı, bu yetkili zatların sözlerine kulak vermeyi gerektirir. Bu zatların sarih yani hükmü açıkça anlaşılan âyetlere verdikleri mânâlar hepsinde aynıdır. İman hakikatleriyle ilgili, namazın, orucun farz olmasıyla ilgili âyetlerin tefsirinde zaten ittifak var. Müteşabih âyetler, yahut bazı gizli hakikatler içeren âyetler hakkında değişik tefsirler yapılabiliyor. Bu, Kur’anın mana zenginliğinin bir göstergesidir. Nur Külliyatı’ndan İşarât-ül İ’caz adlı eserde bu gibi farkı görüşler konusunda bize düşen görev çok güzel açıklanıyor. Ondan kısaca söz edip sorunuzun cevabına döneceğim.
Güneşin dönmesiyle ilgili âyeti okuduğumuzda, ilk iki şıkka inanmak durumundayız. İman bunu gerektirir. Farklı görüşler üçüncü maddede yoğunlaşıyor. Bunlardan birini kendimizce daha uygun bulup, diğerlerine katılmayabiliriz, elbette ki bir nezaket dairesinde. Onları haddimizi aşarak tenkit etmek yahut onlara saygı sınırlarını aşan ifadelerle hücum etmek elbette doğru değil.
Gelelim konumuz olan âyet-i kerimeye: Âyette ‘tecri’ kelimesi geçiyor. Bunun mânâsı cereyan eder, akar, döner demektir. Âyette cereyan etmek fiili yerine devretmek, yani dönmek fiili kullanılsaydı inkârcılara bir kapı açılmış olabilirdi. ‘Güneş dünyanın etrafında devreder.’ denilseydi seslerini iyice yükseltirlerdi. Ama âyette bunların hiçbiri yok. Dünyanın ismi bile geçmiyor. Sadece, ‘Güneşin cereyan ettiği’ belirtiliyor. Yakın zamana kadar dünyanın sabit olduğu, güneşin ise dünya etrafında döndüğü kabul edildiğinden, tefsir alimleri de haklı olarak
- 570 -
KUR’AN KAVRAMLARI
bu konuda o ilmin mensupları gibi konuşmuş ve “Güneş döner.” demişlerdir. Gerçekten de güneş halen, bütün insanların gözlerini bu konuda yanıltırcasına, bulunduğumuz beldenin bir ucundan doğmakta diğer ucundan batmaktadır.
Âyette, istikrar kılınan yer, mekân mânâsına gelen müstekar kelimesinden önce gelen “lam” harfi hakkında şöyle bir açıklama getiriliyor: “…Lâm’ı hem kendi mânasını, hem “fî” mânasını, hem “ilâ” mânasını ifade eder.”
Birinciye göre, “güneş kendi müstekarrı içinde manzumesinin istikrarı ve nizamı için hareket ediyor.” İkinciye göre, “Güneş kendi merkezinde ve mihveri üzerinde zenberekvâri bir cereyan ile manzumesini emr-i İlâhî ile tanzim edip tahrik eder.” Üçüncü mânâya göre, güneş “mahall-i kararına yetişmek” üzere hareket ediyor. Buna göre âyette verilen mesaj şöyle oluyor: Güneş kendi istikrar kıldığı mekânda bir cereyan halindedir. Bu cereyandan bir kuvvet hasıl olmakta ve bu cazibe kuvvetiyle gezegenlerin düzenli bir şekilde hareket etmeleri sağlanmaktadır. Bununla birlikte güneş bütün manzumesiyle birlikte bir hareket halindedir ve bir yöne doğru akıp gitmektedir.”
“Büyük Müfessir Elmalılı Hamdi Yazır, söz konusu âyete2899 “Güneş kendisi için mukadder bir müstekar için cereyan ediyor.” şeklinde mânâ veriyor ve şu noktaya dikkat çekiyor: “Bu cereyanı şemsin yalnız mekânında hareketi diye anlamamalı.... Meselâ, ziya ve hararet neşri de onun bir cereyanıdır.” Güneşimizi kaynayan bir kazana benzetmek yanlış olmaz. Bu kaynama sonunda madde önce yukarı çıkar, daha sonra soğuyarak aşağıya döner. Güneş enerjisinin üretildiği bölge, çekirdek tepkimelerinin yer aldığı merkez bölgesidir. Bu enerji dış katmanlara taşınmakta, oradan da uzaya yayılmaktadır. Güneş kendi ekseni etrafında diferansiyel dönme hareketi yapar. Yani kutuplar ve ekvator farklı hızlarda döner. Güneşin gözle görünen parlak yüzeyi teleskopla incelendiğinde granüler yapıya sahip olduğu görülür. Bu gazlar 0.5 km hızla yükselirler, enerjilerini kaybedince soğuyarak yüzeye doğru düşerler. Zaman zaman ortaya çıkan ani patlamalara püskürme denir. Bunlarla güneş yüzeyinde şerit biçimli gaz akımları görülür.”
Güneş, hidrojen atomlarını helyuma dönüştürür ve sahip olduğu enerjiyi meydana gelen nükleer reaksiyondan elde eder. Güneş’te gerçekleşen işlem ise, dört hidrojenin birleşip bir helyum yapmasıdır. Bu işlem sırasında çok büyük bir enerji açığa çıkar. Dünya'ya gelen ısı ve ışık enerjisinin neredeyse tamamı, Güneş'in içindeki bu nükleer reaksiyonla oluşmaktadır.”
Bütün bunlar teknik bilgiler, önceki asırlarda bilinmiyorlardı. Demek ki, âyette asıl olan, bu mânâların anlaşılması değil. Bu bilgiler, o ilahi kitabın uçsuz bucaksız mânâlarından bu asra düşen özel bir pay olarak değerlendirilmeli.
Kur’an insana Allah’ı tanıtmak ve bir kul olarak Ona karşı görevlerini öğretmek için nazil olduğuna göre, bu âyette kulların nazarı İlâhî icraatın azametine çekilmektedir. İnsana düşen görev bu ilahi icraat karşısında hayret görevini tekbir ve hamd ile yerine getirmektir; ister dünya güneş etrafında dönsün, ister güneş dünya etrafında.
Elbette ki, dünyanın ve güneşin yaratıcısı bunlardan hangisinin diğeri etrafında döndüğünü kullarına bildirebilirdi. Bunun açıkça beyan edilmemesindeki
2899] 36/Yâsin, 38
VESVESE
- 571 -
hikmet de yine Nur Külliyatı’nda güzelce ifade ediliyor. Anladığım kadarını kendi ifademe dökeyim: Böyle bir beyan, güneşin döndüğünü kabul eden önceki asırdaki tüm insanların inkârına yol açacak, sadece bu asrın insanlarının hoşuna gidecekti. Kur’anın asıl maksadı insanları iman ve sâlih amele irşat etmek olduğuna göre bu tarz bir ifade, insanların büyük kısmının küfürde kalmasına yol açacaktı. Onun için Kur’an bu konuda öyle bir üslup takip etmiştir ki, hem eski zaman insanları tasdik etsinler, hem de yeni dönemin insanları inkâr yoluna gitmesinler.
Kelimesiz Konuşmak
İnsanlar asırlardan beri hep görgülerinin, bilgilerinin, şahsî fikirlerinin ve çevrenin etkisinde kalmışlardır. Bunların doğruları yanında yanlışları da vardır. Her kişinin doğruyu bulmaya güç yetiremediği dünyanın şu karışık hâlinden de anlaşılmıyor mu? Demek ki, insana mutlak gerçeği, ancak bütün sıfatları sonsuz olan Allah bildirebilir.
İnsana yapılan sonsuz ihsanların başında hidâyet gelir. Yani, ‘mutlak gerçeği İlâhî kitaplardan ve hak elçilerinden öğrenmek, küfürden, şirkten ve her türlü sapıklıktan kurtulmak.’ Bu, apayrı bir konudur, gerekirse bir başka görüşmemizde üzerinde durabiliriz. Ben şimdi yukarıda saydığım etki faktörlerden “görgü” üzerinde durmak istiyorum. Bunun konumuzla yakın ilgisi var:
İnsanoğlu başka bir canlı türü görmemiş olsaydı, ‘yürüme’ denilince sadece iki ayak üzerinde hareket etmeyi anlayacaktı. Sonra gördü ve bildi ki, dört ayakla, altı ayakla da çok rahat yürünebiliyormuş. Yine böyle bir insan, yol alma denilince sadece yürümeyi anlıyordu. Sonra gördü ve bildi ki, yüzerek de uçarak da yol alan canlılar varmış.
Biz, ‘konuşma’ denilince kendi konuşmamıza takılır, bir başka tür konuşmaya akıl erdiremeyiz. Konuşma için mutlaka beyne, sinir sistemine, dile dudağa, havaya ihtiyaç olduğunu sanırız. Sessiz ve kelimesiz konuşma türü de olabileceğine pek ihtimal vermeyiz.
Hâlbuki birazcık düşünsek bunun mümkün olabileceğini kendi benliğimizde de okuyabiliriz. Biz içimizden plânlar kurarken, ‘şöyle edeyim, böyle yapayım, bugün şuraya gideyim’ derken, kendi kendimizle sessiz konuşuruz. Şu var ki, bu konuşmayı kelimelerle yaparız. Bu mümkün olabildiğine göre, hem sessiz, hem de kelimesiz konuşmalar niçin olmasın?”
“Cebrail de diğer meleklerle konuşur, ama bizim birbirimizle sohbet etmemiz gibi değil. Rabbinden ilham yoluyla aldığı emirleri, diğer meleklere yine ilham yoluyla aktarır. Ortada ne hava vardır, ne de ses.
Vesvese de ilhamın zıddıdır; kelimesiz ve sessiz bir konuşma olma noktasında ona benzer. Vesvese, ‘fısıltı hâlinde gizli konuşma, şeytanın kalbe attığı şüpheler’ demektir.
“Meyveler bizimle iki türlü konuşmaktadır. Rengiyle gözümüze, tadıyla dilimize, taşıdığı vitaminlerle bedenimize hitap ederken, bir kudret mucizesi ve rahmet hediyesi olması yönüyle de ruhumuza hitap etmektedir. Kalbimiz onu severken aklımız da tefekkür eder. İnsanı tanımayan ve ona merhamet etmekten çok uzak bir ağacın eliyle verilen bu nimetlerin doğrudan doğruya Allah’ın
- 572 -
KUR’AN KAVRAMLARI
bir ikramı olduğunu düşünürüz.
Şimdi insanın bedenini hayalen ortadan kaldıralım, ortada ruh kalacaktır. O bedensiz ruhun konuşması da, dinlemesi de bir başka olacaktır. İşte şeytan bu ruhla konuşmaktadır. İnsan bunu unutunca, şeytanın onun kalbiyle konuşmasını kendi sözleri ve düşünceleri sanır ve rahatsız olur. Hâlbuki olayı doğru değerlendirse, bozuk fikirli insanların sözlerinden nasıl etkilenmiyorsa, şeytanın vesveselerinden de etkilenmeyecektir. İşte senin düştüğün hata şeytanın sözlerini kendi sözlerin sanmandır.
Gerçek böyle olunca mesele kalmıyor. Şeytan kendi görevini yapacak mü’min de onu dinlemeden kendi işine bakacaktır. Düşünmeli ve kendi kendine demelidir ki: “O çirkin sözler benim kalbimin sözleri değil. Çünkü benim kalbim ondan üzüntü duymaktadır.”
İnsan bir şeyden rahatsız oluyorsa onu kendisi yapmıyor demektir. Yapan da rahatsız olan da kendisi olsa ortaya tuhaf bir tablo çıkar. Buna göre insanın, kalbine gelen çirkin sözlerden rahatsız olması gösteriyor ki, o sözler onun kendi sözleri değil. İşte vesvese, şeytanın insan kalbiyle konuşmasıdır. O halde sen kendi kalbinden değil şeytandan rahatsız oluyorsun. Gerçeği böylece tespit edemeyenler kalplerinin bozulduğunu sanarak üzülür ve yersiz dövünürler.
“Şeytan bunu niçin yapıyor? Bunda ne faydası olabilir?” diye sorulabilir. Şöyle cevap verebiliriz: Bu şeytanın derdi insanları üzmek, rahatsız etmek değildir. Bunlar dünyaya ait olaylardır ve sonunda bir türlü kaybolur giderler. Onun meselesi insanları mümkünse imansız, hiç olmazsa ibâdetsiz yapmaktır. Vesveseden rahatsız olan insan, kurtuluşu ibâdeti bırakmada bulursa, işte o zaman şeytan hedefine ulaşmış demektir.”
“İnsanların imansız ve ibâdetsiz olmasından şeytana ne? Bundan ne zevk alıyor?” denilse, şu cevabı verebiliriz: “İnsanlardan şeytan vazifesini gören canlı cesetler, çirkin ruhlar” bulunduğunu biliyoruz. Bu sorunun cevabını o insanlara sormak lâzım. İnsanları yoldan çıkarmaktan, ahlâksız ve inançsız yapmaktan ne anlıyorlar? Zevkler çok çeşitli. Bülbül ötmekten zevk duyarken, canavar parçalamaktan lezzet alır. İnsanın da ruhu bozuldu mu canavarlaşıyor. Şeytanın Âdem’e (a.s.) secde etmemesi de böyledir. İnadını sürdürmekte ve kan dâvâsı gütmekte de çirkin bir zevk vardır. Şeytan, Âdem’e (as.) secde etmemekle dönüşü olmayan bir yola girdi ve insanlığa zarar vermede yılanları, canavarları çok gerilerde bıraktı.” 2900
Büyük Düşmanın Âdî Oyunları
Etrafımıza şöyle bir göz atalım; dağlar, taşlar, bitkiler, hayvanlar, ay, güneş ve yıldızlar hayalimizden sıra ile geçsinler. Bunların hepsi maddî varlıklar, ama birbirlerinden ne kadar farklılık gösteriyorlar!?
Bir de göremediğimiz, ışınlar âlemini, yer çekimini, güneşin cazibesini düşünelim. Bunların da yine birbirinden çok farklı şeyler olacaklarını dikkate alalım.
Ve şöyle devam ettirelim düşüncemizi:
2900] Alâaddin Başar, Şeytanın Bir Oyunu Vesvese vesveseden Kurtuluş 5, 7
VESVESE
- 573 -
Ateş topraktan ne kadar farklı ise, şeytan da Âdemoğlundan o kadar ayrı olmalı.
Karanlık ışıktan ne kadar uzak ise, cinler de meleklere o kadar benzememeli.
İlâhî imtihana tâbi tutulan iki tür varlık: İnsan ve cin.
Her ikisinin de inananları ve inanmayanları var. Her ikisinde de hayırlı ve şerli fertler mevcut. Her iki cinsin de mürşitleri ve müfsitleri bulunuyor.
İşte cin türünün, Allah’a isyan eden en şerli ferdi: Şeytan.
İnsanın bedeni topraktan yaratılmış ve o haneye ruh misafir olmuş. Cinler ise doğrudan ateşten yaratılmışlar. Zaten şeytanın kaybettiği ilk ve en büyük imtihan da bu yaratılış farkından kaynaklanmış ve ateşten yaratıldığı için insandan üstün olduğunu iddia etmekle ve Hz. Âdem'e(a.s.), secde etmemekle huzurdan kovulmuş ve lanetlenmiş.
Şeytan, cin türünden olduğu için normal olarak da ömrü insan ömründen fazladır. Bununla birlikte, bu asi cinnîye, kendi isteği üzerine ve gerçekte bir ceza olarak, uzun bir ömür verilmiş ve insanlara kıyamet gününe kadar Musallat olmasına müsaade edilmiş.
Hiç şeytan olmadan da Cenâb-ı Hakk insanları sadece nefisle ve dünyanın ahvaliyle, imtihan edebilir ve sonunda onları lâyık oldukları saadete erdirebilir yahut azaba duçar kılabilirdi. Bu konuda şeytanın da devreye sokulması, gerçekte, ona verilmiş büyük bir cezadır. Çünkü ne kadar insanı kötü yola sevk etmişse onların işedikleri günahların bir katı da kendisine yazılmakla azabı akıl almaz derecede artmış, Kahhar ismine en ileri mertebede mazhariyete lâyık kılınmıştır.
“İnsanlardan şeytan vazifesini gören kötü ruhlu kişilerin bulunduğu gibi, cinlerden cesetsiz ervâh-ı habîsenin (kötü ruhların) da bulunduğu, o kesinliktedir.”
Birisini görüyorsunuz, karşısındaki insana birtakım yanlış fikirler aşılamaya çalışıyor. Konuşurken muhatabının koluna, ayağına değil, gözüne bakıyor. Göz penceresinden ruha nüfuz etmeye, ona bir şeyler telkin etmeye çalışıyor. Bu iki şahsın bedenlerini hayalen ortadan kaldırırsanız, ortaya iki ayrı ruh çıkacaktır. Ve bunlardan birisi diğerini aldatmak istemektedir.
Hâl böyle olunca, şeytanın, insan ruhunu saptırmak, onu doğru yolan çıkarmak için çalışması akıldan uzak görülmemeli. Bazı kimselerin şeytanı inkâr ettiklerini görürüz. Bu, “şeytanın en büyük bir desisesi”dir. Bu inkârda tek temel dayanak, şeytanın gözle görülmemesidir.
Şimdi o şahsa soralım: Sen şeytanı neyinle inkâr ediyorsun? Yani şeytanın varlığını senin ellerin mi kabul etmiyor, kulakların mı; gövden mi kabul emiyor, bacakların mı?
Bu sorumuzu saçma bulacak ve “hiçbiriyle” diyerek ilave edecektir: O'nun varlığını aklım almıyor. O halde, şeytanın varlığını kabul etmeyen, o şahsın aklıdır.
Görünmeyen bir şey, yine görünmeyen bir şeyi inkâr etmektedir; delili ise “görülmemesi.”
- 574 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Akıl kelimelerle düşünür, ama kalbin bütün işleri kelimesizdir. İnsan bir çiçeği veya güzel bir kokuyu “kelimelerle” sevmez. Bu işi kelimesiz yapar. Ama, bu sevgisini ifade etmek, başkalarına aktarmak istediğinde kelimelere iş düşer.
İşte, kelimesiz seven ve korkan ve yine kelimesiz inanan o insan kalbine, şeytan Musallat olmakta, onunla kelimesiz konuşmakta, ona fısıltı kabilinden birtakım telkinlerde bulunmaktadır. İşte şeytanın bu fısıltılarına “vesvese” deniliyor. Vesveseden söz açılmışken şeytanın bu yolla insanoğluna uyguladığı bazı taktiklerden söz etmek isterim:
Şeytanın birinci gayesi, insanın imansız olmasıdır. Bunu başaramadı mı, geri adım atar ve onun ibâdet etmemesine çalışır. Kulu bu şerefli vazifeden uzak tutmak için çok uğraşır. Kalbine birtakım kötü şeyler fısıldar. Ve insan bunların kendi kalbinden geldiğini sanarak rahatsız olur.
Bu defa şeytan yeni bir oyun sergiler: “Böyle karışık bir kalp ile de Allah'ın huzuruna durulmaz ki!” der. Kul, bu desiseye kandı mı şeytan zafere ulaşmıştır. Hâlbuki, her akıl kabul eder ki namazda bulamadığı huzuru, namazı terk etmekle yakalayacak değildir. İbâdet ve itaati bırakıp günah ve isyan yoluna giren bir insan, ilâhî feyizden gittikçe uzaklaşır. Tek çıkar yol, ibâdete devam etmektir.
Bir sohbette, şeytanın bu oyununa mâruz kalmış bir gençle dertleşiyorduk. “Ne zaman namaza dursam, aklıma kötü şeyler geliyor, namazdan çıktığımda kesiliyor.” diyor ve bir hâl çaresi arıyordu. Ona, önce, şu reçeteyi sundum: “O çirkin sözler, senin kalbinin sözleri değildir. Çünkü senin kalbin ondan üzüntü duymaktadır.”
Kendi yüzünü tokatlayan ve ağlayan birini görsen, demez misin ki, bu adam yüzünü kendisi tokatlıyorsa niçin ağlıyor? Yoksa göremediğim bir el mi, onun yumruğunu onun aleyhine çalıştırıyor? İşte senin hâlin o adam gibi. Bu reçeteye göre, senin ağlaman gösteriyor ki o sözler senin kalbine ait değil. Namazı terk edip, meselâ, kumarhaneye gittiğinde o kötü sözlerin kesildiğini göreceksin. Demek ki, o sözlerin sahibi namaza düşman, kumara dost.
Hem kumar oynayan birisine şeytan niçin vesvese versin!?... Verse, kumarın haram olduğu aklına gelebilir, bu ise şeytanın işine gelmez. Onu öylece bırakmak şeytan için en geçerli yoldur.
Yine böyle birisine, şöyle bir soru sordum: Sen ilmihâl okudun mu? “Evet,” diye karşılık verdi. İkinci sorum şöyle oldu: İlmihâlde namazı bozan şeyler içinde “vesvese” de var mı? Soruma hayretle karışık bir tebessümle karşılık verdi. “O hâlde,” dedim, “sen namazına devam et.” Namazda aklına ne gelirse gelsin, “Haydin namaza, Haydin felaha” sözlerini işittiğinde Rabbinin seni huzuruna çağırdığının şuuru ile namaza koşmalısın. O anda aklına kötü şeyler gelebilir. Ama, sen aklından ne geçerse geçsin, namaza gitmekle bu emre uymuş olursun. Kalbime kötü şeyler geliyor bahanesiyle namazını kılmasan, emre isyan etmiş olursun ve böyle bir özür seni suçlu olmaktan kurtarmaz. Önemli olan emri tutmak ve namaza koşmaktır. Kalbimizin namaz esnasında ideal bir huzuru yakalaması ayrı bir meseledir.
Her taraftan mermiler yağmakta ve biz bu dehşetli ortamda huzur aramaktayız. Bunu başaramayacağımız açıktır. Ama huzur bulamıyorum diye düşman
VESVESE
- 575 -
saflarına iltihak edecek de değiliz.
İşte günahlar birer mermi, birer ok. Bu asrın toplum hayatı bir harp meydanı gibi. Her yandan yüzlerce hücuma uğrayan bir insan, namaza durduğunda ihlâslı, huzurlu bir ibâdete zor muvaffak olur. Ama, o zorlukta ayrı bir değer vardır. Harp esnasında ve cephede tutulan bir nöbetle, sulh zamanında çarşı içinde tutulan nöbetin bir olmadığı açıktır. “Hem az bir amel-i sâlih, bu ağır şerait içinde çok hükmündedir” cümlesi bizi bu noktada hem teselli eder, hem de müjdeler.
Aynı mektupta ayrı bir müjde daha veriliyor: bir günahın terki vacip olduğundan, böyle bozuk bir ortamda yüzlerce günahı terk etmekle yüzlerce vacip işlenmiş olacağı müjdesi...
Birkaç asır önce, bu günahların yüzde birisine bile mâruz kalmayan insanlar, bu vacipleri işleyemiyorlardı, onun yerine sâlih amel sahasında yol alıyor, bu yönde ilerliyor, nâfile ibâdetlerini artırıyorlardı. Şimdi ise, sâlih amel işlemek zorlaşmış. “Farzlarını yapan, kebireleri (büyük günahları) işlemeyen kurtulur” hükmü bir müjdeli haber olmasının yanısıra, bu asrın dehşetinin de bir ifadesi, bir göstergesidir.
Biz asrı yargılamakla vakit geçireceğimize, kendi nefsimizle uğraşalım ve onu şeytana uymaktan alıkoymaya çalışalım. Bunda başarılı olanlar çoğaldıkça, asır da bu mutlu insanlara uymak zorunda kalacaktır. 2901
2901] Alâaddin Başar, Nur’dan Kelimeler 4, Zafer Y., s. 33-39
- 576 -
KUR’AN KAVRAMLARI
Âyet-i Kerimelerde Vesvese
A- Vesvese Kelimesinin Geçtiği Âyet-i Kerimeler (Toplam 5 Yerde): 7/A’râf, 20; 20/Tâhâ, 120; 50/Kaf, 16; 114/Nâs, 4, 5.
B- İblis Kelimesinin Geçtiği Âyetler (Toplam 11 Yerde): 2/Bakara, 34; 7/A’râf, 11; 15/Hıcr, 31, 32; 17/İsrâ, 61; 18/Kehf, 50; 20/Tâhâ, 116; 26/Şuarâ, 95; 34/Sebe’, 20; 38/Sâd, 74, 75.
C- Şeytan Kelimesinin Geçtiği Âyet-i Kerimeler (Toplam 70 Yerde): 2/Bakara, 36, 168, 208, 268, 275; 3/Âl-i İmrân, 36, 155, 175; 4/Nisâ, 38, 60, 76, 76, 83, 117, 119, 120; 5/Mâide, 90, 91; 6/En’âm, 43, 68, 142; 7/A’râf, 20, 22, 27, 175, 200, 201; 8/Enfâl, 11, 48; 12/Yûsuf, 5, 42, 100; 14/İbrâhim, 22; 15/Hıcr, 17; 16/Nahl, 63, 98; 17/İsrâ, 27, 53, 53, 64; 18/Kehf, 63; 19/Meryem, 44, 44,45; 20/Tâhâ, 120; 22/Hacc, 3, 52, 52, 53; 24/Nûr, 21, 21; 25/Furkan, 29; 27/Neml, 24; 28/Kasas, 15; 29/Ankebût, 38; 31/Lokman, 21; 35/Fâtır, 6; 36/Yâsin,60; 37/Sâffât, 7; 38/Sâd, 41; 41/Fussılet, 36; 43/Zuhruf, 36, 62; 47/Muhammed, 25; 58/Mücâdele, 10, 19, 19, 19; 59/Haşr, 16; 81/Tekvîr, 25.
D- Şeytan Kelimesinin Çoğulu Şeyâtîn Kelimesinin Geçtiği Âyet-i Kerimeler (Toplam 18 Yerde): 2/Bakara, 14, 102, 102; 6/En’âm, 71, 112, 121; 7/A’râf, 27, 30; 17/İsrâ, 27; 19/Meryem, 68, 83; 21/Enbiyâ, 82; 23/Mü’minûn, 97; 26/Şuarâ, 210, 221; 37/Sâffât, 65; 38/Sâd, 37; 67/Mülk, 5.
E- İblis Konusunda Âyet-i Kerimeler
a- İblis: 2/Bakara, 34; Nisâ, 118-119; A’raf, 11-18; Hıcr, 28-38; İsrâ, 61-63; Kehf, 50; Tâhâ, 116; Sebe’, 21; Sâd, 71-81.
b- İblis’in Kibri: Bakara, 34; A’raf, 11-13; Hıcr, 28-33; İsrâ, 61-62; Kehf, 50; Tâhâ, 116; Sâd, 71-76.
c- İblis’in Cennetten Koğuluşu: A’raf, 11-18; Hıcr, 34-35; İsrâ, 62-63.
d- İblis Lânetlenmiştir: Hıcr, 35; Sâd, 78;
e- İblis’e Mühlet (Süre) Verilmesi: A’raf, 14-15; Hıcr, 36-38; İsrâ, 62; Sâd, 79-81.
f- İblis’e Verilen Fırsatın Hikmeti: Sebe’, 21.
g- İblis Allah’ın Rahmetinden Koğulmuştur: Nisâ, 118-119; A’raf, 18; İsrâ, 62-63; Sâd, 77.
F- Şeytan Konusunda Âyet-i Kerimeler
a- Şeytanın Ateşten Yaratılışı: A’raf, 12; Hıcr, 27; Sâd, 76.
b- Şeytan, İnsan ve Cin’den Olabilir: En’am, 112-113; Nâs, 6.
c- Kulak Hırsızlığı Yapan Şeytanlar: Hıcr, 17-18; Şuarâ, 212; Saffat, 7-10; Mülk, 5; Cin, 8-9.
d- Şeytan, İnsanlara Düşmandır: Bakara, 168, 208-209; En’am, 142; A’raf, 16-17, 27; Yusuf, 5; Hıcr, 39 40; Tâhâ, 116-117; Hacc, 52; Fâtır, 6; Yâsin, 60-61; Zuhruf, 62.
e- Şeytan Kötülüğü, Hayasızlığı ve Allah’a Karşı Gelmeyi Emreder: Bakara, 169; Nisâ, 14, 118-119; En’am, 128; A’raf, 200; Nûr, 21; Sâd, 82-83.
f- Şeytan, İnsanların Kalbine Vesvese Verir: Nâs, 5.
g- Takvâ Sahipleri, Şeytanın Aldatmasını İdrak Ederler: A’raf, 201; Hıcr, 39-40; İsrâ. 65.
h- Şeytan, İnsanları Kuruntulara Düşürür: Nisâ, 119-120; A’raf, 20-21; İsrâ, 63-64.
i- İnsan ve Cin Şeytanları, Düşmandır: En’am, 112.
j- İnsan ve Cin Şeytanları, Aldatmak İçin Yaldızlı Lâflar Söyler: En’am, 112-113
k- Şeytana Uymak: Bakara, 208-209; Nisâ, 38, 119-120; En’am, 128, 142; A’raf, 18; Hıcr, 41-44; İsrâ, 63-64; Kehf, 50-51; Nur, 21; Şuarâ, 221-223; Lokman, 33; Fâtır, 5; Sâd, 84-85; Fussılet, 36; Zuhruf, 36-39.
l- Şeytanın, Mü’minler Üzerinde Hiçbir Hâkimiyeti Yoktur: Hıcr, 42; Nahl, 99-100; İsrâ, 65; Sâd, 82-83.
m- Şeytanın Arkadaşlığı: Nisâ, 38; Fussılet, 25; Zuhruf, 36-38; Kaf, 27.
n- Şeytanın Aldatmasının Etkili Olduğu Kişiler: Hacc, 52-55.
o- Şeytan, Kâfirlerin Dostudur: Bakara, 257; Nisâ, 38, 76; En’am, 71; A’raf, 27, 201-202; Enfâl, 48; Meryem, 83; Furkan, 55; Şuarâ, 221-223; Fussılet, 25.
p- Şeytan, Münafıkların Dostudur: Mücadele: 19-20; Haşr, 16-17.
a- Şeytandan Allah’a Sığınmak: A’raf, 200; Nahl, 98; Mü’minun, 97-98; Fussılet, 36; Nâs, 1-6.
Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar
1. Vesvese Sebepleri ve Kurtuluş Yolları, Mehmed Paksu, Nesil Y., İstanbul 2005
2. Şeytanın Bir Oyunu Vesvese, Alaaddin Başer, Zafer Y.
3. Kur’ân ve Hadislere Göre Şeytân, Ali Osman Ateş, Beyan Yayınları
VESVESE
- 577 -
4. Kur’an’a Göre Melek, Cin, Şeytan, Lütfullah Cebeci, Şûle Y.
5. Şeytanlardan Korunma Yolu, Abdülhamid Bilâlî, Şafak Y. / Büruc Y.
6. Kötülük Odakları, Şeytan, Zübeyir Yetik, Beyan Y.
7. İstiâze Şeytan, Yakup Çiçek, Fahrettin Yıldız, Bir Y.
8. Dünden Bugüne Şeytan ve Dostları, Mehmed Alagaş, İnsan Dergisi Y.
9. Şeytanizme Rağmen İslâmî Uyanış, Mehmed Alagaş, İnsan Dergisi Y.
10. Şeytan, A. Osman Ateş, Beyan Y.
11. Şeytan Girmeyen Evler, Muhammed Efsayim, Uysal Kitabevi Y.
12. Şeytan ve Yoldaşları, Kemal Çinel, Alem Y.
13. Şeytanın Varlığı ve Mâhiyeti, Murat Tarık Yüksel, Demir Kitabevi Y.
14. Şeytanın Hileleri ve Kurtuluş Çareleri, Murat Tarık Yüksel, Demir Kitabevi Y.
15. Şeytanın Tuzakları: İnsanın Kurtuluş Yolları 1-2, İbn Kayyim el-Cevziyye, Uysal Kitabevi Y.
16. Şeytanın Tuzakları, S. Ahmet Uzun, Mektup Y.
17. İnsanın Ezelî Düşmanı Şeytan, Osmanlı Y.
18. Şeytanla Münazara, Ümit Şimşek, Zafer Y.
19. Şeytanın Enâniyeti, Harun Yahya, Vural Y.
20. Satanizm -Şeytana Tapınmanın Yeni Adı-, Ahmet Güç, Alfa Y.
21. Nefis ve Şeytan, Mehmet Hulusi İşler
22. İnsan ve İnsanüstü, Süleyman Ateş, Dergâh Y.
23. Cinlerin Esrarı, imam Şiblî, terc. Muhammed Ferşad, Ferşad Y.
24. Ana Konularıyla Kur’an, FazlurRahman, Fecr Y. s. 249-265
25. Kur’an Cevap Veriyor, İzzet Derveze, Yöneliş Y. s. 235- 275
26. Şâmil İslâm Ansiklopedisi, Şâmil Y. c. 3, s. 58-59; c. 6, s. 38-42
27. Kur’an’da Günah Kavramı, Sadık Kılıç, Hibaş Y. s. 276-284
28. İnanç ve Amelde Kur’anî Kavramlar, Muhammed el-Behiy, Yöneliş Y. s. 133-153
29. Kur’an’da Temel Kavramlar, Ali Ünal, Kırkambar Y. s. 209-216
30. İslâm’ın Temel Kavramları, Hüseyin K. Ece, Beyan Y. s. 284-287
31. Hz Âdem, Hüseyin K. Ece, Denge Y. s. 111-144
32. Fi Zılâli’l-Kur’an, Seyyid Kutub, Hikmet Y. c. 1, s. 117-118
33. Hak Dini Kur’an Dili, Elmalılı Hamdi Yazır, Azim Y. c. 1, s. 272-277
34. Tefhimu’l Kur’an, Mevdudi, İnsan Y. c. 1, s. 64-65
35. Kur’an-ı Kerim Şifa Tefsiri, Mahmut Toptaş, Cantaş Y. c. 1, s. 123-124
36. Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri, İbn Kesir, Çağrı Y. c. 2, s. 284-290
37. Hulâsatü’l-Beyan Fî Tefsîri’l-Kur’an, Mehmed Vehbi, Üçdal Neşriyat, c. 1, s. 96-99
38. Mefatihu’l-Gayb (Tefsir-i Kebir), Fahreddin Razi, Akçağ Y. c. 2, s. 337-342; 380-386
39. El-Mîzan Fî Tefsîri’l-Kur’an, Muhammed Hüseyin Tabatabai, Kevser Y. c. 1, s. 176-178
40. Kur’an Mesajı, Muhammed Esed, İşaret Y. c. 2, s. 505-506; c. 3, s. 1335-1336
41. Min Vahyi’l Kur’an, Muhammed Hüseyin Fadlullah, Akademi Y. c. 1, s. 173-181

Melekten ilham, şeytandan vesvese gelir!

Vesvese edince

www.islamdergisi.com/genel/seytanin-vesvesesi/ 10 Eki 2012 - VESVESE; şeytanların dürtüsü olup, bazen kulağa bir fısıltıymış gibi gelebilen veya beyinimi .

www.kuranlatedavi.com/?pnum=29&pt=VESVESE+(EVHAM) Vesvese, psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıklara dair... Vesvese Eğer vesvese olağan bir vesveseyse, ziki .

VESVESE (EVHAM)

www.islamalimi.com/vesvese-nedir-bu-durumda-ne-yapilmali/ 14 Oca 2015 - Selamu .

Vesvese Nedir ? Bu Durumda Ne Yapılmalı?

Vesvese Nedir ? Bu Durumda Ne Yapılmalı? Sorusunun Cevabı

Vesveseden Nasıl Kurtulabiliriz

.

www.kalpehli.com/seytanin-yaygarasi-vesvese/ 4 Tem 2014 - Vesvese vermekten başka bir gücü olmayan şeytan, daima müminlerle uğraşır. Eğer ina .

www.gusulabdesti.gen.tr/gusulde-vesvese.html 8 Ara 2014 - Gusülde vesvese, şeytanın insanı yanıltarak yaptığı ibadetten haz almaması için şeytanın .

Gusülde Vesvese