ehlisunnnetde - ABDEST

Sual: Güzel abdest almak, nasıl olur?
CEVAP
Önce güzel abdest almanın faziletini bildirelim. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Abdeste devam et ve güzel abdest al ki, ömrün uzasın.) [Harâiti]

(Güzel abdest alıp camiye giren Allah’ın misafiri olur. Allahü teâlâ da misafirine mutlaka ikram eder.) [Beyheki]

(Güzelce abdest aldıktan sonra, “Eşhedü en la ilahe illallahü vahdehü la şerikeleh ve eşhedü enne Muhammeden abdühü ve Resulühü” diyene Cennetin sekiz kapısı açılır.) [Nesai]

(Güzelce alınan abdest, imanın yarısıdır.) [İbni Hibban]

(İlk sorgu abdestten olacaktır. Abdesti güzel ise, sıra namaza gelir.) [Beyheki]

(Hiçbir günahkâr yoktur ki, güzelce abdest alıp iki rekât namaz kılarak mağfiret dilesin de, affedilmiş olmasın.) [Tirmizi]

(Güzelce abdest alıp namazını cemaatle kılanın bütün günahları affolur.) [Müslim]

(Güzelce abdest alan günahlarından sıyrılmış olur.) [Buhari]

(Güzelce abdest alıp bir din kardeşini ziyaret eden, Cehennemden uzaklaşır.) [Ebu Davud]

(Güneş yükselince [işrak vaktinde] güzelce abdest alıp iki rekât namaz kılanın bütün günahları affolur.) [İ.Ahmed]

(Soğukta, sıcakta güzelce abdest almak, günahlara kefaret olur.)[Müslim]

(Güzelce abdest alıp, huşu içinde namaz kılmak, küçük günahlara kefaret olur. Bu durum ömür boyu devam eder.) [Müslim]

Güzel abdest nasıl alınır?
Peygamber efendimiz bunu şöyle tarif etmiştir:
(Güzel abdest, abdestin farz ve sünnetlerini yerine getirmek suretiyle alınan, mükemmel abdesttir.) [Tirmizi]

Ağız, burun, yüz, kol ve ayakları, ayrı ayrı su ile, üç kere yıkamak gerekir. Her birinde, uzvun her yeri ıslanmalıdır. Üç kere su dökmek değil, üç kere tam yıkamak sünnettir. Üçten az veya fazla yıkamak mekruhtur.

Maalesef musluktan abdest alanlar, bu sünneti ihmal ediyorlar. Elleri, kolları ve ayakları birer kere yıkıyorlar. Ayak parmaklarını da bir kere hilallemekle yetiniyorlar. Üç kere su döküp bir kere yıkamak sünnete aykırı olduğu gibi, bir kere çok su döküp de, üç kere yıkamak da sünnete aykırıdır. Ayrı ayrı üç kere su döküp, üç kere ovarak yıkamak gerekir.

Her uzuv üç kere yıkanır
Sual: Abdestte her uzvu üç kere yıkıyoruz. Fakat ayakları ben bir defa yıkıyorum, su akarken kalbimden üç kere saymam yetmiyor mu?
CEVAP
Kalbden üç kere saymakla olmaz. Ayakları da ayrı su ile üç kere yıkamak gerekir. Tam İlmihal’de diyor ki:
(Yıkanacak yerleri, üç kere yıkamaktır. Her birinde, uzvun her yeri ıslanmalıdır. Üç kere su dökmek değil, üç kere tam yıkamak sünnettir.)

Nimet-i İslam kitabında, abdestin sünnetlerinin dokuzuncusunda diyor ki:
(Yıkanacak uzvu üçer kere yıkamaktır. Maksud, su ile üç defa kaplayarak yıkamaktır. Yoksa bir uzvu yıkarken, bir defa aldığı su ile o uzvu üç kere yıkamakla sünnet hâsıl olmaz. Üçten fazla yıkayan haddi aşmış olur, üçten eksik yıkayan da zulmetmiş olur.) [Maksud: Kastedilen şey, gaye, arzu.]

Eğer her yıkayışta, musluk kapatılır veya ayak musluktan çekilirse, sünnete uyulmuş olur.

Abdeste unutulan sünnetler
Sual: Güzel abdest alınmalı deniyor. Güzel abdest, farzına, sünnetine ve müstehabına uyularak ve mekruhlarından sakınılarak alınan abdest olduğuna göre, günümüzde unutulan veya uyulmayan sünnet ve müstehablar nelerdir? İşlenen mekruhlar var mıdır?
CEVAP
Genel olarak unutulan sünnetlerden bazıları şunlardır:
1- Abdeste başlarken Besmele okumak. Hanbeli'de Besmele okumak farzdır.

2- Elleri bilekleriyle beraber, ayrı ayrı suyla üç kere yıkamak.

3- Ağzı ayrı ayrı suyla üç kere yıkamak. Ağzı yıkarken, oruçlu değilse hafif gargara yapmak veya suyu boğaza ulaştırmak, abdestte de, gusülde de sünnettir. Oruçluyken mekruhtur. [Daha çok unutulan sünnetlerden biri de budur.]

4- Dişleri bir şeyle temizlemek. Misvak tercih edilmelidir.

5- Yüzünü yıkarken, iki kaşın altını ıslatmak.

6- Başın tamamını bir kere mesh etmek. [Daha çok unutulan sünnetlerden biri de budur. Maliki'de başın tamamını mesh etmek farzdır.]

7- Yıkanacak yerleri, üç kere ayrı suyla yıkamak. [Genelde ayaklar bir kere yıkanıyor. Üç kere ayrı ayrı suyla yıkanması gerekir. En çok unutulan sünnetlerden biri budur.]

8- Yüzü yıkarken, abdeste niyet etmek. Şafii'de farzdır.

9- Her uzvu birbiri arkasından yıkarken başka işle uğraşmamak. Maliki'de farzdır.

Abdestin unutulan müstehablarından bazıları şunlardır:
1- Abdesti namaz vakti girmeden önce almak.

2- Kıbleye karşı abdest almak.

3- Her uzvu yıkarken kelime-i şehadet okumak.

4- Ayak parmaklarının aralarını, sol elin küçük parmağıyla ve alt taraflarından hilallemek.

5- Ayak parmaklarını her üç yıkayışta da hilallemek.

Abdestte işlenen mekruhlardan bazıları şunlardır:
1- Her uzvu üçten eksik veya fazla yıkamak. [Suyun pahalı olması, havanın çok soğuk olması, suya muhtaç olmak gibi özürlerle üçten eksik yıkamak mekruh olmaz.]

2- Ayaklarını yıkarken kıbleye doğru uzatmak.

3- Abdestte ve gusülde suyu israf etmek.

Başın tamamını mesh etmek
Sual: Başın tamamını mesh etmek için, başın üstünde hiç kuru yer kalmaması mı gerekir? Başın tamamı, kulaklar ve ense, kolayca nasıl meshedilir?
CEVAP
Mesh etmek, ıslak eli sürmek demektir. Yıkamada olduğu gibi, hiç kuru yer kalmaması gerekmez. Islak el, başın tamamına sürülürse mesele kalmaz. Artık kuru yer kaldı mı diye düşünmek, vesvese olur.

Başı, kulakları ve enseyi birlikte mesh edebilmek için iki el ıslatılıp, iki elde de üç bitişik ince parmak birbirine yapıştırılıp, iç tarafları başın önünde, saçların başlangıcına konmak üzere iki el başa konur. İki elin bu üç parmağının uçları, birbirine dokunmalıdır. Baş ve şehadet parmakları ve avuç içleri havada olup, başa dokunmaz. İki el, arkaya doğru çekilerek, üçer parmak, başı mesh eder. Eller, arkadaki saç kenarına gidince, üçer parmak, baştan ayrılıp, iki elin avuç içleri, başın yan tarafındaki saçlar üzerine yapıştırılıp, arkadan öne çekilerek, başın yan tarafları mesh edilir. Sonra şehadet parmakları kulakların iç tarafına ve başparmakların iç yüzü, kulak arkasına konup, kulaklar yukarıdan aşağı mesh edilir. Sonra, kullanılmamış olan diğer üç parmakların dış yüzleri enseye konup, ensenin ortasından, iki tarafına doğru çekilerek mesh edilir. (S.Ebediyye)

Kulaklar nasıl mesh edilir?
Sual: Kulaklar hangi parmakla mesh edilir?
CEVAP
Kulakların dışı başparmakla, içi şehadet parmağı ile mesh edilip, küçük parmaklar deliğe sokulup tahrik edilir. (İslam Ahlakı)

Şehadet parmakları kulakların iç tarafına ve başparmakların iç yüzü, kulak arkasına konup, kulaklar yukarıdan aşağı mesh edilir. Kulağı mesh ederken birer parmağı, kulak deliğine sokmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

.

Abdestli durmanın fazileti

Sual: Abdestli durmanın fazileti nedir?
CEVAP
Abdestli bulunmanın fazileti çoktur. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Abdestli bulunan oruç tutan gibidir.) [Deylemi]

(Güzelce alınan abdest, imanın yarısıdır.) [İbni Hibban]

(Abdest alanın, ağaçtan yaprakların döküldüğü gibi günahları dökülür.) [Taberani]

(Can alıcı melek gelince, abdestli olan, şehitlik mertebesine kavuşur.) [Taberani]

(Bir mümin, abdest için yüzünü yıkayınca, gözü ile işlediği günahların hepsi su ile birlikte dökülür. Ellerini yıkayınca, elleriyle işlediği günahlar, suyun son damlası ile dökülür. Ayaklarını yıkayınca, ayakları ile işlediği günahlar, su ile dökülür. Böylece bütün [küçük] günahlardan temizlenmiş olur.) [Müslim]

(Abdest için yüzünü yıkayınca günahların kirpiklerinden dökülür. Ellerini yıkayınca el tırnaklarından, başını mesh edince başından, ayaklarını yıkayınca ayak tırnaklarından günahların dökülür. Namazın sevabı yanına kalır.) [Ramuz]

Abdest alanın bütün küçük günahları affolur. Büyük günahları, insan ve hayvan hakları kendisine veya vârislerine ödenmedikçe günahları affedilmez. Nafile ibadetin sevabına kavuşabilmek için imanda ve farzlarda kusurlu olmamak, haramlardan kaçıp günahlara tevbe etmek ve o işi ibadet olarak yapmaya niyet etmek şarttır. (İ. Ahlakı)

Namaz kıldıktan sonra tekrar abdest almak sevabdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Abdestli iken abdest alana on sevab verilir.) [İbni Mace]

(Abdest üzerine abdest, nur üzerine nurdur.) [İ. Gazali]

(Meşakkat olmasaydı, her namaz için abdest almayı emrederdim.)[İ. Gazali]

(Abdestini tazeleyenin imanı tazelenmiş [parlamış] olur.) [İ. Gazali]

(Allahü teâlâ buyurdu ki: Abdesti bozulunca abdest almayan bana cefa etmiş olur. Abdest alıp da, iki rekât namaz kılmayan da bana cefa etmiş olur. İki rekât namaz kılıp da benden bir ihtiyacını istemezse yine bana cefa etmiş olur. Abdest alıp, iki rekât namaz kıldıktan sonra dua edenin duasını kabul etmezsem ben de ona cefa etmiş olurum. Halbuki ben cefa etmem.) [Şir’a]

(Abdest alınan suyun artanından içmek 70 türlü derde devadır. Bunun en aşağısı hem [sıkıntı, keder]dir.) [Deylemi]

(Abdestten sonra Kadir suresini okuyanın elli yıllık günahı affolur.) [Halebi]

(Abdestten sonra Kadir suresini okuyan sıddıklardan, 2 defa okuyan şehitlerden yazılır. 3 defa okuyan, Peygamberlerle haşrolur.) [Deylemi]

(Abdest alıp, iki rekât namaz kılan, Cennete girmeye layık olur.)[Halebi]

(Abdest alıp, 2 rekât namaz kılanın günahları affolur.) [Buhari]

(Güzelce abdest alanın, iki namaz [kılacağı namaz ile gelecek namaz vakti] arasındaki günahlarının hepsi affolur.) [Buhari]

(Abdestten sonra, on defa salevat-ı şerife getirenin gamı gider, duası kabul olur.) [Ey Oğul İlmihali]

(Ancak [kâmil] mümin, devamlı abdestli durabilir.) [İbni Mace]

Abdestli olmaya devam edene, Allahü teâlâ şunları ihsan eder:
1- Melekler onun yanından ayrılmaz.
2- Devamlı sevab yazarlar.
3- Bütün azaları tesbih eder.
4- Uyuyunca melekler, insan ve cin şerrinden korur.
5- Sekerat-ı mevti kolaylaşır.
6- Abdestli iken Allahü teâlânın emanında olur.
7- İftitah tekbirini kaçırmaz.

Allahü teâlâ, Hazret-i Musa’ya buyurdu ki:
(Ya Musa, sana bir musibet gelince abdestsiz isen, kusuru kendinde bul!) [Şir’a]

Evliya-i kiram, her zaman abdestli durabilmek için, az yiyip az içerlerdi. İmam-ı Malik hazretleri, üç günde bir yemek yerdi. Sebebi sorulunca, (Allahü teâlânın huzurunda sık sık helaya gidip gelmekten utanıyorum) buyurdu. (Envar-ül-Kudsiyye)

Yatağa abdestli girmenin fazileti de büyüktür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Kim, yatağa abdestli yatarsa, o gece bir melek sabaha kadar "Ya Rabbi bu kulunu affet!" diye dua eder.) [Hâkim]

(Abdestli yatıp Allahü teâlâyı anarak uyuyan, uyanana kadar namazda sayılır. Bir melek onun için ibadet eder. Uyandığı zaman yine Allahü teâlâyı anarsa, o melek, bu kulun affı için Allah’a dua eder.) [İbni Hibban]

(Abdestli yatan, gece ibadet eden, gündüz oruç tutan gibidir.)[Deylemi]

(Abdestli yatan, gece vefat ederse şehit olur.) [İbni Sünni]

Abdestsiz durmak günah mı?
Sual: Bir hadiste, abdesti bozulunca abdest almayanın ve abdest alıp da namaz kılmayanın Allahü teâlâya cefa etmiş olacağı bildiriliyor. Her zaman abdestli mi durmak, abdest alınca da illa namaz kılmak mı gerekiyor?
CEVAP
Biz, hadis-i şeriflerden hüküm çıkaramayız. Mezhebimizin hükmüne bakarız. Abdestsiz gezmek ve abdest alınca bir namaz kılmamak günah değildir.

Abdesti bozulunca tekrar abdest almak ve mekruh vakit değilse, o abdestle iki rekât Sübha yani abdeste şükür namazı kılmak müstehabdır.

.

Abdestin farzları

Sual: Dört mezhebe göre, abdestin farzları nelerdir?
CEVAP
Hanefî mezhebinde:
1- Yüzü yıkamak,
2- İki kolu yıkamak [Eller kola dâhildir],
3- Başın en az dörtte birini mesh etmek,
4- İki ayağı yıkamak.

Mâlikî mezhebinde:
1- Niyet,
2- Yüzü yıkamak,
3- İki kolu yıkamak,
4- Başın tamamını mesh etmek,
5- İki ayağı yıkamak,
6- Muvalat [Ara vermeden, uzuvları peş peşe yıkamak],
7- Delk [Yıkanan yerleri ovmak].

Şâfiî mezhebinde:
1- Niyet,
2- Yüzü yıkamak,
3- İki kolu yıkamak,
4- Başın, az bir kısmını mesh etmek,
5- İki ayağı yıkamak,
6- Tertip [Sırayla yıkamak].

Hanbelî mezhebinde: Abdestin farzı altıdır. Abdestin şartları da farzdır. Bu farzlar da dâhil edilince, abdestte farzlar on oluyor:
1- Niyet,
2- Besmele çekmek,
3- Ağzı yıkamak,
4- Burnu yıkamak,
5- Yüzü yıkamak,
6- İki kolu yıkamak,
7- Başın tamamını mesh etmek [Kulaklar başa dâhildir],
8- İki ayağı yıkamak,
9- Tertip,
10- Muvalat.

Abdestte dört mezhebe uymak
Sual: Abdest alırken dört mezhebe uymaya da, niyet etmek uygun olur mu?
CEVAP
İyi olur. Zaten Hanefi mezhebine uygun, yani farz, sünnet ve müstehablarına uyarak abdest alan kimse, diğer üç mezhebe de uymuş olur. Mesela abdest alırken:
1- Niyet Hanefi’de sünnet, diğer üç mezhepte farzdır.
2- Besmele çekmek, Hanefi’de sünnet, Hanbeli’de farzdır.
3- Ağza, burna su vermek, Hanefi’de sünnet, Hanbeli’de farzdır.
4- Başın tamamını meshetmek, Hanefi’de sünnet, Maliki ve Hanbeli’de farzdır.
5- Tertip yani sıra ile yıkamak, Hanefi’de sünnet, Şafii ve Hanbeli’de farzdır.
6- Muvalat, yani ara vermeden yıkamak Hanefi’de sünnet, Maliki’de ve Hanbeli’de farzdır.
7- Delk, yani uzuvları ovmak, Hanefi’de sünnet, Maliki’de farzdır.

Görüldüğü gibi, Hanefi’ye uygun abdest alan, yani farz, sünnet ve müstehablarına da riayet eden diğer mezheplere göre de abdest almış olur.

Dört mezhepte abdesti bozan şeyler
Sual: Diğer hak mezheplerimize göre abdesti bozan şeyler nelerdir?
CEVAP
Deriden kan çıkınca, Hanefi’de abdest bozulur. Diğer üç mezheptebozulmaz.

Deve eti yemek ve ölü yıkamak Hanbeli’de abdesti bozar, diğer üç mezhepte bozmaz.

Mahrem olmayan kadının eline veya derisine çıplak olarak dokununcaŞafii'de abdest bozulur. Hanbeli ve Maliki’de şehvetli dokunursa bozar. Hanefi’de şehvetli de olsa bozmaz.

Yüz, kollar ve ayaklar
Sual: Abdestte yüz, kollar ve ayakların neresi yıkanır?
CEVAP
Yüz, iki kulak memesi ve saç kesimiyle çene arasıdır. İki kol, dirsekleriyle birlikte; iki ayaksa, iki yandaki topuk kemikleriyle birlikte yıkanır. Bu uzuvların farz olan yerden biraz fazlasını yıkamak müstehab, daha fazla yıkamak mekruh olur. (S. Ebediyye)

Çene altını yıkamak
Sual: Abdestte çene altını yıkamak gerekir mi?
CEVAP
Hanefi’de çene altı yıkanmaz. Şafii’de ise çene altını yıkamak farzdır.

Elleri yıkamak farzdır
Sual: Abdestin farzları içinde elleri yıkamak bildirilmeyip sünnetleri arasında bildirildiğine göre, elleri yıkamak sünnet mi oluyor?
CEVAP
El kola dâhil olduğu için, elleri kollarla beraber yıkamak farzdır. Abdeste başlarken elleri yıkamak ise, sünnettir.

Başı mesh ederken
Sual: Abdestte elimizdeki ıslaklığın saçımızın dibine yani başımıza temas etmesi gerekiyor mu?
CEVAP
Hayır, sadece saçların üstüne değmesi gerekir.

Saçın arkasını mesh etmek
Sual: Abdestte başın dörtte birini mesh etmek farzdır. Saçımız bozulmasın diye saçımızın arkasını mesh etsek caiz olur mu?
CEVAP
Farz yerine gelir. Ancak sünnete uygun mesh etmek için başın tamamını mesh etmek gerekir.

Eşarba mesh etmek
Sual: Kadın olarak, dışarıda abdest alırken, saçımızın görünmemesi için, eşarbın üstüne mesh etmek caiz olur mu?
CEVAP
Hayır, caiz olmaz. Hanefi’de başın tamamını mesh etmek sünnet, dörtte birini mesh etmekse farzdır. Bunun için, eşarbı çözmeden, saçlar görünmeden dörtte birini mesh etmek gerekir. Mesela başın arka kısmı da mesh edilebilir. Maliki’yi taklit edenin başının tamamını mesh etmesi farzdır.

Takke üstüne mesh
Sual: Takke veya sarık üzerine mesh caiz mi?
CEVAP
Hayır.

Uzun saçı mesh ederken
Sual: Kadının çok uzun saçını mesh etmesi nasıl olur? Saçın üst yüzüne ıslak eli değdirmek mi yoksa hem üstünü hem altını iyice elini gezdirip ıslatmak mı gerekir?
CEVAP
Saçı uzunsa, ıslatılmış elle başı mesh ederken, sarkan saçlarını tutup aşağıya doğru, yani saçın sonuna kadar çeker. Altını üstünü ıslatmak gerekmez, ıslaklık azalsa da, hattâ hiç kalmasa da elin değmesi yeter.

Eldeki yaşlıkla mesh
Sual: Kolları yıkadıktan sonra, eldeki yaşlıkla başı mesh caiz mi?
CEVAP
Hayır.

Başörtü üstünden mesh
Sual: (Kolaylık olması için kadınlar, başörtülerinin üstünden mesh edebilirler) deniyor. Başörtü üstünden mesh caiz olur mu?
CEVAP
Hayır, başörtü üstünden mesh edilmez. Mesh etmiş olmak için, ıslak eli saçlara sürmek gerekir. Bunun gibi, bazı mezhepsizler de, (Çoraba mesh edilebilir) diyorlar. Bunlar dinde kolaylık değil, birer bid’attir. Bir hadis-i şerif:
(İbadetleri bizim gibi yapmayan bizden değildir.) [Mizan-ül kübra]

Kolaylık olsun diye dinin emirlerini değiştirmeye, kimsenin hakkı yoktur. Biri de çıkar, kolaylık olsun diye (Hiç abdeste lüzum yok, haftada bir abdest alsanız yeter) diyebilir. Akılla din olur mu?

Abdestin sünnetleri

Sual: Abdestin sünnetleri nelerdir?
CEVAP
Bazıları şunlardır:
1- Abdeste başlarken, Besmele okumak.

2- Elleri, bilekleri ile beraber, üç kere yıkamak.

3- Ağzı, ayrı ayrı su ile, üç kere yıkamak.

4- Burnu, ayrı ayrı su ile, üç kere yıkamak.

5- Kaş, sakal ve bıyık altındaki görünmeyen deriyi, yüzü yıkarken ıslatmak.

6- Yüzünü yıkarken, iki kaşın altını ıslatmak.

7- Sakalın, sarkan kısmını mesh etmek.

8- Sakalın, sarkan kısmını sağ elin yaş parmaklarını tarak gibi sokarak hilallemek.

9- Dişleri bir şey ile ovmak, temizlemek.

10- Başın her tarafını bir kere mesh etmek.

11- İki kulağı bir kere mesh etmek.

12- El ve ayak parmaklarının arasını hilallemek.

13- Enseyi üçer bitişik parmaklarla, bir kere mesh etmek.

14- Yıkanacak yerleri, üç kere yıkamak.

15- Yüzü yıkarken abdeste kalb ile niyet etmek.

16- Tertibe riayet etmek. Yani uzuvları sıra ile yıkamak.

17- Delk etmek, yani yıkanan yerleri ovmak.

18- Muvalat. Yani her uzvu birbiri arkasından yıkarken başka işle uğraşmamak.

Sünneti terk
Sual: Bir özürden dolayı abdestin bir sünnetini terk etmek caiz mi?
CEVAP
Özür varsa caizdir.

Sadece farzlarını yapmak
Sual: Abdestin sadece farzlarını uygulasak mekruh olur mu?
CEVAP
Evet, zaruretsiz öyle yapılırsa mekruh olur. Sünnetlerini de yapmalıdır. Mesela her organı bir iki kere yıkamak mekruhtur. Üç kere yıkamak sünnettir. Bir keresi farzdır.

Abdest ve gusülde niyet
Sual: Abdest veya guslederken niyet, eli yıkarken mi yoksa yüzü yıkarken mi yapılır?
CEVAP
Her ikisi de olur, burnu yıkarken de, ağzı yıkarken de olur. Niyet edilmese bile Hanefi’de abdest ve gusül yine sahih olur.

Niyet nedir?
Sual: Gusül ve abdestte niyet, kalben etmek mi yoksa ne yaptığını bilmek midir?
CEVAP
Kalben niyet etmektir, bilmek değil sadece.

Abdestin ilk sünneti
Sual: Abdestin ilk sünneti nedir?
CEVAP
Helâya girerken ve abdeste başlarken Besmele çekmektir.

Ağza ve burna su vermek
Sual: Abdestte, ağza ve burna su vermek, dört mezhepte de, sünnet midir?
CEVAP
Hanbelî mezhebinde farz, diğer üç mezhepte sünnettir. (Mezahib-i Erbea)

Su tasarrufu için
Sual: Su tasarrufu için, abdestte uzuvları birer kere yıkamak uygun olur mu?
CEVAP
Hayır. Su çok azsa, su bulma imkânı da yoksa o zaman bir kere yıkamak caiz olur.

Parmakları hilallemek
Sual: Şir’at-ül İslam tercümesinin 95. sayfasında, (El parmaklarının arasını hilallemek sünnet, ayak parmaklarını hilallemek ise farzdır) deniyor. Bu yanlış değil mi?
CEVAP
Evet, yanlıştır. Şir’a şerhinde, bunun gibi başka hataların da olduğunu, daha önceki yazılarımızda bildirmiştik. Muteber kitaplarda deniyor ki:
Abdestte, el ve ayak parmaklarını hilallemek, müekked sünnettir.(Redd-ül-muhtar, F. Hindiye, M. Erbea, Dürer ve Gurer)

Abdestte sıra
Sual: Bazı kimseler abdestte, yüzlerini yıkadıktan sonra başa mesh yapıp sonra kolları yıkıyorlar. Sünnet şekli yüzü, sonra kolları yıkamak, sonra başa mesh etmek değil midir?
CEVAP
Evet Hanefi’de o sıra ile yıkamak sünnettir. Şafii’de ise farzdır. Bütün din kitapları böyle yazar. Kur’an-ı kerimde abdest âyetinin meali şöyledir:
(Ey inananlar, namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip topuk kemiklerine kadar ayaklarınızı yıkayın.) [Maide 6]

Abdestin âyetteki sıraya göre alınacağı hadis-i şeriflerde de bildirilmiştir. Birinin meali şöyledir:
(Hazret-i Osman abdest alırken, üç defa ellerini yıkadı; sonra üç defa ağzını ve burnun içini; sonra üç defa yüzünü; üç defa dirseklerine kadar sağ ve sol kolunu yıkadı; sonra da başının tamamını meshedip üç defa sağ ayağını, üç defa sol ayağını topuklarına kadar yıkadı. Sonra, “Resulullah böyle abdest alıyor” dedi.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi]

Boğazı mesh etmek
Sual: Abdestin sünnetleri sayılırken boynu mesh etmek tabiri geçiyor. Boyun mesh edilirken ense ve boğaz da mesh edilir mi?
CEVAP
Ense mesh edilir, boynun yanları mesh edilir, fakat boğazı mesh etmek bid’attir.

Boynu mesh etmek
Sual: Boynu mesh etmek bid’at mi?
CEVAP
Boynu mesh etmek, bid’at değil sünnettir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
Resulullah, başının tamamını, kulaklarının da iç ve dış kısımlarını mesh ederdi. (Tirmizi, Ebu Davud)

Boynu meshetmeye müstehap diyenler var ise de, el-Bahr ve diğer kitaplarda sünnet olduğu bildirilmiştir. Gırtlağı mesh etmek ise bid’attir.(Redd-ül-muhtar)

Yine Nimet-i İslam kitabının abdestin sünnetlerinin on altıncısında diyor ki:
(Baş ve kulaklardan sonra, iki elin arkası ile boynu mesh etmek.)

Boynu meshetmenin sünnet olduğu bütün fıkıh kitaplarında vardır.

Kaşın altını ıslatmak
Sual: S. Ebediyye’de, (Yüzü yıkarken, iki kaşın altını ıslatmak sünnettir) ifadesi geçiyor. Kaşın altından maksat, kaşlarla göz kapakları arası mıdır?
CEVAP
Hayır, kaşların dipleri demektir.

Abdestte protezi çıkarmak
Sual: Protez dişi her abdestte çıkarıp takmak zor oluyor. Abdest alırken çıkabilen protez dişleri çıkarmadan alınan abdest, sahih midir?
CEVAP
Evet, sahihtir.

İkinci küçük parmak
Sual: S. Ebediyye’de (Ağzı yıkarken misvak bulunmazsa, fırça da kullanılabilir. Bu da yoksa, sağ elin baş parmağını sağ yandaki dişler üzerine, ikinci küçük parmağını sol dişler üzerine üç kere sürerek temizlemelidir) deniyor. İkinci küçük parmak hangisidir?
CEVAP
İslam Ahlakı kitabında, (Misvak bulamayan, baş parmak sağ, şehadet parmak sol taraftan ağza sokularak, dişler ovalanır) deniyor. (s. 374)

Demek ki şehadet [işaret] parmağına, ikinci küçük parmak da deniyor.

Abdestte üç kere yıkamak
Sual: Abdestte her uzvu üç kere yıkarken, ayakları bir kere yıkıyorum, su akarken kalbimizden üç kere saymak veya suyun altında üç kere yıkayacak kadar zaman tutmak yetmiyor mu?
CEVAP
Kalbden üç kere saymakla, suyun altında çok tutmakla olmaz. Ayrı su ile, yani suyun altından çekerek veya musluğu kapatarak, üç kere yıkamak gerekir. Tam İlmihâl’de, (Yıkanacak yerler, üç kere yıkanır. Her birinde, uzvun her yeri ıslanmalıdır. Üç kere su dökmek değil, üç kere tam yıkamak sünnettir) deniyor. Yıllarca bir kere yıkamaya alışmış olmak, o işin doğru olduğunu göstermez. (Bildiği gibi yapmayan, yaptığı gibi inanmaya başlar) denmiştir. Bunun için Hazret-i Ömer, (Dininizi doğru öğrenip, buna uygun yaşayın! Yoksa yaşadığınızı din zannedersiniz) buyuruyor. Böylece insan, doğru din bilgilerine yanlış diye itiraz eder. Şu hâlde alışkanlığımıza değil, kitapların yazdığına uymalıyız.

Sünneti terk etmemeli
Sual: Abdestte ayakları bir kere yıkayanlar oluyor. Üç kere yıkamak sünnet değil mi? Sünnet niye terk ediliyor?
CEVAP
Sünneti kasten terk etmeyip alıştıkları için öyle yapıyorlar. Hazret-i Ömer’in, (İnandığı gibi yaşamayan, yaşadığı gibi inanmaya başlar.Dininizi doğru öğrenip, buna uygun yaşayın! Yoksa yaşadığınızı din zannedersiniz) sözü böylece gerçekleşmiş oluyor. Ayağını bir kere yıkamaya alışan kimse, sünnet şeklini bir kere yıkamak zannediyor.

Bunun gibi, abdestte başın dörtte birini mesh etmeye alışan kimse, kaplama meshin sünnet olduğunu düşünemiyor. Bu müekked sünneti, her abdestte terk etmiş oluyor. Türkiye’de kaplama meshi yapan çok az kişiye rastlarız. Başın dörtte birini mesh etmeye alışıldığı için, sünnetin terk edilmesi hiç yadırganmıyor.

Şâfiîlerden bazıları, abdestte başlarını tek parmakla mesh ediyor, sadece farzı yapmakla yetiniyor. Hâlbuki başın tamamını mesh etmek, Şâfiî'de de sünnettir. Mâlikî'de ve Hanbelî'de başın tamamını mesh etmek farzdır. Her mezhepte sünnet olsa bile, sünneti zaruretsiz, mazeretsiz terk etmek yanlış olur.

Ta’dil-i erkân yani kavme ve celsede Sübhanallah diyecek kadar hareketsiz durmak, Hanefî'de vacib, diğer üç mezhepte farzdır. Daha fazla durmak ise sünnettir. Farz ve vacib ile yetinilmekte, sünnet burada da terk edilmektedir. Buralarda da, bir rükün yani üç kereSübhanallah diyecek kadar durmalı, sünneti terk etmemelidir. Bir hadis-i şerif:
(Unutulmuş bir sünnetimi meydana çıkarana yüz şehit sevabı vardır.) [Hâkim]

.

Abdestin edepleri

Sual: Abdestin edepleri nelerdir?
CEVAP
Edep, burada yapılması sevab olup, yapılmazsa hiç günah olmayan şeyler demektir. Hâlbuki sünneti yapmak sevab olup, yapmamak, tenzihi mekruhtur.

Abdestin edeplerinden, bazıları şunlardır:
1- Abdesti, namaz vakti girmeden önce almak.

2- Helâda taharetlenirken, kıbleyi sağ veya sol tarafa almak.

3- Su ile taharetlenmek. Temizleninceye kadar yıkamalıdır.

4- Taharetlendikten sonra, bez ile kurulanmak.

5- Taharetlendikten sonra, avret mahallini hemen örtmek.

6- Başkasından yardım istemeyip, abdesti kendisi almak.

7- Kıbleye karşı, abdest almak.

8- Abdest alırken konuşmamak.

9- Her uzvu yıkarken, kelime-i şehadet okumak.

10- Abdest dualarını okumak.

11- Ağzına sağ el ile su vermek.

12- Burnuna sağ el ile su vermek, sol el ile temizlemek.

13- Ağzı yıkarken, dişleri Misvak ile temizlemek.

14- Ağzı yıkarken, oruçlu değilse, ağzı çalkalamak, yani boğazında hafif gargara yapmak.

15- Burnu yıkarken, suyu kemiğe yakın çekmek.

16- Kulağı mesh ederken birer parmağı, kulak deliğine sokmak.

17- Ayak parmaklarının aralarını tahlil ederken, sol elin küçük parmağı ile ve alt taraflarından tahlil etmek.

18- Elleri yıkarken, geniş yüzüğü yerinden oynatmak. Dar, sıkı yüzüğü oynatmak ise farzdır.

19- Su bol ise de, israf etmemek.

20- Suyu, yağ sürer gibi az kullanmamak.

21- Abdest aldığı kabı dolu bırakmak.

22- Abdest bitince veya ortasında, (Allahümmec’alnî minettevvâbîne vec’alnî minel-mütetahhirîne vec’alnî min ibâdikes-sâlihîne vec’alnî minellezîne lâ havfün aleyhim velâ hüm yahzenûn) duasını okumak.

23- Abdestten sonra Sübha, yani iki rekât namaz kılmak.

24- Abdestli iken, abdest almak. Yani namaz kıldıktan sonra, abdestli iken, yeni namaz için bir daha abdest almaktır.

25- Yüzü yıkarken, göz pınarını, çapakları temizlemek.

26- Yüzü, kolları, ayakları yıkarken, farz olan yerlerden biraz fazlasını yıkamak.

27- Abdest alırken, kullanılan sudan, elbiseye, üste, başa sıçratmamak.

Abdest alınca kurulanmak
Sual: Abdestten sonra havlu ile kurulanmak caiz midir? Şafiiler niçin kurulanmıyor?
CEVAP
Hanefi’de abdest aldıktan sonra kurulanmak caizdir, mahzuru yoktur. Hatta müstehap diyen âlimler vardır. Kışın soğukta kurulanmasa zararı olabilir. Ekvatora yakın sıcak memleketlerde kurulanmak o kadar önemli değildir. Şafii’de kurulanmamak evladır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Abdest aldıktan sonra temiz bir havlu ile kurulanmakta beis yoktur. Kurulanmamak iyidir. Çünkü abdest suyu, diğer amellerle beraber tartıya girer.) [İ. Asakir]

Çeşmeden içmek
Sual: Abdestten artan suyu, kıbleye karşı ayak üzere içmek müstehabdır. Çeşmeden içmek de olur mu?
CEVAP
Evet.

Üç defa hilallemek
Sual: Abdestte ayak parmaklarını üç defa hilallemek müstehap mı?
CEVAP
Evet.

Sol elle hilallemek
Sual: Ayak parmaklarını, sol elin başparmağı ile de hilallemek caiz mi?
CEVAP
Evet.

Kolları sıvarken
Sual: Abdest için kolları sıvamaya sağdan mı başlanır?
CEVAP
Evet.

Ayak parmaklarını hilallemek
Sual: Ayak parmakları nasıl hilallenir?
CEVAP
Sağ ayağı yıkarken, sol elin küçük parmağı ile sağ ayağın küçük parmağından başlanır, başparmağa doğru, ayak parmaklarının alt tarafından araları hilallenir. Sol ayağı yıkarken, sol elin küçük parmağı ile sol ayağın başparmağından başlanır, küçük parmağa doğru, ayak parmaklarının alt tarafından araları hilallenir. Müstehabdır.

Su serpmek
Sual: Mızraklı İlmihâl kitabında, (Abdestten sonra şalvarına biraz su serpmek müstehabdır) diye yazıyor. Su serpmekle bir yer temizlenmez. Bu bir hurafe değil midir?
CEVAP
Akılla, mantıkla dinî hüküm verilmez. Mızraklı İlmihâl diye bilinen ilmihâl kitabının asıl ismi, Miftah-ul-Cennet olup, muteber bir eserdir. Vesveseyi önlemek için su serpmek emredilmiştir. Süfyan bin Sekafi hazretleri bildiriyor ki: (Resulullah efendimiz, [Müslümanlara öğretmek için] abdest aldıklarında, bir avuç suyu önlerine serperlerdi.) [Nesaî, İbni Mace, Ebu Davud, İ. Ahmed]

Abdest alırken başımızı mesh ediyoruz. Mesh etmekle saç yıkanmış olmuyor, ama din emrettiği için yapıyoruz. Bu emre de, aklımız ermese de uymamız şarttır.

Ayak parmakları nasıl hilâllenir?
Sual: S. Ebediyye kitabında, (Ayak parmaklarını hilâllemek sünnettir. Sol elin küçük parmağıyla ve alt taraflarından üç kere hilâllemek ise müstehabdır. Ayak parmaklarını tahlil için, sol elin küçük parmağı, sağ ayağın küçük parmağından ve sonra, sol ayağın büyük parmağından başlayarak, ayak parmakları arasına, sırayla alt taraftan sokulur) deniyor. Ayak parmaklarını, küçük parmakla değil de, başka parmakla yapsak, alttan değil de, üstten yapsak, yine müstehab yerine gelir mi?
CEVAP
Evet, müstehab yerine gelir, yani hilâllenmiş olur, ancak orada bildirilen müstehabların bazılarına uyulmadığından, uyulmayan müstehabların sevabından mahrum kalınır. Sol elin parmağıyla, hilâllemek müstehabdır. Sol elin küçük parmağıyla hilâllemek, ayrı bir müstehabdır. Hilâllemeyi alt taraftan yapmak [yani alttan başlayıp üste doğru çekmek], ayrı bir müstehabdır. Sağ ayağın küçük parmağından ve sonra, sol ayağın büyük parmağından başlamak, ayrı bir müstehabdır. Sırayla yapmak, ayrı bir müstehabdır. Bu müstehabların biri veya birkaçı eksik yapılırsa, sevabı da eksik olur. İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki:
Ayak parmaklarını hilâllerken, sol elin küçük parmağını, ayak parmaklarının alt taraflarından, aralarına sokmalı. Buna önem vermeli, müstehab diye geçmemeli. Müstehabları hafif görmemeli. Bunlar, Allahü teâlânın sevdiği ve beğendiği şeylerdir. Eğer, bütün dünyayı vermekle, beğendiği bir işin yapılabileceği bilinmiş olsa ve dünyayı verip o iş yapılabilse, çok kâr edilmiş olur. Bu, birkaç saksı parçası verip, kıymetli bir elması ele geçirmeye benzer veya birkaç çakıl parçasını verip, ölmüş bir sevgilinin ruhunu geriye getirerek, hayat kazandırmak gibidir. (1/260)

.

Abdestin mekruhları

Sual: Abdestin mekruhları nelerdir?
CEVAP
Şunlardır:
1- Ayaklarını yıkarken kıbleye doğru uzatmak.

2- Abdest alırken avret yerini açmaktır.

3- Suyu israf etmek, çok kullanmak.

4- Suyu yeterinden az, yağ sürer gibi az kullanmak.

5- Yüzüne suyu çarparak vurmak.

6- Abdest aldığı suya üflemek.

7- Abdest alırken konuşmak.

8- Abdest aldığı suya veya leğene tükürmek veya sümkürmek.

9- Gargara yaparken boğazına su kaçırmak.

10- Gözünü yummak veya pek açmak.

11- Soldan başlamak.

12- Sağ eliyle sümkürmek.

13- Sol eliyle ağzına veya burnuna su vermek.

14- Güneşte kalıp ısınmış su ile abdest almak.

15- Arkasını kıbleye dönmek.

16- Müstamel sudan sakınmamak.

17- Dünya kelamı söylemek.

18- Üçten eksik veya fazla yıkamak.

Abdest alırken
Sual: Abdest alırken yapılması uygun olmayan şeyler nelerdir?
CEVAP
Bazıları şunlardır:

1- Helâda, kırda abdest bozarken, kıbleyi öne, arkaya getirmek mekruhtur.

2- Taharetlenmek için, biri yanında avret yerini açmak haramdır.

3- Sağ el ile taharetlenmemelidir.

4- Su olmadığı zaman, gıda maddesiyle, gübre ile, kemik ile, hayvan gıdası ile, kömür ile ve başkasının malı ile, saksı, kiremit parçası ile, kamış ile ve yaprak ile ve bez ile, kağıt ile taharetlenmek mekruhtur.

5- Abdest a’zasını, hududundan pek aşırı veya eksik olarak yıkamamalı ve üçten az veya çok yıkamak mekruhtur.

6- Ağzı ve gözleri sıkı kapamamalıdır. Dudağın görünen kısmında ve göz kapağında ıslanmadık az bir yer kalırsa, abdest kabul olmaz.

7- Baş, kulaklar veya enseden birini, her defasında eli ayrı ayrı ıslatarak, birden fazla mesh etmemeli. Her defasında ıslatmadan tekrarlanabilir.

8- İhtiyaç olmadıkça, abdest alırken dünya kelamı konuşmamalı.

Tembih: Zaruret, mecburiyet olmadıkça aşağıdaki hususlara da riayet etmelidir:

1- İki eli çolak olan, taharetlenemez. Kolları toprağa, yüzünü duvara sürerek teyemmüm eder. Yüzünde de yara varsa, namazı abdestsiz kılar, terk etmez.

2- Hasta olana, hanımı, çocukları, kardeşleri abdest aldırabilir.

3- Taş ve benzerleri ile taharetlenmek, su yerine geçer.

4- Deli olan veya bayılan kimse, 24 saatte ayılamazsa, iyi olunca, namazlarını kaza etmez. İçki ile veya uyuşturucuyla, ilaç ile aklı giden, her namazı kaza eder. Yatarak başı ile ima edemeyecek kadar ağır hastalığı 24 saatten çok devam eden kimseden, aklı başında olsa bile, namaz sakıt olur.

5- Helâya özel pijama veya elbise ile ve başı örtülü girmek müstehaptır.

6- Helâya girerken elinde, Allahü teâlânın ismi ve Kur’an-ı kerim yazılı bir şey bulunmamalı. Cepte olursa mahzuru olmaz. Muskanın da mahzuru olmaz.

7- Helâya sol ayakla girip, sağ ayakla çıkmalıdır.

8- Helâda konuşmamalıdır.

9- Avret yerine ve necasete bakmamalı, helâya tükürmemelidir.

10- Helâda bir şey yiyip içmemeli, şarkı söylememeli, sigara içmemeli, sakız çiğnememelidir.

11- Hiçbir suya, cami duvarına, kabristana ve yola abdest bozmamalıdır.

Suya abdest bozmak
Sual: Hiçbir suya abdest bozmamalı deniyor, klozet içindeki sular da, buna dâhil midir?
CEVAP
Hayır, klozetteki su, buna dâhil değildir. Orası zaten abdest bozma yeridir. Abdest bozulması uygun olmayan sular; insan veya hayvanların içtiği yahut insanların kullandığı sulardır. Bunlar da, ırmak, çay, göl, gölet, havuz ve su birikintileridir.

Dört kere yıkamak
Sual: Abdestte bir uzvu üçten az veya fazla yıkamak mekruh oluyor. Şaşırıp bir uzvu dört yıkasak mekruh olur mu? Bir de namaz kılarken rükû veya secdelerde tesbihleri dalgınlıkla üç yerine dört söylesek ne gerekir?
CEVAP
Dinimizde unutmak, yanılmak, şaşırmak özür olur. Abdest alırken bir uzvu, iki mi, üç mü yıkadım diye tereddüt edilse, bir kere daha yıkanılıp bırakılır. Bu yıkadığımız dördüncü bile olsa, kasten yapmadığımız için mekruh olmaz. Rükû veya secdelerde tesbihler 3, 5, 7, 9 ve 11 gibi tek söylenir. Şaşırıp da, 4, 6 gibi çift söylenirse hiç mahzuru olmaz.

Şüphe eden
Sual: Bazen abdest alırken, bir yeri, üç kere mi, iki kere mi yıkadım diye şüphe ediyorum. Üçten eksik veya fazla yıkamak mekruh olduğuna göre, ne yapmam gerekir?
CEVAP
Her zaman böyle oluyorsa vesvesedir, bir şey yapmak gerekmez. Çok nadir oluyorsa, bir kere daha yıkanır, böyle olunca dört kere yıkanmış olsa bile mekruh olmaz; çünkü kasıtlı olarak dört defa yıkanmış olmuyor. Kasıtlı olarak, yani bilerek, bir uzvu üç defadan az veya çok yıkamak mekruhtur.

Güneş enerjisi
Sual: Güneş enerjisi ile ısınan su ile abdest almak mekruh mu?
CEVAP
Güneş enerjisinden aletler vasıtası ile ısınıyorsa, mekruh olmaz. Güneşte kalarak ısınmışsa tenzihen mekruh olur.

Nur üstüne nur
Sual: S. Ebediyye’de, (Namaz kıldıktan sonra, abdestli iken, yeni namaz için bir daha abdest almak müstehabdır) denirken, bir başka yerde, (Abdesti kullanmadan yeni bir abdest almakmekruhtur) deniyor. Aradaki fark nedir?
CEVAP
Abdest aldıktan sonra, onu kullanmadan, mesela Mushaf’a dokunmadan veya namaz kılmadan, tekrar abdest almak mekruh olur. Kullandıktan sonra, tekrar abdest almak ise, nur üstüne nurdur, müstehabdır. Üç hadis-i şerif meali:

(Eğer ümmetime meşakkat vereceğimi bilmeseydim, onlara her namaz kılacakları vakit [abdestli olsalar da], abdest almalarını emrederdim.) [İ. Ahmed]

(Abdestli iken abdest alana, on hasene [on sevab] yazılır.) [Tirmizi]

(Abdest üstüne abdest almak, nur üstüne nurdur.) [İhya, Dürr-ül muhtar]

Sıcak su için
Sual: Soğuk günlerde abdest alırken sıcak su gelmesi için musluğu fazla açmak israfa girer mi?
CEVAP
İsraf olmaz, kasten yapılmıyor.

Ayakları yıkarken
Sual: Kıbleye karşı abdest alırken lavaboya ayağımızı kaldırınca diz kıbleye geliyor. Mahzuru var mı?
CEVAP
Kıbleye ayakları uzatmak mekruh olur. Ya yan durmalı veya varsa başka muslukta yıkamalı.

Abdestte israf
Sual: Abdest alırken, musluğu hep açık tutmak israf olur mu?
CEVAP
Az açmak, israf olmaz.

Yellenince
Sual: Yellenince yıkamak gerekir mi?
CEVAP
Yellenince yıkamak mekruh olur; ama yellenirken pislik de çıkarsa yıkamak gerekir.

Diş fırçalamak
Sual: Abdest aldıktan sonra diş fırçalamak mekruh mu?
CEVAP
Hayır; fakat diş kanayabilir ve abdest bozulabilir. Abdestten önce yapmak gerekir.

Abdest suyu
Sual: Abdest suyunu ağaç dibine dökmekte mahzur var mıdır?
CEVAP
Hiç mahzuru yoktur.

Oturarak giymek
Sual: Pantolon gibi çorabı da oturarak mı giymek gerekir?
CEVAP
Evet, daha uygun olur. Çorabı oturarak giymek rahat olur. Ayakta giyilirse düşme tehlikesi vardır. Oturma durumu yoksa, duvara falan dayanarak giymeli. Çorabı giyerken ayaklar kıbleye gelmeyecek şekilde oturmalı. Mesela arkamızı kıbleye doğru çevirerek oturursak, ayaklarımız kıbleye gelmemiş olur. Yan durulursa ayağın biri kıbleye gelebilir. Ayak kıbleye gelirse mekruh olur.

Üçten az yıkamak mekruhtur
Sual: Abdestte ayaklarını birer kere yıkamayı âdet edinen bir arkadaşa, bunun sebebini sorunca, (Üç kere yıkamak daha sevab, ama ben az sevaba da razı olduğum için bir kere yıkıyorum) dedi. Üçten az yıkamak mekruh değil mi?
CEVAP
Evet, mekruhtur. Her uzvu üçer kere yıkamak sünnettir. Abdestin sünnetlerini terk etmek mekruhtur. Çok kimse, bu mekruha dikkat etmiyor. Mekruh olarak alınan abdestin sevabı noksan olur. Sünnete veya mekruha önem vermemek ise daha tehlikelidir, küfre kadar götürür.

.

Abdesti bozan şeyler

Sual: Abdesti bozan şeyler özetle nelerdir?
CEVAP
Yedi şey abdesti bozar:
1- Önden ve arkadan çıkan şeyler, abdesti bozar. Yalnız, erkeğin ve kadının önünden çıkan yel, abdesti bozmaz. Bu, çok az kimsede olur. (Kulağa akıtılan ilaç, ağzından çıksa, idrar yoluna konan pamuk, ıslanıp düşse, kadınların rahme koyduğu ilaç, geri gelse abdesti bozar.)

2- Ağızdan çıkan necis şeyler. (Ağız dolusu kusmak, kan tükürmek bozar.)

3- Deriden kan ve irin gibi şeylerin çıkması. (Göz hastalığı sebebiyle, gözünden ağrıyla yaş akması, burnundan veya kulaktan gelen kan ve irinin dışarı çıkması bozar. Maliki'de ise bozmaz.)

4- Uyumak. (Bir yere dayanıp uyusa, dayandığı şey alınınca düşecek gibi olursa bozulur.)

5- Bayılmak. (Sarası tutarsa veya delirse abdest bozulur.)

6- Namazda kahkaha ile gülmek.

7- Mübaşeret-i fahişe, yani karı koca çıplak olarak avret yerlerini sürtünmek. (Başka yerlerine dokunmak şehvete sebep olsa da, Hanefi’de abdesti bozmaz.)

Mübaşeret-i fahişe
Sual: S. Ebediyye’nin abdesti bozanların yedincisinde, (Mübaşeret-i fahişe yani çıplak olarak, çirkin yerlerini birbirine sürtmek, erkeğin de, kadının da abdestini bozar) deniyor. Bazı kitaplar bozmaz diyor. Hangi kavli esas almalıdır?
CEVAP
Bu hususta iki ayrı kavil vardır. İbni Âbidin hazretleri bildiriyor ki:
Mübaşeret-i fahişede, ıslaklık olmasa da, mutemed olan, İmam-ı a’zam ile İmam-ı Ebu Yusuf’un, kavline göre abdest bozulur. İmam-ı Muhammed’e göre ise, ıslaklık yoksa abdest bozulmaz. El-Haikkitabının sahibi, İmam-ı Muhammed’in kavlini sahih kabul etmiştir. El-Bahr ve En-Nehir sahipleri ise, (Sahih olan, El-Hılye’nin naklettiği, İmam-ı a’zam ile İmam-ı Ebu Yusuf’un kavlidir) demişlerdir. (Redd-ül muhtar)

Bazı kitaplar, İmam-ı Muhammed’in kavlini esas almışlarsa da,Halebi, Dürr-ül-muhtar, Mizan-ül-kübra gibi kıymetli kitaplarda, Şeyhayn’ın kavlinin müftabih olduğu, bununla amel etmek gerektiği bildirilmektedir.

Böyle durumlarda ihtiyata riayet etmek elbette iyidir. Hattâ başka mezhepte bozar denilen şeyi yapmamak da müstehabdır. Mesela Şâfiî mezhebinde çıplak olarak hanımının veya yabancı kadının eline dokunmak abdesti bozar. Hanımına dokunan Hanefî’nin, meşakkat yoksa, yeniden abdest alması müstehab olur. Her zaman ihtiyatlı hareket etmek iyi ise de, meşakkat olunca, kendini zorlamayıp, ruhsatla amel etmek daha iyidir.

Fitil
Sual: Tam İlmihal’de, (Bir şeyin hepsi girip çıkarsa, abdesti de, orucu da bozar) deniyor. Erkeğin arkadan, kadının ön veya arkadan kullandığı fitil, abdesti ve orucu bozar mı? Bir de çubuklu bir aletle hap konuyor, bu farklı mı?
CEVAP
Gündüz oruç iken, içeri tamamen giren şey, orucu bozar. Fitil de bozar. Yarısı dışarıda kalırsa orucu bozmaz. Fitil içeri girdikten sonra, dışarı çıkarsa abdesti bozar. Fitil içeri girip çıkmazsa, abdesti bozmaz. Çubukla konan farklıdır; çünkü içeri girince, çubuğa az da olsa içeriden bir yaşlık bulaşır. Yaşlık, çubukla dışarı çıkınca abdest bozulur.

Gülmek
Sual: Cenaze namazında ve tilavet secdesi yaparken, kahkaha ile gülmek, abdesti bozar mı?
CEVAP
Abdesti bozmaz ama namaz ve tilavet secdesi bozulmuş olur. (Redd-ül-muhtar, Hindiyye)

Dişteki kan
Sual: Dişim kanıyor. Tükürünce tükürükten fazla oluyor. Bazen ayda bir veya haftada bir burnum kanıyor. Elde olmadan gelen bu kanlar abdesti bozar mı?
CEVAP
Evet, bozar; ama Maliki mezhebi taklit edilirse, böyle elde olmadan akan kanlar semavi özür olduğu için bozmuyor. Yaradan çıbandan kan akması, basurdan kan gelmesi, elde olmadan idrar damlaması birer semavi özür oluyor ve Maliki’de abdesti bozmuyor. Onun için Maliki’yi taklit etmenizi tavsiye ederiz.

Tükürükteki kan
Sual: Tükürükteki kanın tükürükten çok olması, renk yönünden midir?
CEVAP
Evet.

Kan emilince
Sual: Sülük, tahtakurusu, sivrisinek gibi haşereler kan emse abdest bozulur mu?
CEVAP
Sülük, çok kan emerse, etrafa yayılıp abdesti bozar. Diğerleri bozmaz.

Sivrisinek
Sual: Sivrisinek soktuğu zaman abdest bozulur mu?
CEVAP
Bozulmuş olmaz.

Kan pıhtısı
Sual: Sümük içindeki kan pıhtısı abdesti bozar mı?
CEVAP
Kan pıhtısı abdesti bozmaz. Akan kan abdesti bozar.

Burundan gelen katı kan
Sual: Burundan katı kan gelmesi abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozmaz.

Toplu iğnenin başı kadar
Sual: Toplu iğnenin başı kadar çıkan kan, abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozmaz.

Özürlü olanın
Sual: Eldeki kandan özürlü olanın, ayağı kanasa, abdest bozulur mu?
CEVAP
Evet.

Yaradan su çıkınca
Sual: Kaşıdığımız yaralardan su çıkınca abdest bozulur mu?
CEVAP
Mayasıl, parmak arası pişinti, kabarcık, uyuz, çiçek suları ve yakı konulan yerden çıkan sular abdesti bozmaz diyen âlimler vardır. Zaruret halinde buna göre amel olunur. (Redd-ül-muhtar)

Sivilceden çıkan kan
Sual: Abdest alırken sivilcelerin kimi patlıyor ve çok uzun süre kan akıyor. Bunlarla ilgili abdest alırken nasıl hareket etmeliyim?
CEVAP
Kan işinin en kolay yolu Maliki mezhebini taklit etmektir. Maliki mezhebini taklit ediyorum diye kalbinizden geçirirseniz sivilcelerden çıkan kanlar abdestinizi bozmaz.

Renksiz su
Sual: Yaradan çıkan sarı su veya renksiz su abdesti bozar mı?
CEVAP
Yaradan ağrılı çıkan renksiz su, abdesti bozar. Ağrısız olarak çıkıyorsa, abdesti bozmaz. Ağrısız gibi, ağrılı çıkan renksiz suyun da, abdesti bozmayacağını bildiren âlimler olduğu için, uyuz, çiçek ve egzamalı olanların bu kavle uymaları caiz olur.

Toksinli su
Sual: Bazı hastalıklar için ayak altına Chi patche denilen Çin yakısı vuruluyor. Bu yakı, vücuttaki toksinleri emiyor. Yakı, çıkarıldığı zaman su ile ıslatmış gibi yamyaş oluyor. Sağlam deriden çıkan bu toksinli su, abdesti bozar mı?
CEVAP
Aynen ter gibidir, dört mezhepte de abdesti bozmaz.

İlaç dışarı çıkarsa
Sual: Deri altına enjektörle verilen ilâç, dışarı çıkınca abdest bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz. İlâçla birlikte kan da çıkarsa bozulur.

Kulağa damlatılan ilaç
Sual: Kulağıma damlattığım yağlı ilaç, ağzımdan ve burnumdan geldi. Abdestim bozuldu mu?
CEVAP
Kulağa damlatılan yağ, burundan çıkınca bozmaz, ağızdan çıkarsa bozar.

Ellerini çenesine dayayarak uyumak
Sual: Teşehhüddeki gibi oturup veya bağdaş kurup iki dirseğini iki dizi üzerine koyarak ellerini çenesine dayayıp uyumak veya taburede dirseğini dizine dayayıp uyumak abdesti bozar mı?
CEVAP
Evet, bozar.

Taburede otururken
Sual: Taburede oturup uyumak abdesti bozar mı?
CEVAP
Temkinli oturup uyunursa abdest bozulmaz.

Temkinli uyumak
Sual: Sandalye veya koltukta sırtımızı arkaya dayamadan, kollarımızı, dizlerimizin üstüne yaslayarak otururken uyumak bozar mı?
CEVAP
Temkinli olursa bozmaz. Temkinli olmak demek, abdestin bozulmaması için dikkatli olmak demektir. Dayandığı şey çekilince düşmezse temkinli uyuyor demektir, bozmaz.

Gözyaşı
Sual: Baş ağrısı sebebiyle gözden yaş gelse, abdest bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz. Gözdeki bir ağrı sebebiyle gelirse bozar.

Soğan doğrarken
Sual: Soğan doğrarken, gözden çıkan yaş, abdesti bozar mı?
CEVAP
Hayır, bozmaz.

Çapak
Sual: Gözden çapak çıkması abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozmaz.

Sivilceden çıkan
Sual: Yüzdeki sivilceden veya siyah kabarcığın içinden çıkan kuru iltihap gibi olan şey abdesti bozar mı?
CEVAP
Bahsettiğiniz şeyler, yağ bezleri falan ise abdesti bozmaz.

Baş dönmesi
Sual: Hap içip başı dönse, sallanarak yürüse abdest bozulur mu?
CEVAP
Baş dönmesi bozmaz, hap sarhoş etmişse bozulur.

Kulaktaki akıntı
Sual: Kulaktaki akıntı, ağrısız olarak dışarı çıksa abdesti bozar mı?
CEVAP
Evet.

Kıl kurdu ve solucan
Sual: Kendiliğinden çıkan kıl kurdu ve solucan, abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozar.

Kıl çekince
Sual: Yüzden kıl çekilince, kıl dibindeki yağ bezesi de kıl ile dışarı çıkarsa abdest bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz.

Şeytan tırnağı
Sual: Şeytan tırnağı denilen, tırnak kenarında ete batan kısım koparılınca abdest bozulur mu?
CEVAP
Abdest bozulmuş olmaz. Saç, sakal, bıyık, tırnak kesmekle de abdest bozulmuş olmaz. Kesilen yerleri yıkamak lazım olmaz. Derideki yaraya merhem sürülmüş ise, merhemin üstü yıkanır. Yıkamak yaraya zarar verirse, mesh edilir. Yıkadıktan sonra merhem düşerse, altı iyi olmuş ise, altı yıkanır, iyi olmamış ise, yıkanmaz.

Namazda yel kaçıran
Sual: Bir kimse her namazda yel kaçırdığını hissediyor. Başka zaman olmuyor, ne yapmak lazım?
CEVAP
Bu konuda hadis-i şerif var. Bunu şeytan yapıyormuş. Dübür kısmını üflüyor, insanı şüpheye düşürüyormuş. Onun için Peygamber efendimiz, (Bir ses ve koku duymadıkça abdestiniz bozulmuş olmaz) buyuruyor. Demek ki bu vesvesedir, önem vermemek gerekir. Eğer, elinde olmadan gerçekten yel çıkıyorsa, o zaman Maliki mezhebini taklit eder. Çünkü Maliki mezhebinde elde olmadan çıkan gaz abdesti bozmaz.

Yel ve idrar kaçırmak
Sual: Ara sıra elde olmadan tutamayarak yel ve idrar kaçırmak abdesti bozar mı?
CEVAP
Maliki taklit edilirse bozmaz.

Alkollü parfüm
Sual: Alkollü parfüm kullanmak abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozmaz, namaza da mani olmaz.

Şehvetle bakmak
Sual: Yabancı kadına şehvetle bakmak Hanefi ve Maliki mezheplerinde abdesti bozar mı?
CEVAP
Şehvetle bakmak haram ise de abdesti bozmaz. İbadetlerin sevablarını yok eder.

Müstehcen resime bakmak
Sual: Müstehcen resim ve porno filmleri izlemek guslü ve abdesti bozar mı?
CEVAP
Guslü de bozmaz, namaz abdestini de; ama bunları seyretmek haramdır, günahtır. Mezi gelirse abdesti, meni gelirse guslü de bozar.

Alkollü krem ve kolonya
Sual: İçinde alkol bulunan cilt kremi veya kolonya abdesti bozmaz mı?
CEVAP
Bozmaz, namaza da mani olmaz.

Abdestin bozulmasıyla günah farklıdır
Sual: Deniz kenarında bikinili bayanları görüyoruz. Bu durumda guslümüz ve abdestimiz bozulur mu?
CEVAP
Bikinili kadınlara bakınca namaz abdesti de bozulmaz, gusül abdesti de. Fakat bakmak günah olur.

Saçını erkeklerin görmesi
Sual: Bir bayanın abdest aldıktan sonra, saçlarını erkeklerin görmesi abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozmaz. Günah ayrı abdestin bozulmuş olması ayrıdır.

Kadın doktorunun abdesti
Sual: Erkek veya bayan kadın doktoru veya ebe, Ramazanda, abdestli iken bir kadına doğum yaptırsa, orucu, guslü veya abdesti bozulur mu?
CEVAP
Hanefi mezhebindeki kadın doktorunun veya ebenin, Ramazan-ı şerifte doğum yaptırmakla orucu, abdesti ve guslü bozulmuş olmaz. Zaruretsiz erkek doktora doğum yaptırmak caiz olmaz.

Kumar ve abdest
Sual: Kumar oynamak abdesti bozar mı?
CEVAP
Kumar oynamak büyük günah ise de, kumar oynamakla abdest bozulmaz; fakat tekrar abdest almak müstehabdır. (Ebussuud Efendi Fetvaları)

Oyun kâğıtları
Sual: Oyun kâğıtlarına el sürmek ve parasız eğlence için oynamak abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozmaz, fakat kâğıt oynamak mekruhtur. Çayına bile oynansa haram olur.

Tavla oynamak
Sual: Tavla oynamak abdesti bozar mı?
CEVAP
Bir hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Tavla oynadıktan sonra kalkıp namaz kılan, irin ve domuz kanı ile abdest alıp namaz kılana benzer.) [İ. Ahmed]

Yani tavla oynamak her ne kadar abdesti bozmaz ise de, yeniden abdest almalıdır.

Ayağa batan ok
Sual: Hazret-i Ali, ayağına batan bir okun acısını duymamak için,(Ben namaza durunca çıkarın) buyuruyor. Hâlbuki ayağı yaralı olduğu için kan akıyor. Bu durumda abdest bozulacağı için namaz bozulmuş olmaz mı? Hazret-i Ali niye böyle namaz kıldı?
CEVAP
Yarasından kan akan özür sahibi olabilir. O haliyle namaz kılar. Devamlı idrar ve yel kaçıran yani gelen yeli tutamayan da özürlü olarak namazını kılar. Sonra diğer üç mezhepte kanamak abdesti bozmaz. Belki Hazret-i Ali’nin ictihadı da öyle idi.

Uyku abdesti bozar
Sual: Vehhabiler, Mekke’de yatıp uyuduktan sonra, kalkıp namaz kılıyorlar. Bunların mezhebinde uyumak abdesti bozmuyor mu?
CEVAP
Dört hak mezhepte de yatıp uyumak abdesti bozar. Vehhabiler, dört hak mezhebin dışında oldukları için öyle yapıyorlar. Uykunun abdesti bozmasında dört mezhebe göre bazı farklılıklar vardır:
Hanefî mezhebinde: Makatın gevşek olacağı bir hâlde, mesela yan veya sırt üstü yatarak veya dirseğine yahut bir şeye dayanıp uyumak abdesti bozar. Dayandığı şey çekilince düşmezse, bozulmaz. Namazda düşmeden uyumak abdesti bozmadığı gibi, namaz dışında dizleri dikip, başını dizlerine koyarak, diz çökerek, bağdaş kurarak, teverrük ederek uyumak da bozmaz.

Hanbelî mezhebinde: Her ne hâl ve şekilde olursa olsun, uyku abdesti bozar. Ancak az sayılan oturma ve ayakta durma hâlindeki hafif uyku abdesti bozmaz.

Mâlikî mezhebinde: Ağır uyku, kısa sürse de abdesti bozar. Yatsa da, otursa da, secde hâlinde olsa da, hattâ ayakta olsa da abdesti bozar. Kısa bir an olursa bozmaz.

Şâfiî mezhebinde: Eğer makatı yere yerleşmişse, uyumak abdesti bozmaz. Bunun haricindeki uyku şekilleri bozar.

Şu hâlde yatarak uyumak dört mezhepte de abdesti bozuyor.(Mezahib-i Erbaa, Mizan-ül Kübra, Hindiyye)

Demek ki, dayanmadan uyumak, sadece Hanefî’de bozmuyor. Onların yatıp uyuduktan sonra, kalkıp abdest almadan namaz kılmaları, dört mezhepte de caiz değildir.

Kerahat vaktinde
Sual: Bir kimse, ikindi namazını geciktirip akşama çok az bir zaman kala kılarken, namazda kahkahayla gülse, namazı bozulduğu gibi abdesti de bozulmuş olur mu?
CEVAP
Mekruh vakitte olduğu için abdesti bozulmuş olmaz. Mekruh vakit olmasaydı abdesti de bozulmuş olurdu. (Fetava-i Kadıhan, Hindiyye)

Avret yerini yıkamak
Sual: Su bulunmayan yerde küçük abdestini yapan, su bulunca, abdest alıp sonra idrar bulaşıklarını yıkarken, elini ön avret yerine değdirse abdesti bozulur mu?
CEVAP
Hayır, abdesti bozulmaz. Şâfiî’de kadın ve erkeğin abdesti bozulur. Mâlikî ve Hanbeli’de, sadece erkeğin abdesti bozulur.

Bademcik iltihabı
Sual: Abdest alırken, bademciklerden nohut büyüklüğünde iltihap gelse, abdesti bozar mı?
CEVAP
Hayır, bozmaz.

Kulak kiri
Sual: Kulağın içinden çıkan kirler abdesti bozar mı?
CEVAP
Bozmaz.

Basur çıkması ve abdest
Sual: Çıkan basur, el veya bir bezle yerine konsa, abdest bozulur mu?
CEVAP
Evet, bozulur, çünkü eline necasetten bir şey bulaşmıştır. Yani içeriden bir şey dışarı çıkmış oluyor. (Hindiyye)

Sigara ve abdest
Sual: Sigara veya bira içmek, abdesti bozar mı?
CEVAP
İkisi de bozmaz. Biranın haram olması ayrı, abdesti bozup bozmaması ayrıdır. İnsan haram olan idrarı veya kanı içse haram işlemiş olur; fakat abdesti bozulmuş olmaz.

Sargılı yara
Sual: Yaradan çıkan kan ve irin, sargıdan dışarı çıkarsa abdest bozulur mu?
CEVAP
Evet, abdest bozulur, sargının dışına çıkmazsa bozulmaz. Eğer sargı iki üç kat olur da ıslaklık bir kısmına geçerse, yine abdest bozulur.(Hindiyye)

Böyle yaralı durumlarda, Mâlikî mezhebi taklit edilirse akıntılar abdesti bozmaz.

Bebeğin altını temizlerken
Sual: Bebeğin altını temizlerken, ön veya arka avret yerine elinin içiyle dokununca abdest bozulur mu?
CEVAP
Hanefi’de ve Maliki’de bozulmaz. Şafii’de ve Hanbeli’de bozulur.

Abdestin bozulması
Sual: Avret yerine dokunmakla Şâfiî ile Mâlikî’de abdestin bozulması farklı mıdır?
CEVAP
Evet, farklıdır. Mâlikî'de sadece erkek, kendi ön avret yerine dokununca abdest bozulur, başkalarının avret yerine dokunsa bozulmaz. Şâfiî'de ise, kendinin, başkalarının, hattâ altını temizlediği erkek veya kız bebeğin ön veya arkasına dokunmakla abdest bozulur. Mâlikî'de bozmaz.

Şâfiî'de parmak uçları ve aralarıyla dokunulsa abdest bozulmaz. Sadece çıplak olarak parmakların içiyle ve avuç içiyle dokunmak bozar.

Mâlikî'de ise, avuç içi veya elin yan tarafları veya parmakların alt ve yan kısımları veya baş taraflarıyla ön avret yerine çıplak olarak dokunursa abdesti bozulur. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea)

Şâfiî'de abdesti bozar
Sual: Şâfiî mezhebinde, genç bir erkeğin çok yaşlı bir kadının eline dokunması abdestini bozar mı? Diğer üç hak mezhepte durum nasıldır?
CEVAP
Şâfiî'de bozar. Hattâ çok yaşlı pirifâni denilen bir erkek, çok yaşlı bir nineye dokunsa her ikisinin de abdesti bozulur. Şehvet kastı olmasa da, nine çok çirkin olsa da, hattâ ölü olsa da yine abdesti bozulur. Yedi yaşından büyük kız çocuklarına dokunmak da abdesti bozar. Yedi yaşından küçük ise bozmaz. Hanbelî mezhebinin hükmü de bu konuda Şâfiî gibidir. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea)

Mâlikî mezhebinde ise lezzet kastıyla dokunursa bozulur. Lezzet kastıyla dokunmaz, ama dokununca lezzet alırsa abdesti bozulur. Lezzet kastıyla dokunur, fakat lezzet duymasa da abdesti bozulur. Yedi yaşından küçük bir kız çocuğuna veya çok yaşlı kadına dokunmak abdesti bozmaz. Kadının saçına lezzet kastıyla dokunmak da abdesti bozar veya lezzet kastı olmadan kadın saçına dokunulur da lezzet duyarsa abdest bozulur. Ama kadın saçları erkeğe dokunursa kadının abdesti bozulmaz. Çünkü kadın, bundan bir şey hissetmez. Hanbelî ve Şâfiî’de ise, saça dokunmak abdesti bozmaz.(El-fıkhü alel mezahibil-erbea)

Hanefî mezhebinde ise, genç de olsa kadına dokunmak abdesti bozmaz. Hattâ şehvetle de dokunsa bozmaz. Dokununca şehvetlense de, şehvetlenmese de, mezi gelmedikçe abdesti bozulmuş olmaz.

Namazda gülmek
Sual: S. Ebediyye kitabında, (Namazda gülmeyi yanındakiler işitirse, kahkaha denir. Kahkahayla gülmek abdesti bozar)deniyor. Ben bu ifadeden, yanımda kimse yoksa veya oradakiler sağırsa yahut çok gürültü olup duyamıyorlarsa, kahkahayla da gülsem, abdestimin bozulmayacağını anlıyorum. Anladığım doğru mu?
CEVAP
Doğru değildir. Yanımızda insan olmasa da, yanımızdakiler duyabilecek kadar bir sesle gülmek abdesti bozar. İsterse yanımızda hiç kimse olmasın, ölçü onların duyması değil, oradaki kimselerin duyabileceği derecede gülmektir.

Bunun gibi, namazda kendi işiteceğimiz kadar bir sesle okumamız gerekir. Gürültü olur da, kendimiz işitmesek, yine aynı tonda okuduğumuz için namaz sahih olur.

Abdestsiz namaz kılmak

Sual: Abdestsiz namaz kılınır mı?
CEVAP
Elbette kılınmaz. Abdest, namazın şartlarındandır. Abdestin farzları, sünnetleri, edepleri ve yasak olan şeyleri vardır. Abdestsiz olduğunu bilerek, zaruretsiz namaz kılan kâfir olur.

Abdesti yok sanmak
Sual: Abdestim yok zannı fazla olmasına rağmen yine de namaz kıldım. Daha sonra abdestimin olduğunu kesin olarak hatırladım. Abdestli olarak kıldığım bu namaz sahih oldu mu?
CEVAP
Abdestsiz olduğunu sanarak namaz kılıp, sonra abdestinin olduğunu hatırlayanın namazını tekrar kılması gerekir. Kıbleyi tespit etmeden, vaktin girdiğini bilmeden de, namaza durulmaz.

Abdestsiz kıldığını hatırlayan
Sual: Öğleyi kıldıktan sonra abdestsiz olduğumu hatırladım. Yeniden kılmam gerekir mi?
CEVAP
Evet, yeniden kılmak gerekir. Namaz vakti çıktıktan sonra hatırlayan da, kaza eder. Abdestli olduğunu zannederek, abdestsiz kılınan namaz sahih olmaz; fakat niyetine karşılık çok sevab verilir. Temiz zannederek necis su ile abdest alıp kılınan namazın şartı noksan olduğu için sahih olmaz ise de, niyet ettiği için sevab verilir. Şartlarına uygun olduğu için sahih olan bir namaz, riya ile, gösteriş için kılınırsa, sevab hâsıl olmaz. (Eşbah)

Sual: S. Ebediyye kitabında anlayamadığım yerleri, maddeler halinde bildiriyorum:
1- Mâlikî’yi taklit anlatılırken, (Yıkamadık yer kaldığını bir ay sonra bile hatırlayınca, yalnız orayı hemen yıkar. Hemen yıkamazsa, guslü bâtıl olur) deniyor. Peki hemen yıkarsa, abdesti ve guslü sahih olduğu gibi, bir ay boyu kıldığı namazlar da mı sahih oluyor?
CEVAP
Evet. Hemen yıkamazsa, Mâlikî’de abdesti ve guslü bâtıl olacağı için, bu abdest veya gusülle kılacağı namazlar sahih olmaz, ama bilmeden kıldığı namazlar sahih olur.

2- (İmam, unutarak abdestsiz kıldırmışsa, namazdan sonra hatırlarsa, o cemaatten ulaşabildiklerine haber verir. Haber alan iade eder, alamayan affolur. Bir kavilde de imamın cemaate haber vermesi lâzım değildir) deniyor. Haber vermediklerinin, abdestsiz imamla kıldıkları namaz nasıl sahih oluyor?
CEVAP
Kasıt olmadığı için sahih oluyor.

3- (İki elinin ve iki ayağının yıkaması farz olan yerleri kesik olanın, yüzü de yaraysa, teyemmüm edemeyeceğinden abdestsiz kılar ve namazı iade etmez) deniyor. Abdestsiz kılmak yerine, hiç kılmasa ne fark eder?
CEVAP
Namaz kılmaz diyen âlimler de olmuşsa da, kılabilenin kılması lazımdır.

4- (Teyemmüm ederek namaz kıldıktan sonra suyu gören kimse namazını iade etmez) deniyor. Su geldiğine göre, mazereti kalmıyor, abdest alıp niye namazı iade etmiyor?
CEVAP
O an su bulunmadığı için, dinî bir mazeretle teyemmüm edilerek namaz kılınmış oluyor. Dinimizin bildirdiği sebeplerle kılındığı için tekrar kılınması gerekmiyor.

5- (Elbisenin veya vücudun bir yerine necaset gelse, bu yeri bulamasa, zannettiği yeri yıkasa temiz olur. Namazdan sonra necis yer meydana çıksa, namazı iade etmez) deniyor. Yanlış yerin yıkandığı meydana çıkıp, necis yer belli olduğuna göre, necasetle kılınan namazı niye iade etmiyor?
CEVAP
Dinimizin bir kaidesidir bu. Niye böyle kural kondu denmez. Kasten necis elbiseyle namaz kılmıyor. Necaseti temizlediğini zannederek kılıyor. Bu hareketi, namazın iade edilmesini gerektirmiyor.

6- (Elbisesinde necaset olup da bilmese namaz sahih olur. Necaseti namazdan sonra görse, kaza etmek lâzım gelmez) deniyor. Necaseti gördüğü halde, namazı niye kaza etmiyor?
CEVAP
Resulullah efendimiz, namaz içinde nalınını çıkarıp, (Cebrail aleyhisselam, nalının kirli olduğunu haber verdi) buyurdu ve namazı kaza etmedi. Bunu esas alan müctehid âlimler, namazı kaza etmek gerekmediğini bildirdiler.

7- (Kıbleyi araştırır, karar verdiği cihete doğru kılar. Sonradan, yanlış olduğunu anlarsa, namazı iade etmez) deniyor. Kıbleye karşı namaz kılmak farz olduğuna göre, farz terk edilerek kılınan namaz niye iade edilmiyor?
CEVAP
Kıbleyi araştırmakla, dinin emrine uyulmuş oluyor. Dinin emrine uyulunca, kıbleden başka yöne doğru da kılınmış olsa, namaz sahih oluyor.

8- (Gerekli araştırmayı yaptıktan sonra, Müslüman diye zekât verdiği kimse kâfir çıksa veya fakir sanarak zekât verdiği kimse, zengin çıksa bunlara verilen zekâtı iade etmez) deniyor. Zengine ve kâfire verilen zekât nasıl caiz oluyor?
CEVAP
Gerekli araştırmayı yapıyor. Fakir ve Müslüman olduğuna kanaat getirdikten sonra zekât veriyor. Araştırma yapması, onu tekrar zekât vermekten kurtarıyor. Bunun gibi, Tergib-üs-salât kitabında, (İmam, gayrimüslim olduğunu söylerse, arkasında yıllarca kılınan namazları kaza etmek gerekmez) deniyor, çünkü dinimiz zahire bakıyor. Kalblerdekini yalnız Allahü teâlâ bilir. Adamın gayrimüslim olduğunu niye bilemedin diye sorguya çekmiyor.

.

Abdest ve sular

Sual: Deniz suyu ile içinde koli basili bulunup da içilmeyen su ile abdest alınabilir mi? Guslederken sabun, su kazanının içine düşse, o su ile gusletmekte mahzur var mıdır? İçine ayran, sirke dökülmüş su ile abdest alınır mı?
CEVAP
Deniz suyu temizdir. İçilebilir de. Fakat tuzlu olduğu için içilmiyor diye, "abdest alınmaz, gusledilmez" şeklinde bir kaide yoktur. Necis olduğu için içilmeyen bir su ile abdest alınmaz. Fakat koli basili bulunduğu için içilmeyen bir su ile abdest alınır. Bir kazanın içine bir kaşık tuz konsa, o su ile abdest alınabilir.

Eriyemeyecek kadar çok tuz konursa, o zaman böyle bir tuz eriyiği ile abdest alınmaz.

Bir kazan suya bir kaşık ayran veya sirke katılsa, bu su ile abdest alınır. Bir suya süt, ayran gibi bir şey karışıp, suyun rengini değiştirecek kadar çok olursa, o su ile abdest alınmaz. Kavun suyu ve şeker karışıp da suyun tadı değişmezse, böyle bir su ile abdest alınır. Tadı değişecek kadar çok konursa, o su ile abdest alınmaz.

Meyve suları içildiği halde, hiç biri ile abdest alınmaz. Zemzem suyu ile abdest alınır, gusledilir. Bir suya mürekkep damlayıp suyun rengini değiştirmezse, o su ile abdest alınır. Karışan sıvı, suyun üç vasfı olan renk, koku ve tadından birini değiştirirse, o su ile abdest alınmaz, gusledilmez. Bunun istisnaları vardır. Mesela, fasulye, nohut, mercimek soğuk suda kalıp suyun üç sıfatı yani rengi, kokusu ve tadı değişse bile akıcılığını kaybetmediği müddetçe böyle su ile abdest alınır. Et suyunun rengi, kokusu ve tadı değişmemiş bile olsa, yine et suyu ile abdest alınmaz.

Bir suya temiz şeyler karışıp, suyun rengi değiştiği halde, su ismi değişmemişse, o su ile abdest alınır. Küçük bir havuza, az bir necaset düşürse, suyun üç sıfatı değişmese de yine, o su ile abdest alınmaz. Uzun zaman durmakla, üç sıfatı değişen su, pis olmaz. Bununla abdest alınır.

Müstamel su
Sual: Müstamel su nedir? Bu su ne işe yarar?
CEVAP
Abdestte ve gusülde kullanılmış olan suya müstamel su denir. Yemekten önce ve sonra, sünnet olduğu için el yıkanmış su da müstamel sudur. Müstamel su, imam-ı a’zama göre kaba necasettir. İmam-ı Ebu Yusuf’a göre, hafif necasettir. İmam-ı Muhammed’e göre temizdir. Fetva da imam-ı Muhammed’e göredir. Bununla necaset temizlenir; ama, abdest alınmaz ve gusledilmez. İçmek ve hamur yapmak mekruhtur.

Müstamel su, Maliki hariç, diğer üç mezhepte, tahirdir, ama mutahhir değildir. Yani temizdir, temizleyici değildir. Necaset temizlenir, ama o su ile tekrar abdest alınmaz. Maliki’de, hem tahirdir, hem de mutahhirdir. (Mizan-ül kübra)

Suya sabun düşerse
Sual: Bir kova suya temiz bir sabun düşse, elimizi sokarak bu sabunu çıkarsak, kovadaki su ile abdest almakta mahzur var mıdır?
CEVAP
Sabun eriyerek suyun akıcılığını kaybettirmezse, bu suyla abdest alınır. (Redd-ül-muhtar)

Sirke dökülse
Sual: Su dolu kovaya sirke dökülse, bu su ile abdest alınır mı?
CEVAP
Evet, alınır.

Kokan su
Sual: Uzun zaman kalmakla kokan su ile abdest alınır mı?
CEVAP
Uzun zaman durmakla üç sıfatı değişen su, pis olmaz. Kokan suyun sebebi bilinmezse, temiz kabul edilir. Başkasına sorup, araştırmak gerekmez.

Göl ve deniz
Sual: Gölde, denizde abdest alınır mı?
CEVAP
Evet.

Irmak suyu ile abdest
Sual: Kırlarda akarsular, ırmaklar üstü açık olarak akıyor. Bu sular içilir mi, böyle sular ile abdest alınır mı?
CEVAP
İçine necaset karışmıyorsa üstünün açık olmasının mahzuru olmaz. Genelde akarsu pis olmaz. Hadis-i şerifte, (Rengi, tadı ve kokusu değişmeyen su temizdir, necis değildir) buyuruluyor. (Dürer)

Müstamel sudan sakınmak
Sual: Müstamel su, imam-ı Muhammed’e göre temizdir. Buna rağmen yine sakınmak gerekir mi?
CEVAP
Diğer imamlara da uymak için dikkat edilmelidir.

Büyük havuz
Sual: Abdest alınması için, büyük havuz ne demektir?
CEVAP
Hanefi’de alanı 23 metrekare olan su büyük havuz kabul edilir. Şafii’de kulleteyn ise 220 kg su alan havuzdur. Bu havuz temiz kabul edilir.

Su sıçrasa
Sual: Gusül ve abdest suyuna (kovaya) yıkanırken su sıçrasa bir şey gerekir mi?
CEVAP
Bir şey gerekmez.

İdrar dökülse
Sual: Din kitaplarında suyun rengi, kokusu ve tadı değişmedikçe su temiz kabul ediliyor. O halde, büyük bir kazan temiz suyun içine bir fincan idrar döksek, su necis olmaz mı?
CEVAP
Hanefi’de, küçük havuza, Şafii’de ise, kulleteynden az olan suya, az necaset düşerse, üç sıfatı değişmese de, necis olur. İnsan içmez ve temizlikte kullanılmaz. Üç sıfatı değişirse idrar gibi olup hiçbir şeyde kullanılmaz. Maliki mezhebinde ise, rengi, kokusu ve tadı değişmemiş su ile abdest ve gusül sahih olur ise de mekruh olur. Maliki’de mai müstamel de böyledir. (S. Ebediyye)

Takunyadaki su
Sual: Takunyadaki abdest suyu, müstamel su hükmünde midir? Yani bir başkası, kullanılmış ıslak takunyayı yıkamadan onunla abdest alabilir mi?
CEVAP
Takunyadaki abdest suyu müstamel değildir. Takunyayı yıkamadan, onunla abdest alınabilir.

Gaz ve benzin
Sual: Abdest suyunun içine, gazyağı veya benzin damlasa, suyun üç vasfından, renk, koku, tadından biri değiştiğine göre, bu su ile abdest almak caiz midir?
CEVAP
Caizdir. Gazyağı ve benzin necis değildir. Necaset karışıp da üç vasıftan biri değişirse, bu su ile abdest alınmaz. (Cevhere)

Temiz kabul edilir
Sual: Yolda rastlanan, temiz olduğu zannedilen suyla, abdest alınır mı?
CEVAP
Evet, bu su ile abdest alınır. Su az olup, içine necaset karıştığı iyi bilinmedikçe bununla da, abdest alınır. Yani, temiz kabul edilir.

İbadetler, fazla zan edilmekle, temiz ve doğru olur; fakat itikat çok zan ile doğru olamaz. İyi bilinmekle doğru olur.

Kar ile abdest
Sual: Su yok kar var. Karla abdest alınır mı? Teyemmüm etmek mi gerekir?
CEVAP
Kar ile abdest alınmaz. Kar ile taharet caizdir. Memba suları ile abdest alınabilir. Teyemmüm burada geçerli olmaz. Kar bir kaba konur eritilir ve su olur. Bu su ile abdest alınır. Şehirde su bulamamak özür sayılmaz.

Ayakları leğene sokmak
Sual: Abdest için eğilip ayaklarını yıkayamayan, ayaklarını lavaboya da kaldıramayan hasta, içi su dolu leğene sokup çıkarsa, ayaklarını yıkamış olur mu?
CEVAP
Ayağını leğendeki suya sokunca, bütün su müstamel olmuş olur. Başka bir kavle göre, caiz olur. Zaruret veya ihtiyaç olunca, bu kaville amel etmek caiz olur.

Müstamel suyla abdest
Sual: Su bulunmadığı yer ve zamanda, abdestte kullanılmış müstamel su ile abdest alınır mı?
CEVAP
Hanefî’de müstamel su ile abdest alınmaz. Böyle ihtiyaç olunca, Mâlikî mezhebi taklit edilerek, abdest almak caiz olur.

Kaplıca suyu
Sual: Toprağından dolayı olsa gerek, kaplıca suyumuzun rengi kırmızıdır. Bu su ile abdest alabilir miyiz?
CEVAP
Evet, abdest alınır. Renginin değişik olması necis olduğunu göstermez. Su vasfını taşıyan ve necis olmayan her su ile abdest alınır.

Bir suya temiz şeyler karışıp, suyun rengi değiştiği halde, su ismi değişmemişse, o su ile abdest alınır. (S. Ebediyye)

Cünüp küvete girse
Sual: Abdestli veya abdestsiz yahut cünüp kimse, kuyuya veya küvete serinlemek niyetiyle girip çıksa yahut tedavi maksadıyla kaplıca küvetindeki sıcak suda dursa, bu su müstamel olur mu?
CEVAP
Serinlemek veya tedavi niyetiyle girmekle gusletmek için girmek farklıdır. Abdestte ve gusülde kullanılan suya müstamel su denir. Müstamel su, İmam-ı Muhammed’e göre temizdir, fakat hadesi temizleyici değil, yani bu suyla tekrar abdest alınmaz, gusledilmez ve içilmez. Temiz suya karışan müstamel su miktarı temiz sudan azsa, bu suyla abdest ve gusül caizdir. Mesela, 5 litre suya 4 litre müstamel su karışsa bununla abdest veya gusül sahih olur.

Cünüp veya kâfir, necaset bulaşmamış olan avucunu bir yere sokup su alsa veya kolunu sokup, içindeki tası alsa, o yerdeki su dört mezhepte de pis olmaz. Necaset üzerinden akan suyun yarıdan fazlası necasete temas ederse, bu su pis olur. Azı değerse ve necasetin üç sıfatı suda bulunmazsa, pis olmaz. Müstamel su, Mâlikî’de hem temizdir, hem de temizleyicidir. Yani müstamel suyla abdest alınır ve gusledilir. (Menahic-ül ibad)

Aşağıdaki yazının tamamı Halebî-yi sagir’den alınmıştır:
Cünüp, elini veya ayağını, kova aramak için kuyunun içine soksa, zaruret olduğu için o su, müstamel olmaz. Fakat kuyuya serinlemek için elini veya ayağını soksa, bu durumda zaruret olmadığı için, o su müstamel olur.

Cünüp, ağzını yıkamaya niyet etmeden ağzına su alsa, İmam-ı Muhammed'e göre o su müstamel olmaz. İmam-ı Ebu Yusuf'a göre, o su müstamel olur.

Cünüp veya abdestsiz olan, yıkamak maksadıyla elini su kabına soksa, o su müstamel olur. Temiz olan kimse, kuyuda gusletse, kuyunun suyu müstamel olur.

Temiz kimse, kova aramak için kuyuya girse ve kuyunun içinde bedenini ovmasa, su müstamel olmaz. Hattâ kirini gidermek için kuyuda bedenini ovsa, yine su müstamel olmaz. Gusle niyet ederse müstamel olur. Abdestsiz kimse, abdest uzuvlarından başka bir yerini yıkasa, o su müstamel olmaz. Çünkü abdest için yıkamamıştır. Serinlemek veya terini atmak için yıkamıştır.

Temiz elbisenin veya temiz bir kabın yıkandığı su da, müstamel olmaz.

Abdestsiz ve temiz kimsenin elini soktuğu suyla abdest almak caizdir.

Cünüp guslederken, kullandığı su, kovasına sıçrasa, bu su, kovadaki suyu müstamel etmez. İmam-ı Muhammed'e göre, müstamel su, temiz sudan fazla olmadıkça o karıştığı su müstamel hâle gelmez.

Cünüp, kovayı almak için su kuyusuna girse, Ebu Yusuf'a göre, bu kimse cünüptür, su temizdir. İmam-ı a’zama göre ise, o kişinin cünüplüğü devam eder, su da kirlenmiştir. İmam-ı Muhammed’e göre ise ikisi de temizdir. O kişi, cünüplükten temizlenmiş, su da kirlenmemiş olur. Fetva da böyledir. Eğer bir kişi, namaz kılmak maksadıyla gusletmek için, bir kuyuya girse, su müstamel olur. Cünübün yıkanmış olduğu kuyu da, pislenmiştir. (Halebî-yi sagir)

Misvakın önemi

Sual: Misvakın önemi nedir? Misvak kullanırken dikkat edeceğimiz hususlar nelerdir?
CEVAP
Bugün, modern tıbbın diş sağlığı konusunda ortaya koymaya yeni başladığı tedavi usullerini, İslamiyet 14 asır önce öğretmiştir. Diş sağlığına büyük bir fayda temin eden misvak, gayet basit ve en iyi diş temizleme vasıtasıdır. Dişlerin çürümesini önlemek için misvak kullanmak çok faydalıdır. Larousse İllustre Medical isimli tıp kitabında diyor ki:
(Bütün diş macunları ve tozları, dişlere zarar verir. En iyisi, sert bir fırçadır. Önce, dişleri kanatırsa da, korkmamalıdır. Diş etlerini kuvvetlendirir ve artık kanamaz.)

Bu şekildeki diş temizliğini sağlayan en iyi vasıta misvaktır. Diş macunları, ağızdaki faydalı ve zararlı bütün mikropları öldürürken, misvak sadece zararlı mikropları öldürür. Misvak abdestin sünnetidir, Şafii’de namazın sünnetidir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Misvak kullanarak kılınan namaz, misvaksız kılınan namazdan 70 kat üstündür.) [İ. Neccar]

(Cebrail aleyhisselam, misvak kullanmayı o kadar tavsiye etti ki, misvakın farz olacağından korktum.) [İbni Mace]

(Eğer ümmetime güçlük vermeyeceğini bilseydim, her namaz için abdest almalarını ve her abdestte misvak kullanmalarını emrederdim.) [Buhari, Müslim]

(Gece namazı için kalkınca, ağzınızı misvakla temizleyin! Çünkü bir melek, namazda Kur’an okuyanın ağzına yaklaşarak dinler.)[Deylemi]

(Ağzınız Kur’an yoludur, misvakla temizleyin.) [Ebu Nuaym]

(Peygamberlerin beş sünneti: Hayâ, hilm, hacamat, misvak, güzel koku.) [Taberani]

(Misvak erkeğin fesahatini [konuşma güzelliğini] artırır.) [İ. Adiy, Hatib]

(Misvak; ağzı temizler, görmeyi keskinleştirir, diş etlerini güçlendirir, dişleri beyazlaştırır ve çürümeyi önler, hazmı kolaylaştırır, mideye sıhhat verir, balgamı keser, hasenatı artırır. Misvak kullanan, Allahü teâlâyı razı eder, melekleri sevindirir.)[Ebu Nuaym]

Misvakın faydaları 30dan fazladır. En aşağısı sıkıntıyı giderir, en iyisi de ölürken şehadet getirmeyi hatırlatır. Misvak, ölümden başka her derde şifadır. Sırat üzerinde yürümeyi de kolaylaştırır, yaşlanmayı da yavaşlatır.

Misvak ağzı temizler, gözü cilalandırır, ağız kokusunu ve kirini giderir, dişleri beyazlatır. Diş etlerini kuvvetlendirir. Yemeği hazmettirir, balgamı keser. Namazın sevabını artırır. Kur'an-ı kerim yolu olan ağzı temizler. Ağız kokusunu güzelleştirir, fesahati artırır, mideyi takviye eder, şeytanı perişan eder, sevabları çoğaltır, safrayı keser. Baş damarlarını yatıştırır, ağrısını dindirir ve ruhun çıkmasını kolaylaştırır.

Peygamber efendimiz, her zaman yanında ayna, tarak ve misvak taşırdı. Eshab-ı kiram, savaşlarda bile misvaklarını kullanmayı ihmal etmezlerdi. Misvak; dişler sararınca, ağzın kokusu değişince, uykudan uyanınca, namaza kalkınca, eve girince, toplantılara giderken, Kur’an okumaya başlarken ve bir de abdest alırken kullanmak müstehabdır.

İmam-ı a’zam hazretleri, (Misvak kullanmak, dinin sünnetlerindendir) buyurdu. Misvakı kullanmanın en az miktarı üst dişlere üç, alt dişlere de üç defa sürmektir. Misvaklarken dişlerin içi, dışı, üst ve alt kısımları ovuşturulur. Misvakı sağ elle kullanmalıdır. Misvakı avucunun içine almamalı ve emmemeli. Misvak, sağ elin küçük ve başparmağı altta, diğer üç parmak üstte olarak tutulur.

Misvaka başladığında ağızdaki yaşlığı yutmak bazı hastalıklara faydalıdır. Daha sonraki yaşlıklar yutulmaz. Yutulursa vesveseye sebep olur. Kullandıktan sonra misvakı yıkamalıdır. Yıkanmazsa şeytan kullanır. Misvakı yere yatırmamalı, ağız kısmı aşağıya gelecek şekilde dikine koymalı. Misvak, çok yaş, çok kuru ve bir karıştan uzun olmamalı! Kalınlığı küçük parmak kalınlığında olmalı. (Reddül muhtar)

Erak ağacı
Sual: Misvak erak ağacından oluyor. Bu ağaç Türkiye’de yoktur. Başka ağaçtan misvak yapılamaz mı?
CEVAP
Erak ağacından yapılan misvak diğerlerine tercih edilir. Erak ağacı bulunmadığı zaman zeytinden de yapılır. Nar dalından misvak olmaz.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Mübarek bir ağaç olan zeytinden yapılan misvak ne güzeldir. O benim ve benden önceki Peygamberlerin misvakıdır.) [Taberani]

Zeytinden de olsa, misvak kullanmayı ihmal etmemelidir. Çünkü misvak, yaşlanmayı yavaşlatır, gözün görmesini kuvvetlendirir, ağız kokusunu giderir. Daha birçok faydası vardır. (Redd-ül-muhtar)

Dişleri temizlemek
Sual: Namaz kitabında, abdest alırken dişleri misvak ile temizlemek müstehabdır denirken, abdestin sünnetleri bahsinde ise, misvak önemli sünnet deniyor. Burada bir çelişki yok mu?
CEVAP
Abdest alırken dişleri temizlemek, fırçalamak sünnettir. Bunu misvak ile yapmak müstehabdır, daha iyidir. Yani misvak kullanılınca hem sünnet yerine geliyor hem müstehab, parmakla veya diş fırçası ile dişler temizlenirse sadece sünnet yerine gelir. Bu sünnet misvakla yapılınca ayrıca müstehab sevabı da alınıyor.

Tel haline getirmek için
Sual: Misvakların ucunu yumuşatırken tel tel haline getiremiyorum. Ne kadar kullansam da tahta parçası gibidir. Kıl haline getiremiyorum. Ne yapmalıyım?
CEVAP
Yeni alınan misvakın ucu hafifçe çekiçle dövülünce tel tel ayrılır. Suya koymak gerekmez.

Her zaman kullanılır
Sual: Misvak sadece abdestte mi sünnettir?
CEVAP
Misvak her zaman kullanılır. Bilhassa yataktan kalkınca namaza dururken, yemek yedikten sonra ve abdeste başlarken, daha çok kullanılır.

Ne zaman kullanılır?
Sual: Abdest alırken misvak ne zaman kullanılır?
CEVAP
Abdeste başlarken.

Üçten fazla sürmek
Sual: Misvak, dişlere üçten fazla sürülse sünnete aykırı olur mu?
CEVAP
Hayır, olmaz.

Takma diş
Sual: Takma dişe misvak sürmekle sünnet ifa edilmiş olur mu?
CEVAP
Evet olur.

Dişi olmayan
Sual: Dişsiz kişi, misvakı damağına sürse, sünnet sevabı alır mı?
CEVAP
Evet, alır.

Kısalınca
Sual: Misvak, kısalınca da kullanılır mı?
CEVAP
Evet, kullanılır.

Misvak yerine sakız
Sual: Kadınların misvak kullanmaları caiz mi?
CEVAP
Evet. Sakız çiğnemeleri misvak yerine geçer.

Misvak yoksa
Sual: Abdest alırken, misvak yoksa ne yapmak gerekir?
CEVAP
Dişleri, yemekten sonra ve abdest alırken temizlemek sünnettir. Bu sünneti, misvak ile yapmak ayrıca müstehabdır. Misvak bulunmazsa, fırça ile, fırça da bulunmazsa parmaklar ile temizlemelidir. Sağ elin başparmağı, sağ yandaki dişler üzerine; ikinci küçük parmağı, yani işaret parmağı da, sol dişler üzerine üç defa sürerek temizlenir. (S. Ebediyye)

Misvak parçaları
Sual: Misvak parçalarını yutmakta mahzur var mıdır?
CEVAP
İsteyerek yutulmaz. İstemeden yutulursa mahzuru olmaz.

Misvak kullanmak
Sual: Misvak kullanmanın, birçok faydasının olduğunu duydum. Bir de, ölürken kelime-i şehadeti hatırlamaya sebep olduğu doğru mudur?
CEVAP
Evet, ölürken kelime-i şehadeti hatırlamaya, imanla ölmeye sebep olur. (Dürr-ül-muhtar, Merakıl-felah haşiyesi, Siracül-vehhac, Miftah-ul-Cennet)

Misvak ve diş macunu
Sual: Tam İlmihâl kitabında, (Herkese uyarak macun kullanıyordum, iki dişim çürümeye başladı. Fransızca tıp kitabını okuyunca, misvak kullanmaya başladım, dişlerimin çürümesi durdu) deniyor. Bu çok yanlıştır. Yani Fransızlar misvak kullanılsın mı diyorlar?
CEVAP
Kitaptan bir cümle alıp, paragrafın tamamı alınmayınca böyle yanlış anlaşılır. O paragraf şöyledir:
(Dişleri çürütmemelidir. Bunun için de dişlere, dinimizin emrettiği gibi bakmalı ve misvak kullanmalıdır. (Larousse İllustré Medical)ismindeki Fransa’nın kıymetli tıp kitabı, ağız temizliği hususunda diyor ki, (Bütün diş macunları ve tozları ve suları, dişlere zarar verir. En iyi diş temizleme vasıtası, sert bir fırçadır. Önce, dişleri kanatırsa da, korkmamalıdır. Diş etlerini kuvvetlendirir ve artık kanamaz.) Herkese uyarak, macun kullanıyordum. İki dişim çürümeğe başladı. Fransızca kitabı okuyunca, [macunu bırakıp] misvak kullanmaya başladım. Dişlerimin çürümesi durdu. Altmış seneyi geçti, dişlerimden ve midemden hiç şikâyetim olmadı.)

Fransızca tıp kitabında diş macunlarının zararı anlatılıyor. (Sert fırça tavsiye ediliyor) deniyor. (Misvak, Fransızlar tarafından tavsiye ediliyor) denmiyor. Aksine, (Dinimizin emrettiği gibi dişlere bakmalı ve misvak kullanmalıdır) deniyor. Bu şekilde, paragraftan bir cümle almak ve kitabı suçlamak doğru olmaz, kitaba iftira olur.

.

Abdest duaları

Sual: Abdest duaları ve anlamları nelerdir?
CEVAP
Abdest alırken, dua okumak veya her uzvu yıkarken kelime-i şehadet getirmek müstehabdır. Arapçasını bilmeyen Türkçesini okur. Abdest duaları şöyledir:
1- Abdeste başlarken şu dua okunur: (Bismillâhil-azîm. Vel-hamdü lillâhi alâ dînil-İslâm ve alâ tevfîk-ıl-îmân El-hamdü lillâhil-lezî ce’alelmâe tahûren ve ce’alel-islâme nûren.) [Azim olan Allah'ın ismiyle başlarım. Bize İslâm dinini ve imanı ihsan eden; suyu temizleyici, İslâm’ı nur kılan Allah’a hamd olsun!]

2- Ağza su verirken: (Allahümmes-kınî min havdi nebiyyike ke’sen lâ ezmeu ba’dehü ebeden.) [Yâ Rabbî, içtikten sonra bir daha hiç susuzluk duyulmayan havz-ı Nebi’den içir!]

3- Burna su verirken: (Allahümme erihnî râyihatel cenneti verzüknî min naîmihâ ve lâ türihnî râyihaten-nâr.) [Yâ Rabbî, Cennet kokusunu koklat ve beni Cennet nimetleriyle rızıklandır! Cehennem kokusundan uzaklaştır!]

4- Yüzü yıkarken: (Allahümme beyyid vechî binûrike yevme tebyaddü vücûhü evliyâike ve lâ tüsevvid vechî bi zünûbî yevme tesveddü vücûhü a’dâike.) [Yâ Rabbî, nurunla, evliyanın yüzünü ağarttığın gibi, yüzümü ağart! Düşmanlarının yüzü karardığı günde, yüzümü karartma!]

5- Sağ kolu yıkarken: (Allahümme a’tınî kitâbî biyemînî ve hâsibnî hisâben yesîren.) [Yâ Rabbî, kitabımı sağımdan ver ve hesabımı kolay eyle!]

6- Sol kolu yıkarken: (Allahümme lâ tu’tinî kitâbî bi şimâlî ve lâ min verâi zahrî ve lâ tühâsibnî hisâben şedîden.) [Yâ Rabbî, kitabımı solumdan, arkamdan verme, hesabımı zor etme!]

7- Başı mesh ederken: (Allahümme harrim şa’rî ve beşerî alen-Nâr. Ve ezıllenî tahte zıllî arşike yevme lâ zılle illâ zıllü arşike.) [Yâ Rabbî, vücudumu ve saçlarımı Cehenneme atma! Başka gölgenin olmadığı günde Arşın gölgesinde gölgelendir!]

8- Kulakları mesh ederken: (Allahümmec’alnî minellezîne yestemi’ûnel-kavle fe yettebiûne ahsenehû.) [Yâ Rabbî, beni, söz dinleyip, en güzeline uyanlardan eyle!]

9- Enseyi meshte: (Allahümme a’tık rakabetî minen-Nâr.) [Yâ Rabbî, boynumu ateşten azat et!]

10- Sağ ayağı yıkarken: (Allahümme sebbit kademeyye ales-sırâtı yevme tezillü fîhil-ekdâmü.) [Yâ Rabbî, ayakların kaydığı günde, sıratta ayaklarımı sabit kıl!]

11- Sol ayağı yıkarken: (Allahümme lâ tatrud kademeyye ales-sırâti yevme tatrudü küllü akdâmi a’dâike. Allahümme’c-al sa’yî meşkûren ve zenbî mağfûren ve amelî makbûlen ve ticâretî len tebûre.) [Yâ Rabbî, Sıratta, düşmanlarının ayaklarının kaydığı günde, ayaklarımı kaydırma! Çalışmamı meşkûr et! Günahımı affet! Amelimi kabul ve ticaretimi helâl et!]

12–Abdestten sonra: (Sübhânekellahümme ve bihamdike. Eşhedü en lâ ilâhe illâ ente vahdeke lâ şerîke leke ve enne Muhammeden abdüke ve Resûlüke.) [Ey Allah’ım! Seni, hamdinle tesbih ve tenzih ederim. Senden başka mabut olmadığına, bir olduğuna ve şerikin [ortağın] olmadığına ve Muhammed aleyhisselamın senin kulun ve Resulün olduğuna şehadet ederim.]

13–Abdest aldıktan sonra Kadir suresini okumak ve salevat getirmek de çok sevabdır. Birkaç hadis-i şerif meali:
(Güzelce abdest aldıktan sonra “Eşhedü en la ilahe illallahü vahdehü la şerikeleh ve eşhedü enne Muhammeden abdühü ve Resulühü” diyene Cennetin sekiz kapısı açılır, istediğinden içeri girer.) [Nesai]

(Abdestten sonra Kadir suresini okuyanın 50 yıllık günahı affolur.) [Halebi]

(Abdestten sonra Kadir suresini 1 defa okuyan sıddıklardan, 2 defa okuyan şehitlerden yazılır. 3 defa okuyan, Peygamberlerle haşrolur.) [Deylemi]

(Abdestten sonra, 10 defa salevat-ı şerife getirenin gamı gider, duası kabul olur.) [Ey Oğul İlmihali]

Abdest dualarını okurken
Sual: Kitaplarda abdest alırken; yüzü yıkarken şu dua, kolları yıkarken şu dua okunur deniyor. Bahsedilen dualar, hızlı veya yavaş okununca, o sıraya denk gelmezse, mahzuru olur mu?
CEVAP
Mahzuru olmaz.

Abdest alırken
Sual: Abdest dualarını bilmeyen, hep kelime-i şehadet getirse veya (Estagfirullah) dese yahut (Rabbena âtina) gibi duaları okusa bir mahzuru olur mu?
CEVAP
Hayır, mahzuru olmaz.

.

Abdestte şüphe ne demek

Sual: Hanefi’de ve Maliki'de abdesti bozan şüphe nedir? Hangi şüpheler abdesti bozmaz? Abdestinin bozulduğunda şüphe eden veya abdestli olduğunu unutan kimse, daha sonra abdestinin olduğunu hatırlasa yine önceki şüpheden dolayı abdesti bozulmuş olur mu?
CEVAP
Daha sonra bozulmadığını hatırlarsa Maliki’de de bozulmamış olur.

Hanefi’de, abdest aldığını bilip, sonra bozulduğunda şüphe ederse, abdesti var kabul edilir. Abdesti bozulduğunu bilip, sonra abdest aldığında şüphe ederse, abdest alması gerekir.

Maliki’de, abdest alıp almadığını hatırlamazsa, abdesti yok kabul edilir. Daha sonra abdesti olduğunu hatırlarsa yine abdesti var demektir. Yani abdestli olduğunu unutmak abdesti bozmuş olmaz. Yine Maliki’de abdestini bozup bozmadığını kesin olarak bilemiyorsa, şüphe içinde ise yeniden abdest alması gerekir.

Abdestli olduğunu unutmak
Sual: Abdestli olduğumuzu hep hatırda tutmak mı gerekir? Bir işle meşgul olunca abdestli olduğumuzu da unutuyoruz. Unutunca abdestimiz bozulmuş mu olur?
CEVAP
Hayır, unutmakla abdest bozulmuş olmaz. Zaten hep hatırda tutmak imkânsızdır.

Bir kimse, abdest aldığını bilip, sonra bozulduğunda şüphe ederse, abdesti var kabul edilir. Abdestini bozduktan sonra abdest aldığını hatırlamasa, abdest alması gerekir.

Unutmak bozmaz
Sual: Bir kimse abdest aldığını biliyor. Aradan saatler geçiyor. Sonra diyor ki ben abdestimi unuttum. Hanefi ve Maliki’de bu kimsenin abdesti var mıdır?
CEVAP
Abdestli olduğunu unutmak her iki mezhepte de abdesti bozmaz. Yani o kimse abdest aldığını hatırlıyorsa ve abdestini bozmadığını biliyorsa, abdestli olduğunu unutmuş olması Hanefi’de de, Maliki’de de abdestine zarar vermez.

.

Hastalıkta abdest

Sual: Yatalak bir hasta, nasıl abdest alır, nasıl namaz kılar?
CEVAP
Abdest alması veya aldırtılması mümkün değilse, teyemmüm eder, namazlarını ima ile kılar. (Merakıl-felah)

Kesilen yeri yıkar
Sual: Ayağı topuk kemiğinden kesik olan, kesilen yeri abdestte yıkaması gerekir mi?
CEVAP
Evet.

Ayağında protez olan
Sual: Ayağım topuk kemiğinden kesik olduğu için protez kullanıyorum. Protezi giyip çıkarmam zordur. Bu özür olur mu?
CEVAP
Evet. Protezin üstünden mesh etmek caizdir.

Elde olmadan yel kaçıran
Sual: Akıntısı olan ve yel kaçıran yani gelen yeli tutamayan hanımlar da Maliki’yi taklit edebilir mi?
CEVAP
Evet. Sadece erkeklere mahsus değil. Kadın da yel kaçırır. Elinde olmadan kaçırmak Maliki’yi taklit edenin abdestini bozmaz. Namaz kılarken böyle bir durum meydana gelirse namaz bittikten sonra abdesti devam eder, namazı da bozulmaz.

Abdestini bozmaz
Sual: Bir insanın hem yel hem idrar özrü varsa yani gelen yeli ve idrarı tutamıyorsa, nasıl yapmalı?
CEVAP
Maliki’yi taklit etmeli. İsterse beş tane özrü olsun, hiç biri abdesti bozmaz. Yani elde olmadan çıkan yel, idrar, akıntı, ishal, basur kanı, yaradan çıbandan çıkan kan irin, burun kanaması, gözden ağrı ile gelen yaşlar vs. abdesti bozmaz. Başka abdesti bozan bir şey olmazsa, sabahtan yatsıya kadar namaz kılar Kur’an okur. Çünkü abdesti bozulmadı. Ama Hanefi mezhebinde farklı, Hanefi’de her namaz vakti girince abdest alması gerekir.

İdrar kaçıran kimse
Sual: İdrar kaçıran özürlü bir Hanefî, az da olsa isteyerek idrar yapsa, abdesti bozulmuş olur mu?
CEVAP
Özürlü olduğu için elde olmadan zaten idrarı damlıyor, idrarını tutamıyor. Bu arada kendi zorlamasıyla da olsa idrar yapsa abdesti bozulmuş olmaz.

İdrar kaçıranın namazı
Sual: Günde bir defa veya iki günde bir defa idrar kaçırıyorum. Bazen namazda kaçırdığımı sanıyorum. Namazım sahih oluyor mu?
CEVAP
İdrar kaçıran, fakat sizin gibi özür sahibi olmayan kimse, temiz olarak bağladığı bezde yaşlık görür, ne vakit damladığını bilmezse, hayz kanında olduğu gibi, gördüğü anda damladı sayılır. Şüphe eden kimse, namaza dururken beze bakar, yaşlık görürse, yeniden abdest alır. Namazda iken şüphelenirse, selam verince hemen bakıp, damlamış olduğunu görürse, namazını iade eder. Selamdan birkaç dakika sonra bakıp görürse, namazını abdestli kılmış sayılır.

Bu durumda olan kimse, Hanefi’de özürlü sayılmaz ise de, Maliki’de özürlü sayılır. Onun için Maliki mezhebini taklit ederse, idrar kaçırmakla abdesti bozulmuş olmaz ve namazda iken beze veya çamaşıra akan idrar da necis sayılmaz. Bu ruhsattan faydalanıp kendimizi sıkıntıya sokmamalıyız.

Necasetli çamaşırla namaz
Sual: İdrar için, sonda takıldı. İdrar, bir torbada birikiyor. Üstüm başım necasetlidir. Bu durumda Maliki’yi taklit edip necasetli çamaşır ile namaz kılmam caiz midir? Yoksa kılmayıp iyi olunca mı kaza etmeliyim?
CEVAP
Kazaya bırakmak haramdır, başka çareniz olmadığı için, o hâliyle kılmak caizdir. Maliki’de necaset namaza mani değildir.

Ameliyatlı hastadan gelen necaset
Sual: Ameliyatla, karnımdan delik açılarak torba bağladılar. Torbadan bazen necaset sızıyor. Maliki’yi taklit caiz mi?
CEVAP
Evet.

Kendiliğinden olan akıntı
Sual: İdrar yollarımı üşüttüğüm için devamlı tuvalete gitme ihtiyacı duyuyorum. Namaz kılarken beni rahatsız ediyor, bu durumda kılmam mekruh olur mu? Kaza namazlarına iyileşinceye kadar ara vermem daha mı iyi olur?
CEVAP
Mekruh olmaz. Maliki’yi taklit ederseniz, kendiliğinden akıntı olursa abdestiniz bozulmaz. Kaza kılmayı geciktirmeyin. Maliki’yi taklit edip, o hâlinizle kılın.

Ağızdan gelen kan
Sual: Dişini çektiren kimsenin kanaması devam ediyorsa, vaktin sonunu mu bekler, yoksa hemen kılabilir mi?
CEVAP
Vaktin sonunu beklemesine lüzum yoktur, hemen kılabilir. Çünkü ağızdan kan çıkmadığı müddetçe, abdest bozulmuş olmaz.

Ağzı tuz ile gargara yaptıktan sonra, pamuk konur. Sonra abdest alıp namaz kılınır. Şayet namaz kılarken ağızdan dışarı kan çıkarsa abdest bozulur. Abdestin bu sebeple bozulmaması için, abdest alırken Maliki taklit edilir. O zaman dişten gelen kan, ağızdan dışarı çıksa da abdest bozulmuş olmaz.

Diş etleri kanayan
Sual: Diş etleri kanayan nasıl abdest alır?
CEVAP
Hanefî mezhebine göre özür sahibi olabilmek için, kanamanın bir namaz vaktinin başından sonuna kadar devam etmesi gerekir. Sonraki vakitlerde de, en az bir defa akarsa özür sahibi olur. Bir defa akmazsa özür sahibi olmaz. Hanefî mezhebine göre özür sahibi olamayan bir kişi, Mâlikî mezhebini taklit eder. Mâlikî mezhebinde diş kanamaları abdesti bozmaz. Bir abdest ile, abdesti bozan başka şey olmazsa istediği kadar namaz kılar. Mesela sabah abdesti ile yatsıyı bile kılar.

Yardımcısız hasta
Sual: Bir yardımcısız hasta, nasıl abdest alır ve gusleder?
CEVAP
Abdest alamayan bir hasta, bir yardımcı bulamazsa, teyemmüm edip namaz kılar.

Yaşlıların abdesti
Sual: Yaşlı anne babam abdestte çok sıkıntı çekiyorlar. Ne tavsiye edersiniz?
CEVAP
Yaşlılar genelde özür sahibi olurlar. Bunlar Maliki’yi taklit ederse akıntıları, yel kaçırmaları yani gelen yeli tutamamaları, idrar kaçırmaları, kanamaları abdestlerini bozmaz. Nasıl diş dolgusu için Maliki taklit ediliyorsa, hastalık için de aynen taklit edilir.

Haram işlememek için
Sual: Çalışan bir bayanım. Tenha yer bulup abdest almakta zorluk çekiyorum. Hastalığım sebebiyle iğne oluyorum, kan çıkabiliyor. İçinde bulunduğum durumdan dolayı Maliki’yi taklit etmem caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caiz olur. Yabancı erkekler yanında kolları açmak haramdır. Haram işlememek için de mezhep taklit edilir.

Yaradan kan akarken
Sual: Bir yerimiz kanıyor. Kan az da olsa akıyor. Namaz vakti de çıkacaksa veya daha vakit var ise ne yapmalıyız?
CEVAP
Yaranın üstüne yara bandı sarmalı. Abdest alıp Maliki’ye uyarak namaz kılmalıdır. Bandın üstünü mesh etmek yeterlidir. Bu abdestle, abdesti bozan başka bir şey olmadığı müddetçe sayısız vakit namaz kılınabilir. Yaradan kan akıyor diye tekrar abdest almak gerekmez.

Elinde yara olanın abdesti
Sual: Elinde çatlak, yara veya egzama olan nasıl abdest alır ve gusleder?
CEVAP
Elindeki çatlak, yara veya egzamayı ıslatmak zarar verirse, eline eldiven takıp, eldiven ile abdest alabilirse, böyle abdest alması gerekir. Eldiven bulamazsa, ellerine su alamaz ve yüzünü, başını, ayaklarını suya sokamaz ise, teyemmüm eder. Yaralı kısımları ıslatmadan gusledemezse, yine teyemmüm eder.

Ellerini kullanamayan
Sual: İki eli çolak veya felçli olup kullanamayan nasıl taharet edip abdest alır?
CEVAP
Elleri çolak olan, taharetlenmez. Kollarını toprağa, yüzünü duvara sürüp teyemmüm eder.

Abdest uzuvları yaralı olan
Sual: Abdest uzuvlarının bir kısmı yaralı olan nasıl abdest alır?
CEVAP
Abdest uzuvlarından hepsinin yarıdan çoğu veya dört abdest uzvundan ikisi sağlam ise, abdest alıp, yaralı yerleri mesh eder. Mesh zarar verirse, sargı üzerine mesh eder. Abdest uzuvlarının yarıdan çoğu yaralı ise teyemmüm eder. Teyemmüm edenin, bazı yerleri yıkaması caiz değildir.

Başı ve yüzü yara olan
Sual: Başım ve yüzüm tamamen yara beredir. Vücudumu yıkarken yüzüme de su sıçrayabiliyor. Doktor, su değmemesini söyledi. Bu durumda nasıl abdest alırım ve nasıl guslederim?
CEVAP
Baştan boynunuza kadar olan kısma renksiz bir poşet geçirirsiniz. Vücudunuzun diğer yerlerini yıkarsınız. Islak el ile, baş ve yüzünüzü poşetin üstünden mesh edersiniz. Eğer poşetin üstünden başınızdan aşağı su dökerseniz mesh yerine geçer. Ayrıca mesh etmenizin de mahzuru olmaz.

Sargı üstüne mesh
Sual: Abdest veya gusülde, su değmemesi gereken bir yerin üstüne sarılan sargının veya poşetin üstünü mesh etsek, sonra bunları kaldırınca yıkanmamış yeri mesh etmek gerekir mi?
CEVAP
Yaranın, çıbanın, derideki çatlak veya yarıkların üzerine veya içine konan merhem, pamuk, fitil, gazlı bez, sargı gibi şeylerin çözülmesi, çıkarılması yaraya zarar verirse veya bunlar çıkınca, yıkamak veya mesh etmek zarar verirse, bunlardan merhem, poşet gibi, su geçirmeyenler üzerine su akıtılır. Su geçirenler üzerine mesh edilir. Zarar vermek, şifanın gecikmesi yahut ağrının artması demektir.

Mesh ettikten sonra, bunlar, yara iyi olmadan alınır veya düşerlerse, mesh bozulmaz. Yara iyi olup da düşerlerse, altlarını yıkamak gerekir. Bunlar üzerine mesh, altlarını yıkamak yerine geçer. Bunlara mesh eden, özür sahibi olmaz, böyle biri, sağlam kimselere imam olabilir. Salih ve uzman doktorun (Islatılmaması lazımdır) dediği bir yer, yara gibi olur. Bunlara mesh etmekte, abdestsiz ve cünüp arasında, fark yoktur. (S. Ebediyye)

Alçının üstü mesh edilir
Sual: Sağ ayağım burkulduğu için alçıya aldılar, herhangi bir kanama veya yara yok, buna rağmen her vakit namazda abdest tazelemem lazım mı, yoksa bir abdestle iki üç vakit namazı kılabilir miyim?
CEVAP
Evet, abdest bozulmadan beş vakit de kılabilirsiniz. Bozulunca, abdest alırken alçının üstü mesh edilir.

Özür sahibi
Sual: Trafik kazası geçirdim. Birkaç haftadır, alçılı koluma mesh ederek abdest alıyorum. Bir hoca, (Sen özürlüsün, vaktin sonuna kadar bekleyerek her namaz vaktinde abdest alman gerekir) dedi. Doğru mudur?
CEVAP
Çok yanlıştır. Bir kere, kolu sargılı olan özürlü olmaz, bir akıntısı olan özür sahibi olabilir. Sabah aldığı abdestle, abdesti bozan bir şey olmadıkça, yatsıyı da aynı abdestle kılabilir. İkincisi, özürlü olan da yine vaktin sonunu beklemez. Özür sahibi olmayıp da, akıntısı ilk defa olan kimse, vaktin sonuna kadar bekler. Bunun, alçılı kol ile alakası yoktur.

Spiral taktırınca
Sual: Spiral taktırıldığında birkaç gün kanama olabiliyormuş. Bu durumda diş dolgusu sebebiyle Maliki mezhebini taklit eden bir kişi bu süre zarfında namazlarını kılabilir mi?
CEVAP
Geçen aydaki temiz ve hayzlı günlerin bilinmesi gerekir. Geçen aydaki de istihazalı ise, ondan önceki ayın temiz ve kanlı günlerinin bildirilmesi gerekir. Bilinmezse cevap verilemez. Eğer 15 temiz gün içinde spiral takılmışsa ve kan gelmişse, namazını kılar. Spiral âdet düzenini de bozabilir. Her namaz vakti abdest alarak kılabilir. Maliki’yi taklit ederse, her namaz vakti abdest almaya lüzum yok. Abdesti bozan başka bir şey olmadıkça, spiralden meydana gelen kanama abdesti bozmaz. Ancak 15 günden sonra gelmişse hayız kabul edilir.

Sık sık kusanın abdesti
Sual: Hastalık veya hamilelik sebebiyle sık sık kusan kimsenin abdesti bozulur mu?
CEVAP
Maliki’yi taklit ederse bozulmaz.

Burnu kanayanın abdesti
Sual: Bir hastalık sebebiyle zaman zaman burun kanasa abdest bozulmuş olur mu?
CEVAP
Burundan kan akarsa elbette abdest bozulur; ama Maliki’yi taklit edenin abdestini bozmaz; çünkü elinde olmadan akıyor. Semavi bir özürle aktığı için abdesti bozmaz. Burnunu bir yere vurup kanatsa semavi özür olmadığı için abdesti bozulur.

Namazda burnu kanayan
Sual: Sık sık veya ara sıra burnu kanayan kimsenin, namazda iken burnu kanasa abdesti ve namazı bozulur mu?
CEVAP
Maliki’yi taklit ederse, abdesti de namazı da bozulmuş olmaz.

Malikiyi taklit eden beklemez
Sual: Bir vaktin girmesiyle eli veya herhangi bir yeri kanayan bir kimse, farzı kılacak kadar bir zamanda kan durmazsa, vaktin sonuna doğru o haliyle vaktin farz namazını kılabiliyorken, yatsı vaktinin girmesiyle eli kanayan ve kanaması devam eden bir kimse yatsı namazını ve vitri kılmak için yatsının son vakti olan imsak vaktine kadar mı beklemesi lazım?
CEVAP
Evet; ancak Maliki taklit edilirse hemen kılınır, sabaha kadar beklenmez.

Ayaktaki yaradan çıkan kan
Sual: Ayağında mantar ve yara olan, ayakta durunca tazyikten dolayı kan veya irin çıkan abdestinin bozulmaması için oturarak kılması caiz midir?
CEVAP
Evet, caizdir. (Hindiyye)

Böyle hallerde Maliki mezhebini taklit etmek iyi olur. Maliki taklit edilirse, çıkan kan, irin abdesti bozmaz. Bunun gibi sebeplerle veya başka bir özürden dolayı Maliki mezhebi taklit edilirken, gusülde, abdestte ve namazda Maliki’nin farzlarına ve müfsitlerine riayet etmek gerekir.

Basurdan akan kan
Sual: Basur hastasıyım, kanama oluyor, çamaşırım kirleniyor. Abdestli durmam zor. Bir kolayı yok mu?
CEVAP
Kolayı var. Maliki mezhebini bu konuda taklit ederseniz, basurdan akan kan, abdesti bozmadığı gibi, necis de sayılmaz. Yani namaz içinde kan gelse, hem abdestiniz bozulmaz, hem de çamaşırı kirleten kan, necis sayılmadığı için o hâliyle kılabilirsiniz.

Namazdan önce kan gelirse, yine abdestinizi bozmaz ancak imkan ve vakit varsa çamaşırınızı değiştirmeniz gerekir, çünkü kendi mezhebimizden çıkmış değiliz. İmkan yoksa, o hâliyle kılmak caizdir.

Günde bir defa
Sual: Kadın, günde bir defa gelen akıntı için, Maliki’yi taklit eder mi?
CEVAP
Evet.

Maliki’de özür sahibi olur
Sual: Günde 2-3 sefer akıntısı olan bir hanım özür sahibi midir? Akıntısının ne zaman olduğunu hissetmediği zaman da oluyor. Abdestinden devamlı şüpheleniyor. Bu durumda ne yapması gerekir?
CEVAP
Hanefi’de özürlü olabilmek için iki namaz arasında en az bir kere gelmesi gerekir. Yani günde beş kere akıntı gelmesi lazım ki özürlü olasınız. Maliki’de ise günde bir kere gelse hatta üç beş günde bir kere gelse bile yine özürlü oluyor. Onun için Maliki’yi taklit ederseniz akıntılar abdesti bozmaz, isterse namazda gelsin mahzuru olmaz.

Abdestte kolaylık
Sual: Doktor bir bayanım. Bayanlarda mensturuel sıklusun yani aylık âdet döngüsünün dönemlerine bağlı olarak miktarı ve kıvamı değişen fizyolojik yani doğal akıntı vardır. Bu akıntı meselesi abdest ve namaz konusunda bayanların yaşadığı en büyük sıkıntı. Ancak benim birçok tesettürlü arkadaşım var ve hiçbirinin böyle bir şeyden yani Maliki mezhebini taklitten haberleri yok. O zaman kadınlar Maliki’yi neden taklit etmiyorlar?
CEVAP
Bilmedikleri için taklit etmiyorlar. Çekinip rahatça soru soramamalarından bu sıkıntıyı çekiyorlar. Maliki’yi taklit etseler rahat edecekler. Bu akıntılar ne abdestlerini ne de namazlarını bozacak.

Ayrıca, iç çamaşırına akıntı bulaşmış ise, temizini bulmak zor olursa, bunu değiştirmeden namaz kılabilir. Maliki’de necaseti temizlemek farz değil. İhtiyaç halinde necasetle namaz kılmak caizdir.

Doğal akıntı nasıl olur?
Sual: Doğal akıntı sarı akıntı mı, rengi nasıl? Evlide bekârda değişir mi? Menopozdan sonra da doğal akıntı olur mu? Bu doğal akıntı nedir, diğerlerinden farkını nasıl anlayacağız?
CEVAP
Nisaiye uzmanı bayan doktor diyor ki:
Doğal akıntı denilen şeyin rengi aslında şeffaf-beyaz arasıdır. Ancak bu akıntı çamaşırda veya pamukta birikince ve biraz bekleyince sarımsı renk alır. Dolayısıyla çamaşırda görülen sarı renk doğaldır. Evlide bekârda aynıdır. Menopozdan sonra olmaz, ancak eğer hormon hapı kullanılıyorsa, bir rahatsızlık varsa olabilir.

Maliki’de bozmaz
Sual: Kadınların hayzı bittikten sonra, istihaza yani özür hâli oluyor. Normal akıntıları da oluyor. Bunlar için Maliki’yi taklit edebilir mi?
CEVAP
Evet, taklit eder ve bu durumlar abdesti bozmaz.

Akıntısı olan
Sual: 13 yaşında buluğa eren kızım akıntıdan dolayı Maliki mezhebine uyabilir mi?
CEVAP
Elbette, akıntısı o zaman abdestini bozmaz.

.

Abdestle ilgili çeşitli sorular

Sual: Namaz âyeti Mekke’de, abdest âyeti ise Medine’de indiğine göre, Mekke’de namaz abdestsiz mi kılınıyordu?
CEVAP
Abdest, Mekke’de [Miracda] namaz ile birlikte farz oldu. Hatta, evvelki ümmetlere de farz idi. Miracdan önce, Eshab-ı kiram da abdestle namaz kılardı. Kıyamete kadar, ümmetin ihtilafa düşmemesi için, Maide suresinde emredilerek önemi bildirildi. (Redd-ül-muhtar)

Tuvalet yanında abdest
Sual: Banyomuzda alafranga tuvalet de var. Böyle banyoda abdest alınır mı?
CEVAP
Banyoda tuvalet olsa da, abdest alınır, abdest duaları okunur, gusledilir.

Abdest alana selam
Sual: Abdest alana selam verilir mi?
CEVAP
Evet.

Karanlıkta abdest
Sual: Zifiri karanlıkta abdest almak caiz mi?
CEVAP
Evet.

Abdestmatik
Sual: Abdestmatik aletiyle abdest almanın mahzuru var mıdır?
CEVAP
Şu şartlar yerine getirilirse mahzuru olmaz:
1- Her uzuv ayrı ayrı üç kere, ayrı su ile yıkanabiliyorsa,
2- Su israf edilmiyorsa,
3- Her uzvu yıkarken, delk yapılabiliyorsa yani ovalanabiliyorsa.

Abdestten sonraki vesvese
Sual: Abdestten sonra ara sıra, (Acaba başımı mesh ettim mi?) veya (Abdestim var mı?) diye şüphe eden ne yapar?
CEVAP
Vesvesedir, buna itibar etmez, yeniden abdest almaz.

İhtilam ve abdestli yatmak
Sual: Abdestli yatan ihtilam olmaz mı?
CEVAP
İhtilam olmak tabii haldir. Abdestli yatmakla bir ilgisi yoktur. Yani abdestli yatan da ihtilam olabilir.

Abdestsiz camiye girmek
Sual: Namaz kılıp camiden çıkınca abdesti bozulan kimse, camide şemsiyesini unuttuğunu hatırlasa, şemsiyesini almak için camiye abdestsiz girmesi caiz mi?
CEVAP
İhtiyaç olduğu için girip hemen çıkması caizdir.

Hayrını gör
Sual: Abdest almış olana, (Hayrını gör) demek caiz midir?
CEVAP
Evet caizdir; çünkü o bir duadır.

İç sürmesi
Sual: Tam İlmihal’de özür bahsinde, abdesti bozduğu bildirilen iç sürmesi ne demektir?
CEVAP
İç sürmesi, ishal demektir.

Abdesti bozanlar
Sual: Hanefî birinin, diğer üç mezhepte abdesti bozacak şeyi yapınca, mesela yabancı kadının eline veya kendinin yahut çocuğun avret yerine dokununca, ölü yıkayınca, abdesti bozulur mu?
CEVAP
Hayır, kendi mezhebinde bozmayan hususlar, abdesti bozmaz. Ancak, başka mezhepte farz olan bir şeyi yapmak, kendi mezhebimizde mekruh değilse, bunu yapmak müstehab olur.

Yara kabuğunun düşmesi
Sual: Yara kabuğunun düşmesiyle, su değmemiş kuru yer kalacağı için, abdest bozulmuş olur mu?
CEVAP
Hayır, abdest bozulmuş olmaz. (S. Ebediyye)

Kullanılan elle mesh
Sual: Abdestte kollardan artan suyla baş mesh edilebilir mi?
CEVAP
Kollardan artan suyla başı mesh etmek caiz değildir. (Redd-ül-muhtar)

Abdest alırken
Sual: Abdest uzuvlarını, bildirilen huduttan daha fazla yıkamak uygun mudur?
CEVAP
Bildirilen huduttan çok fazla yıkamamalı, fakat yüzü, kolları, ayakları yıkarken, farz olan yerlerden biraz fazlasını yıkamak müstehabdır. Mesela, kolları dirsekleri biraz aşarak yıkamak iyi olur, ama aşırı davranıp omuzlara kadar yıkamak uygun olmaz.

Meal abdestsiz tutulmaz
Sual: Latin harfleriyle yazılmış Kur'an-ı kerim meallerini veya tefsirlerini abdestsiz tutmak caiz midir?
CEVAP
Hayır, abdestsiz tutmak caiz değildir.

Abdesti tez almalı
Sual: Kuru yer veya delk edilmemiş, ovulmamış yer kalır endişesiyle, abdest almayı uzatıyorum. Bunun bir sakıncası var mıdır?
CEVAP
Abdest almayı uzatmak vesveseden kaynaklanır. Vesvese ise günahtır. Birkaç dakika içinde almalı. Namazı ise acele etmeden tâdil-i erkâna riayet ederek kılmalı.

Abdestin tez alınması, namazın yavaş kılınması hakkında halk arasında çeşitli sözler söylenir: Mesela, (Abdesti yel gibi, namazı yıl gibi) ve (Abdesti kuş gibi, namazı taş gibi) dendiği gibi, (Abdesti deli gibi almalı, namazı ölü gibi kılmalı) veya (Veli gibi kılmalı) da denir.

Başı mesh etmek
Sual: Kur’anda, abdestin farzları arasında, (Başı mesh etmek) ifadesi geçiyor. Peygamberimiz, tatbikatıyla başın ne kadarının mesh edileceğini bildirmemiş mi de, mezheplerde farklılık gösteriyor?
CEVAP
Evet, Peygamber efendimiz "sallallahü aleyhi ve sellem", nasıl abdest alındığını tatbiki olarak göstermiştir. Başın tamamını mesh etmiştir. Ancak Peygamber efendimizin her yaptığı sünnet olmuyor, farz olanları da yapıyor. Resulullah "sallallahü aleyhi ve sellem" başın tamamını sünnet olarak mı, yoksa farz olarak mı mesh etti? Bu durum açıkça bilinemediği için müctehidler, farklı ictihad ettiler.

(Abdestte başınızı mesh edin!) âyet-i kerimesi için, İmam-ı Mâlik ile İmam-ı Ahmed bin Hanbel, (Baş denince başın tamamı anlaşılır ve başın tamamını mesh etmek farzdır) şeklinde ictihad ettiler. İmam-ı a’zam hazretleri ise, (Bir şeyin dörtte biri tamamı yerine geçer. Başın dörtte birini mesh eden tamamını mesh etmiş olur) buyurdu. İmam-ı Şâfiî ise, (Mesh demek yıkamak demek değildir, ıslak eli sürmektir. Başa bir parmakla sürülse de mesh edilmiş olur) diye ictihad etti.

İmam-ı Mâlik ile İmam-ı Ahmed, (Resulullah başın tamamını farz olarak mesh etmiştir) hükmüne varırken, İmam-ı a'zam ve İmam-ı Şâfiî, (Resulullah başın tamamını sünnet olarak mesh etmiştir) hükmüne vardılar. Diğer iki hak mezhepte farz olduğu için, başın tamamını mesh etmeyi hiç terk etmemelidir.

Abdest gusle bağlıdır
Sual: Abdestin farzları arasında gusletmek olmadığına göre, abdestin sahih olması için, abdestin farzlarına uymak yetmez mi? (Abdestin sahih olması, guslün sahih olmasına bağlıdır) demek yanlış değil mi?
CEVAP
Yanlış değildir. Guslü sahih olmayanın, abdesti de, namazı da sahih olmaz. Yani cünüp olan kimse, gusletmeden sadece abdest alsa, o abdestle namaz kılamaz. Gusül, abdest ve namaz birbirine bağlıdır. Cünüplükten gusletmedikçe, abdest ve namaz geçerli olmaz. Guslün sahih olması için de, gusle mâni olan her şeyi ortadan kaldırmalıdır. Mesela sakız, oje gibi şeyler varsa bunların altına su geçmez ve gusül sahih olmaz. Diş dolgusu da bunlardan biridir. Diş dolgusu olanın, mutlaka Mâlikî veya Şâfiî mezhebini taklit etmesi gerekir.

Diş çektiren
Sual: (Diş çektiren, abdestinin bozulmaması için, abdest alırken ağzındaki kanı su ile yutmalıdır) deniyor. Niye bize kan yutturuluyor ki? Kan yutulmazsa abdest olmaz mı?
CEVAP
Zaruretsiz kan yutmak da, kan yutturmak da doğru olmaz. Abdestte ağzı yıkamak farz değildir. Kan durmazsa ve vaktin çıkma tehlikesi varsa, böyle bir mazeretle ağzı yıkamak gerekmez. Zaten kan yutulsa bile, yine kan çıkar. Yani kan yutmak bir çare değildir. Mazeretinden dolayı, dişine pamuk koyarak, ağzını hiç yıkamadan abdestini alıp namazını kılabilir.

Eğer Mâlikî'yi taklit ediyorsa, ağzından kan çıksa da, abdesti bozulmuş olmaz.

Abdestin farz olması
Sual: Namaz âyeti Mekke’de, abdest âyeti ise Medine’de inmiştir. Mekke’de namaz abdestsiz mi kılınıyordu?
CEVAP
Hayır, abdestle kılıyorlardı. Abdest almanın farz olduğu Peygamber efendimize bildirilmişti. Hattâ önceki ümmetlere de farzdı. Yani namazı abdestsiz kılan ümmet olmadı. Miracdan önce, Eshab-ı kiram da, namazı abdest alarak kılardı. Eğer abdest âyeti inmeseydi, (Yalnız Kur’an) diyen mezhepsizler, (Kur’anda abdest âyeti yoktur) diyerek Müslümanlara abdestsiz namaz kıldırırlardı. İşte bunun gibi olumsuz durumların meydana çıkmaması için, abdest âyet-i kerimesi inerek abdestin önemi bildirildi. (Redd-ül-muhtar)

Abdest âyeti gelmeden önce, alınan abdestle ilgili Sahih-i Müslim’deki bir hadis-i şerif şöyledir:
Câbir radıyallahü anh, abdest alıp mestleri üzerine mesh edince (Niçin böyle yaptın?) diye sordular. O da, (Ben Resulullah’tan "sallallahü aleyhi ve sellem" böyle gördüm) dedi. Mecmau'I-Beyân adlı eserde deniyor ki:

Resulullah "sallallahü aleyhi ve sellem" bu âyet ininceye kadar her amelini abdestli yapardı. Hattâ sorulan suallere bile abdestsiz cevap vermezdi. Şu hâlde abdestin, vahy-i gayri metlü olduğu gibi, eski şeriatlardan beri devam ettiği de anlaşılmaktadır. Çünkü Resulullah "sallallahü aleyhi ve sellem" abdest alıp, (İşte bu aldığım abdest, benim ve benden önceki Peygamberlerin abdestidir) buyurmuştur.(Dürer ve Gurer)

Müstehabı yapan, sünneti de yapmış olur
Sual: Kitaplarda, sünnetin sevabının müstehabdan çok fazla olduğu bildiriliyor. Fakat (Rükû ve secde tesbihlerini 3 kere söylemek sünnettir. 5, 7, 9 veya 11 kere söylemek ise müstehabdır. Abdestte ağzı yıkarken, dişleri diş fırçasıyla veya başka bir şeyle temizlemek sünnettir. Bu işi misvakla yapmak müstehabdır) deniyor. Müstehabı yapıp da, sünnetten mahrum kalmak doğru olur mu?
CEVAP
Müstehab olanı yapınca, sünnet de yapılmış oluyor, daha fazla sevab alınıyor, sünnetten mahrum kalınmıyor. Daha fazla sevabdan mahrum kalmamak için, müstehabları da yapmaya çalışmalıyız.

,

.

Yel abdesti bozar

Sual: İlmihal bilgilerine zıt çıkışlarıyla tanınan ilahiyatçı bir hoca, yellenmenin abdesti bozmayacağını köşesinde yazdı. Bu konuda hadis yok mu? Mezheplerin kavli nedir?
CEVAP
Dört mezhepte de yellenmek abdesti bozar. (Mezahib-i Erbea)

Bu konuda hadis-i şerifler de vardır. Birkaçı şöyledir:
(Namaz kılarken yellenen namazdan çıkıp abdest alsın, namazı da iade etsin.) [Tirmizi, Nesai, Ebu Davud, İ.Ahmed, Beyheki, Taberani]

(Yellenenin abdesti bozulur.) [Ebu Davud, İ.Ahmed]

(Şeytan namaz kılanın makadına hafifçe dokunur. O kimse bunu yel zanneder. Böyle durumda, koku veya ses duymadıkça namazınızı bozmayın.) [İ.Ahmed]

(Abdesti olmayanın namazı kabul olmaz. Makattan sesli veya sessiz yel çıkınca hades vaki olur, yani abdest bozulmuş olur.)[Buhari]

(Makatında bir kıpırtı hisseden, ses ve koku duymadıkça, mescidden çıkmasın [namazına devam etsin].) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesâî]

Mest üzerine mesh

Sual: Mest üzerine mesh etmek caiz midir?
CEVAP
Elbette caizdir. Peygamber efendimiz, mübarek ayaklarına mest giymiş ve nasıl mesh yapılacağını göstermiştir. Kur'an-ı kerimde namazların nasıl kılınacağı gibi birçok husus yoktur. Peygamber efendimizin yaptığı gibi yapılmıştır. Çünkü Hak teâlâ buyurdu ki:
(Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80]

(Peygamberin emrine uyun, nehyettiğinden sakının.) [Haşr 7]

(İndirdiğimi insanlara beyan edesin, açıklayasın) [Nahl 44]

Mest hakkında hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Yahudiler, namaz kılarken nalın veya mest ile ayaklarını örtmezler. Siz onlara muhalefet edin, nalın veya mest giyinin!)[Müslim, Ebu Davud]

(Müşriklere muhalefet edin, namaz kılarken mestlerinizi giyin.)[Hakim]

([Hacda] Nalını olmayan, mestlerini giysin.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İmam-ı Ahmed]

Resulullah, misafir iken de, mestlerimizin üzerine meshetmemizi emrederdi. (Nesai, Tirmizi)

Bir yolculuk esnasında, abdest aldıktan sonra, mestlerini göstererek,(Onları temiz olarak [abdestli olarak] giymiştim) buyurup üzerlerine meshetti. (Buhari, Müslim, Ebu Davud)

Peygamber efendimiz mestlerinin üst tarafını meshederdi. (Tirmizi, Ebu Davud)

Peygamber efendimizin abdestte kalın çoraplar ile ayakkabılar üzerine meshettiği de bildirildi. (Nesai)

Süfyan-ı Sevri, İbni Mübarek, imam-ı Şafii, imam-ı Ahmed gibi zatlar da kalın çoraplar üstüne mesh edilebileceğini bildirmişlerdir. (Tirmizi)

Sual: Bir arkadaş "Kur’anda abdest alırken ayakların meshedilmesi emrediliyor. Namaz vakitleri de üç olarak bildiriliyor. Şimdiki tatbikat yanlıştır” diyor. Böyle bir şey var mı?
CEVAP
Namaz üç vakittir, ayaklar mesh edilir diye bir âyet yoktur. Abdest âyetinin meali şöyledir:
(Ey inananlar, namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip topuk kemiklerine kadar ayaklarınızı yıkayın.) [Maide 6]

Peygamber efendimiz senelerce abdest aldı, bir defa çıplak ayaklarına mesh ettiği vaki değildir. Mestlerine mesh ettiği ise vakidir. Bu konuda bir çok sahih hadis vardır. Kur'an-ı kerimi Resulullah efendimizden daha iyi anlayan kim vardır ki?

Binlerce sahabi gelmiş binlerce tabiin onlardan görmüş ve binlerce kitap yazılmıştır. Hiç bir kitapta ayaklar mesh edilir diye yazmıyor.

Kur'anda üç vakit namaz var demek de yanlıştır. Peygamber efendimiz senelerce beş vakit namaz kılmıştır. Bu konuda da sayısız sahih hadis vardır. Muteber kitaplardan nakil yapmayanlara itibar etmemelidir.

Sual: Mest üzerine mesh etmeyi kabul etmeyen Ehl-i sünnet olamaz mı?
CEVAP
Evet olamaz. Çünkü mest üstüne mesh etmeyi caiz görmek Ehl-i sünnet itikadı içindedir.

Sual: Mestin vasıfları nelerdir?
CEVAP
Mest, ayağın yıkaması farz olan yerini örten, su geçirmez ayakkabı demektir. Mestin, bir saat yol yürüyünce, ayaktan çıkmayacak şekilde sağlam ve ayağa uygun olması gerekir. Ağaçtan, camdan, madenden mest olamaz. Zira sert şeyle bir saat yürünemez. Tabanı ile ayak üstü veya yalnız tabanı deri kaplanmış çorap üstüne veya sert olup, yürürken aşağı düşmeyen kalın çorap üzerine mesh caizdir.

Sual: Mestteki yırtığın sınırı nedir?
CEVAP
Mestteki yırtık üç parmak girecek kadar olursa o zaman sahih olmaz. İki parmak girecek kadar olursa mahzuru olmaz. Astarı varsa astarı kendisi sayılır.

Sual: Teyemmüm ederek, mest giyenin, su bulununca, abdest alırken mestlere meshetmesi caiz midir?
CEVAP
Teyemmüm ederek, mest giyen, su ile abdest alırken, mesh edemez. Ayaklarını yıkaması gerekir.

Mestteki necaset
Sual: Mestteki necaseti temizlemek gerekir mi? Meshetmek yeterli olur mu?
CEVAP
Mestte namaza mani olacak necaset varsa, temizlemek farzdır. Meshetmekle necaset temizlenmiş olmaz. Yıkamak gerekir.

Sual: Çoraba, çıplak ayağa ve oje üstüne mesh caiz midir?
CEVAP
Mesh, meste ve sargılar üzerine yapılır. Ayağını yıkamak zor gelen kimse, çıplak ayağına veya naylon çoraba mesh edemez. Ojenin üstüne de mesh edemez.

Sual: Maliki’de mestin durumu nasıldır?
CEVAP
Mest deriden olur, yünden olmaz. Mestin üst ve altı meshedilir. Mest, ayağı yıkamak meşakkatinden dolayı değil, sünnete uymak veya soğuktan korunmak niyetiyle giyilir. Maliki’de mestin mesh müddeti yoktur. Cünüp olana kadar çıkarmak gerekmez. Sadece Cuma günleri gusül için çıkarmak sünnettir. Maliki’yi taklit eden, 24 saatten fazla giyemez.

Sual: Mâlikî'de mest üzerine mesh nasıl yapılır?
CEVAP
Mâlikî'de mestin altı da, üstü de mesh edilir. Şu şekilde yapılması uygun olur:
Önce sağ ayak mesh edilir. Bunun için sağ el ıslatılıp, sağ mestin üst ucu kavranır. Sol el de, ıslatılıp avuç içi sağ mestin altına konur. Sağ elin başparmak ucu sol, diğer üç parmak uçları sağ kenarında olarak mestin ağız kısmına kadar elin içiyle çekilir. Bu arada alttaki sol el de, topuğa ve buradan da mestin ağzına kadar çekilir. Daha sonra sol ayak mesh edilir. Sol eli sol mestin üstüne, sağ eli de altına koyarak aynı işlem uygulanır. Bu şekilde mesh edilir.

Sual: Mesti abdestli mi abdestsiz mi giymek lazım?
CEVAP
Mesti abdestli giymek gerekir. Üzerine mesh etmek gerekmez. Abdest bozulup yeniden alırken üstüne mesh edilir.

Sual: Mestin 24 saatlik müddeti, mestin giyildiği saatte mi başlar yoksa, mest giyildikten sonra abdestin bozulduğu an mı başlar?
CEVAP
Abdestin bozulduğu andan itibaren başlar.

Sual: Eğer mest süresi bittiğinde kişi abdestli ise, mesti çıkarıp tamamen abdest mi almalı yeniden? Yoksa sadece ayaklarını yıkasa yeniden mest süresini başlatmış olur mu?
CEVAP
Sadece ayaklarını yıkaması yeterlidir.

Sual: Sık örülmüş ve kalın olan patik ya da yünlü çorap mest olarak kullanılabilir mi?
CEVAP
Mest olarak kullanılabilmesi için çorabın yürürken aşağı düşmeyecek kadar kalın olması ve topukları kapatması lazımdır.

Sual: Piyasada satılan altı plastik olan mestler uygun mu?
CEVAP
Altı deri olan her çeşit çorap da mest olarak kullanılabilir. Askeri potinlere de meshetmek caizdir.

Sual: Abdest alıp mesti giydikten sonra, üzerine de çorap giyiyorum. Abdestim bozulunca ince çorabın üstüne mesh ediyorum. Bu durum abdeste zarar verir mi?
CEVAP
Zarar vermez. Çorap çok ince olup altına su geçirirse, su geçirdiği için zarar vermez. Çorap kalın olup su geçirmezse, üstteki mest hükmünde olduğu için ona mesh etmiş olur.

Sual: Mestin üstündeki çoraba mesh ettikten sonra çıkarsam, ayrıca meste de mesh etmem gerekir mi?
CEVAP
Elbette o zaman meste mesh etmek gerekir. Maliki’yi taklit edenler için muvalata mani olmaması için çıkarır çıkarmaz mesh eder.

Sual: Abdest aldıktan sonra mest giysek, sonra abdestimiz bozulsa, tekrar abdest alsak, yatarken mestimizi çıkarsak, abdestimiz bozuluyor. Abdestli olarak yatmak için tekrar abdest mi almalıyız?
CEVAP
Sadece ayakları yıkamak kâfidir. Ama bundan daha kolayı da vardır:
Mesti çıkarmadan yatağa girersin, okunacak duaları okur veya okumazsın. Sonra mestleri çıkarırsanız, abdestli yatmış olursunuz. Abdest sıkışıkken de böyle yapılır. Yani yatağa girilir, hemen yataktan çıkıp ihtiyacımızı giderip gelince yine abdestli yatmış oluruz. Abdestli yatmak demek, uyuyana kadar abdestli durmak demek değildir. Abdestli yatağa girip hemen abdestimiz bozulsa yatağa abdestli girmiş oluruz, ölürsek şehit sevabı alırız. Onun için hep abdestli yatmalıdır. Mest ile yatağa girilip, yatakta mest çıkarılırsa abdestli yatılmış olur.

Sual: Maliki’yi taklit edenler için mestin müddeti 24 saat mi, yoksa süresiz mi?
CEVAP
24 saattir. Çünkü Hanefi’den çıkmış değiliz.

Sual: Mest üstüne mest giymek Şafii’de caiz değildir. Mest içine çorap giymek de mest hükmünde mi?
CEVAP
Mest içine çorap giyilir. Çorap mest hükmünde değil.

Sual: Mesti her zaman giymek caiz mi?
CEVAP
Mesti sırf soğuktan korunmak için değil, yazın bile giyinmek caizdir.

Sual: Maliki’de mestin üstüne giyilen çoraba, mesh caiz mi?
CEVAP
Evet.

Sual: Ayaktaki kan durunca, mestleri giyse, sonra ayağının kanadığını anlasa, abdest alırken bu mestlere mesh caiz mi?
CEVAP
Evet.

Sual: Ayakları yıkamak, mest üstüne meshden evla mı?
CEVAP
Elbette evladır. Ancak bazen meshedip rafizilere muhalefet için giyilirse, meshetmek evladır.

Sual: Abdestsiz iken, ayaklarını yıkayıp mestlerini giyen, daha sonra ayaklarını yıkamadan abdest alsa, abdesti sahih olur mu?
CEVAP
Evet Hanefi’ye göre sahih olur.

Sual: Çalışan bayanların ince çorap üzerine mesh etmeleri caiz mi?
CEVAP
Çoraba mesh olmaz. Abdest almak zor ise Hanbeli mezhebi taklit edilerek öğle ile ikindiyi, akşam ile yatsıyı birleştirip kılar. Yani öğle vakti müsaitse ikindiyi de öğle vakti kılar. Akşamı kılması zor ise yatsı vakti gece eve gelince evinde kılar.

Sual: Maliki mezhebine göre mest müddetinin süresiz olması taklit eden hanefi için de geçerli midir?
CEVAP
Geçerli değildir, çünkü Hanefi mezhebinden çıkmamıştır, ama unutarak birkaç gün kılmışsa, bunu Maliki’ye göre kıldım derse mahzuru olmaz.

Mezhep taklidinde esas şu: Taklit edilen mezhebin farzlarına ve müfsidlerine [bozanlarına] uyulur. Kendi mezhebimizin ise hepsine uymak gerekir.

Sual: Maliki’yi taklit ediyorum. Unutarak mestleri 24 saatten fazla giymişim. Kıldığım namaz ve okuduğum Kur’an ne olacak?
CEVAP
Maliki’de mestin müddeti sonsuzdur. Unutarak bir ay bile mestleri çıkarmasanız namazlarınız sahih olur. Okuduğunuz Kur'an boşa gitmez. Unutmak şer’i özürdür. Unutarak namazı kaçırsak günah olmaz. Unutarak yiyip içsek oruç bozulmuş olmaz.

Sual: Mesti çıkardıktan sonra tam abdest mi alınmalı yoksa sadece ayakları yıkamak kâfi mi?
CEVAP
Eğer abdest varsa sadece ayaklar yıkanır, abdest yoksa, yeniden abdest almak gerekir.

Sual: Kadınların yolculukta abdest alması güç olabiliyor, bu durumda ayakkabının üzerinden mesh etmek uygun olur mu?
CEVAP
Ayakkabının mest hükmünde olması için, bot olması lazım yani topuk kemiklerini geçmesi lazım. O zaman mesh yapılabilir. Tabii ayakkabıyı da abdestli iken giymek şarttır. Yollarda bacak görülmesin diye çorapla birlikte ayak yıkanabilir. Buna da imkan yoksa iki namaz cem edilir.

Sual: Doktorun tavsiye ettiği varis çorabı sıkı ve giyilmesi oldukça zahmetlidir. Sabah yataktan kalkınca giyilmesi ve akşam yatarken çıkarılması gerekiyor. Hasta bu çorap üzerine mesh edebilir mi?
CEVAP
Edemez. Çorap mest denilen ince mestler var. O mestleri varis çorabının üzerine giyerse mest üstüne mesheder.

Sual: Doktor, giyip çıkarılması çok zor bir ayakkabı verdi. Bu ayakkabıyla birlikte çoraba mesh caiz mi? Yani ayakkabıyla çorap mest hükmüne girer mi?
CEVAP
Evet girer. Mesh, ayakkabının üstüne yapılır, eli çekerken boğaz kısmı da çorabın üstüne gelir.

Sual: Diğer hak mezheplerimize göre meshin hükümleri nasıldır?
CEVAP
Maliki’de guslü bozan bir şey olmazsa, ayağa giyilen meste ömür boyu meshetmek caizdir. Diğer mezheplerde, mukimken bir günden, misafirken üç günden fazla meshetmek caiz olmaz.

Sual: Unutup mukimken mestlere 24 saatten fazla mesh edenin namazları sahih olur mu?
CEVAP
Sahih olmaz. Unutmak özür olduğu için (Bu namazları Maliki’ye göre kıldım) derse sahih olur.

Sual: Naylon çorabın altı deri olsa, mest hükmünde olur mu?
CEVAP
Hanefi’de caizdir.

Sual: Bir ayağının ön tarafı kesik olanın mest giymesi caiz midir?
CEVAP
Caiz değildir. Parmakları olmayan ayağa mest giyilmez. Öteki ayağa mest giyilince onu mesh etmek ve bu ayağı da yıkamak olmaz. Yani ikisini de yıkamak gerekir. Eğer bir ayağı tamamen yoksa, abdestte yıkanacak yer olmadığı için tek ayağa mest giymek caiz olur.(Hindiyye)

Sual: Abdestli olarak mestlerimi giydim, az sonra abdestim bozuldu. Aradan 22 saat geçtikten sonra sefere çıktım. Seferde mestlerime 72 saat mi, yoksa 72-22 = 50 saat mi mesh edebilirim?
CEVAP
50 saat daha mestlerinize mesh edebilirsiniz.

Sual: Seferde 48 saat yani iki gün mestlerime mesh ettim. Sonra mukim oldum, bir gün daha mestlerime mesh edebilir miyim?
CEVAP
Edemezsiniz. Çünkü mestin müddeti bitmiştir. İslam Ahlakıkitabındaki ifade şöyledir:
Bir gün bir gece mesh etmiş olan misafir, mukim olunca, bunlara mesh edemez.

Sual: Mestin ne kadarını mesh etmek farzdır? Sünnet üzere mesh nasıl yapılır?
CEVAP
Mestin elin üç parmağı eninde ve boyunda olması farzdır.Yani bir kimse, yaş elinin dört parmağını mestin üstüne koymakla farz yerine gelmiş olur. Sünnet üzere mesh etmek için de, sağ elin yaş beş parmağı, sağ mest üzerine, sol elin parmakları da, sol mest üzerine, boylu boyunca yapıştırılıp, ayak parmakları üzerine gelen ucundan, bacağa doğru çekilir. Böyle yapınca sünnete de uyulmuş olur.

Sual: (Varis çorabına mesh edilebilir. Çünkü altı yara hükmündedir) diyorlar. Böyle bir şey mümkün olur mu?
CEVAP
Varis çorabı hiç ayaktan çıkmayacak diye bir şey yok. Gece yatarken çıkarılır. Bir abdest alacak kadar çıkarmanın da mahzuru olmadığını doktorlar söylüyor. Bu bakımdan varis çoraba mesh edilmez.

Eğer salih ve uzman bir doktor, (Abdest alacak kadar bir zaman da yine varis çorabı çıkarılamaz) derse, orası yara gibi olur, mesh etmek caiz olur.

Seferde meste mesh
Sual: Sabah abdest alıp mestleri giyen kimsenin öğleye doğru abdesti bozulsa, yatsı vakti de sefere çıksa, bu mestin üzerine kaç gün daha mesh edebilir?
CEVAP
24 saat geçmeden sefere çıkınca, mesh müddetini 72 saate tamamlar.

Mestteki yırtığın sınırı ne kadardır?
Sual: Mestteki yırtığın sınırı nedir?
CEVAP
Hanefî’de, mestteki yırtık, üç parmak girecek kadar olursa, mesh etmek sahih olmaz. İki parmak girecek kadar delik olursa, mahzuru olmaz. Astarı varsa, o kısım da mest sayılır, yırtık sayılmaz.

Bir mestin birkaç yerinde küçük yırtıklar olsa, bunlar toplanınca üç parmak kadar olursa, buna mesh etmek caiz olmaz. Bir mestte iki parmak, diğer mestte de iki veya bir parmak görünecek kadar yırtık varsa, bunlara mesh edilebilir. Mesh caiz olmayan yırtık, üç parmağın ucu değil, tamamı görünecek kadardır.

Şâfiî’de, mestin hiç yırtığı, deliği olmaması gerekir. Mâlikî’de ise, yırtık, ayağın üçte birinden azsa, mesh caiz olur. Mâlikî’yi taklit eden Hanefî’nin ise, bu hususta kendi mezhebindeki şartlara uyması lazımdır. Mâlikî’nin kavline uyarsa, Hanefî’ye göre sahih olmaz. Çünkü Hanefî’de, üç parmak girecek kadar ve daha fazla delik olursa, meste mesh etmek caiz olmaz.

Mest ve ruhsat
Sual: Ruhsatlardan faydalanmak için, mestlere mesh etmek, ayakları yıkamaktan evla mıdır?
CEVAP
Bu husus, mezheplerde farklıdır. Hanbelî mezhebine göre, mestler üzerine mesh etmek, ayakları yıkamaktan daha faziletlidir. Çünkü Allahü teâlâ, insanların kendilerine tanınan ruhsatlara sarılmalarını ve böylelikle ilâhî nimetlerin şuuruna vararak şükretmelerini ister. Üç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Allahü teâlâ, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyheki]

(Allahü teâlânın verdiği kolaylık ve ruhsatlardan faydalanın!)[Buhari]

(Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat Dağı kadar günah işlemiş olur.) [Taberani]

(Sünnetimi kabul etmeyen benden değildir) hadis-i şerifi de, (Ruhsat, izin verilen şeyleri kabul etmeyip, kendine sıkıntı veren sünnetime uymamış olur) demektir. (Müslim)

Hanefî’de ise, ayakları yıkamak, mestlere mesh etmekten evladır. Ancak meste mesh etmeyi kabul etmeyen bid’at ehline karşı, onlara sünneti göstermek niyetiyle, mestlere mesh etmek, ayakları yıkamaktan evladır. Soğukta kalıp ayaklar yıkanınca bir rahatsızlık olacaksa veya mest, bazı sıkıntıları önleyecekse, o zaman mestlere meshi tercih etmelidir.

Mest sünnetini yerine getirmek için, ömürde bir defa da olsa, mest giymelidir.

Çorap mestler
Sual: Piyasada satılan çorap mestlerin altı deri olmadığı için, bu mestlere mesh etmenin caiz olmadığı söyleniyor. Bu mestlere mesh etmek caiz değil midir?
CEVAP
Mestin altının deri olması şart değildir. Mest vasfı varsa, bunlara mesh etmek caiz olur.

Hanefî'de bir meste mesh etmenin sahih olması için, mestin, bir saat yol yürüyünce, ayaktan çıkmayacak şekilde sağlam olması gerekir. Sert olup, yürürken aşağı düşmeyen kalın çorap üzerine mesh caizdir.(S. Ebediyye)

Piyasadaki çorap mestler, bu vasfa haizse, bunları kullanmanın mahzuru olmaz.

Ayaklar mesh edilmez, yıkanır
Sual: Maide sûresinin 6. âyetini, (Ayakları yıkamak değil, mesh etmek farzdır) diye yorumlamak ve (Mestlere mesh edilmez) demek yanlış değil mi?
CEVAP
Elbette yanlıştır. Dinde, bid’at ehlinin yorumları değil, Resulullah'ın hadis-i şerifleri ve bunları açıklayan Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdiği hükümler geçerlidir. Kur'an-ı kerimi en iyi açıklayan Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, ayakların yıkanması gerektiğini bildirmiş ve tatbikî olarak da göstermiştir. İmam-ı Kurtubî hazretleri, (Resulullah'ın uygulamasında sabit olan hüküm, ayakları mesh etmek değil, yıkamaktır) buyurdu. (Cami-ul-ahkâm)

Üç hadis-i şerif de şöyledir:
(Mümin, abdestte yüzünü yıkayınca, gözüyle işlediği günahlar sularla yüzünden dökülür, ellerini yıkayınca elleriyle işlediği günahlar, ayaklarını yıkayınca da yürüyerek işlediği bütün günahları sularla dökülür. Abdest tamamlanınca günahlarından temizlenmiş olur.) [Müslim, Tirmizî, Muvatta]

(Abdest alırken ağzına, burnuna su çekip yüzünü yıkayınca, bu uzuvlarla işlediği günahlar sularla dökülür. Dirseklere kadar kollarını yıkayınca, günahları parmakların uçlarından, başını mesh edince, saçlarından, topuklarına kadar ayaklarını yıkayınca, günahları sularla birlikte akar gider.) [Müslim, Nesaî, İbni Mace, Muvatta]

Hazret-i Osman abdest alırken, üç defa ellerini yıkadı, sonra üç defa ağzını ve burnunun içini, sonra üç defa yüzünü, üç defa dirseklerine kadar sağ ve sol kolunu yıkadı, sonra da başının tamamını mesh edip üç defa sağ ayağını, üç defa sol ayağını topuklarına kadar yıkadı. Sonra, (Resulullah böyle abdest alıyor) dedi. (Buhârî, Müslim, Ebu Davud, Tirmizî)

Mesh, ayaklara değil, mestlere yapılır. Resulullah, mestlere mesh etmiş, mestlere nasıl mesh edileceğini de bildirmiş, (Böyle mesh edersiniz) buyurmuştur. Eshab-ı kiram da aynısını uygulamıştır. İmam-ı a’zam hazretleri, (Ehl-i sünnet itikadı şöyledir: İki kayınpederin, yani hazret-i Ebu Bekir’le hazret-i Ömer’in en üstün olduklarına inanmak, iki damadı yani hazret-i Osman’la hazret-i Ali’yi sevmek, ayaklara giyilen meste mesh etmenin caiz olduğuna inanmak, iyi kötü her Müslüman imamın arkasında namaz kılmaktır) buyurdu. (Kurret-ül ayneyn, Mektubat-ı Rabbânî 2/36)

Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, mestlerin üstünü mesh edince, (Yâ Resulallah, yoksa ayaklarınızı yıkamayı unuttunuz mu?) dediler, (Hayır, unutmadım. Allahü teâlâ, bana, mestlerin üstüne mesh etmemi emretti) buyurdu. (Buhârî, Müslim, Ebu Davud, Tirmizî, Nesâî, Muvatta)

Peygamber efendimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, fetih gününde abdestte mestlerine mesh edince, Hazret-i Ömer “radıyallahü anh”, (Yâ Resulallah, bugün yeni bir şey yaptınız) dedi. Peygamber efendimiz, (Yâ Ömer, doğru yaptım) buyurdu. (Müslim, Ebu Davud, Tirmizî, Nesaî)

Hazret-i Mugire ibni Şu'be “radıyallahü anh” anlatır: Ayaklarını yıkaması için Resulullah'ın mestlerini çıkarmak istedim. Bana, (Hayır, çıkarma, mestlerimi abdestli olarak giydim) buyurup üstlerine mesh etti. (Buhârî, Müslim)

Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem” abdest aldı, ayaklarındaki, Habeş sultanı Necaşi’nin hediye ettiği siyah mestlerin üstüne mesh etti. (Ebu Davud, Ahmed, Tirmizî)

Hazret-i Âişe validemize “radıyallahü anhâ”, seferde mestler üzerine meshin müddeti sorulunca, (Ebu Talib’in oğluna sorun, çünkü o, seferde Resulullah'ın yanında çok bulundu) buyurdu. Hazret-i Ali’ye “radıyallahü anh” soruldu. O da, (Resulullah, mesh müddetini seferi olan için üç gün [72 saat]; mukim olan için de bir gün [24 saat] olarak bildirdi) dedi. (Müslim, Nesâî)

Bir hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Meste mesh müddeti, seferi için üç gün, mukim için bir gündür.)[Buhârî, Müslim, Tirmizî, Ebu Davud, Nesaî]

Hazret-i Ali “radıyallahü anh” buyurdu ki: (Din, akılla, görüşle olsaydı, mestin üstünü değil de, altını mesh etmek gerekirdi. Hâlbuki Resulullah, mestlerinin üstünü mesh ederdi.) [Ebu Davud]

Eshab-ı kiramdan Hazret-i Ali, İbni Mes'ud, Berâ, Enes, Ebû Umâme ve Sehl bin Sa'd “radıyallahü anhüm” gibi zatlar, mest vasfına haiz kalın çoraba da meshi caiz görmüşlerdir. İmam-ı Süfyan-ı Sevrî, İmam-ı İbni Mübarek, İmam-ı Şâfiî, İmam-ı Ahmed ve İmam-ı İshak gibi âlimler de, aynı hükmü bildirmişlerdir. (Ebu Davud, Tirmizî)

Hanefî mezhebinde de mest vasfına haiz kalın çoraba mesh etmek caizdir.

Meste mesh etmek
Sual: Mâlikî'de mestin sadece üstünü mesh etmekle ilgili bir kavil var mıdır?
CEVAP
Evet, Mâlikî'de, (Mestin altını da mesh etmek müstehab veya sünnettir) kavli de vardır. Yani bu kavle göre, daha önce sadece mestin üstü mesh edilerek kılınan namazları iade etmek gerekmez. Fakat bundan sonra altını da mesh etmelidir.

Tek ayağa mest olmaz
Sual: Bir ayağı kesik olan, öteki ayağına mest giyebilir mi? Bir de mestin biri ayaktan çıkınca, onu yıkayıp ötekine mesh etmek caiz olur mu?
CEVAP
Mestin biri ayaktan çıkınca, iki ayağı da yıkamak lazımdır. Bir ayağı kesik olan, diğer ayağına mest giyip onun üzerine mesh edemez.

.

Özür sahibi olmak

Sual: Herhangi bir şekilde abdest tutamayan kimse, nasıl hareket eder?
CEVAP
Abdest tutamayan kimse, özür sahibi ise, istediği zaman abdest alır. Bu abdest ile, istediği kadar farz ve nafile kılar ve Kur’an-ı kerim okur. Namaz vakti çıkınca abdesti bozulmuş olur. Her namaz vakti girdikten sonra, yeni abdest alıp, bu vakit çıkıncaya kadar her ibadeti yapar. Öğleden başka dört namazdan birinin vakti girmeden önce aldığı abdest ile, bu namazı kılamaz. Çünkü, öğle namazının vakti başlarken, bir namazın vakti çıkmıyor.

Özür sahiplerinin, devam eden özürleri, abdestini bozmaz. Fakat, başka bir abdest bozan sebep ile bozulur. Vakit çıkınca, özür sebebi ile de bozulmuş olur. (Tahtavi)

Özür sahibi olmak için, abdesti bozan bir şeyin, devam üzere mevcut olması gerekir. Edası farz olan herhangi bir namaz vakti içinde, namaz vaktinin başından sonuna kadar, abdest alıp, yalnız farzı kılacak kadar bir zaman, abdestli kalamayan kimse, özrü gördüğü andan itibaren, özür sahibi sayılır. Mesela, idrar ve başka akıntılar, yel kaçması, yaradan kan, irin akması, yahut meme, göbek, burun gibi bir yerden, kan, irin akması gibi, abdesti bozan şeylerden biri, hep mevcut olur, yani bir namaz vaktinin başından sonuna kadar, bir abdest alıp, farzı kılacak kadar, durdurulamazsa, o kimse, özür sahibi olur.

Bir namaz vakti girdikten, farzı kılacak kadar zaman sonra özür başlasa, vaktin sonu yaklaşıncaya kadar bekler. Hiç durmadı ise, vaktin sonunda abdest alıp, o vaktin namazını kılar. Namaz vakti çıktıktan sonra, sonraki namaz vakti içinde durursa, önceki namazını iade eder. İkinci namaz vaktinin başından sonuna kadar hiç kesilmezse, özür sahibi olduğu anlaşılır ve kılmış olduğu önceki vaktin namazını iade etmez.

En uygun olanı da, özürlü kimsenin, Maliki mezhebini taklid etmesidir. Çünkü Maliki’de, abdesti bozan başka bir sebep yoksa, o kimsenin özrü, namaz vakti çıksa da, abdestini bozmaz.

Her namaz vaktinde bir kere çıkması da şart değildir. Günde bir defa veya birkaç günde bir defa da özrü zuhur etse yine özrü abdestini bozmaz. Namazdan önce veya namaz içinde idrar veya yel kaçıran yani gelen yeli tutamayan yahut akıntısı olan kimse, Maliki mezhebini taklid ederse, abdesti bozulmamış olur. (M.Erbea)

Not: Maliki mezhebini taklit ile ilgili geniş bilgi, Mezhebin Önemimaddesinde, Mezhep taklidi rahmettir kısmında var.

Vakit çıkınca
Sual: Akıntı, elde olmadan gaz kaçırma gibi bir özürden dolayı Malikî mezhebini taklit eden kimsenin, her namaz vaktinde, evinde de olsa abdest alması gerekir mi?
CEVAP
Evinde de olsa yeniden abdest almak, harac [sıkıntı] olur. Zaten bu gibi özürlerde, her vakitte abdest alma sıkıntısından kurtulmak için Malikî mezhebi taklit edilir. Mâlikî mezhebini taklit edince de, her namaz vaktinde tekrar abdest almak gerekmez. Mezhep taklidi harac olan işlerde yapılır. Abdest bozulunca, yeniden abdest alınması bir haracdır. S. Ebediyye’de, (Yolda, nakil vasıtalarında ve alışverişte temas korkusu olan Şâfiî, Hanefî veya Mâlikî mezhebini taklit etmelidir) deniyor. Kitaptaki bu ifadeye aykırı olarak, (Yolda, otobüste, çarşıda bir kadına dokununca, abdesti bozulan Şâfiî, zaruret yoksa, gitsin abdestini alsın) denmemeli. Yolda, alışverişte abdesti bozulan, tekrar abdest alabilir, fakat yeniden abdest almanın harac olduğu, S. Ebediyye’de açıkça bildiriliyor. Dinimizin verdiği ruhsatlardan insanları uzaklaştırmak doğru değildir. Bir hadis-i şerif: (Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat Dağı kadar günah işlemiş olur.) [Taberanî]

.

Teyemmüm

Sual: Teyemmümü gerektiren haller nelerdir?
CEVAP
Abdest almak veya gusletmek için, su bulunmazsa veya su olduğu halde kullanılması mümkün olmayan durumlarda, temiz toprak, kum, kireç ve taş gibi toprak cinsinden temiz bir şey ile Hanefi’de vakit girmeden önce de teyemmüm edilir. Diğer üç mezhepte, vakit girmeden önce caiz değildir.

Teyemmümü gerektiren başlıca haller şunlardır:
1- Abdest ve gusül için temiz su bulamamak (Şehirde her zaman su aramak farzdır.)
2- Su kullanmaya mani olan hastalık, su kullanınca soğuktan ölmek veya hasta olma tehlikesi.
3- Suyun yanında zarar verecek olan düşman veya yırtıcı, zehirli hayvan bulunmak.
4- Hapiste olup, su kullanamamak.
5- Ölümle tehdit edilmek.
6- Yolcu olup, yanında içme suyundan fazla su bulunmamak.
7- Kuyu olsa da, su çıkarma imkanı olmamak.

Sual: Teyemmümün farzı kaçtır?
CEVAP
Teyemmümün farzı üçtür:
1- Niyet etmek.
2- İki elin içini temiz toprağa sürüp, yüzün tamamını mesh etmek.
3- Elleri temiz toprağa vurup, önce sağ ve sonra sol kolu mesh etmek.
Teyemmümün farzı ikidir, diyenlere göre, ikinci ve üçüncü farz, bir farz olarak söylenir.

Sual: Teyemmümün sünnetleri nelerdir?
CEVAP
Teyemmümün sünnetleri şunlardır:
1- Toprağa avucun içini koymak.
2- Avuçları toprak üzerinde ileri ve geri çekmek.
3- Avuçta toprak varsa, toprak kalmayıncaya kadar, iki eli, baş parmakları ile birbirine çarpmak.
4- Elleri toprağa koyarken parmakları açmak.
5- Besmele ile başlamak.
6- Önce yüzü, sonra kolları mesh etmek.
7- Abdest alır gibi, çabuk yapmak.
8- Misafir bir mil [1920 metre] içinde su bulunduğunu bilirse, araması farz, zan ederse sünnettir.
9- Önce sağ, sonra sol kolu mesh etmek.
10- Elleri, toprağa vurarak, kuvvetle koymak.
11- Kolları aşağıda anlatılan şekilde mesh etmek.
12- Parmakların arasını mesh etmek ve bunu yaparken yüzüğünü oynatmak.

Sual: Teyemmümde dikkat edilecek hususlar nelerdir?
CEVAP
Teyemmümde dikkat edilecek hususlar şunlardır:
1- Abdestsiz bir kimse talebesine göstermek için, teyemmüm ederse, bununla namaz kılamaz.

2- Teyemmüm ile namaz kılabilmek için, yalnız teyemmüme niyet etmek yetişmez. Namaz için de niyet etmek gerekir.

3- Bir topraktan birkaç kimse teyemmüm edebilir. Çünkü, teyemmüm edilen toprak ve benzerleri müstamel olmaz. Teyemmümden sonra elden, yüzden dökülen toz müstameldir.

4- Şafii ve Hanbeli’de teyemmüm yalnız toprak ile yapılır. Diğer mezheplerde, toprak cinsinden olan her temiz şey ile, üzerinde bunların tozu olmasa bile, teyemmüm edilir. Yanıp kül olan veya sıcakta eriyebilen şeyler, toprak cinsinden değildir. O halde, ağaç, ot, tahta, demir, pirinç, yağlı boya sıvalı duvar, bakır, altın, cam ile teyemmüm edilemez. Kum ile olur. İnci, mercan ile olmaz. Kireç ve alçı ile yıkanmış mermer, çimento, sırsız fayans, sırsız porselen çanak çömlekle, çamur ile olur. Yalnız çamur varsa, suyu yarıdan az ise, bununla teyemmüm edilir.

5- Bir teyemmüm ile çeşitli namaz kılmak caizdir.

6- Misafir, iki kilometreden az uzakta su bulunacağını alametlerle veya akıllı, baliğ ve adil bir Müslümanın haber vermesi ile, çok zan ettiği zaman, her tarafa doğru iki yüz metre giderek veya birini göndererek araması farz olur. Çok zan etmezse, suyu araması lazım olmaz.

7- Bir kimse, suyu sormadan teyemmüm edip, namaza dursa, sonra yanında bulunan adil bir şahıstan, su olduğunu haber alsa, abdest alıp, namazını iade eder.

8- İki kilometreden uzakta su varken, teyemmüm ile namaz kılmak caizdir.

9- Eşyası arasında su bulunduğunu unutan, şehir ve köyde değilse, teyemmüm ile namaz kılabilir.

10- Suyun bittiğini sanan, namazdan sonra suyunu görse, teyemmüm ile kıldığı namazı iade eder.

11- Çölde, yollarda içmek için konulan su varken, teyemmüm edilebilir.

12- Cünüp, teyemmümden sonra, abdesti bozulsa, cünüp olmaz. Az su varsa, yalnız abdest alır.

13- Cünüp kimsenin vücut yüzeyinin yarıdan fazlası yara veya çiçek, kızıl gibi ise teyemmüm eder. Derisinin çoğu sağlam ise ve yaralı kısımları ıslatmadan yıkaması mümkün ise, gusleder. Yaralı kısımları ıslatmadan yıkanamazsa yine teyemmüm eder.

Sual: Teyemmüm nasıl yapılır?
CEVAP
1- Önce cünüplükten veya abdestsizlikten temizlenmek için niyet edilir.

Teyemmüm ile namaz kılabilmek için, yalnız teyemmüme niyet etmek yetişmez. İbadet olan bir şeyi, mesela, cenaze namazı, secde-i tilavet yapmak için veya abdest için veya gusül için teyemmüm etmeye niyet gerekir.

Teyemmüme niyet ederken, abdest ile guslü ayırmaya lüzum yoktur. Abdest için niyet etmekle, cünüplükten de temiz olur. Cünüplükten temizlenmeye niyet edilen teyemmüm ile namaz kılınabilir. Abdest için ikinci teyemmüme lüzum yoktur.

2- İki kolu dirseklerinden yukarı sıvalı olarak, iki elin içini temiz toprağa, taşa, toprak veya kireç sıvalı duvara sürüp, en az üç parmağı değmek üzere, iki avucu ile yüzünü bir kere mesh etmek, yani sığamak. Eli, yüzünün iğne ucu kadar yerine değmezse, teyemmüm yapılmış olmaz.

Yüzü tam mesh edebilmek için, avuçlar açık ve dört parmak birbirlerine yapışık ve iki elin ikişer uzun parmaklarının uçları birbirlerine değmiş olarak, avuç içleri saç kesimine koyup, çeneye doğru yavaşça indirilir. Parmaklar yatay vaziyette alnı, göz kapaklarını, burnun iki yanını ve dudakların üzerlerini ve çenenin yüz kısmını iyice sığamalıdır. Bu esnada avuç içleri de yanakları sığar.

3- İki avucu tekrar toprağa sürüp, birbirine çarparak, tozu toprağı silkeledikten sonra, önce sol elin dört parmağı içi ile, sağ kolun alt yüzünü, parmak ucundan dirseğe doğru sığayıp sonra, kolun iç yüzünü, sol avuç içi ile, dirsekten avuca kadar sığamak ve sonra sol baş parmak içi ile, sağ baş parmak dışını sığamaktır. Yüzüğü çıkarmak gerekir. Sonra, yine böyle sağ el ile, sol kol sıvanır. El ayasını toprağa sürmek gerekir. Toprağın, tozun elde kalması lazım değildir.

Abdest ve gusül için teyemmüm aynıdır.

Sual: Teyemmümü bozan şeyler nedir?
CEVAP
Teyemmümü gerektiren özür hali ortadan kalkınca, su bulununca, abdesti ve guslü bozan hallerde, teyemmüm de bozulur.

Sual: Su olup olmadığını sormadan namaz kılan, yanında su olduğunu görse namazını iade eder mi?
CEVAP
Yanında adil biri bulunduğu halde, su var mı diye ona sormadan teyemmüm edip namaza duran, sonra su olduğunu haber alsa, abdest alıp namazı iade eder.

Sual: Su kuyusu varken, suyu çıkaramayan, teyemmüm edip namaz kılsa, sonra suyu çıkarma imkanına kavuşsa namazı iade eder mi?
CEVAP
Kuyudan su çıkarmak için, kova, ip veya para ile su bulamayan kimse, teyemmüm eder ve su bulunca, namazı iade etmez.

Sual: Salih bir tabibin yıkanmasını yasakladığı hasta, gusül için teyemmüm eder mi?
CEVAP
Evet eder.

Sual: Teyemmüm bile edemeyen felçlinin namaz kılması gerekir mi?
CEVAP
Hizmetlerini yapan teyemmüm ettirir. Namazı ima ile kılar. Gerekirse iki namazı cem eder.

Sual: İğne ucu kadar yere el değmezse teyemmüm sahih olur mu?
CEVAP
Bilirse sahih olmaz. Ama bilmeden daha çok yer kalsa teyemmüm sahih olur.

Sual: Teyemmümde, şüphelenip birkaç defa sıvamak caiz mi?
CEVAP
Evet. Fakat vesvese etmemelidir.

Sual: Çok yaşlı ve hasta abdest aldırılınca çok yoruluyor. Yorulmaması için, teyemmüm etse caiz mi?
CEVAP
Evet.

Sual: Kibrit kutusu kadar bir tuğla ile teyemmüm caiz mi?
CEVAP
Hayır.

Sual: Tahta külü ile teyemmüm caiz mi?
CEVAP
Hayır.

Sual: Nöbetçi iken, mescitte yatıyorum. Sık sık dışarı çıkmam gerekiyor. Her defasında abdest almam gerekir mi?
CEVAP
Hayır. Sonraki girişlerde teyemmüm etmek iyi olur.

Sual: Parmakları arızalı olup teyemmüm ederken el değmeyen yer kaldığını sanan ne yapar?
CEVAP
Şüphe edince başkasına yaptırır. Başkası yoksa yapabildiği kadar yapar.

Sual: Sudan bir mil kadar uzaktakinin arabası olsa, yine teyemmüm edebilir mi?
CEVAP
Evet.

Sual: Teyemmüm ederek mest giyen, su ile abdest alırken mestlere meshetmesi caiz mi?
CEVAP
Teyemmümle mest giyen, su ile abdest alırken, mesh edemez. Ayaklarını da yıkaması gerekir.

Sual: Gusledince, hastalık artacaksa ve iyileşme gecikecekse teyemmüm etmek caiz olur mu?
CEVAP
Hastanın, abdest almak veya gusletmek veya hareket etmek ile, hastalığının artacağı veya iyi olması uzayacağı, kendi tecrübesi ile veya uzman ve salih bir doktorun söylemesi ile anlaşılırsa, teyemmüm eder.

Sual: Guslederken avret yerini başkalarının görmesi haram mıdır?
CEVAP
Evet. Gusletmek için, zaruret olunca erkek, erkekler arasında, kadın da, kadınlar arasında avret yerini açamaz. Gusül yerine teyemmüm eder. Çünkü bir emri yapmak, bir haram işlemeye sebep olursa, haramı işlememek için, o emir terk edilir, yapılmaz. Bir sünneti yapmak için, mekruh veya haram işlemek zorunda kalanın da sünneti terk etmesi lazım olur.

Sual: Abdest almış olan kimse, teyemmüm etmiş olan imama uyabilir mi?
CEVAP
Abdest alan, teyemmüm etmiş olana; ayakta kılan, oturarak kılana uyabilir.

Sual: Sağlamken kazaya kalmış namazları hasta iken teyemmüm edip kaza etmek caiz midir?
CEVAP
Evet caizdir. İma ile kaza etmek de caizdir.

Sual: Su bulamadığı için teyemmüm eden cünüp kimsenin abdesti bozulsa cünüp mü olur?
CEVAP
Hayır, Hanefi’de cünüp olmaz. Maliki’de cünüp olur.

Sual: Kışın çok soğukta arazide, gusledince hastalanacağını bilen kimse ne yapar?
CEVAP
Gusledince, soğuktan ölmek veya hastalanmak tehlikesi varsa, gusül için teyemmüm eder ve su ile abdest alır. Şehirde olup hamam parası yoksa ve başka çare bulamazsa, yine gusül için teyemmüm eder ve su ile abdest alır.

Sual: Su yanında tehlike varsa, abdest veya gusül için teyemmüm edilir mi?
CEVAP
Su yanında düşman, yırtıcı veya zehirli hayvan, ateş veya nöbetçi varsa veya kendisi hapis ise veya (abdest alırsan seni öldürürüz, malını alırız) diye korkutulursa, teyemmüm ederek namazını kılar. Fakat bu sebepler kul tarafından olduğu için, gusül ve abdest alınca, bu namazları tekrar kılması gerekir. Vakti içinde kılmak mümkün olmazsa, vakti çıktıktan sonra da kılmak gerekir. (Redd-ül-muhtar)

Sual: Alınan bir teyemmüm ile bu teyemmüm bozuluncaya kadar birkaç vakit namaz kılınabilir mi?
CEVAP
Hanefi’de, bir teyemmümle, dilediği kadar farz kılabilir. Yani teyemmüm bozulana kadar birkaç vaktin namazı ve istenildiği kadar kaza namazı kılınabilir. Diğer üç mezhepte, ancak vakit girdikten sonra teyemmüm edilir ve bir teyemmümle sadece vaktin farzı kılınır, aynı vakit içinde kaza namazı kılınsa yine her kaza için ayrı teyemmüm etmek gerekir, fakat tek teyemmümle istediği kadar nafile veya sünnet kılabilir. Sünnetleri kılarken kazaya da niyet edilince, her kaza için yeniden teyemmüm etmek gerekir. Yeni bir vakit girince de tekrar teyemmüm edilir.(Mizan-ül Kübra)

Sual: Vücudumun 3 yerinde, bacaklarımda ve yüzümde ağır derecede dikişler var. Bu yüzden gusül ve normal abdest alamıyorum. Dikişlere su değmesi yasak. Namazı kazaya bıraksam olur mu?
CEVAP
Namazları şer’i bir özür olmadan kazaya bırakmak haramdır. Yaraların üstünü kapatarak da yıkanma imkanı yoksa, teyemmüm edilip namazlar ima ile kılınır. Oturarak kılınma imkanı yoksa yatarak kılınır.

Sual: Vitir namazını gece yarısından sonra kılmaya niyetlenen kimse kalktığında cünüp olduğunu görse fakat suların kesik olması sebebiyle evde gusledecek kadar su bulunmasa teyemmüm edebilir mi?
CEVAP
Şehirde su bulamamak mazeret değildir, teyemmüm caiz olmaz. 2-3 litre su ile rahat gusledilir. Bu kadar su da bulunabilir. Yani memba suyu içme suyu bulunur. Komşudan istenebilir. Bunun gibi veya başka acil durumlar için tedbir almalı, evde su bulundurmalıdır. Su ve elektrik kesintisi şehirlerde her zaman olabilecek şeylerdir. Tedbirli olmalıdır.

Sual: Namaz vaktinin çıkacağından korkan kimse, su varken teyemmüm edebilir mi?
CEVAP
Su varken teyemmüm edilmez. Namazı kaçırsa da abdest alması gerekir. (Kuduri)

Sual: Ameliyat oldum, abdest alamıyorum. Teyemmüm topraktan başka hangi maddelerle yapılır?
CEVAP
Teyemmüm toprakla veya toprak cinsinden olan kum, kireç, alçı, taş, mermer, çimento, sırsız fayans, sırsız porselen, sırsız çanak çömlekle, tuğla yahut kiremitle olur. Kireçli, topraklı veya taşlı duvara elleri sürmekle de teyemmüm edilir. Hangisi kolaysa o yapılır.

Sual: Bir toprak ile kaç defa teyemmüm edilebilir?
CEVAP
Bir topraktan birkaç kimse teyemmüm edebilir. Çünkü, teyemmüm edilen toprak ve kum ve benzerleri, müstamel olmaz. Yani o toprakla aylarca teyemmüm edebilir. Teyemmümden sonra, elden, yüzden dökülen toz müstameldir.

Sual: Diğer hak mezheplerimize göre teyemmümün hükümleri nasıldır?
CEVAP
Teyemmümde besmele çekmek Hanbeli’de vacip, diğer mezheplerde sünnettir. Hanefi’de teyemmüm toprak cinsinden olan kum, kireç, alçı mermer, çimento, sırsız fayans, sırsız porselen çanak çömlekle, tuğla ile olur. Kireçle badana edilmiş duvardan teyemmüm edilir. Toprak tozu olan eşyalarla da olur. Şafii’de teyemmüm yalnız toprakla yapılır.Hanbeli’de de yalnız toprakla olur. Fakat toprak, yanmamış, gasp edilmemiş ve tozlu olmalıdır. Maliki’de kum, ot, ağaç ve karla da olur.

Hanefi’de, bir teyemmüm ile, dilediği kadar farz kılabilir. Diğer üç mezhepte, teyemmüm, namaz vaktinden önce alınmaz ve bir teyemmüm ile birden fazla farz kılınmaz.

Sual: Vücudu yaralı olan kimse, nasıl gusleder?
CEVAP
Vücut yüzeyinin yarıdan fazlası yara olan gusül için teyemmüm eder. Azı yaralı ise ve yaralı kısımları ıslatmadan yıkanması mümkün ise, su ile gusledip, yaraların üzerini mesh eder. Mesh zarar verirse, üzerine koyduğu bezi mesh eder.

Sual: Elinde çatlak, yara veya egzama olan nasıl abdest alır ve gusleder?
CEVAP
Elindeki çatlak, yara veya egzamayı ıslatmak zarar verirse, eline eldiven takıp, eldiven ile abdest alabilirse, böyle abdest alması gerekir. Eldiven bulamazsa, ellerine su alamaz ve yüzünü, başını, ayaklarını suya sokamaz ise, teyemmüm eder. Yaralı kısımları ıslatmadan gusledemezse, yine teyemmüm eder.

Sual: İki eli çolak veya felçli olup kullanamayan nasıl taharet edip abdest alır?
CEVAP
Elleri çolak olan, taharetlenmez. Kollarını toprağa, yüzünü duvara sürüp teyemmüm eder.

Sual: Maliki mezhebinde farz olan muvalatı, abdest uzuvlarının kurumaması, diye tarif edenler var. Muvalat nedir?
CEVAP
Muvalat, her uzvu, birbiri arkasından ara vermeden, acele olarak yıkamaktır. Başka bir ifade ile, normal şartlar altında, bir önce yıkadığı uzuv kuruyacak kadar ara vermemektir.

Çok kısa zamanda yapılan bir iş, muvalata engel olmaz. Mesela, abdest alırken kapıdan biri girse, gelenin kim olduğuna bakılsa, muvalata mani olmaz. Musluktan su kesilse, kovadaki suyu almak veya bitişik odadaki musluğa gidip, o musluktan abdest almak, muvalatı engellemez. Bir uzuv kuruyacak kadar ara verilirse, muvalata mani olur. Abdest alırken çorabın birini veya ikisini çıkarmak muvalata mani olmaz.

Uzuvların kuruyup kurumaması mutlak ölçü değildir. Çünkü sıcak ve rüzgarlı havada, uzuvlar hemen kuruyabilir. Yahut soğuk ve rüzgarsız bir yerde, uzuvlar geç kuruyabilir. Uzuvlar kurumadı diye, başka bir iş yapmak muvalata mani olur. Hararetli vücutta, uzuv tez kuruyabilir. Demek ki, kuruyup kurumaması kesin ölçü değildir.

İbni Âbidin hazretleri de, Hanefi'ye göre muvalatı anlatırken, (Toprakla teyemmüm ederken de, su ile yıkamak olmadığı halde, normal şartlarda bir uzuv kuruyacak kadar ara vermek muvalata manidir) buyuruyor.

Sual: Teyemmüm ederken sadece niyet ettim teyemmüme desek bununla namaz kılınabilir mi? Mushafı tutup bir yere koymak niyetiyle teyemmüm etsek, bu teyemmümle namaz kılmamız caiz mi? Bir de hem teyemmüme, hem de cünüplükten temizlenmeye niyet etmek mi gerekir?
CEVAP
Sadece teyemmüme niyet etmekle namaz kılmak caiz olmadığı gibi, Mushafı tutmak için teyemmüm edilince de, bu teyemmümle namaz kılınmaz. İbadet olan başka bir şeyi, mesela, secde-i tilavet yapmaya veya abdest için teyemmüm etmeye niyet gerekir. Teyemmüme niyet ederken, abdest ile guslü ayırmaya gerek yoktur. Abdest için niyet etmekle, cünüplükten de temiz olur. Cünüplükten temizlenmeye niyet edilen teyemmüm ile namaz kılınır. Abdest için ikinci teyemmüme lüzum yoktur. (S. Ebediyye - Redd-ül-muhtar)

İmam Züfer'e göre, abdest de olduğu gibi, teyemmümde de niyet farz değildir. Teyemmüme niyet etmeden teyemmüm alıp namaz kılan kimse, imam-ı Züfer’e göre teyemmümünün sahih olduğunu, yani o kavle uyduğuna niyet ederse, kıldığı namaz sahih olur. İhtiyaç olmadan başka bir kaville amel edilmez.

Ev tozu ile teyemmüm olmaz
Sual: Ev tozlu eşyaya, mesela yastığa teyemmüm caiz midir?
CEVAP
Caiz değildir. Ancak kumaş, elbise, yastık gibi, teyemmüm caiz olmayan eşya üzerindeki, teyemmüm caiz olan toprak cinsi şeylerin tozu ile veya kül ile tozlanırsa veya silkildikleri zaman havaya böyle toz çıkarsa, bunlarla teyemmüm caizdir. Ev eşyası üzerinde bulunan organik tozlar böyle değildir. Ev tozu toprak tozu değildir, organik tozdur. Organik tozlarla teyemmüm olmaz. Toprak cinsinden olan her temiz şey ile, üzerinde bunların tozu olmasa bile, teyemmüm edilir.

Hanefi’de teyemmüm şunlarla olur:
1- Toprak ve kum ile,
2- Kireç ve alçı ile,
3- Taş ile, cilasız ve yıkanmış mermer ile,
4- Çimento, tuğla ve kiremit ile, [Bunların tozu ile],
5- Sırsız yani cilasız olmak şartı ile fayans, porselen çanak çömlek, testi ile,
6- Çamur ile, [Çamurun suyu yarıdan az ise, bununla teyemmüm edilir. Suyu çoksa, bir bez çamura sokulup, çıkarılıp rüzgarda kurutup, bu tozlu bezle teyemmüm edilir.]
7- Toprak kerpiçle, kerpiç duvar ile, Kireçle badana edilmiş duvar ile teyemmüm caizdir.

Teyemmüm caiz olmayan maddeler:
Yanıp kül olan veya sıcakta eriyen şeyler, toprak cinsinden değildir. Teyemmüm caiz olmayanlar:
1- Ağaç ile,
2- Ot, meyve ve sebze yaprakları ile,
3- Tahta ile,
4- Hasır ile,
5- Demir, pirinç, alüminyum bakır, altın gibi madenler ile,
6- Yağlı boya sıvalı duvar ile, naylon ile, plastik ile,
7- Cam ile teyemmüm edilemez.

Şafii ve Hanbeli mezheplerinde, teyemmüm yalnız toprakla ve tozlu kum ile olur. Maliki’de yer cinsinden olanlarla da olur. Mesela taş, kum, çamur, kireç, ağaç ve ot ile teyemmüm caizdir. Hatta altın, gümüş ve mücevher hariç, madenlerle de teyemmüm caizdir. Yanmış kiremitle caiz değildir.

Şafii, Hanbeli ve Maliki’de, teyemmüm ancak vakit girdikten sonra yapılır. Bir teyemmümle ancak bir vaktin farzı kılınır.

Kar ile teyemmüm etmek
Sual: Buzlu kutup bölgesinde yaşayan kimse nasıl abdest alır? Çünkü su yoktur. Toprak da bulamaz ki teyemmüm etsin. Her yer buzla ve karla kaplıdır. Bu adam nasıl gusleder?
CEVAP
Bu adamın evi barkı yok mu? Namaz kılan biri, niye yanında teyemmüm edeceği çanak, çömlek, taş, mermer, tuğla gibi bir şey taşımıyor? Karların ve buzların üstünde ne iş yapıyor? Yemek yemiyor mu, su içmiyor mu? Böyle yerde nasıl yaşıyor ki? Önce siz buna cevap verin, sizin sualinizin cevabı kolaydır.

Bu ateistlerin sorusuna benziyor. Çünkü onlardan çok duyduk, kutuplarda nasıl namaz kılınır veya oruç nasıl tutulur diye.

İslamiyet cihanşümul [evrensel, üniversal] bir dindir. Her asra, her bölgeye, her iklime uygun emir ve yasakları vardır. Dinde, ölüm hariç, çaresiz hiç bir şey yoktur. Peygamber efendimiz, (Mezhepler rahmettir) buyurmuştur. Dört mezhebin birinde bir çıkış yolu bulunur. Dört mezhebin birinde de bulunmayan şey de zarurettir. Zaruret halinde de bir çok haramlar mubah hâle gelir. Yani namazı, abdesti tehir etmek günah olmaz.

Maliki mezhebinde kar ile, buz ile teyemmüm etmek de caizdir. İhtiyaç olunca Maliki mezhebi taklit edilir. Maliki mezhebini de taklit etme imkanı olmasaydı, herhangi bir sebeple teyemmüm de edemeyen, suya kavuşuncaya kadar abdesti veya guslü tehir ederdi.

Sual: Teyemmümü toprakla yapmak şart mıdır? Başka bir şeyle teyemmüm yapılmaz mı?
CEVAP
Kum, kireç ve taş gibi toprak cinsinden temiz bir şeyle, mesela kiremitle veya sırsız yani cilasız mermerle de yapılabilir.

Kül ile teyemmüm
Sual: Kül ile teyemmüm yapmak caiz midir?
CEVAP
Hayır. Sadece taş külü müstesnadır. Mesela kireç, taş külüdür. (Redd-ül-muhtar)

Sual: Teyemmüm ederek namaza duran, namazdayken su görse ne yapması gerekir?
CEVAP
Suyu görünce, teyemmüm bâtıl olur. Hemen selam verip, namazdan çıkar. Vakit çıkmadan abdest alıp namazını baştan tekrar kılar. (Redd-ül-muhtar)

Sual: Sabah uyandığımda, suların gece yarısı kesilmiş olduğunu görsem, dışarısı da karanlık ve soğuksa teyemmüm edebilir miyim?
CEVAP
Hayır. Önceden böyle durumlar için tedbir alınmalıdır. Şehirde su bulamamak, özür olmaz. Komşudan da olsa, bir kova su alınabilir.

Az su ve teyemmüm
Sual: Sadece abdest almaya veya vücudunun bir kısmını yıkamaya yetecek kadar suyu olan nasıl gusleder?
CEVAP
Bedeninin tamamını bir kere yıkayacak kadar suyu olmayan cünüp kimse, abdest ve gusül için, bir teyemmüm eder. Teyemmümden sonra, abdesti bozulursa, o su ile, sonra abdest alır. (S. Ebediyye)

Abdest ve teyemmüm
Sual: Su az olup abdeste yetmezse nasıl abdest alırız?
CEVAP
Abdest uzuvlarını bir kere bile yıkamaya suyu yetmeyen kimse, herhangi bir yerden su bulma imkânı da yoksa, mevcut su ile bir yerini yıkamaz, teyemmüm eder. (Hindiyye)

Teyemmüm edebilir
Sual: 80 yaşındaki ninem, yalnız başına zor abdest alıyor, düşerim de bir yerim kırılır diye korkuyor. Acaba teyemmüm edebilir mi?
CEVAP
Düşme ihtimali varsa teyemmüm eder. Soğuk havada hastalanma ihtimali olan sağlam kimse de, soğuk suyla gusletmek yerine teyemmüm eder.

Sual: Teyemmüm namaz vakti girmeden önce alınsa sahih olur mu?
CEVAP
Evet, Hanefî’de sahihtir. Diğer üç mezhepte, vakit girmeden önce alınan teyemmüm, vakit çıkınca bozulmuş olur. Yeni vakit girince, namaz kılmak için yeniden teyemmüm almak gerekir. Mâlikî veya Şâfiî’yi gusül, abdest ve namazda taklit edenlerin de, buna dikkat etmesi gerekir.

Abdest ve teyemmüm
Sual: Namaz kılma bakımından, teyemmümün abdestten farkları nelerdir?
CEVAP
Üç meselede teyemmüm, abdestten ayrılır:
1- Bir Müslüman abdest aldıktan sonra mürted olsa ve sonra tevbe etse, önce aldığı abdestle namaz kılabilir, fakat önce aldığı teyemmümle namaz kılamaz. Teyemmümde niyet şart olduğundan mürtedin niyeti geçersizdir. Ama abdestte niyet şart değildir.

2- Bir kimse, birine öğretmek maksadıyla abdest alsa, o abdestle namaz kılabilir, çünkü abdestte niyet şart değildir, fakat öğretmek amacıyla alınan teyemmümle namaz kılınmaz, çünkü teyemmümde niyet farzdır.

3- Bir gayrimüslim, abdest alıp sonra Müslüman olsa, onunla namaz kılabilir, fakat Müslüman olmadan önce aldığı teyemmümle kılması caiz olmaz, çünkü mürted gibi gayrimüslimin de niyeti geçerli olmadığı için, teyemmümü de geçerli olmaz. Abdestte ise niyet farz değildir.(Nimet-i İslam)

Cenaze namazı için teyemmüm
Sual: Cenaze namazı kılmak niyetiyle teyemmüm etmiş olan bir kimse, bu teyemmümle farz namaz kılabilir mi?
CEVAP
Evet, kılabilir. (Hindiyye)

Teyemmüm eden imam
Sual: Özründen dolayı teyemmüm eden imam, cenaze namazında, abdest almış cemaate imam olabilir mi?
CEVAP
Evet, teyemmüm etmiş imam, diğer namazlarda olduğu gibi, cenaze namazında da, abdest almış olanlara imam olabilir. (Fetava-i Hindiyye)

Teyemmümde niyet
Sual: Cenaze namazı kılmak veya tilâvet secdesi yapmak için teyemmüm etmiş olan bir kimse, bu niyetle aldığı teyemmümle farz namaz da kılabilir mi?
CEVAP
Evet, kılabilir. (Fetava-yı Hindiyye)

Su varken teyemmüm
Sual: Cuma, bayram ve cenaze namazına yetişebilmek için su varken teyemmüm etmek caiz olur mu?
CEVAP
Abdestsiz veya cünüp kimse, cenaze ve bayram namazlarını kaçırmamak için, su varken bile, teyemmüm edebilir. Cuma namazını ve beş vakit namazdan herhangi birinin vaktini kaçırmak korkusu olsa, su varken, teyemmüm edemez.

Vakit çıkacaksa
Sual: Çobanlık yapıyorum. Dağın neresinde su olduğunu biliyorum. Bir kilometre mesafede su var. Ancak oraya gidene kadar, namaz vakti çıkar. Bu durumda teyemmüm ederek namaz kılabilir miyim?
CEVAP
Vakit çıkacaksa, teyemmümle kılınır. Vakit çıkmayacaksa kılınmaz. Çünkü İslam Ahlakı kitabında, (Suyun bulunduğu yer, bir milden uzaksa, teyemmüm caizdir. Bir milden yakınsa ve vakit geçmeyecekse, teyemmüm etmek caiz değildir) deniyor. Bir kilometre bir milden azdır. Vakit de çıkacağı için teyemmüm caiz oluyor.

Teyemmümde niyet farzdır
Sual: (Teyemmüm etmeye niyet ettim) denilerek yapılan teyemmümle veya (Camiye girmek, Kur'ana el sürmek, ezan ve ikamet okumak) niyetiyle yapılan teyemmümle namaz kılınabilir mi?
CEVAP
Hayır, hiçbiriyle namaz kılınmaz. Ancak abdest için, gusül için, namaz veya cenaze namazı kılmak için yahut secde-i tilavet yapmak için niyet ederek yapılan teyemmümle namaz kılınır. (Dürer)

Teyemmüme niyet ederken, abdestle guslü ayırmak gerekmez. Abdest için niyet eden, cünüplükten de temizlenmiş olur. Cünüplükten temizlenmeye niyet edilen teyemmümle namaz kılınır. Abdest için ikinci teyemmüm gerekmez. (Redd-ül-muhtar)

Teyemmüme niyet ederken
Sual: Tam İlmihâl'de, (Teyemmüme niyet ederken, abdestle guslü ayırmak gerekmez. Abdest için niyet etmekle, cünüplükten de temiz olur. Gusül için niyet edilen teyemmümle namaz kılınabilir. Abdest için ikinci teyemmüme lüzum yoktur) denirken, Namaz Kitabı’nda, (Teyemmüme niyet ederken, abdestle guslü ayırmak gerekir. Cünüplükten temizlenmeye niyet edilen teyemmümle namaz kılınamaz. Abdest için ikinci teyemmüm gerekir) deniyor. Bu, farklı bir kavil midir?
CEVAP
Evet, farklı bir kavildir. Tam İlmihâl’deki kavil esas alınmalıdır. Namaz Kitabı’ndaki kavle de uyulursa daha iyi olur.

Gusle veya abdeste niyet etmeden, sadece teyemmüme niyet edilirse, bu teyemmümle namaz kılınamaz. Gusle veya abdeste niyet ederek teyemmüm alınmalıdır. (İslam Ahlakı)

Bir teyemmümle birkaç vakit namaz
Sual: Bir teyemmümle birkaç vakit namaz kılınabilir mi? Her mezhepte aynı mı?
CEVAP
Hanefî'de, sabah alınan teyemmümle, abdesti bozan başka şey yoksa, yatsı da kılınabilir. Diğer üç mezhepte, ancak vakit girdikten sonra teyemmüm edilir ve namaz vakti çıkınca teyemmüm bozulur. Bir teyemmümle, sadece vaktin farzı kılınır. Aynı vakit içinde kılınacak her kaza namazı için ayrı teyemmüm etmek gerekir. Fakat tek teyemmümle istediği kadar nâfile namaz kılabilir. (Mizan-ül Kübra - S. Ebediyye)

.

Tuvalet adabı

Sual: Tuvalet adabı nelerdir?
CEVAP
1- Tuvalete girerken Euzü Besmele çekilip, (Allahümme innî eûzü bike minel hubsi vel habâis) duası okunur.

2- Tuvalete girerken elinde, Allahü teâlânın ismi ve Kur’an-ı kerim yazılı bir şey bulunmamalı. Cepte veya kapalı olursa mahzuru olmaz. Boynunda Allah yazılı kolye bulunmamalı. Varsa bluz içine koymalı.

3- Tuvalete uygun şekilde kaplanmış muskayla girmek caizdir.

4- Tuvalete sol ayakla girip, sağ ayakla çıkmalı.

5- Tuvaletten çıkınca, (Elhamdülillâhillezî ezhebe anil eza ve âfâni)duası okunmalı.

6- Tuvalette konuşmamalı, çok oturmamalı, gazete falan okumamalı, şarkı söylememeli, sigara içmemeli, sakız çiğnememelidir.

7- Tuvalette zikredilmez, selam verenin selamı alınmaz. Aksıran ise, kalbinden Elhamdülillah der.

8- Tuvalette abdest bozarken, önü ve arkayı kıbleye getirmemeli. Sola doğru meyletmeli.

9- İstincadan, yani taharetlendikten sonra hemen örtünmeli.

10- Sol el ile taharetlenmeli. Sol elinde, istincaya mâni bir özür varsa, sağ elle istinca yapmasında kerahat yoktur.

11- Pisliği parmakla alıp eli yıkamalı. En sonunda kalan pislik varsa onu da su ile yıkamalı.

12- Erkekler, istinca yaparken, arkadan öne doğru, kadınlar ise önden arkaya doğru yıkamalı. Böylece ön avret yerine pislik bulaştırılmadığı gibi, tahrik edilerek şehvete de sebep olunmaz.

13- Taharetlendikten sonra, bezle kurulanmalı. Bez yoksa tuvalet kâğıdıyla da kurulanmak caiz olur. Bu kâğıtlar o maksatla imal edilmiştir. Başka kâğıtları kullanmak mekruh olur.

14- İstincadan, yani temizlendikten sonra iç çamaşırına bir miktar su serpmeli. Böylece, çamaşırında yaşlık görünce idrar sanmamalı, bu benim döktüğüm su diyerek vesveseye kapılmamalı.

15- Temizlendikten sonra, erkekler istibra yapmalı. Kadınlar istibra yapmaz. İstibra idrar kanalında idrar bırakmamaktır. İstibra, yürüyerek, öksürerek veya sol tarafa yatarak yapılır.

16- İstibra yapılmadan tuvaletten çıkılırsa, idrarın çıkma ve çamaşıra bulaşma ihtimali olacağından, tuvaletten çıkmadan önce idrar deliğine, arpa büyüklüğünde bir pamuk konularak idrarın dışarı çıkması önlenmeli.

17- İstibra yapılarak idrar kalmadığının anlaşılmasına, kalbin mutmain olmasına istinka denir. İstinkadan sonra, artık abdest alınabilir.

18- Avret yerine ve necasete bakmamalı, tuvalete sümkürmemeli, tükürmemeli.

19- Zaruretsiz ayakta idrar yapmamalı. Tuvalette elbiseye idrar sıçratmamalı. Bunun için mümkünse, ayrı bir pijama, eşofman kullanılmalıdır. Tuvalete özel pijama ile ve başı örtülü olarak girmek müstehabdır.

20- Tuvaletten çıkınca elleri yıkamalı.

21- Hiçbir suya, cami duvarına, mezarlığa ve yola abdest bozmamalıdır.

22- Su bulunmazsa, taş ve benzerleriyle taharetlenmek, de su yerine geçer.

Sual: Tuvalet için ayrı bir kıyafet kullanmak iyi olur mu?
CEVAP
Evet, iyi olur. Helâ için ayrı bir kıyafet giyinmek ve başı örtülü olmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Sual: Klozeti kullanmam daha rahat oluyor. Normal tuvalet yerine klozeti kullanmak uygun mudur?
CEVAP
Rahat taharet alınabiliyorsa, üstümüze necaset sıçratılmıyorsa mahzuru olmaz. Ancak, alaturka denilen normal tuvaleti kullanmak, tıbbi yönden de çok faydalıdır. Necaset kolay temizlenir, üste pislik sıçrama durumu daha azdır. Necaset tam boşaldığı için, idrar kesesi ve bağırsaklar rahat eder, necaset geçtiği yollarda kalmaz, dışarı çıkar. İdrar yolları, kalın bağırsak gibi organlardaki hastalıkların Müslümanlarda neden çok az olduğunu araştıran yabancı tıp adamları, sebebinin klozet kullanmadıklarından dolayı olduğunu tespit etmişlerdir.

Özellikle prostat, idrar yolları hastalıkları, erkekler için çok sıkıntı verici, aile saadetini etkileyen hastalıklardır. Ayakta da idrar yapmamalı ve sağlığa en uygun olan yolu seçmeli.

Sual: Hiçbir suya abdest bozmamalı deniyor, klozet içindeki sular da, buna dahil midir?
CEVAP
Hayır, klozetteki su, buna dahil değildir. Orası zaten abdest bozma yeridir. Abdest bozulması uygun olmayan sular; insan veya hayvanların içtiği, yahut insanların kullandığı sulardır. Bunlar da, ırmak, çay, göl, gölet, havuz ve su birikintileridir.

Sual: Tuvalete erkeklerin de kadınların da başı kapalı girmeleri müstehab mıdır? Kadınlar, eşarp yerine bone ile girse, uygun mudur?
CEVAP
Evet, tuvalete başı kapalı girmek müstehabdır. Kadınlar bone ile girse yeterli olur.

Tuvalete girerken
Sual: Tuvalete girerken, Euzü Besmele çekmeyi unutan kimse, içeri girince çekebilir mi?
CEVAP
Evet, avret yerini açmadan önce çekebilir, çünkü genelde bugünkü tuvaletlerde açıkta pislik olmuyor. Başka kılınacak yer bulunamazsa, zaruret halinde, tuvalette namaz bile kılınır.

Tuvalete girerken
Sual: Kitaplarda, (Necaset bulunan yere girerken besmele çekmek mekruhtur, fakat tuvalete girerken besmele çekmelidir) deniyor. Tuvalette açıkta necaset yoksa, besmele çekmek mekruh olur mu?
CEVAP
Hayır, mekruh olmaz.

Banyoya girerken
Sual: Klozeti olan banyoya abdest için girerken sağ ayakla, abdest bozmak için girersek sol ayakla girmek gerekiyor. Peki, önce abdest bozup sonra abdest alacaksak, yani her ikisini de yapacaksak hangi ayakla girmek gerekir?
CEVAP
Önce abdest bozacaksak sol ayakla gireriz. Önce abdest alıp sonra abdest bozmak için girilmez. Ya sırf abdest bozmak için girilir veya abdest bozup sonra, abdest almak için girilir.

Ayakta bevletmek
Sual: Bir hadis-i şerifte, Peygamber efendimizin bir kere ayakta bevlettiği bildiriliyor. Âişe validemiz ise, (Resulullah'ın ayakta bevlettiğini hiç görmedim, ayakta bevlettiğini söyleyene inanmayın!) buyuruyor. Bu bir çelişkidir diyerek, bazı zındıklar hadis-i şeriflere saldırıyorlar. Bunun açıklaması nasıldır?
CEVAP
Burada bir tenakuz [çelişki] yoktur. Resulullah efendimizin bir defa ihtiyaçtan dolayı ayakta bevletmesi [idrar yapması] Âişe validemizin sözüne aykırı değildir. Zaten hadis-i şerifte evde değil, bir çöplükte ayakta bevlettiği bildiriliyor. Âişe validemizin bundan haberi olmaması normaldir. Belki de o zaman daha evlenmemişlerdi. (Ben ömrümde Resulullah'ın ayakta bevlettiğini duymadım, görmedim) demesinde bir yanlışlık yoktur.

Biz hadis-i şeriflere göre amel edemeyiz. Mezhebimiz, o hadis-i şeriflerden nasıl hüküm çıkarmışsa öyle hareket ederiz. Âlimlerimizin bazıları, (Ayakta bevletmeyin!) hadis-i şerifine uygun olarak ayakta bevletmeye mekruh demişler, bazıları da, ayakta bevletmeye ruhsat vermişlerdir. Eğer bir özür varsa, ayakta bevletmenin mekruh olmadığını bildirmişlerdir. (Hindiyye, İslam Ahlakı)

Oturup bevletme imkânı yoksa yahut idrar sıçratma tehlikesi varsa ayakta bevletmek mekruh olmaz. Bazı yerlerde alaturka tuvalet bulunmuyor, hepsi alafrangadır. Pissoir [Pisuar] denilen idrar yapma yerlerinden başka yerler yok. İhtiyaç hâlinde, sıçratmamaya dikkat ederek, böyle yerlerde ayakta bevletmek mekruh olmaz.

Klozet kullanmak
Sual: Yaşlı bir amca, (Klozet Batı’dan gelmiştir. Müslümanın evinde klozet olmaz. Klozete oturanın üstüne necaset bulaşır, necasetli kimse de imam olamaz) diyerek, evinde klozet olan sâlih imamların arkasında namaz kılmıyor. Yaptığı yanlış değil mi?
CEVAP
Elbette yanlıştır. Klozet kullanmak, çatal kaşık kullanmak veya masada yiyip içmek gibi âdettir. İbadette değişiklik değildir. Dinen hiçbir mahzuru yoktur. Özellikle ihtiyarlar, şişmanlar ve hastalar için çok rahattır. Necaset bulaştırmıştır diye klozete oturan sâlih imamın arkasında namaz kılmamak çok yanlıştır. (Üstüne necaset bulaştırır) demek suizan olur. Klozet kullanmadan necaset bulaştıran olabileceği gibi, klozet kullanıp da necasete dikkat eden de olur.

Bir başka husus da, imamın üstünde necaset olsa da veya imam abdestsiz, hattâ kâfir olsa, cemaatin namazı sahih olur. Çünkü cemaat bunları bilemez.

.

İstinca, istibra ve istinka

Sual: İstinca nedir?
CEVAP
Önden ve arkadan necaset çıkınca, bu yerleri temizlemeye istinca denir. İstinca, sünnet-i müekkededir. Gaz, taş çıkınca temizlemek, yani taharetlenmek gerekmez.

Kâğıtla taharetlenmek
Sual: Kâğıtla taharetlenmek caiz midir?
CEVAP
Kâğıtla taharetlenmek mekruhtur. Taharetlendikten sonra, arta kalan yaşlığı kurulamak müstehabdır. Tuvalet kâğıdı veya bir bez yoksa elle kurulanabilir.

İstibra
Sual: İstibra nedir?
CEVAP
İstibra, idrar yolunu idrardan temizlemek demektir. Erkeklerin yürüyerek, öksürerek veya sol tarafa yatarak istibra etmesi, yani idrar yolunda damlalar bırakmaması vaciptir. İdrar damlası kalmadığına kanaat gelmeden abdest almamalıdır. Bir damla sızarsa, hem abdest bozulur, hem de çamaşır kirlenir. Çamaşıra avuç içinden az sızarsa, abdest alıp kıldığı namaz mekruh olur. Daha çok sızarsa, namaz sahih olmaz.

İstinka
Sual: İstinka nedir?
CEVAP
İstinka, idrar yolunda idrar kalmadığına veya vücutta necaset kalmadığına kalbinin mutmain olması demektir.

Taharet
Sual: Kadınların taharetleri erkeklerinkinden farklı mı?
CEVAP
Bayanlar, büyük abdestlerini önden arkaya doğru parmakla alırlar. Arkadan öne doğru alınırsa, ön tarafa pislik bulaşır ve mikrop kapar. Kadınlar ön taraflarına elleri ile dokunmamalıdır. Elden mikrop kapabildiği gibi, şehvete de sebep olabilir.

İdrar için pamuk
Sual: S. Ebediyye’de, (İdrar sızıp abdestin bozulmaması için erkekler, idrar deliğine arpa kadar bir pamuk koymalıdır) deniyor. Âcil zamanlarda çok lazım oluyor. Pamuk konunca, hemen abdest alınabiliyor. Bu pamuğu koymanın bir metodu var mı?
CEVAP
Bükülerek küçültülen pamuk, idrar deliğine sığacak kadar olmalı. Kürdanla, kibrit çöpüyle veya benzeri bir şeyle deliğe yerleştirilir. Pamuk, daha büyük olup da, ucu dışarıya çıkar, çıkan idrar buraya kadar gelirse, abdest bozulmuş olur. İkinci bir husus da, avret yerine birkaç kere soğuk su döküp, elle de sıvazlayarak idrarı iyice çıkarmalı, sonra pamuğu koymalı. Bir de, idrar deliği kurulandıktan sonra pamuk konursa, daha çok idrar emer ve idrarın dışarı sızması önlenmiş olur.

Abdestin ve guslün faydaları

Sual: Abdestin ve guslün, sağlığa faydaları var mıdır?
CEVAP
Evet, faydaları çoktur. Fakat sırf dünyevî faydasından dolayı abdest almak caiz olmaz. Maddî hiçbir faydası olmasa bile, Allahü teâlânın emri olduğu için yapmak gerekir. Abdestin ve guslün sağlığa faydalarından birkaçı şöyledir:
1- Her gün, ellerimiz çeşitli yerlere dokunuyor, mikroplar bulaşıyor. El, yüz ve ayakları yıkamak, cilt hastalıklarından ve iltihaplarından iyi bir korunma yöntemidir.

2- Burnu yıkamakla, burnun süzdüğü toz ve mikrop yığınlarının vücuda girmeleri önlenmiş olur.

3- Yüzün yıkanması da cildi kuvvetlendirir, baştaki ağırlığı ve yorgunluğu hafifletir. Damarları ve sinirleri harekete geçirir. Devamlı abdest alanın, yaşlansa bile, yüzündeki güzellik, tazelik gitmez.

4- Gusülle vücut eski zindeliğini kazanır. Vücudu belirli aralıklarla yıkamak, koruyucu hekimlik yönünden çok önemlidir. Dinimiz, bekâr da olsa, her cuma günü gusletmeyi emretmektedir.

5- Vücutta bir statik elektrik dengesi vardır. Bu elektriksel yük, öfkelenince normalin 4 katına, cünüp olunca, 12 katına çıkar. Günümüzde, kızılötesi ışınlarla dış derinin fotoğrafları çekilmiş, bu fotoğraflarda, ilişkiden sonra, vücudun bütün yüzeyinin fazla statik elektrik tabakasıyla örtüldüğü tespit edilmiştir. Yıkanınca su zerreleri, olumsuz elektrik gerilimini alarak, vücudu topraklayıp, yeniden normale döndürüyor. Bu açıdan gusül, tıbbî yönden de, yapılması gereken bir temizliktir.

6- Abdestin ve guslün, dolaşım sistemine de olumlu etkisi vardır. Damarlardaki sertleşme ve daralmayı önler. Lenf sisteminin, en önemli merkezlerinden biri olan burun arkası ve bademcikler yıkanarak uyarılır. Ayrıca boyun ve yanlarının yaş elle mesh edilmesi de, lenf sistemine tesir eder. Abdest ve gusülle kolaylaşan lenf dolaşımı sayesinde, lenfosit denilen savaşçı hücreler vücudu zararlı unsurlardan korur ve vücut direncini arttırırlar.

7- Toprakla yapılan teyemmüm de, vücuttaki statik elektriği büyük ölçüde yok eder.

Guslü ve abdesti, Allah’ın emri olduğu için yerine getiren, dünyada geçici faydalarını gördüğü gibi, ahirette sonsuz nimetlere de kavuşur.

Ağızdaki kan ve abdest

Sual: Diş kanasa, ama kan ağızdan dışarı çıkmasa abdest bozulur mu?
CEVAP
Ağızdan dışarı çıkmadığı müddetçe bozmaz. Bütün fıkıh kitaplarında, ağızdan kan çıkınca, kan kusunca bozulur buyuruluyor. Hiçbir kitapta, kan yutunca abdest bozulur diye bir ifade yoktur.

S. Ebediyye’de diyor ki:
Ağzın içi, abdestin bozulmasında, iç organ sayılır. Orucun bozulmasında, bedenin dışı sayılır. Bunun için, diş etindeki veya ağızdaki kan, dışarı çıkmadıkça abdesti bozmaz. Ağızdan dışarı çıkınca, tükürükten çoksa bozar. Baştan gelen katı kan, çok olsa da bozmaz. Mideden, ciğerden gelen kan sıvı ise, Şeyhayn’a [İmam-ı azam ve İmam-ı Ebu Yusuf’a] göre az olsa da, abdesti bozar.

Bir şeyi ısırınca, o şey üzerinde kan görürse, bozulmaz. Misvak, kürdan üzerinde kan görünce, ağzına bulaşmadıysa, bozulmaz. Fakat oraya parmağını koyunca, parmağında kan görürse bozulur. [Çünkü ağızdan dışarı kan çıkmış oluyor.] (Abdesti bozan şeyler bahsi)

Ağızda hâsıl olan kan, ağız dolusu değilse, bunun hâsıl olması ve bunu yutmak, abdesti de, namazı da bozmaz. Kay da böyledir.(Namazın mekruhları bahsi)

Ağız bazen bedenin içi sayılır. Bunun için, oruçlu kimse, tükürüğünü yutarsa, orucu bozulmaz. İnsanın içindeki necasetin mideden bağırsağa geçmesi gibi olur. Ağızdaki yaradan veya diş çektirmeden, iğne yapılan yerden yahut mideden ağza kan çıkması, abdesti ve orucu bozmaz. Bu kanı tükürünce veya yutunca, tükürük kandan çoksa, yani sarı ise, yine bozulmazlar. Mideden gelen başka şeyler ağza geldiği zaman da böyle olup, abdest ve oruç bozulmaz. Ağız dolusu olup, ağızdan dışarı çıkarsa, ikisi de bozulur. Ağzın içi, bazen de, bedenin dışı gibi olur. Ağzına su alınca oruç bozulmaz. Görülüyor ki, diş çıkartınca, çok kan geliyorsa, tükürünce orucu bozulmaz. Yutunca, abdesti bozulmaz. (S. Ebediyye)

Dürr-ül-muhtar’da diyor ki:
Ağız dolusu safra, pıhtılaşmış kara kan, yemek veya su kusmak abdesti bozar. [Kusulduğu yani ağızdan dışarı çıktığı için bozuluyor.](Abdest bahsi)

Abdesti bozan şey pisliğin çıkmasıdır. Yoksa çıkmak şartıyla pisliğin kendisi değildir. Yellenmenin abdesti bozması, kendisi necis olduğu için değil, necaset yerinden kopup geldiği içindir. (İbni Abidin)

Kan ve diğer necis şeylerin, vücuttan dışarı çıkmadıkça, abdesti bozmadığı buradan da anlaşılmaktadır. Kanlı basuru olanın, kanı dışarı çıkmadığı sürece abdesti bozulmaz. Abdestin bozulmasında ölçü necasetin vücuttan dışarı çıkmasıdır.

Kan ve irin tükürükten fazla olursa veya tükürüğe eşit olursa abdesti bozar. Eğer tükürük fazla olursa abdesti bozmaz. (Dürer ve Gurer)[Burada da ağızdan dışarı çıkmak kast ediliyor. Hiçbir kitapta, kan yutmak abdesti bozar demiyor.]

Ağızdaki kanı yutmak abdesti bozmadığı gibi namazı da bozmaz. Namaz kılan, dişlerinin arasındaki kanı yutsa, bu kan tükürüğünden çok olsa da, namazı bozulmaz. Namaz kılan biri, ister kasten olsun, ister unutarak olsun, bir şey yiyip içerse namazı bozulur. Ama namaz kılan, dişlerinin arasından çıkan kanı yutsa, bu kan, ağız dolusu değilse, namazı bozulmaz. (Hindiyye)

Ağızdan tükürüğe eşit veya fazla miktarda kan çıkarsa abdest bozulur.(Nimet-i İslam) [Ağızdan kan çıkması deniyor, ağızda hâsıl olan kandan bahsedilmiyor.]

Kan, baştan kulağa veya burna aksa, eğer o kan gusülde yıkanması gereken burun deliklerinin ve kulağın deliğine aksa, ama dışarı çıkmasa abdesti bozmaz. (Halebîyi sagir) Burada da, kanın meydana gelmesi değil, dışarı çıkması abdesti bozuyor. Ağzın içi abdestin bozulmasında vücudun içi kabul edildiğinden dolayı, dişler kanasa, fakat kan dışarı çıkmadığı sürece abdesti bozmuyor; yutulsa da bozmuyor.

Ağzın içi
Sual: Ağzın içi, abdestte ve oruçta, vücudun içinden mi, yoksa dışından mı sayılır?
CEVAP
Ağzın içi, abdestin bozulmasında iç organ, orucun bozulmasında ve gusülde bedenin dışı sayılır. Birer örnekle açıklayalım:
1- Dişimiz kanasa, kanı yutsak, abdest bozulmuş olmaz.

2- Ağza su alınırsa, ağız oruçta dış organ olduğu için, oruç bozulmuş olmaz. Kan yutulursa, vücudun dışından içeri kan girdiği için oruç bozulmuş olur.

3- Gusülde de ağız vücudun dışı kabul edildiği için, iğne ucu kadar kuru yer kalsa gusül sahih olmaz. Diş arasındaki yemek artığı, zamanla kuruyarak altına su geçirmezse, gusül sahih olmaz. Diş dolgusu da böyle gusle mânidir. Mâlikî mezhebi taklit edilirse, mesele kalmıyor.

Abdest ve teyemmüm imkanı yoksa

Sual: Abdest için su bulamayan ve teyemmüm etme imkânı da olmayan, Hanbelî’yi taklit ederek, abdestsiz ve teyemmümsüz namaz kılabilir mi?
CEVAP
Teyemmüm edememek imkânsız denecek kadar zordur, çünkü toprakla, mermerle, taşla, tuğlayla, kiremitle, cilasız çanak çömlekle, testiyle, kumla, kireçle, toprak tozuyla ve daha başka şeylerle teyemmüm etme imkânı olur. Namazın önemini bilen, yanında bunlardan birini bulundurabilir. Teyemmüm etme imkânı olmayan kimse, iki namazı cem eder. Mesela öğle namazını kılamayanın, akşama kadar su veya teyemmüm edecek bir şey bulamaması imkânsız gibidir. Belki ancak hapiste, hücrede olabilir.

Temiz yer, su ve toprak bulamayan hapisteki kimse, okumadan, namaz kılar gibi yapar. Hapisten kurtulunca hepsini iade eder. (İslam Ahlakı)

Teyemmüm edemeyen ve iki namazı cem edecek durumu da olmayan, ancak o zaman Hanbelî mezhebini taklit ederek teyemmümsüz olarak namazını kılabilir.

Hanbelî’de su ve toprak bulamayan, abdestsiz ve teyemmümsüz namaz kılar, ancak o namazlarda, sadece farzlarına ve namazın sıhhat şartlarına riayet eder. Sünnet ve müstehablarını yapmaması gerekir. (El-fıkh-ü alel-mezahib-il-erbea)

.

Akıntı abdesti bozar

Sual: (Kadınların günlük akıntısı necis değildir, abdesti bozmaz. Eski âlimler, akıntının özelliğini bilmedikleri için, abdesti bozar demişlerse de, teknolojinin ilerlediği günümüzde, akıntının necis olmadığı tespit edilmiştir) denilmesi uygun mudur? Akıntının necis olup olmamasının teknolojiyle ne alakası var? Mesela idrar necis midir değil midir? Din ilmi bunu bilemez mi? İlla tahlil mi yaptırmak gerekir? Dinimiz, (Önden ve arkadan çıkan şeyler abdesti bozar) dememiş midir? İdrar yolundan çıkan sıvı nasıl temiz olur? Normal bir su bile çıksa kirlenmez mi?
CEVAP
Eski âlimleri kötülemenin teknolojiyle alakası yoktur. Bu, dinde reformcuların bir oyunudur. Fıkıh kitaplarında buyuruluyor ki:
Hanefi mezhebinde yedi şey, abdesti bozar: Birincisi, önden ve arkadan çıkan şeyler abdesti bozar. Lavman aletinin ucu ve insan parmağı, arkadan sokup çıkarılınca, etrafı yaşsa bozar. Bir şeyin hepsi girip çıkarsa, abdesti de, orucu da bozar. (Halebî)

Kadın, [memba suyu ile] vajinal lavaj yapınca, çıkan sıvı, abdesti bozar. (S. Ebediyye)

Temiz olan memba suyu bile, içeride kirleniyor ki abdesti bozuyor. Öne veya arkaya sokulan parmak, ıslak çıkınca içeriden necis bir sıvı çıktığı için abdest bozuluyor.

Türedilerin, (Eski âlimler bilmiyordu) diyerek, Resulullah’ın vârisleri olan âlimleri cahillikle suçlamaları, kıyamet alametlerindendir. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Bu ümmetin son zamanlarında gelenleri, önceki âlimleri kötülediği zaman, ilmini gizleyen, Allah’ın indirdiği Kur’anı gizlemiş olur.) [İbni Mace, İbni Adiy, İbni Asakir]

(Öyle bir zaman gelecek ki, sonra gelenler, önceki âlimleri cahillikle suçlayacak.) [Asakir]

(Din âlimi kalmayacak, din adamı yerine geçirilen cahiller, bilmeden fetva verecek, herkesi, doğru yoldan çıkarmaya çalışacak.) [Buhari]

(Her asır, önceki asırdan daha bozuk olur. Böylece kıyamete kadar hep bozulur.) [Tezkire-i Kurtubi muhtasarı, Hadika]

(Kıyamete yakın ilim azalır, cehalet artar.) [İbni Mace]

Eski âlimlerimizi kötüleyen türedilere yazıklar olsun!

.

Uyumak abdesti bozar

Sual: Umreye gitmiştim. Yatıp uyuduktan sonra, namaz kılanları gördüm. Hangi mezhepten olduklarını sordum. (Bizim belli bir mezhebimiz yok. Biz, Peygamber mezhebindeniz. Ona uyarız. O uyuyup abdest almadan namaz kılardı. Biz de onun yolundayız)dediler. Uyumak abdesti bozmaz mı?
CEVAP
Uyumak dört mezhepte de abdesti bozar. Uyumanın Resulullah efendimizin abdestini bozmaması, ona mahsus bir hâldir. Peygamber efendimize haram olan bir şey, ümmetine helâl olabilir. Peygamber efendimize farz olan bir şey, ümmetine farz olmayabilir. Ümmetine haram olan bir şey, Peygamber efendimize caiz olabilir. Birkaç örnek verelim:
1- Ümmetine dörtten fazla kadın almak haram iken, Peygamber efendimize caizdi.

2- Hanımı boşamak ümmetine caiz iken, Peygamber efendimize yasaktı.

3- Ölen kimsenin hanımı başkasıyla evlenebilir. Fakat Resulullah efendimizin hanımları bundan müstesnadır, evlenemezler. Onlar müminlerin anneleridir. Anneyle evlenilmez.

4- Kurban kesmek Resulullah'a farzdı. Ümmetine ise, Hanefi’de vacip, diğer üç mezhepte sünnettir.

5- Gece namazı Peygamber efendimize farzdı. Fakat ümmetine nâfiledir.

6- Altın ve ipek kullanmak ümmetine haramdır. Bir hadis-i şerifte,(Altın ve ipek, ümmetimin kadınlarına helâl, erkeklerine haramdır)buyurulmuştur. Ümmetine haram, ona caizdi. Peygamberler asla günah işlemezler.

7- Uyuması abdestini bozmazdı. Çünkü mübarek gözleri uyur, kalb-i şerifi uyumazdı. Âişe validemizin sualine cevaben Resulullah efendimiz, (Ey Âişe, gözlerim uyur, fakat kalbim uyumaz) buyurdu. (Buharî, Müslim, Ebu Davud, Nesaî, Tirmizî)

Demek ki, (Ben Peygamber mezhebindenim), (Ben İslam mezhebindenim), (Benim mezhebim Kur'an) diyen mezhepsizlerin birer sapık oldukları buradan da anlaşılmaktadır.