ehlisunnnetde - M.ARMAĞAN Y-16

Maalesef dilimiz tozlaştırıldığı için 'muharebe'yi de 'savaş' diye çeviriyoruz, 'harb'i de. Halbuki İngilizcede 'harb' karşılığı eski Almanca'dan geçme 'war' ile 'muharebe' karşılığı Fransızca kökenli 'battle' kelimesi muhafaza edildiği yetmiyormuş gibi 'fight', 'combat' gibi yine savaşmakla ilgili kelimeler de günlük kullanımdadır. Biz ise dünyanın en akıllı milleti olduğumuz için 'muharebe', 'mübareze', 'müsademe', 'cenk', 'cidal' gibi pekala işlek kelimeleri dilimizden atarak tek bir 'savaş'a yapışıp kaldık. Bu yüzden de hem 1. Dünya Savaşı, hem Çanakkale Savaşı, hem 18 Mart Savaşı diyenlere sık sık rastlanması doğal. Yani 'oğul'a da, 'torun'a da 'dede' diyoruz ve dil işimiz maalesef düşünmemizi fena halde baltalıyor.

.

.99 yıl önce Gazze’de İngilizleri yenmiştik

2.4B 2.4B 4 27 Mart 2016

"Tarihi galipler yazar” sözü ilk bakışta beylik bir ifade gibi görünse de derin bir hakikati dile getirir. Eğer Birinci Dünya Savaşı'ndan galip çıksaydık ders kitaplarında Çanakkale Zaferi'ni Enver Paşa'nın kazandığını okuyor olacaktık, Cumhuriyet devri kitapları ise aynı zaferi Yarbay (sonra Albay) Mustafa Kemal Bey'e tapulama gayretkeşliği içindeler.

Öte yandan ders kitaplarımızda Kutu'l-Amare zaferi ve kahramanları neredeyse unutulmuş gibidir ama eğer ilk Dünya Savaşı'ndan galip ayrılsaydık Halil (Kut) Paşa'ya tıpkı şimdiki kitaplarımızda Mustafa Kemal Paşa için düzülen övgülerle dolu bulacaktık.

Velhasıl Ernest Renan'ın deyişiyle söylersek “Tarihi yanlış yazmak ulus olmanın ayrılmaz bir parçasıdır”. Ulus devletler kuruluşlarında tarihleri kendi temellerini haklı gösterecek şekilde yeniden tasarlar ve aykırı unsurları ayrık otları gibi temizlerler. Steril bir tarih arzusu ulus devletin onsuz olmaz bir parçasıdır.

Vurgulamaya devam edeceğim: Çanakkale zaferi sadece Osmanlı ordusunun moralini düzeltmekle kalmamış, yedi düvelin mağlup edilebileceği inancını ve ümidini de aşılamış, 1915 sonlarında Selman-ı Pak'ta Nureddin Paşa İngiliz ordusunu mağlup etmiş, dahası, Kutu'l-Amare'de kuşatılmış olan General Townshend'in ordusu Nisan sonlarında topuyla tüfeğiyle Halil Paşa tarafından esir alınmıştı ki, hikayesini Derin Tarih dergisinin Nisan sayısında bulacaksınız.

Böylece 1916 Nisanında savaşta İngilizleri yenmeye devam ettiğimizi gösterdik ve zaten Sykes-Picot'nun hemen ertesi ay devreye sokulması Osmanlı kuvvetlerinin bileğini savaş meydanlarında bükemeyenlerin ve her teşebbüslerinde zelil olarak harp meydanlarından ayrılanların işi kalleşlikle ve düşman topraklarını yağmaya açarak halle çalıştıklarını gösteriyordu. Yani İngiltere-Fransa ve Rusya arasında imzalanan (ertesi yıl Rusya denklemden düşecektir) gizli bir anlaşma olan Sykes-Picot Kutu'l-Amare yenilgisinin ardından devreye sokulan bir kalleşlik belgesidir.

Birinci Gazze Muharebesi'ni kazandıktan sonra gururla dalgalanan Alay Sancağımız.

1917 yılına geliyoruz. Mart ayında Irak cephesinde Bağdat'ı düşüren İngilizlere karşı kısa bir süre sonra Gazze cephesinde bir zafer kazanıyoruz ki, bunu ertesi ay ikinci Gazze galibiyeti izleyecektir. Yani Osmanlı ordusu, Edward Erikson'un dediği gibi hala çok iyi koordine oluyor, modern savaş taktiklerini başarıyla uygulayabiliyordu.

Ta ki Nablus cephesindeki nihai hezimetimize kadar savaş meydanlarında “Biz buradayız” demeye devam etmiştik. Çanakkale'de kim olduğumuzu ve nasıl savaştığımızı dünyaya göstermiştik, bir süre daha gösterecektik.

Kutu'l-Amare'yi önümüzdeki haftalara bırakalım ve hazır 99. yıldönümü kapımıza gelip dayanmışken birinci ve ikinci Gazze muharebelerini hatırlamaya çalışalım.

Bizi Çanakkale'de gördüler

Falih Rıfkı Atay'ın Zeytin Dağı adlı kitabı bize Gazze muharebelerinden de bir görgü şahidinin günlüğü vesilesiyle bahseder.

Karadan saldıran İngilizlerin denizden gemilerle zavallı Gazze'yi bombaladıklarını ve şehre ağır zararlar verdiklerini anlattıktan sonra bize müthiş bir direniş sergileyen bir alaydan bahseder. Falih Rıfkı'ya göre bu alay, kendinden en az dört beş defa üstün kuvvetlerle karşı Gazze'yi kurtarmıştır.

İngiliz gemi ve toplarından yağan kesintisiz gülle ve demir yağmuru altında insanı deli eden Gazze muharebelerinden Kudüs'e dönen yaralıları ziyaret eden bir arkadaşı askerlerimizden birine demiş ki:

Nasıl, yine gelirler mi?

Askerimiz kendinden gayet emin bir edayla cevap vermiş:

Gelemezler Efendi… (Çünkü) Bizim alayı gördüler.

Asker bu sözüyle Çanakkale'de savaşmış bulunan alayının Gazze'de de İngilizlere dünyayı nasıl dar ettiğini kast etmiştir.

Askerimizin morali o kadar yükselmiştir ki, İngilizlerin boşalttıkları bir sipere giren askerimizin ganimet olarak aldığı yemeğin tadını beğenmeyip “Yahu bunlar da kötülemiş. Çanakkale'deki yemekleri daha lezzetliydi” demesi bile Mehmed Akif'in Asım'ın Nesli için söylediği “Yüz göz olmuş bu çocuklar ölümün şahsiyle” mısraını hatırlatır.

2. Gazze muharebesinden de bir olay aktaran Falih Rıfkı, Şeyh Ali Mantar'ın mezarının bulunduğu Mantar Tepe'den düşmanı gözetleyen tarassudcularımız ile neferlerimizin kahramanlıklarından bahsettikten sonra şu bilmediğimiz hakikati fısıldar tarihin kulaklarına: “Onlar Gazze günlerinin hakikaten en büyük kahramanlarıdırlar.”

19 Nisan 1917 tarihli bir subayın günlüğünde bize kahraman 11. Bölük'ten yine kahraman bir neferimizin yaptıklarını nakleder. Bir siperin önüne düşen ama patlamayan bombayı gören Mehmetçiğin destanıdır bu:

“Vakayı gören bir nefer siperinden fırlayıp sapından tuttuğu tehlikeli bombayı omuzuna aldı ve İngilizlerin bir saniye kesilmeyen ateşi altında siperler üzerinden atlayarak kestirme bir yoldan bataryanın yanına geldi. Bu sefer bomba hakiki hedefini buldu.”

Patlamayan bombayı omuzlayıp düşman bataryasının yanına götürüp orada patlatan bir Mehmetçiğin Gazze topraklarına bir çığlık halinde bıraktığımız hatıralardan biridir bu. Nitekim Falıh Rifkı “Tarih böyle kahramanların isimlerini yazmaz fakat ikinci Gazze muharebesinin son gününü görenler 11. Bölüğün ismini unutamazlar.”

Birinci Gazze Muharebesi'ni kazanan alayın subayları sancağın altında böyle selamlamışlar tarihi.

Öyle bir unuttuk ki hem de…

99 yıl sonra bu destanları yaralı hafızasıyla hatırlamaya çalışan pir-i fani gibiyiz. Ama unutmaya karşı direneceğiz. Galiplerin yazdıkları tarihten ancak yeniden hatırlayarak intikamımızı alabiliriz çünkü.

Öte yandan Gazze muharebesinde bir kere daha Osmanlı karşısında mağlup olan İngiliz Generali Murray, Londra'ya yalan bir rapor yazdı. Gerçekte Osmanlı'nın dört beş katı bir kuvvetle hücum eden ama Osmanlınınkinden çok daha fazla zayiat veren Murray, Türklerin 6 bin ila 7 bin kayıp verdiklerini yazıyordu ama zayiatımız 2,500'ün altındaydı. Muharebeyi İngilizler kazanmıştı. İyi haberlere muhtaç İngiliz gazeteleri tabii bu yalanların üzerine balıklama atladılar. Güya zafer onlarındı!

Lakin cephedeki İngiliz askerleri gerçekleri daha iyi görmüşlerdi. Nitekim Briscoe Moore adlı subay, bir Türk uçağının üzerlerinden geçerken aşağıya bir kağıt attığını ve açtıklarında şu notu okuduğunu yazıyordu:

“Siz bizim iletişimimizi kestiniz fakat biz de sizi Gazze'de yendik.” (Eugen Rogan, The Fall of the Ottomans”, Allen Lane: 2015, s. 328-9.)

.Sağ kolumu kaybettim komutanım, yoksa sol elimle yer miyim?

3.8B 3.8B 4 03 Nisan 2016

Bizim kısaca “İngiltere" dediğimiz Büyük Britanya İmparatorluğu'nun ordusunun en son 1781 yılında Yorktown'da Amerikan askerlerine teslim oluşunun üzerinden tam 135 yıl geçmişti. “Üzerinde güneş batmayan imparatorluk" bu kadar uzun bir süre sonra ilk defa 29 Nisan 1916'da yabancı bir kuvvete bir ordusunu esir veriyordu. Hem de gücünün zirvesindeyken.

Edward Erickson'un ifadesiyle İngilizlerin Osmanlı ordusu karşısında kaybettiği asker sayısı gerçekten de “çok utanç verici"ydi. Kendi sözleriyle söylersek “Aşağı ırklar"ın kuşatmalarına başarıyla direnme geleneği içine işlemiş olan bir ulus (İngiltere) için Kûtu'l-Amâre fevkalâde aşağılayıcıydı."

Yine İngiliz askeri tarihçisi James Morris Kûtu'l-Amâre yenilgisinin “İngiltere'nin askerî tarihindeki en rezilane teslimiyet" olarak tanımlamıştı. Tarihçi Patrick Crowley ise “29 Nisan 1916 tarihi İngiliz ordusu için askerî tarihindeki en ağır hezimetlerden birine şahit olmuştur" diyecekti. Keza Londra Hükümeti 6. Tümen'in toptan teslim oluşunu hazmedemeyerek Mezopotamya Komisyonu'nu kurup yenilgiyi soruşturmuş ve suçluları tespit için ayrıntılı bir rapor hazırlatmıştı.

Kutu'l-Amâre kahramanı Halil (Kut) Paşa'nın –ki Enver Paşa'nın amcasıdır- inisiyafiyle 29 Nisan tarihi Kut Bayramı olarak kutlanmaya başlamış, resmi olarak değilse bile Silahlı Kuvvetler bünyesinde bir 'anma güü' olarak 2. Dünya Savaşı sonuna kadar sürmüş ama İngiliz-Amerikan yeni dünya düzenine intibak sürecinde lağvedilmiştir.

Madem Kutu'l-Amâre, Çanakkale zaferinin verdiği moralle kazanılmıştı, öyleyse Çanakkale gibi 'belirli günlerimiz' arasına alınmalı, İngiliz emperyalizmine attığımız ikinci tokat olarak zihinlere nakşedilmelidir.

Kutu'l-Amare zaferinde nİngilizler teslim oluyor.

BİR ZAFER NASIL UNUTTURULDU?

Şu ders kitapları yarası kanamaya devam ediyor ya ayıp olarak bize yeter. Yetkililere sesleniyoruz: Bu ayıbı bitirin, bu ülkenin çocuklarına adam gibi bir tarih okumayı lütuf olarak görmeyin. Şu Kutu'l-Amâre zaferini nasılsa öyle anlatın.

Peki şimdiye kadar nasıl anlatılmış ki şikayet ediyorsun diyorsanız Cumhuriyet devri ders kitaplarında bir tura çıkmaya davet ediyorum sizi.

Hâmit ve Muhsin beylerin Maarif Vekaleti, yani Milli Eğitim Bakanlığı'nın 1930 tarihli Devlet Matbaası tarafından basılmış Türkiye Tarihi adlı ders kitabında anlatılanlara buyurun (imlasına dokunmadım):

“Elcezirede mücadele eden türk ordusu diğer bir muvaffakiyet elde etti. Bağdada doğru cüretle ilerliyen bir ingiliz ordusu Kûtülammare mevkiinde muhasara edildi, teslim olmak mecburiyetini gördü. (…) Türklerin bu muvaffakiyeti gerçi harbin bir kat daha uzamasında büyük amil oldu. Lâkin neticeyi değiştiremedi." (s. 721)

1930 yılında bu kitabı okuyan bir öğrenci ne öğrenmiş oldu? Şunları:

Türk ordusu Bağdat'a doğru ilerleyen bir İngiliz ordusunu kuşatmış, onlar da teslim olmak mecburiyetini görmüşler ama teslim olmuşlar mı, olmamışlar mı, belli değil.

Bu başarı gerçi savaşın uzamasına yol açmış ama sonucu değiştirememiş, yani savaşın sonunda yenildik!

Derin bir ahlaksızlık yatıyor bu satırlarda. Sadece birkaç satır yukarıda Miralay Mustafa Kemal Bey'in kumandasındaki kıtaların İngilizlerin Çanakkale taarruzunu akim bıraktığı ve İstanbul'u kurtardığı anlatılırken neden “Ama savaşın neticesini değiştiremedi" gibi bir kuyruk takılmıyor da sıra Kutu'l-Amare'ye gelince bu iğrenç ifadeye başvuruluyor? Çünkü Kutu'l-Amare'den Mustafa Kemal'in gölgesi bile geçmemiştir ve bu yüzden önemsiz hale getirilmesi gerekir!

SİLİNEN TARİH

1930'larda Kutu'l-Amare'nin nasıl küçültülerek yansıtıldığını gördük. Peki yakınlarda yazılan kitaplarda durum nasıl? Şimdi de güncel hal-i pür-melalimizi görelim.

Elimde Kemal Kara'nın yazdığı ve Talim Terbiye Kurulu'nun 16 Mayıs 2002 yılında, yani Ak Parti iktidarından 6 ay önce ders kitabı olmasına karar verdiği 2006 basımı Lise Tarih 2 var. Açıyorum 156. sayfasını ve şu akıllara zarar tek cümleyle sarsılıyorum:

“Savaş başladığında, Basra'ya çıkan İngilizler, Kutu'l-Amare'de yenilgiye uğratıldılar."

Bu kadar…

Kim uğrattı? Cevap yok.

Nasıl uğratıldı? Bilmiyoruz.

Başlarına kaya mı düştü de yenildiler? Kitabımız suskun.

1930 tarihli kitaptaki ahlaksızlıktı, bu alçaklıktır.

Bir zaferimizin böylesine ayaklar altına alınmasına sessiz kalırsak dilimiz kurur.

Şimdi de bir başka kitaba eğilelim. 1947 yılında basılmış Arif Müfit Mansel, Cavit Baysun ve Enver Ziya Karal gibi üç baba profesörün yazdığı Yeni ve Yakın Çağlar Tarihi adlı ders kitabı da diğerlerinden kalıcı değil. Kitapta İngilizler ve Fransızların “Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal'in yarattığı kudretli müdafaa karşısında birçok yenilgilere uğratıldığı" anlatıldığı halde (s. 164) Kutu'l-Amare'den tek bir cümle ile olsun bahsedilmemiştir! Bu da İsmet İnönü devrinde Kutu'l-Amare zaferinin tarihten silinmek istendiğinin kanıtıdır.

1930 tarihli kitaptaki ahlaksızlık, 2006 tarihli kitaptaki alçaklıktı, 1947 tarihli kitaptaki ise ihanettir.

Alman karikatüründe İngilizlerin Kutu'l-Amare'deki kaybı resmedilmiş.

Kutu'l-Amare'deki Arslanlar

Örnekleri çoğaltabiliriz ama bu ahlaksızlık, alçaklık ve ihanetleri bu kadarıyla bilmek bile yeterli. Onları tekrarlamak yerine bize unutturulmak istenenin nasıl bir zafer olduğunu yazmak gerekir.

Kutu'l-Amare kahramanı Halil Paşa bugün Yahya Efendi dergâhının haziresinde mütevazı bir mezarda yatar. Kendisi zaferi kazanan arslanlarına şöyle hitap etmiştir:

“Bize 200 seneden beri tarihimizde okunmayan bir vakayı kaydettiren Cenab-ı Allah'a hamd ü şükr eylerim. Allah'ın azametine bakınız ki, 1500 senelik İngiliz devletinin tarihinde bu vak'ayı ilk defa yazdıran Türk süngüsü oldu."

Ya 93 Harbi gazilerinden 80 yaşındaki Fazıl Paşa'nın Kutu'l-Amare'de vurularak veya atından düşerek şehid oluşu;

Yarbay Bekir Sami Bey'in başından yaralanmasına rağmen cepheden ayrılmayarak Felahiye'de sargılar içinde tümenini yönetmesi;

Ya esirlerimiz, binlerce adsız şehid ve gazimiz…

Onlara asıl siz unutturarak nasıl kıydınız? Anlatın hele.

Sağ elimi aradım, bulamadım...

alil (Kut) Paşa, cepheyi ziyarete gelen Alman Dükü ile yaralıları ziyaret etmektedir. Sol eliyle ekmeğini yiyerek yürüyen yaralı bir erimizle karşılaşırlar. Sol eliyle yediğinden utanan adsız kahraman “Sağ elim gülleyle koptu, aradım, aradım kolumu, bulamadım komutanım, ne yapayım" diyerek mazeretini beyan etmiştir.

Başka bir yaralı ise kendisine düşman askerlerinin savaşçılıklarını soran Dük ve Paşa'ya şu yiğitçe cevabı verir: “Sarı sarı oğlanlar gönderiyorlar kurtarmak için… Kartları gelse ne olur ki… Onları da çok gördük."

Bu ruh ile Çanakkale'deki arasında bir fark görebiliyor musunuz?

Mehmed Muzaffer ve eşi unutulur mu?

1890 İstanbul doğumlu Yüzbaşı Mehmed Muzaffer'in hikâyesi ise büsbütün yürek parçalayıcıdır. Kutu'l-Amare'ye gönderildiğinde bir haftalık evlidir. Bölük komutanı olarak Felahiye muharebesine katılır ve boğazından ağır bir yara alır. Yanına bir Mehmetçiği çağırıp ondan aldığı kalemi kendi kanına batırarak son mektubunu yazar. Kanlı zarfın ön yüzündeki ifade Çanakkale'deki ruhun Kutu'l-Amare'de nasıl yeni bir bedene girdiğini gösterir: “Kıble ne tarafta?" Yüzbaşının kendi kanıyla yazdığı mektup “Kelime-i Şehadet" ile devam eder ve “Bölük intikamını alsın" cümlesiyle biter.

Bitmedi.

Mektup hanımının eline geçer, kadın mektubu 'Bakın emrinizde ne yiğitler çarpışıyor' diyerek Halil Paşa'ya gönderir. Bu sırada ancak bir hafta beraber olabildiği eşinden bebek beklemektedir. Bilir misiniz, bu gencecik anne adayı 6. Ordu Komutanına tam da kocasının bölüğünde nefer olarak görev alabilmek için yalvarmıştır!

.Mimar Sinan’ın kafatası nerede?

208 208 10 Nisan 2016

Dün Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca Süleymaniye Camii avlusunda düzenlenen Mimar Sinan'ı anma töreni yapıldı. 9 Nisan tarihi aynı zamanda Türkiye'de Mimarlar Günü olarak da kutlanır.

Gerçi bu 9 Nisan tarihi neden ve nasıl seçilmiştir? Tam olarak bilmiyoruz, zira bildiğimiz Mimar Sinan'ın sadece vefat yılı. Ayı ve günü ise belli değil. Yine de eserlerini 365 gün kullandığımız dâhi mimarımızın bir günlüğüne de olsa hatırlanmasına vesile olması hasebiyle sesimizi çıkarmıyoruz. Varsın tarih yanlış olsun ama Sinan'ın adı ve ebedî mesajı kulaklarda baki kalsın.

Bu yılki “Sinan ihtifali”ne ise katılım üst düzeydeydi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Fatma Güldemet Sarı başta olmak üzere pek çok bakan ile Başbakan Ahmet Davutoğlu da katılanlar arasındaydı. Başbakan Davutoğlu zengin muhtevalı konuşmasında Mimar Sinan ve Süleymaniye üzerinden önemli mesajlar verdi. Ayrıntılarını bugünkü gazetede okuyacaksınız. Başbakan'ın beni heyecanlandıran, Mimar Sinan'ın ikramına layık olma çağrısı ve “İstanbul'da taş üstüne taş koyarken bin kere düşüneceğiz” mesajı oldu.

Başbakan'ın “Şimdi seferberlik vakti, Mimar Sinan'ın hakkını verme vaktidir” cümlesini bir kenara not ederken asıl sürpriz sonda geldi. 1935 yılında devrin ırkçılığa yelken açmış yöneticileri tarafından Mimar Sinan'ın Süleymaniye Camii'nin gölgesindeki kabrinin açılıp kemiklerinin çıkarıldığı, kafatasının bir müzeye konulmak üzere mezarından alındığı ve sonradan kaybedildiği bilgisini naklettikten sonra “Tarihimizdeki bu kara lekeyi temizleme görevini yerine getireceğiz” derken müsteşarına da bu olay hakkında bir inceleme başlatma talimatını verdiğini de üzerine basa basa ifade etti.

Tabii birden hatıralarım sağıldı hafızama. İyi hatırlıyorum, 1998 yılıydı. Dimitri Kitsikis'in Türk-Yunan ilişkileri üzerine yazdığı Tencere Dibin Kara adlı ilginç kitabını okuyordum. Bir dipnot dikkatimi çelmeledi: 1935 yılında Mimar Sinan'ın mezarı “Türk” olup olmadığını tespit için bir heyet tarafından açılmış ve “Türk” olduğu tespit edilince de memnuniyetle kapatılmıştı.

Soluğu Taksim'deki Atatürk Kitaplığı'nda almış ve eski gazete koleksiyonlarının sayfalarına dalmıştım. Gerçekten de dâhi mimarımızın mezarı açılmış ve kemikleri “incelenmişti”. Bu arada her gazete karıştıran araştırmacı gibi yeni bilgilere de ulaştım.

Mesela mı? Mesela 5 Ağustos 1935 tarihli Akşam gazetesindeki şu haber gibi:

Mimar Sinan Türk mü? araştırması

“Büyük Türk mimarı Sinan'ın kafatası mezarından çıkarılmıştır. Kafatası antropoloji müzesinde saklanacaktır. Kafatası üzerinde yapılan tetkikatta bunun brakisefal yani yassı yuvarlak olduğu görülmüştür. Bütün Türkler brakisefal olduklarından büyük mimarın yalnız kültür itibariyle değil, ırk itibariyle de Türk olduğu bir kere daha meydana çıkmıştır.”

Peki aynı 5 Ağustos günü Cumhuriyet gazetesi ne yazmış, şimdi ona bakalım:

“Süleymaniye'de büyük Türk mimarı Sinan'ın mezarında araştırmalar yapılmış, Mimar Sinan'ın kafatası çıkarılmıştır. Koca Mimarın kafatası sağlam ve bozulmamış olarak bulunmuştur.”

Bugün solcu ve enternasyonalist geçinen Cumhuriyet gazetesi o günlerde ırkçılığın doruklarında gezinmektedir. İşte Cumhuriyet'in o ırkçılık kokan cümleleri:

“Koca dâhinin kafatası üzerinde yapılan tetkikat, büyük Mimarın yalnız kültür itibariyle değil, ırk noktasından da Türk olduğunu göstermiştir.

Türkler ırk itibariyle Brakisefal, yani yassı yuvarlak kafalıdır. Mimar Sinan'ın kafatasının muayenesinde bu büyük başın da Brakisefal olduğu meydana çıkmıştır.”

Cumhuriyet'in haberinde Mimar Sinan'ın artık Türk olduğu ispatlanmış olan(!) kafatasının Antropoloji Müzesi'nde muhafaza edileceği kaydı da yer almaktaydı.

Durun, bitmedi.

Bu çağdaş(!) gazetemizde Kültür Bakanlığı'nın (bugünkü Milli Eğitim Bakanlığına o tarihte bu sözde Türkçe isim verilmişti!) bir genelgesi de yer alıyordu. Bu ırkçı yöntemlerin hangi noktaya ulaştığını gösteren ve öğretmenlere gönderilen genelgede (tamim) onlardan “eski mezarlardan çıkacak olan Selçuk ve Danişmend oğullarına aid kafataslarını İstanbul'da Antropoloji Müzesi'ne göndermeleri istenmekteydi.

Mimar Sinan, Kanuni'nin cenaze töreninde.

İyi de diyoruz, İstanbul'da bir Antropoloji Müzesi yok ki? Müze kuruldu mu? Hayır. Peki kafatası mezarına geri konuldu mu? Onu bilen hiç yok.

Yalnız İbrahim Hakkı Konyalı'nın, Mimar Koca Sinan üzerine yazdığı kitapta geçen, mezarı 1940'ların başında restorasyon maksadıyla yeniden açıldığında içinde kafatasının olmadığı ipucu var elimizde. O kadar.

Kafatasları müzesi?

Fakat bir başka gazetedeki haber meselenin daha vahim bir boyutun seriyor ortaya. Meğer diğer kemikleri mezarına iade edilirken Sinan'ın kafatası incelendikten sonra alıkonulmuş. Bunun haberini ise 8 Ağustos tarihli Türk Dili gazetesinde buluyoruz. Buna göre “Büyük Mimarın kafatası Antropoloji müzesinde saklanacaktır.”

Yani kurulmamış, daha kurulması düşünülen bu müzede saklanmak üzere Mimar Sinan'ın kafatası mezarından çıkarılıyor, fakat ortada müze yok. Dahası müze için Selçuklu, Danişmend oğulları gibi Türk hanedanlarının öğretmenlere toplatılan kafataslarının da nerede saklandığını merak ediyoruz.

Onun cevabını ise 6 Ağustos tarihli Akşam gazetesi veriyor:

Toplanan kafatasları şimdilik Türk-İslam Eserleri Müzesi'nde saklanmakta olup kurulması düşünülen müze açılınca oraya nakledilecektir.

Böylece Mimar Sinan gibi göğe koyamadığımız dâhimizin kafatasına yeri de çok görmüş olduğumuz sonucu çıkıyor ki, bununla ne kadar iftihar etsek azdır!

Eğer Cumhuriyet fazilet ise Mimar Sinan'ı mezarında idam etmek gibi bir şenaate imza atanların teşhiri ve ilk kez 18 yıl önce gündeme getirdiğim bu hazin meselenin bir an evvel aydınlatılması gerekir. Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun talimatının hiç olmazsa bu noktada bizi aydınlatacak bir adımın başlangıcı olacağına inanıyorum.

Şimdi yandaki gazete kupürlerine bakıp derin derin iç çekelim ve “Ne devirlermiş yahu! Irkçılıklarından Mimar Koca Sinan'a mezarında bile rahat vermemişler” diyelim. Elimizden gelen başka bir şey yok zira.

.Köy Enstitülerini CHP kapatmıştı

1.9B 1.9B 17 Nisan 2016

"Bir sabah evden telefonla babamı aradılar. Arayan kimdi bilmiyorum. Acele çıkıp gitti. Daha sonra bize kendisine Arıkan'ın ölümünü bildirdiklerini, ona gittiğini, Arıkan'ın yatağında cansız yattığını gördüğünü, yatağın yanındaki masada bazı ilaç kutuları ve bir kâğıt üzerine çizilmiş bir mezar resmi bulunduğunu anlatacaktı.”

Köy Enstitüleri'nin kurucusu İsmail Hakkı Tonguç'un oğlu Engin Tonguç bir intihar olayını anlatıyor. Kimin intiharı mı? Köy Enstitüleri'nin temelini atan Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan'ın.

Yıllardan 1947'dir, aylardan Kasım. Atatürk devrinin bir bakanının intiharını haber vermek suç olduğundan (intihar haberleri vermek yasaktı) Cumhuriyet gazetesi olayı “Saffet Arıkan Ankara'da kalp sektesinden vefat etti” diye sade suya tirit bir dille verecekti.

Ancak bu, 1945'e kadarki Tek Parti ve sonrasındaki 5 yılda hüküm süren sınırlı çok parti dönemindeki pek çok karanlık olaydan sadece biriydi. Kimya profesörü Cevad Mazhar Bey'in sokağa atıldıktan sonraki acı intiharı da ancak 50 yıl sonra öğrenilebilecekti.

Hadi Tek Parti dönemi diktatörlüktü, büyük başları kimse sorgulayamazdı, peki 1945-50 arasında sözde demokrasiye geçiş dönemindeki karanlık olaylar zincirine ne demeli:

*Gazete ve matbaaların sopa ve balyozlarla yerle bir edilmesi,

*Genelkurmay Başkanı Kâzım Orbay'ın oğlunun adam öldürmek suçundan hüküm giymesi üzerine görevden alınması,

*Ankara Valisi Nevzat Tandoğan'ın bu olaydan dolayı kendisini öldürmesi,

*Gazeteciler ve yazarların hapse atılması,

*Solcuların hayatlarının karartılması,

*Sabahattin Ali cinayeti…

Bu olayları art arda dizen Çetin Yetkin'in ifadesiyle söylersek “İşte çok partili demokratik düzene geçişin kapkaranlık öbür yüzünden birkaç kesit…” (Karşıdevrim, 1945-50, Otopsi: 2003, s. 581.)

Türkiye'de kitleler balık hafızasına mahkum edilirken 1960'larda başlayan sol propaganda makinesi ısrarla “Cumhuriyetin kazanımları”nın Demokrat Parti döneminde bozuk para gibi harcandığını, “karşı devrim”in Adnan Menderes'in marifeti olduğunu ve sözüm ona “gericiliğin” o zamandan palazlandırıldığını yazıp durur.

Bu karşı-devrimin en baba iddialarından birini de Atatürk döneminde kurulan Köy Enstitüleri'nin kapısına kilidin DP devrinde vurulduğudur. Bunun kadar hakkaniyetten uzak bir iddia bulmak kolay değildir ama bu borazanın sesi o kadar güçlü çıkmaktadır ki, bizim çocuklarımız bile inanmaktan başka çare bulamaz haldedir.

İnönü kapattı

Köy Enstitüleri'nin tarihçesini verecek değiliz. Hatta eleştiri babında gündeme getirilen enstitülerin 10 yıllık ömrü zarfında yapılan eğitsel hataları, ahlaki skandalları, beyin yıkama faaliyetlerini, köylünün manevi değerleriyle alay edildiği, faydadan çok zarar getirdiği ve Sovyetler Birliği'nden ilham alındığı vs. gibi sorunları da ele almayacağız. Sadece kapatılmasıyla Demokrat Parti'nin en ufak bir alakasının olmadığını, tersine Köy Enstitüleri'ni kapatanın CHP ve İsmet İnönü olduğunu göstermekle yetineceğiz. Bunun için de Kemalist araştırmacı Prof. Dr. Çetin Yetkin'in Karşıdevrim adlı kitabındaki verileri takip edeceğiz.

Bir kere Köy Enstitüleri'nin yerli bir fikir olduğunu iddia etmek saçma. Zira devletimiz 1937 yılında Birleşmiş Milletler'in o zamanki karşılığı olan Milletler Cemiyeti'nden bir rapor istemiş, bunun üzerine Milletlerarası İş Bürosu Teşkilatı'ndan Mösyo Olindo Gorni tarafından hazırlanan rapor belirli merkezlerde tarım okulları açılarak bu okulları bitiren elemanları köye göndermeyi ve köylerin yetersiz kaldığı meselelerin çözümüne odaklanmayı tavsiye etmiştir. Amaç, teorik bilgiler yerine köyleri teknik bilgiye sahip okumuş elemanları Toprak Reformuyla köylüye dağıtılacak topraklarda istihdam etmektir.

Fakat bu nasıl bir toprak reformudur ki, hazırlanmasına Atatürk zamanında, 1935 yılında başlamış, tam 10 yıl boyunca kanun üzerinde “çalışılmış” ve tam da Hitler'in teslim olduğu ay, 1945 Mayısında Meclis'e getirmiştir ama bu tarihte artık Meclis'in de, İnönü'nün de onu çıkaracak dermanı kalmamıştır! Dolayısıyla Toprak Reformu yapılırsa diye başlanan Köy Enstitüleri projesi de Cumhuriyetin iki kurucusunun bu kanunu bir türlü TBMM'den geçirememesi üzerine (geçirmemesi mi demeliydik?) rafa kaldırılmıştır.

Müdürlükten alınıp resim-iş öğretmenliğine atanan Tonguç Baba.

Yani 1945 yılındaki dünya şartları, yani Köy Ensitütüleri'nin ideolojik dayanağı olan Sovyetler Birliği'nin karşısındaki ABD kutbunda yer alışımız CHP iktidarını kendi eliyle kurduğu bu kurumu kadük hale getirmeye zorlamıştır.

İşte bizzat İsmet İnönü'nün yıllar sonra gelen Köy Enstitüleri'ni kendilerinin kapattığı itirafı:

“Benim gücüm, partiden, parti meclis grubundan geliyordu. Bu konuda, bütün bu organlarda gücümü kaybetmiştim… Artık Köy Enstitüleri'ni eski gücüyle, eski ruhuyla devam ettirmek olanakları benim elimden çıktı.”

Zavallı İnönü! İnsanın haline acıyacağı, hatta gözyaşı dökeceği geliyor değil mi?

Ama durun… Aynı Hak Partililer bu dönemde çok partili hayata geçişinden dolayı onu “demokrasi kahramanı” ilan etmiyorlar mıydı? Kendi devrinde kurulan Köy Enstitüleri'ne bile sahip çıkamadığını itiraf etmiş olan İnönü mü Türkiye'yi çok partili hayata sokmuştu? Güldürmeyin insanı. Bal gibi Amerika'nın zorlamasıyla demokrasiye geçmiştik. Paşamıza kalsaydı ölene kadar geçmezdi, zira demokrasiye geçmek isteyen biri 46 seçim rezaletini bu millete yaşatmazdı.

Bir yalanın sonu

İnanmayacaksınız ama şu sözler de 5 Ağustos 1946'da Hasan Ali Yücel'in yerine CHP'nin Milli Eğitim Bakanı yapılan Reşat Şemsettin Sirer'e ait ve TBMM kürsüsünden söylenmiştir:

“(Köy Ensitüleri'nin kurucusu Tonguç) Bütün iyi niyet sahiplerini iğfal etmişti. Tonguç Babayı def ederken hiçbir direnme ile karşılaşmadım.”

CHP'nin Milli Eğitim Bakanı Köy Enstitüleri'nin kurucu babası İsmail Hakkı Tonguç'u görevden alışını “def ettim” diye anlatıyor ve Meclis'te partililerce alkışlanıyordu ama bizim solculara sorarsanız Köy Enstitüleri'ni Demokrat Parti kapatmıştır!

Peki nasıl kapatılmıştır Köy Enstitüleri? Onun kronolojisini de Yetkin'in kitabından aktarıyorum:

*1946'da enstitülerin yönetici ve öğretmenleri değiştirildi. Ardından 2 bin öğrenci sınıfta bırakılıp enstitülerden uzaklaştırıldı. Babalarına tazminat davaları açıldı.

*1947'de çıkarılan 5117 ve 5129 sayılı kanunlarla köylerde görev yapan enstitülü öğretmenlerin kurumlarıyla ilişkileri kesildi.

*1947-48 öğretim yılında Yüksek Köy Enstitüsü kapatıldı.

*20 Mayıs 1947 günü enstitü kitaplıklarında arama yapıldı ve sakıncalı görülen kitaplar ayıklanıp yakıldı!

*1948'de ders programları diğer okullardaki gibi yapıldı.

*Enstitülü öğretmenler ilkokullara atandı.

*Enstitü mezunları yedek subaylık yaparken bu hakları ellerinden alındı.

*Ve kurucu İsmail Hakkı Tonguç bir okula Resim-İş öğretmeni olarak atandı!

Bütün bu gerçekler ortadayken hala Demokrat Parti düşmanlığı yapmak ve CHP'yi aklamak maksadıyla Köy Enstitüleri'ni Demokratlar kapattı, CHP ve İnönü'nün zinhar suçu yoktu diye boş boş konuşmalarına kulağınızı rahatlıkla tıkayabilirsiniz. Ancak mizah dergilerine konu olabilirler çünkü.

.Kûtu’l-Amare’de kanla yazılan mektup

Mustafa Armağan

Tarihin yanlış yazılması kuraldır bizde, istisna değil…

Bundan 100 yıl önce bugün Katya'daki Osmanlı birlikleri İngilizlere karşı taarruza geçti ve Sina cephesinde başarı hanemize bir puan daha yazıldı. Daha Bağdat cephesindeki Kutu'l-Amare zaferimize bir hafta var ve vatanımıza göz dikmiş düşmanımızla –ki o tarihte dünyanın süpergücü, yani ABD'siydi- başa baş bir mücadele yürütüyorduk. Yeniyor ve yeniliyorduk ama pes etmiyorduk.

Kutu'l-Amare zaferi bu pes etmeyen iradenin Çanakkale'den sonraki şanlı durağıdır ve gelecek hafta 100. yıldönümünde ilk kez büyük törenlerle kutlayacağız.

“İlk kez” ve “100 yıl” biraz garip durdu, kabul ediyorum ama ne yapalım ki bizde tarihin yanlış ve yalan yazılması kuraldır, gerçeği istisna demiştik.

Bugüne kadar kutlamadığımız, adeta utandığımız bu zafer hakkında tek bir pul bile çıkarmamışız. Nihayet bu yıl harekete geçen PTT ilk kez bir Kutu'l-Amare pulu çıkarıyor ve bir asırlık ayıbın gölgesinin daha ziyade uzamasına mani oluyor.

Zararın ve hatamızın neresinden dönersek kârdır diyoruz ve sırada diğer zaferlerimiz var diyoruz! Gazze muharebeleri, Karabekir'in Kafkasya'daki zaferleri ve Bakü'nün özgürlüğüne kavuşturulması vs.

Bunları zamanı geldiğinde hafızası silinmiş milletimize hatırlatmak da bizim boynumuzun borcu olsun.

Savaşlar bir yerde hikâyelerle elle tutulur hale gelir. Seyyid Onbaşı, Kınalı Hasan gibi tipler yüzbinlerce şehid ve gazimizin yerine konuşmakta değil midir?

Aslında Kutu'l-Amare zaferi Çanakkale'nin devamıdır ve hafıza dolabımızda hemen onun yanındaki gözde muhafaza edilmelidir. İtinayla…

Sadece Kâzım Karabekir gibi her iki cephede birden savaşmış komutanlarımız açısından değil, birinden diğerine kendilerini helak edercesine koşan Mehmetçiğimizin açısından da Çanakkale ile Kutu'l-Amare arasında müthiş bir devamlılık vardır.

Yüzbaşı Mehmed Muzaffer örneği bunlardan sadece biridir ve yürek yakan bir finali vardır. Birkaç hafta önce özet olarak yazmıştım Mehmed Muzaffer'in yanık hikâyesini. Şimdi hiç beklemediğimiz bir kalemden aktaracağım onu. Kimden mi?

Cumhuriyet'ten sonraki “dönekler”den birinden. Şu Çankaya adlı Kemalist klasiğin yazarı Falih Rıfkı Atay'dan söz ediyorum. Tabii ki bu yazıyı yazdığı tarihte hâlâ kendisini “Osmanlı” hissettiğini ve sonradan hafızasındaki “vatan” kavramından tasfiye ettiği Irak cephesinden söz etmekte, oradaki “ebedi kahraman” dediği Mehmed Muzaffer Yüzbaşı'nın hikâyesini yazmaktadır.

Metni Harb Mecmuası'nın 12. sayısından aynen aktarıyorum. Bakın Cumhuriyet devrinin “laik” Kemalisti 1915 yılında din, iman, vatan, Osmanlılık vurgularını nasıl seferber etmiş satırlarına. İbretle okuyalım:

Ebedî Kahraman

Benim neslimin büyük günahı, tarihini bilmemek, tarihine inanmamak ve bilhassa tarihinden kendinde bir şey devam ettiğine inanmamaktır. Gördüğümüz feci terbiyenin tesiri altında tarihi bir mezar ve vekâyii (olayları) birer cesed gibi düşünüyorduk. Mazimiz bir dağdı: Onu çıkmıştık, şimdi inmekle meşguldük; ve talihin bizi iniş tarafında dünyaya getirdiğine kızmaktan başka yapacak bir şeyimiz yoktu. Kendimizle mağrur olmaktan utanıyor gibiydik; fakat bunlar öyle cürümlerdi ki, eğer bu harb olmasaydı belki yokuşu tamamlamakla cezasını görecektik.

Denebilir ki, bu millet hakikaten bir harbe muhtaçtı. Fakat buna arazi kazanmak, fazla bulduğu birtakım insanları feda etmek için değil, sadece kendisine inanabilmek için ihtiyacı vardı. Hiçbir şey bu zamanda Çanakkale kadar, Irak kadar mukaddes, Kafkasya müdafaası kadar bize faydalı olamazdı. Şimdi tamamen mağrur olarak söyleyebiliriz ki, bütün dünya bize inandı, ve biz de kendimize inanıyoruz.

Bittabi bu neticeyi yalnız Çanakkale, Irak, Kafkasya hududu gibi üç yuvarlak kelimeden çıkarmıyoruz; aynı zamanda o korkunç günlerin binlerce teferruatını, asil sevgiler için bî-kayd u pervâ ölen insanları ve bu insanların kudsî mertebelerini düşünüyorum. İşittiğimiz menkıbeler bize anlatıyor ki, yalnız tarih değil, esâtir (efsaneler) bile henüz ölmemiştir. Filhakika harp hududlarında çarpışan ordunun öyle vekâyii var ki, bir şairin dediği gibi tarihi aşıp esâtire karıştı.

28 Haziran 332 tarihli Tanin gazetesini alınız, onun yarım sütunla, sade cümleler ve basit kelimelerle anlattığı bir menkıbe var: Harp saflarında kurşunla vurulup düşen bir zâbitin (subayın) son nefesini anlatmaktadır. Bu zâbit hayatla, insan ve dünya ile veda dakikasında olduğunu hissetmişti. Bu his korkunçtur. Maddi ıztırap yanında bütün manevi ıztıraplar, aile, çocuk ve geride bırakılan şeylerin ızdırapları duyulur. Fakat o zâbit bütün melekelerini, bütün neş'elerini ve ızdıraplarını yalnız iki noktaya saplamıştı: DİN ve VATAN. Zaten kahraman olmak için bu lâzımdı, maksad uğruna ölmek için her şeyden evvel bütün ölümlerin yekûnunu (toplamını) maksada mağlup olmak acısının yanında hiçe saymak ve bütün düşüncelerini, duygularını, ümid ve ihtiraslarını bu maksad etrafında toplamak lazımdı. İstanbullu Muzaffer Beğ böyle bir insandı, son nefesinde sesinin artık çıkmadığı, gözlerinin bir şey anlayamadığı dakikada cebinden bir zarf çıkardı ve üzerine yazdı: “KIBLE NE TARAFTA?” Evvela Beytullah ile, dini ve mukaddesatıyla karşı karşıya kalmak istiyordu.

Kıbleye çevirdileri sonra yazmaya devam etti: “BÖLÜK İNTİKAMIMI ALSIN.” Şimdi gözümün önünde vatan, ona son nefesini bile ateşle, duman ve kanla boğulmuş havasında veren toprak vardı. Bu zabitte en büyük kahramanların en büyük kuvveti olan feragat ve feda duyguları yaşıyordu, o maksad için ölüyordu. Ve ölürken dünyadan bir insanın çekildiğini düşünmüyordu, mukaddes gayenin müdafaasız kalmasından korkuyordu ve devam etti: “BÖLÜK İNTİKAMIMI ALSIN!...” O zaman bölük ateşler içine, ayakları kana saplanmış ve alnı dumanla kararmış, Onun cesed olmaya başlayan vücudu etrafında çarpışıyordu. Üçüncü cümlesini imzalamak isterken İstanbullu Muzaffer Bey hayata veda etti.

Muzaffer Bey'in son nefesiyle bu toprağın tarihine, yaşayan nesle ve yaşayacak nesillere yaptığı hizmet milyonlarca insanın bütün hayatlarıyla yapacağı hizmetten büyüktür. Bir çocuğunda bu kadar asil heyecanlar yaşatmaya muvaffak olan bir tarih devam etmek, mazisi ile istikbâli arasında kazılmış uçurumları hiç endişe ve müşkilat hissetmeden anlamak hakkını ve kuvvetini kazanmış demektir.

Irak'ın âteşîn semâsı altında son nefesini vatan ve maksad-ı hicranıyla teneffüs eden bu genci ve Çanakkale'de, Kafkasya'da aynı duygu ve emekle fedâ-yı nefs eden vatan gençlerini unutmayalım. Onlar kendi fedakârlıklarıyla bizim fani insanlığımızı, şu toprağı, şu tarihi ve çok, pek çok ağlayan millî tarihi kurtarıyorlar ve ebedileştiriyorlar.”

Falih Rıfkı'nın yazısı burada bitiyor. Bitiyor mu acaba? Aynı Falih Rıfkı'nın Cumhuriyet devrinde bu değerlerin tam tersini nasıl da yüzü kızarmadan yazabildiğini düşününce bitmiş sayamıyoruz…

Nureddin Paşa

232 230 2 01 Mayıs 2016

“Milletimizin, medeniyetimizin binlerce yıllık tarihini neredeyse 1919 yılından başlatan bir tarih anlayışını reddediyorum. Her kim ki zaferleriyle ve yenilgileriyle son 200 yılımızı, hatta son 600 yılımızı soyutlayıp eski Türk tarihinden Cumhuriyete atlıyorsa biliniz ki o kişi milletimizin de devletimizin de hasmıdır.”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bence yakın tarih anlayışına indirilen bir 'darbe' mahiyetindeki bu keskin sözleri Türkiye'nin içine girmekte olduğu yeni süreçte tarihin nasıl ele alınmayacağını da açıkça ortaya koyuyordu. Bu sözlerin hem millet önünde hem de bir zamanlar resmi tarih üzerinde tekel kurmuş olan Genelkurmay Başkanlığı kadrosu karşısında ifade edilmiş olması bir yerlere verilmiş anlamlı bir mesajdır. Bundan sonra 1919'un eksenine oturtulmuş sakat tarih anlayışının devam etmeyeceği net bir şekilde vurgulanmış oldu böylece.

Yıllardır yakın tarihimizin unutturulmuş sayfalarını ve Kutu'l-Amare zaferini yaza yaza, konuşa konuşa mesele öyle bir noktaya vardı ki, devletimiz bir asır kadar bir gecikmeyle de olsa ona sahip çıktı ve bu yıl ilk kez törenlerle kutlandı. Gelecek yıllarda onu tarih dersi kitaplarımızda okuyacağımızı ümit etmek için her türlü sebep mevcut. Nasıl mı? O kısmı sonra konuşacağız.

Geçtiğimiz Cuma akşamı Lütfi Kırdar Kongre Merkezi'ni dolduran kalabalık ve ekranları başındaki izleyiciler devletimizin tam kadro bu zafere sahip çıktığını ve milletin bu zaferini sahiplendiğini gördü. Bu resim yeterli şimdilik.

Cumhurbaşkanı Erdoğan benim de zaman zaman burada ve “Derin Tarih” programında örnek olarak zikrettiğim “Lise 2 Tarih” kitabındaki cümleye dikkat çekti. O cümlede Kutu'l-Amare zaferi güya şöyle anlatılıyordu(!): “Basra'ya çıkan İngilizler Kutu'l-Amare'de yenilgiye uğratıldılar.” Uğratan kim? Belli değil. Velhasıl “İngilizleri yendik” bile diyemeyen ve neredeyse zaferinden özür dileyen bir mantık var karşımızda. Bu mantığı yıkacağız inşaallah.

Nureddin Paşa

Sayın Erdoğan'ın “Şimdiye kadar tarihimizi İngilizlerin istediği gibi yazdık” cümlesi vuruculuğuyla mükemmeldi. Ayrıca bir de özeleştiri yaptığı dikkatlerden kaçmadı. Şimdiye kadar siyasetten ekonomiye kadar bir çok meseleyle mücadele ederken kültür ve eğitim alanında yapılması gereken değişikliklerde geciktiklerini, tarih kitaplarında gereken değişikliklerin yapılması için adım atamadıklarını ama buna ülkenin içinde bulunduğu şartların müsaade etmediğini söyledi ve tarihi ele alma yönünde bir değişimi başlatacakları müjdesini verdi.

Demek ki bundan böyle müfredatımızda Çanakkale'yi tek bir kahramanın gölgesine gömen sığ Tek Parti dönemi anlayışından kurtulacağımız gibi Kutu'l-Amare gibi unutturulmuş zaferlere hak ettiği yerin de verileceğini içimiz rahat bir şekilde söyleyebiliriz.

Özetle tarihî bir dönüm noktasına hep beraber tanık oluyoruz.

Unutturulan kahraman

“Kutu'l-Amare: Unutulan Zafer” programı tarihimizin geri dönüşü adına müjdeli bir adımdı dediğim gibi. Tebriklerimi sunuyor ve bu tür adımların devamını hararetle beklediğimizi söylemek istiyorum. Ancak bu manalı akşamda dikkatimi çeken üç tarihî aksaklığa da dikkat çekmek istiyorum.

Birincisi, programın ismi “Unutulan Zafer'di. Oysa ben Kutu'l-Amare'nin unutulduğuna değil, resmi tarihimiz tarafından kasten unutturulduğuna inanıyorum. Bu unutuşun daha Cumhuriyetin ilk resmi tarih kitaplarından başladığını iddia ediyorum.

İkincisi, programın başında bir Kurmay Albay'ın savaşı anlatırken Halil (Kut) Paşa'nın zaferin ardından askerlerine hitabesinde geçen sözlerini sansürlemesi oldu. Bu bir skandaldır.

İngiliz komutan Townshend Kutul Amare’de teslim oluyor.

Halil Paşa “Arslanlarım” diye başladığı ünlü hitabesinde “Ordumun her ferdi her sene bugünü tes'id ederken (kutlarken) şehitlerimize Yâsinler, Tebârekeler, Fâtihalar okusunlar…” diyorken Kurmay Albayın bütün Türkiye'nin gözü önünde bu ifadedeki “Yâsinler, Tebârekeler” kelimelerini çıkararak sadece “Fâtihalar okusunlar” diye kısaltması askerin hala dinî konulardaki tedirginliğini dışa vuran bir ayrıntıydı. Tabii sözleri makaslanan Halil Paşa'ya da açık bir haksızlıktı. Askerdeki bu din kompleksinden kurtulmak için acaba daha ne kadar bekleyeceğiz?

Üçüncüsü ise program boyunca sürekli Halil Paşa'nın isminin vurgulanması ve zaferin sanki tek kahramanı oymuş gibi bir algı uyandırılmasıydı. Bu yanlış algı işin daha başındayken önlenmeli ve Kutu'l-Amare zaferinin en azından iki büyük kahramanı olduğu tekraren vurgulanmalıdır.

Hadi daha erken bir dönemde intihar eden Süleyman Askeri'nin eksikliği dramatik gösteri bölümünde telafi edildi diyelim ama ya Selman-ı Pak'da İngilizleri mağlup edip Kutu'l-Amare kalesine sıkıştıran Irak ve Havalisi Komutanı Nureddin Paşa'yı ne yapacağız? Sadece konuşmaların sonlarında ve sadece ismen zikredilen bu paşamızın talihsizliği böylece katmerlenmiş oldu.

Resmi tarih tarafından dışlanan ve adı asla anılmayan Sakallı Nureddin Paşa'nın Kutu'l-Amare'de neler yaptığını Necati Fahri Taş'ın doktora tezinden (ATAM: 2014) öğrenmek mümkün halbuki.

Öte yandan tam zaferin yıldönümünde Küplüce'deki mezarını ziyarete gittiğimde benden başka kimsenin gelmediğini görmek bir dağ-ı derun oldu bende. Mahalleden birini daha buldum da o gün hiç değilse iki kişinin Fatihasıyla serinletmiş olduk ruhunu.

Zaten resmi tarih, özellikle Nutuk'ta Gazi Mustafa Kemal tarafından haksız yere suçlanan ve tarihten sürülen Nureddin Paşa'yı Kutu'l-Amare zaferi gününde olsun hatırlamamız bir kadirşinaslık olurdu. Umarım bundan sonra hatırlanır ve bu ayıp telafi edilir.

Mezarı başında garip duygular içinde şunları yazdım not defterime:

Yalnız bir mezar

“Sen Basra, Bağdat ve İzmir valisi olasın,

Amasya'da Merkez Ordusunu kurasın,

Afyon'dan İzmir'e yürüyerek Yunanları İzmir'de denize dökesin,

İstanbul'un kurtuluşu için İzmit'te toplanan 1. Ordu'ya kumanda edesin,

Aydın'da 21., İstanbul'da 25., İzmir'de 17. Kolorduların komutanı olasın,

Selman-ı Pak'da İngilizleri bir meydan savaşında yenesin ve Kutu'l-Amare kuşatmasını başlatasın,

1925 ara seçimlerinde CHP'yi bağımsız aday olarak Bursa'da tek başına iki kere yenilgiye uğratasın,

Şapka Kanunu görüşmeleri sırasında bu kanunun anayasaya ve insan haklarına aykırı olduğunu savunan tek kişi olarak sivrilesin,

Ama… şu Küplüce mezarlığında bir mezar taşını ve bir ziyaretçiyi zor bulasın.

Bu nankörlük senin hatan değil Paşam, bizim hatamız.

Seni en azından ben unutmayacağım…”

Şimdi içim rahat olarak bu cümlemi şöyle değiştirmek istiyorum.

“Seni en azından ben ve okuyucularım unutmayacaktır.”

Müsaade var mıdır?

.Necip Fazıl belgedeki tahrifatı nasıl yakaladı?

Urfalı bir anne-babanın çocuğu olarak Cizre’de dünyaya geldi (1961). Üniversiteye kadarki eğitim hayatını ilkyazı denemelerine başladığı Bursa’da tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden 1985 yılında mezun olduktan sonra İÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi&rs ...devamı

2.4B 2.4B 2 08 Mayıs 2016

Necip Fazıl, bir tarihçi değil, bir sanat ve tefekkür adamı olmak davasındadır, bu sebeple eserine bir “tarih denemesi” olarak değil, “ideolocya örgüsü” karşısında “umumî kıymet hükmünü çizgi çizgi billurlaştırma” çabası olarak bakılmasını ister. Asıl ilginç olan husus, öğretmek istediğinin olgular değil, mânalar olmasıdır! Tarih usulü (yöntemi) de tarihin inşasındaki kanunlara aykırılık göstermeden “hikmet ve sanat fırçasıyla içyüzüne inmek ve (dinamik) çizgiler yolundan, hikâye üstü ruha tırmanmak”tır.

Öyleyse Ulu Hakan kitabı ne bir tarih, ne de bir tarihî edebiyat eseridir. Sadece olgulara dayalı ilmî, aklî, “teessürî” bir tez, bir manifesto ve bir dava çerçevesidir. Onun için kitapta bibliyografya, dipnot vs. gibi “ilim üniforması nişanlarından eser aramak yersiz”dir. Zaten anlatılanlar matematik gerçekler halinde “sabit ve apaçık meydanda”dır. Yazarı, okurundan böyle bir fikir işinde ırgatlık tarafına ait zahmetlerden bağışlanmasını isteme hakkını kullanacaktır. O, “allâmelerin yaldızlı cübbesinden uzak kalmak” ister; yine de kendisini yalanlamaya kalkacak olanlara “hodri meydan” demekten çekinmez.

Dava adamlarının zihinlerinde, mevcut kirli zemini temizlemek ve etkilemek istediği okurlarının, daha doğrusu dâva elemanlarının zihnini olabildiğince berraklaştırmak için başvurulan ana yöntem, dünyayı ikiye bölerek bir 'baş dost' ve bir 'baş düşman' tespit edip davasını bu kutuplaşma çerçevesinde tanımlamaktır.

Necip Fazıl 'baş dostu'nu 20 yıl önce bulmuştur zaten (onun ismini burada özellikle büyük harflerle yazması dikkat çeker): “Ulu Hakan İkinci Abdülhamid Han…”

Peki ya baş 'düşmanı'? O kimdir? 'Baş düşmanı' hakkında bize şu ipucunu gösterecektir sadece:

“Ters tarafından onun kadar ehemmiyetli düşmanıma gelince, Allah'tan duam şu ki, bir gün, o borcu da ödeme imkânını bana bağışlasın…” (age, s. 9)

Aslında Sultan Vahidüddin adlı eserini okuyanların bu kitapta iddiaları delilleriyle çürütülen kişinin onun 'baş düşmanı' olduğunu bilmelerinde fayda vardır.

Duruşma salonunda

İlginçtir, “baş düşmanı” hakkında bu kitabı yazmıştır. Hangi kitabı mı? Elinizdeki sayıda yazılış hikayesini Muhsin Abdülhamid'den okuyacağınız Arapça basılan “Put Adam” (er-Raculu's-Sanem) adlı kitabı!

Yeri geldiği için değinelim: Necip Fazıl Kısakürek Vatan Haini Değil Büyük Vatan Dostu Sultan Vahidüddin'i yazdığı için hapis cezası almış ve bu cezayla beraber mezarına gitmiştir. Zira yaşlılık gerekçesiyle affı için avukatı vasıtasıyla devrin Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e başvurmuş ancak talebi geri çevrilmişti. Tabiatıyla böylesine bir “ceza sömürgesi”nde “Put Adam”ın Türkçesinin basılması mümkün olamayacak ve o “borcu” Türk okuruna ödeyemeyecekti.

Tarihçiler yabana atmasın: Necip Fazıl'ın Sultan Vahidüddin kitabında kullandığı bir belgedeki dikkati, epeyce karanlık bir alana tıkılmış bulunan İnkılap Tarihi'ne de ışık tutacak niteliktedir.

Mustafa Kemal Paşa'nın 1919 Haziran'ında Havza'dan Sultan Vahidüddin'e çektiği telgrafın bir kelimesinin Nutuk'ta, dolayısıyla diğer yayınlarda değiştirilmiş olduğunu iddia eder Necip Fazıl. Buna göre Mustafa Kemal, Sivas Kongresi sırasında Sivas'ta çıkarılan İrade-i Milliye gazetesinin Eylül 1919 tarihli ilk sayısında yayımlanan telgrafın metninde “ilkâ-i milkdarîleri” demekte ama Nutuk'ta ve Meclis Zabıtlarında aynı telgrafın metnini yayımlarken nedense “ilkâ” kelimesinin yerine “dilhâh” getirilmiştir. Oysa ilkâ, zorlama, zorlayarak itme, bir gemiyi kızaktan denize indirme gibi anlamlara gelmektedir.

Bu kelime değişikliğinin önemi şuradadır ki, değiştirilince Sultan'ın arzusuyla başladığı vazifesine devam ettiğini söylemekte ama vesikanın aslında Sultan'ın zorlamasıyla, itmesiyle, itelemesiyle başladığı vazifeye devam ettiğinden bahsedilmektedir. Buradan çıkan sonuç da bizzat Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'ya kendi isteğiyle değil, zorla gönderildiğidir. Sivas'ta bizzat Mustafa Kemal Paşa'nın tarafından çıkarılmasına önayak olduğu İrâde-i Milliye gazetesindeki yayınında cümle şöyledir: “İlkâ-i milkdârilerinden mülhem azm u imân ile vazife-i âcizanemde müdâvim bulunuyorum.” Oysa TBMM Zabıt Ceridesi'nde (cilt 1, 1940) bu cümle şu hale getirilmiştir: “Dilhâh-i milkdârilerinden mülhem azm u imân ile vazife-i âcizanemde müdâvim bulunuyorum.” (Bkz. Necip Fazıl Kısakürek, Sultan Vahidüddin, Toker 1968, s. 182-4. Ayrıca bkz. M. Armağan, Küller Altında Yakın Tarih, Timaş 2006.)

Büyük Doğu arşivinden

Nitekim Nutuk'un ilk sayfalarında bunu Gazi de şöyle itiraf eder:

“Bu vâsi selahiyetin, beni İstanbul'dan nefy ü teb'îd maksadıyle Anadolu'ya gönderenler tarafından, bana nasıl tevdi edildiği mucib-i istiğrâbınız olabilir (Bu geniş yetkinin beni İstanbul'dan sürmek ve uzaklaştırmak maksadıyla Anadolu'ya gönderenler tarafından bana nasıl emanet edildiğine şaşırmış olabilirsiniz)” [Nutuk, Ank. 1927, s. 7; (sadeleştirilmiş hali-MA)].

Nutuk'taki bu kritik cümle karşısında 'Mustafa Kemal Paşa Samsun'a kaçarak gitti' efsanesinin Cumhuriyet devrinde nasıl ve kimler tarafından çıkarılabildiğini anlamak iyice güçleşmektedir. Nitekim Kâzım Karabekir Paşa eserlerinde zaman zaman bu yaman çelişkiye dikkat çekmiş bulunmakta, (İstiklâl Harbinin Esasları, İstanbul 1951, s. 43). Rıza Nur da hatıratında değinmektedir (cilt 3, Altındağ: 1968, s. 560-1).

Görüldüğü gibi aslında meslekten bir tarihçinin bulması gereken bu belgedeki değişikliğin, daha doğrusu tahrifin Necip Fazıl gibi kendisini tarihçi olarak görmeyen bir mütefekkir gözüyle yakalanmış olması, tarih malzemesine vukufiyet bakımından hiç de yabana atılmaması gereken bir tarafı olduğunu yeterince açık bir şekilde ortaya koymaktadır sanırım. O da malzeme üzerinde çalışmaktadır ama bu çalışma, mevcudu tekrarlama şeklinde değil, onu farklı bir gözle okuma ve tenkid etme, sonra da yeni bir çerçeveye oturtma şeklinde rekonstrüktif bir tavır şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bunun da tarihçilere malzeme sunmaktan çok usul bakımından katkıda bulunacağı aşikârdır.

İrade-i Milliye gazetesinin Eylül 1919 tarihli ilk sayısında yayımlanan telgrafın metninde “ilkâ-i milkdarîleri” ifadesindeki “ilkâ” kelimesi Nutuk’ta ve Meclis Zabıtlarında “dilhâh” şeklinde değiştirilmiştir.

Bu bakımdan tarihçilerin, özellikle de ondan hoşlanmayan İnkılap tarihçilerinin Necip Fazıl'ın ve benzeri akademi dışı tarihçilerin eserlerine bigâne kalmalarını anlamak kolay değildir. Herhalde malzemeyi görmezden gelmek tarihçilerin en son yapması gereken işlerdendir ama bu dışlayıcı usulün ülkemizde pek de nadirattan görüldüğü söylenemez. Necip Fazıl'ın bu belgeyi açıklarken TBMM Zabıt Ceridesi'nde sayfa numarasını değil de 'satır numarası'nı verdiği için eleştirmek kolaydır da aynı belgeyi yıllarca sayfalarda seyretmek ama metnindeki ilkâ kelimesinin dilhâh kelimesiyle değiştirilmesine kör olmak affedilir cinsten bir ihmal olmasa gerektir.

.Türkiye ‘fetih hakkı’ olarak CHP’ye mi verilmişti?

110 110 15 Mayıs 2016

1950 yılının 29 Mayıs günü Türkiye Büyük Millet Meclisi tarihî oturumlardan birine sahne olmaktadır. Dışarıda kalabalık bir halk topluluğu, içeride çoğunluğu CHP'li seçkinlerin “Hasolar ile Memolar” diyerek küçümsedikleri halkın vekilleri, çiçeği burnunda Başbakan'ın açıklayacağı hükümet programını tarifsiz bir heyecanla beklemektedirler.

TBMM gerçi bu tarihten tam 30 yıl önce, 23 Nisan 1920'de açılmıştır ama 14 Mayıs 1950 günü yapılan 9. genel seçimlere kadar o çok sözü edilen “irâde-i milliye”, yani milletin iradesi seçim sandıklarına bir türlü yansıtılamamış, Cumhuriyeti demokratikleştirmek, yani asıl hedef olan halkın malı haline getirmek o zamana değin mümkün olamamıştır. Böylece 1950 yılında milletvekili seçilenler, tarihte ilk defadır ki, kelimenin gerçek anlamında “milletin vekili” olmuşlardır. Halk da yine ilk defa kendi iradesinin siyasî planda gerçekleştiğine tanık olmuştur.

Nitekim o günlerin bir dergi sahibi, Tahsin Demiray bu meclisi “Milletin iradesinden doğan bu 9. meclisi biz, hakiki bir TBMM olarak selamlıyoruz” şeklinde nitelendirmekteydi. Yazara göre daha önce görev yapan 8 meclis –ünlü birinci Meclis de dahil-, “bir diktatörlük hizbi”nin elinde kalmış ve bu yüzden de görevini hakkıyla yerine getirememişti.

Konuşmaya hazırlanan 51 yaşındaki sempatik Başbakan, notlarına son bir kez daha göz attıktan sonra Meclis Başkanı Refik Koraltan'ın çağrısıyla kürsüye çıkmış ve kendisine kulak kesilen milletvekillerine olduğu kadar umudunu ona bağlamış olan Türkiye'ye de ilk mesajını şu sözlerle vermiştir:

“Tarihimizde ilk defadır ki, yüksek heyetiniz millî iradenin tam ve serbest tecellisi neticesinde millet mukadderatına hâkim olmak mevkiine gelmiş bulunuyor. 9. Büyük Millet Meclisinin azaları olan sizleri, Türk milletinin hakiki mümessillerini selamlamakla derin bir gurur ve iftihar duymaktayım.”

Celal Bayar bir seçim mitinginde halka hitap ediyor (Emine Gürsoy Naskali Arşivi).

“Tarihimizde ilk defa…” “Millî iradenin tam ve serbest tecellisi…” “Milletin mukadderatına hâkim olmak… ” “Türk milletinin hakiki mümessilleri (temsilcileri)…”

Bu gayet bilinçli seçilen sivri ama manidar ifadelerin her biri, artık kapanmış bulunan Tek Parti döneminin seçimlerde enkaz haline gelmiş bulunan kalesine, yani CHP'nin siyasî mirasına birer balyoz gibi inmekte, her haliyle Türkiye'nin tarihinde yeni ve beyaz bir sayfanın açıldığını müjdelemektedir.

Acaba sevinmek için biraz acele mi etmiştir çiçeği burnunda Başbakan? Kim bilir…

14 Mayıs 'demokrasi bayramı' olarak kutlanmalıdır

Açıkça 1950 seçimlerine kadar 'sözde seçilmiş olan' ama 1920'deki ilk Meclis dışında aslında hep yukarıdan atanmış olan milletin temsilcilerinin “sahte” veya “gölge” olduklarını açıkça beyan edebilen bu sarsıcı sözlerin sahibi, bu kelleyi koltuğuna alıp da konuşan Başbakan, kim bilir hangi kapanmamış defterlerin muhasebesini yapmak iddiasındadır?

Ve ne cür'etle? Ayrıca kime güvenerek?

Sarf edilen ilk cümlelerin ardından birilerinin zihinlerindeki yaprakların altlarında karanlık kımıldanmalar başlamıştır ya, biz yine kürsüde konuşan 'Başvekil'e dönelim ve bakalım başka hangi sarsıcı fikirleri dile getirmiştir o hükümet programında? Şunları mesela:

“…Artık memleketimizde normal siyasî hayat başlamıştır. Şüphe yok ki, 14 Mayıs, bir devre son veren ve yeni bir devir açan müstesna ehemmiyette tarihî bir gün olarak daima anılacaktır. Bu tarihî günün hatırasını yalnız Partimizin değil, Türk demokrasisinin bir zafer günü olarak yad ediyoruz.”

Ülkemizde 'normal' siyasî hayatı başlatmış olan 14 Mayıs seçimleri, CHP'nin 27 yıllık Tek Parti yönetimine son vermekle kalmamış, aynı zamanda siyasette yepyeni bir sayfa da açılmasını sağlamıştır. Bu yüzden de müstesna önemde tarihî bir olaydır. Hem Demokrat Parti eliyle başarılmış olsa bile, bu başarı gerçekte Türkiye'nin bir başarısı olarak ayakta alkışlanmalı değil midir?

Elimde Celâl Bayar'ın 3 Eylül 1949'da Ödemiş'te yaptığı konuşmanın broşürü var (İzmir, 1949, Vural Basımevi). Bu 16 sayfalık “Nutuk”, bize o günlerin havasını soluma imkânını vermesi bakımından çok önemli bir belge hüviyetindedir.

Bayar'ın konuşmasına bakılırsa CHP 1949 yılında Ege'nin elden gittiğini fark edip son bir hamle olarak bir çıkarma yapmak ihtiyacını duymuştur. “Ege'yi fethetmek” diye özetlenen bu çıkarmanın esasında iktidara yürüdüğü belli olan Demokrat Parti'nin önünü çevirme çabası olduğu besbellidir. Ancak şaşırarak bilmemiz gerekir ki, CHP için 1949'da Ege'ye gitmek, şimdilerde “Diyarbakır'a gitmek” neyse oydu. Açıkçası biraz cesaret isterdi.

Bu ayrıntıyı şunun için önemsiyorum:

Cumhuriyet Halk Partisi kuruluşundan itibaren Demokrat Parti'nin halktan gördüğü muazzam ilgi karşısında halktan koptuğunu nihayet fark edip 1948 Kurultayı ile birlikte karşı atağa geçmişti. Ne yazık ki çok geç kalmışlardı. Yıllar yılı devleti partiye kelepçeleyerek vatandaşın nefes almasını dahi imkânsızlaştıran çelik idare, şimdi toprağın bir hali gibi ayağının altından çekilmekte olduğunu görüp toparlanmak istiyordu ama nafile!

Bu ülkenin CHP'nin malı olduğu ve ona emanet edildiği düşüncesinden zinhar vazgeçmeyenleri bugün de görmüyor muyuz? İşte Celâl Bayar'ın Ödemiş konuşması bu sözde hakkı sorguluyordu:

“Millet iradesine boyun eğmek istemeyenler, vatandaş hak ve hürriyetlerinin üzerine oturanlar Demokrat Parti'nin millet hakimiyeti davası ile siyaset sahasına girişini sarih (apaçık) haklarına yapılmış bir tecavüz addederek daha ilk günden [faaliyete] başlamışlardı. Bu hakkı nereden almışlardı? Bu bir FETİH HAKKI mıydı? Yoksa kendileri bu ülkeyi idare için Allah tarafından mı gönderilmişlerdi? Yoksa kendilerini bu memlekete ve bu milletin mukadderatına bi'l-irs ve'l-istihkak (kalıtımsal ve öz hak edişleri olarak) sahip ve hâkim mi farz ediyorlardı?

İsterseniz son cümleyi, 'Ülke ve milleti babalarının malı mı sanıyorlardı?' şeklinde de yuvarlayabilirsiniz.

Rehinden kurtarılacak ülke

Celal Bayar'ınkilere eklenecek en yakışır söz, herhalde 14 Mayıs'ın diğer mimarı Başvekil Adnan Menderes'in 1954 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yaptığı bir konuşma olacaktır. Aşağıdaki konuşma metninden anlaşılacağı üzere Menderes aslında hangi kurtlarla dans ettiğini gayet iyi biliyordu. “Bizim bütün günahımız, iktidara gelmemizdir” diyor ve ekliyordu:

“Affetmez bir kin, bizi bu günahımız için ölünceye kadar takip edecektir. Ağzımızla kuş tutsak, Allah'ı semavattan şahit diye yerlere indirsek, kabul etmelerine imkân yoktur. Çünkü onları tatmin edecek olan hırs, sadece iktidara gelmekten ibarettir. Bunda da onları haklı görmek lazımdır. Çünkü uzun seneler, bir HAKK-I FETİH olarak bu memlekete sahip oldukları zannında olanlar, hayatlarının ileri devresinde ruhlarına girmiş olan bu kanaati değiştirmek imkânını bulamazlar.”

Hastalığın teşhisi buydu. İşte tam da bu yüzden Türkiye'deki demokrasi mücadelesi Batılı örneklere bakılarak açıklanamaz.

Bu mücadele, sağ ile sol veya muhafazakârlar ile demokratlar arasında geçmez. Ülkeyi ve milleti bir FETİH HAKKI olarak kendi varlıklarına emanet edilmiş veya diğer deyişle “babalarının malı gibi” görenler ile ülke ve milleti sahte turtarıcıların rehininden kurtarmak için uğraşan milletin mücadelesidir.

Hür Adam gazetesinden Menderes'in Adana'daki konuşması (12 Aralık 1952).

Nitekim romancı Halide Edip Adıvar 1950 yılında 14 Mayıs'ın Demokrasi Bayramı olarak kutlanması için önerge verenler arasındaydı.

Velhasıl 14 Mayıs, sadece bu mesajı verdiği için dahi hatırlanmaya değer mübarek bir gündür. Milletin haysiyetini rehinden kurtardığı gün başka bir deyişle…

“DP'nin iktidara gelmesi 19 Mayıs'tan önemli”

Milliyet'in eski sahibi Ali Naci Karacan 1950 seçimleri sonrasında Demokrat Parti'nin en koyu destekçilerinden biri olmuştu. 14 Mayıs 1952 tarihli başyazısında şöyle demişti:

“14 Mayıs demek Türk milletinin bütün tarihinde ilk defa olarak doğrudan doğruya millî hakimiyetine gerçekten sahip olmağa başladığı gün demektir. Onun içindir ki, 14 Mayıs'ın milletimiz için ehemmiyeti, Atatürk'ün Samsun'a ayak bastığı 19 Mayıs'tan, Kurtuluş Savaşının zaferle neticelendiği günün tarihi olan 9 Eylül'den, Osmanlı İmparatorluğunun tasfiye edilerek yeni Türkiye devletinin siyasî ve hukukî temellerinin atılma tarihi olan 24 Temmuz'dan [yani Lozan Antlaşması'ndan], nihayet Cumhuriyetin ilân tarihi olan 29 Ekim'den, şimdi hâtırımıza gelen ve gelmeyen ve her biri milletimizin hayatında ayrı ayrı merhaleler vücuda getiren vakıaların hepsinden daha mühimdir.”

.Avrupa’nın unutulan soykırımları

1.9B 1.9B 3 22 Mayıs 2016

Yıllardan 1883, aylardan Mayıs'tır… Tam tarihi 12 Mayıs 1883…. Almanya bayrağı bugün Namibya adını verdikleri Güneybatı Afrika kıyılarında dalgalanmaya başlar. Herero ve Nama adlı yerli halklar direnişe geçince öfkelenen Almanya bir imha savaşı başlatır. Sonuç her bakımdan korkunçtur. İnşa edilen toplama kamplarındaki zavallı yerliler sistematik olarak zorla çalıştırılmış ve aç bırakılmak suretiyle ölüme mahkûm edilmiştir. İşin dikkate değer yanı şudur ki, korkunç toplama kamplarını yöneten asker ve bürokratlar ve onlara ilham kaynağı olan ırk teorileri yaklaşık yarım asır sonra bu defa Naziliğin oluşumunda da can alıcı bir rol oynayacaktır.

David Olusoga ve Casper W. Erichsen'in Kaiser'in Holokostu: Almanya'nın Unutulan Soykırımı (The Kaiser's Holocaust: Germany'sı Forgotten Genocide) adlı ortak çalışmalarında buldukları şok edici arşiv belgeleri Nazizm ile Afrika'daki mezalim arasında olağanüstü bağlantılar kuruyor. Bu belgeler bir asırdır keyfi bir şekilde inkâr ediliyor ve Almanya, tarihindeki bu soykırımla yüzleşmeye yanaşmıyordu.

İlk baskısı 2011 yılında çıkan ve Almanya'nın Namibya soykırımını gözler önüne seren Kaiser'in Holokostu'nun arka kapağından aldım bu sözleri. Kitap henüz Türkçe'ye çevrilmedi. Oysa tam da 'Ermeni Soykırımı' tartışmalarıyla dalgalandığımız şu demlerde bir yaraya merhem olabilirdi.

Öte yandan Batı kamuoyundaki yaygın saptırmalardan biri de Hitler'in sözde 'Ermeni Soykırımı'nı ima ettiği söylenen ama gerçeği bir türlü ispatlanamayan 'Hem Ermenilerin yaşadıklarını kim hatırlıyor ki?' sözüdür. Hitler güya bu sözüyle, dünyanın 1915'de Osmanlının Ermeni Tehciri'ni çoktan unuttuğunu, kendilerininkini de unutacağını kastediyormuş.

Hitler'in bu sözleri söyleyip söylemediği bir yana, Kaiser'in Holokostu şu gerçeği net olarak ortaya koyuyor: Hitler'in Yahudi Soykırımı'nın kaynağı, ideolojisi ve tatbikatıyla yine Almanya'dır ve Avrupa'nın hunhar zihniyeti topu taca, yani Osmanlı'ya atarak bu kanlı bataklıktan çıkamaz.

Ve çok rica ediyoruz, bizim ders kitaplarımız da dut yemiş bülbül kesilmesinler Avrupa'nın katliamları söz konusu olunca. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 29 Nisan tarihli Kut'ul Amare konuşmasında “Bizim tarihimizi İngilizler düzenlemiştir” demişti. Yalnız 'bizim', yani Türkiye'nin değil, Arap ve diğer İslam ülkelerinin, aynı zamanda sömürgeleştirdikleri diğer ülkelerin tarihlerini de İngilizler-Fransızlar çalıp yerine kendilerini aklayan, kendilerinden öncekileri karalayan tipik sömürgeci tarih kitaplarını geçirdiler. Jack Goody'nin deyişiyle 'tarih hırsızlığı' yaptılar.

Belçikalı askerler Kongo'da 8 yaşında bir çocuğu idama hazırlanıyor.

İyi ama zemmettiğimiz bu çarpık anlayış tarih kitaplarımızda hala yaşıyorsa ne yapmalı? Kimse kusura bakmasın, Rönesans'tan itibaren Avrupa'yı çamaşır sularıyla gıcır gıcır temizleyen ama kendi tarihinde minnacık hata bulsa üzerine çullanan sakat anlayışın 'Türk' veya yerli olduğunu hiç kimse söyleyemez. Ders kitaplarımızda Avrupa'nın keşif seferleri ve sömürgecilik marifetlerinin sade suya tirit bir üslupla anlatılması ise olacak şey değildir.

Cemil Meriç'in o sözü tam da bu derin maluliyetimiz için söylenmiştir:

“Tarih kitaplarımız Haçlıların en büyük zaferidir.”

Cezayir katliamı unutulmaz

Hangi birini sayalım dostlar.

İngiltere'nin Hindistan'da, İspanya'nın Güney Amerika'da, Belçika'nın Kongo'da, Fransa'nın Vietnam, Suriye, Tunus ve Cezayir'de, Rusların Polonya'dan Kırım'a kadar engin bir coğrafyada gerçekleştirdikleri katliamlar dizisine, Amerika, Avustralya ve Kanada'nın yerlilerden temizlenmesi harekâtına şöyle bir değinmek için bile onlarca yazı kaleme almak gerekir.

Fransızlar Cezayir'de kafa kesme ayininde

En iyisi bu giderek meraret kesb eden bahsi Belçika Kongo'sunda idama hazırlanan 8-9 yaşlarındaki zenci çocuğun bakışlarına emanet edip Fransa'nın Cezayir'deki katliamlarına geçeyim.

Şunu peşin olarak söyleyelim ki, tıp kurumları da sömürgecilerle kol kola yerli halkı sindirmek için seferber edilmişlerdi ve mesela Pasteur'ün Paris'teki ünlü Enstitüsü yerlileri ilaçlarıyla büyülemek ve sömürene itaat ettirmekle yükümlüydü. Tıp bilimi ve kurumları, Marc Ferro'nun dediği gibi emperyalizmin doğrudan hizmetindeydi.

Size garip gelecek ama Cezayir'de 'doktor katliamları' yaşandığını biliyor muyuz? Çaktırmadan hastane ölümleri yani… Sevgili Franz Fanon'un deyişiyle Avrupalı doktor sömürgeci güçlerle en korkunç ve en aşağılatıcı işlerinde tamamen mesleki konular içinde kalarak işbirliği yapar. “Hakikat serumu” diye alay ettikleri serumu verip şuuru bulandırmalar, işkence seansları sonunda perişan haldeki insanları ilaçlarla yeni işkencelere tıbben hazırlamalar, ameliyat masasında baygın vaziyette sırlarını söyleyen hastayı polise 'koşun koşun, konuşturun' diye ihbar etmeler vs…

Cezayir katliamı karşısında hakikati söyleme cesaretini gösterebilmiş ender Fransız aydınlarından Jean Paul Sartre isyanını şöyle diye getirmişti:

“Yapabilirsek kendimize şöyle bir bakalım ve bize ne olduğunu görelim. Önce o beklemediğimiz manzarayı, insanlığımızın çıplak halini bir seyredelim. Görüyorsunuz, çıplak ve gözü de okşamıyor. Neydi ki zaten? Yalanlardan kurulu bir ideoloji. Talanı haklı göstermek için başvurulmuş mükemmel bir araç. Yağlı ballı kelimeleri, o hayranlık uyandırıcı hassasiyeti, saldırılarımızı hoş gösterici mazeretlerden başka bir şey değildi.”

Bir milyondan fazla Cezayirlinin hayatına mal olan sekiz yıllık savaş işkenceleri, kömürleşmiş cesetleri, elleri bağlanmış esirlerin diri diri karınlarının deşilip bağırsaklarının ortaya döküldüğü insanlık dışı sahneleri unutmayacağız. Bir de Cezayirlilerin kafalarını kesip poz verme ahlaksızlıklarını… Yüreğiniz dayanıyorsa o kanlı fotoğrafları internetten açıp bir bakın ve DAEŞ'in kökeni nereye dayanıyor, görün.

Fransa'nın Angouleme şehrinde Protestanların uzun süredir aç bıraktıları Katoliklere halatın üzerinde sürükleyerek nasıl işkence yaptıklarını gösteren bir gravür

Sartre sözde medeni Fransa halkının, askerlerin Cezayirlilere işkencesine sessiz kalmalarını eleştirirken haklı olarak bu geleneği Gestapo'nun Paris'teki işkencelerinden devraldıkları gerçeğini haykırır. Gestapo da Namibya'dan, o da Hindistan'daki İngilizlerden, onlar da Paris'teki mezhep savaşlarından, onlar da İspanyolların Güney Amerika'daki yerli kasaplığından…

Velhasıl vahşet bulaşıcıdır ve Avrupa özündeki bu vahşeti Ortadoğu'ya taşımakta ne yazık ki başarılı olmuştur.

Dünya, İngiliz emperyalizminin tarlasıydı

Kuzey Amerika ve Rusya ovaları bizim ekin tarlalarımızdır; Şikago ve Odesa bizim ambarlarımızdır; Kanada ve Baltık bizim kereste ormanlarımızdır; Avustralasya'da (Malezya, Filipinler, Endonezya, bizim koyun çiftliklerimiz vardır; Arjantin'de ve Kuzey Amerika'nın batısındaki kırlarında bizim öküz sürülerimiz yayılır, Peru altınını gönderir, Güney Amerika ve Avustralya altını Londra'ya akar; Hindular ve Çinliler çayı bizim için yetiştirirler ve bizim kahve, şeker ve baharat çiftliklerimiz tüm Hint adaları üzerindedir. İspanya ve Fransa bizim bağlarımız, Akdeniz meyve bahçemizdir ve uzun süre Güney Birleşik Devletleri'ni kaplayan bizim pamuk alanlarımız artık dünyadaki sıcak bölgenin her yanına yayılmaktadır.

Paul Kennedy, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri.

.Fatih’in 10 unutulmaz sözü

2.4B 2.4B 6 29 Mayıs 2016

Miladi takvimle Büyük Fethin 563. yıldönümünde bu kutlu günü hatırlamak ve hatırlatmak soylu görevlerimizden biridir. Bu muazzam zaferle daha 50 yıl önce Timur kasırgasından gücü tükenmiş, itibarı yerle bir olmuş, kurucu ideali yara almış olan Osmanlı Devleti, İbn Haldun'u yalanlamak pahasına ayağa kalkıyor, Sultan Çelebi Mehmed ve Sultan II. Murad ile restorasyonu gerçekleştiriyor, 19 yaşında ikinci kez tahta çıkan Fatih Sultan Mehmed'e ise Osmanlı Devleti'nin orta ölçekli bir İslam devleti mi yoksa bir cihan imparatorluğu mu olacağını seçmek kalıyordu.

Genç Sultan ikincisini seçti, hedefini büyülttü ve Osmanlı Devleti'nin büyümezse küçüleceğini öngördü. Büyümeyenin eninde sonunda küçüleceğini ve yok olacağını o derin sezişiyle biliyordu. Osmanlı, ya Cihan Devleti (İmparatorluk) haline gelecek veya orta ölçekli devletlerden biri olarak Avrasya'nın güç dengeleri içinde bir o yana bir bu yana çırpınacaktı.

Peki Cihan Devleti olmak kolay mıydı? Öyle bir hedefi önüne koymalı ve öyle bir 12'den vurmalıydı ki, nasıl dedesinin dedesinin dedesi Osman Gazi Bizans'a karşı Bafa savaşını kazanınca Osmanoğulları Anadolu beylikleri arasında meşruiyet temelini kazanmışsa, kendisi de İstanbul'u fethederek İslam dünyasının kalbini bu topraklara transfer etme yetkisini kazanmalıydı.

İşte 21 yaşındaki II. Mehmed'i “Fatih Sultan” yapan sır burada yatıyordu. O, yalnız Fatih değil, tarihçisi Tursun Beg'in deyişiyle Fethin Babası'dır, Ebu'l-Feth. Bu Büyük Fetih ve arkasından gelen manevi Fetih hamleleriyle İstanbul'a hem semanın hem toprağın bereketi yayılacak ve buradan asırlarca Avrupa, Asya, Afrika yönetilecek, mazlumlara derman salacak, bahtsızlara ümit aşılayacaktı.

Fatih bir Cihan Devleti'nin temellerini atacak, torunları ise onun davasını asırlarca omuzlarından düşürmeyerek 20. yüzyıla taşıyacak, Çanakkale'si, Kûtu'l-Amâre'si ve Gazze, Kafkasya, Sina, Filistin, Galiçya, Libya, Filistin cephelerinde onun son pırıltılarını yeryüzüne yayacaklardı.

Sonrası malum… veya meçhul… Ayrı mesele…

Ancak bugün Fatih ve evladlarının o çifte ufkunu, madde ve manayı birlikte değerlendirmemizi sağlayacak irfanı kavramaktan dahi aciz olduğumuzu itiraf edelim ve dönüp büyük ecdadımızın neler yaptığına ama en çok da neler söylediklerine bakarak süngümüzü bileyleyelim istiyorum.

Bu maksatla Fethin bu yıldönümünde farklı bir perspektif açmak için bizzat bir küçük Divan'ı da olan Fatih Sultan Mehmed'in söylediği veya yazdığı 10 mühim sözü kısa açıklamalarla sizlerle paylaşmak istiyorum. Buyurun o büyük zatın ağzından çıkan 10 unutulmaz söz:

* Ya İstanbul beni alacak ya ben İstanbul'u: Kuşatmanın en bunalımlı anlarından birinde söylenmiş olan bu söz, Venedik'ten gelen üç geminin Osmanlı donanmasını yararak Haliç'ten içeriye gıda ve asker yardımı getirmesi üzerine söylenmiştir. Bu noktada genç Sultan, orduya ve komutanlarına çöken moral bozukluğu atmosferini dağıtmak için bir yandan Şeyh Akşemseddin'e fethin müyesser olması için dua ricasında bulunurken öbür yandan askeri tedbirler alıyor, karadan gemileri yürüterek Bizans'ın moralini çökertiyordu. İşte tam bu aşamada söylenmiş olan bu söz, aynı zamanda İstanbul alınamazsa kendisinin iktidarının, itirabarının ve Osmanlı'nın cihan devleti misyonunun da biteceğini ima ediyordu.

* Âhirûn: Sultan Mehmed “Fâtih” olduktan sonra İstanbul'un fethine tek bir kelimeyle tarih düşürmüştü. Âhirûn kelimesi sonrakiler, ahir zamandakiler gibi anlamlara geliyordu. Belki de büyük Sultan İstanbul'un fethinin ahir zamandaki bir çiçeklenmeyi sağlayacağı ümidiyle hicri takvimle fetih tarihi olan 857 yılını veren bu kelimeyi bulmuştu. Nitekim İstanbul'un ilk belediye başkanı sayılan Hızır Bey Çelebi de bu esrarengiz kelimeyi hoş bir beyit içinde şöyle formülleştirmişti:

Feth-i Stanbul'a fırsat bulmadılar evvelûn

Feth idüp Sultan Mehemmed didi tarih “Âhirûn”

* Hüner bir şehr bünyad eylemekdür

Reâya kalbin âbâd eylemekdür

İstanbul'un fethinden sonra asıl büyük fethe, yani ilim ve irfan yoluyla fethi kalıcı hale getirecek ikinci fethe girişen Fatih Sultan Mehmed 10 yıl sonra Fatih Medreselerini yaptırırken vakfiyesine asıl hünerin bir şehir kurmak ve orada yaşayanların kalplerini âbâd etmek olduğunu ustaca böyle ifade etmişti. Şehrin sadece taştan, topraktan, betondan ibaret bir yapı olmadığını, orada yaşayanların kalplerinin de imar edilmesi gerektiğini ifade eden bu hoş formülü belediyelerimizin duvarlarına yazmakta fayda vardır.

* Benim kudretimin yettiği yerlere imparatorunuzun ümit ve emeli bile yetişemez: Yıl 1452'dir. Genç Sultan İstanbul'a Karadeniz'den gelebilecek yardımların yolunu kesmek için, dedesinin babası Yıldırım Bayezid'in müthiş bir uzak görüşlülükle Boğazın Asya tarafına yaptırdığı Anadolu Hisarı'nın tam karşısına bu defa Rumeli Hisarı'nın yapım emrini vermiştir. İnşaat devam ederken gelen Bizans İmparatoru Konstantin'in bir elçi göndererek burasının Galata Cenevizlilerinin mülkü olduğunu ve inşaat yapamayacağını hatırlatan elçiye söylediği rivayet edilir. Bu sözden korkan Bizans İmparatorunun onun öfkesini yatıştırmak için hisarda çalışan ameleye yiyecek gönderdiği söylenir.

* Eğer padişah siz iseniz geliniz ve ordunun başına geçiniz. Yok, eğer padişah ben isem size emrediyorum! Gelip ordunun başına geçiniz: Daha ilk saltanatının sonunda, 1446 yılında vezirlerin, özellikle de Çandarlı Halil Paşa'nın baskısıyla babasını tahta çağıran bir mektupta bu sözü söylediği ifade edilen II. Mehmed'in mantık ilmine hakimiyeti de hayranlık vericidir. Muhatabına hareket imkânı bırakmayan bu ifade onun zihninin keskinliğini de ifade eder.

* Yapmak istediğimi sakalımın bir teli bile bilseydi, sakalımın o telini hemen koparır ve yakardım: Fatih sırlı bir padişahtı, sır olarak sakladığı şeyi kimseye söylememesiyle meşhurdu. Bir defasında seferin nereye yapıldığını sormak isteyen birisine karşı söylenen bu söz ile sırrına sahip çıkmanın önemini anlatmak istemiştir. Hele ki devlet idaresinde sır saklamak bir erdemdir.

* Elimizde İslam kılıcı vardır: Trabzon'u fethe giderken kendisine elçi olarak gelen Akkoyunlu Uzun Hasan'ın annesi Sare hatunun sarp yamaçlarda atından inip yaya olarak dağlara tırmanması üzerine Fatih Sultan Mehmed'e söylediği: “Ey oğul bu Trabzon'a bunca zahmet nedendir? Burasını gelinime bağışla” sözü üzerine ilk Osmanlı tarihçisi Aşıkpaşazade'ye göre şöyle demiştir. “Ana bu zahmet din yolunadır. Ahirette Allah huzuruna varınca inayet ola. Zira elimizde İslam kılıcı var. Eğer bu zahmeti ihtiyar etmezsek bize gazi demek yalan olur.”

* İmtisal-i Cahidü fi'llah olubdur niyyetüm Din-i İslam'un mücerred gayretidür gayretüm

Fatih'in yazdığı bu beytin manası şöyledir: “Niyetim Allah uğruna cihad etmektir. Sadece İslam dini uğruna çalışmaktır gayretim.”

* Zülfünün zencirine bend eyledi şahum beni

Kulluğundan itmesün azad Allahum beni

Şahım beni saçının zincirine bağladı. Allahım beni kulluğundan azad eylemesin.

* Ebaenced devletimüz çerağı küfr ehlinin yüreği yağı ile ruşendür: Fatih bu sözü komutanlarıyla yaptığı bir istişare sırasında söylemiştir. Atalarımdan beri devletimizin çerağı (mumu) kâfirlerin yüreğini çok yaktığımız için onların yüreğinin yağıyla aydınlanmıştır.

.“İslam'ın yumruğu” Muhammed Ali

1.9B 1.9B 05 Haziran 2016

Doğduk, bir Muhammed Ali fırtınasıdır esiyordu.

Yeni yetmeydik, o fırtınanın göbeğine düştük.

Ve bizim neslin 50'lere dayandığı şu 3 Haziran 2016 günü o fırtına dindi.

Dindi mi acaba?

Yer Bursa, yıl 1974, aylardan Ocak olmalı ki zemherinin iliklerimize işlediğini iyi hatırlıyorum.

Sabaha doğru saat 2 mi 3 mü, tam hatırlamıyorum. Bildiğim, daha sabah namazına epey var.

Kurduğumuz saat çalıyor ve ailece uyanıp gitmeye hazırlanıyoruz.

Nereye mi?

Komşuya canım! Başçavuşlara… Başçavuş dediysem karşı komşumuz.

Ah 'Neden sabaha doğru komşuya gidiyorsunuz?' diyen saf çocuklar!.. O senelerin atmosferini nereden bileceksiniz!

Televizyon yayını yeni başlamış. Tek kanal ve siyah beyazdı ve geceleri 11, 12 dedin mi kapanırdı. Ve herkeslerin evinde bulunmazdı. Pahalıydı, taksitle alırdı alabilenler.

Muhammed Ali İstanbul’a geldiğinde Necmettin Erbakan ile halkı selamlıyor.

Televizyonu olmayan, olsa ne yazar, elektriği bile olmayan bir evdi bizimkisi.

Evet, Bursa'nın şehir merkezinde bir gecekonduda otuyorduk ve gecekonduda oturanlara o devirde devlet ceza olarak elektrik, su bağlamazdı.

Elektriğimiz, suyumuz yoktu ama PTT memuru olan babam sayesinde o devirdeki en kıt cihazlardan telefon koca mahallede bir tek bizim evimizde mevcuttu, konu komşu ihtiyacı olduğunda bizim eve damlardı.

Komşuluk efendim, böyleydi. Misafirler telefon etmeye gelirler, çay, kahve ikramı eksik edilmezdi!!!!

Ne diyeyim, çok farklı bir Türkiye idi.

Her evde televizyon denilen cihaz olmadığı, olamadığı için de olanlar olmayanları çay içmeye, televizyon seyretmeye davet ederlerdi.

Gidilir ve saatler boyu kalınır, rahatsız olmak ne kelime, ev sahipleri bundan memnun bile olurlardı. Tıpkı bizim eve gelip saatlerce 'santral'ın şehirler arası telefon isteklerini bağlamalarını beklerken çay, kahve içmeleri, bu sırada muhabbet etmeleri gibi…

İşte böyle bir Türkiye'de 1974 yılı yaşanırken sabaha doğru uyku mahmurluğuyla komşumuz, ismini unuttuğum Yozgatlı başçavuşlara revan olmuştuk. Yalnız değildik üstelik, birkaç aile daha gelmiş, salona sereserpe yayılmıştık.

Erbakan Hoca ve Muhammed Ali Sultanahmet Camii’nde.

Neyse, vakit erişti, televizyonun düğmesine basıldı ve o ünlü sinyal çıktı. Birazdan yayın başladı. Allah uzun ömürler versin, Orhan Ayhan'ın anlatımıyla Muhammed Ali'nin üç yıl önce yenildiği Joe Frazier ile yapacağı intikam (rövanş) maçını maaile izlemeye koyulduk.

Nefesler tutuldu, o tarihte bastırılmış kimlikleriyle Müslümanların fukara semasına umut sağanakları boşaltan Muhammed Ali adlı boksörün kazanması için edilen duaların, okunan Kur'an-ı Kerim'lerin haddi hesabı yoktu diyeyim de siz anlayın gerisini…

Muhammed Ali “Kelebek gibi uçar, arı gibi sokar”dı rakiplerini. Sık sık “Allahu ekber” der, Müslümanların Siyonist medya tarafından aşağılanmalarına cesurca meydan okur, “Teröristler ile aynı dinden misiniz?” sorusuna “Siz de Hitler ile aynı dindensiniz” cevabını yapıştırıverirdi.

Bu yüzden değil miydi ona “İslam'ın yumruğu” unvanını vermemiz!

İşte ringde dans ederek kendisini ilk kez yenme unvanını elinde bulunduran Joe Frazier'ın peş peşe attığı kroşeleri bir kelebek yumuşaklığındaki kıvrak vücut hareketleriyle savuşturup yorduktan sonra hasmına bitirici yumruklarını indiren Muhammed Ali maçı kazanıyor, biz de binlerce kilometre uzakta, gözyaşlarına boğuluyorduk.

Joe Frazier’ı yendiği maçta.

İşte İslam'ın yumruğu dediğin böyle olur, diyorduk… İçimizde belli edemediğimiz ne kadar bastırılmış duygu varsa gözlerimizden boşalmış, rahatlamıştık.

Ne de olsa 12 Mart 1971'in evi basılacak ve kitaplığımızdaki Risale-i Nurları suç unsuru diye yakalanacak diye kaygıyla beklenen devrin potansiyel suçlusu(!) Nurcularından birinin oğluydum ve ringde atılan yumruklar bizim için yumruktan ibaret değildi.

Gözlerimizde pırıltılar, eve dönmek üzere yeniden buz gibi havaya çıkarken şafak sökmek üzereydi.

Aynı yılın Ekim ayında bu defa George Foreman adlı zenci boksörü, ertesi yıl yine Fraizer'ı yendiği maçı da aynı hamasi duygularla izledik komşumuzun ekranından. Bir kahramanımız vardı artık. Boksla, sporla uzaktan yakından ilgisi olmayan milyonların gurur duyacağı bir sporcuları çıkmıştı…

İşte bu şöhret bulutlarının altında ıslandığı bir demde yolu Türkiye'ye düştü Muhammed Ali'nin. 1976 yılıydı ve Necmettin Erbakan'ın Milli Selamet Partisi kısa süreli bir hükümet ortaklığından diğerine geçiyordu. Rahmetli Erbakan'ın misafiri olarak İstanbul'u gezdi.

Sultanahmet Camii'nde namaz kıldı, Ayasofya Camii önünde kendisini görmek için toplanan coşkulu kalabalığı görünce bu defa gözyaşlarını tutamayan “İslam'ın yumruğu” oldu. İlk defa bir maç için değil, sırf kendisinin İslami kimliği için toplanmış bu saf kalabalığı bütün samimiliğiyle selamladı.

Merhum Erbakan ile kucaklaştığında ilk defa bir 'beyaz' liderle kucaklaştığını söyleyecek, 1964 yılında Müslüman oluşunun ardından önce duygusal, sonra fikri olarak Müslümanların gayri resmi sözcülüğünü üstlenecekti.

Boks lisansını iptal ettirenlerin Yahudi lobisine mensup olduğunu söylüyordu. Filistin davasını sırtlanıyor, Ortadoğu turundayken uğradığı Beyrut'ta “Amerika Birleşik Devletleri'nin Siyonizmin ve emperyalizmin kalesi” olduğunu haykırıyordu. İki gün sonra ise şöyle diyordu:

“Kendi adıma ve Amerika'daki Müslümanlar adına Filistinlilerin vatanlarını kurtarma ve Siyonist işgalcileri kovma mücadelesini destekliyorum.”

Ayasofya meydanında toplanan kalabalığı görünce Muhammed Ali'nin gözleri nemlenmişti

Dahası, 1985 yılında 700 Müslüman Kardeşler üyesini hapse tıkan İsrail'e onları kurtarmak davasıyla gitmiş, ülkedeki en yüksek seviyedeki yetkililerle bu meseleyi müzakere etmek istediğini söylemiş, ancak “İsrailli yetkililer ringe çıkmaya cesaret edememişlerdi.”

1980 yılına geldiğimizde Hindistan'da görürüz Muhammed Ali'yi. Siyonistlerin Amerika'yı ve dünyayı “kontrol” ettiğini söyleyecek kadar -birileri açısından –ileri gider. İranlıların o sırada Batı basınında İslam'a karşı bir nefret kampanyasına yol açan Tahran'daki ABD elçiliğini işgalini kınar kınamasına ama hemen arkasından şunları ekler:

“Kötü olan din değildir, insanlardır. Bütün güç, biliyorsunuz ki Siyonistlerde. Amerika'yı da, dünyayı da onlar kontrol ediyor. Siyonistler İslam dinine hakikaten hasımlar. Nerede bir Müslüman hata yapsa hemen dinlerini suçlarlar.”

3 Haziran itibariyle ebediyete uğurladığımız Muhammed Ali, yalnız rakiplerini değil, emperyalizm ve Siyonizmi de yumruklarıyla hırpaladığı ve İslam'ın hem Batı'da hem de ülkemizde alabildiğine bastırıldığı, aşağılandığı ve Müslümanların sindirildiği bir devirde kendi gazetesinde “Allah is greatest”, yani “Allahu ekber” dediği için de İslam aleminde sevilmiş, ringlerde attığı yumruklara olduğu kadar yumruk gibi beyanlarına da kırılan gururlarının onarılışı gözüyle bakmışlardı.

Velhasıl bizi o soğuk Ocak sabahının karanlığında komşumuz başçavuşlara götüren tılsım buydu.

.Yunan konsolosu hangi cesaretle Ayasofya’yı teftişe gönderildi?

11.1B 11.1B 12 Haziran 2016

Hürriyet'ten Yorgo Kırbaki'nin haberine göre Yunanistan'ın İstanbul Başkonsolosu Evangelos Sekeris, “Ayasofya'da neler yapıldığını yerinde görmek için” 6 Haziran Pazartesi sabahı saat 03:00'te bölgeye gönderilmiş!

Başkonsolosun ne işler çevriliyormuş diye yollara düştüğü 6 Haziran, Ramazan'ın ilk gününe, Ayasofya önlerine geldiği saat de sahur vaktine denk düşüyor. Bir duyum mu almışlar? Sabah namazında Ayasofya'nın ibadete açılacağından mı endişe etmişler? Bilmiyoruz.

Bir de suret-i Haktan görünmeleri yok mu? Şu ifadeye bakın:

“Konsolosumuz bölgeye gitti ve kültüre saygı gösterilmemesi bizi rahatsız etti.”

Kültüre saygı göstermek kim siz kimsiniz? Önce şu Yunanistan'daki camileri bar, sinema, kafe vs. olmaktan çıkarın da ondan sonra konuşun. Ayakta duran iki Atina camisini ibadete açın da, öyle gelin.

Dert başka tabii. Ayasofya'da sahur vaktinde Kur'an-ı Kerim okunuyor ya, hazımsızlık ondan. Biz Kur'an okuyunca “Kültüre saygı göstermemiş oluyoruz” bu kafaya göre. Gören de kilise yapsak yine “Kültüre saygısızlıktan” rahatsız olacaklar zannedecek!

İsterseniz bir deneyelim ve asparagas bir haber yayalım, 'Ayasofya'yı kilise yapıyoruz' diyelim de, bakın kültür mültür kimin umurunda, nasıl çılgınlar gibi gösteriler yapılıyor Atina'da. Hem de piskoposların buhurdanlarından tüten mistik dumanlar eşliğinde.

Fossati'nin çizimiyle Ayasofya

Başsolosu gönderdiklerini açıklayan Yunan Dışişleri Bakanı Nikos Kocyas, Alpha Radyosu'nda cüretini artırarak bize akıl da dağıtmaya başlamış:

“Kendini güvenli hissediyorsan, topraklarındaki dünya kültür miraslarına saygı gösterirsin. Bu eserlere medeni olmayan bir şekilde yaklaşmazsın.”

Sanırsınız ki bunu söyleyen, binlerce Osmanlı eserini tahrip ederek dünya barbarlık ödülünü fazlasıyla hak etmiş bir ülke değil. Pişkinliğin bu kadarına pes doğrusu.

Ayasofya, ah Ayasofya!

Sen ki Fatih'in aziz emanetisin ama yaban ellere rehin verilmişsin. Yaşadığın nasıl yaman bir kaderdir ki, sahibin olan devlet bile sana sahip olduğunu gösteremiyor, aynı topraklara bastığın millet bile sana sahip çıkamıyor, çıkamıyor da her gün elini, dilini, kalbini yakıyorsun.

Whittemore-Atatürk görüşmesinden detay

Geçen yıl Şubat ayında Katoliklerce katedral yapılmış olan Kurtuba Ulucamii'ne gittiğimde içim sızladı. Bu mescidin asırlarca üzerine secde edilmiş taşlarına ayakkabımla basmayı yakıştıramadım kendime. Bırakın namaz kılmayı, elimizi açıp dua etmenin bile yasak olduğu söylenip bir de içeride Katolik ayinine tanık olduktan sonra gözlerimde pırıltılarla Ayasofya'yı hatırladım binlerce kilometre öteden.

Dedim ki kendime:

Ayasofya Camii'nde de namaz kılmak yasak, Kurtuba Camii'nde de. Ne farkı var? Niye kızayım ki İspanyollara? İnançlarının gereğini yapıyorlar. Peki bize ne oluyor da Fatih'in emaneti olan Ayasofya'da seccadesini bir kenara serip namazını kılmak isteyene mani oluyoruz?

Neyse, geçtiğimiz yılın Kasım'ında Urfalı hemşehrim M. Fatih Dörtbudak bu manasız yasağı delmeyi başardı da yüreğimize bir parça su serpildi. Bana, hem de müzenin halka kapalı olduğu pazartesi günü tv çekimi yaparken bile namaz kıldırmayan işgüzar görevliler ile İspanya'daki emniyet mensuplarının ne farkı var? Biri anlatsın lütfen. Burasının Müslüman bir ülke olduğu nereden belli?

Bu yakıcı sorular içinde bunalarak Mehmed Akif'in Asım'ına yöneliyorum. Aynı dertten muzdaripmiş o da:

Neslim ürkekmiş. Evet, yoktu ki ürkütmeyeni

Yürü oğlum, diye teşci edecek yerde beni

Diktiler karşıma bir kapkara karanlık ki

Öyle korkunç olamaz hortlasa devler belki.

Ürkek nesiller soru soramıyor belki ama bakın Yunanistan nasıl yavuz hırsız misali baskın yapıyor, görün.

Ayasofya “bizim” mi?

Bu durumda Ayasofya “bizim” midir?

Yoksa düvel-i muazzamaya rehin mi verilmiştir?

Ve Derin Tarih'in Haziran 2012 tarihli 3. sayısının kapağında sorduğumuz gibi “Ayasofya'yı rehinden kim kurtaracak”tır?

Yorgo Kırbaki'nin haberinde ilginç bir ayrıntı yakaladım. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Mark Toner yabancı gazeteciler için düzenlenen bir brifingde şunları söylemiş:

İngiltere Kralı 8. Edward'ın uzun zaman saklı tutulan Ayasofya ziyareti müze yapılmasından sonra gerçekleşmişti.

“ABD için Ayasofya özel önem taşıyan bir eserdir. Türk hükümetini, geleneğine ve tarihine saygılı bir şekilde Ayasofya'yı korumaya davet ediyoruz.”

ABD Dışişleri Bakanlığı'nın brifing metinlerinde yer almayan bu manidar cümle üzerinde durmak lazım. ABD için “özel bir önem” taşıdığı bildirilen Ayasofya için muhtıra niteliğindeki bu söz, Türk hükümetini geleneğine, yani 1935 yılında müze yapılmış olmasına ve tarihine, yani “cami olmayışına” saygı göstermeye davet ediyor. Aba altından sopa gösteriyor başka bir deyişle.

Konu üzerinde çalışan Natalia Teteriatnikov Koç Grubu'nun bir yayınında Ayasofya hususunda ABD-Atatürk ittifakının şöyle kurulduğunu yazıyor:

“Amerika Bizans Enstitüsü, 1930'da Thomas Whittemore tarafından Boston'da kuruldu. Harvard'dan Prof. Robert Blake otobiyografisinde şöyle yazıyordu: “Bizans sanatı, tarihi ve arkeolojisi incelemelerini teşvik etmek konusunda bir Amerikan, İngiliz ve Fransız girişimi olan Bizans Enstitüsü'nün kuruluşunda onunla (Whittemore) birlikte çalıştım. Bizans Enstitüsü'nün büyük başarılarından biri, 1931'de TC'nin Cumhurbaşkanı Kemal Atatürk'ü, Ayasofya Bazilikası'nın içindeki mozaiklerin ortaya çıkarılması sorumluluğunu Bizans Enstitüsü'ne teslim etmeye ikna etmesiydi.” (Kariye, Pera Müzesi Yay., 2007, s. 34.)

Bizans Enstitüsü'nü yalnız ABD'nin değil, İngiltere ile Fransa'nın da desteklediğini öğreniyoruz. Ancak devamında daha önemli bir delil var:

“Atatürk ile Whittemore arasında, ABD Dışişleri Bakanlığı ve Ankara'daki Amerikan Elçiliği'nin aktif destek verdiği müzakereler yürütüldü. Bu müzakerelerin sonucunda Ayasofya cami olarak kapatıldı ve müze olarak açıldı.”

Atatürk ile Ayasofya müzakereleri yapılmış, bir. Yapan yalnız karanlık restoratör Whittemore değil, iki. ABD Dışişleri Bakanlığı devrede, üç. Ankara'daki ABD Büyükelçiliği Ayasofya'nın müze yapılması için hamle yapmış, dört.

Şimdi anlaşıldı mı ABD Dışişleri Bakanlığı sözcü yardımcısının neden “Ayasofya ABD için özel önem taşıyan bir eserdir” dediği.

Ve şimdi anlaşıldı mı Yunanistan'ın neden sahur vakti Ayasofya'da neler oluyor diye müfettiş gönderdiği.

ABD-Atatürk müzakerelerinde neler konuşulduğu açıklandığında Ayasofya'nın hangi şartlarla rehin verildiğini de öğrenmiş olacağız.

.İngilizler Mustafa Kemal’le anlaşmak istediler

Mustafa Armağan

1.3B 1.3B 19 Haziran 2016

Yakın tarih yüceltme veya karalama mantığıyla yazıldığı için tartışmalarımız da bu dengesizlikten nasibini alıyor. “Tek Adam”a odaklanmış bir tarih anlayışının 20. asrın diktatörlükler döneminin eseri olduğunu bilmemize rağmen okutulduğunu görmek anakronik olduğu kadar ülkem açısından acı, saplandığı bataklıktan çıkamayan İnkılap tarihçiliğimiz açısından daha da acı…

Tek tük nitelikli makaleler veya 'tetkik mahsulü' kitaplar çıkmıyor değil ama bunlar resmi tarihin zırhını bir türlü delip içine nüfuz edemiyor. Ciddi bir sorun bu: Barajın arkasındaki sular gibi kabaran bilgiler ve belgeler bir gün barajı yıkacak dedik, baraj yıkılıyor. İnkılap Tarihi enkaza döndü. Kaldırılmasına cesaret eden dahi yok.

Bir parantez açalım ve yakın tarihin gölgede kalmış bir sayfasını büyüteç altına alalım. Hani Kurtuluş Savaşı'nda 'yedi düvel'le savaştık, onlara diz çöktürdük diyorlar ya, işte Mustafa Kemal Paşa'nın 1921'de İngilizlerle anlaşmak istediğine dair belge ve bilgiler…

Olayın özeti şu:

TBMM Tutanaklarına bakınca Fevzi (Çakmak) Paşa'nın kazandığını öğrendiğiniz 2. İnönü Muharebesi sonrası ve Yunan hücumu öncesinde İstanbul'daki Müttefik Orduları Başkomutanı General Sir Charles Harrington erken bir barış atağına kalkarak Ankara hükümetiyle temasa geçmeye karar verir.

Enver Paşa

Belki şaşıracaksınız ama şaşırtmak tarihin şanındandır. Gen. Harrington, İstanbul'dan İnebolu'ya hediye olarak bir miktar cephane göndermiştir. Evet Müttefik Orduları Komutanı Anadolu'ya cephane yollamıştır. Sade cephane meselesi de değil. Bir uzlaşma girişimi.

Yıl 1921, aylardan Haziran…

Kaynak mı? Hemen veriyorum:

1) Bilal Şimşir'in İngiliz Belgelerinde Atatürk adlı kitabı (Türk Tarih Kurumu, 3. cilt),

2) Ömer Kürkçüoğlu'nun Türk-İngiliz İlişkileri (1919-1926) adlı kitabı,

3) Rahmi Doğanay'ın Atatürk Yolu Dergisi'nin 1998 tarihli 21. sayısında çıkan makalesi.

Şimdi ayrıntılara eğilebiliriz.

13 Haziran 1921'de İnebolu'ya görevli olarak gelen Henry ve Shturton adındaki İngiliz subaylar Harrington'un yakını olduklarını bildirip Refet Paşa ile görüşürler. Sivil giyimli subaylar güya Karadeniz bölgesindeki İngiliz birliklerine cephane getirir gibi yapmış ve bu gerekçeyle yola çıkardıkları cephaneyi Milil Mücadele'ye hibe etmişlerdir! Tabii şu notu düşmeyi ihmal etmezler: Cephane katkısı Harington'un iyi niyetinin işaretidir.

Başka mesajlar da getirmişler. Mesela Gen. Harrington'un “Türkiyeci” olduğunu söylemiş, İngiltere kamuoyunun da Türklere meyilli olduğunu eklemişler. Arzuları da Mustafa Kemal'in İnebolu'dan bir torpidoyla İstanbul'a gelmesi ve Boğaziçi'nde Harrington'un yalısında barış esasları üzerinde gizlice görüşmeleridir. Ne de olsa savaşın bitmesi için insanî bir girişimde bulunmaktadırlar.

General Harrington Mudanya Mütarekesi görüşmelerinde de aktif rol oynamıştı.

Mesajlarında başka ilginç noktalar da dikkat çekiyor. Mesela Yunanların İngiliz müdahalesiyle Anadolu'dan çıkarılması esas olarak İtilaf devletleri tarafından kabul edilmiş ve yalnız İstanbul'da İngiliz, Fransız, İtalyan ve Türklerden kurulu bir ortak kontrol komisyonu bulundurulması düşünülüyormuş. “Türkiye'ye yardım edilmesi” de düşünülenler arasındaymış. Son olarak İtilaf devletleri Londra'da alınan kararları uygulanmadan önce Türklerle esaslı bir anlaşma yapmak istiyorlarmış. Bunun için de Türklerin elindeki İngiliz esirlerin bir iyi niyet gösterisi olarak serbest bırakılmasını istiyorlarmış. Bu jest karşılığında onlar da Malta'daki Türk esirleri serbest bırakacaklarmış (Doğanay, s. 50-51).

İşin bundan sonrası Nutuk'ta tek taraflı anlatılmakla beraber iki tarafın da bu görüşmeden sonra hareketlendiği gözden kaçmaz. İngiltere cephesinde Londra ile Harrington ve İngiliz Yüksek Komiser Vekili Rattigan arasında yazışmalar sürer. Harrington ilk teklifin Mustafa Kemal Paşa'dan geldiğini ileri sürer. Lord Curzon devreye girer, hatta Bakanlar Kurulu bile heyecanlanır...

Ankara'da ise Mustafa Kemal Paşa ilk teklifin kendisinden değil, İngiliz subaylarından geldiğini söylemektedir. İki taraf da ilk adımı atanın kendisi olmadığını anlatmak derdindedir.

Böyle sürüp giderken Gen. Harrington bir adım daha atar ve Mustafa Kemal'e 4 Temmuz 1921 tarihli mektubunda karşı karşıya gelip görüşmeyi teklif eder. Hükümeti tarafından Ajax adlı savaş gemisiyle İnebolu veya İzmit'e giderek görüşme yetkisini aldığını yazar. “Arzu ederseniz” der, “sizinle durumu açıkça ve dürüstçe tartışmaya hazırım”. Müzakereye girişme yetkisi yoktur gerçi ama Mustafa Kemal'in “ne düşündüğünü” dinlemeye yetkilidir. Şartı, görüşmenin karada değil, Ajax gemisinde yapılmasıdır.

Mudanya'da İsmet Paşa ile birlikte.

Harrington Türk hakimiyetindeki bölgeye çıkmak istemez, Mustafa Kemal ise İngiliz savaş gemisine binmenin saçmalığını dile getirir aynı gün yazdığı mektubunda. Paşa, Harrington ile İnebolu'da görüşmek ister. Millî toprağımızın tam kurtuluşu ile millî sınırlarımız içinde siyasî, iktisadî, askerî, hukukî ve kültürel tam bağımsızlığımız ilkesinin kabulünü şart koşar. Bunlar kabul edildiği takdirde müzakereye başlamaya hazırdır.

Sir Harrington'a sık sık “Ekselansları” diye hitap eden Mustafa Kemal Paşa'nın mektubu “Ekselanslarının arzuları, durum hakkında sadece görüş teati etmekse bunun için meslektaşlarımızdan birini görevlendirebiliriz” diye bitmektedir.

Peki her iki taraf da müzakerelere hazır idiyse neden bir ilerleme kaydedilemedi?

Herhalde Sakarya Muharebesi'yle sonuçlanacak olan Yunan hücumu başlamadan önce İngiltere'nin bu işi savaşsız bağlayabilir ve masraflarımı azaltabilir miyim? kaygısıyla yola çıktıklarını tahmin edenler var. Savaşın uzaması İngiltere'nin sabrını zorluyor, Ortadoğu'daki işgal toprakları üzerinde kuracağı hortum ağını resmiyete dökme iştahını ketliyordu.

Derken Yunan hücumu başladı, İngiltere bekle gör, siyasetine döndü ve Harrington 14 ay sonra yeniden devreye girdi. İsmet Paşa'nın Lozan'a giderken ve dönerken Sirkeci Garı'nda onun tarafından uğurlanıp istikbal edildiğini hatırlayalım.

Bir de Salahi Sonyel'in işaret ettiği Enver Paşa faktörü vardı. İngilizlere göre Mustafa Kemal ile konuşulabilirdi. Ancak Sovyetlerin desteğin arkasına almış bir Enver'le başa çıkmak çok daha zordu. İngilizler Ankara'da İttihatçılar ile iktidar kavgasında Kemalistlerin kazanmasını arzu ediyor, “Ankara'daki ılımlıların işbaşında kalarak barışı imzalamalarının sağlanması gerektiğini belirtiyorlardı.”

Mesele tam da buydu. Adı “amansız İngiliz düşmanı”na çıkan Enver Paşa'nın Milli Mücadele'nin başına geçmesi halinde işlerinin çetinleşeceğini biliyor, “Ankara'daki ılımlılar”la bir an önce anlaşmak istiyorlardı.

Yunanlar Sakarya'dan çekilirken Enver Paşa da bir bakıma yeniliyor, Anadolu'ya girme umudunu tamamen yitiriyor, Mustafa Kemal de derin bir nefes alıyordu. Lakin derin nefes alan yalnız o değildi.

.Kudüs, ey Kudüs!

Mustafa Armağan

392 390 2 03 Temmuz 2016

Erken olgunlaşan çocukların, hiç büyümeyen yaşlıların şehriydi gördüğüm. Ümidin ruhlarda şelaleleştiği ama kadim şehrin kapıları dışında sımsıcak bir yeis Sam'ının estiği kutsal topraktı üzerine bastığım. Gülen çocukların bembeyaz dişlerinden ağlayan âma müezzinlerin kapkara cübbelerine kadar hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığı bir beldeye sığınmıştım.

Kudüs'tü adı. Kudüs-i Şerif yani.

Nam-ı diğer Müslümanların ilk kıblesi… Hz. İbrahim'den itibaren Peygamberler ile evlatlarının, havarilerinin, sahabilerinin, velilerin, alimlerin, sultanların gözdesi…

Mekke ve Medine'ye “Harameyn” deriz ya, burası üçüncü Mescidu'l-Haramımız. Peygamber Efendimiz'in (as) Mekke'deki Mescidu'l-Haram'dan Kudüs'teki Mescidu'l-Aksâ'ya gece yürüyüşü (isrâ), burada diğer peygamberlere imamlık yapıp namaz kıldırışı, buradan Mirac'a yükselişi, şehri ilk fetheden Hz. Ömer'den ikinci fatihi Selahaddin Eyyûbî'ye, ona bir medrese armağan eden Memluk Sultanı Kayıtbay'dan burayı Osmanlı'nın güçlü pençesine alan Yavuz Sultan Selim'e, şehri bir rahim gibi saran surları tahkim eden ve daracık sokaklarına nice revnaklı çeşmeler yaptırarak yanan gönülleri ferahlatmayı vazife bilen Kanuni Sultan Süleyman'a kadar kat kat tarih, kat kat mitoloji… Müzeler bile objelerden hangi birini sergileyeceğini bilememekten sersemlemiş halde.

Hz. Meryem'in uzletgâhı.

Mescid-i Aksa'nın altında bulunan Kadim Mescid-i Aksa'daki devasa pembe sütunların aşağıdan başlayıp yukarıdaki binanın kubesine kadar uzanması burada herşeyin daha kadiminin, daha sırlısının, daha derininin… bulunduğunu gösteren bir misal-i musaggardı sadece.

Hz. Meryem'in oğlunun ardından kapandığı uzletgâhın tel örgülerle sımsıkı örülü kapısından bakarken gördüğüm kusursuz sekinet, tam kapısının önünde, Abdülmelik b. Mervan Mescidi'nin ücra köşesinde namaza durmuş vecehetli zencinin Fatiha fısıltılarına bulanıyordu.

TVNet bu Ramazan'da önemli bir iş yaptı. Kudüs'ten Ramazan yayını müthiş bir fikirdi. Tebrik ediyorum. Fakir de bu fırsattan istifade Kudüs'ün kapısını çaldı.

Kubbetussahra'nın kubbesi Eski Kudüs'e görsel olarak tamamen hakim.

Sokaklar biraz Mardin, çokça Urfa. Tabii daha bütünlüklü ve dokunulmamış bir güzellikte. Hem de yaşıyor. Ölümüne seviliyor. Belki bakımsız ama imkânlar bu kadar. Bir aile, diyor yanımdaki Filistinli Vecd, ancak çoluk çocuk birlikte çalışırsa düzgün bir geçim imkânına sahip olabiliyor. Dolayısıyla altı yedi yaşlarından itibaren çocuklar büyük kategorisinde. Ivan Illich'in Okulsuz Toplum kitabında geleneksel dönemde çocukluk diye bir kategorinin olmadığı, çocukluğun modern bir icad olduğu tezi burada doğrulanıyor.

Özellikle erkek çocukların erkenden sahaya sürülmesi onları erkenden olgunlaştırırken bilinçlendiriyor. İşgal altındaki bir şehirde yaşadıklarını hayatın içinde öğreniyor ve bunun farkında olarak yetişiyorlar. “Filistin davası” bu sayede, okullarda öğretilenlerle sınırlı kalmadan hayatın demir örsünde dövülüyor. Hayat nasıl çetin bir mücadele ise burada var olmak da mücadelenin tabii bir uzantısı.

Kudüs'ün labirentvari sokaklarından biri.

Okullar deyince aklıma geldi. Mescid-i Aksa'yı herkesin görmediği bir açıdan görebilmek için bir lisenin avlusuna dalıyoruz. Üst kata çıkınca okulun demir parmaklıklı pencerelerinden Kubbetussahra ve Mescid-i Aksa'nın manzarası olduğundan daha hazin göründü gözüme. Mahpus bir kutsallık. Zincirli.

Ayasofya mı? Onun zincirleri daha kalın. Burasının kapıları hiç değilse dışarıdan kapatılmış. Ayasofya Camii ise içeriden kilitli. Ramazan'da okunan ezan ve Kur'an ise birer teselliden ibaret.

Okulun bahçe duvarında bir pano. Üzerinde bir karton. Güzel bir hatla Ramazan'da Müslümanların zaferleri anlatılıyor. Talebeye Ramazanın uyuşukluk ayı değil, aksine canlılığın, dinamizmin, aksiyonun ayı olduğu hatırlatılıyor. Çok beğendim fikri. Bizde de yapılmalı. Yapacaklara bir fikir vermesi ve dahi Ramazan'ın son günlerini yaşarken manidar olacağı için bir kısmını aktarıyorum:

Bedir Gazvesi-Mekke'nin Fethi-Kadisiye Muharebesi-Rodos'un fethi-Endülüs beldelerinin fethi-Hind beldelerinin fethi-Amuriye'nin fethi-Hıttin Savaşı-Ermenistan'ın fethi-Ayn-ı Calut Savaşı-Bosna ve Hersek'in fethi-Kıbrıs'ın fethi.

Kudüs labirentinde yolumuz Zincirli Kapı'ya, Babu's-Silsile'ye çıkıyor. İsrail askeri Müslüman olup olmadığımı öğrenmek için soruyor. Pasaportum yanımda değil. TC kimliğimi gösteriyorum. Hemen arkasını çevirip bakıyor. “Dini: İslam” kaydını görünce içeriye bırakıyor. Hayatımda ilk defa nüfus kağıdımdaki “Dini” kutusunun işe yaradığına şahit oluyorum.

“Ene Türki”. Benden söylemesi: Kudüs'e gelenler bu sözü ezberlesinler, önlerine bütün kapılar açılacaktır. Yani “Ben Türküm.” Size sarılanları mı istersiniz, İsrailli askerler gibi birden ciddileşenleri mi? Hepsi ve daha fazlası sizi bekliyor olacak.

İşte hafif bir yokuştan yukarıya doğru sardırdık, çoluk çocuğa bir şeyler satın almak için bir dükkanın önünde durup giysilere bakıyoruz. Neredensiniz? diye soruyor dükkan sahibi. “Ene Türki” dememizle içeriye koşuyor. Ne olduğunu anlayamıyoruz önce. İşte elinde bir naylona sarılı defter çıkageldi. Yüzü sevince bürünmüş. Eski nüfus cüzdanımız gibi bir defteri açıp içini gösteriyor.

Kudüs'te hayat herşeye rağmen devam ediyor. Baharatçı.

Ah! Siz Osmanlısınız, diyor, ben de Osmanlıyım! Hepimiz Osmanlıyız!

Dedesinin Beşinci Ordu-yı Hümayun'da muvazzaf bir asker olduğunu anlıyoruz. Askerlere mahsus defter bu. İnanılmaz bir şey bu. Kudüs Çarşısı dönüyor, zamanlar dönüyor, hafızalar yüz yıl öncesine dönüyor. Dedem diyor, çocukluğumuzda bize kızar, siz de adam mısınız, biz Osmanlıyız, öyle yürünmez, böyle yürünür diye başlardı ayağını yere vura vura yürümeye.

Defter elimde, Cemal Paşa'nın ordusundan bir neferin torunu yanık yüzüyle karşımda. Kendi fotoğrafının çekilmesine müsaade etmiyor ama defterin, tabii ki!

Hatimle teravih kıldırılan Mescid-i Aksa'nın kapısında bu sefer Filistinli bir yaşıtım durduruyor beni. Müslüman mısın? diye soruyor. “Ene Osmanî” diyorum. “Yani Türki” diyor. Elimi sıkıyor, kucaklaşıyoruz.

Teravih sonrası Mescid-i Aksa'daki gençlerleyiz. Dertliler. Yarın sabah Yahudileri içeri sokacakmış İsrail askerleri. Ne yaparız da önleriz? diye dertleşiyorlar. Yaklaşıyorum. Türkiye'den geldiğimi söylüyorum. Yüzler bir an için aydınlanıyor. İçlerinden birisi pazusunu gösteriyor. Türk demek pazu demek burada. Güç, kuvvet, kudret demek. Ve umut demek.

Gidelim kardeşlerim Kudüs'e. Herşeye rağmen oradaki kardeşlerimizin ümid ateşini bir an için de olsa canlandıralım. Paramıza değil, varlığımıza ihtiyaçları var. Bizim de onların hiç yaşlanmayan ümidine. Kudüs'ün kutsal yorganı hepimizi içine almaya kadir çünkü.

.Lozan zafer ama bizim zaferimiz değil

Mustafa Armağan

4.6B 4.6B 1 10 Temmuz 2016

CHP'nin 27 yıllık siyasî iktidarı 1950 yılında yapılan ilk serbest seçimle sona erdi ama kurguladığı tarihi hala yürürlükte. Baskıyla, darbeyle, koruma kanunuyla bir asırdır fosilleşmiş bir yakın tarihi geveliyoruz. Soruyoruz: Nereye kadar daha Kemalizm'in bu 'deli gömleği'ni sırtımızda taşıyacağız?

Son yıllarda pek çok 'düşünce kuruluşu' (think tank) açıldı ama bir yakın tarih merkezi açılamadı. Türk Tarih Kurumu mu dediniz? Güldürmeyin beni. 1935 yılında bizzat yaptığı Mimar Sinan'ın kafatasının Türk olup olmadığı kazısının bile kaydını tutmayan bir kurumdan hafızamızın bekçiliğini üstlenmesini beklemek muhal ender muhaldir.

Acilen bir yakın tarih merkezi kurulmalı. Burada resmi veya gayri resmi belgeler, hatıratlar vs. toplanmalı. Araştırmacılar üniversitelerin Kemalist boyunduruğundan azade bir şekilde bu bünyede araştırmalarını yapıp halka takdim etmeli. Böyle bir yapılanmaya her türlü desteği vermeye hazır insanlar var. Yeter ki niyet edilsin.

İşte Lozan ayı bayramın kollarından çıktı geldi. Havalar sıcak mı sıcak. Gündem de. Ama 90 yıldır derin dondurucuya konulmuş şu yakın tarihi de ısıtmak gerekmez mi? Onu derin dondurucudaki uykusundan uyandıracak öpücük, Derin Tarih'ten geldi, geliyor, gelecek.

Lozan Antlaşması'nın arkasından J. Grew başkanlığındaki ABD heyetiyle Türk delegasyonu arasındaki görüşme.

Temmuz sayımızın kapak dosyası 96. yıldönümünde Lozan konuşulurken hep gölgede bırakılan bir boyutu büyüteç altına alıyor. Lozan'da petrol savaşları ve Irak (Musul) petrolünün ABD-İngiltere arasındaki sıkı pazarlıklara konu olması.

Mehmet Çelik, Süleyman Kocabaş, Mustafa Budak ve Rachel Haverloc gibi uzmanların katkıları da yer almakla birlikte özellikle Şükrü Hanioğlu ve Volkan Ediger'in yaklaşımlarına dikkatinizi çekmek istiyorum.

Volkan Ediger enerji uzmanı ve Osmanlı'da Neft ve Petrol adlı harikulade kitabın yazarı. Tarihe bir enerji uzmanından beklenmeyecek ölçüde vakıf. Yapılan söyleşide Sevr'den bizi ABD'nin kurtardığını iddia ediyor ki çok ilginç. Kendi cümlelerini aktaralım:

“Sykes-Picot'dan bizi Bolşevik Devrimi kurtarmıştı. Sevr Antlaşması'ndan ise Amerika sayesinde kurtulduk. Fransız, İngiliz ve İtalyanların Osmanlı'yı paylaşım antlaşmasıydı Sevr. Petrol bölgelerini kenid aralarında 'adilce' böleşmüşlerdi. Buna en çok karşı çıkan Amerika olmuştu. Çünkü o da pastadan pay almak istiyordu.”

Böylece Sevr'i yürürlüğe koydurmayanın, yani 'yırtanın' Ankara değil, ABD olduğunu öğreniyoruz. Bakalım sözlerinin devamında neler demiş:

İtilaf devletlerinin 1915 yılında yaptıkları Osmanlı topraklarını bölüşüm planında petrol bölgelerinin dikkatle ayrıldığı görülüyor.

“Lozan'da da bize en çok yardım eden Amerika olmuştu. İngiltere'nin bölgeye tamamen yerleşmesini engellemek için çok diretti. (…) Lozan'da petrol meselesi Milletler Cemiyeti'ne ertelendi. Büyük güçler arasındaki bu kavga 1926'ya kadar devam etti. (…) Eğer Amerika devreye girmeseydi bu iş muhtemelen 1920'de çoktan biterdi. Kavganın uzamasının asıl sebebi, paylaşımda Amerika'nın unutulmasıdır. O da kendisine pay verilene kadar mücadeleye devam etmiştir.”

Lozan ve ABD

Volkan Ediger'in söyleşisinde ağzımıza çaldığı bir parmak balı daimi yazarlarımızdan Prof. Şükrü Hanioğlu tam 10 sayfalık bir analizle elle tutulur hale getiriyor. Mutlaka okunmalı kaydını düştükten sonra Prof. Hanioğlu'nun yazısındaki birkaç noktaya dikkat kesilelim.

İlginç bir şekilde Lozan'daki resmi görüşmelerde petrol temel tartışma konularından biri olmamış, hatta İngilizler bile petrolle sanki alakaları yokmuş gibi davranmayı tercih etmişlerdi ama bu elbette zevahiri kurtarmak için yapılan bir roldü. Bal gibi petrol açısından bakıyorlardı antlaşmaya. İngiliz-ABD rekabeti kapalı kapılar ardında kıyasıya yürüyordu.

Ressam Derso'nun kaleminden Lord Curzon ve İsmet Paşa.

Kavganın gerçek sebebi, savaştan önce Türkiye'den kopartılacak petrol sahalarının –vaadedildiği gibi- Turkish Petroleum Company'nın ana hissedarları İngiliz-Fransızların tekeline mi kalacağı yoksa tekelci çözüme karşı direnen ABD'li petrol şirketleri konsorsiyomunun, yani Stardard Oil Company'ye pay mı verileceğiydi.

Yani Lozan ve sonrasındaki asıl mücadele, bizim ile İngiltere arasında değil, İngiltere-Fransa ile ABD arasında cereyan etmiş ve petrolü kaybeden taraf biz olurken 'petrol fırtınası'ndan İngiltere de beklediklerini alamamış, tek başına petrolün üzerine oturacağını hesaplarken güçlü bir kumayı kabullenmek zorunda kalmıştı. Şükrü Beyin deyişiyle söylersek “Bu bir anlamda Amerikan petrol endüstrisinin İngiliz şirketlerine karşı kazandığı bir zafer anlamına geliyordu.”

ABD'nin müdahalesi şu sonucu ortaya çıkarmıştı:

“İngiltere'nin Lozan'da elde edemediği en önemli neticelerden biri, Ortadoğu petrolleri üzerindeki güçlü kontrolünü tekel benzeri bir yapılanmaya dönüştürecek maddelerin anlaşma metnine geçirilmesi idi. Bu, İngiltere'nin 20. yüzyıldaki en önemli projelerinden biriydi ve savaştan önce başlatılmıştı. Harpten büyük bir zaferle çıkan İngiltere, bu projesini fazla da zorlanmadan hayata geçireceği ümidine kapılmıştı. Ancak Londra siyaset yapıcılarını şaşırtan güçlü ABD muhalefeti bu beklentilerin karşılıksız kalmasına neden olmuştu.”

Amerika Lozan'da İngiltere'nin petrol tekeline sahip olmaması için o kadar bastırmıştı ki, gerektiğinde ağırlığını konferansın ikinci devresinde Türkiye lehine kullanmıştı:

Kazanan İngiltere ve ABD, kaybeden Türkiye

“ABD gözlemcileri konferansın ikinci evresinde Türk delegasyonu ile beraber çalışmışlar ve TPC imtiyazının anlaşma metninde zikredilmemesi için büyük çaba harcamışlardı. Buna karşılık İngilizler, kendi önerilerine gösterilen muhalefetten Amerikalıları sorumlu tutmuşlardı. Amerikan gözlemcisi Joseph Grew, Washington'a İsmet Paşa ile en az müttefikler kadar görüştüğünü bildirmişti, bu destek de Türk tarafının geri adım atmamasında önemli rol oynamıştı. İsmet Paşa'nın TPC konusu tartışılırken getirdiği “concession (imtiyaz)” tabiri yerine “droit acquis (kazanılmış hak)” ifadesinin kullanılması önerisi, konu üzerine geliştirilen Amerikan yaklaşımı ile İngiliz iddiaları arasında bir orta yol bulma isteğini dile getiriyordu. Ancak bu toplantıyı izleyen günlerde İsmet Paşa, bütünüyle Amerikan tezini savunan bir noktaya gelmiştir.”

Peki sonuç ne olmuştur? Yine Prof. Hanioğlu'nun yazısından aktaralım:

“ABD şüphesiz önemli bir başarı kazanmıştı. İngiltere ise Musul'un aidiyetinin Cemiyet-i Akvam'a havalesi ile bölgenin siyasî kontrolünü güvence altına almıştı. Türkiye ile ABD konferansta ortak hareket etmişler; ABD istediğini elde etmiş, Türkiye ise bu konuda başarısız olmuştu.”

Bu durumda Lozan'da kazananlar ve kaybedenler tablosu şöyle belirginleşiyor:

“Son tahlilde, Lozan'da verilen “petrol savaşı”nın galibi ABD olmuştu. İngiltere mağlubiyetten ziyade planladığının azına razı olma mecburiyeti ile karşılaşmıştı. Büyük beklentilerle, “hem Musul, hem de petrol” parolasıyla yola çıkan Türkiye ise oldukça cüz'î bir ödemeyle tatmin olmak zorunda kaldı. Söz konusu savaşın gerçek mağlubu ise hiçbir aşamada fikri sorulmayan ve sürece katılamayan bölge sakinleri idi.”

Şükrü Hanioğlu'nun çizdiği tablodan bir zafer çıkıyor elbette ama bu bizim zaferimiz değil. Petrol şirketlerinin zaferi.

.15 Temmuz’un bir benzeri 53 yıl öncesinde yaşanmıştı

Mustafa Armağan

454 454 17 Temmuz 2016

15 Temmuz gecesi tarihe şanlı bir direniş olarak geçecek. 140 yıllık darbe tarihimizde ilk defadır ki, halkın kendisine silah çeken askere karşı direndi ve bir darbeyi boşa çıkardı. Eğer halkın o inanılmaz desteği olmasaydı bundan sonra yapılacak darbelerin akibetinden bu denli emin olamazdık.

Artık darbe devri fiilen sona erdi diyebiliriz, zira sivil bir mekanizma kendi iradesini harekete geçirebildi ve postu kolay deldirmeyeceğini gösterdi.

Bu arada çok sayıda şehidimiz var. Yani kanla kazanılan bir zafer bu. Güzel insan, sevgili Mustafa Cambaz'ı 15 Temmuz şehitleri arasında görmek kimin aklına gelirdi. Vatan topraklarını karış karış gezerek mimari mirasımızı ortaya çıkaran, bunun yanında aksaklıkları tespit ederek yetkililere bildiren gönlü vatan ve tarih için çarpan değerli bir kardeşimizdi. Mustafa'ya ve Erol Olçak gibi diğer güzel şehitlerimize Allah gani gani rahmet eylesin.

15 Temmuz akşamı kendimizi çoluk çocuk Kısıklı'daki topluluğun içine atmıştık. Bir heyecan dalgası içinde yüzerken seslenen biri “Abdülhamid'i deviriyorlar, hala uyuyoruz" diyordu. Belli ki tarih üzerinde yaptığımız vurgular işe yaramış, vaktiyle Sultan 2. Abdülhamid'e yapılanların bugün meşru yönetime ve Recep Tayyip Erdoğan'a yapılmasına karşı müteyakkız olmak gerektiği bir bilinç haline gelmişti.

Tarih böyle zamanlarda kendiliğinden ortak bilinçaltından fışkırıveriyor. Yaşananlara tanık olunca benim de aklıma 1962-63 darbe teşebbüsleri ve darbeci Talat Aydemir geldi.

Cengiz Sunay'ın “Türk Siyasetinde Sivil-Asker İlişkileri" (Orion: 2010) başlıklı doktora tezinde dediği gibi darbeler, darbeciler tarafından iddia edildiği gibi bunalımların çözümsüzlüğe gittikleri aşamalarda değil, tam tersine, bunalımı aşma yolunda gerçekçi çözümlere yaklaşıldığı zamanlarda yapılmış olması bize son darbe hakkında bir şeyler hatırlatıyor olmalı.

Türkiye, tarihinin en büyük projelerine imza atıyor, peş peşe Osmangazi Köprüsü, 3. Köprü, Avrasya Tüneli, 3. Havalimanı, milli tank ve uçak, yerli otomobil vs. derken bölgesel güç olarak patlamaya hazır bir potansiyeli bağrında taşıdığını dosta düşmana gösteriyordu. Büyüme herşeye rağmen devam ediyor ve dünyadaki ekonomik krize dayanıklı bir mali bünye oluşturmanın avantajlarını yaşıyordu.

İşte tam da ekonomik bunalımları aşma yolunda kararlı adımlar atıldığı sırada patlak veren darbe yahut işgal girişimi darbelerin genel kuralını bozmuyor ve “Eyvah, ekonomik alanda düze çıkılırsa darbe vasatı ortadan kalkacak" paniğini ayna gibi yansıtıyordu.

Bilmem merak ettiniz mi: Acaba darbe için neden Cuma akşamı seçilmişti? Siz ettiniz mi bilmiyorum ama ben ettim ve şu şaşırtıcı sonuca ulaştım. Türkiye'de askeri darbeler hep Cuma gününe denk getirilmişti! Nasıl mı? Şöyle:

27 Mayıs 1960 Cuma

12 Mart 1971 Cuma

12 Eylül 1980 Cuma

28 Şubat 1997 Cuma

27 Nisan 2007 Cuma

15 Temmuz 2016 Cuma

Böylece darbeler arasındaki Cuma kardeşliği kuralı bozulmamış oldu. Cuma geceleri müteyakkız olmakta fayda var velhasıl.

Talat Aydemir darbeci narkadaşlarıyla.n

Talat Aydemir darbeleri

Peki 15 Temmuz darbe girişimi gibi başarısız olan 22 Şubat ve 21 Mayıs darbe girişimlerinde neler yaşanmıştı? Kısaca hatırlayalım:

İhtilalin halka vaat ettiği seçimler Ekim 1961'de yapılmıştır yapılmasına ama bu dik kafalı millet(!) meydanlarda sergileyemediği itirazını seçim sandığında dillendirmiş ve askere inat CHP'yi tek başına iktidara getirmemiştir. Bunun üzerine darbeci komutanların yeni bir ihtilal tehditleri İnönü-Gürsel ikilisinin devletin başına geçirilmesi sağlanmış ama bu da başka darbecileri harekete geçirmiştir.

Nitekim Talat Aydemir'in komutanı olduğu Harp Okulu öğrencileri 22 Şubat 1962'de güpegündüz Meclis'e doğru yürüyüşe geçirildiler. Bunun üzerine en yapılmayacak hareketlerden birisi yapılacaktı; kuvvet komutanları, Başbakan ve bazı bakanlar Çankaya'ya çıkarak Cumhurbaşkanı Gürsel'le toplantı yaptılar.

Darbecilere gün doğmuştur. Çankaya'yı ele geçiren devleti de ele geçirmiş olacaktı. Darbecilerin elebaşılarından Fethi Gürcan bölüğüyle Çankaya'ya gelmiş ve Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı'nın komutasını devralmıştır. Şimdi iş içeriye girip “devlet"i tutuklamaya kalmıştır.

Gürcan, Talat Albaya köşkten telefon edip “Albayım şimdi herkes burada. Emredin, hepsini enterne edeyim. Hesaplarını göreyim mi" diye sorar. Talat Aydemir hayatının hatasını yaparak “Hayır", diye cevap verir, “Serbest bırakacaksınız."

Bu sırada Genelkurmay Başkanı Cevdet Sunay'dan “Kuşatmayı kaldırırsanız affedileceksiniz" yollu bir taahhüt mektubu getirirler kendisine. İstemez Aydemir. Bu defa İnönü'den getirirler, onu da reddeder.

Şimdi ordu ikiye bölünmüş olup kan akması kaçınılmazdır. Aydemir Çankaya'ya tutuklama emri verse en azından Ankara'da duruma hakim olacaktır ama bir iç savaşı göze alamaz ve tüfek dahi patlamadan harekâtı durdurur. Anlaşılan, taahhütlere güvenmiştir.

Ne var ki bunun ne kadar feci bir hata olduğunu çok geçmeden öğrenecektir. Harekâtı durdurması şartıyla hakkında hiçbir cezai işlem yapılmayacağı taahhüdünde bulunan İnönü'nün dışarı çıkar çıkmaz suçlayıcı açıklamasıyla karşılaşır. Tabii tutuklanır. Ardından 73 subay arkadaşıyla emekli edildikten sonra serbest bırakılırlar.

Lakin darbecilik virüsü bir kere girmiştir kanlarına. Öyle kolay çıkar mı?

Harbiye'nin tankları Çankaya nKöşkü'ne böyle çevrilmişti.

Balyoz millete iniyor(du)

İşte emeklilik günlerinde de boş durmayan Aydemir, Harbiyelilerle temasını korur, darbe çalışmalarına hız kesmeden devam eder.

Yeni planda darbe tarihi 31 Mart 1963 olarak belirlenmiştir. Neden 31 Mart? Anladınız tabii. Sultan 2. Abdülhamid'in devrilmesine giden yolu döşeyen 31 Mart 1909 isyanının miladi takvimle yıldönümüdür de ondan. Ona denk getirilmiştir. Ancak hazırlıklar yetişmez, tam tarihi tutturamayınca darbeyi mecburen 21 Mayıs'a ertelerler.

Bu defa akıllanmıştır Aydemir. İsyanı gündüz değil, gece başlatacak ve öncelikle radyoyu ele geçirecektir. Geçirir de. Radyoda TSK'nın yönetime el koyduğu ilan edilir ve ardından darbe tiyatrosu başlar. Bir süre sonra Ali Elverdi adlı subayın radyoyu ele geçirdiği görülür. Elverdi bir karşı bildiriyle biraz önceki harekâtın yanlışlık yapıldığına, hakikisinin kendilerininki olduğuna halkı inandırmaya çalışacaktır.

Talat Aydemir 22 Şubat darbesinden sonra emekli edilmesine rağmen darbe girişimlerinden vazgeçmemişti.

Talat Aydemir yine teslim olursa da, bu defa yargılanıp Fethi Gürcan ile birlikte idama mahkûm edilir. 5 Temmuz 1964 günü Aydemir'in idamıyla darbe hevesleri bir süreliğine yatışır gibi görünür; lakin sadece 7 yıllığına. 1971'de yeni bir darbe sağanağı yakalayacaktır Türkiye'yi ve Başbakan Nihat Erim'in bir demecinde geçtiği gibi “Balyoz Harekâtı" başlar. Darbecilerin diğerlerine indirdikleri bir balyozdur bu. Oysa resmin tamamına baktığımızda balyozu asıl yiyen, Türkiye'dir.

Bu defa balyozun darbecilerin başında paralandığına tanık olanlar Balyozun hep orada durduğunu ve onu darbe virüsüne yakalanan birilerinin kullanmaya kalkacaklarını hiç unutmamaları gerekiyor.

.Bu defa millet “balans ayarı” yaptı

Mustafa Armağan

3.3B 3.3B 2 24 Temmuz 2016

12 Mart 1971 darbesi hemen bütün darbelerin arkasında bir gölge gibi gezinen Orhan Kabibay'a göre, bir “yörünge düzeltme hareketi”dir. Yörüngesinden çıkmakta olan Türkiye'nin yeni bir yörüngeye oturtulması hareketi.

Bir başka darbeci, Org. Çevik Bir ise 28 Şubat'la “demokrasiye balans ayarı” yaptık demişti ve işin garibi, bu ayar Sincan caddelerinde yürütülen tanklarla yapılmıştı.

Oysa 15 Temmuz'da millet Türkiye'yi yeni bir yörüngeye oturttu, bu defa FETÖ darbecilerine ve aslında bütün darbe heveslilerine müthiş bir “balans ayarı” yaptı ve “Ben artık buradayım” dedi.

Ayrıca bu milletin kahraman evlatlarından teşekkül eden Emniyet güçlerimizin halkla o benzersiz buluşması olmasaydı Türkiye sokakları Mısır'dakine dönebilirdi, an meselesiydi.

Yine bu aziz milletin Peygamber Ocağı diye bağrına bastığı askeriye içinde Özel Harekât Kuvvetlerinin başına geçmek üzereyken Tuğgeneral Semih Terzi'yi alnından vurarak vahim bir tehlikeyi bertaraf eden Astsubay Ömer Halisdemir gibi kahramanlar asla unutulmayacaktır.

Taksim ve Kısıklı'daki demokrasi nöbetlerinde ve Boğaz Köprüsü'ndeki büyük yürüyüşte şu kanaat demirleşti zihnimde: İyi ki yıllar yılı darbe karşıtlığı teması işlendi ve böylece millette bir darbe tehlikesi bilincinin oluşması sağlandı. Şimdi artık darbe denilince ortak hafızada Sultan Abdülaziz, Sultan 2. Abdülhamid, Adnan Menderes, Turgut Özal ve Recep Tayyip Erdoğan peş peşe sıralanıyor.

İki defa darbeye muhatap olan Süleyman Demirel neden bu mağdurlar tablosunda yer almıyor dersiniz? Kendi hatasından şüphesiz. Cumhurbaşkanı olarak başında bulunduğu 28 Şubat döneminde halka tepeden bakarak geçmişini sıfırlayan tavrından.

Halksız solculuk

İdris Küçükömer de Cemil Meriç de boğayı boynuzlarından yakalamışlardı: Türkiye'de sol sağdır, sağ ise sol. Köy köy dolaşarak halkı Milli Mücadele'ye davet eden Mehmed Akif kadar halkın içinde bir aydını olamadı solun. Nazım Hikmet mi? Güldürmeyin beni. Romancı Orhan Kemal Nazım Hikmet'le Üç Buçuk Yıl adlı hatıralarında anlatıyor:

Nazım Hikmet'in Bursa Hapishanesi'ne geleceğini duyunca sevindim. Şansıma benim koğuşuma verdiler. Sucuklu yumurta pişirdim. Nazım “Ben yerde yemem, masada yerim” diye tutturdu. Sonra da “Şimdi seninle aynı tabaktan mı yiyeceğiz?” diye burun kıvırdı ve ayrı bir tabak istedi. “Yoksa iskorbit oluruz” Bunların en halkçısı bu işte.

Halkın iktidarı, halk hareketi, ezilenlerin yanındayız… diye onyıllarını laf salatası yaparak geçiren solun 15 Temmuz'da halk hareketinin ne olduğunu öğrenmesi şok üstüne şok yaşatmış olmalı ki sesi soluğu çıkmıyor. Halkla hiçbir zaman muhafazakârlar kadar özdeşleşemeyen solun bir halk hareketi değil, halktan kopuk bir aydın hareketi olduğunu 27 Mayıs darbesi, 9 Mart darbe girişimi, Madanoğlu Cuntası gibi oluşumların yanında ve hatta bizzat içinde olmasından anlayabiliriz.

Halkın kendilerine oy verip de iktidara getirmeyeceğini bildikleri için darbelere sarıldılar zaten. İşte 9 Mart darbesinin teorisyeni Doğan Avcıoğlu Devrim gazetesindeki “Milli İrade dediğin” başlıklı yazısında millî iradenin silahlı güçler önünde hiçbir mana ifade etmeyeceğini yazabiliyor, bunun için “cici demokrasi” terimini kullanıyor, düzen değişikliğinin gerçekleşmesi için parlamentarist düzenin yıkılması gerektiğini açıktan ifade edebiliyordu.

15 Temmuzdaki hainlerin Cumhurbaşkanlığı Külliyesi yanında TBMM'yi bombalaması da gösteriyor ki, aslında FETÖCÜ darbe kalkışması 1971 cuntacılarından milli irade düşmanlığı dahil pek çok zehirli unsuru devralmıştır. İşte Doğan Akyaz'ın Askerî Müdahalelerin Orduya Etkisi adlı kitabında yazdığı cuntacılık taktikleri:

Hücreleşmeler,

Sızmalar,

Harekât.

15 Temmuz akşamında gövde gösterilerine tanık olduğumuz Yurtta Sulh Konseyi'nin bir benzeri sayılabilecek Devrim Genel Kurulundan asker ve asker kökenli üyeler askeri birliklere çengel atacak, sivil üyeler ise yurt çapında legal kuruluşlara ve mümkün olduğu oranda yine subaylara nüfuz ederek örgütü genişleteceklerdi. Devrimci gücün asker kanadı daha çok genç subaylardan oluşacaktı. Özellikle askeri okul öğrencileri ile en üst düzeyde yüzbaşı rütbesindeki subaylar tercih edilecekti.

Ülkeyi nereye

götüreceklerdi?

Nitekim Süleyman Yeşilyurt dostumun TVNet'teki programımızda verdiği bilgilere göre 15 Temmuz akşamı Ömer Halisdemir tarafından alnından vurulan Tuğgeneral Semih Terzi gibiler Genelkurmay Karargâhına Işık Koşaner döneminde Albayken sızdırılmış isimlerdendi. Ayrıca 9 Mart darbesinin gerçekleşmesi için Mürted, Merzifon ve Eskişehir'de örgütlendiklerini biliyoruz ki, son darbe kalkışmasında da özellikle ismi sonradan Akıncı olarak değiştirilen Mürted'in nasıl kritik bir rol oynadığı hepimizin malumudur.

İlhan Selçuk'un da içinde olduğu 9 Mart darbe planlamasının darbeden sonra ülkeyi Irak ve Suriye'deki BAAS Partisi benzeri bir yapıya dönüştürmeyi amaçladığını söyleyelim. Eğer 15 Temmuz darbe kalkışması başarılı olsaydı Türkiye'nin Suriye gibi bir diktatöryel yapıya dönüştürülerek parçalanması an meselesi olacaktı. Suriyeli kardeşlerimiz dahil bütün Millet bu büyük oyunu gördüğü için sokaklara dökülüp Türkiye'nin Suriye olmasının ve sonuçta tarihten silinmesinin önüne canını siper etti.

İşte Kısıklı'daki demokrasi nöbetinde yanıma yaklaşan bir genç, heyecanla anlatıyor:

Bir arkadaşı işten eve geç dönüyor, bakıyor ki yaşlı annesi evde yok. Komşuya gitmiştir belki diyor. Tam bu sırada öğreniyor Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın sokağa çıkın çağrısını. Kendisini Vatan Caddesine atıyor, bir bakıyor ki bir kenarda yaşlı bir kadın duruyor. Yaklaşınca yaşlı kadının annesi olduğunu görüyor… Annesi kendisinden önce nöbete gelmiştir. Güç bela annesini eve dönmeye razı ediyor ama annesi “Babanla sabah olmadan dönerseniz hakkımı helal etmem” diyerek yemin ettirmeden nöbet yerinden ayrılmıyor.

Egzoz borularına gömleklerini tıkayarak tankları durduranlardan Boğaz Köprüsündeki darbeci askerlere “Mermileriniz bitince nereye kaçacaksınız?” diye bağıranlara kadar bir destan yazıldı o en uzun 22 saatte. Yıllar boyu bunu konuşacağız ve gelecekte çocuklarımıza anlatacağımız gurur dolu bir Çanakkale destanımız olacak. Tarihin yazıldığına biz de tanık olduk diyeceğiz. Bu ülkede bir daha darbe olmuyorsa o 15 Temmuzdaki elleri bayraklı, ağızları dualı sivil taarruzun eseridir diye anlatacağız.

Ve Şehid Mustafa Cambaz kardeşimin eşiyle telefonda konuşurken teselliye muhtaç olanın kendim olduğunu anladım. Öylesine bir tereddütsüz inanmışlık tütüyordu sesinden. Böylesine bir saf inancın karşısında inanın hiçbir güç duramaz. Darbelerin en kanlısı olan 15 Temmuz kalkışmasının duramadığı gibi.

.Halil İnalcık

Mustafa Armağan

4 4 31 Temmuz 2016

“Rusya'dan kalkan Suriye uçağının indirilip aranması nereden nereye geldiğimizin ispatıdır. Tarihimizde böyle bir hadise olmamıştır. Eskiden olsa buna cesaret edemezdik. Rusya'ya karşı bu derece cesur davranmamız bir ilktir. Mustafa Bey, Osmanlı geri dönüyor. Bunu her geçen gün biraz daha iyi anlıyorum."

Moskova'dan kalkıp Türk hava sahasından geçerek Suriye'ye giden uçağı indirişimizin tarihi 11 Ekim 2012 olduğuna göre Halil İnalcık hocayı müteakip günlerde aramış olacağım. Konuşmamızın bir yerinde lafı bu mevzuya getirmiş ve “Osmanlı geri dönüyor" demişti.

Bu sözleri duyar duymaz kendisiyle bir röportaj yaparak bu düşüncelerini kamuoyuna duyurmak istediğimi söyledim. Tabii ki dedi ve randevulaştık ama bir süre sonra rahatsızlanınca projemiz akim kaldı. Söyleşiyi gerçekleştirmiş olsaydık Derin Tarih'te kapak yapacaktık. Nasip değilmiş.

Diyeceğim o ki, 25 Temmuz günü Hakk'a yürüyen Halil İnalcık'ın içinde bir başka Halil İnalcık vardı. O da vatan ve millet aşkıyla çarpan bir kalp ve Osmanlı'nın Cumhuriyet şekline intikaline rağmen genetik veya kültürel olarak devam ettiği, silinmediği yolunda kesin kanaat sahibi bir münevverdi. Biz o kalın, tuğla gibi kitapların altından bu “münevver Halil İnalcık"ı bulup çıkarmalıyız işte.

Halil İnalcık Hoca son 20 yıla kadar büyük ölçüde tarihçiler tarafından bilinip tanınan biriydi, özellikle 1999'da başlayan “Osmanlı'nın geri dönüşü" ile birlikte bizlerin sık sık atıfta bulunduğıumuz biri haline geldi ve okurlar makale ve kitaplarını hatırlamaya başladı. Bunun üzerine yayıncılar hocayı sıkıştırmaya başladılar ve sonuçta ömrünün son 10 yılında onlarca kitabı okurlarıyla buluştu. Diyebilirim ki kitaplarının yüzde 70'i son 10 yılda basılmıştır.

Osmanlı'nın yeniden gündeme gelme sürecine mütevazı da olsa katkıda bulunanlardan biri olarak bundan müftehirim ve hocayı ömrünün son 20 yılında tanımış olmaktan eski deyişle “mübâhiyim." Onu bir insan olarak tanımak en az tarihçi ve hoca olarak tanımak kadar keyifliydi zira.

Merak eden bir kafa

Yeri gelmişken bir hatıramı nakledeyim:

Yıllardan 1998-99 olmalı. Beyoğlu'ndaki Yapı Kredi Kültür Merkezi'nde konferansı vardı hocanın. Çıkışta birkaç kişi (hafızam yanıltmıyorsa sevgili Bülent Arı da vardı) hocayla beraber yürümeye başladık. Hoca “Gelin size balık ısmarlayayım" dedi. Bu ne devletti! Elbette.

Gitti, Balıkçılar Çarşısı'ndan balığı itinayla seçti, pazarlığını yaptı, tarttırıp paket yaptırdı. Sonra Çiçek Pasajı'na götürdü bizi, orada bir lokantaya pişirtti, hatta garsona nasıl pişireceklerini bile tarif etti. Sonra yemek boyunca hemen hiç tarih konuşmadan İstanbul'dan şundan bundan bahsetti durdu. Bu zevkin yanında balığın lafı mı olurdu?

Bir tarihçinin siyasete angaje olmasına karşıydı hoca. Siyasete kayan tarihçileri eleştirirdi. Çok fazla gezenleri ve konuşanları da! Oturup çalışın, araştırın derdi. Gezmek zihninizi dinlendirmek için olmalı. Asıl işiniz araştırmak olmalı.

Merak eden bir kafaydı Halil İnalcık. Yeniliklere daima açıktı, kendi kendisini eleştirir ve araştırarak aşardı. Osmanlı Devleti'nin kuruluş yılını 1299'dan 1302'ye alırken bir ara 1301'de karar kılmış ama o fikrini sonra değiştirmişti. Mutlak hakikat yoktu ona göre. Minik dahi olsa ihtimallere açık kapı bırakmalı derdi.

İnalcık Hoca'nın mezarı başında

Bir seferinde Fatih'in Venediklilerce zehirlenip zehirlenmediği meselesini araştırıyordum. Vaktini almak pahasına kendisine sordum. Bana “Sen ne düşünüyorsun?" diye mukabele etti. Ben de zehirlenmediğini düşündüğümü, mevcut şeker, nikris vb. hastalıklarının komplikasyonlarından vefat ettiğine inandığımı söyledim. “Kapıyı tamamen kapatmayalım, zira Venedik belgelerinde zehirleme teşebbüslerinden bahsediliyor. Ama benim de galip kanaatim zehirlenmediği yönünde."

Bir tarihçi böyle düşünmeli dersiydi bu.

İnalcık hoca bizdeki bilim adamı kasıntılığıyla alakası olmayan bir insandı. İnsana insan olarak değer verir, hatır ve gönül bilir, istifade edecek herkese kapısını ve gönlünü açardı. Hatta mezarı başında torununun çocuğu yaşında bir delikanlıyla karşılaştım, bir süre önce hocayla görüşmüş ve kendisini yetiştireceğine dair söz almıştı.

“Yâr-ı sâdık"

Derin Tarih'in ilk sayısında yazısı çıkmış ve dergi danışma kurulumuzda isminin yer almasına izin vermişti. Ancak “Atatürk'ten kafatası dersleri" başlıklı kapağımız üzerine arayıp bu konuda bizim gibi düşünmediğini ve isminin çıkarılmasını istedi. “Benim Atatürk'e bakışım sizinkinden farklı" dedi. Biz de saygı duyduk.

Gerçekten de merhum Halil İnalcık'ın İnkılap Tarihi alanındaki fikirleriyle uyuşmamız kabil değildi ama bu görüş farklılığı dostluğumuza engel olmadı. Her telefon görüşmemizde “Dostum" diye hitap ederdi. Tarihçilerin Kutbu adlı kitabını imzalayıp göndermiş ve üzerine şunları yazmıştı:

“Aziz dostum Mustafa Armağan'a en iyi dileklerimle."

İmzadan sonra bu defa Osmanlıca olarak şunlar okunuyordu:

“En samimi temennilerimle. Yâr-ı sâdık."

Yâr-ı sâdık, sadık yar…

O şimdi Fatih Camii haziresinde, Plevne kahramanı Gazi Osman Paşa ile Diyarbekirli alim Ali Emiri Efendi (mezar taşı yazısı hattat Hamid'e aittir), Mesnevi şarihi ve Ankara valisi Abidin Paşa ile ünlü tarihçimiz Mecelle müellifi Ahmed Cevdet Paşa arasında uyuyor son uykusunu.

Çok çalıştı, Allah ona adeta rahat çalışabilsin ve eserler verebilsin diye sağlıklı ve bereketli bir ömür nasip etti, o da bu sermayeyi hakkıyla kullandı. Bize Osmanlı'dan bir tünel kazdı ve yalnız geçmişe değil, geleceğe bakışımızı da belirledi, en önemlisi, özgüvenimizi artırdı.

Allah rahmetiyle mukabele etsin.

Osmanlı tarihçiliğinin Halil Gazi'siydi

Halil İnalcık Osmanlı tarihini evrensel tarihçilik standartlarına oturtmuş, tarihin sırlarının sadece satırlarda değil, satır aralarında da gizlendiğini, yalnız yazılanda değil, yazılmayanda da yattığını göstermiştir. “Âşıkpaşazade Tarihini Nasıl Okumalı?" başlıklı makalesinde bir 16. yüzyıl tarihçisini nasıl didik didik ettiğini, ideolojik taraflarını nasıl sorguladığını hayretle görürsünüz. Sonra sosyal tarih alanına yaptığı katkılar asla unutulmaz. Ekonomi tarihi ve sosyal tarih alanlarında Ömer Lütfi Barkan ile birlikte devrim niteliğinde çalışmalar ortaya koymuş, özellikle Fatih dönemini retorikten kurtararak ayakları yere basar bir hale getirmiştir.

Tanzimat devrini inceleyerek başladığı Osmanlı tarihi yolculuğunun son yıllarında başa dönerek Osman Bey ve devrine yönelttiği projektörü ilim alemine kuruluş devrini yeni bir ışık altında göstermeyi başarmış ve ünlü “Osmanlı Devleti 1302'de Yalova'da kuruldu" teziyle de sürekli yenilikler getirdiği Osmanlı tarihçiliğine bir ufuk daha açmıştır.

2004 yılında Bilkent'te yapılan bir toplantıya çağırıp konuşturmuştu beni. Orada söylediğim bir cümle şuydu: “Halil İnalcık gözkapakları olmayan bir tarihçidir." Gözkapakları çokça kapanan tarihçiliğimize bu pürdikkat zihin yeni bir çığır açmış ve Devlet-i Aliyye'nin ihtişamını dosta ve düşmana göstermişti.

Ben ona Osman Gazi gibi bir uçbeyi olmasından dolayı “Halil Gazi" demeyi tercih ediyorum.

Mekânı cennet olsun.

**

.Ah o 239 şehitten biri olabilmek

66 66 07 Ağustos 2016

Motosikletini tankın üzerine sürerken vurulanı mı ararsınız, paletlerin altına balıklama atılanı mı? Bu kahramanlık destanlarının tekmili birden 15 Temmuz'u 16 Temmuz'a bağlayan gece yaşandı. Genelkurmay'ın önünde tankın sıkıştırmasıyla viyadükten düşerek hayatlarını kaybedenlerden Boğaz Köprüsü'nde zırh delici mermiye vücutlarını siper edenlere, top ateşine hedef olandan helikopterden vurulana kadar nice gencecik hayat sonsuzluğa kanat açtı o gece.

Yazılacaklar yazıldı, daha da yazılacak ama Namık Kemal'in dediği gibi “Fıtrat değişir sanma, bu kan yine o kandır". Bunu bir kere daha gördük içimiz yanarak da olsa. Ben de çok yıllar önce yazdığım bir yazıyı hatırladım. Sadece 9 Osmanlı erinin düşman ordusunun karşısına dikiliş ve teslim olmak yerine şehadet şerbetini içmeyi tercih edişlerinin unutulmaz destanını.

Tek söz, tek bir söz kalede bir uğultu halinde duyuluyordu artık: “Allah'a emanet olun kardeşlerim." Güneş bir mızrak boyu yükselmiş ve kale komutanı, nöbetçilere kapıyı açmalarını emretmişti. İstolni Belgrad Kalesi'nin devasa kapıları gıcırtıyla açıldığında dokuz atlı askerin bir yay gibi gerilmiş bedenleriyle karşılaştı düşman ordusu. O sabah Macaristan'daki İstolni Belgrad Kalesi'nde tanyeri bir türlü ağarmak bilmiyordu. Dokuz er, abdest alacak su bulamadıkları için teyemmümle kıldıkları sabah namazından çıkışta, ellerinde meşaleler tutan arkadaşlarının boyunlarına sarılıyordu teker teker. Helallik dileyen dillerine gözyaşının tuzu karışıyor, günlerdir yıkayamadıkları yüzlerinde, sakallarına doğru ıslak iki çizgi iniyor, düşen damlalar toprağın tenini sızlatıyordu.

Lakin ağlayanlar o dokuz kişi değildi. Onlar bilakis yüzlerinde tunçtan bir ifade, kendileriyle göz göze gelmemeye özen gösteren muharip yoldaşlarını teselli ediyor, metin olmalarını istiyorlardı. Gidenler kendileriydi ama kalanlar ağlıyordu. Pastırma yazı gibi bir sıcak yakıp kavuruyordu Macaristan ovalarını.

İşte nihayet güneş, ıslak gözbebeklerine karşıki dağın üzerinden ilk mızraklarını göndermeye başlamıştı. Tek söz, tek bir söz kalede bir uğultu halinde duyuluyordu artık: “Allah'a emanet olun kardeşlerim." Güneş bir mızrak boyu yükselmiş ve kale komutanı, nöbetçilere kapıyı açmalarını emretmişti. İstolni Belgrad Kalesi'nin devasa kapıları gıcırtıyla açıldığında dokuz atlı askerin bir yay gibi gerilmiş bedenleriyle karşılaştı düşman ordusu. Atlarını ağır ağır dışarı sürdüler, biraz sonra kapının arkalarından sürgülendiğini ve demir mandalın yerine yerleştiğini duydular. Kalede kim varsa herkes surlara tırmanmış, tarihin çıldırdığı bu ana tanık olmak için sabırsızlanıyordu.

Başlarında Budin'in yeniçeri ağası bulunuyordu. Kendisine “Âdem Ejderhası" adını takmıştı arkadaşları. Yahya Ağa olan asıl ismi ancak resmi yazışmalarda kullanılıyordu. Kuşatılan kaleye yardım için koşup gelmişti yanına aldığı birkaç 'deli'yle birlikte. Ne ki, geleli daha bir hafta bile olmadan kalenin sarnıcındaki suyun tükenmesi, bütün planlarını altüst etmiş, demir kuşaklı cihan pehlivanlarını mecalsiz bırakmıştı. Güneşin tepelerinde kazan kaynattığı anlarda kuyuların mermerlerindeki nemi yalayarak hararetini gidermeye çalışanlar bile görülüyordu. Girdikleri savaşların sayısını unutan askerler, surlarda bir süre cenk ettikten sonra yere yığılıyor, bayılacak hale geliyorlardı.

Peki bunun sonu nereye varacaktı? Ya kaleyi teslim edecekler ya da susuzluktan kırılacaklar mıydı? 10 bin askerin savunduğu bir kaleyi teslim etmekten ar duyuyordu İstolni Belgrad komutanı. Ama Almanlar kaleyi düşürünce kuyu başlarında kıvranan zavallı bahadırlar bulması daha mı onurlu bir manzara olurdu?

İlk teklif, düşman komutanından gelmişti. Kaleyi 'vire' ile teslim ederlerse hiçbirinin kılına dokunulmayacak, eşyalarıyla birlikte çekip gitmelerine izin verilecekti. Danışıldı, konuşuldu, tartışıldı ve barış görüşmesi yapmak için bir heyetin kaleye gelmesine karar verildi. Bunun için iki Osmanlı askeri Almanlara rehin verilecek, buna karşılık iki Alman askeri de kaleye alınacaktı. O zamanlar bir tür garanti anlamına geliyordu bu.

Heyet gelmiş, görüşmeler yapılmış ve 'vire' ile teslim şartları üzerinde mutabık kalınmıştı. Görüşmelere Budin Yeniçeri Ağası olan Âdem Ejderhası da katılmış ama misafir olduğu için komuta kademesinin işlerine karışmamayı tercih etmişti. Anlaşma imzalandı. Ertesi sabah kale teslim edilecekti. Lakin o zamana kadar ağzını açmayan Yahya Ağa, tam bu sırada söz aldı ve od düşürdü meclise:

“Kusura bakmayın, siz kabul edebilirsiniz ama ben sadece şahsım adına bu 'vire'yi kabul etmiyorum. Başımı eğmiş, önüme baka baka kaleyi düşmana bırakıp gidemem ama kalede kalıp susuzluktan köpek gibi de ölemem. Yarın sabah önce ben tek başıma kaleden çıkacak ve düşmanla savaşacağım. Vire anlaşması, ancak benim mukadderatım belli olduktan sonra yürürlüğe girer. Tamam mı?"

Meclise bir meteor düşmüş gibi oldu. Alman heyeti, garip sözler sarf eden bu iki metre boyundaki adamın ağzından çıkanların tercümesini dinliyor, kale komutanı ise başını eğmiş, trajedisinin, başka hangi burçlara savrulacağını bilemediği satırlarını alnının kırışıklıklarıyla yazıyordu. Ama gerçek taş gibi ortadaydı: Yahya Ağa, ta Budin'den yardımına koşup gelmiş bu 'Âdem Ejderhası', 'Ben çıkacak ve tek başıma düşmanla savaşacağım' diye diretiyordu. Onun bu çıkışı, etrafındaki adamları da etkilemiş ve sekiz yiğit daha, ölene kadar onun yanında olduklarını haykırmışlardı. Göz kapakları kelebek kanatları gibi açılıp kapanıyor ve anlaşmaya bir madde daha ekleniyordu: Bu anlaşma, Yahya Ağa ve sekiz arkadaşı kaleden çıkıp savaşlarını bitirdikten sonra yürürlüğe girecektir.

İşte şimdi kalenin kapısı önünde, düşman ordusunun karşısındaydılar.

Kaleden yanlarına aldıkları 500 tane demir okun bir tanesini dahi zayi etmeden etraflarını bir demir duvar gibi çevirmiş bulunan düşman askerinin üzerine boşaltıyorlardı. Her bir ok, çift kat zırhları bile deliyor, Alman askerlerinin kalplerini, ciğerlerini paralıyordu. Çember giderek daralıyor ve oklar tükeniyordu. Oklar biterse, kılıçlar devreye girerdi. O dokuz er, bu defa kılıçlarını çekip tam 40 bin askerin içine çılgınca daldılar. Ya vuruşarak safları yaracaklar ya da şehit olacaklardı. Alman komutanların hayret ve hayranlık dolu bakışları önünde dokuz koldan safların arasına dalan erlerin attığı sayhalar burçlarda yankılandı, yankılandı ve sonunda bir telin kopması gibi aniden kesildi. Budin Ejderhası'nın kolları budanmış gövdesi yerde yatıyor, son kez gözlerini açtığında başında birikmiş elleri mızraklı ve kılıçlı askerleri değil, hatta artık tepesine çökmüş güneşi de değil, Cânan'ını seyrediyordu.

Olanları kaleden ağlayarak seyredenler, utançlarından başları önlerinde topladılar denklerini ve çıkıp gittiler. Arkalarına son bir kez baktıklarında, Alman komutanın, bu muhteşem yeniçerilerin cenazelerini toplattığını ve saygıyla eğilmiş sancakların önünden geçirterek kalenin yakınlarındaki bir tepeye törenle gömdürdüğünü gördüler.

Ya o dokuz er, 90, 900, 9000 er olarak çıksaydı kapıdan, önlerinde kim durabilirdi dersiniz?

Kaleyi 'vire' ile düşmana terk edenlerin yüzleri artık silik bir hatıradır şimdi. Ve o dokuz erin bize anlattığını hangi kütüphaneler hangi okyanuslarda yıkansa anlatabilir ki?

Değişen bir şey var mı?

14 Ağustos 2016

Tarih: 27 Nisan 1909.

Yer: Yıldız Sarayı, Küçük Mabeyn Köşkü.

Sultan 2. Abdülhamid'in tahttaki son dakikaları.

Yalnızdır Sultan, gözü gibi baktığı asker tarafından işgal ve hatta yağma edilmiş olan Yıldız Sarayı'nın bir köşkünde iki haremağasıyla beraber gelecek haberlere muntazırdır.

Öylesine kuşatılmıştır ki etrafı, bırakın kendisine kahve ikramını, aç kalmış çoluk çocuğuna ekmek bile bulamamaktadır.

33 sene eteğinin bir ucu Adriyatik'te, öbürü Basra Körfezi'nde serili bir imparatorluğu kurtlara yem etmemek için çırpınmış olan Sultan Abdülhamid şimdi kendi evladı gözüyle baktığı asker kılıklı eşkıya tarafından tahtından düşürülmektedir.

Efendim, dağa çıkan Resneli Niyazi çok dürüst, namuslu ve kahramanmış! Geçin efendim bunları. Cuma vakti cümle erat ve zabitan namazdayken tabur kasasını kırarak 200 Hamidî altını çalan ve devletin silahlarına el koyarak adamlarıyla dağa çıkan eşkiyayı efsaneleştirirseniz 15 Temmuz'daki alçaklığı millete reva görenleri de alkışlamanız gerekir.

Hem yüz küsur sene önce hem de bugün yapılan, bal gibi kanusuz eylemlerdi ve biri başarılı oldu diye tebcil edilirken öbürü başarısız olunca takbih edilmemeli, hepsi aynı “gayrimeşruluk gayrimeşruluktur" kriterine göre maşeri vicdanda mahkûm edilmelidir. Aksi halde iyi darbe-kötü darbe ikilemine sürükleniriz ki, bu bizi çıkmazların en çürütücüsüne mahkûm eder.

Biz yine Küçük Mabeyn Köşküne dönelim.

Yıldız Sarayı'nın devasa kapısından dört fesli zat içeriye girmektedir. Bunlar biraz sonra mazlum ve mağdur Sultanımıza hal' (tahttan indirme) kararını tebliğ edecektir. İçlerinden birisinin ceket cebinde duran bir 'kağıt parçası' birazdan çıkacak ve okunduğunda tarihin yüzünü kızartacaktır.

Uyduruk bir Meclis-i Millî tarafından silah zoruyla alınmış yine uyduruk bir fetvadır o. Fetva dediğimiz belgenin adıyla beraber anılmaması gereken bir utanç vesikası demek daha doğru.

Kimlerdi? Sayalım:

1) Ermeni Ayan (Senato) üyesi Aram Efendi,

2) Draç Mebusu Arnavut Esad Toptani (sonradan 'hizmetlerine mukabil' Paşa yapılacaktır),

3) Yahudi Selanik Mebusu Emanuel Karasso ('Karasu' değil) ve,

4) Abdülhamid Han'ın vaktiyle nice iltifatına mazhar olarak Koramiralliğe kadar yükselmiş bulunan Arif Hikmet Paşa.

Bunlardan Esad Toptanî o kadar vatanseverdi ki(!) Balkan Harbinde son kalemiz olan İşkodra'yı canıyla başıyla savunan Hasan Rıza Paşa'mızı öldürterek kaleyi Karadağlılara teslim etmiş, bu da yetmemiş, İtalyanlarla işbirliği yaparak bağımsızlığını kazanan Arnavutluk'un başına geçmek için mücadele etmiş, nihayet Paris'te bir Arnavut genci tarafından vurularak öldürülmüştü.

Peki Emanuel Karasso? Bu Yahudi ve 33 derecelik Mason üstad-ı azamının hikayesi ise daha feci. 1. Dünya Harbinde vagon ihtikârlarından muazzam paralar kazanmış, Mütareke devrinde ise İtalya'ya kaçmıştı. Bir de bakılmış ki, adam İtalyan vatandaşıymış! Yani çifte vatandaş!

Bunlar ve daha niceleri…

Biz bu ihanet zincirlerinin içinden geliyoruz ve bu ihanet zinciri FETÖ üzerinden devam ediyor. Tarih de çok ilginç. 15 Temmuz, Haçlıların 1099 yılında Kudüs'ü ele geçirdikleri günün 917. sene-i devriyesi ve ne tesadüf ki gün olarak da aynı: Cuma.

“Günün 9. saatiydi" diyor Haçlı Kroniği'nin yazarı William Tyrennis. Ve o gün tarife sığmaz katliamlar yapılmıştı Kudüs'te. Tıpkı 15 Temmuz'da zırh delici mermiyle insanları parçalamayı göze alanlar gibi…

Nerede kalmıştık?

Evet o dört fesli, iki milletvekili ile iki senato üyesi sarayın koridorlarında ilerlerken Sultan Hamid Küçük Mabeyn'dedir. Elinde tesbihi olduğunu söyler kızı Ayşe Sultan. 'Hepimiz korku içindeydik, ağlaşıyor, dua ediyorduk' diye de ilave eder.

Malum dört kişi içeri girer, selam verirler. Hafif bir el hareketiyle selamlarını alır Hakan.

Sultan gayet metin ve mütevekkildir. Yorgun ve yaşlı görünmektedir. Vakarlıdır, dimdiktir.

İnsanın adeta içine nüfuz eden gözlerini heyetin üzerinde gezdirir. Neden geldiklerini bilmektedir elbette ama kendilerinin lafa başlamalarını bekler.

Bunun üzerine Draç Mebusu Esad Toptanî iki adım ileri atar. “Biz Meclis-i Mebusan tarafından geldik. Fetva-i şerife var. Millet seni azl etti (görevden aldı). Amma hayatın emindir (güvencededir)" sözleri sessizliğin hakim olduğu salona buz parçaları gibi takır takır düşer.

Sultan Abdülhamid bu sözü heyecanına bağışlar ama düzeltir: “Zannedersem hal' etti (tahttan indirdi) demek istiyorsunuz." Öyle ya, padişah bir memur değildir ki azl edilsin.

Besbelli Padişahın şahsını tahkir maksadıyla yapılmıştı bu kelime oyunu. Tıpkı tahttan indirilmiş Sultan Abdülaziz'i, iki kurenasıyla laubali vaziyetteki fotoğrafını çektirerek tahkir etmek istedikleri gibi Sultan Hamid'i de bu kelimeyle vurmak istemişlerdi.

Devam etti: “Pekala buna gösterilen sebep nedir?"

Ardından fetva okundu. Bula bula “bazı mesâil-i mühimme-i şer'iyyeyi kütüb-i şer'iyyeden tayy u ihrac ve kütüb-i mezkûreyi men' u ihrak" suçlamasını bulmuşlardı ya İslamın yaşaması için ömrünü heder etmiş bir Sultana şer'i meseleleri dinî kitaplardan çıkarmak ve dinî kitapları yasaklayıp yakmak gibi bir şenaat yakıştırılıyordu.

Olacak şey değildi. Kur'an-ı Kerim'i, Sahih-i Buhâri'yi, Şifa-i Şerif'i onbinlerce nüsha bastırıp dağıttıran Sultan şimdi onları yakmakla suçlanıyordu, öyle mi?

Lakin mesele başkaydı. Yaktırdığı, yasaklattığı kitaplar yok muydu? Vardı da, onlar ya yanlış harekelenmiş Kur'an-ı Kerim'ler veya içine uydurma rivayetler katılmış hadis kitapları yahut Osmanlı Hilafetinin meşru olmadığını ileri süren İngiliz veya Rus kaynaklı propaganda kitaplarıydı. Ne yani, Sultan hatalı basılmış Kur'an-ı Kerim'leri hamam külhanlarında yaktırmayıp sevabına halka dağıttırsa mıydı?

“-Ben hangi şer'i kitabı yakmışım?"

diye bağırdı yüksek sesle. Arkasından da tarihin alnına şu sözleri kazıdı:

“-Ben 33 sene millet ve devletim için, memleketimin selameti için çalıştım. Hakimim Allah ve beni muhakeme edecek de Resulullah'tır. Bu memleketi nasıl buldumsa öylece teslim ediyorum. Hiç kimseye bir karış toprak vermedim. Hizmetimi ancak Cenab-ı Hakk'ın takdirine bırakıyorum. Ne çare ki düşmanlarım bütün hizmetime kara bir çarşaf çekmek istediler ve muvaffak da oldular."

Ve şu sözü ekleyerek salondan çıktı:

“-Bu memleketi benden sonra 10 sene idare etsinler, 100 sene idare etmiş sayacağım."

27 Nisan 1909 ile Osmanlı'nın teslim olduğu 31 Ekim 1918 arasında sadece 9,5 yıl vardır ve ne acıdır ki 10 sene tamamlanmamıştır!

kendi rıza ve arzusuyla katılmıştı

1B 1B 21 Ağustos 2016

FETÖ'nün darbe girişiminin ardından faaliyete geçen PKK, sözde egemenlik sahası saydığı bölgede kan dökerek gündemde geriye düşen varlığını hissettirmek istiyor. Elazığ, Bingöl, Van, Şırnak, Şemdinli…

Tabii ismini manasız bir şekilde Diyarbakır yaptığımız Diyarbekir apayrı bir yere sahip. Sanki Türkiye burada işgalci imiş gibi bir imaj yayılıyor ki tarihî gerçeklere tamamen aykırı.

Peki Diyarbekir Osmanlılar tarafından oluşturulan Anadolu birliğine nasıl katılmıştı? Silah zoruyla mı yoksa kendi rızası, hatta arzusuyla mı?

Bir kere Diyarbekir ve civarı Müslümanlara büyük İslam halifesi Hz. Ömer'in (ra) hediyesi. Hicretin henüz 17. senesinde Iyaz b. Ganem ve Halid b. Velid hazretleri tarafından, bizzat sahabe kanı dökülerek kazanılmış bir İslam beldesidir ki, şehid sahabiler Hz. Süleyman Camii haziresinde toplu olarak medfundur.

Daha sonra sırasıyla Emeviler, Abbasiler, Şeybaniler, Hemedanoğulları, Büyevhoğulları, Mervanoğulları, Selçuklular, İnaloğulları, Eyyubiler, Artukoğulları, İlhanlılar, Karakoyunlular ve Akkoyunluların eline geçen Diyarbekir'i bu defa Şah İsmail ele geçirdi ve büyük bir katliama girişti.

Diyarbekir ahalisi Kızılbaş yönetimden memnun olmadıysa da sesini çıkaramadı ama ilk fırsatta bu yönetimden kurtulmak için fırsat kolladı. İşte Şah İsmail'le başa çıkabilecek bir lider, Yavuz Sultan Selim, can düşmanları Safeviler üzerine yürüyordu.

Şii-Kızılbaş tahakkümü altında yaşamaktan bizar olmuşlar, Osmanlı Sultanının âdil kılıcının beldelerine ulaşmasını beklemektedirler.

Haberlere göre Yavuz ne yaman bir cihangir olduğunu Çaldıran ovasında göstermiş, namağlup unvanını koruyan Şah İsmail'in ordusunu bozguna uğratmıştı. Diyarbekir valisi olarak atadığı eniştesi Ustacaluoğlu da savaş meydanına serilenlerden biriydi.

Zaten kulağı kirişte olan Diyarbekirliler derhal ayaklanmış, Safevileri ve onlarla ilişkileri olanları kovmuş, hatta hutbeleri kendiliklerinden Sultan Selim adına okutmaya başlamışlardı. Yani Yavuz daha şehre hakim olmadan Diyarbekir kendiliğinden ona tabi olmuştu.

Bitti mi? Biter mi hiç? Asıl bundan sonrası daha ilginç.

Diyarbekir Osmanlıya dört elle sarılıyor

Bir yandan Şah İsmail yeniden gelir korkusuyla yöredeki aşiretler yardıma çağrılırken öbür yandan Selim Han'a vaziyetlerini arz ile yardım istemek için İdris-i Bitlisî'ye başvuruyorlardı.

Nitekim korktukları başlarına gelmekte gecikmeyecekti. Yavuz'un Anadolu'ya çekilmesini fırsat bilen Şah İsmail Tebriz'i geri alacak ve asi Diyarbekir'in üzerine Ustacaluoğlu'nun biraderi Kara Han'ı yollayacaktı.

Diyarbekir bu defa direnecekti ama nasıl?

Kara Han güçlü bir orduyla geldi muazzam surların önüne. Teslim olun dedi, olmadılar. Malınızı alıp gidin, canınıza dokunmayacağız, dedi, reddettiler. Çevredeki Kürt emirlerinden yardım istediler. Kapılar sımsıkı kapanmış, silahları kapan surlara fırlamıştı. Osmanlı gelene kadar şehri savunmak için yemin etmişlerdi.

O sırada Amasya'da bulunan Yavuz, yardım taleplerine bir miktar süvari ile aslen Diyarbekirli olan Yiğit Hacı Ahmed Ağa'yı göndermiş, o da “kahramanları hayran bırakacak bir yüreklilik göstererek maiyyetiyle birlikte kaleye girmeye muvaffak olmuştur”.

Ahmed Ağa kuşatma altındakilere padişahın iltifatını bildirip yardım göndereceğini müjdelediğinde Diyarbekirlilerin yüzlerinde sevinç şuleleri yanmış olmalıdır ki, burçları Osmanlı sancaklarıyla donattılar, “Osmanlı geliyor” diye büyük şenlikler yaptılar ve şehirlerini savunmaya daha büyük bir şevkle giriştiler.

Haberi duyan Şah İsmail, Diyarbekir elden giderse bölgeye hakim olma ümidini kaybedeceğini bildiği için ard arda yeni kuvvetler gönderiyordu. Bir bakıma Çaldıran'dan sonra ikinci Çaldıran Diyarbekir'de cereyan ediyordu. Şah İsmail son şansını deniyor, Yavuz ise Sünni dünyanın lideri olma idealini Kürtlerin yaşadığı bölgede prova ediyordu.

Tam 1,5 yıl sürdü kuşatma. Diyarbekir direndi, Osmanlı yardım etti; Kara Han inat etti, Şah İsmail kuvvet üstüne kuvvet gönderdi. Diyarbekir ehl-i sünnet inancında kalacak mıydı kalmayacak mıydı? Osmanlı'nın koruyucu kanadı altına girecek miydi girmeyecek miydi?

İşte kuşatma devam ederken İdris-i Bitlisî bir kere daha ortaya çıkarak Muş'tan Hasankeyf'e kadar dolaşacak ve Diyarbekir elden giderse hepsinin Şah İsmail'in acımasızlığıyla karşı karşıya kalacağını, anlatacak ve ahaliyi Safeviler aleyhine ayaklandıracaktı.

Lakin Kara Han Diyarbekir önlerinden sökülüp atılamamıştı. İş yine Yavuz Selim Han'a düşmüştü. Diyarbekir'i kurtaracak ve oradan İran'a hareket ederek Şah İsmail'in devletini yıkacaktı. Kararın İdris-i Bitlisî vasıtasıyla Diyarbekir halkına ve Kürt emirlerine müjdeledi.

Yavuz'un geleceğini duyan Şah İsmail aracı olmaları için birçok alim ve kadıyı elçi olarak gönderdi. Sultan Selim'i durduramadı bunlar. Kemah'ı aldı, tam Diyarbekir'e yürüyecekken Dulkadiroğlu Alauddevle'nin bundan hoşlanmadığını öğrendi. Çaldıran'a giderken kendisine destek vermemiş olan Alauddevle'nin üzerine çizik atmış olan Selim Han, cezasını kesmek üzere onun üzerine yürüdü. Bu karar değişikliği Şah İsmail'i rahatlattı, serdarlarından Kürt Bey'i Diyarbekir üzerine Kara Han'a yardıma gönderdi.

Öbür yandan Diyarbekir ahalisi Sultan Selim'e “pek ağdalı bir mektup yazdı” ve İdris-i Bitlisî'ye gönderdi. Bitlisî, Bitlis'ten Diyarbekir civarına geldi. Şehir halkına moral vermek ve gayrete getirmek için mektup yazdı ve eğitilmiş güvercinlerle kaleye ulaştırdı.

Buradan son kez bir daha kaleme sarılan Bitlisî, İstanbul'a dönmüş bulunan Yavuz'a mektup yazarak Diyarbekir ahalisinin bir seneden beri hangi elem ve ızdırapları çektiğini gayet acıklı bir şekilde dile getirdi. Bıyıklı Mehmed Paşa komutasında bir ordu gönderilmeden Diyarbekir kurtarılamazdı. Mektup şöyle devam ediyordu:

Halil İnalcik Hoca ve Ali Emiri Efendi, Fatih Camii haziresinde baş başa yatıyorlar.

“Şehrin insanları bir sene boyunca kendilerini kuşatan zalim Kızılbaş askerlerinden kurtarması için İslam sultanını şefkat ve merhamet umuduyla bekliyorlardı. Sayıları 50 bini bulan Diyarbekirlilerin bütün ümidi Sultandaydı. Yardım ederse Müslümanların faydalanacağı uhrevî sevapları ve dünyevî kazançları olacaktır.”

Padişah durumun vahametini anladı, Bıyıklı Mehmed ve Şadi Paşalara ferman buyuruldu. İdris-i Bitlisî de boş durmadı, çevreden 10 bin kadar Kürd askerini Kiğı'da topladı.

İki ateş arasında kalacağını anlayan Kara Han 50 bin kişilik ordusuyla şiddetli bir son hücum yaptı. Fakat Diyarbekir bahadırları onları “Allah'ın yardımıyla akılları durduracak bir surette” püskürttüler. Şehre yıldırımlar yağdırmış ama İslam yiğitlerinden her biri demirden pazu kesilmiş, arslanlar gibi geçit vermemiştir. Ertesi gün tam 12 koldan hücum emri veren Kara Han'ın askerleri sanki hareket halinde olan “büyük bir şehir” görünümündeymiş.

Nihayet şehre yıldırım gibi girmiş bulunan Yiğit Hacı Ahmed Ağa, erkenden seçkin gazilerini yanına alarak bir huruç (çıkış) hareketiyle Kara Han'ın ordusuna öyle bir hücum eder ki, Zaloğlu Rüstem görse hayran kalırmış. Yenilgiyi hazmedemeyen Safevi komutanı öfkesinden şehrin bağ ve bahçelerini yaktırmış, çevresini viraneye çevirmiş. Şehrin içinin hali de pek iç açıcı değildir. Camiler, mescidler, evler yıkılmış, her evden birkaç kişi şehitlik şerbetini içmiştir. Sokaklardan feryad u figan yükselmektedir.

İşte tam bu sırada Bıyıklı Mehmed ve Şadi Paşalar Hızır gibi yetişmiş, Kara Han kaçmış, Diyarbekir ahalisi de Osmanlı sancağını görünce sevinçten kapıları açıp yeniçerileri karşılamaya koşmuştu.

Bundan sonra şehrin Osmanlılar eliyle tamir ve imarı başlayacak, Bıyıklı Mehmed Paşa Sur ilçesinde Fatih Paşa Camii'ni yaptıracak ve şehir 20. yüzyıla kadar Osmanlı'nın koruyucu kanatları altında gelişecekti.

Bütün bunları Osmanlı Vilayat-ı Şarkiyyesi (Haz.: Abdülkadir Yuvalı-Ahmet Halaçoğlu, BKY: 2008, s. 94) adlı kitabında anlatan Ali Emiri Efendi –ki Halil İnalcık hoca ile mezarda komşu oldular- şunu yazar:

“Görülüyor ki, Doğu vilayetleri zor kullanmak suretiyle Osmanlı Devleti'ne katılmayıp, ahalisinin Osmanlı Devleti'ne olan sempatilerinden dolayı kendi rıza ve arzuları, hatta muhaliflere senelerce kılıç sallamaları sonucu olmuştur.”

Bazan tarih sadece tarih değildir.

.

.

.XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Yavuz Sultan Selim İslam Birliği’nin mimarıydı

28 Ağustos 2016

Geçtiğimiz Cuma günü Allah nasip etti, Cuma namazını eda etmek üzere Yavuz Selim Camii'ne gittim. (Sultanın türbesini ziyaretimiz ise mümkün olamadı.) Ardından epey müşkilatla da olsa Yavuz Sultan Selim Köprüsü'ndeki törene intikal ettik. Hakikaten ülkemize yapılan bu muazzam hizmetten göğsümüz kabardı. Emeği geçen herkese binlerce teşekkür…

Köprünün adı Yavuz Sultan Selim konulunca bir kaşık suda fırtına koparılmıştı, hatırlarsınız. Kesinlikle geri adım atılmamalı, üç beş kişi bağırıyor diye koca sultanın adı heder edilmemeli diye kanaatimi gerekli yerlerle paylaşmıştım. Şimdi bu ismi koymakla ne kadar isabet edildiğini anlatma vaktidir.

9. Osmanlı padişahıydı Yavuz Sultan Selim Han. Sadece 8,5 yıl hükümdarlık yaptı.

Sultan 2. Bayezidin oğlu, Kanuni Sultan Süleyman'ın babası.

29 ay gibi kısa bir sürede Çaldıran, Mercidabık ve Reydaniye (Ridaniye galat-ı meşhurdur) gibi payitahtından binlerce kilometre ötede yaptığı üç ölüm kalım savaşından da alnının akıyla çıkmış müthiş mareşal.

Ona vezir dayanmazmış! Tam 40 bin Aleviyi kesmiş! Kürtlere beddua etmiş! Kulağına küpe takarmış!..

Onu hepimiz tanıyoruz ya da tanıdığımızı sanıyoruz. Tanımak buysa tabii.

Ancak Osmanlı denizciliğinin hakiki kurucusu, hadi tevazuundan o şerefi dedesi ve babasına terk etsin, donanmayı okyanusla baş edecek seviyeye çıkaran ve bu uğurda gözünü karartan, Aynalıkavak Sarayı'nın bahçesini bu işe tahsis etmekten kaçınmayan ve Haliç'te ve Süveyş'te o zamana kadar misli görülmemiş büyüklükte bir tersane yaptıran hükümdar olduğunu biliyor muyuz?

Cerablus gibi onbinlerce yerleşimi tek bir darbede Osmanlı'ya kazandıran sultandan bahsederken biraz saygı lütfen.

Değişen dünya şartlarını okuma başarısından, mesela Portekizli istilacıların Ümit Burnu'nu dolaştıktan sonra Hind Okyanusu'na girişlerinin İslam âleminin sömürgeleştirilmesi kasırgasını başlatacağının bilinciyle hareket ettiğini, bu defa karadan giderek onlarla hesaplaşmaya karar verdiğini ve Memluk seferinin gerçekte İslam âleminin kapılarını henüz işin başlangıcındayken Avrupalı sömürgeciliğe kapatmaya matuf bir jeo-stratejik büyük kararın mahsulü olduğunu biliyor muyuz?

Öte yandan bir zamanlar “Türkiye İran olmayacak!” diye sokaklara dökülenler acaba gerçekte Türkiye'nin 'İran' olmamasını sağlayan kahramanın Yavuz Sultan Selim olduğunun farkındalar mıdır? 1511 Şahkulu isyanı dolaylı, 1512 Nur Ali Halife isyanı ise doğrudan Şah İsmail'in Osmanlı mülkünde yaktığı Şiileştirme meşaleleriydi. Daha korkuncu, bizzat Yavuz'un yeğeni Şehzade Murad'ın da Şah İsmail'e mürid olması, Kızılbaş tacı giymesi ve maalesef onlarla birlikte Amasya, Çorum ve Tokat'a kadar ilerleyerek Osmanlı topraklarında Şah adına hutbe okunmasına alet olmasıydı.

Bir başka deyişle Çaldıran'dan galip çıkan Şah İsmail olsaydı bu topraklar gerçekten 'İran' olacaktı!

Anadolu'nun Bayburt'tan Malatya ve Hakkari'ye kadarki üçgeni onun zamanında 'Türkiye' topraklarına dahil edildi, hatta diyebiliriz ki, Misak-ı Millî'ye dahil olduğu halde İngilizlere terk ettiğimiz Musul vilayeti dahi Yavuz Sultan Selim'in bize mirasıydı. Musul'u İngilizlerin iştahına terk edenlerin kalkıp da Yavuz'a tek kelime söylemeye hakları yoktur.

Ortadoğu, Osmanlı'nın güneydoğusuydu! Bir ucu Aden'de, öbür ucu Libya'da, Bağdat, Kerkük, Süleymaniye, Musul, Şam, Lazkiye'de… Haremeyni'ş-Şerifeyn öbür yanda. Kahire, Gazze, Kudüs, Cidde, Doha vd. Bu topraklar üzerinde öyle güçlü bir bilişsel ve ideolojik ağ ördü ki Osmanlı Devleti, sömürmeyi bir yana bırakın, neredeyse İran hariç İttihad-ı İslam'ı gerçekleştirdi ve bu ümmet bilinci Hıristiyan Avrupa emperyalizminin azgın emellerine karşı bir sur gibi asırlarca dikilebildi.

O suru yıkmak da ne yazık ki Lawrence ve içerideki işbirlikçilerine nasip oldu. Sonradan Lawrence bir motosiklet kazasında can verirken işbirlikçilerinden Şerif Hüseyin Kıbrıs'taki sürgün günlerinde 'Ben bu Osmanlı'ya nasıl ihanet ettim? Şimdi onun cezasını çekiyorum' diye hüngür hüngür ağlayacaktı.

Yavuz Sultan Selim

İşte bu dünyanın son huzur döneminin temel taşlarını Yavuz Sultan Selim koymuştu yerine. Osmanlı Yeni Dünya Düzeni tamamen onun ve ecdadı ile torunlarının eseriydi. Abbasilerden sonra itibarı yerlerde sürünen hilafet kurumunu bile ayağa kaldırıp iade-i itibar edenler de onlar olmuştu.

Osmanlılar hakkında olumlu yazan nadir Mısırlı düşünürlerden Fehmi Şinnâvî'nin satırları bu noktada iyi bir yol göstericidir:

“Hiçbir tarihçi şu gerçeği saklayamaz: Kur'an-ı Kerim'in gönüllere nakşedilmesi için özel kursları ve medreseleri ilk inşa eden kavim Osmanlılardır. Kur'an bilgisinin ve hıfzının şehirlere, köylere kadar yayılması için azami gayret sarfeden Osmanlılar…”

Mısırlı Şinnâvî, Batılıların kafalarını esir aldığı Arap/Müslüman aydınları yerden yere vurup aslında Osmanlılığın ne olduğunu, daha doğrusu ne olmadığını anlatıyor ve şu her biri bir gülle sertliğindeki cümleleriyle gerçekte hepimizi derinden sarsıyor:

“Bütün bunlar bilindiği halde hala Osmanlılar dönemine cehalet ve karanlıklar asrı deniliyorsa bir kasıttan söz edebiliriz. Osmanlı'yı bunca güzelliğe, temizliğe, güzel mimariye ve ilme değer vermeye sevkeden şey, Osmanlı olmaları değil, İslam'dı. Bugün Osmanlı'yı kötüleyenler Osmanlı oldukları için değil, Müslüman oldukları için kötülemektedirler. Diğer milletleri hilafetten uzaklaştırmak için böyle yapıyorlar.”

Fehmi Şinnâvî'nin her kelimesi ayrı bir samimiyet taşıyan bu metninin son iki cümlesi adeta yazımızın hüküm cümleleri olmaya layık nefasettedir:

“Osmanlılar Peygamber ve sahabenin döneminden sonra Müslümanlara İslam aleminin yaşadığı en izzetli, en şerefli ve huzur dolu asrı yaşattılar. İşte bu yüzden Osmanlı'yı kötülüyorlar.”

Yazarın Arap aydını için söylediklerini biz fazlasıyla Türkiye'dekiler için söyleyebiliriz. Osmanlı'ya düşmanlık 'Osmanlı' olduğu için değil, Batı'nın ötekileştirdiği İslam medeniyetinin son ve en büyük temsilcisi olduğu içindir. Keza Yavuz'a düşmanlık da Osmanlı padişahı olduğu için değil, İslam alemini Avrupa karşısında Osmanlı etrafında kenetlediği ve bu kenetlenmenin tam dört asır boyunca çözülmesine mani olduğu, yani İslam Birliği'ni gerçekleştirdiği içindir.

Sedefkâr

04 Eylül 2016

“Bize sanat tarihi derslerinde İstanbul'un sınıf birincisinin Ayasofya olduğu okutuldu. Bir de Mavi Cami, Sultanahmet'ten silik soluk bahsedildi. İstanbul'a geldiğimde yanlarına gittim, içlerine girdim, Tepebaşı'ndan, Kadıköy'den uzun uzun baktım her ikisine de. Sonunda İstanbul'un sınıf birincisinin Ayasofya değil, Sultanahmet olduğuna kanaat getirdim.”

Bundan 10 yıl kadar önce İstanbul'da düzenlenen Dünya Mimarlık Kongresi'nde bunları söylüyordu Peter Einsenman. Peter Eisenman kim mi? ABD'li postmodern mimar ve düşünür. Elin postmoderni bile bizden daha insaflı. Fildişi kuleden konuşmuyor, geliyor, inceliyor, çıplak gözle gördükten sonra kararını veriyor, Batı ekolünden geldiği halde Sultanahmet'i seçiyor.

'Medeniyetimiz şöyle, medeniyetimiz böyle' diyoruz da Sultanahmet Camii'nin tamamlanışının 400. yıldönümüne 8-9 ay kaldı, bir hazırlık yapılıyor mu? Oysa ses ve ışık gösterilerinden sergi ve yayınlara kadar nice iş bekliyor bizi.

Tarihin dönüm noktalarında bulunmak sorumluluk ister. Fedakârlık ve teyakkuzda bulunmak zorunludur böyle anlarda. Nasıl 15 Temmuz'da FETÖ tehdidi karşısında ayaklandıysak bir daha böyle tuzaklara düşülmemesi için de bir büyük medeniyetin çocukları olduğumuzu hatırlatacak adımların atılması kaçınılmaz. Sultanahmet neden bu adımların kilit taşı olmasın?

Mehmet Genç hocanın deyişiyle Sultanahmet Camii'ni yapmak için acele etmedi Osmanlı. 1,5 asır düşündü, taşındı, Şehzade ve Süleymaniye yoklamalarından sonra Ayasofya'nın karşısına kubbesiyle değil, sükûnet ve zarafetiyle, akılcı çözümleriyle, 260 penceresinden sızan ışık deniziyle çıktı.

Ayasofya bir Hıristiyan bazilikası planı ile geniş ve yüksek kubbeli bir yapı tarzını ilk birleştirme denemesiydi. Kubbe ağır ama taşıyıcılar yetersizdi. Mimar Sinan kubbeyi mantıkî temellerine oturttu. İstanbul artık kubbeler şehri olacak ve asırlar boyu sevdalısı zarif minareleriyle fethi Efendimiz (as) tarafından müjdelenen Kostantiniyye'ye mührünü vuracaktı.

Peki neredeyse bütün kubbe ihtimallerini deneyen Sinan'dan sonra ne olacaktı? İşte bu tıkaç gibi soruya nefes aldıran Sedefkâr Mehmed Ağa olacaktı.

Kimdi Sedefkâr?

Ne şanslıyız ki, hem Mimar Sinan, hem de Sedefkâr Mehmed için yazılan kitaplara sahibiz. Onlar bize gözlerimizde şimşekler, gönüllerimizde hıçkırıklar çaktıran şaheserlerimizin dünyasını bir ayna gibi yansıtır.

Şimdi buyurun baş döndüren bir hayat hikâyesini okumaya.

Hayat macerasına muhtemelen Arnavutluk'taki Elbasan'da başlamış. Kanuni'nin son yıllarında İstanbul'a getirilip vefatından sonra sultanın türbesine “bahçe bekçisi” olmuş, ertesi yıl ise Topkapı Sarayı'na bahçıvan. Has Bahçe Bahçıvanlığı çok önemli, zira orada tarh ettiği çiçekler yıllar sonra Sultanahmet'in mavi çinilerine nakşolunacaktır!

Derken aşk çıkagelir. Aşk dediysem Has Bahçe'deki bir sazendenin saz takımına kaptırır gönlünü. Makamları bihakkın öğrenir, estrümanları kullanmayı da. Pisagor'dan beri musiki hakkındaki bilcümle teorik ve pratik bilgilerin hepsini öğrenir. Biriktirdiği parayla musiki aletleri satın alır ve bu meslekte öyle hızlı ilerler ki, dinleyenleri hayran bırakır sanatına.

Tam büyük bir musiki üstadı olacağı sanılırken gördüğü rüyayı tabir ettirdiği Şeyh Şaban-ı Veli hulefasından Vişne Mehmed Efendi kendisini musikiden soğutmuş ve tıpkı Cat Stevens'ın Yusuf İslam olurken gitarını yere vurup kırdığı gibi Sedefkâr da saz aletlerini baltayla hurdahaş etmiştir.

Balta elinde Sedefkârlar Atölyesi'ne döndüğünde bir genç dikkatini çeker. Sessizce önündeki kitaba dalmış, dünyayla alakasını kesmiştir. Ona ne okuduğunu sorar. 'Mühendislik' cevabını alır. (O tarihlerde mimarlık ve mühendislik aynı manadadır.) Merakını gidermek için hırsla sorar. O sırada atölyede bulunan birileri “Yahu şu genci bir imtihan et bakalım, belki işe yarar” diye uyarırlar. O da şart koşar: 'Peki deneyelim. Keserle bir ahşap kirişe vurup bir yerine iz bırakın.'

Genç sedefkâra üzerine bir nişan tespit edilen ahşap kirişi ve keseri verirler. Sedefkâr Mehmed Besmele çeker, Allah'a tevekkül edip keseri sallar. Bir, iki, beş, on, yüz, bin… Aynı noktaya sektirmeden, şaşırmadan, sapmadan vurur, vurur, vurur… “Bir defa bile hiç mi hiç yanılmayup şaşmadı.” Keseri elinden zor alırlar. Gencin maharetine hayran kalırlar. “Eline, koluna kuvvet, Hak Teala Hazretleri sana uzun ömürler versin. Sedefkârlık ve mimarlık sanatı senin hakkındır” derler. Sınavdan alnının akıyla çıkmıştır.

Kitap okuyan geç adam bu hünerbaz kabiliyete mühendislik ve mimarlığı öğretmeye hazır olduğunu ve hemen işe başlamasını söyler. Lakin Sedefkâr bir ermiş kişiye bağlıdır. Ondan izinsiz iş değiştiremez. 'Varıp izin isteyeyim, verirse elbette başlarım' der. Onun hayır duasını almadan başlanacak işte uğur, meymenet olmaz çünkü.

Nitekim gider. O ismi mechul ermişin elini öper, vaziyeti anlatır.

Ermiş murakabeye dalar. Bir müddet sonra denizden çıkar ve “Oğul” der, “bu sanat sana uygun ve layık görüldü”. Zira mimarlar şerefli camiler ve mescidler yaparlar ki içinde Allah adı, Kur'an ayetleri yankılanır. Medreselerde ilim öğretilir, köprüler yaparsın, insanlığa hizmet etmek şereftir. Yalnız, der Şeyh efendi kulağına eğilip, “işini yaparken gücün yettiğince kelime-i tevhid ve kelime-i şahadeti dilinden düşürmeyesin. Böylece bu dünyayı imar ederken ahiretini de imar etmiş olursun ki, bu her meslekte bulunmaz bir imtiyazdır.”

Benzersiz Sultanahmet Camii'ne giden manevi yol böyle döşenir...

Sultanahmet

Ne Sedefkâr'ın hikâyesi biter, ne Sultanahmet'in. Lakin yerimiz dardır, yenimiz değil. Peki Sultanahmet Camii'nin içinde neden hiçbir camide olmadığı kadar mermer kullanılmıştır, bilir misiniz?

Bunu da anlatır bize Risale-i Mimariye yazarı Cafer Çelebi.

Caminin kubbeleri kapanmak üzeredir. Cafer Çelebi bakar ki Sedefkâr bir seccadeye oturmuş, bir elinde tesbih, öbüründe endaze (metre). Ustalar son rotuşlarla meşgul. Mimar inşaata nezaret ederken dudaklarında şeyhinin tavsiyesi kelime-i tevhid ve kelime-i şahadet. O sırada bir musiki üstadı çıkagelir, inşaatta bir süre dolaştıktan sonra kafası karışmış vaziyette Cafer Çelebi'nin yanı başına çömelir. Sedefkârın daha önceki işlerini sorar. Bir dönem musikiyle ilgilendiğini öğrenince cevabını bulmuş çocuk gibi sevinir. Der ki: “Bu ağa burada yalnız mimarlık yapmıyor, musiki de yapıyor!”

Nasıl olur? Taş, mermer, harç… Musiki üstadı ısrar eder:

“Bu eser bir bestedir! Şu an burada bir musiki icra ediliyor!”

Cafer Çelebi'nin kafasında şimşekler çaktıran açıklamasını şöyle yapar:

“Burada yontulan mermerler bile vecde gelmiş Mevlevilerin semaya başladıkları gibi sada vermekte. Camide biz musiki ilmini bittamam müşahade eyledik. Mimar içeriye 12 cins mermer seçip koymuş ki her birinden ayrı bir sada ve ayrı bir makam hasıl olur. Her mermer bir musiki makamında ses veriyor.”

“Dikkat ettim, yedi güvenilir usta durmadan çeşitli sesler çıkararak cami inşaatını dolaşıyor. Neden böyle bağırarak gezdiklerini çözdüm sonunda. 12 cins mermerin istenilen sesleri verip vermediğini (akustiği) kontrol ediyorlar. Vermeyince mermer yontanları uyarıyor ve gerekli düzeltmeyi yaptırıyorlar. Böyle bir bina ancak ilm-i musiki bilen biri tarafından yapılabilirdi mirim.”

Sultanahmet Camii'nde okunan ezan ve Kur'an neden içimize huzur aşılıyor diye düşünüyorsanız sırrı Sedefkârın dudaklarından düşürmediği kelime-i tevhid ve kelime-i şahadet ile musikiye aşina mermerlerde gizlidir derim.

Musiki bilen mermerler fikri bile bize o kadar uzak ki. Bir de kalkmışız, Osmanlı şu, Osmanlı bu diyoruz. Yahu önce edep, illa edep

Menbic’de bir şehidimiz var!

11 Eylül 2016

Menbic'de bir şehidimiz var. Bundan 892 yıl önce Menbic'i kurtarabilmek için bir Artukoğlu gazisi hayatını kaybetmişti.

Menbic veya halk dilindeki söylenişiyle Münbic'de PYD/YPG varlığı ABD askeri tarafından ayakta tutuluyor. Türkiye'nin gözünü boyayabilmek için gözde burayı PYD/YPG'nin 'boşalttığını' söylüyorlar.

Tabii avami tabirle 'yemiyoruz' bunu. Şu nokta çok iyi bilinmelidir ki, Fırat Kalkanı harekatı Menbic şehri PYD/YPG'den temizlenmedikçe başarıya ulaşmamış sayılacak ve sınırımızdaki terör koridoru tehdidi sona ermeyecektir.

Afganistan'dan Libya'ya, Yemen'den Bosna'ya kadar yaşadıklarımızın altında bir İslam birliği oluşturulamayışı yatmakta. Nüfusu 2 milyara yaklaşan bir dinin mensupları içine düşürüldükleri zaaf uçurumlarından çıkmaya çalıştıkça yukarıdakiler tarafından ellerine tekmeler indirilmekte, yeniden dipleri boylamaktadır.

Daha kötüsü, kimse de kimsenin yarasına merhem olabilecek mecalde değildir. Birazcık başını kaldırmak isteyen Osmanlı'nın varisi Türkiye'nin başına gelen son FETÖ darbesinin ilk olmadığını ve bu tavrını devam ettirdiği sürece son da olmayacağını bilerek müteyakkızane hareket etmek gerekecektir.

Hep olduğu gibi Sultan 2. Abdülhamid bizi bu noktada da uyarmakta, “Bize uyku haram olmuştur. Daima uyanık, müteyakkız bulunmak bizim için farz-ı ayn olmuş” sözleriyle adeta bugüne dünden projektör tutmaktadır.

Şimdi isterseniz bugünden uzaklaşalım ve düne, bundan dokuz asır öncesine kanatlanalım ve aynı bu devirdeki gibi bir parçalanmış manzara, kırık bir harita gibi görünen İslam aleminin içine düştüğü bataklıktan nasıl çıkabildiğini, bunda hangi kahramanların rolü olduğunu ve özellikle de birinin, Belek Gazi'nin destanî mücadelesine bir miktar ışık düşürelim.

Haçıl seferleri biraz üstünkörü geçilir bizde. Oysa bu seferler doğrudan bizim burada oluşumuzla yakından alakalı oldukları, kimliğimizin şekillenmesine doğrudan etkileri olması bakımlarından dikkatle incelenip öğretilmelidir.

Ve Osmanlı'nın Balkan fütuhatına kadar devam eden Haçlı tehlikesinin nasıl bu tarihten itibaren Anadolu'ya dokunamadığını, Rumeli'de daha başlarken kesildiğini görmek için Osmanlıyı tanımak ve sevmek gerekir.

Asırlarca Anadolu toprağına Haçlı ayağı değdirmemiş olan Osmanlılara bir de kalkmış bazı akılsızlar yok Anadolu'ya çivi çakmadı, yok Anadolu insanını cephelerde bozuk para gibi harcadı gibi akla ziyan laflar ortaya atıyorlar. Hiç alakası yoktur ve Anadolu'yu Anadolu yapanlar, işte Alparslan'ın, Melikşah'ın, Süleymanşah'ın, Belek Gazi'nin başlattıkları çizgiyi sürdüren Osmanlılar olmuştur.

Gaza kılıçları

Sultan Alparslan'ın oğlu Sultan Melikşah, Selçuklu'nun Kanuni'sidir ve en parlak devridir. Onun İslamî bilinci, yaptırdığı medreseler ve camiler yanında Antakya'dan Akdeniz'e çıktığında atını denize sürüp kılıcını üç kere tuzlu dalgalara çaldıktan sonra Allah'a şükretmesinden bellidir. Bir gaza idealiyle hareket etmiş ve büyük Selçuklu hakanı olarak hayata çok genç yaşta veda etmiştir.

Melikşah büyük ihtimalle zehirlenerek vefat ettiğinde 38 yaşındaydı ve yapacak daha çok şeyi vardı. Tarihçi Urfalı Metheos'un deyişiyle “1090 yılında Bağdat'a “Dünyayı fethetmeye gider gibi” hareket etmişti. Ondan sonra Selçuklu tahtında iç kavgalar yeniden başlayacak, bu çatışmalar İslam alemine de sirayet edecek ve artık Selahaddin Eyyubi'nin Kudüs'ü fethine kadar sürecek bir fetret devri başlayacaktı.

İslam'ın gaza ideali büyük bir fedaisini kaybetmişti ama Selçuklular İslam alemini birleştirmenin formülünü Müslümanların damarlarına zerk etmeyi başarmışlardı. İlim, gayret, Allah rızası için savaş, yani “din Allah'ın oluncaya kadar” cihad.

İşte bu altın zincirin Melikşah'tan sonraki halkalarını Prof. Osman Turan şöyle tespit ediyor:

■ 1. ve 2. Kılıç Arslan'lar,

■ Sultan Mesud,

■ Atabey ve Mahmud

Zengiler,

■ Selahaddin Eyyubi,

■ Memluk Sultanı Baybars.

Ana hatlarıyla doğru ama burada Anadolu Türkleri içindeki, Büyük Selçuklu-Selahaddin Eyyubi halkalarını birbirine bağlayanları gözden kaçırmak doğru olmaz. İşte Haçlılara karşı gaza idealiyle kılıç sallayan bu gazilerimiz Mevdud, Aksungur, İlgazi ve özellikle Belek Gazi'yi mutlaka hatırlamamız gerekir.

Sultan Melikşah'ın 1092'deki vefatı, Haçlı seferleri için fırsat kollayan Bizans ve Katoliklere altın bir fırsat verdi. Müslümanların başında güçlü bir lider olmazsa kolayca parçalanacaklar ve Kudüs başta olmak üzere Hristiyanlığın kutsal şehirleri 'kâfirler' dedikleri Müslümanlardan geri alınacaktı.

Nitekim üç yıl sonra Papa 2. Urbanus çağrı yaptı ve 1096 baharında ilk Haçlı grubu harekete geçti. Ertesi yıl İznik'te başlayan Selçuklu çekilmesi Eskişehir'e uzandı, burada 1. Kılıç Arslan yenildi, Çukurova elden çıktı, Urfa'ya vardılar ve burada bir Haçlı Kontluğu kurdular. Melikşah'ın fethetmiş olduğu Antakya düştü (1098), burada da bir Haçlı devleti kuruldu.

Ardından bugünlerde ismini çokça duyduğumuz Azez'e girdiler ve güneye doğru yollarına devam ettiler. 1099 yılının 22 Ocak'ında Haşhaşiler ile Haçlılar bir anlaşma yaptılar. Bundan sonra işbirliğine gideceklerdi.

Belek Gazi meydanda

Haçlılar ilerliyor, önlerine çıkan kaleleri düşürüyor veya Hama, Humus beyleri gibi korkaklarla anlaşarak sınırlarını genişletiyorlardı. 7 Haziran 1099 günü Şii Fatımîlerin elinde bulunan Kudüs önlerindeydiler. Tam da 15 Temmuz darbe girişiminin yaşandığı gün Kudüs'e girdiler ve mide bulandıran bir katliama giriştiler. Ardından Beyrut, Sur, Trablus gibi merkezler teslim olacaktı.

Velhasıl Sultan Melikşah'ın kudret şemsiyesi İslam aleminin üzerinden kalktıktan sadece 7 yıl sonra Müslümanların kalbgâhı Hristiyan mızrağıyla delik deşik olmuştu, görünüşe göre daha da olacaktı ki, Anadolu içinden bir huruç harekatı başladı. Lakin sonunda Osmanlı gazilerini meyve verecek olan bu göz alıcı destan yeterince işlenmemiştir.

İşte Kudüs'ün düşmesinden iki yıl geçince Danişmendoğulları'ndan Gümüştekin Malatya yakınlarında Haçlıların Antakya hakimini yenip esir alacak, ardından I. Kılıç Arslan ile güç birliği yaparak Lombardiya Haçlılarını Orta Karadeniz'de ağır bir yenilgiye uğratacak, 1104 yılında bu defa Musul atabeyi Çökürmüş ile Artukoğulları'ndan Sökmen Beyler el birliği yaparak Urfa Kontu Joscelin'i yenip esir alacaklardı.

Böylece Anadolu'da filizlenen cihad ruhunu yöneten yine büyük Selçuklu Sultana Muhammed olacak, önce Musul Atabegi Mevdud'u, onun 1113'de bir Haşhaşi tarafından şehid edilmesi üzerine yerine Aksungur'u, sonra İlgazi Beyi ve onun da ölmesi üzerine Haçlılara karşı cihad bayrağını yükseltecek olan Belek Gazi nöbeti devraldı.

Belek Gazi hakikaten emsalsiz bir kumaşa ve cihad ruhuna sahipti. Sadece bu son iki yıllık Haçlılara karşı cihad komutanlığıyla bile tarihe altın harflerle geçmesi gereken Belek Gazi, Selahaddin Eyyubi'nin tekrar İslam birliğini kurmasına giden yolu döşeyen kahramandır. Menbic'i kurtarmaya çalışırken isabet eden bir okla şehid olmuş ama kendisinden sonrakilere cihad ve İslam birliği fikrini aşılamıştır.

Allah ondan ve askerlerinden razı olsun.

Kıbrıs’ı İngiltere’ye Sultan Abdülhamid mi verdi?

18 Eylül 2016

“Siz İnebahtı'da donanmamızı yakmakla sakalımızı kestiniz. Biz ise Kıbrıs'ı fethetmekle kolunuz kestik. Kesilen sakal daha gür bir şekilde yerine gelir ama kesilen kol bir daha yerine gelmez."

Sokollu Mehmed Paşa'nın Venedik elçisine söylediği bu ünlü söz, yalnız Devlet-i Aliyye'nin kendine güvenini değil, Kıbrıs'ın fethinin Osmanlı ve Venedik devletleri açısından taşıdığı önemi belirtmesi açısından da dikkate alınmalıdır.

Kıbrıs'ın 1571 yılındaki fethi, Akdeniz'in büyük bölümünü elinde tutan cihan devletinin önünde kaçınılmaz bir görevdi. Shakespeare bile Othello piyesinde, “Sanmayın ki Türk, kendini en çok ilgilendiren şeyi en sona bırakacak kadar beceriksizdir" diyerek Kıbrıs'ın fethinin Osmanlı için ne denli gerekli bir harekât olduğunu açıktan söylüyordu. Zira Kıbrıs adası, 16. yüzyılın ikinci yarısı itibariyle Osmanlı'nın Anadolu'nun etrafına attığı stratejik çemberlerin ilk halkalarından birinde bulunuyordu ve fethi, askerî anlamda bir gereklilikti.

Halil İnalcık'ın dediği gibi, biz Kıbrıs'ı Rumlardan almadık ki onlara verelim! Adayı Venediklilerden fethettik. Hatta kuşatma öncesinde Fener Rum Patriği, Ortodoks tebayı, 'Osmanlılara direnmeyin' diye uyarmıştı. Rahmetli İnalcık'a göre 1571'de Kıbrıs'ta Osmanlıların karşısında bir Rum devleti yoktu ve adaya çıkan Türkler halk tarafından bir kurtarıcı gibi karşılanmışlardı. Dolayısıyla adada Ortodoksluk ve Rumlar hala yaşıyorsa bu büyük ölçüde Osmanlı hoşgörüsü sayesindedir. Yoksa hızla Katolikleşeceklerdi.

Kıbrıs, 93 Harbi (1877-78) sonunda İngiltere'nin iştahını kabartacaktır. Osmanlı Devleti tarifsiz zorluklar içindedir ve İngiliz emperyalizmi için Akdeniz'de bir üs sahibi olmanın tam zamanıdır. Üs bahane tabii. Asıl dert, Hasta Adam'ın yaklaşan ölümünde sahneye daha yakın bir sandalyeye oturabilmek ve parsayı Ruslara kaptırmamaktı.

Bu süreci izninizle biraz açmak istiyorum, zira kitaplarımızda yuvarlayarak “Abdülhamid Kıbrıs'ı İngilizlere verdi" diye geçiştirilen olayın bilmediğimiz incelikleri vardır.

KARS'A KARŞILIK KIBRIS

İstanbul'un burnunun ucuna kadar dayanmış olan Ruslarla yapılan Yeşilköy (Ayastefanos) Antlaşması Osmanlı tarafı açısından kelimenin tam anlamıyla felaketti. Topraklarının üçte birini kaybetmiş, Rumeli'deki topraklarıyla bağlantısı kesilmiş, üstelik 245 milyon altın tazminat ödemeye mahkûm edilmiş olan Osmanlı'nın itibarı da, ekonomisi de yerle bir olmuştu. Bu takatını aşan tazminatı ödeyemeyeceği için de Besarabya, Kars, Batum ve Ardahan ile Doğubayazıt da Ruslara bırakılıyordu.

Devlet, tabir yerindeyse çökmüştü. Bir çıkış yolu arayan Osmanlı Devleti'ne Berlin Kongresi öncesinde güya bir dost eli uzandı. Dışışleri Bakanı Lord Salisbury, Büyükelçi Sir Henry Layard'a bir mektup göndererek Rusya'nın tehdidine karşı Osmanlı'ya yardım edeceklerini, lakin bu hizmetlerine karşılık olarak Ermeni ıslahatı yapılmasını artı Kıbrıs'ın üs olarak verilmesini istiyordu.

Henüz tahtta ikinci yılını geçirmekte olan Sultan Abdülhamid'in, Mabeyn Müşiri (Genel Sekreteri) Eğinli Said Paşa, Salisbury'nin mektuplarını önceden okumuş ve ikna olmuştu. Padişahla konuştu ve ona kabul etmesi yönünde telkinde bulundu. İngilizlerle anlaşılması için elinden geleni ardına koymadı. (Eğinli Said Paşa'nın Hatıratı, Bengi: 2011, s. 36.)

Bununla kalsa iyi. Sadece 41 gün Sadrazamlık yapmış olan Kara Sâdık Paşa da İngiliz tekliflerinin elden kaçırılmaması yolunda Layard tarafından bir güzel ikna edilmişti. Yükselen itiraz seslerini de susturan Sâdık Paşa, devletin çıkarının İngilizlerle anlaşmakta olduğunu savundu ve 36 yaşındaki Sultan Abdülhamid'i psikolojik baskı altına aldı. Böylece bir yandan “İngiliz" Said Paşa'nın, öbür yandan İbnülemin Mahmud Kemal'in ima ettiği üzere İngilizlerden muhtemelen rüşvet almış olan Sâdık Paşa'nın gayretleriyle İngilizler ile antlaşma belgesi imza aşamasına kadar gelecekti.

O ŞART

Sultan Abdülhamid yağmurdan kaçarken tutulduğu dolunun ne olduğunu iyi biliyordu. İngilizlere hayır derse Ruslar İstanbul'un burnunun dibinde, Yeşilköy'deydi, her an Başkente yürüyebilir ve bir saatte saraya girebilirlerdi. Evet derse İstanbul'u kurtarmış oluyordu ama bu defa da Kıbrıs'ı kurdun pençesine teslim etmiş oluyordu. Sakalını mı kesersin, yoksa kolunu mu? ikilemine bu defa biz yakalanmıştık.

Bir şeyler yapmak için kıvranıyordu genç Sultan. Tuttu, İngiltere Kraliçesi Victoria'ya mektup yazıp bir şeyler yapmasını rica etti. Tabii sonuç alamadı. Ne yapıp edip hem tazminat miktarını düşürmeli, hem de Balkanlardaki topraklarına geçit açmalıydı. Aksi halde hem Kıbrıs'tan, hem de Rumeli'den olacaktı.

Bu arada Berlin Kongresi'nde Ruslarla yapılan antlaşmanın lehimize değiştirilmesi ihtimali belirmişti. Sultan bu fırsatı kaçıramazdı.

İşte o sıkıntılı çırpınış demlerinde işgalin geçici olması ve Rusların Kars, Ardahan, Batum gibi vilayetlerden çekilmesi halinde İngiltere'nin de Kıbrıs'tan çıkacağını taahhüt etmesi şartlarıyla antlaşmayı tasdik etmek zorunda kaldı. Başbakan Gladstone'un deyimiyle İngiltere Kıbrıs'ı adeta yankesici gibi çarpmıştı.

138 yıl önceydi. Takvimler sıcak bir 15 Temmuz gününü gösteriyordu. Sultan, Büyükelçi karşı karşıyalar… İçi kan ağlayarak antlaşma metnini masasına koydu Abdülhamid Han. Ona bir şart daha eklemek istediğini söyledi. Şart Layard'ı şaşırttı ama Sultan gayet kararlıydı. Kraliçeden yazılı güvence istiyordu. Kraliçe kabul etti. Bunun üzerine Sultan sol üst köşeye kendi el yazısıyla yazıp altına imzasını attı:

“Hukuk-i Şâhâneme asla halel gelmemek şartıyla muhanedenameyi tasdik ederim."

Hemen yanında da Büyükelçi Layard bu antlaşmayla Padişahın haklarına asla halel getirilmeyeceğini Kraliçe adına resmen beyan etti.

Nitekim 1878 yılında düzenlenen Berlin Kongresi'nde Ruslara olan 245 milyon tutarındaki tazminat borcumuz epeyce düşürüldü, Makedonya ve Arnavutluk'taki topraklarımıza “Doğu Rumeli" diye bir geçit açıldı ve devlet şimdilik derin bir nefes aldı. İşte Sultan tam 30 yıl devam edecek olan “kurtlarla dansı"na bu ağır şartlar altında başlayacaktı.

Lakin o asla ihlal edilemeyeceğini belirttiği ve Layard'a Kraliçe adına beyan ettirdiği “hukuk-i Şahane", yani padişahın “Kıbrıs üzerindeki hakları"nı Ruslar 1918 yılında Brst-Litovsk Antlaşmasıyla buraları boşalttığı halde İngiltere hep yaptığı gibi sözünü yiyerek Kıbrıs'a el koydu.

LOZAN'DA KIBRIS

Gelin görün ki Lozan'da bunları dahi unuttuk, 20. maddeyle adayı İngiltere'ye olduğu gibi terk ettik.

Peki Sultanın düştüğü “asla halel getirilmeyecek" şerhi nerede işimize yaradı? 80 yıl sonra şehid Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'nun inanılması zor gayret ve mücadelesi sayesinde “garantörlük hakkı"mıza dönüştü ve o hak sayesinde Kıbrıs'a askeri müdahalede bulunabildik.

Bilelim ki, bugün Lozan sayesinde değil, Sultanın 15 Temmuz 1878'deki o tek cümlelik şerhi ve Zorlu-Menderes ikilisinin Londra ve Zürih'teki gayretleriyle kazanılan hak sayesinde Kıbrıs'tayız. Ne garip, bu ülkede Abdülhamid Han da, Menderes ve Zorlu da “Kıbrıs'ı satmak"la suçlandığı halde Kıbrıs'ı Lozan'da İngiltere'ye verenler “kahraman" ilan edilmiştir.

Tarih bir gün hakikaten Tarih olacaksa Sultan Vahidüddin'in Sevr'i tasdik etmediği için “hain" ilan edildiğini mutlaka yazacaktır. Tarihlerimizdeki bilgiler neden çarpıtılmış? diye sormayın bana artık. Neresi düzgün ki? diye sorun.

2. Abdülhamid denizciliğe düşmandı iftirasına Fransız tarihçi cevap veriyor

25 Eylül 2016

Derin Tarih dergisinin Eylül sayısında Sultan 2. Abdülhamid ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı beraberce kapağa çıkardık ya, bazı nifak mahfilleri bundan fena halde rahatsız oldu ve hemen düğmeye basıldı. Derken en az yüz yıllık bayat İttihatçı iftiralar sağanak gibi boşalmaya başladı. Tarihi silah olarak kullanarak cahilce saldıranların eşkalini vermeye gerek yok, zaten biliyorsunuz.

Pek çok iddia sıçratıldı ama ama bu yazımızda sultanın denizciliğe düşman olduğu iddiasını cevaplandırayım. Tersten soracağımız soru şu:

Peki cumhuriyetin kuruluş döneminde denizciliğe yeterince önem verilmiş miydi?

İşte devrin ünlü denizcilik uzmanı Abidin Daver'den Atatürk'ün ölümünün üzerinden henüz 10 ay geçmişken yaptığı o çarpıcı değerlendirme:

Dünya Savaşı öncesinde destroyer ve torpidobot filotillamız iyi kötü 25 adede yakındı. 1935 yılında ise bu sayı inanmayacaksınız belki ama sadece 4 (evet dört) tanedir!

Uzun lafın kısası: Ne varsa Osmanlı'da varmış!

İşte 1939 tarihli yazıdaki ilgili kısım:

“Donanmamızda seri kruvazör ve refakat gemisi hiç yoktur. (Refakat gemileri ticaret gemilerini denizaltı ve hava hücumlarına karşı müdafaa ederler.) Muhrip [destroyer] ve denizaltı gemisi itibariyle de fakiriz. Büyük Harb'e [Birinci Dünya Savaşı'na] girerken Midilli gibi bir kruvazörümüz vardı. [Osmanlı döneminde satın alınan] Barbaros, Turgut Reis, Hamidiye, Mecidiye henüz harb edebilecek halde idiler. Şimdi bunlardan yalnız Mecidiye ile mektep gemisi olan Hamidiye kalmıştır. O vakit muhrip ve torpidopot filotillamız bugünkü gibi 4 gemiden ibaret değildi. İyi kötü 25'e yakındı. Bir hayli de gambot ve motörbot vardı. Bunlardan batanlar ve çürüğe çıkanların yerine yalnız 4 muhrip ve 3 hücumbotu ikame edildi [konuldu]. Türkiye'nin coğrafi-sevkulceyşî [jeo-stratejik] vaziyeti, devletler muvazenesindeki mevkii [dengesindeki konumu], sahillerinin uzunluğu (2,417 kilometre uzunluğunda kara hududuna mukabil kıyılarımız, 3,455 kilometredir), Karadeniz, Akdeniz, Ege Denizi, Marmara gibi dört deniz arasında bulunması nazarı dikkate alınırsa, İngiltere'ye ısmarlanan gemiler de dahil olmak üzere, bugünkü donanmamızın ihtiyaçlarımıza kâfi olmadığı kolayca anlaşılır.” (“Yarının Türk donanması”, Yeni Mecmua, Sayı: 18, 1 Eylül 1939, s. 5.)

Demek ki neymiş?

Cumhuriyetin ilanının üzerinden 16 koca yıl geçmiş ama donanmamız 2. Abdülhamid devrinden, hatta 1. Dünya Savaşı yıllarından bile daha geriymiş, daha fakirmiş, daha zayıfmış!!??

Delinin kuyuya attığı taş

Bazılarının yapmak istediği gibi Osmanlı ile Cumhuriyet arasında hır çıkarmak değil niyetim. Tartıya çıkarlarsa Osmanlı her halükârda ağır basar, o ayrı. Lakin biz tarihimizi bir bütün olarak görüyoruz. Malazgirt'ten beri bu toprakları vatan yapma tecrübemizi bir bütün olarak ele almazsak insanımıza tarih şuuru kazandıramayız.

Şimdi bakalım Sultan Abdülhamid gerçekten de donanmayı Haliç'te çürütmüş mü? Denizciliğe hiç önem vermemiş mi?

Bu iddiayı ancak aklından zoru olanlar veya sultana düşmanlık besleyenler atabilirdi. Nitekim 2. Abdülhamid'e–tıpkı Menderes'e atıldığı gibi- öyle akıl almaz iftiralar atılmıştır ki, saf insanları bunlara inandırmışlardır. Refik Halit Karay Bir Ömür Boyunca adlı hatıralarında anlatır. Güya bir tanıdıkları kendilerine sultanın gençleri toplayıp zincirleyerek denize atmasını emrettiğini anlatmış, onlar da inanmış. Meşrutiyet devrinde gazeteler ilan vermiş, evlatları kaybolanlar müracaat etsin diye, tek bir Allah'ın kulu başvurmamış. Refik Halid bunları anlattıktan sonra “Anladık ki biz bir deliye inanmışız” der.

Delinin teki kuyuya taş atar, kırk akıllı çıkaramazmış, değil mi? 'Sultan Hamid donanmayı Haliç'te çürüttü' iftirası da aynen 'deli işi'.

Önceleri de yazdığım gibi bu bir stratejik tercihti ve Sultan esasen karacıydı. Amcası Abdülaziz'den daha gerçekçiydi, elindeki kıt kaynakları masraflı bir iş olan denizciliğe yönlendirmek yerine daha rasyonel bir tercih olan karaya yönlendirdi. Çanakkale'de istihkâm yaptırdı, Krupp toplarını yerleştirdi, kışlalar, askeri okullar inşa ettirdi, silahlanmaya ayırdığı para bütçede ciddi rakamlara ulaştı. Demiryolculuğu geliştirdi ki, hala aynı hatları hızlandırıp yenileyip kullanıyoruz.

Demek ki karaya yatırım isabetli bir tercihti ve aslında cumhuriyet döneminde de demiryolu ulaşımına ağırlık verilmesi tercihinin isabetini gösterir.

Peki denizciliğe hiç mi yatırım yapmadı Sultan?

Hamidiye, Mecidiye, Lutf-i Hümayun, Feyza-i Bahri, Hüdavendigâr gibi kruvazörleri satın alan birine atılan iftiranın tutma şansı var mı? Mesudiye, Âsâr-ı Tevfik, Osmaniye, Feth-i Bülend, Muin-i Zafer ve Aziziye ise onun emriyle modernize edilen gemiler. Gambotlar, torpidobotlar, Atatürk'ün de kullandığı Ertuğrul yatı ve daha niceleri.

Ayrıca yabancı müşavirler getirildi, denizcilikle ilgili dergiler yayınladı, deniz matbaasını ve son olarak Deniz Müzesi'ni kurdu. Dünyanın 2 ve 3 nolu denizaltılarını yaptırarak denizaltıcılığımızın kurucusu olan 2. Abdülhamid'e 'denizciliğe düşmandı' demek tam manasıyla kuru iftiradır.

Fransız tarihçi Abdülhamid'i savunuyor

Şimdi isterseniz bir makaleye dönüşmek üzere olan yazımızı Prof. François Georgeon'un tespitleriyle noktalayalım ve 2. Abdülhamid denizciliğe düşmandı iftirasının deli saçmasından başka bir şey olmadığını onun ağzından arz edelim:

“İddiaya göre sultan, bir savaş gemisinin Yıldız tepesini ve sarayı bombardıman edeceğinden çekinmektedir. Bu bahane saçmadır tabii ki. Abdülhamid'in bahriyeye daha az önem vermesi, bütçe sorunlarından ve stratejik tercihlerden kaynaklanır.”

Bizim deliler suçlayadursun, elin Fransızı sultanı savunmaya devam eder:

“Sultan pahalı bir gemi yapım programına atılmaktan vazgeçer ama deniz savunmasını da bir kenara itmez. Bahriyeyi torpiller, mayınlar, sahil korumayı sağlayan sabit bataryalarla donatır. 93 Harbi'nde Rus donanmasından çok üstün olan Osmanlı donanmasının torpil ve mayın korkusuyla felç olduğunu fark etmiştir. Benzer araçların ve sabit müstahkem mevkilerin kullanımına dayalı aynı savunma stratejisini o da benimseyecektir. Krupp topları satın alınarak Çanakkale Boğazı savunması güçlendirilir; öyle ki daha 1890'larda İngiliz askeri uzmanları (Çanakkale'deki) bu mevzilerin ele geçirilemeyeceği yönünde görüş belirtirler.”

Peki netice? Hükmü şudur Fransız tarihçinin:

“Abdülhamid'in tercihinde esas ağır basan yan, stratejik bakış açısı olmuştur. Abdülhamid'in piyadeyi bahriyeliye, demiryolunu denizyollarına, müstahkem mevkileri kruvazörlere, kara kuvvetlerini deniz kuvvetlerine üstün tuttuğu açıktır. Müstahkem mevkilere ve iç iletişime, özellikle de demiryolları ve telgrafa verdiği önem buradan kaynaklanır.” (II. Abdülhamid, Homer: 2006, s. 285-6)

Şimdi bir şu bakış açısındaki nezafete bakın, bir de sözde bizimkilerin ağzı salyalı saldırganlığına ve hangisinin gönlü hakikatten, hangisininki düşmandan yana siz karar verin.

Not: Konu hakkında daha geniş bilgiyi Abdülhamid'in Kurtlarla Dansı adlı kitabımda bulabilirsiniz..

Lozan hezimettir de, kaç sıfır? Gelin bunu tartışalım

02 Ekim 2016

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yalnız ekonomisi ve dış ilişkileriyle Türkiye'yi değil, geçmişindeki ayak bağlarını da çözüp yeniden bağlayarak tarihi de bir büyük dönüşüme, Yeni Türkiye'ye hazırlıyor. Asırlık prangalardan, manasız tabulardan kurtulmamızın yollarını açıyor. Lozan da bu asırlık prangalardan biriydi ve yaptığı son çıkışla bu pranganın kırılmasına gidecek yolu açmış oldu. Böylece toprağımızda gözü olanlara da 'Biz bırakın toprak vermeyi, kaybettiğimiz toprakların acısını bile henüz dindiremedik, siz ne diyorsunuz?' mesajını üstü örtülü olarak vermiş oldu.

Bilseniz “Lozan tarihimizdeki en büyük zaferdir" hamasetine itiraz edenlerin resmen hapse atıldığı bir Türkiye'den bugün devletin başının “Zafer değil hezimettir" diyebildiği bir Türkiye'ye gelmek için nice acılar çekildi. Ne sıkıntılara göğüs gerildi. Gözyaşlarıyla yıkandı hapishane hücreleri.

Ama bir şekilde gelindi. Şimdi başta inkılap tarihçilerimiz olmak üzere (yeri gelmişken söyleyelim: böyle bir tarihçilik türünün bugünkü dünyada karşılığı yok) tarihçilerimizin artık Lozan konusunda kem küm etmeden konuşmaları ve millete hakikati kıvırmadan söylemeleri gerekiyor. (Nasıl Dersim katliamında 80 yıl kem küm ettiler ve o zaman Başbakan olan Erdoğan çıkıp haykırınca dilleri çözüldüyse bu sefer de öyle olacaktır, göreceksiniz.)

Kısacası nasıl Sultan Abdülhamid döneminin artıları ve eksileri yazılabiliyor ve konuşulabiliyorsa İstiklal Savaşı ve İnkılaplar da olumlu ve olumsuz taraflarıyla, getirdikleri ve götürdükleriyle özgürce ele alınabilmelidir. Bunun yolu kapanmayacak şekilde açılmıştır.

Bunun yolu kapanmayacak şekilde açılmıştır.

İşte 15 Temmuz'da

İşte 15 Temmuz'dan sonra “hiçbir şey eskisi gibi olmayacak" diyorduk. Halk tarih için değil, tarih halk için olacak diyorduk. Lozan tartışmaları için de bir milattır Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son çıkışı.

Zafer mi hezimet mi?

Soruları yoruyorlar: Lozan zafer mi, hezimet mi?

Cevaplarım mecburen ağlamaklı geliyor:

Lozan'da 'verdi, kabul etti, feragat etti, vazgeçti' sözleri hep Türkiye için kullanılır. Toprak veren biz, toprak dediysem içinde Mısır ve Sudan gibi ülkeler var ülkeler. Feragat eden biz, vazgeçen biz (mesela Kıbrıs), kabul eden (ettirilen) taraf biz… Peki sürekli veren taraf biz isek Lozan'da ne tür bir zaferden bahsedebiliriz ki?

bir zaferden bahsedebiliriz ki?

Lozan Konferansı'nın resmi adı Yakın Doğu İşleri Konferansı idi. Yani Osmanlı'nın tasfiyesini hukuki belgeye bağlama anlaşması. Bunu Sevr'de denemişler ama başarılı olamamışlardı. Sultan Vahidüddin Sevr'i tasdik edeceğine tahttan çekilmeyi tercih edeceğini, ölse de Sevr'i imzalamayacağını söylemişti. Bu bir kahramanlıktır ama bizde kahramanlara hain denilmesi istisna değil kuraldır.

Velhasıl Lozan'daki konferans Osmanlı topraklarının bölüşülmesi için toplandı ve Osmanlı topraklarının beşte dördünün tapusu orada el değiştirdi. Mesela madde 17 Mısır ve Sudan'ı verir İngilizlere, madde 20 Kıbrıs'ı. Bunu söyleyince gençlerin gözü açılıyor, “Vay canına, Lozan'a kadar Mısır ve Sudan bizim miymiş?" diyorlar. Evet evladım bizimdi ve daha neler ve nereler bizimdi bilseniz!

Sultan Vahidüddin neden hain ilan edildi?

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın “Sevr'i gösterip Lozan'a ikna ettiler" sözü de aynen tarihî bir hakikati ifade etmektedir. Sultan Vahidüddin bugün neden “hain" diye bilinir bilir misiniz? Sevr'i onaylamadığı için. İngilizler ondan intikamlarını resmi tarihimize böyle geçirerek aldılar. Halbuki hakikaten vatan haini olsa yurt dışına çıktığında onu Londra'da baş tacı etmeleri gerekmez miydi? Ne gezer. Sefalet içinde, bakkala kasaba borçlu öldü onurlu Sultan.

Soralım: Vahiddüni Han neyi sattı da vatan haini oldu? Bir karış Osmanlı toprağının tapusunu birine mi verdi? Peki Osmanlı topraklarını Lozan'da ve sonrasında avuç avuç dağıtanlar neden kahramandır bu ülkede? Ezcümle İngiliz-Fransız yapımı Osmanlı'yı keyfi bölüşüm projesine ve en çok da Hilafetin kaldırılmasına itiraz ettiği için hain ilan edilmiştir bu mazlum Sultan.

Meselenin bam teli de burası zaten: Sultan Vahidüddin'e onaylatamadıkları Sevr Antlaşması'nın yerine onun biraz hafifletilmişi olan Lozan'ı bu defa Ankara hükümetine kabul ettirdiler. İstanbul'daki resmen tanınmış devletin tasfiyesini Ankara hükümetine yaptırdılar. Peki bu adil ve hukuken geçerli bir muamele midir? Sizin anlayacağınız, bir bakkalı çırağına tasfiye ettirmek gibi bir şeydi bu.

Osmanlı Devleti'ni kendi ellerimizle yıktık

Lozan'a giderken biz 600 yıllık bir çınarı söktük de gittik, bilmeyenler öğrensin. 1 Kasım 1922'de saltanatı kaldıran, lağveden kanun aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin “münkariz" olduğunu, yıkıldığını, tarihe karıştığını bildiriyordu. Aksi halde Lozan'a gitmesi gereken iki siyasi heyetten biri İstanbul hükümetiydi ve toprakların resmen sahibi olan taraf da Osmanlı Devleti'ydi.

Burada ince bir oyun oynandı, İngilizler de tabii keyifle seyrettiler. Tıpkı hilafetin kaldırıldığını seyrettikleri ve hilafet kaldırılmadan Lozan'ı onaylamadıkları gibi. Osmanlı'nın tasfiyesini kendileri yapsa hem Türkiye'den hem de Hindistan gibi sömürgelerinden büyük tepki alacak ve millet ayağa kalkacaktı. Onun için bu tehlikeli işi TBMM'ye yaptırdılar. İngilizlerin en büyük özellikleri, ateşteki kestaneyi maşa kullanmadan almayacak kadar akıllı olmalarıdır.

Özetle Osmanlı Devleti'ni biz bir kanun çıkararak yıktık (karar no: 307).

Peki bunun somut sonucu ne oldu? Şu: Biz Lozan'a giderken devletsizdik ve 6 asırlık büyük devletimiz, İngiliz işgali altındaki İstanbul'da tarihe veda ettirildi (Toynbee'nin dediği gibi 'etmedi', 'durduruldu'). Yani bir devletin hükümeti olarak değil, sadece 'hükümet' olarak gittik Lozan'a.

Devleti olmayan bir hükümet! Garabeti düşünebiliyor musunuz? Öte yandan karşımızdakilerin hepsi tanınmış devletlerdi, bir tek biz hükümettik ve henüz tanınmamıştık ve rakiplerimizden devlet olma icazeti alabilmek için oturuyorduk masaya!

Soruyorum: Bu durumda herhangi bir pazarlık şansımız olabilir miydi? Bu pozisyonda Lozan'da bir zafer kazanılabilir miydi? Kazanılamazdı ve kazanılamadı da. Ankara TBMM hükümeti, Türkiye Cumhuriyeti kurma iznini veya icazetini alabilmek için önüne sürülen bütün tavizleri vermek zorundaydı ve verdi de. Lozan onaylanmazsa tanınmamış bir 'hükümet' olarak kalacak ve 'yeni hükümet' gelip de müzakereleri lyürütene kadar öyle kalacaktı.

Peki Lozan kabul edilmez ve onaylanmazsa İngilizler veya Fransızlar ne kaybederdi? Hemen hiçbir şey. Biz ne kaybederdik? Devletsiz bir hükümet olarak ortada kalırdık! Oyun bu kadar açık.

İsmet Paşa hezimeti itiraf ediyor

İşin ilginci, Lozan'da neleri verdiğini bizzat İsmet Paşa'nın kendi ağızdan açıklanmış olmasıdır. Daha da tuhafı, eğer bir zafer varsa, mantıken bir kaybedeni de olmalıdır, öyle değil mi? Peki Lozan'da kim kaybetmiştir?

İngiltere mi? Lord Curzon'un Londra'da İngiltere'nin kaybettiği itibarı geri getiren adam olarak karşılandığını biliyoruz. Yunanistan mı? Venizelos'un tek kuruş tazminat ödemeden, üstelik Batı Trakya'yı nasıl ustalıkla sınırları içinde tutabildiğini, savaşı kaybeden Yunanistan'ı en az zararla kurtardığını biliyoruz. Fransa mı? Belki Fransa kapitülasyonlar açısından kayıpları oynamış denilebilir ama o da geçici güney sınırlarını kalıcı hale getirip Sancak (İskenderun-Antakya) bölgesini elde tutabilmişti… İtalya da 12 Ada'ya oturmuştu, bir de Antalya açıklarındaki Meis adasına.

Soru ortada: Lozan'da kim kaybetmiştir? Fedakârlığı kim yapmıştır? Geri adımı kim atmıştır?

İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan kaybetmediğine göre bir kaybeden olmalıdır ve acıdır ama bu, Türk tarafıdır. Bunu ben söylemiyorum. Lozan tutanaklarına göre İsmet Paşa şöyle söylüyor. Aynen şöyle:

“Başka milletleri memnun etmek için savunma araçlarından vazgeçen Türkiye'yi tarihin nasıl yargılayacağını bilmiyorum. Askerden tecrit adı altında kabul ettiğimiz fedakârlıkların, hakiki dokunulmazlığımızı ağır surette baltaladığını görüyorum. Ümit ederim ki bu beyanat, Türk heyetinin yeni bir fedakârlığı olarak kabul edilecektir. İtilaf devletleri ne istiyor? (…) İşte biz onları tamamen kabul ediyoruz." (8 Aralık 1922)

Aynı konuşma içerisinde “feragat, fedakârlık ve kabul" kelimeleri herhalde tesadüfen bir araya gelmemiştir. İsmet Paşa'nın ağzından Lozan'ın bizim için “ilkeleri" bunlardır. Feragat da, fedakârlık da, kabul de bizden gelmiştir. Bu net.

Paşamızın bu beyanatı 8 Aralık 1922'de idi. Peki iki ay sonra vaziyette bir değişme olmuş mu? Okuyalım mı biraz daha İsmet Paşa'nın sözlerini:

Tarih 4 Şubat 1923. İngiltere başdelegesi ve Dışişleri Bakanı Lord Curzon alacağını almış ve Lozan'dan trenle ayrılmış, Londra istasyonunda Bakanlar Kurulu'nca karşılanmıştır.

“Ne istedilerse yaptık"

Bunun üzerine Lozan'da ortada kalan İsmet Paşa ağlamaklı gözlerle gazetecileri toplar etrafına ve dert yanar. “İnsana bir haber verilmez mi?" der. Zavallılığı apaçık ortadadır. Barışı imzalatamamıştır. Sözlerine aynen şöyle devam eder:

“Ben bütün konferans esnasında bu ağır mesuliyetin yükü altında çalıştım. (…) Eğer dünyada tek kimse çıkıp da bana 'Daha yapılacak fedakârlıklar vardı…', 'Şu kararı almalıydınız!' diyebilirse onlara yapmaya razı olurum. Ben fedakârlığı son haddine vardırdım.

Toprak meselelerinin hepsi halledildi. Bu meselelerde kendi zararımıza ve müttefiklerin lehine kararlar aldık.

Ekalliyetler (azınlıklar) meselesini müttefiklerin dilediği gibi hallettik.

Boğazların serbestliğini kabul ettik.

Adli kapitülasyonlar meselesinde anlaştık. (…) Nihayet bu meselede de her aklı başında insanın kâfi addedeceği bir hal tarzını kabul ettik.

İktisadi meselelerde âdil, meşru olan her şeyi kabul ettik. Biz namuslu borçlularız. Düyun-u Umumiye İdaresi'nin faaliyetinin devamına razı olduk. İktisadi ve mali meselelerden çoğunu müttefiklerin lehine hallettik. Bu meselelerden birkaçı kalıyor. Bunları kabul etmedim."

(Kaynak: Ali Naci Karacan, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, 1943, s. 211-212)

İşte bu “birkaç mesele" dışında İtilaf devletlerinin bütün dayatmalarını kabul ettiklerini ifade ettikten sonra İsmet Paşa dönüp yabancı gazetecilerin de içinde bulunduğu topluluğa o taç cümlesini sarf ediyor:

“Bütün fedakârlıkları yaptım, her şeyi kabul ettim, fakat memleketin iktisadi esaretini reddettim."

Lozan'da verilen tavizlerin kendi bileğinin hakkıyla kazanılan topraklar değil, ecdadın şehid kanlarıyla kazanılan topraklar olduğunu hatırlatalım.

Osmanlı'nın tapu dağıtım töreni

O zaman Lozan Antlaşması,

1) TBMM tarafından sıkı sıkıya tembihlenen Misak-ı Milli'yi gerçekleştirme hedefine bile ulaşamamıştır.

2) 2. Lozan, Osmanlı İmparatorluğu'nun tapu dağıtım törenidir. Kadir Mısıroğlu'nun deyişiyle “Osmanlı'nın hân-ı yağmasıdır" (yağma sofrası). “Ver, kurtul" politikasının hazin bir sonucudur.

3. Topraklarımızı işgal eden, binlerce insanımızı katleden, kadınlarımızı, kızlarımızı kirleten, bebeklerimizi öldüren, şehirlerimizi yağmalayıp yakan Yunanlara tek kuruş tazminat ödetemeyerek bir başka hezimete imza atan “birileri" acaba hangi zaferden bahsedebiliyorlar?

İnönü itiraf ediyor

Lozan'da meselelerin bizim zararımıza, müttefiklerin lehine halledildiğini açıklayan, yani zafer olmadığını söyleyen bizzat İsmet İnönü'dür.

Lozan'ın hezimet olduğunu aslında 4 Şubat 1923 günü gazetecilere bizzat başdelegemiz İsmet Paşa açıklamış ve bu demeç zamanın gazetelerinde yayınlandığı gibi 1943 yılında devletin parasıyla bastırılan ve iç kapağında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün melul mahzun bir fotoğrafının basılı olduğu resmi yayında neşredilmiştir. Ali Naci Karacan imzasıyla çıkmış olan Lozan ve İsmet Paşa adlı kitap Tek Parti döneminin resmi yayın olduğu halde bu demeci sansürsüz verirken Boğaziçi Üniversitesi'nden Sevtap Demirci gibi London School of Economics'de doktora tez yapanlar tarafından bile kesilip makaslanarak, yani sansürlenerek yayınlanabilmiştir. Neden mi? Çünkü İsmet Paşa bütün fedakârlıkları yaptığını sınır, azınlıklar, adli kapitülasyonlar, hatta Duyun-u Umumiye ve borçlar konusunu bile İtilaf devletleri lehine çözümlediklerini, bütün fedakarlıkları yaptıklarını, sorunları “bizim zararına ve rakiplerimizin lehine" (aynen bu kelimelerle) çözümlediklerini açıkça beyan ediyor. Çözümlemek ver gitsin demek ise bu nasıl bir zaferdir? Biri bize anlatsın.

Bütün bunlardan çıkardığım sonuç şudur:

Lozan hezimettir de kaç sıfır? Gelin bunu tartışalım…

Lozan'ın imzalandığı masa üç ayaklıydı.

1950'de “Lozan zafer değil masa başı kaybı" diyen kimdi?

“Lozan'ı Sevr ile değil, 1922 de elde edilen muazzam zaferle kıyaslamak icap eder. Bize göre (…) 1923 yılının dünya şartları içinde Lozan andlaşması, siyaset ve diplomasi sahasında, bizim lehimize bir başarı değil, ciddî bir kaybımızdır. Lozan bir zafer değil, Türk milletinin cephede kazandıklarıyle asla mütünasip olmıyan bir masa başı kaybı, bir diplomasi hataları vesikasıdır."

(Tahsin Demiray, “Lozan Andlaşması bir siyaset ve diplomasi zaferi midir?", Hafta, Sayı: 45, 4 Ağustos 1950, s. 6.)

İngilizler İstanbul’u tek kurşun atmadan nasıl terk etti?

09 Ekim 2016

Sağolsun, resmi tarihimiz İstiklal Savaşı'ndan sonra İngilizler başta olmak üzere işgal kuvvetlerini İstanbul'dan nasıl başları önlerinde çıkarttığımızı yazar. Ne de olsa fena halde yenik ve eziktirler karşımızda. Nitekim muzaffer Türk ordusu 6 Ekim 1923 günü İstanbul'a girmiş ve şehri 5 yıla yakın süren düşman işgalinden kurtarmıştır.

Artık değişmesi şart olan tarih kitaplarımızda böyle yazar yazmasına ama gerçekler aynı kanaatte değildir. Aslında İtilaf devletlerinin silahlı kuvvetleri, resmi geçit törenleri ve centilmenlere yakışır “garden party”lerle veda etmişler, halkın alkışları arasında bayrağımızı selamlayarak Dolmabahçe rıhtımında kendilerini bekleyen “Arabic” adlı transatlantiğe binmişler ve sevinç içinde –memleketlerine dönüyorlardı- el sallayarak İstanbul'dan ayrılmışlardı.

Hangi tarihte peki? Herkes gibi '6 Ekim'de' diyorsanız yanılıyorsunuz. Doğru cevap için ise biraz sabrınızı istirham edeceğim. Çünkü daha önce bazı önemli ip uçları vermem gerekiyor.

Öncelikle şunu belirtelim ki, işgal kuvvetlerinin İstanbul'u terk edişi ile Lozan Antlaşması'nın imzalanması olayları arasında sandığımızdan da yakın bir bağ mevcuttur. Yani Lozan imzalanana kadar işgal devam etmişti, hatta sonrasında da 2,5 aya yakın bir süre daha işgalciler başkentimizden gitmemişlerdi.

Hemen araya girip söyleyeyim: Ankara'nın 13 Ekim'de başkent oluşu İtilaf kuvvetlerinin gidişinden bir hafta sonraya rastlar, yani Lozan imzalandığında İstanbul hâlâ payitahttır ve bir maddesinde de Hilafet merkezinin İstanbul olduğu açıkça yazılıdır.

O zaman şunu sormak hakkımızdır diye düşünüyorum:

Ankara'yı başkent yapmakla Lozan'ı ilk delen biz mi olduk yoksa? Hani Lozan ilk imzalandığı haliyle dimdik ayaktaydı? İşin aslına bakılırsa Lozan defalarca delinmiştir. Fransızlara bırakılan Antakya/Hatay'ın ana vatana katılması Lozan'ın deliniş anlarından biridir. Kıbrıs için 1958/59'da yapılan Londra/Zürih anlaşmaları Lozan'ın bir başka delinişidir. Montrö de öyledir. Belki de Lozan'ın lehimize asıl büyük delinişi, “Kanalistanbul” projesiyle gerçekleşecektir. Böylece Boğaziçi, 1918′deki İtilaf devletleri işgalinden bu yana ilk defa tam olarak egemenliğimiz altına girecektir.

Nasıl gittiler?

İşgal altındaki İstanbul'un boşaltılması sırasında İstanbul Komutanı olarak görev yapan Selahaddin Adil Paşa'nın Hayat Mücadelelerim adlı hatıralarında (1982) o netameli günler içeriden ve ayrıntılı bir şekilde anlatılır. (Maalesef bu hatıratın orijinali, Paşa'nın birkaç sene evvel kaybettiğimiz oğlu Semuh Adil Bey'in ifadesiyle Kemal Ilıcak'ın yalısında sırra kadem basmıştır.)

Görevine Halife Abdülmecid'in biat töreniyle başlayacaktır Selahaddin Adil Paşa. 24 Temmuz 1923′te imzalanan Lozan Antlaşması'nın hükümlerine uygun olarak bir ay sonra (23 Ağustos) TBMM Lozan'ı onaylayacak ve ancak o zaman İtilaf kuvvetleri denklerini toplamaya başlayacaklardır. (Ne garip: İngiltere parlamentosunun Lozan'ı onayı ise ertesi yılın Ağustos'unu bulacaktır.)

Selahaddin Adil Paşa İstanbul’da işgal devletleri temsilcileri ile vedalaşıyor.

Lozan'dan bir ay sonra işgal kuvvetleri toplanmaya başlamış, işgal ettikleri binaları Türk askerine teslim etmektedirler birer ikişer. Boşaltma işlemi 1,5 ayda tamamlanacak ve son gün dostane bir tören düzenlenecektir. Bundan sonrasını Selahaddin Adil Paşa'nın hatıratından takip edelim (sayfa 424):

“General Harrington tarafından İtilaf devletleri orduları namına 29 Ağustos'ta Türk ordusu için Sumer Palas'ta bir çay ziyafeti verilerek İstanbul'daki askeri, sivil birçok kişi çağrılmış ve kumandanlıkça (yani Türk tarafınca) da 19 Eylül 1923′te Beykoz Parkı'nda bir garden parti ile buna karşılık verilmişti.”

Adil Paşa bundan sonra İzmit'ten gelecek ordumuzun İstanbul'a girişi için de hazırlık yaptıklarını ve işgal kuvvetlerinin binaları teslim işinin Eylül sonuna kadar sürdüğünü, birliklerin de büyük ölçüde -karargâh heyetleri hariç- ülkelerine yollandığını anlatıyor.

Nihayet 2 Ekim günü İtilaf devletlerinin Mondros Mütarekesi hükümleri gereğince el koydukları bütün cephane ve savaş malzemesinin Türk hükümetine teslim edildiğine dair belge imzalandıktan sonra artık resmi işlemlerin tamamlandığını yazan Paşa, aynı gün, yani 2 Ekim 1923 günü işgal kuvvetlerinin İstanbul'u nasıl terk ettiklerini de şöyle anlatır (s. 425):

“Türk, İngiliz, Fransız ve İtalyan birliklerinden ayrılan birer birlik belirli saatte Dolmabahçe meydanında yerleşmiş ve yapılan geçit merasiminden sonra İtilaf devletleri kumandanları tarafından büyük bir seyirci topluluğu önünde alkışlar arasında şanlı bayrağımız selamlanarak yabancı kumandanlar cami rıhtımına kadar uğurlanmış ve burada rıhtıma yanaşan bir motorla Fındıklı açıklarında beklemekte olan Arabic vapuruna gitmişlerdi. Bu suretle de İstanbul işgaline kesinlikle son verilmişti.”

Bizzat İstanbul'u teslim alan komutanın ağzından aktardığım yukarıdaki satırlar İtilaf kuvvetlerinin İstanbul'u nasıl terk ettiklerini belge değerinde bir anlatımla ortaya koyuyor. Yalnız o soruyu unutmadınız umarım: 'Hangi tarihte?' diye sormuştuk. Resmi tarih 6 Ekim diyor, Selahaddin Adil Paşa ise 2 Ekim. Nitekim basın taramalarında 1920'li yıllarda İstanbul'un kurtuluşunun her yıl 2 Ekim'de kutlandığını okuyabiliyoruz.

Üsküdar'dan araba vapuruyla karşıya geçen Türk birliklerinin şehre girişinde Sarayburnu'ndan Taksim'e kadar yolun iki tarafına sıralanmış olan Müslüman ahali “Yaşasın” çığlıkları atıyor, ard arda tekbir getiriliyor, “Allahu ekber” sadaları Ayasofya Camii'nden yükselen yanık selalara karışıyordu.

Sen misin muhalefet eden?

Selahaddin Adil Paşa'nın Hayat Mücadeleleri adlı hatıratının 423. sayfasında ilginç bir upucu yakalıyoruz. Şöyle:

“Son zamanlarda meydana gelene olaylar ve yeni bir tahakküm ve zorbalık devrinin hazırlıklarını gösteren gidişatı memleket için hayırlı bir yön olarak görmüyor, yeni görev ve sorumluluklar almayı uygun bulmuyordum.”

Selahaddin Adil Paşa'nın 1923 ortalarında gelmekte olduğunu söylediği tahakküm ve zorbalık birkaç ay sonra tam olarak gerçekleşecek ve Tek Parti yönetimiyle yaklaşık çeyrek asır milletin kaderine hükmedecekti.

Paşa'nın bu sürece itirazları ve yeni rejimin tahakküm ve zorbalığına ortak olmak istemeyişi Tek Parti idaresinin gözünden kaçmayacak ve İtilaf güçleri İstanbul'dan 2 Ekim'de çekip gitmesine rağmen onları göndermenin şerefi bir muhalife kalmasın diye resmi tarihte 3. Kolordunun İzmit'ten İstanbul'a giriş tarihi esas alınacak ve Paşa'nın adı yalnız İstiklal Savaşı'ndan değil, gerçek kahramanı olduğu 18 Mart deniz zaferinden bile silinecekti. (Paşa'nın tahakküm ve zorbalığa yönelik eleştirisi 1951'de Meclis'te yaptığı konuşmada “Bir diktatör kanunla korunamaz” sözüne yansıyacaktır.)

Sen misin muhalefet eden? Seni yalnız bugünden değil, tarihten de sileyim de gör!

İşte bizde buna “tarih” diyorlar.

Not: Burada işgalcilerin İstanbul'u “nasıl” terk ettiklerini anlattık. “Niçin” terk ettikleri ise ayrı bir yazıya selam veriyor

89. yılında hâlâ Nutuk’taki hataları konuşamıyoruz

16 Ekim 2016

Nutuk'un okunuşunun 89. yıldönümü. Yine Nutuk üstü nutuklar, yine içi boş teraneler, yine 'Ulu Önder buyurdu ki' sallamaları…

Bıktık bu nutuklardan. Ya bize yeni bir şey söyleyin ya da susun. Bunların çok daha etli butlularını 89 yıldır dinleyegeliyoruz zaten.

Şimdi tozu dumana katmadan önce soralım:

Nutuk nedir?

Cevap: CHP'nin 2. Kurultayı'nda Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'in geçmişle ve kendi devriyle amansız bir hesaplaşmasıdır.

Kimlerle peki?

En başta kendisine vaktiyle destek çıkan ama Lozan sürecinde yolları ayrılan eski yol arkadaşlarıyla ağır bir hesaplaşmadır.

Başka?

İzmir Suikasti davasıyla ağızların ya idam sehpasında veya ev hapsiyle kapatılmasından sonra tarihi mümkün mertebe en münasip şekle sokma çabasıdır. Kimsecikler itiraz edemeyeceği için de resmi tarih hafızanın üzerinden silindir gibi geçecek ve hala süren tahakkümünü tesis etmiş olacaktır.

Son olarak da Nutuk'un, Harf İnkılabı'nın 'kütüphaneleri tuğla yığınına', hafızaları da bebeklik çağlarına çevirecek tırpanından sonra geçmişi asla hatırlayamayacak nesillere kutsal bir kitap gibi dayatılmasıdır.

Bu özellikleriyle Nutuk içerdiği bütün belgelere rağmen bir tarih kitabı değildir, gençliğe hitap ettiği son paragrafı hariç meydanlarda okunacak bir manifesto da değildir, genellikle söylendiği gibi 'Ata'nın milletine hesap verişi' hiç değildir. Buyurgan bir edayla kaleme alınmış olan metin 'Bu budur' diyor, o sırada yurt dışında bulunan Rauf Orbay'a hilafetçi diye saldırıyor, evine kapatılmış Kâzım Karabekir'e hain yaftasını yapıştırıyor, Şapka Kanunu'na muhalefet eden Kutul Amare kahramanı Sakallı Nureddin Paşa'ya ağzına geleni sayıyordu. Nasıl olsa kimse itiraz edemeyecek, gıkını çıkaramayacaktı.

Nutuk'un okunmasından 6 yıl sonra boş kalan meydanı doldurmaya teşebbüs eden Kâzım Karabekir basın yoluyla cevapları vermeye başlayınca apar topar susturulacak ve polisler evine baskın yaparak dosyalarına üç çuval halinde el koyacaktır. 'Sen misin itiraz eden, sesini kestiğimiz yetmez, adını da tarihten sileriz' şeklinde özetleyebileceğimiz Kemalist susturma yöntemi burada da işlemiş, Atatürk dönemi ders kitaplarında Karabekir Paşa nasılsa girme şansına eriştiği bütün karelerden itinayla temizlenmiştir. 1931 yılında basılan Lise Tarih kitabında dışlanan paşaların tek bir kare fotoğrafına rastlanmayışının sebebi budur.

Demek ki Nutuk bir tarih kitabı değil, siyasî bir müdafaanamedir. Tarih karşısında haklı çıkma tutkusu onun ideolojik yüzünü ele vermektedir. Nitekim Erzurum Kongresi'ndeki kendi konuşmasını Nutuk'ta makaslayan bizzat Gazi'dir.

Zaten tarihi makaslaya makaslaya bu hale gelmedik mi? 90 yıldır makaslıyoruz. 'Halk bunu kaldıramaz' yalanlarına sığınarak yapılan makaslamalar sona ermeli ve makaslayanlar teşhir edilmelidir ama kim edecek? Şu tarihçilerimiz 5816'dan korktukları kadar Allah'tan korksalardı mesele hallolurdu çoktan!

Kes yapıştır ile de tarihçilik bu kadar oluyor işte.

89 yıldır tekrarlanan hata

Örneklerinizi görelim gayrı diyorsanız hazırım. Önce Nutuk'taki şu cümleyi beraberce okuyalım:

“Bu mukadder seyr-i tarihiyi an'anevi itiyadatiyle, derhal ihtisas eden hanedan-i hükümdari ilk andan itibaren milli mücadelenin hasm-ı biamanı oldu."

Ne anladınız diye sormayacağım. Sizden önce ne anladığını beyan eden yüzlerce allame çıkmış nasıl olsa. Bakın bir 'Nutuk çevirmeni' (gülmeyin, Türkiye'de epey akçalı bir iş sahasıdır bu) Nutuk'un başlarındaki bu cümleyi nasıl çevirmiş:

“Bunu hemen sezinleyen padişah soyu, ilk andan başlayarak, millî savaşın amansız bir düşmanı oldu."

Bu, koca Hürriyet gazetesinin okurlarına hediye ettiği Nutuk'tandı. Şimdi de anlı şanlı Türk Dil Kurumu'nun neşrettiği Söylev'de aynı cümlenin nasıl çevirildiğine bakalım. Elimdeki 1981 tarihli 8. baskısında aynen şunlar yazılı:

“Bu kaçınılmaz tarih akışını, gelenekten gelen alışkanlığı ile, hemen sezinleyen padişah soyu, ilk andan başlayarak ulusal savaşın amansız bir düşmanı oldu." (cilt I, s. 11)

Bu, Nutuk boyunca tekrarlanan iddialardan sadece biri. Asıl üzerinde duracağım nokta, “hanedan-ı hükümdari' terkibi. Çevirenler onu motamot alıp bugünkü dile “padişah soyu" diye çevirmişler ki, bu da yanlış.

Yanlış mı? Evet yanlış, çünkü mantıksız. Tam çevirisi “padişah soyu" değil, “hükümdarlık hanedanı"!!! Aynen. Nutuk metinlerinde hala kol gezen yığınla yanlıştan sadece biri bu. 1927 tarihli Osmanlıca Nutuk'un 10. sayfasına bakıyor ve bu ifadenin aslının “hanedan-ı hükümdari" değil, “hanedan hükümdarı" olduğunu hayretle okuyoruz! Yani Osmanlı hanedanının hükümdarı Sultan Vahidüddin kastediliyor, soyu değil.

“Hanedan hükümdarı" nerede “hanedan-ı hükümdari" nerede?

Peki bu vahim hata nasıl yapıldı?

İnönü Nutuk'u yasaklatmıştı

Nutuk epeyce talihsiz bir kitap. 1927 Ekim'inde okundu ve basımına girişildi. Osmanlıca baskının üzerinde 1927 yazmasına rağmen basımının 1928 yılına sarktığı anlaşılıyor. Nutuk tam da Kasım ayında Harf devriminin yapılacağı 1928 başlarında Arap harfleriyle basılmıştır ki, bu da piyasada en fazla 7-8 ay kaldığı anlamına gelir. 1 Kasımdan itibaren bütün Arap harfli kitaplar toplatılırken Nutuk'a ayrıcalık tanınmamış, o da toplatılmıştır. Aksi halde CHP Genel Sekreteri Recep Peker'in parti teşkilatlarına 'Bari birer tane Nutuk satın alın' talimatına bir mana veremeyiz.

veremeyiz.

Nutuk’un Genelkurmay Başkanlığı’nın kasalarında saklanan Arap harfli elyazması gün ışığına çıkmayı bekliyor.

Velhasıl Kurultayda CHP'nin (dolayısıyla devletin) temel kitabı kabul edilen Nutuk basılır basılmaz toplatılmış ve 1934 yılına kadar da yeni harflerle gün yüzü görmemiştir. 1928-34 yıllarında yasaklı kitap muamelesi gören Nutuk'un yeni haflerle iki baskısının yapıldığını ve bir daha basılabilmek için tam 12 sene beklemek zorunda kaldığını bilmiyoruz. Yani İnönü'nün Milli Şefliği devrinde Nutuk hiç basılmamış olup Nutuk'u yeniden basmak DP iktidarına nasip olmuştur!

Sorsanız CHP Nutukçuluğu kimseye bırakmaz ama neden 12 sene Nutuk'u tutuklattığını saklar.

Türkiye'de tarih böyle kevgirle su taşımaya benzer işte.

Bizim gibiler çıkıp da “Hanedan hükümdarı"nın nasıl olup da “hanedan-ı hükümdari" diye çevrilebildiğini ve bu hatanın 90 yıldır devam ettirildiğini söyleyince kızıyorlar. Bunca İnkılap Tarihi profunun, doçentinin vs. hala eli yüzü düzğün bir Atatürk biyografisi ortaya koyamayışına kızsalar iyi ederler. Aynaya kızmanın manasızlığını Sinderella bile öğretememiş bunlara anlaşılan.

Nutuk'un Osmanlıca metnini yeni harflere çevirenler hataen 'hanedan hükümdarı'nı 'hanedan-ı hükümdari' diye okuyarak kuyuya bir taş atmışlar, o taşı tam 89 yıldır çıkaramıyoruz. Meselenin özü de, özeti de budur.

Başka bir yerde Nutuk'taki okunuş ve yazılış hatalarını yazdığım için merak edenler örnekleri Küller Altında Yakın Tarih adlı kitabımda bulabilirler. Yalnız şu kadarını söyleyeyim: Nutuk hala hatalarıyla basılmaktadır. Bunu düzeltmenin yolu, yazma orijinalinin tıpkı basımını yapmaktan geçmektedir. Bir ara Genelkurmay Başkanlığı, kasalarında bulunan elyazısı orijinalin basılacağını müjdelemişti ama demek FETÖcüler onu da engelliyormuş. Eh büyük ölçüde temizlendiklerine göre daha fazla beklemeyiz inşaallah.

89 yıl çok uzun bir süre zira.

Musul’u kaç milletvekilinin oyuyla verdik?

23 Ekim 2016

Musul'da bombalar patlar, silah tarrakaları ekranlardan yüreklerimizi delip geçerken gayri ihtiyari geçmişe dönüp bakmak ihtiyacını duyuyor ve soruyoruz:

Osmanlı'nın ardından hangi hatalar uç uca vagonlar halinde eklenerek Irak ve Suriye'yi içinden çıkılmaz hale getirdi?

Öbür tarafta Misak-ı Milli'nin neden güncel ve Lozan'daki kayıplarımızı düşünmenin neden bugün olanları anlamak bakımından önemli olduğunu soran bir Cumhurbaşkanımız var.

Tarihin “bugün"ü okumakta ne denli mahir bir rehber olduğunu yaşaya yaşaya öğrenmiş oluyoruz.

Sizi bilmiyorum ama tarihin düğümlerini çözdükçe benim ufkum alabildiğine genişliyor.

Mesela mı?

Mesela Misak-ı Millî…

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın akademik yıl açılış törenindeki çıkışını hatırlayalım mı:

“Suriye ve Irak'ta olanları yaşarken, yeni nesil bir şeyi çok iyi bilmeli. Acaba Misak-ı Milli nedir? Bunu çok iyi bilmemiz lazım. Eğer Misak-ı Milli'yi kavrarsak, anlarsak Suriye'deki sorumluluğumuzun, Irak'taki sorumluluğumuzun ne olduğunu anlarız. Eğer bugün 'Musul üzerinde bizim sorumluluğumuz var, onun için hem masada hem de arazide olacağız' diyorsak, bunun bir sebebi var…"

Misak-ı Millî'yi önemsizleştirmeye kalkanlara cevap mahiyetinde olan bu çıkışın altındaki mesaj, bugün Türkiye eski toprakları olan Suriye ve Irak, Filistin vb. ilgileniyorsa bunun Misak-ı Millî'nin bir talimatı olmasında yatıyor.

O talimat ki, İstanbul'daki Meclis-i Mebusan tarafından 1920 başlarında kabul edilen Misak-ı Millî beyannamesinin ilk maddesinde yer almıştır.

Musul'da olmalıyız, çünkü…

1. maddenin Arapları ilgilendiren ilk kısmına göre Mondros Mütarekenamesi imzalandığı sırada düşman ordularının işgali altındaki Arap çoğunluğun yaşadığı toprakların mukadderatı referandumla “serbestçe" belirlenmeliydi. Osmanlı toprağı olup sözkonusu mütareke hattının “dışında" ve “içinde" (dahil ve haricinde) bulunan ve dinen, ırken (veya örfen), emelen bütünleşmiş “Osmanlı-İslam ekseriyetiyle meskûn" kısımların toplamı ise “hakikaten" ve "hükmen" (realitede veya hukuken) hiçbir sebeple birbirinden ayrılamazdı.

Demek ki Misak-ı Millî'nin ilk maddesinin baş kısmı Arapların geleceğini belirlerken devamı Arapların yaşadıkları haricindeki topraklardaki Osmanlı-Müslüman çoğunluğun bölünmezliğini vurguluyordu. Yani Türkler ve Kürtlerin.

Lakin burada çarpıcı bir nokta var.

Misak-ı Milli üzerine yazıp çizen İnkılap tarihçileri nedense bu maddedeki “dışında" kelimesini büyük bir maharetle sansürlemiş ve metin sanki sadece Mondros Mütarekesi hattı içindekileri kast edecek mahiyete indirgenmiştir.

Bu fark, aslında Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul'a gönderdiği teklifteki Misak-ı Milli metnini esas almalarından kaynaklanıyor. Tarihçilerimizin Atatürk'ü haklı gösterme saplantıları burada da kendini gösteriyor ve orijinal Misak-ı Milli'yi değil, M. Kemal'in teklifini esas alıyor ve sonuçta tarihi çarpıtıyorlar.

Atatürkçü bir parti kuran Prof. Dr. Sina Akşin bile bu tarih tahrifatına şu tepkiyi vermek zorunda kalmıştı:

“Atatürk'ün mebuslara hazırladığı metinde, Erzurum ve Sivas kararlarına uygun olarak, mütareke sınırları içindeki yerlerin bir bütün olduğu bildirilmişti. Oysa, İstanbul'da mebuslar, imparatorluk hayalinin çekiciliğine kapılmışlar ve bırakışma imzalandığında düşman işgali altındaki yerlerde de hak iddia etmişlerdir. Sonraki yıllarda bir çok tarihçilerimiz Misak-ı Milli'yi Arap ülkeleri (mütareke sınırları dışındaki yerler) üzerinde hak iddia edilmemiş gibi göstermişlerdir. (Bunun bir çeşit sansür olduğu ve bilimsel tarihçilikle pek bağdaşmayacağı açıktır:" (Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, İmaj: 1998, s. 131-2)

Mustafa Kemal'in teklifi İstanbul'dakilerce fazla dar bulunmuş olacak ki, Osmanlı milletvekillerinin kurdukları Ahd-i Milli Komisyonu bu metne Mondros sınırları haricinde kalan Osmanlı-Müslüman çoğunluğun yaşadığı yerleri eklemek ihtiyacını duymuş.

Erdoğan'a göre Misak-ı Milli sadece içeriye yönelik bir kurtuluş programı değil, sınırlarımız dışında yaşayan kardeşlerimizin de bizden koparılmaz bir parça olduğunu beyan eden daha geniş bir vizyonun eseridir. Onun için Musul'da da, Halep'de, masada da olmalıyız, zira Misak-ı Milli, Kemalist tarihçilerin sansürlemeye çalıştığının ötesinde “Osmanlı" felsefesinin nefes alıp verdiği bir metin olarak öne çıkmaktadır.

Onun için Misak-ı Millî'yi bizi sınırlarımızın ötesindeki kardeşlerimize açacak şekilde okutmalı ve öğretmeliyiz yeni nesillere.

Velhasıl CHP iktidardan gideli çok oldu ama geriye tarihini bıraktı.

Musul nasıl elden çıktı?

Şeytan ayrıntıda gizlidir derler. Tarih de ayrıntılara gizlenmiş şeytanlarla doludur ve tarihçinin görevi o şeytanları çıkarıp kurdukları tuzakları teşhir etmektir ama nerde!!

Mesela Lozan ne zaman onaylanıp yürürlüğe girmiştir? Gariptir, bu hususta bir bilimsel makaleye rastlayamazsınız. Şöyle zafer, böyle zafer. Yahu İngilizler Lozan Antlaşması'nı Nisan 1924'e kadar neden getirmediler Avam Kamarası'na? Neden Ağustos 1924'e kadar onay süreci gecikti ki bu tam 13 ay demektir? Mart ayında Hilafeti kaldırdık, Lozan Nisan ayında parlamentoya geldi!

Tuhaf değil mi?

Üzerinde durulmayan pek çok tuhaflıktan biri de Musul'un İngilizlere hediye edildiği oylamaya kaç milletvekilinin katıldığı. Toplam 286 milletvekili vardı o tarihte. 7 Haziran 1926 günkü oylamaya üyelerden sadece 146'sı katılacak, bugün uğruna onlarca devletin savaş verdiği Musul sadece ve sadece 143 milletvekilinin oyuyla İngiltere'ye teslim edilecektir (2 red, 1 çekimser).

Gerçekler acıdır ama tadılması gerekir ki bir daha aynı hatalar işlenmesin.

Bitmedi.

Irak sınırlarımız İngilizlerce çizilmiş ve biz seyretmişiz derken bazıları itiraza yelteniyor. Buyurun, zamanın Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras'ın TBMM'de pişkin pişkin söylediği şu sözleri nereye koyacaksınız:

“Şurasını da derhal arzetmeye mecburum ki hudut üzerinde bize bin kilometrekare miktarında lehimize tadilat ilavesini teklif ettiler, esas davamızın böyle bir veyahut iki bin km arazi davası olmadığını söyleyerek bu teklifi (reddettik)." https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d02/c026/tbmm02026115.pdf

İngilizler bize Irak sınırından 1,000 kilometrekare toprak teklif ediyor, bizim efendiler toprakta gözümüz yok diye reddediyorlar. Vah ki vah!

Musul hata, beceriksizlik ve İngilizcilik halkalarından oluşan sakat bir mantığa kurban verilmiştir.

Cumhuriyeti kuran gizli komite

30 Ekim 2016

Sizce de unutulmamış olacağı veçhile,

Müdafaa-i Hukuk Grubu içinde bugün

mahkeme riyasetini iddia eden zatın da

dahil bulunduğu muhalefet ve gizli bir

komitenin teşkili ve…

Rauf Orbay

Tarihimizde bu kadar büyük etki yapmış başka bir oylama var mıdır bilmiyorum ama 4 Mart 1925 tarihli Takrir-i Sükûn Kanunu, toplam üye sayısı 287 olan bir TBMM'de sadece ve sadece 122 oyla kabul edilmişti dersem sanırım ne demek istediğimi anlayacaksınız. Bırakın 367'yi, üye tam sayısının yarıdan bir fazlası demek olan salt çoğunluk bile yoktu ortada. Hem de ne için? Trafik Kanunu filan için değil, Türkiye'nin kaderini değiştiren kritik bir oylama için.

Sordunuz, biliyorum: Peki bu kanun nasıl meşru kabul edilmişti?

Vallahi orasını pek karıştırmayın, zira o zamanlar Sabih Kanadoğlu olmak biraz cesaret isterdi.

İlk TBMM en sert tartışmaların yaşandığı ve bu yüzden zapt edilmesi çok çok zor olan bir meclisti. Oradan kanun geçirmek, tabiri caizse deveye hendek atlatmak kadar zordu. Her üye başlı başına bir devlet organı gibi çalışıyor; mecliste çok çetin tartışmalar, hatta kavgalar yaşanıyordu; hatta savaş yıllarında herkesin beli silahlı olduğu için ateşli tartışmalar sırasında tabancaların çekildiği bile vakiydi.

Milletvekilleri, kelimenin gerçek anlamında milletin vekilleriydi, yani bir partinin kıyağı sayesinde değil, kendi özellikleri ve güvenilirlikleriyle oraya gelmişlerdi ve seçmenlerine karşı derin bir sorumluluk duygusuyla hareket ediyorlardı. Müzakereler uzayınca kanunların çıkması gecikiyor, bu da sistemin işleyişinde çeşitli aksamalara yol açıyordu.

İşte bu aşamada İnkılap Tarihi kitaplarımızda sözü edilmeyen bir gizli bir komite kurulacaktı. Selamet-i Umumiye Komitesi adı verilen bu gizli örgütün 1922-1923 döneminde demokratik hayatımızı nasıl biçimlendirdiğini ve ardından yine bir gizli komite işi olduğu anlaşılan Takrir-i Sükun Kanunu'yla Türkiye'de çok sesliliğin nasıl bıçak gibi kesilip Metin Toker'in deyişiyle bir 'mezar sessizliği'nin hakim kılındığını yeni nesle anlatmak lazım ki, tarihin tek bir çizgi halinde değil, uzaktan düzmüş gibi görünen eğri büğrü çizgilerden oluştuğunu görebilsinler.

Peki birinci meclisin bu iş bitirici gizli komitesinin mahiyeti neydi? Kimlerden oluşuyordu? Ve daha önemlisi, neler yapmıştı.

Ahmet Demirel Birinci Mecliste Muhalefet adlı değerli incelemesinde komitenin işlevini, önemli meseleleri meclisten geçirmek ve meclis çoğunluğunu denetim altına almak şeklinde özetliyor. Bu komite gizli görüşmeler yoluyla diğer milletvekili arkadaşlarının güvenlerini kötüye kullanarak bir “azınlık tahakkümü” meydana getirmekteydi. 1922 baharında faaliyete geçen komitenin ilk sınavı, Mustafa Kemal Paşa'ya başkomutanlık verilmesi müzakereleriydi. Öyle bir meclis vardı ki karşılarında, Mersin mebusu Selahattin [Köseoğlu] şöyle kükreyebiliyordu Mustafa Kemal'in talepleri karşısında:

Yüksek Meclis görüşme ve tartışma makamıdır, onay makamı değildir. Buradan millete emrolunmaz. Millet, buradan isteklerini beyan eder. Böyle şeyler görüşme yapılmaksızın geçerse, o zaman Meclis yok demektir. Meclisin şahsına hürmet edilmelidir.

İsmet İnönü ise hatıralarında Mustafa Kemal'in bu sıkı muhalefet yüzünden iki defa meclisi kapatmayı düşündüğünü ve “Bu iş böyle olmayacak. En iyisi meclisi kapatmak” dediğini aktarır. İşte Selamet-i Umumiye Komitesi çetin meclis denetimini aşmanın bir yolu olarak devreye sokulmuş ve millî iradeyi bazen ikna, bazen baskı ve bazen de tehditle yönlendirmiş görünüyor.

Bunun kanıtını, ilk olarak eski Başbakan Rauf Orbay'ın 1926 tarihli bir mektubunda ve asıl geniş bilgiyi, komitenin kurucularından Dr. Emin Erkul'un 2-3 Mart 1954 tarihli Vakit gazetesinde tefrika edilen hatıralarında buluyoruz.

Rauf Bey'in Paris'ten 12 Ekim 1926 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na yazdığı o cesur mektubun bir paragrafında şöyle bir ifade geçmekteydi (metin sadeleştirilmiştir):

Büyük Millet Meclisinde İkinci Grub'un kuruluş nedenine gelince: Sizce de unutulmamış olacağı gibi Müdafaaı Hukuk Grubu içinde, bugün mahkeme başkanlığı iddiasında bulunan kişinin de yer aldığı gizli bir komitenin kurulması ve gizli görüşmelerde bulunarak ve grubun diğer üyelerinin iyi niyet ve güvenlerini kötüye kullanarak grub görüşmelerine azınlığın hakim olmasına çalışılmasından kaynaklanmıştı.

Rauf Orbay'ın bu gizli komiteyi o tarihlerde Başbakan olan bir kişi sıfatıyla deşifre etmesi ve mecliste bir azınlık tahakkümü kurulmasından söz etmesi bilgisini tamamlayan Dr. Emin Erkul, hatıralarında bu gizli komitenin nasıl bir derin devlet gibi çalıştığını içeriden biri sıfatıyla şöyle anlatıyor:

Birinci Millet Meclisi'nin sonlarına kadar gerek Meclise ve gerekse birinci gruba hakim ve nâzım [düzenleyici] rolünü ifa etmiş olan bu zümreye ancak otuz beş kişi iştirak etmişti. Bu otuz beşler tam bir tesanüt [dayanışma] halinde hareket ediyor ve evlerde gizli oturumlar tertip ederek Meclis ruznamesindeki [gündemindeki] maddeleri müzakereye ve neticeye bağlıyordu. Zümrede verilen kararlar birinci grup müzakerelerinden evvel yakın arkadaşlara telkin ediliyor ve grup içtimalarında [toplantılarında] müdafaa edilerek grup ekseriyetinin kararına iktiran ettiriliyordu [yaklaştırılıyordu]. Bir kere grupun ekseriyeti tarafından kabul edilen herhangi bir mevzu grup toplantılarında muhalif veya müstenkif [çekimser] kalanlar dahi olsa disiplin kavaidi mucibince ekseriyet [disiplin kararlarına uygun olarak çoğunluk] kararına uyarak Mecliste ekseriyet temin ediliyordu.

Dr. Emin Erkul'un söylediklerinden çıkardıklarımız şunlar:

1) Gizli komite 1922 baharından 1923 Ağustos'una kadar gerek Meclise, gerekse sonradan CHP adını alacak olan Birinci Gruba hakim olmuş ve onu yönetmiştir.

2) Bu komite 35 kişiden oluşmaktaydı.

3) Tam bir dayanışma içerisinde önemli gündem maddeleri görüşülmeden önce evlerde gizli gizli toplanıyor, kendilerini Meclis yerine koyarak müzakerelerde bulunuyor ve Birinci Grup üyelerine telkinde bulunduktan sonra Meclise giriyor ve oturumlarda önceden belirlenmiş taktikleri uygulayarak istedikleri kanunu çıkartıyorlardı.

Bu gizli komitenin Mecliste zaman zaman terör havası estirdiğini, bazı çatışma ve kavgalarda rol oynadığını ve gerekirse şiddete başvurduğunu, hem organizatörlük, hem de tetikçilik yaptığını söyleyebiliriz. Ne var ki bu ikna veya şiddet eylemleri de bir yerde işe yaramaz olunca, özellikle de Lozan'ı kabul etmeyecekleri anlaşılınca yine bu gizli komitenin baskısıyla Meclisin kendini feshi ve seçimlere gitmesi gerçekleşecektir. İşte Mustafa Kemal Paşa'nın Çankaya Köşkü'nde yazar İsmail Habib Sevük'e söylediği “Kız gibi bir Meclis yapalım” sözü tam da bu ortamda dillendirilmişti.

İkinci Meclis gerçekten de “kız gibi” oldu mu, olmadı mı, orası tartışmalı. Ancak Türkiye'de demokrasinin kesintiye uğramasında en büyük dönüm noktalarından birini teşkil eden Takrir-i Sükûn Kanunu'nun bu Meclis tarafından zoraki bir tavırla kabul edilmesi olayına baktığımızda bu gizli komitenin Tek Parti Dönemi boyunca da bir hayalet gibi başımızın üzerinde gezindiğini söyleyebiliriz.

Kim bilir belki hala o hayaleti kovamadık evimizden. Hem kovulacağına aklınız kesiyor mu sizin?

Devleti ele geçiren Şeyhülislam Feyzullah’ın ibretlik sonu

06 Kasım 2016

Osmanlı tarihi tam bir laboratuvardır. İçinde binbir cins insan, vaka, kurum kaynar. İş, onları ayırt edebilmekte ve bugüne getirebilmektedir.

İşte bundan 313 yıl önce vuku bulan “Edirne Vak'ası” veya Padişah II. Mustafa'yı avucuna almış olan Şeyhülislam Feyzullah Efendi ve ekibinin ibretlik akibeti bu çarpıcı vakalardan biri olarak hatırlanmaya değer.

Osmanlı tarihlerinde genellikle “hain” ve “nankör” yeniçerilerin veya “fitne ve fesad ehli”nin marifetlerinden biri olarak zikredilen bu olay, aslında Osmanlı toplum yapısının 18. yüzyıl başında arzettiği zengin ve karmaşık manzaraya ve iktidarı ele geçirmeye, bunun için de padişahı tesiri altına almaya şartlanmış din adamlarının varlığına dair son derece öğretici olaylarla doludur.

1703 yılında İstanbul'da esnaf, yeniçeriler, bürokratlar, ulema, kısacası başkentin hemen bütün kesimleri, uzun bir ihmal edilmişlik döneminin ardından epeyce zamandır Edirne'de oturan padişah II. Mustafa'ya kendi meseleleriyle ilgilenmesi için topluca müracaat ederler. Ancak padişahı halktan tecrit eden demir duvarı delemezler bir türlü. Zamanın Şeyhülislâmı Feyzullah Efendi, padişahı Edirne'ye çekmiş ve orada kurduğu mekanizma ile örümcek gibi ağına almış ve halktan tamamen tecrit etmiştir (Silahdar Tarihi'nde padişaha büyü yaptığı, “sihirbaz” olduğu bile söylenir).

Halktan gelecek taleplere çözüm bulma mekanizmasının başında bulunan ve iktidara geldiğinde yayınladığı beyanname ile Kanuni gibi bir padişahın devrine dönmeyi gaye edindiğini ilan eden II. Mustafa'nın şahsına büyük ümitler bağlanmış, bu enerjik bir padişahın bir 'sihirbaz' Şeyhülislam tarafından böylesine halktan tecrit edilmiş olması, bir süre sonra bendin arkasında biriken taleplerin patlamasıyla sonuçlanacaktır.

1703 tarihinde Naimâ'nın deyişiyle “sonsuz bir denize” benzeyen onbinlerce insan, İstanbul'dan Edirne'ye doğru yürüyüşe geçerler. Naima'nın deyişiyle “Etraftan müctemi' olan eşhâs-ı muhtelife ile cemiyet kâh bahr-i bî-pâyâna dönüp…” Bkz. Târih-i Naîmâ, cilt: 6, Matbaa-i Âmire, 1283, lahika, s. 21-22.)

Edirne'ye gidip Padişah ile “pazarlık” yapmaktır asıl gayeleri. İstanbul'da kendi aralarında isimlerini kararlaştırdıkları yöneticilerin istedikleri görevlere tayin edilmesini, vergilerin düşürülmesini ve padişahın artık fiilen alternatif başkent ilan ettiği Edirne'de değil, asıl payitaht olan İstanbul'da oturmasını istemektedirler.

Onbinler Edirne yolunda

Edirne'den bir ordu yola çıkar 'âsiler' üzerine. İstanbul'dan revan olan onbinler ise nicedir yollardadır.

Çorlu yakınlarında karşılaşan iki ordunun; Edirne'deki Padişah'ın ordusu ile İstanbul'dan yola düşen başkent kuvvetlerinin çarpışmasına ramak kalmıştır. Ancak tam bu aşamada hadisenin ciddiyetinden haberdar olan Sultan II. Mustafa, İstanbul'dan kopan ayaklanmacıların “kabine” değişikliği talebini ve kendi seçtikleri ekibin işbaşına getirilmesi isteklerini öğrenir öğrenmez uzlaşmaya varmak yerine kesin bir dille reddeder. 'Siz kim oluyorsunuz?' tavrını takınır.

Lakin bu defa hadise, basit bir yeniçeri ayaklanması değildir. Farklı toplumsal kesimlerin birbirine kenetlendiği geniş bir cephe hareketinin duvarına çarptığını neden sonra anlayacaktır Padişah.

Sonuçta “âsiler”, Edirne civarında yaptıkları bir çadır toplantısında, “uyumlu çalışamayacaklarını” anladıkları Padişah II. Mustafa'yı tahttan indirmeye karar verir ve bu cemiyetin isteklerini kabul ettiğini bildirip İstanbul'da oturacağına söz vermek şartıyla Lale Devri'nin meşhur sultanı III. Ahmed'i tahta çıkarırlar. Vergileri düşüreceğine, istedikleri adamları kritik makamlara atayacağına ve İstanbul'da oturacağına Kur'an-ı Kerim üzerine yemin ettirirler.

Böylece İstanbul'a yatırımların yeniden artacağı Lale Devri'nin tohumları 1703 yılında Çorlu yakınlarında atılmış olur.

Tarihçi Naimâ'ya göre bu kritik Edirne toplantısında Çalık Ahmed adlı Yeniçeri Ağası (ki general rütbesindedir), saltanatın kaldırılabileceğini ve bir “cumhur cemiyeti ve tecemmu devleti”nin, yani halkın seçimine dayalı bir yönetim şeklinin getirilebileceğini dahi telaffuz etmiştir. Bu tehlikeli sözün içerdiği radikallikten ürken tarihçimiz Naima, Çalık Ahmed Ağa'yı fesat çıkarmakla itham ederek üzerini kapatır olayın. Lakin laf bir kere ağızdan çıkmıştır. Cumhuriyet kelimesi (cumhur cemiyeti) ilk kez burada dile getirilmiştir. Çalık Ahmed Ağa'nın aklına 'cumhur devleti' ifadesi seçimle işbaşına gelen Cezayir 'dayı'larından gelmiş olması muhtemeldir.

İşte 18. yüzyılın başındayızdır ve Fransız İhtilali'ne tam 86 yıl vardır.

Osmanlı Devleti bünyesinde bir yeniçeri ağası, Cumhuriyet'ten, seçimden bahsediyor. Bu bir tesadüf olabilir mi? Olmadığını, 17 Ağustos 1703 tarihli Edirne toplantısını 23 Nisan 1920 tarihli Ankara toplantısına bağlayan 217 yıllık paslı zinciri Lowehthal'ın sözünü ettiği o yabancı ülkeden geri getirdiğimizde daha iyi fark edeceğiz.

Bir Şeyhülislamın akibeti

Peki Şeyhülislam Feyzullah Efendi'nin akibeti?

Erzurumlu Feyzullah Efendi Padişah'ı etkileyerek iktidara öylesine kuvvetle yapışmıştır ki, nüfuzu tahmin edilebilecek sınırların ötesine geçmiştir. Mesela:

Protokolde Veziriazam'ın önüne geçmiş,

Atamaları bizzat kendisi yapmış, Veziriazamlar ondan habersiz iş yapamaz hale gelmiş,

Akçalı işlere de müdahale etmiş ve “rüşvetlerden ve gelen bol hediyelerden başka elini devlet hazinesinin içine sokacak kadar küçüklük göstermiş” (Uzunçarşılı, s. 484),

Büyük oğluna zengin arpalıklar bağlatmış, mukataa gelirlerini kendisine ve ailesine malikâne olarak tahsis ettirmiş,

Bağlılarına bol bol memuriyetler ve rütbeler almış,

Büyük oğlu Fethullah Efendi'yi yükselterek kendisinden sonra Şeyhülislam yapmak istemiş,

Ortanca oğlunu kazasker, 18 yaşındaki küçük oğlunu ise kadı tayin ettirmişti.

Böylece devleti içeriden ele geçiren Şeyhülislah Feyzullah Efendi, tam bir kadro ile iktidara ortak olmuş, Padişahı avucuna aldığı yetmezmiş gibi bütün devlet mekanizmasına hakim olmuş, ulema silsilesinden tutun da vezir ve beylerbeyiliğe kadar yüksek hizmetlere adamlarını getirmiş, böylece adeta devlet içinde bir hanedan kurmak suretiyle devleti ele geçirmişti.

İşte 1703 yılında İstanbul'da başlayan ayaklanma, Edirne'de temerküz eden bu FETÖ benzeri yapılanmanın saadet zincirini kırmış, önce padişahı bu tehlike hususunda ikna etmek istemiş, başaramayınca da onu devirip Şehzade Ahmed ile yoluna devam etmeye karar vermişti.

Akibet? Onu diyordum: Edirne'de ele geçirilen Feyzullah Efendi burada önce hapsedildi. İşkencelere tabi tutuldu. Mallarının ve parasının yerini ne kendisine ne de evlatlarına söyletmeye muvaffak olabildiler. Dünya kadar serveti vardı oysa.

Seyyid olduğunu iddia ediyordu ama bunun sahte olduğu anlaşıldı. Başından yeşil sarık alındı, bir hamal beygirine bindirilip Bitpazarı'nı getirilerek orada katlolundu.

Bundan sonrası daha da feci. Ayak takımından birileri cesedinin ayağına ip bağlayıp sürükleyerek Tunca nehrine attılar. Kesik başı ise bir sırığın ucunda gezdirildikten sonra Tunca nehrine atıldı. Sevenleri sonradan cesedini nehirden çıkartarak gizlice Sitti Sultan Camii civarına gömdüler.

Osmanlı tarihinde sarayı ve devleti ele geçiren Şeyhülislam Feyzullah Efendi dönemi 3 Eylül 1703 günü sona ermişti.

Ressam Levni’nin fırçasından Sultan II. Mustafa sefer kıyafetiyle.

Meraklısına notlar:

Tarihimizin kırılma noktalarından birisi olan 1703 Edirne Vakası hakkında yapılan tek bilimsel araştırma, hâlâ Rifa'at Ali Abou-El-Haj'a aittir ve hala dilimize çevrilmeyi beklemektedir: The 1703 Rebellion and the Structure of Ottoman Politics, İstanbul 1984, Hollanda Arkeoloji Enstitüsü Yayınları.

Türkçe Osmanlı tarihlerinde bu olayın asıl boyutunu örterek dahi olsa, derli toplu aktaran kaynaklardan birisi için bkz. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV. Cilt, 1. Kısım: Karlofça Anlaşması'ndan XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar, 5. baskı, Ankara 1995, Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 24-25.

Edirne Vakası'na ve Çalık Ahmed Ağa'ya dikkati çeken Türkçe bir yazı için bkz. Mithat Sertoğlu, “287 yıl evvel Cumhuriyet uğruna kellesini veren paşa…”, Tarihten Sohbetler, Ankara 1994, Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 78- 85.

12 Ada Yunanlara nasıl verildi?

20 Kasım 2016

Bir harita gösteriyorum gençlere. Ben içinden çıkamadım, sizin zihniniz açıktır, hiç tarih bilmediğinizi varsayarak şu haritaya bakıp cevap verin: Sarı ve bej rengi ile gösterilmiş bu iki devlet savaşmışlar ve biri öbürünü “denize dökmüş”. Bu savaşı kimin kazanmış olabileceğini söyleyin.

“Aaa” nidası yükseliyor. Ege'den Akdeniz'e kadar kıyılarımızı bir perde gibi kuşatmış burnumuzun dibindeki adaların 500 kilometre uzaktaki Yunanistan'a ait olduğunu hiç bu kadar çıplak müşahede etmemişler anlaşılan. Derken bir gülümseme yayılıyor yüzlerine. Biraz aldatılmışlık hissiyle karışık, “Savaşı sanki Yunanlar kazanmış!” sözleri salonların duvarlarında mahcup bir tınıyla yankılanıyor.

Lozan'ı zafer olarak yutturanlar 12 Ada meselesini de hafızamızdan silmiş oldular. Silinmeseydi hiç olmazsa acısı kalırdı içimizde. O acıyla düşünmeye zorlardık beynimizi, belki bir çıkış noktası bulurduk. Ama unutturulan her şeyin kangrenleşeceği ve bazan bir Cumhurbaşkanının dilinden dışa vurulacağı hiç hesap edilmemiş olmalı. (Hatırlarsanız 29 Eylül'de Cumhurbaşkanı Erdoğan Lozan'ı ve 12 Ada'yı şu sözlerle hatırlatmıştı: “Bağırsan duyulacak adaları Lozan'da verdik, zafer mi bu?”)

Şimdi 12 Ada'nın elimizden nasıl gittiğini kuş bakışı görelim.

1911 yılında İtalyanlar Trablusgarb'a saldırmış ve bizi barışa zorlamak için Rodos ve 12 Ada'yı geçici olarak işgal etmiş ve Trablusgarp'tan subaylarınızı çekmezseniz adalara el koyarız demişlerdi.

Bu haritadaki adaları gören birinin sağdaki devletin (Türkiye) soldaki devleti (Yunanistan) denize döktüğüne inanması için ahmak olması gerekir.

Bunun üzerine 1912 Ekim'inde Uşi'de yapılan antlaşmanın 2. maddesi gereği biz Trablusgarb'dan (Libya) askerimizi derhal çekecek, İtalya da adaları derhal teslim edecekti.

Gelin görün ki, tam bu sırada Balkan Harbi patlak verdi. Yunan donanması 12 Ada'yı işgale hazırlanıyordu. Sırf adaları Yunanlılara kaptırmamak için İtalyanlara, 'Hiç değilse savaş sonuna kadar kalın' demek zorunda kaldık.

1. Dünya Savaşı'nda İtalyanlarla da savaşacak, böylece 12 Ada hukuken bize ait görünmesine rağmen İtalyan işgalinde kalacaktı.

Lozan'da ne mi oldu? 15. maddeyle 12 Ada'nın tapusunu İtalya'ya bıraktık. Ta ki, 2. Dünya Savaşı'nda anavatanları tehdit altında kalan İtalyanlar hem Libya'dan, hem de Adalar'dan çekilme kararı alıncaya kadar bu durum devam etti.

Eğer bu yeni süreçte Türk hükümeti fırsatları değerlendirebilseydi bazı adaların geri alınması veya adalar üzerinde bazı haklarımızın tanınması mümkün olabilecekti.

İtalya ve Almanya

“adaları alın” dedi

1943 yılında Mussolini anavatan derdine düşüp Adaları boşaltma emrini verdi ve Türkiye'ye, 'Gelin, adaları sizden almıştık, eski adalarınızı alın' dediler. Almadık, bizim başkasının(!) toprağında gözümüz yok dedik.

Derken İtalyanlar gitti, Almanlar işgal etti adaları. Onlar da 1945 yılında yenileceklerini anlayınca adaları boşaltmak zorunda kaldılar ve bize adalarımızı geri almamızı teklif ettiler. Türkiye buna da yanaşmadı. 'Bizim sınırlarımızı dışında bir çakıl taşında dahi gözümüz yok' dedi.

Nihayet 1945 baharında İngiliz donanması Almanların boşalttığı 12 Ada'yı işgale başladı. Yunanistan İngiltere'ye başvurup adaları istedi (bu arada Rodos'u işgal etmişti). Nihayet 10 Şubat 1947 tarihinde Paris Konferansıyla 12 Ada Yunanlılara teslim edildi.

Olayları sıraladık ama hani kanıtlarımız? İşte:

İlk olarak Feridun Cemal Erkin'in 1976 yılında Milliyet gazetesinde yazdıklarına bakalım.

1946'da Paris'te toplanan savaşın galipleri, İtalya ile barış antlaşması şartlarını görüşmektedir. Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreterliği görevini yürüten Erkin, hükümete konferansın 12 Ada'nın kaderini tayin işini görüşeceğini bildirmiş, görüşmelere katılma girişimde bulunmak için izin istemiştir. Hükümet Cumhurbaşkanı İnönü'nün başkanlığında toplanmış ve şu kararı almıştı:

“İkinci Dünya Savaşı dışında kalmış olmaklığımız dolayısıyla, savaşın ganimetlerinden pay almak hakkımız yoktur. Konferansa davet edilmek için müracaat yapılmayacaktır.”

ABD Büyükelçisi Edwin Wilson'la görüşen Erkin, ona, Adaların aslında Türkiye'ye ait olduğunu, Anadolu'ya en yakın olanlarının bize verilmesi gerektiğini söylemiştir. ABD Elçisi bu iddialı sözler karşısında sessizliği yeğlemiş olmasına rağmen, Erkin aynı görüşleri bu defa İngiliz Büyükelçisi Sir David Kelly'e aktarmış, o da durumu Dışişleri Bakanı'yla görüşeceğini bildirmiştir.

Sonuçta Erkin'in girişimi Ankara tarafından engellenmiş ve 12 Ada, nüfusun çoğunluğu Rum olduğu gerekçesiyle ve silahsızlandırmak şartıyla Yunanistan'a ihsan edilmiştir. Böylece Yunanlar Rodos dışında tek kurşun atmadan hiçbir zaman kendilerinin olmayan adaların sahibi oldular.

Yalnız Erkin'in dikkatini çeken nokta önemli. Eğer bir yerde çoğunluk olmak orada hak sahibi olmak anlamına geliyorsa bu niçin başka meselelerde bizim lehimize uygulanmamıştır? Mesela Batı Trakya'da nüfusun %80'i Türktür. Şu halde bu mantığa göre bizim de Batı Trakya'da hak iddiamızın doğacağını savunacak çapta acar ve gayretli bir Dışişleri kadromuz olsaydı bazı hakların kazanılması mümkündü.

Dahası var. 2. Dünya Savaşı sırasında Almanlar, İngilizler ve Ruslar (özellikle Stalin) Bulgaristan sınırında bazı yerler ile Adalar'ı veya birkaç adayı almamızı teklif etmişlerse de, Tek Parti hükümeti hep çekimser kalmıştı. (Ş. Turan, Türk Devrim Tarihi, 4. Kitap (1. Bölüm), Bilgi: 1999, s. 139-41)

Madalyonun öbür tarafını, eski Dışişleri Bakanlarımızdan İhsan Sabri Çağlayangil açıklıyor.

Cüneyt Arcayürek'in yaptığı söyleşide Çağlayangil Dışişleri Bakanlığı arşivinde bir belge gördüğünden bahsediyor ve içeriği hakkında ayrıntılı bilgi veriyordu:

“İngiltere, adalar konusunda Paris Konferansı hazırlanırken Ankara elçisi eliyle Türk hükümetine bu konferansa katılmasını bildirmiştir. Belki adaların hepsinin Türkiye'ye verilmesi bahis konusu değildir, ama bazıları üzerinde Türk yararlarına uygun incelemeler ve görüşmeler yapılabileceği inancındadır. Gördüğüm belgeye göre Dışişleri Umumi Kâtibi nezdinde yapılan bu teşebbüse Türk hükümeti cevap vermemiştir. Daha sonra İngiliz elçisi, bir ikinci teşebbüs daha yapmış, bu adalarda Türklerin de oturduğunu, hiç değilse bu açıdan konferansta Türkiye'nin de bulunmasını uygun gördüklerini söylemiştir. Hatta İngiliz elçisi, bu konferansa tam katılmamayı arzu ettiğimize göre, bir observer, yani müşahit [gözlemci] bulundurmamızı da telkin etmiştir. Bu da uygun görülmemiş olacak ki, hiç bir hareket yapılmamıştır. Adalar, tümüyle Yunanistan'a geçmiştir.” (Hürriyet, 11 Kasım 1972)

Çağlayangil'in sözünü ettiği Dışişleri Bakanlığı Umumi Kâtibi (Genel Sekreteri), yukarıda hatıralarını okuduğumuz Feridun Cemal Erkin'dir.

Celal Bayar'ın bulduğu belge

Ancak Arcayürek'in Tek Parti döneminin kokmaz bulaşmaz Cumhurbaşkanı İnönü'nün bu pasif politikasını deşifre etme çabası bir adım daha ileri gider ve o tarihte sağ olan Celal Bayar'a konu hakkında bir bilgisi olup olmadığını sorar. Bayar da cevaben, 1950'de Cumhurbaşkanı seçilip de Çankaya Köşkü'ne çıktığı zaman çekmecelerden birinde eski yazıyla yazılmış bir belge gördüğünü, merak edip okuyunca bunun İnönü ile Başbakan Şükrü Saraçoğlu arasında geçen gizli bir yazışma olduğunu öğrendiğini söyler. Söz konusu belgede Başbakan Saraçoğlu, Alman gizli servislerinin Adaları bizim işgal etmemiz yönündeki telkinlerinden söz etmekte ve İnönü'den ne yapılması gerektiğine dair cevap beklemektedir. O sırada bir yurt gezisinde bulunan İnönü ise teklifin reddedilmesini istemiştir.

Ne var ki, Bayar millî bir mesele olduğu için bu belgeyi, İnönü bir seçim kampanyasında kendisine hücum edinceye kadar açıklamamış, o zaman İnönü'ye, “Adalara mendil sallayan kimdi?” mesajını göndererek anlayacağı dilden hitap etmişti. İnönü neyin kastedildiğini hemen anlamış ve olayın üzerini ustaca kapatmıştır.

Cüneyt Arcayürek yazı dizisini şu sözlerle noktalamıştı:

“Gerçek odur ki, Adalar meselesi savaş içinde ve savaş sonrası Türkiye'nin lehine uygun gelişmeler göstermiş ve bunlar değerlendirilememiştir.”

12 Ada böyle gitti elden. Şimdi orası “Yunan adaları” diye geçiyor.

Ve gençlerin hayret nidaları salonları dolduruyor: Hani biz zafer kazanmıştık?

12 Ada Yunanlara nasıl verildi?

20 Kasım 2016

Şimdi 12 Ada'nın elimizden nasıl gittiğini kuş bakışı görelim.

Bu haritadaki adaları gören birinin sağdaki devletin (Türkiye) soldaki devleti (Yunanistan) denize döktüğüne inanması için ahmak olması gerekir.

Bunun üzerine 1912 Ekim'inde Uşi'de yapılan antlaşmanın 2. maddesi gereği biz Trablusgarb'dan (Libya) askerimizi derhal çekecek, İtalya da adaları derhal teslim edecekti.

1. Dünya Savaşı'nda İtalyanlarla da savaşacak, böylece 12 Ada hukuken bize ait görünmesine rağmen İtalyan işgalinde kalacaktı.

Eğer bu yeni süreçte Türk hükümeti fırsatları değerlendirebilseydi bazı adaların geri alınması veya adalar üzerinde bazı haklarımızın tanınması mümkün olabilecekti.

İtalya ve Almanya

“adaları alın” dedi

Olayları sıraladık ama hani kanıtlarımız? İşte:

İlk olarak Feridun Cemal Erkin'in 1976 yılında Milliyet gazetesinde yazdıklarına bakalım.

“İkinci Dünya Savaşı dışında kalmış olmaklığımız dolayısıyla, savaşın ganimetlerinden pay almak hakkımız yoktur. Konferansa davet edilmek için müracaat yapılmayacaktır.”

Madalyonun öbür tarafını, eski Dışişleri Bakanlarımızdan İhsan Sabri Çağlayangil açıklıyor.

Cüneyt Arcayürek'in yaptığı söyleşide Çağlayangil Dışişleri Bakanlığı arşivinde bir belge gördüğünden bahsediyor ve içeriği hakkında ayrıntılı bilgi veriyordu:

Çağlayangil'in sözünü ettiği Dışişleri Bakanlığı Umumi Kâtibi (Genel Sekreteri), yukarıda hatıralarını okuduğumuz Feridun Cemal Erkin'dir.

Celal Bayar'ın bulduğu belge

Cüneyt Arcayürek yazı dizisini şu sözlerle noktalamıştı:

“Gerçek odur ki, Adalar meselesi savaş içinde ve savaş sonrası Türkiye'nin lehine uygun gelişmeler göstermiş ve bunlar değerlendirilememiştir.”

12 Ada böyle gitti elden. Şimdi orası “Yunan adaları” diye geçiyor.

Ve gençlerin hayret nidaları salonları dolduruyor: Hani biz zafer kazanmıştık?

Harf İnkılabında asıl maksat İslamsızlaştırmaktı

27 Kasım 2016

İnkılap Tarihi maalesef tam bir aptallaştırma aracı. Halkımızın zekâsıyla alay edilmekte ve pırıl pırıl gençler, çocuklar aptallaştırıcı tarih masallarıyla sözüm ona 'eğitilmektedir'. Aslındaysa beyinleri yıkanmakta ve yıllarca ve zorla kendilerine belletilen tarihi başka türlü düşünemez hale getirilmektedir.

Harf İnkılabı'na gerekçe diye sunulanlar da bu kuralın istisnası değil. Güya Arap/İslam harflerinin okunması ve yazılması zormuş da, Türkçeye hiç uygun değilmiş de… Harf İnkılabı'nı herkes çabucak okuma yazma öğrensin diye yapmışlar.

Bunlar işlenen cinayeti örtmekte kullanılan şallardan başka bir şey değil.

Öte yandan Harf İnkılabı'nın okuma yazmayı kolaylaştıracağı gerekçesiyle yapıldığını söyleyenlerin başında Mustafa Kemal gelmektedir. 1 Kasım 1928 tarihli Meclisi açarken şöyle demiştir:

“Büyük Türk milleti, caihllikten az emekle kısa yoldan ancak kendi güzel ve asil diline kolay uyan bir araçla kurtulabilir. Bu okuma yazma anahtarı ancak Latin aslından alınan Türk alfabesidir.”.

“Emir demiri keser” derler. Daha aynı gün Meclis Başkanı Kâzım Özalp yeni alfabe için hükümetin tasarısının hazır olduğunu ve bir önergeyle bir an önce görüşülmesinin istendiğini söyler. Bir saat içinde 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki hakkındaki kanun “Türk devrim mevzuatı” arasındaki yerini alır.

Bir saatte bir milletin kütüphaneleri tuğla yığınına dönüştürülürken alimler cahillerle eşitlenmiş, Osmanlının dişini tırnağına katarak yetiştirdiği aydın tabakanın kaderi yeni rejimin iktidar kabzasının insafsızlığına terk edilmiştir.

Gerçi Gazi üç ay önce Sarayburnu'nda bir veya en geç iki sene içinde herkesin okuma yazma öğreneceğini söylemiştir yabugün dahi gerçekleşmiş değildir. Nerede kaldı ki 1929 veya 30'da gerçekleşe.

Bize Harf İnkılabı yapılır yapılmaz okur yazarlığın bir salgın gibi yayıldığı anlatılır. Hikâye tabii.. Ama artık yeter! diyoruz ve bu şakaya veya masala son verme zamanı geldi.

Asıl maksat İslamdan kopmaktı

Harf İnkılabı'nın okuma-yazma kolaylaşsın diye yapılmadığını bizzat zamanın Başbakanı İsmet İnönü hatıralarında yazar. Aynen şunu:

“Harf İnkılabı bir okuma yazma kolaylığına bağlanamaz. (…) Harf İnkılabının bizde tesiri ve büyük faydası, kültür değişmesini kolaylaştırmasıdır. (Harf İnkılabını yapınca) İster istemez Arap kültüründen koptuk.”

İnönü 9 Ağustos 1953 tarihli Dünya gazetesinde bu fikrini şöyle açmıştır:

“Yeni harfler Cumhuriyetin Garp medeniyeti cemiyetini kabul etmesinde de başlıca dayancı olmuştur. Yeni harfler Türk milletini bir kültür aleminden başka bir kültür alemine nakletmiştir. Eski harfler Arap (siz bunu 'İslam' anlayın) kültür ve medeniyetinin sembolü, ifadesi ve istila vasıtası idi. Yeni harflerle kazandığımız en mühim bir netice Ortaçağdan çıkıp 20. asrın medeni cemiyetine girmemizin en tesirli vasıtasını elde etmiş olmamızdır. Hiç tereddüt etmeden söylemeliyiz: Türk inkılaplarının en ehemmiyetlisi yeni Türk harflerinin kabulüdür.”

Harf İnkılabı'nın İnönü'nün 'Arap' dediği 'İslam' kültüründen, medeniyetinden, sözde Ortaçağından kopmayı kolaylaştırmayı hedeflediğinin bu hilafsız itirafı karşısında başka söze hacet yoksa da İbrahim Necmi Dilmen'in 1934 Cumhuriyet Almanağı'ndaki şu satırları da asıl maksadı bir ayna gibi aksettirmektedir:

“Harf inkılabı, Türk millî bünyesinin içine karıştırılmış olan Şark ve İslâm varlıklarının bağını kırmıştır. Arap harflerinin kelimeyi klişeleştiren, fakat okumayı güçleştiren yazı şekli ortadan kalkarken bütün bir zihniyetin de iflâsı ilan edilmiştir. Latin kökünden gelen yeni Türk harfleriyle Türk milleti, bütün dünyaya kendisinin Avrupalı medeniyeti benimsemiş bir Avrupa milleti, bir ileri millet olduğunu inkâr edilemez bir delil ile göstermiş oldu.”

Son bir delil olarak Cumhuriyetin 10. Yıl Kutlamaları çerçevesinde çıkarılan kitapta Arap harflerinin neden kaldırıldığı ve Latin harflerinin neden benimsendiği anlatılır. En önemli iki gerekçe açıkça belirtilmiştir:

“(Arap harfleri) Bizi teokrasinin (yani şeriatın) külliyatına ve fikir yeraltlarına doğru sürüklüyordu./Yabancıların dilimizi öğrenmelerini ve bizi tanımalarını adeta imkânsız kılıyordu. (Ekalliyetler (azınlıklar) dahil.”

35. sayfasındaysa şu noktalar üzerinde durulmuştur:

“Bizi teokratik külliyatından (dinî eserler) ve fikir yeraltlarından bir darbede ayırmıştır. Geriye doğru uzanan köprüyü dinametleyip atmıştır. Yabancıların dilimizi kolayca öğrenmelerini ve ekalliyetlerin millet bünyemize girmelerini kolaylaştırmıştır.”

Dikkat edin, Harf İnkılabıyla gelen okuma yazma bizim için değil, azınlıklar dahil yabancılar için kolaylaştırılmış ve zaten Latin harflerini bilen azınlıkların millî bünyeye (bu nasıl bir 'millî' bünye ise) katılmalarını sağlayacak bir darbe olarak düşünülmüştür.

Demek tıpkı Hukuk inkılabında olduğu gibi çarpık bir durumla karşı karşıyayız. Nasıl 1926'da İsviçre'den Medeni Hukuk'u tercüme ederek alırken Hıristiyan azınlıklar Müslüman çoğunluğun hukukuna (Şer'î hukuka) tabi olmasın diye Müslüman çoğunluk Hıristiyan azınlığın hukukuna tabi kılındıysa, Latin alfabesini bilen Hıristiyan-Yahudi azınlığın Müslüman çoğunluğa intibak ettirilebilmesi için(?) Müslüman çoğunluğun okur yazarlığı bir saat içinde sıfırlanarak yabacılar ve azınlıkların zaten bildiği Latin alfabesine geçilmiştir. Türkçesi, 'Azınlıklar çoğunluğa uymuyorsa çoğunluk azınlıklara uysun'dur.

Gizli ajandaları neydi?

Açıkça söyleseydiniz gayenizi: Biz, deseydiniz, güya savaş meydanlarında yendiğimiz Avrupalılar (Batılılar) gibi olmak için yapıyoruz inkılapları, Batılı olmak için şapka yüzünden adam astık, amasadıklarımızın ömrünü hapislerde çürüttük. Paravanların arkasına sığınarak çamur atıyor ve böylece icraatının meşruiyetini sağlamaya çalışıyorlar. Va hayfa!

Peki Harf İnkılabından sonra okur yazarlık zannedildiği kadar hızlı bir artış gösterdi mi?.

1981 Türkiye İstatistik Yıllığı'na göre 1927-51 döneminde okuryazarlık oranları şöyle:

1927 %10,7

1936 %19,2

1941 %22,4

1946 %29

1951 %33,6.

Harf İnkılabından 1 yıl önce okur yazar oranı yüzde 11'e yakın. 1928 sonunda bu rakamın yüzde 12 civarına ulaştığını kabul edebiliriz. Ancak tam 9 yıl sonra okur yazar oranınğn sadece 8,5 puan yükselmiş olması ilginç. Yani koparılan bütün kıyamet 9 yılda 8,5 puan yükselmek için miydi?

Gerçekler acıdır ve acıtır maalesef.

Netice: Sıfıra sıfır

1928 yılında Harf İnkılabı yapılmasaydı da biz eski usul eğitimimize devam etseydik ve yaklaşık yüzde 12 olan okur yazar oranını her yıl sadece 1 puan artırsaydık, 1936'da oran kaça yükselecekti? Parmak hesabıyla 8 yılda 8 puan yükselecek ve yüzde 20'ye çıkacaktı, değil mi? Peki ne olmuş realitede? Yüzde 19,2!

Normal sürecinde gelişmesine devam etseydi ulaşacağı noktaya bin yıllık bir kültürün ürünlerini tuğla yığınına çevirerek, bir barbarlık icraatı olan Arap/İslam harflerini yasaklayarak ve insanları babalarının mezar taşını okuyamayacak duruma getirerek ulaşamıyorsunuz bile, ve bunu kalkıp bir de başarı diye alkışlıyorsunuz. Ayakta alkışlanır böyle pazarlamacılık. Peter Drucker o zaman yaşasa dizinizin dibine çöküp sizden 'işletme' dersi alırdı, eminim.

Dr. Rıza Nur'un şu sözleri üzerinde düşünmeye değer:

“Bu kadar seferberlik, millet mektepleri, masraf, jandarma ile mekteplere sokmalara rağmen üç yılda ancak 1 milyon 200 bin kişiye yazı öğretebilmişler. Halbuki eski yazı ile okuyup yazma bilenler 900 bin kadarmış. Demek netice hiçtir. Hem de öğrenenler heceleme halinde iptidai imişler. Bu yazı işi millî, büyük bir felaket olmuştur.”

Bu yalanlarla büyütüldük ama biz yandık onlar yanmasın diyor, evlatlarımızın artık bu yalanlarla büyütülmesini istemiyoruz.

Yavuz’un Mescid-i Aksa’daki bilinmeyen duası

11 Aralık 2016

Yavuz Sultan Selim'in Kahire'yi almaya giderken Kudüs'ü ziyaret ettiğini çoğu tarih kitabı yazmaz. Bu az bilinen ama merak uyandırıcı ziyareti bize en ayrıntılı bir şekilde aktaran kaynağımız Silahşor Tarihi (Feth-Nâme-i Diyâr-ı Arab) adlı yazma eserdir. Şimdi bu eserden hareketle Selim Şah'ın Kudüs'e doğru ayak izlerini takibe başlayalım.

Yavuz Selim Han bir süredir Şam'daydı. Veziriazam Sinan Paşa komutasındaki birlikleri Filistin'e yolladı. Gazze yakınlarında yapılan ikinci savaşta Memluk ordusu yenilir. Osmanlı ordusu Gazze'ye girer ve burada Sultan Selim adına hutbe okunup sikke kesilir.

İşte bu sırada Şam'dan hareket eden Yavuz üç günde Cisr-i Yakub'a (Yakup Köprüsü) ulaştı, geceyi orada geçirdi. Sabahleyin hareket edip öğle vakti Çah-ı Yusuf'a (Yusuf Kuyusu) vardı. Onu ziyaret ettikten sonra Taberiye Gölü'nün kıyısına indi.

Orada iki gün dinlendikten sonra Tur-i Sina'ya ulaştı. Beş menzil yol yürüdü, 27 Aralık'ta Halhuliye'ye vardı. Sinan Paşa burada kendisine zafer haberini ulaştırdı. “Şükr-i Yezdân kılan” Padişah müjdeyi getirenlere sevincinden büyük araziler bağışladı.

Ertesi sabah hareket etti, ikindi vakti üç gün kalacağı Ramallah'a vardı ve mübarek Kudüs şehrini görmeyi arzuladı. 500 piyade tüfekçi ve 1,000 seçkin sipahi ile birlikte yola çıktı.

1516 senesinin son günü ikindi vakti Kudüs'e ulaştı. Şehir önünde otağ kurdular. Adam gönderip Mescid-i Aksa hizmetçilerine Sultan'ın akşam namazını Mescid-i Aksa'da eda edeceğini bildirdiler.

Şah-ı Cihan biraz dinlendikten sonra tekrar ata bindi, Kudüs'e at sırtında girdi. Mescid-i Harem kapısında hürmeten attan indi, önce Kubbetu's-Sahra tarafına teveccüh etti. 55 adım yürüdü, merdivenlerin önüne geldi, 15 kademe merdiveni çıktı, sonra 61 adım atarak Kubbetu's-Sahra'nın kapısına vardı.

Rumman-ı Davud Nebi'yi, Nahl-i Hamza'yı ziyaret etti. Muallak kayayı dolaşıp ziyaret etti. 12 basamak merdivenden indi, iki rekât hacet namazı kıldı. Sonra yukarı çıktı. Muallak kayanın sol tarafında mihrab önüne ulaşıp orada da namaz kıldı. İhtiyaçlarını Rabbine arz etti. Mısır seferinde kendisini zafere eriştirmesini diledi.

Namazdan sonra Kubbetus-Sahra'dan çıktı, hizmetçilerine inam ve ihsanlar dağıttı. Sonra Kubbetu's-Sahra'nın bulunduğu sofadan merdivenlerle aşağı indi, 150 adım atarak Harem avlusunu katedip Mescid-i Aksa'nın kapısına geldi. Hizmetçiler kâfurî mumlarla karşıladılar onu. Mescide girdiği anda gördü ki, tam 12 bin kandille Beyt-i Makdis'e ziynet vermişler.

Mescidin içinde 185 adım yürüdü, mihrabın önüne vardı. Bu sırada akşam namazı vakti girmiş olduğundan namazını mihrapta eda etti, sonra mihrabın iki tarafında bulunan iki sütunu (amudeyn) ziyaret etti. Biraz dinlenip tekrar mihrabın önüne geldi. Bu defa iki rekat hacet namazı eda etti. Bir müddet zikir ve Kur'an okumakla meşgul oldu. Ve elini açarak arz-i niyaz eyledi.

Neler söyledi? Hangi dileklerde bulundu? Allah'a nasıl yalvardı?

Yavuz'un bilinmeyen yakarışı

Bunları Silahşor Tarihi'nin satırlarından öğrendiğimiz için bahtiyar sayılırız. İşte başka kaynaklarda geçmeyen o yanık münâcât:

Dedi ey Hayy u Tuvâna vü Kerim/Senden özge kullarına yok Rahim

Beytini görmekliği çün ya Habib/Şükr ü minnet biz kula kıldın nasib

Lîk cürmüm bahrine yoktur kinâr/El götürdüm baş açup misl-i çınar

Umarım ben kulu red kılmayasun/Macerayı sehv add kılmayasun

Lutfun ile toylayasın ben kulu/Hem delalet kılasın doğru yolu

Eşiğine yüz sürüp kılıp penah/Baş açıp lütfun umar cümle sipah

Mağfiret kıl biz kuluna ya Ganî/Mahşer içre eyleme hor u denî

Umarız babına geldik rahmetin/Biz kula erişse nola şefkatin

Cümle alem halkına verip murad/Red kılıp birin komazsın bî-murad

Baş açuban babına geldik senin/Daima fi'li hatadur bendenin

Rahmetini umarız ey lütfu bol/İşimiz sağ eyle bizim etme sol

Askerime nusrat eyle ya İlah/Geldiler babına cümle rû-siyah

Yüzlerin ağ eyle Ahmed hakkıçün/Cibril'in ettiği takdis hakkıçün

Müstecâb eyle İlahi davetim/Özüne arz etmişim uş hâcetim

Yür ü gök ü Arş u Kürsi hakkıçün/Gazilerin seyf ü türsü hakkıçün

Mescid-i Aksa vü Makdis hakkıçün/Cibril'in ettiği takdis hakkıçün

“Kâbe kavseyni ev ednâ” hakkıçün/Cümle-i a'lâ ve ednâ hakkıçün

Mâh u hurşid ü felekler hakkıçün/Yer ü gök içre melekler hakkıçün

Âdem ü Şit ile İdris hakkıçün/Hürmüs'ün ettiği tedris hakkıçün

Sana ısmarlamışım ceyşim hemîn/Senden özge kullarıma yok emîn

Rahmet u lutfun senin çün oldu âm/Umarız vallahi biz her subh u şâm

Rabbine yalvarıp yakardıktan sonra yatsı namazının vakti girmişti. Yatsı namazını da orada kıldı, biraz zikir ve tesbihle meşgul oldu. Sonra dışarı çıktı. Hizmetçilere in'am ve ihsanlarda bulundu. Yürüyerek haremden çıktı. Atına bindi, Köleler fanuslar ve meşaleler getirdiler, onların eşliğinde otağına geldi, yılbaşı gecesini Kudüs'te geçirdi.

Sabahleyin binlerce koyun, öküz ve deve kurban edilmesini emretti. Kurbanlar kesilirken Sultan tekrar Kubbetu's-Sahra'yı ziyaret etti, sonra Mescid-i Aksa'ya giderek orada yine hacet namazı kıldı. Dışarı çıktı. Seyredilecek, görülecek yerleri gördü, temaşa etti. Sonra atına binip “Kuds-i mübarek kavmine”, Kudüslülere in'am ve ikramlarda bulundu ve “kendi devletle azm-i asker kılıp revane oldu”, devletle askerine hareket emri verip yola çıktı. (S. Tansel, “Silahşor'un Feth-Name-i Diyar-ı Arab adlı eseri”, Tarih Vesikaları, Ocak 1958, Sayı: 2 (17), s. 318-20.)

“Sen bizi kiminle bilirdin ki?”

Şimdi şu tevazu hali, şu yakaran samimiyet, şu abidlik ruhu, şu derin Kudüs şuuru acaba hangimizde var? Bir düşünelim. Bir cihan imparatoru olarak geldiği Kudüs'te Kubbetu's-Sahra ve Mescid-i Aksa'da sıradan bir mümin gibi secdelere kapanan, Rabbine yalvarıp yakaran bu benzersiz insanın hayatında buradaki tavrını teyid eden o kadar çarpıcı olaylar var ki, buraya yalnız ibretlik mahiyette ikisini alalım.

Yavuz Sultan Selim 5 ayda devletinin toprağını 2,5 kat büyüterek, Halifeliği uhdesine alarak, Mekke ve Medine'ye hadim olarak, Şam ve Kahire'nin anahtarlarına sahip biri sıfatıyla İstanbul'a döndüğünde şaşaalı bir karşılama töreni hazırlandığını haber aldı. Bunun üzerine geçmedi. Üsküdar'da bekledi. Gece karanlık bastırınca gösterişsiz bir tekneyle sessiz sedasız Topkapı Sarayı'na geçti. Kalabalığın tezahüratına izin vermedi. Bu yüce gönüllü insandır işte Mescid-i Aksa'da basit bir kul gibi Rabbine yalvarıp yakaran.

1520 Eylülünde ecel Sultan Selim'in kapısını çalar. Şirpençe hastalığının ıstırabını beraberce hafifletmek istedikleri Hasan Can'a sorar koca Sultan:

-Hasan Can, bu ne haldür?

Hasan Can cevaplar:

-Cenab-ı Hakk ile beraber olma vaktidür Sultanım!

Son nefesini vermekte olan Sultan bu cevaptan alınır, gücenir. Son kılıcını diliyle sallar:

-Hangi eksiğimizi gördün de böyle söylersin Hasan Can? Sen bizi şimdiye kadar kiminle bilirdin?

İslam âleminin bugünkü hurdahaş olmuş halini görünce insanımızın zihin ve gönüllerinde iki büyük şahsiyetin ışıldadığını görmek şaşırtıcı değil. Her ikisi de İslam birliğinin mimarlarından olan Selahaddin Eyyubî ve Yavuz Sultan Selim. Biri Kudüs'ü kurtaran, diğeri muhterem bir baba gibi onu himaye eden iki kahraman onlar. Yalnız dünyevi değil, uhrevi manada da kahraman.

Rabbimiz, düşmana karşı azametli ama Rabbine karşı boynu bükük birer kul olma şuurunu bütün ümmet-i Muhammed'e nasib eyle!

Yavuz’un Mescid-i Aksa’daki bilinmeyen duası

11 Aralık 2016

Ertesi sabah hareket etti, ikindi vakti üç gün kalacağı Ramallah'a vardı ve mübarek Kudüs şehrini görmeyi arzuladı. 500 piyade tüfekçi ve 1,000 seçkin sipahi ile birlikte yola çıktı.

Neler söyledi? Hangi dileklerde bulundu? Allah'a nasıl yalvardı?

Yavuz'un bilinmeyen yakarışı

Bunları Silahşor Tarihi'nin satırlarından öğrendiğimiz için bahtiyar sayılırız. İşte başka kaynaklarda geçmeyen o yanık münâcât:

Dedi ey Hayy u Tuvâna vü Kerim/Senden özge kullarına yok Rahim

Beytini görmekliği çün ya Habib/Şükr ü minnet biz kula kıldın nasib

Lîk cürmüm bahrine yoktur kinâr/El götürdüm baş açup misl-i çınar

Umarım ben kulu red kılmayasun/Macerayı sehv add kılmayasun

Lutfun ile toylayasın ben kulu/Hem delalet kılasın doğru yolu

Eşiğine yüz sürüp kılıp penah/Baş açıp lütfun umar cümle sipah

Mağfiret kıl biz kuluna ya Ganî/Mahşer içre eyleme hor u denî

Umarız babına geldik rahmetin/Biz kula erişse nola şefkatin

Cümle alem halkına verip murad/Red kılıp birin komazsın bî-murad

Baş açuban babına geldik senin/Daima fi'li hatadur bendenin

Rahmetini umarız ey lütfu bol/İşimiz sağ eyle bizim etme sol

Askerime nusrat eyle ya İlah/Geldiler babına cümle rû-siyah

Yüzlerin ağ eyle Ahmed hakkıçün/Cibril'in ettiği takdis hakkıçün

Müstecâb eyle İlahi davetim/Özüne arz etmişim uş hâcetim

Yür ü gök ü Arş u Kürsi hakkıçün/Gazilerin seyf ü türsü hakkıçün

Mescid-i Aksa vü Makdis hakkıçün/Cibril'in ettiği takdis hakkıçün

“Kâbe kavseyni ev ednâ” hakkıçün/Cümle-i a'lâ ve ednâ hakkıçün

Mâh u hurşid ü felekler hakkıçün/Yer ü gök içre melekler hakkıçün

Âdem ü Şit ile İdris hakkıçün/Hürmüs'ün ettiği tedris hakkıçün

Sana ısmarlamışım ceyşim hemîn/Senden özge kullarıma yok emîn

Rahmet u lutfun senin çün oldu âm/Umarız vallahi biz her subh u şâm

“Sen bizi kiminle bilirdin ki?”

1520 Eylülünde ecel Sultan Selim'in kapısını çalar. Şirpençe hastalığının ıstırabını beraberce hafifletmek istedikleri Hasan Can'a sorar koca Sultan:

-Hasan Can, bu ne haldür?

Hasan Can cevaplar:

-Cenab-ı Hakk ile beraber olma vaktidür Sultanım!

Son nefesini vermekte olan Sultan bu cevaptan alınır, gücenir. Son kılıcını diliyle sallar:

-Hangi eksiğimizi gördün de böyle söylersin Hasan Can? Sen bizi şimdiye kadar kiminle bilirdin?

Rabbimiz, düşmana karşı azametli ama Rabbine karşı boynu bükük birer kul olma şuurunu bütün ümmet-i Muhammed'e nasib eyle!

98 yıl önce Haleb’i nasıl terk etmiştik?

18 Aralık 2016

Yakın tarihin neden sisler içinde kaldığını merak ediyorsanız şimdiye kadar okuduğunuz tarih kitaplarına bir göz atın derim. Kaynağı orasıdır çünkü.

Mesela 1931 tarihli Tarih III adlı lise ders kitabında Çanakkale'den uzun uzun söz edildiği halde Filistin ve Suriye cephesindeki yenilgiler tek satırla olsun geçmez.

Genelkurmay Başkanlığı'nın Harp Okulları için hazırlattığı Türk Devrim Tarihi (1971) adlı kitapta da bu hususta manidar bir sessizlik vardır.

Evlere şenlik bir Filistin/Suriye savaşları anlatımını ise YÖK'ün tam 4 profesör, 3 doçent ve bir yardımcı doçente yazdırdığı Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I/1 (1989) adlı kitapta buluyoruz. Burada da tam 8 hoca başbaşa vermişler ve bu milletin evlatlarına kendi tarihlerini şu zavallılık kokan satırlarla anlatmışlar. Aynen aktarıyorum:

“Suriye ve Filistin cephesinde ise İngilizleri oyalamak isteyen Yıldırım Orduları Grubu, başarılı savunmalar yaptı. Ancak Baalbek'te kurulan bu ordunun merkezi savaşın seyri içerisinde kuzeye doğru Şam, Halep ve daha sonra da Adana'ya çekildi.” (s. 47)

Ayıp diye bir şey vardır! Osmanlı'nın belini büken ve Mondros Mütarekenamesi'ni imzalamak zorunda bırakarak tarihe veda etmesine sebep olan tam iki yıl devam etmiş bir savaş bu kadar mı sığ anlatılır, bu kadar mı karikatürize edilir? Sonra neresini düzeltelim: Yıldırım Ordularının karargahı Baalbek'te değil, Nasıra'dadır, vs.

Peki nerede o ikisini kazandığımız üç Gazze muharebesi?

Nerede Kudüs'ün, Filistin'in, Şam'ın ve Halep'in peş peşe düşüşleri?

Nerede İngilizlerin askeri lise öğrencilerine bir savaş böyle kazanılır diye ders olarak okutulan Megiddo (el-Lecun) meydan savaşındaki yenilgimiz?

Ve nerede sadece 39 gün içerisinde tam 560 kilometre anavatanın topraklarından çekilmek zorunda kalan Osmanlı ordusunun yaşadıkları ve ona bu hezimeti yaşatan komutanların isimleri?

Tıs yok.

Halbuki ilk iki Gazze muharebesini kazanmış ve İngilizlere askerlik dersi vermiştik.

Yazsanıza…

Yok yok.

1921'de Türkiye ile anlaşmalı olarak isyan eden ve Fransa ile imzalanan Ankara İtilafnamesinden sonra kaderine terk edilen kurtuluş hareketi lideri İbrahim Hananu.

ÖRTÜLEN TARİH

Üçücü ve son Gazze muharebesini İngilizlerin Albay İsmet Bey'in (İnönü) Birüseba'daki kolordusunu yardıktan sonra kaybettiğimizi de yazın bakalım.

Hiç olur mu?

Koca İsmet Paşamız namağluptur, asla ve kat'a yenilmemiştir! (tabii hikaye).

Peki Nablus'ta (daha doğrusu Megiddo veya Armageddon denilen yerde) General Lord Allenby ile 7. Ordu komutanımız Mustafa Kemal Paşa'nın kuvvetlerinin karşılaştığını ve Paşa'nın yenileceğinin anlayınca kuvvetlerine savaşı kabul etmeden ricat (geri çekilme) emri verdiğini neden yazmıyorsunuz?

Velhasıl hep aynı terane:

Bir tek Mustafa Kemal Paşa kuvvetlerini muntazaman geri çekmeyi başardı. 4. ve 8. Ordularımız yenildi, hep onların yüzünden yenildik, başında Mustafa Kemal Paşa'nın bulunduğu 7. Ordu ise başarılı bir şekilde 'geri çekilmişti'.

Pekala geri çekildi ama kaç askerle? İngilizlere ne kadar esir vererek, kaç adet silah ve mühimmat bırakarak?

Şehit ve yaralı sayılarımızı da açıklayın. Açıklayın da millet öğrensin.

Hatta bu resmi tarihi savunmak için yazılmış kitaplardan birinde yazar (hadi ismini vermeyeyim), kuvvetlerini bu defa Halep'in 5 km kuzeyine çekmesi üzerine şu harika yorumda bulunuyor:

“Böylece olaylar Mustafa Kemal Paşa'nın istediği gibi gelişmişti.”

Allah Allah! Neyi istiyordu ki? İngilizlere yenilmeyi mi? Nablus'ta bulunan karargahını 560 kilometre geriye çekilerek Haleb'in kuzeyindeki Katma'ya nakleden bir komutanın bu kaçışı (ricati) 'istediği'ni söylemek hangi kafaya hizmettir?

Filistin hezimetinin hikayesini Derin Tarih'in Ekim 2014 tarihli sayısında ayrıntılı olarak yazmıştım. Burada sadece ibretlik bir alıntı yapmak istiyorum.

İngilizlerin dünya savaş tarihine adını yazdıran bu başarılı operasyonlarını (4 yıl sonra Büyük Taarruz'da biz de onu taklit etmiştik) yürüten General Allenby hatıralarında 19 Eylül günü saat 04,30'da başlayan büyük taarruzun 20 Eylül akşamına kadar 36 saat sürdüğünü, bu süre zarfında Türk ordusunun büyük bir kısmının mağlup edildiğini, Osmanlı'nın 7. ve 8. ordularının 'bütün silah ve malzemeleriyle' ellerine düştüğünü yazar ve şöyle devam eder:

“7. ve 8. Orduların mağlubiyeti sonucunda Şeria'nın doğusundaki 4. Ordu da ricat etti.”

Allenby ısrarla 7. Ordunun düzenini bütünüyle kaybederek dağıldığını anlatmaya yoğunlaşır (İz Yay., 2013). Oysa bizim Kemalist tarihçiler 90 yıldır diğer 2 ordu yenilince 7. Ordunun mecburen geri çekilmek zorunda kaldığını yazacaklardır ısrarla.

Osmanlı döneminde Halep Kalesi

EĞER OSMANLI YIKILMASAYDI

Özellikle İngiliz askeri tarihçi Lord Carver'ın bu cephedeki çöküş yaşanmamış olsaydı Osmanlı'nın günümüzde ne durumda olacağına dair yaman tespitleri klasik düşünce kalıplarımızı zorlayacak cinsten. Şöyle yazıyor:

“Eğer Türkiye'yi savaş dışı kalmaya ikna etmekte başarılı olsaydık veya ürküterek Çanakkale'den geçebilmiş olsaydık sonuç ne olurdu? Mustafa Kemal Osmanlı Devletini laik bir devlete dönüştürecek saik veya otoriteye sahip olur muydu? Savaş sonrası Türkiye'ye karşı bir Arap isyanı başlar mıydı veya hangi şekli alırdı? 1914 yılında Osmanlı Devletini oluşturan bütün bu topraklar üzerinde hükümferma olan bir Türkiye, dünyanın en büyük petrol üreticisi ve potansiyel olarak en güçlü ülkesi olurdu. Ya Mısır? O da İstanbul'a ismen tabi olmaya devam ederdi. Son olarak İsrail diye bir devlet kurulmazdı.” (Turkish Front 1914/18, Pan Books, 2003, s. 247.)

Ne garip:

Lozan Antlaşması tam da bunlar gerçekleşsin diye yapılmamış mıydı?

Mareşal Carver'ın sözünü ağzında bırakmayalım isterseniz:

“İngiliz, Avustralyalı, Yeni Zelandalı ve Hindli askerler hayatları pahasına Türkiye'ye karşı savaşarak bölgenin yapısını değiştirdiler. Ama iyi mi ettiler, kötü mü ettiler, söylemek zor.”

Utanalım yahu, bunu bir İngiliz Mareşali yazıyor…

Rahatlikla diyebiliriz ki, Lozan Antlaşması'nda, Misak-ı Milli sınırları içinde saydığımız Haleb'in tapusunu Fransa'nın sömürüsüne terk etmeseydik ne İbrahim Hananu'nun Fransız yönetimine karşı isyanlarında o kadar Suriyeli şehid olacak, ne de bugünkü korkunç insanî trajedi yaşanacaktı. Halep de hudutlarımız içinde Hatay ve Gaziantep'ten farksız bir ömür izleyecek ve sonuçta “Şii hilali”ne teslim olmayacaktı.

İbrahim Hananu kim mi?

Şimdi 1921'de kurulan Halep Devleti'ni, İstanbul'daki Mülkiye'den mezun Kürt asıllı İbrahim Hananu'nun isyanını ve Fransızlarla yaptığımız 1921 Ankara İtilafnamesinin o vakte kadar hareketi Mustafa Kemal Paşa tarafından desteklenen Hananu'nun ayaklanmasını ayazda bıraktırdığını ve Suriye'nin kaderinin Lozan'da resmen Fransa'ya teslim edilmesiyle yeniden bizimle birleşebilmek için yanıp yakılan Halepli kardeşlerimize sırtımızı nasıl döndüğümüzü de anlatmam lazım.

Halep halkı ve Hicaz bölgesinden gelen bedeviler vaktiyle bir hata yaptılar ve İngilizlerden yana kullandılar tercihlerini. Ama bu hata, onlara öylesine pahalıya mal oldu ki, ancak sözde kendilerini Osmanlıdan kurtarmak için gelmiş olan(!) Fransızların günün birinde okullarında Fransız Milil Marşı Marseilles'I okumayı mecburi hale getirdiğinde ayıldılar.

Biz hala iyi ki bıraktık şu Arapları edebiyatına devam edelim… Daha doğrusu uyumaya…

15 Temmuz’dan sonra tarih de eskisi gibi olmayacak

25 Aralık 2016

16 Temmuz sabahı gün ışıyınca dehşetin boyutları ortaya çıkmıştı. Üzerine en yakındaki reklam billboardlarından sökülmüş afişler serilmişti şehidin. Aşağıdan oluk oluk sızan pıhtılaşmış kan asfaltı yumuşatmış. Çevreye dağılmış et parçaları. Ve bir gazi, afişlerin üzerine al bayrağı yerleştirme derdinde.

Derken ülkemize ve devletimize yönelik bu kanlı ve alçakça işgal girişiminden sonra hiçbir şey eskisi gibi olmayacak dedik ve diyoruz. Ancak… bu ancak önemli, hakikaten öyle mi olacak?

Ben 15 Temmuz'un manasını, bu hareketin gerçek boyutlarını kavramak ve hayatımızın bütün alanlarına taşırmaktan bahsediyorum. Bunu başarabilir miyiz ve başarabilecek miyiz? Şehid ve gazilerimizin bizden beklediği asıl mesele, bu.

Nitekim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Eylül'den itibaren 15 Temmuz'daki dirilişin tarihle de alakalı boyutlarını gündeme taşımaya başladı. Eylül sonunda “Lozan'ı bize zafer diye yutturdular, bu nasıl zafer?" çıkışını yaptı. Ekim ayında 12 Ada meselesini gündeme getirdi ve Lozan'ı sorguladı. Misak-ı Milli'yi halkımıza anlatamadığımızı söyledi. Kasım sonlarında Lozan'daki kayıplarımızı henüz unutmadık dedi. 14 Aralık'ta Sevr'e döndü ve onu paramparça ettiğimizi söyledi.

İki gün önce de, “Dünyanın ve Türkiye'nin içinde bulunduğu bölgenin yeniden yapılandırılmaya çalışıldığı kritik dönemde eğer durmaya kalkarsak kendimizi bulacağımız yer Sevr şartlarıdır. Halbuki biz hala Lozan'daki kayıplarımızın üzüntüsüyle yaşayan bir milletiz" ifadelerini kullandı.

Hala Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Misak-ı Milli, Lozan ve Sevr çıkışlarının tesadüf olduğunu düşünüyor musunuz? Bana planlı bir kamuoyu yoklaması gibi görünüyor.

Bunu diyor ve asıl konumuza dönüyorum. Yani 15 Temmuz'dan sonraki yol haritamızın ne olması gerektiğine.

Aslında Sayın Erdoğan'ın Lozan üzerinden verdiği mesajlarda yalnız dış politikaya dair ipuçları yok, yeni bir tarih anlayışına, daha doğrusu 15 Temmuz'dan sonra yeni tarihin nasıl yazılması gerektiğine dair de ipuçları var.

Yeni Tarih

Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak deyip de tarihin tastamam eskisi gibi devam etmesi utanç verici bir durum değil mi? Madem 15 Temmuz bir halk hareketiydi, irade-i milliyenin, milli egemenliğin şahlanışıydı, o halde tarihin de bu şahlanışa eşlik etmesinden daha normal ne olabilirdi? Şehidlerin ruhları ancak kendi cehdlerinin tarihe rehberlik etmesi halinde huzur bulabilirdi.

İyi ama hala kitaplarımızda eski hamam, eski tas ise yazık değil mi şehidlerimize, gazilerimize, onca emeğe, onca gayrete?

Üniversiteye hazırlanan kızım Beyzanur'un kitaplarından görüyorum ki, değişen pek bir şey olmamış. Yine 19 Mayıs'ta Samsun'da bir güneş doğdu edebiyatı revaçta, millet uyuyordu, altın saçlı lider geldi onları ayağa kaldırdı lafları gırla gidiyor. Yine din ve hilafet kötüleniyor, Arap/İslam harfleri gelişmemize engel oldu nakaratı tekrarlanıyor. Yine kadınları aşağılayan seçme ve seçilme hakları devlet/Atatürk tarafından 'verildi' söylemi berdevam.

Şimdi size bir belge sunacağım. Mustafa Kemal Paşa'nın Havza ilçesinden Sultan Vahdettin'e çektiği resmi bir telgraf bu. Çekiliş tarihi 14 Haziran 1919. Paşa Anadolu'ya geleli henüz 25 gün olmuş, fakat gözleri faltaşı gibi açılmıştır. Neden mi? Anadolu'daki uyanıştan, dirilişten, “kuvvetten" tabii…

Cumhuriyetten iki ay önce kurulan Kadınlar Halk Fırkası'nın kurucuları bir arada

Mustafa Kemal Paşa'nın sadeleştirdiğim sözleri şöyledir:

“Şevketmeabım!

İSTANBUL'DAYKEN MİLLETİN BU KADAR KUVVETLİ VE KISA BİR SÜREDE FELAKETLER KARŞISINDA BU DERECE UYANMIŞ OLDUĞUNU HAYAL EDEMEZDİM."

Neymiş? Mustafa Kemal Paşa İstanbul'dayken Anadolu'nun bu derece uyanmış ve bu kadar kuvvetli olduğunu hayal edemezmiş. Güzel. Öte yandan biz ne anlatıyoruz çocuklarımıza? ATATÜRK YOKTU, DÜŞMANLAR ÇOKTU/ATATÜRK GELDİ, DÜŞMANI YENDİ. Abartmıyorum, kafa aynen mama çocuğu seviyesinde.

Oysa nasıl 15 Temmuz'da müteyakkız bir halk kitlesi liderinin ortaya çıkmasını bekliyorduysa 19 Mayıs öncesinde de aynı uyanmış bir kitle mevcuttu ve bir liderin başlarına geçmesini bekliyordu.

Türkiye'yi Adnan Menderes'in deyişiyle FETİH HAKKI olarak babasının çiftliği gibi gören CHP'nin yalnız halkın tarihini değil, kadınların tarihini de çarpıtarak yazması bu bakımdan tuhaf değil. İşte 5 Aralıkta kadınlara seçme ve seçilme hakkının 'verilmesi' kadınları aşağılayan söylemin çarpıcı bir misali.

Bir kere hak verilmez, alınır.

İki: Kadınlara hakları verilmemiş, var olan hakları tanınmıştır. Tanımayan devlettir. Tanınmayı başaran halktır.

Üç: Kadınlara hakları bir lütuf olarak verilmiş değildir. Haklarını söke söke almışlardır.

Kimsenin ne CHP'ye, ne de Atatürk'e medyun-i şükran olmasına gerek yoktur. Olunacaksa Nezihe Muhiddin ve Latife Bekir gibi kadın hareketinin öncülerine saygı duyulmalıdır.

Mustafa Kemal Paşa'nın Havza'dan Sultan Vahdettin'e çektiği 14 Haziran 1919 tarihli telgrafın orijinali (İrade-i Milliye, Sayı 1).

Peki kadınlar haklarını nasıl aldı?

1923 yılında Kadınlar Halk Partisi kurdular, İçişleri Bakanlığı tarafından kapatıldı. Bunun üzerine Türk Kadınlar Birliği'ni kurarak mücadelesine devam etti kadınlarımız.

1927 seçimlerinde bir kadın aday koymak istediler. Kabul edilmedi. Kadınları temsilen bir erkek aday koymak istediler, o da kabul edilmedi. Önleri kapatıldı.

Kadınlar Birliği'nin toplantılarının tek konusu, kadınlara neden seçme ve seçilme hakkının verilmediğiydi. Bu defalarca Mustafa Kemal'e soruldu, hepsinde aldıkları cevap “Askerlik yapmadığınız için seçme ve seçilme hakkınız da olamaz" oldu. Haklar görev karşılığı verilirdi Atatürk'e göre, kadınlar askerlik görevlerini yapmadıkları için seçme ve seçilme haklarına da malik olamazlardı.

Lakin kadınlar yöneticileri sıkıştırmaya devam ettiler. 1931 seçimleri yaklaşırken yerel seçimlerde oy kullanma hakkını elde ettiler. Ancak genel seçimlerde yine engellendiler.

Mücadelenin yeni hedefi 1935 seçimleriydi. Heyetler geldi, gitti, Gazi Paşa her defasında heyetlere “bunlarla uğraşacağınıza Anadolu kadınını eğitin" nasihatını verip gönderiyordu.

Yıl 1934 olmuş ama CHP ve Atatürk sanki kadınlara oy hakkı verseler kıyamet kopacakmış gibi onlardan bu hakkı esirgiyordu. Artık kadınların sabrı taşmıştı. Cumhuriyet ilan olunalı 13 yıl olmuştu ve hala kadınlar mecliste olmadığı gibi meclise kimin gireceğine dahi karar veremiyorlardı.

Nihayet Kasım 1934 tarihinde Gazi, Ankara Kız Lisesi'ni ziyaret ettiğinde aldığı cevap karşısında pes edecekti. Müjgan adlı bir genç kızımız söz aldı ve “Neden bizim hakkımızı vermiyorsunuz Paşam?" diye sordu. Atatürk klasik cevabını verdi: “Mebus olabilirsiniz ama askerlik de yapacaksınız." Müjgan'ın o sarsıcı cevabı bundan sonra gelecekti: “Biraz geç kalmış olmuyor musunuz? Ulus meydanındaki heykelde sırtında mermi taşıyan kadın benim annemdi."

Dananın kuyruğunun koptuğu nokta bu oldu. Hemen ardından Türk Kadınlar Birliği öfkeli bir toplantı düzenledi. Türkocağı'ndan Meclis'e kadar izinsiz olarak yürüdü kadınlarımız. “Gazi Paşa haklarımızı tanımazsa TBMM'nin önünden ayrılmayız", dediler. Olay büyüyünce Paşa onların sesini duydu, çağırdı, İnönü'ye talimat verdi, kadınların haklarını düzenleyen kanun işte bunun üzerine çıktı.

Hiçbir şey boşlukta cereyan etmez dostlar. Kadınların hakları aşağıdan yukarıya bir hareket olarak söke söke alınmıştır. Kadınlara lütuf ve ihsan edilmemiştir. Dolayısıyla kimseye minnet duyulmasına gerek yoktur.

CHP'nin kadınları aşağılayan ve onlara lütfeden birileri olmasa bir hiç olduklarını her fırsatta hatırlatan söylemlerinden bıktık, usandık. Milleti parya gibi, sürü gibi gören bu anlayıştan kurtulmak ve halkın tarihini yazmak için bir fırsattır 15 Temmuz. Eğer hakikaten 15 Temmuz'dan sonra hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağına inanıyorsak bu işe tarihten başlamak en gereklisi.

..