 |
|
|
 |
|
| ABDULHAMİD HAN |
ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026 |
|
|
|
|
 |
REHİNLER BÖLÜMÜ * HZ. PEYGAMBERİN ZIRHI REHİNE İDİ ـ067 ـ6070 ـ8742 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َء َ َحدَّثَنَا أ . ِن َحْو َش ٍب؛ َع ْن أ ْس َما ،َ َع ْن َش ْهِر اْب ِن بَ ْهَرام َحِميِد ْب ْ َو ِكي ٌع َع ْن َعْبِد ال ثَنَا ِع َمْر ُهونَةٌ َّي َوِد ْر ُعهُ ِ ُوفه تُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ْن ِت يَ ِزيدَ؛ أ َطعَ ب اٍم ِ ِ فِ : فِي إسناده شهر بن حوشب، ْندَ يَ ُهوِد . ي الزوائد هيٍ ب بُو حاتم والنسائي وعبد الحميد بن بهرام وثقه أحمد و ابن معين و ابن ِن معين وغيرهما َ وثقه أحمد و اْب . وضعفه شعبة و أ ُود وغيرهم بُو دَا َ هى و أ المدين . 760. (2438) (6747)- Esma Bintu Yezid radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, zırhını bir yahudinin yanında, bir miktar zahire mukabili rehine bırakılmış olarak vefat etti."1044 ُج َمِح ي ـ067 ـ6072 ـ8742 - ْ ال ِويَةَ ُت ْب ُن َحدَّثَنَا َع . يَ ِزيدَ ْبدُ هّللاِ ْب ُن ُمعَا ِ ثَنَا ثَ . ثَ َّن اب َ ِن َعبَّا ٍس؛ أ َع ِن اْب نَا ِه ََ ُل ْب ُن َخبَّا ٍب ِع ْكَر َمةَ ٍر ِم ْن َش ِعي ِثَثِي َن َصاعاً َر ْه ٌن ِعْندَ يَ ُهوِديٍ ب َ َما َت َوِد ْر ُعهُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل .فِي الزوائد: إسناده صحيح ورجاله ثقات . 761. (2439) (6748)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm vefat ettiği zaman, zırhı, otuz sa' arpa mukabili bir yahudiye rehin bırakılmıştı."1045 * REHİN GERİ ALINIR ِر ُح َم ـ068 ـ6072 ـ8777 - ْيٍد َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ُم ْختاَ ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ِ ِن ثَنَا إ ِن را ِشٍد َع ِن ال َّز ْه ِر هيِ َع ْن َس ِعيِد ْب َع ْن إ ْس َحا َق ْب قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ ِ ِب َع ْن أ ُم َسيه ال : َ ُق ال َّر ْه ُن ْ فِي الزوائد: فِي إسناده ُم َح َّمد بن حميد يَ . ْغلَ ِن الرازي، وإن وثقه اْب الرواية فقد ضعفه فِي أخرى وضعفه أحمد والنسائي والجوز جاني. حبان ِن معين فِي و قَا َل اْب : يروى ِن معين: َكذَاب . عن الثقات، المقلوبات. و قَا َل اْب 762. (2441) (6749)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Rehin, (borcun ödenmesiyle) geri alınabilir."1046 AÇIKLAMA: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bu hadislerinde bir cahiliye geleneğini kaldırmaktadır: Zira o devirde, rehin bırakılan bir mal, vadesi içerisinde borç ödenmediği taktirde, borç verenin mülkü olurdu. İslâm, rehin malın, vadesi içerisinde ödenmeyen borca mukabil temellük edilemeyeceğini teşri etmiştir.1047 * İŞÇİNİN ÜCRETİ ي ـ064 ـ6077 ـ8774 - َم ْشِق ِد الِده ِ َولي ْ ُس ْب ُن ال عَباَّ َحدَّثَنَا ال . ِم ي ْ ال َّسلَ ِن َع ِطيَّةَ َو ْه ُب ْب ُن َس ِعيِد ْب ِن ثَنَا . ثَنَا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َزْيِد ْب ِن ُع َمَر؛ قَا َل ِي ِه َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َ َع ْن أب أ ْسل : َم َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُط قَا َل : وا ا أ ْع ’ هُ ْب َل أ ْن يَ ِج َّف َع َرقُ َر أ ْج َره،ُ قَ .فِي ِجي َر الزوائد: أصله فِي صحيح البخاري وغيره من حديث ةَ ِي ُه َرْي ب َ وهب بن َس أ . لكن إسناد المصف ضعيف. ِعيِد و َعْبدُ َم ِن بن زيد ضعيفان ال َّر ْح . 763. (2443) (6750)- Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İşçiye ücretini, teri kurumadan önce veriniz."1048 * KARIN TOKLUĞUNA ÜCRET ِح ْم ِص ي ـ067 ـ6077 ـ8777 - ْ ُم َصفَّى ال ْ َوِليِد َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . ْ ْب ُن ال ِ ثَنَا َبِقيَّة . ي أي و َب ُ ب َ ِن أ هيٍ َع ِن َس ِعيِد ْب ِن َعل ْب َمةَ َع ْن َم ْسلَ ؛ قَا َل ِن َربَاحٍ ْب هيِ ِن يَ ِزيدَ َع ْن َعِل ِر ِث ْب َحا ْ ِر يَقُو ُل َع ِن : ال ْب َن الن ذَّ فَقَرأ َط َسِم ْع : سم ُت ُعتَبَةَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ُكنَّا ِع . ْندَ ُمو َسى قَا َل َغ قِ َّصةَ ِذَا بَلَ َحتَّى إ : َعلَ ْو َع ْشراً َي ِسِني َن، أ َمانِ ْف َسهُ ثَ َج َر نَ أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِم إ َّن ُمو َسى َصل َو َطعَا ْر ِج ِه ِة فَ ى ِعفَّ 1044 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/295. 1045 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/295. 1046 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/296. 1047 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/296. 1048 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/296. بَ .فِي الزوائد: إسناده ضعيف ’ س ْطنِ ِه ه ِن ماجة سوي َهذَا الحديث. وليس له شئ ن فِي ِه يقية، وهو مدل . وليس لبقية َهذَا عند اْب فِي بقية الكتب الخمسة . 764. (2444) (6751)- Utbe İbnu'n-Nüder anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında idik. Ta-sinmim suresini okudu. Hz. Musa aleyhisselâm'ın kıssasına gelince: "Hz. Musa, fercinin iffeti (Hz. Şuayb'ın kızıyla evlenme) ve karnının doyurulması mukabilinde sekiz veya on yıl işçi olarak çalışmayı kabullendi" buyurdu."1049 AÇIKLAMA: Bu rivayet, Kasas suresinin 27-28. ayetlerini açıklamaktadır. Mezkur ayetler mealen şöyledir: "Kadınların babası "Bana sekiz yıl çalışmana mukabil bu iki kızımdan birini sana nikahlamak istiyorum. Eğer on yıla tamamlarsan o senden bir ikram olur. Ama sana güçlük vermek istemem. İnşaallah beni iyi kimselerden bulacaksın" dedi..."1050 بُو ُع َمَر َحْف ُص ْب ُن َع ْمٍر ـ067 ـ6078 ـ8777 - و َ هيٍ ِلي . و ُل ُم ثَنَا َع . ثَنَا َس ْب ُن َحيَّا َن ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َمْهِد َحدَّثَنَا أ . ِي يَقُ ب َ َسِم ْع : ُت أ َرةَ يَقُو ُل َسِم ْع : ِي ُت أبَا ُه َرْي بَ ِة َر ْجل ْطنِي َو ُعقْ ِم بَ َطعَا ِ ِ ْبنِ ِة َغ ْزَوا َن ب ِجيراً َو ُكْن ُت أ َج ْر ُت ِم ْس ِكينا،ً َو َها ِ نَ َشأ ُت . ذَا َيتِيما،ً ُهْم إ أ ْح ِط ْب لَ ُوا َر نَ َزل . ِكبُوا ِذَا ُهْم إ َوأ ْحدُو لَ َماماً َرةَ اِ َو َجعَ َل أبَا ُه َرْي َواما،ً َن قِ ِ ِذي َجعَ َل الِدهي َّ َح ْمدُ هّللاِ ال ْ فَال .فِي الزوائد: إسناده صحيح موقوف. ِن ’ حبان فِي الثقات هي والذهبي وغيرهم. وباقي ِر َجال ا”سناد أثبات . ن حيان بن بسطام، ذكره اْب . ووثقه الدارقطن 765. (2445) (6752)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Yetim olarak büyüdüm, fakir olarak hicret ettim. Karnımı doyurma ve (yolculuk) sırasında bazan binerek ayağımı dinlendirme nöbeti karşılığında İbnetu Gazvân'â işçi oldum. Konakladıkları vakit onlara odun topluyordum. Bindikleri zaman da develerini yürütmek için ezgi söylerdim. İslâm dinini bir nizam, Ebu Hureyre'yi de imam (idareci) kılan Allah'a hamdolsun."1051 * BİR KOVA SU BİR HURMAYA هي ـ066 ـ6074 ـ8776 - َّمدُ ْب ُن َعْبِد ا َحدَّثَنَا ُم َح ’ نِ ْعلي ال َّص . ُم ْعتَ ْنعَا ْ َنا ال ِع ِن ثَ ِي ِه َع ْن َحنَ ٍش َع ْن ِع ْكِر َمةَ َما َن َع ْن أب ْي ِمُر ْب ُن ُسلَ ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل اْب : َصةٌ َخ َصا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي هّللاِ َصل َصا َب نَب أ . َغ ذِل َك َعِليهاً ِ فَبَل . ِه َ ِليُِقي َت ب ًَ يُ ِصي ُب فِي ِه َشْيئاً َ ِم ُس َعم تَ ْ فَ َخ َر َج يَل َر َم ُسو َل هّللِ َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ . يَ ُهوِد َصل ْ َر ُج ٍل ِم َن ال ِل فَأتَى بُ ْستَانا . ً ْواً َع َش َر دَل َسْبعَةَ َى لَهُ ْمَر فَا ْستَق . ةٍ ِتَ ٍو ب ْ َي ُهوِد ي . ِم ْن َو ُك ل دَل ْ َرهُ ال فَ َخيَّ َع ْجَوةً َع َع َش َرةَ تَ . ي هّللاُ ْمِرِه، َسْب َّ ِ هي َصل لَى النَّب ِ ِ َها إ َء ب َجا فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل .فِي الزوائد: فِي إسناده حنش، واسمه حسين بن قيس ضعفه َ أحمد وغيره . 766. (2446) (6753)- İbnu Abbâs radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a (bir ara) maddi darlık isabet etti. Bu duruma Ali muttali oldu. Hemen çıkıp, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın ihtiyacını görecek bir gelir temini için iş aradı. Derken bir yahudiye ait bir bahçeye uğradı. Adama her kovası yüz kuru hurmaya onyedi kova su çıkarıverdi. Yahudi de hurmasından onun için onyedi tane acve (denilen iyi hurma) seçip verdi. Ali radıyallahu anh bunları Resûlullah'a getirdi."1052 ٍر ـ060 ـ6077 ـ8770 - َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . َّر ْح َم ِن َّشا هيٍ ثَنَا َع . ؛ قَا َل ْبدُ ال َع ْن َعِل بُو َحيَّةَ َ ِي إ ْس َحا َق، َع ْن أ ب َ ثَنَا ُس : ْفيَا ُن َع ْن أ ُو ُكْن ُت أدْل ْمَرةٍ ِتَ َو ب َج الدَّل . ِلدَةٌ ْ َها ِر ُط أنَّ .فِي الزوائد: هُ إسناده ثقات والحديث موقوف َوأ ْشتَ ُ . بُو إسحاق اسمه عمرو بن ِر َجال َ و أ هس وقد رواه بالعنعنة َع . ْبدُ هّللا السبيع هي، اختلط بأخرة، و َكا َن يدل 767. (2447) (6754)- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor. "Ben bir hurma mukabilinde bir kova su çıkarırdım ve hurmanın iyi, kuru olmasını şart koşardım."1053 ُمْنِذِر ـ062 ـ6077 ـ8772 - ْ َر ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن فَ . ةَ؛ َضْي َحدَّثَنَا َعِل . ٍل ي ْب ُن ال ِي ُه َرْي ب َ ِن َس ِعيٍد، َع ْن َجِدهِه َع ْن أ ثَنَا َع قَا َل: ْبدُ هّللاِ ْب َء َر ُج ٌل ِم َن ا ِر فَقَا َل َج ’ ا َصا ْن : يَا ! ؟ قَا َل َر ُسو َل هّللِ ْونَ َك ُمْن َكِفئاً َرى لَ َماِلي أ َق ا لَى َر ال ’ ْحِل ِه ْ : َخ ْم ُص فَاْن َطلَ ِ ِر ي إ ْن . ي َصا ْم يَ ِجدْ فِ فَلَ ُب ُ ْطل ِيَ ُهوِد هيٍ . يَ ْسِقي نَ ْخ ًَ َر ْحِل ِه َشْيئًا فَ َخ َر َج يَ ِذَ ُهَو ب يَ ُهوِد ي فَإ . فَقَا َل ا’ ْ ِر ي ِلل َصا َك؟ قَا َل ْن : ْمَر نَعَ ْم. قَا َل: ةٍ أ ْسِقي نَ : ْخلَ ِتَ ٍو ب ْ ُك ل دَل . َر َط ا َوا ْشتَ ‘ َو ََ َح َشفةً ِر َزةً َو ََ تَا َخِد َرةً ِر ي أ ْنَ يَأ ُخذَ َصا ْن . ةً َجِلدَ َو ََ يَأ ُخذَ إَّ ِن . ِنَ ْح ٍو ِم ْن َصا َعْي َى ب ِ فَا ْستَق . لَى النَّ ِ ِه إ َء ب َجا ِ هيِ فَ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ِن .فِي الزوائد: معين وغيرهما فِي إسناده َع . ْبدُ هّللا بن َس ِعيِد بن كيسان ضعفه أحمد و اْب 1049 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/297. 1050 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/297. 1051 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/297. 1052 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/298. 1053 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/298. 768. (2448) (6755)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Ensardan bir zat gelip: "Ey Allah'ın Resûlü! (Bugün) renginizi niye değişmiş görüyorum?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Açlıktan" buyurdular. Ensarî hemen evine döndü. Ama evinde (ikram edecek) bir şey bulamadı. Yiyecek aramaya çıktı. Derken hurmalık sulayan bir yahudiye rastladı: Yahudiye: "Hurmalığını ben sulayayım ne dersin?"dedi. O da: "Pekâla!" dedi. Ensari: "Her kovaya bir hurma!" dedi ve hurmanın içi kararmış, sertleşmiş ve adileşmiş olmamasını şart koştu, iyi hurmadan alacağını söyledi. Sonra iki sa' hurma yapacak miktarda su çıkardı ve aldığı hurmayı Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a getirdi."1054 * ÜÇTE BİRE, DÖRTTE BİRE MUZÂRA'A ِر ي ـ062 ـ6076 ـ8764 - َج ْحدَ ْ ٍت ال ِ اب َمدُ ْب ُن ثَ ْب َن َحدَّثَنَا أ ْح . َّن ُمعَاذَ َ ُو ٍس؛ أ َو َّها ِب َع ْن َخاِلٍد، َع ْن ُم َجا ِهٍد َع ْن َطا ْ ثَنَا َعْبدُ ال َجبَ ٍل أ ’ ْر َض ْكَرى ا ِ ِع ِث َوال رب ُ ل َما َن، َعلى الث ْ ْكٍر َو ُع َمَر َو ُعث نِي بَ َ َ َو أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َعلى َع ْهِد ى َر ُسو ِل هّللِ َصل لَ ِ ِ ِه إ ُهَو يُ ْعَم ُل ب فَ يَ ْو ِم َك َهذَا.فِي الزوائد: هُ موثقون ُ ِن إسناده صحيح و ِر َج . ’ حبان فِي ال ن أحمد بن ثابت، قَا َل فِي ِه اْب الثقات: مستقيم ا’مر. قلت: وبافي رجال ا”سناد يحتج بهم فِي الصحيح . 769. (2463) (6756)- Tâvus'un anlattığına göre: "Muaz İbnu Cebel radıyallahu anh, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Hz. Ebu Bekr, Hz. Ömer ve Hz. Osman zamanlarında araziyi, (mahsulünü) üçte bir, dörtte bir karşılığında kiraya vermiştir. Bu kiralama işi, (o zamandan) şu günümüze kadar tatbik edile gelmiştir."1055 * HURMA VE ÜZÜM ORTAKLIĞI ـ007 ـ6070 ـ8762 - ْوبَةَ ْس َما ِعي ُل ْب ُن تَ َحدَّثَنَا إ . ى، َع ِن ِ ْيلَ ِي لَ ب َ ِن أ ٌم َع ِن اْب ِن ثَنَا ُه َشْي َسٍم َع ِن اْب َع ْن ِمقْ ِن ُعتَْيبَةَ َح َكِم ْب ْ ال ِ ْص ِف َها َعلى النه أ ْع َطى َخْيبَ َر أ ْهلَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َو َعبَّا ٍس؛ أ . أ ْر ُض َها َها ُ نَ .فِي الزوائد: فِي إسناده الحكم بن ْخل ِي ليلى َهذَا هو ُم َح َّمد بن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ضعيف . ب َ ِن أ عتيبة، قَا َل شعبة: لم يسمع من مقسم إ أربعة أحاديث. و اْب 770. (2468) (6757)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Hayber arazisini, hurmalıklarıyla, tarlalarıyla mahsulün yarısı mukabilinde eski ahalisine (yahudilere müzâraa usulüyle) verdi." 1056 ُمْنِذِر ـ007 ـ6072 ـ8762 - ْ ي ْب ُن ال َحدَّثَنَا َعِل . ِن َم ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ ’ اِل ِك؛ قَا َل َضْي ٍل َع ْن ُم ْسِلٍم ا ِس ْب َو ِر َع ْن أنَ َح ْع : تَتَ َّما افْ لَ َخْيبَ َر َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ْص ِف َر ُسو ُل هّللِ َصل ِن أ ْع .فِي الزوائد: معين َطا َها َعلى النه فِي إسناده مسلم بن كيسان ضعفه أحمد و اْب وغيرهما . 771. (2469) (6758)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Hayber'i fethedince orayı yarıya ortağa verdi."NOT: Bu bahis daha önce yeterince açıklanmıştır, tekrar etmeyeceğiz.1057 * MÜSLAMANLAR ÜÇ ŞEYDE ORTAK ِن َحْو َش ٍب َع ْن ُم َجا ِهٍد َحدَّثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ـ008 ـ6072 ـ8708 - ِعيٍد ِم ْب عََّوا ْ ي َع ِن ال ِن َحْو َش ٍب ال َّشْيبَانِ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ِخ َرا ِش ْب ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل َ َع ِن : اْب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُم ْسِل ُمو َن ُش َر قَا َل : َكا ُء فِي َث ََ ٍث َر ُسو ُل هّللِ َصل ال : َك ْ ْ َما ِء َوال ْ ِر فِي ال ” َوالنَّا َم . نُهُ َوثَ ٌم بُو َس ِعيٍد َح َر . ا َ ِر َي قَا َل أ : َجا ْ َء ال َما ْ بُو زرعة والبخار هي يَ ْعنِى ال .فِي الزوائد: َعْبدُ هّللا بن خراش. ق وغيرهما د ضعفه أ . و قَا َل و َ دمحم بن عمار الموصلي: كذاب . 772. (2472) (6759)- Hz. İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslümanlar üç şeyde ortaktırlar: Suda, otta, ateşte. Bunlardan alınacak bedel de haramdır."Ebu Saîd dedi ki: "(Sudan maksad) akarsudur."1058 1054 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/299. 1055 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/299. 1056 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/299. 1057 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/300. 1058 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/300. ِن يَ ِز ـ004 ـ6067 ـ8704 - يدَ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب ِي ال هزِ نَاِد َع ِن ا ب َ ْفيَا ُن َع ْن أ َّن َر ثَنَا ُس ’ ُسو َل هّللِ َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ِ ْع َرج َّي هّللاُ قَا َل َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه َث ََ : َك ٌثَ يُ ْمَن َعل : ْع َن َ ْ َما ُء َوال .فِي الزوائد: َهذَا إسناد صحيح. هُ موثقون َو ال ’ُ النَّا ُر ْ ُ و ِر َج . ’ن ُم َح َّمد بن ال ِي حاتم وغيرهما ب َ ِن أ َع . وباقي ِر َجال ا” ى شرط ال ْبدُ هّللا بن يزيد أبا يَ ْحيَى المكي، وثقه النسائي و اْب سناد َعل شيخين . َ 773. (2473) (6760)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Üç şey vardır ki (istenince) vermemezlik edilmez: Su, ot ve ateş."1059 َوا ِس ِط ي ـ007 ـ6067 ـ8707 - ِن ْ ْب ُن َزْيِد ْب َحدَّثَنَا َع َّما ُر ْب ُن َخاِلٍد ال . هيِ ِن َمْر ُزو ٍق َع ْن َعِل ِر ْب ي ْب ُن ُغ َرا ٍب، َع ْن ُز َهْي ثَنَا َعِل َها قَالَ ْت أنَّ ِ ِب َع ْن َعائِ َشةَ ُم َسيه ْ ِن ال ِذيَ يَ ِح ل َم يَا ! ْنعُهُ؟ قَا َل َر ُسو َل هّلل َجدْ : ِ َعا َن َع ْن َس ِعيِد ْب َّ َما ال َّش ْي ُء ال ُح َو : النَّ ْ ِمل ْ َما ُءَوال ال ُت ْ ا ُر قَال : َ يَا ! نَاهُ َر ُسو َل هّللا َع َرفْ َما ُء قَدْ ُء ْ َرا ِر؟ قَا َل يَا ُح َمْي َوالنَّا ِ هذَا ال . ْح ِمل ْ َم فَ ! ا أْن َض َج ْت َما بَا ُل ال ِ ِ َجِميع َصدَّ َق ب َما تَ َم ْن أ ْع َطى نَارا،ً فَ َكأنَّ َك النَّا ُر ْ تِل . ِ ِ َجِميع َصدَّ َق ب َما تَ فَ َكأَّن ْحاً ُح َو َم ْن أ ْع َطي ِمل ْ ِمل ْ َم . ا ُء َما َطَّي َب ذِل َك ال ْ ِم ْن َما ٍء، َحْي ُث يُو َجدُ ال َش ْربَةً َو َم ْن َسقَى ُم ْسِلماً َما أ ْعتَ َق َرقَبَةً َم فَ َكأنَّ . ا أ ْحيَا َها َما ُء فَ َكأنَّ ْ ِم ْن َما ٍء َحْي ُثَ يُو َجدُ ال َش ْربَةً َى ُم ْسِلماً .فِي الزوائد: َهذَا إسناد ضعيف، لضعف َو َم ْن َسق هي بن زيد بن جدعان عل . 774. (2474) (6761)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Ey Allah'ın Resûlü!" dedim, verilmemesi caiz olmayan şey nedir?" "Su, tuz ve ateş!" buyurdular. Ben tekrar: "Ey Allah'ın Resûlü dedim. Evet suyu anladık öyledir, ama tuz ve ateş niye öyledir?" dedim. Şu cevabı verdi: "Ey Humeyrâ! Kim (isteyene) ateş verirse, bu ateşin pişirdiği her şeyi tasadduk etmiş gibi sevap kazanır! Kim de tuz verirse, o da bu tuzun tatlandırdığı her şeyi tasadduk etmiş gibi olur. Kim su bulunan yerde bir Müslümana bir içimlik su içirirse sanki bir köle azad etmiş gibi olur, suyun bulunmadığı yerde içirirse, onu ihya etmiş gibi olur."1060 * OTA MANİ OLMAK İÇİN SUYA MANİ OLUNMAZ َحدَّثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ـ007 ـ6068 ـ8702 - ِعيٍد َما ْي َع ي ْبدَةُ ْب ُن ُسلَ َّ َع ْن َع ْمَرة،َ َع ْن َعائِ َشةَ؛ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِرثَةَ َن َع ْن َحا َ م َّ َو َسل ْي ِه ِر هّللاُ َعل : َ َ ِئْ ب ْ ُع ال ُع نَقْ َو ََ يُ ْمنَ َما ِء، ْ ْض ُل ال ِ يُ ْمنَ .فِي الزوائد: ي ال َّر ُج ُل، ضعفه أحمد وغيره ُع فَ ب َ فِي إسناده حارثة بن أ . ِن حبان فِي صحيحه ب ِن إسحاق وهو مدلس . ورواه اْب سند فِي ِه اْب 775. (2479) (6762)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Suyun fazlası esirgenmez. Kuyunun (ihtiyaçtan) artan kısmı da esirgenmez."1061 * AKAR SUYUN KULLANIMINDA SIRA ِح َزا ِم ي ـ006 ـ6064 ـ8727 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ِ ِي َماِل ٍك َحدَّثَنَا إ . ب َ ِن أ ْب بَةَ ْعلَ ِن ثَ ُظو ِر ْب ثَنَا َز َك . َحدَّثَنِى ُم َح َّمدُ ْب ُن ِريَّا ْب ُن َمْن ِي َماِل ٍك؛ قَا َل ب َ ِن أ ْب بَةَ ْعلَ ِي َماِل ٍك، َع ْن َع َّمِه ثَ ب َ ِن أ ْب بَةَ َر ُعق : ُسو ُل ْ ِل َم قَض َى ْهُزو ٍر، ا فِي َسْي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هّللِ َص ’ ْو َق ل َى فَ ْعل ِل ا’ ، يَ ْسِقي ا لَى َم ْن ُهَو أ ْسفَ ُل ِمْن ْسفَ ’ هُ ِ هم يُ ْر ِس ُل إ ِن، ثُ َك ْعَبْي ْ لَى ال ِ َي إ ْعل .فِي الزوائد: ا الحديث عن ثعلبة ِ َهذَ ِن ماجة ب انفرد اْب . وليس هي له شئ فِي بقية الستة. وفي القاضي، ضعفه أحمد و ابن معين وغيرهما سنده زكريا بن منظور المدن . 776. (2481) (6763)- Sâlebe İbnu Ebî Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Mehzur (isimli derenin) suyu (ile arazilerin sulanması sırası) hususunda şu hükmü verdi: "(Arazisi) yukarıda olan kimse (arazisi) aşağıda olan kimsenin üstündedir (yani önce o sular). Yukarıdaki kimse (arazisini), su, ayak topuklarına varıncaya kadar sular, sonra suyu kendisinden aşağıda olana salıverir."1062 ِ ِس ـ000 ـ6067 ـ8724 - نَا َحدَّثَ ه ُمغَل ْ بُو ال َم أ . ا َن َ ْي . ِليِد َع ْن َضْي ُل ْب ُن ُسلَ َو ثَنَا فُ ْ ِن يَ ْحيَى ْب ُن ال بَة،َ َع ْن إ ْس َحا َق اِ ْب ثَنَا ُموس َى ْب ُن ُعقْ َ ِل أ فَض َى، فِي ُش ْر ِب النَّ ْخ ِل ِم َن ال َّسْي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِن ال َّصاِم ِت؛ أ ْب َل ُعبَادَةَ ْب ا ْش َر ُب َّن ’ ْعلَى فَا’ قَ ْعلَي يَ ا’ ى ا لَ ِ َما ُء إ ْ َّم يُ ْر َس ُل ال ِن، ثُ َك ْعبَ ْي ْ لَى ال ِ َما ُء إ ْ َر ُك ال َويُتْ َم ْسفَ ’ ا ُء ِل، ْ ْفنَى ال ْو يَ ُط أ َحَوائِ ْ ِض َى ال ِل َك َحتَّى تَْنقَ ِذي يَِلي ِه، و َكذَ َّ ْسفَ .فِي ِل ال ِن عد هي الزوائد: فِي إسناده إسحاق بن يَ ْحَيى قَا َل ا و َكذَ . ْب : يروى عن عبادة ولم يدركه. ا قال غيره 1059 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/301. 1060 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/301. 1061 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/302. 1062 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/302. 777. (2483) (6764)- Ubâde İbnu's-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, hurmalıkların akar su ile sulanmaları hususunda şöyle hükmetti: "Suyun başından itibaren önce üsttekiler aşağıdakilerden önce sular. Su ökçeye (çıkacak kadar akmaya) bırakılır. Sonra su bitişikteki aşağıya bırakılır. Bahçeler bitinceye veya su tükeninceye kadar böyle yapılır."1063 AÇIKLAMA: Bu bahsi daha önce geçti. 1064 * SUYUN TAKSİMİ ِح َزا ِم ي ـ002 ـ6067 ـ8727 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ِ َج ْعِد َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َعْبِد هّللا َحدَّثَنَا إ . ْ بُو ال َ ِن أْنبَأنَا أ . َعْبِد هّللاِ ِر ْب َع ْن َكثِي ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ قَا َل هيِ َع ْن أب ُمَزنِ ْ ِن َعْو ٍف ال ِن َع ْمِرو ْب ْب : ي هّللاُ َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل : َها َ َ ِو ِردْ ِل يَ ْوم َخْي ْ ِال ب ُ يُبَدَّأ .فِي الزوائد: ُود فِي إسناده عمرو بن عوف، ضعيف. وفيه حفيده كثير بن َعْبدُ هّللا قَا َل الشافعي: ركن من أر َكا َن الكذب. بُو دَا َ و قَا َل أ : حل ذكرها فِ . و الرواية عنه إ َعلَى جهة التعجب َكذَاب. و قَا َل ابن حبان: روى عن أبيه عن جده نسخة موضوعة ي ي الكتب . 778. (2484) (6765)- Kesir İbnu Abdillah İbni Avf el-Müzeni'nin dedesi (Amr İbnu Avf) radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sulama gününde önce atlardan başlanmalıdır."1065 * KUYUNUN HARÎMİ ٍن ـ777 ـ6766 ـ6846 - ِن ُس َكْي َوِليدُ ْب ُن َع ْمِرو ْب َحدَّثَنَا ال . ى ْ ُمثَنَّ ْ ِن ال ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب َح َس ُن ْب ُن ُم َح َّمِد ْب ْ ح َو َحدَّثَنَا ال َو َّها ِب ْب ُن َع َطا ٍء قَاَ ْ ؛ ثَنَا َعْبدُ ال ِ ال َّصبَّاح : نَ ثَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ٍل؛ أ ِن ُمغَفَّ َح َس ِن َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ْ ي َع ِن ال َمهكِ ْ ْس َما ِعي ُل ال ِ ا إ َم قَا َل: ا ِشيَتِ ِه ِل َع َطناً فَلَهُ أ ْربَعُو َن ِذ َراعاً ِئْراً َر ب َم ْن َحفَ ْس َم .فِي الزوائد: مدار الحديث فِي ا” ا ِ سنادين َعل ِعي َل بن مسلم المكي َى إ ِن مهدي وغيرهما تركه يَ ْحيَى القطان و اْب . 779. (2486) (6766)- Abdullah İbnu Muğaffel radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim (sahipsiz bir arazide) bir kuyu kazarsa, kendi hayvanlarına yatak olmak üzere kırk zirâlık mesafe onun olur."1066 AÇIKLAMA: İhtiyaç sebebiyle sahipsiz arazide kuyu kazan kimsenin onu rahat tasarruf edebilmesi için muayyen belli bir sahaya hak sahibi olması gerekir. Sadedinde olduğumuz hadis, bunu kırk zirâ olarak belirler. Bu saha içinde başkası onun izni olmadan tasarrufta bulunamaz. Mesela gelip yeni bir kuyu açamaz, bahçe yapamaz. Kuyuyu kendi arazisi içinde açmışsa böyle bir yatak sahası mevzubahis olamaz, zaten kendisinindir. Kırk zirâlık saha her cihettendir. Ebu Hanîfe'nin fetvası da buna uygundur. Ebu Yusuf ve Muhammed, kuyu suyu deve gücüyle çekilirse bunun harîmi altmış zirâdır. Şâfi'î mezhebine göre, kuyunun sahipsiz arazideki harîmi, kuyudan su çeken kimsenin duracağı yer, suyun döküleceği yer, biriktirileceği havuz, sulamaya gelecek hayvan sürülerinin su civarında bekletileceği yerler gibi, kuyudan istifade edebilmek için ihtiyaç duyulacak yerlerin tamamıdır. Ancak ihtiyaç duyulan bu yerler başkasının mülkü ise harîm olamaz.1067 * AĞACIN HARÎMİ ـ747 ـ6767 ـ6844 - ِس َّ ُمغَل ْ بُو ال َ ِر ي، أ َمْي ِ ِه ْب ُن َخاِلٍد الن َربه َم ثَنَا ا َن َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ْي َضْي ُل ْب ُن ُسلَ فُ ْ ال . بَةَ أ ْخبَ َر ثَنَا ُمو َسى ْب ُن ُعق . نِي ْ َ َص م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِن ال َّصاِم ِت؛ أ َوِليِد، َع ْن ُعبَادَةَ ْب ْ ِن ال إ ْس ِة َحا ُق ْب ُن يَ ْحيَى ْب َضى فِي النَّ ْخلَ قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ل ِة لل َّر ُج ِل فِي النَّ ْخ َو ِل النَّ ْخ ِن َوال َّث ََثَ تَْي ِل َك َ ِلفُو َن فِي ُحقُو ِق ل . ذَ ٍة ِم ْن أولئِ َك ِم ْن ا ْختَ فَيَ . َّن ِل ُك ِل نَ ْخلَ َ ٌم فَ َقض َى ’ أ َحِري ِل َمْبلَ ُغ َجِريِد َها ْسفَ َها ل .فِي الزوائد: إسناده منقطع. ضعيف، ’ن إسحاق بن يَ ْحيَى يروى عن عبادة، ولم يدركه . َ 1063 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/302. 1064 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/302. 1065 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/303. 1066 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/303. 1067 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/303-304. 780. (2488) (6767)- Ubade İbnu's-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bir hurma bahçesinde, bir adama ait bir, iki, üç hurma ağacı hususunda hüküm verdi. Bahçe sahibi ile bu birkaç ağacın sahipleri, bahçedeki hakları hususunda ihtilaf etmişlerdi. Aleyhissalâtu vesselâm, bu münferid ağaçlardan her biri için, dipten itibaren dalının uzandığı yere kadar ağacın harîmi sayılacağına hükmetti."1068 ـ747 ـ6764 ـ6847 - بُو ال ص ْغِد هيِ َ ي ُمقَ ْي َحدَّثَنَا َس ْه . ُل ْب ُن أ ِن ُع َمَر ثَنَا ؛ قَا َل َمْن ُصو ُر أ ْبِد ي َع ْن اْب عَ ْ ُت ْب ُن ُم َح َّمٍد ال ِ اب : قَا َل ٍر ثَنَا ثَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َجِر : يِد َها ِة َمد ُم النَّ ْخلَ فِي الزوا : إسناده ضعيف . َحِر . ئد ي 781. (2489) (6768)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hurma ağacının harîmi onun dallarının uzunluğu kadardır."1069 * AKARINI SATAN, PARASINI MİSLİNE YATIRSIN ـ746 ـ6767 ـ6877 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َو ِكي ٌع َ ِ ثَنَا . ْب َحدَّثَنَا أ . ْس َما ِعي ُل ْب ُن إ ِ ٍر ثَنَا إ ِن ُع َمْي َمِل ِك ْب ْ ِجٍر، َع ْن َعْبدُ ال ِن ُمَها ْب َ َرا ِهيم ِن ُح َرْي ٍث؛ قَا َل يَقُو ُل َع : ْن َس ِعيِد ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل ِه َكا َن َسِم ْع : ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ْ َمنَهُ فِي ِمث ْل ثَ ْم يَ ْجعَ فَلَ ْو َعقَاراً أ َم ْن بَا َع دَاراً َر أ ْنَ يُبَا ٍر. يِد ِمناً َّشا َك فِي ِه. َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ َمِج قَ ْ َم ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ . ِل ِك ْب ُن َعْبِد ال ْ ِجٍر َع ْن َعْبِد ال ِن ُمَها ْب َ َرا ِهيم ْب ِ ْس َما ِعي ُل ْب ُن إ ِ َحدَّثَنِي إ ِن ُح َرْي ٍث َع ِن النَّ ِن َح َرْي ٍث َع ْن أ ِخي ِه َس ِعيِد ْب ٍر َع ْن َع ْمِرو ْب ِن ُع َمْي ْب هُ لَ ْ ِمث َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ب .فِي الزوائد: ليس لسعيد بن حديث فِي الكتب الخمسة فئ، و للمصنف سوى َهذَا الحديث . 782. (2490) (6769)- Sa'îd İbnu Hureys radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim bir ev veya akâr satıp elde ettiği parayı aynı cins (bir mülk)e yatırmazsa, bu kimse, aldığı bedelin hakkında mübarek kılınmamasına müstehak olur."1070 ـ747 ـ6777 ـ6877 - قَاَ ٍ ٍر َو َع ْمُرو ْب ُن َرافِع ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا : ِويَةَ َمْرَوا ُن ْب ُن ُمعَا ِن ثَنَا . بُو َماِل ٍك النَّ َخ ِع ي َع ْن يُو ُس َف ْب َ ثَنَا أ ِن؛ قَا َل يَ َما ْ ِن ال ْب ْيفَةَ ِي ِه ُحذَ َع ْن أب ْيفَةَ ِن ُحذَ ِي ُعبَ ْيدَةَ ْب ب َ َمْي ُمو ٍن َع ْن أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْم يَ ْجعَ قَا َل : ْل َر ُسو ُل هّللِ َصل َولَ َم ْن بَا َع دَاراً َه ِل ْ َها فِي ِمث َمَن ا َه ثَ َر ْك لَهُ فِي ْم يُبَا ا، ل .فِي الزوائد: فِي إسناده يوسف بن ميمون. ضعفه أحمد وغيره . َ 783. (2491) (6770)- Huzeyfe İbnu'l-Yemân radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim bir ev satar da aldığı parayı emsaline yatırmazsa, o para, kendisine mübarek kılınmaz."1071 AÇIKLAMA: Dinimiz gayr-ı menkul emvali satıp menkul emvalde harcamayı teşvik etmemiştir. Gayr-i menkul satıldığı taktirde yine gayr-ı menkule yatırılmalıdır. Bu mallar daha emniyetli, daha garantilidir. Zira çalınmaz, gasbedilmez, israfla istihlak edilip tez elden tüketilmez.1072 ŞUF'A BÖLÜMÜ * ARAZİYİ SATIŞTA KOMŞUYA HABER VER َع ََ ُء ْب ُن َس ـ748 ـ6777 ـ6877 - اِلٍم، قَاَ ْ ٍن َوال َمدُ ْب ُن ِسنَا ِن ثَنَا يَ ِز . يدُ ْب ُن ها ُرو َن َحدَّثَنَا أ ْح : أْنبَأنَا َشِري ٌك َع ْن ِس َما ٍك، َع ْن اْب قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َع ْن َعبَّا ٍس َع ِن النَّب َم ْن ِع : ْكِر َمةَ ِرِه يَ ْعِر ْض َها َعلى َجا ْ َض بَيعَ َها، فَل َرا فِ : َكانَ ْت ل . ي الزوائد َهُ أ ْر ٌض فَأ هُ ثقات ُ ِر َجال إسناده صحيح، . 784. (2493) (6771)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir kimsenin arazisi olur da satmak isterse, önce komşusuna arz etsin."1073 * HUDUD BELİRİRSE ŞUF'A YOK َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َو : ِصٍم َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن ُع َمَر ـ747 ـ6776 ـ6877 - قَاَ بُو َعا َماِل ُك اْب ُن أنَ ٍس َع ِن ال َّز ْه ِر هيِ ثَنَا أ . َع ْن َ ثَنَا ِ ِب ُم َسهي ْ ِن ال ِا َس ِعيِد ْب ضى ب قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ ِن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن َع ْن أ ْب َمةَ ِي َسلَ َو ْ أب َسم ْم يُقْ َما لَ ل شْفعَ . ِة فِي 1068 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/304. 1069 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/304. 1070 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/305. 1071 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/305. 1072 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/305. 1073 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/306. َف ََ ُشْفعَةَ ُحدُودُ ْ ِت ال َوقَعَ ِذَا ي فَإ . هطِ ْهَرانِ ُم َسيَّ ِب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َح َّماٍد ال ثَنَ ْ ِن ال بُو َعا ِصٍم َع ْن َماِل ٍك َع ِن ال ز ْه ِر هيٍ َع ْن َس ِعيِد ْب َ ا أ نَ ْحَوهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َع ِن النَّب َرةَ ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ َمةَ ِي َسلَ َوأب . بُو َعا ِصٍم ِ قَا َل أ : ِب ُمْر َس ٌل َ ُم َسيه ْ َع ْن َس ِعيِد ْب ُن ال . َمةَ بُو َسلَ َ َو أ ِص ٌل ُمتَّ َرةَ ِي ُه َرْي ب أ .فِي الزوائد: ى شرط البخاري َ ِ ٍر َهذَا إسناده صحيح َعل : فِي البخاري َ َء من حديث َجاب والحديث قد َجا وغيره . 785. (2497) (6772)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm taksim edilemeyen malda şüf'a hakkı tanıdı. Eğer (taşınamaz mal taksim edilip) hududlar belli olursa artık şufa hakkı yoktur."1074 * ŞUF'A TALEBİ ٍر ـ746 ـ6777 ـ6777 - َّشا هيِ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . نِ َما بَ ْيلَ ْ ِن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ال ِر ِث َع ْن ُم َح َّمِد ْب َحا ِن ُع َمَر؛ ْ ِي ِه َع ِن اْب ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َع ْن أب قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : ِعقَا ْ َك َح هلِ ال فِي إسناده ُم َح َّمد بن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ال شْفعَة .فِي الزوائد: البيلماني، قَا َل فِي ِه ُ هي اْب : فالبء فِي ِه منه ِن عدي َوقَا َل: حدث عن أبيه ِذَا روى عن ُم َح َّمد بن الحارث فهما ضعيفان. كل ما يرويه البيلمان . و إ يجوز احتجاج به و أذكره إ َعل . َ نسخة كلها موضوعة. ى وجه التعجب 786. (2500) (6773)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şüf'a (hakkı) devenin bağlı bulunduğu ipi çözmek gibidir (ipi çözülen deve kaçırıldığı gibi, kullanılmayan şut"a hakkı da kaçırılır)."1075 َم َوْيدُ ْب ُن َس ـ747 ـ6778 ـ6777 - ِعيٍد، قَا َل َحدَّثَنَا ُس : بَ ْيلَ ْ ِر ِث َع ْن ُم َح َّمِد ْب ُن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ال َحا ِن ْ ِي ِه َع ِن اْب ُم َح َّمدُ ْب ُن ال انِي َع ْن أب َمَر؛ قَا َل ُع : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر قَا َل : َ ا ِء َر ُسو ُل هّللِ َصل ِال هشِ َسبَقَهُ ب ِذَا . ِل َشِري ٍك َعلى َشِري ٍك إ َو ََ ِلغَائِ ٍب ُشْفعَةَ ٍر، َصِغي .فِي َو ََ ِل الزوائد: فِي إسناده البيلماني وقد تقدم الكم فِي ِه فِي ا”سناد قبله . 787. (2501) (6774)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir ortak diğer bir ortaktan önce (üçüncü bir ortağın hissesini şuf'a yoluyla) satın aldığı zaman, diğer ortağın, hisseyi satın alan ortağa karşı şuf'a hakkı yoktur. Buluğ çağına varmamış ortak ve gâib (yani hazır bulunmayan) ortak için de şüf'a hakkı yoktur."1076 AÇIKLAMA: Şufa hakkı ortaklık ve komşuluktan doğan bir haktır. Satılacak bir malı, aynı fiyata komşu veya ortağın alma hakkı vardır, işte bu hakka şufa hakkı denir. Son hadiste ifade edilen "çocuk ve gaib için şufa hakkının olmadığı" meselesini mutlak almamak gerekir. Sahih hadislere dayanan fukahâ bazı kayıtlarla hem çocuk ve hem de gâib için şufa hakkı olduğunu belirtmişlerdir. Bu mevzu daha önce geçtiği için açıklama kaydetmiyoruz.1077 LUKATA (BULUNTULAR) BÖLÜMÜ * YİTİK, BULANA HELAL DEĞİL ـ744 ـ6777 ـ6776 - نَّى ُمثَ ِن ْ ِن َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . َح َس ِن َع ْن ُم َط هرِ ِف ْب ْ ِل َع ْن ال َّط ِوي ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن َس ِعيٍد َع ْن ُح َمْيٍد ال ِي ِه؛ قَا َل ِر َع ْن أب ال هش : ِ هخِ ي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : ةُ ِر َّ َضال ا ِم َح َر ُق النَّ ُم ْسِل ال .فِي الزوائد: هُ ثقات ْ ُ إسناده صحيح َو ِر َج . ال 788. (2502) (6775)- Abdullah İbnu's-Sıhhîr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslümanın yitirdiği (her şey) ateş alevidir."1078 NOT: Bu bahsin açıklaması geçti. 1079 KÖLE AZADI BÖLÜMÜ 1074 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/307. 1075 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/307. 1076 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/307. 1077 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/307. 1078 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/308. 1079 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/308. * MÜDEBBER ـ747 ـ6776 ـ6778 - ِي َشْيبَةَ ب َ َما َن ْب ُن أ ْ َّي هّللا َحدَّثَنَا ُعث . ُ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ِن ُع َمَر؛ أ َع ِن اْب ٍ ي ْب ُن ِظْبيَا َن َع ْن ُعبَ ْيِد هّللاِ َع ْن نَافِع ثَنَا َعِل قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل : ا ِث َ ُ ل ُمدَبَّ ُر ِم َن الث ْ ل . َجةَ قا َل اْب ُن : ، يَقُو ُل َما ِي َشْيبَةَ ب َ ِن أ َما َن يَ ْعِني اْب ْ ل ُمدَبَّ ُر ِم َن َط َسِم ْع : أ ُت ُعث ْ هذَا َخ . يَ ْعنِي َحِدي َث «ا ِث ُ ل الث ». بُو َعْبِد هّللاِ َس قَا َل أ : لَهُ أ ْص ٌل َ ْي ِن ل .فِي الزوائد: َ فِي إسناده َعل بُو هاشم وغير واحد َى بن ظبيان ضعفه اْب َ معين و أ . وكذبه ِن معين أيضا هي اْب . هي بن ظبيان موقوفا. قَا َل: قَا َل علي بن ظبيان: كنت أحدهث به مرفو ًعا، و قَا َل المهز : رواه الشافعي عن عل ِن عمر فوقفته ِن فقال أصحابنا ليس بمرفوع بل موقوف َعل .قال الشافعي: الحفاظ الذين حدثوه يوقفونه َع عمر َى اْب ل . َى اِ ْب 789. (2514) (6776)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müdebber (efendisi ölünce azad edilecek olan) köle, sülüs (yani sahibinin terekesinin üçte birin)den olmak üzere muteber) dir."1080 AÇIKLAMA: Efendinin "Ben ölünce hürsün" diye azad olmasını ölüm şartına bağladığı köleye müdebber denir. Bunun hukuki durumu diğerinden ayrıdır, artık satılamaz. Bu hadise göre, adamın geri kalan terekesinin üçte biri bu kölenin değerine denkse köle hür olur, değilse hür olamaz. Karşılamadığı taktirde geri kalan kısmı köle tazmin ederek hürriyetine kavuşur. Mâlik, Şafi'î ve cumhûrun hükmü böyledir.1081 * ÜMMÜ VELED ْس َم ـ777 ـ6777 ـ6777 - ا ِعي َل قَاَ ِ َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح َّمٍد و ُم َح َّمدُ ْب ُن إ ِن ثَنَا . ُعبَ ْيِد هّللاِ َحدَّثَنَا َعِل : ِن َعْبِد هّللاِ ْب ِن ْب ثَنَا َشِري ٌك َع ْن ُح َسْي ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل َع ِن اْب ِن َعبَّا ٍس َع ْن ِع ْكِر َمةَ ْب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : َع ْن َر ُسو ُل هّللِ َصل ِهي ُم ْعتَقَةٌ َمتُهُ ِمْنه،ُ فَ َر ُج ِل َولَدَ ْت أ َما أي هي دُبُ .فِي الزوائد: وغيره ٍر ِمْنهُ ِن المدين فِي إسناده الحسين بن عبد هّللا بن عبيد هّللا بن َعبَّا ٍس، تركه اْب . بُو حاتم َ وضعفه أ وغيره. وقال البخاري: إنه َكا َن يتهم بالزندقة . 790. (2515) (6777)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kimin cariyesi, kendisinden bir çocuk doğurmuşsa, o cariye (ümmü veled olur ve) kendisinin vefatından sonra hür olur."1082 َحدَّثَنَا أ ْح . ِصٍم َمدُ ْب ُن يُو ُس َف ـ777 ـ6774 ـ6776 - بُو َعا ْكٍر ثَنَا أ . يَ ْعنِي النَّ َ بُو بَ َ ثَنَا أ ِن َعْبدُ هّللاِ َع ْن ِع ْكِر َمةَ ِن اْب ُح َسْي ْ َّي َع ِن ال ْه َشِل ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل َع ِن : ا َل اْب فَقَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ِعْنهَ َ َرا ِهيم ْب ِ م إ ُ َو ذُ : لَدُ َها ِكَر ْت أ أ ْعتَقَ .فِي الزوائد: فِي إسناده الحسين َها بن َع تقدم فِي ِه الكم آنفا . ْبدُ هّللا وقد 791. (2516) (6778)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında (oğlu) İbrahim'in annesi zikredilmişti. Aleyhissalâtu vesselâm: "Onu, oğlu İbrahim azad etti!" buyurdular."1083 َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َو : إ ْس َحا ُق ْب ُن َمْن ُصو ٍر ـ776 ـ6777 ـ6777 - ، قَاَ ِن ُج َرْيجٍ ِق َع ِن اْب ِر ثَنَا َع . ؛ ْبدُ ال َّر َّزا بُو ال زبَ ْي َ أ ْخبَ َرنِي أ ِ َر ْب َن َعْبدُ هّللا يَقُو ُل أنَّهُ : َسِم َع َجاب ِ َو النَّب ْو ََِدنَا َّمَها ِت أ ُ َوأ ِريَنَا ِي ُع َس َرا فِينَا ِح ي ُكنَّا َنب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ي َصل ِذِل َك بَأساً . َ نَ .فِي َرى ب ُ الزوائد: ه ثقات ِر َجال إسناده صحيح، . 792. (2517) (6779)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm aramızda hayatta iken, cariyelerimizi ve çocuklarımızın annesi olan cariyelerimizi satardık, bunda bir beis görmezdik."1084 AÇIKLAMA: Ümmü'l-veledin satılamaması esastır. Bu hususta icma vardır. Alimler, aksi rivayette bulunan sahabilerin bilahare görüşlerinden rücu ederek icmaya katıldıklarını belirtir. 1085 1080 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/309. 1081 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/309. 1082 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/310. 1083 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/310. 1084 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/310. 1085 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/310. * MÜKÂTEBE بُو ُكَر ـ777 ـ6747 ـ6777 - ْي ٍب ِي ِه َ َحدَّثَنَا أ . ب ْي ٍب َع ْن أ ِن ُشعَ َع ْن َع ْمِرو اْب َضْي ٍل َع ْن َح َّجاجٍ ٍر َو ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ َمْي ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن نُ َع : ْن َجِدهِه؛ قَا َل َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َرقِي ٌق َ ُهَو م: وقِيَّا ٍت فَ ُ َع ْش َر أ وقِيَّ ٍة، فأدَّا َها إَّ ُ ِة أ أي .فِي َما َعْبٍد ُكوتِ َب َعلى ِمائَ الزوائد: فِي ِه حجاج بن أرطاة وهو مدلس . 793. (2519) (6780)- Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kendisiyle yüzyirmi okiyye üzerinden mükâtebe yapılan bir köle, bütün borcunu ödese de on okiyyelik (az bir şey dahi kalsa) o yine köledir."1086 ـ778 ـ6747 ـ6767 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدَّثَنَا أ . ؛ َ َمةَ ِهم َسلَ ُ َع ْن أ َمةَ ِهم َسلَ ُ َها َن َمْولى أ ثَنَا ُسْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَة،َ َع ِن ال ز ْه ِر هيِ َع ْن نَ ْب أنَّهُ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل أنَّ : ذَا َكا َن َها أ ْخبَ َر ْت َع ِن النَّب ِ ِج إ ” ْب ِمْنهُ تَ ْحتَ ْ َو َكا َن ِعْندَهُ َما يُ َؤِدهي فَل قَ : ْحدَا ُك َّن . ا َل السندي ُمَكاتَ ٌب، هي عن الشافعي ما يدل َعلَى أن الحديث يخلو من ضعف، ذكر البيهق ’ن راويه نبهان . 794. (2520) (6781)- Ümmü Seleme Radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Siz kadınlardan birinin mukâtebe yaptığı bir köleniz varsa, köleniz ödeyeceği meblağa sahip olduğu andan itibaren onun yanında örtünmeniz (kaç-göç etmeniz) gerekir."1087 * MAHREMİ KÖLE OLAMAZ ـ777 ـ6746 ـ6767 - نَ َحدَّثَ َج ْهِم ا ْ ي َو ُعبَ ْيدُ هّللاِ ْب ُن ال َرا ِشدُ ْب ُن َس ِعيٍد ال َّر ْمِل َع ْن ُسْفيَا َن َع ْن : ْن َما ِط ي ا ’ قَاَ ِيعَةَ ِن َرب ثَنَا َض ْمَرةُ اْب ِن ُع َمَر؛ قَا َل ٍر َع ِن اْب ِن ِدينَا َ َع : ْبِد هّللاِ ْب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُهَو ُح َم ر ْن َم قَا َل : لَ َك ذَا .فِي الزوائد: فِي َر ِحٍم َم ْح َرٍم فَ إسناده من تُكلم فِي ِه . 795. (2525) (6782)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim mahremi olan bir yakınına malik (olma durumunu kazanır) ise o mahremi hürdür." 1088 * MALI OLAN KÖLE AZAD EDİLMİŞSE َحدَّثَنَا ُم َح . َج ْرِم ي ـ776 ـ6747 ـ6777 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى ْ ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن . َع ْن ُم َح َّمٍد ال َ َرا ِهيم ْب ِ ِن إ ُم َّطِل ُب ْب ُن ِزيَاٍد َع ْن إ ْس َحا َق ْب ْ ثَنَا ال ِن َم َى اْب ٍر َو ُهَو َمْول َجِدهِه ُع َمْي َّن َعْبدَ هّللاِ قَا َل لَهُ َم ْسعُوٍد؛ أ : ْي ُر َ يَا ُع ! َهِنيئاً َك ِعتْقاً تُ إهن . ْي ِه ِى أ ْعتَقْ َّي هّللاُ َعلَ ِى َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل إنه يَقُو ُل َ م َّ َو َسل َم : ا ُل لَهُ ْ ْم يُ َسِهم َمالَهُ فَال َولَ َر ُج ٍل أ ْعتَ َق ُغ ََما،ً َما أي . ُ َمال ٍر ِ ْرنِي َما َم فَإ ْخب َك: ْي ِن نُ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ِ ُب َعْبِد هّللاِ ْب ُم َّطل ْ ثَنَا ال َ؛ قَا َل َرا ِهيم ْب ِ ِن إ َج ْب ُن : ِدهي ِزيَاٍد َع ْن إ ْس َحا َق ْب َر نَ ْحَو قَا َل َع . هُ ْبدُ هّللاِ ْب ُن َم ْسعُوٍد ِل فَذَ َك .فِي الزوائد: َ َرا ِهيم ْب ِ فِي إسناده إسحاق بن إ ِن حبان فِي ِن عد هي المسعودي قَا َل فِي ِه البخاري: يتابع فِي رفع حديثه. و قَا َل اْب : ليس له إ حديثنا. و قَا َل مسلمة: ثقة. وذكره اْب ِن الثقات. حبان فِي الثقات ِن معين والعجلي وغيرهم. وباقيهم ثقات وشيخه عمير، ذكره اْب . والمطلب بن زياد وثقه أحمد و اْب . 796. (2530) (6783)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh'ın azadlısı Umeyr'ın anlattığına göre: "Abdullah kendisine: "Ey Umeyr! Seni ben, kolay bir azadlama ile azadladım. Zira Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Kim bir köleyi azad eder ve (kölenin elindeki) malını zikretmezse mal kölenin olur!" dediğini işittim. Sen bana elindeki maldan haber ver (ne kadardır)?"1089 AÇIKLAMA: Bu ve benzeri bazı hadislere dayanan bir kısım âlimler, kölenin mülk edinebileceğini söylemişlerdir. Ancak aslolan aksidir.1090 * VELED-İ ZİNANIN AZADLISI ـ777 ـ6748 ـ6777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ٍن َ فَ ْض ُل ْب ُن دُ َكْي َحدَّثَنَا أ . ْ ثَنَا ال . هيِ ِ ِهضنه ِي يَ ِزيدَ ال ب َ ٍر َع ْن أ ِن ُجبَ ْي ثَنَا إ ْس َراِئي ُل َع ْن َزْيٍد اْب َو َس ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ْن ِت َس ْعٍد َمْو ََةِ النَّب ِ ب َع ا ْن َمْي ُمونَةَ ِد ال هزِ نَ ُسئِ َل َع ْن َولَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َ؛ أ م َّ ْع ََ ِن ل . فَقَا َل: نَ 1086 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/311. 1087 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/311. 1088 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/311. 1089 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/312. 1090 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/312. ْعتِ َق َولَدَ ال هزِ نَا ُ ِهَما، َخْي ٌر ِم ْن أ ْن أ َجا ِهدُ فِي ِن أ .فِي الزوائد: عبد الغني ُ هي، قَا َل اْب بُو يزيد الضن فِي إسناده أ : منكر الحديث. و قَا َل َ البخاري: مجهول. وكذا قَا َل الذهبي. و قَا َل الدارقطني: ليس بمعروف . 797. (2531) (6784)- Resûlullah'ın azadlılarından Meymune bintu Sa'd anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a veled-i zinadan sorulmuştu, şu cevabı verdi: "Savaşırken giydiğim bir çift ayakkabı veled-i zinayı azad etmemden daha hayırlıdır."1091 AÇIKLAMA: Bazı alimler hadisi, veled-i zinanın kötü hal sahibi olması sebebiyle onu azad etmek suretiyle yapılacak iyiliğin sevabının pek az olacağı şeklinde anlamıştır. Hattabî gibi bazı alimler bu hükmün "muayyen bir veled-i zina hakkında varid olduğunu" söylemişlerdir. Bu görüşte olanlar "Zinadan zinaya yapan anne-babanın mesul olduğuna, çocuğun onların fiillerinden masum bulunduğuna" dair rivayetleri göz önüne almış olmalıdır. 1092 HUDUD (AĞIR CEZALAR) BÖLÜMÜ * HADDLERİN TATBİKİ ٍر. ٍِم ُم ـ774 ـ6747 ـ6777 - ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل ْ ِر ثَنَا ال . ِي َش َج َرةَ َكثِي ب َ ِي ال َّزا ِه َّري ِة َع ْن أ ب َ ٍن َع ْن أ ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن ِسنَا قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِن ُع َمَر؛ أ َع ِن اْب ِن ُمَّرةَ َحٍده ِم ْن ُحدُوِد هّللاِ َخْي ٌر ِم ْن ْب : إقَا ، فِي َب ََِد َمةُ ْيلَةً َم ِطِر أ ْربَ ِعي َن لَ ِن هّللاِ َع . فِي الزوائد: معين وغيره َّز َو َج َّل فِي إسناده َس ِعيِد بن سنان ضعفه اْب . و قَا َل الدارقطني: يضع الحديث . 798. (2537 (6785)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah'ın had cezalarından birinin yerine getirilmesi Allah'ın beldelerinde kırk gece yağan yağmurdan daha hayırlıdır."1093 َج ْه َضِم ي ـ777 ـ6746 ـ6777 - ْ ال َح َكُم ثَنَا . ْب ُن أبَا َن َع ْن ِع َحْف ُص ْب ُن َحدَّثَنَا َن ْص ُر ْب ُن . ُع َمَر َعِليٍ ِن ثَنَا ال َعبَّا ٍس؛ ْ َع ِن اْب ْكِر َمةَ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِق ِه َر ُسو ُل هّللِ َصل َح َّل َض ْر ُب ُعنُ ِن قَا َل : فَقَدْ قُرآ ْ ِم َن ال َو َم . ْن قَا َل َم ْن َج َحدَ آيَةً َو ْحدَهَُ َشِر : َ ي َك لَه،ُ هّللاُ إلهَ إَّ َف ََ َس َو َر ُسولهُ َعْبدُهُ َّن ُم َح َّمداً َ ب ’ ْي ِه ِي َل َوأ َ َعلَ فَيُقَام أ ْن يُ ِصي َب َحدهاً ْي ِه إَّ فِي الزوا : َهذَا إسناده ضعيف، فِي ِه حفص بن َح . ئد ٍد َعلَ ِن عد هي والدارقطني بُو حاتم والنسائي و اْب َ ِن معين و أ هي القرح ضعفه اْب ِي حاتم . ب َ ِن أ عمر العرب . ووثقه اْب 799. (2539) (6786)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kur'an'dan tek bir ayeti inkâr edenin boynunu vurmak helal olur. Kim lâ ilâhe illallâhu vahdehû lâ şerîke leh ve enne Muhammeden abduhu ve Resûluhu (Allah birdir, ortağı yoktur, Muhammed onun kulu ve elçisidir)" derse hiç kimsenin ona dokunma yetkisi yoktur. Ancak, bir hadd suçu işlerse, ona cezası verilir." 1094 ـ477 ـ6747 ـ6787 - و ُج ُ َمْفل ْ َحدَّثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َساِلٍم ال َو ثَنَا ُعبَ ْيدَةُ ْب ُن ا’ ِل ْ ِن ال قَا ِسِم ْب ْ ِن ْسَوِد َع ِن ال ْب ِيعَةَ ِي َصاِد ٍق َع ْن َرب ب َ يِد َع ْن أ ِن ال َّصاِم ِت؛ قَا َل نَا : بَ ِعيِد ِجٍد َع ْن ُعبَادَةَ ْب ْ ِري ِب َوال قَ ْ أقِي ُموا ُحدُودَ هّللا فِي ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َو ََ تَأ ُخذْ ُكْم . فِي هّللاِ َر ُسو ُل هّللِ َصل َئِِم ْو َمةُ ل .فِي الزوائد: َهذَا إسناد ى شرط ابن حبان فقد ذكر جمع رواته، فِي ثقاته َ ه صحيح َعل . َ 800. (2540) (6787)- Ubâde İbnu's-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Siz Allah'ın had cezalarını (akrabalık ve diğer hususlarda size) yakın olan hakkında da uzak olan hakkında da tatbik edin. Allah'ın hükmünü uygulamaktan sizi hiçbir ayıplayıcının ayıplaması alıkoymasın."1095 AÇIKLAMA: Hadd cezalan bizzat nasslarla tesbit edilen cezalardır. Bunların tatbiki hem adaleti sağlar, hem de içtimaî hayatı nizam içinde tutar. Ayet-i kerimede "kısasta sizin için hayat var" buyrulmuştur. İslâm'a göre içtimaî hayatın baş dinamiği adalettir. Bu sebeple onun gerçekleşmesinin ifadesi olan haddin uygulanmasının, Resûlullah, kırk gece aralıksız yağan hareketli yağmurdan daha hayırlı olduğunu ifade etmiştir. Hududun uygulanması hususunda akraba-yabancı, zengin-fakir, avam-havas, müslim-gayr-i müslim ayırımı yapılmamalıdır. Kınayanların 1091 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/313. 1092 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/313. 1093 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/314. 1094 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/314. 1095 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/314. kınamasına aldırış edilmemelidir. Resûlullah bu son ifadesiyle, İslâmî hududun tatbikatını medeniliğe aykırı bulacak nesillerin geleceğini haber vermiş olmaktadır.1096 * ŞÜPHE VARSA HAD UYGULANMAZ ـ477 ـ6744 ـ6787 - ِ َج َّراح ْ ِي َس ِعيٍد َع ْن َحدَّثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن ال ب َ ِن أ فَ ْض ِل َع ْن َس ِعيِد ْب ْ ِن ال ْب َ َرا ِهيم ْب ِ َو ِكي ٌع َع ْن إ َر ثَنَا ةَ؛ ِي ُه َرْي ب َ أ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : َمدْفَعاً ْم لَهُ َو َجدْتُ َما َحدُودَ ادْفَعُوا ال .فِي الزوائد: عن الفضل ْ َ َرا ِهيم ْب ِ فِي إسناده إ ِن معين والبخاري وغيرهم المخزومي ضعفه أحمد و اْب . 801. (2545)(6788)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hadd cezasını defedebildiğiniz müddetçe defedin (suçun sübutunu zedeleyen delilleri esas alarak uygulamaktan kaçının)."1097 َحدَّثَنَا يَ ْعقُو ُب ْب ُن ِس ٍب ُح َم ـ476 ـ6747 ـ6786 - ْي ِن َكا ُج َمِح ي ِد ْب . ْ َما َن ال ْ َع ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ُعث . َح َكُم اْب ُن أبَا َن َع ْن ِع ْكَر َمةَ ْ ثَنَا ال قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِن َعبَّا ٍس، َع ِن النَّب اْب : َ َر هّللاُ َعْو َرتَهُ يَ ْوم ِم َستَ ُم ْسِل ْ َر َعْو َردَ أ ِخي ِه ال َمِة َم ْن َستَ ِقيَا ْ َو َم ْن َك َش َف َعْو َر ال . ةَ ِ َها فِي بَ ْيتِ ِه ْف َض َحهُ ب َحتَّى يَ ِم َك َش َف هّللاُ َعْو َرتَهُ ُم ْسِل أ ِخي ِه ال .فِي الزوائد: بُو حالم ْ َ فِي إسناده ُم َح َّمد بن صفوان الجمحي، قَا َل فِي ِه أ : ِن حبان فِي الثقات. وباقي رجال ا”سناد ثقات . منكر الحديث،ضعيف الحديث. و قَا َل الدارقطي: ليس بقوي. وذكره اْب 802. (2546) (6789)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim müslüman kardeşinin ayıbını örterse, Kıyamet günü Allah da onun ayıbını örter. Kim de müslüman kardeşinin ayıbını açarsa Allah da onun ayıbını açıp evinin içinde bile rezil eder."1098 AÇIKLAMA: Alimler, örtülmesi, teşhir edilmemesi gereken ayıplan bir daha dönüp yapılmayacak şahsi kusurlar olarak yorumlamışlardır. Değilse herkesi ilgilendiren kötülükleri, cürümleri işleyen kimselere müdahale etmek, vazgeçmediği taktirde ilgililere şikayet etmek yasaklanmış olan gıybet değildir, bilakis herkese terettüp eden emr-i bil-ma'ruf ve nehy-i anil-münker vazifesidir. Şu halde ayıbın örtülmesine müteallik hadisler kötülüklerle mücadeleye engel yapılmamalıdır.10991100 * HADD CEZASINDA ŞEFAAT OLMAZ ـ477 ـ6777 ـ6784 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِر َ َمْي َحدَّثَنَا أ . ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن نُ ِن ُر َكانَةَ ْب َحةَ ْ ِن َطل ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ ْس َحا َق َع ْن ُم َح َّمِد ْب ْن ِت َمسعُوِد ْب َع ِن ا ِ ب ِهمِه َعائِ َشةَ ُ َها؛ قَا َل ْن أ ’ ِي ْسوِد َع : ْن أب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِم ْن بَ ْي ِت َر ُسو ِل هّللِ َصل ِطيفَةَ َك القَ ْ َمْرأةُ تِل ْ ِت ال َّما َس َرقَ ل . َ َر أ ْع . ْي ٍش َظ ْمنَا ذِل َك ِم ْن قُ َو َكانَ ِت ا ْمَرأةً . ِ هيِ لَى النَّب ِ ِجئْنَا إ ِ ُمهُ فَ ه نُ َكل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل . نَا ْ ل َوقُ وقِيَّةً : ُ ِأ ْرَب ِعي َن أ َها ب نَ ْح ُن نَ . فَقَا َل ْفِدي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل : َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْو ِل َر ُسو ِل هّللِ َصل َّما َسِم ْعنَا ِلي َن قَ َها فَلَ تُ َط نَا َّهَر َخْي ٌر لَ ْ ل فَقُ َمةَ َسا ُ ،َ أتَْينَا أ ْم م : ِ ه َكل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ . فَقَا َل َر ُسو َل هّللِ َصل َخ ِطيباً َ ِل َك قَام َ ذَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َرأى َر ُسو ُل هّللِ َصل َّما َّى فَل : فِي َحٍده ِم ْن َ ا ُر ُكْم َعل َما إ ْكثَ َع ِ ُحدُوِد هّللاِ َع يَ ِدِه َّز َو َج َّل َوقَ ْف ُس ُم َح َّمٍد ب ِذى نَ َّ َوال َما ِء هّللاِ؟ َمٍة ِم ْن إ ِ ِه، ِذي نَ َزلَ ْت َعلى أ ! ب َّ ِال َر ُسو َل هّللِ نَ َزلَ ْت ب اْبنَةُ ْو َكاَن ْت فَا ِطَمةُ لَ فِي إسناده ُم َح . ل .فِي الزوائد: َّمد بن إسحاق وهو مدلس َقَ َط َع ُم َح َّمدٌ يَدَ َها 803. (2548) (6790)- Mes'ud İbnu'l-Esved radıyallahu anh anlatıyor: "(Fatıma isimli) kadın, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın evinden kadifeyi çalınca biz bunu büyük bir hadise olarak değerlendirdik. Kadın Kureyş'ten (tanınmış) birisiydi. Lehinde konuşmak üzere Resûlullah'a geldik: "Biz onun cezasına mukabil kırk okiyyelik fidye verelim" dedik. Aleyhissalâtu vesselâm: "Cezasını çekerek temizlenmesi onun için daha hayırlıdır" buyurdular. Biz Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın sözündeki yumuşaklığı görünce, Üsâme'ye geldik ve: "Git, kadın lehine Resûlullah'a konuş (da eli kesilmesin)" dedik. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bu hali görünce (sertleşti ve) hutbe irad etmek üzere ayağa kalktı, şöyle söyledi: "Aziz ve celil olan Allah'ın cariyelerinden bir cariyeye terettüp eden Allah'ın haddlerinden birini (tatbik etmemem için) üzerimde niye bu kadar ısrar ediyorsunuz? Muhammed'in nefsini kudret elinde tutan Zât-ı Zülcelâl'e yemin olsun! Eğer o kadının tenezzül ettiği şeye (hırsızlığa) Muhammed'in kızı Fâtıma tenezzül etseydi Muhammed (hiç çekinmeden) onun elini mutlaka keserdi."1101 1096 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/314. 1097 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/315. 1098 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/315. 1099 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/316. 1100 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/316. 1101 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/317. AÇIKLAMA: Bu hâdisenin açıklaması geçti. 1102 * KÖTÜLÜĞÜ ALENÎ YAPAN ي ـ478 ـ6777 ـ6777 - َم ْشِق َوِليِد الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال ْ ثَنَا َزْيدُ ْب ُن يَ ْحيَى ْب . ْي ُث ْب ُن ِن ُعبْيٍد َحدَّثَنَا ال . ِ ثَنَا الل ي َّ ب َ ِن أ َس ْعٍد َع ْن ُعبَ ْيِد هّللاِ ْب ِي ا ب َ ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل َج ْعفَ ’ ٍر َع ْن أ َوِد َع ْن ُع ْرَوةَ ع ِن اْب ْس : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل : نَ ٍة َر ُسو ُل هّللِ َصل ِر بَيه ِغَ ْي ب َحداً أ ِجماً ْو ُكْن ُت َرا لَ َر َج ْم ُت ُف ََنَةَ ل . َ َها ال هرِ َه فَقَدْ ا َظ َهَر ِمْن ْي َو َم ْن يَ ْد ُخ ُل َعلَ َها َو َهْيئَتِ َها فِي َمْن ِطِق ُ يبَة .فِي الزوائد: إسناده صحيح ورجاله ثقات . 804. (2559) (6791)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Zina suçu sebebiyle) herhangi birini şahitsiz olarak recmetseydim, falan kadını recmederdim. Çünkü onun konuşmasından, vaziyetinden ve yanına girip çıkanlardan dolayı ciddi bir şüphe hasıl olmuştur." 1103 * CARİYEYE HADD TATBİKİ ـ477 ـ6776 ـ6766 - قَا َل أْنبَأنَا َّن َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن : ُر ْمحٍ َ ْرَوةَ؛ أ ِي فَ ب َ ِن أ ٍر ْب ِي ٍب َع ْن َع َّما ِي َحب ب َ ِن أ ْي ُث ْب ُن َس ْعٍد َع ْن يَ ِزيدَ ْب َّ الل َّن َعائِ َش َ ْي ُت َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن َحدَّثَتْه،ُ أ ِ َّن َع ْمَرةَ ب َ َحدَّثَهُ أ َّن ُع ْرَوةَ َ َّن ُم َح َّمدُ ْب ُن َر ُسو َل هّللِ ُم ْسِلٍم َحدَّثَهُ أ َ َها؛ أ َحدَّثَتْ َ ةَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ِ قَا َل: ذَا َزنَ ِت ا إ ’ فَا ْجِلدُو َها َمةُ ٍر . فَإ ْن َزنَ ْت فَا ْجِلدُو َها. فَإ ْن َزنَ ْت فَا ْجِلدُ َها. فَإ ْن َزنَ ْت فَا ْجِلدُو َها. ِ َضِفي ْو ب َولَ ِيعُو َها َّم ب َو ث . ال َّضِفيُر ُ َحْب ُل ْ ال .فِي الزوائد: ي ف ِ ب ِن فِي إسناده عمار بن أ روة، وهو ضعيف كما ذكره البخاري وغيره. حبان فِي الثقات َ وذكره اْب . 805. (2566) (6792)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cariye zina ederse sopalayın, yine zina yaparsa yine sopalayın, yine zina yaparsa yine sopalayın, yine zina yaparsa yine sopalayın, sonra onu, (bu halini belirterek) bir örgü (ip) bedeliyle de olsa satın!"1104 * YAŞLI VE HASTAYA HADD GEREKİR ـ476 ـ6777 ـ6778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َمْي َحدَّثَنَا أ . ٍر ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن نُ ِن . ِن َعْبِد هّللاِ ْب ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ ْس َحا َق َع ْن يَ ْعقُو َب ْب ِن ا’ ُعبَادَةَ؛ قَا َل ِن َس ْعِد ْب ِن ُحنَ ْي ٍف، َع ْن َس ِعيِد ْب ِن َس ْه ِل ْب ْب َمةَ َما ُ ِي أ ب َ ، َع ْن أ ِ َش هج : َر ْع إَّ ْم يُ َر ُج ٌل ُم ْخدَ ٌج َضِعي ٌف فَلَ َكا َن بَ ْي َن أْبيَاتِنَا َو ُهَو َعلى ِ َها ُث ب ْخبُ ِر يَ َما ِء الدَّا َمٍة ِم ْن إ أ . َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ لَى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ َس ْعدُ ْب ُن ُعبَادَةَ إ َع َشأنَهُ فَ . فَقَا َل: ا ْجِلدُوهُ َض ْر َب َرفَ ُوا َو أ ْضعَ يَا نَب ! ُف ِم ْن ذِل َك ِ َّي ِمائَ . هّللاِ ِة َسْو ٍط قَال ُه . ْو ض َرْبنَاهُ ِمائَةَ ِربُوهُ ٍط َم ل ا َت َ ، فَا ْض َسْو . ِش ْمَراخٍ فِي ِه ِمائَةُ كاً ْ قَا َل فَ ُخذُوا لَهُ ِعث َوا ِحدَةً ً َض ْربَة . ٍ ِن َس ْه ٍل َع ْن َحدَّثَنَا ُس . ْفيَا ُن ْب ُن َو ِكيع ْب َمةَ َما ُ ِي أ ب َ ِن َعْبِد هّللاِ َع ْن أ ِن إ ْس َحاق َع ْن يَ ْعقُو َب ْب ي َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِرب ُم َحا ْ ثَنَا ال نَ ْحَوهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َع ِن النَّب ِن ُعبَادَةَ فِي الزوائد: مدار ا”سناد َعلَى ُم َح َّمد بن إسحاق وهو مدلس. وقد رواه َس ْعِد ْب . بالعنعنة . 806. (2574) (6793)- Said İbnu Sa'd İbnu Ubâde radıyallahu anhüma anlatıyor: "Evlerimiz arasında vücut yapısı noksan ve zayıf bir adam vardı. (Bir gün) mahallenin cariyelerinden biriyle kötü vaziyette aniden yakalandı. Bunun üzerine (babam) Sa'd İbnu Ubâde durumunu Aleyhissalâtu vesselâm'a duyurdu. "Yüz sopa vurun!" emrettiler. Halk: "Ey Allah'ın Resûlü! O buna zayıftır, buna dayanamaz, yüz sopa vurursak ölür!" dediler. Efendimiz: "Öyleyse, onun için yüz saçaklı bir hurma dalı alın ve ona o dal ile bir kere vurun!" buyurdular."1105 AÇIKLAMA: Bu hadis, hadd cezasına dayanamayacak durumda olan hasta suçlu için takip edilecek usulü göstermektedir. İbnu'l-Hümâm, cezası recmedilmek olan yani bekar olmayan bir hasta zina edecek olsa, cezanın hemen uygulanacağını belirtir. "Çünkü der, zaten öldürülmesi gerekirdi." Bu sebeple hastalık hali cezanın uygulanmasına mani değil. Eğer hasta zani, bekarsa, iyileşinceye kadar hadd uygulanmaz. Çünkü onun cezası sopalanmaktır, öldürülmek değil. Hasta iken sopalanmak ölümüne sebebiyet verebilir: Eğer bu kimse iyileşmeyecek bir hastalığa tutulmuşsa veya bünyesi zayıfsa, hem Hanefiler, hem de Şâfiiler, sadedinde olduğumuz hadis mucibince, yüz dalcığı bulunan bir hurma dalı ile bir defa vurulacağına hükmeder. Her dalcık vücuduna değmelidir, bu vacibtir. Bu sebeple dal, hurma dalında olduğu gibi yaygın olmalıdır.1106 1102 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/317. 1103 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/317. 1104 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/318. 1105 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/319. 1106 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/319. * MALINI MÜDAFAA EDERKEN ÖLEN ŞEHİTTİR َخِلي ُل ْب ُن َع ْمٍر ـ477 ـ6778 ـ6747 - و ْ َحدَّثَنَا ال . ِويَةَ َمْرَوا ُن ْب ُن ُمعَا ِن ِمْهَرا َن، َع ِن ثَنَا . َج َز ِر ي َع ْن َمْي ُمو ِن ْب ْ ٍن ال ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن ِسنَا اْب : ْي ِه ِن ُع َمَر؛ قَا َل َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ُهَو َش ِه : يدٌ تِ َل، فَ َماِل ِه، فَقُوتِ َل فَقَاتَ َل فَقُ َي ِعْندَ تِ ُ َم ْن أ .فِي الزوائد: فِي إسناده بُو فرة الرهاو هي ضعفه أحمد وغيره َ يزيد بن سنان التميمي، أ . 807. (2581) (6794)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kimin malının yanına (gasbetmek veya çalmak için) gidilir, bu maksatla mal sahibiyle mukatele edilir ve mal sahibi öldürülürse, o kimse şehit olur."1107 ٍر ـ474 ـ6777 ـ6746 - َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . ِمٍر َّشا بُو َعا َح َس ِن ثَنَا أ . ثَنَا َع ْن َ ْ ِن ال ُم َّطِل ِب َع ْن َعْبِد هّللاِ اْب ْ ِز ْب ُن ال َعْبدُ العَ ِزي َع ’ ا َل ْبِدال َّر ْح َم ِن ا َرةَ؛ قَ َرْي ِي هُ ب َ َع ْن أ ِ َرج ْع : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُهَو َش ِه قَا َل : يدٌ تَ َل، فَ فَقُ ماً ْ ُظل هُ ُ َمال ِريدَ ُ .فِي َم ْن أ الزوائد: إسناده حسن لقصور درجته عن أخل الحفظ وا”ثقان . 808. (2582) (6795)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kimin malı zulüm yoluyla elinden alınmak istenir ve bu yolda öldürülürse, o kimse şehittir."1108 NOT: Malını müdafaa ederken öldürülme mevzuunda açıklama geçti. 1109 * HIRSIZA HADD ٍر ـ477 ـ6776 ـ6746 - َم ْخ ُز َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . و ِم ي َّشا ْ بُو ِه َشاٍم ال ِ ثَنَا . ي ِه ُو ثَنَا أ . َهْي ٌب َ ِن َس ِعٍد َع ْن أب بُو َواقِ ٍد َع ْن َعاِمِر ْب َ ثَنَا أ َع ِن ا َل النَّ قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ِم َج هنِ ب : ْ َم ِن ال ِر ِق فِي ثَ تُق .فِي الزوائد: بُو واقد، وهو ضعيف ْ َط ُع يَدُ ال َّسا َ فِي إسناده أ . ضعف غير واحد وأصل حديث فِي صحيحين وغيرهما. من حديث عائشة وأبي هريرة وابن عمر رضى هّللا عنهم . 809. (2586) (6796)- Âmir İbnu Sa'dın babası (Sa'd İbnu Ebi Vakkas) radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:"(Üç dirhemlik) kalkan değerinde (bir malın çalınmasıyla) hırsızın eli kesilir."1110 * KÖLE ÇALARSA ِ ِس ـ477 ـ6777 ـ6777 - نَا ُج َحدَّثَ ه ُمغَل ْ َرةُ ْب ُن ال ِق بَا . ِم ْن َرقِي َّن َعْبداً َ ِن َعبَّا ٍس؛ أ ِن ِمْهَرا َن َع ِن اْب ِميٍم َع ْن َمْي ُمو ِن ْب َح َّجا ُج ْب ُن تَ ثَنَا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل لَى النَّب ِ َع ذِل َك إ ُرفِ ُخ ُم ِس، فَ ْ ُخ ُم ِس َس َر َق ِم َن ال َو ال . قَا َل ْ ْم يَقْ َط ْعهُ َما ُل هّللاِ َع َّز َو َج َّل، َس َر فل : َق بَ ْع ُضهُ َ بَ ْعضا.فِي الزوائد: فِي إسناده جابرة وهو ضعيف . ً 810. (2590) (6797)- İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Humusa ait kölelerden biri humus malından çalmıştı. Bu hâdise Resûlullah'a haber verildi. Hırsızın elini kesmedi. "(Hepsi de) Allah Teâla hazretlerinin malıdır, bazısı bazısını çalmıştır" buyurdular." 1111 * YANKESİCİ َحدَّثَنَا ُم َح . ِم ْصِر ي ـ477 ـ6774 ـ6776 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى ْ ٍر ال ِن َج ْعفَ ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ُمفَ َّض ُل اْب ُن َعا ِصِم ْب ْ ِن ثَنَا ال َس ْب َع ْن يُونُ َضالَةَ فَ ِي ِه؛ قَا َل ِن ُعْو ٍف، َع ْن أب ِن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ْب َ َرا ِهيم ْب ِ ِن ِش َها ٍب َع ْن إ يَ ِز : و ُل يدَ َع ِن اْب يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع : ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ْط ٌع ِل ُس قَ ُم ْختَ ْ َس َعلَى ال ْي ل .فِي الزوائد: هُ إسن َ ُ ِر َجال اد موثقون . 811. (2592) (6798)- Abdurrahman İbnu Avf anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Muhtelis (yankesici) kimseye el kesme cezası verilmez."1112 1107 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/319. 1108 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/320. 1109 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/320. 1110 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/320. 1111 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/320. 1112 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/321. * MEYVE VE SEBZEDE EL KESİLMEZ ٍر ـ476 ـ7777 ـ6778 - ُم ْب ُن َع َّما َرةَ؛ قَا َل َحدَّثَنَا ِه َشا . ِي ُه َرْي ب َ ِي ِه َع ْن أ ِر ي َع ْن أ ِخي ِه َع ْن أب بُ َمقْ ْ قَا َل َر ثَنَا َس ْعدُ ْب ُن : ُسو ُل َس ِعيٍد ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ٍر هّللِ َص : َ ل َمٍر َو ََ َكثَ فِي إسناده َع . ْبدُ هّللا بن َس ِعيِد المقبر هي قَ .فِي الزوائد: وهو ضعيف ْط َع فِي ثَ 812. (2594) (6799)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ne meyve sebebiyle ne de keser (denen hurma göbeği) hırsızlığı sebebiyle el kesilmez."1113 AÇIKLAMA: Alimler semer kelimesinin yaş meyve mânasına kullanılmasını göz önüne alarak yaş meyveyi çalana el kesme cezasının verilemeyeceğine hükmetmiştir. Ebu Hanife "ağacın üzerinde olsun, kesilip toplanmış olsun yaş meyve hırsızlığından kimsenin elinin kesilmeyeceğine" hükmetmiş, ayrıca etleri, sütleri ve meşrubatı da yaş meyveye kıyaslamıştır. Ama diğer alimler, bütün bu maddelerin muhafaza edilecekleri yerlere konduktan sonra çalınması halinde el kesileceğine hükmetmişlerdir.1114 * MESCİDDE HADD UYGULANMAZ ـ477 ـ6477 ـ6677 - َحِده ُث َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ُر ْمحٍ َسِم َع َع ْمَرو ْب َن ُش َعْي ٍب يُ ِن َع ْج ََ َن؛ أنَّهُ َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِهيعَةَ أْنبَأنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن لَ ِجِد َم َسا ْ َحِده فِي ال ْ َمِة ال َهى َع ْن إقَا نَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو ُل هّللِ َصل َ ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ أ إسناده اْب َع .فِي الزوائد: فِي ِن لهيعة، وهو ْن أب ضعيف مدلس. و ُم َح َّمد بن عجن مدلس أيضا . 813. (2600) (6800)- Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm mescidlerde hadd uygulanmasını yasakladı."1115 * TA'ZİR ٍر ـ478 ـ6477 ـ6676 - َحدَّثَنَا ِه َشا . ٍش ُم ْب ُن َع َّما ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعيَّا ِ ثَنَا إ . َمةَ ِي َسلَ ب َ ٍر َع ْن أ ِي َكثِي ب َ ِن أ ٍر َع ْن يَ ْحيَى اْب ثَنَا َعبَّادُ ْب ُن َكثِي َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َ َع : ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْو َق َر ُسو ُل هّللِ َصل َع .فِي الزوائد: فِي إسناده عباد بن كثير َش َرةِ أ ْسَو تَ ا ٍط ْعِز قَا َل : َ ُروا فَ هي، قَا َل أحمد بن حنبل الثقف : روى أحاديث َكذب لم يسمعها. و قَا َل البخاري: تركوه. و َكذَا قَا َل غير واحد . 814. (2602) (6801)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "On kamçıdan fazla ta'zir cezası vermeyin."1116 AÇIKLAMA: Ta'zîr cezası haddlerin dışındaki suçlara verilen cezadır. Pek çok çeşitleri vardır. Bunun miktarı, hangi suça hangisinin tatbik edileceği devlet reisine bırakılmıştır. Bu hususlarda geniş açıklamalar geçti.1117 * ERKEK KARISINI YABANCI İLE YAKALARSA ِن ي ْب ُن ُم َح ـ477 ـ6476 ـ6676 - َّمِد ْب َحدَّثَنَا َعِل . َمةَ ِن ُح َرْي ٍث َع ْن َسلَ ْب َصةَ ِي َح َس ِن َع ْن قَب ْ َهٍم َع ِن ال ْ ِن دَل فَ ْض ِل ْب ْ َو ِكي ٌع َع ِن ال ثَنَا ِ ِق؛ قَا َل ُم َحبه ال : قِي َل ’ ْ َو َكا َن ُر ُج ًَ َغيُوراً ُحدُوِد ْ ال ِن ُعبَادَةَ ِحي َن نَ َزلَ ْت آيَةُ ٍت َس ْعِد ْب ِ اب َك َو َجدْ َت َم َع ا ْمَر ب : أتِ َك ِي ثَ ْو أنَّ َرأْي َت لَ أ ُع؟ قَا َل ْصنَ َّى َش ْىٍء ُكْن َت تَ ِ : ال َّسْي ِف َر ُج ًَ أ ِربَ ُهَما ب ٍة ُكْن . ؟ َت َضا ِأ ْربَعَ ِجئ ب َه َب ِظ ُر َحتَّى أ َو أْنتَ ذَ َجتَهُ َضى َحا لَى َما ذَاِ َك قَدْ قَ ِ ْو إ . أ َو أق : َكذَا ُو ُل َرأْي ُت َكذَا . ُواِلى َش َهادَةً أبَداً بَل َو ََ تَقْ َحدَّ ْ ِ هيِ فَتَ ْض . فَقَا َل ِربُونِي ال قَا َل فَذُ : ِكَر ذِل َك ِللنَّب ِال َّسْي ِف َشا ِهداً َى ب َّم َكفَ . قَا َلَ ِى ُ ث . إنه أ َخا ُف أ ْن يَتَتَابَ ُع فِي ذِل َك َرا ُن غَ ْي ْ ال َّس . ْكَرا ُن َوال َجةَ ِن َما بُو َعْبدُ هّللا يَ ْعنِي اْب قَا َل أ : يَقُو ُل َ َّطنَافِ ِس هيِ َسِم ْع : ُت أبَا ُز ْر َعةَ ِن ُم َح َّمٍد ال ْب هيِ َوفَاتَنِي َحِدي ُث َعِل هذَا . ِن قَ : فِي حديثه نظر. حبان فِي الثقات ِم .فِي الزوائد: فِي إسناده قبيصة بن حريث بن قبيصة. ا َل البخاري ْنهُ وذكره اْب . وباقي ِر َج ” ال ا سناد موثقون . 1113 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/321. 1114 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/321. 1115 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/322. 1116 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/322. 1117 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/322. 815. (2606) (6802)- Seleme İbnu'l-Muhabbık radıyallahu anh anlatıyor: "Haddlerle ilgili âyet nazil olunca, kıskanç bir adam olan Ebu Sâbit, Sa'd İbnu Ubâde'ye: "Sen hanımınla bir adamı yakalasan ne yapacağını zannedersin?" denildi. "Kılıncımı her ikisine de vurur (gebertirim)! Dört tane şahit getirmemi mi bekleyeceğim? O vakte kadar herif işini tamamlar ve gider bile veya "şöyle bir vak'â gördüm deyip de bana hadd vurmalarını ve ebediyen şahitlikten de düşmemi mi göze alacağım?" diye cevap verdi. Ravi der ki: "Onun bu sözleri Resûlullah'â haber verildi. Aleyhissalâtu vesselâm (önce): "Kılınç şahid olarak yeterlidir" dedi ise de, sonra: "Hayır! Sarhoşun ve kıskancın bu işte birbirini takip etmelerinden korkarım!" buyurdular."1118 AÇIKLAMA: Hadis, karısını zina halinde yakalayan erkeğin ne yapacağı hususunu aydınlatmaktadır. "Her ikisini de öldürürüm" diyen Sad İbnu Ubâde'nin davranışını önce tasvip eden Resûlullah; bilahare bunun kötüye kullanılacağını belirterek bu kararından rücu etmiştir. Bu durumda kişiye düşen, mahkemeye başvurmaktır. İddia sahibi iddiasına dört erkek şahid getiremediği taktirde, müla'aneye başvurulur. Zina halinde karısını veya erkeği öldürme yetkisi kimseye verilmemiştir. Bu cezayı mahkeme verir. Böyle bir öldürmede bulunan kişinin durumu ihtilaflıdır. Zina hadisesini ispatlayamazsa cinayet suçuyla yargılanır, isbatlarsa kendisine düşmeyen işi yapmaktan dolayı ta'zir edilir. "Erkek veya kadının geçmişi lekeli ise veya tabip muayenesiyle zinaya hükmedilirse, katil kocaya ölüm cezası verilmez" diyen fakih de olmuştur.1119 * ÖLEN BABASININ HANIMIYLA EVLENEN ـ476 ـ6477 ـ6674 - هيِ ُج ْعِف ْ ِن ال ُح َسْي ْ ِميِم ي ثَنَا يُو ُس ُف ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد ال َّر ْح َم ِن اْب ُن أ ِخي ال ِز َل التَّ ُن . ْب ُن َمنَا ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ِي ِه؛ قَا َل َع ْن أب َّرةَ ِن قُ ْب ِويَةَ َمة،َ َع ْن ُمعَا ِي َكِري ب َ ِن أ َس َع ْن َخاِلِد ْب ِري لَى َر ُج ٍل تَ َزَّو َج إدْ : ِ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ بَعَثَنِي َر ُسو ُل هّللِ َصل ِي ِه أ ْن أ ْضِر َب ُع ا ْمَر هُ أةَ أب َي َمالَ ِ َصفه ُ َوأ نُفَهُ .فِي الزوائد: صحيح . 816. (2608) (6803)- Muâviye İbnu Kurre radıyallahu anh babası (Kurre İbnu İyâs)dan naklediyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm beni, babasının hanımıyla evlenmiş olan bir adama göndererek boynunu vurmamı ve malını müsadere etmemi emretti."1120 * YABANCIYI BABA DİYE İDDİA EDEN ْشٍر ـ477 ـ6478 ـ6677 - ِ بُو ب َ ٍف َحدَّثَنَا أ . ِ بَ . ي ال َّضْي ِف ْكُر ْب ُن َخلَ ب َ ِن أ ٍر ثَنَا اْب . ِن ُجبَ ْي ْيٍم َع ْن َس ِعيِد ْب ِن ُخثَ َما َن اْب ْ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ُعث ِن َعبَّا ٍس، قَ : َع ِن ا َل اْب َر َمَواِلي ِه، فَعَلَ َّى َغْي َول ْو تَ ِي ِه، أ ِر أب لَى َغْي ِ َس َب إ َ َم ِن انتَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل هّللاِ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْعنَةُ ْي ِه لَ َوالنَّا ِس أ ْج َمِعي َن ََئِ َكِة َ م ْ ِ .فِي الزوائد: ي الضيف، لم أر َوال ب َ ِن أ فِي إسناده اْب ’حد فِي ِه كما، بجرح و بتوثيق. وباقي رجال ا”سناد َعل . َى شرط مسلم 817. (2609) (6804)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim, kendisini babasından başkasına nisbet ederse (yani onun oğlu olduğunu söylerse) veya Mevlasından başka birini Mevla (efendi) edinirse, Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların lâneti üzerine olsun."1121 ـ474 ـ6477 ـ6677 - ِ َكِريِم َع ْن ُم َجا ِهٍد َع ْن َعْبدُ هّللا َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَّاح. ِ ْ ْب : ا َل ِن َع ْمٍر أْنبَأنَا ُس و؛ قَا َل ْفيَا ُن َع ْن َعْبِد ال قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِة َعاٍم َر ُسو ُل هّللِ َصل َر : ِة َخ ْم ِسِمائَ يُو َجدُ ِم ْن َم ِسي َوإ َّن ِري َح َها لَ ِة َجنَّ ْ ال ْم يَ َر ْح َرائِ َحةَ ِي ِه لَ ِر أب لَى َغْي ِ .فِي َم ِن ادَّع َى إ َ الزوائد: إسناده صحيح ’ بُ بُو حاتم: َ ِن معين: بأس به. و قَا َل أ ن ُم َح َّمد بن الصباح هو أ و َج ْعفَر الجرجاني التاجر. قَا َل فِي ِه اْب ِن حبان فِي الثقات صالح الحديث وذكره اْب . وباقي ِر َجال ا”سناد يسئل عن حالهم لشهرتهم . 818. (2611) (6805)- Abdullah İbnu Amr radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim (kendisine) babasından başkasını (baba diye) iddia ederse cennetin kokusunu hiç duymayacaktır. Halbuki onun kokusu beşyüz yıl uzaklıkta bulunup (hissedilir)."1122 AÇIKLAMA: 1118 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/323. 1119 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/323. 1120 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/324. 1121 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/324. 1122 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/324-325. Neseb bahsi daha önce açıklandı.1123 * KABİLEDEN BİRİNİ İNKÂR EDEN ـ477 ـ6476 ـ6676 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ثَنَا يَ ِز . يدُ ْب ُن ها ُرو َن َحدَّثَنَا أ . َمةَ ح َو . ثَنَا ثَنَا . َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َح َّمادُ ْب ُن َسلَ َما ُن ْب ُن َح ْر ٍب ْي ُسل . َحيَّا َن َ َحةَ ل ِن َطْ ِل ْب َع ْن َعِقي َمةَ َح َّمادُ ْب ُن َسلَ َرةَ؛ قَا:َ ثَنَا ل ُمِغي ْ ِز اْب ُن ا لعَ ِزي ْ ح َو َحدهثَنَا َها ُرو َن ْب ُن . أْنبَأنَا َعْبدُ ا ِن َهْي َضٍم َع ِن ا ِم ْب ِم هيِ َع ْن ُم ْسِل ْي ٍس؛ قَا َل َ ِن ال َّسل ’ قَ ْشعَ : ِث ْب َو ََ يَ ِد َكْندَةَ فِي َوفْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ أتَْي ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َرْونِى إَّ ُهْم َضلَ أف . ُت ْ ْ ْم يَا ! ِمنَّا؟ فَقَا َل َر فَقُ : ُسو َل هّللِ ل ْستُ ِفي ِم ْن أبَينَا َ َو أل : ََ َنْنتَ َّمنَا ُ فُو أ َ َنقْ ِن ِكنَانَةَ ْضِرْب ْشعَ نَ ْح ُن .قَا َل، فَ َكا َن ا’ ُث ْب ُن َبنُو النَّ َرْي ٍش ِم ِن قَ : َ ْي ٍس يَقُو ُل ِ َر ُج ٍل نَفَى َر ُج ًَ ِم ْن قُ َح أوتَى ب ده دَتُهُ ال ْ َجل ِن َكنَانَ ِة، إ النه .فِي الزوائد: َهذَا إسناد صحيح. ه َضر اْب ُ ِر َجال ِن ثقات. ’ معين والنسائي ِن حبان فِي الثقات. وباقي رجال ا”سناد َعلَى شرط مسلم . ن عقيل بن طلحة، وثقه اْب . وذكره اْب 819. (2612) (6806)- Eş'as İbnu Kays anlatıyor: "Kinde heyeti içerisinde Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a geldim. Heyet mensupları beni kendilerinden üstün görürlerdi. Bu sebeple: "Ey Allah'ın Resûlü! Bizden değil misiniz?" dedim. "Biz, Benî Nadr İbni Kinânedeniz, anamızı iffetsizlikle itham etmeyiz ve babalarımıza olan nisbetimizi reddetmeyiz!" buyurdular. Ravi devamla der ki: "Eş'as İbnu Kays derdi ki: "Kureyşli birinin, Nadr İbnu Kinâne'den olduğunu reddeden biri bana getirilse, ona mutlaka (iftira etti diye) hadd celdesi tatbik ederim."1124 AÇIKLAMA: 1- Dinimiz nesebe son derece ehemmiyet vermiştir. Birçok fıkhî ahkâm neseb bağına dayanır. Bu sebeple nesebin inkârı, neseplerin böylece karıştırılması pek çok haramların işlenmesine, hukukun karışmasına sebeptir. Bu sebeple nesebini inkâr haramdır ve Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm böylelerini en ağır bir lanetle lanetlemiştir. 2- Daha önce bizzat kaydettiğimiz üzere, "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın 21 göbek ecdadı bilinmektedir. Bu şecere sahih hadisle sabittir. Aleyhissalâtu vesselâm'ın sahih hadisle sabit olan ecdatlarından biri de Nadr İbnu Kinâne'dir. Bu sebeple hadisin ravisi Eş'âs İbnu Kays, kesin bir üslupla, Kureyşe mensup bir adamın Nadr İbnu Kinâne'ye mensup olduğunu inkar edecek kimseye hadd-i kazf (seksen değnek) uygulayacağını söylemiştir. 1125 * MUHANNİS ي ـ467 ـ6477 ـ6677 - ُج ْر َجانِ ْ ال ِ ِيع ِي ال َّربه ب َ َح َس ُن ْب ُن أ ِق ْ َحدَّثَنَا ال . ْش َر أْنبَأنَا َع . ْبدُ ال َّر َّزا ِ َسِم َع ب َع ََِء؛ أنَّهُ ْ أ ْخبَ َرنِي يَ ْحيَى اْب ُن ال َسِم َع َم ْك ُحًو يَقُو ُل ِر؛ أنَّهُ إنههُ قَا َل َسِم َع يَ ِز ْب َن نُ : يدَ ْب َن َمْي َميَّةَ ُ َوا َن ْب َن أ َسِم َع َصْف ْي َع : ِه ْبِد هّللاِ؛ أنَّهُ َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ُكنَّا ِعْندَ َ م َّ َء . َع ْمُرو ْب ُن ُمَّرةَ فَقَا َل َو َسل َر فَ : ُسو َل هّللِ َجا َو يَا ! ةَ َّي ال هشِقْ إ َّن هّللاَ قَدْ َكتَ . ِم ْن َب َعل ْر َز ُق إَّ ُ َرانِي أ ُ ِ فَ َكِفهي َما أ ِي ب ِن دُف . ِلي فِي ه ذَ ْ فَأ ِر فَا ِح َش ٍة ِغنَا ِء فِي َغْي ْ ٍن ال . َعْي ْعَمةَ َو ََ نُ َمةَ َك َو ََ َكَرا َ آذَ ُن لَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّو هّللاِ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْى فَقَا َل . َعدُ َك ْب َت أ َر َكذَ ! َزقَ لَقَدْ َح ْر َت َما َح ََ ،ًَ فَا ْختَ ِباً َك ِم ْن هّللاُ َح ََِل ِه َطيه َح َّل هّللاَ َع َّز َو َج َّل لَ ْي َك ِم ْن ِر ْزقِ ِه َمَكا َن َما أ هّللاُ َعلَ َ ُت َّرم . ْ ْي َك لَفَعَل ْم ُت إلَ ْو ُكْن ُت تَقَدَّ َولَ ُت ْ َك َوفَعَل ِ ب . لى هّللاِ ِ ْب إ ِى َوتُ ْم َعنه َك َض ُ ْي َك َض َر ق . ْبتُ ِدَمِة إلَ َت بَ ْعدَ التَّقْ ْ َك إ ْن فَعَل َك ِم ْن َما إنَّ ْف أ يَتُ َونَ لَةً ْ َس َك ُمث ُت َرأ َو َخلَقْ َو ِجيعاً ْرباً َمِدينَ ِة ْ ِن أ ْه ِل ال ِلِفتْيَا ْهبَةً بَ َك نُ ُت َسلَ ْ ل أ ْه . هّللاُ ِل َك َوأ ْحلَ ُمهُ إَّ َخ ْزي َماَ يَ ْعلَ ْ ِ ِه ِم َن ال َّش هرِ َوال َ َع ْمٌرَو، وب فَقَام . ي هّللاُ َّ ِ ي َصل ي قَا َل النَّب َّ َول َّما فَلَ عُ َصاةُ ْ َ ه ُؤ ََِء ال م َّ َو َسل ْي ِه َعل . َ َمِة َكَما َكا َن فِي الد ْنيَا ُم َخنَّثاً ِقيَا ْ ال َ ْوم ْوبَ ٍة َح َش َرهُ هّللاُ َع َّز َو َج َّل تَ ِر تَ َغْي ِ ِم تِ ُر ْن َما َت ِمْن ُهْم ب َ يَ ْستَ ُع ْريَاناً ُصِر َع َ َما قَام َّ اده بشر بن البصري، قَ : َكا َن ركنا من أركان ِم َن النَّا ِس ب .فِي الزوائد: فِي إسن ا َل فِي ِه يَ ْحيَى القطان ِ ُهدْبَ ٍة، ُكل َو الكذب. قَا َل أحمد : ترك النَّاس حديثه. و َكذَا قَا َل غيره. ويَ ْحيَى بن العء، قَا َل أحمد: يضع الحديث. وقريب منه ما قَا َل غير . 820. (2613) (6807)- Safvân İbnu Ümeyye radıyallahu anh anlatıyor: "Biz Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında idik. Derken Amr İbnu Mürre radıyallahu anh geldi ve: "Ey Allah'ın Resûlü! Allah bana musibet takdir etmiştir. Çünkü ben elimle def çalmaktan başka bir yolla rızıklanacağımı zannetmiyorum. Öyleyse bana fuhşa ait olmayan şarkı hususunda izin verin!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm cevapta bulundu: "Hayır! Sana izin veremem, bunda bir hayır, bir rıza yoktur Sen yalan söyledin ey Allah'ın düşmanı! Allah seni temiz ve helal şeylerle rızıklandırdı, sen ise (kendi iradenle) aziz ve celil olan Allah'ın rızkından sana helal kıldıkları yerine, Allah'ın rızkından sana haram kıldığı rızkı ihtiyar ettin. Eğer bu yasaklama hükmünü daha önce sana ulaştırmış olsaydım şimdi sana hak ettiğin cezayı verirdim. Yanımdan kalk ve Allah'a tevbe et. Bilesin bu yasaktan sonra (eski işini) yaparsan seni acı bir şekilde döveceğim ve ibret olsun diye saçını traş edeceğim, seni ailenden alıp 1123 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/325. 1124 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/325. 1125 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/325-326. sürgüne göndereceğim. Senin üstün başında taşıdığın varlığını Medine gençlerine ganimet olarak helal kılacağım." Ravi der ki: "Amr, (Resûlullah'ın bu talimatından sonra, öyle fena ve rüsvay bir vaziyette kalktı ki, bunun derecesini ancak Allah bilir. O çekip gidince Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Bunlar asilerdir. Böyleleri tevbe etmeden ölürse, aziz ve celil olan Allah onları, Kıyamet günü, dünya da oldukları üzere muhannes (kadınlaşmış), çıplak ve insanlara karşı bir ince yaprakla olsun örtülmemiş vaziyette haşredecektir, ayağa kalktıkça yere yıkılacaklardır."1126 AÇIKLAMA: İbnu Mace bu hadisi muhannes (kadınlaşan erkek)lerle ilgili babta kaydetmiştir, zaafı şiddetli olan rivayetlerdendir, ancak muhanneslerin teliniyle ilgili sahih rivayetler vardır. Muhanneslerle ilgili açıklama daha önce yapıldığı için tekrâr etmeyeceğiz. Rivayetteki üslubun, bildiğimiz sahih hadislerinkine olan farklılığı dikkatleri çekmiş olmalı. 1127 DİYETLER BÖLÜMÜ * MÜSLÜMANI ZULMEN ÖLDÜREN ٍر ـ467 ـ6474 ـ6674 - َمْي ِن نُ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َّر ْح َم ِن َعْبِد هّللاِ ْب ِي َخاِلٍد َع ْن َعْبِدال ب َ ْس َما ِعي ُل ْب ُن أ ِ ِن ثَنَا إ ْب بَةَ ِن َعائِ ٍذ َع ْن ُعقْ ْب هيِ قَا َل ُج َهنِ ْ ِدٍم َح َراٍم ال َعاِمٍر : ب ْم يَتَنَدَّ لَ ِ ِه َشْيئاً َي هّللاََ يُ ْشِر ُك ب ِق َ َم ْن لَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ْجنَّةَ دَ َخ َل ال .فِي الزوائد: إن َكا َن َع بن عائذ ا’زدي سمع من عقبة بن عامر. فقد قيل: إن روايته عنه مرسلة . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن إسناد صحيح. 821. (2618) (6808)- Ukbe İbnu Âmir el-Cüheni radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim hiçbir şirk koşmadan ve haram bir kana da bulaşmadan Allah'a kavuşursa (önünde sonunda) cennete girecektir."1128 ٍر ـ466 ـ6477 ـ6674 - َحدَّثَنَا ِه َشا . ٍِم ُم ْب ُن َع َّما َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل بَ َر ثَنَا ال . ا ِء ْ ْ هيِ َع ِن ال ُجو ْر َجانِ ْ َج ْهِم ال ْ ِي ال ب َ َع ْن أ َمْرَوا ُن ْب ُن َجنَاحٍ ثَنَا َّي َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِز ٍب؛ أ ْب ا َل ِن َعا قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه ِر َح هقٍ هّللاُ َعل : َ ِغَ ْي ِل ُمْؤ ِم ٍن ب َزَوا ُل الد ْنيَا أ ْهَو ُن َعلى هّللاِ ِم ْن قَتْ ل .فِي الزوائد: إسناده َ هُ موثقون ُ صحيح و ِر َج . وقد صرح الوليد بالسماع فزالت تهمة تدليسه. والحديث فِي رواية غير البراء أخرجه غير ال المصنف أيضا . 822. (2618) (6809)- Bera İbnu Âzib radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Şüphesiz dünyanın yok olması, Allah Teâla nezdinde, bir mü'minin haksız yere öldürülmesinden daha ehvendir" buyurdular."1129 AÇIKLAMA: Bu hadis bir mü'mini haksız yere öldürmenin ne kadar şer'î bir cinayet olduğunu insanların kavramaları maksadını gütmektedir. Zira, insanlar nazarında son derece azametli ve ehemmiyetli gözüken yer küresinin Allah nezdindeki ehemmiyeti, bir mü'mine karşı işlenen cinayetin yanında küçük kalmaktadır. Mü'minin hukuku bundan ehemmiyetli olunca, onun hayat hakkına riayetin fevkalade büyük bir ehemmiyet taşıdığı idrak edilir.1130 ـ467 ـ6477 ـ6667 - ٍ َرافِع َحدَّثَنَا َع ْمُرو ْب ُن . ِوَيةَ ِ ثَنَا يَ ِز ِب َع ْن يدُ ْب ُن ِز ثَنَا . يَاٍد َع َمْرَوا ُن ْب ُن ُمعَا ُم َسهي ْ ِن ال ز ْه ِر هيِ َع ْن َس ِعيِد ْب ُن ال َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِقي هّللاَ َع َّز َو َج َّل َم قَا َل : ْكتُو ٌب بَ ْي َن َر ُسو ُل هّللِ َصل َمٍة لَ َش ْطِر َكِل ِ ِل ُمْو ِم ٍن ب َم ْن أ َعا َن َعلَى قَتْ َر ْح ْينَ ْي ِه ِ .فِي الزوائد: ي زياد، بالغوافي تضعيفه، َحتَّى قيل كأيه حديث موضوع َم آي ِة هّللاِ ِ ٌس ِم ْن َع : ب َ فِي إسناده يزيد بن أ . 823. (2620) (6810)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim bir mü'mini öldürmeye yarım kelime kadar yardım etse, iki gözün arasına "Allah'ın rahmetinden ümidsizdir" yazılı olduğu halde Allah Teâla hazretlerinin huzuruna çıkacaktır."1131 1126 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/327. 1127 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/327. 1128 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/328. 1129 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/328. 11301130 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/328-329. 1131 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/329. * KISAS NEREDE YOK? َوا ِس ِط ي ـ468 ـ6477 ـ6676 - ْ ِ َو َع َّما ُر ْب ُن َخاِلٍد ال َّرا َن َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَّاح . ِن قُ ِم ْب ْكِر ْب ُن َعيَّا ٍش َع ْن دَ ْهثَ بُو بَ ثَنَا أ . َحدَّثَنِي َ ِر َمْف ِص ِل ِال َّسْي ِف فَقَ َطعَ َها ِم ْن َغْي َّن َر ُج ًَ َض َر َب َر ُج ًَ َعلى َسا ِعِدِه ب َ ِي ِه؛ أ َع ْن أب ِريَةَ نَ ْمَر . ي ا ُن ْب ُن َجا َّ ِ َّي َصل ْي ِه النَّب ْعدَى َعلَ فَا ْستَ َو ْي ِه هّللاُ َعلَ َ م َّ َس . يَ ِة ل ِالِده َر فَأ . فَقَا َل: ُسو َل هّللِ َمَر لَهُ ب َص يَا ! َصا ِق ْ ِريدُ ال ُ إنه . فَقَا َل: ِي أ َه ُخ . ا ِذ الِدهيَةَ َك فِي َر َك هّللاُ لَ بَا . هُ ِض لَ ْم َيقْ َولَ َصا ِص ِق ْ ِال ُو ب .فِي الزوائد: د، وقَا َل ليس لجاري بُو دَا َ فِي إسناده دهثم بن قران اليماني، ضعفه أ ة عند المصنف سوى َهذَا الحديث، وليس له شئ فِي بقية الكتب . 824. (2636) (6811)- Câriye İbnu Zafar radıyallahu anh anlatıyor: "Bir adam bir başkasının ön kolunu bir kılıç vurarak mafsal olmayan bir yerden koparıp attı. Kolu koparılan adam Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a müracaatla kolunu kesenden hakkını almasını istedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm kolu kesilene diyet ödemeyi emretti. Adam: "Ey Allah'ın Resûlü! Ben kısas istiyorum" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "Diyetini al, Allah diyeti hakkında mübarek kılacaktır" buyurdular ve kısasa hükmetmediler." 1132 بُو ُكَر ـ467 ـ6476 ـ6677 - ْي ٍب َ َحدَّثَنَا أ . ِن ُم َح َّمٍد ا َع ْن ُمعَاِذ ْب ِن َصاِلحٍ ْب ِويَةَ ِن ثَنَا ’ ِر ْشِدي ُن ْب ُن َس ْعٍد َع ْن ُمعَا ِر هيِ َع ِن اْب َصا ْن ْ ِن َعْبِد ال عَبَّا ِس ْب ْ ُص ْهبَا َن َع ِن ا َل ال َّطِل ِب؛ قَ َ ُم : م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِة َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : َ ِلَ ُمنَقه ْ َو ََ ال ِة َجائِفَ ْ َو ََ ال َمأ ُمو َمِة ْ قَ .فِي َودَ فِي ال فِي إسناده رشدين بن سعد المصري، أ . واختلف فِي ِه كم أحمد قمهرة ضعهفه ومهرة َ الزوائد: بُو الحجاج، المهري ضعفه جماعة قَا َل: أرجو أنه صالح الحديث . 825. (2637) (6812)- Abbâs İbnu Abdilmuttalib anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ne me'mûne (beyin zarına ulaşan yara)da, ne câife (bedenin iç kısmına ulaşan yara)da, ne de münakkile (kemiği kırıp yerinden kaydıran yara)da kısas vardır. (Yani başkasını bu çeşit yaralarla yaralayan kimseye kısas uygulanmaz, diyet alınır)."1133 AÇIKLAMA: Belirtilen me'mune, münakkile, câife çeşidine giren yaralar için kısas yapılmaz. Çünkü, aynı miktarda yara açmak mümkün değildir. Bunlara diyet takdir edilir. Me'mune ve câife denen yaralar için tam diyetin (100 deve) üçte biri takdir edilmiştir. Münakkile denen yaraların diyeti 15 devedir.1134 * KÂFİRİN DİYETİ ٍر ـ466 ـ6477 ـ6688 - ُم ُم ْب ُن َع َّما ِ ثَنَا حا ي َحدَّثَنَا ِه َشا . تِ ب َ ْي ٍب َع ْن أ ِن ُشعَ ِن َعيَّا ٍش َع ْن َع ْمِرو ْب ْس َما ِعي َل َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب ِ ْب ُن إ ُم ْ ِل ال ِن نِ ْض ُف َعقْ ِكتَابَ ْي ْ َل أ ْه ِل ال َّن َعقْ َ َضى أ قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َع ْن َجِدهِه؛ أ َوالنَّ يَ ُهودُ ْ َر ْسِل ِمي َن، ى َو ُه ُم ال .فِي َصا ن َع . وعمرو بن ْبدُ ال َّر ْح َم ِن الزوائد: إسناده حسن، لقصوره عن درجة الصحيح. ’ بن عياش، لم أر من ضعهفه و من وثقه شعيب عن جده مختلف فِي ِه . 826. (2644) (6813)- Amr İbnu şuayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, ehl-i kitap olan yahudi ve hıristiyanların diyetinin müslümanların diyetinin yarısı olduğuna hükmetti."1135 AÇIKLAMA: Bu hadis, zımmîlerin diyetinin; müslümanların diyetinin yansı olduğunu söylüyor ise de, bu mevzudaki başka nasslar sebebiyle: Hanefilere göre zımmilerin diyeti müslümanlarınki kadardır. Şafiîlere göre zımmilerin diyeti müslümanların diyetinin üçte biri kadardır. Mâlikilere göre yahudi ve hıristiyanların diyeti müslümanların diyetinin yansı kadardır. Hanbelilere göre yahudi veya hıristiyan kasten öldürülmüşse tam diyet, sehven öldürülmüşse yarım diyet ödenir.1136 * KATİL MAKTULE VARİS OLAMAZ 1132 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/329. 1133 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/330. 1134 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/330. 1135 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/330-331. 1136 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/331. ِكْنِد ي ـ467 ـ6478 ـ6686 - قَاَ ْ بُو ُكَرْي ٍب َو َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ِعيٍد ال َ َحدَّثَنَا أ : بُو َخاِلٍد ا ِن ثَنَا أ ’ َس َ ِن ْح َمُر َع ْن يَ ْحيَى ْب ِعيٍد َع ْن َع ْمرو ْب ِم َن ا ُع َمُر ِمائَةً قَتَ َل اْبنَهُ فَإ َخذَ َر ُج ٌل ِم ْن َبنِي ُمدِْلجٍ َّن أبَا قَتَادَةَ َ ِ ِل ُشعَ ” ْي ٍب؛ أ ب . َوأ ْربَ ِعي َن َخِلفَةً َعةً َو َث ََِثي َن َجذَ ثَثِي َن َخق . فَقَا َل: أْي َن َّةً َّي هّللاُ تُو ِل؟ َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َمقْ أ ُخو ال و ُل ْ يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َرا ٌث َعل : َ َس ِلقَاتِ ٍل ِمي ْي ل .فِي الزوائد: إسناده حسن . َ 827. (2646) (6814)- Amr İbnu Şuayb anlatıyor: "Benî Mudlic'ten bir adam oğlunu öldürmüştü. Hz. Ömer ondan (diyet olarak) yüz deve aldı. Otuz hıkka (beş yaşına basmış dişi deve), otuz ceze'â (dört yaşına basmış dişi deve) ve kırk da halifa (hamile deve). Sonra: "Maktûl'ün kardeşi nerededir? Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan: "Kâtile (maktulün malından) vâris olma hakkı yoktur" dediğini işittim" dedi."1137 AÇIKLAMA: Hanefiler ve Şâfiîler ve fakihlerin ekserisi bu hadisi esas alarak: "Katil öldürdüğü kimseye varis olamaz, kasten de, yanlışlıkla da öldürmüş olsa, malına da diyetine de" demişlerdir. Mâlik ve bir kısım fakihler "yanlışlıkla öldüren, maktulün malına varis olur, diyetine olamaz" demiştir. Hanefiler, Şâfiîler ve Hanbelîler: "Adam oğlunu öldürdüğü için kısas edilmez" demiştir. Mâlikîler, "Baba oğlunu yatırıp boğazlarsa veya aç susuz hapsedip ölümüne sebep olursa kısas edilir, değilse edilmez" demiştir.1138 * DİŞİN DİYETİ ٍق ـ464 ـ6477 ـ6677 - ِن َشِقي َح َس ِن ْب ْ ي ْب ُن ال بَاِل ِس ي ثَنَا َعِل ْ ال َ َرا ِهيم ْب ِ ْس َما ِعي ُل ْب ُن إ َمْرَو ِز ي ِ َحدَّثَنَا إ . ْ بُو َح ْمَزةَ ال َ ثَنَا يَ ِز ثَنَا أ . يدُ َّي هّللاُ ِ َّي َصل ِن َعبَّا ٍس َع ِن النَّب َع ِن اْب ِم َن ا ْح ِو ي َع ْن ِع ْكِر َمةَ النَّ َخ ْمساً َضى فِي ال ِهس هنِ َ؛ أنَّهُ قَ م َّ َو َسل ْي ِه ِ ِل.فِي الزوائد: إسناده َ َعل ”ب صحيح . 828. (2651) (6815)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir diş için diyet olarak beş deveye hükmetti."1139 * PARMAKLARIN DİYETİ ِك ي ـ467 ـ6476 ـ6677 - عَتَ ْ َح َس ِن ال ْ َحدَّثَنَا . َجِمي ُل ْب ُن ال َي ثَنَا َع ’ ْبدُ ا ِي ِه ْي ٍب َع ْن أب ِن ُشعَ َع ْن َم َطٍر َع ْن َع ْمِرو اْب عل . ثَنَا َس ِعيدٌ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِ ُع ْن َجِدهه أ ُه َّن َع : ا’ َصاب َسَو . ا ٌء ُكل ِ فِي ” ِل ِه َّن َع ْش ٌر َع ْش ٌر ِم َن ا ب .فِي الزوائد: إسناده حسن . 829. (2653) (6816)- Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Parmakların hepsi diyette eşittirler. Her birine onar deve diyet vardır."1140 * HÜR, KÖLEYE KARŞI ÖLDÜRÜLÜR MÜ? َحدَّثَنَا ُم َح . ـ477 ـ6477 ـ6668 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى ِ َّطبَّاع ِن ال ْرَو ثَنَا اْب . ة،َ ِي فَ ب َ ِن أ ِن َعْبِد هّللا ْب ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعيَّا ٍش َع ْن إ ْس َحا َق ْب ِ ثَنَا إ َ َرا ِهيم ْب ِ ْن إ هي َع ٍ ِي ِه َع ْن َعِل ٍن َع ْن أب ِن ُحنَ ْي ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ َق ْب . ا َل ِن َعْبِد هّللاِ ْب ِن ُش َعْي ٍب، َع ْن أب َو َع ْن َع ْمِرو ْب قَتَ َل َر ُج ٌل َعْبدَهُ َع ْمداً : َعِهمداً ُمتَ . ِمائَةً َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فَ . َجلَدَهُ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُم ْسِل ِمي َن َو َم . َح َونَفاهُ َسنَةً ا َس ْهَمهُ ِم َن ال .فِي الزوائد: فِي إسناده إسحاق بن ْ ِي فروة وهو ضعيف ب َ ْس َما ِعي َل بن عياش . ْبدُ هّللا بن أ ِ َع . وإ 830. (2664) (6817)- Amr İbnu Şu'âyb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Bir adam kölesini kasten ve taammüden öldürdü. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm adama yüz sopa ile celde tatbik etti ve bir yıl da sürgüne gönderdi ve müslümanların (hisselerinin) içinden onun hissesini sildi."1141 AÇIKLAMA: Ebu Hanife'ye göre hür kimse kendi kölesini öldürürse kısas edilmez, başkasının kölesini öldürürse kısas edilir. Mâlik ve Şâfi'i ye göre hür, ne kendi kölesi ne de başkasının kölesi sebebiyle kısas edilmez. 1142 1137 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/331. 1138 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/331. 1139 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/332. 1140 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/332. 1141 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/332. 1142 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/332. * KISAS KILIÇLA YAPILIR ي ـ477 ـ6474 ـ6667 - عُ ُروقِ ْ ال ِمهرِ ُم ْستَ ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب َحدَّثَنَا إ . ِص ِ بُو َعا َ ِن ثَنَا أ ْعَما ٍز ٍب َع ْن الن ِن َعا ِ ٍر َع ِن اِ ْب ٍم َع ْن ُسْفيَا َن َع ْن َجاب قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ٍر؛ أ ِال َّسْي َع ِن : َ ِف بَ ِشي ب قَ .فِي الزوائد: اب َودَ إَّ هي، وهو َكذه ِ ٍر الجعف فِي إسناده َج . اب 831. (2667) (6818)- Nu'man İbnu Beşîr ve Ebu Bekre radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kısas (cezası) ancak kılıçla icra edilir."1143 * HERKES KENDİ CİNAYETİNDEN SORUMLU ـ476 ـ6477 ـ6677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِي ِز ثَنَا يَاٍد َحدَّثَنَا أ . ب َ ِن أ ٍر َع ْن يَ ِزيدَ ْب َمْي ِر ٍق ْبدُ هّللاِ ْب ُن نُ َجاِم ُع ْب ُن َشدَّاٍد َع ْن َط َع . ا ثَنَا ِ هيِ؛ قَا َل ِرب ُم َحا ال : و ُل ْ َض إْب َطْي ِه يَقُ ُع يَدَْي ِه َحتَّى َرأْي ُت َبيَا يَ ْرفَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َرأْي ُت َر ُسو َل هّللِ َصل م : ُ َتَ ْجنِي أ أ ٍد َ َعلى َو . ْجنِي لَ َ تَ َ أ ٍد م َعلى َولَ أ .فِي الزوائد: ه ثقات ُ ُ إسناده صحيح و ِر َج . ال 832. (2670) (6819)- Târık el-Muhâribî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ı koltuk altlarının beyazlığı görülecek kadar kollarını kaldırıp şöyle dediğini işinim: "Bilesiniz hiçbir anne oğlunun günahından sorumlu tutulmaz, bilesiniz hiçbir anne oğlunun günahından sorumlu tutulmaz."1144 ـ477 ـ6467 ـ6677 - ٍ َحدَّثَنَا َع ْمُرو ْب ُن . ُحِهر َرافِع ْ ِي ال ب َ ِن أ ِن ْب َس َع ْن ُح َصْي ٌم َع ْن يُونُ ْنبَ ِر هيِ ثَنَا ُه َشْي عَ ْ َخ ْش َخا ِش ال ْ قَ : َع ِن : ا َل ال َ َو َمِعى اْبنِي م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ أتَْي ُت الَّنب . فَقَا َل: َ ْي َك ِ َّي َصل َو ََ يَ ْجنِي َعلَ ْي ِه تَ ْجنِي َعل .فِي الزوائد: إسناده كلهم ثقات. إ أن هشيما َ ِن َكا َن يدلس. وليس للخشخاش سوى َهذَا الحديث الموجود عند ا ماجة ْب . وليس له فِي بقية ا’صول الخمسة . 833. (2671) (6820)- Haşhâş el-Anberî radıyallahu anh anlatıyor: "Beraberimde oğlum olduğu halde Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a gelmiştim. Bilvesile: "Sen oğlunun günahından sorumlu tutulmazsın, o da senin günahından sorumlu tutulmaz" buyurdular." 1145 ِن ـ478 ـ6467 ـ6676 - َعِقي ٍل َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ِصٍم َعْبِد هّللاِ ْب ُن ُعبَ ْيِد ْب ِن ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن . َعا قَ َّطا ُن َع ْن ُم َح َّمِد ْب ْ ِم ال عََّوا ْ بُو ال َ ثَنَا أ َع ْن ََقَةَ ِ ِن ع َع ْن ِزيَاِد ْب ُج َح ا َل ادَةَ ِن َشِري ٍك؛ قَ ْب َمةَ َسا ُ أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْخ َر قَا َل : َ ى َر ُسو ُل هّللِ َصل ُ تَ ْجنِي نَ .فِي ْف ٌس َعلَى أ هطان، اسمه ُم َح َّمد بن عبد هّللا ذكره اْب . ا َل النسائى ِن الزوائد: إسناده صحيح. حبان فِي الثقات بُو العهوام الق َ و قَ : بأس به. و أ ُود، وثقه الجمهور. وباقي ِر َجال ا”سناد على شرط الشيخين . عمران بن دَا 834. (2672) (6821)- Üsame İbnu şerîk anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hiç kimse başka birinin günahından mesul olmaz."1146 AÇIKLAMA: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bu hadislerde aynı manayı değişik üslûplarla tekrar etmektedir. Maksad ferdî sorumluluğu zihinlerde iyice tesbittir. Çünkü cahiliye sisteminde ferdi sorumluluk yoktu, kabilevî müşterek sorumluluk vardı. Bir ferde karşı cinayet yoktu, ferdin mensub olduğu kabîleye karşı cinayet vardı. Cani tek de değildi, cinayeti işleyen kimsenin bütün kabilesi suçlu ve mücrim idi. İntikam failden alınmaz, kabilesinin herhangi bir ferdinden alınabilirdi. Resûlullah tebliğinin ilk gününden itibaren hep ferdî sorumluluk, uhrevî sorumluluk duygusunu yerleştirmeye gayret göstermiştir. Kişi şahsiyetini büyük ölçüde ferdî sorumlulukla bulacaktı.1147 * HEDER OLAN (TAZMİN EDİLMEYEN) ZARARLAR ـ477 ـ6 ـ6678 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكُر ْب ُن أ بُو بَ َ ٍد َحدَّثَنَا أ . ِ ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن . ثَ ي ِه َع ْن َجِدهِه؛ ُم ْخلَ ِن َعْو ٍف، َع ْن أب ِن َع ْمِرو ْب نَا َكثِي ُر ْب ُن َعْبِد هّللاِ ْب قَا َل: يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم ْعِد ُن َسِم ْع : ُجبَا ٌر ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ْ عَ ْج َما ُء َج ْر ُح َها ُجبَا ٌر َوال ال .فِي الزوائد: فِي إسناده كثير بن عبد ْ أحمد و اْب . وقال أبو داود: اب ِن هّللا ضعفه معين ِن عبد هّللا َكذ . و قَا َل ا” ه مام الشافع هي: هو ركن من أركان الكذهب، و قَا َل اْب مجمع َعل . َى ضعفه 1143 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/333. 1144 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/333. 1145 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/333. 1146 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/334. 1147 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/334. 835. (2674) (6822)- Amr İbnu Avf anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Acma (yani dilsiz hayvan)ın verdiği zarar hederdir. Maden ocağında uğranılan zarar da hederdir" buyurdular."1148 ِر ي ـ476 ـ6467 ـ6677 - َمْي ن ْ ِ ِه ْب ُن َخاِلٍد ال َربه َما َن َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ْي . َضْي ُل ْب ُن ُسلَ ثَنَا فُ بَةَ َحدَّثَنِي إ ْس َحا ُق ْب ُن َحدَّثَنِي ُمو َسى ْب ُن ُعق . ْ َوِليِد ْ ِن يَ ْحيَى ْب ال َّصاِم ِت؛ قَا َل ِن ال َع : ْن ُعبَادَةَ ْب عُ ْج َما ُء َج ْر ُح َها ُجبَا ٌر ْ َوال ُر ُجبَا ٌر، ِئْ ب ْ َوال َم ْعِد َن ُجبَا ٌر، ْ َّن ال َ أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هّللِ َص . ِم َن ا ل َمةُ ِهي َب ْ غَ ْج َما ُء ال ْ َوال ِر َها َو ’ َغْي ِم ْنعَ . ا ِذيَ َّ ُر ال َهدْ ْ ُجبَا ُر ُهَو ال ْ ال َو ُ يُغهرم.فِي الزوائد: إسناده ثقات. إ أن إسحاق بن يَ ْحيَى لم يدرك عبادة. ه الترمذي وغيره قَال . َ 836. (2675) (6823)- Ubâde İbnu's-Sâmit anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle hükmetti: "Madende uğranılan zarar hederdir, kuyunun sebep olduğu zarar hederdir, dilsizin (hayvanın) sebep olduğu zarar hederdir." Acma: Deve, sığır, davar (koyun-keçi) ve başka hayvan mânasınadır. Cübâr tazmini olmayan, ödettirilmeyen zarardır, heder de denir.1149 AÇIKLAMA: Bu bahisle ilgili açıklama geçti. 1150 * KASÂME َحدَّثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ـ477 ـ6468 ـ6674 - ِعيٍد بُو َخاِلٍد ا ِن ثَنَا أ ’ َ ، َع ْن َع ْمِرو ْب َّن ْح َمُر َع ْن َح َّجاجٍ َ ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ أ ْي ٍب َع ْن أب ُشعَ ْي َس ْه ٍل َو َعْبدَال َّر ْح َم ِن اْبنَ َو َعْبدَ هّللاِ ْى َم ْسعُوٍد؛ اْبنَ ِ َصةَ َو ُم َحيه ِ َصةَ ِ ُح . َخْيبَ َر َويه َخ . تِ َل َر ُجوا يَ ْمتَا ُرو َن ب َي َعلى َعْبِد هّللاِ فَقُ ِكَر فَعُ ِد . فَذُ َّي هّللاُ َ ذِل َك ِل فَقَا َل َر ُسو ِل هّللِ َصل م َّ َو َسل ْي ِه َعل : وا َ ُ ِحق و َن؟ فَ َقال ِس ُمو َن َوتَ ْستَ ْ ِرئُ ُكْم يَا ! يَ ُهودُ؟ َر تُق : ُسو َل هّللِ ْب ْم نَ ْش َهدْ؟ قَا َل فَتُ َولَ ِس ُم َف نُقْ َكْي ُوا َر قَال : ُسو َل هّللِ يَا ! نَا ُ تُل تَقْ ِذاً َو َس إ . ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َودَاهُ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِم ْن ِعْنِدِه قَا َل فَ َ م ل . فِي الزوائد: فِي إسناده حجاج بن ارطاة َّ وهو مدلس . 837. (2678) (6824)- Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Mes'ud'un oğulları Huvayyısa ve Muhayyısa ile Sehl'in oğulları Abdullah ve Abdurrahmân Hayber'den yiyecek temin etmek maksadıyla (Medine'den) çıkıp gittiler. Orada Abdullah'a saldırıp öldürdüler. Durum Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a haber verilmişti. "(Abdullah'ın arkadaşlarına: "Onun Hayber yahudileri tarafından öldürüldüğüne yemin ederseniz diyete) müstehak olursunuz!" buyurdular. Onlar: "Ey Allah'ın Resûlü! Görmediğimiz şey hususunda nasıl yemin edelim!" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "Öyle ise yahudiler yemin ederek isnat ettiğiniz suçtan berâat ederler" buyurdu. Onlar: "Ey Allah'ın Resûlü! (Yahudiler, yemin etmekle beraat edebilince) bizi öldürürler" dediler. Neticede maktulün diyetini, Aleyhissalâtu vesselâm kendi nezdinden karşıladı."1151 AÇIKLAMA: Bu hadise Kasâme bahsinde açıklandı.1152 * MÜSLE YAPILAN KÖLE HÜRDÜR ـ474 ـ6467 ـ6677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِن ثَنَا إ ْس : َحا ُق ْب ُن َمْن ُصو ٍر قَا َل َحدَّثَنَا أ . ِن َعْبِد هّللاِ ْب ثَنَا َعْبِد ال َّس ََِم َع ْن إ ْس َحا َق ْب َّي هّللاُ ِ َّي َصل َ َعلَى النَّب ِدم َع ْن َجِدهِه؛ أنَّهُ قَ ٍ ِن ِزْنبَاع ْب ِ ِن َرْوح ْب َمةَ َع ْن َسلَ ْرَوةَ ِي فَ ب َ أ هُ لَ َ َوقَدْ َخ َصى ُغ ََماً م َّ َو َسل ْي ِه ِ ي َ َعل . ب فَأ ْعتَقَهُ النَّ ِة لَ ْ ُمث ْ ِال ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ .فِي الزوائد: ي فروة َصل ب َ فِي إسناده ضعف لضعف إسحاق بن أ . 838. (2679) (6825)- Zinba (Ebu Ravh) radıyallahu anh'ın anlattığına göre: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına gelmişti. Aleyhissalâtu vesselâm, onun kölesini hadımlaştırdığını öğrenince, köleyi müsle (işkence) sebebiyle âzâd etti."1153 AÇIKLAMA: 1148 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/334. 1149 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/335. 1150 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/335. 1151 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/335-336. 1152 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/336. 1153 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/336. Müsle, işkence manasına gelir. Hakaret ve eziyet etmek maksadıyla burun, kulak kesmek, göz oymak gibi davranışlara hep müsle denir. Hür kimsenin köleye yaptığı bu çeşit işkenceler sebebiyle kısas yapılıp yapılamayacağı ihtilaflı mevzulardandır. Umumiyetle "hür, köle ile kısas edilmez" hükmü benimsenmiştir. Bu hükümde Bakara'nın 178. âyet esas alınmıştır. Bu çeşit davranışları önlemek için Resûlullah, işkence mukabili azad etme cezası uygulamıştır. Yukarıdaki hadis bu uygulamaya bir örnektir.1154 * EMAN VERDİKTEN SONRA ÖLDÜREN َم ـ477 ـ6466 ـ6644 - ِل ِك ْ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ِر ِب َعْبِد ال ِي ال َّشَوا ب َ ِن أ ِن ْب . ْب ٍر، َع ْن ِرفَا َعةَ ِن ُع َمْي َمِل ِك اْب ْ َع ْن َعْبِد ال بُو َعَوانَةَ َ ثَنَا أ هيِ؛ قَا َل ِقتْبَانِ ْ ِر َو َج َشدَّاٍد ال : ُم ْختَا ْ َما َبْي َن َرأ ِس ال َم َشْي ُت فِي لَ ُخ َزا ِع هيِ ْ َحِم ِق ال ْ ِن ال َها ِم ْن َع ْمِرو ْب َسِم ْعتُ َمةٌ ْو ََ َكِل َسِم ْعتُهُ يَقُو ُل: َس . ل ِدِه َ َء َغدْ َوا َ َم ْن أ ِم َن َر ُج ًَ َعلَى دَ ِمِه، فَقَتَلَهُ؛ فَإنَّهُ يَ ْحِم ُل ِل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم قَا َل ِة َر ُسو ُل هّللِ َصل ِقيَا ْ ال َ ٍر يَ ْوم .فِي الزوائد: إسناده هُ ثقات ُ ِن حبان فِي الثقات. وباقي ِر َجال ثتات. ال صحيح و ِر َج . ’ن رفاعة بن شداد أخرجه النسائي فِي سننه ووثقه وذكره اْب يباقي ِر َج ” ى شرط مسلم ال ا سناد َعل . َ 839. (2688) (6826)- Rıfâ'a İbnu şeddâd el-Fityânî demiştir ki: "şayet Amr İbnu'l-Hamık el-Huzâ'î'den işittiğim bir kelam (hadis) olmasaydı ben Muhtâr'ın başı ile cesedini (ayırıp) arasında yürürdüm. Ondan, Aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Kim bir kimsenin kanına emân verir ve sonra da öldürürse o kimse Kıyamet günü zulüm bayrağını taşır" buyurmuş olduğunu işittim."1155 AÇIKLAMA: Burada adı geçen Muhtar, hicri 64 yılında, Kerbelâ hâdisesinin intikamını almak iddiasıyla ortaya çıkıp, Şiîlerle işbirliği yapan ve kurnazca topladığı 12 bin kadar taraftarla 65 yılında Kûfe'yi ele geçiren ve orada Kerbelâ hadisesinde bulunan pek çok kimsenin kanını döken zâlimlerden biridir. 1.5 yıl Kûfe'de hakimiyet kurmuş ise de, Mus'ab İbnu Zübeyr'in gönderdiği askerlere mağlup olmuş ve katledilmiştir.1156 * HAMİLE KADINA KISAS ِن أْن َحدَّثَنَا ُم َح . عٍُم ـ487 ـ6467 ـ6678 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى ِهيعَة،َ َع ِن اْب ِن لَ َع ِن اْب بُو َصاِلحٍ َ َس ٍهى َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ثَنَا أ ِن نُ َع ْن ُعبَادَةَ ْب َّن َر ْب . ُسو ِن َغْنٍم َ ْو ٍس؛ أ ِ َو ُعبَادَةُ ْب ُن ال َّصاِم ِت َو َشدَّادُ ْب ُن أ َج َّراح ْ بُو ُعبَ ْيدَةَ ْب ُن ال َ ْب ُن َجبَ ٍل َوأ ثَنَا ُمعَاذُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َل هّللِ َصل ِ قَا َل: ذَا َمْرأة،ُ إ ْ ال دَ َها ِ َل َولَ َو َحتَّى تُ َكفه ِم ،ًَ َها، إ ْن َكانَ ْت َحا ْطنِ َض َع َما فِي بَ تَ ُل َحتَّى تَ ْر َج ْم قَتَل . َحتَّى َ ْت َع ْمداَ،ً تُقْ ْم تُ َوإ ْن َزنَ ْت لَ ِ َل َولَدَ َها َو َحتَّى يُ َكفه َها، ْطِن ْح . لك َم ِن فِي إسناده اْب . اسمه َعْبدُ ال َّر بن زيادين أنعم ضعيف ِن تَ .فِي الزوائد: أنعم َض َع َما فِي بَ و َكذَ الراوي عنه مد هّللا بن لهيعة . 840. (2694) (6827)- Muaz İbnu Cebel, Ebu Ubeyde İbnu'l-Cerrâh, Ubâde İbnu's-Sâmit ve Şeddâd İbnu Evs radıyallahu anhüm ecmainden rivayet edildiğine göre Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle buyurmuştur: "Kadın, taammüden bir kimseyi öldürdüğü vakit, hamile olduğu taktirde hemen öldürülmez, çocuğunu doğurup bir bakıcıya vermesi beklenir. Keza zina yapacak olsa karnındakini doğurup bir kadına verinceye kadar recmedilmez."1157 AÇIKLAMA: Hadisin hükmüyle amel hususunda ûlemanın ihtilafı yoktur. Çünkü, karnındaki çocuğun bir günahı yoktur. Onun annesiyle birlikte öldürülmesi câiz değildir. 1158 VASİYETLER BÖLÜMÜ * RESÛLULLAH'IN VASİYETİ ِم ـ487 ـ6464 ـ6677 - ِمقْدَا ْ َمدُ ْب ُن ال َما َن َحدَّثَنَا أ ْح . ْي ِمُر ْب ُن ُسلَ ُم ْعتَ ِن َم ثَنَا ال . اِل ٍك؛ قَا َل ْ ِس ْب َع ْن أنَ َحِده ُث َع ْن قَتَادَةَ ِي يُ ب َ َسِم ْع : ُت أ َن ِ َو ُهَو يُغَ ْر ِغ ُر ب َوفَاة،ُ ْ ِحي َن َح َض َرتْهُ ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َو ِصيَّ ِة َر ُسو ِل هّللِ َصل َو َم ْ : ال َّص ََة.َ ْف ِس ِه َكانَ ْت َعا َّمةُ َمانُ ُكم أْي َكةْ ا .فِي َملَ َعلَ الزوائد: إسناد حسن، لقصور أحمد بن المقدام عن درجة أهل الضبط. ى شرط الشيخين هُ ُ وباقي ِر َج . ال 1154 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/336. 1155 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/337. 1156 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/337. 1157 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/337. 1158 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/337. 841. (2697) (6828)- Hz. Enes anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a ölüm vakti geldiği vakit, Aleyhissalâtu vesselâm'ın can çekişirken yaptığı vasiyetin hepsi: "Namaz(ı ihmal etmeyin) ve sağ ellerinizin sahip oldukları(nın yani kölelerinizin hukukuna riayet edin)" demek olmuştur."1159 AÇIKLAMA: Sağ elinizin sahip olduğu tabiri ile mal-mülk kastedilir. Öncelikle kölelerin kastedildiği bu tabirin şümûlüne zekata tabi malların da girdiği belirtilmiştir. Binaenaleyh, Resûlullah bu vasiyetiyle hem kölelere iyi muamele edilmesini hem de zekâtın hakkıyla verilmesini nazara vermiş olmaktadır.1160 * VASİYETE TEŞVİK َج ْه َضِم ي ـ486 ـ6467 ـ6777 .- ْ ال هيٍ ِن َم ثَنَا دُ . اِل ٍك؛ قَا َل ُر ْس ُت ْب ُن ِزيَاٍد َحدَّثَنَا َن ْص ُر ْب ُن . َعِل ِس اْب ثَنَا يَ ِز : قَا َل يدُ ال َّرقَا ِش ي َع ْن أنَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َ َو : ِصيَّتَهُ َم ْح ُرو ُم َم ْن ُحِرم ْ ال .فِي الزوائد: فِي إسناده يزيد بن أبان الرقاشي وهو ضعيف . 842. (2700) (6829)- Hz. Enes anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mahrum kişi, vasiyet etmekten mahrum kalan kişidir." 1161 ِح ْم ِص ي ـ487 ـ6477 ـ6777 - ْ ُم َصفَّى ال ْ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . بَِق ِ ِر ثَنَا ِر َع ْن َجاب ِي ال زبَ ْي ب َ ِن َعْو ٍف َع ْن أ ِزيـدَ ْب َوِليِد، َع ْن يـ ْ ْب ُن ال يَّةُ ِن َعْبِد هّللاِ؛ قَا َل ْب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ٍة َر ُسو ُل هّللِ َصل ِي ٍل َو قَا َل : ُسنَّ َم ْن َما َت َعلَى َو ِصيَّ ٍة َما َت َعلى َسب ًى َو َش َه . ادَةٍ َو َما َت َعلَى تُق . لَهُ َو َما َت َم ْغفُوراً .فِي الزوائد: فِي إسناده بقية، وهو مدلس. وشيخه يزيد بن عوف، لم أرمن تكلم فِي ِه . 843. (2701) (6830)- Câbir İbnu Abdillah radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim vasiyet yapmış olarak ölürse doğru bir yol ve sünnet üzere ölmüş olur; takva ve şehadet üzere ölmüş olur, mağfirete uğramış (günahları bağışlanmış) olarak ölmüş olur."1162 AÇIKLAMA: Bilhassa borcu bulunan kimseler için vasiyet yapmanın ve vasiyetini beraberinde taşımanın vecibe olduğuna dair açıklama geçti.1163 * VASİYETTE ZULÜM َوْيدُ ْب ُن َس ـ488 ـ6477 ـ6777 - ِعيٍد ِن َماِل ٍك؛ قَا َل َحدَّثَنَا ُس . ِس اْب ِي ِه َع ْن أنَ عَ ِهم هيِ َع ْن أب ْ قَا َل َر ثَنَا َع : ُسو ُل هّللِ ْبدُ ال َّر ِحيِم ْب ُن َزْيٍد ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َمِة َم : ْن َصل ِقيَا ْ ال َ يَ ْوم َجنَّةَ ْ َراثَهُ ِم َن ال ِرثِ ِه قَ َط َع هّللاُ ِمي َرا ِث َوا فَ .فِي الزوائد: فِي إسناده زيد العهمي . َّر ِم ْن ِمي 844. (2703) (6831)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim varisinin mirasçılığı (hakkı)ndan kaçarsa Allah Kıyâmet günü o kimsenin cennetten mirasçılığını keser."1164 ِهح ْم ِص ي ـ487 ـ6476 ـ6777 - ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ِن َكِثي َما َن ْب ُن َس ِعيِد ْب ِي ْ َحدَّثَنَا يَ ْحَيى ْب ُن ُعث . ب َ ِن أ بَ ٍس َع ْن َخِليِد ْب ْ ِي َحل ب َ َع ْن أ ثَنَا بَِقيَّةُ ِي ِه؛ قَا َل َع ْن أب َّرةَ ِن قُ ْب ِويَةَ َخِليٍد : َع ْن ُمعَا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َعلى َر ُسو ُل هّللِ َصل َوفَاةُ فَأْوص َى َو َكانَ ْت َو قَا َل : ِصيَّتُهُ ْ َم ْن َح َض َرتْهُ ال َر َك ِم ْن َز َكاتِ ِه فِي َحيَاتِ ِه َما تَ ِل َرةً ِكتَا ِب هّللا،ِ َكانَ ْت َكفَّ .فِي الزوائد: فِي إسناده بقية بن الوليد، وهو مدلس، وقد عنعنه. وشيخه ا بُو حلبس أحد المجاهيل َ أ . 845. (2705) (6832)- Muaviye İbnu Kurre babasından naklen anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim, ölüm yaklaşınca vasiyette bulunur ve vasiyeti de Allah'ın kitabına uygun olursa, bu vasiyeti, onun hayatında vermeyi ihmal ettiği zekâtına kefâret olur."1165 1159 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/338. 1160 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/338. 1161 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/338. 1162 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/339. 1163 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/339. 1164 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/339. 1165 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/340. * SADAKA ÖLÜM SIRASINDA DEĞİL HAYAT BOYU VERİLMELİ ـ486 ـ6477 ـ6777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َم ثَنَا يَ ِز . ا َن يدُ ْب ُن ها ُرو َن َحدَّثَنَا أ . ْ ِن أْنبَأنَا . َحِري ُز ْب ُن ُعث َحدَّثَنِي َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب َر ِش هيِ؛ قَا َل قُ ْ ِن َج َّحا ٍش ال ٍر َع ْن بُ ْسِر ْب ِن نُفَ ْي ِر ْب َع ْن ُجَبْي ِه َمْي َس َرةَ : فِي َكِفه َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َو َض َع أ ْصبُعَ بَ . هُ ال َّسبَّابَ َز َق النَّب َّم ثُ ةَ يقُو ُل هّللاُ َع : َّز َو : َج َّل َو قَا َل َ ِن آدَم ِل أنَّى تُ ! هِذِه ْعِج ُزنِي، اْب ْ َك ِم ْن ِمث تُ َوقَدْ َخلَقْ ْف . ُس َك هِذِه فَإذَا بَل « ِق ِه َغَ ْت نَ ْ َر إِلى َحل َوأ َشا ل َت: » قُْ ِة؟فِي الزوائد َصدَّ ُق َو أتَ . ا ُن ال َّصدَقَ َوأنَّى أ : إسناده صحيح . 846. (2707) (6833)- Büsr İbnu Cahhâş el-Kureşî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün)bir avucuna tükürdü, sonra bu tükrüğü işaret parmağıyla göstererek buyurdular ki: "Allah Teâla hazretleri diyor ki: "Ey Âdemoğlu! Sen nasıl olur da beni âciz yerine koyar ve zekâtını ödemezsin! Halbuki ben seni şu tükrük damlası kadar bir sudan yarattım. Sen, ne vakit ruhun şuraya gelince -eliyle boğazını gösterdi- "Sadaka veriyorum!" dersin. Sadaka vermenin zamanı bu mu!"1166 ـ487 ـ6478 ـ6777 - نَا َعِل . ا َل ي ْب ُن ُم َح َّمٍد َحدَّثَ َرةَ؛ قَ ِي ُه َرْي ب َ ِن َع ْمٍرو، َع ْن َع َطا ٍء َع ْن أ ْب َحةَ ْ َو ِكي ٌع َع ْن َطل قَا َل َر ثَنَا : ُسو ُل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِز : يَادَةً لَ ُك َصل ِث أ ْمَواِل ُكْم، ُ ل ِثُ ُكْم، ب َوفَاتِ ْي ُكْم، ِعْندَ ْصدَّ َق َعلَ .فِي الزوائد: فِي إسناده طلحة بن ْم فِي أ ْع َماِل ُكْم إ َّن هّللاَ تَ عمرو الحضرمي، ضعفه غير واحد . 847. (2709) (6834)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şüphesiz, Allah Teâla hazretleri, (ahirete göndereceğiniz hayır) amellerinizi artırmak için, vefatınız zamanında mallarınızın üçte birini size tasadduk etti (vasiyet etme yetkisini verdi)."1167 ِن ـ484 ـ6477 ـ6777 - قَ َّطا ْ ِن َس ِعيٍد ال ِن يَ ْحيَى ْب ٍن ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ . أ َع ْن ْب ُن َحدَّثَنَا . ُمو َسى َصاِل ُح ْب ُن ُم َح َّمِد ْب َر ُك ْب ُن َح َّسا ْنبَأنَا ُمبَا ِن ُع َمَر؛ قَا َل ، َع ِن اْب نَافِع : ي ٍ َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل : َ ِن آدَم ِمْن ُهَم يَا اْب ! ا َك َوا ِحدَةٌ ْم تَ ُك ْن لَ ِن لَ نَتَا َك َظ اث : ِم َك، ْ ِ ُت ب ِم ْن َماِل َك ِحي َن أ َخذْ ِصيباً َك نَ ُت لَ ْ ِ ِه َجعَل َر َك ب َز هكِيَ َك َطِهه ’ُ ُ َوأ . َجِل َك ْي َك، بَ ْعدَ اْنِق َضا ِء أ ِعبَاِدى َعلَ َو َص ََةُ . فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. ’ن صالح بن ُم َح َّمد بن يَ ْحيَى، لم أر’حد فِي ِه كما، ِن ِن بجرح و غيره. معين ُود: منكر الحديث. وذكره اْب بُو دَا َ هي: ليس بالقوي. و قَا َل أ ومبارك بن حسان، وثقه اْب . و قَا َل النائ هُ ا”سناد َعلَى شرط الشيخين . ُ حبان فِي الثقات، يخطئ ويخالف. و قَا َل ا’زدي: متروك. وباقي ِر َجال 848. (2710) (6835)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ey Ademoğlu! İki şey vardır ki, hiçbirisi senin hakkın değildir ve ben onları rahmetimle sana bağışladım: 1) (Canını almak üzere) gırtlağından tuttuğum anda malından sana (vasiyette bulunman için üçte bir nisbetinde) bir pay ayırdım, tâ ki onunla seni temizleyeyim, günahlarından arındırayım. 2) Ecelin sona erdikten sonra kullarımın sana (kılacakları cenaze) namazı."1168 AÇIKLAMA: Mal-mülk, insanın sahip olduğu her şey aslında Allah'ın mülküdür. Rab Teâlâ belli şartlar çerçevesinde tasarruf etmek üzere bunu insana emanet etmiştir. İnsanoğlu, gafletle bu mala temellük eder, kendinin zanneder, Allah'ın dilediği tarzda tasarruftan kaçınır. Halbuki ölünce beraberinde kefenden başka bir şey götürmez Rab Teâla, mü'mine, bu servetin üçte birini dilediği gibi vasiyet ederek uhrevî kazancını artırma yetkisi vermiştir. Resûlullah bu yetkinin ilahî bir lütuf olduğuna, bu yetkinin ne maksatla kullanılacağına dikkat çekmektedir.1169 * VARİS LEHİNE VASİYET OLMAZ ٍر ـ487 ـ6476 ـ6778 - ِن ُم ْب ُن َع َّما ْي ِب ْب َحدَّثَنَا ِه َشا . ِن َشابُو ٍر. ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ُشعَ ِ ٍر َع ْن َس ِعيِد ْب ِن َجاب ثَنَا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن يَ ِزيدَ اْب ِن َماِل ٍك؛ قَا َل ِس ْب َع ْن أنَ َحدَّثَهُ ِي َس ِعيٍد؛ أنَّهُ ب َ َه أ : ا ُعَابُ َّى ل يَ ِسي ُل َعل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِة َر ُسو ِل هّللِ َصل تَ ْح َت نَاقَ إنهي ل . َ فَ و ُل: َسِم ْعتُهُ يَقُ َّن هّللاَ قَدْ أ ْعط َى ُك َّل ِذى َح هقٍ َحقَّهُ ِر إ . ٍث ِ َوا ِل َََو ِصيَّةَ ُو أ .فِي الزوائد: إسناده صحيح. د َ و ُم َح َّمد بن شعيب وثقه رحيم وأبو دَا . وباقي ِر َج ”سناد َعلَى شرط البخاري . ال ا 1166 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/340. 1167 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/340. 1168 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/341. 1169 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/341. 849. (2714) (6836)- Hz. Enes anlatıyor: "(Veda hutbesi sırasında) ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın devesinin (boynunun) altında idim. Devenin salyası üzerime akıyordu. Efendimizin şöyle söylediğini işittim: "Allah Teâla Hazretleri her hak sahibine hakkını vermiştir. Bilesiniz, vârise vasiyet yoktur." 1170 FERAİZ BÖLÜMÜ * FERAİZ (VARİSLERİN PAY HAKLARI) İLMİNE TEŞVİK ِع َط ـ477 ـ6477 ـ6777 - ا ِف ْ ِي ال ب َ ِن أ ِن ُع َمَر ْب َحْف ُص ْب ِح َزا ِم ي ثَنَا ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب بُو ال هزِ نَاِد َحدَّثَنَا إ . َع ِن ِ ثَنَا أ ’ ، َع ْن َ ِ ْع َرج َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب قَا َل َر أ : ُسو ُل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر هّللِ َص : ةَ ل يَا أبَا ُه ! ِم َرْي ْ ِعل ْ ِ ُمو َها فَإنَّهُ نِ ْص ُف ال ه َرائِ َض َو َعل فَ ْ ُموا ال َّ َو ُهَو تَعَ . يُ ْن َسى ل . َّمتِي ُ َّو ُل َش ْيٍء يُْن َز ُع ِم ْن أ َو ُهَو أ ِ.في الزوائد: قلت أخرجه الحاكم فِي المستدرك. وقَال: إنه صحيح ا”سناد. وفيما قَاله نظر. فإن حفص بن عمر المذكور ضعفه ابن مغين والبخاري والنسئي وابو حاتمز وقال ابن حبان: يجوز ا حتجاج به. بحال و قَا َل ِن عدي اْب : قليل الحديث. وحديثه، كما قَا َل البخاري منكر . 850. (2719) (6837)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ey Ebu Hureyre, feraiz ilmini öğrenin ve öğretin. Çünkü o, ilmin yarısıdır. O unutulan bir ilimdir ve o ümmetimden çıkıp alınacak ilk ilimdir."1171 * CEDDE (BÜYÜKANNE)NİN PAYI َو ـ477 ـ6474 ـ6767 - َها ِب ْ َحدَّثَنَا َع . ٍس؛ ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َعْبِد ال ِن َعبَّا ُو ٍس َع ِن اْب ْي ٍث َع ْن َطا َع ْن َشِري ٍك، َع ْن لَ تَْيبَةَ ُم ْب ُن قُ ْ ثَنَا َسل ُسدُساً َ َو َّر َث َجدَّةً م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ أ .فِي الزوائد: فِي إسناده ليث بن سليم، وهو ضعيف مدلس . 851. (2725) (6838)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir ceddeyi südüse (altıda bir'e) vâris kıldı."1172 * KELÂLE َو ـ476 ـ6477 ـ6767 - ي ْب ُن ُم َح َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل ِي َشْيبَة،َ قَاَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َو أ : ِكي ٌع َ ِن ثَنَا . ثَنَا ُسْفيَا ُن ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن ُمَّرة،َ َع ْن ُمَّرةَ ْب َرا ِحي َل؛ قَا َل َخ َّطا ِب ُش : ْ ِ قَا َل ُع : َث ََ ٌث، ’ َمُر ْب ُن ال َح ب إ ُه َّن، أ بَيَّنَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َه ْن يَ ا ُكو َن َر ُسو َل هّللِ َصل َو َما فِي هى ِم َن الد ْنيَا ل : َ ََفَةُ ِ ْخ َوال َوال هرِ بَا َك ََلَةُ ِر َج ال . فِي الزوائد: ال إسناده ثقات، إ أنه منقطع ْ . 852. (2727) (6839)- Ömer İbnu'l-Hattâb radıyallahu anh demiştir ki: "Üç mesele vardır ki, şayet Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm onları açıklamış olsaydı, bu benim yanımda, dünya ve dünyanın içindeki şeylerden daha hayırlı olacaktı: Kelâle, fâiz ve hilâfet."1173 AÇIKLAMA: Bunlar, ilgili bahislerde açıklandı. 1174 * KÂTİLİN MİRASI َو ُم َح ـ477 ـ6487 ـ6776 - َّم دُ ْب ُن . قَا:َ َع ْن ُم َح َّمِد َحدَّثَنَا َعِل يَ ْحيَى ي ْب ُن ُم َح َّمدُ ِن َصاِلحٍ َح َس ِن اْب ْ ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ ْب ُن ُمو َسى َع ِن ال ْب . ْي ٍب ِن َس ِعيٍد ِن ُشعَ ِن َس ِعيٍد َع ْن َع ْمِرو ْب َوقَا َل ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َع ْن ُع َمَر ْب ِن : َع ْمُر؛ ِي َع ْن َجِدهي َعْبِد هّللاِ ْب ب َ َّن َر ُسو َل َحدَّثَنِي أ َ أ فَقَا َل َمَّكةَ ِ فَتْح َ ،َ يَ ْوم قَام َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َو َم هّللِ َص : اِل ِه ل ِر ُث ِم ْن ِديَ ِة َزْو ِج َها َمْرأةُ تَ ْ َه ال . ا َو َماِل َها . تُ ْل َو ُهَو يَ ِر ُث ِم ْن ِديَتِ ْم يَقْ َمالَ َصا ِحبَهُ َحدُ ُه َما َص أ . ا ِحبَهُ َحدُ ُه َما فَإذَا قَتَ َل أ َو َماِل ِه َشْيئاً ْم يَ ِر ْث ِم ْن ِديَتِ ِه َماِل ِه، ،ً لَ َصا ِحبَهُ َخ َطأ، و ِر َث ِم ْن َع ْمدا . َحدُ ُه َما َوإ ْن قَتَ َل أ ْم يَ ِر ْث ِم ْن ِدَيتِ ِه .فِي الزوائد: فِي إسناده ُم َح َّمد بن َس ِعيِد، وهو المصلوب. قَا َل أحمد: حديثه موضوع. وقَال مرة: عمدا َكا َن َولَ قَا َل أ : َكا َن يضع الحديث، صلب َعلَى الزندقة. بُو َعْبدُ هّللا َ يضع. و بُو أحمد الحاكم َ و قَا َل الحاكم أ : ساقط ب خف . 853. (2736) (6840)- Abdullah İbnu Amr anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Mekke'nin fethedildiği gün kalkıp şu beyanda bulundu: "Kadın kocasının diyetine ve malına vâris olur. Erkek de karısının diyetine ve 1170 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/342. 1171 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/343. 1172 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/343. 1173 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/344. 1174 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/344. malına varis olur, yeter ki bunlar birbirlerini öldürmüş olmasınlar. Bunlardan biri diğerini taammüden öldürürse ne malına, ne de diyetine hiçbir surette vâris olamaz. Bunlardan biri arkadaşını hatâen öldürürse malına vâris olur, diyetine vâris olamaz." 1175 * ÇOCUĞUNU İNKÂR EDEN ـ478 ـ6487 ـ6787 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . ِن ُعبَ ْيدَةَ ُحبَا ِب َع ْن ُمو َسى ْب ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ال . َحدَّثَنِي يَ ْحيَى ْب ُن َح ْر ٍب َع ْن ْ َس ِع ا َل َرةَ؛ قَ ِي ُه َرْي ب َ ِر هي،ِ َع ْن أ بُ َمقْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ يِد ْب ُن أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن، قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِعَا ه الل َّما نَ َزلَ ْت آيَةُ َما ا ْمَر ل : أ ٍة َ أي ْي َس ْت ِم َن هّللاِ فِي َش ْيٍء َس ِمْن ُهْم، فَلَ ْي ْوٍم َم ْن لَ ِقَ َحقَ ْت ب أل . ْن ْ َجنَّتَه.ُ َ َها َ ول يُدْ ِخلَ َج َب هّللاُ ِمْنهُ يَ ْوم َع َرفَه،ُ ا ْحتَ َوقَدْ َر ُج ٍل أْن َكَر َولَدَه،ُ َما َوأي َعلَى ُر ُؤ ِس ا َوف َض َحهُ َمِة ِقيَا َه ال ’ اِد ْ فِ : َهذَا إسناد ضعيف. فِي ِه يَ ْحيَى بن حرب، وهو مجهول. قَاله الذهبي فِي ْش . ي الزوائد الكاشف . 854. (2743) (6841)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Mulâane âyeti nazil olduğu zaman Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kendilerinden olmayan bir kimseyi (yalan beyanla) bir kavme dahil eden kadının, Allah'tan bekleyeceği hiçbir şeyi yoktur. Allah onu asla cennetine koymayacaktır. Kendinden olduğunu bile bile çocuğunu inkâr eden erkeğe karşı Allah, (rahmetini) perdeleyecek ve onu, şahidler huzurunda rezilrüsvay edecektir."1176 ِز ـ477 ـ6486 ـ6788 - ْب عَ ِزي ْ َما ُن ْب ُن ِب ََ ٍل، َع ْن يَ ْحيَى َس ِعيٍد َع ْن َع ْمِر ُن . و َعْبِد هّللا َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى ثَنَا َع ِ ْبدُ ال ْي ثَنَا ُسلَ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل َّن النَّب َ ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ أ ْي ٍب َع ْن أب َوإ ْن ْب : دَ َّق ِن ُشعَ ْو َج ْحدُهُ َس ٍبَ يَ ْعِرفُه،ُ أ ِا ْمِر ٍئ اِد َعا ُء نَ ُكْف . ي ٌر ب فِ ِن الزوائد: َهذَا الحديث فِي بعض النسخ دون بعض ولم يذكره المزي فِي ا’طراف. وإسناده صحيح وأظنه من زيادات اْب القطان . 855. (2744) (6842)- Amr İbnu Şu'âyb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir kimsenin, bilmediği bir nesebi iddia etmesi veya iç yüzü meçhul olsa bile bir nesebi reddetmesi bir nankörlüktür."1177 AÇIKLAMA: Neseb iddia ve inkâr meselelerine temas edildi. 1178 * ÇOCUK İDDİA ETME ي ـ476 ـ6487 ـ6786 - َّمدُ اْب ُن يَ ْحيَى َم ْش َحدَّثَنَا ُم َح . ِق ِن ِب ََ ٍل الِده ِر ْب ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َب َّكا َما َن ْب ْي أْنبَأنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َرا ِشٍد َع ْن ُسلَ َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ أ ِي ِه َع ْن أب ْي ٍب َع ْن أب ِن ُشعَ قَا َل ُك ل ُمو َسى، َع ُم ْس ْن َع ْمِرو ْب َ م ِح َق بَ ْعدَ ْ َح ٍق ا ْستُل ْ تَل َصابَ أ َ َمٍة يَ ْمِل ُكَها يَ ْوم َو َرثَتُهُ ِم ْن بَ ْعِدِه، فَقَض َى أ َّن َم ْن َكا َن ِم ْن أ َعاهُ َعى لَهُ ادَّ ِذي يُدْ َّ ِي ِه ال َح أب قَهُ ْ ِ َم ِن ا ْستَل ِح َق ب َها، فَقَدْ لَ . هُ َس لَ ْي َولَ َرا ِث َش ْي ٌء ِمي ْ ْبلَهُ ِم َن ال قَ َ ِسم َما قُ ِصيبُهُ َس ْم فِي . فَلَهُ نَ ْم يُقْ َرا ٍث لَ َر َك ِم ْن ِمي َو َما أدْ َعى لَهُ أْن َكَر . هُ ِذي يُدْ َّ ِذَا َكا َن أبُوهُ ال َح ُق إ ْ َو . إ ْن َو ََ يَل َمٍةَ يَ ْمِل ُكَها َح ُق َو ََ يُو َر َكا َن ِم . ٌث ْن أ ْ ِ َها، فَإنَّهَُ يَل َعى ْو ِم ْن ُح َّرةٍ َعا َه َر ب أ . ِذي يُدْ َّ َوإ ْن َكا َن ال ِزناً ُهَو َولَدُ َعاه،ُ فَ ل . ’ َّمِه َهُ ُهَو ادَّ ُ ْه ِل أ ِم . ْن َكانُوا َمةً َرا ِشٍد ْو أ ْب َل ا ُح َّرةً أ . قَا َل ُم َح َّمدُ ْب ُن : َجا ِخِليَّ ِة قَ ْ فِي ال َ ِسم يَ ْعنِي ب ” ْس ََِم.فِي الزوائد: إسناده حسن. و َهذَا فِي ِذِل َك َما قُ ولم يذكره المز هي . بعض النسخ دون بعض. 856. (2746) (6843)- Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Nisbet edildiği babasının ölümünden sonra ilhak edilmesi istenen çocuk, (adamın sağlığında inkâr etmemiş olması şartıyla) babası olduğu söylenen adamın ölümünden sonra mirasçılarının ilhak iddiasında bulundukları kimsedir." Ravi der ki: "Aleyhissalâtu vesselâm onun hakkında şu hükmü koydu: "Cinsi temasta bulunduğu sırada mülkiyetinde bulunan cariyeden doğan çocuk, bu çocuğun, o adamın çocuğu olduğunu iddia eden mirasçılara katılmış olur. Fakat mirasçıların yaptığı bu ilhak iddiasından önce (ölen adamın) mirasçılar arasında taksim edilmiş olan malından o ilhak edilen kimseye artık pay yoktur. (Şayet varsa) henüz taksim edilmemiş mirastan yetiştiği miktardan kendine hissesi vardır. Nisbet edildiği babası (hayatta iken) onu inkâr etmiş (yani onun kendi çocuğu olmadığını söylemiş) olma halinde, artık (mirasçılar, ilhak iddiasında bulunsalar bile) o kimse mirasçılara katılmaz (ve adamın çocuğu sayılmaz). Eğer çocuk, adamın, cinsi temasta bulunduğu sırada) mâlik 1175 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/344. 1176 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/345. 1177 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/345. 1178 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/345. olmadığı bir cariyeden veya zina ettiği hür bir kadından olsa, (adamın mirasçıları ilhak iddiasında bulunsa bile) çocuk, adamın evladından sayılmaz ve çocuğa mirasçı olamaz; bu durumda kendisine nisbet edilen adam, çocuğun kendisinden olduğunu te'yid etse bile hüküm böyledir. Çünkü o, zina mahsulü bir çocuktur. Hür veya cariye olan annesinin mirasçılarına katılır."1179 AÇIKLAMA: Bu hadiste bir cahiliye müessesesi ıslah edilmektedir: Cahiliyede câriye sahipleri, bunları hem zinaya teşvik ederler, kazanç sağlarlar, hem de kendileri temasta bulunurlardı. Doğan çocuğa hem efendi, hem de zâni sahip çıkabilirdi. İslâm, zaniye neseb hakkı tanımamakla bu meseleyi halletmiştir. Hadis, ister hür, ister köle kadından olsun zina mahsulünü anneye ilhak etmiş, babayla nisbetini kesmiştir. Hadis, sağ iken babası tarafından inkâr edilmemiş bulunan bir çocuğun, babasının ölümünden sonra iddiası halinde, o babaya ilhakını kabul etmektedir.1180 * MİRASLARIN TAKSİM ÇEŞİTLERİ ـ477 ـ6488 ـ6787 - َّن َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ُر ْمحٍ َ ِن ُع َمَر؛ أ ِ ُر َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ْخب يَ َسِم َع نَافِعاً َع ْن َعِقي ٍل؛ أنَّهُ ِهيعَةَ ِن لَ أْنبَأنَا َعْبدُ هّللاِ ْب قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َجا ِهِليَّ ِة َم : ا َكا َن َر ُسو َل هّللِ َصل ْ فِي ال َ ِهسم َرا ٍث قُ َرا ٍث أدْر َك ِم . هُ ْن ِمي َو َما َكا َن ِم ْن ِمي ِ ِة َجا ِهِليه ْ ُهو َعلَى قِ ْس َمِة ال فَ ُهَو َعلى قِ ْس َم ا” ِة ا ِن ْس ََ ” ْس ََِم.فِي الزوائد: لهيعة ُم، فَ إسناده ضعيف، لضعف اْب . 857. (2749) (6844)- Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cahiliye devrinde taksim edilmiş bir miras malı, o zamanki taksim üzere muteberdir. İslâm dönemine intikal eden bir miras, artık İslâm'a göre taksim edilecektir." 1181 CİHAD BÖLÜMÜ * ALLAH YOLUNDA CİHADIN FAZİLETİ بُو ُكَر ـ474 ـ6487 ـ6778 - ْي ٍب، قَاَ َ َو أ ِي َشْيبَةَ ب َ َع ْن َحدَّثَنَا َب : ْكِر ْب ُن أ َرا ٍس َع ْن َع ِطيَّةَ ثَنَا َعْبيدُ هّللاِ ْب ُن ُمو َسى، َع ْن َشْيبَا َن َع ْن فِ َو ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِر هيِ َع ِن النَّب ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب أ قَا َل َ َ م َّ َس : ى هّللاِ ل ِل هّللاِ َم ْض ُمو ٌن َعلَ ِي ُم َجا ِهدُ فِي َسب ْ َر ال . تِهَ لَى َم ْغِف ِ ْكِفتَهُ إ إ َّما أ ْن يَ َمٍة َوإ َّما أ ْن يَ ْر ِجعَهُ بأ ْجٍر َو َغنِي َو َر ْح َمتِ ِه، ْف . ِذيَ يَ َّ قَائِِم ال ْ ِل ال َّصائِِم ال ِل هّللا،ِ َكَمثَ ِي ُم َجا ِهِد فِي َسب ْ ُل ال تُ .فِي الزوائد: ُر َحتَّى يَ ْر َو َم ِج َع ثَ فِي إسناده عطية بن َس ِعيِد العوفي، ضعفه أحمد وأبو حاتم وغيرهما . 858. (2754) (6845)- Ebu Sa'îdi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah yolunda cihad eden kimse Allah'ın şu garantisi altındadır: "Allah onu ya mağfiret ve rahmetine dahil eder (şehit olur), yahud sevap ve ganimetle sağ salim geri çevirir. Allah yolunda cihad eden kimsenin misali, hiç ara vermeden geceleri hep namaz kılan, gündüzleri de hep oruç tutan kimse gibidir. Bu hal evine dönünceye kadar böyledir."1182 * BİR GAZİYİ TEÇHİZ ETMENİN FAZİLETİ ـ477 ـ6486 ـ6774 - َ َحدَّثَنَا أ ِي َشْيبَةَ ب َ ُس ْب ُن ُم َح َّمٍد. ْكِر ْب ُن أ َهاِد، َع ِن بُو بَ . ثَنَا يُونُ ْ ِن ال ِن َعْبِد هّللاِ ْب ْي ُث ْب ُن َس ِعٍد َع ْن يَ ِزيدَ اْب ثَنَا لَ َخ َّطا ِب؛ قَ ْ ِن ال َع ْن ُع َمَر اْب ِن ُس َراقَةَ ِن َعْبِد هّللاِ ْب َما َن ْب ْ َوِليِد َع ْن ُعث ْ ِي ال ب َ ِن أ َوِليِد ْب ْ ال ا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ْو يَ ْر ِج َع يَقُو ُل: ُل أ ْجِرِه َحتَّى يَ ُمو َت أ ْ ِق َّل َكا َن لَهُ ِمث ِل هّللاِ َحتَّى يَ ْستَ ِي َسب ِزياً .فِي الزوائد: إسناد صحيح، إن َكا َن َم ْن َج َّهَز َغا َما َن بن َعْبدُ هّللا سمع من عمر بن ا فقد قَ : إن روايته عنه مرسلة . ُعث لخطاب رضي هّللا عنه. ا َل فِي التهذيب ْ 859. (2758) (6846)- Hz. Ömer radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim Allah yolunda cihad eden bir gaziyi tam olarak teçhiz ederse, o gazi ölünceye veya savaştan dönünceye kadar sevabına iştirak eder."1183 * ALLAH YOLUNDA NAFAKANIN FAZİLETİ 1179 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/346-347. 1180 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/347. 1181 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/347. 1182 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/348. 1183 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/349. َح ـ467 ـ6487 ـ6767 - َّما ُل ْ ِن َعْبِد هّللاِ ال ْب َحدَّثَنَا ها ُرو َن ْب ُن . هيِ َح َس ِن َع ْن َعِل ْ ِن َعْبِد هّللا،ِ َع ِن ال ِل ْب َخْي ْ ِي فُدَْي ٍك َع ِن ال ب َ ثَنَا اْب ُن أ ِن ُع َمَر َو َعْبِد هيِ َو َعْبِد هّللاِ اْب بَا ِهِل ْ ال َمةَ َما ُ ِي أ َوأب َرة،َ ِي ُه َرْي ِي الدَّ ْردَا ِء َوأب ِي َطاِل ٍب َوأب ب َ ِن أ َعْبِد هّللاِ ِ ِر ْب ِن ُع ْمٍرو َو َجاب هّللاِ ْب َّي هّللاُ َحِده ُث َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ُهْم يُ ِن؛ ُكل ُح َسْي ْ ِن ال َ؛ أنَّهُ قَا َل َو ِع ْمَرا َن ْب م َّ َو َسل ْي ِه َعل : َ فِي بَ ْيتِ ِه فَلَهُ َ َوأقَام ِل هّللاِ ِي ٍة فِي َسب ِنَفَقَ َم ْن أ ْر َس َل ب ِة ِد ْر َهٍم ُك هلِ ِد ْر َهٍم َسْبعُ ِمائَ ِة ِ ُك هلِ ب . ِد ْر َهٍم َسْبعُ ِمائَ ِ َوأْنفَ َق ِفي َو ْج ِه ذِل َك فَلَهُ ب ِل هّللا،ِ ِي ْف ِس ِه فِي َسب ِنَ َو َم ْن َغ َزاب ِف ِد ْر َهٍم َّم أل . َت ََ هِذِه ْ ثُ َم يَةَ ( ْن يَ َشا ُء اŒ ِن )فِي الزوائد: فِي إسناده خليل بن َعْبدُ هّللا. قَا َل الذهبي: يعرف. عبد الهادي َو هّللاُ يُ َضا ِع ُف ِل و َكذَا قَا َل اِ ْب . 860. (2761) (6847)- Hz. Ali, Ebu'd-Derda, Ebu Hureyre, Ebu Ümâme, Abdullah İbnu Ömer, Abdullah İbni Amr, Hz. Câbir, İmran İbnu Husayn radıyallahu anhüm ecmain anlatmışlardır: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim evinde oturduğu halde; Allah yolunda (cihad edenlere) bir nafaka gönderecek olursa, ona her bir dirhem karşılığında yediyüz dirhem (sevabı) vardır. Kim de Allah yolunda bizzat cihad eder ve bu yolda mal harcarsa, ona da her bir dirhem için yediyüzbin dirhem (sevabı) vardır." Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm sözlerini şu ayetle tamamladı: "Ve Allah dilediğine kat kat sevap verir" (Bakara 261).1184 * ALLAH YOLUNDA RİBAT ٍر ـ467 ـ6484 ـ6766 - ٍت َع ْن َعْبِد هّللا َحدَّثَنَا ِه َشا . ِ ُم ْب ُن َع َّما ِ اب ِن ثَ ِي ِه َع ْن ُم ْصعَ ِب اْب ،َ َع ْن أب ِن أ ْسلَم ثَنَا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َزْيِد ْب ِر؛ قَا َل ِن ال زبَ ْي ْب : ْ َس َخ فَقَا َل َط َب ُعث ا َن النَّا َه : ا النَّا ُس َما ُن ْب ُن َعفَّ يَا أي ! َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِم ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ْم إنه . ِي َسِم ْع ُت َحِديثاً لَ ُكْم ِتِ ِ َص َحاب ِوب ُكْم ِ ِهض ن ب ال ِ ِه إَّ َحِدهثَ ُكْم ب ُ ْوِل ْف يَ ْمَن ْعنِى أ ْن أ . ِس ِه أ ْر ُم ْختَا ٌر ِلنَ ْختَ يَ يَقُو ُل َم فَل يَدَ ْع. ْن ْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َوقِيَاِمَها ْيل ٍة، ِصيَاِمَها ِف لَ ْ ِي َل هّللاِ ُسْب َحانَه،ُ َكانَ ْت َكأل فِي َسب ْيلَةً َط لَ فِي إسناده َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن .فِي الزوائد: بن زيد بن أسلم َرابَ ِن مع وضعفه أحمد و اِ ْب ين وغيرهما . 861. (2766) (6848)- Abdullah İbnu'z-Zübeyr radıyallahu anh anlatıyor: "Osman İbnu Affân radıyallahu anh bir hitabesinde şöyle dediler: "Ey insanlar! Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan bir hadis işitmiştim. Size ve arkadaşlığınıza olan düşkünlüğüm (yani bu hadisi duyunca beni terk ederek hep cephelere koşacağınız endişem) bunu şimdiye kadar rivayetime mani oldu. (Şimdi rivayet ediyorum. Artık) dileyen kendisine ribâtı (Allah yoluna bezli) seçsin, dileyen de bıraksın. Efendimiz buyurmuştu ki: "Kim Allah Sübhanehu yolunda bir gece ribât (yani hududda ve tehlikeli yerde düşmana karşı bekleme)de bulunursa, o tek gecesi bin günlük gece namazına ve bin günlük gündüz orucuna bedel olur."1185 ُس ْب ُن َعْبِد ا ِ ثَنَا َع . ي ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه ْعل . ٍب َحدَّثَ ’ ى ـ466 ـ6487 ـ6767 - نَا يُونُ ِي ِه َع ْن أب ِن َم ْعبَ ٍد َع ِن أب ْي ُث َع ْن ُز ْه َرةَ اِ ْب َّ أ ْخبَ َرنِي الل قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َرةَ َرْي ْي ِه أ ْج َر َع َمِل ِه ال َّصاِل ُه : ِل هّللاِ أ ْج َرى َعلَ ِي فِي َسب ِذي َكا َن َم ْن َما َت ُمَرابطاً َّ ال ِ ح ِ فَ َزع ْ ِم َن ال َمِة آ ِمناً ِقيَا ْ ال َ ِن َوبَعَثَهُ هّللاِ يَ ْوم فَتَّا ْ َوأ ِم َن ِم َن ال ْي ِه ِر ْزقَهُ َوأ ْج َرى َعلَ َم ُل، يَ ْع .فِي الزوائد: فِي إسناده صحيح. معبد بن َعْبدُ ِن حبان فِي الثقات وباقي ِر َج ”سناد علي شرط البخاري . هّللا بن هشام، ذكره اِ ْب . ويونس بن عبد ا’على أخرج له مسلم. ال ا 862. (2767) (6849)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim Allah yolunda murâbıt olarak ölürse, kendisine, yapmakta olduğu salih amellerin ücreti (sanki ölmemiş gibi Kıyamet gününe kadar verilir), rızkı da mütemadiyen verilir, kabirdeki hesaba çekicilerden emin olur. Allah Teâla hazretleri onu, Kıyamet günü cehennem korkusundan emîn olarak diriltir." 1186 ِن َس ُمَر ـ467 ـ6477 ـ6764 - ةَ ْس َما ِعي َل ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ . ِم ي ِ َع ْن َعْبِد َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْعلي ال َّسل . َ ثَنَا ُع َمَر ْب ُن ُصبَ ْيحٍ ِن َك ْع ٍب؛ قَا َل ْب هيِ بَ ُ ِن َع ْمٍرو َع ْن َم ْك ُحو ٍل َع ْن أ َم ِن ْب ال َّر ْح : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل هّللاِ ِم ْن َو َر قَا َل : ا ِء َر ُسو ُل هّللِ َصل ِي ُط يَ ْوٍم فِي َسب ِربَا لَ ِم ْن َغ ُم ْسِلمي َن ُم َحتَ ِسباً ْ َو َعْو َرةِ ال قِيَاِمَها ِة َسنَ ٍة ِصيَاِمَها ِم ْن ِعبَادَةِ ِمائَ ِر َش ْهِر َر َم َضا َن أ ْع َظُم أ ْجراً ِل هّللاِ ِم ْن ْي . ِي ُط يَ ْوٍم فِي َسب َو ِربَا َوأ ْع َظُم أ ْجراً َض ُل ِعْندَ هّللاِ ِم ْن َش ْهِر َر َم َضا َن أفْ ُم ْسِلمي َن ُم ْحتَ ِسباً ْ - َراهُ قَا َل َو َرا ِء َعْو َرةِ ال ُ َوقِيَاِمَه أ - ِم ا ِف َسنَ ٍة ِصيَاِمَها ْ ْن . ِعبَادَةِ أل َف َسن ٍة ْ أل ِئَةٌ ْي ِه َسيه ْم تُ ْكتَ ْب َعلَ لَ لَى أ ْهِل ِه َساِلماً ِ َم فَإ ْن . ِة َردَّهُ هّللا إ ِقيَا ْ لَى يَ ْوِم ال ِ َح َسنَا ُت َويُ ْج َري لَهُ أ ْج ُر ال هرِ بَا ِط إ ْ .فِي َوتُ ْكتَ ُب لَهُ ال ِل َك عمر بن ضبيح. بن كعب الزوائد: َهذَا إسناد ضعيف. َّمد بن يعلى وهو ضعيف ِ هي فِي ِه ُم َح . و َكذَ ب َ ومكحول لم يدرك أ . ومع ذَ .و قَا َل السيوطي: قَا َل الحافظ زكي الدين المنذري فِي الترغيب: آثار الوضع ئحة َعلَى هذا ِل َك فهو مدلس وقد عنعنه َه الحديث. و يحتج برواية عمر بن صبيح. قَا َل الحافظ عمادالدين بن كثير فِي جامد المسانيد: ذَا ابحديث أن يكون أخلق ب موضوعا، لما فِي ِه من المجازفة. و’نه من رواية عمر بن صبيح أحد الكذابين المعروفين بوضع الحديث . 1184 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/349. 1185 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/350. 1186 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/350. 863. (2768) (6850)- Übey İbnu Ka'b radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah rızası için Ramazan ayı dışında müslümanların avreti gerisinde (yani düşmanların gelmesinden korkulan tehlikeli cephede), sevap umuduyla bir günlük ribât, sevap yönüyle yüz yıllık oruçlu, namazlı ibadetten hayırlıdır. Müslümanların avreti gerisinde, ramazan ayında Allah rızası için bir günlük ribât Allah indinde, orucuyla namazıyla bin yıllık ibadetten daha hayırlı, sevabca daha büyüktür. Eğer Allah onu sağ-salim ailesine kavuşturursa, bin yıl ona bir tek günah yazılmaz, sadece haseneleri yazılır ve kendisine Kıyamete kadar ribât sevabı akıtılır."1187 AÇIKLAMA: Alimler gerek sevapta ve gerekse günahta fazla mübalağayı, hadisin uydurma olduğuna delil kabul ederler. Burada aynı durum mevzubahistir. Hele sağ-salim dönenden bin yıl hiç günah yazılmaması, olacak şey değil. Bunun da uydurma olabileceği belirtilmiş, zaafına dikkat çekilmiştir. 1188 * ALLAH YOLUNDA NÖBET ـ468 ـ6477 ـ6767 - ِ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَّاح. ِن ُم َح َّمِد اِ ْب ِ ِز ْب ُن ُم َح َّمٍد َع ْن َصاِلح عَ ِزي ْ ِن أْنبَأنَا َع َعْبِد ْبدُ ال َع ْن ُع َمَر ْب ِن َزائِدَةَ ْب هيِ؛ قَا َل ُج َهِن ْ ِن َعاِمٍر ال ْب بَةَ ِز َع ْن ُعقْ عَ ِزي ْ ال : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َح َر قَا َل : ِس َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ ِر َس ال هّللاُ َحا َ َر ِحم .فِي الزوائد: إسناده بُو واقد الليث، ضعيف . َ ضعيف. فِي ِه صالح بن ُم َح َّمد بن زائدة أ 864. (2769) (6851)- Ukbe İbnu Âmir el-Cühenî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah askerlerin nöbetini tutan kimseye rahmet eylesin (veya eylemiştir)."1189 ي ـ467 ـ6476 ـ6777 - ْب ُن يُ َحدَّثَنَا ِعيس َى ِ َس ال َّر ْمل ِل؛ َّط ِوي ِي ال ب َ ِن أ ِن َخاِلِد ْب ِن َشابُو ٍر َع ْن َس ِعيِد ْب ْي ِب ْب ونُ . ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ُشعَ َس ْب َن َم قَا َل: اِل ٍك يَقُو ُل يَقُو ُل َسِم ْع : ُت أنَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل هّللاِ ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ِي ٍة َسِم ْع : فِي َسب ْيلَ ِم َر ُج ٍل َ َح َر ُس ل َض ُل ِم ْن ِصيَا أفْ َف َسنَ ٍة ْ َوقِيَاِمِه فِي أ ْهِل ِه أل َو ِست و َن يَ ْوماً : ِمائَ ٍة ثَثُ ِف َس ال َّسنَة . نَ ٍة ُ ْ يَ ْو ُم َكأل ْ ِ .فِي الزوائد: ي الطويل، قَا َل َوال ب َ سعيد بن خالد بن أ بُو َعْبدُ هّللا الحاكم البخاري فِي ِه وقَا َل أ : روى عن أنس أحاديث موضوعة. بُو نعيم َ بُو َ َ وقَا َل أ : روى عن أنس مناكير. وقَا َل أ حاتم: أحاديثه عن أنس تعرف . 865. (2770) (6852)- Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah yolunda bir gece nöbetçilik, bir adamın ailesi içinde bin yılda kılacağı namaz ve tutacağı oruçtan daha hayırlıdır, (bu zikredilen) yıl üçyüzaltmış gündür ve bir gün bin yıl gibidir."1190 * CİHADA ÇIKMAK ـ466 ـ6477 ـ6777 - ْ ِن ال َمِل ِك ْب ْ ِن َعْبِد ال ِر ْب َّكا ِن بَ َحدَّثَنَا أ ْح َمدُ ْب ُن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ِي أ ْر َطاةَ ب َ ِن أ ِن بُ ْسِر ْب َوِليِد ْب َو . ِليدُ ثَنَا ال . َحدَّثَنِي ْ َشْيبَا ُن ’ قَا َل َع ْن ا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِن َعبَّا ٍس َع ِن النَّب َع ِن اِ ْب ِي َصاِلحٍ ب َ َم ِش َع ْن أ ْم فَاْن ْع : ِف ُروا ِذَا ا ْستُْنِف ْرتُ إ .فِي الزوائد: إسناده ُ صحيح ِر َج هُ ثقات . ال 866. (2773) (6853)- İbnu Abbas radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cihada çağırıldığınız zaman cihada koşun."1191 ـ467 ـ6478 ـ6777 - َ َرا ِهيم ْب ِ ِن إ ِن يَ َزيدَ ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ِر ي َس ِعيِد ْب ِن َم الت . اِل ٍك؛ قَا َل ْستَ ِس ْب ِي ٍب َع ْن أنَ بُو َعا ِصٍم َع ْن َشب َ ثَنَا أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم قَا َل : ِة َر ُسو ُل هّللِ َصل ِقيَا ْ ال َ َيْوم ِر ِم ْسكاً غُبَا ْ َصابَهُ ِم َن ال ِل َما أ ْ ِ ِمث َكا َن لَهُ ب ِل هّللاِ ِي فِي َسب َح َرْو َحةً .فِي َم ْن َرا َهذَا إسناده حسن مختلف فِي ِر َج . الزوائد: ال إسناده 867. (2775) (6854)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah yolunda kim tek bir yürüyüş yapsa, kendisine isabet eden toz, Kıyamet günü mislince misk olur."1192 * DENİZ GAZVESİNİN FAZİLETİ 1187 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/351. 1188 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/351. 1189 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/352. 1190 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/352. 1191 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/353. 1192 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/353. ٍر ـ464 ـ6477 ـ6777 - َحدَّثَنَا ِه َشا . ِهم ُم ْب ُن َع َّما ُ ِن َعبَّاٍد َع ْن أ ْيٍم َع ْن يَ ْحيَى ْب ِي ُسلَ ب َ ِن أ ْي ِث ْب ِن يَ ْحيَى َع ْن لَ ْب ِويَةَ َع ْن ُمعَا ثَنَا بَِقيَّةُ َّن َر ُسو َل َ ِي الدَّ ْردَا ِء؛ أ ب َ الدَّ ْردَا ِء َع قَا َل ْن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ بَ هرِ هّللِ َص : ل ْ ُل َع ْشِر َغ َزَوا ٍت فِي ال ْ بَ ْحِر ُمث ْ َوةٌ فِي ال ِذى يَ ْسدَ ُر َغ ْز . َّ َوال ِل هّللاِ ُسْب َحانَهُ ِي ُمتَ َش ِهح ِط فِي دَ ِمِه فِي َسب ْ بَ ْحِر َكال ْ فِي ال .فِي الزوائد: فِي إسناده معايبة بن يَ ْحيَى وهو ضعيف . 868. (2777) (6855)- Ebu'd-Derda radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Denizde yapılan bir gazve (savaş), sevapça karada yapılan on gazveye bedeldir."1193 * DEYLEM'İN FETHİ VE KAZVİNİN FAZİLETİ َحدَّثَنَا ُم َح . ـ467 ـ6476 ـ6777 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى بُو دَاودُ َ َوا ِس ِط ي ثَنَا أ . ْ َمِل ِك ال ْ ح َو َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن َها ُرو َن. ح َعْبِد ال ُمْنِذِر ْ ي ْب ُن ال َو َحدهثَنَا َعِل ِي ُح َص . ْي ب َ ْي ٍس َع ْن أ ُهْم َع ْن قَ َر ثَنَا إ ْس ةَ؛ قَا َل َحا ُق ْب ُن َمْن ُصو ٍر؛ ُكل ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ِي َصاِلحٍ ب َ : قَا َل ٍن َع ْن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل يَ ْوٌم لَ َطَّولَهُ هّللاُ َع َّز َو َج َّل َحتَّى يَ ْمِل َك َر : ُج ٌل ِم ْن أ ْه ِل بَ ْيتِي يَ ْمِل ْم يَ ْب َق ِم َن الد ْنيَا إَّ ْو لَ ِم لَ ُك َجبَ َل الدَّْيلَ َو ْس َطْن ِطينِيَّةَ قُ ْ ِن ال .فِي الزوائد: فِي إسناده قيس بن الربيع. المديني وغيرهما بُو حاتم: ليس بقو هى، َ ضعفه أحمد واِ ْب . و قَا َل أ ِن عد هي: رواياته مستقيمة، والقول فِي ِه أنه بأس به . هي: َكا َن معروفا بالحديث صدوقا. وقَا َل اِ ْب محله الصدق. وقَا َل العجل 869 (2779) (6856)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Dünyanın ömründen bir tek gün bile kalmış olsa, Ehl-i Beyt'imden bir adam melik oluncaya ve Deylem dağına ve Konstantiniyye'ye (İstanbul'a) malik oluncaya kadar Allah, o günü uzatacaktır."1194 َس ـ477 ـ6477 ـ6747 - ٍد ْس َما ِعي ُل ْب ُن أ ِر ِ َحدَّثَنَا إ . ُم َحبَّ ْ ُودُ ْب ُن ال ِن ثَنَا دَا . ِس ْب ٍن َع ْن أنَ ِن أبَا َع ْن يَ ِزيدَ ْب ِحٍ ِي ُع ْب ُن َصب أْنبَأنَا ال َّرب ْي ِه َماِل ٍك؛ قَا َل َّ : ي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ُكُم : ا ُح َعلَ َها قَ ْز ِوي ُن َستُْف Œ تَ يُقَا َل لَ ْي ُكْم َمِدينَةٌ ُح َعلَ َو َستُْفتَ َه فَا ُق، . ا َط فِي َم ْن َرابَ َه ٍب ِة َع ُمودٌ ِم ْن ذَ َجنَّ ْ ، َكا َن لَهُ فِي ال ْيلَةً ْو أ ْربَ ِعي َن لَ أ ُء أ ْربَ ِعي َن يَ ْوما . ً ْي ِه َزبَ ْر َجدَةٌ َخ ْض َرا َها َ ْي َعل . َء َ َعل ٍة َح ْمَرا ِم ْن يَاقوتَ بَّةٌ َه ق . ا ُ لَ َه ٍب ِم ْن ذَ ٍ َف ِم ْض َراع ْ ِن ْبعُو َن أل َس . ِعي ْ ُحو ِر ال ْ ِم َن ال َزْو َجةٌ ٍ َهذَ . لضعف يزيد بن َعل . فِي الزوائد: ا إسناده ضعيف َى ُك هلِ ِم ْص َراع ِن أبان الرقاشي والرقاشي والربيع بن صبيح و دَا . فهو مسلسل والضعفاء. الجوزي فِي الموضوعات ُود بن المحبر ذكره اِ ْب . ِن ماجة مع علمه و قَا َل: َهذَا الحديث موضوع شك فِي ِه. و أتهم بوضع َهذَا الحديث غير يزيد بن أبان. قَا َل: والعجب من اِ ْب ْي ِه ا هـ ِن الجوزي أنه قَا َل: َهذَا الحديث َ كيف استحل أن يذكر َهذَا الحديث فِي كتاب السنن و يتكلم َعل .ونقل السيوطي عن اِ ْب ُود وضاع وهو المتهم به. والربيع ضعيف وزيد متروك.و قَا َل السيوطي: أورده الرافعي فِي تاريخه و قَا َل: موضوع ’ن دَا ُود ِي دَا ِن ماجة فِي سننه. ب ُود جماعة. وأودعه ا”مام اِ ْب َ مشهور. رواه عن دَا والحفاظ يقرنون كتابه باصحيحين وسنن أ ُود عن أحمد وغيره . والنسائي. ويحتجون بما فِي ِه. لكن يحكي تضعيف دَا 870. (2780) (6857)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Dünyanın etrafını fethetmek sizlere nasib kılınacak ve Kazvin denilen bir şehir size fethedilecektir. Sizden kim bu gazveye kırk gün -veya kırk gece- iştirak ederse, ona cennette üzerinde yeşil zeberced taşı bulunan altından mamul bir sütun verilecektir. Bu sütun üzerinde, kırmızı yakut taşlarından mamul bir kubbe (köşk) vardır. O kubbenin, altundan mamul yetmişbin kapısı vardır, her kapı kanadının başında (huru'l-iyn denilen) siyah gözlü bir zevce vardır."1195 AÇIKLAMA: Bazı hadisçiler bunu mevzu addetmiştir.1196 * ALLAH YOLUNDA CİHAD İÇİN AT BESLEMENİN FAZİLETİ ـ477 ـ6474 ـ6777 - بُو ي َ َحدَّثَنَا أ ِ ٍر ِعي َسى ْب ُن ُم َح َّمٍد ال َّر ْمل َمْي ُع . بَةَ ِن ُعقْ ِر ُم ي َع ْن ُم َح َّمِد ْب الدَّا ِن َرْوحٍ ثَنَا أ ْح َمدُ ْب ُن يَ ِزيدَ ْب ِر هيِ؛ قَا َل ِميٍم الدَّا ِي ِه َع ْن َجِدهِه َع ْن تَ قَا ِضي َع ْن أب ال : و ْ يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّم ُل: َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ِل هّللاِ ثُ ِي في َسب َرساً َط فَ َم ِن ا ْرتَبَ ُك هلِ َحبَّ ٍة َح َسنَةٌ ِ ِيَ ِدِه َكا َن لَهُ ب َج َعلَفَهُ ب َعال .فِي الزوائد: فِي إسناده: ُم َح َّمد وأبوه عقبة وجده عقبة وجده. لم َ وهم مجهولون والجده يسهم . 871. (2791) (6858)- Temîmu'd-Dârî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ı işittim, buyurdular ki: "Allah yolunda kim bir at (edinip) bağlar, kendi eliyle yemini verirse, yedirdiği her bir dâne için bir sevap vardır."1197 1193 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/353. 1194 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/354. 1195 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/354-355. 1196 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/355. * ALLAH YOLUNDA ÇARPIŞMANIN FAZİLETİ ـ476 ـ6477 ـ6777 - نَا َحدَّثَ ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ُم ْب ُن َغ ْزَو ثَنَا َعفَّ . ا َن أ . ا ُن َ ِن َم ثَنَا دَْيل . اِل ٍك؛ قَا َل َ ِس ْب ٌت َع ْن أنَ ِ ثَنَا ثَ : َح َض ْر ُت اب َح ْربا. ً َحةَ نَّ ْبدُ هّللاِ ْب ُن َرَوا ْف ِس! لَ ِز فَقَا َل َع : يَا نَ تَْن ِا هّللِ لَ َجنَّةأ ْحِل ُف ب ْ َرا ِك تَ ْكَر ِهي َن ال أ تُ ْكَر أ ة. ِهنَّه َ ْولَ أ .فِي الزوائد: إسناده حسن. َطائِعَةً ’ن ديلم بن غزوان مختلف فِي ِه . 872. (2793) (6859)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Ben bir harbe katıldım. Abdullah İbnu Ravâha şöyle demişti: "Ey nefsim! Seni cennet(e sokacak olan mukâtele)den hoşlanmıyor görüyorum. Allah'a yemin ederim ki sen istesen de istemesen de savaşacaksın!"1198 ـ477 ـ6467 ـ6778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِن ذَ ْكَو ثَنَا يَ ْعلى ْب ُن ُعبَ ْيٍد. ا َن َع َحدَّثَنَا أ . ٍر َع ْن ُم َح َّمِد اْب َح َّجا ُج ْب ُن ِدينَا ِن ثَنَا ْن َش ْهِر ْب ِن َعبَ َسةَ؛ قَا َل ُت َحْو : َش ٍب َع ْن َع ْمِرو ْب ْ ل فَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل أتَْي ُت النَّب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِج َه يَا ! اِد َر ُسو َل هّللِ َصل ْ ي ال أ َض ُل؟ قَا َل ْ َر َجَو أف : ادُهُ َو ُعِق ْه ِري َق دَ ُمهُ ُ َم ْن أ .فِي الزوائد: إسناده ضعيف، لضعف ُم َح َّمد بن ذكوان . 873. (2794) (6860)- Amr İbnu Abese radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a gelip: "Ey Allah'ın Resûlü! Cihadın hangisi en faziletlidir?" dedim. "Kanı dökülen ve iyi cins atı yaralanan mücahid(in cihadı en faziletli cihaddır)" buyurdular."1199 ِر ي ـ478 ـ6467 ـ6777 - ، قَاَ َج ْحدَ ْ ٍت ال ِ اب َ َوأ ْح َمدُ ْب ُن ثَ ْش ُر ْب ُن آدَم َوا ُن ْب ُن َحدَّثَنَا ب : ِعي َسى ِ َصْف ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َع ْج ََ َن َع ِن ثَنَا . َع ْن ِي َصاِلحٍ ب َ ِن َح ِكيٍم َع ْن أ ْب ِ ْعقَاع قَ َر ال ةَ؛ قَا َل ْ ِي ُه َرْي ب َ أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ قَا َل : ي يُ ْج َر ُح فِي َسب َما ِم ْن َم ْج ُروحٍ ُجِر َح َ ِت ِه يَ ْوم َو ُج ْر ُحهُ َكَهْيئَ َمِة ِقيَا ْ ال َ َء يَ ْوم َجا ِيِل ِه إَّ ِ َم ْن يُ ْج َر ُح فِي َسب ُم ب هّللاِ . ْو َو هّللاُ أ ْعلَ َوال هرِ ي ُح ِر الل ي ُح ِم ْس ٍك َّو ُن لَ فِ : ُن دٍَم . ي الزوائد إسناده صحيح . 874. (2795) (6861)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah yolunda yaralanan hiçbir yaratık yoktur ki -ancak kimin O'nun yolunda yaralandığını Allah bilir- Kıyamet günü, yarası, yaralandığı gündeki şekliyle getirilmiş olmasın: Kanı kan renginde, kokusu misk kokusunda olarak."1200 * ALLAH YOLUNDA ŞEHİD OLMANIN FAZİLETİ ـ477 ـ6466 ـ6774 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َب َع ْن َش ْهِر ْب َحدَّثَنَا أ . ِي َزْينَ ب َ ِن أ ِن َعْو ٍن َع ْن ِه ََ ِل اْب ِي َعِد هيٍ َع ِن اِ ْب ب َ ِن ثَنَا اِ ْب ُن أ َّي ِ ي َصل ُء ِعْندَ النَّب َ ذَ َكَر ال ش َهدَا م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َع ِن النَّب َرةَ ِي ُه َرْي ب َ فَقَا َل َحْو َش ٍب َع ْن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه تَ ’ ْر ُض ِم ْن ِج هّللاُ َعل : َ ف ا َ َرا َن ال َّش ِهيِد َحتَّى تَْبتَِد َرهُ َزْو َجتَاهُ ُهَما ِظئْ دَِم . نَّ َ ِم َكأ َن ا ِهَما فِي بَ َراحٍ ْي ِصيلَ تَا فَ َّ َضل أ ’َ ْر ِض. َخْي ٌر ِم َن َ ةٌ َّ َوفِي يَ ِد ُك هلِ َوا ِحدَةٍ ِمْن ُهَما ُحل َها َو َما فِي الد ْنيَا .فِي الزوائد: َهذَا إسناده ضعيف، لضعف هل بن ذئب . 875. (2798) (6862)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında şehitlerden bahsedilmişti. Şöyle buyurdular: "Yeryüzü şehidlerin kanından kurumadan önce, onu, hurilerden iki karısı, emzikli yavrularını çöl bir arazide kaybedip âniden bulan anne heyecanıyla, her birinin elinde -dünya ve içindekilerden daha değerli- birer takım elbise olduğu halde karşılarlar."1201 * SİLAH ٍر ـ476 ـ6467 ـ6476 - َء هّللا َحدَّثَنَا ِه َشا . ِ ُم ْب ُن َسهوا ِن يَ ِزيدَ إ ْن َشا َع ِن ال َّسائِ ِب اِ ْب ِن َخ ِصفَةَ َع ْن يَ ِزيدَ ْب ثَنَا ُسْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ ِن َكأنَّهُ َظا َه َر بَ ْيَن ُهَم تَعالى؛ ا ِد ْر َعْي ُحٍد أ َخذَ ُ أ َ ،َ يَ ْوم م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب أ .فِي الزوائد: ى شرط البخاري َ إسناده صحيح َعلَ . 876. (2806) (6863)- Sâ'ib İbnu Yezid radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Uhud günü iki zırh giydi. Aleyhissalâtu vesselâm sanki ikisini de üst üste giymişti."1202 1197 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/355. 1198 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/355. 1199 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/356. 1200 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/356. 1201 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/357. 1202 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/357. ِن َس ُمَر ـ477 ـ6468 ـ6477 - ةَ ْس َما ِعي َل ْب هيِ ِ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ . ِ ِل َع ْن َعل َخْي ْ ِي ال ب َ ِي إ ْس َحا َق َع ْن أ ب َ َو ِكي ٌع َع ْن ُسْفيَا َن َع ْن أ أْنبَأنَا ْب ا َل ِن ِي َطاِل ٍب؛ قَ ب َ أ : ُر ْمحاً َ َح َم َل َمعَهُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َم َع النَّب ِذَا َغ َزا إ َرةُ ْب ُن ُش ْعبَةَ ُمِغي ْ َر َج َع َط َر َح ُر ْم َح َكا َن ال . هُ فَإذَا ي َم َل لَهُ َحتَّى يُ ْح . ِ َعل َهُ فَقَا َل ل : ’ ي هّللاُ َّ َر ُسو ِل هّللِ َصل َ ذ فَقَا َل ْ ُكَر َّن ذِل َك ِل م َّ َو َسل ْي ِه ْل َعل : َ َ ْع ْفعَ ْرفَ ْم تَ . تُ َت لَ ْ فَإَّن . َك إ ْن فَعَل ةً َضال .فِي َّ الزوائد: ي الخليل ِ ب َ بُو الخليل، وهو عبد هّللا بن أ ِن فِي إسناده أ . حبان فِي الثقات، وقَا َل البخاري َ ْي ِه. وأبو ذكره اِ ْب : يتابع َعلَ إسحاق هومدلس. وقد اختلط بآخر عمره . 877. (2809) (6864)- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor. "Mugire İbnu Şu'be radıyallahu anh, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la gazveye çıktığı vakit, beraberinde bir mızrak taşırdı. Dönüşünde mızrağını atardı, ta ki onu, kendisi için bir başkası taşıyıversin. Ali ona: "Senin bu yaptığını Resûlullah'a haber vereceğim!" dedi (ve haber verdi). Aleyhissalâtu vesselâm Muğire'ye: "Öyle yapma! Eğer yaparsan yere attığın mızrak, yitik mal olarak kaldırılmaz, (alan onu temellük eder)" dedi." 1203 AÇIKLAMA: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, mızrağını yere atmamasını tembihliyor. Zira atılan bir mal, yitirilen bir mal gibi değildir. Yitiği bulan kimse, sahibini aramakla mükelleftir. Böylesi mallara lukata veya dâlle denir. Ama atılan malı alan kimse atana götürmek zorunda değildir, temellük edebilir.1204 * SİLAH YERLİ OLMALI ِن َس ُمَر ـ474 ـ6467 ـ6477 - ةَ ْس َما ِعي َل ْب ٍر ِ ْش َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ . ِ ِن ب ِن َس ِعيٍد َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َث ْب أْنبَأنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ ْب ُن ُمو َسى َع ْن أ ْشعَ ِي َرا ِشٍد َع ْن َع ب َ َع ا َل ْن أ هيٍ قَ ِل : ِيَّةٌ ْو ٌس َع َرب قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل َكانَ ْت . ِر ِسيَّةٌ ْو ٌس فَا ِيَ ِدِه قَ َم فَ . فَقَا َل: ا هِذِه؟ َرأى َر ُج ًَ ب َها ِق ْ أل . قَنَا ْ أل ِ َوأ ْشبَا ِه َها و ِر َماح ِهِذِه ْي ُكْم ب َو َعلَ ِ َه . ما ُهَما يَ ِزيدُ هّللاُ لَ ُكْم ب ِن فَإنَّ َمهكِ ُن لَ ُكْم فِي الِدهي . فِي ال ِب ََِد َويُ .فِي الزوائد: فِي إسناده هي ضعفه يحي القطان وغيره ِل َك . ِن حبان فِي الثقات لكنه ما أجاد فِي ذَ عبد هّللا بن بشر الجبان . وذكره اِ ْب 878. (2810) (6865)- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın elinde bir arabî yay vardı. Aleyhissalâtu vesselâm o sırada elinde fârisî bir yay olan bir adam görmüştü: "Bu nedir? At onu!" buyurdular ve devamla: "Sizin şunu ve şunun benzerleri ile (el-kanâ denen) mızrakları edinmeniz gerekir. Çünkü Allah Teâla hazretleri, sizin için dini bunlarla güçlendirecek ve size muhtelif beldeler(in fethini) müyesser kılacaktır" buyurdular."1205 AÇIKLAMA: Şârih Sindî, arabî yayı "okların atılmasında kullanılan yay", fârisî yayı da "küçük taşları ve benzeri şeyleri atmada kullanılan yay" diye açıklar. Bazı rivayetlerde, bu hadisenin Hayber fethi sırasında cereyan ettiği tasrih edilir. Resûlullah'ın bu emrinde, henüz fethedilmediği için diyar-ı küfür addedilen Fars (İran) memleketlerinde imal edilen yay yerine, yedi imal edilen-arabî yayın kullanılmasına, bir başka ifade ile, silah sanayiinde dışa bağımlı olmamaya, yerli imalat varken yabancı mamûlâta yer vermemeye nebevî bir irşad görmek istiyoruz. Allahu a'lem bissavab. 1206 * ALLAH YOLUNDA ATMAK ِق ـ477 ـ6466 ـ6477 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َحدَّثَنَا ُم َح . أْنبَأنَا ُس ’ ي ْفيَا ُن َع ِن ثَنَا َع . ا ْبدُ ال َّر َّزا ِ ب َ ِن َع ْن أ ُح َصْي ْ ِن ال ْع َم ِش َع ْن ِزيَاِد اِ ْب ِن َعبَّا ٍس ؛ قَا َل عَاِليَ ِة َع ِن اْب ٍر ال : يَ ْر ُمو َن ْ َنفَ ِ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ْس َم . فَقَا ا ِعي َل َمَّر النَّب ِ بَنِى إ َر ْمياً َل . فَإ َّن أبَا ُك .فِي ْم َكا َن َرا ِمياً الزوائد: إسناده صحيح، ورواه البخاري من حديث سلمة بن ا’كوع . 879 (2815) (6866)- İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir defasında) ok atmakta olan (Eslem kabilesinden) bir gruba rastlamıştı, (onları takdiren): "Ey İsmailoğulları! Atmaya devam edin. Sizin atalarınız da (çok iyi) atıcılardı" buyurdular."1207 1203 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/357. 1204 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/358. 1205 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/358. 1206 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/358. 1207 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/359. * SAVAŞ SIRASINDA ALIM-SATIM َكِريِم ـ447 ـ6467 ـ6467 - ْ ْب ُن َعْبِد ال هيِ َحدَّثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ . ِ ِن َخيَّا َن ال َّرقه ُودَ َع ْن َخاِلِد ْب ي ْب ُن ُع ْرَو ثَنَا ُسَنْيدُ ْب ُن دَا . ةَ أْنبَأنَا َعِل ي ِرقِ بَا ِن ال . َزْيٍد؛ قَا َل ْ ْب ِر َجةَ ِي ال هزِ نَاِد َع ْن َخا ب َ ْش ُس ْب ُن يَ ِزيدَ َع ْن أ ْغُزو فَيَ ِي َع ِن ال َّر ُج ِل ثَنَا يُونُ : يَ ب َ َر ُع أْي ُت َر ُج ًَ يَ ْسأ ُل أ ِي ِرى َويَب تَ ِي ب َ ِج ُر فِي َغ ْزَوتِ ِه؟ فَقَا َل لَهُ أ َويَتَّ َه : انَا ْن َو ََ يَ َرانَا ِي ُع َو ُهَو َي ِرى َونَب ِتَبُو َك نَ ْشتَ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فِ : ُكنَّا . ي الزوائد َم َع َر ُسو ِل هّللِ َصل ُود هي، وسنيد بن دَا إسناده ضعيف، لضعف علي بن عروة البارق . 880. (2823) (6867)- Harice İbnu Zeyd radıyallahu anhüma anlatıyor: "Bir adamın, babam (Zeyd İbnu Sâbit)ten gazveye çıkıp, gazve sırasında alış-veriş ve ticaret yapan kimse hakkında sorduğuna şahit oldum. Babam ona şu cevabı vermişti: "Biz Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile Tebük (seferin)de iken alıyor, satıyorduk. Resûlullah bizi gördüğü halde yasaklamamıştı."1208 AÇIKLAMA: Gazve sırasında, savaş hizmetlerine mâni olmayacak şekilde alış-verişte bulunmak haram değildir. Fakat asıl vazife olan cihad hizmetlerini aksatacak olan ticarete cevaz verilmez. Tebük seferinde ordu savaşa girişmemiştir. Savaşa girişilse bile, bir askerî seferin her anı düşmanla mukâtele ile geçmez. Şu halde müsait zamanlarda alışveriş yapmak "haram" denilemez. 1209 ٍر ـ447 ـ6464 ـ6467 - ي ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . نِ َمِل ِك ُم َح َّمدُ ال َّصْنعَا ْ ِس ْبدُ ال ِن ِش َه ثَنَا َع . ا ٍب َع ْن أنَ ى َع ِن اِ ْب عَاِمِل ْ ال َمةَ بُو َسلَ َ ثَنَا أ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ْب ’َ ُخ َزا ِع ِن َماِل ٍك؛ أ ْ َجْو ِن ال ْ ِن ال ْب َ ْكثَم هيِ ُم : َوتَ ْكُر ْم يَا أ ! ْكثَ َك، قُ ُ ْو ِم َك يَ ْح ُس ْن ُخل ِر قَ ْغ ُز َم َع َغْي ُم َى ُرفَقَائِ َك َعل . يَا أ ! ٍف ْكثَ َ آ ُجيُو ِش أ ْربَعَةُ ْ َو َخْي ُر ال َو َخْي ُر ال َّس َرايَا أ ْربَعُ ِمائَ ٍة َخْي ُر ال رفَقَا ِء أ ْربَعَة . ِم ْن ٌ فاً ْ نَا َع َش َر أل ْ َب اث َولَ ْن يُ ْغلَ ِ فِي إسناده عبد الملك بن ُم َح َّمد الصنعاني وأبو سلمة العالم هى . وقَا َل السيوطي: ي قِل ٍة.فِي الزوائد: وهما ضعيفان َّ ب َ ِن أ قَا َل اِ ْب هى متروك. والحديث باطل . ِي يَقُو ُل: العامل ب َ حاتم: َسِم ْع ُت أ 881. (2827) (6868)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Eksem İbnu'l-Cevn el-Huzâ'î'ye: "Ey Eksem! Kendi kavminden olmayanlarla birlikte (kâfirlere karşı) savaş ki huyun güzelleşsin ve arkadaşlarının yanında kıymetin olsun. Ey Eksem! (Yolculuk sırasında) arkadaşların en hayırlısı (sayıca) dört olandır. Askerî birliğin en hayırlısı, (miktarı) dörtyüz olandır. Ordunun en hayırlısı dörtbin olandır. Onikibin kişilik ordu, sayı azlığı sebebiyle mağlub olmaz."1210 AÇIKLAMA: İnsan kendi kavmi içinde, ufak tefek kusurları da bilindiği için fazla itibar görmez. Üstelik o, kavmi içinde bazı kötü alışkanlıklarını da devam ettirebilir. Halbuki, yabancıların arasında itibar görmek için dikkatli davranacak, kendisine çekidüzen verecektir. Böylece huyu da güzelleşir. Ordunun miktarıyla ilgili açıklama geçti.1211 * MÜBAREZE (TEKE TEK SAVAŞ) VE SELEB َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح ـ446 ـ6477 ـ6476 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ِن ثَنَا . ا ْب َمةَ ِن َسلَ ٍر َع ْن إيَا ِس اِ ْب ْب ُن َع َّما عُ َمْي ِس َو ِع ْكِر َمةُ ْ بُو ال ثَنَا أ ’ َع ْن َ ِ ْكَوع ِي ِه؛ قَا َل أب : تُهُ ْ َر ْز ُت َر ُج ًَ فَقَتَل بَا . بَهُ َ َسلَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ نِي َر ُسو ُل هّللِ َصل فَنَفَّ .فِي الزوائد: ه ثقات لَ ُ إسناده صحيح و ِر َج . ال 882. (2836) (6869)- Seleme İbnu'l-Ekvâ' anlatıyor: "Bir adamla teke tek vuruştum ve herifi geberttim. Onun selebini (eşyalarını) Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana verdi." 1212 ي ْب ُن ُم َح ـ447 ـ6477 ـ6474 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ِويَةَ بُو ُمعَا َ بُو َم ثَنَا أ . اِل ٍك ا ِن ثَنَا أ ’ َ ِن َس ُمَرةَ ْب ِي ِهْنٍد َع ِن اْب ب َ ِن أ ْيِم اِ ْب ْش َج ِع ي َع ْن نُعَ ِي ِه؛ قَا َل ْندُ ٍب َع ْن أب قَا َل َر ُسو ُل ُج : هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُب َصل .فِي الزوائد: فِي إسناده سليمان بن سمرة بن َم » : « ْن َقتَ َل فَلَهُ ال َّسلَ ه موثقون . ُ ِن القطان. حاله مجهول. وباقي ِر َجال ِن حبان فِي الثقات. و قَا َل اِ ْب جندب. ذكره اِ ْب 883. (2838) (6870)- Semüre İbnu Cündeb radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Kim bir kâfiri öldürürse seleb'i onundur" buyurdular."1213 1208 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/359. 1209 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/359. 1210 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/360. 1211 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/360. 1212 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/360. AÇIKLAMA: Seleb, öldürülen askerin üzerinden çıkan her şeydir: Askeri teçhizat, elbise, para vs. Resûlullah, savaş sırasında bir kafiri öldürdüğünü ispatlayan askere, onun selebinin verileceğini teşrî etmiştir. Askerin üzerinde çıkan hangi şeylerin seleb sayılacağında alimler ihtilaf etmiştir. Bazıları atı seleb saymaz. Keza fazla miktarda mal çıkmışsa o da seleb sayılmayabilir. Ahmed İbnu Hanbel, Evzâî ve Şâfi'î hazretleri selebin öldürene ait olacağına hükmetmiştir. Ama devlet başkanı dilerse selebin beşte birini alabilir derler. Hanefiler ve Mâlikiler ise, devlet başkanı "seleb öldürene aittir" demedi ise seleb öldürene ait değildir, ganimet gibi muamele görür. Cumhûr, selebin kâtile ait olduğu kanaatinde birleşir. 1214 * GULÛL (GANİMETTEN ÇALMA) ي ْب ُن ُم َح ـ448 ـ6477 ـ6477 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ِن َشدَّاٍد َع ْن ُعبَادَةَ ٍن َع ْن يَ ْعلَى اِ ْب ِن ِسنَا ٍن ِعي َسى ْب ِي ِسنَا ب َ َع ْن أ َمةَ َسا ُ بُو أ َ ِن ثَنَا أ ْب َمقَا ِسِم ال َّصاِم ِت؛ قَا َل: ٍر ِم َن ال لَى َجْن ِب بَ ِعي ِ ٍن إ ُحنَ ْي َ يَ ْوم َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِنَا هي ب َصل ِر . بَ ِعي ْ ِم َن ال َو َل َشْيئاً َّم تََنا ث . فَأ َخذَ ُ َردَةً ِم . ْنهُ قَ َّم يَ ْعنِى َو . بَ َرةً ْي ِه ثُ َه فَ قَا َل: ا النَّا ُس َجعَ َل بَ ْي َن إ ْصبَعَ َما دُو َن ْن َغنَائِ ِمُكْم يَا أي ! ْو َق ذِل َك فَ َما فَ َط فَ ِم ْخيَ ل َخْي َط َوالَ ْ هذَا ِم . أد وا ا َمِة ذِل َك. ِقيَا ْ ال َ ُو َل َعا ٌر َعلى ا ْهِل ِه يَ ْوم غُل َو َشنا ٌر َو فَإ َّن ال . نَا ٌر ْ ِن .فِي الزوائد: فِي إسناده عيسى بن سنان. اختلف فِي ِه كم اِ ْب معين. ِن قَا َل: لي هن الحديث وليس بالقوى قيل: ضعيف وقيل: بأس به. حبان فِي الثقات وذكره اِ ْب . وباقي رجال ا”سناد ثقات . 884. (2850) (6871)- Ubâde İbnu's-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Huneyn günü bize, ganimet malından bir devenin yanında namaz kıldırdı. Namazdan sonra deveden bir parça yün alıp onu iki parmağı arasına koydu sonra: "Ey insanlar! buyurdu. Şu yün parçası bile sizin ganimetlerinizdendir. Bir iplik, bir iğne, bundan daha değerli, daha değersiz bile olsa buraya getirin. Zira (getirmemek gulûldür yani hırsızlık); gulûl ise, Kıyamet günü yapan için ardır, ayıptır, ateştir."1215 AÇIKLAMA: Gulûl hakkında mükerreren açıklama geçti.1216 * NEFEL (GANİMETTEN AYRI OLARAK VERİLEN PARA) ـ447 ـ6476 ـ6477 - نَا ِن ي ْب ُن ُم َح َّمٍد َحدَّثَ ُح َسْي َعِل . ْ بُو ال َ ثَنَا أ . َمةَ ِي َسلَ ب َ ِ ثَنَا . ي ِه َع ْن َجِدهِه؛ َر َجا ُء ْب ُن أ ْي ٍب َع ْن أب ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن ُشعَ قَا َل: َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ُهْم نَفَ َل َب ْعدَ . َعلى َضِعيِف ِوي ُم ْسِل ُمو َن قَ ْ َم قَا َل : ا َن ْب َن ُمو َسى َر . َجا ٌء ِهْم يَ ُرد ال ْي َسِم ْع ُت ُسلَ فَ َل، فِي البَدْأةِ ال َهُ يَقُو ُل ل : نَفَّ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل َّن النَّب َ َمةَ؛ أ ِن َم ْسلَ ِي ِب ْب َث َحدَّثَنِى َم ْك ُحو ٌل َع ْن َحب ُ ل َو ِحي َن قَفَ َل الث ربُ . ا َل َع؛ فَقَ َع ْمُرو: َحِدهثُ ُ نِي َع ْن َم ْك أ ُحو ٍل؟فِي الزوائد َحِدهثُ ِي َع ْن َجِدهي َوتُ ب َ َك َع : إسناده حسن . ْن أ 885. (2853) (6872)- Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan sonra nefel (yani mücahide ganimetteki hissesinden başka bir şey) yoktur. Müslümanların kuvvetli olanları (kazandıklarından) zayıf olanlara verirler." (Ravilerden) Recâ demiştir ki: "Süleyman İbnu Musa'nın şöyle söylediğini işittim: "Mekhûl bana Habib İbnu Mesleme'den rivayeten dedi ki: "Resûlullah savaşa giderken (askerlerden bazılarına diğerlerinden fazla olarak) dörtte bir ve savaş dönüşünde üçte bir nisbetinde nefel (denen ziyade bir ikram)da bulundu." Bunun üzerine Amr: "Ben sana babam vasıtasıyla (sahabi olan) dedemden rivayet ediyorum, sen ise Mekhûlden hadis rivayet ediyorsun" demiştir."1217 AÇIKLAMA: 1- Nefel, dilimizde mevcut nafile kelimesiyle aynı köktendir. Burada, mücahide ganimetteki payından fazla olarak verilen mala denmiştir. Pay dışı, -bilhassa üstün başarı gösterenlere olmak üzere bir kısım askerlere ziyade bir ikramda bulunulmasının meşruiyetinde İslâm ûleması icma eder. Bunun kaynağı ne olmalıdır düşmandan elde edilen ganimetten devlet başkanının beşte birlik payı alınmazdan önce, ganimetin tümünden mi, devlet başkanının payı olan beşte birin beşte birin den mi? gibi hususlarda ihtilaf edilmiştir. Daha önceki bahislerde açıklandığı için burada tekrar etmeyeceğiz. 1213 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/361. 1214 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/361. 1215 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/362. 1216 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/362. 1217 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/362. 2- Sadedinde olduğumuz hadiste, bir ihtilaf dikkatimizi çekmektedir: Nefel verme yetkisi sadece Resûlullah'a mı mahsustur? Amr İbnu Şu'ayb'ın bu kanaatte olduğu anlaşılmaktadır. Resûlullah'tan sonra da meşruiyetinde icma edildiğini kaydettiğimize göre, hakikatte bu noktada bir ihtilaf mevzubahis değildir.1218 * DEVLET BAŞKANININ SAVAŞA YOLLADIĞI ORDUYA TAVSİYESİ ـ446 ـ6477 ـ6477 - َّخ ََ ُل ْ ال هيٍ َح َس ُن ْب ُن َعِل ْ َحدَّثَنَا ال . َمةَ َسا ُ بُو أ َ ي ثَنَا أ . َهْمدَانِ ْ بُو َر ُؤ ٍف ال َ ِر ِث أ َحا ْ ْب ُن ال َحدَّثَنِي َع ِطيَّة . نِي ُ َحدَّثَ ِن َع َّسا ٍل؛ قَا َل َوا َن ْب َع ْن َصْف عَ ِري ِف ُعبَ ْيدُ هّللاِ ْب ُن َخِليفَةَ ْ بُو ال َ َر أ : ُسو ُل هّللِ فِي َسِر بَعَ يَّ ٍة ثَنَا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ . ا ْسِم َصل فَقَا َل ِسي ُروا ب ِل هّللاِ ِي َوفِي َسب هّللاِ . َوِليداً ُوا تُل َو ََ تَقْ وا َو ََ تَغُل َو ََ تَ ْغِد ُروا ُوا ل ْمثُ َو ََ تَ ِا هّللِ َر ب َم ْن َكفَ ُوا قَاتِل .فِي الزوائد: إسناده حسن . 886. (2857) (6873)- Safvan İbnu Assâl radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm beni seriyyede savaşa gönderdi. (Yola çıkarken) şu talimatı verdiler: "Allah'ın adıyla, Allah yolunda yürüyün. Allah'ı inkâr edenlerle savaşın. İşkence yapmayın, (ahidde bulunduğunuz taktirde) ahdinizi bozmayın, çocukları öldürmeyin."1219 AÇIKLAMA: Askeri sefere çıkan komutanlara yapılan başkaca tavsiyeler daha önce kaydedildi ve gerekli açıklamalar yapıldı.1220 * ALLAH'A İSYANDA KULA İTAAT YOK ْكِر ـ447 ـ6478 ـ6467 - بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ ِي َشْيبَةَ ب ْوبَا َن ْب ُن أ . يدُ ْب ُن َها ُرون َ ِن ثَنَا يَ ِز . ثَ َح َكِم ْب ْ ِن ال ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َع ْمٍرو َع ْن َع َمر ْب ْب َن ُم َج هزِ ٍز َعلى َب َمةَ قَ ْ بَع َث َعل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِر هيِ؛ أ ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع ا ْن أ لَى َر في . أ ِس ِهْم ْع ٍث َوأنَ ِ َّما الْنتَهى إ فَلَ ِهْم َعْبدَ هّللاِ ْي َوأ َّمَر َعلَ ُهْم َجْي ِش فَأِذ َن لَ ْ ِم َن ال ِق ا ْستَأذَْنتَهُ َطائِفَةٌ َّطِري ِبَ ْع ِض ال ْو َكا َن ب ْي ٍس ال َّس ْهِم َّى َغ َزاتِ ِه أ ِن قَ . ْب َم ْن ْب َن ُحذَافَةَ فَ ُكْن ُت فِي ِبَ َّما َكا َن ب َمعَهُ فَلَ َغ َرا َصنِيعاً َها ْي ْخنَعُوا َعلَ ْو ِليَ ُوا أ ِليَ ْص َطل ْو ُم نَاراً قَ ْ ْوقَدَ ال ِق أ َّطِري فَقَ - ْع ِض ال . ا َل َعْبدُ هّللاِ َعابَةٌ َس َو َكانَ ْت فِي ِه دُ ْي :- ألَ ُوا ؟ قَال َّطا َعةُ ْي ُكُم ال َّس ْم ُع َوال َى ِلي َعل : َ َص بَال . نَ ْع َش ْيٍء إَّ ِ ِآِمِر ُكْم ب َما أنَا ب قَا َل فَ وا ُ ْم نَعَ ْم. فِي تُ : ُموهُ؟ قَال ْبتُ َواثَ تَ ْي ُكْم إَّ ِى أ ْعِز ُم َعلَ قَا َل فَإنه ِد ْمنَا ذَ ُكروا ذِل َك ِر َّما قَ َما ُكْن ُت أ ْمَز ُح َم َعُكْم. فَلَ ِس ُكْم. فَإنَّ َواثِبُو َن قَا َل: أ ْم ِس ُكوا َعلى أْنفُ ُهْم َّما َظ َّن أنَّ َح َّج ُزوا. فَلَ َم نَا ٌس فَتَ هِذِه النَّا . فَقَا ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل ِطيعُوه ِ َم ْع ِصيَ ِة هّللاِ َف للنَّب . ََ تُ َمَر ُكْم ِمْن ُهْم ب َ َم ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل فَقَا َل . فِي الزوائد: إسناده صحيح . 887. (2863) (6874)- Ebu Sâid radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Alkame İbnu Mücezzez radıyallahu anhâ, benim de içinde bulunduğum bir askerî birliğin başında savaşa gönderdi. Kumandan gazvesinin başına geçince veya yolda belli bir yere varınca, askerlerden bir grup, kendisinden (ayrı gitmek) hususunda izin istedi. Onlara izin verdi. Başlarına Abdullah İbnu Huzâfe İbnu Kays es-Sehmî'yi sorumlu tayin etti. Ben onunla savaşanlar içerisinde idim. Yolun bir yerine gelmiştik, (mola sırasında) askerlerden bazıları ısınmak veya üzerinde (yemek) yapmak maksadıyla bir ateş yaktılar. Komutanımız Abdullah -ki şakacı birisiydisizin üzerinizde itaat edilmek ve sözü dinlenmek hakkım yok mu?"diye sordu. Askerler: "Elbette var!" dediler. "Öyleyse, dedi ne emredersem yapacaksınız değil mi?" Askerler yine: "Elbette!" dediler. Bunun üzerine komutan: "Şu halde size, şu ateşe atılmayı emrediyorum" dedi. Askerlerin bir kısmı kalkıp emri yerine getirmeye hazırlandılar. Abdullah, onların ateşe atılacaklarına inanınca: "Kendinizi tutun, ben size şaka yapmıştım" dedi. Medine'ye dönünce, bu hadiseyi Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a anlattılar. Efendimiz şöyle buyurdular: "Onlardan (yani başınızdakilerden) kim size Allah'a isyanı emrederse ona itaat etmeyin." 1221 * BİATA VEFA GEREKİR ي ـ444 ـ6477 ـ6477 - ا ُن ْب ُن ْي َحدَّثَنَا ِع ْمَر ثِ َّ ِ ثَنَا . ي َس ِعيٍد َح َّمادُ ْب ُن َزْيٍد ُمو َسى الل . ب َ َع ْن أ ِي نَ ْض َرةَ ب َ َعا َن َع ْن أ ي ْب ُن َجدْ أْنبَأنَا َعِل ِر هيِ؛ قَا َل ُخدْ ْ ال : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َم قَا َل : ِقيَا ْ ال َ َوا ٌء يَ ْوم َص ُب ِل ُكِله َغاِدٍر ل إنَّهُ يُْن َر أ تِ ِه َ ِر َغدْ ِة ب .فِي الزوائد: فِي ِقَدْ إسناده َعل . َى بن زيد بن جدعان ضعيف 1218 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/362-363. 1219 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/363. 1220 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/363. 1221 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/364. 888. (2873) (6875)- Ebu Saidi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bilesiniz, Kıyamet günü ahdini tutmayan her vefasıza vefasızlığının derecesine uygun bir bayrak dikilecek (böylece vefasızlığı teşhir edilecek)tir." 1222 MENÂSİK (HAC VE UMRE) BÖLÜMÜ * HACCA GİTME َو ـ447 ـ6476 ـ6447 - َع ْمُرو ْب ُن َعْبِد هّللا ي ْب ُن ُم َح َّمٍد َو قَا:َ ِكي ٌع َحدَّثَنَا َعِل . ِن ثَنَا . ِل ْب َضْي بُو إ ْس َرائِي َل َع ْن فُ َ ْس َما ِعي ُل أ ِ ثَنَا إ ِن َعبَّا ٍس َع ِن ٍر َع ِن اْب ِن ُجبَ ْي َع ْمٍرو، َع ْض ِل ْن َس ِعيِد ْب فَ ْ َحِد ِه َما َع ِن ال ) ا ِر أ Œ ْو أ َخ )قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم قَا َل : ْن َر ُسو ُل هّللِ َصل يَتَعَ َّج ْل ْ َح َّج فَل ْ َرادَ ال أ . َجةُ َحا ْ ْعِر ُض ال َوتَ ةُ َّ ِض ل ال َّضال َمِري ُض َوتَ ْ فإنَّهُ قَدْ يَ ْمَر ُض ال .فِي الزوائد: بُ َ ْس َما ِعي َل أ فِي إسناده إ بُو ِ َ و خليفة أ ٍر إسرائيل المئي، قَا َل فِي ِه اِ ْب : عامة ما يرويه يخالف الثقات. و قَا َل النسائي: ضعيف و قَا َل الجرجاني: زائغ ِن عد هي مفت . نعم قد َء من أراد الحج فليعجل بسند آخر رواه الحاكم ُود أيضا . َج . صحيح ا بُو دَا َ و قَا َل . ورواه أ 889. (2883) (6876)- İbnu Abbas veya Fadl İbni Abbâs -veya bunlardan biri bir diğerinden- anlatmıştır: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim hacc yapmak isterse acele etsin. Çünkü olur ki insan hastalanır (bineği) kaybolur, (gitmeye mani) bir iş zuhûr eder."1223 * HACCIN FARZ KILINMASI ٍر ـ477 ـ6477 ـ6447 - َمْي َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْبن نُ ِي ِه َع ْن ا َع ْن أب ِي ُعبَ ْيدَةَ ب ِي ُسْف ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن أ ’ يَا َن َع ْن َ ب َ ْع َم ِش َع ْن أ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل أنَ : وا ِس ْب ُ َح ج فِي ُك ِل يَا ! َع َر قَال : ُسو َل هّللِ ال اٍم؟ قَا َل: ُت ْ ْ ل ُو قُ ْت ل : َ َو نَعَ ْم. َجبَ ِ َه ل . ا َ ْم تَقُو ُموا ب ْت لَ ْو َو َجبَ َولَ ْم . ْو لَ َولَ ْم ِ ْبتُ ِي عبيدة بن معن بن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن تَقُو ُموا ب .فِي الزوائد: َهذَا إسناده صحيح. ’ بن َعْبدُ هّللا بن مسعود ثقة ِ َها َعذه ب َ ن ُم َح َّمد بن أ . بُوه مثله َ وأ . 890. (2885) (6877)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Halk: "Ey Allah'ın Resûlü, haccetmek her sene farz mıdır?" diye sormuştu. "Eğer "Evet!" desem bu vacip olur. Eğer vacip olsa, bunu yerine getiremezsiniz, bu durumda yer getirmezseniz azab görürsünüz" buyurdular."1224 * HACC VE UMRENİN FAZİLETİ ـ477 ـ6474 ـ6447 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِن َعاِمٍر َع ْن َحدَّثَنَا أ . ِن ُعبَ ْيِد هّللاِ َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َع ْن َعا ِصِم ْب ثَنَا ُسْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ َّي ِ هيِ َصل أب قَا َل ِي ِه َع ْن ُع َمَر َع ِن النَّب َ م َّ َو َسل ْي ِه َ عُ ْمَر هّللاُ َعل : ةِ ْ ِ َوال َح هج ْ ْنِفي ِعُوا بَ ْي َن ال نُو َب َكَم تَاب . ا يَ َر َوالذ فَقْ ْ َبْيَن ُهَما تَْنِفي ال ُمتَابَعَةَ ْ فإ َّن ال َحاِديِد ْ َث ال ِكي ُر َخبَ ْ ال . ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ ٍر َ ْش َحدَّثَنَا أ . ُعبَ ْيِد هّللاِ َع ْن َعْبِد هّللاِ ِ ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ب . ثَ نَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ ْب ُن ُع َمَر َع ْن َعا ِصِم ْب نَ ْحَوهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َخ َّطا ِب َع ِن النَّب ْ ِن ال ِي ِه َع ْن ُع َمَر ْب َع ْن أب ِيعَةَ ِن َرب ْب .فِي الزوائد: مدار ا” ى ِن َعاِمِر ْب سنادين َعلَ ِن مسعود رضي هّللا تعلي عنه. رواه الترمذي والنسائي . عاصم بن عبيد هّللا، وهو ضعيف. والمتن صحيح من حديث اِ ْب 891. (2887) (6878)- Hz. Ömer radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hacc ve umreyi peşpeşe yapın. Çünkü bunla peşpeşe yapılması, tıpkı körüğün demirin pasını temizlemesi gibi, fakrı ve nahları temizler."1225 * HACININ DUASINDAKİ FAZİLET ِح َزا ِم ي ـ476 ـ6477 ـ6476 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب َحدَّثَنَا إ . ِمٍر ِ ِن َصاِلحٍ َمْولى بَنِي َعا ثَنَا . و ُب ْب ُن َصاِل ُح ْب ُن َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنِى يَ ْعقُ َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َرةَ ِي ُه َرْي ب َ ِن َع ْن أ ال َّس َّما ِي َصاِلحٍ ِر َع ْن أب ِن ال زبَ ْي ِن َعْبِد هّللاِ ْب يَ ْحيَى ْب ؛ أنَّهُ قَا َل ِن َعبَّاِد ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل : عُ َّما ُر َوفْدُ هّللاِ ْ ُح َّجا ُج َوال ْ ُهْم إ ْن دَ َعْو ال . َر لَ ُروهُ َغفَ َوإ ْن ا ْستَ ْغفَ هُ أ .فِي الزوائد: فِي إسناده صالح بن عبد هّللا. قَا َل البخاري َجابَ ُهْم فِي ِه: منكر الحديث . 1222 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/365. 1223 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/366. 1224 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/366-367. 1225 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/367. 892. (2892) (6879)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hacılar ve umre yapanlar Allah'ın elçileridir. Onlar Allah'a dua etseler, Allah onlara derhal icabet eder (duaları kabul eder). Eğer kendisinden af ve mağfiret dileseler, derhal onlara mağfiret eder." 1226 َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َطِر ـ477 ـ6447 ـ6477 - ي ٍف ِن ُع َمَر ع ِن ثَنَا ِع ْمَرا ِن ال َّسائِ ِب َع ْن ُم َجا ِهٍد َع ِن اِ ْب َع ْن َع َطا ِء ْب ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ َ؛ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ النَّب : دُ هّللاِ ِ هيِ َصل ِمُر َوفْ ُم ْعتَ ْ َحا ج َوال ْ َوال ِل هّللاِ ِي ِزي فِي َسب غَا ْ َج ال . ابُوهُ دَ َعا ُه . وهُ فَأ ْع َطا ُه ْم ْم فَأ ُ .فِي َو َسأل الزوائد: إسناده حسن. وعمران مختلف فِي ِه . 893. (2893) (6880)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki. "Allah yolunda cihad eden, hacceden ve umre yapan Allah'ın elçisidir. Çünkü Allah bunların yapılmasına kulları davet etti, onlar da icabet ettiler. Buna mukabil onlar da O'ndan (dilediklerini istediler), Allah da onlara istediklerini verdi."1227 * ÖLENE BEDEL HACC ي ـ478 ـ6447 ـ6778 - َّمدُ ْب ُن َعْبِد ا َحدَّثَنَا ُم َح ’ نِ ْعلى ال َّص . نَا َعْبدُ ال ْنعَا ِق ثَ هيِ َع ْن َّر . َّزا ِن ال َّشْيبَانِ َما ْي ْو ِر ي َع ْن ُسلَ َّ أْنبَأنَا ُسْفيَا ُن الث ِن ا ِن يَ ِز ’ َعبَّا ٍس؛ قَا َل يدَ ْب : فقَا َل َصِهم َع ِن اِ ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل لَى النَّب ِ َء َر ُج ٌل إ ِي؟ قَا َل َج : ا ب َ ِ نَعَ ْم. ي َك أ ُح ج َع : ْن أ ُح َّج َع . ْن أب ِزدْهُ َشراً ْم تَ لَ ِزدْهُ َخْيراً ْم تَ فَإ ْن ل .فِي الزوائد: بُو إسحاق ثقة َ َ ِن فيروز أ إسناده صحيح وسليمان هو اِ ْب . 894. (2904) (6881)- İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Bir adam Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a gelip: "Babama bedel haccedebilir miyim?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Evet! Babana bedel haccet. Bu haccınla onu hayır yönüyle artırmasan bile şer yönüyle artırmış olmazsın" buyurdular."1228 ٍر ـ477 ـ6446 ـ6777 - َحدَّثَنَا ِه َشا . ٍِم ُم ْب ُن َع َّما َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل ْ ٍن ثَنَا ال . ِن ُح َصْي ْو ِث ْب غَ ْ ِي ال ب َ ِي ِه َع ْن أ َما ُن ْب ُن َع َطا ٍء َع ْن أب ْ ثَنَا ُعث » ِ ْرع فُ ْ ْي ِه َر ُج ٌل ِم َن ال َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ْم يَ ُح َّج. قَا َل النَّب َما َت َولَ ِي ِه. َم َع ْن ِح َّج ٍة َكانَ ْت َعلَى أب َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل » أنَّهُ ا ْستَْفتَى النَّب َ م َّ َو َسل : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ِي َك َو قَا َل النَّب َضى َعْن ُح َّج َع : هُ ْن أب ِر، يُقْ ُم فِي النَّذْ ِهصيَا َم .فِي الزوائد: ا َن بن َوكذِل َك ال ْ فِي إسناده ُعث ِن معين عطاء الخراساني، ضعفه اِ ْب . وقيل: منكر الحديث متروك. و قَا َل الحاكم: روى عن أبيه أحاديث موضوعة . 895. (2905) (6882)- Ebu'l-Ğavs İbnu Huseyn'in -ki el-Fur kabilesinden biridir- anlattığına göre: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a babasının üzerine vacib olmuş fakat eda etmeden ölmüş olduğu hacc hakkında sormuştu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Babana bedel haccet!" buyurdu ve ilave etti: "Nezir orucu da böyle, ona bedel kaza edilir."1229 * HAYATTA OLAN GÜÇSÜZE BEDEL HACC ٍر ـ476 ـ6447 ـ6774 - َمْي ِن نُ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب بُو َخاِلٍد ا َم ثَنَا أ ’ ُر َ ِن ْح . َعبَّا ٍس؛ ِي ِه َع ِن اْب ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ُكَرْي ٍب َع ْن أب أ ْخبَ َر : ُت نِى ُح َص قَا َل: ْي ُن ْب ُن َعْو ٍف؛ َقا َل ْ ل ُ َر ق : ُسو َل هّللِ ِي أ ْد َر يَا ! َكهُ ب َ إ َّن أ ِرضاً ُم ْعتَ ِطي ُع أ ْن يَ ُح َّج إَّ َح ج َو ََ يَ ْستَ ْ ال . َص َم َت َسا َعةً فَ َّم قَا َل ِ ث : ي َك ُ فِي إسناده ُم َح َّمد بن كريب، قَ : منكر الحديث يجئ بعجائب عن حصين بن عوف و ُح َّج َع .فِي الزوائد: ا َل أحمد ْن أب قَا َل البخاري: منكر الحديث، فِي ِه نظر. وضعفه غير واحد . 896. (2908) (6883)- Nusayn İbnu Avf radıyallahu anh anlatıyor: "Ey Allah'ın Resûlü! Babama hacc farz oldu. Ancak binek üzerinde bağlanmadıkça hacc yapmaya muktedir değil!" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm bir müddet sukut buyurup sonra: "Babana bedel haccet!" buyurdular."1230 AÇIKLAMA: Hacca gidemeyecek derecede sıhhati bozulan birinin yerine bedel olarak bir başkası hacca gidebilir. Bu başta Hanefîler, Şâfiler olmak üzere çoğunlukla benimsenen bir görüştür. Bedel gönderen kimse sonradan şifa bulsa çoğunluğun hükmüne göre, bizzat hacca gitmesi gerekir.1231 1226 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/367. 1227 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/368. 1228 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/368. 1229 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/369. 1230 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/369. 1231 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/369. * MİKAT YERLERİ َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح ـ477 ـ6448 ـ6777 - َّمٍد ِ ٍر ثَنَا . ؛ قَا َل َحدَّثَنَا َعِل . ِر َع ْن َجاب ِي ال زبَ ْي ب َ ُم ْب ُن يَ ِزيدَ َع ْن أ َرا ِهي ْب َر ثَنَا إ : ُسو ُل هّللِ ِ َخ َطبَنَا َو َس ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِة َصل ْيفَ ُحلَ ْ َمِدينَ ِة ِم ْن ِذي ال ْ َ ُمَه ل أ ْه ِل ال م ِة َّ ل . ُج ْحفَ ْ ِم ِم َن ال َو ُمَه ل أ ْه ِل ال َّشا . َ ْملَم َو ُمَه ل أ ْه ِل اليَ َم ِن ِم ْن يَلَ َو ُمَه ل أ ْه ِل . ْر ٍن ِ َو ْج َهِه ِل نَ ْجٍد ِم . ْن قَ بَ َل ب َّم أقْ َم ْشِر ِق ِم ْن ذَا ِت ِع ْر ٍق ثُ ْ َو ُمَه هلِ أ ْه ِل ال ِق ’ ُهَّم فُ َّ َّم قَا َل الل ْم ُ ِ ِه ، ث ! ُوب ل ِقُ ْل ب ِ ب أق . ْ فِي الزوائد: الحريري َ َرا ِهيم ْب ِ فِي إسناده إ . قَا َل فِي ِه أحمد وغيره: متروك الحديث وقيل: ضعيف.وأصل الحديث رواه مسلم من ِ ٍر حديث َج . ولم يقل: ثم أقبل وبجهه. و ذكر مه هل أهل الشام . اب 897. (2915) (6884)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bize hitap ederek buyurdular ki: "Medine halkının ihrama gireceği yer Zülhuleyfe'dir. Şam halkının ihrama gireceği mikat yeri Cuhfe'dir. Yemenlilerin mîkat yeri Yelemlem'dir. Necid ahalisinin mikat mahalli Karn'dır. Doğu (yani Irak) ahalisinin mîkat yeri Zat-ı Irk'dır." Aleyhissalâtu vesselâm sonra, mübarek yüzlerini doğu taraftaki ufka çevirdi ve: "Allahım onların (doğudakilerin) kalplerini İslâm'a çevir" diye dua etti."1232 AÇIKLAMA: Mikatlar hakkında açıklama geçti. 1233 * İHRAM َو ـ474 ـ6447 ـ6777 - ا ِحِد ْ َو ُع َمُر ْب ُن َعْبِد ال َوِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم ْ ي ثَنَا ال َم ْشِق الِده َ َرا ِهيم ْب ِ ْو َزا ِع ي قَا.َ ثَنَا ا’ َع ْن َحدَّثَنَا َع . ْبدُال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ ِن ُمو َسى َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ِن َم أي و َب اِل ٍك؛ قَا َل ْب ِس ْب هيِ َع ْن أنَ بُنَانِ ْ ٍت ال ِ اب ٍر َع ْن ثَ ِن ُع َمْي َّ : ي ِن ُعبَ ْيِد ْب ِة َر ُسو ِل هّللِ َصل ِفنَا ِت نَاقَ ِى ِعْندَ ثَ إنه ِعْندَ ال َّش َج َرةِ َ م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل . ا َل َ قَ َمةً ِ ِه قَائِ َو ْت ب َّما ا ْستَ بَّ ْي َك! َح َّج ٍة َ َو فَل : لَ ِعُ ْمَرةٍ ب ِ َودَاع ْ َمعاً و ذِل َك فِي ِح َّج ِة ال .فِي الزوائد: إسناده ه ثقات ُ صحيح و ِر َج . ال 898. (2917) (6885)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor. "Ben (Zülhuleyfe'deki) ağacın yanında, Resûlullah'ın bindiği devesinin sefinelerinin (yani çökük iken yere değen uzuvlarının) yanında idim. Deve ayağa kalkıp doğrulunca, Aleyhissalâtu vesselâm: "Allah'ım! Umre ve hacca beraber niyet ederek davetine icabet ediyorum! Emrine âmâdeyim!" buyurdular. (Yani o zaman ihrama girdiler). Bu (ihrama girme işi) Veda haccında idi."1234 AÇIKLAMA: Zülhuleyfe'de ihrama giriş anlatıldı. 1235 * İHRAMLIYA GÖLGELİK ِم ي ـ477 ـ6446 ـ6767 - نَا َحدَّثَ ِح َزا ْ ُمْنِذِر ال ْ ْب ُن ال َ َرا ِهيم ْب إ . قَا َل ِ ْيحٍ لَ ٍ َو َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه ٍب َو ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ ثَنَا َع : ثَنَا ْبدُ هّللاِ ْب ُن نَافِع َع ْن ِيعَةَ ِن َرب ِن ُعبَ ْيِد هّللاِ َع ْن َعْبِد هّللاِ َعاِمِر ْب ِن َحْف ٍص َع ْن َعا ِصِم ْب َعا ِصُم ا َل ْب ُن ُع َمَر ْب ِن َعْبِد هّللاِ؛ قَ ِ ِر ْب َر قَا َل: ُسو ُل هّللِ َج : اب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل : ُ َولَدَتْهُ أ ِ ِه فَعَادَ َكَما نُوب ِذُ ْت ب َغابَ ِغي َب ال َّش ْم ُس إَّ ِي َحتَّى تَ به َما ِم ْن ُم ْحِرٍم يَ ْض َحى هّللِ يَ ْو َمهُ يُلَ ُ مة.فِي الزوائد: إسناده ضعيف. لضعف عاصم بن عبيد هّللا وعاصم بن عمر بن حفص . 899. (2925) (6886)- Hz. Câbir İbnu Abdillah radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah rızası için gününü, akşama kadar, güneş altında telbiye çekerek geçiren hiçbir muhrim (hacc veya umre için ihrama giren) yoktur ki günahları güneşle beraber batmasın ve annesinin kendisini doğurduğu (günahsız) şekle dönmesin."1236 * HACCDA İHRAMDAN ÇIKMA ŞARTI ٍر ـ777 ـ6447 ـ6776 - َمْي ِن نُ ِي َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ب َ ثَنَا أ . ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ٍر. ثَنَا َمْي ح َو َحدَّثَنَا أ . ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن نَ ِر َع ْن َجدَّتِ ِه ِن ال زبَ ْي ِن َعْبِد هّللاِ ْب ْكِر ْب ِي بَ ب َ َما ُن ْب ُن َح ِكيٍم َع ْن أ ِ قَ : َ ْن ِت َعْو ٍف ُعث ( ا َل ْ ْو ُس ْعدَى ب ِي َب ْكٍر أ ب َ ْن ِت أ ِ َء ب أدْ ) َّن ِري أ ْس َما َ ؛ أ ُم َّطِل ِب ْ ِي َعْبِد ال ب َ ْن ِت أ ِ ب َ دَ َخ َل علي َضبَا َعةَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ! ؟ فَقَالَ ْت َم . فَقَا َل: ا يَ ْمنَعُ َك يَا َع َّمتَاهُ َر ُسو َل هّللِ َصل ِ َح هج ْ ِم َن ال : أنَا ا ْمَرأةٌ 1232 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/370. 1233 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/370. 1234 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/370. 1235 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/370. 1236 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/371. َس َمةٌ َحْب َسِقي . ْ ِر . ِطي َوأنَا أ َخا ٌف ال ِ قَا َل فَأ ْح س ْت ِرِمي َول ْشتَ ِك َحْي ُث ُحب َّ َّن َمِحل أ .فِي الزوائد: ليس لسعدى بنت عوف، َهذه عند َ ْكٍر المصنف سوى َهذَا الحديث. وليس لها فِي بقية الكتب شئ. و َهذَا من مسندها. بن َعْبدُ هّللا بُو بَ َ وفي إسناده أ . لم أر من تكلم وباقي ِر ”سناد ثقات . فِي ِه بجرح و بتوثيق. َجال ا 900. (2936) (6887)- Ebu Bekr İbnu Abdillah İbnü'z-Zübeyr radıyallahu anhüma büyük annesinden -ravi der ki: Bu büyükanne Esmâ Bintu Ebi Bekr midir, yoksa Su'dâ Bintu Avf mıdır bilemiyorum- naklediyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın Dubâ'a Bintu Abdilmuttalib'in yanına girmişti, ona: "Ey halacığım seni hacc yapmaktan alıkoyan mâni nedir?" diye sordu. Halası: "Ben hastalıklı bir kadınım, (hastalığımın hacc menasikini yapmama) engel olmasından korkuyorum" dedi. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm: "İhrama gir, ancak (menasiki) ikmalden alıkonulduğun yerde ihramdan çıkmayı şart koş!" buyurdular.."1237 ـ777 ـ6444 ـ6777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدَّثَنَا أ . ؛ َ ِي ِه َع ْن ُضبَا َعةَ َع ْن أب ِم ْب ُن ُع ْرَوةَ َضْي ٍل َوَو ِكي ٌع َع ْن ِه َشا ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن فَ قَال : َ ْت َ َوأنَا َشا ِكيَةٌ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّي َر ُسو ُل هّللِ َصل دَ َخ َل َعل . فَقَا َل: ُت َ ْ ل قُ َ عَام ْ َح َّج ال ْ ِريِدي َن ال َر أ : ُسو َل هّللِ َما تُ يَا إنه ! قَا َل: ِي لَعَِليلَةٌ ِولي ِ ُح هج : ُسِني ِ ي َوقُ ِي َحْي ُث تَ ْحب ه .فِي الزوائد: هُ الصحيح وليس َم َحل ُ ِر َج لضباعة سوى ثثة أحاديث ال . انفرد المصنف بإخراج ُو َهذَا. د حديثا والنسائي أخر بُو دَا َ وأخرج أ . 901. (2937) (6888)- Dubâ'a (Bintu Zübeyr İbnu Abdilmuttalib) radıyallahu anhâ anlatıyor: "Ben hasta iken Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yanıma girdi ve (bana): "Sen bu yıl hacca gitmek istemiyor musun?" buyurdular. Ben: "Ey Allah'ın Resûlü! Ben cidden hastayım" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm: "Sen hacca git ve ihrama girerken: "(Allah'ım!) beni hacc menakisini tamamlamaktan alıkoyduğun yerde ihramdan çıkacağım" diyerekten niyet et!" buyurdular."1238 AÇIKLAMA: Umumiyetle alimler, hadiste zikredildiği şekilde ihrama girerken, bir engel zuhûru halinde ihramdan çıkma şartının koşulabileceğini, bunun caiz olduğunu söylemiştir. Zahiriler, Şâfiîler, Hanbelîler bu görüştedir. Hanefîlerle Mâlikîlerin bir kısmı bu görüşe katılmamıştır. Onlar böyle şart koşmanın caiz olmayacağına, hacc tamam olmadan ihramdan çıkılamayacağına hükmederler.1239 * HAREM-İ ŞERİFE GİRME ÂDÂBI ـ776 ـ6447 ـ6777 - نَا بُو ُكَرْي ٍب ثَ َ َحدَّثَنَا أ ِيحٍ ْس َما ِعي ُل ْب ُن َصب إ . َع ْن ِ ِي َربَاحٍ ب َ ِن أ بُو َعْبِد هّللاِ َع ْن َع َطا ِء ْب َ َر ُك ْب ُن َح َّسا َن أ ثَنَا ُمبَا ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل َع : ِت ا ْبِد هّللاِ ْب ُح َكانَ ’ فَاةً َ ُم َشاةً َح َرم ْ ِيَا ُء تَدْ ُخ ُل ال بَ ْي ِت ْنب . ْ ِال ُطوفُو َن ب َم . نَا ِس َك َويَ ْ ُضو َن ال َويَقْ ُحفَاةً .فِي الزوائد: فِي ُم َشاةً ُو إسناده مبارك بن حسان. وهو وإن وثقه ابن معين، فقد قَا َل النسائي: ليس بالقوي. د بُو دَا ِن َ وقَال أ : منكر الحديث. و قَا َل اِ ْب هُ ا”سناد ثقات . ُ ِن حبان فِي الثقات ِر َجال ْس َما ِعيل ذكره اِ ْب ِ حبان فِي الثقات: يخطئ ويخالف. و قَا َل ا’زد هي: متروك. وإ 902. (2939) (6889)- Abdullah İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Peygamberler Harem-i şerife yaya ve yalınayak olarak girerlerdi. Yine yalınayak ve yaya olarak Beytullah'ı tavaf edip, menâsiki (hacc ve umrenin gereklerini) bu şekilde ifa ederlerdi."1240 * HACERÜ'L-ESVED'İ İSTÎLAM ى ْب ُن ُم َح ـ777 ـ6477 ـ6787 - َّمٍد ِن ُع َمَر؛ قَا َل َحدَّثَنَا َعِل . َع ِن اْب ٍ ِن َعْو ٍن َع ْن نَافِع بَ َل َر ثَنَا َخاِلى يَ ْعلى َع : ُسو ُل ْن ُم َح َّمِد ْب ْساتَقْ َح َج ْ ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر هّللِ َصل ْي ِه يَ ْب ِكي َط ِو ًي . َو َض َع َشفَتَْي ِه َعلَ َّم َخ َّط ث . ا ِب يَ ْب ِكي ُ ْ ِن ال ِعُ َمَر ْب ِذَا ُهَو ب تَفَ َت فَإ ْ َّم ال َم ث . فَقَا َل: ُر ُ يَا ُع ! عَبَ َرا ُت ْ َه .فِي الزوائد: بُو حاتم وغيرهما ُهنَا تَ ْس َك ُب ال َ ِن معين أ فِي إسناده ُم َح َّمد بن عون الخراساني، ضعفه اِ ْب . 903. (2945) (6890)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Haceru'lEsved'e yöneldi, sonra dudaklarını üzerine koyup uzun müddet ağladıktan sonra ondan ayrıldı. Bir de baktı ki, Ömer İbnu'l-Hattat da yanında, o da ağlıyor. Hemen: "Ey Ömer buyurdular, evet gözyaşları burada dökülür."1241 * TAVAFIN FAZİLETİ 1237 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/371. 1238 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/372. 1239 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/372. 1240 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/373. 1241 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/373. ٍر ـ778 ـ6477 ـ6777 - َحدَّثَنَا ِه َشا . ٍش ُم ْب ُن َع َّما ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعيَّا ثَنَا إ . ؛ َقا َل ِ ِي َس ِويَّةَ ب َ ِن ثَنَا ُح : ِه َشاٍم يَ ْمأ ُل َمْيدُ ْب ُن أ َسِم ْع ُت اِ ْب َء َبْي َع ِت َطا ْ ِال ُطو ُف ب هيِ َو ُهَو يَ يَ َمانِ ْ َع ِن ال ر ْك ِن ال ِي ًربًاحٍ ب فَقَا َل َع : قَا َل َط ْب َن أ . ا ٌء َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل َّن النَّب َ َرةَ أ بُو ُه َرْي َ َحدَّثَنِى أ ِ ِه َسْبعُو َن َملَكاً َم . ْن قَا َل ُو ِك َل ب ُهَّم فَ : َّ عَ اَلل ! ْ َك ال ُ َو إنه ا ِي أ ْسأل فِي الد ْنيَا عَافِيَةَ ْ َوفِي ا ْف Œ َو َوال َح َسنَةً َربَّنَا أِتنَا فِي الد ْنيَا ِخ َر ِخ Œ ِة َرةَ ُوا ِر، قَال َوقِنَا َعذَا َب النَّا ُ َح َسنَة : َغ ال ر ْك آ ِمي َن. َن ا َّما بَلَ َو فَل ’ دَ قَا َل َ فَقَا َل َع : َط ْس ا ٌء َوِد َم ’ ؟ ا بَلَغَ َك فِي هذَا ال ر ْك ِن يَا أيَا ُم َح ! ا ْس : َّمٍد يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم َع َر ُسو َل هّللِ َصل َرةَ أنَّهُ بُو ُه َرْي َحدَّثَنِي أ : َّر ْحم ِن َ ِو ُض يَدَ ال َما يُفَا َو َضهُ فَإنَّ ِن . ِه َشاٍم َم ْن فَا قَا َل ل : يَا أبَا َهُ اِ ْب َّطَوا ُف؟ قَا َل َع َط ُم َح َّم ! ا ٌء ٍد فَا : َ يَقُو ُل َحدَّثَنِي أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َسِم َع النَّب َرةَ أنَّهُ َرْي بُو ُه : ُم إَّ َّ َو ََ يَتَ َكل بَ ْي ِت َسْبعاً ْ ِال َف ب َم ْن َطا ِا هّللِ ُمِحَي ْت َعْن ب َّوةَ إَّ َو هّللاُ أ ْكبَ ُر َو ََ َحْو َل َو ََ قُ هّللاُ َو ََ إلهَ إَّ َح ْمدُ هّللِ ْ َوال ِ ُسْب َحا َن هّللاِ َع ب َع ْش ُر َح َسنَا ٍت َو ُرفِ ْت لَهُ ِئَا ٍت َو ُكِتبَ َع ْش ُر َسيه هُ َر َجا ٍت ِ َها َع َش َرةَ دَ ل . ْي ِه َهُ ب ِ َر ْجلَ َما ِء ب ْ ْي ِه َك َخائِ ِض ال ِ َر ْجلَ ِل َخا ِض فِي ال َّر ْح َمِة ب َحا ْ َك ال ْ َ َو ُهَو فِي تِل م َّ َف فَتَكل َو َم ْن َطا .فِي الزوائد: يدل َعل : ى إسناده َى أن الحديث من الزوائد و قَا َل السند هي: بعد ذكر ماتقدم: و ذكر الدميري ما يدل َعلَى أنه حديث إ أنه ماتكلم َعل . َ غير محفوظ . 904. (2957) (6891)- Ata İbnu Ebî Rabâh Ka'be'yi tavaf ederken İbnu Hişâm radıyallahu anhüm'ün kendisine şöyle soru sorduğuna ve kendisine şöyle cevap verdiğine şahit oldum: "İbnu Hişâm: "Rükn-i Yemanî hakkında bilgi verir misin?" diye sordu. Atâ dedi ki: "Ebu Hureyre radıyallahu anh'ın rivayetine göre, aleyhissalâtu vesselâm demiştir ki: "Rükn-i Yemanî 70 bin meleğe emanet edilmiştir. Kim (onun yanında): "Allahım! Senden af, dünya ve ahirette âfiyet diliyorum. Rabbimiz! Bize dünyada iyiyi, ve ahirette de iyiyi ver ve bizi cehennem azabından koru!" diye dua ederse o melekler "âmin!" derler." Atâ, Haceru'l-esved'in bulunduğu köşeye gelince: "Ey Ebu Muhammed! Bu Haceru'l-esved rüknü hakkında ne işittin?" dedi. Atâ şu cevabı verdi: "Ebu Hureyre radıyallahu anh bana, Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Kim Haceru'l-esvede yönelirse, şüphesiz Rahmân (olan) Allah'a yönelmiş olur" buyurduğunu anlattı.." İbnu Hişâm, Atâ'ya: "Ey Ebu Muhammed! Tavafın faziletiyle ilgili ne işittiniz?" diye sordu. Atâ şu cevabı verdi: "Ebu Hureyre radıyallahu anh, bana Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Kim Beytullah'ı yedi sefer tavaf eder, tavaf sırasında konuşmayıp sadece "Sübhanallah, velhamdülillah ve lâilahe illallah, vallahu ekber velâ havle velâ kuvvete illa billah" derse ondan on günah silinir ve on sevap yazılır, onun bununla mertebesi on derece yükselir. Kim de tavaf sırasında konuşursa sadece ayaklarıyla rahmete girer, tıpkı ayaklarıyla suya dalanlar gibi."1242 AÇIKLAMA: Tavaf sırasında konuşmak caizdir, ancak konuşmayıp, hep zikirde meşgul olmak efdaldir. 1243 * HACC-I İFRAD ٍر ـ777 ـ6476 ـ6766 - ِز ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . عَ ِزي ْ ِ ثَنَا َع ي ِه ْبدُ ال ِن ُم َح َّمٍد َع ْن أب ِر اْب ْس َما ِعي َل َع ْن َج ْعفَ ِ ُم ْب ُن إ َو ْرِد ي َو َحاتِ َرا الدَّ َح َّج ْ َردَ ال أفْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِ ٍر؛ أ ِ ٍر صحيح . ْن َجاب َع .إسناد حديث َجاب 905. (2966) (6892)- Hz. Cabir radıyallahu anh diyor ki: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm hacc-ı ifrâd yapmıştır."1244 ٍر ـ776 ـ6477 ـ6767 - َّن َر ُسو َل هّلل َحدَّثَنَا ِه َشا . ِ ُم ْب ُن َع َّما َ ِ ٍر؛ أ ِمْن َكِدِر َع ْن َجاب ْ ِن ال قَا ِس ُم ْب ُن َعْبِد هّللاِ ُع َمِر ى َع ْن ُم َح َّمِد ْب ْ ثَنَا ال َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َح َّج َصل ْ َردُوا ال َما َن أفْ ْ ْكٍر َو ُع َمَر َو ُعث َ َوأبَا بَ م .فِي الزوائد: فِي إسناده القاسم بن عبد هّللا وهو متروك. وكذبه لَى الوضع ِ أحمد بن حنبل ونسبو إ . 906. (2967) (6893)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Ebu Bekr, Ömer, Osman radıyallahu anhüm ecmaîn hacc-ı ifrad yaptılar."1245 * HACC-I KIRAN ي ْب ُن ُم َح ـ777 ـ6478 ـ6777 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ِويَةَ بُو ُمعَا ِن ثَنَا أ . َعبَّا ٍس؛ قَا َل َ ِن َس ْعٍد َع ِن اْب َح َس ِن ْب ْ ثَنَا : بُو َح َّجا ٌج َع ِن ال َ أ ْخبَ َرنِي أ َ أ َحةَ ْ عُ ْمَرةَ َطل ْ َح َّج َوال ْ َر َن ال قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فِ : فِي إسناده حجاج بن أرطاة ضعيف ومدلس. وقد َّن . ي الزوائد َر ُسو َل هّللِ َصل رواه بالعنعنة . 1242 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/374. 1243 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/374. 1244 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/375. 1245 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/375. 907. (2971) (6894)- Ebu Talha radıyallahu anh demiştir ki: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm hacc ve umreyi beraber (yani hacc-i kıran) yaptı."1246 ٍر ـ774 ـ6477 ـ6776 - َمْي ِن نُ ِ ي َعْبِد هّللاِ ْب ِرب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ُم َحا ْ ِر ٍث ال ِن َحا ِن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن يَ ْعلي ْب . ِي َع ْن َغ ْي ََ َن ْب ب َ ثَنَا أ ُو ٍس َو ُم َجا ِهٍد ْي ٍث َع ْن َع َطا ٍء َو َطا َع ْن لَ ٍ َ َجاِمع م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِن َعبَّا ٍس؛ أ ِن ُع َمَر َو اْب َو اْب ِن َعْبِد هّللاِ ِ ِر ْب َع ْن َجاب َوا ِحٍد ِدُموا إَّ َطَوافاً ِهْم ِحي َن قَ َو َح َّجتِ ِهْم ُط ْف ُهَو َوأ ْص َحابُهُ ِلعُ ْمَرتِ ْم يَ ِ فِي الزوائد: فِي إسناده المصنف ليث بن ي سليم، وهو ل . َ ب َ أ ِن َعبَّا ٍس ذكره غير المصنف أيضا . ضعيف ومدلس. والحديث عن غير اِ ْب 908. (2972) (6895)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, ashabıyla birlikte (Veda Haccında Mekke'ye) geldikleri zaman, ne o ne ashabı, umre ve hacc için (Kabe'nin etrafında yedi defa dolaşmak suretiyle) ancak bir kere tavaf ettiler."1247 * HACCI FESHETMEK ـ777 ـ6476 ـ6746 - ِ ِن َع بَ َرا ِء اِ ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَّاح. ْ ِي إ ْس َحا َق َع ِن ال ب َ ْكِر ْب ُن َعيَّا ٍش َع ْن أ بُو بَ خ َر ا : َج ِز ثَنَا أ ٍب؛ قَا َل َ َ َوأ ْص َحابُهُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْينَا َعل . َ ِ َح هج ْ ِال فَأ ْح . قَا َل َر ْمنَا ب ِدْمنَا ِمَّكةَ َّما قَ ُوا ِح َّجتَ ُكْم ُع ْمَر فَل : ةَ َ ا ْجعَ . فَقَا َل النَّا ُس: يَا ل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل ! قَدْ ِ َح هج ْ ِال َر ْمنَا ب َها ُع ْمَر أ ْح . ةً ُ ْو ِل َف نَ ْجعَل فَ َكْي . قَا َل: قَ ْ ْي ِه ال َرد وا َعلَ ُوا فَ ِ ِه فَافْعَل َما آ ُمُر ْكْم ب ُظ ُروا اْن . َق. َغ ْضبَا َن ِض َب فَغَ . فَاْن َطلَ َّم دَ َخ َل َعلَى َعائِ َشةَ ث . ْت ُ َض َب فِي َو ْج ِهِه فَقَالَ غَ ْ َرأ ِت ال َم فَ : ْن أ ْغ َضبَ َك؟ أ َو َم قَا َل: اِلي ْغ ! َضبَهُ هّللاُ تْبَ ُع؟فِي الزوائد ُ َف ََ أ ِر َج أ ْغ : ال إسناده ثقات َض ُب َوأنَا آ ُمُر أ ْمراً . إ أن فِي ِه أبا أسحاق. واسمه عمرو بن َعْبدُ هّللا. وقد اختلط ِن بأخرة. عياش ولم يتبين حال اِ ْب . هل روى قبل اختط أو بعده فيتوقف حديثه َحتَّى يتبين حاله . 909. (2982) (6896)- Berâ İbnu'l-Âzib radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ve ashabı, haccda başımızda beraber çıktılar. Biz (sahabilerin çoğu) hacc niyetiyle ihrama girdik. Mekke'ye geldiğimiz vakit, Aleyhissalâtu vesselâm: "Haccınızı umreye çevirin!" buyurdular. Ashab: "Ey Allah'ın Resûlü! Biz hacc niyetiyle ihrama girmiştik! Şimdi onu nasıl umreye çevirelim?" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "Size emrettiğime riayet edin, dediğimi yapın!" buyurdular. Ashab, önceki itirazlarını tekrar etti, bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm kızdı. (Ashab'ı koyup) gitti. Öfkeli haliyle Hz. Aişe'nin yanına girdi. Aişe radıyallahu anhâ, Resûlullah'ın öfkesini yüzünden okumuştu: "Seni kim öfkelendirdi? Allah da onu öfkelendirsin!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "Nasıl öfkelenmeyeyim? Ben bir emirde bulunuyorum, emrim tutulmuyor!" buyurdu." 1248 * UMRE ٍر ـ777 ـ6477 ـ6747 - ي ُم ْب ُن َع َّما ُخ َش َحدَّثَنَا ِه َشا . نِ ْ َح َس ُن ْب ُن يَ ْحيَى ال ْي ٍس ْ ثَنَا ُع . ْب ُن َمَر ثَنَا ال . ْب ُن قَ َحةُ ْ َرنِي َطل أ ْخ يَ ْحيَى َع ْن َب َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم َع َر ُسو َل هّللِ َصل ِن ُعبَ ْيِد هّللاِ؛ أنَّهُ ْب َحةَ ْ َع ْن َطل َحةَ ْ ِن َطل يَقُو ُل َعِهمِه إ ْس َحا َق ْب م : عُ ْمَرةُ تَ َط و ٌع َ ْ َوال َح ج ِج َهادٌ ال .فِي ْ ِن الزوائد: ِن قيس المعروف بمندل ضعفه أحمد واِ ْب فِي إسناده اِ ْب معين وغيرهم. والحس أيضا ضعيف . 910. (2989) (6897)- Talha İbnu Ubeydillah radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hacc cihaddır. Umre tatavvu (sünnet)dir."1249 * RAMAZANDA UMRE َحدَّثَنَا ُم َح ـ777 ـ6474 ـ6776 - َّمدُ ْب ِ َو ثَنَا ُس . َع ْمُرو ْب ُن َعْبِد هّللاِ قَاَ ْفيَ ُن ال َّصبَّاح. ا ُن ي ْب ُن ُم َح َّمٍد َو ِكي ٌع َجِميعاً ح َو َحدَّثَنَا َعِل : ثَنَا ِن َخْنبَ ٍش؛ قَا َل ِيِ َع ْن َه ِرِم ْب ِر هيِ َع ِن ال َّش ْعب ِن يَ َزيدَ ال َّز َعافِ ُودَ ْب َع : ي هّللاُ ْن دَا َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل : فِي َر َم َضا َن َ ُع ْمَرةٌ تَ .فِي الزوائد: حديث وهب بن خنبش إسناده الطريق ا’ولي من طعيق صحيح وإسناده الطريق الثاني ضعيف ْعِد ُل ِح َّجةً ُود بن يزيد لضعف دَا . 911. (2992) (6898)- Herim İbnu Hanbeş radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ramazan ayında yapılan bir umre (sevap cihetiyle) bir hacca muâdildir."1250 1246 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/375. 1247 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/376. 1248 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/376. 1249 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/377. 1250 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/377. * ZÜLKADE AYINDA UMRE ـ776 ـ6477 ـ6776 - ِي َشْيبَةَ ب َ َما ُن ْب ُن أ ْ ِ َحدَّثَنَا ُعث . ب َ ِن أ َع ِن اْب ِي َزائِدَةَ ب َ ِن أ ِن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن َز َكِريَّا ْب َى َع ْن َع َطا ٍء َع ِن اْب ْيل ي لَ َعبَّا ٍس؛ قَا َل: ْعدَةِ قَ ْ فِي ِذي ال إَّ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِمْر َر ُسو ُل هّللِ َصل ْم يَ ْعتَ ِن ل .فِي الزوائد: َعبَّا ٍس ضعيف، لضعف َ إسناد حديث اِ ْب ِي ليلى ب َ ُم َح َّمد بن َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن بن أ 912. (2996) (6899)- İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Zülkâde ayından başka bir ayda umre yapmamıştır."1251 * MİNAYA ÇIKMA ِق ـ777 ـ6777 ـ7777 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َحدَّثَنَا ُم َح . ثَنَا َع . أْنبَأنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ُع ِي ْبدُ ال َّر َّزا ه َصل ِن ُع َمَر؛ أنَّهُ َكا َن يُ َع ِن اِْب ٍ َمَر َع ْن نَافِع ِ ِمنًى َخ ْم َس ب ْ َوا ِت ال ْفعَ ال َّصل . ُل ذِل َك َ َكا َن يَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِ ُر ُه ْم أ َّم يُ ْخب ِن ث .فِي الزوائد: عمر، فِي ِه ُ إسناد خديث اِ ْب َع . ْبدُ هّللا بن عمر وهو ضعيف 913. (3005) (6900)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma'nın anlattığına göre: "Kendini (hacc sırasında) beş vakti (yani Zilhicce'nin sekizinci günü öğle, ikindi, akşam, yatsı ve Arefe günü sabah namazlarını) Mina'da kılardı. Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın da böyle yaptığını arkadaşlarına haber verdi."1252 AÇIKLAMA: Hadiste görüldüğü üzere hacıların Zilhiccenin sekizinci günü Mekke'yi terk ederek Mina'ya gitmeleri, orada belirtilen beş vakit namazı kılıp ve Terviye gününü Arefe gününe bağlayan geceyi orada geçirmeleri, oradan da Arafat'a geçmeleri sünnettir. Bunun sünnet olduğunda icma vardır. Tatbikatta, bugün kalabalık sebebiyle herkes bunu uygulamamaktadır. Arafe günü Mekke'den doğrudan Ârafat'a giden de olmaktadır. Mina'da gecelemek sünnet olduğu için, böyle yapanlara herhangi bir ceza gerekmez.1253 * ARAFAT'TA DUA َها ِشِم ي ـ778 ـ6777 ـ7777 - ْ َحدَّثَنَا أي و ُب ْب ُن . ِم ي ُم َح َّمٍد ال قَا ِه ِر ْب ُن ال ِهسِري ال َّسلَ ْ ِن ثَنَا ُعْبدُ ال . ِن َعبَّا ِس ْب ْب ثَنَا َعْبدُ هّللاِ اْب ُن ِكنَانَةَ ِمْردَا ٍس ال َّس دَ َعا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ِي ِه أ َّن أبَا ُن أ ْخبَ َرهُ َع ْن أب َ ِم ي؛ أ ْ َر ل ’ُ ةِ َم ْغِق ْ ِال ب ِجي َب َع َرفَةَ . َّمتِ ِه َع ِشيَّةَ ْر ُت ُ ِى قَدْ َغفَ فَأ : إنه َ ْ َّظاِلم ُهْم َما َخ ََ ال ُوِم ل . ِمْنهُ َ َم ْطل ْ ِلل ِة ْي َر فَإنه . قَا َل: ِى آ ُخذُ َج أ هِب! نَّ ْ ِم َن ال َ ُوم َم ْظل ْ َت أ ْع َطْي َت ال َج إ ْن . ْب َع ِشيَّتَهُ ِشئْ ْم يُ ِم فَلَ َّظاِل ْر َت ِلل َو َغفَ َء َعا ِة أ َعادَ الد ُمْزدَِلفَ ْ ِال َّما أ ْصبَ َح ب لَى َم فَل . ا َسأ َل َ ِ ِجي َب إ ُ ْو قَا فَأ . ، أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َض ِح َك َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل فَ َ َل تَبَ َّسم. بُو َ فَقَا َل لَهُ أ بَ : ِهمي ْكٍر َو ُع َمُر ُ ِي أْن َت َوأ ِأب َه ب ! ا َما ُكْن َت تَ ْض َح ُك فِي َسا َعةٌ َّن هِذِه لَ َك ِ ِذي أ ْض َح َك َك؟ أ ْض َح إ . َك هّللاُ ِسنَّ ه َّو هّللاِ َما ال ِ فَ ! قَا َل: َّن َعدُ إ ِد ا ْس َّن هّللاَ َع َّز َو َج َّل قَ َ أ َ َّما َعِلم َس لَ َر إْبِلي َعائِى َو َغفَ َجعَ تَ ’ُ َل َجا َب دُ َرا َب فَ َّمتِي أ َخذَ الت بُو ِر ِل والث َوْي ْ ِال َويَدْ ُعو ب َر يَ ْحث . أْي ُت ِم ْن َج َز ِع ِه ُوهُ َعلى َرأ ِس ِه فَأ ْض .فِي الزوائد: فِي إسناده َعْبدُ هّللا بن كنانة، قَا َل َح َكنِي َما البخاري: لم يصح حديثه. ولم أر من تكلم فِي ِه بجرح و توثيق . 914. (3013) (6901)- Abbâs İbnu Mirdas es-Sillemî radıyallahu anh'ın anlattığına göre: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Arafe günü akşamı ümmeti için mağfiret duasında bulunmuştur. Rabb Teâla, duasına: "Ben, zalimler hariç ümmetini mağfiret buyurdum. Zira ben zalimden mazlumun intikamını alacağım" diye icabette bulunmuştur. Resûlullah: "Ey Rabbim! Dilersen mazluma (kendi katından bir lütuf olarak) cenneti verir, zalimi de affedersin!" dedi. O akşam Rabb Teâla bu duasına icabet etmedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Müzdelife'de sabah namazını kılınca, önceki (cevapsız kalan) duasını tekrar etti. Duasına, arzusu istikametinde cevap verildi. Ravî devamla der ki: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bunun üzerine (memnuniyetinden) güldü -veya "tebessüm etti" demiştir.- Hz. Ebu Bekr ve Ömer radıyallahu anhüma: "Annem babam sana kurban olsunlar! Şimdiye kadar bu saatlerde hiç gülmemiştiniz. Sizi güldüren şey nedir? Allah seni sevindirsin!" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Allah'ın düşmanı İblis, Rab Teâla hazretlerinin, ümmetimin hepsini mağfiret buyurduğunu öğrenince, yerden toprak alıp kendi yüzüne saçtı ve "Yazıklar olsun bana! Helak oldum, her emeğim boşa gitti!" diye bağırıp çağırmaya başladı. Onun bu korku ve üzüntüsünü görmek beni güldürdü" buyurdular."1254 1251 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/377. 1252 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/378. 1253 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/378. 1254 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/379. * ARAFAT'TAN MÜZDELİFE'YE DÖNÛŞ ِق ـ777 ـ6776 ـ7774 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َحدَّثَنَا ُم َح . ثَنَا َع . ْت ْبدُ ال َّر َّزا ِي ِه َع ْن َعائِ َشةَ؛ قَالَ َع ْن أب ِن ُع ْرَوةَ ْب َ ْو ِر ي َع ْن ِه َشام َّ أْنَبأنَا الث َرْي ٌش ق : بَ ْي ِت ُ ْ َوا ِط ُن ال نَ ْح ُن قَ . َ َ َح َرم ْ ِو ُز ال َع « ا ُس َّز َو نُ . فَقَا َل هّللاُ َج َّل َجا َض النَّ َّم أفِي ُضوا ِم ْن َحْي ُث أفَا ث ».فِي الزوائد: َهذَا إسناد ُ هُ ثقات. و قَا َل: الحديث موقوف، ولكن حكمه الرفع ’نه فِي شأن نزوله . ُ ِر َجال صحيح. 915. (3018) (6902)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Kureyşliler dediler ki: "Biz Ka'be-i Muazzama sakinleriyiz (yani onun yanında ikamet eden imtiyazlı kimseleriz). Biz (vakfe için) Harem-i Şerifin dışına çıkmayız (Arafat'a gitmeyiz, vakfemizi sadece Müzdelife'de taşradan gelenlerden ayrı olarak yaparız" dediler. Bunun üzerine Allah Teâla hazretleri şöyle buyurdular. (Meâlen): "Sonra siz de, halkın ifaza yaptığı (döndüğü) yerden (yani Arafat'tan Müzdelife'ye) ifaza yapınız (akın akın dönünüz)" (Bakara 199).1255 AÇIKLAMA: Bu bahiste açıklama geçti.1256 * MÜZDELİFE'DE VAKFE َو ـ776 ـ67 ـ7768 - ْع ْمُرو ْب ُن َعْبِد هّللاِ قَاَ َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح َّمٍد ثَنَا . َع ْن َحدَّثَنَا َعِل : ِح ْم ِص هيِ ْ ال َمةَ ِي َسلَ ب َ ِي َرَّواٍد َع ْن أ ب َ ثَنَا اْب ُن أ ٍ َج ْمع قَا َل لَهُ َغدَاةَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل َّن النَّب َ ؛ أ ِن َربَاحٍ ِل ْب ِ يَا ِب ََ ُل! َّن هّللاَ ِب ََ : َّم قَا َل إ َس ثُ ْو أْن ِص ِت النَّا َس أ أ ْس ِك ِت النَّا ُكْم َو َه َب ُم ِسيئَ ُكْم ِل ُم ْح ِسنِ ْي ُكْم فِي َج ْمِعُكْم هذَا فَ َوأ ْعط َى ُم ْح ِسنَ ُكْم َم تَ . ا َسأ َل َطَّو َل َعلَ ِ . ا ْسِم هّللاِ ادْفَعُوا ب .فِي الزوائد: َهذَا إسناده بُو سلمة َهذَا يعرف اسمه. وهو مجهول . َ ضعيف. أ 916. (3024) (6903)- Bilâl İbnu Rabâh radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana, Müzdelife vakfesinin sabahında: "Ey Bilâl! Halkı sustur -veya Halkı dinlet!"- buyurdular. Sonra halka Şu hitabede bulundular: "Allah Teâla hazretleri, şüphesiz, şu Müzdelife'nizde, sizlere iyilik ve ihsanda bulunarak, günahkârlarınızı, hayır sahipleriniz hatırına bağışladı. İyilerinize dilediğini verdi. Öyleyse Allah'ın adıyla (buradan Mina'ya) hareket edin!"1257 AÇIKLAMA: Cem' Müzdelife demektir. Buradaki vakfe ile ilgili geniş açıklama geçti.1258 * AKABE CEMRESİ (İLK TAŞLAMA YERİ)NDE DURULMAZ َحدَّثَنَا ُس . َسٍم َع ِن َوْيدُ ْب ُن َس ـ777 ـ6778 ـ7777 - ِعيٍد َع ْن ِمقْ ِن ُعتَْيبَةَ َح َكِم ْب ْ َع ِن ال ِ َح َّجاج ْ ي ْب ُن ُم ْس ِهٍر َع ِن ال ِن ثَنَا َعِل َعبَّا ٍس؛ اْب ْم قَا َل: يَِق ْف عَقَبَ ِة َمض َى َولَ ْ َر َمى َج ْمَرةَ ال ِذَا إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فِ : فِي إسناده سويد بن َس ِعيِد مختلف َكا َن . ي الزوائد َر ُسو َل هّللِ َصل فِي ِه . 917. (3033) (6904)- İbnu Abbas radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Akabe cemresine taş attığı zaman hemen geçiyor (orada dua ve zikir için) durmuyordu."1259 * TELBİYEYİ KESME ZAMANI ْشٍر ـ774 ـ6777 ـ7777 - ِ بُو ب َ ٍف أ ِبي ِه َع ْكُر ْب ُن َخلَ َحدَّثَنَا َب . ٍر َع ْن أ ِن ُع َمْي ِر ِث ْب َحا ْ َح ْمَزةُ ْب ُن ال ٍر ثَنَا ِن َجَبْي ْن أي و َب َع ْن َس ِعيِد ْب عَقَبَ ِة ْ بَّى َحتَّى َر َمى َج ْمَرةَ ال لَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل َّن النَّب َ ِن َعبَّا ٍس؛ أ َع ِن .فِي الزوائد: إسناده صحيح. وأيوب هو السختيانى اْب . 918. (3039) (6905)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Akabe cemresine (ilk taşlama)ya kadar telbiye getirdi (Lebbeyk... dedi)."1260 1255 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/379-380. 1256 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/380. 1257 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/380. 1258 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/380. 1259 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/380. 1260 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/381. ِم ْصِر ي ـ777 ـ6776 ـ7776 - ْ ثَنَا َع . ْب ُن َزْيٍد ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه َحدَّثَنَا َها ُرو ُن ْب ُن . ٍب َس ِعيٍد ال َمةَ َسا ُ ِي أ ْخبَ َر . نِي نِي أ َحدَّثَ ب َ َع َطا ُء ْب ُن أ ِ َر ْب َن َعْبِد هّللاِ يَقُو ُل َسِم َع َجاب ؛ أنَّهُ ْحِر : للنَّا ِس َربَاحٍ النَّ َ ِ ِمنًى يَ ْوم ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َءهُ َر قَعَدَ . ُج ٌل فقَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َجا فَ : يَا بَ َح ْب َل أ ْن أذْ ُت قَ ِى َحلَقْ َر . قَا َل: َ َح ُسو َل هّللِ َر ُسو َل هّللِ إنه َءهُ آ َخ ُر فَقَا َل يَا َّم َجا َما ُسئِ َل َر َج ثُ َح َر َج فَ َي ! قَا َلَ ْب َل أ ْن أ ْرِم َح ْر ُت قَ ِى نَ إنه َح َر َج قَا َلَ ْب َل َش ْيٍء إَّ قَ َ ِدهم يَ ْو َم .فِي الزوائد: ه ثقات ئِ ٍذ َع ْن َش ْيٍء قُ ُ إسناده صحيح، و ِر َج . ال 919. (3052) (6906)- Hz. Câbir İbnu Abdillah radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, kurban günü, Mina'da halk(ın suallerine cevap vermek üzere) oturdu. Bir adam yanına gelip: "Ey Allah'ın Resûlü! Kurbanımı kesmezden önce traş oldum!" dedi. "Bir zararı yok!" buyurdular. Sonra bir başkası gelip: "Ey Allah'ın Resûlü! Taşlamaları yapmazdan önce kurbanımı kestim" dedi. "Bir zararı yok!" buyurdular. O gün menasikle ilgili takdim ve tehirden her ne sorulmuşsa mutlaka "Bir zararı yok!" diye cevap verdiler."1261 AÇIKLAMA: Cumhûr, Mina'daki "Akabe cemresine taş atma", "kurban kesme" ve sonra "traş olma" amellerini, bu sırayla yapmayı "sünnet" olarak değerlendirmiştir. Dolayısıyla bunlar arasında takdim-tehir hatalarına bir günah terettüp etmeyeceği ve fidye vs. icab etmeyeceği görüşündedir. Ebu Yusuf, Muhammed, Şâfiî, Atâ, Ahmed ve İshak da bu görüştedirler. Ahmed: "Bu işi bilerek yapana ceza kurbanı gerekir" demiştir. Ebu Hanîfe, Nehaî, İbnu Abbâs, Hasan Basrî, Katade ve Malikîlerden İbnu Mâceşûn'a göre, zikri geçen menasikin mezkur sırayla yapılması vacibtir, dolayısıyla bu sırayı bozana bir kurban cezası gerekir.1262 * KURBAN BAYRAMINDA HUTBE ٍر ـ767 ـ6777 ـ7776 - َمْي ِن نُ ِن إ ْس َحا َق َع ْن َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب ِي َع ْن ُم َح َّمِد ْب ب َعْبِد ال َّس ََِم َع ِن ال ز ْه ِر هيِ ثَنَا أ َع ْن َ ِي ِه؛ قَا َل ِن ُم ْطِعٍم َع ْن أب ِر ْب ِن ُجَبْي ًى ُم َح َّمِد ْب : َخْي ِف ِم ْن ِمن ْ ِال ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ تِي َ َر ُسو ُل هّللِ َصل َسِم َع َم قَام . فَقَا َل: قَالَ َن َّض َر هّللاُ ا ْمرأ َها غَ َّ فَبَل . ُر َّب َحاِم ِل فِقْ ِقي ِه. قَهُ ِمْنهُ ٍه َغْي ُر فَ فَ لَى َم ْن ُهَو أفْ ِ ٍه إ َو ُر َّب َحاِم ِل فِقْ ُب ُمْؤ ِم ٍن . ْ ِه َّن قَل ْي َث ََ : ، ٌثَ يُ ِغ ل َعلَ عَ َم ِل هّللِ ْ إ ْخ ََ ُص ال ِهْم ُزو ُم َج َما َعتِ ُ َول ُم ْسِل ِمي َن، ْ ُو ََةِ ال ِل ِصي َحةُ َوالنَّ ِهْم . ُط ِم ْن َو َرائِ ِحي ُهْم تُ فَإ َّن دَ ْع .فِي الزوائد: َهذَا إسناد فِي ِه ُم َح َّمد بن إسحاق وهو َوتَ مدلس. وقد رواه بالعنعنة. والمتن َعلَى حاله صحيح . 920. (3056) (6907)- Cübeyr İbnu Mut'im radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Mina'da Hayf (denilen dere kenarında ayağa kalkarak şunları söyledi: "Benim sözümü işitip aynen tebliğ edenin yüzünü (Kıyamet-günü) Allah ak eylesin. Çünkü fıkıh (dolu hadisleri) yüklenen nice kimseler vardır ki, fakih değildir. Nice hadis taşıyıcıları vardır ki kendilerinden daha fakih olana hadis götürürler. Üç haslet vardır ki, bunlar oldukça mü'min kalbi kin ve husûmet taşımaz: Ameli Allah rızası için ihlaslı yapmak, müslüman idarecilere hayırhah olmak, müslümanların cemaatine devam etmek... Çünkü müslümanların duaları ona katılanların hepsini kuşatır."1263 ـ767 ـ6774 ـ77777 - ْوبَةَ ْس َما ِعي ُل ْب ُن تَ ِن ِ َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا إ . ِن ُمَّرةَ ٍن َع ْن َع ْمِرو ْب ِي ِسنَا ب َ َما َن َع ْن أ ْي ثَنَا َزافِ ُر ْب ُن ُسلَ ْ : ُم َخ َم ْسعُوٍد؛ قَا َل َ َو ُهَو َعلى نَاقَتِ ِه ال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِعَ َر قَا َل فَا ٍت فَقَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َر َمِة ب ي َش ْهٍر ْض : َوأ ي يَ ْوٍم هذَا ُرو َن أ أتَدْ ُوا ٍد هذَا؟ قَال ي بَلَ ٌم َك ُح ْر َمِة َش ْهِر ُكْم َهذَا ْي ُكْم َح َرا َء ُكْم َعلَ َوِدَما َوأ َّن أ ْمَوالَ ُكْم َ ٌم. قَا َل: أ َويَ ْوٌم َح َرا ٌم َو َش ْهٌر َح َرا ٌم َح َرا هذَا وأ : هذَا بَلَدٌ ِد ُكْم َهذَا فِي يَ ْو ِمُكْم فِي َهذَا بَل . َحْو ِض َ ْ َر َط ُكْم َعلَى ال ِي فَ ِنه َوإ َ ُكُم أ . ا ِ َكاثِ ُر ب ُ َوأ ُ‘ َ َو ْج ِه . ي َمم َسهِودُوا َف ََ تُ . أنَاساً ِي ُم ْستَْنِقذٌ َوإنه َ أ نَا ٌس ُ ِمنهي أ َو ُم ْستَْنقَذٌ . َر هِب ِ فَأق ! ي؟ فَيَقُو ُل ُو ُل يَا َصْي َحاب ُ ِر أ : إنَّ وا بَ ْعدَ َك َكَ تَدْ ي َم .فِي الزوائد: إسناده صحيح . ا أ؛ ْحدَثُ 921. (30577 (6908)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm Arafat'ta kulakları kesik gibi küçük olan devesinin üstünde olduğu halde şöyle buyurdular: "Bugünün hangi gün olduğunu, bu ayın hangi ay olduğunu, bu beldenin hangi belde olduğunu biliyor musunuz?" Halk: "Burası haram beldedir, bu ay haram aydır, bugün kurban günüdür" diye cevap verdiler. Aleyhissalâtu vesselâm sözlerine şöyle devam ettiler: "Bilesiniz! Şurası muhakkak ki mallarınız, kanlarınız birbirinize karşı haramdır, tıpkı şu ayınızın şu belde ve şu gündeki haramlığı gibi. Bilesiniz! (Kıyamet günü) Havz'ın başına hepinizden önce ben geleceğim. Ben sizin çokluğunuzla diğer ümmetlere karşı iftihar edeceğim. Sakın benim yüzümü kara çıkarmayın. Haberiniz olsun! Ben pek çok kimseyi (şefaatimle) ateşten kurtaracağım. Bazı kimseler de benden kurtarılacak (zebaniler onları götüreceklerdir). Ben: "Ey Rabbim! (Zebanilerin benden 1261 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/381. 1262 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/381-382. 1263 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/382. kaçırdıkları) benim sahabeciklerimdi (niye cehenneme götürülüyorlar?) diyeceğim. Allah Teâla hazretleri şöyle buyuracak: "Senden sonra onların neler ihdas ettiklerini sen bilmiyorsun!"1264 AÇIKLAMA: Veda hutbesi olarak bilinen ve tek bir metin halinde birleştirilen hutbe ile yukarıdaki metinler arasında oldukça fazla noksan-ziyade farkı mevcuttur. Rivayetlerde parça parça gelen ifadeler Veda haccı sırasında Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın bütün konuşmalarının derlenmesiyle hasıl edilmiştir. Halbuki Veda haccı sırasında Aleyhissalâtu vesselâm muhtelif vesilelerle hitapta bulunmuştur. Ashab, bunlardan hatırında kalanları rivayet etmiştir. Fakihlerimiz bunları değerlendirmede ihtilafa düşmüştür: Hanefilere göre hacc esnasında verilmesi gereken hutbe üçtür: Zilhicce'nin 7, 9, ve 11. günleri; Şâfiilere göre dörttür. Zilhicce'nin 7, 9, 10 ve 11. günleri; Ahmed İbnu Hanbel'e göre üçtür: Zilhicce'nin 9, 10. ve 12. günleri. Bu farklılıklar, rivayetlerdeki ihtilaflardan gelir. Demek ki Resûlullah bu günlerin her birinde hitabede bulunmuş olmalıdır. 1265 * ZEMZEM İÇME ADABI ي ْب ُن ُم َح ـ766 ـ6777 ـ7767 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ِن ا َما َن ْب ْ ِ ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ ’ ي ْب ُن ُمو َسى َع ْن ُعث ب َ ِن أ ِن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ْسَوِد َع ْن ُم َح َّمِد اْب بَ : ْكٍر؛ قَا َل ِن َعبَّا ٍس َجاِلساً َء ُكْن ُت ِع . ْندَ اْب ُج ٌل َجا َت؟ قَا َل: فَ هُ َر . فَقَا َل: ِم ْن أْي َن ِجئْ َ َها َكَم قَ : ا َيْنبَ ِغي؟ قَا َل ِم . ا َل ْن َز ْمَزم فَ َشِرْب َت ِمْن َف؟ قَا َل َو َكْي ْس ثَثاً : َوتَنَفَّ هّللاِ َ َواذْ ُكِر ا ْسم ِقْبلَةَ ْ ِ ِل ال ب َها فَا ْستَقْ ِذَا َشِرْب َت ِمْن َه إ . ا ْع ِمْن َّ َضل َوتَ َج َّل َر . ْغ َت فَ ا ْح . فَإ َّن َمِد هّللاَ َع َّز َو فَإذَا فَ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل : َ عُو َن ِم ْن َز ْمَزم َّ َضل ُهْمَ يَتَ ُمنَافِِقي َن،إنَّ ْ َوبَ ْي َن ال َما بَ ْينَنَا .فِي الزوائد: َهذَا إسناد صحيح، إ َّن آيَةَ هُ موثقون ُ ِر َجال . 922. (3061) (6909)- Muhammed İbnu Abdirrahman İbni Ebî Bekr radıyallahu anhüm anlatıyor: "Ben İbnu Abbas radıyallahu anhümâ'nın yanında oturuyordum. Ona bir adam gelmişti. "Nereden geliyorsun?" diye sordu. Adam: "Zemzemden!" dedi. İbnu Abbâs: "Ondan gerektiği şekilde içtin mi?" diye sordu. Adam: "Nasıl?" deyince açıkladı: "Zemzem içerken kıbleye döneceksin. Besmele çekeceksin. Üç kere nefes alıp kana kana içeceksin. İçip bitirince aziz ve celil olan Allah'a hamdedeceksin. Zira Aleyhissalâtu vesselâm şöyle buyurdular: "Münafıklarla bizim aramızdaki fark, onların zemzemi kana kana içmemeleridir."1266 ٍر ـ767 ـ6777 ـ7766 - ُم ْب ُن َع َّما َوِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم، قَا َل َحدَّثَنَا ِه َشا . ْ ُمَؤ َّم ِل ثَنَا ال : ْ ِر قَا َل َع : يَقُو ُل ْبدُ هّللاِ ْب ُن ال إنَّهُ : َسِم َع أبَا ال زَبْي ِ َر ْب َن َع : و ُل ْبِد هّللاِ يَقُو ُل َسِم ْع ُت َجاب يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع : ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َما ُشِر َب لَهُ َِل َ .قَا َل السيوطي فِي حاشية َما ُء َز ْمَزم َهذَا الحديث مشهور َعل ’لسنة كثيرا. واختلف الحفاظ فِي ِه. فمنهم من صححه ومهنم من ح هسنه ومنهم من صعهفه. َ الكتاب: ى ا ِن والمعتمد ا’ول.فِي الزوائد: َهذَا إسناده ضعيف، لضعف عبد هّللا بن المؤمل. وقد أخرجه الحاكم فِي المستدرك من طريق ِاْب ِل َك. َعبَّا ٍس. ا َل و قَ : َهذَا حديث صحيح ا”سناد.قَا َل السندي: قلت وقد ذكر العلماء أنهم فوجدوه كذَ 923. (3062) (6910)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Zemzem suyu ne maksatla içilirse o maksatla faydalıdır." 1267 AÇIKLAMA: Alimlerce sıhhatine zann-ı galib hasıl olan bu hadis, zemzem içerken niyet etme edebini getiriyor: Açlığın veya susuzluğun giderilmesine niyet edilebileceği gibi, hastalığa şifaya veya bir başka şeye de niyet edilebilir. Bazı şarihler bittecrübe, Allah'ın izni ile niyetlerinin yerine geldiğini ifade etmişlerdir.1268 * MUHASSAB NAM MEVKİDE KONAKLAMA ـ768 ـ6777 ـ7764 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . ٍق َع ْن ا ِن ُز َرْي ِر ْب ْب ُن ِه َشاٍم َع ْن َع َّما ِويَةُ َ َع ِن ثَنَا ُمعَ ’ ا َرا ِهيم ْب ِ ْع َم ِش َع ْن إ ا’ ْت َوِد َع ْن َعائِ َشةَ؛ قَالَ ْس : ْي لَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َج النَّب ادَّلَ ْط َحا ِء اِده ََجاً بَ ْ ِر ِم َن ال النَّ ْف ل .فِي الزوائد: هُ َةَ ُ ِر َجال إسناده صحيح، ثقات َعل . َى شرط مسلم 924. (3068) (6911)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Mina'dan döndüğü günü ertesi güne bağlayan gecenin sonunda Batha'dan Medine'ye hareket etti.1269 1264 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/383. 1265 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/383. 1266 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/384. 1267 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/384. 1268 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/385. 1269 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/385. AÇIKLAMA: Hadislerde bazan Muhassab, bazan Bathâ, bazan da Ebtah olarak geçen bu yer, Mina ile Mekke arasında yer alan bir derenin adıdır. Burada Resûlullah konaklamış ve hatta, Resûlullah'tan sonra Hz. Ebu Bekr, Ömer ve Osman radıyallahu anhüm ecmaîn'in de aynı yerde konaklamış olmalarına rağmen ûlemâ, orada konaklamanın hacc menasikinden olmadığını belirtirler. Aleyhissalâtu vesselâm'ın, dinlenmek, Medine'ye hareketi kolaylaştırmak için bu konaklamayı yapmış olacağını söylerler. (Daha geniş açıklama geçti.)1270 * VEDA TAVAFI َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح ـ767 ـ6776 ـ7777 - َّمٍد ِن ُع َمَر ثَنَا . قَا َل َحدَّثَنَا َعِل . ُو ٍس َع ِن اْب ُم ْب ُن يَ ِزيدَ َع ْن َطا َرا ِهي ْب َهى َر ثَنَا إ : ُسو ُل هّللِ ِ نَ َر ْنِف أ ْن يَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ بَ ْي ِت َصل ْ ِال ُكو َن آ ِخ ُر َع ْهِدِه ب ْس َما ِعي َل المك هي ال َّر ُج . فِي الزوائد: ُل َحتَّى يَ ِ ِن إ ،َ هو اِ ْب َرا ِهيم ْب ِ فِي إسناده إ الفربر هي. ضعفه أحمد وغيره . 925. (3071) (6912)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, hacının son amelinin (veda tavafı denilen) Ka'be'yi tavaf etmek olmadıkça Mekke'den ayrılmasını yasakladı." 1271 AÇIKLAMA: Hangi çeşit hacc yapılmış olursa olsun, hacc menasikinin son safhasının veda tavafı olması gerekmektedir. Hanefiler, Şâfi'îler, Hanbeliler bu hususta müttefiken "vacibtir" derler. Mâlikiler ve bir kavlinde Şâfi'î "sünnettir" demiştir. Vacib diyenlere göre, terki halinde ceza olarak kurban kesilir. Şu da bilinmelidir: Veda tavafı adet gören kadınlarla, lohusa kadınlara, bir de Mikat denilen bölge dahilinde oturan hacılara vacib değildir.1272 * İHRAMLININ AV CEZASI َوا ِس ِط ي، ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن ُمْو ـ766 ـ6777 ـ7746 - َه ٍب ْ قَ َّطا ُن ال ْ ِر ي ُمو َسى ال َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . فَ َزا ْ ال ِويَةَ َمْرَوا ُن ْب ُن ُمعَا ي ثَنَا . ثَنَا َعِل ِز ْب ُن َعْبِد عَ ِزي ْ ال . َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ ُمَههزِ ِم َع ْن أ ْ ِي ال ب َ ُم، َع ْن أ ِ ه ُمعَل ْ ثَنَا ُح َس قَا َل ْي ٌن ال َ ِم م : فِي بَ ْي ِض النَّعَا ُم ْحِر ُم ْ َم يُ ِصيبُهُ ال . نُهُ ثَ .فِي الزوائد: فِي إسناده علي بن عبد العزيز، مجهول. وأبو المهزم؛ اسمه يزيد بن سفيان ضعيف . 926. (3086) (6913)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İhramlı kişi deve kuşu yumurtası kıracak olursa, o yumurtanın bedeline denk fidye ödemelidir."1273 بُو ُكَر ـ767 ـ6777 ـ7747 - ْي ٍب َ ِ هيِ َحدَّثَنَا أ . ب ِي َس ِعيٍد َع ِن النَّ ب َ ِن نُعٍَم َع ْن أ ِي ِزيَاٍد َع ِن اِ ْب ب َ ِن أ َضْي ٍل َع ْن يَ ِزيدَ ْب ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ َ؛ أنَّهُ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل َر َب َو : ال َّسبُ عَقْ ْ َوال َحيَّةَ ْ ُم ْحِر ُم ال ْ تُ ُل ال يَقْ َوْي ِسقَةَ فُ ْ َرةَ ال فَأ ْ عَقُو َر َوال ْ َب ال ْ َكل ْ َي َوال عَاِد ْ َع ال . هُ فَ : قِي َل ِقي َل لَ َ ِلم ؟ قَا َل َوْي ِسقَةُ فُ ْ َها ال ل ’ بَ ْي َت َ ْ ِ َها ال ْحِر َق ب ِلتُ فَتِيلَةَ ْ ِت ال َوقَدْ أ َخذَ َها ا ْستَْيقَ َظ لَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فِ : فِي إسناده َّن . ي الزوائد َر ُسو َل هّللِ َصل ِي زياد، وهو ضعيف، وإن، أخرج له مسلم ب َ يزيد بن أ . 927. (3089) (6914)- Ebu Sa'îd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İhramlı yılanı, akrebi, saldırgan yırtıcı hayvanı, kelb-i akûru (saldırgan köpek, kurt, aslan, kaplan vs.), fasıkcık fareyi öldürebilir (bunları öldürdüğü için fidye ödemez)." Ebu Saîd'e fareye niye "fasıkcık" dendiği sorulmuştu. "Çünkü (bir keresinde) Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, onun yanmakta olan kandilin fitilini evi yakmak üzere sürüklemesinden dolayı uykusundan uyanmıştı" diye cevap verdi."1274 AÇIKLAMA: Bu hususlarda açıklama geçti.1275 * İHRAMLIYA AV HAYVANI YEMEK YASAKTIR 1270 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/385. 1271 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/385. 1272 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/386. 1273 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/386. 1274 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/386-387. 1275 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/387. ـ764 ـ6777 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ َما ُن ْب ُن أ ِن ْ َكِريِم َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا ُعث . ْ ِي ِه َع ْن ال َى َع ْن أب ْيل ِي لَ ب َ ِن أ ثَنَا ِع ْمَرا ُن ْب ُن ُم َح َّمِد ْب ِن َعبَّ ِر ِث َع ِن اْب َحا ِي َط ال اِل ٍب؛ قَا َل ْ ب َ ِن أ ْب هيِ ا ٍس َع : هُ ْن َعِل ْ ْم يَأ ُكل َو ُهَو ُم ْحِرٌم فَلَ ْحِم َصْيٍد لَ ِ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َي النَّب تِ أ .فِي ُ َ الزوائد: بُو المخارق، وهو ضعيف فِي إسناده عبد الكريم، وهو أ . 928. (3091) (6915)- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a ihramlı iken av eti getirilmişti, onu yemedi."1276 AÇIKLAMA: Bir kısım selef ûlemâsı bu nevi hadislere dayanarak, ihramlının, ister ihramlı, ister ihramsız tarafından avlanmış olsun, av etini yiyemeyeceği kanaatindedir. Bunlar görüşlerine Mâide suresinin 96. ayetini de delil yaparlar: "Size ihramlı olduğunuz müddetçe kara avı haram kılınmıştır." Ahmed, şâfi'î ve cumhurun hükmü böyledir. Hanefiler, "İhramlının herhangi bir yardım olmaksızın, ihramsız tarafından avlanan avı, ihramlının yemesinde bir beis yoktur. Hatta ihramsız kişi bu avı ihramlıya yedirmek niyetiyle avlamış olsa bile mübahtır" demiştir. Bunların görüşünü te'yid eden rivayetlerden biri müteakip hadistir.1277 ٍر ُم ـ767 ـ6776 ـ7776 - ْب ُن ْيِم هيِ َع ْن َع َّما . َحدَّثَنَا ِه َشا التَّ َ َرا ِهيم ْب ِ ِن إ ِن َس ِعيٍد َع ْن ُم َح َّمِد اْب َع ْن يَ ْحيَى ْب ثَنَا ُسْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ َمَرهُ َر َو ْح ٍش َوأ أ ْع َطاهُ ِح َما َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ِن ُعبَ ْيِد هّللاِ؛ أ ْب َحةَ ْ ِن َطل ُمو َن ِعي َسى ْب ِق َو ُه ْم ُم ْحِر أ ْن يُفَ هر .فِي ِ قَهُ فِي ال هرِ فَا ِن . فِي ا’طراف: قَا َل يعقوب بن شيبة: عيينة ِر َج الزوائد: ال إسناده ثقات هذا الحديث أعلم رواه هكذا غير اِ ْب . وأحسبه أراد أن يختصره فأخطأ فِي ِه. وقد خالفه النَّاس جميعا. فقَالوا فِي حديثهم: َّ فأمر َر أبا بكر أن يقسمه فِي ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه ي هّللاُ َعلَ الرقاب وهم محرمون . 929. (3092) (6916)- Talha İbnu Ubeydillah radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bana bir vahşi eşek verdi ve arkadaşlar arasında taksim etmemi emretti. O sırada arkadaşlarımın hepsi de ihramlıydı." 1278 * DİŞİ VE ERKEK HAYVANLARDAN MEKKE'YE KURBAN GÖNDERME ـ777 ـ6777 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ . ، َع ْن ْب ُن َحدَّثَنَا أ . ُمو َسى َ َمةَ ِن َسلَ َع ْن إيَا ِس ْب أْنبَأنَا ُمو َسى ْب ُن ُعبَ ْيدَةَ َكا َن فِي بُدْنِ ِه َج ْم ٌل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ فِي إسناده ُمو َس أب . فِي الزوائد: ى بن عبيدة الزبيدي، ضعفه أحمد وابن ِي ِه؛ أ معين وغيرهما. 930. (3101) (6917)- İyas İbnu Seleme'nin babası (Seleme) radıyallahu anh'ın anlattığına göre: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın kurbanlık develeri arasında bir de erkek deve vardı."1279 * MEKKE EVLERİNİ KİRAYA VERME ـ777 ـ6774 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِي َ َحدَّثَنَا أ . ب َ ِن أ َما َن ْب ْ ٍن َع ْن ُعث ِي ُح َسْي ب َ ِن أ ِن َس ِعيِد ْب َس َع ْن ُع َمَر ْب ثَنَا ِعي َسى ْب ُن يُونُ ِن نَ ْضلَةَ؛ قَا َل ْب َمةَ قَ ْ َما َن َع ْن َعل ْي ال َّسَو ُسل : ائِ َب َ إَّ َعى ِربَا ُع َمَّكةَ بُو َب ْكٍر َو ُع َمُر َو َما تُدْ َ َ وأ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َي َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ تُ . ِم َن ُوفه َو َم ِن ا ْحتَا َج َس . أ ْستَ ْغنَى أ ْس َك َن َك َن .فِي الزوائد: ى شرط مسلم ِن إسناده صحيح َعل . ماجة، س َ وليس لعلقمة بن نضلة، عند اِ ْب وى ِل َك. لكن قَا َل الدميري: علقمة بن نفلة َهذَا الحديث. وليس له شئ فِي بقية الكتب. ا َل السندي قَ : قلت: الحديث حجة إذ يروي ذَ ذكره اِ ْب . و َهذَا الحديث ضعيف وإن َكا َن ِن يصح له صحبة. وليس له فِي الكتب شئ سواه. حبان ِفي أتباع التابعين من الثقات الحاكم رواه فِي مستدركه . 931. (3107) (6918)- Alkame İbnu Nadle radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Hz. Ebu Bekr ve Hz. Ömer radıyallahu anhümâ vefat ettikleri zaman Mekke'nin evlerine "sevâib (yani oturanların mülkü değil, ihtiyaç sahiplerine terkedilmiş)" denmekte idi. Kim, (meskene) muhtaç ise bu evlerde oturur, kim de muhtaç değilse ihtiyacı olanı orada (kirasız) oturtur idi."1280 AÇIKLAMA: 1276 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/387. 1277 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/387. 1278 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/387. 1279 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/388. 1280 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/388. Mekke'deki binaların durumu hakkında ûlemâ ihtilaf eder. Bir kısmı bu ve benzeri rivayetlere dayanarak onların satılamayacağı, kiralanamayacağı hükmüne varmışlardır. Bu kanaatte olanlar Hacc suresinin 25. ayetini de kendilerine delil yaparlar. Ayet-i kerime'de Rab Teâla Hazretleri "Mescid-i Haram'ın, orada ikamet edenlere ve etmeyenlere eşit kılındığını" beyan eder. Mekke binalarının satılabileceği, kiralanabileceği kanaatinde olanlar, ayette geçen hükmün sadece Ka'be ile ilgili olduğunu, Mescid-i Haram tabîriyle Harem-i Şerif değil sadece Ka'be'nin kastedildiğini söylemişlerdir. Mezkur âyetin tefsirinde geniş mâlumat bulunabilir.1281 * MEKKE'NİN FAZİLETİ ٍر ـ776 ـ6777 ـ7777 - َمْي ِن نُ ٍر َعْبِد هّللاِ ْب َح َس ِن يُون ُس . ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ ْس َحا َق. ْب ُن بُ َكْي َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ْ َع ِن ال ثَنَا أبَا ُن ْب ُن َصاِلحٍ ٍق َع ْن َصِفيَّةَ ِن يَنَّا ِم ْب ْب ْت ِن ُم ْسِل ْن ِت َشْيبَةَ؛ قَالَ ب : فَقَا َل ِ ِ فَتْح ْ ال َ ْخ ُط ُب َعام يَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َسِم ْع : ا ُس ُت النَّب ِ يَا أي ! َّن هّللاَ َها النَّ إ َق ال َّسموا ِت َوا َخلَ َ يَ ْوم َ َمَّكةَ َمِة َح َّرم ’ ْر ِض. ِقيَا ْ لَى يَ ْوِم ال ِ ٌم إ َي َح َرا فَ . َ يُ ْع َضدُ َش ِه َها إَّ قَ َطتَ ُ ل َو ََ يَأ ُخذُ ُر َصْيدُ َها َو ََ يُنَفَّ َج ُر َها ُم . عَبَّا ُس ْن ِشدٌ ْ فَقَا َل ال : ا بُو ِر إ ” َّ قُ ْ بُيُو ِت َوال ْ ِخ َر فَإنَّهُ ِلل َ ذ . ْ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل فَقَا َل : ا ِخ َر إ ” َّ ذ .فِي الزوائد: َهذَا الحديث وإن ْ لكن فِ َكا َن صريحا فِي سما ي إسناده أبان بن صالح وهو ضعيف َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل عها من النَّب . 932. (3109) (6919)- Safiyye Bintu Şeybe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ı Fetih yılında dinlemiştim. Şöyle buyurdular: "Ey insanlar! Allah arz ve semayı yarattığı gün Mekke'yi haram kılmıştır. Orası Kıyamet gününe kadar haramdır. Bitkisi sürülmez, av hayvanı ürkütülmez, buluntusu da sadece (sahibini bulmak üzere) ilan etmek için alınır." Bu esnada (amcası) Abbas radıyallahu anh: "İzhir otu hariç (olsun!). Çünkü evler ve kabirler için ona ihtiyacımız var!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm da: "İzhir otu hariç!" buyurdular."1282 ـ777 ـ6767 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِل َع ْن َحدَّثَنَا أ . يَ َضْي فُ ْ ي ْب ُن ُم ْس ِهٍر َواْب ُن ال ِي ِز ثَنَا َعِل يَاٍد ب َ ِن أ ِزيدَ ْب . أْنبَأنَا َعْبدُ َم ْخ ُزو ِم هيِ قَا َل ْ ال ِيعَةَ ِي َرب ب َ ِن أ ٍط َع ْن َعيَّا ِش ْب ِ َم ِن ْب ُن َساب ال َّر ْح : َتَ َزا ُل هِذِه ا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ٍر َم قَا َل ’ُ ا َخْي ِ ب َّمةُ ُح ْر َمةَ ْ َع َّظ ُموا َهِذِه ال ْع َح َّق تَ َها ِذَا َضيَّعُوا ذِل َك َهلَ ُك ِظيِم . وا ِ فَإ .فِي الزوائد: ي زياد، واختلط بأخرة ب َ فِي إسناده يزيد بن أ . 933. (3110) (6920)- Ayyâş İbnu Ebi Rebî'a el-Mahzûmî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bu ümmet, şu haram yerlere hakkı olduğu hürmeti gösterdiği müddetçe hayır üzere devam eder. Bu hürmete riayet etmediler mi helak olurlar."1283 AÇIKLAMA: Haram bölge ile ilgili açıklama geçti. 1284 * MEDİNE'NİN FAZİLETİ بُو َمْرَوا َن ُم َح ـ778 ـ6767 ـ7777 - َّمدُ ْب ُن ي َ َحدَّثَنَا أ نِ َما ْ عُث ْ َما َن ال ْ ِن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ُعث . َع ََِء ْب ْ ِزٍم َع ِن ال ِي َحا ب َ ِز ْب ُن أ عَ ِزي ْ ثَنَا َعْبدُ ال ُهَّم َّ قَا َل الل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ ِي ِه؛ َع ْن أ ِبي َك ْن أب َع ! َك َونَ ُ َخِليل َ َرا ِهيم ْب ِ َّن إ ِ َو ِن إ . َسا َعلى ِل إَّن َك َح َّر ْم َت َمَّكةَ َ َرا ِهيم ْب ِ إ . َ ُهم الل ! ي َك َّ ِ َوأنَا َعْبدُ َك َونَب َه . ا َح هرِ ُم َما بَ ْي َنَ بَتَْي ُ ِي أ بُو َمْو َر . ا َن َوإنه َم قَا َل أ : َ ِدينَ ِة َ ْ ال َح َّرتَيِ بَتَْي .أصل الحديث فِي َها َه الصحيحين. ذَا الوجه من الزوائد لكن الحديث ب . قَا َل فِي الزوائد: بُو حاتم َ َما َن وثقه أ فِي إسناده ُم َح َّمد بن ُعث : و قَا َل صالح بن ْ ِن حبان فِي الثقات بُو َعْبدُ هّللا ُم َح َّمد ا’سدي: ثقة صدوق إ أنه يروي عن أبيه المناكير. َ و قَا َل اِ ْب : يخطئ وبخالف. و قَا َل أ الحاكم: فِي حديث بعض المناكير . 934. (3113) (6921)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ey Allahım! İbrahim aleyhisselâm senin Halîlindir, peygamberindir. Sen Mekke'yi İbrahim'in diliyle haram kıldın. Ey Allahım! Ben de senin abdin ve peygamberinim. Ben de (Medine'yi) iki kayalığı arasında kalan kısmıyla haram kılıyorum."1285 AÇIKLAMA: 1281 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/388-389. 1282 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/389. 1283 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/390. 1284 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/390. 1285 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/390 Medine'nin haramlığı ile ilgili geniş açıklama yapıldı.1286 ـ777 ـ6766 ـ7777 - ِن إ ْس َحا َق َع ْن َحدَّثَنَا َه . َّنادُ ْب ُن ال َّسِر هيِ َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِن ثَنَا َع ِم ْكَن ٍف؛ قَا َل ْبدَةُ َس ْب َع : َن ْبِد هّللاِ ْب َسِم ْع ُت أنَ : قَا َل َماِل ٍك يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل ِ ِحب هُ َو إ : نُ َجبَ ٌل يُ ِحب نَا ُحداً ُ َّن أ ِة ِ َج إ . نَّ ْ ال ِ َراع ْر َع ٍة ِم ْن تُ َو . َعْي ٌر َعلى َو ُهَو َعلَى تُ َر ْر َع ٍة ِم ْن تُ ِر تُ النَّا ِ ع . ِن فِي إسناده اِ ْب . وقد عنعنه. وشيخه عبد هّللا، قَا َل البخاري: فِي حديثه نظر. حبان ِن فِي الزوائد: إسحاق وهو مدلس و قَا َل اِ ْب : ِن ’عمل له سماعا من أنس. ماجة من التصريح بالسماع ويدفعه ما فِي اِ ْب . 935. (3115) (6922)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Uhud, şüphesiz bizi seven, bizim de kendisini sevdiğimiz bir dağdır ve cennet bahçelerinden bir bahçenin üstündedir. Ayr dağı da cehennem derelerinden bir derenin üzerindedir."1287 * YAĞMUR YAĞARKEN KA'BE'Yİ TAVAF ي ـ776 ـ6767 ـ7774 - عَدَنِ ْ ِي ُع َمَر ال ب َ ُودُ ْب ُن َع ْج ََ َن قَا َل َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن أ . ِي ِعقَا ٍل فِي َم َطٍر ثَنَا دَا : ب َ َم َع أ ُطْفنَا َضْينَا . َّما قَ فَلَ ِم َمقَا ْ َف ال ْ ِن َماِل ٍك فِي َم َطِر . فَقَا َل: َطَوافَنَا أتَْينَا َخل ُطْف ُت َم َع أْن ِس ْب ِن . َر ْكعَتَْي ْينَا َّ َصل فَ َ َمقَام ْ َف أتَْينَا ال َّطَوا َضْينَا ال َّما قَ نَا َ فَل . فَقَا َل لَ نَ ٌس عَ َم أ : َل َ ْ َر لَ ُكْم ائْتَنِفُوا ال . َ َو ُط فَقَدْ ُغ . ِف م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل نَا َمعَهُ فِي َم َطٍر.فِي الزوائد: فِي إسناده َ هكذَا قَا َل ل ْفنَا ُود والحاكم والنقاش ِن معين وأبو دَا ِي عقال أحاديث موضوعة ُود بن عجن ضعفه اِ ْب دَا . و قَا َل: ب بُو عقال َ َ روى عن أ . وشيخه أ بُو حاتم والبخاري والنسائي وابن عدي وابن حبان َ اسمه هل بن زيد ضعفه أ . وقَا َل : يروي عن أنس أشياء موضوعة ما حدث بها أنس قط. يجوز ا حتجاج به بحال . 936. (3118) (6923)- Dâvud İbnu Aclân radıyallahu anh anlatıyor: "Babam İkal ile birlikte yağmurlu bir günde tavafta bulunduk. Tavafımız bitince Makam(-ı İbrahim)in arka kısmına geldik. Babam orada dedi ki: "Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh ile birlikte yağmur altında tavaf yaptım. Tavafı bitirdiğimizde, buraya geldik, iki rek'at namaz kıldık. O zaman Enes radıyallahu anh bize: "Tavafa yeniden başlayın. Zira mağfiret olundunuz. Biz Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la birlikte yağmur altında tavaf ermiştik de bize böyle buyurmuştu" dedi."1288 * YAYA OLARAK HACC YAPMAK ْس َما ِعي ُل ْب ُن َخْف ـ777 ـ6768 ـ7777 - ٍص ا ي ِ ِي ٍب ال َّزيَّا ِت َع ْن ْيل . ُح َحدَّثَنَا إ ’ ِ ِن َحب ٍن َع ْن َح ْمَزةَ ْب ِن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن يَ َم أ ْعي َن، ا ْمَرا َن ْب ِي َس ِعيٍد؛ قَا َل ب َ ِل َع ْن أ طفَ ْي ِي ال ب َ َع : ْن أ ُم َشاةٌ َ َوأ ْص َحابُهُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َح َّج النَّب . لَى َمَّكةَ ِ َمِدينَ ِة إ ِم َن ال . ا َل ْ َوقَ ُط : وا ِ ا ْرب ِة َهْرَولَ ْ ْ َط ال َو َم َشى ِخل ُز ِر ُكْم ُ ِأ أ . ْو َسا َط ُكْم ب ُود: رافض هي. و قَا َل ِن فِي الزوائد: َهذَا إسناد ضعيف، ’ معين بُو دَا َ ن حمران بن أعين الكوفي قَا َل فِي ِه اِ ْب : ليس بشئ. و قَا َل أ هي النسائي: ليس ثقة. وإن روى له مسلم فقد اختلط بأخرةٍ و يَ ْحيَى بن يمان العجل . ولم يتميز حال من روى عنه هو قبل اختط أو بعده فاستحق الترك.و قَا َل الدميري: انفرد به المصنف. وهو ضعيف منكر مردود با’حاديث الصحيحة التي تقدمت أن لَى مكة ِ َ وأصحابه لم يكونوا مشاة من المدينة إ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل النَّب . 937. (3119) (6924)- Ebu Saîd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ve ashab-ı kiram hazeratı radıyallahu anhüm ecmaîn, Medine'den Mekke'ye yaya olarak hacc yaptılar. (Bu sırada) Aleyhissalâtu vesselâm: "İzarlarınızı (=vücudun belden aşağısını örten peştemal) bellerinize bağlayın" buyurmuş, sonra da bazan hızlı bazan yavaş yürümüştü."1289 AÇIKLAMA: Bu hadis, Resûlullah ve ashabının binekleri üzerinde hacc yaptığını ifade eden sahih hadislere muhalefet eden zayıf hadislerdendir. Bunlara usulcüler münker demiştir. Münker hadislerin hükmüyle amel edilmez. Ûlemâ haccı binekli olarak yapmanın efdal olduğuna hükmetmiştir. Hadisin nefsülemirde sahih olma ihtimaline binaen: "Resûlullah'la hacc yapan ashabtan bir kısmının yaya olmuş olmaları muhtemeldir, bu durumu aksettirebilir" diye tevil edilmiştir.1290 1286 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/390. 1287 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/391. 1288 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/391. 1289 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/392. 1290 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/392. KURBANLAR BÖLÜMÜ * RESÛLULLAH'IN KURBANLARI ِق ـ774 ـ6767 ـ7766 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َحدَّثَنَا ُم َح . ِ ثَنَا َع . ي ْبدُ ال َّر َّزا ب َ ِن َعِقي ٍل َع ْن أ ِن ُم َح َّمِد ْب ْو ِر ي َع ْن َعْبِد هّللاِ اْب َّ أْنبَأنَا ُسْفيَا ُن الث َّن َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ َو َع ْن أ َع ْن َعائِ َشةَ َمةَ َمْي َس ِن لَ ِن َع ِظي َرى َكْب َشْي َرادَ أ ْن يُ َض ِهح َي ا ْشتَ ِذَا أ َكا َن إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل ِن ِن َمْو ُجوئَْي َحْي ِن أ ْملَ َرنَ ْي َسِميَنْي . َب ََ ِن أقْ ْ ِال َو َش ِهدَ لَهُ ب ْو ِحيِد ِالتَّ َم ْن َش ِهدَ هّللاِ ب َّمتِ ِه ِل ُ َحدَ ُه َما َع ْن أ فَذَبَ َح أ ِ َوذَبَ َح اŒ َخ َر َع ْن ُم َح َّمٍد غ. َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل ُم َح َّمٍد َصل َو َع ْن آ .فِي الزوائد: فِي إسناده َعْبدُ هّللا بن ُم َح َّمد مختلف فِي ِه . 938. (3122) (6925)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm kurban kesmek istediği zaman iki tane büyük şişman çift boynuzlu alaca, hadımlattırılmış koç alırdı. Bunlardan birisini Allah'ın birliğine ve kendisinin peygamberliğine şehadet eden ümmeti adına keser, diğerini de Muhammed ve Âl-i Muhammed Aleyhissalâtu vesselâm adına keserdi."1291 * KURBAN BAYRAMINDA KESİLEN KURBAN VACİB Mİ? ـ777 ـ6766 ـ7767 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدَّثَنَا أ . ِب َ ُحبَا ْ َع ْن هّللاِ ’ ْب ُن َعيَّا ٍش َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ال . ثَنَا َعْبدُ ا ِ ْع َرج قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ َّن ُم َّص ََنَا َر أ : بَ َف ََ يَقْ ِ ْم يُ َض هح َولَ َسعَةٌ َم ْن َكا َن لَهُ .فِي الزوائد: فِي إسناده ُود والنسائي ْبدُ هّللا بن عياش وهو وإن ر َع وى له مسلم فإنما أخرج له فش المتابعات والشواهد. بُو دَا بُو َ َ وقد ضعفه أ . و قَا َل أ ِن حبان فِي الثقات . ِن يونس: منكر الحديث. وذكره ِاْب حاتم: صدوق. و قَا َل اِ ْب 939. (3123) (6926)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Maddi imkânı olup da kurban kesmeyen namazgâhımıza sakın yaklaşmasın."1292 AÇIKLAMA: Bu sadette gelen hadisleri alimler farklı yorumlara tabi tutmuşlardır. Daha önce teferruatlı olarak kaydettik. Şöyle özetleyebiliriz: Ebu Hanîfe, şer'an zengin sayılan kimse için kurban kesmeyi vacib addetmiştir. Şâfi'î, Ahmed İbnu Hanbel, İshak, Ebu Sevr, Ebu Yusuf, Muhammed eş-Şeybânî, İmâm Mâlik sünnet addetmiştir. Hanefilerde fetva İmam Azam'a göre verilmiştir.1293 * KURBAN KESMENİN SEVABI ي ـ787 ـ6767 ـ776 - عَ ْس َق ََنِ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َخِل ٍف ال . ٍس ْ ِي إيَا ب َ ُم ْب ُن أ ٍن ثَنَا آدَ . ُم ْب ُن ِم ْس ِكي ُو ثَنَا َّس ََ . دَ ِي دَا ب َ هّللاِ َع ْن أ ثَنَا َعائِذُ َ؛ قَا َل ِن أ ْرقَم َع : ْن َزْيِد ْب َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل أ ْص َحا ُب َر ُسو ِل هّللِ َصل َما هِذِه ’ ؟ قَا َل َ َر ُسو َل هّللِ! ي م: يَا َم َرا ِهي ْب ِ ِي ُكْم إ أب ضا ِح : ِسنَّةُ ُوا َر قَال : ُسو َل هّللِ نَا فِيَها؟ يَا َما لَ فَ ! َقا َل: وا ُ قَال َشعَ َرةٍ َح َسنَةٌ ُك هلِ َر ب : ُسو َل هّللِ ِ فَال صو ُف؟ يَا ! قَا َل: َش َعَرةٍ ِم َن ال صو ِف َح َسنَةٌ ُك هلِ ب .فِي ِ ُو الزوائد: د بُو دَا َ فِي إسناده أ . واسمه نفيع بن الحارث. وهو متروك. واتهم بوضع الحديث . 940. (312) (6927)- Zeyd İbnu Erkam radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın ashabı: "Ey Allah'ın Resûlü dediler, bayram günü kesilen şu kurban nedir?" "Bu babanız İbrahim aleyhisselâm'ın sünnetidir" buyurdular. Ashab: "Pekiyi, kurban kesmede bize ne gibi sevap var ey Allah'ın Resûlü!" dediler. "Kurbanın her bir kılı için bir sevap" buyurdular. Ashab tekrar: "(Kesilen kurban, koyun kuzu gibi) yünlü ise ey Allah'ın Resûlü (sevap nasıl olacak)?" diye sordular. Aleyhissalâtu vesselâm: "Yünün her bir kılı için de bir sevap var!" buyurdular."1294 * MÜSTEHAB OLAN KURBANLAR ثَنَا ُم َح ـ787 ـ6764 ـ7767 - َّمدُ ْب ُن َ َرا ِهيم ْب ِ ِز ُشعَ . ْي َحدَّثَنَا َع ٍب ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ عَ ِزي ْ ُس ْب ُن نِي َس ِعيدُ ْب ُن َعْبِد ال أ ْخبَ َر . نَا يُونُ ثَ بَ ٍس؛ قَا َل ْ ِن َحل َمْي َس َرة ْب لَى ِش َر : ا ِء ال َّض َحايَا ِ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هيِ َصا ِح ِب َر ُسو ِل هّللِ َصل ِي َس ِعيٍد ال ز َرقِ ب َ َر ْج ُت َم َع أ قا َل يُونُ : ُس َخ . بُو َ فِي ِج فَأ َشا ْسِمِه َر أ ِ ِضع ُمتَّ ْ َو ََ ال ِ ِفع ُمْرتَ ْ ِال َس ب ْي لَ َ لَى َكْب ٍش أدْ َغم َس ِعيٍد إ . ا َل ِ فَقَ ِلي: ا ِرِلى هذَ ا ْشتَ . َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َكْب ِش َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ َههُ ب فِ : إسناده صحيح. َكأن هُ َشبَّ . ي الزوائد 1291 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/393. 1292 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/393. 1293 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/394. 1294 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/394. 941. (3129) (6928)- Yunus İbnu Meysere İbni Halbes radıyallahu anh anlatıyor:"Ebu Sa'îd ez-Zürakkî -ki Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın ashabındandır- ile birlikte kurbanlarımızı satın almaya çıktık. Yunus der ki: "Ebu Sa'îd vücutça ne iri ne de alçak olan siyah nişanlı bir koça işaret ederek bana dedi ki: "Bana şunu satın al!" Ebu Saîd, sanki bu koçu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın koçuna benzetmişti."1295 ـ786 ـ6767 ـ7778 - ِن َمْي َحدَّثَنَا َهنَّادُ ْب ُن ال َّس . ُمو ِر هيِ ْكِر ْب ُن َعيَّا ٍش َع ْن َع ْمِرو ْب بُو بَ َ ِي َحا ِضٍر ثَنَا أ ا ب َ ِن ْن أ ٍن َع ’ ْزِد هيِ َع ِن اِ ْب َعبَّا ٍس؛ قَا َل: ِت ا َر قَل ” َّ بَقَ ْ ْن َح ُروا ال َمَر ُه ْم أ ْن يَ فَأ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُل َعلَى َع ْهِد َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ ب .فِي الزوائد: هُ ُ إسناده صحيح و ِر َجال َم ثقات. ا َن بن حاضر ْ وأبو حاضر اسمه ُعث . 942. (3134) (6929)- İbni Abbas radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında (bir ara) develer miktarca azalmıştı. Ashabına sığırların kurban edilmesini emretti."1296 * KAÇ DAVAR BİR DEVE YERİNE GEÇER? ي دُ ْب ُن . َحدَّثَنَا ُم َح ُمعَ َّمٍر ـ787 ـ6777 ـ7776 - َّم بُ ْر َسانِ ْ ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . ؛ قَا َل ْكٍر ال ِن ثَنَا اْب ُن : ُج َرْيجٍ ي َع ِن اْب َسانِ ُخ َرا ْ قَا َل َع َطا ٌء ال أتَاهُ َر ُج ٌل فَقَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َعبَّا ٍس؛ أ : َّي بَدَنَةً َّن َعلَ َو إ . أنَا ُمو ِس ِ ِ َها ِريَ َها ٌر ب . ِجدُ َها فَأ ْشتَ . ي َو ََ أ َّ ِ ي َصل َمَرهُ النَّب فَأ بَ َح ُه َّن َع ِشيَاٍه فَيَذْ أ ْن يَ ْبتَا َع َسْب َ م َّ َو َسل ْي ِه ِر َج ” ح هّللاُ َعل .فِي الزوائد: ال ا َ ِن ال الصحي سناد ِر َج . إ أن عطاء الخراسانى لم يسمع من اِ ْب َعبَّا ٍس. ه ا قَال ”مام أحمد. ولكن قَا َل بُو زرعة َ َ ِن َعبَّا ٍس فِي صحيح البخاري. أي فهذا يدل َعلَى السماع. شيخنا أ : روايته عن اِ ْب ِن جريج عن عطاء الخراساني ضعيف. إنما هو ِن جريج مدلس. وقد رواه بالعنعنة. و قَا َل يَ ْحيَى بن َس ِعيِد القطان: اِ ْب و قَا َل: اِ ْب كتاب دونه إليه . 943. (3136) (6930)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir adam geldi ve: "Üzerimde bir deve (kurbanı) borcu var. Ben onu satın alacak güçteyim. Ama deve bulamıyorum ki satın alayım" dedi. Bunun üzerine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ona yedi davar satın alıp kesmesini emretti."1297 * KURBANIN ASGARİ YAŞ HADDİ ي ـ788 ـ6777 ـ7777 - َم ْشِق الِده َ َرا ِهيم ْب ِ َحدَّثَنَا َع . ٍض ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ َى ثَنَا أنَ . ُس ْب ُن ِعيَا ِي يَ ْحيَى َمْول ب َ َحدَّثَنِي ُم َح َّمدُ اِ ْب ُن أ ا’ َن َع ْن ِ ِميه ْسل ِهمِه َ أ : ْت ُ قَال : قَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َها؛ أ ِي ْن ُت ِه ََ ٍل َع ْن أب ِ م ِب ََ ٍل ب ُ ُع ِم َن َحدَّثَتْنِي أ : َجذْ ْ يَ ُجو ُز ال ْض ِحيَّةً ُ ِن أ ْ ال َّضأ .قَا َل السندي: الحديث من الزوائد ولم يتعرف فِي الزوائد: ”سناده. وقَا َل الدميري: قَا َل ابن حزم: إنه حديث ساقط لجهالة أم ُم َح َّمد بن أبي يَ ْحَيى. وأم بل أيضا مجهولة، يدري أنها صحابية أم . قَا َل السندي: َكذَا قَا َل. وأصاب فِي ا’ول ِن عبد البر. ثم قَا َل الذهبي فِي الميزان: إنها تعرف. ِن مندة، وأبو نعيم و اِ ْب وأخطأ فِي الثاني. فقد ذكر أم بل فِي الصحابة، اِ ْب ُود والترمذي بأسناد صححه . بُو دَا َ ووثقها العجلي اهـ. وأفاد فِي الزوائد أن أصل الحديث موجود فِي أ 944. (3139) (6931)- Ümmü Bilâl Binti Hilâl babasından naklediyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Koyun nev'inden ceza' (yani altı ayını doldurmuş ve bir yılını doldurandan geri kalmayan dolgun kuzu)nun bayram kurbanı olması câizdir."1298 * KURBAN NİYETİYI.E SATIN ALINAN HAYVAN SAKATLANIRSA َم ـ787 ـ6776 ـ7786 - ِل ْ َو ُم َح َّمدُ ْب ُن َعْبِد ال َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى، ْكٍر قَاَ بُو بَ َ ِن ِك أ : ِ ِر ْب ْو ِر هيِ َع ْن َجاب َّ ِق َع ِن الث ثَنَا َعْبدُ ال َّر َّزا ا ْر َظةَ ِن قَ ِر هيِ يَ ِز ’ ؛ قَا َل يدَ َع ْن ُم َح َّمِد ْب ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ ِر هيِ َع ْن أ َصا ِ ِه ْن : َض ِهحي ب نُ اْبتَ . نِ ِه ْعنَا َكْبشاً ذُ ُ ْو أ يَتِ ِه أ ْ ُب ِم ْن أل ِئْ َصا َب الذه فَأ . فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل نَا النَّب ِ ِه ْ َسأل . َض ِهحي ب هي فَإ .فِي الزوائد: ، وهو ضعيف قد اتهم َمَرنَا أ ْن نُ ِ ٍر الجعف فِي إسناده َج . قَا َل اب هي قَا َل اِ ْب : وهو َكذَاب ِن الدميري: حزم ِ ٍر الجعف هو أثر روى فين َج . اب 945. (3146) (6932)- Ebu Saîdi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Kurban etmek üzere bir koyun satın almıştık. Kurt kuyruğunu veya kulağını kaptı. Biz durumu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a sorduk. Bize onu kurban etmemizi söyledi." 1299 1295 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/395. 1296 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/395. 1297 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/395-396. 1298 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/396. 1299 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/396. AÇIKLAMA: Hadis zayıf olduğu için hükmüyle amel edilmemiştir. Hanefiler: "Sağlam olarak satın alınan kurbanlık, kesilmezden önce kurban edilmeye mani bir hale giriftar olursa adamın haline bakılır. Şer'an zenginse bir kurbanlık daha alır ve onu keser. Zengin değilse o ayıplanan hayvanı keser" derler. Şâfiîler bu durumda, kurbanlığı satın alan zengin veya fakir olmasına bakmadan "ayıplı hayvan kurban olmaz, sahibi, ayıplanan hayvanı başka şekilde değerlendirir, kurban için yeni bir hayvan satın alır" der.1300 * AİLE EHLİ YERİNE BİR DAVAR KURBAN ETME َحدَّثَنَا إ ْس . و ُس َف َحا ُق ْب ُن َمْن ُصو ٍر ـ786 ـ6777 ـ7784 - ح و َحدَّثَنَا ُم َح أْنبَأنَا َع . َّمدُ ْب ُن ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َمْهِد هيٍ َو ُم َح َّمدُ ْب ُن يُ ِ يَ ْحيَى. ِ هيِ َع ْن أب ٍن َع ِن ال َّش ْعب ْو ِري َع ْن بَيَا َّ َع ْن ُسْفيَا َن الث ِق َجِميعاً ثَنَا َع ؛ قَا َل ْبدُ ال َّر َّزا َما ي َحةَ َجفَا ِء بَ ْعدَ ل ْ نِى أ ْهِلي َعلَى ا ي َسِر : َح َملَ ِة ِن ُت ِم َن ال سنَّ َوال َّشاتَْي َعِل ْم . ِال َّشاةِ بَ ْي ِت يُ َض حو َن ب ْ َو Œ َكا َن أ ْه ُل ال . ا َرانُنَا ِجي نَا ُ َن يُبَ .فِي الزوائد: هُ هخِ ل ُ غسناده صحيح و ِر َجال موثقون . 946. (3148) (6933)- Ebu Serîha radıyallahu anh anlatıyor: "Ben sünneti bildikten sonra ev halkım beni (çok sayıda kurban kesmeye) zorladılar. Ev halkı bir davarı veya iki davarı bayramda kurban ederlerdi. Şimdi (bir veya iki davarı kurban etmekle yetinirsek) komşularımız bizi cimrilikle itham ederler."1301 AÇIKLAMA: Bu babta gelen bazı hadisleri esas alan bir kısım alimler (İmam Şâfi'î, Mâlik, Ahmed İbnu Hanbel, el-Leys, Evzâ'î ve İshak İbnu Râhûye) bir tek kurbanın, bayram da bir aile için yeterli olduğuna hükmetmiştir. Öte yandan Hanefiler ve Süfyan Sevrî, bir davarın bir ev halkı için kurban olarak yeterli olmadığına, ev halkı içinde şer'an zengin sayılan, şartları haiz her fert için ayrı bir kurban gerektiğine hükmetmiştir.1302 * BAYRAM NAMAZINDAN ÖNCE KURBAN KESİLMEZ ـ787 ـ6778 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . بُو َخاِلٍد ا ِن ثَنَا أ ’ َ ِميٍم َع ْن ُعَوْيِمِر ْب ِن تَ ِن َس ِعيٍد َع ْن َعبَّاِد ْب ْح َمُز َع ْن يَ ْحيَى ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ْب َل ال َّص ََةِ فَذَ َكَرهُ ِللنَّب أ ْشقَ . فَقَا َل: ْض ِحيَّتَ َك َر؛ أنَّهُ ذَبَ َح قَ أ ِعدْ أ .فِي الزوائد: هُ ثقات إ أنه منقطع ُ ُ ِر َجال . ’ن ِن حجر . عباد بن تميم لم يسمع عويمر بن أشقر. قَالَه الحافظ اِ ْب 947. (3153) (6934)- Uveymir İbnu Eşkar radıyallahu anh'ın anlattığına göre, "Kurbanını bayram namazından önce kesmiş, sonra da durumu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a açmıştır. Aleyhissalâtu vesselâm da kendisine: "Kurbanını iade et (yeniden kes, o kurban yerine geçmez)" cevabında bulunmuştur."1303 AÇIKLAMA: Hanefiler, kurbanın, bayram namazının kılınmasından sonra kesileceğine hükmetmiştir. Bir yerde bayram namazı kılınmazsa, bayramın ilk günü öğle namazı vaktinin girmesiyle kurban kesme vakti başlamış olur. Şâfiî mezhebine göre; bayramın birinci günü, güneş doğduktan sonra, namaz kılıp hutbe okunacak kadar vakit geçti mi, kurban kesme vakti girer. İmam namazı kılmamış bile olsa kesilen kurban câizdir. İmam Mâlik'e göre, kurban kesme zamanı bayram namazı ve hutbesinden sonradır. İmam kesecekse, önce o keser. Namaz, hutbe veya imamdan önce kesenin kurbanı kurban değildir, yeniden keser. İmam kesmeyecekse, onun kurban kesme zamanı kadar bir müddet beklenir, halk bundan sonra kurbanlarını keser.1304 * KURBAN ETİNDEN YEME ٍر ـ784 ـ6777 ـ7774 - ِن ُم َح ُم ْب ُن َع َّما ِر ْب َحدَّثَنَا ِه َشا . َع ْن َج ْعفَ ثَنَا ُس َّن ْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْيَنةَ َ ِن َعْبِد هّللاِ؛ أ ِ ِر ْب ِي ِه َع ْن َجاب َّمٍد َع ْن أب ٍة َِب ْضعَ َمَر ِم ْن ُك هلِ َج ُزو ٍر ب َر ُسو َل هّللِ أ ِر . َمَر ِق فَ . ُج ِعلَ ْت فِي قِدْ ْ َو َح َسْوا ِم َن ال ْحِم َّ ِر فَأ َكل .فِي الزوائد: َجال إسناده ثقات ُوا ِم َن الل . 1300 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/397. 1301 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/397. 1302 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/397. 1303 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/398. 1304 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/398. 948. (3158) (6935)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm kurban ettiği her deveden bir parça etin alınmasını emretti. (Toplanan) etler bir çömleğe konulup pişirildi. Sonra Resûl-i Ekrem aleyhissalâtu vesselâm ve beraberindekiler etten yediler ve et suyundan içtiler." 1305 ZEBAİH (BOĞAZLANAN HAYVANLAR) BÖLÜMÜ * AKÎKA ِن ـ787 ـ6776 ـ7766 - َكا ِس ٍب ِن ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه َحدَّثَنَا يَ ْعقُو ُب ْب ُن . ٍب ُح َمْيِد ْب ِر ِث َع ْن أي و َب ْب َحا ْ َحدَّثَنِي َع ْمُرو ْب ُن ال َّن يَ ِزيدَ ْب َن َع َ ُمو َسى؛ أنَّهُ ا َل َحدَّثَهُ أ قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َّي َحدَّثَهُ؛ أ ُمَزنِ ْبٍد ال : دٍَم ْ ِ َم س َرأ ُسهُ ب َو ََ يُ ُغ ََِم ْ يُعَ .فِي ق َع ِن ال وباقي ِر َج ”سناد علي شرط الشيخين. قَا َل: وليس ليزيد َهذَا، عند الزوائد: إسناده حسن. ’ن يعقوب بن حميد مختلف فِي ِه. ال ا ِن ماجة سوى َهذَا الحديث اِ ْب . وليس له شئ فِي بقية الكتب . 949. (3166) (6936)- Yezîd İbnu Abdi'l-Müzenî radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Oğlan çocuk için akika kurbanı kesilir, çocuğun başına kurban kanı değdirilmez."1306 AÇIKLAMA: Akîka ile ilgili teferruat daha önce geçti. Burada şunu bir kere daha ifade edelim ki, kurban kesildiği zaman kanından sürmek adeti, cemiyetimizde halen mevcuttur. Halbuki, bunu sahih olarak hadis reddetmektedir. Ayrıca dört mezhebin dördüne de mensup alimler bilittifak bunun caiz olmadığını, cahiliye adeti olduğunu söylemede ittifak ederler.1307 * FERÂ'A VE ATÎRE ي ـ777 ـ6777 ـ7767 - عَدَنِ ْ ِي ُع َمَر ال ب َ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن أ . ِن أ َع ْن َزْيِد ْب ثَنَا ُس َّن ْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ َ ِن ُع َمَر؛ أ ِي ِه َع ِن اْب َ َع ْن أب ْسلَم قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َر النَّب : َ ةَ َو ََ َعتِي َر َعةَ فَ . َجةَ َما هيِ قَا َل اِ ْب ُن : عَدَنِ ْ َرائِ ِد ال ِن عمر ْن فَ هذَا ِم .فِي الزوائد: إسناد حديث اِ ْب هُ ثقات ُ صحيح، و ِر َج . ال 950. (3169) (6937)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(İslâm'da) ferâ'a ve atîre kurbanı kesmek yoktur."1308 AÇIKLAMA: Fera'a ve atîre kurbanları cahiliyede kesilen kurban çeşitleridir, mahiyeti daha önce açıklanmıştır.1309 * KESİM GÜZEL OLMALI ـ777 ـ6774 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ْي َحدَّثَنَا أ . ِم هيِ التَّ َ َرا ِهيم ْب ِ ِن إ ِن ُم َح َّمِد ْب ْب ُن َخاِلٍد َع ْن ُمو َسى ْب بَةُ ِ ثَنَا ُعق . ي ْ ب َ أ ْخبَ َرنِي أ ِر هيِ؛ قَا َل ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع : ْن أ َمَّر النَّ َها نِ ِأذُ ِ َر ُج ٍل َو ُهَو يَ ُج ر َشاةً ب ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َه ب . فَقَا َل: ا ِ َساِلَفتِ ب َو ُخذْ َها نَ ذُ دَ ْع أ .فِي ُ الزوائد: َ َرا ِهيم ْب ِ فِي إسناده ُمو َسى بن ُم َح َّمد بن إ . وهو ضعيف . 951. (3171) (6938)- Ebu Sa'î'di'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a koyunu kulağından tutarak yeden bir adam uğradı. Aleyhissalâtu vesselâm hemen müdahale ederek: "Hayvanın kulağını bırak da boynunun kenarından tut!" buyurdular."1310 ـ776 ـ6777 ـ7776 - َّمدُ ْب ُن هيِ َحدَّثَنَا ُم َح ُج ْعِف ْ ٍن ال ِن أ ِخي ُح َسْي َمْرَوا ُن ْب ُن ُم َح َّمٍد َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن اْب ثَنَا . ِهيعَةَ ثَنَا اْب ُن ل . َّرةُ َ َحدَّثَنِي قُ ِن ُع َمَر؛ قَا َل ِي ِه َعْبِد هّللاِ ْب ِن ُع َمَر َع ْن أب ِن َعْبِد هّللاِ ْب ِم ْب َوئِي َل َع ِن ال ز ْه ِر هيِ َع ْن َساِل ْب ُن : أمر َحْي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل بَ َهائِِم ْ َرى َع ِن ال َوا ِر َوأ ْن تُ يُ ْج ِه : ْز َو ب . قَا َل ِ َحِده ال َّشفَا ْ َحدُ ُكْم فَل ِذَا ذَبَ َح أ ُر ْب ُن ُم َسافِ ٍر إ . َحدَّثَنَا . َج ْعفَ بُو ا َو ثَنَا أ ’ ِد َ َع ْن ْس . ِهيعَةَ ثَنَا اِ ْب ُن لَ ِي ِي َحب ب َ ِن أ يَ ِز هُ يدَ ْب لَ ْ ِمث َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ِي ِه َع ِن النَّب ٍب َع .فِي الزوائد: مدار ا” ْبن لهيعة، وهو ْن َساِلٍم َع ْن أب سنادين علي اِ ضعيف. وشيخه قرة أيضا ضعيف . 1305 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/398. 1306 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/399. 1307 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/399. 1308 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/400. 1309 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/400. 1310 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/400. 952. (3172) (6939)- Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bıçakların bilenmesini ve hayvanlara gösterilmemesini emretti ve şu tenbihte bulundu: "Biriniz hayvan boğazlayınca boğazlamayı hızlı yapsın."1311 * SAĞMAL HAYVANI KESME YASAĞI َحدَّثَنَا َعِل . َّر ي ْب ُن ُم َح ـ777 ـ6787 ـ7747 - َّمٍد ِن ثَنَا َع َعْبِد ْبدُ ال ِ ي َع ْن يَ ْحيَى ْب ِرب ُم َحا ْ ْح َم ِن ال َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ ِي ِه َع ْن أ َوِلعُ َمَر هّللاِ َع : ْن أب قَا َل لَهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َحافَةَ؛ أ ِي قُ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدهثَنِي أ : ِنَا اْن َطِلقَا ب هيِ َواقِِف ْ لَى ال ِ َط إ َحائِ ْ َمِر َحتَّى أتَْينَا ال قَ ْ نَا فِي ال َو قَا َل فَاْن َط . فَقَا َل : أ ْه ًَ لَقْ َمْر َحباً َر . ةَ َّم أ َخذَ ال َّشْف ِم ُ ث . غَنَ ْ َّم َجا َل فِي ال ُ فَقَا َل َر ث . ُسو ُل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُ : و َب َصل َحل ْ َوال إيَّا َك . هرِ أ .فِي الزوائد: فِي إسناده يَ ْحيَى بن عبد هّللا وهى الحديث . ْو قَا َل ذَا َت الدَّ 953. (3181) (6940)- Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana ve Ömer'e "Bizimle birlikte el-Vâkıfî'ye gelin" buyurdular. Biz de ay ışığında gittik, bahçeye kadar ulaştık. Bize: "Merhaba, hoş geldiniz" dediler. Sonra bıçağı alarak davar sürüsünün içerisinde dolaştı. Aleyhissalâtu vesselâm (bu esnada): "Sağmal olandan sakın!" veya "Süt sahibi olandan" dedi.1312 * HAYVANI HEDEF YAPMA YASAĞI ـ778 ـ7 ـ77 - بُو َ َحدَّثَنَا أ َو َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ِعيٍد، قَاَ ِي َشْيبَةَ ب َ ْيِم هيِ َب : ، ْكِر ْب ُن أ التَّ َ َرا ِهيم ْب ِ ِن إ ِن ُم َح َّمِد ْب ْب ُن َخاِلٍد َع ْن ُمو َسى ْب بَةُ ثَنَا ُعقْ ِر هيِ؛ قَا َل ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ ِي ِه َع ْن أ َ َع : ْن أب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َهى َر ُسو ُل هّللِ َصل بَ َه نَ ائِِم ْ ِال َل ب َّ فِي إسناده ُمو َس أ ْن يُ .فِي الزوائد: ى بن َمث َ َرا ِهيم ْب ِ ُم َح َّمد بن إ . وهو ضعيف . 954. (31 fi5) (6941)- Ebu Sa'idi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah hayvanlara müsle (işkence) yapmayı yasakladı."1313 * VAHŞİ EŞEKLERİN ETİ ـ777 ـ6786 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ِن أ ْكِر ْب بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . ِن َصاِلحٍ ْب ِويَةَ ُحبَا ِب َع ْن ُمعَا ْ ِ ٍر َع ِن ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ال . َح َس ُن ْب ُن َجاب ْ َحدَّثَنِى ال َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِكْنِد هيِ؛ أ ْ ِن َم ْعِدي َكِر َب ال ِم ْب ِمقْدَا ْ َء ال أ ْشيَا َ َ َح َّرم م . ُح ُمَر ا ْ َحتَّى ذَ َك ” َر ال فِ : إسناده ْن . ي الزوائد ِسيَّةَ ِن حبان فِي الثقات. ولم أر من تكلم فِي ِه. وباقي ِر َجال ا”سناد علي شرط مسلم . ِ ٍر ذكره اِ ْب صحيح. الحسن بن َجاب 955. (3193) (6942)- Mikdam İbnu Ma'dikerb el-Kindî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm birçok şeyi haram kıldı, hatta vahşi eşekleri de zikretti." 1314 AV BÖLÜMÜ * MECUSİNİN KÖPEĞİ َو ِكي ـ776 ـ6787 ـ7677 - نَا َع ْمُرو ْب ُن َعْبِد هّللاِ َّزة،َ َع ْن َحدَّثَ . ِ ثَنَا ي بَ ب َ ِن أ قَا ِسِم ْب ْ َع ِن ال ِن أ ْر َطاةَ ْب ِ ٌع َع ْن َشِري ٍك َع ْن َح َّجاج ِن َعْبِد هّللاِ؛ قَا َل ِ ِر ْب ْش ُكِر هيِ َع ْن َجاب يَ ْ َما َن ال ْي ِر ِه ْم ُسل : َ َو َطائِ ِ ِهْم ب ْ ِهينَا َع ْن َصْيِد َكل َم ُجو َس نُ . يَ ْعنِى ال .قَا َل السندي: فِي إسناده حجاج ْ بن أرطاة. وهو مدلس.وقد رواه بالعنعنة. والحديث رواه الترمذي إ قوله: وطائرهم . 956. (3209) (6943)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Biz onların, yani mecusilerin köpek ve kuşlarının avladıklarını yemekten nehyolunduk.1315 * OK-YAYLA AVLANAN HAYVANIN HÜKMÜ ُمْنِذِر ـ777 ـ6788 ـ7676 - ْ . َحاتٍِم؛ قَا َل َضْي َحدَّثَنَا َعِل . ٍل ي ْب ُن ال ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ ْب ثَنَا ُم َج : اِلدُ ْب ُن َس ِعيٍد َع ْن َعاِمٍر، َع ْن َعِد هيِ َر ُسو َل هّللِ ُت يَا ْ ل إنَّا قَ . قَا َل: َت ْوٌم ق ! نَ ْرِمي ُ َت فَ ُك ْل َما َخ َزقْ َر َمْي َت َو َخ َزقْ ِذَا فِي إسناده مجالد بن َس . وهو إ .فِي الزوائد: ِعيِد ضعيف، وأص الحديث فِي الصحيحين وغيرهما. لكن بغير َهذَا السياق . 1311 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/400. 1312 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/401. 1313 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/401. 1314 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/401. 1315 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/402. 957. (3212) (6944)- Adiyy İbnu Hâtim radıyallahu anh anlatıyor: "Ey Allah'ın Resûlü dedim, biz ok atan bir kavimiz, (bize ne tavsiye buyurursunuz?)" Şu cevabı verdi: "(Ava) ok atıp (onu) deldiğin zaman deldiğin (av)ı ye."1316 AÇIKLAMA: Hayvanların yenebilmesi için kan akıtılması esastır. Eğer atılan ok, hayvanda yara açmadan yani kan akıtmadan ölümüne sebep olmuşsa -ki bu darbe tesiri şeklinde olabilir- o av yenmez. 1317 ٍر ـ774 ـ6787 ـ7677 - َحدَّثَنَا ِه َشا . ٍش ُم ْب ُن َع َّما ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعيَّا ِ ِميٍم ِن ثَنَا إ . َحْو َش ٍب َع ْن تَ ي َع ْن َش ْهِر اْب ِل ُهذَ ْ بُو َب ْكٍر ال َ ثَنَا أ ِر هيِ؛ قَا َل الدَّا : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : ا َمةَ ْوٌم يَ ُجب و َن أ ْسنِ ِن قَ ِم ُكو ُن فِي آ ِخِر ال َّز َما يَ ” غَنَ ْ نَا َب ال َويَقْ َطعُو َن أذْ ِ ِل، َم ب . ا فَ َ أ ٌت ِ ُهَو َميه ِط َع ِم ْن َح هيٍ فَ ْكٍر الهذلي وهو ضعيف ُ ق .فِي الزوائد: بُو بَ َ فِي إسناده أ . 958. (3217) (6945)- Temîmu'd-Dârî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ahir zamanda develerin hörgüçlerini koyunların kuyruklarını (hayvan canlı iken) kesen bir kavim olacak. Bilesiniz! Canlıdan her ne kesilirse, o (meyte hükmündedir) murdardır (haramdır)."1318 AÇIKLAMA: Hadis, sağ hayvandan kasten kesilecek parçanın hükmünü belirttiği gibi, avcılık esnasında karşılaşılabilecek bazı durumların hükmünü de belirtir. Hayvana fırlatılan kesici bir alet sözgelimi bacağını koparsa, bu kopan bacak haramdır. Çünkü hayvan henüz ölmemişken bedenden ayrılmıştır. Hanefiler, avda, atılan aletle, tam iki eşit parçaya bölünerek ölen hayvanın her iki parçasının da yeneceğine, parçanın biri büyükse baş tarafının yenip, diğer tarafının yenmeyeceğine, küçük bir parça koparılmış ise, o parça hariç geri kısmın yeneceğine hükmetmiştir. Şâfiîler, hayvan, kesilen parçanın tesiriyle ölmüşse kesilen parçanın da yeneceğine hükmetmiştir.1319 * BALIK VE ÇEKİRGE AVI ِي ُم ْصعَ ـ777 ـ6786 ـ7674 - ٍب ب َ ِن أ ْس َحدَّثَنَا أ . َّن َر ثَنَا َع ُسو َل هّللِ ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َزْيِد ْب َ ِن ُع َمَر؛ أ ِي ِه َع ْن َعْبِد هّللاِ اْب َ َع ْن أب لَم ِن َمْيتَتَا نَا ْت لَ َّ ِحل ُ قَا َل أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل َج َر : ادُ ْ ُحو ُت َوال فِي إسناده َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ال . فِي الزوائد: بن زيد بن أسلم، وهو ْ ضعيف . 959. (3218) (6946)- Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bize iki hayvanın ölüsünün yenmesi helâl kılındı: "Balık ve çekirge." 1320 ـ767 ـ6787 ـ7667 - ٍ َمدُ ْب ُن َمنِيع َحدَّثَنَا أ ْح . ِ ثَنَا ُس ي َس ِعيٍد ْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ ب َ َس ْب َن َماِل ٍك يَقُو ُل َس ْعٍد) َع ( ْن أ ِل، َسِم َع أنَ ا بَقَّ ال : ُك َّن ْ َج َرادَ َعلى ا ْ َهادَْي َن ال يَتَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َوا ُج النَّب ِق أ ْز ’ . فِي الزوائد: بُو َس ِعيِد البقال، واسمه َس ِعيِد بن ْطبَا َ فِي إسناده أ المرزبان العبس هي الكوفي وهو ضعيف . 960. (3220) (6947)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın zevceleri, çekirgeleri tabaklar üstünde birbirlerine hediye ederlerdi. 1321 AÇIKLAMA: Çekirgenin yenmesinin helal olduğu hususunda ûlemâ icma etmiştir. Kim tarafından tutulursa tutulsun, kendi kendine ölsün veya öldürülsün farketmez, helaldir. Balıkla ve çekirgeyle ilgili geniş açıklama daha önce yapıldı.1322 1316 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/402. 1317 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/402. 1318 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/403. 1319 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/403. 1320 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/403. 1321 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/404. 1322 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/404. * ÖLDÜRÜLMESİ YASAK HAYVANLAR ٍر ـ767 ـ6784 ـ7667 - ز َّشا َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ َو َّها ِب قَاَ ْ َو َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َعْبِد ال ِد ي : عَقَ ْ بُو َعاِمٍر ال َ فَ ْض ِل ثَنَا أ . ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ِ ثَنَا إ َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ ِر ِهى َع ْن أ بُ َمقْ ْ ِل ال ض َرِد وال ْن َس ِعيٍد ال َع : َ َع ْن قَتْ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َهى َر ُسو ُل هّللِ َصل ُهدْ ُهِد نَ ْ َوال ِة ْملَ َوالنَّ ِ ِهض .فِي ْفدَع الزوائد: بن الفضل المخزومي وهو ضعيف َ َرا ِهيم ْب ِ فِي إسناده إ . 961. (3223) (6948)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm göçeğen kuşu (surad), kurbağa, karınca ve hüdhüd kuşunu öldürmeyi yasakladı."1323 * KELERİ ÖLDÜRMENİN HÜKMÜ ـ766 ـ6787 ـ7677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدَّثَنَا أ . ِكِه َ فَا ْ َمْو ََةِ ال َع ْن َسائِبَةَ ٍ ِزٍم َع ْن نَافِع ِن َحا ِر ْب ُس ْب ُن ُم َح َّمٍد َع ْن َجِري ثَنَا يُونُ َها دَ َخلَ ْت َع َرةِ؛ أنَّ ُمِغي ْ ِن ال ْب َمْو ُضوعاً َها ُر ْمحاً َرأ ْت فِي بَ ْيتِ فَ ل . ْت َى َعائِ َشةَ فَقَال : ُمْؤ ِمنِي َن َ ْ َّم ال يَا أ ! ْت ُ ِهذَا؟ قَالَ ْصنَ ِعي َن ب ِ : ِه َما تَ تُ ُل ب نَقْ ْو . ِق َزا َغ َهِذِه ا’ ْ َّما أل لَ َ َرا ِهيم ْب ِ َّن إ َ أ ْخبَ َرنَا أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْم فَإ َّن نَّب تَ ُك ْن ِ َّي هّللاِ َصل ِر لَ َي فِي النَّا ِر فِي ا’ ْطفَأ ِت النَّا أ إَّ ٌ ْر ِض دَابَّة . ِ َو َزغ ْ َغْي . ْي ِه َر ال ِل ِه َها َكانَ ْت تَْنفُ ُخ َعلَ ِ فَإنَّ . قَتْ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َمَر َر ُسو ُل هّللِ َصل فَإ .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ إسناد حديث َعائِ َشةَ صحيح، و ِر َج . ال 962. (3231) (6949)- Fâkih İbnu'l-Muğîre'nin azadlı cariyesi Saibe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Hz. Aişe radıyallahu anhâ'nın yanına girmiştim. Odasında, yere konulmuş bir mızrak gördüm. "Ey mü'minlerin annesi! Bununla ne yapıyorsun?" diye sordum. Şu cevabı verdi: "Biz bununla şu kelerleri öldürüyoruz. Çünkü Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bize bildirdi ki, Hz. İbrahim aleyhisselâm ateşe atıldığı zaman yerdeki bütün hayvanlar ateşin sönmesine katıldı, sadece keler katılmadı. Dahası o, ateşi (yanması için) üflüyordu. Bu sebeple Aleyhissalâtu vesselâm bunun öldürülmesini emir buyurdu."1324 AÇIKLAMA: Alimler, kelerin insanlara zarar veren bir tabiata sahip olduğunu, Hz. İbrahim'in ateşine üflemekle bu tabiatını ortaya koymuş bulunduğunu, dolayısıyla Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın bu zararlının öldürülmesini emrettiğini belirtirler.1325 * KURT VE TİLKİ ـ767 ـ6777 ـ7677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِي َ َحدَّثَنَا أ . ب َ ِن أ َكِريِم ْب ْ ِن إ ْس َحا َق َع ْن َعْبِد ال َع ْن ُمَمَّهِد ْب ِضحٍ ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن َوا ِن َج ْز ٍء؛ قَا َل ْب َمةَ ِن َج ْز ٍء َع ْن أ ِخي ِه ُخ َزْي ِر ِق َع ْن ِحبَّا َن ْب ُم َخا ال : ُت ْ ْ ل ُ َك َر ق : ُسو َل هّللِ ِج ’ يَا ! ئْتُ َك َع ْن أ ْحنَا ِش ا ْسأل ’ و ُل َ ْر ِض َما تَقُ ِب؟ قَا َل ْعلَ فِي الث : ُت َّ ْ ل َب؟ قُ ْعلَ َّ َو َم ْن يَأ ُك ُل الث يَا ! و ُل فِي َر : ُسو َل هّللِ ِب؟ قَا َل َما تَقُ ِئْ َح الذ : دٌ فِي ِه َخْي ٌر؟الحديث يخلو ه َب أ ِئْ َويَأ ُك ُل الذه لَى الضعف . ِ عن ضعف، كما ذكره والترمذي. وفي الزوائد أشار إ 963. (3235) (6950)- Huzeyme İbnu Cez' radıyallahu anh anlatıyor: "Ey Allah'ın Resûlü dedim, ben, kara hayvanlarının hükmünü sormak üzere size geldim. Tilki hakkında ne buyurursunuz?" Aleyhissalâtu vesselâm: "Tilkiyi kim yiyor?" buyurdu. Ben bu sefer: "Kurt hakkında ne buyurursunuz?" dedim. "Kendisinde hayır bulunan bir kimse kurdu yer mi?" buyurdular." 1326 AÇIKLAMA: Bu hadis, tilki ve kurdun etinin haram olduğuna delalet eder. Hadisin senedi zayıftır. Kurt azı dişi bulunan yırtıcı hayvanlara girdiği için haramlığında, Hanefi, Şâfi'î ve Hanbelî mezhepleri ittifak eder. Mâlik'e göre mekruhtur. Tilki hususunda Hanefiler haram derken, Şâfiîler, insana saldırmamasını göz önüne alarak sırtlan gibi, bunun da etinin helal olduğuna hükmeder.1327 * KERTENKELE 1323 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/404. 1324 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/405. 1325 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/405. 1326 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/405. 1327 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/406. ِن َح ـ768 ـ6777 ـ7677 - اتٍِم ُم ْب ُن َعْبِد هّللاِ ْب َرا ِهي ْب ِ َهَر ِو ي إ ْ بُو إ ْس َحاق ال َ َحدَّثَنَا أ . يَّ ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعلَ ِ ثَنَا إ ِي َع ُروبَةَ ب َ ِن أ َع ْن َس ِعيِد ْب ةَ َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ِن َعْبِد هّللاِ؛ أ ِ ِر ْب ْش ُكِر هيِ َع ْن َجاب يَ ْ َما َن ال ْي َع ْن ُسلَ َحِهرِم ال َّض َّب ْن قَتَادَةَ َع ْم يُ لَ َ ِذ َرهُ َو م . ل ِك ْن قَ . م َوإنَّهُ لَ َطعَاُ ِ َعا ِء َوإ َّن َعا َّمِة ال هر . َر َوا ِحِد ِ ِه َغْي ُع ب ْنفَ يَ ْو َكا َن ِعْن هّللاَ َع . ِدي َّز َو َج َّل لَ َولَ ’ تُهُ َكل . ٍف ْ يَ ْحيَى ْب ُن َخلَ َمةَ بُو َسلَ َ َحدَّثَنَا أ . َى ثَنَا َع ’ ْبدُ ا ْعل . نَا ثَ َخ ْ ِن ال ِ ٍر َع ْن ُع َمَر ْب َمنَا َع ْن َجاب ْي َع ْن ُسلَ َع ْن قَتَادَةَ ِي َع ُروبَةَ ب َ َس ِعيدُ ْب ُن أ ْحَوهُ نَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َّطا ِب َع ِن النَّب .فِي الزوائد: هُ إسناده ثقات ُ ِر َجال . إ أنه منقطع. حكى والترمذي فِي الجامع، عن البخاري أن قتادة لم يسمع من سليمان به قيس اليشكي . 964. (3239) (6951)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm kertenkeleyi haram kılmadı. Lakin ondan tiksindi. O, bütün çobanların yiyeceğidir. Allah Teâla hazretleri ondan birçok kimseleri faydalandırır, yanımda olsaydı ben de yerdim."1328 AÇIKLAMA: Kertenkele ile ilgili açıklama geçti.1329 * SU YÜZÜNDE DURAN ÖLÜ BALIĞIN HÜKMÜ ي َم ـ767 ـ6776 ـ7687 - دُ ْب ُن َعْبدَةَ َحدَّثَنَا أ ْح . ئِِف َّطا ْيٍم ال ِن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن . ُسلَ ِ ِر ْب ِر َع ْن َجاب ِي ال زبَ ْي ب َ َع ْن أ َميَّةَ ُ ْس َما ِعي ُل ْب ُن أ ِ ثَنَا إ قَا َل َر ُسو ُل َع : هّللِ َص ْبِد هّللاِ؛ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ل : وهُ ُ ْو َج َز َر َعْنهُ فَ ُكل بَ ْح ُر أ ْ قَى ال ْ . وهُ َما أل ُ َما َت فِي ِه فَ َطفَا، َف ََ تَأ ُكل .قَا َل َو َما هي الدميري: هو حديث ضعيف باتفاق الحفاظ يجوز ا حتجاج به. فإنه من رواية يَ ْحيَى بن سليم الطائف . 965. (3247) (6952)- Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Denizin sahile attığı ve geri çekilmekle sahilde bıraktığı avı yiyiniz. Denizde ölüp de su yüzüne çıkan avı yemeyiniz."1330 AÇIKLAMA: Tâfî denen ve denizin yüzünde karnı yukarıda yüzen ölü balığın hükmünde ihtilaf edilmiştir. Bir kısım sahabi ile birlikte, Şâfi'î, Mâliki mezhepleri helal olduğu kanaatindedir. Hanefiler haram demiştir. Sırtı yukarıda olan balık tâfî sayılmaz, helaldir.1331 * KARGANIN HÜKMÜ َحدَّثَنَا أ ْح ’ و ِر ي َم ـ766 ـ6777 ـ7684 - دُ ْب ُن ا ُم ْب ُن َجِمي ٍل ْز . َه ِر النَّ ْي َسابُ َهْيثَ ْ ِي ِه َع ِن ثَنَا ال . َع ْن أب ِن ُع ْرَوةَ ِم ْب ثَنَا َشِري ٌك، َع ْن ِه َشا ِن ُع َمَر؛ قَا َل اْب : فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َس َّماهُ َر ُسو ُل هّللِ َصل َوقَدْ َرا َب؟ غُ ْ َم ْن يَأ ُك ُل ال ً ِبَا ِت َو ا ِسقا. هّللاِ َّط ! يه َما ُهَو ِم ْن ال .فِي الزوائد: َهذَا ا” هُ ثقات ُ سناد صحيح و ِر َج . ال 966. (3248) (6953)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma der ki: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın "fâsık" dediği kargayı kim yer? Vallahi o temiz hayvanlardan değildir."1332 ٍر ـ767 ـ6778 ـ7687 - ِر ي ثَنَا ا’ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . َّشا َصا ُم ْسعُوِد ي ْن . ْ ِي َب ْكٍر ثَنَا ال . ب َ ِن أ ِن ُم َح َّمِد ْب قَا ِسِم اْب ْ ثَنَا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن ال َّي هّللاُ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِي ِه َع ْن َعائِ َشةَ؛ أ ِق َع ْن اب ال قَا َل ِهصِدهي َ م َّ َو َسل ْي ِه َرا ُب َ َعل : غُ ْ َوال َرةُ فَا ِسقَةُ فَأ ْ َوال َر ُب فَا ِسقَةٌ عَقْ ْ َوال فَا ِسقَةٌ َحيَّةُ ْ ال فَا ِس . قَا ِسِم ٌق ْ َر فَ : ا ُب؟ قَا َل ِقي َل ِلل غُ ْ يُ ْؤ َك ُل ال َ أ : ا فَا ِسقً َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْو ِل َر ُسو ِل هّللِ َصل هُ؟ بَ ْعدَ قَ ُ ُكل ْ َم ْن يَأ ِر .فِي الزوائد: َجال إسناده ثقات. إ أن المسعودي اختلط بأخرة ولم نعلم هل روى ا’نصاري هذا عن المسعودي قبل اختط أو بعده. فيجب التوقف فِي حديثه. واسم ا’نصاري ُم َح َّمد بن عبد هّللا بن المثنى . 967. (3249) (6954)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Yılan fasıktır, akreb fasıktır, fare fasıktır, karga fasıktır." Kâsım İbnu Muhammed İbni Ebi Bekr radıyallahu anh'a: "Karga yenilir mi?" diye sorulmuştu. şu cevabı verdi: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın ona "fasık" demesinden sonra onu kim yer?" 1333 1328 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/406. 1329 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/406. 1330 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/407. 1331 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/407. 1332 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/407. 1333 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/408. YİYECEKLER BÖLÜMÜ * YEMEK YEDİRME َما ُن اِ ْب ُن ُمو َس ْز . ى ِد َحدَّثَنَا ُم َح ’ ي ـ764 ـ6777 ـ7676 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى ا ْي ؛ قَا َل ُسلَ ِن ُج َرْيجٍ ثَنَا . َحدَّثَنَا َع ْن َح َّجا ُج ْب ُن ُم َح َّمٍد َع ْن اِ ْب َّن َعْب َ ؛ أ ٍ نَافِع و ُل َ دُ هّللاِ : قَا َل ْب َن ُع َمَر َكا َن يَقُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل ِ إ : َ َو ُكونُوا إ ْخَواناً َّطعَام ْطِعُموا ال َوأ ،َ ُشوا ال َّس ََم أفْ َمَر ُكُم هّللاُ َع َّز َو َج َّل فِ : هُ ثقات َك . ي الزوائد َما أ ُ ج سمعه من سليمان بن ُمو َس . إن َكا َن اِ ْب ى ِن إسناده صحيح ِر َج . جري ال 968. (3252) (6955)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Selamı yaygınlaştırın, yemek yedirin, Allah Teâla hazretlerinin size emrettiği şekilde kardeşler olun!"1334 * BİR KİŞİLİK YEMEK İKİ KİŞİYE YETER ـ767 ـ6776 ـ7677 - َّخ ََ ُل ْ ال هيٍ َح َس ُن ْب ُن َعِل َح َس ُن ْب ُن َحدَّثَنَا ال . ُمو َسى ْ ْ ِل ثَنَا ال . ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن َزْيٍد. ْهَر َما ُن آ ٍر قَ ثَنَا َع ْمُرو اِ ْب ُن ِدينَا ِر قَا َل ِن ُع َم ال زبَ ْي : ْب َن َعْبِد هّللاِ ْب َ َسِم ْع ا َل ُت َساِلم َخ َّطا ِب؛ قَ ْ ِن ال ِي ِه َع ْن َجِدهِه ُع َمَر ْب َر َع ْن أب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل : َّن َر ُسو ُل هّللِ َصل إ ْكِفي ا َوا ِحِد يَ ْ ال َ ِن َطعَ ” ام َنْي ْ ث . ا َ َو ” إ َّن َطعَام َوا ْكِفي ال َّث ََثَةَ ِن يَ َنْي . ا ث ’ ْ ْربَعَةَ َ َوإ َّن َطعَام ’ ْربَعَ ِة. ْ ْكِفي ال يَ َوال ِهستَّةَ َخ .فِي الزوائد: فِي ْم َسةَ إسناده عمرو بن دينار قهرمان أل الزبير وهو ضعيف . 969. (3255) (6956)- Ömer İbnu'l-Hattâb radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Muhakkak ki bir kişilik yemek iki kişiye yeter, iki kişilik yemek de üç ve dört kişiye yeter. Dört kişilik yemek de beş-altı kişiye yeter." 1335 * YEMEK SIRASINDA ELİ YIKAMA ـ777 ـ6777 ـ7667 - ِ ِس ه ُمغَل ْ ْي َحدَّثَنَا ُجبَا . ٍم َرةُ ْب ُن ال ثَنَا َكثِي ُر ْب ُن . و ُل ُسلَ َس ْب َن َماِل ٍك يَقُ ْي ِه َسِم ْع : ا َل ُت أنَ قَ ي هّللاُ َعلَ َّ َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل َع : ِذَا ُرفِ َو إ َح َض َر َغدَا ُؤه،ُ ِذَا إ ْ َو َّضأ يَتَ ْ َر بَ ْيتِ ِه، فَل َر هّللاُ َخْي ْكثِ َح َّب أ ْن يُ َم ْن أ .فِي الزوائد: فِي إسناده جبارة وكثير وهما ضعيفان . 970. (3260) (6957)- Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim, evinin hayır ve bereketini Allah Teâla hazretlerinin artırmasını diliyorsa, yemeğe otururken ve yemekten kalkarken ellerini yıkasın."1336 ُر ْب ُن ُم َسافِ ٍر ـ777 ـ6774 ـ7667 - ِر ي َج ْعفَ َج َز َحدَّثَنَا . ْ َصا ِعدُ ْب ُن ُعبَ ْيٍد ال ثَنَا . ِوبَةَ ثَنَا ُز . ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ُج َحادَة.َ ثَنَا َهْي ُر ْب ُن ُمعَا ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َرةَ ِي ُه َرْي ب َ ٍر َع ْن أ ِن يَ َسا ي، َع ْن َع َطا ِء ْب َمهكِ ْ ٍر ال َع ْمُرو ْب ُن ِدينَا نَّ َ َ؛ أ م َّ غَائِ ِط َو َسل ْ َر َج ِم َن ال َي هُ َخ . تِ ُ فَأ َطعَاٍم ِ َو يَا ! ُضو ٍء؟ قَا َل َر فَقَا َل : ُسو َل هّللِ َر ب . ُج ٌل ِ آتِي َك ب ِر أ : يدُ ال َّص ََةَ؟فِي الزوائد َ ُ أ : فِي إسناده مقال. ’ن صاعد بن عبيد، لم أر من تكلم فِي ِه بجرح و توثيق. بُو حاتم َ ِن حبان فِي الثقات. وجعفر بن مسافر، قَا َل أ : شيخ (؟). وقَا َل النسائي: صالح. وذكره اِ ْب وباقي ِر َج ”سناد علي شرط الصحيحين . ال ا 971. (3261) (6958)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm helâdan çıkmışlardı. Bu esnada bir yemek getirildi. Bir adam: "Ey Allah'ın Resûllü! Size abdest suyu getirmeyeyim mi?" dedi. Efendimiz: "Namaz mı kılacağım ki, (şimdilik gerek yok)" buyurdular."1337 AÇIKLAMA: Yemekten önce ve sonra ellerin yıkanmasını emreden hadisler vardır. Bunların vücub değil, istihbab ifade ettiğini ifade eden ûlemâ, Resûlullah'ın bu durumlarda yıkamaya yer vermediğini gösteren rivayetleri de kaydederler. Yukarıda bunlara örnek var.1338 * DAYANARAK YEMEK ـ776 ـ6777 ـ7667 - ِح ْم ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ِن َكثِي ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب ِي ْ َحدَّثَنَا َع ْمُرو ْب ُن ُعث ِص ي. ب َ ثَنَا أ 1334 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/409. 1335 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/409. 1336 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/410. 1337 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/410. 1338 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/410. ِن ِع ْر ٍق ثَنَا َع : َشاةً ْبدُ هّللاِ ْب ُن بُ ْسٍر أْنبَأنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ؛ قَا َل َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ أ ْهدَْي ُت للنَّب . ي ِ هيِ َصل َّ َجثَى َر ُسو ُل هّللِ َصل فَ َ َعلَى ُر ْكبَتَْي ِه يَأ ُك م َّ َو َسل ْي ِه ِ ي هّللاُ َعل ُل. َ َراب فَقَا َل أ ْع . َعنِيداً نِى َجبَّاراً ْ ْم يَ ْجعَل َولَ َكِريماً نِي َعْبداً َّن هّللاَ َجعَلَ ِ ؟ فَقَا َل إ َسةُ ْ َجل ْ .فِي َما ِهِذِه ال ُ الزوائد: هُ ثقات إسناده صحيح ِر َج . ال 972. (3263) (6959)- Abdullah İbnu Büsr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir koyun (parçası) hediye etmiştim. Aleyhissalâtu vesselâm onu yemek üzere, dizlerinin üzerine oturdu. Bir bedevî: "Bu ne biçim oturuştur?"dedi. Resûlullah: "Allah beni mütevazi bir kul olarak yarattı, kibirli kasılan biri yapmadı" diye cevap verdi."1339 * YEMEK SIRASINDA BESMELE ـ777 ـ6767 ـ7668 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َع ْن َعْبِد هّللا َحدَّثَنَا أ . ِ ِن َمْي َس َرةَ ِل ْب هيِ َع ْن بُدَْي َوائِ ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن َها ُرو َن َع ْن ِه َشاٍم الدَّ ْستَ ٍر َع ْن َع ِن ُع َمْي ْب ْت ِن ُعبَ ْيِد ْب ِ ائِ َشةَ؛ قَال : ِه َ ٍر ِم ْن أ ْص َحاب ِة نَفَ َما فِي ِستَّ يَأ ُك ُل َطعَا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ ي َكا َن . َء أ ْع َراب َجا فَ ِن َمتَْي قْ ُ ل ِ فَأ َكل . َهُ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْو َكا َن قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َم فَقَا َل : ا أنَّهُ لَ َكفَا ُكْم أ : ْسِم هّللاِ لَ ب . ْل ِ يقُ ْ َحدُ ُكْم َطعَاما،ً فَل ِ فَإ : ْسِم هّللاِ ِذَا أ َك َل أ ب . فَإ ْن نَ ِسي أ ْن يَقُو ُل: يَقُ ْل ْ َّوِل ِه فَل ْسِم هّللا،ِ فِي أ ِ َو آ ِخِر ب : ِه ْوِل ِه ْسِم هّللاِ فِي أ ِر ب .فِي الزوائد: َجال إسناده ثقات علي شرط مسلم ِ . إ أنه . ِن حزم فِي ال ُمجِهمل: عبد هّللا بن عبيد بن عمير لم يسمع من َعائِ َشةَ منقطع. قَا َل اِ ْب 973. (3264) (6960)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir defasında) Ashabından altı kişiyle beraber yemek yiyordu. Bir bedevi gelerek (hazır) yemeği iki lokmada ye(yip bitir)di. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Eğer bu (müsafir) "Bismillah" deseydi, (yemek) hepinize yeterdi. Öyleyse biriniz yemek yediği vakit "Bismillah" desin. Yemeğin başında "Bismillah" demeyi unutacak olursa, (hatırlayınca) "Bismillahi fi evvelihi ve âhirihi (başında da sonunda da bismillah)" desin!" buyurdular." 1340 * SAĞ ELLE YEMEK ٍر ـ778 ـ6767 ـ7666 - ُم ْب ُن َع َّما ُل ْب ُن ِزيَاٍد َحدَّثَنَا ِه َشا . ِهقْ ْ ثَنَا ال . َمةَ ِي َسلَ ب َ ٍر َع ْن أ ِي َكثِي ب َ ِن أ ٍن َع ْن يَ ْحيَى ْب ُم ْب ُن َح َّسا ثَنَا ِه َشا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ ِ قَ : َيِمينِ ِه؛ فَإ َّن َع ا َل ْن أ يُ ْع ِط ب ْ َول ِيَ ِمينِ ِه، ب يَأ ُخذْ ْ َول ِيَ ِمينِ ِه، ْش َر ْب ب يَ ْ َول ِيَ ِمينِ ِه، َحدُ ُكْم ب ِليَأ ُك ْل أ ِش َماِل ِه ِ ب َويَأ ُخذُ ِش َماِل ِه ِ َويَ ْع ِطى ب ِش َماِل ِه ِ ْش َر ُب ب َويَ ِش َماِل ِه ِ ال َّشْي .فِي الزوائد: ي ُه َطا َن يَأ ُك ُل ب ِ ب َ إسناده حديث أ هُ ُ ِر َجال َرةَ صحيح، َرْي ثقات . 974. (3266) (6961)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Herbiriniz sağ eliyle yesin, sağ eliyle içsin, sağ eliyle alsın, sağ eliyle versin. Zira şeytan sol eliyle yer, sol eliyle içer, sol eliyle verir, sol eliyle alır" buyurdular."1341 * KENDİ ÖNÜNDEN YEMEK ي ـ777 ـ6766 ـ7677 - عَ ْس َق ََنِ ْ ٍف ال َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َخل . َ ِن ثَنَا َع ’ ْبدُ هّللا ثَنَا َعْبدُ ا ٍر، َع ْن ُع ْرَوةَ ْب ِي َكثِي ب َ ِن أ ْعلَى َع ْن يَ ْحيَى ْب ِن ُع َمَر ال زبَ ْي ؛ قَا َل ِر َع ِن اْب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل ْي قَا َل : ِن يَدَ َو ْل ِم ْن بَ ْي َو ََ يَتَنَا ُك ْل ِمًّما يَِلي ِه، ْ يَأ ْ َمائِدَةُ فَل ْ ِت ال ُو ِضعَ ِذَا إ هي فِي الزوا : فِي إسناده عبد ا’علي بن أعين، أخو حمران. قَا َل الذهبي فِي الكاشف: واه. َجِلي ِس ِه. ئد و َقا َل الدارقطن : ليس بثقة. ِن حبان: يجوز احتجاج به . َء رأحاديث منكرة ليس فيها شئ محفوظ. و قَا َل اِ ْب وقَا َل العقيلي: َجا 975. (3273) (6962)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sofra konulunca, herkes kendi önünden yesin, sofra arkadaşının önünden almasın."1342 * TİRİTİ YEMEYE YANLARDAN BAŞLAMALI ٍر ـ776 ـ6767 ـ7676 - َحدَّثَنَا ِه َشا . ِس ُم ْب ُن َع َّما َرفْ بُو َحْف ٍص ُع َمُر ْب ُن الدَّ َ ثَنَا أ . َمةَ ِسي ِي قَ ب َ ِن أ َحدَّثَنِي َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن اِ ْب َع ْن َواثِلَةَ ْب ’ ا َل ِن ا هيِ؛ قَ ْيثِ َّ الل ِ ْسقَع : ا َل ِريِد، فَقَ َّ ِ َرأ ِس الث ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َس َه أ َخذَ : ا َرأ َوا ْعفُوا َها ْي ْسِم هّللاِ ِم ْن َحَوالَ ِ ُكل . فَإ َّن ُوا ب َها ْوقِ َها ِم ْن فَ تَأتِي بَ َر َكةَ ْ ال .فِي الزوائد: فِي إ ي قسيمة، لم أرأحد من ا ِ ب َ سناده َع ’حد من ا’ئمة فِي ِه كما. وعمر بن ْبدُ ال َّر ْح َم ِن بن أ ِر َج الدرفس، قيل: ال ثقات صالح الحديث وباقي ال . 1339 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/411. 1340 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/411. 1341 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/412. 1342 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/412. 976. (3276) (6963)- Vâsile İbnu'l-Eska el-Leysî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, tirit (tabağın)ın ortasına elini koyup: "Bismillah diyerek etrafından (kendinize yakın yerinden) yiyin, orta kısmını bırakın. Zira yemeğe bereket ortasından gelir" buyurdular."1343 * YEMEKTEN HİZMETÇİYE DE İKRAM ِم ْصِر هي ـ777 ـ6768 ـ7677 - ْ َحدَّثَنَا ِعي َسى ْب ُن . َح َّماٍد ال َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ا ِيعَةَ ِن َرب ِر ْب ْي ُث ْب َن س ْعٍد َع ْن َج ْعفَ أْنبَأنَا الل ’ َّ ِ ْع َرج َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ قَا َل َر ُسو ُل َع : هّللِ َص ْن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ل : يَدْ ُعهُ ْ َو َح َّره،ُ فَل َءهُ قَدْ َكفَاهُ َعنَا ُوا ُكهُ َطعَاماً ْي ِه َمْمل َّر َب إلَ َحدُ ُكْم قَ َ ِذَا أ إ يَأ ُك ْل َمعَهُ َه فَل . ا فِي يَ ِدِه ْ ْ يَ ْجعَل ْ ، فَل َمةً قْ ُ ل يَأ ُخذْ ْ ْل، فَل ْفعَ ْم يَ فَإ ْن ل .قَا َل الدميري: هو من الزوائد قَا َل السندي: قلت ولم يذكره صاحب َ َرةَ وقد أخرجه غير المصنف ِي ُه َرْي ب َ الزوائد، فإنه من حديث أ . 977. (3290) (6964)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Birinize, hizmetçisi, (hazırlamak için) zahmetini ve hararetini çektiği bir yemek getirdiği vakit, onu da çağırsın ve kendisiyle beraber o da yesin. Eğer bunu yapmazsa, hiç olsun bir lokma alıp eline koysun."1344 * YEMEĞİN BAŞINDAN KALKILMAZ ِن ـ774 ـ6767 ـ7678 - ي ْبدُ هّللاِ ْب ُن أ ْح َمدَ ْب َم ْش َحدَّثَنَا َع ِق ِن ذَ ْكَوا َن الِده ِر بَ ِشي . َع ْن ِر ْب ِن ال زبَ ْي ِر ْب َوِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َع ْن ُمنِي ْ ثَنَا ال ِم َحتَّى يُ ْرفَ َّطعَا َ َع ِن ال َهى أ ْن يُقَام نَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َم َع ْك ُحو ٍل َع ْن َعائِ َشةَ؛ أ .فِي الزوائد: فِي إسناده الوليد بن هس ِن حبان. يأتي عن الثقات. بلمعضت. مسلم، مدل . و َكذلك مكحول الدمشقي. ومنير بن الزبير قَا َل فِي ِه دحيم: ضعيف. وقَا َل اِ ْب تحل الرواية عنه إ على سبيل ا’عتبار . 978. (3294) (6965)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm sofra kaldırılıncaya kadar yemeğin başından kalkılmasını yasakladı.1345 ي ـ777 ـ6766 ـ7677 - عَ ْس َق ََنِ ْ ٍف ال َ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َخل . ِ ٍر َع ْن ُع ْرَو ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللا. أْنبَأنَا َعْبدُ ا’ ةَ ِي َكثِي ب َ ِن أ َى، َع ْن يَ ْحيَى اْب ْعل ِر ْب ا َل ِن ال زبَ ْي ِن ُع َمَر؛ قَ َع ِن : اْب َمائِدَةُ ْ َع ال ْرفَ َف ََ يَقُو ُم َر ُج ٌل َحتَّى تُ َمائِدَةُ ْ ِت ال ُو ِضعَ ِذَا َوإ ْن َشبَ َع قَا َل . ، َر ُسو َل هّللِ إ ُع يَدَه،ُ َو ََ يَ ْرفَ ْو ُم قَ ْ يُ ْعِذ َحتَّى يَ . ْر ْف ُر َغ ال ْ َول ِ . ُض يَدَهُ ب َو فَإ َّن ال َّر ُج َل يُ . ْخ ِج ُل َجِلي َسهُ فَيَقْ َجةٌ ِم َحا َّطعَا َع َسى أ ْن يَ .فِي الزوائد: فِي إسناده ُكو َن لَهُ فِي ال عبد ا’على بن إعين، وهو ضعيف . 979. (3295) (6966)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sofra kuruldu mu, hiç kimse sofra toplanıncaya kadar yemekten kalkmasın. Doysa bile, herkes bırakmadan, yemekten elini çekmesin, yemeye devam etsin. Zira kişi (erken çekilirse) arkadaşını mahcup eder, o da bırakır. Halbuki arkadaşının daha yemeye ihtiyacı vardır."1346 * YEMEĞE BUYUR ETME ي ْب ُن ُم َح ـ747 ـ6767 ـ7674 - َّمٍد، قَاَ َو َعل ِي َشْيبَة،َ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ٍن َع ْن َش َحدَّثَنَا أ : ْهِر َ ِي ُح َسْي ب َ ِن أ َو ِكي ٌع َع ْن ُسْفيَا َن َع ْن اْب ثَنَا ْن ِت يَ ِزيدَ؛ قَالَ ْت ِ َء ب ِن َحْو َش ٍب َع ْن أ ْس َما ْب : ِ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َي النَّب تِ ُ . ْينَا َطعَ أ اٍم فَعُ ِر َض َعل . نَا َ ْ تَ ْج َم نَ ْشتَ . فَقَا َل: َ ْع َن ِه فَقُ : ي ِه ل َو َكِذباً ُجوعا .فِي الزوائد: إسناده حسن، ’ن شهًرا مختلف فِي ِه . ً 980. (3298) (6967)- Esmâ Bintu Yezîd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir yemek getirilmişti. Bize de teklif edildi. "İştihamız yok" dedik. Aleyhissalâtu vesselâm: "Açlıkla yalanı birleştirmeyiniz" buyurdular. 1347 AÇIKLAMA: Bu hadîse dayanan alimlerimiz, yemek gelince başkalarına buyur etmek gerektiğini söylediği gibi, aç olanın da sofraya oturmasının meşru olduğunu belirtmişlerdir. Dahası, samimi bir "buyura" aç kimsenin "ben tokum" diye istiğna göstermesi de caiz görülmemiştir.1348 1343 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/413. 1344 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/413. 1345 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/414. 1346 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/414. 1347 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/414. 1348 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/414-415. * MESCİDDE YEMEK ـ747 ـ6764 ـ7777 - ْب ُن ِن َكا ِس ٍب َو َح ْر َملَةُ أ ْخبَ َر ثَنَا َع . نِي َع ْمُرو ْب ُن ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو يَ ْحيَى قَا:َ ْه ٍب َحدَّثَنَا يَ ْعقُو ُب ْب ُن ُح َمْيِد ْب ِر ِث َحا ْ ِن َج ْز ٍء ال زبَ ْيِد َّي ال . يَ ِر ِث ْب َحا ْ َسِم َع َعْبدَ هّللاِ ْب َن ال َح ْض َرِم ي؛ أنَّهُ ْ َما ُن ْب ُن ِزيَاٍد ال ْي ُكنَّا نَأ ُك ُل َعلى َع ْهِد َر قُو ُل: ُسو ِل َحدَّثَنِي ُسلَ هّللِ َ ْحم َّ ُخْب َز َوالل ْ َم ْس ِجِد ال ْ ،َ فِي ال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ .فِي الزوائد: إسناده حسن. هُ ثقات، ويعقوب، مختلف فِي ِه َصل ُ ِر َجال . 981. (3300) (6968)- Abdullah İbnu'l-Hâris İbnu Cez ez-Zübeydî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında mescidde ekmek ve et yerdik."1349 AÇIKLAMA: Hanefiler, pis kokulu şeylerin mescidde yenmesini tahrimen mekruh addemişlerdir. Öyle olmayan bir şey yemek ise tenzihen mekruhtur. Şâfiîler mescidi kirletecek bir şey yemeyi caiz bulmazlar. Mescidi kirletmeyen bir şeyin yenmesi onlar göre câizdir. Mâlikîler başka barınak yoksa, mescidde kalınabileceğini, kirletmeyi önleyecek bir tedbirle (sofra örtüsü yaymak gibi) mescidde yemek yenebilir demiştir. Hanbelîler mescidi kirletmemek, kirletici bir şey atmamak şartıyla gerek itikafta bulunanların gerekse başkalarının mescidde yemek yiyebileceğini söylemişlerdir.1350 * KABAK ـ746 ـ6767 ـ7777 - نَّى ُمثَ ْ ِي َعِد هيٍ َع ْن ُح َمْيٍد َع ْن أنَ ٍس؛ قَا َل َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . ب َ ثَنَا اِ ْب ُن أ : ُ ٍل فِي ِه ثَ ْت َمِعي أ ِ بَعَ ِم ْكتَ ْيٍم ب م ُسلَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ لى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ َط ٌب إ ُر . هُ ِجدْ ْم أ ًى فَل . لَهُ َ لَى َمْوال ِ إ ِريباً َوخ َر َج قَ . َع لَهُ َطعاماً فَأتَْيتَهُ . قَا َل َو ُهَو دَ َعاهُ فَ . يَأ ُك ُل َصنَ ُك . َل َمعَ فَدَ َعانِي Œ هُ ِر قَا َل: يدَ َع ثَ ٍ َو َصنَ ْرع َوقَ ْحٍم لَ ْر ُع ِ ةً ب . قَا َل: قَ ْ ِذَا ُهَو يُ ْعِجبُهُ ال ِ فَإ . قَا َل: ه ِمْنهُ ُت أ ْج َمعُهُ فَأدْنِي ْ َّما َطِعْمنَا ل ف َجعَ .. فَلَ ِزله َر َج َع إلى َمْن ِم . َل َبْي َن يَدَْي ِه ْنهُ ِم ْكتَ ْ َوَو َض ْع ُت ال َر َغ ِم ْن آ ِخِر . ِه ِس ُم َحتَّى فَ فَ . َجعَ َل يَأ ُك ُل َويَقْ فِي الزوائد: هذا إسناده صحيح. هُ ثقات ُ ِر َجال . والحديث قد رواه ا’ئمة الستة من طريق أنس أيضا بلفظ قريب من َهذَا . 982. (3303) (6969)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Annem Ümmü Süleym Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a benimle bir sepet taze hurma gönderdi, ama evinde bulamadım. Bana bir azadlısının kendisi için hazırladığı bir yemeğe çağrıldığını, oraya gittiğini söylediler. Yanına ben de gittim. Yemeğini yemekte idi. Aleyhissalâtu vesselâm kendisiyle beraber yemem için beni de çağırdı." Enes devamla der ki: "(Ev sahibi) etli ve kabaklı bir tirid hazırlamıştı. Meğer Aleyhissalâtu vesselâm kabağı severmiş. Ben (bunu görünce) kabağı toplayıp Aleyhissalâtu vesselâm'ın önüne yakın bırakmaya başladım. Yemeği yediğimiz zaman Aleyhissalâtu vesselâm evine döndü. (Ben de hurma) sepetini önüne sürdüm. Resûlullah hurmayı yemeye ve taksim etmeye başladı, sepetteki hurmayı böylece bitirdi."1351 ـ747 ـ6777 ـ7778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِي َخاِلٍد َع ْن َحدَّثَنَا أ . َح ِكيِم َ ب َ ِن أ ْس َما ِعي َل ْب ِ ِ ثَنَا ي ِه؛ قَا َل َو ِكي ٌع َع ْن إ ِ ٍر َع ْن أب ِن َجاب ْب : َو ِعْندَهُ هِذِه الد بَا ُء فِي بَ ْيتِ ِه َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ُت َعلَى النَّب دَ َخل . ُت ْ ْ ْر ُع ي َش ْي فَقُ : ٍء َهذَا؟ قَا َل ل أ : قَ ْ َو الد بَّا ُء َهذَا ال . ِ ِه ُه . نُ ْكثِ ُر ب َمنَا .فِي الزوائد: َهذَا إسناد هُ ثقات َطعَا ُ ِر َجال صحيح، . 983. (3304) (6970)- Câbir (İbnu Târik) radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın evinde huzurlarına çıktım. Yanında şu kabak vardı. "Bu nedir?"diye sordum. "Bu kabaktır, biz bununla yemeğimizi artırıyoruz" buyurdular."1352 AÇIKLAMA: Bazı rivayetlerde "bir terzi" olduğu belirtilen davet sahibi, Fahr-i âlem aleyhissalâtu vesselâm'a kendi imkanlarına uygun bir yemek hazırlamış, Aleyhissalâtu vesselâm fevkalâde bir tevazu örneği vererek bu davete icabet etmiştir. Alimlerimiz, davetin mahiyetine göre, icabeti bazıları vacib, bazıları sünnet, bazıları da mendub olarak değerlendirmiştir. Rivayette kabak yemeğinin mümtazlığı anlaşılmaktadır. Çünkü Fahr-ı âlem onu tercih etmiştir. Biz zevklerimizi O'na göre yönlendirdiğimiz nisbette İslâm'da mertebe katedeceğiz. Binaenaleyh mü'minler kabağı sevmelidir. Kabağın ucuzluğu düşünülürse, bu zevkin iktisadi ehemmiyeti de anlaşılır. 1353 1349 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/415. 1350 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/415. 1351 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/416. 1352 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/416. 1353 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/416. * ET YEMEĞİ ي ـ748 ـ67 ـ7777 - َم ْشِق َّخ ََ ُل الِده ْ َوِليِد ال ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال ْ َحدَّثَنَا ال . َصاِلحٍ َج َز ِر ي ثَنَا َي ْحيَى ْب ُن . ْ َما ُن اْب ُن َع َطا ٍء ال ْي َحدَّثَنِي ُسل . نِي َ َحدَّثَ ِي الدَّ ْردَا ِء؛ قَا َل ب َ َع ْن أ ِي َم ْش َجعَةَ ب َ ُي، َع ْن َعِهمِه أ ُج َهنِ ْ ْب ُن َعْبِد هّللاِ ال َمةُ ْ َم َسل : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِل ِ قَا َل : دُ ِم أ ْه َسيه َطعَا ْح ُم َّ ِةالل َجنَّ ْ ِن الد ْنيَا .فِي الزوائد: أخيه مسلمة َعْبدُ هّللا َوأ ْه ِل ال بُو مشجعة واِ ْب َ فِي إسناده أ .لم أر من جرحهما و من وثقهما. وسليمنا بن عطاء ضعيف. قَا َل السند هي: قلت قَا َل الترمذي: وقد اتهم بالوضع . 984. (3305) (6971)- Ebu'd Derda radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Dünya ve cennet ehlinin yemeklerinin efendisi ettir."1354 ي ـ747 ـ6776 ـ7776 - َم ْشِق َوِليِد الِده ْ َعبَّا ُس ْب ُن ال ْ َحدَّثَنَا ال . َصاِلحٍ َج َز ِر ي ثَنَا يَ ْحَيى ْب ُن . ثَنَا ْ َما ُن ْب ُن َع َطا ٍء ال ْي ْب ُن ُسل . َ َمةُ َم َسلَ ثَنَا بُو الدَّ ْردَا ِء؛ قَا َل َ َع ْن أ ِي َم ْش َجعَةَ ب َ ي َع ْن َعِهمِه أ ُج َهنِ ْ َجا َب َو َع : ََ ْبِد هّللاِ ال أ ْحٍم قَ ط إَّ لَى لَ ِ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َما دُ ِع َي َر ُسو ُل هّللِ َصل َي لَهُ ْهِد ُ أ هُ لَ ِ قَب ْحٌم قَ ط، إَّ ل .فِي الزوائد: إسناده إسناد الحديث المتقدم . َ 985. (3306) (6972)- Ebu'd Derdâ radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm davet edildiği her yemeğe mutlaka icabet etti. Bir et hediye getirildiği zaman da mutlaka kabul buyurdu."1355 * ETİN EN GÜZEL TARAFI ْشٍر ـ746 ـ6777 ـ7774 - ِ بُو ب َ ٍف أ ْهٍم. ( نَّهُ يُ َس َّمى َس ِعيٍد َع ْن ِم ْس َحدَّثَنَا بَ . عَ ٍر ْكِر ْب ُن َخلَ ُظ ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن . َحدَّثَنِي َشْي ٌخ ِم ْن فَ قَا َل َوأ ُم َح َّمدَ ْب َن َع ) هّللاِ ْبِد هّللاِ َسِم َع َعْبدُ ؛ أنَّهُ َّ َسِم َع َر ُسو َل هّللِ َصل ْو بَ ِعيراً؛ أنَّهُ أ ُهْم َج ُزوراً َح َر لَ ِر َوقَدْ نَ َحِده ُث اِ ْب َن ال زبَ ْي ٍر يُ ْب َن ي هّللاُ َج ْعفَ يَقُو ُل َ ْحم َّ الل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل قُو َن ِل ْ ْو ُم يُل قَ ْ ،َ قَا َل َوال م َّ َو َسل ْي ِه َ ْط َعل : يَ َّظ ْهِر أ ْح ُم ال ْحِم لَ قَ : لم يذكر فِي ُب الل . ا َل السندي َّ الزوائد حال إسناده، إ أنه ذكر ما يشعر بعوة ا”سناد . 986. (3308) (6973)- Abdullah İbnu Ca'fer radıyallahu anh, İbnu'z-Zübeyr ve bir grup için boğazladığı bir deveyi ikram ettiği sırada İbnu'z Zübeyr'e rivayet ettiğine göre: "Bir defasında ashab Aleyhissalâtu vesselâm'a et yemeği sunarlarken kendisi Efendimizden şöyle söylediğini işitmiştir: "Etin en güzeli (hayvanın) sırt etidir."1356 ـ747 ـ6778 ـ7777 - ِ ِس ه ُمغَل ْ َرةُ ْب ُن ال ِن َم ثَنَا َك اِل ٍك؛ قَا َل َحدَّثَنَا ُجَبا . ثِي ِس ْب ْيٍم َع ْن أنَ ْي َر ُسو ِل هّللِ ُسلَ ِن ُر ْب ُن : يَدَ َع ِم ْن بَ ْي َما ُرفِ ْض ُل ِشَوا ٍء قَ ط فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل . ُطْنِف َسةٌ َو ََ ُحِملَ ْت َمعَهُ .فِي الزوائد: فِي إسناده جبارة وكثير بن سليم، وهما ضعيفان . 987. (3310) (6974)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anhüma anlatıyor:"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın önünden kebap artığı hiç kaldırılmadı ve beraberinde tüylü yaygı taşınılmadı."1357 AÇIKLAMA: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm eti severdi. Ancak, sofraya her seferinde az miktarda et gelirdi. Bu sebeple, sofrasında et artmazdı. Keza "tüylü yaygı taşınmazdı" ifadesi de efendimizin konfordan kaçtığını, kaba, rahat yaygılar üzerine değil, tüysüz ince yaygılar üzerine oturduğunu ifade etmektedir.1358 ْب ُن َح يَ ْحيَى ـ744 ـ6777 ـ7777 - دَّ ٍر ثَنَا . َح ْر َملَةُ ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن بُ َكْي . ِهيعَةَ َح ْض َرِم ي ثَنَا اْب ُن ل . َع ْن َ ْ َما ُن اِ ْب ُن ِزيَاٍد ال ْي أ ْخبَ َرنِي ُسلَ َج ْز ِء ال زبَ ْيِد هيِ؛ قَا َل ْ ِن ال ِر ِث ْب َحا ْ ِن ال ْي َع : ْبِد هّللاِ ْب َّي هّللاُ َعلَ َم َع َر ُسو ِل هّللِ َصل نَا َم ْس ِج أ َكل ِد ْ ْ فِي ال َطعَاماً َ م َّ َو َسل َي ِه . قَدْ ُش ِو ْحماً ل . َ َح ْصبَا ِء ْ ِال َم َس ْحنَا أْيِدينَا ب فَ . ْ َو َّضأ ْم نَتَ ِي َولَ ه َصل ْمنَا نُ َّم قُ ِن ث .فِي الزوائد: لهيعة، وهو ضعيف ُ فِي إسناده اِ ْب . 988. (3311) (6975)- Abdullah İbnu'l-Hâris İbnu'l-Cez'ez-Zübeydî radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gün) biz, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la birlikte mescidde kızartılmış bir parça et yedik. Sonra ellerimizi çakıllarla silip abdest almadan namaza durduk."1359 AÇIKLAMA: 1354 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/417. 1355 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/417. 1356 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/418. 1357 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/418. 1358 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/418. 1359 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/418. Hadis, yemekten sonra, et bile yenmiş olsa, elin su ile yıkanmasının bir vecibe olmadığını, dolayısıyla, suyun kolayca bulunmadığı durumlarda, taşa, çakıla bile olsa eldeki bulaşığın silinmesi suretiyle idare edileceğini ifade etmektedir. Sileceğimiz eşya bez veya kağıt olursa pek tabii daha iyi olacaktır. Şunu kaydetmekte gerek var: Sünnette mükerrer olarak geldiği üzere, normal şartlarda aslolan elin yemekten önce ve sonra yıkanmasıdır.1360 * KADİD YANİ GÜNEŞTE KURUTULMUŞ ET َس ـ747 ـ6776 ـ7776 - ٍد ْس َما ِعي ُل ْب ُن أ ُر ْب ُن َحدَّثَنَا إ . َعْو ٍن ِ ِز ثَنَا . ٍم، َع ْن َج ْعفَ ِي َحا ِن أب ْي ِس ْب ِي َخاِلٍد، َع ْن قَ ب َ ْس َما ِعي ُل ْب ُن أ ِ ثَنَا إ ِي َم ْسعُوٍد؛ قَا َل ب َ َر أ : ائِ ُصهُ ْر َعدُ فَ َجعَ َل تُ َمه،ُ فَ َّ َ َر ُج ٌل، فَ َكل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ أتَى النَّب . ْي َك ِ َّي َصل ِ َم فَقَا َل ل . ِل ٍك َهُ َههِو ْن َعلَ ْس ُت ب فَإنه . ِى لَ ِديدَ قَ ْ إنَّ . بُو َعْبِد هّللاِ َما أنَا اْب ُن ا ْمَرأةٍ تَأ ُك ُل ال َ َو َص قَا َل أ : لَهُ َو ْحدَهُ ْس َما ِعي ُل، إ .فِي الزوائد: هُ ثقات ِ ُ َهذَا إسناد صحيح، و ِر َج . ا َل ال قَ ْس َم َهذَا الحديث معدود فِي أفراد اِ ْب . وقد استغر به حجاج بن الشاعر. ا ِعي َل ِن قَا َل اِ ْب : ماجة ِن السيوطي: عساكر ِ واشار َعلَى إ أن يحدث به إ مرة فِي السنة لغرابته. ثم أخرج عن الحسن بن عبيد قَا َل: و ُل ِن أبي الحارث يَقُ َسِم ْع : ى حجاج بن ُت اِ ْب لَ ِ بعث إ الشاعر، فَقَا َل: ى سنة لَ تحدث بهذا الحديث إ من سنة إ . فقلت للرسول: اقرأه ال َّس ََم وقل: ربما حدث به فِي اليوم مرات.قَا َل ِ اِ ْب : ْي ِه قاضي دمثق ِن عساكر ْس َما ِعي َل بن َعلَ ِ ْي ِه ُم َح َّمد بن إ ْس َما ِعي َل َعلَ ِن ِ ِن أبان. و قَا َل اِ ْب وقد تابع إ . وسرقه ُم َح َّمد بن الوليد اِ ْب هي. ورواه ِي الحارث القطان. وسرقه منه أيضا عبيد بن الهيثم الحلب ب َ ْس َما ِعي َل بن أ ِ ِن أبان من إ عد هي: َهذَا الحديث سرقه اِ ْب ِي خالد مرس ب َ ِي خالد عن قيس مرس. من غير ب َ ْس َما ِعي َل بن أ ِ زهير و سوسه عيينة و يَ ْحيَى القضان عن أ . والمحفوظ عن إ ِي مسعود ب َ ذكر أ . 989. (3312) (6976)- Ebu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gün) Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm'a bir adam gelmişti. (Bir müddet) Efendimizle konuştu. Bu sırada adamcağız (duyduğu korkudan) omuzları titremeye başladı. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm adama: "Sakin ol! Ben bir kral değilim, ben kadîd (güneşte kurutulmuş et) yiyen bir kadının oğluyum" buyurdular."1361 * TUZ ٍر ـ777 ـ6777 ـ7777 - ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . ِوَيةَ ِي ِعيس َى َع ْن َر ثَنَا . ُج ٍل َمْرَوا ُن ْب ُن ُمعَا ب َ َر ثَنَا ِعيس َى ( اهُ ُمو َسى ْب ُن أ أ )، َع ْن ُ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل أنَ : ِس ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : ُح َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ ِمل ْ ِدُ إدَا ِمُكُم ال َسيه . ِ فِي الزوائد: ي عيسى الحياط قَا َل فِي تقريب التهذيب ب َ فِي إسناده عيسى بن أ : متروك . 990. (3315) (6977)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Katığınızın efendisi tuzdur" buyurdular.1362 * ZEYTİNYAĞI ْب ُن ُم ْكَر ـ777 ـ6774 ـ7767 - ٍم بَةُ َوا ُن ْب ُن َحدَّثَنَا ُعق . ِعي َسى ْ َصْف َر ثَنَا . ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ِعيٍد َع ْن َجِدهِه؛ قَا َل: َسِم ْع ُت أبَ ةَ ا ُه َرْي يَقُو ُل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر قَا َل : َك َر ُسو ُل هّللِ َصل ُمبَا ِ ِه فَإنَّهُ فِ : فِي إسناده عبد هّللا بن َس ِعيِد ُكل . ي الزوائد ُوا ال َّزْي َت َوادَّ ِهنُوا ب المقبر هي . قَا َل فِي تقريب التهذب متروك 991. (3320) (6978)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Zeytinyağını yiyin ve onu (bedeninize) sürünün. Çünkü o, mübarektir."1363 * SÜT بُو ُكَر ـ776 ـ6777 ـ7767 - ْي ٍب َ َحدَّثَنَا أ . ِن بُ ْرٍد ال َّرا ِر ْب ُحبَا ِب َع ْن َج ْعفَ ْ ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ال ِ هيِ ِسب . ؛ ِيَّةُ م َساِلٍم ال َّرا ِسب ُ َحدَّثَتْنِى َمْو ََتِي أ قَال : تَقُو ُل َ ْت َسِم ْع : ا َل ُت َعائِ َشةَ ِِلبَ ٍن قَ تِي ب ُ ِذَا أ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِن َكا َن : ْو بَ َر َكتَا أ بَ َر .فِي الزوائد: أم سالم َكةٌ وباقي ِر َج . قَا َل السندي: قلت قَا َل الدميري فِي الراسبية و َج ْعفَ أر من تكلم فيهما بجرح و توثيق. ال اسناد ثقات ٍر بن برد، لم هي: لم يحدهث عن أم سالم َج ْعفَ : حد ٍر بن برد وروى له المصنف َهذَا الحديث الوا . و َكا َن شيخا ثقة يكتب حديثه. قَا َل الدارقطن ٍر َهذَا غير َج ْعفَ . وهو شيخ بصري مق هل، يعتبر به وأم سالم من أهل البصرة. و َكانَت من العابدات. أحرمت من البصرة سبع عشرة مرة. روى لها المصنف هذا الحديث الواحد . 1360 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/418-419. 1361 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/419. 1362 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/419. 1363 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/420. 992. (3321) (6979)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, kendisine süt sunulduğu vakit: "(Süt) bir berekettir" veya "(Süt) iki berekettir" derdi."1364 * KURU HURMA قَا َل َ م َّ َو َسل : فِي ِه َ َطعَام َبْي ِتَ ْ بَ ْي ٌتَ تَ .فِي الزوائد: فِي إسناده عبيد هّللا بن علي مختلف فِي ِه. وهشام بن سعد وهو وإن ْمَر فِي ِه َكال بُو زرعة و ُم َح َّمد بن إسحاق: شيخ َ ِن معين والنسائي وغيرهما. وقَا َل أ خ هرج له مسلم، فإنما رواه له فِي الشواهد. وقد ضعفة اِ ْب محله الصدق. وباقي ِر َجال ا”سناد ثقات . 993. (3328) (6980)- Ubeydullah İbnu Ali İbni Ebi Râfi'în nenesi -ve Ebu Râfi'în karısı- Selma radıyallahu anhüm anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İçerisinde kuru hurma olmayan bir ev, içerisinde yiyecek maddesi olmayan bir ev gibidir."1365 AÇIKLAMA: Bu hadis, Aleyhissalâtu vesselâm'ın kendi içinde yaşadığı cemiyetin şartlarına göre beyan buyurduğu bir hadistir. O devirde, Arabistan'ın baş yiyeceği, zahiresi hurma idi. Onun olmaması evde büyük eksiklik idi. Bir başka yerde bu, buğday veya mısır olabilir. Nitekim, memleketimizde söylenen bir fıkra buradaki hakikati ifade eder: Karadenizli, maruz kaldıkları gıda darlığını şöyle ifade eder: "Bu yıl öyle kıtlık oldu, mısır öyle az kalktı ki nerdeyse buğday ekmeğine muhtaç olacaktık." Bu fıkra Karadeniz yöresi için mısırın ne kadar ehemmiyetli olduğunu ifade eder.1366 * YAŞ HURMAYI KURU HURMAYLA YEMEK ـ778 ـ6747 ـ7777 - نَ ٍف َحدَّثَ ْكُر ْب ُن َخلَ ْشٍر بَ ِ بُو ب َ ي ا أ . َمدَنِ ْ ْي ٍس ال ِن قَ ِ ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن . ي ِه َع ْن ُم َح َّمٍد ْب َع ْن أب ُم اِ ْب ُن ُع ْرَوةَ ثَنَا ِه َشا َ َعائِ َشةَ؛ قَال : َ ْت م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْمِر قَا َل : ِالتَّ َح ب بَلَ ْ ُوا ال َق ُكل . َخلَ ْ ُوا ال َجِديِد ُكل ْ ب . و ُل ِال ْغ َض ُب َويَقُ َي فَإ َّن ال َّشْي : َطا َن يَ َبِق َجِديِد ْ ِال َق ب َخلَ ْ َ َحتَّى أ َك َل ال ِن اْب ُن آدَم !فِي الزوائد: معين وغيره بُو ذكريا يَ ْحيَى بن ُم َح َّمد، ضعفه اِ ْب ِن فِي إسناده أ . عدى َ و قَا َل اِ ْب : أحاديثه مستقيمة سوى أربعة أحاديث. قَا َل السندي: قلت وقد عد َهذَا الحديث من جملة تلك ا’حاديث. و قَا َل النسائي: إنه حديث منكر . 994. (3330) (6981)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Yaş hurmayı kuru hurmayla birlikte yiyin. Eski hurmayı yeni hurmayla beraber yiyin. Zira şeytan (böyle yapmanıza) kızar ve: "Ademoğlu, eskiyi yeni ile beraber yiyecek kadar (hayatta) kaldı" der." 1367 ٍر ـ777 ـ6746 ـ7776 - ُودَ َّشا َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . بُو دَا َ َح َس ِن ثَنَا أ . ْ َخ َّزا ُز َع ِن ال ْ بُو َعاِمٍر ال َ ْكٍر ثَنَا أ ِي بَ ب َ َى أ َو َك َع ( ا َن ْن َس ْعٍد َمْول َحِديثُهُ َ َو َكا َن يُ ْعِجبُهُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ُم النَّب َس ْعدٌ يَ ) ْخدُ َهى َع ِن ا نَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب ِن ؛ أ ” َ َرا يَ ْعنِى فِي التَّ .فِي ْمِر ق . ْ ُ الزوائد: َهذَا إسناد صحيح. هُ ثقات ِر َجال . وليس لسعد عند المصنف غير َهذَا الحديث. وليس له شئ فِي بقية الكتب الستة . 995. (3332) (6982)- Hz. Ebu Bekr'in azadlısı Sa'd radıyallahu anhüma -ki bu Sa'd "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a hizmet ediyordu ve Aleyhissalâtu vesselâm onun hizmetini beğeniyordu- anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm hurma yerken (açgözlülükle) ikrân yapmayı (ikişer ikişer yemeyi) yasakladı."1368 AÇIKLAMA: İkranla ilgili teferruat açıklandı.1369 * HAS UNDAN YAPILAN EKMEK ـ776 ـ6747 ـ7777 - نَا َحدَّثَ َو ُسَوْيدُ ْب ُن َس ِعيٍد، قَاَ ، ِ ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَّاح : ا َل ِي؛ قَ ب َ ِزٍم َحدَّثَنِى أ ِي َحا ب َ ِز ْب ُن أ عَ ِزي ْ ثَنَا َع : ُت ْبدُ ال ْ َسأل َس ْه َل ْب َن : ا َل َس ْعٍد َّي؟ قَ ِق َرأْي َت النَّ َه ْل : َّي هّللاُ َعلَ ِ َض َر ُسو ُل هّللِ َصل ب َّي َحتَّى قُ ِق َرأْي ُت النَّ َم ا َم َّ ْي ِه . ُت َو َسل ْ ُهْم َم فَقُ : نَا ِخ ُل ل َه ْل َكا َن لَ فَ َ؟ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل َ َعلى َع ْهِد : م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َض َر ُسو ُل هّللِ َصل ب َرأْي ُت ُمْن ُخ ًَ َحتَّى قُ . ُت َما ْ ل ْم ق : ُ َف ُكْنتُ فَ َكْي 1364 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/420. 1365 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/421. 1366 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/421. 1367 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/421. 1368 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/422. 1369 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/422. َر َغ ُو َن ال َّش ِعي ُكل َر َم تَأ ْن ُخو ٍل؟ قَا َل ْ ْي : ُخهُ ُكنَّا نَ ْنفُ َّرْينَاهُ َي نَعَ ْم . ثَ َر َو َما بَِق َما َطا فَيَ ِطي ُر ِم .فِي الزوائد: َهذَا إسناد صحيح. هُ ْنهُ ُ ِر َجال ثقات . 996. (3335) (6983)- Ebu Hâzım anlatıyor: "Ben Sehl İbnu Sa'd radıyallahu anh'a: "Sen has undan yapılmış~ beyaz ekmek gördün mü?" diye sormuştum. Sehl: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm vefat edinceye kadar, beyaz ekmek görmedim" dedi. Ben tekrar: "Resûlullah zamanında ashabın eleği var mıydı?" dedim. "Aleyhissalâtu vesselâm vefat edinceye kadar elek görmedim" dedi. "Öyleyse elenmemiş arpa ekmeğini nasıl yiyordunuz?"dedim. "Biz onu üflerdik, içindeki kepekten uçan uçardı. Kalan (kepek)leri de su ile yumuşatıp yoğururduk" cevabını verdi."1370 ِن ـ777 ـ6748 ـ7776 - َكا ِس ٍب ِر ا اْب ُن . ِث َو ثَنَ ْه ٍب َحدَّثَنَا َي ْعقُو ُب ْب ُن . ُح َمْيِد ْب َحا ْ أ ْخبَ َر . نِي َع ْمُرو ْب ُن ال َها َغ ْربَلَ ْت دَقِيقاً َم َن، أنَّ ِهم أْي ُ َع ْن أ ِن َعْبِد هّللاِ َحدَّثَهُ َش ْب َّن َحنَ َ ْكُر ْب ُن َسَوادَةَ؛ أ أ ْخبَ َر . نِي بَ َ َر ِغيفاً م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َصنَعَتْهُ ِللنَّب فَ . َم ِ فَقَا َل ا هذَا؟ قَالَ ْت: أ ْر ِضنَا ٌم نَ ْصنَعُهُ ب . َطعَا َك َر ِغيفاً َّم ا ْع ِج فَأ ْحبَ ْب ُت أ ْن أ ْصنَ . فَقَا َل: نِي ِه َع ِمْنهُ لَ ُرِدهي ِه فِي ِه، ث .فِي الزوائد: ا إسناد ُ َهذَ حسن. وليس ’م أيمن عند المصنف إ َهذَا الحديث وحديث ذكره فِي كتاب الجنائز. وليس لها فِي الكتاب الباقية شئ.قلت أنا. بل أخرج لها مسلم فِي: ـ-88 كتاب فضائل الصحابة، ـ-47باب من فضائل أم أيمن رضى هّللا عنا، حديث رقم ـ.777 وهو ِن ماجة فِي كتاب الجنائز برقم ـ الحديث الذي رواه اِ ْب 7767 . 997. (3336) (6984)- Ümmi Eymen radıyallahu anhâ'nın anlattığına göre: "Kendisi bir unu eleyip ondan Aleyhissalâtu vesselâm için ekmek yapmıştır. Resûlullah: "Bu nedir?" diye sormuş, o da: "Bu bizim diyarda yaptığımız bir yiyecektir. Ben ondan sizin için bir ekmek yapmak arzu ettim"demiştir. Aleyhissalâtu vesselâm da: "Şu eleyip ayırdığın kepeği, öbürüne (un kısmına) geri kat, sonra yoğur (ve ekmek yap)" buyurmuştur."1371 AÇIKLAMA: Birinci hadis, Aleyhissalâtu vesselâm zamanında unların elenmediğini belirtmektedir. İkinci hadisten bu elenmeyiş hâdisesinin, elek denen âletin yokluğundan ileri gelmeyip nebevî bir kasıttan ileri geldiğini anlamaktayız. Zira kepeğin unla karıştırılarak hamur yapılmasını emir buyurmuştur.1372 * YUFKA EKMEK ي ـ774 ـ6747 ـ7774 - َّحا ُس ال َّر ْمِل ٍر، ِعي َسى ْب ُن ُم َح َّمٍد النَّ بُو ُع َمْي َ ِ ثَنَ ي ِه، قَا َل َحدَّثَنَا أ . ِن َع َطا ٍء َع ْن أب َع ِن اْب ِيعَةَ َرب ا َض ْمَرةُ ْب ُن : ْو َمهُ َرةَ قَ بُو ُه َرْي َ َر أ َزا . ُظ يَ ْعنِي قَ ( ن هُ قَا َل يُنَا ْريَةً ِق أ ) ا ٍق ِم ْن ُرقَا ِ ُرقَا ِل ْوهُ ب َى َو . قَا َل َو فَأتَ ’ُ ْي ِه فَبَك : ي هّللاُ َعلَ َّ َرأى َر ُسو ُل هّللِ َصل َما َ ه م َّ ْينِ ِه قَ ط َو َسل هي ذَا ب .فِي الزوائد: ، وهو ضعيف ِعَ ِي مسلم الخراسان ب َ فِي إسناده عطاء بن أ . 998. (3338) (6985)- Atâ anlatıyor: "Ebu Hureyre radıyallahu anh (bir ara) kavmini ziyaret etmişti. -Râvi der ki: "Köyü de zannedersem Yuna idi- Köylüler kendisine evvelkilerin yufka ekmeğinden bir yufka getirmişlerdi. Ebu Hureyre ekmeği görünce ağladı ve "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şu (lüks) ekmeği gözleriyle hiç görmedi" dedi."1373 * FÂLÛZEC (BAL HELVASI) َو ـ777 ـ6746 ـ7787 - َّها ِب ْب ُن ال َّض َّح ْ َحدَّثَنَا َع ِم ي ْبدُ ال ِر ا ِك ال سل . ِث َ َحا ْ بُو ال ْس َم أ . ا ِعي ُل ْب ُن َعيَّا ٍش َ ثَنَا إ . َع ْن ِ َحةَ ْ ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َطل ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل ِن يَ ْحيَى َع ِن اْب َما َن ْب ْ ُعث : ُوذَ فَال ْ ِال أ . ي هّللاُ َّو ُل َما َسِمنَا ب َّ ِ َّي َصل ْي ِه ال َّس ََُم أتَى النَّب ِري َل َعلَ َّن ِجْب أ فَقَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه إ َّن َعل : َ ِهُم ا ْي ُح َعلَ َّمتَ َك تُْفتَ ُ ِهْم أ ’ ِم َن الد ْنيَا ْي ْر ُض فَيُفَا ُض َعل . َ ُوذَ فَال ْ ُو َن ال يَأ ُكل َ َحتَّى إنَّ . ُهْم لَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فَقَا َل النَّب : وذَ؟ ِ ي َصل ُ فَال ْ َو َما ال قَا َل: ْ ُطو َن ال َّس ْم َن َوال ْخِل يَ عَ َس َل . َجِميعاً لِذِل َك َش ْهقَةً َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ِن فَ َش .قَا َل الدميري: الجوزي َه َق النَّب قَا َل اِ ْب . إنه َما َن بن يَ ْحَيى ما علمت فِي ِه جرحا ْ موضوع باطل أصل له. وفي الزوائد: فِي إسناده ُعث . و ُم َح َّمد بن طلحة لم أعرفه. وعبد ُو الوهاب قَا َل د بُو دَا َ فِي ِه أ : يضع الحديث. و قَا َل الحاكم: روى أحاديث موضوعة . 999. (3340) (6986)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Fâlûzeci ilk işitmem şöyle oldu: "Cebrail aleyhisselâm Resûlullah'a gelip: "Ümmetine yeryüzü açılacak. O zaman onlara dünyalık bol bol akacak. Öylesine akacak ki fâluzec bile yiyecekler" dedi. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm: "Fâlûzec nedir?" diye 1370 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/422. 1371 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/423. 1372 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/423. 1373 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/423-424. sormuş, Cebrail aleyhisselâm: "Yağ ve balı karıştırıp yapılan helva" diye açıklamıştır. Resûlullah bu haber karşısında hıçkıra hıçkıra ağlamıştır."1374 AÇIKLAMA: Birçok hadisçiler, bu hadisin mevzu olduğunu söylemiştir. Sıhhat ihtimaline binaen "Resûlullah, mü'minlerin tereffüh sayılacak beslenme tarzları sebebiyle üzülmüştür" diye te'vil edilebilir. Çünkü birçok içtimâî ve ferdî bozulmaların kaynağı beslenme rejimiyle ilgilidir. Hastalıklar, israflar, bir kısım suistimal ve ahlâk bozulmaları çoğunlukla tereffühe dayanan sebeplerle başlamaktadır.1375 * ARPA EKMEĞİ ِح ْم ِص ي ـ7777 ـ6747 ـ7784 - ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ِن َكِثي ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب َحدَّثَنَا َي ْحيَى بن ُعث ( ْ َو َكا َن يُعَد ِم َن ا ِل). ثَنَا َبِقيَّ ’ْبدَا ُ ة. ثَنَا َس َح َس ِن َع ْن أ،نَ ْ ِن ذَ ْكَوا َن َع ِن ال ْب ِ ٍر َع ْن نُوح ِي َكِثي ب َ يُو ُس ُف ْب ُن أ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل َم ْخ ُصو َف اْب : ْ ال صو َف َوا ْحتَذَى ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َس َر ُسو ُل هّللِ َصل ب َو ل .و قَا َل: َ ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ أ َك َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َسل ِ َس َخ ِشناً ب َولَ َح َس ِن بَ ِشعا . ً ْ فَ : بَ ِش ُع؟ قَا َل ِقي َل ِلل ْ َما ال ِر : ِ ُج ْر َع ِة َم َغِلي . ا ٍء ُظ ال َّش ِعي َما َكا َن يُ ِسيغُهُ إ ب .فِي الزوائد: هذا إسناد ضعيف. بُو عبد هّللا الحاكم. يروى عن الحسن كل معضله . َ Œنه نوح بن ذكوان متفق َعلَى تضعيفه. قَا َل أ 1000. (3348) (6987)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yün (elbise) giydi, yamalı papuç giydi." Enes şunu da ilave etti: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm beşi' yemeği yedi ve sert elbise giydi." (Enes'in râvisi) Hasen'e soruldu: "Beşi' dediğin yemek nedir?" O şu cevabı verdi: "Arpanın iri öğütülmüşüdür, ağızdaki lokmayı kişi, ancak bir yudum su ile yutabilirdi."1376 * İKTİSATLI YEMEK َو ُم َح ـ7777 ـ6744 ـ7777 - َّمدُ ْب ُن عَ ْس َكِر ي، ْ َما َن ال ْي ُودَ ْب ُن ُسلَ َحدَّثَنَا دَا ي َع ْن ُمو َس ال َّصبَّاح. قَا:َ ى ِ ِف قَ َّ ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن ُم َح َّمٍد الث هيِ؛ قَا َل ُج َهنِ ْ ِن َعاِمٍر ال ْب ِن َو ْه ٍب َع ْن َع ِطيَّةَ هيِ َع ْن َزْيِد ْب ُج َهنِ ال : هُ فَقَا َل ْ ُ ْكِرهَ َعلى َطعَاٍم يَأ ُكل ُ َما َن َوأ ْ ِي. ُت َسل ِى َسِم ْع ُت َسِم ْع : َح ْسب نه َ أ يَقُو ُل َر ُسو َل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َمِة َص « ل ِقيَا ْ ال َ يَ ْوم ُهْم ُجوعاً ْطَولَ فِي الد ْنيَا، أ َر النَّا ِس ِشبَعاً َّن أ ْكثَ ِ فِي إسناده َس إ »فِي الزوائد: ِعيِد ِن بن ُم َح َّمد الوراق الثقفي ضعفوه. حبان والحاكم ووثقه اِ ْب . 1001. (3351) (6988)- Atiyye İbnu Âmir el-Cüheni radıyallahu anh anlatıyor: "Selman radıyallahu anh, yemek yerken, biraz daha yemesi için ısrar edilince şöyle demişti: "(Yediğim miktar) bana yeter. Zira ben Aleyhissalâtu vesselâm'ı işittim. Buyurmuşlardı ki: "Dünyada insanların doyasıya en çok yiyeni, Kıyamet günü açlığı en uzun olacaktır."1377 ٍر ـ7776 ـ6747 ـ7776 - ِن ِدينَا ِر اِ ْب ِن َكثِي ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب ْ َو يَ ْحيَى ْب ُن ُعث ٍر َو ُسَوْيدُ ْب ُن َس ِعيٍد َح ْم ِص ي ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا ْ ال َو قَال : ِليِد ُوا ْ ْب ُن ال ُ ثَنَا بَِقيَّة . ِ ٍر َع ْن نُوح ِي َكثِي ب َ ثَنَا يُو ُس ُف ْب ُن أ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل ِس ْب َح َس ِن َع ْن أنَ ْ ِن ذَ ْكَوا َن َع ِن ال ْب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َه قَا َل : ْي َت َر ُسو ُل هّللِ َصل َّن ِم َن ال َّس َر ِف أ ْن تَأ ُك َل ُك َّل َما ا ْشتَ إ .فِي ِ بن ذكوان متفق َعل . و قَا َل الدميري: ْي ِه َ الزوائد: َهذَا إسناده ضعيف. ’ن نوح ى تضعيفه َهذَا الحديث مما أنكر َعل . َ 1002. (3352) (6989)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Her iştiha duyduğunu yemen israftandır."1378 * EKMEK ATILMAZ ِ ي ـ7777 ـ6777 ـ7777 - ِف ْريَاب ْ ِن يُو ُس َف ال ُم ْب ُن ُم َح َّمِد ْب َرا ِهي ْب ِ َحدَّثَنَا إ . ِ ِن َو َّساج ْب بَةَ َو َسا ُج ْب ُن ُعقْ َو ثَنَا . ِليدُ ْب ُن ُم َح َّمٍد ْ ثَنَا ال ِر ي ُموقَ ال . ْت ْ َع ْن َعائِ َشةَ؛ قَالَ ِر ي َع ْن ُع ْرَوةَ ثَنَا ال ز ْه : ي هّللاُ َّ دَ َخ َل النَّب بَ ْي َت ِ ي َصل ْ ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل . َ قَاةً ْ ُمل َرأى ِك ْس َرةً َها فَ . فَأ َخذَ َو قَا َل َها َّم أ َكلَ َيا َعائِ َشةَ! فَ : « َم َس َح َها ثُ ِهْم أ . ْكِرِمي َكِريماً ْي ْوٍم قَ ط فَعَادَ ْت إلَ َر ْت َع ْن قَ َما نَفَ فَإنَّ ».فِي الزوائد: فِي إسناده الوليد بن َها ِ قَ : لَى أنه منهم بالوضع ُم َح َّمد، وهو ضعيف. ا َل الستدي قلت أشار الدميري إ . 1374 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/424. 1375 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/424. 1376 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/425. 1377 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/425. 1378 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/426. 1003. (3353) (6990)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm hücreme girmişlerdi. Atılmış bir ekmek parçası gördüler. Hemen onu alıp silerek yediler ve: "Ey Aişe! Kerim olana ikram et! (Yani kıymetli olan ekmeğe hürmet et!) Zira şu ekmek, bir kavme nefret edip kaçmışsa bir daha dönmemiştir" buyurdular."1379 AÇIKLAMA: Bu hadis tek başına çok zayıftır. Ancak ekmeğe hürmetle ilgili başka rivayetler daha önce geçti.1380 * AÇLIKTAN ALLAH'A SIĞINMAK ـ7778 ـ6777 ـ7778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َر ثَنَا إ ْس . ةَ؛ َحا ُق ْب ُن َمْن َحدَّثَنَا أ . ُصو ٍر َ ِي ُه َرْي ب َ ْي ٍث َع ْن َك ْع ٍب َع ْن أ ٌم َع ْن لَ ثَنَا ُه َرْي قَا َل: يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َكا َن : ا َ ُهم َّ َس ال َّض ِجي ُع لل ! ِئْ فَإنَّهُ ب ِ ُجوع ْ َك ِم َن ال ِ ب َه إنه . ا ِي أ ُعوذُ َخيَانَ ِة فَإنَّ ْ َك ِم َن ال ِ ب َوأ ُعوذُ َطانَةُ ِ ب ْ َس ِت ال ِئْ ب . ِ فِي الزوائد: ي سليم، وهو ضعيف ب َ فِي إسناده ليث بن أ . 1004. (3354) (6991)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allahım, açlıktan sana sığınırım. Çünkü o, en kötü yatak arkadaşıdır. Hıyanetten de cana sığınırım. Çünkü o, çok kötü iç duygusudur."1381 * AKŞAM YEMEĞİM BIRAKMAYIN ي ـ7777 ـ6776 ـ7777 - ِ َم ْخ ُز َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ِم ي َعْبِد هّللاِ ال َّرقه ْ ِن بَابَاهُ ال ِن َعْبِد هّللاِ ْب ُم ْب ُن َعْبِد ال َّس ََِم ْب َرا ِهي ْب ثَنَا إ . ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ِ ِن َعْبِد ِ ِر ْب ُمْن َكِدِر َع ْن َجاب ْ ِن ال هّللاِ؛ قَ : ْب ُن ا َل َمْي ُمو ٍن َع ْن ُم َح َّمِد ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل : َ َك هٍف ِم ْن َر ُسو ُل هّللِ َصل ْو ب َء َولَ َشا عَ ْ تَدَ ُعوا ال فَإ َّن تَ .فِي الزوائد: بن عبد ال َّس ََم وهو ضعيف ْر َكهُ يُ ْهِر ُم تَ . ْمٍر َ َرا ِهيم ْب ِ فِي إسناده إ . وقد رواه الترمذي عن أنس و قَا َل: إنه حديث منكر . 1005. (3355) (6992)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Akşam yemeğini bırakmayın, bir avuç hurma ile de olsa akşamı yiyin. Çünkü akşamın terki insana (erken) ihtiyarlık getirir."1382 * MİSAFİR EDİNME ـ7776 ـ6777 ـ7776 - ِ ِس ه ُمغَل ْ َرةُ ْب ُن ال َ َحدَّثَنَا ُجبَا . م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِس ْب ْيٍم َع ْن أنَ ثَنَا كثِي ُر ْب ُن : ُسلَ ِر بَ ِعي ْ ِم ال لَى ِسنَا ِ َرةِ إ ِذي يُ ْغ َشى، ِم َن ال َّشْف َّ بَ ْي ِت ال ْ لَى ال ِ َخْي ُر أ ْس َر ُع إ ْ ال .فِي الزوائد: فِي إسناده جبارة وكثيروهما ضعيفان . 1006. (3356) (6993)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hayır, misafir ağırlanan eve, bıçağın deve hörgücüne ulaşmasından daha hızlı ulaşır."1383 ـ7777 ـ6778 ـ7777 - ِ ِس ه ُمغَل ْ ِ ي َرةُ ْب ُن ال ِرب َحدَّثَنَا ُجبَا . ُم َحا ْ ِن ثَنَا ال . ِن ُمَزا ِحٍم َع ِن اْب ْه َش ٍل َع ِن ال َّض َّحا ِك اْب َنا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن نَ ثَ َ َعبَّا ٍس؛ قَا َل: م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : َخْي ُر َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ اَل ْ لَى ال ِ ِر أ ْس َر ُع إ بَ ِعي ْ لَى َسنَاٍم ال ِ َرةِ إ ِذي يُ ْؤ َك ُل فِي ِه ِم َن ال َّشْف و َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن بَ ْي ِت ال .فِي الزوائد: فِي إسناده جبارة وهو ضعيف. بن َّ ِن ثَنَا المحاربي عن َع . َس ِعيِد ْبدُ ال َّر ْح َم ِن نهشل غلط. والصواب: عن نهشل وهو اِ ْب . ونهشل ساقط . 1007. (3357) (6994)- İbnu Abbâs radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hayır, içerisinde yemek yenen eve, bıçağın deve hörgücüne ulaşmasından daha hızlı ulaşır."1384 ي ـ7774 ـ6777 ـ7774 - ِ َم ثَنَا ِل ٍك َع ْن َحدَّثَنَا َعِل . ُع ي ْب ُن َمْي ُمو ٍن ال َّرقه ْ ِن ُع ْرَوة َع ْن َعْبِد ال ْب هيِ َما ُن ْب ُن َعْبِد ال هرحم ِن َع ْن َعِل ْ ث َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َع : َطا ٍء َع ْن أ لَى بَا ِب الدَّ ِ ْخ ُر َج ال َّر ُج ُل َم َع َضْيِف ِه إ ِة أ ْن يَ إ َّن ِم َن ال ُسنَّ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ا .فِي ِر قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِن الزوائد: فِي إسناده علي بن عروة، أحد الضعفاء المتروكين. حبان قَا َل اِ ْب : يضع الحديث . 1379 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/426. 1380 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/426. 1381 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/427. 1382 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/427. 1383 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/427. 1384 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/428. 1008. (3358) (6995)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Adamın misafirini kapıya kadar uğurlaması sünnettendir."1385 * ETLE YAĞI YEMEKTE BİRLEŞTİRME بُو ُكَر ـ7777 ـ6776 ـ7767 - ْي ٍب َ َحدَّثَنَا أ . ِ ي ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن ’ َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ا ِن ْر َحب . ِيـ ِه َع ِن اْب ِي يَ ْعقُو َب َع ْن أب ب َ ُس ْب ُن أ ثَنَا يُونُ َمَر؛ قَا َل ْي ِه ُع َمُر َو ُهَو َعلَى َم ُع : ائِدَتِ َم ْجِل ِس َ دَ َخ َل َعل ِه. ْ ِر ال َع ْن َصدْ ِ فَأْو َس َع . فَقَا َل: ْسِم هّللاِ لَهُ ب . َمةً لَقْ َ ِقم ِيَ ِدِه فَلَ َّم َض َر َب ب َّم ث . ثَنَّى ُ ثُ َّم قَا َل ْخرى ثُ ُ ِى ’ دَ َسٍم ِأ ب : إنه َ . ْحِم ِجدُ َط ْعم َّ ِدَ َسِم الل . فَقَا َل َعْبدُ هّللا:ِ ُمْؤ ِمنِي َن َما ُهَو ب ْ ِي ُب ال َّسِمي َن َر ال يَاأ ِمي ! إنه ُ ْطل لَى ال سو ِق أ ِ َخ َر ْج ُت إ ِريَهُ َم فَ . ْهُزو ِل َو َجدْتُهُ َغاِل ْشتَ . ياً ْ ِد ْر َهٍم ِم َن ال ِ َرْي ُت ب فَا ْشتَ . ِد ْر َهٍم َس ْمنـاً ِ ْي ِه ب ُت َعلَ ْ َو َح َمل . َع ْظماً ِاِلي َع ْظماً َردَّدَ َعي فَأ . فَقَا َل َردْ ُت أ ْن يَتَ َمُر َر ُع : َمعَا ِعْندَ َما ا ْجتَ ِا َصدَّ َق ب َوتَ َحدَ ُه َما أ َك َل أ قَ ط إَّ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِر ُسو ِل Œ هّللِ َصل قَا َل َع : ُمْؤ ِمِني َن ْبدُ هّللاِ َخ . ْ َر ال يَا أ ِمي ُخذ ! ْ ُت ذِل َك ْ ِمعَا ِعْندي إ فَعَل يَى بن َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ف .فِي الزوائد: َهذَا إسناد حسن. فِي ِه يَ ْح بن عبيد ْعَ َل َم ’ فَل . قَا َل: ا ُكْن ُت َ ْن يَ ْجتَ 1009. (3361) (6996)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Babam Ömer yanıma girmişti. Ben o sırada sofradaydım. Sofranın başında kendisine yer açtı (Babam oturdu ve:) "Bismillah" dedi. Sonra elini yemeğe vurup bir lokma aldı. Sonra bir lokma daha alarak ikiledi. Sonra da: "Ben bu yemekte bir yağ tadı aldım. Bu, etin yağının tadı değildir" dedi. Ben: "Ey mü'minlerin emîri! Ben semiz et almak için çarşıya çıkmıştım. Pek pahalı buldum. Bunun üzerine, bir dirhemlik zayıf et aldım. Ona bir dirhemlik de yağ ilave ettim. Böylece bütün aile fertlerinin kemiklerden faydalanmasını arzu ettim" dedim. (Babam) Ömer dedi ki: "Bu iki şey, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın sofrasında asla bir araya gelmediler Efendimiz birini yediyse diğerini tasadduk etti." Ben: "Al! ey mü'minlerin emîri. Ben bir kere yapmış bulundum. Bundan böyle bu iki şey benim soframda da asla beraber bulunmayacak!" dedim. Babam yinede: "Hayır! Ben bunu yapamam!" dedi (ve yemedi)."1386 * SOĞAN ـ7777 ـ6777 ـ7766 - ة ْب ُن يَ ْحيَى ِن ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه َحدَّثَنَا . ٍب َح ْر َملَ َرةِ ْب ُمِغي ْ ْيٍم َع ِن ال ِن نُعَ َما َن اْب ْ َع ْن ُعث ِهيعَةَ أ ْخبَ َرنِي اِ ْب ُن لَ َّي يَقُو ُل ُج َهنِ ْ ْب َن َعاِمٍر ال بَةَ َسِم َع ُعقْ َح ْجِر هيِ؛ أنَّهُ ْ ٍن ال إ َّن قَا َل َر نَ : ُسو ِهي ٍك َع ْن دُ َخْي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َل هّللِ َص ’ ِه ل ِ ْص ِحاب : َ وا ُ تَأ ُكل َخِفيَّةً َمةً َّم قَا َل َكِل بَ َص َل ثُ َم ال . النسائي.فِي الزوائد: فِي إسناده عبد هّللا بن لهيعة وهو ضعيف. ا َن والمغيرة، لم أرمن تكلم ْ ْ و ُعث فيهما بجرح و توثيق . 1010. (3366) (6997)- Ukbe İbnu Âmir el-Cûhenî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ashabına: "Soğan yemeyin!" dedi. Arkada gizli (yani alçak sesli) bir kelime ile "çiğ" demiştir."1387 * MEYVELER ِح ْم ِص ي ـ7777 ـ6774 ـ7764 - ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ِن َكِثي ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب ِن ْ ِي ثَنَا ُم َح َّمدُ اْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب َحدَّثَنَا َع ْمُرو ْب ُن ُعث . ب َ ثَنَا أ ٍر؛ قَا َل ِن بَ ِشي ِن ْب ْعَما ن ْ ِي ِه َع ِن ال ٍق َع ْن أب ِع ْر : ي هّللاُ َّ ِ هيِ َصل َي للنَّب ْهِد َّط أ ائِ ِف ُ ِعنَ ٌب ِم َن ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َ َعل . ودَ ْنقُ عُ ْ فَدَ َعانِي فَقَا َل ُخذْ هذَا ال َها ْبِلغَهُ إيَّ ُ ْب َل أ تُهُ قَ ْ َّم َك فَأ َكل ُ ْنقُودُ ْغهُ أ فَأْبِل . عُ ْ يَا ٍل قَا َل ِلي َما فَعَ َل ال َّما َكا َن بَ ْعدَ لَ فَل : َه ْل أْبلَ ْغتَهُ َ ُت ْ ل َّم َك؟ قُ ُ فِي الزوا : هُ ثقات َس َّمانِي ُغدَ . ئد َر أ : .َ قَا َل فَ ُ إسناده صحيح و ِر َج . ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل إ أنه فِي ابرواية عن النَّب َّي هّللاُ ِ هي َصل َم بقطف من عنب فأكل منه قبل أن يبلغه النَّب َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل لَى النَّب ِ عكس ما ذكرههنا. ففيه أن أمه بعثته إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل . ا َل له َ َء به أخذ بأذنه فَقَ َجا َّما فَل «يا غدر» و قَا َل المرء مع من أحب والقصة مختلف فيها. فيحتمل أن يكونا قصتين َ . 1011. (3368) (6998)- Nu'man İbnu Beşîr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a Taiften üzüm hediye gelmişti. Beni çağırıp: "Şu salkımı al anana götür!" dedi. Aldım, ama anneme ulaştırmazdan önce yiyip bitirdim. Birkaç gece sonra karşılaşmıştık. Bana: "Salkımı ne yaptın, annene götürdün mü?" dedi. "Hayır!" dedim. Bunun üzerine beni Guder (vefasız) diye tesmiye buyurdu."1388 ِح ي ـ7776 ـ6777 ـ7767 - ْ َّطل ْس َما ِعي ُل ْب ُن ُم َح َّمٍد ال ِ ِر هيِ َع ْن َحدَّثَنَا إ . َمِل ِك ال زبَ ْي ْ ِي َس ِعيٍد َع ْن َعْبِد ال ب َ ِج ٍب َع ْن أ ثَنَا يَُقْي ُب ْب ُن َحا َحةَ؛ قَا َل ْ ْي ِه َطل َّ : ي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ُت َعلَى النَّب ْ دَ َخل ْر َجلَةٌ ِيَ ِدِه َسفَ َ َوب م َّ َو َسل . فَقَا َل: َحةُ ْ َها، يَا َطل َؤادَ دُونَ َك ! فُ ْ ِج م ال فَإنَّ .فِي الزوائد: فِي َها تُ طراف والذهبي فِي الكاشف، وأبو َس : يكره. تبميه فِي الكاشف . إسناده عبد الملك الزبيري مجهول. و قَا َل المزي فِي ا’ ِعيد 1385 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/428. 1386 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/429. 1387 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/429. 1388 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/430. 1012. (3369) (6999)- Talha radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına girmiştim. Elinde ayva vardı. Bana: "Ey Talha! Şunu al, (ye)! Çünkü bu, kalbe rahatlık verir" buyurdular." 1389 İÇECEKLER BÖLÜMÜ * ŞARAP HER KÖTÜLÜĞÜN ANAHTARIDIR َمْرَو ِز ي ـ7777 ـ7777 ـ7777 - ْ َح َس ِن ال ْ َح َسي ُن ْب ُن ال ْ هيٍ ِي َعِد َحدَّثَنَا ال . ب َ َجْو َه ِر ي ثَنَا اْب ُن أ . ْ ُم اْب ُن َس ِعيٍد ال َرا ِهي ْب ِ َو َحدَّثَنَا إ . ثَنَا َعْبدُ ِهم ال ُ ِن َحْو َش ٍب َع ْن أ هيِ َع ْن َش ْهِر ْب ِح َّمانِ ْ ِي ُم َح َّمٍد ال ب َ َع ْن َرا ِشٍد أ َو َّها ِب َجِميعاً ال ي الدَّ ْردَا ِء؛ قَا َل ْ ِ ب َ ْو َصانِي َخِليِلي ْن أ دَّ ْردَا ِء َع : أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل َشٍهر َصل َه : َ ا ِمْفتَا ُح ُك ه َخ ْمَر فإنَّ ْ َر ِب ال تَ ْش .فِي الزوائد: إسناده حسن . 1013. (3371) (7000)- Ebu'd-Derda radıyallahu anh demiştir ki: "Dostum bana: "Şarap içme. Çünkü o her kötülüğün anahtarıdır!" diye tavsiyede bulundu."1390 ي ـ7778 ـ7777 ـ7776 - َم ْشِق َما َن الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ُعث َحدَّثَنَا ال . ٍم ْ َوِليدُ ْب ُن ُم ْسلَ ْ َس ٍهى ثَنَا ال . َسِم َع ُعبَادَةَ ْب َن نُ ِر؛ أنَّهُ ثَنَا ِمنُي ُر ْب ُن ال زبَ ْي يَقُو ُل: َسِم ْع ُت َخبَّا َب ْب َن ا’ أنَّهُ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر هِت َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َخ ْمَر : ْ َخ َطايَا َكَم إيَّا َك . ا أ َّن َوال ْ َر ُع ال َها تَْف فَإ َّن َخ ِطيئَتَ َر ُع ال َّش َج َر َها تَْف َش .فِي الزوائد: فِي إسناده نمير بن الزبير ارشامي ا’زدي وهو ضعيف . َج َرتَ 1014. (3372) (7001)- Habbab İbnu'l-Eret radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şaraptan sakın! Çünkü şarabın ağacı (asma) diğer ağaçların üstüne çıktığı gibi şarabın günahı da diğer günahların üstüne çıkar."1391 ٍر ـ7777 ـ7776 ـ7778 - ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . َح ْمَزةَ ٍن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن . َحدَّثَهُ َّن َخاِلدَ ْب َن َعْبِد هّللاِ ُح َسْي َ َحدَّثَنِى َزْيدُ ْب ُن َواقِ ٍد؛ أ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ بُو ُه َرْي َ َحدَّثَنِي أ َه قَا َل: ا فِي ا ْش َرْب ْم يَ َخ ْمَر فِي الد ْنيَا، لَ ْ َم Œ ْن َشِر َب ال ِخ .فِي َرةِ ُ الزوائد: هُ ثقات إسناده صحيح و ِر َج . ال 1015. (3374) (7002)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh rivayet ediyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Dünyada şarap içen, onu ahirette içemeyecektir."1392 ـ7776 ـ7777 ـ7777 - ، قَاَ ِ ِي َشْيبَة،َ و ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَّاح ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ : ِن ا َما َن اْب ْي َّي َع ْن ُس َه ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ’ ْي ٍل ُسلَ ْصبَ َهانِ َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ ِي ِه َع ْن أ َع : ا َل ْن أب قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ٍن : َوثَ ِد ِ َخ ْمِر َكعَاب ْ ُمدْ ِم .فِي الزوائد: ُم َح َّمد بن سليمان. ُن ال هُ ا”سناد ثقات . ُ بُو حابم: يكتب حديثه و يحتج بن وباقي ِر َجال َ ِن حبان و قَا َل أ ضعفه النسائي وابن عدي. وقواه اِ ْب 1016. (3375) (7003)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İçki müptelası (=şarap düşkünü), (günah yönüyle) puta tapan gibidir."1393 ٍر ـ7777 ـ7778 ـ7776 - ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . َما َن ْب ُن ُعتْبَةَ ْي َع ْن َ َس ثَنَا ُسل . َحدَّ ِري ِي إدْ ب َ بَ ٍس َع ْن أ ْ ِن َحل ُس ْب ُن َمْي َس َرةَ اِ ْب ثَنِي يُونُ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِي الدَّ ْردَا ِء َع ِن النَّب ب َ ُمدْ ِم ُن َخ ْمٍر أ : َ َجنَّةَ ْ يَدْ ُخ ُل ال .فِي الزوائد: إسناده حسن. وسليمان بن عتبة مختلف فِي ِه. وباقي ِر َجال ا”سناد ثقات . 1017. (3376) (7004)- Ebu'd-Derdâ radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İçki mübtelası cennete giremez."1394 ي ـ7774 ـ7777 ـ7747 - َم ْشِق َوِليِد الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال ْ ثَنَا َع د و ِس ْبدُ ال َّس ََِم ْب َحدَّثَنَا ال . قُ ْ ِن ُن . َعْبِد ال ْو ُر اْب ُن يَ ِزيدَ َع ْن َخاِلِد ْب ثَنَا ثَ هيِ؛ قَا َل بَا ِهِل ْ ال َمةَ َما ُ ِي أ ب َ َم ْعدَا َن َع ْن أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل يَاِلي َو قَا َل : َ ا َّ َه ُب الل تَذ ’ ِم ْن ْ َها َطائِفَةٌ ُم َحتَّى تَ ْش َر َب فِي يَّا َّمتِي ُ َخ ْمَر أ ْ ِر ا ْسِمَه ال . ا ِغَ ْي َها ب يُ َس مونَ .فِي الزوائد: فِي إسناده عبد ال َّس ََم بن عبد القدوس قَا َل فِي تقريب التهذيب: ضعيف . 1389 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/430. 1390 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/431. 1391 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/431. 1392 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/432. 1393 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/432. 1394 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/432. 1018. (3383) (7005)- Ebu Ümâme el-Bâhilî anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ümmetimden bir zümre, şaraba bir başka ad takarak onu içmedikçe geceler ve gündüzler tükenmeyecek (Kıyamet gelmeyecek)." 1395 * HER SARHOŞ EDİCİ HARAMDIR ُس ْب ُن َعْبِد ا َو ْه ْعل . ٍب َي َحدَّثَ ’ ـ7777 ـ7776 ـ7744 - نَا يُونُ ِن ثَنَا اْب ُن . َهانِ َع ْن أي و َب اْب ٍئ، َع ْن َم ْس ُرو ٍق َع ِن أ ْخبَ َرنَا اْب ُن ُج َرْيجٍ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِن َم ْسعُوٍد؛ أ ٌم اِ ْب : ُم ْس ِكٍر َح َرا َج ُك ل . ةَ ِ قَا َل اِ ْب ُن : ي َن َما ِم ْصِريه ْ هذَا .فِي الزوائد: َحِدي ُث ال هُ ثقات ُ ِر َجال إسناده صحيح، . 1019. (3388) (7006)- İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Her sarhoşluk veren şey haramdır."1396 ِح َزا ِم ي ـ7767 ـ77 ـ7776 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ْب ُن ال َ َرا ِهيم ْب َحدَّثَنَا إ . و يَ ْحيَى ِ بُ ِز ثَنَا أ . ٍم َ ِي َحا ب َ ُظو ٍر َع ْن أ ِن ثَنَا َز َكِريَّا ْب ُن َمْن َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َمَر؛ قَا َل ُع : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ٌم قَا َل : ٌم ُك ل . ُم ْس ِكٍر َح َرا َح َرا هُ ُ ِليل َو َما أ ْس َكَر َكثِي ُره،ُ فَقَ .فِي الزوائد: فِي إسناده زكريا بن منظور وهو ضعيف . 1020. (3392) (7007)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Her sarhoş edici haramdır, çoğu sarhoş eden şeyin azı da haramdır."1397 * BAZI KAPLARDA KURULAN ŞIRA ـ7767 ـ7774 ـ7877 - ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َ ِن ُع َمَر ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َحدَّثَنَا أ . ْشٍر َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِ َر ب . ةَ؛ ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ َمةَ بُو َسلَ َ َو ثَنَا أ َم قَا َل: ِة َحْنتَ ْ ِت َوالد بَّا ِء َوال ُمَزفَّ ْ ِر َوال ِقي أ ْن يُْنبَذَ فِي النَّ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َهى َر ُسو ُل هّللِ َصل ٌم نَ . َو قَا َل ُك ل ُم ْس ِكٍر َح َرا .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ِر َجال إسناده صحيح، . وأصل َهذَا الحديث فِي الصحيحين سوى قوله كل مسكر حرام . 1021. (3401) (7008)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm nakîr, müzeffet, dübbâ ve hanteme (denilen kaplar)da şıra yapılmasını yasakladı ve: "Sarhoş eden her şey haramdır" buyurdu."1398 AÇIKLAMA: Bu kaplar cahiliye devrinde şarap kurulan kaplardır, mahiyetini daha önce açıkladık. 1399 ُس ْب ُن َعْبِد ا ٍئ َع ْن َم ْس ُرو ِق ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه ْعل . ٍب َى َحدَّثَ ’ ـ7766 ـ7777 ـ7876 - نَا يُونُ ِن َهانِ َع ْن أي و َب اْب أْنبَأنَا اْب ُن ُج َرْيجٍ ْب ’ ا َل ِن ا قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِن َم ْسعُوٍد؛ أ َع ِن ْب ِ ِ ْجدَع : يِذ ا َهْيتُ ُكْم َع ْن نَب ْو . إنه ’ ِعيَ ِة ِي ُكْن ُت نَ َوإ َّن َو َعا ًءَ يُ ْح هرِ ُم َشْيئاً َ أ . ٌم ُك ل ُم ْس ِكٍر َح َر .فِي الزوائد: إسناده حسن . ا 1022. (3406) (7009)- İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ben size bazı kaplarda nebîz (şıra) yapmayı yasaklamıştım. Bilesiniz, tek başına kap bir şeyi haram kılmaz. Sarhoşluk veren her şey haramdır."1400 َوْيدُ ْب ُن َس ـ7767 ـ7777 ـ7877 - ِعيٍد ِي ِه َحدَّثَنَا ُس . ب َما َن َع ْن أ ْي ِمُر ْب ُن ُسلَ ُم ْعتَ ثَنَا ال . ْت ْ َها قَالَ َع ْن َعائِ َشةَ؛ أنَّ ْعِج ُز َحدَّثَتْنِي ُر َم : ْيثَةُ أتَ إ ْحدَا ُك َّن أ ْن تَتَّ ْت ِخذَ ُك َّل َعاٍم ِم َّم قَالَ َها ِصقَا ًء؟ ثُ ْض ِحيَّتِ ُ ِد أ ْ َجل َج هرِ َوفِ ْن : ي كذَا ْ أ ْن يُْنبَذَ فِي ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َى َر ُسو ُل هّللِ َصل َه نَ َخ َّل ْ ال َوفِي كذَا إَّ .فِي الزوائد: إسناده حسن، من أجل سويد فإنه مختلف فِي ِه . 1023. (3407) (7010)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ şöyle demiştir: "(Ey Rümeyse!), sizden biri her yıl kurban derisinden bir su kabı yapmaktan aciz mi?"Aişe sözüne şöyle devam eder: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm küpte, şunda ve şunda şıra yapmayı yasakladı. Ancak bu nevi kaplarda sirke yapmayı yasaklamadı."1401 1395 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/432. 1396 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/433. 1397 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/433. 1398 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/433. 1399 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/433. 1400 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/434. 1401 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/434. * KAPLARIN AĞZININ ÖRTÜLMESİ َوا ِس ِط ي ـ7768 ـ7777 ـ7877 - ْ ٍن ال َحِميِد ْب ُن بَيَا ْ َرةَ؛ قَا َل َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ال ِي ُه َرْي ب َ ِي ِه َع ْن أ ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن : َعْبِد هّللاِ َع ْن ُس َهْي ٍل َع ْن أب َّي هّللاُ َع َر ُسو ُل هّللِ َصل َمَرنَا أ تَ ْغ ِطيَ ِة ا ِ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه نَا ِء ”نَا ِء.فِي الزوائد: هُ ثقات َوإي َكا ِء ال ِهسقَا ِء َوإ ْك ل ” فَا ِء ا َ ُ فِي إسناده صحيح، و ِر َجال . 1024. (3411) (7011)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bize kapların ağızlarının örtülmesini, tulumların ağızlarının bağlanmasını ve (boş) kabın (ağzı yere gelecek şekilde) ters çevrilmesini emretti." 1402 فَ ْض ِل ـ7767 ـ7776 ـ7876 - ْ ْب ُن ال َمةُ َحدَّثَنَا ِع ْص . َصةَ ِي َحْف ب َ ِن أ َرةَ ْب ِ ثَنَا . أْنبَ ي َحِري ُش ْب ُن ِح هرِ ثَنَا . ي ٍت َح َرِم ي ْب ُن ُع َما ب َ أنَا اْب ُن أ قَالَ ْت َع ْن َعائِ َشةَ ْي َكةَ ُمل : َ ِل ُم َخ َّمَرةً ْي َّ ل ْ آِني ٍة ِم َن ال َث ََثَةَ َر ُسو ِل هّللِ ِ ِه ُكْن ُت أ ْصنَ : ُع ِل َوإنَا ًء ِل ِسَوا ِكِه وإنَا ًء ِل َش َراب إنَا ًء ِل .فِي َط ُهو ِرِه الزوائد: فِي إسناده حريش بن خريت وهو ضعيف . 1025. (3412) (7012)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm için, geceleyin ağzı kapalı üç kap hazırlardım: Bir kap abdest suyu için, bir kap misvakı için, bir kap içeceği için."1403 * GÜMÜŞ KAPTAN İÇME ـ7766 ـ7777 ـ7877 - بُو َ َحدَّثَنَا أ ِي َشْيبَةَ ب َ ِن ُع َمَر بَ . ْكِر ْب ُن أ َع ِن ا ْمَرأةِ اْب ٍ َ َع ْن نَافِع َرا ِهيم ْب ِ ِن إ َع ْن َس ْعِد ْب ثَنَا ُغْندَ ٌر َع ْن ُش ْعبَةَ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ِج ْر ِج ُر ْن َعائِ َشةَ َما يُ َع : َم ْن َشِر َب فِي إنَا ِء فِ َّض ٍة فَ َكأنَّ َم َر َج َهنَّ ْطنِ ِه نَا فِي بَ .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1026. (3415) (7013)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim gümüş bir kaptan su içerse, sanki karnını cehennem ateşi doldurmuş gibi olur."1404 * KABIN İÇİNE SOLUMA ـ7767 ـ7777 ـ7867 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِي َ َحدَّثَنَا أ . ب َ ِن أ ِر ِث ْب َحا ْ ِن ُم َح َّمٍد َع ِن ال ِز ْب عَ ِزي ْ ُودُ ْب ُن َعْبِد هّللاِ َع ْن َعْبِد ال ثَنَا دَا َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َ ذُ : قَا َل بَا ٍب َع ْن َعِهمِه َع ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْس فِي ا َحدُ ُكْم َف : ََ يَتَنَفَّ ِذَا َشِر َب أ َر إ ”نَا ِء. ادَ فإذَا أ ا ِ يُنَ هح ْ ِر أ ْن يَعُودَ فَل ” يدُ يَعُدْ إ ْن َكا َن يُ ْ َّم ل َر نَا ِء ث .فِي الزوائد: ةَ صحيح ُ ِي ُه َرْي ب إسناده حديث أ . هُ ثقات َ ُ ِر َجال . 1027. (3427) (7014)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biriniz su içerken kabın içine solumasın. Tekrar yudumlamak isteyince kabı ağzından uzaklaştırıp (nefes alsın) sonra dilerse yeniden içsin." 1405 * AVUÇLA SU İÇMEK ِح ْم ِص ي ـ7764 ـ7777 ـ7877 - ْ ُم َصفَّى ال َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . ِصِم ْ ِن َعْبِد هّللاِ َع ْن َعا ِن َعْبِد هّللاِ َع ْن ِزيَاِد ْب ِم ْب َع ْن ُم ْسِل ثَنَا بَِقيَّةُ ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ ِن ُع َمَر َع ْن أب ِن َعْبِد هّللاِ ْب ِن َزْيِد ْب ُط قَ : ونِنَا ْب ا َل ِن ُم َح َّمِد ْب أ ْن نَ ْش َر َب َعلَى بُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َهانَا نَ َكْر ُع ْ َو ُهَو ال َو . ا ِحدَةِ ْ يَ ِد ال ْ ِال ِر َف ب َهانَا أ ْن نَ ْغتَ ْ : َ ُب َو . قَا َل َوَن َكل ْ َحدُ ُكْم َكَما يَلَ ُغ ال َ ْغ أ َوا ِحدَةِ َكَم يَل . ا يَ ْ يَ ِد ال ْ ِال ْش َر ْب ب ِذي َن َو ََ يَ َّ ْو ُم ال قَ ْ ْش َر ُب ال ِهْم ْي َس ِخ . َط هّللاُ َعلَ َكهُ َح هرِ ِل فِي إنَا ٍء َحتَّى يُ ْي َّ ِالل َو ََ َي ْش َر ْب ب . ُكو َن إناًء ُم َخ َّمراً اَ ْن يَ َّ ِر إ . يدُ ِد ُر َعلَى إنَا ٍء يُ َو ُهَو يَقْ ِيَ ِدِه َو َم ْن َشِر َب ب ِ ِعِه َصاب ِعَدَِد أ َب هّللاُ لَهُ ب ِض َع؛ َكتَ قَدَ َح التَّ فَقَا َل َوا ْ ِهَما ال َّس ََُم، إذْ َط َر َح ال ْي َ َعلَ ِن َمْريَم َو ُهَو إنَا ُء ِعي َسى ْب هٍف َح َسنَا ٍت : ُ َم َع أ ! هذَا الد ْنيَا.فِي الزوائد: فِي إسناده بقية وهو مدلس، وقد عنعنه.و قَا َل الدميري: َهذَا حديث منكر انفرد به المصنف. وزياد بن عبد روى له المصنف َهذَ . هّللا المذكور يكاد يعرف. ا الحديث الواحد 1028. (3431) (7015)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yüzükoyun yatarak dudaklarımızla su içmemizi yasakladı. Keza, tek bir avuçla, avuçlayarak içmemizi de yasakladı ve buyurdu ki: "Sakın sizden kimse köpeklerin içtiği gibi suyu dudaklarıyla içmesin! Allah'ın gazabına uğrayan kavim gibi tek eliyle de içmesin. Suyu çalkalamadıkça geceleyin de içmesin, ağzı kapalı ise çalkalamaya gerek yok. Kim kapla içmeye muktedir olduğu halde, tevazuyu düşünerek eliyle içerse Allah parmakları adedince 1402 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/434. 1403 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/435. 1404 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/435. 1405 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/435. kendisine sevap yazar. Bu (avuç), Hz. İsa aleyhisselâm'ın kabı idi. Çünkü o, kadehi atmış ve: "Öf! Bu dünya ile beraberdir!" demişti."1406 * CAM BARDAKTAN İÇMEK ٍن ـ7767 ـ7776 ـ7877 - نَ َحدَّثَ ا أ ْح . ُحبَا ِب َمدُ ْب ُن ِسنَا ِن إ ْس َحا َق َع ِن ال ز ْه ِر هيِ ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ال . َع ْن ْ هيٍ َع ْن ُم َح َّمِد اْب َمْندَ ُل ْب ُن َعِل ثَنَا ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل ِن َعْبِد هّللاِ َع ِن اِ ْب ُعبَ ْيِد هّللاِ : ْب قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ْش َر ُب فِي ِه َكا َن ِل َر يَ ِري دَ ُح قَ .فِي الزوائد: فِي َوا إسناده مندل بن علي و ُم َح َّمد بن إسحاق وهما ضعيفان . 1029. (3435) (7016)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın, cam bir bardağı vardı, (suyu) onunla içerdi." 1407 TIP BÖLÜMÜ ٍر ـ7777 ـ7777 ـ7876 - ُم ْب ُن َع َّما َو ِه َشا ِي َشْيبَة،َ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِن قَا:َ َحدَّثَنَا أ . ْب َمةَ َسا ُ َع ْن أ ََقَةَ ِ َع ْن ِزيَاِد ع ثَنَا ُسْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ ِري ٍك؛ قَا َل َش ’ ْي ِه ِه َش : دْ ُت ا َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ُو َن النَّب ْع َرا َب يَ ْسأل َ م َّ َو َسل ُهْم : َح َر ٌج فِي كذَا؟ فَقَا َل لَ ْينَا َح َر ٌج فِي كذَا؟ أ َعلَ ْينَا َ أ َعل : ِعبَادَ هّللاِ! وا ُ ِذي َحِر َج فَقَال َّ فَذَا َك ال ِخي ِه َشْيئاً َر َض ِم ْن َع ْر ِض اَ تَ ََ َم ِن اقْ ه ِ َح َر َج إ ْ َو َض َع هّللاُ ال َر : ُسو َل هّللِ َه يَا ! ا ُجنَا ٌح أ ْنَ ْي َه ْل َعلَ ْوا، ِعبَادَ هّللاِ َو نَ َو َض َع َمعَ تَدَا ! هُ ِشفَا ًء َوى؟ قَا َل تَادَ ًء إَّ ْم يَ َض ْع دَا فَإ َّن هّللا ُسْب . َحانَهُ لَ َ َهَرم ْ ال إ . وا َّ ُ َر قَال : ُسو َل هّللِ َما َخْي ُر َما أ ْع ِط َي يَا ! ٌق َح َس ٌن ُ ْبدُ؟ قَا َل ُخل عَ ال .فِي الزوائد: هُ ثقات ْ ُ ِر َجال ُو إسناده صحيح، . وق د والترمذي أيضا بُو دَا َ د روى بعضه أ . 1030. (3436) (7017)- Üsâme İbnu Şerik radıyallahu anh anlatıyor: "Bedevileri gördüm. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bize şu işi yapmada bir günah var mı; şöyle davranmada günah var mı?" diye soruyorlardı. Onlara şöyle cevap vermişti: "Allah'ın kulları! Allah, (sizlerin sorduğu şeyleri işleyen kimseden) günahı kaldırmıştır. Ancak din kardeşinin ırzından (şeref ve haysiyetinden) bir şeyler kırpan kimse bu hükmün dışındadır. İşte haram olan budur." Bedeviler bu defa: "Ey Allah'ın Resûlü! Hastalandığımız zaman tedavi yollarını aramasak, bu günah mıdır?" diye sordular. Aleyhissalâtu vesselâm: "Tedavi arayın ey Allah'ın kulları! Zira, Allah Teâla hazretleri koyduğu her hastalığa şifa da koymuştur, bundan sadece ihtiyarlık hariçtir, (onun tedavisi yok)" buyurdular. Bedeviler yine sordular: "Ey Allah'ın Resûlü! Kula verilen (hasletler)in en hayırlısı hangisidir?" Aleyhissalâtu vesselâm: "Güzel huy!" buyurdular."1408 ـ7777 ـ7774 ـ7877 - ِ َع ِن ال ز ْه ِر هيِ َع ِن اْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَاح. أْنبَأنَا ُس ؛ ْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ َمةَ ِي ِخ َزا ب َ َع ْن أ َمةَ ِي ِخ َزا ب َ ِن أ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُسئِ َل : ؟ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِر هّللا َشْيئاً ُرد ِم ْن قَدَ َها َه ْل تَ ِقي َوتُقى نَتَّ ِ َها ْرقِي ب َو ُرقًى نَ ْستَ ِ َها َوى ب نَتَدَا ِويَةً َرأْي َت أدْ أ ِر قَا َل: هّللاِ َي ِم ْن قَدَ ِه . 1031. (3437) (7018)- Ebu Hizâme radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gün, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a: "Tedavi için kullandığınız ilaçlar" şifa isteğiyle okunan dualar ve (düşmanlardan) korunmak için kullandığımız koruyucu şeyler hakkında ne dersiniz, bunlar Allah'ın kaderinden bir şeyi geri çevirip değiştirir mi?" diye sormuşlardı. "Bu saydıklarınız da Allah'ın kaderindendir" diye cevap verdi."1409 ٍر ـ7776 ـ7777 ـ7874 - ِ ثَنَا ُس ي َعْبدُ ْف ثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َمْهِد َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . ٍهى َّشا ب َ ِن ال َّسائِ ِب َع ْن أ يَا ُن َع ْن َع َطا ِء ْب قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َم ِن َع ْن َعْبِد هّللاِ َع ِن النَّب ًء ال َّر ْح : َوا أْن َز َل لَهُ دَ ًء إَّ .فِي الزوائد: إسناد حديث عبد هّللا بن َما أْن َز َل هّللاُ دَا هُ ثقات . ُ ِر َجال مسعود ضحيح. 1032. (3438) (7019)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor; "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah hiçbir hastalık indirmedi ki şifasını da indirmemiş olsun."1410 1406 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/436. 1407 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/437. 1408 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/438. 1409 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/439. 1410 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/439. ـ7777 ـ7767 ـ7887 - ٍ َحدَّثَنَا ُس . و ْفيَا ُن ْب ُن َو ِكيع بُ َ ي َع ِن ثَنَا أ ا ِح َّمانِ ِن َم يَ ْحيَى ال ’ اِل ٍك؛ ْ ِس ْب ْع َم ِش َع ْن يَ ِزيدَ ال َّرقَا ِش هيِ َع ْن أنَ َ َعلَى َمِر قَا َل: ي ٍض يَعُودُهُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِه دَ َخ َل النَّب . قَا َل: ى َشْيئاً؟ قَا َل ِ ي َصل أتَ ْشتَ : ِهى َك ْعكاً أ ْشتَ . قَا َل: هُ بُوا لَ نَعَ ْم .فِي فَ َطلَ الزوائد: إسناده ضعيف، لضعف يزيد الرقاشي . 1033. (3441) (7020)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm "geçmiş olsun" ziyareti için uğradığı bir hastaya: "Bir şey yemek arzu ediyor musun?" diye sordu. Adam: "Kek!" dedi. Resûlullah: "Hay hay!" dedi ve hastaya kek aradılar."1411 * PERHİZ َو ـ7778 ـ7767 ـ7887 - َّها ِب ْ ْس َما ِعي َل َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َعْبِد ال ثَنَا ُمو َسى ْب ُن إ . ثَنَا ْب ُن ِ هيٍ ِن َصْيِف َحِميِد ْب ْ َر ِك َع ْن َعْبِد ال ُمبَا ِد ُص َه ال ( ْي ٍب ْ ِم ) ا َل ْن َولَ ِي ِه َع ْن َجِدهِه ُص َهْي ٍب؛ قَ ِ هيِ َع : ْن أب ِدْم ُت َعلَى النَّب قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ْمٌر َوبَ ْي َن يَدَْي ِه ُخْب ٌز َوتَ . َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ْمِر فَقَا َل النَّب : «ادْ ُن فَ ُك ْل» ُت آ ُك ُل ِم َن التَّ ِ ي فَأ َخذ . ْ فَقَا َل النَّب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل َك َر َمدٌ؟ ِ َوب ْمراً ُك ُل تَ تَأ ُت ْ ْ قَا َل فَقُ : ل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْخرى فَتَبَ َّسم ُ إنه .فِي الزوائد: إسناده صحيح ِى أ ْم َض ُع ِم ْن نَا ِحيَ ٍة أ هُ ثقات ُ ِر َجال . 1034. (3443) (7021)- Süheyb radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına gelmiştim, yanında ekmek ve kuru hurma vardı. Bana: "Yanaş ve ye!" buyurdular. Bunun üzerine (yanaştım)ve hurmadan yemeye başladım. Aleyhissalâtu vesselâm: "Sende göz hastalığı bulunduğu halde hurma mı yiyorsun?" dedi. Ben: "Diğer bir kenardan çiğniyorum!" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm tebessüm buyurdular."1412 * HASTA YEMEĞE ZORLANMAZ ٍر ـ7777 ـ7766 ـ7888 - َمْي ِن نُ ِي ِه َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ب َع ْن أ ِن َربَاحٍ ْب هيِ ِن َعِل ٍر َع ْن ُمو َسى اْب ِن بُ َكْي َس ْب ْكُر ْب ُن يُونُ ثَنَا بَ َع ا َل ْن هيِ؛ قَ ُج َهنِ ْ ِن َعاِمٍر ال ْب بَةَ ُعق : ْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َوال َّش َر قَا َل : َ ا ِب َر ُسو ُل هّللِ َصل ِم َّطعَا َمْر َضا ُكْم َعلَى ال تُ ْك . فَإ َّن هّللاَ ِر ُهوا ِهْم َويَ ْسِقي ْطِعُمُهْم اقي ِر ”سناد ثقات. والحديث رواه يُ .فِي الزوائد: إسناده حسن. ’ن بكر بن يُونس بن بكير مختلف فيه. وب َجال ا والترمذي إ لفظة «الشراب» فلذك اوردته فِي الزوائد . 1035. (3444) (7022)- Ukbe İbnu Âmir el-Cühenî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hastalarınızı yeyip içmeye zorlamayın. Zira Allah onları yedirir, içirir."1413 * ÇÖREK OTU ـ7776 ـ7767 ـ7884 - ٍف َمة،َ يَ ْحيَى ْب ُن َخلَ بُو َسلَ َ َمِل ِك، قَا َل َحدَّثَنَا أ . ْ َما َن ْب ُن َعْبِد ال ْ بُو َعا ِصٍم َع ْن ُعث ثَنَا أ : ْب َن َعْبِد َ َ َسِم ْع ُت َساِلم َّن َر ُسو َل هّللِ َ ِي ِه؛ أ هّللاِ يُ ْي ِه َحِده ُث َع ْن أب َّي هّللاُ َعلَ َصل قَا َل َ م َّ ْ : َحبَّ ِة ال َّسْودَا ِء َو َسل ِ ِهِذِه ال ْي ُكْم ب َ َعل . َ ال َّسام َها ِشفَا ًء ِم ْن ُك هلِ دَا ٍء إَّ َم فَإ َّن فِي .فِي الزوائد: ا َن بن عبد ْ ِن عمر حسن و ُعث حديث اِ ْب الملك مختلف فِي ِه . 1036. (3448) (7023)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Size şu çörek otunu tavsiye ederim. Zira onda, ölümden başka her derde şifa vardır."1414 * BAL َر ـ7777 ـ7768 ـ7877 - نَا ُم ْح ُمودُ ْب ُن ِخدَا ٍش َحدَّثَ . قُ ْ َء ال ي ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن َز َكِريَّا ِش . َحِميِد ْ َح ِشِم ي َع ْن َعْبِد ال ْ ثَنَا ال زبَ ْي ُر اْب ُن َس ِعيٍد ال َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ ِن َساِلٍم، َع ْن أ ٌم ْب : َع ِظي ْم يُ ِصْبهُ َش ْهٍر لَ َوا ٍت ُك هلِ عَ َس َل ثَ َث َغدَ ْ ِع َق ال َ َم ْن لَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل ِم َن َر ُسو ُل هّللاِ َصل َب ََ ْ ِل َك فهو منقطع. قَا َل البخاري: ةَ َر ال ِء. فِي الزوائد: إسناده ليهن. ومع ذَ َرْي نعرف لعبد الحميد سماعا من أبي ُه . 1037. (3450) (7024)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Her ay üç sabah bal yalayan kimseye büyük bir bela (hastalık) gelmez."1415 1411 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/439. 1412 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/440. 1413 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/440. 1414 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/441. 1415 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/441. ـ7774 ـ7767 ـ7877 - ٍف ْكُر ْب ُن َخلَ ْشٍر بَ ِ ِي ب ب ِن ثَنَا ُع . َعْبِد َمُر ْب ُن َحدَّثَنَا أ . َس ْه ٍل َ ِ ِر ْب َح َس ِن َع ْن َجاب ْ َّطا ُر َع ِن ال عَ ْ بُو َح ْمَزةُ ال َ ثَنَا أ هّللاِ؛ قَا َل: ي هّللاُ َّ ِ هيِ َصل َي ِللنَّب ْهِد َ َع َس أ ٌل ُ م َّ َو َسل ْي ِه َعل . َ ْعقَةً ُ بَ ْيَننَا ل َ فَقَ . ْعَقتِى َسم ُ ُت ل فَأ َخذ . ُت ْ ْ ل َّم قُ ُ ْخ َر يَا ! ى؟ قَا َل َر ث : ُسو َل هّللِ ُ أ ْزدَادُ أ ِ نَعَ ْم.فِي الزوائد: ي حمزة ب َ َهذَا إسناده مختلف فِي ِه من أجل أ . اسمه إسحاق بن الربيع. و َكذلك عمر بن سهل . 1038. (3451) (7025)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bal hediye edilmişti. Aramızda lokma lokma taksim etti. Ben kendi payımı aldım, sonra ben: "Ey Allah'ın Resûlü, bir lokma daha isterim!" dedim. "Pekiyi!" buyurdu."1416 ـ7777 ـ7766 ـ7876 - َمةَ َحدَّثَنَا َعِل . ِب ي ْب ُن َسلَ ُحبَا ْ ِ ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ال . ي ا ب َ ِي إ ْس َحا َق َع ْن أ ب َ ْحَو ثَنَا ُس ’ ِص َع ْن َعْبِد هّللاِ؛ ْفيَا َن َع ْن أ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِن قَا َل : َءْي ِال هشِفَا ْي ُكْم ب عَ َس ِل َو َعل : ا َ ْ ِن ال َرآ قُ إسناده صحيح ِر َج . ل . فِي الزوائد: ال ثقات ْ 1039. (3452) (7026)- Abdullah (İbnu Mes'ud) radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Size şu iki şifayı tavsiye ederim: "Bal ve Kur'ân."1417 AÇIKLAMA: Balla ilgili açıklama geçti.1418 * MANTAR VE MEDİNE'NİN ACVE HURMASI ٍر ـ7787 ـ7767 ـ7877 - َمْي ِن نُ ِن ثَنَا أ ْسبَا . ا’ ُط ْب ُن ُم َح َّمٍد َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب ِن إيَا ٍس َع ْن َش ْهِر ْب ِر اْب ْع َم ُش َع ْن َج ْعفَ ِ ٍر قَاَ ِي َس ِعيٍد و َجاب ب َ َ َحْو : َش ٍب َع ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َم هنِ قَا َل : ْ ِم َن ال َكْمأةُ ْ ِن ال . ْي عَ ْ َو َما ُؤ َها ِشفَا ٌء ِلل ِة . َجنَّ ْ ِم َن ال عَ ْجَوةُ ْ َوال . ِة َجنَّ ْ َى ِشفَا ٌء ِم َن ال َو ِه ِن . ، قَ ِيَّا ي ْب ُن َمْن ُمو ٍن َو ُم َح َّمدُ ْب ُن َعْبِد هّللاِ ال َّرقه َحدَّثَنَا َعِل ِن ِه َشاٍم َع ِن ا:َ ا ْب َمةَ ْع َم ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن ’ ِش َع ْن َم ْسلَ ْ ِمث َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِر هيِ َع ِن النَّب ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع ْن أ ِي نَ ْض َرةَ ِن إيَا ٍس َع ْن أب ِر ْب َج ْعفَ ل .فِي الزوائد: إسناده حسن. وشهر َهُ َرةَ كما فِي رواية غير المصنف ِي ُه َرْي مختلف فِي ِه لكن قبل: الصواب ع ب َ ن شهر عن أ . 1040. (3453) (7027)- Ebu Sa'îd ve Câbir radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mantar kudret helvası (nevi)ndendir. Suyu göze şifadır. Acve hurması cennettendir ve cinnete karşı şifadır."1419 ٍر ـ7787 ـ7764 ـ7876 - َّشا هيٍ ي ثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن َمْهِد َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . ُمَزنِ ْ ل ْب ُن أيَا ٍس ال ُم ْش َمعَ ثَنَا ال . َحدَّثَنِى َع ْمُرو ْب ُن ْ ْيٍم؛ قَا َل َّي ُسل : َ ُمَزنِ ْ َع ْب َن َع ْمٍرو ال قَ : يَقُو ُل َسِم ْع ا َل ُت َرافِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع : ِة ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َجنَّ ْ ِم َن ال َوال َّص ْخ َرةُ عَ ْجَوةُ ال . قَا َل ْ َع : ْبدُ ال َّر ْح َم ِن َخِف .فِي الزوائد: هُ ثقات ْظ ُت ال َّص ْخ َرةَ ِم ْن فِي ِه ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1041. (3456) (7028)- Râfi' İbnu Amr el-Müzeni radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Acve (ismindeki Medine hurması) ve Sahra (adındaki Mescid-i Aksa'da yer alan taş) cennettendir." Râvi Abdurrahman derki: "Ben sahra kelimesini şeyhimin ağzından dinledim."1420 ِ ي ـ7786 ـ7767 ـ7877 - ِف ْريَاب ْ ال ِن َس ْرحٍ ِن يُو ُس َف ْب ُم ْب ُن ُم َح َّمِد ْب َرا ِهي ْب ُم ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن بَ . ْب ُن ْكٍر ال َّس ْك َحدَّثَنَا إ . َس ِك ي ِ َرا ِهي ْب ِ ثَنَا إ قَا َل ِي َعْبلَةَ ب َ هى َم أ : َصل َو َكا َن قَدْ ِهم َخ َراٍم ُ ْب َن أ هيِ بَ ُ ِن يَقُو ُل َسِم ْع ُت أبَا أ تَْي الِقْبلَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع ُت َر : ُسو َل هّللِ َع َر ُسو ِل هّللِ َصل يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِال َّسنَى َو : ال َّسن و ِت َصل ْي ُكْم ب َ َعل . قِي َل َ ال َّسام ُم يَا ! ؟ قَا َل َر فَإ َّن فِي : ُسو َل هّللِ ِهَما ِشفَا ًء ِم ْن ُك هلِ دَا ٍء إَّ َو َما ال َّسا : َمْو ُت ْ ال .قَا َل ُع ْمٌرو: ِي َعْبلَةَ ب ِ قَا َل ْب ُن أ : ُت َ َو ال َّسن و ُت ال هش . قَا َل أ َخ ُرو َن ِب ِق ال َّس ْم ِن : ُكو ُن فِي ِزقَا ِذي يَ َّ عَ َس ُل ال ْ ْو ُل ْل ُهَو ال َو ُهَو بَ . قَ ال َّشا ِع : يَ ِر َ َو ُهم ِهُم َس فِي ْ ِال َّسن و ِتَأل ُم ال َّس ْم ُن ب َّردَ ُه ا َر ُه ْم أ ْن يُقَ ْمنَعُو َن .فِي الزوائد: فِي إسناده عمرو بن بكر السكسكي. ا َل َجا قَ ِن حبان ِ فِي ِه اِ ْب : ي عبلة ا ب َ بن أ َ َرا ِهيم ْب ِ روى عن إ ’وابد والطامات. يحل اتجاج به. لكن قَا َل الحكم: إنه إسناد صحيح . 1042. (3457) (7029)- Ebu Übey İbnu Ümmi Haram radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sinameki ve sennût (yani tereyağı tulumuna konulan bal veya dereotu) yemenizi tavsiye ederim. Çünkü bu iki şeyde sâm'dan başka her hastalığa karşı şifa vardır." 1416 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/441. 1417 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/442. 1418 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/442. 1419 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/442. 1420 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/443. "Ey Allah'ın Resûlü sâm nedir?" diye sorulmuştu. "Ölüm!" buyurdular." Râvi Amr dedi ki: "İbnu Ebî Able'nin söylediğine göre, sennût dereotudur, bazı başka alimler de "Bilakis, yağ tulumuna konan baldır, şairin şu beytinde sennût bu mânadadır" demiştir. "Onlar tereyağı tulumundaki bal ile tereyağı gibidirler, aralarında hıyânet yoktur. Onlar komşularına hile yapılmasına da mâni olurlar." 1421 * NAMAZ ŞİFADIR ُر ْب ُن ُم َسافِ ٍر ـ7787 ـ7777 ـ7874 - ٍن َج ْعفَ ِر ي ْب ُن ِم ْس َحدَّثَنَا . ِكي ثَنَا ال َّس . بَةَ ْ ِ ثَنَا ذُ ي َؤادُ ْب ُن ُعل ب َ ْي ٍث َع ْن ُم َج ِهٍد َع ْن أ َع ْن لَ َه َّج ْر ُت فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َرةَ؛ قَالَك َه َّج َر النَّب ُه . ْس ُت َرْي َّم َجلَ ْي ُت ثُ َّ فَ . فَقَا َل َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َّى النَّب لَ ِ تَفَ َت إ ْ فَال : ُت ْ ل َم ْت دَ ْرد؟ قُ َص هلِ يَا ! قَا َل: فإ َّن فِي ال َّص ََةِ ِشفَا ًء َر ُسو َل هّللِ َنعَ ْم. ا ْش َك : ْم فَ قَ َّط ق . ا ُن ُ ْ َح َس ِن ال ْ بُو ال َحدَّثَنَا أ . ْصٍر َ ُم ْب ُن نَ َرا ِهي ْب ِ ثَنَا إ . ثَنَا َمةَ بُو َسلَ َ أ . بَةَ ْ . قا َل فِي ِه َؤادُ ْب ُن ُعل ِكى ِسيَّ ِة َكَم فَذَ َك : ْت دَ ْرد َر نَ ْحَوهَ َو ثَنَا ذُ ِر ا ِش . يَ ْعنِي تَ ْشتَ فَا ْ ِال ْطَن َك ب بَ . بُو َعْبِد هّللاِ َ ِ ِه َقا َل أ : َحدَّ َث ب ْي ِه ْه . ِل ِه َر ُج ٌل ’ َعلَ ْ ِ فَا ْستَ .فِي الزوائد: ي سليم ْعدَوا ب َ َء فِي إسناده ليث، وهو اِ ْب . وقد ضعفه الجمهور. فِي هامش الطبعة ِن أ َجا ِ هي الهندية ما يأتيك قَا َل الفيروز آبادي فِي باب تكلم النَّ بالفارسية قلت ِر ب : ما صح شئ. ثم قَا َل: َجال َهذَا الحديث كلهم بأمونون، ِن إ ذؤاد بن علبة فإنه ضعيف. حبان قَا َل اِ ْب : منكر الحديث جدا يروي عن الثقات ما أصل له، ومنالضعفاء ما يعرف.كما يكره فِي التهذيب . 1043. (3458) (7030)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir keresinde) Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm erken namaza kalktı. Ben de erken kalktım ve biraz namaz kıldıktan sonra oturdum. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana dönüp baktı ve (Farsça): "Karnın mı ağrıyor?" buyurdu. Ben: "Evet! Ey Allah'ın Resûlü!" dedim. "Öyleyse kalk! Namaz kıl! Çünkü namazda şifa var!" buyurdular."1422 AÇIKLAMA: Namazda şifa olması hususunda yapılan bazı açıklamalar şöyledir: 1) Namaz bedenen birçok hareketleri ihtiva etmektedir. Bunların sağlığa tesiri herkesçe bilinen bir husustur. 2) Namaz mukaddes bir ibadettir, feyzle doludur. Kişinin onun feyzinden feyizlenmesi, maddî-manevî hastalıklarına şifa bulması rahmet-i ilahiyeden beklenir. 3) Namaz bir meşguliyettir: Zihnin, fikrin, hayalin, dikkatin dünyevî umurdan koparılıp meâliyâta, ruhâniyata, maneviyâta çekilmesidir. Hele huşû, hudû ve huzur ile kılınan namaz, insanı, dünyevi olan ihsaslardan fevkalade uzaklaştıracak, acılarını, ızdıraplarını duymaz hale getirecek, en azından onları asgari seviyede algılar, hisseder durumda tutacaktır. Bu çeşit, ruhî tahavvül ve tegayyürlerin bir kısım hastalıkların gelişme seyrini tâdil edeceği söylenebilir. Nitekim tababette, tedavinin çeşitli usulleri vardır: Hastaya telkin, dua, ümit, sevinç ve heyecan vermek; unutturmak, ferahlatmak, efkâr ve üzüntüsünü gidermek; mahcup etmek vs... Namazda bunların bir kısmı vardır. Daha önce örnekler geçtiği üzere Ashabın namaz esnasında gürültü duymadıkları, yaralarındaki acıyı hissetmedikleri vs. rivayetlerle sabittir. Dolayısıyla namazın, hadiste kaydedilen örnekte olduğu üzere, karın ağrısı gibi, gelip-geçici bir kısım rahatsızlıklârın giderilmesinde ilaca, doktora gidinceye kadar hemen tevessül edilecek bir çare olarak düşünülmesi gerekir. Şüphesiz, bütün rahatsızlıkların giderilmesinde, ilk ve son yegane çare namazdır denmiyor. Zaten pek çok hadiste her derdin dermanı bulunduğu belirtilerek derman aramaya teşvik edilmiştir.1423 * IRKU'N-NESÂ'NIN İLACI ي ـ7788 ـ7777 ـ7867 - ، ٍر َو َرا ِشدُ ْب ُن َس ِعيٍد ال َّر ْمِل ُم ْب ُن َع َّما َو قَا:َ ِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َحدَّثَنَا ِه َشا ْ ٍن ثَنَا ال . ُس ُم ْب ُن َح َّسا ثَنَا ِه َشا . ثَنَا أنَ َس ْب َن َماِل ٍك يَقُو ُل َسِم َع أنَ ِري َن؛ أنَّهُ ْب ُن : و ُل ِسي يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِيَّ ٍة َسِم ْع : ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َشاةٍ أ ْع َراب يَةُ ْ َسا أل ِشفَا ُء ِع ْر ِق النَّ ِق فِي ُك هلِ تُذَا ُب. يَ ْوٍم ُج ْزء َّم يُ ْش َر ُب َعلى ال هرِ ي أ ْج َزا ٍء ثُ َث ََثَةَ ُ َج َّزأ َّم تُ ث ٌ.فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1044. (3463) (7031)- Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Irku'n-nesânın (oturak hizasından topuğa kadar uzanan bir sinirin) ilacı, arabî bir koyunun kuyruğudur. Bu kuyruk eritilip üç kısma ayrılır, sonra her sabah aç karnına bir parça içilir."1424 AÇIKLAMA: 1421 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/443. 1422 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/444. 1423 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/444-445. 1424 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/445. Alimler, hadislerde gelen bir kısım tedavi usullerinin "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yaşadığı coğrafya ve iklim şartlarına mahsus olduğuna, burada da böyle bir durum olabileceğine dikkat çekerler; havadaki kuruluk sebebiyle yakalanılan ırku'n-nesaya hadiste temas edilen tedavi usulünün uygun olacağını belirtirler. Herhangi bir ilacın şifasının her yerde müessir olacağına, hadisteki beyanın âmm olduğuna dair bir delil, bir karîne yoksa hususiliğinin unutulmaması gereği bir prensip olarak vazedilmiştir. Bu durumu, tıpla ilgili bölümde, örnekler vererek ısrarla belirttik. 1425 * HUMMA ـ7787 ـ7776 ـ7867 - ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َ ِن ُعبَ ْيِد َحدَّثَنَا أ . ٍد َع ْن َحْف ِص ْب ِن َمْرثَ ْب َمةَ قَ ْ َع ْن َعل ِن ُعبَ ْيدَةَ َو ِكي ٌع َع ْن ُمو َسى ْب ثَنَا َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َر ُسو ِل هّللاِ َع : ْن أ ُح َّمى َعْندَ ْ ِكَر ِت ال َ ذُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هّللِ َص . ل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َر ُج ٌل فَقَا َل النَّب َها فَ : َ َسبَّ َها تَ . َحِديِد ُسبَّ ْ َث ال نُو َب َكَما تَْنِفي النَّا ُر َخبَ َها تَْنِفي الذ فَإَّن .فِي الزوائد: فِي إسناده ُمو َسى بن عبيدة وهو ضعيف . 1045. (3469) (7032)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında hummadan bahsedilmişti. Aleyhissalâtu vesselâm: "Onun hakkında fena söz sarfetmeyin. Çünkü o, günahları temizler, tıpkı ateşin demirdeki pası, cürufu temizlemesi gibi" buyurdular."1426 ـ7786 ـ7777 ـ7877 - ٍف يَ ْحيَى ْب ُن َخلَ َمةَ بُو َسلَ َ َحدَّثَنَا أ . ثَنَا َع ’ َّن ْبدُ ا َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ َح َس ِن َع ْن أ ْ َع ِن ال َى َع ْن َس ِعيٍد َع ْن قَتَادَةَ ْعل قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِر : َج َر ُسو َل هّللِ َصل ُح َّمى ِكي ٌر ِم ْن ِكي ْ ال َ َهنَّم ِر . ِد بَا ْ َما ِء ال ْ ِال فَنَ حو َها َع .فِي الزوائد: إسناده صحيح و ْن ُكْم ب هُ ثقات ُ ِر َجال . 1046. (3475) (7033)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Humma (ateşli hastalık), cehennemin körüklerinden bir körüktür. Siz onu soğuk su ile kendinizden uzaklaştırın."1427 AÇIKLAMA: Hummanın su ile nasıl tedavi edileceği açıklandı.1428 * HACAMAT ـ7787 ـ7778 ـ7877 - ِس َّ ُمغَل ْ ْي َحدَّثَنَا ُجبَا . ٍم َرةُ ْب ُن ال َس ْب َن َم ثَنَا َكثِي ُر ْب ُن . ا ُسلَ ْي َسِم ْع ِه ُت أَن َّي هّللاُ َعلَ ِل ٍك يَقُو ُل قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل : َ ِم ِي ب ْسِر َي ب ُ أ ْيلَةَ َمَر ْر ُت لَ َما ’ٍ وا ُ قَال َم ، إ : يَا ُم َح َّمدُ! ِة َّ ِح َجا ْ ِال َّمتَ َك ب قَالَ ْت ُمْر أ .فِي الزوائد: وإن ضعف جبارة وكثير فِي ُ إسناد حديث أنس، عقد رواه فِي حديث اِ ْب عود، الترمذي فِي الجامع والشمائل، و قَا َل: حسن غريب. ورواه الحاكم فِي ِن مس ِن المستدرك من حديث اِ ْب : صحيح ا”سناد. عمر ِن َعبَّا ٍس، و قَا َل ورواه البزار فِي مسنده من حديث اِ ْب . 1047. (3479) (7034)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mirac sırasında yanlarından geçtiğim her zat bana mutlaka "Ey Muhammed! Ümmetine hacamat olmalarını emret demiştir."1429 َوْيدُ ْب ُن َس ـ7784 ـ7777 ـ7846 - ِعيٍد َحدَّثَنَا ُس . ي ْب ُن ُم ْس ِهٍر َع ْن َس ْعٍد ا ْس َكا ِف َع ِن ’ ْصبَ ا َل ثَنَا َعِل ” ا هيٍ قَ َع ْن َعِل ِن نُبَاتَةَ اِ ْب ِ غ : نَ َز َل َمِة ا ِ ِح َجا ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِري ُل َعلَى النَّب َكا ِه ِج ’ ِل ْب ْ ِن َوال هي فِ : ، ْخدَ َع . ي الزوائد ْي فِي إسناده أصبغ بن نباتة التيمي الحنظل وهو ضعيف . 1048. (3482) (7035)- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor. "(Bir gün) Cebrail; Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a, Ahdaayn (boynun iki tarafındaki damar) hizasından ve kâhilden (iki omuzun arası) hacamat olma emrini getirdi."1430 1425 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/445. 1426 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/446. 1427 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/446. 1428 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/446. 1429 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/447. 1430 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/447. َو ِكي ٌع َع ِن َطِر ـ7787 ـ7777 ـ7847 - ي ٍف ثَنَا ا’ ْي ِه َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن الـنَّب َ ِ ٍر؛ أ ِي ُسْفيَا َن َع ْن َجاب ب َ ْع َم ِش َع ْن أ ٍ َر ِس ِه َعلَى ِجذْع َ َسقَ َط َع ْن فَ م َّ َها ِم ْن َو قَا َل : ْث َو . فَاْنفَ َّك ْت قَدَ ُمه.ُ ِكي ٌع َو َسل ْي َ َعلَ َجم ا ْحتَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب يَ ْعنِى أ ٍء.فِي َ ِ ٍر الزوائد: بُو سفيان طلحة بن نافع سممع من َجاب َ إسناده صحيح، إن َكا َن أ . 1049. (3485) (7036)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir keresinde) atından bir hurma kütüğü üzerine düşmüş ve ayağı çıkmıştı." Râvi Vekî' der ki: "Yani Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bir incinmeden dolayı ayağının üstünden hacamat ettirmiştir."1431 * HANGİ AYDA HACAMAT OLMALI? ِن َوْيدُ ْب ُن َس ـ7777 ـ7777 ـ7846 - ِعيٍد َما َن ْب ُن َمطٍر َع ْن ذَ َكِريَّا ْب َحدَّثَنَا ُس . ْ ِن ثَنَا ُعث ِس ْب ههٍم، َع ْن أنَ ِن قَ َها ِس اْب َع ِن النَّ َمْي َس َرةَ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ْو إ ْحدَى َو ِع ْشِر : ي َن َماِل ٍك؛ أ َع َش َر أ ْو تِ ْسعَةَ َع َش َر، أ َح َّر َسْبعَةَ يَتَ ْ فَل َمةَ ِح َجا ْ َرادَ ال َو . ََ َم ْن أ َحِد ُكُم ِأ يَتََّبيَّ هُ ْغ ب تُلَ ُم فَيَقْ دَّ ال .فِي الزوائد: إن ا”سناد ضعيف لضعف النهاس بن قهم. ى أن المتن صحيح ْ لَ ِ وأشار إ . 1050. (3486) (7037)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim hacamat olmak isterse, ayın 17 veya 19 veya 21'ini arasın. Sakın, kan fazlalaşmak suretiyle birinize galebe çalıp onu öldürmesin."1432 ِح ْم ِص ي ـ7777 ـ7774 ـ7844 - ْ ُم َصفَّى ال َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . َّر ْح َم ِن ْ َما ُن ْب ُن َعْبِد ال ْ ِن ثَنَا ُعث . َع ْن َس ِعيِد ْب ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ِع ْص َمةَ ؛ قَا َل َمْي ٍ ُم قَا َل اْب ُن : يَا نَافِ ُع! ُمو ٍن َع : ُع َمَر ْن نَافِع ِ تَبَيَّ َغ ب . َح َّجاٍم ِ هي الدَّ تِنِي ب ْ فَأ . ِيهاً َو ََ َصب هُ َشيخاً ْ َو ََ تَ ْجعَل هُ َشابًّا ْ َو . قَا َل َوا ْجعَل قَا َل، اِ ْب ُن ُع : و ُل َمُر يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُل َسِم ْع : ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ِق أ ْمثَ َعلَى ال هرِ ي َمةُ ِح َجا ِحْف ال . ِظ ْ ْ ِزيدُ فِي ال ِل َوتِ عَقْ ْ ِزيدُ فِي ال َي تَ َو ِه َظ ِحْفظاً َحافِ ْ ِزيدُ ال . ال َّس َوتِ َ َويَ ْوم ُج ُمعَ ِة ْ ال َ يَ ْوم َمةَ ِح َجا ْ َوا ْجتَنِبُوا ال َخِمي ِس َعلَى اِ ْسِم هّللاِ ْ ال َ ِجما،ً فَيَوم َو فَ يَ ْو َم ْن َكا َن ُم َحتَ ْب ِت ا َ م ’ َحِد. ا َ ِج ُموا يَ ْوم ا ِء َو ” ا ْختَ ِن َوال ث ََثَ َنْي ْ ث . ا َ يَ ْوم َمةَ ِح َجا ْ ِعَا ِء. َب ََِء َوا ْجتَنِبُوا ال ’ ْرب ْ ِال ِصي َب في ِه أي و ُب ب ُ ِذي أ ه يَ ْو ُم ال ْ ٌم فَإنَّهُ ال . ا َو َما َيْبدُو ُجذَّ فِي يَ ْوِم ا َو ََ بَ َر ٌص إَّ ِعَا ِء.فِي الزوائد: قَا َل الذهبي، فِي ترجمة َعْبدُ هّللا بن عصمة عن َس ِعيد بن ميمون: ِة ا’ ْرب ْيلَ ْو لَ ِعَا ِء أ ’ ْرب مجهول.و َكذَا قَا َل المزي فِي التهذيب . 1051. (3488) (7038)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma (âzadlısına): "Ey Nâfî bana kan galebe çaldı, benim için bir haccâm getir, getireceğin haccâm genç olsun, yağlı veya çocuk olmasın" dedi. Devamla İbnu Ömer dedi ki: "Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Aç karnına hacamat olma idealdir, [onda şifa ve bereket vardır] aklı artırır. Hafızayı güçlendirir. Hafız olmak isteyenlerin hıfzetme kabiliyetini artırır. Hacamat olmak isteyen Allah'ın adıyla perşembe günü hacamat olsun. Cuma, cumartesi, pazar günlerinde hacamat olmaktan kaçının. Pazartesi ve Salı günü de hacamat olunuz. Çarşamba günü hacamat olmaktan kaçının. Çünkü o, Eyyûb aleyhisselâm'ın belaya düştüğü gündür. Cüzzâm ve alaca hastalığı da sadece çarşamba günü veya çarşamba gecesi zuhûr eder" dediğini işittim."1433 * İSMİD SÜRMESİ ـ7776 ـ7777 ـ7877 - ٍف َمة،َ يَ ْحيَى ْب ُن َخلَ بُو َسلَ َحدَّثَنَا أ . ِصِم َ بُو َعا َم ثَنَا أ . ا ُن ْب ُن َعْبِد َ ْ َحدَّثَنِي ُعث َمِل ِك؛ قَا َل ال : ي ِه؛ قَا َل ْ ِ َحِده ُث َع ْن أب ْب َن َعْبِد هّللاِ يُ َ ْي َسِم ْع : ُت َساِلم َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ِ ِه : ا ْي ُكْم ب َعل ” بَ َص َر َ ْ ُو ال ِمِد فَإنَّهُ يَ ْجل ْ ث ُت ال َّشعَ َر ِ ِن .فِي الزوائد: عمر مقَال َويُْنب َم فِي إسناده حديث اِ ْب . ’ ا َن بن عبد الملك قَا َل فِي ِه ابو حاتم ن ُعث : منكر الحديث. و قَا َل ْ ِن اِ ْب : ليس به بأس. حبان فِي الثقات ِن معين وذكره ِاْب . وباقي ِر َجال ا”سناد ثقات . 1052. (3495) (7039)- İbnu Ömer radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Size ismidi tavsiye ederim. Zira o, gözü(n görme gücünü) parlatır ve kirpikleri (besleyip) bitirir."1434 ـ7777 ـ7787 ـ7876 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِن َ ِن ُم ْسِلٍم، َع ْن ُم َح َّمِد ْب َحدَّثَنَا أ . ْس َما ِعي َل اْب ِ َما َن َع ْن إ ْي ثَنَا َعْبدُ ال َّر ِحيِم ْب ُن ُسلَ ِ ٍر؛ قَا َل ُمْن َكِدِر َع ْن َجاب ال : و ُل ْ يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ِ ْم ب ْي ُك َسِم ْع : ُت َعل ا” َ ِ بَ َص َر َويُْنب ْ ُو ال ْوِم فَإنَّهُ يَ ْجل ِمِد ِعْندَ النَّ ْ ث ِ ٍر ال َّشعَ َر.فِي الزوائد: إن المته أخرجه عروة من غير طريق َج . ولم يبين إسناده حديث جابر . اب 1431 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/447. 1432 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/448. 1433 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/448. 1434 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/449. 1053. (3496) (7040)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Uyuyacağınız zaman ismidle sürme çekmenizi tavsiye ederim. Çünkü o, gözü(n görme gücünü) parlatır ve kılları (yani kirpikleri besleyip) bitirir."1435 AÇIKLAMA: Sürme ile ilgili açıklama yapıldı. 1436 * KUR'AN'LA TEDAVİ ي ـ7778 ـ7787 ـ7777 - نَا ِكْنِد َحدَّثَ ْ ِن َعْبِد ال َّر ْحم ِن ال ْب ِن ُعتْيَةَ ٍت ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعبَ ْيِد ْب ِ اب َم ثَنَا َعِل . ا َن َع ْن ي ْب ُن ثَ ْي ثَنَا ُسعَادُ ْب ُن ُسلَ هيٍ؛ قَا َل ِر ِث َع ْن َعِل َحا ْ ِي إ ْس َحا َق َع ِن ال ب َ أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْرآ ُن َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : َخْي ُر الدَّ قُ ْ َوا ِء ال .فِي الزوائد: فِي إسناده الحارث ا’عور وهو ضعيف . 1054. (3501) (7041)- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İlaçların en hayırlısı Kur'ân'dır."1437 AÇIKLAMA: Daha önce açıklandığı üzere, birçok âyet Kur'ân'da mü'minler için şifa bulunduğunu te'yid etmiştir. 1438 * GÖZ DEĞMESİ ٍر ـ7777 ـ7786 ـ7774 - َم ْخ ُز َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . و ِم ي َّشا ْ بُو ِه َشاٍم ال ْن َعْبِد َ ثَنَا أ . بَ َمةَ ِي َسلَ ب َ ِي َواقِ ٍد َع ْن أ ب َ ُو َهْي ٌب َع ْن أ ثَنَا ال َّر ْح ْت َم ِن َ َع : ْن َعائِ َشةَ؛ قَالَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل : ا هّللِ َر ُسو ُل هّللِ َصل ب ْي َن َح ا ْستَ . ق ِعيذُ عَ فإ َّن ال .فِي الزوائد: بُو واقد، ْ َ فِي إسناده أ واسمه صالح بن ُم َح َّمد بن زائدة الليش، وهو ضعيف . 1055. (3508) (7042)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Göz değmesinden) Allah'a sığının. Zira göz değmesi haktır."1439 * RUKYE (DUA İLE TEDAVİ) ـ7776 ـ7787 ـ7778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ثَنَا َع َّن ْبدُ هّللا َحدَّثَنَا أ . ِ َ ِن ُم َح َّمٍد؛ أ ْكِر ْب ِي بَ ب َ َع ْن أ َرةَ ِن ُع َما َس َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِري ْب ُن إدْ فَعَ َر َض ْت َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل لَى النَّب ِ َء ْت إ َجا َّم بَنِي َح ْزٍم ال َّسا ِعِديَّةَ ُ ْن َت أنَ ٍس أ ِ ِ َه َخاِلدَةَ ب ا َمَر َها ب َى فَأ ْي ِه ال رق َعل .فِي الزوائد: َ هُ ثقات ُ ِر َجال إسناده صحيح، . ولم يكن لخالدة شئ فِي الكتب الستة سوى َهذَا الحديث عند المصنف . 1056. (3514) (7043)- Halide Bintu Enes Ümmü Benî Hazm es-Sâidiyye radıyallahu anhâ'nın anlattığına göre: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm'a gelmiş, (tedavide okuduğu) duayı Aleyhissalâtu vesselâm'a (kontrol ettirmek üzere) arz etmiştir. Aleyhissalâtu vesselâm (dua metninde mahzurlu bir kelam görmediği için) o duayı tedavide okumasına ruhsat vermiştir."1440 AÇIKLAMA: Dua ile (rukye=nefes etme) tedavi cahiliye geleneğinde vardı. Bir kısım dualarda, şeytan ve putların isimleri, manasız sözler de bulunmakta idi. İslâm'dan sonra Resûlullah bunları kontrolden geçirmiş, mahzurlu olmayanlara tedavide okunması için izin vermiştir.1441 * YILAN VE AKREP SOKMASINA KARŞI RUKYE (DUA) ـ7777 ـ7788 ـ7774 - َ ْس َما ِعي ُل ْب ُن بَ ْهَرام ِ ِ ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ ا’ ي ِه َع ْن َحدَّثَنَا إ . َع ْن أب ِي َصاِلحٍ ب َ ِن أ ِل ْب ْش َج ِع ي َع ْن ُسْفيَا َن َع ْن ُس َهْي َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ أ : تَهُ ْيلَ ْم لَ ْم يَنَ َر ٌب َر ُج ًَ فَلَ ِقي َل َدَ َغ ْت َعقْ ل . فَ 1435 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/449. 1436 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/449. 1437 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/449. 1438 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/449. 1439 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/450. 1440 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/450. 1441 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/450. َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِللنَّب : هُ تَ ْيلَ ْم لَ ْم يَنَ َر ٌب فَلَ َعقْ لَدَ َغتْهُ ْو قَا َل، ِحي َن أ ْمس َى إ َّن . فَقَا َل: ُف ََناً َم أ : ا ِت َما إنَّهُ لَ َما ِت هّللاِ التَّا َكِل ِ ب ُعوذُ َ أ َر ٍب َحتَّى يُ ْص ُغ َعقْ َق َما َض َّرهُ لَدْ ب .فِي الزوائد: هُ ثقات ِ ِم َح ْن َش هرِ َما َخلَ ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1057. (3518) (7044)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Bir adamı akrep sokmuştu. O gece acıdan uyuyamadı. Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm'a: "Falancayı akrep soktu, bu yüzden geceleyin hiç uyuyamadı" diye haber verilmişti. Şöyle buyurdular: "Keşke akşamleyin şu duayı okusaydı: Eûzu bikelimâtillahi't-tâmmâti min şerri mâ halaka" (Yarattığının şerrinden Allah'ın mükemmel kelimelerine sığınırım)" deseydi, akrebin sokması sabaha kadar ona zarar vermezdi."1442 ـ7774 ـ7787 ـ7777 - ا ُن ثَنَا َعفَّ ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َوا ِحِد ْب ُن ِزيَاٍد َحدَّثَنَا أ . ْ َم ثَنَا َع . ا َن اْب ُن َح ِكيٍم ْبدُ ال ْ ْكِر ثَنَا ُعث . بُو بَ َ َحدَّثَنِي أ ِن َح ْزٍم قَا َل ِن َح ْزٍم؛ َع ْن َع ْمِرو ْب ْب ُن : َع ْمِرو ْب ْه َشةَ ِ َها ْض ُت النَّ َمَرب َع َر أ فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َحيَّ ِة َعلَى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِم َن ال .فِي ْ بُو ُم َح الزوائد: قَا َل والترمذي هذا مرسل. َّمد بن عمرو بن حزم فإنه لم يدرك حده َ ْكٍر هو أ بُو بَ َ و أ . 1058. (3519) (7045)- Amr İbnu Hazm radıyallahu anh anlatıyor: "Yılan sokmasına karşı okunan duayı Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a arzettim, onu okumama izin verdi."1443 * RESÛLULLAH'IN OKUDUĞU ŞİFA DUASI َو َحْف ُص ْب ُن ُع َمَر ـ7777 ـ7787 ـ7768 - ، قَاَ ٍر، َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ : ُس َّشا ِن ثَنَا َع ُعبَ ْيِد هّللاِ َع ْن ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ثَنَا ْفيَا ُن َع ْن َعا ِصِم ْب َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َوْي ٍب َع ْن أ ِن ثُ : يَعُودُنِي، َفقَا َل ِلي ِزيَاِد ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َء النَّب َرائِي ُل َج : ؟ ا َجْب ِ َها َءنِي ب يَ ٍة َجا ِ ُرقْ أ ْرقي َك ب َ أ ُت ْ ل ق : ِهمي ُ ُ ِي َوأ ِأب َى ب . َو ِم ْن َش هرِ ِم . ْن ُك هلِ . دَا ٍء في َك َو ب . هّللاُ َي ْشِفي َك ِ يَا ! قَا َل: « ْسِم هّللاِ أ ْرقِي َك َر بَل ُسو َل هّللِ ِد عُقَ ْ ا ِت فِي ال اثَ النَّفَّ ِم ْن َش هرِ َح َسدَ ِذَا َمَّرا ٍت َح » ا ِسٍد إ ثَ َث . فِي الزوائد: فِي إسناده عاصم بن عبيد هّللا بن عاصم بن عمر العمري، وهو ضعيف . 1059. (3524) (7046)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (hastalığım sırasında) bana geçmiş olsun ziyaretine gelmişti. Bana: "Seni, Cebrail'in bana getirdiği dua ile tedavi etmeyeyim mi?" buyurdular. Ben: "Annem babam sana kurban olsun ey Allah'ın Resûlü! Evet!" dedim. Okudular: "Bismillahi erkîke vallahu yeşfike min külli dâin fîke min şerri'n-neffâsâti fi'l-ukadi ve min şerri hâsidin izâ hased (Allah'ın adıyla sana okuyorum, sende olan her hastalığa karşı, düğümlere üfleyenlerin şerrine, hased ettikleri zaman hasedçilerin şerrine karşı Allah şifa versin (veya şifayı verecek olan Allah'tır)." Bunu üç sefer okudu."1444 * HUMMAYA KARŞI DUA ِن ـ7767 ـ7787 ـ7767 - ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب َحدَّثَنَا َع ْمُرو ْب ُن ُعث ِح ْم ِص ي ْ ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ٍر؛ أنَّهُ ْوبَا َن َع ْن ُع َمْي ِن ثَ ِي َع ِن اْب كثِي . ب َ ثَنَا أ قَا َل َميَّةَ ُ ِي أ ب َ َع ُجنَادَةَ ْب َن أ َسِم ْع : ُت ُعبَادَةَ ْب َن ال َّصاِم ِت يَقُو ُل َسِم : َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ْي ِه ال َّس ََُم، النَّب َرائِ ُل َعلَ َو أتَى ِجْب َ َوهُ م َش ْي فَقَا َل ب . ٍء يُ ْؤِذي َك ِ يُو َع . ْسِم هّللاِ أ ْرقِي َك ُك ْش ِم . ِفي َك ْن ُك هلِ ٍن هّللاُ يَ َو ِم ْن ُك هلِ َعْي ِن ِم .فِي الزوائد: إسناده حسن. ’ ْن َح َسِد َحا َسٍد ن اِ ْب ِن ثوبان اسمه َع . ثوبان مختلف فِي ِه ْبدُ ال َّر ْح َم ِن بن ثابت و اِ ْب . وباتي ِر َجال ا”سناد ثقات . 1060. (3527) (7047)- Ubâde İbnu's-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, şiddetli bir hummaya yakalanmış iken Cebrail aleyhisselâm gelmişti. Efendimizi tedavi için şu duayı okudu: "Bismillahi erkîke min kûlli şey'in yüz'ike min hasedi hâsidin ve min külli aynin. Allah u yeşfike. (Sana Allah adıyla okuyor, sana eza veren her şeyden, hasedcinin hasedinden ve herbir (kem) gözden şifa diliyorum. Allah sana şifa versin."1445 * MUSKA TAKMA ي ـ7767 ـ7784 ـ7777 - ِ َما َن َحدَّثَنَا أي و ُب ْب ُن . ُم َح َّمٍد ال َّرقه ْي ْشٍر ِع ِن ثَنَا ُمعَ َّمُر ْب ُن . ا ُسلَ ِ ِن ثَنَا َع ’ ْبدُ هّللاِ ْب ُن ب ْع َم ِس َع ْن َع ْمِرو ْب َب ا ْمَرأةِ َعْبِد هّللاِ؛ َع ْن ْخ ِت َزْينَ ُ ِن أ ِر َع ِن اْب َج َّزا ْ ِن ال َع ْن يَ ْحيَى ْب ُح ْمَر َزْينَ : ةِ َب؛ قَالَ ْت ُمَّرةَ ْ ْرقِي ِم َن ال ْينَا تَ َكانَت َع ُجو ٌز تَدْ ُخ ُل . َعلَ نَا َسِري ٌر َط ِوي ُل َو َكا َن لَ 1442 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/451. 1443 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/451. 1444 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/452. 1445 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/452. َوائِِم قَ َح َو َصَّو ال . َت ْ ِذَا دَ َخ َل تََن ْحنَ َو َكا َن َعْبدُ هّللا إ . ْت ِمْنهُ ً َجبَ َّما َسِم ْع ُت َص فَدَ َخ َل يَ ْوما. ْوتَهُ ا ْحتَ َء فَل . َ ِ فَ ي َجا لَى َجانِب ِ َس إ َم َّسنِ َف . ي َجلَ فَ َم َّس َخْي ٍط فَ . فَقَا َل: ُت َو َجدَ ْ ل َما هذَا؟ فَقُ ُح ْمَر : ةِ ْ َء ًى ِلي فِي ِه ِم َن ال َو قَا َل. لَقَدْ أ ْصبَ َح آ ُل َعْبِد هّللاِ أ ْغنِيَا ِ ِه َر َمي ب َوقَ َطعَه،ُ فَ َجذَبَهُ رق . فَ َع ِن . ي ال هشِ ْر ِك َّ يَقُو ُل َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل : ِش ْر ٌك َ َولَةَ ِ َ َوالته َمائِم إ َّن ال رقَى َو . ُت التَّ ْ ل َمعَ ق : ْت ُ َها دَ َر ْكتُ ِذَا تَ َو إ : قَا َل: َن بإ ْصبَ ِعِه فِي َعْيِن ِك ِذَا َع َصْيتِ ِه َطعَ َر َك ِك َو إ ِذَا أ َط ْعتِ ِه تَ ذَا ِك ال َّشْي . ِت َكَما فَ َطا ُن إ ْ ْو فَعَل ِك ْن لَ لَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ عَ َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َر أ ْن تَ ْشِفي َن ِك َوأ ْجدَ لَ َء َوتَقُوِل َكا َن َخْيرا . ي َن ً َما ْ تَْن : بَا ْس َض ِحي َن فِي َعْينِ ِك ال ْ ِه ِب ال َء إَّ . َ ِشفَا ُؤ َك َر أذ . َّب النَّا ْس اِ ْش ِف أْن َت ال َّشافِي ْ ِشفَا ُود بعضه َ يُغَاِد ُر َسَقماً ِشفَا ًء .فِي الزوائد: بُو دَا َ روي أ . ورواه الحاكم فِي المستدرك . 1061. (3530) (7048)- Abdullah İbnu Mes'ud'un zevcesi Zeyneb radıyallahu anhüma anlatıyor: "Yaşlı bir kadın vardı, bize gelir, humre (denilen bir veba çeşidine) karşı rukye yapardı. Bizim ayakları uzun bir karyolamız vardı. (Eşim) Abdullah eve gireceği zaman (geldiğini sezdirmek için) öksürüp ses çıkarırdı. Bir gün Abdullah aynı şekilde içeri girdi. Kadın, sesini işitince ona karşı örtüsüne büründü. Abdullah gelip yanına oturdu ve bana eliyle dokundu ve bir ipin eline değdiğini hissetmişti ki: "Bu nedir?" diye sordu. Ben: "(Takındığım bu muska) içinde humraya karşı dua var!" dedim. Abdullah onu derhal çekip kopardı, fırlatıp attı ve: "Abdullah'ın ailesi şirkten müstağnidir. Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Rukyeler, muskalar ve büyü bir şirktir" dediğini işittim" dedi. Ben: "Ama ben bir gün dışarı çıkmıştım. Beni falanca gördü, bunun üzerine ona gelen taraftaki gözüm yaşardı. O günden beri rukye yapınca gözümün yaşı kesilir, rukyeyi bıraktım mı tekrar yaşarır" dedim. Bunun üzerine Abdullah dedi ki: "Bu şeytandır, ona itaat edince seni bırakıyor, ona isyan ettiğin vakit parmağıyla gözüne dürtüyor. Ama Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yaptığı gibi yapsaydın, bu senin için daha hayırlı, şifa bulman için de daha münasip olurdu: Gözüne su serpip şöyle diyeceksin: "Ezhibî'l-be's, Rabbi'n-nâs, işfî, enteş-Şâfi, lâ şifaen illâ şifâuke, şifâen lâ yugâdiru sakamen (Fenalığı gider. Ey insanların Rabbi! Şifa ver! Sen şifa verensin. Senin verdiğinden başka şifa yok! Öyle şifa ver ki, hiçbir hastalık geride kalmamış olsun)."1446 AÇIKLAMA: Muska bu hadise göre caiz değildir. Ancak mesele ûlemâca münakaşa edilmiştir. Hangi şartlarda caiz veya değil, gerekli açıklama ilgili bahiste geçtiği için burada tekrar etmeyeceğiz. Burada birkaç kelimeyi kısaca açıklayalım: Humra ateşli bir hastalıktır, vebanın bir çeşidi olduğu belirtilmiştir. Temdim, Temîme'nin cem'idir, çocuklara takılan nazarlıklar, boncuklar vs. hep temime ile ifade edilir. Tivele bu da, bazı açıklamalara göre sihirdir. Yani sihrin bir çeşidi ve üzerine sihir okunup üflenen ipliktir. Muhabbet veya bir başka maksatla yazılan sihir ve büyü muskalarına hep tivele denir.1447 َخ ِص ـ7766 ـ7787 ـ7777 - ي ِب ْ ِي ال ب َ ي ْب ُن أ َو ِكي ٌع َع ْن َحدَّثَنَا َعِل . ِ َّي ثَنَا َّن النَّب َ ِن؛ أ ُح َصْي ْ ِن ال َح َس ِن َع ْن ِع ْمَرا َن ْب ْ َر ٍك َع ِن ال ُمبَا ِم ْن ُصْفٍر قَةً ْ َ َرأى َر ُج ًَ فِي يَ ِدِه َحل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ . فَقا َل: ؟ قَا َل َصل قَةُ ْ َحل ْ َو : ا ِهنَ ِة َما هِذِه ال ِزيدُ َك ْ َهاَ تَ ِز ْع َها فَإنَّ هِذِه ِم َن ال . قَا َل: اْن َو ْهناً ِن إ .فِي الزوائد: إسناده حسن. ’ فضالة َّ ن مبارك َهذَا هو اِ ْب . 1062. (3531) (7049)- İmrân İbnu'l-Husayn radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, kolunda tunçtan bir bilezik taşıyan bir adam görmüştü: "Bu halka da ne?" diye sordu. Adam: "Bu vâhine (denen kol ağrısın)dan dolayıdır" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm da: "Çıkar onu! Zira o, ağrını artırmaktan başka bir işe yaramaz!" buyurdu."1448 * UĞUR VE UĞURSUZLUĞA İNANMA ِن ـ7767 ـ7777 ـ7776 - ِ نُ . ي َمْي َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ٍر َعْبِد هّللاِ ْب ب َ َع ْن أ َمةَ ِي َسلَ ب َ ِن َع ْمٍرو َع ْن أ َمان َع ْن ُم َح َّمِد ْب ْي ثَنَا َعْبدَةُ ْب ُن َسلَ َرةَ؛ قَا َل َرْي هطِيَ ُه : رةَ ْكَرهُ ال َح َس ُن َويَ ْ فَأ ُل ال ْ يُ ْعِجبُهُ ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ إسناده صحيح و ِر هُ ثقات فِ : َجا َكا َن النَّب . ي الزوائد ِ ي َصل ُ ل . 1063. (3536) (7050)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm güzel tefâülden hoşlanır, uğursuz saymaktan hoşlanmazdı."1449 ـ7768 ـ7777 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . بُو ا ْح ا َل َو ثَنَا أ ’ ِص َ ِن َعبَّا ٍس؛ قَ َع ِن ْب قَا َل َر ُسو ُل َع : ْن ِس َما ٍك َع ْن ِع ْكِر َمةَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر هّللِ َص : َ ل َو ََ َصفَ َمةَ َو ََ َها َو ََ ِطيَ َرةَ َوى، َعدْ . فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ِن َعبَّا ٍس صحيح ِر َجال إسناده حديث اِ ْب . 1446 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/453. 1447 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/454. 1448 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/454. 1449 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/454. 1064. (3539) (7051)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ne sirayet (hastalığın bulaşması), ne uğursuzluk, ne hâme (denen öldürülenin başından çıkıp intikam istediğine inanılan mahluk) ne de Sefer (ayının uğursuzluğu) vardır."1450 ـ7767 ـ7776 ـ7787 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِن ُع َمَر؛ قَا َل َحدَّثَنَا أ . ِي ِه َع ِن اْب ِي َجنَا ٍب، َع ْن أب ب َ ِن أ َو ِكي ٌع َع ِن ْب قَا َل َر ثَنَا : ُسو ُل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ْي ِه َر : َ ُج ٌل فَقَ إلَ َ فَقَام َمةَ َو ََ َها َرةَ َوى َو ََ ِطي ِ ِه ا َر ُسو َل هّللِ! ْج َر ُب ب َعدْ ا َل: يَا َج َر ُب فَتَ ْ ِ ِه ال ُكو ُن ب بَ ِعي ُر يَ ْ ال ”ْب ُل. قَدَ ُر ْ ِن فَ ’َّو َل.فِي الزوائد: عمر ضعيف َم ْن أ ْج َر قَا َل ذِل َك ال . َب ا ِي حية وهو ضعيف . ب َ بُو جناب اسمه يَ ْحيَى بن أ َ حديث اِ ْب . فِي ِه أ 1065. (3540) (7052)- İbnu Ömer anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm (bir gün): "Ne sirayet, ne uğursuzluk, ne de hâme yoktur" demişti. Bir adam kalkarak: "(Nasıl olmaz ey Allah'ın Resûlü! Kendisinde uyuz olan bir deve sebebiyle bir sürü uyuzlanıyor" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "İşte bu kaderdir. Pekiyi önceki deveyi kim uyuzladı?" buyurdular."1451 ـ7766 ـ7777 ـ7787 - َ َرا ِهيم ْب ِ ِي ال هزِ نَاِد َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ ب َ ِن أ َع ِن ْب ٍ ِ ثَنَا َع . ي ْبدُ هّللاِ ْب ُن نَافِع ب َ ي ْب ُن أ َو َحدَّثَنَا َعِل َخ ِصي ِب َو ال . ِكي ٌع َع ْن ْ ثَنَا ُ َما َن َع ْن أ ْ ِن ُعث ِن َع ْمِرو ْب ِن َعْبِد هّللاِ ْب َع ْن ُم َح َّمِد اْب ِي ِهْنٍد، َجِميعاً ب َ ِن أ ِن َس ِعيِد ْب ْن َع ِت ْبِد هّللاِ ْب ِ ب َّمِه فَا ِطَمةَ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ِن َعبَّا ٍس؛ أ ِن َع ْن اِ ْب ُح َسْي ِدي ُمو النَّ و ِمي َن ْ ال : َ تُ َم ْجذُ ْ لَى ال ِ ِر .فِي الزوائد: َجال إسناده ثقات َظ َر إ . 1066. (3543) (7053)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cüzzamlılara devamlı surette bakmayınız."1452 * SİHİR ُح ْم ِص ي ـ7767 ـ7778 ـ7786 - ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ِن َكثِي ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب ْ َحدَّثَنَا َي ْحيَى ْب ُن ُعث . ُ ثَنَا بَِقيَّة. ِن قَاَ ِم ْصِريَّ ْي ْ ِن يَ ِزيدَ ال ِي ٍب َو ُم َح َّمِد ْب ِي َحب ب َ ِن أ ْن َس ي َع ْن يَ ِزيدَ ْب عَ ْ ْكٍر ال بُو بَ َ ثَنَا نَافِ ٌع َع ِن ثَنَا أ : َمةَ م َسلَ ُ َر ْب : ُسو َل ِن ُع َمر قَالَك قَالَ ْت أ يَا هّللِ! َ َت ْ تِي أ َكل ه َم ْس ُمو َمِة ال ْ َو َج ٌع ِم َن ال َّشاةِ ال ُم يَ . قَا َل: فِي َزا ُل يُ ِصيبُ َك، ُك َّل َعاٍم َّي َوآدَ َو ُهَو َم ْكتُو ٌب َعل َها، إَّ َصابَنِي َش ْى ٌء ِمْن َما أ ْكٍر العنس هي ِطينَتِ ِه.فِي الزوائد: فِي إسناد وهو ضعيف بُو بَ َ ه أ . 1067. (3546) (7054)- Ümmü Seleme radıyallahu anhâ diyor ki: "Ey Allah'ın Resûlü! (Hayber'de) yediğin zehirli koyun etinin ağrısı her yıl sana ara vermeden geliyor" demiştim, şu cevapta bulundular: "Ondan bana isabet eden şey, Adem daha çamurunda iken (daha tam olarak yaratılmamış iken) Allah'ın hakkımda yazdığı) şeydir, (ondan ne eksiktir ne de fazlası)."1453 ٍر ـ7764 ـ7777 ـ7784 - َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . َّشا ِر ي ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ’ َعْبِد هّللاِ ا َصا َحدَّثَنِي ُع َّر ْح َم ِن ْن . ْب ُن َعْبدُ ال ِ يَ ْينَة . ي ُ ب َ َحدَّثَنِي أ عَا ِص؛ قَا َل ْ ِي ال ب َ ِن أ َما َن ْب ْ ْي ٌء فِي ْن ُعث َّطائِ ِف، َجعَ َل يَ ْعِر ُض ِلي َش َع : َ َعلى ال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ نِي َر ُسو ُل هّللِ َصل ْعَملَ َّما ا ْستَ لَ ِي ه َصل ُ ِري َما أ . َّم َص ََتِي َحتَّى َما أدْ فَلَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ لَى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ ُت إ ْ ا . ُت َرأْي ُت ذِل َك َر َحل ْ ل عَا ِص؟ قُ ْ ِي ال ب َ فَقَا َل اِ ْب ُن أ : يَا ! قَا َل: ُت َر نَعَ ْم! ُسو َل هّللِ ْ ل َك؟ قُ ِ َء ب َجا َر : ُسو َل هّللِ َما يَا ! ِ ه َصل ُ ِرى َما أ َواتِي َحتَّى َما أدْ قَ : ذَا َك َع َر َض ِلي َش ى. ا َل ْي ٌء فِي َصلَ َم َّي فَدَنَ . ْو ال َّشْي . ادْنُ ْه. ُت ِمْنهُ َطا ُن ِر قَدَ ْس ُت َعلَى ُصدُ ِمي َو فَ . قَا َل َجلَ َوتَفَ َل فِي فَ ِيَ ِدِه َّو هّللاِ! َل ِري ب فَفَعَ قَا َل ف َض َر َب َصدْ : ا ْخ ُر ْج. َعدُ َّم قَا َل َمَّرا ٍت ذِل َك ثَ َث . ِ َعَم ث : ِل َك ُ َح ْق ب َم ال . قَا َل، فَقَا َل ا َن ْ ْ فَل .فِي الزوائد: هُ َعَ ْمِري َما أ ْح ِسبُهُ َخالَ َط ُعث : نِي بَ ْعدُ ُ ِر َجال إسناد صحيح، ثقات. ورواه الحاكم و قَا َل: َهذَا حديث صحيح ا”سناد . 1068. (3548) (7055)- Osman İbnu Ebi'l-As radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm beni, Taif'e vali tayin edince, namazda bana bir şey ârız olmaya başladı. Öyle ki, kıldığımı bilemez hale geldim. Bu durumu kendimde görünce, hemen Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a gittim. (Beni görünce: "Bu gelen İbnu Ebi'l-As değil mi?" buyurdular. Ben: "Evet! Ey Allah'ın Resûlü!" dedim. "Niye geldin?" buyurdular. "Ey Allah'ın Resûlü! Bana namazda bir hal ârız oldu, ne kıldığımı bilmez, anlamaz hale geldim" dedim. "Anlattığın şey şeytandır, onu bana yaklaştır!" buyurdular. Bunun üzerine Resûlullah'a yaklaştım. (Diz çöküp) ayaklarımın üstüne oturdum. Aleyhissalâtu vesselâm mübarek elleriyle göğsüme vurup ağzımın içine tükürdüler. Sonra: "Çık ey Allah'ın düşmanı!" dediler. Bu muameleyi bana üç kere tekrar ettiler. Sonunda: "Haydi işinin başına git!" buyurdular." 1450 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/455. 1451 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/455. 1452 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/455. 1453 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/456. Râvi der ki: "Osman kasem ederek dedi ki: "Ömrüme yemin olsun ki ondan sonra şeytanın bana sokulduğunu hiç sanmam."1454 ُم ْب ُن َحدَّثَنَا َها ُرو ُن ْب ُن . ُمو َسى َح ـ7767 ـ7776 ـ7787 - يَّا َن َرا ِهي ْب َم ثَنَا إ . ا َن ِ ْي بُو َج أْنبَأنَا َع . ْبدَةَ ْب ُن ُسلَ َ ثَنَا أ نَا ٍب َع ْن َعْبدُ ْيلَى؛ قَا َل ِي لَ ب َ ِي ِه أ ْيلَى َع ْن أب ِي لَ ب َ ِن أ ِ ي ال َّر ْح : ، فَقَا َل َم ِن ْب َءهُ أ ْع َراب َجا إذْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ِعْندَ النَّب َجاِلساً َّن ِلي أ َخ ُكْن ُت : اً ِ إ َو . قَا َل: َج ُع أ ِخي َك؟ قَا َل َو ِجعاً َما : َ َّمم ب . َسهُ بَ ْي َن يَدَْي ِه ِ ِه لَ ِ ِه فَأ ْجلَ َء ب َجا َه َب فَ ِ ِه قَا َل فَذَ َه ْب فَأتِنِي ب قَا َل اذ . ِكتَا ِب ْ ْ ِفَاتِ َح ِة ال َعَّوذَهُ ب َسِم ْعتُهُ فَ ِن ِم ْن َو َس ِط َها َوأيَتَْي َرةِ بَقَ ْ َّو ِل ال آيَا ٍت ِم ْن أ ِ َو . َث ََ ِث َوأ ْربَع ُكْر ِس ي، ْ ال َوآيَةُ َوا ِحد،ٌ ُهُكْم إلهٌ َو ِل إلَ َوأيَ ٍة ِم ْن آ َها، َمتِ أيَا ٍت ِم ْن َخاتِ ُهَو أ ْح ِسبُهُ قَ : ِع ْمَر « ا َل ا َن ِهدَ هّللاُ أنَّهَُإلهَ إَّ َق َوآيَ َش » ٍة ِم َن ا ’ ْع َرا ِف: ِذي َخلَ َّ َو َم ْن يَدْ ُع َم َع إ َّن . ا’ َربَّ ُكُم هّللاُ ال ٌمْؤ ِمنِي َن، ْ َوأيَ ٍة ِم َن ال يَة،َ آ َخ َرَ بُ ْر َها َن هّللاِ إلهاً ِج هنِ ْ َوأيَ ٍة ِم َن ال ِ ِه، ل : ا ِت، َهُ ب َّو ِل ال َّصافَّ َو َع ْشِر أيَا ٍت ِم ْن أ َو ََ َولَدا،ً َصا ِحبَةً َخذَ َما اتَّ َربَّنَا َوأنَّهُ تَعالى َجد ا َ ِن فَقَام ُمعَهِوذَتَْي ْ َوال َحدٌ ْل ُهَو هّللاُ أ َح ْشِر َوقُ ْ ِ ي ’ قَدْ بَ َر َو َث ََ ِث أيَا ٍت ِم ْن أ ِخِر ال ْع ِه بَأ ٌس َراب ِ َس ب ْي أل .فِي الزوائد: بُو َ َ َهذَا إسناد فِي ِه أ ِي حييت ب َ ِي جناب، و قَا َل: َهذَا ب َ جناب الكلبي، وهو ضعيف، واسمه يَ ْحيَى بن أ . ورواه الحاكم فِي المستدرك من طريق أ ـهَ إَّ الحديث محفوظ، صحيح. ـ:678 َ َوا ِحدٌ َش ِهدَ هّللاُ أنَّهَُ إلـ ُهُكْم إلَهٌ أ َخ َر ََ َوإلَ َو َم ْن يَدَ َع َم َع هّللاِ إلَهاً ِذي َخلَقَ َّ َّن َربَّ ُكُم هّللاُ ال ِ ُهَوإ بُ ْر َها َن ل . َهُ َو ََ َولَداً َصا ِحبَةً َخذَ َما اتَّ ِنَا َربه َوأنَّهُ تَعالَى َجد . 1069. (3549) (7056)- Ebu Leylâ el-Ensârî radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gün) ben Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında otururken, Efendimize bir bedevi geldi: "Hasta bir erkek kardeşim var" dedi. Resûlullah: "Kardeşinin hastalığı nedir?" diye sordu. "Kardeşimde biraz delilik var!" dedi. "Git onu bana getir!" buyurdular. Adam gitti kardeşini getirdi. Resûlullah önüne oturttu. Fatihayı Şerife, Bakara suresinin başından ilk dört ayeti, َوا ِحدٌ ortalarından ُهُكْم إلَهٌ َوإلَ ayeti, Ayete'l-Kürsi, sonundan ise üç ayeti; Al-i İmrandan bir ayeti -ki bunun ُللاّه َهدِ شَ ُهَو إه َهَإل َُأنههayetinin olduğunu zannediyorum-, A'raf suresinden bir ayeti: قَ ِذي َخلَ ه َربه ُكُم هّللاُ ال إ هن . ... آ َخ َرَ بُ ْر َها َن لَهُ ;ayeti bir suresinden minin'Mü ,ayeti َو َم ْن يَدَ ْع َم َع هّللاِ إلَهاً ayeti; Cin sûresinden bir ayeti, اَربهنَ َوأنههُ تَعالَى َجد َو ََ َولَداً َصا ِحبَةً َخذَ َما اته ayeti, Saffât suresinin başından on âyeti, Haşîr suresinin sonundan üç ayeti; Kul-hüvallahî Ahad suresi, Muavvizateyn surelerini okuyarak ona afsun yaptığını işittim. Bunun üzerine bedevi ayağa kalktı. Tamamen iyileşmişti." 1455 ELBİSE BÖLÜMÜ * HZ. PEYGAMBER'İN GİYECEKLERİ ِر ي ـ7777 ـ7777 ـ7776 - َج ْحدَ ْ ٍت ال ِ اب َمدُ ْب ُن ثَ َحدَّثَنَا أ ْح . َع ِن ا ِن َم ثَنَا ُس ’ ْعدَا َن َع ْن ْفيَا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ ِن َح ِكيٍم، َع ْن َخاِلِد ْب ْحَو ِص ْب َّن َر ُسو َل َ ِن ال َّصاِم ِت؛ أ َه ُعبَادَةَ ْب ا ْي َعقَدَ َعلَ ٍة قَدْ َّى فِي َش ْملَ َ َصل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هّللِ َص .فِي الزوائد: ما يصح سماع خالد من ل عبادة بن الصامت. و قَا َل ابو نعيم: لم يلق خالد عبادة بن الصامت ولم يسمع منه. وا’حوص بن حكيم ضعيف . 1070. (3552) (7057)- Ubâde İbnu's-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir şemle (câr) içerisinde namaz kıldı. Car, (bedeninden düşmesin diye) onu bağlamıştı."1456 ِن ُم َح ـ7777 ـ7774 ـ7778 - َّمٍد قَد و ِس ْب ْ ْش ُر ْب ُن َحدَّثَنَا َع . ُع َمَر ْبدُ ال ِ ثَنَا ب . ثَنَا اِ ْب ُن لَ ِهيعَةَ . بُو ا ِن ُع َمَر َ ْسَوِد َع ْن َعا ِصِم ْب َحدَّثَنَا أ ’ قَالَ ْت ِن َع ْن َعائِ َشةَ ُح َسْي ْ ِن ال ْب هيِ َع ْن َعِل ْو ْب : ٌب ِن قَتَادَةَ ْطَوى لَهُ ثَ َو ََ يُ َحداً َي ُس ب أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َرأْي ُت َر ُسو َل هّللِ َصل .فِي َما الزوائد: فِي إسناده َعْبدُ هّللا بن لهيعة وهو ضعيف . 1071. (3554) (7058)- Hz. Aişe anlatıyor: "Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın bir kimseye sövdüğünü ve kendisi için bir elbise dürüldüğünü görmedim."1457 ِن ـ7776 ـ7777 ـ7776 - ِن َس ِعيِد ْب َمان ْب َحدَّثَنَا َي ْحيى ْب ُن ُعث ِح ْم ِص هى ْ ْ ِر ال ِن ِدينَا ِن َكثِي . أبى ِر ْب َوِليِد َع ْن يُو ُس َف ْب ْ ْب ُن ال ثَنَا بَِقيهةُ َح َس ِن، َع ْن أنَ ٍس، قَا َل ْ ِن ذَ ْكَوا َن، َع ِن ال ْب ِ ٍر، َع ْن نُوح َكثِي : ِ َس َر ُسو َل هّللاِ ب َم ْخ ُصو َف ال هصو َف. ل # َ ْ َوا ْحتَذَى ال . َخ ِشناً ْوبَاً ِ َس ثَ ب َولَ َخ ِشنَا.فِي الزوائد: في إسناده نوح بن دكوان ضعيف. وبقية بن الوليد مدلس، وقد عنعنه . 1072. (3556) (7059)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yün elbise, yamalı ayakkabı ve cidden sert mi sert elbise giydi." 1458 1454 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/456-457. 1455 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/457-458. 1456 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/459. 1457 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/459. 1458 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/459. * YENİ ELBİSE GİYİNCE HAMDETMELİ ُح َسْي ُن ْب ُن َمْهِد هيٍ ـ7777 ـ7767 ـ7774 - ِق ْ َحدَّثَنَا ال . ثَنَا َع . َّن ْبدُ ال َّر َّزا َ ِن ُع َمَر؛ أ ِن ال ز ْه ِر هيِ َع ْن َساِلٍم َع ِن اْب َمعَ َمٌر ْب أْنبَأنَا أْبيَ َض فَقَا َل ِميصاً َ رأى علي ُع َمَر قَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْم : َجِديدٌ؟ قَا َل َر ُسو َل هّللِ َصل ْوبُ َك هذَا َغ ِسي ٌل أ ْل َغ ِسي ٌل. قَا َل: بَ ْس ُ ث : .َ بَ ْ ال َو ُم ْت َشهيداً َو ِع ْش َحِميداً ِن ِفي الزوا : إسناده صحيح. والحسين بن مهدي ا’ حبان فِي الثقات َج . ئد ِديدا،ً يلي، ذكره اِ ْب . وروى ِن خزيمة فِي صحيحه عنه اِ ْب . وباقي رجال ا”سناد لهم فِي الصحيحين . 1073. (3558) (7060)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Hz. Ömer'in üzerinde bembeyaz bir gömlek görmüştü. "Bu elbisen yıkandı mı, yeni mi?" diye sordu. Hz. Ömer: "Hayır (yeni değil), yıkanmıştır!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm (ona): "Yeniyi giy(esin), hamdedici olarak yaşa(yasın) ve şehit olarak öl(esin)!" buyurdular."1459 ـ7778 ـ7767 ـ7767 - ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ ِن َس ِع َ َع ْن َس ْعِد اِ ْب َحدَّثَنَا أ . َمةَ َسا ُ بُو أ َ ٍر َو أ َمْي َع َن ْبدُ هّللاِ ْب ُن نُ يِد َع ْن ُع ْمَر ثَنَا َع ةَ ِن َ ْت َ َع ْن ِلْب َستَْي َعائِ َشةَ؛ قَال : م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َهى َر ُسو ُل هّللِ َصل ِل ال َّصَّما ِء َو نَ : ا ْر َج ا ْشتِ ” َك َما َوأْن َت ُمْف ٍض فَ ْو ٍب َوا ِحٍد ْحتِبَا ِء فِي ثَ لَى ال َّس َما ِء هُ ثقات. وسعد بن َس ِعيِد هو أخو يَ ْحيَى بن َس ِعيِد ا’نصاري، احتج به مسلم إ .فِي الزوائد: صحيح ِ ُ ِر َجال . حديث َعائِ َشةَ . 1074. (3561) (7061)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şu iki kıyafeti yasakladı: İştimâl-i sammâ (elleri de dahil, vücudunu tek bir elbise ile sıkıca sarmak) ve fercini semaya açmış vaziyette kabaların üzerinde oturup bacakları dikerek tek bir elbiseye sarınmak."1460 * YÜNLÜ GİYMEK ـ7777 ـ7766 ـ7767 - َمةَ ِن َكَرا َما َن ْب ْ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ُعث . َمةَ َسا ُ بُو أ َ ثَنَا أ . َمةَ َسا ُ بُو أ ِن ثَنَا أ . ثَنَا ا’ َ ْحَو ُص ْب ُن َح ِكيٍم َع ْن َخاِلِد ْب ِن ال َّصاِم ِت؛ قَا َل َر : ُسو ُل هّللِ َم ْعدَا َن َع ْن ُعبَادَةَ ْب ْينَا َخ َر َج َعلَ َّي هّللاُ َص َ ْوٍم ل َ ذَا َت ي م َّ َو َسل ْي ِه َها َ َعل . ا فِي ِنَ َّى ب َصل ِن فَ ُكَّمْي ْ ال ِقَةُ ِم ْن ُصو ٍف َضيه ُرو ِميَّةٌ ْي ِه ُجبَّةٌ َو َعلَ ْي ِه َش ْي . ٌء َغْي ُر َها َس َعلَ ْي ل . فِي َ َ الزوائد: بُو نعيم قلت قَا َل الحافظ أ : خالد لم يلق عبادة بن الصامت ولم يسمع منه. َ و َكذَا قَا َل أبُو حاتم وا’حوص ضعيف . 1075. (3563) (7062)- Ubâde İbnu's-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: "Bir gün Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yanımıza geldi. Üzerinde kolları dar, yün, rumî bir cübbe vardı. Bize onun içerisinde namaz kıldırdı. Aleyhissalâtu vesselâm'ın üzerinde bundan başka bir giyecek yoktu."1461 ي َوأ ْح َم ـ7776 ـ7767 ـ7768 - دُ ْب ُن ا َم ْشِق َوِليِد الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال َحدَّثَنَا ال ’ ْ ثَنَا يَ ِز . ثَنَا . يدُ ْب ُن ال ِهس ْم ِط َمْرَوا ُن ْب ُن ُم َح َّم ْز : ٍد َه ِر قَاَ َو ِضي ُن ْب ُن َع َطا ٍء َع ْن َحدَّثَنِي ال َب ْ َو َّضأ فَقَلَ تَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِر ِس هيِ؛ أ فَا ْ َما َن ال ْ َع ْن َسل َمةَ قَ ْ ِن َعل ُم ْحفُو ِظ ْب ُجبَّةَ ْي ِه ُصو ٍف َكانَ ْت . َعلَ َو ْج َههُ ِ َها َم َس َح ب فَ .فِي الزوائد: فِي إسناده محفوظ بن علقمة عن سلمان، يقال: إنه مرسل، كما فِي التهذيب. وباقي ِر َج ”سناد ثقات . ال ا 1076. (3564) (7063)- Selmân el-Fârisî radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gün Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm abdest almıştı. Üzerindeki yûn cübbeyi çevirip onun (iç kısmı) ile yüzünü sildi."1462 ـ7777 ـ7768 ـ7764 - َحدَّثَ ٍن ا َر نَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ’ ُق َح َّسا ْز . ُودَ ِي دَا ب َ َمِجيِد ْب ُن أ ْ ِن ثَنَا َع . ْبدُ ال َوا َن ْب َمْرَوا ُن ْب ُن َساِلٍم َع ْن َصْف ثَنَا ِي الدَّ ْردَا ِء؛ قَا َل ب َ َح ْض َرِم هيِ َع ْن أ ْ ِن ُعبَ ْيٍد ال ْب ِ ْي َع ْمٍرو، َع : ِه ْن ُش َرْيح َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ِ : ِه ُم هّللاَ ب إ َّن أ ْح َس َن َما ُز ْرتُ بَيَا ُض ْ ِجِد ُكُم ال َو َم َسا بُو ِر ُكْم ِ فِي ق .فِي الزوائد: إسناه ضعيف. ي الدرداء قَالَه فِي التهذيب ُ ب َ شريح بن عبيد لم يسمع من أ . 1077. (3568) (7064)- Ebu'd-Derdâ radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mescidlerde olsun, kabirlerde olsun Allah Teâla hazretlerini ziyarette giydiğiniz en güzel elbise beyazdır." 1463 * ELBİSESİNİ KİBİRLE SÜRÜMEK 1459 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/460. 1460 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/460. 1461 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/461. 1462 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/461. 1463 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/461. ـ7774 ـ7767 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . بُو ُمعَا َ َع ِن ثَنَا أ ا ِي َس ِعيٍد؛ قَا َل ِويَةَ ’ ب َ َع ْن أ قَا َل َر ْع : ُسو ُل َم ِش َع ْن َع ِطيَّةَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم هّللِ َص : ِة ل ِقيَا ْ ال َ ْي ِه يَ ْوم ْن ِظ ُر هّللاِ إلَ ْم يَ ُخ َي ََِء لَ ْ َرهُ ِم َن ال . َب ََ ِط َم ْن َج َّرإ َزا ْ ِال ِقي ُت اِ ْب َن ُع َمَر ب قَا َل، فَل . فَذَ َكْر ُت لَهُ َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِي َس ِعيٍد َع ِن النَّب ب َ نَ ْي َح . ِه ِدي َث أ ذُ ُ لَى أ ِ ِ فَقَا َل، وأ َشا : ي َر إ ب ْ َى َوَو َعاهُ قَل نَا ذُ ُ فِي الزوا : حديث أبو َسِم . ئد َعتْهُ أ بُو الحسن. وهو ضعيف َ هي أ ِي َس ِعيِد قد انفرد بن المصنف. وفي إسناد عطية بن سعد العوف ب َ عمر فِي الصحيحين. لكن حديث أ . 1078. (3570) (7065)- Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim izarını kibirle yerde sürürse, Allah Kıyamet günü ona (rahmet nazarıyla) bakmaz." Ravi (Atiyye) der ki: "Sonra ben, Balât'da İbnu Ömer'e rastladım. Ebu Sa'îd'in Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan yaptığı rivayeti hatırladım. Eliyle kulağına işaret ederek dedi ki: "Bunu şu kulaklarım da işitti ve kalbim ezberleyip zaptetti."1464 * İZARIN YERİ َح ـ7777 ـ7766 ـ7778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِن دَّثَنَا أ . َها ُرو َن َ ِن ثَنَا يَ ِز . يدَ ْب ٍر َع ْن ُح َصْي ِن ُع َمْي َمِل ِك ْب ْ أْنبَأنَا َشِري ٌك َع ْن َعْبِد ال ِن ُش ْعَبةَ؛ قَا َل َرةَ ْب ُمِغي ْ َع ِن ال َصةَ ِي ِن قَب ْب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل : يَا ُسْفيَا ُن اِ ْب َن َس ْه ٍل! َ ْل َر ُسو ُل هّللِ َصل تُ . فإ َّن هّللاََ يُ ِح ب ْسب ُم ْسبِلي َن ال .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ْ ُ ِر َجال . 1079. (3574) (7066)- Muğire İbnu Şu'be radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ey Süfyan İbnu Sehl, izarını (topuklarından aşağı) sarkıtma! Çünkü Allah Teâla hazretleri, izanını (topuklardan) aşağı sarkıtanı sevmez!"1465 * GÖMLEĞİN YENİ NE KADAR UZUN OLMALI? ِن َح ـ7747 ـ7767 ـ7777 - ِكيٍم ا َما َن ْب ْ بُو َغ َّسا َن ْو . ِد َحدَّثَنَا أ ْح ’ ي َمدُ ْب ُن ُعث بُو ُكَر ثَنَا أ . ْي ٍب َ َ َو َحدهثَنَا أ . ثَنَا ُعبَ ْيدُ ْب ُن ُم َح َّمٍد قَا:َ ثَنَا َح َس . ُن ْب ُن َصاِلحٍ ٍ ِن . َعبَّا ٍس؛ قَا َل َو َحدَّثَنَا ُسْفيَا ُن ْب ُن َو ِكيع ، َع ْن ُم ْسِلٍم، َع ْن ُم َجا ِهٍد َع ِن اْب ِن َصاِلحٍ َح َس ِن اْب ْ ِي َع ِن ال ب ثَنَا أ : َكا َن َ َّي هّللاُ ط َر و ِل ُسو ُل هّللِ َصل ِن َوال يَدَْي ْ َر ال ِصي قَ ِميصاً بَ ُس قَ ْ يَل َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل . فِي الزوائد: فِي إسناده مسلم بن كيسان الكوفي، وهو َ ْي ِه. والحديث رواه البزار من حديث أنس. وله شاهد من حديث أسماء بنت السكن، ةواه َى تضعيفه متفق َعل . ومدار ا”سناد َعلَ والترمذي، و قَا َل: حديث حسن . 1080. (3577) (7067)- İbnu Abbâs radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm kolları ve boyu kısa kamîs (gömlek) giyerdi."1466 * KADININ ZEYLİ (ETEK BOYU) NE KADAR OLMALI? ـ7747 ـ7764 ـ7746 - ي ِ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ . يدُ ْب ُن َها ُرو َن َحدَّثَنَا أ ِ ثَنَا يَ ِز . ي َشْيبَةَ ب َ ُمَههزِ ِم َع ْن أ ْ ِي ال ب َ َع ْن أ َمةَ َح َّمادُ ْب ُن َسلَ ثَنَا ْو قَا َل ِلفَا ِطَمة،َ أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َرةَ؛ أ َرْي ُه ’ُ َمةَ ِك ِذ َرا ٌع ِهم َس : لَ ُ ذَ . فِي الزوائد: بُو ال ْيل َ فِي إسناده أ مهزم، وهو متفق َعل . ال َّر ْح َم ِن َى تضعيفه واسمه يزيد بن سفيان وقيل َع . ْبدُ 1081. (3582) (7068)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Hz. Fatıma veya Ümme Seleme radıyallahu anhümâ'ya: "Senin eteğinin boy uzunluğu(nun erkek eteğine nazaran fazlalığı) bir zirâdır." buyurdular."1467 ـ7746 ـ7767 ـ7747 - ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َ ِر ثَنَا َعفَّ . ِث ا ُن َحدَّثَنَا أ . َوا ْ ِ ثَنَا َع . ي ْبدُ ال ب َ ُمَههزِ ِم َع ْن أ ْ ِي ال ب َ ُم َع ْن أ ِ ه ُمعَل ْ ِي ٌب ال َحب ثَنَا َع ْن َعائِ َشةَ؛ َرةَ ُه قَا َل َرْي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ أ : ِ َسا ِء ِشْبراً . يُو ِل النه فِي ذُ فَقَال : ُه َّن َ ْت َعا ِء َشةُ تَ ْخ ُر َج ُسوقُ فَ . ِذ َر إ . قَا َل: ا ٌع ِذاً فِي الزوائد: بُو المهزم، وقد تقدم أيضا َ فِي إسناده أ . 1082. (3583) (7069)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm kadınların eteklerinin (erkeğinkinden fazla uzunluğu) hakkında: "Bir karış" demişti. Aişe kendisine: "Bu durumda, 1464 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/462. 1465 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/462. 1466 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/463. 1467 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/463. yürürken bacakları (etekten dışarı) çıkar" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm: "Öyleyse bir zira' olsun!" buyurdular."1468 AÇIKLAMA: Etek boyu hususunda açıklama geçti ise de şöyle bir özet verebiliriz: Erkekler için müstehab uzunluk baldırların yansına kadardır, topukların hizasına kadar ise caizdir. Kadınlar için iki hal var: Erkekler için caiz olan miktardan bir karış uzatmak kadınlar için müstehab olan şekildir. İki karış (bir zirâ kadar) uzatmaları ise caizdir.1469 * SİYAH SARIK ـ7747 ـ7777 ـ7746 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدَّثَنَا أ . ُمو َ ِن ُع َم ثَنَا َع ر؛ ْبدُ هّللاِ أْنبَأنَا ٍر، َع ِن اْب ِن ِدينَا َع ْن َعْبِد هّللاِ اْب َسى ْب ُن َعْبيدَةَ ُء َسْودَا َمةُ ْي ِه ِع َما َو َعلَ َمَّكةَ ِ فَتْح َ َ دَ َخ َل يَ ْوم م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب ُمو َس . أ . فِي الزوائد: ى بن عبيدة الربذي وهو ضعيف َ 1083. (3586) (7070)- İbnu Ömer radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Fetih günü, Mekke'ye başında siyah bir sarık olduğu halde girdi."1470 * İPEKLİ GİYMEK, ALTIN TAKINMAK KADINLARA HELAL ْكٍر ـ7748 ـ7777 ـ7777 - بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . َما َن َع ِن ثَنَا َع ا ْبدُ ْي ِن ال َّر ِحيِم ” ْب ُن ُسلَ ، َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ٍ ِن َرافِع هي،ِ َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن اْب ِريِق فْ ٍر ُع ْمٍرو؛ قَا َل: ْو ٌب ِم ْن َحِري َى يَدَْي ِه ثَ َ َوفِي إ ْحد م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْينَا َر َج َعلَ َو َخ . فِي ا َه ٌب. فَقَا َل: ِن ’ُ ْخ َرى ذَ ْي إ َّن هذَ َّمتِي ِح ل ُ ِهْم َى ذُكو ِر أ ِن فِي إسناده َع . حبان ْبدُ ال َّر ْح َم ِن نَ .فِي الزوائد: بن رافع عنه مناكير ُم َح َّرٌم َعل ” اثِ و قَا َل اِ ْب : يحتج بخبره ِذَا َكا َن من رواية َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن بن زياد بن انعم إ . وإنما وقع المناكير فِي حديثه من أجله. بُو حاتم َ و قَا َل أ : شيخ حديثه منكر . 1084. (3597) (7071)- Abdullah İbnu Amr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün) yanımıza geldiler. Bir elinde ipek bir elbise, diğer elinde de altın vardı: "İşte bu iki şey ümmetimin erkeklerine haramdır, kadınlara helaldir" buyurdular."1471 * KIRMIZI RENKLİ ELBİSE ERKEĞE MEKRUHTUR ـ7747 ـ7776 ـ7677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِن ُس ْهي ٍل َع َ َح َس ِن ْب َحدَّثَنَا أ . ْ ِي ِزيَاٍد َع ِن ال ب َ ِن أ ي ْب ُن ُم ْس ِهٍر َع ْن يَ ِزيدَ ْب ِن ثَنَا َعِل ِن ْب ِم ُمفَدَّ ْ َ َع ِن ال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َهي َر ُسو ُل هّللِ َصل َمَر؛ قَالَك نَ َح َس ِن قَا َل يَ ِز : ُع . يدُ ْ ُت ِلل ْ ل ِر ق : ُ عُ ْصفُ ْ ِال ُم ْشبَ ُع ب ْ ُم؟ قَا َل؟ ال ُمفَدَّ ْ .فِي َما ال ُ الزوائد: هُ ثقات إسناده صحيح ِر َج . ال 1085. (3601) (7072)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm müfeddem elbiseyi yasakladı." Râvi Yezid demiştir ki: "Ben (hadisi bana rivayet eden) Hasan İbnu Süheyl'e "Müfeddem nedir?" diye sordum. Dedi ki: "Usfur ile kıyasıya boyanmış (kıpkırmızı olmuş) kumaştan elbisedir.1472 * ŞÖHRET ELBİSESİ ي ـ7746 ـ7777 ـ7674 - بَ ْح َرانِ ْ عَبَّا ُس ْب ُن يَ ِزيدَ ال ِجي ْ َحدَّثَنَا ال . ِن ثَنَا . ُحْبي ٍش َو ِكي ُع ْب ُن ُم ْحِر ٍز النَّا ْب َما ُن ْب ُن َج ْهٍم َع ْن ِز هرِ ْ ثَنَا ُعث ْي َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ٍهر َع ِن النَّب ِي ذَ ب َ َع ا َل ْن أ قَ َ م َّ َو َسل َمتَى َو َضعَ ِه : هُ َحتَّى يَ َضعَهُ ْو َب ُش ْهَرةٍ أ ْع َر َض هّللاُ َعْنهُ ِ َس ثَ ب َم ْن لَ .فِي الزوائد: هذا إسناده حسن. العباس بن يزيد مختلف فِي ِه . 1086. (3608) (7073)- Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim (dünyada, dikkatleri üzerine çeken) şöhret elbisesi giyerse, Allah, alçaltacağı gün alçaltıncaya kadar, o kimseden yüz çevirir (rahmet nazarıyla bakmaz)."1473 1468 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/464. 1469 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/464. 1470 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/464. 1471 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/465. 1472 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/465. 1473 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/465. * MEYTE (MURDAR ÖLEN) HAYVANLARIN DERİSİ ْك ـ7747 ـ7778 ـ7677 - بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ ِي َشْيبَةَ ب َ ِر ْب ُن أ َم . ا َن؛ ْي ِن َحْو َش ٍب َع ْن ُسلَ ْي ٍث َع ْن َش ْهَر اِ ْب َما َن َع ْن لَ ْي ثَنَا َعْبدُ ال َّر ِحيِم ْب ُن ُسلَ َم قَا َل: اتَ ْت ُمْؤ ِمِني َن َشاةٌ فَ ْ َّمَها ِت ال َمَّر َر ُس َكا َن ِلبَ ْع ِض أ . و ُل ُ فَ َها فَ ْي َ َعلَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َه قَ : ا؟ هّللِ َص ا َل ل ِإ َهاب ِو اْنتَفَعُوا ب َما َض َّر أ ْه َل هِذِه لَ .فِي الزوائد: فِي إسناده ليث بن سليم وهو ضعيف . 1087. (3611) (7074)- Selman radıyallahu anh anlatıyor: "Ümmühatu'l-mü'mininden birinin bir davarı vardı. Hayvan öldü. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, hayvanın ölüsünün yanından geçti ve: "Sahibi bunun derisinden istifade etseydi, kendine bir zarar (günah) gelmezdi" buyurdu."1474 AÇIKLAMA: Murdar ölen hayvanların derilerinin debbağlamak suretiyle temizleneceği ve kullanılabileceği hususunda açıklama geçti.1475 * AYAKKABILARIN ŞEKLİ ي ْب ُن ُم َح ـ7744 ـ7777 ـ7678 - َّمٍد َو ِكي ٌع َع ْن ُسْفيَا َن َع ْن َخاِلٍد َحدَّثَنَا َعِل . ِن ثَنَا ِر ِث َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َحا ْ ِن ال ا ِء َع ْن َعْبِد هّللاِ اْب َحذَّ ْ ال عَبَّا ِس؛ قَا َل ْ ي ِش َرا ُكُهَم ال : ا نِ ْ َمث ِن، قِبَاَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل فِ : هُ ثقات َكا َن ِلنَ ْع ِل . ي الزوائد النَّب ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1088. (3614) (7075)- İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın ayakkabısının, tasması çift olan iki askısı (parmak arasından geçen tasması) vardı."1476 * TEK AYAKKABI İLE YÜRÜME ْكٍر ـ7747 ـ7776 ـ7677 - بُو بَ َ ِ َحدَّثَنَا أ . َر ثَنَا َع ةَ؛ قَا َل ْبدُ هّللاِ ْب ُن إ ِي ُه َرْي ب َ ِي َس ِعيٍد َع ْن أ ب َ ِن أ ِن َع ْج ََ َن َع ْن َس ِعيِد ْب َس َع ِن اْب ِري دْ : َحٍد َو ََ ُخ هٍف َوا َحدُ ُكْم فِي َن ْع ٍل َوا ِحٍد َ َ يَ ْم ِشى أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َجِم َر ُسو ُل هّللِ َصل ِهَم قَا َل . ا ْو ِليَ ْم ِش ِفي َ َجِميعًا، أ ْعُهَما ِليَ يعًا.فِي ْخلَ ُ الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ِر َجال . والحديث رواه غير المصنف أيضا. إ أن المصنف زاد الخف. فلذا أوردته فِي الزوائد . 1089. (3617) (7076)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sizden kimse ayakkabı veya mestin sadece bir tekini giymiş olarak yürümesin, iki tekini birden çıkarsın veya ikisini birden giyerek yürüsün."1477 * AYAKKABIYI AYAKTA GİYMEK ِن ُع َمَر ثَنَا ؛ قَا َل َو ِكي ٌع َع ْن ُسْفيَا َن َع ْن َعْبِد هّللا َحدَّثَنَا َعِل . ِ ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7777 ـ7677 - َّمٍد ْب ُن ِدينَا : ي ٍر َع ِن اِ ْب َّ ِ هي َصل َهى النَّب نَ ِع َل ال َّر ُج ُل قَائِ ُما ْنتَ ْن يَ َ أ َ م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل . ى أن الحديث من الزوائح، ولم ينعرض ل َ لَ ِ أشار إ ”سناد . 1090. (3619) (7077)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, kişinin ayakkabılarını ayakta giymesini yasakladı."1478 AÇIKLAMA: Bazı alimler, bu yasağın, bağı bulunduğu için ayakta giyilmesi zor olan ayakkabılarla ilgili olduğunu belirtmiştir.1479 * SAÇ VE SAKALI SİYAHA BOYAMA ـ7777 ـ7774 ـ7668 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِ ٍر قَا َل َحدَّثَنَا أ . ِر َع ْن َجاب ِي ال زبْي ب َ ْي ٍث َع ْن أ َع ْن لَ يَّةَ ْس َما ِعي ُل ْب ُن ُعلَ ِ ثَنَا إ : ي ِ ِأب ِج َئ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل لَى النَّب ِ إ ِ ِفتْح ْ يَ ْو ْم ال َحافَةَ ق . ُ َمةٌ َسهُ ثَغَا . فَقَا َل َوكأ هن َرأ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ : لَى بَ ْع ِض َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ ِه إ ِوا ب َهب اذْ 1474 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/466. 1475 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/466. 1476 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/466. 1477 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/466-467. 1478 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/467. 1479 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/467. ِ ْرهُ تُغَيه ْ ِبُوهُ ال َّسَو نِ َسائِ ِه فَل . ادَ . فِي الزوائد: أصل الحديث قد رواه مسلم. لكن فِي َهذه الطريق التي رواه بها المصنف، ليث َو َجنه بن سليم وهو ضعيف عند الجمهور . 1091. (3624) (7078)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Ebu Kuhâfe, Fetih günü Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a getirilmişti. Saçları köpük gibi bembeyazdı. Aleyhissalâtu vesselâm: "Bunu hanımlarından birine götürün(de bunu saç ve sakalının rengini) değiştirsin. Fakat siyah(a boyamak)tan da kaçınınız buyurdular." َر ـ7776 ـ7777 ـ7667 - ا ٍس ي، ُم َح َّمدُ ْب ُن فِ َرفِ َرةَ ال َّصْي بُو ُه َرْي ِ ي َ َحدَّثَنَا أ . ِسب ِن َز َكِريَّا ال َّرا َخ َّطا ِب ْب ْ ثَنَا ُع . ا ُع ْب ُن َمُر ْب ُن ال ثَنَا دَفَّ ٍل ال َّسدُو ِس ي َع ْن َعْب ِر؛ قَا َل ْغفَ دَ َخْي ْ ِي ِه َع ْن َجِدهِه ُص َهْي ِب ال هيٍ َع ْن أب ِن َصْيِف َحِميِد ْب ٍد ال : إ َّن ْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ ِه، ْم ب َضْبتُ أ ْح َس َن َما ا ْختَ َوأ ْهيَ ُب لَ ُكْم فِي َصدُو ِر لهذَا ال َّسواد.ُ ُكْم فِي ُكْم، َهذَ . وهو أقوى َعدُ . ا الحديث معارض الحديث النهى عن السواد هِو ُكْم أ ْر َغ ُب ِلنِ َسائِ إسنادا. وأيضا النهى يقدم عند المعارضة وفِي الزوائد: إسناده حسن . 1092. (3625) (7079)- Süheybü'l-Hayr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Ağaran saç ve sakallarınızı boyamada) kullandığınız en iyi boya şüphesiz şu siyahtır. (Çünkü siyah boya) kadınlarınızı size daha çok rağbet ettiricidir, düşmanınızın içinde de hakkınızda daha çok korku doğurucudur."1480 AÇIKLAMA: İkinci hadis, birinciye zıttır. Bu babta başka rivayetler de gelmiştir. Hepsini göz önüne alarak meseleyi değerlendiren ûlemâ, çoğunluk itibariyle erkeklerin saç ve sakalını siyaha boyamalarının mekruh olduğuna hükmetmiştir. Hatta bazısı buradaki kerâhetin tahrimî olduğu kanaatindedir. Bazısı kadınlara caiz olduğu, keza savaş sırasında erkeklere de caiz olduğu görüşündedir. Kadınlara olan ruhsat kapalılık şartlarıyla ilgilidir. Açık saçıklar, boyama sebebiyle ayrıca günahkâr olurlar.1481 * SAÇ-SAKAL BOYAMAYI TERKİN HÜKMÜ َح ى ـ7777 ـ7747 ـ7667 - دَّ ُمثَنَّ ِي َعِد هيٍ َع ْن ُح َم ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . ْيٍد؛ قَا َل ْ ب َ ِر ِث َو اْب ُن أ َحا ُسئِ َل أنَ : ُس ْب ُن َم َخاِلدُ ْبن ال : اِل ٍك ْ َ؟ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْو أ َخ : َض َب َر ُسو ُل هّللِ َصل َع َش َر أ نَ ْحَو َسْبعَةَ َّشْي ِب إَّ ْ ْم يَ َر ِم َن ال ِم إنَّهُ ل ِل ْحيَتِ ِه َ ِع .فِي ْشِري َن َشعَ َرة،ً فِي ُمقَدَّ ُ الزوائد: َهذَا ا” هُ ثقات ِر َجال سناد صحيح، . 1093. (3629) (7080)- Hz. Enes radıyallahu anh'a: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm saç ve sakalını boyadı mı?" diye sorulmuştu, şu cevabı verdi: "Aleyhissalâtu vesselâm, sakalının ön kısmında, onyedi veya yirmi tel kadar bir aklık görmüştür (bunlar için boya olur mu!) diye cevap verdi."1482 * EVDE RESİM ي ـ7778 ـ7747 ـ7676 - َم ْشِق َما َن الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ُعث ْ َحدَّثَنَا ال . َوِليدُ َم ثَنَا ال . ثَنَا ُعفَ ْي ُر ْب ُن ْعدَا َن ْ . ؛ َمةَ َما ُ ِي أ ب َ ُم اِ ْب ُن َعاِمٍر َع ْن أ ْي ثَنَا ُسلَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َّن ا ْمَرأةً أتَ ِت النَّب َ أ ِزي َمغَا ْ َّن َزْو َج َها فِي بَ ْع ِض ال َ فَأ ْخبَ َر . تْهُ أ َها نَ ْخلَةً ْو َصهِو َر فِي بَ ْيتِ َمنَعَ فَا ْستَأذَنَتْهُ أ ْن تُ . ها أ َن . فِي الزوائد: فِي إسناده عفير بن َه فَ ا َها معدان وهو ضعيف . 1094. (3652) (7081)- Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir kadın gelerek, kocasının gazvede olduğunu söyleyerek evine bir hurma ağacı resmini yapmak için için istedi. Aleyhissalâtu vesselâm kadını men etti veya nehyetti."1483 AÇIKLAMA: Hadiste geçen suret yasağının mahiyeti daha önce açıklandı. Burada şunu belirtmede fayda var. Ağaç resminin yapılması veya eve asılması âlimlerce câiz görülmüştür. Bu hadisle amel edilmemiştir.1484 1480 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/468. 1481 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/468. 1482 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/468. 1483 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/469. 1484 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/469. * AYAKLA BASILAN EŞYADAKİ RESİM ـ7777 ـ7746 ـ7677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِي ِه َع ْن َحدَّثَنَا أ . ِن القَا ِسِم َع ْن أب ِن َزْيٍد َع ْن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن اْب ْب َمةَ َسا ُ َو ِكي ٌع َع ْن أ ثَنَا َعائِ َشةَ؛ قَال : ِلي َ ْت ِوي ُر ْر ُت َس ْهَوةً َصا َستَ . ٍر فِي ِه تَ ِستْ ِ تَ . َهتَ َكهُ ْعنِى الدَّا ِخ َل ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل النَّب َ ِدم َّما قَ فَل . ُت ِمْنهُ َ ْ َجعَل فَ ِن َمْنبُوذَتَْي َعلَى إ ْحدَا ُه َم . ا ِكئاً َ ُمتَّ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َرأْي ُت النَّب فَ .فِي الزوائد: فِي إسناده أسامة بن زيد، متفق َعلَى تضعيفه. َ والحديث فِي البخاري. ما عدا قوله- متكأ َعلَى إحداهما م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل فرأيت النَّب - والباقي نحوه . 1095. (3655) (7082)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Ben bir sehvemi -yani odasının içindeki yüklüğümsü bir kısmı kastediyor- üzerinde resimler bulunan bir kumaşla örtmüştüm. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (eve) gelince onu söktü. Ben de ondan iki yastık yaptım. Ben Aleyhissalâtu vesselâm'ı, bunlardan birine yaslanmış olarak gördüm."1485 AÇIKLAMA: Mevzu daha önce açıklandı ise de burada şu hususu tekrar edelim: Ûlemânın cumhûru, bu meyanda (Ebu Hanîfe, Şâfi'î, Mâlik) üzerine basılan eşya üzerinde resmin bulunmasını caiz görmüştür.1486 EDEB BÖLÜMÜ * ANNE BABAYA İYİLİK ـ7776 ـ7747 ـ8677 - نَا َحدَّثَ ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َ ِن أ . هيٍ َع ِن اْب ِن َعِل ثَنَا َشِري ُك ْب ُن َعْبِد هّللاِ َع ْن َمْن ُصو ٍر َع ْن ُعبَ ْيِد هّللاِ اْب ِم هيِ؛ قَا َل ال سلَ َس َََمةَ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل النَّب : ِهمِه ِ ي َصل ُ ِأ ب أ . ِهم ُو ِصى ا ْمرءاً ُ ِأ ب و ِصى ا ْمَرءاً أ ِه. ِهمِه ُ ُ ِأ ب و ِصى ا ْمَرءاً أ « ُ ثَثا». ً ِي ِه ِأب ب ِصى ا ْمرءاً ُ أ . و ِصى ا ْمَرءاً ًى أ . يُ ْؤِذي ِه ُ ْي ِه ِمْنهُ أذ َوإ ْن َكا َن َعلَ ِذي يَِلي ِه، َّ ِ َمْو ََهُ ال ب .قد نبه فِي الزوائد: ى أن الحديث مما َعلَ ليس بن َس عند المصنف سوى َهذَا الحديث. وليس له شئ فِي بقية انفرد به المصنف. لكن لم يتعرض ”سناده. و قَا َل: مة َهذَا الكتب . 1096. (4657) (7083)- İbnu Selâme es-Sülemî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kişiye annesi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim. Kişiye annesi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim. Kişiye annesi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim" -diye üç kere tekrar etti. Sonra şöyle devam etti:- "Kişiye babası(nın hakkına riayeti) tavsiye ederim, kişiye kendi yerine işini takip eden velisi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim, hatta velisi kendisine eza vermiş bile olsa."1487 ـ7777 ـ7748 ـ7667 - َحدَّثَ ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِ نَا أ . ي َ ب َ َع ْن َعا ِصٍم َع ْن أ َمةَ ِن َسلَ ِر ِث َع ْن َح َّماِد ْب َوا ْ َّص َمِد ْب ُن َعْبِد ال ْ ثَنَا َعْبدُ ال قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َع ِن النَّب َرةَ ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ َصاِلحٍ َف : ْ نَا َع َش َر ال ْ ِقْن َطا ُر اث ال وقِيَّ ٍة ْ وقِيَّ ٍة َخْي ٌر ِمَّما بَ ْي َن ال َّس َم أ . ا ِء ُ ُ ُك ل أ َوا َ ’ ْر ِض. م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِة فَيَقُو ُل َو قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ : َجنَّ َر َجتُهُ فِي ال ُع دَ ْرفَ تُ إ َّن ال َّر ُج َل ال : أنَّى هذَا؟ فَيُقَا ُل: ِد َك َ ِر َولَ ْغفَا ْستِ ِ ِإ ب َك ل . فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َ ُ ِر َجال . 1097. (3660) (7084)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıntâr onikibin okiyyedir. Her okiyye, yerle gök arasında bulunan şeylerin hepsinden hayırlıdır." Yine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kişinin ahirette derecesi yükseltilir. Bunun üzerine: "Bu yükselme (hakkım değildi), nereden gelmedir?" der. Kendisine: "Bu senin için evladının yaptığı istiğfar sebebiyledir" denilir."1488 َح ٍر ـ7774 ـ7747 ـ7667 - ُم ْب ُن َع َّما ِن دَّثَنَا ِه َشا . ِم ْب ِمقْدَا ْ ِن َم ْعدَا َن َع ِن ال ِن َس ِعيٍد َع ْن َخاِلِد ْب ِر ْب ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعَّيا ٍش َع ْن بَ ِحي ِ ثَنَا إ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َم ْعِدي َكِر َب؛ أ ُكْم : َّمَهاتِ ُ ِأ َّن هّللا يُو ِصي ُكْم ب إ « ِ ُكْم َث ََثا» ً ِأبَائِ ْم ب َّن هّللاَ يُو ِصي ُكْم إ َّن هّللاَ يُو ِصي ُك . ِ إ ِا َر ب ’ ِب فَا ِب ْ َر ق ’َ ْس َم ق . فِي الزوائد: ا ِعي َل، وروايته عن الحجازيين ضعيفة، كما هنا ْ ِ فِي إسناده إ . 1098. (3661) (7085)- Mikdam İbnu Ma'dîkerb radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah Teâla hazretleri size annelerinizin haklarına riayeti tavsiye etmektedir. -Bunu üç sefer 1485 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/469. 1486 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/469. 1487 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/470. 1488 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/471. tekrarladı-Allah size babalarınızın haklarına riayet etmenizi tavsiye etmektedir. Allah size akrabalarınızın haklarına yakınlık derecesine göre riayet etmenizi tavsiye etmektedir."1489 ٍر ـ7777 ـ7746 ـ7666 - ُم ْب ُن َع َّما ْب ُن َخاِلٍد َحدَّثَنَا ِه َشا . ثَنَا . قَا ِسِم َصدَقَةُ ْ ِن يَ ِزيدَ َع ِن ال اْب هيِ عَاتِ َكِة، َع ْن َعِل ْ ِي ال ب َ َما ُن ْب ُن أ ْ ثَنَا ُعث َّن َر َ َمةَ؛ أ َما ُ ِي أ ب َ ُج ًَ قَ : ا َل َع ا َل ْن أ ِد ِه َما؟ قَ ِن َعلَى َولَ َواِلدَْي ْ َح ق ال َك َو يَا : نَا ُر َك َر ُسو َل هّللِ ََ َما َجنَّتُ ِن فِ : معين ُه . ي الزوائد َما قَا َل اِ ْب : ِي أمامة، هي ضعيفة كلها ب َ و قَ : اتفق أهل النقل َعلَى ضعف َعلَى بن يزيد . َعل . ا َل الساجي َى بن يزيد عن القاسم عن أ 1099. (3662) (7086)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Bir adam: "Ey Allah'ın Resûlü, anne ve babanın çocukları üzerinde hakları nedir?" diye sormuştu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Onlar senin cennet ve cehennemindirler" buyurdu.1490 * BABANIN ÇOCUKLARINA VE BİLHASSA KIZA İYİ DAVRANMASI ـ7777 ـ7747 ـ7666 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ثَنَا . ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ثَنَا َعفَّ . ْه ٌب ا ُن َحدَّثَنَا أ . عَاِمِر هيِ؛ أنَّهُ قَا َل ْ ِي َرا ِشٍد َع ْن يَ ْعلَى ال ب َ ِن أ ْيٍم َع ْن َس ِعيِد ْب ِن ُخثَ َما َن اْب ْ ُعث : ْ َء ال ْي َج ِه ا َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل لَى النَّب ِ ِن إ ُح َسْي ُن يَ ْسعَيَا ْ َح َس ُن َوال َ م َّ َو . قَا َل َو َسل ْي ِه فَ : َضَّمُهَما إلَ َم ْجبَنَةٌ َمْب َخلَةٌ َولَدَ إ َّن ال .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ْ ُ ِر َجال . 1100. (3666) (7087)- Ya'la İbnu Mürre radıyallahu anh anlatıyor: "Hz. Ali'nin oğulları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin radıyallahu anhüm ecmain koşarak Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a geldiler. Efendimiz onları bağrına bastı ve: "Şurası muhakkak ki, çocuk, cimrilik ve korkaklık sebebidir" buyurdular."1491 AÇIKLAMA: Çocuk sahibi olan baba onu yetiştirmek maksadıyla ölümden korkar, cihada gitmek istemez. Çünkü şehid olursa çocuk bakımsız kalacak endişesine kapılır. Aynı şekilde, malını mülkünü çocuğu için harcamayı düşünerek cimrileşir.1492 ـ7777 ـ7744 ـ7667 - بُ َ َحدَّثَنَا أ ِي َشْيبَةَ ب َ ِن ْكِر ْب ُن أ ْب ِي يَذْ ُكُر َع ْن ُس َراقَةَ ب َ هيٍ َسِم ْع ُت أ ِن ُعلَ َحبَا ِب ع ْن ُمو َسى ْب ل ْ و بَ . ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ا قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َماِل ٍك؛ أ َك َم : ْردُودَةٍ ِة؟ اْبنَتُ َض ِل ال َّصدَقَ ُكْم َعلَى أفْ أدُل َه أ ا َكا ِس ٌب َغْي ُر َك َ َس لَ ْي ْي َك لَ إل .فِي الزوائد: َ ِر َجال إسناده ثقات . إ أن علي بن رباح لم يسمع من سراقة . 1101. (3667) (7088)- Sürâka İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Size sadakanın en faziletlisini haber vereyim mi? (Boşanma, kocasının ölümü gibi bir sebeple sana geri gönderilmiş, senden başka çalışanı (Nafakasını temin edecek bir kimsesi) olmayan kızın (için harcadığın)dır."1493 ـ7776 ـ7747 ـ7664 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ْشٍر َع ْن ِم ْس َحدَّثَنَا أ . عَ ٍر َ َح َس ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ب . َع ْن ِ ْ َ َع ِن ال َرا ِهيم ْب ِ أ ْخبَ َرنِي َس ْعدُ اْب ُن إ َص ْع َصعَةَ ’ َعِهم ا ْحنَ ِف؛ قَا َل: ا ْمَرأةٌ َه دَ َخل . ا َ ْت َعلَى َعائِ َشةَ ِن لَ َمَر . ا ٍت َمعَ َها اْبنَتَا َها ثَ َث تَ ْمَر فَأ ْع . ةً َطتْ فَأ ْع . َط ْت ُك َّل َوا ِحدَةٍ ِمْن ُهَما تَ بَ ْيَن ُهَما بَاقِيَةَ ْ َّم َصدَ َع ِت ال ُ ث . َف َحدَّثَتْهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل قَال . فَقَا َل: َ ْت فأتى النَّب َجنَّةَ ْ ِ ِه ال َما َع َجبُ ِك؟ لَقَدْ دَ َخلَ ْت ب .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ِر َجال إسناده صحيح، . وأصله فِي الصحيحين وغيرهما. بغير َهذَا السياق . 1102. (3668) (7089)- Ahnef İbnu Kays'ın amcası Sa'sa'a İbnu Muâviye radıyallahu anhüma anlatıyor: "Bir kadın beraberinde iki kızıyla birlikte Hz. Aişe'nin yanına girdi. Aişe radıyallahu anhâ kadıncağıza üç tane kuru hurma verdi. Kadın çocuklarına birer hurma verdi, kalan üçüncü hurmayı da çocukları arasında taksim etti." Hz. Aişe der ki: "Az sonra Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm geldi, hadiseyi kendisine anlattım. Bunun üzerine: "Buna hayret mi ettin? Kadın bu davranışı sebebiyle cennete girdi" buyurdular."1494 َح َس ِن ـ7777 ـ7777 ـ7677 - ْ ُح َسْي ُن ْب ُن ال ْ ِي َس ِعي َحدَّثَنَا ال . ب َ ْطٍر َع ْن أ َر ِك َع ْن فِ ُمبَا ْ ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل َر ثَنَا اْب ُن ال ُسو ُل هّللِ ٍد َع ِن اْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل َجنَّةَ : ْ تَاهُ ال أدْ َخلَ ْو َص ِحَب ُهَما إَّ َص ِحَبتَاهُ أ َما ِهَما، ْي ِن فَيُ ْح ِس ُن إلَ ِر ُك لَهُ اْبنَتَا .فِي الزوائد: فِي َما ِم ْن َر ُج ٍل تُدْ بُو َس ِعيِد ِن إسناده أ . واسمه شرحبيل. و حبان فِي الثقات فقد ضعفه غير واحد َ ِي ذئب: َكا َن متهما. ب َ ِن أ هو وإن ذكره اِ ْب . وقَا َل اِ ْب ورواه الحاكم فِي المستدرك. و قَا َل: َهذَا حديث صحيح ا”سناد . 1489 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/471. 1490 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/471. 1491 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/472. 1492 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/472. 1493 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/472. 1494 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/473. 1103. (3670) (7090)- İbnu Âbbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim, erginlik çağına varan iki kızına, onlar yanında kaldıkları veya kendisi onların yanında kaldığı müddetçe iyilik yapar ihsanda bulunursa, bu kızlar onu mutlaka cennete dahil ederler."1495 َو ـ7778 ـ7777 ـ7677 - ِلي ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال ي ْ ي ِد الِده . ْب ُن َعيَّا ٍش َم ْش َحدَّثَنَا ال ِق َر ثَنَا َعِل . ةَ ِر ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن ُع . ُث ْب ُن َما َحا ْ أ ْخبَ َرنِي ال ِن الن . قَا َل ْعَما َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َحِده ُث َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َس ب َن َماِل ٍك يُ َسِم ْع : دَبَ ُه ُت أنَ َوأ ْح ِسنُوا أ ُكْم، ْو ََدَ ْم أ ْكِر ُموا أ .فِي الزوائد: فِي إسناده الحارث بن النعمان. بُو حاتم َ ِن حبان فِي الثقات، فقد لينه أ وإن ذكره اِ ْب . 1104. (3671) (7091)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Çocuklarınıza gereken ikramı yapın ve terbiyelerini güzel yapın."1496 * KOMŞU HAKKI َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7776 ـ7678 - َّمٍد َر ثَنَا . ةَ؛ قَا َل َحدَّثَنَا َعِل . ِي ُه َرْي ب َ ِي إ ْس َحا َق َع ْن ُم َجا ِهٍد َع ْن أ ب َ ثَنَا يُونُ : قَا َل ُس ْب ُن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َر : َم ِر ا َزا َل ِجْب َجا ْ ِال يُو ِصينِى ب ُ ائِيل َو هرِ ثُهُ َسيُ فِي الزوا : هُ ثقات َحتَّى َظ . ئد نَ ْن ُت أنَّهُ ُ الحديث إسناده صحيح ِر َج . ال 1105. (3674) (7092)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cebrail aleyhisselâm komşu hakkında öyle ısrarla tavsiyede bulundu ki, komşuyu komşuya varis kılacak zannettim."1497 * YETİM HAKKI ـ7776 ـ7777 ـ7674 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِي ُه َرْي َحدَّثَنَا أ . ب َ ِن َع ْج ََ َن َع ْن َس ِعيٍد َع ْن أ ِن َع ِن اْب قَ َّطا ْ َر ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن ةَ؛ َصِعيٍد ال قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُهَّم قَا َل : َّ ِن الل ! َح هرِ ُج َح َّق ال َّضِعيفَ ْي ُ َم إنه : ْرأةِ ِى أ ْ َوال يَتِيِم ْ اَل .فِي الزوائد: المعنى أح هرج عن َهذَا ِل َك تحذيرا بليغا. وأزجر عنه زجرا أكيدا. قَاله النوو هي. هُ ا”ثم. بمعنى أن يضيع حقهما. واحذر من ذَ ُ وإسناده صحيح ِر َجال ثقات . 1106. (3678) (7093)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki "Allahım! Ben şu iki zayıfın hakkının çiğnenmesinden cidden sakındırırım: Yetim ve kadın."1498 ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7778 ـ7677 - َّمٍد َ َحدَّثَنَا َعِل . ِن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن آدَم. ِي أي و َب َع ْن يَ ْحيَى ْب ب َ ِن أ َر ِك َع ْن َس ِعيِد ْب ُمبَا ْ ثَنَا اِ ْب ُن ال ِي َعتَّا ٍب ب َ َما َن َع ْن َزْيِد ْب ُن أ ْي ُسل . ْي ِه َ َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َرة،َ َع ِن النَّب ِي ُه َرْي ب َ َع ا َل ْن أ قَ َ م َّ َو َسل ٌم : ُم ْسِل ِمي َن بَ ْي ٌت فِي ِه يَتِي ْ َخْي ُر بَ ْي ٍت فِي ال ْي ِه يُ ْح َس . ْي ِه ُن إلَ ٌم يُ َسا ُء إلَ ُم ْسِل ِمي َن بَ ْي ٌت فِي ِه يَِتي ْ .فِي الزوائد: بُو صالح َو َش ربَ ْي ٍت فِي ال فِي إسناده يَ ْحيَى بن سليمان، أ . قَا َل فِي ِه َ ِن خريمة حديثه فِي ِن أ : مضطرب الحديث. حبان فِي الثقات َ البخاري: منكر الحديث. و قَا َل بُو حاتم وذكره اِ ْب . وأخرج اِ ْب صحيحه، و قَا َل: فِي النفس من َهذَا الحديث شئ فإنى أعرف يَ ْحيَى بعدالة و جرح. وإنما خرجت خبره ’نه يختلف العلماء ِن فِي ِه. قلت: قد ظهر البخاري وأبي حاتم ما خفي َعل خزيمة، فجرحهما مقدم َعلَى من عدهله. أ هـ كم صاحب الزوائد . َى اِ ْب 1107. (3679) (7094)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslümanlar içinde en hayırlı ev kendisine iyilik yapılan bir yetimin bulunduğu evdir. Müslümanlar içinde en kötü ev de kendisine kötülük yapılan bir yetimin bulunduğu evdir." 1499 ٍر ـ7774 ـ7777 ـ7647 - ِ ي ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . ب ْ َكل ْ َح َّمادُ ْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ال ثَنَا . ا َ َرا ِهيم ْب ِ ْس َما ِعي ُل ْب ُن إ ِر ي ثَنَا إ ’ َع ْن ِ َصا ْن ، َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َع ِن َعبَّا ٍس ِي َربَاحٍ ب َ ِن أ َء ْب . قَا َل: َطا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : ِم َن ا َم ْن َعا َل َث ََثَةً َم ’ ِم َكا َن َكَم ْن قَا ْيتَا َرهُ َها نَ َ َو َصام ْيلَهُ َ ِل ل . هّللاِ ِي َسْيفَهُ فِي َسب َح َشا ِهراً َو َرا َو َغدَا ِن . ْختَا ُ ِن أ ِن َكَهاتَْي ِة أ َخَوْي َجنَّ ْ َو ُهَو فِي ال َو ُكْن ُت أنَا َص َق إ ْصبَعَ . ْي ِه ْ َوأل ُو ْس َطى ْ .فِي الزوائد: وهو مجهول َوال ال َّسبَّابَةَ َ َرا ِهيم ْب ِ ْس َما ِعي َل بن إ ِ فِي إسناده إ . والراوي ضعيف . 1108. (3680) (7095)- İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim üç yetimi yetiştirir, nafakasını temin ederse, sanki ömrü boyu geceleri namaz kılmış, gündüzleri oruç 1495 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/473. 1496 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/473. 1497 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/474. 1498 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/474. 1499 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/474. tutmuş ve sabahtan akşama yalın kılıç Allah yolunda cihad etmiş gibi sevap alır. Kıza, ben ve o, şu iki kardeş (parmak) gibi cennette kardeş oluruz" buyurdu şehadet parmağı ile orta parmağını birbirine yapıştırdı."1500 * SUYU SADAKA ETMENİN FAZİLETİ ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7776 ـ7647 - َّمٍد ٍر َو َعِل َمْي ِن نُ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َعْبِد هّللاِ ْب ثَنَا ’ َع ْن َو ِكي ٌع َع ِن قَا:َ ا ْع َم ِش َع ْن يَ ِزيدَ ال َّرقَا ِش هيِ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل أنَ : ِس ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : َمِة ُصفُوفاً ِقيَا ْ ال ٍر يَ ُص ف النَّا ُس يَ ْوم « َ َمْي َوقَا َل ْب ُن نُ ِة . َجنَّ َي ُم ر ْ أ ْه ُل ال ». فَ ال َّر ُج و ُل ُل ِر َعلى ال َّر ُج ِل فَيَقُ ِم : يَا ُف ََن! هُ ْن أ ْه ِل النَّا ُع لَ ْشفَ ؟ قَا َل فَيَ َك َش ْربَةً َسقَ ْيتُ ا ْستَ ْسقَ ْي َت فَ َ أ . و ُل َما تُذْ ُكُر يَ ْوم َويَ ُم ر ال َّر ُج ُل فَيَقُ : ُع لَهُ ْشفَ َك َط ُهوراً؟ فَيَ تُ ْ َول نَا َ َما تَذْ ُكُر يَ ْوم أ . ٍر َو يَقُ َك؟ َمْي َهْب ُت لَ َو قَا َل اِ ْب ُن نُ و ُل: يَا ُف ََ ُن! َكذَا، فَذَ َج ِة َكذَا تَنِي فِي َحا ْ بَ َعث َ َما تَذْ ُكُر يَ ْوم أ ُع لَهُ فَيَ .فِي الزوائد: فِي إسناده يزيد بن أبان الرقاشي وهو ضعيف . ْشفَ 1109. (3685) (7096)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıyamet günü insanlar saf saf olurlar -İbnu Nümeyr dedi ki: "Cennet ehli saf saf olurlar.- Derken cehennem ehlinden bir kişi cennet ehlinden birine uğrar ve: "Ey fülan! Hatırladın mı sen su istemiştin de ben sana bir içimlik su vermiştim" der, (ve bu suretle Şefaat diler). (Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm buyurdu ki:) "Adam, o kimseye şefaat eder. (Cehennemlik olan bir başka) adam, cennetlik olan bir başkasının yanından geçer ve ona: "Sana abdest suyu verdiğimi hatırlıyor musun?" der (şefaat ister. O da hatırlar) ve ona şefaat eder." (Ravi) İbnu Nümeyr (rivayetinde biraz farkla) şöyle der: "Ve cehennemlik olanlardan biri cennetlik olanlardan birine): "Ey falan! Beni şöyle şöyle bir işe gönderdiğin günü hatırlıyor musun? Ben o gün senin için gitmiştim. (Bu sözüyle şefaatini ister. Cennetlik olan) kimse de ona şefaat eder."1501 ـ7777 ـ7777 ـ7646 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ٍر َ َمْي َحدَّثَنَا أ . ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ ْس َحا َق َع ِن ال ز ْه ِر هيِ َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن نُ ِن ُج ْع َشٍم؛ قَا َل ْب ِي ِه َع ْن َجِدهِه ُس َراقَةَ ِن ُج ْع َشٍم َع ْن أب ِن َماِل ِك ْب ْب : ِة ا َّ َ َع ْن َضال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ِل تَ ْغ َش َسأل ” ى ْ ْب َها َها؟ قَا َل؟ نَعَ ْم ِحيا ِضى، قَدْ ل ” ُ ْطتُ َه ْل ِلي ِم ْن أ ْجٍر إ ْن َسقَ ْيتُ لى فَ ِ ب . فِ ٍد َح َّرى أ ْج ٌر ِ ي ُك هل .فِي الزوائد: فِي إسناده ُم َح َّمد بن ِ ذَا ِت َكب إسحاق وهو مدلس . 1110. (3686) (7097)- Sürâka İbnu Cu'şem radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a, kendi develerini sulamak için hazırlayıp sıvadığım havuzlarıma gelen yolunu kaybetmiş yitik deveyi sularsam benim için bir sevap olup olmadığını sordum. Bana: "Evet, hararetli her ciğer sahibin(i sulamak)ta bir sevap vardır" buyurdular."1502 * KÖLELERE İYİLİK ـ7777 ـ7774 ـ7677 - ي َشْيبَ ِ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ ي ْب ُن ُم َح َّمٍد قَاَ َو ِعِل ِد ْرقَ ِن ُم ْسِلٍم َع ْن فَ َما ُن َع ْن ُمِغيَرةِ ْب ْي ْس َحا ُق ْب ُن ُسلَ ِ ةَ : ثَنَا إ ِ ِق ِهصِدهي ْكٍر ال ِي بَ ب َ ِ ِب َع ْن أ َّطيه هيِ َع ْن ُمَّرةَ ال ال َّسبَ ِح : قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : َ َج َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ يَدْ ُخ ُل ال وا ُ َكِة قَال َملَ ْ ِ ُئ ال نَّةَ : يَا َسيه َمى؟ قَا َل نَعَ ْم َر ُسو َل هّللِ َيتَا ُر ا’ُ أ ْكثَ َمةَ َس أ ْخبَ َرتْنَا أ َّن َهِذِه ا’ُ ْي ُو َكْي َن َو ! ألَ َمِم َمْمل ْو ََِد ُكْم . َمِة أ ْطِعُمو ُه ْم فَأ . ِمَّما ْكِر ُمو ُه ْم َكَكَرا َوأ ُو َن تَأ ُكل . وا ْنفَعُنَا فِي ُ ِل هّللاِ َم قَال : ا يَ ِ فَ الد ْنيَا؟ قَا َل: ي ْي ِه فِي َسب ُطهُ تُقَاتِ ُل َعلَ ِ ْرتَب فَ . و ُك َك َي ْكِفي َك َر ٌس تَ ُ ُهَو . أ ُخو َك َمْمل َّى فَ َصل ِذَا فإ . ِن فِي إسناده فرقد السبخ هي. معين فِي رواية فقد ضعفه فِي أخرى وضعفه البخاري وغيره فِي الزوائد: وهو وإن وثقه اِ ْب . 1111. (3691) (7098)- Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir defasında): "Mülkiyeti altında bulunan (köle ve cari ye)lere kötü muamele eden kimse cennete girmeyecektir" demişti. "Ey Allah'ın Resûlü! Siz bize: "Bu ümmet, köle ve yetimi en çok olan ümmettir" diye haber vermediniz mi" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "Evet! Öyleyse onlara çocuklarınıza verdiğiniz değer gibi değer verin ve yediklerinizden yedirin!" buyurdu." Ashab bu defa: "Köle ve cariyeler bize dünyada ne gibi faide sağlar?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Savaş için beslediğin bir at üstünde Allah yolunda cihad edersin. Senin kölen de senin ihtiyacını giderir. Namaz kıldığı zaman artık o senin kardeşindir" açıklamasını yaptılar."1503 * SELAMI YAYMAK ـ7776 ـ7777 ـ7677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َمةَ؛ قَا َل َحدَّثَنَا أ . َما ُ ِي أ ب َ ِن ِزيَاٍد َع ْن أ ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعيَّا ٍش َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِ َمَر ثَنَا إ : نَا أ َ أ ْن نُ ْف ِش َي ال َّس ََم َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ينَا ِ نَب .فِي الزوائد: هُ ثق ُ إسناده صحيح ِر َج ات . ال 1500 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/475. 1501 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/475-476. 1502 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/476. 1503 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/477. 1112. (3693) (7099)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bize selâmı yaygınlaştırmamızı (tanıdık, tanımadık herkese vermemizi) emretti."1504 * GAYR-İ MÜSLİMİN SELAMI NASIL ALINIR? ـ7777 ـ7777 ـ7677 - بُو ِر َ ْك َحدَّثَنَا أ ِن َب . َعْبِد هّللاِ ِد ْب ِي ٍب َع ْن َمْرثَ ِي َحب ب َ ِن أ ٍر َع ْن ُم َح َّمدُ ْب ُن إ ْس َحا َق َع ْن يَ ِزيدَ ْب َمْي ثَنَا ِاْب ُن نُ هيِ؛ قَا َل ُج َهنِ ْ ِي َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ال هيِ َع ْن أب يَ َزنِ ْ ال : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ يَ ُه إنه وِد ِى َر قَا َل : ا ِك ٌب َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ إلى ال َف ََ تَْبدَ ُؤ ُه ْم َغدا . ً ِال َّس ََِم ب . وا ُ ْي ُكْم فَقُول موا َعلَ َسلَ ِذَا ْي ُكْم فإ : .فِي الزوائد: س َو َعلَ ه ِن إسحا، وهو مدل بي َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن فِي إسناده اِ ْب . قَا َل: وليس ’ َهذَا سوى َهذَا الحديث عند المصنف. وليس له شئ فِي بقية الكتب الستة . 1113. (3699) (7100)- Ebu Abdirrahman el-Cühenî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Yarın ben yahudilere kadar gideceğim, sakın onlara, önce siz selam vermeye kalkmayın. Onlar size selam verirse sadece "ve aleyküm" deyin."1505 * KAPI ÇALMA (İZİN İSTEME) ـ7778 ـ7777 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َع ْن َحدَّثَنَا أ . ِي َسْو َرةَ ب َ ِن ال َّسائِ ِب، َع ْن أ ِص ِل ْب َما َن َع ْن َوا ْي ثَنَا َعْبدُ ال هرحيِم ْب ُن ُسلَ ِي أي و َب ا ب ِر أ ’ ي؛ قَا َل َ َصا ْن : َر ُسو َل هّللِ نَا يَا ْ ل َويَتَنَ ْحنَ ُح ُم ق ! ُ َوتَ ْحِميدَةً َرةً َوتَ ْكِبي ِي َحةً ُم ال َّر ُج ُل تَ ْسب َّ َما ا” ْستِئْذَا ُن؟ قَا َل: يَتَ َكل هذَا ال َّس ََ . فَ بَ ْي ِت ْ َويُ ْؤِذ ُن أ ْه َل ال .فِي الزوائد: بُو سورة ِ فِي إسناده أ . قَا َل فِي ِه البخاري: ي أيوب مناكير يتابع َ ب َ منكر الحديث ويروى عن أ عليها . 1114. (3707) (7101)- Ebu Eyyûb el-Ensâri anlatıyor: "(Bir gün), Ey Allah'ın Resûlü! Şu selâm malum. İsti'zan (=izin istemek=kapı çalmak) nedir?" diye sorduk. Şu açıklamayı yaptılar: "(Bir başkasının evine girmek isteyen) kimse (varlığını duyurmak için kapıda, sesli olarak) sübhanallah, Allahüekber, elhamdülillah! der, öksürüp boğazını temizler (ve içeri girmek istediğini haber verip) ev halkından böylece izin ister."1506 AÇIKLAMA: Bu tarz izin isteme o devrin şartlarına göredir. Çünkü, Resûlullah devrinde, kapılar pek çok durumda bir örtüden ibarettir, ahşap kapı nadirdir. İsti'zânla ilgili teferruat daha önce açıklandı.1507 * NASILSINIZ? DİYE HALİ SORULAN بُو َب ْكٍر ـ7777 ـ7776 ـ7777 - ِن َ َس َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا أ . ِ ٍر ثَنَا ِعي َسى ْب ُن يُونُ ؛ ٍط َع ْن َجاب ِ ِن َساب ُم ْسِلٍم عن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن اْب قَا َل: ُت ْ ل ُ َر ق : ُسو َل هّللِ ٍر َكْي ٍف أ ْصبَ ْح َت؟ يَا ! قَا َل: َخْي ِ ب . َصِقيماً ْم يَعُدْ َولَ ِ ْح َصائِما،ً ْم يُ ْصب َم ْن َر ُج ٍل لَ .فِي الزوائد: فِي إسناده َعْبدُ ِن مؤمن المك هى ضع ِن هّللا بن مسلم هو اِ ْب معين وغيرهما فه أحمد و اِ ْب . 1115. (3710) (7102)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Ey Allah'ın Resûlü nasıl sabaha erdiniz?" diye sordum. Bana: "(Nafile) oruç tutmayan ve hiçbir hastayı ziyaret edemeyen bir adam olarak hayır ile sabahladım" diye cevap verdi."1508 َهَر ِو ي ـ7776 ـ7777 ـ7777 - ْ ْس َحا َق ال ِ بُو إ َحدَّثَنَا أ . تٍِم َ ِي َحا ب َ ِن أ ُم ْب ُن َعْبِد هّللاِ ْب َرا ِهي ْب ِ ِن إ . ِن إ ْس َحا َق ْب َما َن ْب ْ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ اْب ُن ُعث ا ٍص ِي َوقَّ ب َ ِهمى َماِل ُك ْب ُن َس ْعِد ْب . َح ْم ِن أ ُ بُو أ َ َسْيٍد ال َّس ِعِد هيِ؛ قَا َل َحدَّثَنِي َجِده أ ُ ِي أ ب َ ِي ِه َع ْن َجِدهِه أ َسْيٍد ال َّسا ِعِد هيِ َع ْن أب ُ ِي أ ب َ ِن أ َزةَ ْب ِهْم فَقَا َل ْي ُم َّطِل ِب َودَ َخ َل َعلَ ْ ِن َعْبِد ال عَبَّا ِس ْب ْ ِلل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُ : وا ْي ُكْم قَال ُم َعلَ ال َّس ََ : ْي َك ال هّللا َو َعلَ َو َر ْح َمةُ َّس ََُم َكاتُهُ َر ُسو َل هّللِ ٍر. نَ ْح َمدُ هّللا.َ ِهمنَا يَا َخْي ِ ُوا: ب ْم؟ قَال َف أ ْصبَ ْحتُ وبَ َر . قَا َل: َكْي ُ َوأ ِينَا ِأب ٍر َف أ ْصَب ْح َت؟ ب ِ فَ َكْي ! َقا َل: َخْي أ ْح َم أ ْصبَ ْح ُت ب . دُ قَ : مالك بن حمزة عن أبيه عن ج عا العباس هّللا.َفِي الزوائد: ا َل البخاري َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل ده أن النَّب ...الحديث، يتابع ْي ِه َعل . بُو حاتم َ َ َما َن شيخ يروي أحاديث مشتبهة . ْ و قَا َل أ : َعْبدُ هّللا بن ُعث 1116. (3711) (7103)- Ebu Üseyd es-Sâ'idi radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Abbâs İbnu Abdilmuttalib'in evine girerken, Abbâs radıyallahu anh'a: "Esselamu aleyküm" buyurmuş, ev halkı da: "Ve 1504 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/477. 1505 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/478. 1506 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/478. 1507 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/478. 1508 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/479. aleykesselam ve rahmetullahi ve berekâtuhu" diye selamını almışlar. Sonra Resûlullah, "Nasılsınız?" diye halhatır sormuş, onlar da: "Allah'a hamdolsun, iyiyiz. Babamız ve anamız sana feda olsun, sen nasılsın ey Allah'ın Resûlü!" diye karşılık vermişler, Aleyhissalâtu vesselâm da: "Allah'a hamdolsun, ben de iyiyim!" buyurmuştur."1509 * BÜYÜĞE İKRAM َحدَّثَنَا ُم َح ـ7777 ـ7778 ـ7776 - َّمدُ ْب ِ َّصبَاح ِن ُع َمَر ُن ال . ؛ قَا َل ْ َع ِن اْب ٍ ِن َع ْج ََ َن َع ْن نَافِع َع ِن اْب َمةَ أْنبَأنَا َس ِعيدُ ْب ُن : قَا َل َم ْسلَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْوٍم فَأ ْكِر : ُموهُ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُم قَ فِي إسناده َس . إ .فِي الزوائد: ِعيِد بن مسلمة وهو ضعيف ِذَا أتَا ُكْم َكِري 1117. (3712) (7104)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Size bir kavmin büyüğü gelince onu büyükleyin, ikramda bulunun." 1510 * HAPŞIRANA TEŞMİT ـ7774 ـ7777 ـ7777 - ي ِ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ . َحدَّثَنَا أ ِن َشْيبَةَ َى َع ْن ِعي َسى َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب ْيل ِي لَ ب َ ِن أ ي ْب ُن ُم ْس ِهِر َع ْن اِ ْب ثَنَا َعِل هيٍ؛ قَا َل َى َع ْن َعِل ْيل ِي لَ ب َ أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْ : َح ْمدُ هّللِ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِل ال يَقُ ْ َحدُ ُكْم فَل ِذَا َع َط َس أ إ . ْي َعلَ يَ ُردَّ ْ َول َم ْن َحْولَهُ ِه : يَ ْر َح ُم َك ُّللا. ِهْم ْي َعلَ يَ ُردَّ ْ َول َويُ ْصِل ُح بَالَ ُكْم : ُم هّللاُ ِي ليلى، واسمه ُم َح َّمد بن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن يَ ْهِدي ُك .فِي الزوائد: وهو ضعيف أ هـ ب َ ِن أ فِي إسناده اِ ْب . 1118. (3715) (7105)- Hz. Ali anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biriniz hapşırınca "Elhamdulillah!" desin. Yanındakiler ona, yerkamukellah! desinler, hapşıran da onlara "Yehdikümullah ve yuslihu bâleküm (Allah size hidayette bulunsun ve halinizi iyi kılsın)" desin."1511 * YANINDA OTURANA SAYGI ِل ُي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7776 ـ7776 - َّمٍد ِوي َّط َحدَّثَنَا َعِل . ِي َي ْحيَى ال ب َ َو ِكي ٌع َع ْن أ ِة ثَنَا « ُكوفَ ْ لعَ ِهم هيِ َع ْن َر ُج ٌل ِم ْن أ ْه ِل ال ْ » َع ْن َزْيٍد ا ِن َماِل ٍك؛ قَا َل َّي أنَ : ا ِس ْب ِق ِذَا لَ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ْن ِصر ُف َكا َن النَّب ِذي يَ َّ ُكو َن ُهَو ال َحتَّى يَ َعْنهُ ْم يَ ْص ُر ْف َو ْج َههُ َمهُ لَ َّ ل َّر ُج َل فَ َكل . ِز ْع يَدَهُ ْن ْم يَ َحهُ لَ َصافَ ِذَا َوإ ْن ُز ُع َه - ِم ْن يَ ِدِه- ا ِذي يَ َّ لَهُ قَ ط َحتَّى يَ . ُكو َن ُهَو ال ِ ُر ْكبَتَْي ِه َجِليساً ب ِدهماً َر ُمتَقَ ْم يُ َولَ .فِي الزوائد: مدار الحديث َعل . َى زيد العمي وهو ضعيف 1119. (3716) (7106)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir adama rastladı mı onunla konuşur, muhatabı ayrılmadıkça da yüzünü ondan çevirmezdi. Muhatabıyla musâfaha yapsa, elini muhatabın elinden çekmezdi. İlk çeken muhatabı olurdu. Aleyhissalâtu vesselâm'ın dizlerinin, yanında oturan arkadaşının dizlerinden ileri çıktığı da görülmemiştir."1512 * MAZERETİ KABUL َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح ـ7767 ـ7777 ـ7774 - َّمٍد ٍن ثَنَا . ؛ قَا َل َحدَّثَنَا َعِل . َء َع ْن َجْوذَا ِن ِمينَا َع ِن اْب ِن ُج َرْيجٍ ثَنَا ُس : قَا َل ْفيَا ُن َع ِن اْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِة َصا ِح ِب َم : ْك ٍس َر ُسو ُل هّللِ َصل ُل َخ ِطيئَ ْ ْي ِه َمث َها َكا َن َعلَ ْ بَل ْم يَقْ ِ َم ْعِذِرة،ٍ فَلَ لَى أ ِخي ِه ب ِ َر إ َم ِن ا ْعتَذَ . ْس َما ِعي َل َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إ . َّر ْح َم ِن ِ ِن َعْبِد ال عَبَّا ِس ْب ْ َع ِن ال ِن ُج َرْيجٍ َء ثَنَا « َو ِكي ٌع َع ْن ُسْفيَا َن َع ِن اْب َو اِ ْب ُن ِمينَا ٍن َع ِن ُه » َع ْن َجْوذَا لَهُ ْ ِمث َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ النَّب .فِي الزوائد: هُ ثقات إ أنه مرسل ِ َّي َصل ُ . قَ بُو حاتم ِر َجال ا َل أ : جوذان َهذَا ليست له صحبة وهو مجهول َ . 1120. (3718) (7107)- Cevzân el-Kûfî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim (din) kardeşine bir özür beyan eder de kardeşi bunu kabul etmezse, onun üzerinde meks sahibinin günahı kadar vebal olur."1513 AÇIKLAMA: Hadis, özür dileyen bir din kardeşinin mâkul bir özrünü kabul etmek gerektiğini, kabul etmeyenin günahkâr olacağını ifade eder. Zira meks sahibi, yanından geçen tüccarlardan haksız yere öşür adı altında bir miktar para 1509 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/479. 1510 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/479. 1511 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/480. 1512 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/480. 1513 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/481. alır. Aslında öşrü, usulünce, yetkilinin alması meşrudur, haram değildir. Usulsüz, haksız, liyakatsiz olarak alınırsa haram olacağı açıktır.1514 * ŞAKA َع ِن ـ7767 ـ7774 ـ7777 - ال ِن َصاِلحٍ ْب َو ِكي ٌع َع ْن َز ْمعَةَ ْكٍر ثَنَا بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ َمةَ ِهم َسلَ ُ َع ْن أ ِن َز ْمعَةَ ِن َعْبِد ْب ِر هيِ َع ْن َو ْه ِب اِ ْب ز ْه . ي ْب ُن ُم َح َّمٍد ثَنَا . ْت َو . ِكي ٌع َو َحدَّثَنَا َعِل َمةَ؛ قَالَ ِهم َسلَ ُ َع ْن أ ِن َز ْمعَةَ ِن َو ْه ِب ْب َع ِن ال ُز ْه ِر هيِ َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ْب ُن َصاِلحٍ َخ َر ثَنَا َز : َج ْمعَةُ بُو لَى بُ ْص َر أ ى َ ِ َرةٍ إ ِعَ بَ . اٍم ْكٍر فِي تِ َجا ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل قَ . ْب َل َمْو ِت النَّب ُط ْب ُن َح ْر َملَةَ و َكانَا َش ِهدَا بَدْراً ِ َما ُن َو ُسَوْيب ْي َو َمعَهُ نُعَ . َما ُن َعلى ال َّزاِد َعْي َو َكا َن نُ . ٌط َر ُج ََ َمَّزاحاً ِ َم . فَقَا ا َن َو َكا َن ُسَوْيب ْط َل ِلنُعَ : ِعْمنِي ْي بُو َب ْكٍر أ . قَا َل: َ َك. قَا َل َف قَا َل: َحتَّى يَ ِج َئ . أ ’ُ ِغي َظنَّ ْوٍم ِقُ َم روا ب ٌط فَ . ِ ُهْم ُسَوْيب فَقَا َل ل : وا َ ُ لي؟ قَال ِى َعْبداً َو ُهَو قَائِ ٌل لَ ُكْم إنَّهُ . َعْبدٌ لَهُ َك ٌََم نَعَ ْم. قَا َل: تَ ْشتَ : ُرو َن ِمنه ِى ُح ر. ذَا ِ : إنه ْم إ فإ ْن ُكْنتُ َّي َعْبِدى ُموهُ َف ََ تُْف ِسدُوا َعِل َر ْكتُ تَ َمقَالَةَ ْ ِر قَا َل ل . قَا َل: .َ ي ِه ِمْن َك َ ُكْم هِذِه ال ْشِر َق ََئِ َص بَ . ْل نَ ْشتَ ِعَ َرْوهُ ِمْنهُ ب َو فَا ْشتَ . َضعُوا ْوهُ فَ َّم أتَ ثُ ْو َح ْب ًَ أ َمةً َم فِي ُعنُ . ا ُن ِق ِه ِع َما ُكْم فَقَا َل نُعَ : إ ْي ِ َّن هذَا يَ ْستَ . ْبٍد ْهِز ُئ ب ِعَ ْس ُت ب لَ َوإهنِى ُح هرِ . ْخبَ َرنَا َخبَ َر فَقَال : َك ُوا ِ قَدْ أ . ِه َ ْكٍر لَقُوا ب فَاْن َط . بُو بَ َ َء أ ِ فَ . ذِل َك َجا فَأ ْخبَ ُروهُ ب . َ ْوم قَ ْ قَا َل قَاتَّبَ َع . َق ََئِ َص ال ْ ِهُم ال ْي َعلَ َم . ا َن َو َردَّ ْي . قَا َل َوأ َخذَ نُعَ َّم َ َ َو فَل أ ْخبَ ُروهُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َح ا قَ . ْو ًَ ِدُموا َعلى النَّب ِ ِه ِمْنهُ َ َوأ ْص َحاب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل قَا َل فَ .فِي الزوائد: َض ِح َك النَّب فِي إسناده زمعة بن مصالح وهو إن أخرج له مسلم فإنما روى له مقرونا بغيره وقد ضعفه احمد وابن معين وغيرهما . 1121. (3719) (7108)- Ümmü Seleme radıyallahu anhâ anlatıyor: "Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh ticari maksatla, Aleyhissalâtu vesselâm'ın vefatından bir yıl önce Busra'ya kadar gitmişti. Beraberinde Nu'aymân ve Suvaybıt İbnu Hermele de varlardı. Bunlar Bedir gazilerindendi. Nu'aymân erzakları gözetiyordu. Suvaybıt mizahı seven şakacı birisiydi. Nuayman'a (bir ara): "Bana yiyecek bir şeyler ver!" dedi. O ise: "Bekle de Ebu Bekir gelsin!" dedi. Suvaybıt (biraz öfkelenerek) "Vallahi seni kızdırmasını bilirim!" dedi. Râvi der ki: "(Bir müddet sonra) bunlar bir kavme uğradılar. Suvaybıt onlara: "Benim bir kölem var, satın alırsanız (ucuza vereceğim)" der. Onlar da "Alırız!" derler. Suvaybıt: "Ancak şimdiden söyleyeyim, kölem çenebazdır, o size: "Ben hür kimseyim (köle değilim)" diyecektir. Eğer o böyle dedi diye almaktan vazgeçecekseniz (alıcı olup da) kölemle arama fesad sokmayın!" dedi. Onlar: "Hayır! biz onu senden satın alacağız!" dediler ve (pazarlık edip) on deve mukabili Nuayman'ı satın aldılar. Sonra yanına gelip, boynuna sarık veya ip bağladılar. Nu'ayman: "Bu adam sizinle alay ediyor, ben hürüm, köle değilim" dedi. Adamlar: "Senin böyle söyleyeceğini bize haber vermişti (yalanlarınla bizi kandıramazsın)" dediler ve Nuayman'ı alıp götürdüler. Derken Hz. Ebu Bekr geldi. Durumu kendisine haber verdiler. Râvi der ki: Hz. Ebu Bekr o kavmin peşine düştü, develerini geri verdi ve Nuayman'ı kurtardı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına döndükleri zaman hâdiseyi haber verdiler. Bu hâdiseye Aleyhissalâtu vesselâm ve ashabı bir yıl güldüler."1515 * YARI GÖLGEDE OTURULMAZ ـ7766 ـ7777 ـ7766 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِ هي َ َحدَّثَنَا أ . ب َّن النَّ َ ِي ِه؛ أ َع ْن أب َرْيدَةَ ِن بُ ُمنِي ِب َع ِن اْب ْ ِي ال ب َ ُحبَا ِب َع ْن أ ْ ثَنَا َزْيدٌ ْب ُن ال َّي هّللاُ هظِ هلِ َوال َّش َص ْم ِس ل َهى أ ْن يُقْعَدَ بَ ْي َن ال نَ َ م َّ َو َسل ْي ِه ِن بريدة حسن َ إسناد حديث اِ ْب . َعل .فِي الزوائد: 1122. (3722) (7109)- Büreyde İbnu'l-Husayb radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm gölge ile güneş arasında oturmayı nehyetti."1516 AÇIKLAMA: Yarı gölge-yarı güneşte oturmayı yasaklayan başka rivayetler de mevcuttur. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm birinde gerekçe de kaydeder: "Öyle yer, şeytanın oturduğu yerdir." Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm'ın tebliğinde başvurduğu mühim metodlardan biri, birçok mahzuru bulunan veya mahzurları zamanla anlaşılacak olan pek çok meseleyi şeytana nisbet ederek yasaklamaktır.1517 * YÜZÜKOYUN YATMAMALI ِن ـ7767 ـ7777 ـ7768 - َكا ِس ٍب ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعْبِد هّللا َحدَّثَنَا َي ْعقُو ُب ْب ُن . ِ ُح َمْيِد ْب ِ ُم ْجِمِر ثَنَا إ . ْ ْيٍم اْب َن َعْبِد هّللاِ ال ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن نُعَ ِ ب َ ِر هيِ َع ْن أ ِغفَا ْ ال ِن ِط ْخفَةَ ِي ِه َع ِن اْب َع ا َل ْن أب َر َك َضنِي ٍهر؛ قَ ْطنِي. فَ َوأنَا ُم ْض َط ِج ٌع َعلى بَ َم َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َي النَّب ِ َمَّرب ي ذَ : 1514 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/481. 1515 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/482. 1516 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/483. 1517 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/483. َو قَا َل ِ ِر ْجِل ِه ِر ب : يَا ُجنَ ْيِد ُب! أ ْه ِل النَّا فِي إسناده ُم َح . لم أر من جرحه و من وثقه. إنَّ .فِي الزوائد: َّمد بن نعيم َما هِذِه ِض ْجعَةُ ويعقوب بن حميد مخلتف فِي ِه. وباقي ِر َجال ا”سناد ثقات . 1123. (3724) (7110)- Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Ben yüzükoyun yatar vaziyette iken Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yanıma geldi. Ayağıyla bana dürtüp: "Ey Cüneydib, bu yatış, cehennem ehlinin yatışıdır" buyurdu."1518 َحدَّثَنَا َي ْعقُو ُب ْب ُن ِس ٍب ُح َم ـ7768 ـ7777 ـ7767 - ِن َكا ْيِد ْب . َ قَا ِسم ْ َسِم َع ال َم ْشِقي؛ أنَّهُ ِن َجِمي ٍل الِده َوِليِد ْب ْ ْب ُن ر َجا ٍء َع ِن ال َمةُ ثَنَا َسلَ َمةَ؛ قَا َل َما ُ ِي أ ب َ َحِده ُث َع ْن أ َم ْب َن َع : ْبِد ال َّر ْح َم ِن يُ ْ َ َعلَى َر ُج ٍل نَائِِم فِي ال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َعلَى َو ْج ِهِه َمَّر النَّب ْس ِجِد ُمْنبَ ِطحٍ َو قَا َل ِ ِر ْجِل ِه َض َربَهُ ب فَ : عُدْ َواقْ ْم قَ . َج َهَّنِميَّةٌ ْو َمةَ فَإنَّ .فِي الزوائد: الوليد بن جميل. بُو زرعة َها نَ لينه أ . بُو حاتم َ َ و قَا َل أ : شيخ روى ُود بُو دَا َ ِن حبان فِي الثقات. وسلمة بن رجاء ويعقوب بن حميد عن القاسم أحاديث منكرة و قَا َل أ : ليس به بأس. وذكره اِ ْب مختلف فيهما . 1124. (3725) (7111)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm mescidde, yüzükoyun yatıp uyuyan bir adamın yanından geçmişti. Ayağıyla dürterek: "Kalk, otur! Zira bu, cehennem(dekilere mahsus bir uykudur (yatıştır)" buyurdu." 1519 * İSİMLERİ DEĞİŞTİRME ْكٍر ـ7767 ـ7776 ـ7778 - بُو بَ ٍر َ ِن ُع َمْي َحدَّثَنَا أ . َمِل ِك ْب ْ ُم َحيَّاةِ َع ْن َعْبِد ال ْ بُو ال َ ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن يَ ْعل . َخدَّثَنِى اْب ُن أ ِخي َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َي، أ ِن َس ٍََم؛ قَا َل َس ا ْسِمى َعْبدَ هّللاِ ْب َن َس : ٍََم َس ٍََم َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ْي َ َولَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َس َّمانِي َر قَ . ُسو ُل ِدْم ُت َعلَى َر ُسو ِل هّللِ َصل فَ َ َعْبدَ هّللاِ ْب َن َس ٍََم م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن هّللِ َص . أخي عبد هّللا ل وباقي ِر َج ”سناد ثقات . اِ ْب بن سم لم يسم. ال ا 1125. (3734) (7112)- Abdullah İbnu Selam radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına geldiğimde ismim Abdullah İbnu Selâm değildi. Beni Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Abdullah İbnu Selâm diye isimlendirdi.1520 AÇIKLAMA: İsim ve isim değiştirme ile ilgili geniş açıklama geçti.1521 * ÇOCUĞU OLMAYANA KÜNYE ـ7766 ـ7777 ـ7474 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ٍر َ ِي بُ َكْي َحدَّثَنَا أ . ب ِن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن أ . ثَنَا ُز َهْي ُر ْب ُن ُم َح َّمٍد َع ْن َ ِن ُم َح َّمِد ْب َعْبِد هّللاِ ْب َّن ُع َمَر قَا َل ِل ُص َهْي ٍب َ ِن ُص َهْي ٍب؛ أ َعِقي ٍل، َع . ْن َخ ْمَزةَ ْب َك َولَدٌ َس لَ ْي َولَ ِي يَ ْحيَى؟ ِأب ِني ب َك تَ ْكتَ ِ . قَا َل: ي َمالَ ِأب َكنَّانِي َر ُسو ُل هّللِ ب يَ ْحيَى.فِي الزوائد: إسناده حسن. ’ن عبد هّللا بن ُم َح َّمد مختلف فِي ِه . 1126. (3838) (7113)- Hamza İbnu Suhayb radıyallahu anhüma anlatıyor: "Hz. Ömer, Suhayb radıyallahu anhümâ'ya: "Senin oğlan çocuğun olmadığı halde niçin "Ebu Yahya" diye künye taşıyorsun?" diye sordu. Suhayb: "Beni, Ebu Yahya diye Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm künyeledi" dedi."1522 AÇIKLAMA: Araplarda bir erkek evlenip erkek çocuğu oldu mu oğlunun ismiyle "falanın babası" mânasında Ebu fülan diye isimlenirdi. Bu isme künye denir. Resûlullah, bir kısım eşhası, çocuğu olmadığı halde "Ebu fülan" diye künyelemiş, bunun caiz olduğunu göstermiştir. 1523 * MEDİH 1518 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/483. 1519 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/483. 1520 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/484. 1521 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/484. 1522 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/484. 1523 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/484. ـ7767 ـ7778 ـ7787 - ِي َشْيبَةَ ب َ ِن أ بُو َب ْكِر ْب َ ِن َعْو ٍف َع ْن َحدَّثَنَا أ . ِن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب ْب َ َرا ِهيم ْب ِ ِن إ َع ْن َس ْعِد ْب ثَنَا ُغْندَ ٌر َع ْن ُش ْعبَةَ هيِ َع ْن ُج َهنِ ْ قَا َل َم ْعبَ ٍد ال ِويَةَ يَقُو ُل ُمعَ : ا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْب َسِم ْع : ُح ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َمادُح فإنَّهُ الذَّ َوالتَّ ِيَّا ُكْم إ .فِي الزوائد: إسناد حديث معاوية بن سفيان حسن. ’ن معبدا الجهني مختلف فِي ِه. وباقي ِر َجال ا”سناد ثقات . 1127. (3743) (7114)- Hz. Mu'âviye radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sakın birbirinizi methetmeyin. Çünkü bu boğazlamak (yani methedileni bir nevi katletmek)dir."1524 * MÜSTEŞAR EMİN OLMALIDIR
1128. (3746) (7115)- Ebu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kendisiyle istişare edilen kişi güvenilen bir kimse (olmalı)dır."1525 ْكِر ـ7767 ـ7776 ـ7787 - بُو بَ َحدَّثَنَا أ . يَ ْح َ ِر ثَنَا ِي ال زبَ ْي ب َ َى َع ْن أ ْيل ِي لَ ب َ ِن أ ي ْب ُن َها ِشٍم َع ِن اِ ْب َو َعلَ ِي َزائِدَةَ ب َ ِن أ يَى ْب ُن َز َكِريَّا ْب ِ ٍر؛ قَا َل َ َع : ْن َجاب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْي ِه َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : يُ ِش ْر َعلَ ْ َخاهُ فَل َ َحدُ ُكْم أ َر أ إ .فِي الزوائد: ي ليلى ِذَا ا ْستَ َشا ِ ب َ ِن أ فِي إسناده اِ ْب . ِي ليلى وأبوه َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ا ب َ واسمه ُم َح َّمد بن َع ’نصاري القاضي وهو ضعيف . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن بن أ 1129. (3747) (7116)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biriniz (din) kardeşine danıştığı zaman, danışılan kimse ona (hak ve doğru gördüğü) kanaatini söylesin." 1526 * VÜCUDA HAMAM OTU SÜRMEK ـ7777 ـ7777 ـ7777 - نَا َع ثَنَا َع . َع ْن ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن ِل . َعْبِد هّللاِ ي ْب ُن ُم َح َّمٍد َحدَّثَ هيِ ِي َها ِشٍم ال ر َّمانِ ب َ َع ْن أ َمةَ َح َّمادُ ْب ُن َسلَ ثَنَا َ َّى بَدأ ِذَا َطل َكا َن إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َمةَ؛ أ ِهم َسلَ ُ ٍت َع ْن أ ِ اب ِي ثَ ب َ ِن أ ِي ِب ْب َر َج َسِد َحب ِه َو َسائِ ِالنَّو َرةِ ِعَ ْو َرتِ ِه فَ َط ََ َها ب ب هُ أ ْهل .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ُ َهذَا حديث ِر َج . بُو زرعة ال َ ِي ثابت لم يسمع من أم سلمة قَالَه أ ب َ وهو منقطع وحبيب بن أ . 1130. (3751) (7117)- Ümmü Seleme radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (vücudundaki kılları gidermek için) hamam otu sürmek istediği zaman avret mahallinden başlayarak oraya hamam otunu kendisi sürerdi. Bedeninin diğer yerlerine ailesi sürerdi."1527 َحدَّثَنَا َعِل . نِي ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7774 ـ7776 - َّمٍد ٍت َع ْن َحدَّثَ ِ اب ِي ثَ ب َ ِن أ ِي ِب ْب َع ََِء َع ْن َحب ْ ِي ال ب َ إ ْس َحا ُق ْب ُن َمْن ُصو ٍر َع ْن َكاِم ٍل أ ِيَ ِدِه َي َوَوِلي َعانَتَهُ ب َّطل ا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َمةَ؛ أ ِهم َسلَ أ .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ُ َهذَا حديث ِر َج . وهو منقطع وحبيب بن ال ِي ث ب أ بُو زرعة َ َ ابت لم يسمع من أم سلمة قَال . َه أ 1131. (3752) (7118)- Ümmü Seleme radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, (tüylerini almak için) hamamotu süründü, kasıklarına kendi eliyle sürdü."1528 AÇIKLAMA: Rivayette geçen nure, hamam otu denen nesnedir. Kireçle zırnıhtan yapılan bu madde vücuttaki kılların alınmasında kullanılır. Sadedinde olduğumuz hadisler, Resûlullah'ın bu maddeyi kullandığını gösterir. Başka hadislerde ustura kullanma da mevzubahistir. Bazı âlimler, erkekler için usturanın daha uygun, kadınlar için de hamamotunun daha muvafık olacağına söylemiştir. Mamafih, sadedinde olduğumuz rivayetler bunun erkekler tarafından kullanılmasının cevazına delildir.1529 * HİKÂYE (KISSA) ANLATMA 1524 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/485. 1525 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/485. 1526 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/485. 1527 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/486. 1528 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/486. 1529 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/486. ٍر ـ7776 ـ7777 ـ7777 - ُم ْب ُن َع َّما ُل ْب ُن ِزيَاٍد َحدَّثَنَا ِه َشا . ِهقْ ْ ِن َعاِمٍر ثَنَا ال . ثَنَا ا’ ا ِن َزا ِع ي َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ِهى َع ْن َع ْمِرو ْب ْو ’ ِم ْسلَ ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ أ ْي ٍب َع ْن أب ُشعَ قَا َ م َّ ْو ُمَر َل: َ ا ٍء َو َسل ُمو ٌر أ ْ ْو َمأ ِمي ٌر أ َ أ .فِي الزوائد: فِي إسناده َعْبدُ هّللا بن عامر ا’سلمى، وهو ضعيف . ص َعلى نَّا ِس إَّ يَقُ 1132. (3753) (7119)- Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Halka ya emîr, ya emîrin memuru yahut da mürâî kimse kıssa anlatır."1530 AÇIKLAMA: Hadiste geçen kıssa anlatma işi, halka ibretli, hikmetli va'z u nasihat etme, hutbe okumak olarak değerlendirilmiştir. Böyle olunca, halkın camilerde irşad edilmesi işi öncelikle emirin yetkisindedir: Ya bizzat yapar veya yaptırır. Bunun dışındaki irşadçılığın müraîlik olarak tavsifi, adem-i cevazı ifade eder. Me'mur mefhumuna şârihler sadece emîrin memurunu dahil etmezler. Alim ve fâzıl kişilerin Allah tarafından irşadla memur olduklarını söylerler ki bu, reddedilemez. Emr-i bi'l-ma'ruf bilhassa âlimlere terettüp eden bir vazifedir. Mürâî de yetkisi, ilmî ehliyeti olmayan kimselerle açıklanabilir. Bunlar kendilerini gösterip, şöhret elde edip menfaat temin etmek, baş olmak isteyen kimselerdir.1531 * KÖTÜ ŞİİR ـ7777 ـ7767 ـ7767 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ . ِن ثَنَا َع ’ ْبيِد هّللاِ َع ْن َشْيبَا َن َع ِن ا َع ْن يُو ُس َف ْب ِن ُمَّرةَ ْع َم ِش َع ْن َع ْمِرو ْب ٍر َع ْن َعائِ َش ِن ُع َمْي َ ةَ؛ قَال : َ ْت َما َه َك َع ْن ُعبَ ْيِد ْب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َجى َر قَا َل : ُج ًَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َر ُج ٌل َها لَ النَّا ِس فِ ْريَةً َ إ َّن أ ْع َطم ِأ ْسِر َها ب ِيلَةَ قَب ْ َه َجا ال فَ . َّمهُ ُ ِي أ َو َزنه ِي ِه .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َو َر ُج ٌل اْنتََفى ِم ْن أب ُ ِن . وعبيد هّللا ه ُمو َسى ِر َجال و اِ ْب بُو ُم َح َّمد َ القيس هي . بُو معاوية المؤدب أ َ ِن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن النحوي، أ وشيبان هو اِ ْب . وا’عمش هو سليمان بن مهران. وفي ا”سناد أربعة من التابعين يروى بعضهم عن بعض . 1133. (3761) (7120)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İftira yönüyle insanların en büyüğü, bir adam hicveden ve tümüyle bir kabileyi hicveden kimsedir. Keza, babasını inkâr edip annesini zina ile itham eden kimsedir."1532 AÇIKLAMA: Şiirle ilgili geniş açıklama geçti.1533 * GÜVERCİNLE OYNAMAK َر ـ7778 ـ7767 ـ7768 - ةَ ِن ُز َرا َحدَّثَنَا َع . َّر ْح َم ِن ْبدُ هّللاِ ْب ُن َعاِمِر ْب ِن َعْبِد ال ْب َمةَ ِي َسلَ ب َ ِن َع ْمٍرو َع ْن أ ثَنَا َشِري ٌك َع ْن ُم َح َّمِد ْب لَى إْن ِ َظ َر إ نَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َع ا َل ْن َعائِ َشةَ؛ أ فَقَ ٍن يَتْبَ ُع َطائِراً َسا : َشْي .فِي الزوائد: َطا ٌن يَتْبَ ُع َشْي َطاناً حديث َعائِ َشةَ هُ ثقات . ُ ِر َجال هبىب إسناد صحيح. 1134. (3764) (7121)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir kuşun peşinde koşan bir adam görmüştü. "Şeytanı takip eden bir şeytan!" buyurdu."1534 ٍر ـ7777 ـ7766 ـ7766 - ي ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . ئِِف َّطا َح َس ِن ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن . َع ْن ُسلْيٍم ال ْ ِي ال ب َ ِن أ َح َس ِن اْب ْ َع ِن ال ثَنَا اْب ُن ُج َرْيجٍ َّن َر ُسو َل هّللِ َ ا َن ؛ أ ِن َعفَّ َما َن ْب ُعث ا َل ْ َمٍة فَقَ َء َح َما َ َرأى َر ُج ًَ َو َرا م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ِر َج َشْي .فِي الزوائد: ال َطا ٌن َيتْبَ ُع َشْي َطانَةً : ا”سناد ثقات، غير أنه منقطع. بُو زرعة َ َما َن بن عفان قَالَه أ ْ فإن الحسن لم يسمع من ُعث . 1135. (3766) (7122)- Hz. Osman ve Hz. Enes radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir güvercinin peşine takılan bir adam görmüştü. "Bir şeytanı kovalayan bir şeytan" buyurdu."1535 AÇIKLAMA: 1530 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/487. 1531 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/487. 1532 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/487. 1533 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/487. 1534 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/488. 1535 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/488. Güvercin, kuşla oynama bahsi geçmişte incelendi. 1536 * YAZIYI TOPRAKLA KURUTMA ـ7776 ـ7767 ـ7778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ثَنَا يَ ِز . يدُ ْب ُن َها ُرو َن َحدَّثَنَا أ . ُ ِر أْنبَأنَا بَِقيَّة. ِي ال زبَ ْي ب َ ي َع ْن أ َم ْشِق بُو أ ْح َمدَ الِده َ أْنبَأنَا أ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِ ٍر؛ أ ِهربُوا ُص ْن َجاب َه تَ ا َع : َر ٌك ْم أْن َج ُح لَ َرا َب ُمبَا ُحفَ ُك . َّن الت ِ إ .فِي الزوائد: قلت وروى ِي الوبير به بلفط ب َ ِذَا كتب أحدكم كتابا قلي هربه، فإنه أهجح للحاجة. والترمذي عن ُم َح َّمد بن غين َحدَّثَنَا شبابة عن حمزة عن أ : إ ِ قَا َل والترمذي: ي الزبير إ ب هي، وهو َهذَا حديث منكر نعرفه عن أ ا الوجه َ ِن عمرو النصب من َهذَ . قَا َل: وحمرة عندى هو اِْب ضعيف فِي الحديث. أهـ كم الزوائد.قَا َل السندي: قلت قَا َل السيوطي: َهذَا أحد ا’حاديث التي انتقدها الحافظ سراج الدين القزويني َعل . َى المصابيع وزعم أنه موضوع 1136. (3774) (7123)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Mürekkeple yazdığınız vakit, kâğıdınızı topraklayın. (Mürekkebin dağılmaması için) bu uygundur. Çünkü toprak mübarektir."1537 * KUR'AN-I KERİM'İ OKUMANIN SEVABI ْكٍر ـ7777 ـ7768 ـ7747 - بُو بَ ِر هيِ ثَنَا ُعْبيدُ هّللاِ . ؛ ْب ُن َحدَّثَنَا أ . ُمو َسى َ ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع ْن أ َرا ٍس َع ْن َع ِطيَّةَ أْنبَأنَا َشْيبَا ُن َع ْن فِ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل : ذَا دَ َخ َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِن إ ْرآ قُ ْ َصا ِح ِب ال يُقَا ُل ِل َجنَّةَ ْ َوا ْصعَ ال : دْ ْ َرأ اق . ْ َر َجةً َويَ ْصعَدُ بُ ُك هلِ ايَ ٍة دَ ُ َرأ فَيَق . ْ َرأ آ ِخ َر َش ْيٍء َمعَهُ هي فِي الزوا : وهو ضعيف َحتَّى يَق . ئد ْ فِي إسناده عطية العوف . 1137. (3780) (7124)- Ebu Saidi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kur'an ehli (yani onu okuyan, onunla amel eden) cennete girdiği vakit, kendisine: "Oku ve yüksel!" denilir. O da okur ve yükselir. Her ayet için bir derece verilir. Böylece o bildiği ayetleri sonuna kadar okur (ve her biri için bir derece alır)."1538 AÇIKLAMA: Bazı hadislerde cennetteki derecelerin miktarının Kur'ân-ı Kerim'in ayetlerinin sayısına denk olduğu ifade edilmiştir. Cennette, mü'mine Kur'ân'dan ezberlediği ayet sayısınca derece verileceği bu hadiste ifade edilmektedir. Bu nokta-i nazardan Kur'ân hâfızları, ihlaslı ve Kur'ân'la amel etmek şartıyla, ahirette en yüce mertebelere erişecek demektir. Bazı alimler, hadisten ahirette Kur'ân'ı her okudukça mertebe katedileceğini anlamıştır. Bu durumda Kur'ân ehlinin mertebeleri, devamlı artacaktır ve buna bir hudud koymak mümkün değildir. Yine tekrar edelim: Hadiste "Kur'ân hâfızı" denmiyor, "Kur'ân ehli" deniyor. Bu durum, ebedî yükselme imkanının, hâfız olmayanlara da açık olduğunu ifade eder. Kur'ân'ın hakkını vermeyen kimseler, hâfız da olsalar onların derecesi sınırlıdır. Şu halde esas olan, Kur'ân ehli olmaktır.1539 ي ْب ُن ُم َح ـ7774 ـ7767 ـ7747 - َّمٍد ِي ِه؛ قَا َل َحدَّثَنَا َعِل . َع ْن أب َريدَةَ ِن بُ ِجٍر َع ِن اْب ِن ُمَها ِر ْب َو ِكي ٌع َع ْن بَ ِشي قَا َل َر ثَنَا : ُسو ُل هّللِ َّي هّللاُ َص َم ل َّ َو َسل ْي ِه َمِة َكال َّر ُج ِل ال َّش َعل : ا ِح ِب َ ِقيَا ْ ال َ ْرآ ُن يَ ْوم قُ ْ َر فَيَقُ : َك يَ ِج . و ُل ُئ ال َها ُت نَ ْ ْظَمأ َك َوأ ْيلَ ْس َهْر ُت لَ َ ِذي أ َّ أنَا ال .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ِر َجال إسناده صحيح، . 1138. (3781) (7125)- İbnu Büreyde'nin babası (Büreyde) anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıyamet günü Kur'ân-ı Kerîm rengi uçuk bir adam gibi gelir ve (okuyucusuna): "Seni gece uykusuz ve gündüz susuz bırakan benim" der."1540 َو ِكي ٌع ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7766 ـ7747 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ْي ٍس ا ِ ثَنَا ي قَ ب َ ِي ْن ُسْفيَا َن َع ْن أ َع ’ ب َ ِن َمْي ُمو ٍن َع ْن أ ْوِد هيِ َع ْن َع ْمِرو اْب ِر هيِ؛ قَا َل َم ’ ْسعُوٍد ا َصا ْن : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِن قَا َل : ْرأ قُ ْ َث ال ُ ل ْعِد ُل ثُ َوا ِحدُ ال َّص َمد،ُ تَ ْ َحد،ٌ ال هّللاُ أ .فِي الزوائد: ا َهذَ ُ إسنا هُ ثقات وأبو قيس هو َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ده صحيح ِر َج . بن ثروان ال 1139. (3789) (7126)- Ebu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah u ahad, el-Vahidu's-Samed (yani İhlas suresi Kur'ân'ın üçte birine denktir."NOT: İhlas sûresinin Kur'ân'ın üçte birine denkliği açıklandı.1541 1536 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/488. 1537 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/489. 1538 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/489. 1539 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/489. 1540 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/490. بُو َب ْكٍر ـ7787 ـ7767 ـ7776 - َ َحدَّثَنَا أ . هم ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ’ ِ الدَّ ْردَا ِء َع ْن ُم ْصعَب َع ِن ا ُ ِن َعْبيِد هّللاِ َع ْن أ ْس َما ِعي َل ْب ِ ْو َزا ِع هيِ َع ْن إ َع ِن َرةَ ِي ُه َرْي ب أ قَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ النَّب : و ُل ِ هيِ َصل َّن هّللاَ َع َّز َو َج َّل يَقُ ِ إ : ى َشَفتَاهُ ِ َح َّر َك ْت ب ِذَا ُهَو ذَ َكَرِنى َوتَ أنَا .فِي َم َع َعْبِدى إ ضعيف لكن رواه اِ ْب حبان فِي صحيحه من ِن فِي إسناده ُم َح َّمد بن مصعب القرقساني قَا َل فِي ِه صالح بن ُم َح : الزوائد: َّمد بواب بن سويد عن ا َ طريق أ ’وزاعي أيضا. وايوب بن سويد ضعيف . 1140. (3792) (7127)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Aziz ve celil olan Allah buyurmuştur ki: "Kulum, beni andığı ve dudakları benim için kımıldandığı an ben kulumla beraberim."1542 * LA İLAHE İLLALLAH'IN FAZİLETİ ي ـ7787 ـ7764 ـ7777 - َهْمدَانِ ْ ِي َخاِلٍد َحدَّثَنَا َها ُرو َن ْب ُن إ ْس . َحا َق ال ب َ ِن أ ْس َما ِعي َل ْب ِ َو َّها ِب َع ْن ِم ْسعَ ٍر َع ْن إ ْ ثَنَا ُم َح َّمدٌ ْب ُن َعْبِد ال ُمهرِ يَّ ِة؛ قَالَ ْت َع ِن ْ ِهمِه ُس ْعدى ال ُ َع ْن أ َحةَ ْ ِن َطل ِ هيِ َع ْن يَ ْحيَى ْب ال َّش : ْعب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َوفَاةِ َر ُسو ِل هّللِ َصل بَ ْعدَ َحةَ ْ َطل ِ َمَّر ُع َمَر ب . فَقَا َل: ِن َعِهم َك؟ قَا َل َك إ ْمَرةُ ْب َءتْ َسا َك َكئِيباً؟ أ : .َ ول ِك ْن َسِم ْع يَقُو ُل َمالَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل ِى ’ دٌ ِعْندَ َح ُت : إنه َها أ َ يَقُولَ َمةً ُم َكِل ْعلَ َص ِحيفَتِ ِه ل َمْوتِ ِه إ َكانَ ْت نُوراً َو . ُرو َحهُ َوإ َّن َج َسدَهُ َمْو ِت ْ ِعْندَ ال َرْوحاً َها يَ ِجدَا َن لَ َي ل . َ ِ َوفه َحتَّى نُ هُ ْ ٍسأل َ ْم أ ُمَه فَل . قَا َل: ا َ ْعلَ َ نَا أ َ َه أ . ا أْن َجى لَهُ ِمْن أ َّن َشْيئاً َ ْو َعِلم َولَ َها ْي َعلَ َرادَ َع َّمهُ تِى أ َّ َي أل ِه ِي طلحة عن أبيه ’َمَره.ُفِي الزوائد: اختلف َعلَى الشعبي. فقيل: عنه ه َكذَا. وقيل: ب عنه أن أ . وقيل: عنه عن يَ ْحيَى عن أمه َ سعدى عن طلحة. وقيل: عنه عن طلحة مرس . 1141. (3795) (7128)- Su'dâ'l-Mürriyye radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın vefatından sonra Hz. Ömer, (bir gün kocam) Talha'ya uğradı. (Onu üzgün bularak:) "Neyin var, niye üzgünsün? Amca oğlun (Ebu Bekr'in) halife oluşu mu seni üzdü?" dedi. Talha: "Hayır! Lakin ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Ben bir kelime biliyorum, her kim ölümü anınâ onu söylerse mutlaka amel defteri için bir nur olur ve onun cesedi ve ruhu ölüm anında o kelime sebebiyle bir rıza, bir rahmet bulacaktır" buyurduğunu işittim" dedi. Ben bu kelimenin ne olduğunu o ölünceye kadar sormadım. (İşte bunun için üzgünüm)" dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer: "Ben o kelimeyi biliyorum. (Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın amcası (Ebu Tâlib)e vefatı anında teklif etti, kelime-i tevhiddir. Eğer Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, amcası için, kelime tevhidden daha kurtarıcı bir şey bilseydi onu (söylemesini) emrederdi" dedi."1543 AÇIKLAMA: Bu hadis ziyadesiyle mesaj yüklü bir muhteva taşımaktadır: * Sahabeyi en çok meşgul eden, sevindiren veya üzen şeyler hep uhrevîdir, zikirdir; ubudiyettir. * Kelime-i tevhid çok feyizli bir kelimedir. Ölüm anında hayatı onunla kapayabilmek büyük bir saadettir. Bu saadete ermek için ölüm anı gelmezden önce dili dudakların ona alıştırılması, kalbe, zikre iyice nakşedilmesi gerekmektedir. Zira Aleyhissalâtu vesselâm, kişi ne şey üzerine yaşadıysa o şey üzerine öleceğini haber vermektedir. Tevhid üzere yaşayanın şirk üzere ölmesi rahmet-i ilahîyeden baîddir. Keza şarkı, türkü, mâlâyâniyat üzere yaşayanın kelime-i tevhid üzere hayata elveda etmesi de uzak bir ihtimaldir. * Hz. Ömer, Hz. Talha'nın sormayı ihmal ettiği kelimenin kelime-i tevhid olduğunu istidlali pek makuldur. Çünkü Aleyhissalâtu vesselâm, hayatı boyunca himayesini gördüğü sevgili amcası Ebu Tâlib'in uhrevi kurtuluşunu çok istiyordu. Bu maksatla ona şu teklifi yapmıştı: "Ey amcacığım, Lâ ilahe illallah de! Ben o sayede Allah indinde senin imanına şehadet edeyim, (ebedi kurtuluşuna vesîle olayım)." Resûlullah bunda ısrar etmişti, fakat o buna yanaşmamıştı. (Bu bahis açıklandı).1544 َوا ِس ِط ى ـ7786 ـ7767 ـ7776 - ْ ٍن ال َحِميِد ْب ُن َبيَا ْ ِن ِه ََ ٍل َع ْن ِه َّصا َن َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ال ُس َع ْن ُح َميِد ْب ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن َعْبدُ هّللاِ َع ْن يُونُ َع ْن ُمعَا ِن َس ُمَرةَ َكا ِه ِل َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب ْ ْب ا َل ِن ال ِن َجبَ ٍل؛ قَ ٍذ ْب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُمو ُت تَ ْش َه قَا َل : دُ ْف ٍس تَ َما ِم ْن نَ َر هّللاُ َغفَ ٍن إَّ ِب ُموقِ ْ لَى قَل ِ يَ ْر ِج ُع ذِل َك إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِى َر ُسو ُل هّللِ َصل َوأنه هّللاُ َه أ ْنَ إلهَ إ ا َّ ل .فِي الزوائد: الحديث رواه النسائي َ فِي عمل اليوم والليلة من طرق . 1541 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/490. 1542 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/490. 1543 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/491. 1544 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/491-492. 1142. (3796) (7129)- Muâz İbnu Cebel radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ölen bir nefis (ölüm anında) Allah'ın bir ve benim Allah elçisi olduğuma şehadet eder, kalbi de bunu tasdik ederse, Allah mutlaka ona mağfiret kılar."1545 ِح َزا ِم ي ـ7787 ـ7777 ـ7777 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ُظ َحدَّثَنَا إ . و ٍر ِ ثَنَا َز َك . ْت ِريَا ْب ُن َمْن ٍئ؛ قَالَ ِهم َهانِ ُ َحدَّثَنِي ُم َح َّمدُ ْب ُن ْعقَبَةَ : َع ْن أ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ُر ُك ذَْنباً : َها َع َم ٌل َو ََ تَتْ ِقُ َها َع َم ٌل َو ََ يَ ْسب ِقُ هّللاُ؛َ يَ ْسب قالَ إلهَ إ .فِي الزوائد: فِي إسناده َّ زكريا بن منظور وهو ضعيف . 1143. (3797) (7130)- Ümmü Hâni radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "La ilahe illallah (Allah'tan başka ilah yoktur)" kelimesini fazilette hiçbir amel geçemez ve bu kelime hiçbir günahı bırakmaz, (affettirir)."1546 َح ـ7788 ـ7777 ـ7777 - دَّ ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر بُ ُن أ بُو بَ َ َى ثَنَا بَ . ْكُر ْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ثَنَا أ . ْيل ِي لَ ب َ ِر َع ْن ُم َح َّمدُ ْب ُن أ ُم ْختَا ْ ثَنَا ِعي َسى ْب ُن ال َ؛ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِي َس ِعيٍد َع ِن النَّب ب َ هيِ َع ْن أ عَ ْوفِ ْ ال َع : ْن َع ِطيَّةَ َم ْن قَ َو ْحدَهَُ َشِري َك لَهُ هّللاُ غَدَاةَِ إلهَ إَّ ْ ِر َص ََِة ال ا َل فِي دُبُ ْس ِ ِد إ ِق َرقَبَ ٍة ِم ْن َولَ ِدي ٌر َكا َن َكعَتَا َش ْيٍء قَ َخْي ُر َو ُهَو َعلَى ُك هلِ ْ ِيَ ِدِه ال َح ْمدُ ب ْ ُك َولَهُ ال ْ ُمل ْ . فِي الزوائد: فِي إسناده عطية َم ل ا ِعي َل َهُ ال ِل َك الراوي عنه . العوفي، وهو ضعيف. وكذَ 1144. (3799) (7131)- Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim, sabah namazının peşinden La ilâhe illallahu vahdehu la şerîke leh lehü'l-mülkü ve lehû'l-hamdü biyedihi'l-hayr ve hüve alâ külli şey'in kadîr (Allah'tan başka ilah yoktur. O birdir, ortağı yoktur, mülk ona aittir, hamdler de ona layıktır, her çeşit hayır O'nun elindedir. O her şeye kadirdir)" derse kendisine, Hz. İsmail evlatlarından bir köleyi âzâd etmiş gibi sevap yazılır."1547 ِح َزا ِم ي ـ7787 ـ7776 ـ7477 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْبنُال َرا ِهي ْب ِ ِي َن، قَا َل َحدَّثَنَا إ . عُ َمِريه ْ َى ال َمْول ٍر، ْب ُن بَ ِشي ثَنَا : ْب َن َصدَقَةُ َمةَ َسِم ْع ُت قُدَا لَى َعْبِد هّللاِ ْب ُن ُع ِ ِل ُف إ ْختَ َحِده ُث؛ أنَّهُ َكا َن يَ ُج َم َح َّي يُ ْ ال َ َرا ِهيم ْب ِ َخ َّطا ِب َو ُهَو ُغ ٌََم إ ْ ِن ال َمَر ْب ِن . َرا ِن ُمعَ ْصفَ ْوَبا ْي ِه ثَ َو َعلَ َحدَّثَنَا . قَا َل فَ ُهْم َ َحدَّثَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َع : ا َل ْبدُ هّللاِ ْب ُن ُع َمَر؛ أ ِم ْن ِعبَاِد هّللاِ قَ َر أ َّن : هِب َعْبداً َح ْمدُ َكَم يَا ! ا ْ َك ال َج ََ ِل لَ َيْنَب ِغي ِل ْ َطانِ َك َو ْج ِه َك َوِلعَ ِظيِم ُسل ِن . َكْي َملَ ْ ِال َه فَعَ . ا َّضلَ ْت ب َف َي ْكتُبَانِ ِريَا َكْي ْم يَدْ لَى ال َّسماء َو فَل . قَاَ َ ِ َصِعدَا إ َر فَ : بَّنَا يَا ! َ إ َّن َعْبدَ َك قَدْ قَا َل َمقَالَةً َها َف نَ ْكتُبُ ِري َكْي َّز َو نَدْ . ِ َم قَا َل هّللاُ َع ا قَا َل َعْبدُهُ ُم ب َج : َّل َو ُهَو أ ْعلَ َر يَا ! إنَّهُ قَا َل: هِب َر : هِب َماذَا قَا َل َعْبِدى؟ قَاَ َح ْمدُ َكَم يَا ! ا ْ َك ال لَ ْ َطانِ َك َج ََ ِل َو ْج ِه َك َو َع ِظيِم ُسل ُهَم يَ . ا ْنَب ِغي ِل ا . ى ْكتُبَا َها َكَم فَقَا َل هّللاُ َع : ا قَا َل َعْبِدي َّز َو َج َّل لَ َحتَّ ِ َها قَانِي فَأ ْجِزيَهُ ب يَل .فِي الزوائد: فِي ْ ِن حبان فِي الثقات َ ذكره اِ ْب َرا ِهيم ْب ِ وصدقة بن بشير لم أر من ج هرحه و من وثقه وباقي ِر َج ”سناد ثقات . إسناده قدامة بن إ . ال ا 1145. (3801) (7132)- Kudâme İbnu İbrahim el-Cümahî radıyallahu anh'ın anlattığına göre: "Kendisi, Hz. Abdullah İbnu Ömer İbni'l-Hattâb radıyallahu anhümâ'ya gidip geliyordu. Bu uğramaları esnasında yaşça delikanlı ve üzerinde kırmızıya boyanmış iki parça yiyecek vardı. Kudâme devamla der ki: "Abdullah İbni Ömer bize Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın kendilerine şunu anlattığını söyledi: "Allah'ın kullarından bir kul dedi ki: "Ey Rabbim! Senin zâtının celalin ve senin hâkimiyetinin azametine layık şekilde sana hamd olsun." Bu ham kulun amelini yazmakla muvazzaf iki meleği aciz bıraktı. Onlar (bunun sevabını) nasıl yazacaklarını bilemediler. Bunun üzerine melekler göğe çıktılar ve "Ey Rabbimiz! Senin kulun öyle bir kelam söyledi ki, nasıl yazacağımızı bilemiyoruz" dediler. Allah Teâla hazretleri, -kulun söylediği sözü en iyi bilen olduğu halde-: "Benim kulum ne söyledi?" diye sordu. Melekler: "Ey Rabbimiz! O kul: "Ya Rabbi lekel-hamdu kemâ yenbagi li-Celâli vechike ve azîmi sultânike" söyledi" dediler. Bunun üzerine Allah Teâla hazretleri o iki meleğe buyurdu ki: "Kulum bana kavuşup da ben onu söylediği söze (hamde) karşılık mükâfatlandırıncaya kadar siz o sözü kulumun söylediği gibi yazınız" buyurdu."1548 بُو َمْرَوا َن َحدَّثَنَا ِه َشا ’ ُم ـ7786 ـ7777 ـ7477 - ْب ُن َخاِلٍد ا َ َر ُق، أ َوِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم ْز . ِن ثَنَا ال . ثَنَا ُز َهْي ُر ْب ُن ُم َح َّمٍد ْ َع ْن َمْن ُصو ِر ْب ْن ِت َشْيبَة،َ َع ْن َعائِ َشةَ؛ َكا َن ِ ب ِهمِه َصِفيَّةَ ُ َع : ا َل ْبِد ال َّر ْح َم ِن َع ْن أ َرأى َما يُ ِح ب قَ ِذَا إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َكا َن : َح ْمدُ هّللِ ْ ال َحا ُت م ال َّصاِل ِنِ ْعَمتِ ِه تِتِ ِذي ب َّ َر ال . ِذَا ْكَرهُ قَا َل َو إ َح ْمدُ َّلل َعلَى ُك هلِ َح أى َم - ا ٍل ا يَ ال .فِي الزوائد: هُ ثقات ْ ُ إسناده صحيح، و ِر َج . ال 1146. (3803) (7133)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm sevdiği bir şeyi görünce: "Hamd o Allah'a mahsustur ki sâlih şeyler sadece onun lütuf ve nimetiyle tamamlanır" derdi. Hoşlanmadığı bir şey görünce de: "Her durum üzerine Allah'a hamd olsun" derdi."1549 1545 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/492. 1546 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/492. 1547 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/493. 1548 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/493-494. 1549 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/494. ِ هي ي ْب ُن ُم َح ـ7787 ـ7778 ـ7478 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ب َّن النَّ َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ ٍت َع ْن أ ِ اب ِن ثَ َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِن ُعبَ ْيدَةَ َو ِكي ٌع َع ْن ُمو َسى ْب ثَنَا َكا َن يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِر ال ا ٍل ْ : َح ْمدُ هّللِ َعلى ُك ل َصل َح . ِل أ ْه ِل النَّا َك ِم ْن َحا ِ ب .فِي الزوائد: فِي إسناده ُمو َسى بن َر هِب أ ُعوذُ عبيدة وهو ضعيف. وشيخه ُم َح َّمد بن ثابت مجهول . 1147. (3804) (7134)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle derlerdi: "Elhamdulillah alâ külli hal. Rabbi eûzu bike, min hâli ehli'n-nâr. (Hep hal için Allah'a hamdolsun. Ey Rabbim cehennem ehlinin halinden sana sığınırım."1550 ـ7784 ـ7777 ـ7477 - َّخ ََ ُل ْ ال هيٍ َح َس ُن ْب ُن َعِل ٍر ْ ْش َحدَّثَنَا ال . ِ ِن ب ِي ِب ْب بُو َعا ِصٍم َع ْن َشب ثَنَا أ َع ْن أنَ ٍس؛ قَا َل: ي َ َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل : ا َل َ فَقَ هّللا َعلَى َعْبِد نِ ْعَمةَ َ ْ : َح ْمدُ هّللِ َما أْنعَم ال َض َل ِمَّما أ َخذَ ِذي أ ْع َطاهُ أفْ َّ َكا َن ال إ .فِي الزوائد: إسناده حسن. شبيب بن بشر مختلف فِي ِه . َّ 1148. (3805) (7135)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah kuluna bir nimet verdiği zaman kul "Elhamdülillah" derse, kulun verdiği (yani hamd demek suretiyle ödediği, kendine sağlayacağı menfaatçe) aldığından efdal (üstün) olur."1551 ـ7787 ـ7776 ـ7477 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َع ْن ا ُن َحدَّثَنَا أ . ِ ثَنَا َعفَّ . ي َسْودَةَ ب َ ِن أ َما َن ْب ْ ٍن َع ْن ُعث ِي ِسنَا ب َ َع ْن أ َمةَ َح َّمادُ ْب ُن َسلَ ثَنَا َ َم م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب أ فَقَا َل َ ْغِر ُس َغ ْرساً َو ُهَو يَ ِ ِه َرةَ َرْي يَا أبَا ُه ! ُت َّرب : ْ ل ِذي تَ ْغِر ُس؟ قُ َّ َما ال : لي هّللاُ اساً َو ََ إلهَ إَّ َح ْمدُ هّللاِ ل ْ َو ا ْل: ُسْب َحا َن هّللاِ َر ُسو َل هّللِ! قَا َل: قُ َك ِم ْن هذَا؟ قَا َل: بَلى يَا ٍر لَ َك َعلَى ِغ َرا ٍس َخْي دُل ُ أ َ غ َر . قَا َل: أ ِة َجنَّ ْ ُك هلِ َوا ِحدَةٍ َش َج َرةٌ فِي ال ِ َك ب َو هّللاُ أ ْكبَ ُر يُ ْغَر ْس لَ .فِي الزوائد: إسناد حسن. وأبو سنان أمه عيسى بن سنان الحنفي مختلف فِي ِه . 1149. (3807) (7136)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh'ın anlattığına gön "Kendisi ağaç dikerken yanına Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm uğrar ve: "Ey Ebu Hureyre! Şu diktiğin nedir?" der. "Kendim için bir fidan dikiyorum!" cevabını verir. Aleyhissalâtu vesselâm "Sana, senin için daha hayırlı bir dikilecek olan göstermiyeyim mi?" buyurur. Ebu Hureyre: "Göster! Ey Allah'ın Resûlü!" der. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm: "Sübhanallahi velhamdülillahi ve lâ ilahe illallahu vallahu ekber (Allah bütün noksan sıfatlardan münezzehtir, bütün hamdler ona mahsustur. Allah'tan başka ilah yoktur, Allah en büyüktür)" de! Bunu söylersen her bir kelimesi için sana cennette bir ağaç dikilir."1552 ـ7777 ـ7777 ـ7477 - ٍف ْكُر ْب ُن َخلَ ْشٍر بَ ِ بُو ب ِن َ ِن َع ْن َعْو ِن ْب َحدَّثَنَا أ . َّط َّحا ِي ِعي َسى ال ب َ ِن أ َحدَّثَنِي يَ ْحَيى ْب ُن َس ِعيٍد َع ْن ُمو َسى ْب ٍر؛ قَا َل ِن بَ ِشي ِن ْب ْعَما ْو َع ْن أ ِخي ِه َع ِن الن ِي ِه اَ قَا َل َر ُسو ُل َع : هّللِ َص ْبِد هّللاِ َع ْن أب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن ِمَّما تَذْ ُكُرو َن ِم ْن َج ََ ِل ل : هّللاِ ِ إ ْحِميدَ ْهِلي َل َواتَّ ِي َح َوالتَّ عَ التَّ . ْر ِش ْسب ْ ْح ِل يَ . ْنعَ ِطْف َن َخْو َل ال النَّ ِو هيِ ِو ي َكدَ ُه َّن دَ ِ َه ل . ا َ ِ َصا ِحب َم تُذَ هك . ا يُ ِح ب ِ ُر ب أ ُكو َن لَهُ ْو أ . « ََ َحدُ ُكْم أ ْن يَ أ هُ ِ يَ » ِه؟ َزا َل لَ .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َم ْن يُذَ هكِ ُر ب ُ . وأخو عون اسمه عبيد هّللا بن ِر َجال عتية . 1150. (3809) (7137)- Nu'man İbnu Beşîr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah'ın celalinden zikrettiğiniz tesbih (sübhanallah), tehlil (lâ ilahe illallah) ve tahmid (elhamdülillah) cümleleri Arş'ın etrafında dönüp dururlar. Onlar tıpkı arı oğulu uğultusu gibi uğultu çıkararak, sahiplerini andırırlar. Sizden biri, Arş'ın civarında kendisini andırtan birisinin olmasından hoşlanmaz mı?"1553 ِح َزا ِم ي ـ7777 ـ7774 ـ7477 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب بُو يَ ْحيَى َز َكِريَّا ْب ُن ُمْن َحدَّثَنَا إ . ِظو ٍر ِ ِ ثَنَا أ . ي َ ب َ ِن أ ْب بَةَ ِني ُم َح َّمدُ ْب ُن ُعقْ َحدَّثَ ِهم َهانِىٍء؛ قَالَ ْت ُ َماِل ٍك َع ْن أ ِ : لَ أتَْي ُت إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ْر ُت ُسو ِل هّللِ َصل ِي قَدْ َكب نِي َعلَى َع َم ٍل. فَإنه َّ َر ُسو َل هّللِ! دُل ل ُت: يَا ى َر . فَقُْ ْف ُت َوبَدُْن ُت َو َضعُ َم . فَقَا َل: َّرةٍ ِ ِري هّللاَ َمائَةَ ِمَّر َكبه . ةٍ َوا ْح َمِدى هّللاِ ِمائَةَ َم . َّرةٍ ِ ِحي هّللاَ ِمائَةَ َو َسبه . َجٍم ُم ْس َرجٍ ْ َر ٍس ُمل ِة فَ َخْي ٌر ِم ْن ِمائَ ِل هّللاِ ِة بَدَنَ ٍة ِي َو فِي َسب . َخْي ٌر ِم ْن ِمائَ ِة َر . قَبَ ٍة َو َخْي ٌر ِم ْن ِمائَ .فِي الزوائد: فِي إسناده زكريا وهو ضعيف . 1151. (3810) (7138)- Ümmü Hani radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a geldim ve: "Ey Allah'ın Resûlü! Bana (kolay ve sevabı büyük) bir amel gösterin. Zira artık ben yaşlandım, zaafa uğradım ve şişmanladım" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm derhal şu cevabı verdiler: "Yüz kere Allahuekber de! Yüz kere 1550 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/494. 1551 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/495. 1552 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/495. 1553 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/496. elhamdulillah de, yüz kere sübhanallah de. (Bunu yapman senin için) Allah yolunda eğerlenip gemlenmiş yüz attan daha hayırlıdır. (Kurban edilmiş) yüz deveden daha hayırlıdır. Yüz köle azad etmekten daha hayırlıdır."1554 ِن ي ْب ُن ُم َح ـ7776 ـ7777 ـ7477 - َّمٍد ْب َحدَّثَنَا َعِل . َمةَ ِي َسلَ ب َ ٍر َع ْن أ ِي َكثِي ب َ ِن أ ِن َرا ِشٍد َع ْن يَ ْحيَى ْب َع ْن ُع َمَر ْب ِويَةَ بُو ُمعَا َ ثَنَا أ ِي الدَّ ْردَا ِء؛ قَا َل ب َ َ َع : ْبِد ال َّر ْح َم ِن َع ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل ِلي َر : َح ْمدُ ُسو ُل هّللِ َصل ْ َوال ـ ُسْب َحا َن هّللاِ ِ ْي َك ب َ َو َعل هّللاُ هّللاُ َو ََ إلهَ إَّ هّللِ َه أ - ا ْكبَ ُر فَإنَّ . َها َو َرقَ ُح ط ال َّش َج َرةُ َخ َطايَا َكَما تَ ْ ِ يَ ْعنِي يَ ْح .فِي الزوائد: فِي إسناده عمر بن راشد، قَا َل فِي ِه البخاري: ي ُط ْط َن ال ب َ ِن أ حديثه عن اِ ْب ِن حبان: يضع الحديث يحل ذكرن إ َعلَى السبيل القد ح فِي ِه . كسير مضطرب، ليس بالقائم. قَا َل اِ ْب 1152. (3813) (7139)- Ebu'd-Derdâ radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana dedi ki: "Sana sübhanallahi velhamdulillahi ve la ilahe illallahu vallahu ekber" demeyi tavsiye ederim. Zira bu kelimeler, günahları döker, tıpkı ağacın yapraklarını dökmesi gibi."1555 * İSTİĞFAR ـ7777 ـ7787 ـ7477 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدَّثَنَا أ . ؛ َ َرةَ ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ َمةَ ِي َسلَ ب َ ِن َع ْمٍر َع ْن أ ْشٍر َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِ ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ب قَا َل: قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِي ’ َّرةٍ َم ا َل : إنه يَ ْوِم ِمائَةَ ْ ْي ِه فِي ال َر ْستَ ْغ .فِي الزوائد: ةَ ِف ُر هّللاَ َوأتَو ُب إلَ ِي ُه َرْي ب َ إسناد حديث أ هُ ثقات ُ ِر َجال صحيح، . 1153. (3815) (7140)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ben günde yüz sefer Allah'a istiğfarda bulunurum."1556 ِي ُمو َسى ي ْب ُن ُم َح ـ7778 ـ7787 ـ7476 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ب َ ِن أ ِي بُ ْردَةَ اْب ب َ ِن أ ُح هرِ َع ْن َس ِعيِد ْب ْ ِي ال ب َ ِن أ َرةَ ْب ثَنَا َع ْن َو ِكي ٌع َع ْن ُمِغي ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ قَا َل أب : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِى ’ َّرةً يَ ْوِم َسْب ِعي َن َم قَا َل : إنه ْ ْي ِه فِي ال ْستَ ْغ .فِي الزوائد: رواه ِف ُر هّللاَ َوأتُو ُب إلَ ِي نعيم عن مغي ب َ بن يعقوب عن أ َ َرا ِهيم ْب ِ النسائي فِي عمل اليوم والليلة، عن إ رة به . 1154. (3816) (7141)- Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ben günde yetmiş kere Allah'a tevbe ve istiğfarda bulunurum."1557 ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7786 ـ7477 - َّمٍد ْكِر ْب َحدَّثَنَا َعِل . بُو بَ ثَنَا أ ؛ قَا َل َ ْيفَةَ َرةِ َع ْن ُحذَ ُمِغي ْ ِي ال ب َ ِي إ ْس َحا َق َع ْن أ ُن : َكا َن َعيَّا ٍش َع ْن أب َر ٌب َعلَى أ ْهِلي َسانِي ذَ . ِر ِه ْم فِي ِل لَى َغْي ِ . فَ َقا َل َو َكا َنَ يَ ْعدُو ُه ْم إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِل َك للنَّب ْر ُت ذَ ِر فَذَ َك : أْي َن أْن َت ِم ْن اِ ْسِت ْغفَ ا : يَ ْوِم َسْب ِعي َن َمَّرةً ْ تَ ْستَ ْغ . ِف ُر هّللاَ فِي ال فِي الزوائد: بُو المغيرة البجلي مضطرب الحديث عن حذيفة َ فِي إسناده أ . قَالَه الذنبي فِي الكاشف . 1155. (3817) (7142)- Huzeyfe radıyallahu anh anlatıyor: "Benim dilimde, aile efradıma karşı bir ölçüsüzlük vardı. Fakat bu başkalarına olmazdı. Bu halimi Aleyhissalâtu vesselâm'a söyledim. Resûlullah: "İstiğfar bakımından ne haldesin? (Bu kusurunun bağışlanması için günde yetmiş kere istiğfar et!" buyurdular."1558 ِح ْم ِص ي ـ7776 ـ7787 ـ7474 - ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ْن َكثِي ِ ِن َس ِعيِد ب َما َن ْب ِي ْ َحدَّثَنَا ُع ْمُرو ْب ُن ُعث . ب َ ِن ثَنَا أ . ثَنَا ُم َح َّمدُ اِ ْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب ٍق؛ َسِمع ُت َعْبدَ هّللاِ ْب َن بُ ْسٍر يَقُو ُل ِع ْر : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل قَا َل النَّب : َكِثيراً ْغفَاراً َم ْن َو َجدَ فِي َص ِحيفَتِ ِه ا ْستِ .فِي ُطوبَى ِل ُ الزوائد: هُ ثقات ِر َجال إسناده صحيح، . 1156. (3818) (7143)- Abdullah İbnu Busr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Amel defterinde çok istiğfar bulunana ne mutlu!"1559 ـ7777 ـ7788 ـ7467 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكُر ْب ُن أ بُو بَ َ َما َن َحدَّثَنَا أ . ْ ِي ُعث ِن َزيٍد َع ْن أب ْب هيِ َع ْن َعِل َمةَ ِن َسلَ ِن َها ُرو َن َع ْن َح َّماِد ْب ثَنَا يَ ِزيدَ ْب َّن ال َ َكا َن يَقُو ُل َع ْن َعائِ َشةَ؛ أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل ُهَّم نَّب : َّ ِذَا أ ْح َس الل ! نُوا ا ْستَْب َش ُروا ِذين إ َّ نِي ِم َن ال ْ َسا ُء اِ ْجعَ . وا ل ِذَا أ َوإ ا ْستَ ْغفَ .فِي الزوائد: ى بن زيد، وهو ضعيف ُروا َعل . َ 1554 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/496. 1555 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/497. 1556 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/497. 1557 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/497. 1558 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/498. 1559 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/498. 1157. (3820) (7144)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle dua ederdi: "Ey Allahım! Beni, güzel amel işledikleri zaman (bunun mükâfatıyla) müjdelenen ve hata işlediği zaman da istiğfar eden kimselerden eyle!"1560 * LA HAVLE VELA KUVVETE İLLA BİLLAH ـ7774 ـ7787 ـ7467 - نَا ي ْب ُن ُم َح َّمٍد َحدَّثَ َو ِكي ٌع َع ْن َعِل . ا ٍهر ثَنَا ’ ؛ ِي ذَ ب َ َى َع ْن أ ْيل ِي لَ ب َ ِن أ ْع َم ِش َع ْن ُم َجا ِهٍد َع ْن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن اِْب قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل ِلي َر : ُت ُسو ُل هّللِ َصل ْ ل ِة؟ قُ َجنَّ ْ ٍز ِم ْن ُكنُو ِز ال َك َعلي َكْن أدُل َ َر أ : بَل ُسو َل هّللِ َى يَا َّوةَ إَّ َحْو َل َو ! قَا َل: َ ََ قُ ب .فِي الزوائد: هُ ثقات ِا هّللِ ُ ِر َجال ِي ذر صحيح، ب َ إسناد حديث أ . 1158. (3825) (7145)- Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana: "Sana cennet hazinelerinden bir hazineyi haber vereyim mi?" buyurdular. "Evet! Ey Allah'ın Resûlü!" dedim. "La havle velâ kuvvete illa billah (Gerek ibadet için gerek dünyevî işlerim için muhtaç olduğum) bütün güç kuvvet Allah'tandır" de!" buyurdular."1561 ي ـ7777 ـ7786 ـ7466 - و ُب َمدَنِ َحدَّثَنَا َي ْعقُ ْ َمْيٍد ال َم ْع ٍن ْب ُن ُخ . ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ِزِم ْب ِي َزْيَن َب َمْولَى َحا ب َ ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن َس ِعيٍد َع ْن أ ِن َح ْر َملَةَ؛ قَا َل ِزِم ْب َع ْن َحا َح ْر : ِي َملَةَ فَقَا َل ل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِالنَّب َمَر ْر ُت ب ِز ُم : ْو ِل يَا ! َحا َ ْكثِ ْر ِم ْن قَ أ : َ ا هّللِ ِ ب َّوةَ إَّ َو ََ قُ َحْو َل . ِة َجنَّ ْ َها ِم ْن ُكنُو ِز ال بُو زينب لم يسهم فَإنَّ .فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. ِن َ وأ . ولم أر من جرحه و من وثقه. وخالد بن َس ِعيِد هو اِ ْب ِن حبان فِي الثقات مريم التيم هي . و ُم َح َّمد بن معن الغفاري احتج به البخاري فِي صحيحه. ويعقوب بن حميد مختلف ، ذكره اِ ْب فِي ِه. ثم إن المصنف لم يخرج Œبي حارم بن حرملة َهذَا غير َهذَا الحديث. وليس له شئ فِي بقبة الكتب. 1159. (3826) (7146)- Hâzım İbnu Harmele radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a uğramıştım. Bana: "Ey Hâzım! Lâ havle vela kuvvete illa billah" de! Çünkü bu cümle cennet hazinelerinden biridir" buyurdular." 1562 DUA BÖLÜMÜ * RESÛLULLAH'IN DUASI ٍر ـ7767 ـ7787 ـ7478 - َمْي ِن نُ ِي َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ب ِن َم ثَنَا أ ا’ اِل ٍك؛ قَا َل َ ِس ْب ْع : َكا َن َم ُش َع ْن يَ ِزيدَ ال َّرقَا ِش هي،ِ َع ْن أنَ ْكثِ ُر أ ْن يَقُو َل يُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُهَّم : ِي َعلَى ِدينِ َك فَقَا َل َر الل ! ُج ٌل َّ ب ْ ْت قَل َر ثَبه : ُسو َل هّللِ ِ ِ يَا ! َمنَّا ب َوقَدْ آ ْينَا؟ تَ َخا ُف َعل َك َ ِ ِه َت ب ِجئْ ِ َما نَا َك ب َو َصدَّقْ ال َّر ْحم ِن . ِ ِع َصاب ِن من أ ْي ُو َب بَ ْي َن إ ْصبَعَ ل قُ ْ َّن ال ِ َه فَقَا َل إ . ا ِبُ ه َر ا َّز َو َج َّل يُقَل ْي ِه.فِي َوأ َش َع . ا ِإ ْسبَعَ ’ ْع َم ُش ب مدار الحديث َعل . َ الزوائد: ى يزيد الرقاشي وهو ضعيف 1160. (3834) (7147)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah şu duayı çok yapardı: "Allahümme sebbit kalbî alâ dînike. (Allahım kalbimi dinin üzere sabit kıl." Bir adam: "Ey Allah'ın Resûlü! Biz sana iman ettiğimiz ve senin getirdiklerini tasdik ettiğimiz halde bizim (âkibetimiz) için korkuyor musun?" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm adama şu cevabı verdi: "Kalpler, muhakkak ki Rahman'ın parmaklarından iki parmağı arasındadır, onu (dilediği şekilde) döndürür." Ravi der ki: "A'meş iki parmağını gösterdi."1563 * RESÛLULLAH'IN SIĞINMA TALEP ETTİĞİ ŞEYLER ِح َزا ِم ي ـ7767 ـ7784 ـ7487 - ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ِ ْي َحدَّثَنَا إ . ٍم ِن ثَنَا بَ . ْكُر ْب ُن ُسلَ ُط َع ْن ُكَرْي ٍب َمْولَى اِ ْب َح َّرا ْ َحدَّثَنِي ُح َمْيدٌ ال ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل ِن َكا َن َر ُسو ُل َعبَّا ٍس َع ِن : اِ ْب َرأ قُ ْ ِ ُمنَا ال َّسَو َرةَ ِم َن ال ه َء َكَمايُعَل َعا ِ ُمنَا هذَا الدَّ ه يُعَل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُهَّم هّللِ َص : ل ِى َّ الل ! إنه َ َك ِم ْن َعذَا ِب َج َهنَّم ِ ب ُعوذُ أ . قَ ْب ُر ُ ْ َك ِم ْن َعذَا ِب ال ِ ب َوأ ُعوذُ ِل . الدَّ َّجا ِ َم ِسيح ْ َك ِم ْن فِتْنَ ِة ال ِ ب ِ . َك َوأ ُعوذُ ب َوأ ُعوذُ َمَما ِت ْ َوال َم ْحيَا ْ و َكذَ . ِم .فِي الزوائد: إسناد حسن. ’ن حميد الخراط، مخلف فِي ِه. ِلك بكر بن سليم ْن فِتْنَ ِة ال 1161. (3840) (7148)- İbnu Abbâs radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Kur'ân'dan bir sure öğretir gibi şu duayı bize öğretmişti: "Allahım! Cehennem azabından, kabir azabından, Mesîh Deccâl'in fitnesinden, hayat ve ölüm fitnesinden sana sığınırım."1564 1560 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/498. 1561 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/499. 1562 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/499. 1563 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/500. ي ْب ُن ُم َح ـ7766 ـ7787 ـ7487 - َّمٍد ِن َزْيٍد َع ْن ُم َح َّمِد َحدَّثَنَا َعِل . ْب َمةَ َسا ُ ِ ٍر ثَنَا ؛ قَا َل َو ِكي ٌع َع ْن أ ُمْن َكِدِر َع ْن َجاب ْ قَا َل َر ْب : ُسو ُل ِن ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هّللِ َص : ل نَافِعاً ماً ْ ُوا هّللاَ ِعل َس . ُع ل ْنفَ ٍمَ يَ ْ ِا هّللِ ِم ْن ِعل .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َوتَعَ ْوذُوا ب ُ ِر َجال . وأسامة بن هي المزني، اح زيد َهذَا هو الليث تج به مسلم . 1162. (3843) (7149)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Allah'tan faydalı ilim dileyin, faydasız ilimden Allah'a sığının" buyurdu."1565 ـ7767 ـ7777 ـ7486 - ْكِر ْب ُن َشْيبَةَ بُو بَ َ ا ُن. َحدَّثَنَا أ . ثَنَا َعفَّ َمةَ ِ ثَنَا . ي َح َّمادُ ْب ُن َسلَ ب َ ْن ِت أ ِ ثُوٍم ب ْ ِمه ُكل ُ ِي ٍب َع ْن أ أ ْخبَ َرنِي َجْب ُر ْب ُن َحب َعا ِء َمَها هذَا الد َّ َ َعل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ُهَّم بَ : ْكٍر َع ْن َعائِ َشةَ؛ أ َّ الل ! ِ ِه وآ ه ِر ُكل َخْي ْ َك ِم َن ال ُ أل ْ َو َم إنه ا ِي أث ِجِل ِه َما َعِل ْم ُت ِمْنهُ ْم ْم أ ْعلَ ْم ل . َ ْعلَ َ ْم أ َو َما لَ ِجِل ِه َما َعِل ْم ُت ِمْنهُ َوآ ِجِل ِه ِ ِه َعا ه ُكل َك ِم َن ال َّش هرِ ِ ب ُعوذُ َ َوأ ُهَّم . اَلل ! ي َك َّ ِ َك َعْبدُ َك َونَب لَ َ ِر َما َسأ َك ِم ْن َخْي ُ ل َ ْسأ َ ِي أ ِنه إ . َك ِم ْن َش هرِ َما َعا ِ ب ُعوذُ َ ِي َك َوأ ذَب . ُهَّم ِ ِه َعْبدُ َك َوَنب ْو َع َم الل ! ٍل َّ ْو ٍل أ َها ِم ْن قَ ْي َّر َب إلَ َو َما قَ َجنَّةَ ْ َك ال ُ ْسأل َ َك أ ُ ِر إنه . ِي أ ْسأل َك ِم َن النَّا ِ ب َوأ ُعوذُ ْو َع َم ٍل ْو ٍل أ َها ِم ْن قَ ْي َّر َب إلَ َضا ٍء َو َما قَ َك أ ْن تَ ْجعَ . َل ُك َّل قَ ُ . َق َضْيتَهُ ِلى، َخ َوأ ْسأل ْيرا.فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. وأم كلثوم َهذه ً ِ لم أر من تكلم فيها. وعدها جماعة فِي الصحابة. وفيه نظر ’ ي بكر ب َ نها ولدت بقد موت أ . وباقي رجال ا”سناد ثقات . 1163. (3846) (7150)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ'nın anlattığına göre: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm kendisine şu duayı öğretmiştir: "Allahım ben senden hayrın her çeşidini isterim; yakın olsun, uzak olsun; bildiğim olsun, bilmediğim olsun; bütün şerlerden de sana sığınırım; yakın olsun, uzak olsun; bildiğim şer olsun, bilmediğim şer olsun. Allahım! Kulun ve peygamberin Muhammed'in senden istediği şeyleri senden ben de istiyorum. Kulun ve peygamberin hangi şerlerden sana sığınmışsa ben de o şerlerden sana sığınıyorum. Allahım! Ben senden, cenneti ve cennete götüren söz ve amel(de beni muvaffak kılman)ı istiyorum. Ateşten ve ateşe götüren söz ve fiillerden de sana sığınıyorum. Ve dahi benim hakkımda hükmettiğin her kaza ve kaderi hayırlı kılmanı senden diliyorum."1566 قَ َّط ـ7768 ـ7777 ـ7487 - ا ُن ْ َحدَّثَنَا يُو ُس ُف ْب ُن . ُمو َسى ال َرةَ؛ قَا َل َر ثَنَا ’ ْع ُسو ُل َجِري ٌر َع ِن ا ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ِي َصاِلحٍ ب َ َم ِش َع ْن أ ل َّر ُج ٍل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هّللِ َص : ا َل ل َما تَقُو ُل فِي ال َّص ََةِ؟ قَ ِر : ِ ِه ِم َن النَّا ب َوأ ُعوذُ َجنَّةَ ْ َّم أ ْسأ ُل هّللاَ ال َو أتَ َش . هّللاِ َّهدُ ثُ أ ! ْح ِس ُن َما ُ َما أ ُمعَاٍذ ْندَنَةَ ْنِد َن َو دَنَدَنَتَ َك ََ دَ َه . قَا َل: ا نُدَ فِي الزوا : هُ ثقات َحْو . ئد لَ ُ ِر َجال إسناد صحيح، . 1164. (3847) (7151)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir adama: "Namazda ne diyorsun?" diye sordu. Adam: "Teşehhüdü (Ettahiyyatu, Allahümme salli, Allahümme barik...) okuyorum. Sonra Allah'tan cennet diliyor ve cehennem ateşinden O'na sığınıyorum. Ama vallahi ben, ne senin okuduğunu ne de Muaz'ın okuduğunu bilmiyorum" dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (adama): "Biz de senin okuduğun şeyler çerçevesinde okuyoruz" buyurdu."1567 ي ْب ُن ُم َح ـ7767 ـ7776 ـ7487 - َّمٍد قَاَ ْكٍر َو َعِل بُو بَ َ ٍر ثَنَا ُعَبْيدُ ْب ُن : ؛ قَا َل َس ِعيٍد؛ قَا َل َحدَّثَنَا أ : ِن ُخ َمْي َع ْن يَ ِزيدَ ْب َسِم ْع : ُت ُش ْعبَةَ ِن َعاِمٍر ْب َ ْيم ْي َسِم ْع ُت ُسلَ َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل بَ َض النَّب ْكٍر ِحي َن قُ بَا بَ َ َسِمع أ ي؛ أنَّهُ بَ َجِل ْ ْس َما ِعي َل ال ِ ْو َس َط ْب ُن إ يُ و ُل َحِده ُث َع ْن أ يَقُ َ م َّ َو َسل ِه : ا َ فِي ِمقَاِمى هذَا َعام َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْك قَام ’َّو ِل.« بُو بَ َ َى أ َّم َبك ٍر ثُ َو ُه َما ِ ِهر. لب ْ ِق. فإنَّهُ ِم َع ا ِال َّصدْ ْي ُكْم ب َّم قَا َل: َعلَ » ثُ ِة َجنَّ فِي ال . َكِذ َب ْ ْ َوال َوإيَا ُكْم فُجو ِر . ْ َم َع ال ِر فإنَّهُ . َو ُه َما فِي النَّا ُمعَ . افَاةَ ْ ُوا هّللاَ ال َو َسل ُمعَ . افَ ْ ِم َن ال ِن َخْيراً يَِقي ْ َحدٌ بَ ْعدَ ال ْم يُ ْؤ َت أ فإنَّهُ ل اة.ِ َ َحا َسدُوا َو ََ تَ َو . ََتَبَا ُغ َضوا َو ََ تَقَا َط . عُوا َو . ََ تَدَابَ ُروا َو . ُكونُوا ِعبَادَ هّللاِ َو ! اناً إ ْخ . َما َن عن عمر بن عبد الواحد وعن محمود ْ وفِي الزوائد: قلت: رواه النسائي. فِي اليوم والليلة من طرق: منها عن يَ ْحيَى بن ُعث ِ ٍر بن خالد عن الوليد كرمهما عن سليم بن عامر عن َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن بن يزيد عن َجاب 1165. (3849) (7152)- Evs İbnu İsmail el-Becelî radıyallahu anh'ın anlattığına göre: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm vefat ettiği zaman, Hz. Ebu Bekr'in şöyle söylediğini işitmiştir: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm benim şu makamımda ilk yıl, ayağa kalktı - böyle söyleyince Hz. Ebu Bekr gözlerinin yaşını tutamayıp ağladı- sonra dedi ki: "Size doğru olmanızı sıdkı, tavsiye ederim. Çünkü sıdk birr (denen Allah'ın rızasına götüren en iyi amelle) beraberdir, ikisi de cennettedir. Yalandan sakının. Çünkü o, fücûrla beraberdir ve ikisi de cehennemdedir. Allah'tan afiyet dileyin. Çünkü, kimseye yakînden sonra ayetten daha hayırlı bir şey verilmemiştir. Birbirinizle hasedleşmeyin. Birbirinizle aranızdaki iyi münasebetleri kesişmeyin. Birbirinize sırt çevirmeyin. Ey Allah'ın kulları kardeşler olun!"1568 1564 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/501. 1565 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/501. 1566 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/501-502. 1567 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/502. 1568 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/503. ي ْب ُن ُم َح ـ7766 ـ7777 ـ7477 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . عَدَ ْ ِن ِزيَاٍد ال َع ََِء ْب ْ َع ِن ال هيِ َع ْن قَتَادَةَ َو ِكي ٌع َع ْن ِه َشاٍم َصا ِح ِب الدَّ ْستَوائِ ِو هيِ ثَنَا َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َ َع : ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : َض َل ِم َن َر ُسو ُل هّللِ َصل ْبدُ أفْ عَ ْ ِ َها ال َم - ُهَّم ا ِم ْن دَ ْعَوةٍ يَدْ ُعو ب َّ ُمعَ الل ! افَاةِ ْ َك ال ُ ِي أ ْسأل إنه َوا َر فِي الد ْنيَا Œ ةِ َر ِخ .-فِي الزوائد: ةَ ِي ُه َرْي ب إسناد حديث أ صحيح. هُ ثقات َ ُ ِن . حبان فِي الثقات ِر َجال والعء بن زياد ذكره اِ ْب . ولم أر من تكلم فِي ِه. وباقي ِر َجال ا”إسناد يسأل عن حالهم لشهرتهم . 1166. (3851) (7153)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kişinin yaptığı dualar içerisinde en hayırlısı şudur: Allahümme innî es'eluke'l-mu'âfâte fid-dünya ve'l-âhireti (Ey Allah'ım! Senden dünya ve ahirette afiyet istiyorum)."1569 * DUAYA KENDİNLE BAŞLA ـ7767 ـ7778 ـ7476 - َّخ ََ ُل ْ ال هيٍ َح َس ُن ْب ُن َعِل َحدَّثَنَا ال . ِب ْ ُحبَا ْ ِن ثَنَا َزْيدُ ْب ُن ال . ٍر َع ِن اِ ْب ِن ُجبَ ْي ِي إ ْس َحا َق َس ِعيِد ْب ب َ ثَنا ُسْفيَا ُن َع ْن أ َ َعبَّا ٍس؛ قَا َل: م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َو قَا َل : أ َخا َعاٍد َر ُسو ُل هّللِ َصل يَ ْر َح ُمنَا هّللاُ . فِي الزوائد: هُ ثقات ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1167. (3852) (7154)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah bize ve Âd'ın kardeşine rahmet eylesin."1570 AÇIKLAMA: Kişi birisi için dua edecekse, bu meyanda kendine de dua etmelidir. Gerek Resûlullah ve gerekse ashabtan gelen bir kısım rivayetler, bu durumda, kişinin önce kendisi için dua edip, sonra da dua etmek istediği kimse için duada bulunmasının bir edeb-i İslâmî olduğunu tesbit etmektedir. Bu bir vecibe değil edeptir. Aleyhissalâtu vesselâm'ın bazan önce dua etmek istediği kimseden başlayarak duada bulunduğu da rivayet edilmiştir.1571 * İSM-İ AZAM ي ـ7764 ـ7777 ـ7476 - َم ْشِق الدَّ َ َرا ِهيم ْب ِ َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ َع ََِء َع ِن ا ْ ِن ال َع ْن َعْبِد هّللاِ اِ ْب َمةَ ِي َسلَ ب ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن أ قَا ِسِم؛ َ ْ ل َجا َب فِي ُسَو ٍر إ ْس ’ َث ََ ٍث ُم قَا َل: هّللاِ ا ِ ِه أ ِذَا دُ ِع َي ب ِذي إ َّ َظُم ال ِل ِع ْمَرا َن َو َط ْع : هَ َوأ بَقَرةِ ْ ال . َ َرا ِهيم ْب ِ َحدَّثَنَا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ ي الِده . ؛ قَا َل َم ْشِق َمةَ ِي َسلَ ب َ ِل َك ِل ِعي َسى ْب ُن ُمو َسى. قَا ِسِم َمُرو ْب ُن أ ثَنَا ُع : ذَ َكْر ُت ذَ ْ َحِده ُث َع ِن ال َسِم َع َغ ْي ََ َن ْب َن أنَ ٍس يُ َحدَّثَنِي أنَّهُ فَ نَ ْحَوهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َع ِن النَّب َمةَ َما ُ ِي أ ب َ ِر َجال إسناده ثقات. وهو موقوف. وأما إسناد المرفوع، ففيه ْن أ َع .فِي الزوائد: غين لم أرأحد فِي ِه كما. بجرح و توثيق. وباقي ِر َجال ا”سناد ثقات . 1168. (3856) (7155)- el-Kâsım (İbnu Abdirrahman) radıyallahu anh demiştir ki: "Allah'ın, duada şefaat kılındığı taktirde, o duayı kabul ettiği ism-i âzamı şu üç surededir: Bakara, Âl-i İmran ve Tâ-Hâ. Ebu Ümâme radıyallahu anh'tan yapılan bir rivayette, bunun benzeri Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan merfu olarak gelmiştir.1572 AÇIKLAMA: İsm-i Âzam, Allah u Teâla'nın en yüce ismidir. Duada onunla dua edilirse, o duanın kabul edileceği hadislerde gelmiştir. Bazı âlimler, sadedinde olduğumuz hadisten hareketle, bu surelerde geçen (el-Hayyu'l-Kayyûm) lafzının ism-i azam olduğu kanaatine varmıştır. İbnu Hâcer, bir tahlilinde, bu meselede âlimlerin 14 farklı görüş ileri sürdüğüne dikkat çeker. Sözgelimi şu isimlerin ism-i âzam olabileceği ileri sürülmüştür: "Allah", "La ilahe illallah", "er-Rahmanu'r-Rahim", "Allahu'r-Rahmanu'r-Rahîm", "Allahu la ilahe illa huve'l-Hayyu'l-Kayyum", "Lâ ilahe illa hüve'l-Hayyu'l-Kayyum", "Rabb", "Allahu lâ ilahe illâ hüve'l-Ahadü's-Samedü'llezî lem yelid ve lem yüled ve lem yekün lehü küfüven ahad", "el-Hannânu'l-Mennânu Bedî'u's-Semâvatı ve'l-ardı zü'l-Celâli ve'likram el-Hayyu'l-Kayyum"... Bazı alimler, her şahsa göre ism-i azamın farklı olabileceğini söylemiştir.1573 ي ـ7767 ـ7776 ـ7477 - ِ ُي ُم َح َّمدُ ْب ُن أ ْح َمدَ ال َّرقه بُو يُو ُس َف ال َّصْيدََنِ َ َحدَّثَنَا أ . ِي َشْيبَةَ ب َ ِر هيِ َع ِن أ ِزا فَ ْ َع ِن ال َمةَ ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َسلَ هيِ عن َعائِ َشةَ؛ قَالَ ْت ُج َهنِ ْ ِن ُع َكْيٍم ال َع : ْن َعْبِد هّللاِ ْب َّي هّللاُ َعلَ يَقُو ُل َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل َّطا ِه ِر ْي ِه : ِا ْسِم َك ال َك ب ُ ْسأل َ ِي أ ُهَّم إنه َّ الل 1569 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/503. 1570 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/504. 1571 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/504. 1572 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/504. 1573 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/504-505. َر ِك ا ُمبَا ْ ِ ِب ال َج ال ’ ْب َت َّطيه ِ ِه أ َت ب ِ ِذَا دُ ِعي ِذي إ َّ ْي َك ال ِ ِه أ ْع َطْي َت َح . هِب إلَ َت ب ْ ِذَا ُسئِل ِ ِه َر . ِح ْم َت َوإ ْر ِح ْم َت ب ِذَا ا ْستُ َوإ ِ . ِه ِر ْج َت ب ِذَا ا ْستُْف َوإ َت.قَالَ ْت: وقَا َل ذَا َت يَ ْوٍم: ُت َّر ْج فَ ْ ل َجا َب؟ قَالَ ْت، فَقُ ِ ِه أ ِذَا دُ ِع َي ب ِذي إ َّ نِي َعلَى ا ْسِم ال َّ َّن هّللا قَدْ دَل َ َر يَا َعائِ َشةَ : ُسو َل هّلل َه ْل َعِل ْم ِت أ يَا ِ ْمنِي ِه ه ِهمي فَعَل ُ ِي أْن َت َوأ ِأب ب . قَا َل: قَالَ ِك يَا َعاِئ َشةُ ْنَب ِغي لَ ْت: ُسو َل هّللِ َر إنَّهَُ يَ ُت يَا ْ ل َّم قُ َسهُ ثُ ُت َرأ ْ ْم ُت فَقَبَّل َّم قُ ثُ ْس ُت َسا َعةً فَتَنَ َّحْي ُت َو َجلَ ِ ْمنِي ِه َم قَ : ِك َعل . ا َل ه ِ ه َعل ُ أ ْن أ ِك يَا َعائِ َشةُ إنَّهَُ يَ . ِم َن الد ْنيَا ْنبَ ِغي لَ ِ ِه َشْيئاً ِك أ ْن تَ ْسأِلي َن ب إنَّهَُ يَ . ْت؛ ْنبَ ِغى لَ قَال ْي ُت َ َّ َّم َصل َو َّضأ ُت ثُ ْم ُت فَتَ فَقُ ِن . ُت َر ْكعَتَْي ْ ل َّم قُ ُ ِي أدْ ُعو َك هّللاَ ُهَّم ث : إنه َّ َوأدْ ُعو َك ال َّر ْح َم ِن الل . . َ َوأدْ ُعو َك ال َّر ال َّر ِحيم َه . ا َما َعِل ْم ُت ِمْن َها ِ ه ُح ْسنَى ُكل ْ ِأ ْس َمائِ َك ال َوأدْ ُعو َك ب ْم ْم أ ْعلَ َو َما لَ َرِلي َو . تَ . ْت ْر َح أ ْن تَ ْغ مني ِف َّم قَال : قَا َل َ ثُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِفي ا’ تِي دَ َعْو ِت َح َك َر ُسو ُل هّللِ َصل فَا ْستَ ْض : إنَّهُ لَ َّ ْس َما ِء ال ِ َها ب .فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. و َعْبدُ هّللا بن عكيم، وثفه الحطيب وعده من الصحابة. و يصح له سماق. وأبو شيبة، لم وباقي ِر َج ”سناد ثقات . أرمن جرحه و من وثقه. ال ا 1169. (3859) (7156)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle yalvardılar: "Allahım! Ben, senin pak, güzel, mübarek ve yüce nezdinde en sevimli olan, onunla dua edildiği taktirde hemen icabet ettiğin, onunla senden istenince hemen verdiğin, onunla rahmetin talep edilince rahmetini esirgemediğin, onunla kurtuluş talep edilince kurtuluş verdiğin isminle senden istiyorum." Hz. Aişe'nin belirttiğine göre, bir başka gün Aleyhissalâtu vesselâm'ın, kendisine "Eş Aişe! Kendisiyle dua edildiği taktirde icabet ettiği ismi, Allah'ın bana gösterdiğini sen biliyor musun?" diye sormuştu. Hz. Aişe der ki: "Ben: "Ey Allah'ın Resûlü! Annem babam sana feda olsun, onu bana da öğret!" dedim. "Ey Aişe onu sana öğretmem uygun düşmez!" buyurdu. Bu cevap üzerine ben de oradan uzaklaşıp bir müddet tek başıma oturdum. Sonra kalkıp, başını öptüm ve: "Ey Allah'ın Resulü! Onu bana öğret" diye ricada bulundum. O yine: "Onu sana öğretmem uygun olmaz, ey Aişe! Onunla senin dünyevî bir şey talep etmen uygunsuz olur" buyurdu." Hz. Aişe devamla der ki: "Ben de kalkıp abdest aldım, sonra iki rek'at namaz kıldım, sonra: "Allahım! Sana Allah isminle dua ediyorum. Sana Rahmân isminde dua ediyorum. Sana Birrurrahîm isminle dua ediyorum. Sana bildiğim ve bilmediğim güzel isimlerinin hepsiyle dua ediyorum. Bana mağfiret et, rahmet eyle" diye dua ettim." Aişe devamla der ki: "Bu duam üzerine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm güldü ve: "İsm-i âzam, senin yaptığın şu duanın içinde geçti" buyurdu."1574 ٍر ـ7777 ـ7777 ـ7467 - ي ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . نِ َمِل ِك ْب ُن ُم َح َّمٍد ال َّصْنعَا ْ ِميِم ي ثَنَا َع . ْبدُ ال ُمْنِذِر ُز َهْي ُر اِ ْب ُن ُم َح َّمٍد التَّ ْ بُو ال َ ثَنَا أ . بَةَ ا’ قَا َل َحدَّثَنِى َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ثَنَا ُمو َسى ْب ُن ُعق . ْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ َر ُج َع ْن أ ْع : َّن هّللاِ تِ ْسعَةً ِ إ َوتِ ْس ِعي َن ا ْسماً . َوا ِحداً إَّ ً َر ِمائَة . ِوتْ ْ ٌريُ ِح ب ال ِوتْ إنَّهُ . َجنَّةَ ْ َم ْن َخِف َظ َها دَ َخ َل ال َي . ْ : َّص َو ِه َوا ِحدُ ال ْ َم ’ هّللاُ ال دُ ا بَا ِط ُن َّو Œ ُل ا ْ َّظا ِه ُر ال ِخِر ال ِ ُر ُمتَ َكبه ْ َجبَّا ُر ال ْ عَ ِزي ُز ال ْ ُمَهْيِم ُن ال ْ َمْؤ ِم ُن ال ْ َح ق ال َّس ََُم ال ْ َمِل ُك ال ْ ُم َصهِو ُر ال ْ ِر ُئ ال بَا ْ َخاِل ُق ال ْ ِي ُر ال َّسِمي ُع ال َخب ْ ِطي ُف ال َّ ُم الل ال َّر ْحم ُن ال َّر ِحي ُم عَ ِظي ْ ُم ال عَِلي ْ بَ ِصي ُر ال ال ُم ْ ْ ِري ُب ال قَ ْ ُم ال َح ِكي ْ ي ال عَِل ْ قَا ِه ُر ال ْ قَاِد ُر ال ْ قَي و ُم ال ْ َح ي ال ْ َجِمي ُل ال ْ َجِلي ُل ال ْ ِل ال َعا ُمتَ ْ بَا ر ال َو ال َّها ُب ْ ْ ي ال غَنِ ْ ِجي ُب ال َواِلي ْ ِجدُ ال َوا ْ ِجدُ ال َما ْ َّش ُكو ُر ال ْ َودُودُ ال ْ ال ُم َحِلي ْ غَفُو ُر ال ْ و ال عَفُ ْ َّرا ِشدُ ال ْ ال ْ ُمْبِد ُئ ال ْ ُم ال بُ ْر َها َن ال رءو ٌف ال َّر ِحي ْ ِي ُن ال ُمب ْ ي ال َّش ِهيدُ ال َوِل ْ َمِجيدُ ال ْ َّوا ُب ال َّر ب ال ُم التَّ َكِري ْ بَا ِع ُث ال ْ ُمِعيدُ ال بَ ْ ِ ُض ال قَاب ْ َخافِ ُض ال َّرافِ ُع ال ْ َواقِي ال ْ بَافِي ال ْ ِو ي ال َّشِديدُ ال َّضا ر النَّافِ ُع ال قَ ْ ِر ُث ال َوا َم ال تِي ُن ْ ْ َّوةِ ال قُ ْ ِس ُط ال َّر َّزا ُق ذُو ال ُمقْ ْ ُمِذ ل ال ْ ُمِع ز ال ْ ا ِس ُط ال َكافِي ا ْ َهاِدي ال ْ ُم ال قَائِ ْ ال ’ ُر ا ِوتْ ْ ُم ال ِدي قَ ْ م ال ُمنِي ُر التَّا ْ ُم ال َّصاِد ُق النَّو ُر ال عَاِل ُك ْن ْ ْم بَدُ ال ’ يَ َولَ ْم يُولَدْ َولَ ْم يَِلدْ ِذي لَ َّ َحدُ ال َّص َمدُ ال َحدٌ أ ل . َهُ ُكفُواً ْو ِل ُز َهْي ٌر ُح بَقُ ْفتَ َه قَا َل : ا يُ َّولَ َّن أ َ ِم؛ أ ْ ِعل ْ ِر َوا ِحٍد ِم ْن أ ْه ِل ال َو ْحدَهَُ َشِر فَبَل : َ ي َك لَهُ َغَنَا ِم ْن َغْي هّللاُ إلهَ إ . َخْي ُر َّ ْ ِيَ ِدِه ال َح ْمدُ ب ْ ُك َولَهُ ال ْ ُمل ْ لَهُ ال ِدي ٌر َو ُهَو َعلَى ُك ل َش ْيٍء قَ هّللاُ لَ . َ هُ ا إلهَ إ ’ ُح ْسنَى َّ ْ ْس .فِي الزوائد: لم يخرج أحمد من ا’ئمة الستة عدد أسماء هّللا الحسنى من َما ُء ال قَ : وإسناد َهذَا الوجه و من غيره غير اِ ْب . مع نقديم وتأخير. وطريق والترمذي أصح شئ فِي الباب. ا َل ِن ماجة والترمذي ِن ماجة ضغيف طريق اِ ْب . لضعف عبد الملك بن ُم َح َّمد . 1170. (3861) (7157)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah Teâla hazretlerinin doksandokuz ismi vardır, yüzden bir eksik. O, tektir, teki sever. Kim bu isimleri ezberlerse cennete girer. Onlar şunlardır: Allah, el-Vahid, es-Samed, el-Evvel, el-Âhir, ez-Zâhir, el-Bâtın, elHâlık, el-Bâri, el-Musavvir, el-Melik, el-Hakk, es-Selâm, el-Mü'min, el-Müheymin, el-Aziz, el-Cebbâr, elMütekebbir, er-Rahmân, er-Rahîm, el-Latif, el-Habîr, es-Semî', el-Basir, el-Alîm, el-Azîm, el-Bârr, el-Müte'âl, el-Celîl, el-Cemîl, el-Hayy, el-Kayyûm, el-Kâdir, el-Kâhir, el-Aliyyu, el-Hakîm, el-Karîb, el-Mucîb, el-Ganiyyu, el-Vehhab, el-Vedûd, eş-Şekûr, el-Mâcid, el-Vacid, el-Vâli, er-Râşid, el-Afuvvu, el-Ğafûr, el-Halîm, el-Kerîm, et-Tevvâb, er-Rabb, el-Mecîd, el-Veliyyu, eş-Şehîd, el-Mübîn, el-Bürhân, er-Ra'ûf, er-Rahîm, el-Mübdiu, elMu'îd, el-Bâis, el-Vâris, el-Kaviyyu, eş-Şedîdu, ed-Dârru, en-Nâfi'u, el-Bâki, el-Vâkî, el-Hâfıd, er-Râfi', elKâbıd, el-Bâsıt, el-Mu'ızzu, el-Müzillü, el-Muksıt, er-Rezzâk, Zül-Kuvve, el-Metîn, el-Kâim, ed-Dâim, el-Hâfız, el-Vekîl, el-Fâtır, es-Sâmi', el-Mu'tî, el-Muhyî, el-Mümît, el-Mâni', el-Câmi', el-Hâdî, el-Kâfi, el-Ebed, el-Âlim, es-Sâdık, en-Nûr, el-Münîr, et-Tâmm, el-Kadîm, el-Vitru, el-Ahadu, es-Samedu, ellezi lem yelid velem yûled ve lem yekün lehu küfüven ahad." 1574 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/506. Zührî der ki: "Bana birçok ilim ehlinden ulaştığına göre, bu Esmâu Hüsna'nın okunmasına "Lâ ilahe illallahu vahdehu lâ şerike leh. Lehü'l Mülkü ve Lehü'l-Hamdu bi-yedihi'l-Hayr ve huve ala külli şeyin kadîr, la ilahe illâ'llahu, lehû'l-Esmâu'l-Hüsnâ" diye başlanmalıdır."1575 AÇIKLAMA: 1- Esma-u Hüsna ile ilgili rivayet daha önce Tirmizi'de kaydedilen veçhi ile geçti. Orada her bir isimle ilgili gerekli açıklama yapıldı. Bununla onun arasında bazı farklar var. Sözgelimi, bu rivayette yer aldığı halde Tirmizî rivayetinde yer almayan bazı isimler var. Onlar şunlardır: "el-Bârr, el-Cemîl, el-Kâhir, el-Karîb, er-Râşid, erRabb, el-Mübîn, el-Bûrhân, eş-şedîd, el-Vaki', Zü'l-Kuvve, el-Kâim, ed-Dâim, el-Hâfız, el-Fâtır, es-Sâmi', elMu'tî, el-Kâfî, el-Ebed, el-Âlim, es-Sâdık, el-Münir, et-Tâmm, el-Kadîm, el-Vitr ve el-Ahad." 2- Şu isimler Tirmizi'de olduğu halde bunda mevcut değildir: "el-Kuddüs, el-Gaffâr, el-Kahhâr, el-Fettah, elHakem, el-Adl, el-Kebîr, el-Hâfız, el-Muhît, el-Hasib, er-Rakib, el-Vâsi', el-Hamîd, el-Muhsî, el-Muktedir, elMukaddim, el-Muahhir, el-Berr, el-Müntakim, Mâliku'l-Mülk, Zü'l-Celâli ve'l-İkrâm, el-Muğnî, el-Bedi', erReşîd ve es-Sabûr." 3- Sadece bu rivayette geçtiği için daha önce açıklanmamış olan bazı isimleri kısaca açıklayalım: el-Bârr: Kullarına şefkatli olup ikramda bulunan. el-Cemîl: Güzel olan, her şeye güzellik veren. el-Kâhir: Kahredici, yenici ve kullarına dilediği talimat ve fermanı vermeye yetkili. el-Karîb: Kullarına kendi canlarından daha yakın olan. er-Reşid: Kullarına yolların en doğrusunu gösteren. er-Rabb: Sahib ve terbiye edici, yaşatıcı. el-Mübîn: Kullarına gerekli şeyleri açıklayan. el-Bürhân: Kullarına hak ve doğru yolu gösteren. eş-Şedîd: Azabı şiddetli olan. el-Vaki': Koruyucu olan. Zü'l-Kuvve: Kuvvet sahibi. el-Kâim: Varlığı başka bir varlığa bağlı olmayan, diğer varlıklara varlık veren. ed-Dâim: Varlığı devamlı olan. Varlığının önü sonu olmayan. el-Hâfız: Varlıkları hıfzedip koruyan. el-Fâtır: Kâinatı yoktan var eden. es-Sâmi': Her şeyi işiten. el-Mu'tî: Dilediği kuluna dilediği kadar veren. el-Kâfî': Kuluna yardımcı olmaya yeterli olan. el-Ebed: Ebedi olan, varlığının sonu olmayan. el-Âlim: Her şeyi bilen. es-Sâdık: Doğru olan. el-Münir: Varlıkları aydınlatan, onlara nur veren. et-Tâmm: Eksiği ve noksanlığı olmayan. el-Kadîm: Ezeli olup, varlığının başlangıcı olmayan. el-Vitr: Zatında, sıfatlarında ve fiillerinde tek olan, ortağı olmayan. el-Ahad: Bir olan, eşi benzeri olmayan.1576 * BABANIN DUASI َحدَّثَنَا ُم َح . ـ7777 ـ7774 ـ7467 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َمةَ بُو َسلَ ِ ثَنَا أ . ْن ِت َ ب ِهم َحْف ٍص َع ْن َصِفيَّةَ ُ ِهمَها أ ُ َع ْج ََ َن َع ْن أ اْبنَةُ َحدَّثَنَا ُحبَابَةُ ُخ ْ ال ٍ ْن ِت َودَّاع ِ ِهم َح ِكيٍم ب ُ ٍر َع ْن أ َزا ِعيَّ ِة؛ قَال : و ُل َ ْت َجِري يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع : ى ُت َر ُسو َل هّللِ َصل لَ ِ ْف ِضي إ َواِلِد يُ ْ َعا ُء ال دُ ِح َجا ِب ْ ال .فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. ’ن جميع من ذكره فِي إسناده من النساء، لم أرمن جرحهن و من وثقهن. وأبو سلمة ْس َما ِعي َل ثقة. و َكذَا الراوي عنه . ِ هو التبو ذك هي واسمه ُمو َسى بن إ 1171. (3863) (7158)- Ümmü Hâkim Bintü Veddâ' el-Huzâ'iyye radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm şöyle buyurdular: "Babanın duası perdeyi deler (kabul makamına ulaşır)." 1577 * SABAH VE AKŞAM YAPILACAK DUALAR 1575 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/507-508. 1576 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/508-509. 1577 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/509. ـ7776 ـ7777 ـ7477 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ٍر َ ْش َحدَّثَنَا أ . ِ ثَنَا ُم ْسعَ . ي َّس ٍََم ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ب . ٌر ِ ب َ ِ ٍق َع ْن أ بُو َعِقي ٍل َع ْن َساب َ َحدَّثَنَا أ ِ هيِ َ َع ْن النَّب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َخاِد ؛ قَا َل ِم النَّب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْو َعْبٍد يَقُو ُل ِحي َن يُ ْم ِسي َو : ِحي َن َصل ٍن أ ْو إْن َسا َما ِم ْن ُم ْسِلٍم أ ِ ُح ِ يُ ْصب : ا َوب َمِة َر ِضي ُت ب ” ِا هّللِ َربهاً ِقيَا ْ ال َ َعلى هّللاِ أ ْن يَ ْر ِضيَهُ يَ ْوم اً َكا َن َحقه إَّ ِيهاً ِ ُم َح َّمٍد نَب َوب ْس ََ .فِي الزوائد: إسناده صحيح ِم ِديناً هُ ثقات ُ ِر َجال . 1172. (3870) (7159)- Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın hâdimi Ebu Selâm anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle buyurdular: "Akşam ve sabaha erdiği vakit: "Radîtu billahi Rabben ve bi'l-İslâmi dînen ve biMuhammedin nebiyyen (Rabb olarak Allah'tan, din olarak İslâm'dan, peygamber olarak Muhammed'den razıyım" diyen bir müslüman veya insan veya köle yoktur ki, o kimseyi Kıyamet günü razı ve memnun etmek Allah üzerine bir hak olmasın."1578 * YATAĞA GİRİNCE YAPILACAK DUA َحدَّثَنَا َعِل . ي ي ْب ُن ُم َح ـ7777 ـ7767 ـ7477 - َّمٍد َّ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َع ْن َعْبيِد هّللاِ؛ أ ِي ُعبَ ْيدَةَ ب َ َو ِكي ٌع َع ْن إ ْس َرائِي َل َع ْن إ ْس َحا َق َع ْن أ ثَنَا َو َض َع يَدَهُ َرا ِش ِه لَى فِ ِ َوى إ ِذَا أ َكا َن إ َ م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل -يَ يُ ْمنَى َ َّم تَ ْح َت َخدَّ . قَا َل ْعنِي ال - ِه ْ ُهَّم ث : ُ َّ َع ُث الل ! تَْب أ - ْو تَ ْج َم قِنِي َعذَابَ َك يَ ْوم - ُع َ ِر ِعبَادَ َك. فِي الزوائد: َجال إسناده ثقات . إ أنه منقطع وأبو عبيدة لم يسمع من أبيه شيئا . 1173. (3877) (7160)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, yatağına girince, sağ elini yanağının altına koyar sonra şu duayı okurdu: "Allahümme, kınî azâbeke yevme teb'asu -ev tecme'u- ibâdeke (Allahım! Kullarını yeniden dirilttiğin -veya topladığın- gün beni azabından koru."1579 * EVDEN ÇIKINCA YAPILACAK DUA ِن ـ7778 ـ7767 ـ7447 - َكا ِس ٍب ِن ُح َمْيِد ْب ْس َما ِعي َل َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َحدَّثَنَا َي ْعقُو ُب ْب ُن . ِ ُم ْب ُن إ َحاتِ ثَنَا ِي ِه َع ْن َع ْن أب ِي َصاِلحٍ ب َ ِن أ ِل ْب ٍر َع ْن ُس َهْي ِن يَ َسا ٍن َع ْن َع َطا ِء ْب ُح َس ا َخ َر َج ْي ِذَ َكا َن إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ أ ْن بَ ْيتِ ِه قَا َل ِ ِم : ا هّللِ ب َّوةَ إَّ َحْو َل َو ََ قُ ْسِم هّللاَِ ب . الت ْك ََ ُن َعلى هّللا.ِفِي الزوائد: بُو زرعة ِ َ فِي إسناده عبد هّللا بن حسين ضعف أ ِن والبخاري و اِ ْب خبان . 1174. (3885) (7161)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, evinden çıktığı vakit şu duayı okurdu: "Bismillahi la havle vela kuvvete illa billah, et-tüklânî alallah. (Allahın ismiyle. Dünya ve ukbâ işlerine güç kuvvet Allah'tandır. Dayanağım Allah'dır."1580 ي ـ7777 ـ7 ـ7446 - َم ْشقُ الِده َ َرا ِهيم ْب ِ ِي فُدَْي ٍك َحدَّثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ ب َ ِي ثَنَا أ . ا َحدَّثَنِي َها ُرو َن اْب ُن َها ُرو َن َع ِن ’ ب َ َع ْن أ ِ ْع َرج ْي َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َرةَ؛ أ ُه قَا َل َرْي َ م َّ َو َسل ِذَا َخ َر َج ال َّر ُج ُل ِم ْن ِه : بَا ِب بَ ْيتِ ِه ِر إ - ِه أ - ِه ْو ِم ْن بَا ِب دَا ِ ِن ُمَو َّك ََ ِن ب َكا َملَ َمعَهُ َكا َن . ذَا ِ فَإ ِ ب : ُهِدْي َت. ذَا قَا َل ِ قَا َل: ْسِم هّللاِ قَاَ َوإ ِ : َ ا هّللِ قَاَ ب َّوةَ إَّ َو ََ قُ ِ . ذَا قَا َل ُوقِي َت َحْو َل : َوإ َو : تَ ُت َعلى هّللاِ قَاَ ْ ُك . - ِفي َت َّك : ل ِر قَا َل- ينَاهُ قَاهُ قَ ْ فَيَل َو ِن ُوقِي؟ فِي الزوائد َي َو فَيَقُ : َي َو ُكِف ِن ِم ْن َر ُج ٍل قَدْ هُ ِد ِريدَا َماذَا تُ : فِي إسناده هارون بن هارون بن َعْبدُ هّللا وهو ضعيف . 1175. (3886) (7162)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kişi evinin -veya apartmanın1581 - kapısından çıkınca, adama müekkel (nezaretçi) iki meleği vardır. Adam: "Bismillah" deyince onlar: "Doğruya irşad edildin" derler. "Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh" deyince, melekler: "Korundun" derler. Adam: "Tevekkeltü alâllah" deyince onlar: "İşin (sana bedel) görüldü" derler. (Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm devamla) dedi ki: "Sonra adamın iki karîni (yani onu günaha sürüklemek isteyen insî ve cinnî iki şeytanı) onu karşılarlar. Melekler (o şeytanlara): "Hidayete erdirilen, işi (Allah tarafından) görülen ve muhafaza altına alınan bir kimseden ne istiyorsunuz?" derler."1582 RÜYA TABİRİ BÖLÜMÜ 1578 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/510. 1579 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/510. 1580 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/511. 1581 Dâr kelimesi, daha önce de açıklandığı üzere Resûlullah devrinde, bir avlu etrafında birbirine bitişik olarak inşa edilmiş, akrabaların oturduğu meskenler topluluğun adıdır. Her mesken aynı avluya açılar. Bugün böylesi bir mesken düzenine en yakın inşa tipi apartmandır. Bu kelimeyi bazan "mahalle" kelimesiyle de karşılıyoruz. "Dâr"ı "ev"le tercüme etmek bilhassa eski metinlerde mânayı çarpıtabilir. 1582 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/511. * SALİH RÜYA ـ7776 ـ7767 ـ7477 - ِ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ َرا ٍس َع ْن َوأبُو ُكَرْي ٍب، قَاَ ي َشْيبَةَ : ثَنَا َعْبيدُ هّللاِ ْب ُن ُمو َسى: أْنبَأنَا َشْيبَا ُن َع ْن فِ َ؛ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِر هيِ َع ْن النَّب ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع ْن أ َرا ٍس َع ْن َع ِطيَّةَ ِم ال َّصاِل فِ : ُم ْسِل ْ ُج ْن ٌء ِم ْن ُر ْؤيَا ال َّر ُج ِل َسْبعُي َن ال ِ ح وةِ ِم َن الن ب ُج .فِي الزوائد: فِي إسناده عطية بن َس ِعيِد العوفي البجلي وهو ضغيف . ْزءاً 1176. (3895) (7163)- Ebu Sa'îdi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslüman kişinin salih rüyası, peygamberliğin yetmiş cüzünden biridir."1583 َح ـ7777 ـ7768 ـ7476 - َّما ُل ْ َحدَّثَنَا َها ُرو َن ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ال ِ ِي ِه َع ْن ِسبَاع ِي يَ ِزيدَ َع ْن أب ب َ ِن أ َع ْن ُعبَ ْيِد هّللاِ ْب ثَنَا ُسْفَيا ُن ْب ُن ُعيَ ْينَةَ ْ ِهم َكْر ٍز ال ُ ٌت َع ْن أ ِ ْب ُن ثَ ْت اب ِيَّ ِة قَالَ َك : و ُل ْعب يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُمب ِش َرا ٌت َسِم ْع : ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ْ َوبَِقيَ ِت ال َّوةُ ذَ .فِي الزوائد: َهبَ ِت الن ب ُ إسناده صحيح. هُ ثقات ِر َجال . 1177. (3896) (7164)- Ümmü Kürz el-Ka'biyye radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Peygamberlik gitti fakat mübeşşirât (mü'minin göreceği güzel rüyalar) bâkidir." NOT: Bu hususlar daha önce açıklandı.1584 ِي َشْيبَةَ وأبو ُكَر ـ7774 ـ7767 ـ7777 - ْي ٍب، قَاَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدَّثَنَا أ : َب ِن ْك . ُر ْب ُن َعْبِد ال َّر ْحم ِن ثَنَا ِر َع ِن اِ ْب ُم ْختَا ْ ثَنَا ِعي َسى ْب ُن ال َ؛ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِي َس ِعيٍد َع ِن النَّب ب َ َع ْن أ َى َع ْن َع ِطيَّةَ ْيل ِي لَ ب َر أ : أنِي َ ِم فَقَدْ َمنَا ْ ِ . ي َم ْن َرأنِي فِي ال ُل ب َّ َمث فَإ َّن ال َّشْي َطا َنَ يَتَ . ِ فِي الزوائد: ي ليلى ب إسناده ضعيف، لضعف عطية بن سعد العوفي، وابن أ . ي ليلى َ ِ ب َ ِن أ واسمه دمحم بن َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن اِ ْب 1178. (3903) (7165)- Ebu Sa'îd ve İbnu Abbâs radıyallahu anhüm anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim, beni rüyasında görmüşse mutlaka beni görmüştür. Çünkü şeytan benim suretime giremez."1585 ي ـ7777 ـ7766 ـ7778 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َم ْش َحدَّثَنَا ُم َح . ِق َما َن ْب ُن َعْبِد ال َّر ْحم ِن الِده ْي ْخِم ي ثَنَا ُسل . َ َّ الل ِن َصاِلحٍ ثَنَا َس ْعدَا ُن ْب ُن يَ ْحيَى ْب . َس َو ثَ ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِي ِه َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َع ْن أب ِي ُج َحْيفَةَ ب َ ِن أ ِي ِع ْمَرا َن َع ْن َعْو ِن ْب ب َ ْب ُن أ َصدَقَةُ نَا َ م َّ َم ل : ا ِم فَ َكأنَّ َمنَا ْ قَا َل َم ْن َرأنِي فِي ال يَقَ َظ ِة ْ ِ . ي َرأنِي فِي ال َل ب َّ َمث ِطي ُع أ ْن يَتَ إ َّن ال َّشْي .فِي الزوائد: إسناده حسن. ’ ي عمران مخلمف فيه َطا َنَ يَ ْستَ ِ ب َ ن صدقة بن أ . 1179. (3904) (7166)- Ebu Cuheyfe radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim beni rüyasında görürse, o uyanıkken beni görmüş gibidir. Çünkü şüphesiz, şeytan benim suretime girmeye muktedir değildir."1586 ـ7747 ـ7767 ـ7776 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ . َحدَّثَنَا أ . َع ِن ثَنَا ُهوذَةُ ْب ُن َخِليفَةَ َرةَ ِي ُه َرْي ب َ ِري َن َع ْن أ ِن ِسي ثَنَا َعْو ٌف َع ْن ُم َح َّمِد ْب َ؛ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِن قَا َل ال ر ْؤيَا ثَ ٌث: النَّب َو َحِدي ُث النَّ ْف ِس َوتَ ْخ ِوي ٌف ِم َن ال َّشْي َطا ْعِج َفبُ . ْبهُ ْش َرى ِم َن هّللاِ َحدُ ُكْم ُر ْؤيَا تُ َرأي أ ِذَا فإ َء ص إ ْن َشا يَقُ َحٍد ْ َعلى أ َّصهُ َف فَل . ََ يَقُ ْكَر ُههُ يَ . ِي َوإ ْن َرأى َشْيئاً ه َصل ْم يُ يَقُ ْ َول ِن .فِي الزوائد: فِي إسن اده هو ذة بن خليفة قَا َل اِ ْب معين: هوذة بن خليفة ضغيف . 1180. (3906) (7167)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Rü'ya üç kısımdır: Biri Allah'tan bir müjdedir. Biri nefsin konuşmasıdır. Biri de şeytanın korkutmasıdır. Biriniz hoşuna giden bir rü'ya görecek olursa, dilerse onu anlatsın. Eğer hoşuna gitmeyen bir şey görürse onu kimseye anlatmasın, kalkıp namaz kılsın." ٍر ـ7747 ـ7764 ـ7777 - ُم ْب ُن َع َّما َحدَّثَنَا ِه َشا . َح ْمَزةَ ِ ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن . يدَةَ ُم ثَنَا يَ ِز . ْب ُن ُم ْش َكٍم يدُ ْب ُن َعب بُو ُعبَ ْيِد هّللاِ ُم ْسِل َ َحدَّثَنِي أ َ؛ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن َماِل ٍك َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َع ْن َعْو ِف ْب قَا َل: إ َّن ال ر ْؤيَا ثَ ٌث: َ ِ َها اِ ْب َن آدَم ِن ِليَ ْح ُز َن ب ِوي ُل ِم َن ال َّشْي َطا َها أ َها َر ُج ٌل فِي يَقَ َظتِ ِه فَيَ َراهُ فِي َم ِم . نَاِمِه ْن ِ ِه ال َما يُ ُه م ب َها َو ِمْن َه . ا َو ِمْن ُت لَهُ ْ ل َّوةِ قَا َل قُ ِم َن الن ب َوأ ْربَ ِعي َن ُج ْزءاً ٍة ْن ُج : ْز ٌء ِم ْن ِستَّ أ ؟ قَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ نَعَ ْم. أنَا َسِم ْعتُهُ َت َسِم ْع َت َهذَا ِم : ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ِم ! ْن َر ُسو َل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ أنا َسِم ْعتُهُ ِم . فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ُ ِر َجال . 1583 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/512. 1584 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/512. 1585 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/513. 1586 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/513. 1181. (3907) (7168)- Avf İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Rüya üç kısımdır: "Bir kısmı, âdemoğlunu üzmek için şeytandan olan korkulardır; bir kısmı, kişinin uyanıkken kafasını meşgul ettiği şeylerdendir; bunları uykusunda görür; bir kısım rüyalar da var ki, onlar peygamberliğin kırkaltı cüzünden birini teşkil eder." Râvi Müslim İbnu Mişkem der ki: "Ben, Avf İbnu Mâlik radıyallahu anh'a: "Sen, bu hadisi Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan bizzat işittin mi?" dedim. Avf, (iki sefer tekrarla): "Evet! Ben bunu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan işittim. Ben bunu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan işittim" dedi."1587 * HOŞLANILMAYAN RÛYA GÖRÜLÜNCE ي ْب ُن ُم َح ـ7746 ـ7767 ـ7777 - َّمٍد َحدَّثَنَا َعِل . ْ َر ثَنَا ةَ؛ قَا َل َو ِكي ٌع َع ِن ال ِي ُه َرْي ب َ ِ ِر هيِ َع ْن أ ب ُمقْ ْ ْن َس ِعيٍد ال عُ َمِر هيِ َع :قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ِرِه َث ََثاً : ِف ْل َع ْن يَ َسا يَتْ ْ َحَّو ْل َول يَتَ ْ ْكَر ُه َها فَل َحدُ ُكْم ُر ْؤيَا يَ َرأي أ ِذَا إ . َيتَ ْ َول ِر َها ِل هّللاَ ِم ْن َخْي يَ ْسأ ْ ِم ْن َول عََّوذْ َها فِي إسناده العمر هي . َش هر .فِي الزوائد: ، واسمه عبد هّللا العمري ضعيف ِ 1182. (3910) (7169)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biriniz hoşuna gitmeyen bir rüya görünce uzandığı zaman diğer yanına dönsün, üç sefer soluna tükürsün. Allah'tan o rüyanın hayrını talep edip, şerrinden Allah'a sığınsın."1588 ـ7747 ـ7777 ـ7777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِن َس ِع َ ِر َع ْن ُع َمَر ْب َحدَّثَنَا أ . ٍن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َعْبِد هّللاِ ْب ُن ال زبَ ْي ِي ُح َسْي ب َ ِن أ يِد ْب . َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ِي َربَاحٍ ب َ فَقَا َل َحدَّثَنِي َع : َطا ُء ْب ُن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل نَّب ْ لَى ال ِ َء َر ُج ٌل إ َج : ِسي ُضِر َب ا ْ إنه . ِي َرأْي ُت َرأ فَ . فَقَا َل َرأْيتَهُ يَتَدَ ْهدَهُ َّي هّللاُ َر َم ُسو ُل هّللِ َصل َّ َو َسل ْي ِه َعل : َ َهَّو ُل لَهُ َحِد ُكْم فَيَتَ لَى أ ِ ِن إ َس يَ ْعِمدُ ال َّشْي . َطا ِ ِر النَّا ْغدُو يُ ْخب َّم يَ ُ ث .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ُ ِر َجال ثقات . 1183. (3911) (7170)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir adam gelip: "Rüyamda başımın vurulduğunu, (koparıldığını) sonra da yerde yuvarlandığını gördüm!" dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle buyurdular: "Şeytan (birinize rüyasında) gelir. O da bundan korkar. Sabah olunca, gidip bunu halka anlatır."1589 AÇIKLAMA: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, birçok hadislerinde, hoşlanılmayan rüyanın anlatılmamasını tavsiye buyurmuştur. Son hadiste de, adamın hoşlanmadığı rüyasını anlatmasını dolaylı bir üslûbla tenkit etmiş, bu çeşit rü'yaların şeytandan olduğunu, anlatılmamasının daha muvafık olacağını irşad buyurmuştur. Rüya anlatılan kimse, ehliyetli biri değilse, onun yapacağı rastgele yorumlar kişiyi iyiden iyiye huzursuz edebilir. Bu meselede de irşâd-ı nebevîye uyulmada nice hikmetler ve maslahatlar var.1590 * RÜYA NEYE DAYANILARAK YORUMLANMALI? ٍر ـ7748 ـ7777 ـ7777 - َمْي ِن نُ َحدَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب ِي ثَنَا ا ب ِن َم ثَنَا أ ’ اِل ٍك؛ قَا َل َ ِس ْب ْع : ا َل َم ُش َع ْن يَ ِزيدَ ال َّرقَا ِش ي َع ْن أنَ قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َها ِأ ْس َماِئ ِ ُرو َها ب ُكنَا َها َو ا ْعتَب . َكنَّو َها بَ ِ ٍر.فِي الزوائد: فِي إسناده يزيد بن أبان َو . ال ر ْؤيَا ’َّو ِل َعاب الرقاشي وهو ضعيف . 1184. (3915) (7171)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Rüyada gördüğünüz şeylerin isimlerini, o rüyayı yormada esas alın. Keza gördüklerinizin künyelerini veya kinaye mânalarını da dikkate alın. Rüya, ilk yorumcuya göre (vukûa gelir, öyleyse rastgele kimselere anlatmayın)."1591 ْكٍر ـ7747 ـ7776 ـ7767 - بُو بَ َع ْن ِس َم ثَنَا ْب ُن ِه َشا . ا ٍك َع ْن قَابُو ٍس؛ قَا َل َحدَّثَنَا أ . ٍم َ ي ْب ُن َصاِلحٍ ِف ْض ِل ثَنَا َعِل : ْ ِهم ال ُ قَال : يَا َ ْت أ َر ُسو َل هّللِ ْو َح َسناً أ َرأْي ِت. لَدَ ْت ُح َسْيناً ِم ْن أ ْع َضائِ َك. قَا َل َخْيراً َرأْي ُت َكأ َّن فِي َبْيتِى ُع ْضواً َو ! ْر ِضِعِه فَ فَتَ تَ . ِلدُ فَا ِطَمةُ ُغ ََماً ِم ثَ ِن قُ بَ لَ ِ فأ ْر َضعَ . قَالَ ْت: تْهُ ب 1587 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/514. 1588 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/514. 1589 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/515. 1590 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/515. 1591 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/515. َو َض ْعتُهُ فِي َح ْجِرِه فَبَا َل فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل لَى النَّب ِ ِ ِه إ ُت ب ِجئْ َض ْب ُت َكتِفَهُ ْو َج ْع ِت َر فَ . فَ . أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل فَقَا َل النَّب ِر َج اِ ْبنِي َر !فِي الزوائد: ال إسناده ثقات ِح َم ِك هّللاُ . إ أنه منقطع. وفي التهذيب وا’طراف: روى قابوس عن أبيه عن أم الفضل . 1185. (3923) (7172)- Ümmü'l-Fadl radıyallahu anha'dan rivayet edildiğine göre: "Kendisi (bir gün): "Ey Allah'ın Resûlü! Rüyamda sanki sizin uzuvlarınızdan birinin evimde olduğunu gördüm" demiş, Aleyhissalâtu vesselâm da: "Hayır görmüşsün. Kızım Fâtıma bir oğlan çocuğu dünyaya getirir, sen onu emzirirsin" buyururlar. Gerçekten de Hz. Fâtıma radıyallahu anhâ (bir müddet sonra) Hz. Hüseyin veya Hasan radıyallahu anhümâ'yı doğurdu. Ümmü'l-Fadl da (kendi bebeği) Kusam'ın sütüyle onu emzirdi.Ümmü'l-Fadl (sözüne devamla) dedi ki: "Bir gün ben onu Aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına getirip kucağına koydum. Çocuk (Resûlullah'ın kucağına) işedi. Ben de çocuğun omuzuna vurdum. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm müdahale ederek "Oğlumun canını yaktın. Allah sana rahmet (mağfiret) etsin" buyurdular."1592 َح ـ7746 ـ7777 ـ7767 - ُر ْمحٍ َمةَ ِي َسلَ دَّثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . ب َ ْيِم ي َع ْن أ التَّ َ َرا ِهيم ْب ِ ِن إ َهاِد َع ْن ُم َح َّمِد ْب ْ ِن ال ْي ُث ْب ُن َس ِعٍد َع ِن اِ ْب َّ اْنبَأنَا الل ِدَما َعلَى َر هيٍ قَ ِن ِم ْن بَِل ْي َّن َر ُجلَ َ ِن ُعبَ ْيِد هّللاِ؛ أ ْب َحةَ ِن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن َع ْن َطلَ ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُسو ِل . هّللِ َصل َجِميعاً َو َكا َن إ ْس ََُمُهَما . ِم َن ا َهاداً ِر فَ َكا َن أ Œ َحدُ ُه َما أ َشدَّ ا ْجتِ ُمْن ُهَما فَا ْستُ ْش ِه َخ . دَ ِهدُ ُمْنتَ ْ َّم َم فَغَ َزا ال . َك َث ا ث Œ ُ َي َخ . ُر بَ ْعدَهَ َسنَةً ِ ِوفه َّم تُ ث . ُ َحةُ ْ َطل َر قَا َل : أْي ُت فِ فَ ي ِم َمنَا ْ ِ ِهَم ال : ا ِذَا أنَا ب ِة، إ َجنَّ ْ أنَا ِعْندَ بَا ِب ال َي بَ ْيتا . ا ً ِ ِوفه ِذي تُ َّ ِة فَأِذ َن لل َجنَّ ْ ِر ٌج ِم َن ال َر َج َخا ِخ . ِذي َر ِمْن ُهَم فَ َخ Œ ا َّ َّم َخ َر َج فإِذ َن ِلل ثُ ا ْستُ ْش . ى فَقَا َل ِهدَ لَ ِ َّم َر َج َع إ ا ْر ِج . َك َب ْع ث : ْع ُ ِن لَ ْم يَأ َس فَإنَّ د.ُ َك لَ ِ ِه النَّا َحِده ُث ب يُ َحةُ ْ َطل قَا َل . ي هّللاُ َّ َغ ذِل َك َر ُسو َل هّللِ َصل فَعَ ِجبُوا ِلذِل َك فَبَلَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َحِدي َث َعل . َ ْ َو َحِدهثُوهُ ال . فَقَا َل: وا ُ ْع َجنُو َن؟ فَقَال هيِ ذِل َك تَ ْن أ َر ِم : ُسو َل هّللِ ِن يَا ! ْي هذَا َكا َن أ َشدَّ ال َّر ُجلَ َهاداً َو ا ْجتِ . دَ َخ َل هذَا ا َّم ا ْستُ ْش ِهدَ ُ ث ’ هُ ْبلَ قَ َجنَّةَ ِخ ُر ال . ا َل ْ ؟ قَ َمَك َث هذَا َب ْعدَهُ َسنَةً َس قَدْ ْي ألَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل فَقَا َل : بَلي. َ َصام َر َك َرم َضا َن ف َو قَا َل . َكذَا ِم ْن َس ْجدَةَ فِي َوأدْ َّى كذَا َو َصل ُوا ال َّسنَ ِة؟ قَال : قَا َل بَلى. َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُهَم : ا َما بَ ْينَ فَ ِن . معين ِر َج أْبعَدُ ِمَّما َبْي ’ ْر ِض.فِي الزوائد: ال إسناده ثقات، إ أنه منقطع ِن ال َّس َما ِء َوا قَا َل َعل : بُو سلمة لم َى بن المديني واِ ْب َ أ يسمع من طلحة شيئا . 1186. (3925) (7173)- Talha İbnu Ubeydillah radıyallahu anh anlatıyor: "Beli (kabilesinden) iki kişi Aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına geldiler. İkisi beraber müslüman olmuştu. Biri gayret yönüyle diğerinden fazlaydı. Bu gayretli olanı, bir gazveye iştirak etti ve şehit oldu. Öbürü, ondan sonra bir yıl daha yaşadı. Sonra o da öldü." Talha (devamla) der ki: "Ben rüyamda gördüm ki: "Ben cennetin kapısının yanındayım. Bir de baktım ki yanımda o iki zat var. Cennetten biri çıktı ve o iki kişiden sonradan ölene (cennete girmesi için) izin verdi. Aynı vazifeli zat, bir müddet sonra yine çıktı, şehit olana da (içeri girme) izni verdi. Sonra, adam benim için geri geldi ve: "Sen dön, senin cennete girme vaktin henüz gelmedi!" dedi. Sabah olunca Talha bu rüyayı halka anlattı. Herkes bu rüyada şehid olan zâtın sonradan cennete girmesine) şaştı. Bu, Resûlullah'a kadar ulaştı, rüyayı ona anlattılar. (Dinledikten sonra) Aleyhissalâtu vesselâm: "Burada şaşacak ne var?" buyurdular. Halk: "Ey Allah'ın Resûlü! Bu zat (din için) çalışmada öbüründen daha gayretli idi ve şehit de oldu. Ama cennete öbürü ondan evvel girdi" dediler. Bunun üzerine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Berikisi ondan sonra bir yıl hayatta kalmadı mı?" dedi. "Evet!" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "Ve o ramazan idrak edip oruç tutmadı mı, bir yıl boyu şu şu kadar namaz kılmadı mı?" Halk yine: "Evet!" deyince, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Şu halde ikisinin arasında bulunan mesâfe gök ile yer arasındaki mesafeden fazladır!" buyurdular." 1593 FİTNELER BÖLÜMÜ * LA İLAHE İLLALLAH DİYENE DOKUNULMAZ ـ7747 ـ7778 ـ7767 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكُر ْب ُن أ بُو بَ َحدَّثَنَا أ . َّس ْهِم ي َ ْكٍر ال ِن بَ ِن ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ِن ْب ْعَما َع ِن الن َرةَ ِي َصِغي ب َ ُم ْب ُن أ َحاتِ ثَنَا ْو ٍس أ ْخبَ َرهُ َّن َع ْمَرو ْب َن أ َسِلٍم؛ أ ا َل َ أ ْخبَ َرهُ؛ قَ ْوساً َّن أبَاهُ أ َ أ : َويُذَ هكِ ُرنَا إذْ ْينَا ص َعلَ َ َو ُهَو يَقُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل إنَّا لَقُعُودٌ ِعْندَ النَّب أتَاهُ َر ُج ٌل فَ . َسا َّرهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فَقَا َل النَّب : و ِ ي َصل ُ تُل ِ ِه فَاقْ َهبُوا ب اذْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّى ال َّر ُج ُل دَ َعاهُ َر ُسو ُل هّللِ َصل َول َّما هُ فَل . َ فَقَا َل: ََ هّللاُ؟ قَا َل ه ِ لَهَ إ ِ ْنَ إ َ َهدُ أ نَعَ ْم. قَا َل: هُ َه ْل تَ ْش : ِيلَ َسب وا َهبُوا فَ َخل ْ اذ . وا ُ َس َحتَّى يَقُول قَاتِ َل النَّا ُ ِمْر ُت أ ْن أ ُ َما أ ِ فأنَّ : َ لَهَ إ ََ هّللاُ ه ِ إ . فإذَا ُهْم ُ َوأ ْمَوال َّي ِدَما ُؤ ُه ْم َ َعلَ ُوا ذِل َك َح ُرم فَعَ .فِي الزوائد: هُ ثقات ل ُ ِر َجال إسناده صحيح، . لكن الحديث فِي النسائي أيضا موجود. ِل َك . لَى شئ من ذَ ِ وأشار فِي الزوائد: إ 1592 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/516. 1593 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/517. 1187. (3929) (7174)- Evs (İbnu Ebî Evs Huzeyfe es-Sakafi) radıyallahu anh anlatıyor: "Biz Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında oturuyorduk. O bize bir kısım kıssalar anlatarak vâz u nasihat ediyordu. Derken bir adam gelerek, gizli bir şeyler söyledi. Resûlullah: "Bunu götürüp öldürün!" emretti. Adam geri dönünce, Resûlullah onu çağırdı ve: "Allah'tan başka ilah olmadığına şehadet eder misin?" diye sordu. Adam "Evet!" deyince: "Gidin, bu adamı serbest bırakın! Zira ben, insanlarla onlar lâ ilâhe illallah deyinceye kadar savaşmakla emrolundum. Bunu dediler mi, bana onların kanları ve malları haram olur" buyurdu." 1594 ِن ـ7744 ـ7777 ـ7777 - ِن ْب ِر َع ْن ِع ْمَرا ِن ال سِمي ي ْب ُن ُم ْس ِهِر َع ْن َعا ِصٍم َع ِن ال س َمْي ِط ْب َحدَّثَنَا ُسَوْيدُ ْب ُن َس ِعيٍد ثَنَا َعِل ِن؛ قَا َل ُح َصْي ْ تَى نَافِ ُع ال : ْب ُن ا أ ’َ ْص َ َ َر ِق َوأ َح . ابُ ْز هُ ُو ُه ْم فَقَال : قَا َل هّللا:ُ َحتَّى قَا َل ُوا . قَا َل: ى َم : ا َهلَ ْك ُت َوقَاتِل بَل . َكنِي؟ َ ْهلَ َ ِذي أ َّ قَا َل َما ال َهل ! َ هُ هّلل َ ْك َت يَا ِع ْمَر قَال : ا ُن ُوا َوَي ُك َن الِدهي ُن ُكل ٌ نَا ُه ْم َحتَّى نَفَ ْينَا ُه ْم تَ ُكو َن ِفتْنَة . قَا َل: ْ قَدْ قَاتَل . هُ هّللاِ ْم َحدَّثتُ ُكْم فَ َكا َن الِدهي َن . ُكل ْن ِشئْتُ ِ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ا َسِم ْعتَهُ ِم ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َح . ِديثً قَال : ؟ قَا َل ُوا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْن َت َسِم ْعتُهُ ِم ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َ َوأ َش ِه نَعَ ْم. دْ ُت : َّ ُم ْشِر ِكي َن َر ُسو َل هّللِ َصل ْ لَى ال ِ ُم ْسِل ِمي َن إ ْ َث َجْي ًشا ِم َن ال َوقَدْ بَعَ ،َ م َّ َو َسل ْي ِه ُهْم. َ َ ْكتَافَ َمنَ ُحو ُه ْم أ َشِديدًا. فَ ُو ُه ْم قِتَاً َّما لَقُو ُه ْم قَاتِل ي هّللاُ َعل . فَلَ ِ ِال ر ْمح ُم ْشِر ِكي َن ب ْ ْح َمتِي َعلَى َر ُج ٍل ِم َن ال ُ َّما َغ ِشيَهُ قَا َل: ََ هّللاُ َح َم َل َر َج َل ِم ْن ل فَ . فَلَ ه ِ لَهَ إ ِ ْنَ إ َ ْش َهدُ أ َ ٌم أ . ِى ُم ْسِل ِنه إ . هُ فَ َطعَ . تِى نَهُ فَقَتَلَ َ فَأ فَقَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ يَا ! ْك ُت َر : ُسو َل هّللِ َر ُسو ِل هّللِ َصل ِن قَ : َهل . ا َل َ ْو َمَّرتَْي َ ِذي َصنَ ْع َت؟ َمَّرةً أ َّ َو َما ال ْخبَ َر . َ َع فَأ ِذي َصنَ َّ هُ ب . فَقَا َل ِال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ل : ِه؟ قَا َل َهُ ِ ب ْ ْطنِ ِه فَعَِل ْم َت َما فِي قَل َت َع ْن بَ ْ َر فَهَ ًَ َشقَق : ُسو َل هّللِ ُم َم يَا ! ا ْعلَ َ ْطنَهُ لَ ُكْن َت أ ُت بَ ْو َشقَقْ لَ ِ ِه ب ْ َت َم فِي قَل . ا تَ ْ ل ِ ْن َت قَب َ ِ قَا َل ِه َف ََ أ ب ْ ُم َما فِي قَل ْعلَ ْن َت تَ َ َو ََ أ ِ ِه ب َ م َّ َكل !. َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل فَ . ََ َس َك َت َعْنهُ ه ِ ْث إ بَ ْ ْم يَل فَلَ َحتَّى َما َت ِصبَ َح َعلَى َظ ْهِر يَ ِسي ًرا . ا َ فَدَفَنَّاهُ فَأ ’َ ْر ِض. وا ُ ًّوا نَبَ َشهُ َم ل . فَدَفَ انِنَا يَ ْح ُر ُسونَهُ َعَ فَقَال : َّل َعدُ ْ َمْرنَا ِغل َ َّم أ نَّاهُ ث . ى ُ ْصبَ َح َعلَ َ فَأ َما َن نَعَ ُسوا َظ ْهِر ا ’َ ْر ِض. ْ ِغل ْ َّل ال نَا لَعَ ْ . فَدَفَنَّاه.ُ ا ل ْصبَ َح َعلَى َظ ْهِر فَقُ َ ِسنَا فَأ ْنفُ َ ِأ َّم َح َر ْسنَاهُ ب َك ال هشِعَ ث ’َ ا ِب ُ ْ قَ ْينَاهُ فِي بَ ْع ِض تِل ْر ِض فَأل .فِي ْ الزوائد: َهذَا إسناد حسن. والسميا وثقه العجل وروى له مسلم فِي صحيحه وعاصم هو ا’حول ويرؤ له مسلم وأيضا فِي َحْف ُص ْب ُن ِغيَا ُث َع ْن ِن حبان فِي الثقات ي. ثَنَا ْس َما ِعي َل ْب ُن َحْف ٍص ا’َ ْيِل ِ صحيحه، وذكره اِ ْب . وسويد بن َس ِعيِد مختلف فِي ِه. َحدَّثَنَا إ َعا ِصٍم َع ا َل ِن؛ قَ ُح َصْي ْ فِي َسِر : يَّ ٍة ِن ال س َمْي ِط َع ْن ِع ْمَرا َن ْب َن ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َح َم َل َر بَعَ . ُج ٌل ِم َن ثَنَا فَ ُم ْشِر ِكي َن ْ ُم ْسِل ِمي َن َعلَى َر ُج ٍل ِم َن ال َح ال . ِدي َث ْ ْ َبذَتْهُ ا’َ ْر ُض: قَا َل َو فَذَ َك . َزادَ فِي ِه َر ال َ َو : فَنَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ِ َر النَّب ْخب ِ فَأ : َّن ُ إ بَ ُل َم ْن ُهَو ا’َ َش َّر ِمْنهُ تَقْ ُح ْر َم ْر َض . ِة لَ َ ْع ِظيم ُكْم تَ ِريَ ْن يُ َ َح َّب أ َ ِك َّن هّللاَ أ َولَ ََ هّللاُ ِ - ه لَهَ إ ْس َم َهذَ . ’ ا ِعي َل ََ إ -فِي الزوائد: ا إسناد حسن ِ ِ ن إ بن حفص مختلف فِي ِه. وباقي رجال ا”سناده ثقات . 1188. (3930) (7175)- İmrân İbnu'l-Husayn radıyallahu anh anlatıyor: "Nâfi' İbnu'l-Ezrak ve arkadaşları geldiler ve bana: "Ey İmrân helak oldun (dinden çıktın)!" dediler. İmrân: "Hayır! İmran helak olmadı (dinden çıkmadı)" dedi. Onlar ısrarla: "Evet evet helak oldun!" dediler. İmran: "Beni helak eden şey nedir?" dedi. Onlar: "Allah Teâla hazretleri: "Fitne olmasın, dinin tamamı Allah için olsun diye onlarla savaşın" buyuruyor" dediler. İmrân: "Evet biz onlarla savaştık ve hatta onları sürdük. Dinin tamamı Allah içindi. Dilerseniz, ben size Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan işittiğim bir hadisi rivayet edeyim!" dedi. Onlar: "Onu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan sen mi işittin?" dediler. İmrân: "Evet! Ben gördüm ki, Resûlullah, müşriklere karşı müslümanlardan müteşekkil bir ordu gönderdi. Askerler müşriklerle karşılaşınca, aralarında çok şiddetli bir savaş oldu. Müşrikler mağlup olup sırtlarını müslümanlara verdiler (saf dışı oldular). Sonra benim yakınlarımdan bir adam müşriklerden birine mızrakla saldırdı. Adamın üzerine yürüyünce, müşrik Eşhedü en lâilâhe illallah (Allah'tan başka ilah olmadığına şehadet ederim), ben müslümanım" dedi. Fakat müslüman asker ona mızrağını saplayıp adamı öldürdü. Adam Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına gelip: "Ey Allah'ın Resûlü! Helak oldum! (Yani büyük bir günah işledim)" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm bir iki sefer: "Ne yaptın?" diye sordu. Adam yaptığını olduğu gibi anlattı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm adama: "Kalbini yarıp içinde ne olup olmadığına bakmalı değil miydin?" dedi. Adam: "Ey Allah'ın Resûlü! Eğer kalbini yarsaydım içindekini bilebilir miydim?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Sen adamın hem sözünü kabul etmiyorsun hem de kalbindekini bilmiyorsun (olur mu böyle şey!)" dedi. İmrân sözlerine devam etti: "Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, adam hakkında bir şey söylemedi. Adam da az bir zaman yaşadı. Nihayet öldü. Biz onu defnettik. Ertesi günü adamın cesedi yer üstünde görüldü. Halk: "Belki de bir düşman, kabrini deşip (kötülük için çıkarmıştır)" dedi. Tekrar onu defnettik. Gençlerimize mezarı başında nöbet tutmalarını söyledik. Buna rağmen cesedi tekrar mezardan dışarı atıldı. "Bekleyen gençlerimiz uyumuş olabilirler" diye düşündük. Bir kere daha onu defnettik. Bu sefer mezarını kendimiz bekledik. Ertesi gün yine cesedi kabirden dışarı atıldı. Bunun üzerine, adamın cesedini dağlar arasında bir geçide attık." Hâdise, bir başka rivayette İmrân İbnu'l-Husayn tarafından (biraz farkla) şöyle anlatılmıştır: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bizi bir seriyyeye göndermişti. Sonra (savaşın bitiminde) müslümanlardan biri, müşriklerden birine saldırdı..." hadisi yukarıdaki gibi anlattı. Şu ilavede bulundu: "Toprak onun cesedini dışarı attı. Biz durumu Resûlullah'a haber verdik.. Aleyhissalâtu vesselâm: "Bu toprak, ondan daha şerir insanları da kabul eder. Fakat Allah Teâla hazretleri, size "lâ ilahe illallah" kelâmının hürmetinin büyüklüğünü ders vermek istedi."1595 1594 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/518. 1595 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/520-521. AÇIKLAMA: Benzer bir hâdise Üsâme İbnu Zeyd radıyallahu anhümâ'nın başından da geçmiştir. Hâdiseyle ilgili bazı açıklamalar yapıldığı için burada tekrar etmeyeceğiz. 1596 * MÜ'MİNİN KANI MALI HARAMDIR ٍر ـ7747 ـ7776 ـ7777 - ِ ثَنَا ِعي َسى ْب ُن يُونُ . ثَنَا ا’َ ي َس ِعيٍد؛ قَا َل َحدَّثَنَا ِه َشا . ُس ُم ْب ُن َع َّما ب َ َع ْن أ ِي َصاِلحٍ ب َ ْع : ا َل َم ُش َع ْن أ قَ َر ُسو ُل هّللِ َص ِ َودَاع ْ فِي ِح َّج ِة ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ل : أ أن أحرم ا’يام يومكم َهذَا. أ وإن أ؛رم الشهور شهركم َهذَا. أ وإن أحرم البلد بلدكم َهذَا. أ وإن دماءكم وأموالكم حرام كحرمة يومكم َهذَا فِي شهركم َهذَا فِي بلدكم َهذَا. وا ُ أ هم بلغت؟ قَال : نعم. قَا َل: َ ُهم اَلل ! َ ُ اشهد.فِي الزوائد: هُ ثقات ِر َجال إسناده صحيح، . 1189. (3931) (7176)- Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Veda haccı sırasında buyurdular ki: "Bilesiniz! Günlerin en ziyade haram olanları şu günlerinizdir. Bilesiniz! Ayların en haramı da şu ayınızdır. Bilesiniz! Beldelerin en haramı da şu beldenizdir. Bilesiniz! Kanlarınız, mallarınız birbirinize şu ayda, şu beldede şu gününüzün haramlığı gibi haramdır. Acaba tebliğ ettim mi?" Halk: "Evet!" dediler. Resûlullah: "Ey Allahım şahid ol!" buyurdu."1597 ِح ْم ِص ي ـ7777 ـ7777 ـ7776 - ْ َما َن ال ْي ِن ُسلَ ِي َض ْمَرةَ نَ ْص ُر ْب ُن ُم َح َّمِد ْب ب َ قَا ِسِم ْب ُن أ ْ بُو ال ِي َ َحدهثَنَا أ . ب َ ِ ثَ . ي َنا أ ب َ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن أ ْصِر ي َرأْي ُت َر قَ . ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َع ْمٍرو؛ قَا َل: ُسو َل هّللِ ْي ٍس النَّ َّي َو يَقُو ُل َصل َك ْعبَ ِة ْ ِال ُطو ُف ب يَ َ م َّ َو َسل ْي ِه ْطَي َب ِري َح هّللاُ َعل : ِك َ ْطيَبَ ِك َوأ ِك َما أ ُح ْر َم . تَ َ َما أ ْع َظَم ِك َوأ ْع َظم ِ . يَ ِدِه ْف ُس ُم َح َّمٍد ب ِذي نَ َّ َوال ! ِمْن ِك ُمْؤ ِم ِن أ ْع َظُم ِعْندَ هّللاِ ُح ْر َمةً ْ ال ُح ْر َمةُ ُظ ل . َّن َ َوأ ْن نَ َودَ ِمِه َماِل ِه َخْيراً ب .فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. ونصر بن ُم َح َّمد شيخ ِ ِه إَّ بُو حاتم َ ِن اِ ْب . حبان فِي الثقات ِن ماجة، ضعفه أ وذكره اِ ْب . 1190. (3932) (7177)- Abdullah İbnu Amr radıyallahu anh anlatıyor: "Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ı Ka'be'yi tavaf ederken gördüm, şöyle diyordu: "Sen ne temizsin, kokun da ne güzel! Sen ne yücesin, senin hürmetin ne büyük! Muhammed'in nefsini elinde tutan Zât-ı Zülcelal'e yemin olsun! Mü'minin Allah katındaki hürmeti, senin hürmetinden daha büyüktür. Mü'minin malının, kanının hürmeti de böyledir. Biz mü'min hakkında sadece hüsn-i zanda bulunuruz."1598 ِم ْصِر ي ـ7777 ـ7774 ـ7778 - ْ ال ِ ِن ال َّس ْرح َمدُ ْب ُن َع ْمِرو ْب ِن َماِل ٍك َحدهثَنَا أ ْح . ٍئ َع ْن َع ْمِرو ْب ِي َهانِ ب َ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه ٍل َع ْن أ َّن َ ِ هيِ؛ أ َجْنب ال قَا َل ْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ْب َن ُعبَ ْيٍد َحدَّثَهٌ أ ِس ِهْم فَ : َضالَةَ َوأْنفُ ِهْم ُمْؤ ِم ُن َم ْن أ ِمنَهُ النَّا ُس َعلَى أ ْمَواِل ِج ال . ُر ْ ُمَها ْ َوال ن و َب َوالذ َخ َطايَا ْ .فِي الزوائد: هُ ثقات َم ْن َه َج َر ال ُ هى إسناده صحيح، . اسمه حميد بن هائ الخوني ِر َجال وأبو هان .ة 1191. (3934) (7178)- Füdâle İbnu Ubeyd anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Gerçek mü'min, halkın, kendisinden malı ve canı hususunda emîn olduğu kimsedir. Hakiki muhâcir de hata ve günahlardan hicret (terk) eden kimsedir."1599 * YAĞMA YASAKTIR ـ7776 ـ7777 ـ7774 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدهثَنَا أ . بُو ا ثَنَا أ ’ َح َكِم؛ قَا َل َ ْ ِن ال ْب بَةَ ْعلَ َو ِص َع ْن ِس َما ٍك َع ْن ثَ هِو ْح . عَدُ ْ ِلل َصْبنَا َغنَماً أ . َهْبنَا َها َّم فَنَ قَا َل َص فَاْنتَ . ْبنَا ْكِفئَ ْت ثُ ُ ِ َها فَأ َمَر ب قُدُو ِر فَأ ْ ِال ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل َمَر النَّب ِح ل ُدُو َرنَا فَ ق : َ تَ ْهبَةَ َّن الن ِ إ .فِي الزوائد: إسناده هُ ثقات. ولم يخرج له أحد من بقية الكتب الخمسة شيئا . ُ ِر َجال صحيح. 1192. (3938) (7179)- Sa'lebe İbnu'l-Hakem radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gazvede) düşmanın koyun sürüsüne rastlamıştık. Hemen yağmaladık ve tencereleri kurduk. Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm tencerelerimizin yanından geçti (ve onları gördü). Kaldırmamızı emretti. Derhal hepsini devirdik. Sonra: "Yağma helal değildir" buyurdu."1600 1596 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/521. 1597 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/521. 1598 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/522. 1599 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/522. 1600 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/522-523. * MÜSLÜMANA SÖVMEK FISKTIR ـ7777 ـ7747 ـ7787 - ِي َشْيبَةَ بُو َب ْكِر ْب ُن اَب َ َحدهثَنَا أ . َح َس ِن ا ْسِد . ي ي ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال ’ ْ ِ ب َ ِري َن َع ْن أ ِن ِسي بُو ِه ََ ٍل َع ِن اِ ْب َ ثَنَا أ َع ِن ال َرةَ ُه قَا َل َرْي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هُ ُكْف نَّب : ٌر ِ هيِ َصل ُ ُسو ٌق وقِتَال ِم فَ ُم ْسِل َر ِسبَا ُب ال .فِي الزوائد: ةَ حسن ْ ِي ُه َرْي ب َ إسناده حديث أ . وأبو ِن الحسن ا’سد هي وباقي رجال ا”سناد ثقات . ِل َك ُم َح َّمد اِ ْب هل اسمه ُم َح َّمد بن سليم مختلف فِي ِه. وكذَ 1193. (3940) (7180)- Ebu Hureyre ve İbnu Ebi Vakkâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslümana sebbetmek (sövmek) fısktır, öldürmek de küfürdür."1601 * BİRBİRİNİZİ BENDEN SONRA ÖLDÜRMEYİN ٍر ـ7778 ـ7747 ـ7788 - نَ َمْي َحدهثَ َعْبِد هّللاِ ْب ُن نُ ْشٍر ا ُم َح َّمدُ ْب ُن . قَاَ ِ ِي َو ُم َح َّمدُ ْب ُن ب ب َ ثَنَا أ : ِ ِح ْي ٍس ِع ِن ال صنَاب ْس َما ِعي ُل َع ْن قَ ِ ثَنَا إ ا’ ؛ قَا َل َم ِس هيِ ْح : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِى ُم َر ُسو ُل هّللِ َصل َحْو ِض َو قَا َل : أنه ْ َر ُط ُكْم َعلَى ال ِي فَ إنه َ ُكْم أ ا ِ َكاثِ ٌرب ’ُ َ . َّن بَ ْعِدي َمم ُ ِل .فِي َف ََ تَقَته ُ الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ِي خالد. وليس للصنابح هي َهذَا عند ال ب َ ِن أ ْس َما ِعي َل هو اِ ْب ِ ِي حازم. وإ ب َ ِن أ و ِر َج . وقيس هو اِ ْب هي المصنف سوى َهذَا الحديث. وليس له شئ فِي بقية الكتب الستة. فلت: اختلف فِي صحة اسم َهذَا الصحاب . فبعضهم سماه َّ كما هنا «الصنابح هي» بياء النسبة: وبعضهم سماه «الصنابح» بدون ياء. ِذي رجحه البخاري وغيره من العلماء وهو ال وأصل الحديث فِي مسند أحمد؟ الجزء الرابع، ص ـ777 وقد رواه «الصنابح هي» بياء النسبة . 1194. (3944) (7181)- Sunâbih el-Ahmesî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bilesiniz! Havz(-ı kevser)e ilk geleniniz ben olacağım ve ben diğer ümmetlere karşı çokluğunuzla övüneceğim. Benden sonra birbirinizi öldürmeyin."1602 * MÜSLÜMANLAR ALLAH'IN ZİMMETİNDE (GARANTİSİNDE)DİR ِح ْم ِص ي ـ7777 ـ7746 ـ7787 - ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ِن َكثِي ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب ْ ثَنَا أ ْح َمدُ ْب ُن َحدهثَنَا َع ْمُرو ْب ُن ُعث . ِ ي َهب َو َخاِلٍد الذ . ا ِح َّ ْ َماج ُشو ُن َع ْن َعْبدُ ال ْ ال َمةَ ِي َسلَ ب َ ِز ْب ُن أ عَ ِزي ْ ثَنَا َعْبدُ ال ِم هيِ يَماَ ْ ِ ٍس ال َ َع ْن َحاب َرا ِهيم ْب ِ ِن إ ِي َعْو ٍن َع ْن َس ْعِد ْب ب َ ِن أ ِد ْب َف ََ تُ ْخِف ُروا ُهَو فِي ِذَّمِة هّللا.ِ َّى ال صْب َح فَ َم ْن َصل َم: َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ِق؛ قَا َل: قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِهصِدهي ْكٍر ال ِي بَ ب َ هيِ» َع ْن أ ليَ َمانِ ْ «ا ِر َعلَى َو ْج ِه هّللاَ فِي َع ْهِدِه. ِه ُكبَّهُ فِي النَّا بَهُ هّللاُ َحتَّى يَ َم ْن قَتَلَهُ َطلَ فَ .فِي الزوائد: رجال إسناده ثقات. َ َرا ِهيم ْب ِ إ أنه منقطع وسعد بن إ لم يدرك حابس بن سعد قَال . َه فِي التهذيب 1195. (3945) (7182)- Ebu Bekrı's-Sıddık radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sabah namazını kim kılarsa, o Allah'ın zimmetindedir. Allah'ın bu garantisini ihlal etmeyin. Kim onu öldürürse, Allah, yüzüstü cehenneme atıncaya kadar öldürenin peşini bırakmaz."1603 ٍر ـ7776 ـ7747 ـ7786 - َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . َّشا َرْو ُح ْب ُن ُعبَادَةَ ِ َّي ثَنَا . ِن ُجنَدَ ٍب َع ِن النَّب َح َس ِن َع ْن َس ُمَرةَ اْب ْ ُث َع ِن ال ثَنَا أ ْشعَ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُهَو : فِي ِذ َصل َّى ال صْب َح فَ إسناده صحيح إن َك َّمِة هّللاِ َع .فِي الزوائد: ا َن الحسن سمع من َّز َو َج َّل َم ْن َصل سمرة. وأشعث هو عبد الملك . 1196. (3946) (7183)- Semüre İbnu Cündeb radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim sabah namazını kılarsa, Allah'ın garantisi altındadır."1604 ٍر ـ7777 ـ7748 ـ7787 - َحدهثَنَا ِه َشا . ٍِم ُم ْب ُن َع َّما َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل ْ ثَنَا ال . َمةَ ُمَههزِ ِهم يَ ِزيدُ ْب ُن ُسْف ثَنَا . يَا َن َح َّمادُ ْب ُن َسلَ ْ بُو ال ثَنَا أ . َسِم ْع ُت َ َيقُو ُل َرةَ أبَا ُه : ي َرْي َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل : ََئِ َكتِ ِه َ َ ُمْؤ ِم ُن أ ْكَر ُم َعلَى هّللاِ َع َّز َو َج َّل ِم ْن بَ ْع ِض م ْ ال .فِي الزوائد: إسناده ِي المهزم ب َ ضغيف لضعيف يزيد بن سفيان أ . 1197. (3947) (7184)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mü'min, Allah katında, bir kısım meleklerden daha kıymetlidir." 1605 * ASABİYET 1601 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/523. 1602 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/523. 1603 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/524. 1604 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/524. 1605 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/524. ـ7774 ـ7747 ـ7787 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدهثَنَا أ . ةٍ ِم َ ٍر ال َّشاِم هي،ِ َع ِن ا ْمَرأ ِن َكثِي يُ ْحِمِد ي َع ْن َعبَّاِد ْب ْ ال ِ ِيع ِزيَادُ ْب ُن ال َّرب ْن ُهْم ثَنَا َها يُقَا َل ل : ْت َ ِ قَال : ي يَقُو ُل َ ب َ ُت َسِم ْع : ُت أ ْ ل فَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ُت النَّب َر ُسو َل هّللِ! ؟ ْ َسأل : يَا ْو َمهُ َّي ِة أ ْن يُ ِح َّب ال َّر ُج ُل قَ ِ عَ َصب ْ أ ِم َن ال ْو َم قَا َل: َ هُ ِيَّ ِة أ ْن يُ ِعي َن ال َّر ُج ُل قَ َو ِ ل ِك ْن ِم َن العَ َصب م ْ ظل َعل .فِي الزوائد: ا الحديث َى ال ُود بعض َهذَ بُو دَا َر ُسو َل َ روى أ . وهو: قلت يا هّلل:ِ ى الظلم ما العصبية؟ قَا َل أن يعين ال َّر ُج . ُل قومه َعلَ 1198. (3949) (7185)- Füseyle'nin babası (Vâsile İbnu'l-Eskâ) radıyallahu anlatıyor: "Ey Allah'ın Resulü dedim, kişinin kavmini sevmesi, (merdud olan) asabiye midir?" "Hayır buyurdular, asabiye, kişinin zulümde kavmine yardımcı olmasıdır."1606 AÇIKLAMA: Daha önce mükerreren açıklandığı üzere, asabiye bugünkü tabirle ırkçılık demektir. İslâm, kişinin ırkî hususiyetini reddetmez. Dolayısıyla her insanın kendi ırktaşlarına hususî bir yakınlık hissetmesi tabiidir. Hadis bu taraftarlığın zulme sürecek seviyeye çıkmamasını emretmektedir. Dinimiz bütün mü'minlerin kardeş olduğunu söylemiştir. Kardeşler arasında münasebet adalet, hakkaniyet çerçeve de yürür. Zulümde yardım, himaye yoktur, kardeş bile olsa. Öyleyse kavmine zulümde yardımcı olmak, dinin reddettiği asabiyettir. Irkçılıkla ilgili bahisler görülmelidir.1607 * SEVADU'L-A'ZAM (EKSERİYET) ي ـ7777 ـ7746 ـ7777 - نَ ِق َم ْش َحدهثَ َما َن الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ُعث َو ا ال . ِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم ْ ْ ال َّس ََِم ي ثَنَا ال . ثَنَا ُمعَ . بُو ا ُن ْب ُن ُرفَا َعةَ َ َحدَّثَنِي أ ٍف ا ْع : و ُل َم َخل ’ ى؛ قَا َل َ ِن َماِل ٍك يَقُ َس ْب َسِم ْع : ُت أنَ يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ٍة َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ِم ُع َعلَى َض ََلَ و ُل: َّمتِيَ تَ ْجتَ ُ إ َّن أ . ِال َّسَواِد ا ْي ُكْم ب فَعَلَ ُم ا ْخ ِت ََفاً َرأْيتُ ِذَا فإ ’ ْع َظِم.فِي الزوائد: بُو خلف ا َ فِي إسناده أ ’عمى واسمه حازم بن عطاء وهو ضعيف. قد َء الحديث بطرق فِي كلها نظر َج . بيض ا قَال اوي . َه شيخنا العراقي فِي تخريج أحاديث ال 1199. (3950) (7186)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ümmetim dalâlet (bâtıl) üzerinde toplanmaz. Öyleyse bir ihtilâf görünce, size çoğunluğu iltizam etmenizi tavsiye ederim."1608 AÇIKLAMA: İslâm ûlemâsı ümmetin dalalette içtima etmeyeceğini bildiren hadisi, pek çok meselenin hallinde umumi bir prensip yapmıştır. Mesela ihtilaflı meselelerde ulemânın ekseriyetinin ittifak ettiği görüşün, savâba makrun olduğu kabul edilir, zayıf bir rivayet, ûlemanın fiilen amel etmesi yani telakki-yi bil kabulü ile sıhhat kazanır, hükmî tevatür derecesinde itibar görür. Bu hususlara daha önce açıklama kaydedildi.1609 ي ْب ُن ُم َح ـ7677 ـ7747 ـ7777 - َّمٍد قَاَ ٍر َو َعِل َمْي ِن نُ َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن : َعْبِد هّللاِ ْب َع ِن ا ِويَةَ بُو ُمعَا ْع َم ِش َع ْن َر ثَنَا أ ’ َجا ٍء َ ِن َج ا’ بَ ٍل؛ قَا َل َهاِدي َع ْن ُمعَاِذ ْب ْ ِن ال ِن َشدَّاِد ْب ِر هيِ َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َصا َص ََةً فأ َطا َل ْن : يَ ْوماً َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّى َر ُسو ُل هّللِ َصل َصل َها فِي . نَا ْ ل َص َر َف قُ َّما اْن فَل - وا َ ُ َر أ :- ُسو َل هّللِ ْو قَال َص يَا ! ََةَ ال َ يَ ْوم ْ َت ال ْ َو َر أ . قَا َل: ْهبَ ٍة َطل َر ْغَب ٍة ْي ُت َص ََةَ َّ ِي َصل ُت هّللاَ إ . َع َّز ِنه ْ َسأل َو َج َّل . ا ِحدَةً َّمتِي َث ََثاً ُ‘ َّي َو َعلَ ِن َو َردَّ نَتَْي ْ فأ ْع . ِم َطنِي اث هواً ِهْم َعدُ ْي َط َعلَ ِ ه تُهُ أ ْنَ يُ َسل ْ َها ِر ِه ْم فأ ْع َط َسأل انِي تُهُ أ ْنَ يُ ْهِل َكُهْم ْن َغْي . ْ َو َسأل َها فَأ ْع َطانِي َرقاً َّي َغ . َردَّ َها َعلَ ُهْم فَ تُهُ أ ْنَ يَ ْج َع َل بَأ َس ُهْم بَ ْينَ ْ .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َو َسأل ُ ِر َجال . 1200. (3951) (7187)- Hz. Mu'âz İbnu Cebel radıyallahu anh anlatıyor: "Bir gün, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bir namaz kılmış ve namazı çok uzatmıştı. Namazdan çıkınca biz: "Ey Allah'ın Resûlü! Bugün namazı çok uzattınız!" dedik. şu açıklamayı yaptılar: "Ben bugün, bir ümit ve korku namazı kıldım. Ben (namazda) aziz ve celil olan Allah'tan ümmetim için üç şey talep ettim. Allah bunlardan ikisini verdi, birini vermedi. Ben Allah'tan ümmetime, kendileri dışında bir düşman musallat etmemesini talep ettim, bu talebimi kabul etti. Allah'tan ümmetimi (eski ümmetler gibi) toptan suda boğarak helak etmemesini talep ettim. Allah bunu da kabul etti. Allah'tan ümmetimin kendi aralarında savaşmamalarını talep ettim, Allah bunu reddetti." 1610 AÇIKLAMA: 1606 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/525. 1607 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/525. 1608 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/526. 1609 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/526. 1610 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/526. Resûlullah'ın birinci talebi, müslümanların hâricî düşmanlar tarafından hain bir yenilgiye uğratılmaması istikametindedir. Allah bunu kabul etmiştir. Nitekim 1500 yıllık İslâm tarihi içinde hariçle çok savaşlar olmuş ise de müslümanların varlığını bütün dünyada sona erdirecek şekilde bir mağlubiyet olmamıştır. Bir cephede kaybedilmiş, bir başka cephede muzaffer kılınmıştır. Veya bu kısmî mağlubiyetler geçici olmuştur. En karanlık günler Birinci Cihan Harbi'nden sonra yaşanmış, buna rağmen tekrar bir toparlanma içine girilmiş, esarete düşen müslüman cemiyetler kurtulmaya başlamışlardır. Resûlullah bu halin Kıyamete kadar devam edeceğini haber vermektedir. İkinci talep Nuh kavmi tarzında bütün ümmetin suda boğularak helak olmamasıyla ilgili. Buna kıyasen, Kur'ân'da geçen ve bir milleti toptan yok eden semavî belaların da bütün ümmeti yok edecek şeklinde vaki olmayacağını söyleyebiliriz. Üçüncü dua ki -kabul edilmediği belirtiliyor- ümmetin kendi arasında savaş yapmama meselesidir. Sahabe devrinde başlayan iç kavgalar tarih boyu eksik olmamıştır. Hadisin sarahatine göre bu hal Kıyamete kadar devam edecektir. Endülüs'ün elden çıkması, Osmanlıların çöküşü hep bu iç kavgalar sebebiyledir. Ümmet-i merhumenin büyük belaları bu iç kavgaların peşinden gelmektedir. İslâm düşmanları İslâm beldelerini istila planlarını iç kavgalarımıza göre yapmakta, önce dahili kavga zeminleri hazırlamakta, böylece bölüp parçaladıktan sonra istilâ ameleyelerini gerçekleştirmektedir. Allah, bu ümmete, tevhid ve iman kardeşliğinde birleşme, bütünleşme feraseti versin.1611 ي ـ7677 ـ7744 ـ7778 - ِن َرا ِشدُ ْب ُن َس ِعيٍد ال َّر ْمِل ْب َحدهثَنَا . هيِ ِي ال َّسائِ ِب َع ْن َعِل ب َ ِن أ َما َن ْب ْي ِن ُسلَ َوِليِد ْب ْ َوِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َع ْن ال ْ ثَنَا ال َمةَ؛ قَا َل َما ُ ِي أ ب َ ِي َعْبِد ال َّر ْح َم ِن َع ْن أ ب َ قَا ِسِم أ ْ قَا َل َستَ ُكو ُن فِتَ ٌن َر يَ ِز : ُسو ُل يدَ َع ِن ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ هّللِ َص . ل ِ ُح ال َّر ُج ُل فِيَ َها ُمْؤ ِمناً يُ ْحب َويُ ْم ِسي َكافِراً . ِم ْ ِعل ْ ِال َم ْن أ ْحيَاهُ هّللاُ ب ِ قَا َل اِ ْب : ي أمامة هي ِن إ .فِي الزوائد: إسناده ضعيف. معين َّ ب َ علي بن يزيد عن القاسم عن أ ضعاف كلها و قَا َل البخاري وغيره فِي علي بن يزيد: منكر الحديث . 1201. (3954) (7188)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Benden sonra ümmetim içerisinde) fitneler olacak. O fitnelerde, kişi mü'min olarak sabahlar, kâfir olarak akşamlar, Allah'ın ilimle ihya ettikleri hâriç." 1612 * FİTNEDE TESEBBÜT (DİKKATLİ, SABIRLI OLMA) ـ7676 ـ7747 ـ7766 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكُر ْب ُن أ بُو بَ َ ٍت َحدهثَنَا أ . ِ اب َع ْن ثَ َمةَ ِن َسلَ ِن ثَنَا يَ ِز « َزْي يدُ ْب ُن َها ُرو َن َع ْن َح َّماِد ْب ْب هيِ ْو َعِل ِن أ ِد ْب ْكٍر بُو بَ َ ِي بُ ْردَةَ؛ قَا َل َجدْ » َعا َن َش َّك أ ب َ َع : ا َل ْن أ فَقَ َمةَ ِن َم ْسلَ َت َعلَى ُم َح َّمِد اِ ْب َ دَ َخل : قَا َل ْ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل ِ َه إ : ا إنَّ َوا ْخ ِت ََ ٌف ْرقَةٌ َوفُ ٌ ِ ِت َستَ ُكو ُن فِتْنَة . ب ْ ِط َع فإذَا َكا َن كذِل َك فَأ ْنقَ َحتَّى يَ فَا ْضِرْبهُ ُحداً ُ َس . ْيِف َك أ َّم ا ْجِل ْس فِي بَ ْيتِ َك َحتَّى تَأتِيَ َك يَدٌ َخا ِطئَةٌ ثُ قَا ِضيَةٌ َوقَعَ أ . ْت ْو َمنِيَّةٌ فَقَدْ . َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُت َما قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ َوفَعَل .فِي الزوائد: َهذَا إسناده صحيح. إن ثبت سماع حماد هي بن سلمة من ثابت البنان . 1202. (3962) (7189)- Muhammed İbnu Mesleme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şurası muhakkak ki, bir fitne, bir ayrılık ve bir ihtilaf olacak. Bu durum gelince, Uhud'a kılıncınla git! Kırılıncaya kadar onu (taşa) çal. Sonra evinde otur. Hatta sana günahkâr bir el veya ölüm gelinceye kadar (evinden çıkma)." Nitekim (haber verilen bu fitne) çıktı ve ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın söylediğini yaptım."1613 * İKİ MÜSLÜMAN BİRBİRİNE KILIÇ ÇEKERSE ٍن ـ7677 ـ7777 ـ7768 - َحدهثَنَا أ ْح . َع ِن َمدُ ْب ُن ِسنَا َع ْن قَتَادَةَ ِي َع ُرْويَةَ ب َ ِن أ ْيِم هيِ َو َس ِعيِد ْب َما َن التَّ ْي ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن َها ُرو َن َع ْن ُسلَ ِي ُمو َسى؛ قَا َل ب َ َح َس ِن َع ْن أ ْ ال : ي هّللاُ َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه ِر َ َعل : ا تُو ُل فِي النَّ َمقْ ْ قَاتِ ُل َوال ْ ِهَما َفال ِ َسْيفَ ْي ِن ب َما ُم ْسِل ْ تَقَى ال ْ ِذَا ال إ . ُوا تُو ِل يَا ! ؟ قَا َل َر قَال : ُسو َل هّللِ َمقْ ْ َما بَا ُل ال قَاتِ ُل فَ َهذَا ال : ِه ْ ِ َل َصا ِحب َرادَ قَتْ إنَّهُ أ .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقا ُ ِر َجال ت . 1203. (3964) (7190)- Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir keresinde): "İki müslüman birbirlerine kılıç çekerlerse kâtil de maktûl de cehennemdedir" buyurmuşlardı. Orada bulunanlar: "Ey Allah'ın Resûlü! Katili anladık, cehennemdedir; ya maktulün suçu ne?" dediler. "Çünkü, o da kardeşini öldürmek istemişti" buyurdular." 1614 1611 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/527. 1612 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/527. 1613 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/528. 1614 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/528. َحدهثَنَا ُس . و ِس هيِ َوْيدُ ْب ُن َس ـ7678 ـ7777 ـ7766 - ِعيٍد َح َكِم ال َّسدُ ْ َع ْن َعْبِد ال ِويَةَ ِ ثَنَا . ي َمْرَوا ُن ْب ُن ُمعَا ب َ ثَنَا َش ْهُر ْب ُن َحْو َش ٍب َع ْن أ َمةَ َما أ قَا َل ُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل ِر أ : ِه َ ِدُْنيَا َغْي َه َب أ ِخ َرتَهُ ب َمِة؛ َعْبدٌ أذْ ِقيَا ْ ال َ ِعْندَ هّللاِ يَ ْوم ِزلَةً النَّا ِس َمْن ِم .فِي ْن َش هرِ سوويد بن َس . قَا َل السندي: قلت و َكذَا شهر بن حوشب . الزوائد: َهذَا إسناده حسن. ِعيِد مختلف فِي ِه 1204. (3966) (7191)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mertebe itibariyle insanların Kıyamet günü Allah indinde en kötüsü, ahiretini, başkasının dünyası için helâk eden kuldur."1615 AÇIKLAMA: Başkasının dünyası için, ahiretini helâke atmak, zâlim uğrunda dünyevî maksatlar peşinde koşan insanlar uğrunda zulme düşen, ölen, öldüren kimselerin halini ifade eder. Bu yolda ölmek veya öldürmek, zulme düşmek, ahiretini heba etmek demektir. Müslüman, hatt-ı hareketini hesaplamak zorundadır. Allah rızası maksadıyla olmayan ölme ve öldürmeler ahiretini heba etmeyi netice verir. Irkçılık uğruna yapılan faaliyetler bunun en güzel örneğidir. Hele bu, mü'min kardeşini öldürmeye, fitne ateşini uyandırmaya vesile olursa. Hadisten "başkasının elindeki dünyalık"ı elde etmek için âhiretini feda etme mânasını çıkarmak da mümkündür. İnanan insanlar için böylesi akılsız davranışları Resûl-i Ekrem en kötü amel olarak tavsif buyurmaktadır.1616 * FİTNEDE DİLİ TUTMAK ٍر ـ7677 ـ7776 ـ7764 - ِر ِث َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن بَ . َّشا َحا ْ ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . ِي ِه َع ِن اْب هيِ َع ْن أب َمانِ بَ ْيلَ ْ ِن ال ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب َمَر؛ قَا َل ُع : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل : ْ َوال إيَّا ُك ِفتَن. ال َّسْي ِف ْم ِ ُل َوقْع ْ َها ِمث ِ َسا َن فِي فإ َّن لل .فِي الزوائد: فِي إسناده ُم َح َّمد بن ه ِن عمر ْبدُ ال َّر ْح َم ِن وهو ضعيف وأبوه لم يسمع من اِ ْب . َع . 1205. (3968) (7192)- Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Fitneden kaçının! Çünkü o esnada dil, (tesir bakımından) kılıç darbesi gibidir." 1617 ي ـ7676 ـ7777 ـ7777 - ي ُم َح َّمدُ ْب ُن أ ْح َمدَ ال َّرقِ بُو يُو ُس َف ال َّصْيدََنِ ِن إ ْس َحا َق َع ْن َحدهثَنَا أ . ُم َح َّم َ َع ِن اِ ْب َمةَ ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َسلَ ِد ْب َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ َمةَ ِي َسلَ ب َ َ َع ْن أ َرا ِهيم ْب ِ إ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم قَا َل : ِة ِم ْن ُس ْخ ِط هّللاِ َر ُسو ُل هّللِ َصل َكِل ْ ِال ُم ب َّ يَتَ َكل َّن ال َّر ُج َل لَ ِ إ . َ ِ َها بَأساً يَ َرى ب . َسْب ِعي َ ِر َج َهنَّم ِ َها فِي نَا َي ْهِوى ب فَ فِي إسناده ُم َح . َن َخ .فِي الزوائد: َّمد بن إسحاق وهو مدلس ِريفاً 1206. (3970) (7193)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şurası muhakkak ki: Kişi, (bazan) Allah'ın gazabına sebep olan bir kelâm eder, kendisi o sözde bir mahzur görmez. Ama o söz sebebiyle, cehennem ateşinin yetmiş yıllık dibine iner."1618 ي ْب ُن ُم َح ـ7677 ـ7778 ـ7777 - َّمٍد َحدهثَنَا َعِل . ا ِء؛ قَا َل ا ِ ثَنَا َخاِلي، يَ ْعلي َع ِن ’ ي ال َّش ْعثَ ب َ َ َع ْن أ َرا ِهيم ْب ِ َم ِش َع ْن إ ِن ُع َم ْع : َر قِي َل ْب : ْو َل قَ ْ َمَرائِنَا فَنَقُو ُل ال ُ َر إنَّا نَدْ ُخ ُل . هُ َعلَى أ نَا َغْي ْ ل ِفَا َق ِذَا َخ َر ْجنَا قُ قَا َل .فِي الزوائد: إسناده ُكنَّا نَعُد ذِل َك َعلَى َع ْهِد َر فإ . ُسو َل هّللِ النه بُو الشعثاء اسمه سليمان بن ا’سود؟ َ ه ثقات. أ ُ ِر َجال صحيح. 1207. (3975) (7194)- Ebu'ş-Şa'şâ rahimehullah'ın anlattığına göre, "İbnu Ömer radıyallahu anhüma'ya: "Biz ümerânın yanlarına girer, bir çeşit konuşuruz, yanlarından çıkınca da bir başka çeşit konuşuruz" denilmişti. Onlara "Biz bunu, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında münafıklık addederdik" dedi."1619 * İSLÂM GARİB BAŞLADI ـ7674 ـ7777 ـ7747 - ْب ُن يَ ْحيَى ِ ثَنَا َع . ي ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه َحدهثَنَا . ٍب َح ْر َملَةُ ب َ ِن أ َع ْن يَ ِزيدَ ْب ِهيعَةَ ِر ِث َواْب ُن لَ َحا ْ أْنبَأنَا ُع ْمُرو ْب ُن ال ِن َس ْع ِن ْب ِي ٍب َع ْن ِسنَا قَا َل َحب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن َماِل ٍك َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ِس ْب ٍد : إ َّن ا” َع ْن أنَ َو َسيَعُودُ َغِريباً بَدَأ َغِريباً َ ْس ََم َربَا ِء غُ ْ فَ .فِي الزوائد: حديث أنس حسن. وسنان بن سعد بن سنان مختلف فيه وفي اسمه-.ـ487 ِذ ُطوبَي ِلل َّ َربَا ِء ال غُ ْ ي َن ُطوبَى ِلل يُ ْصِل ُحو َن . َسدَ النَّا ُس ِم ْن بَ ْعِدى ِم ْن ُسنَّتِي َما أف . ْ 1615 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/529. 1616 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/529. 1617 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/529. 1618 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/530. 1619 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/530. 1208. (3987) (7195)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şurası muhakkak ki İslâm garib (eşine rastlanmadık bir şekilde) başladı tekrar garibliğe avdet edecek. Gariblere ne mutlu."1620 AÇIKLAMA: Garîb, yabancı demektir, şimdilerde gurbetçi diyoruz. Yani yabancı bir yerde bulunan. Kelime İbnu Mâce'nin müteakip hadisinde bizzat Aleyhissalâtu vesselâm tarafından -bir soru üzerine- açıklanmıştır: "Kabilelerinden (dinleri için) ayrılanlar." Hadisin, bazan, İslâm'ın temel esprisine zıt bir karamsarlıkla izahına rastlanır: "İslâmiyet kimsesizlerle başladı, yine kimsesiz kalan az sayıda mü'minlerle sona erecek." Bu mana "Allah'tan ümit kesilmez" esprisine aykırıdır. Mü'min, hangi şartlarda olursa olsun gelecek hakkında karamsar ve bedbin olmamalıdır. Öyleyse hadisi, "İslâm, tarihte eşine rastlanmayan, fevkalâde sür'atli bir inkişafla başladı, ahir zamanda tekrar böyle bir inkişâfa mazhar olacak" diye anlamak, o mutlu günleri hazırlayan "gariplerden olma" emel ve gayretine girmek daha muvafıktır. Bediüzzaman bunu "İstikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sedâ İslâm'ın sedası olacaktır" diye müjdelemiş1621, "... Ahirette cennet ve cehennemin zaruri vücutları gibi, hayır ve hak din, istikbalde mutlak galebe edecektir...", "...Alem-i İslâm milletleri Arabın metanetinden ders almışlar. İnşaallah yine Araplar, ye'si bırakıp İslâmiyet'in kahraman ordusu olan Türklerle hakiki bir tesanüd ve ittifak ile el ele verip Kur'ân'ın bayrağını dünyanın her tarafında ilan edeceklerdir", "Yaşasın sıdk, ölsün hizb, muhabbet devam etsin, şûrâ kuvvet bulsun!" gibi kesin ifadelerle ümmetin yolunu ümid şavkıyla aydınlatmıştır. Bu şavkla aydınlanan nurlu gönüller, şeytanın ümitsizlikle kalpleri kararttığı bir devirde Sadece ümmet-i Muhammediyeye değil, bütün insanlığa saadet-i hakikiyyeyi getirecek gurebâlar olarak tebcîle, takdire layıktırlar. Hadisten anlaşılan ümid manası, şahsi, ferdi ve "yeni" bir yorum da değildir. Tirmizî'nin bir rivayetinde gurebâ ile ilgili olarak Aleyhissalâtu vesselâm'ın şöyle bir açıklaması daha vardır: "Benden sonra insanların ifsad edip bozdukları sünnetimi düzeltecek olan o gariblere ne mutlu" (İman 13). Şu halde Resûlullah, İslâm dışı âdetleri hayattan çıkararak asli hüviyetiyle İslâm'ı hayata yeniden tatbik edecek olan garibleri tebşir etmekte, ümmete öyle bir istikbali müjdelemektedir. Bu bahse, son olarak, Elmalılı Hamdi Efendi merhumun hadisle ilgili tahlilini kaydetmeyi uygun buluyoruz. "Bu hadisteki ُودُعَسيَ fiilini ekseri kimseler .. . رُ صيِ َسيَ) olacak) mânasına fi'l-i-nâkıs telakki ederek "İslâm garib olarak başladı (yahud zuhûr etti) yine başladığı gibi garib olacak" diye yalnız inzar suretinde anlamış, bundan ise hep yeis, teamüm etmiştir (yayılmıştır). Halbuki Kamus'ta gösterildiği üzere, âde fi'ili عيدِ ُي .. . وَ بدئَيde olduğu gibi, dönüp yeniden başlamak mânasına da gelir. Bu hadiste de böyledir. Yani "İslâm garib olarak başladı (veya zuhur etti) ileride yine başladığı gibi garip olarak tekrar başlayacak yahud yeniden zuhur edecek. Ne mutlu o gariblere" demektir. Hadisin âhirindeki fetûbâ, onun inzar için değil, tebşîr için sevk buyurulduğunu gösterir. Gerçi bunda da dönüp garib olmak inzarı yok değil, lakin sönmeyip yeniden başlaması tebşiri vardır. İşte fetûbâ lil gurebâ müjdesi de bunun içindir. Çünkü onlar, sâbikûn-i evvelûn gibidirler. Binaenaleyh hadiste yeis değil, müjdeyi nâlıktır..."(5, 3713- 3714).1622 * FİTNEDEN KİMLER SALİM OLABİLİR ـ7677 ـ7776 ـ7747 - ْب ُن يَ ِن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ثَنَا َع . َع ْن ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه َحدهثَنَا ْحيَى. ٍب َح ْر َملَةَ َع ْن ِعيَسى اِ ْب ُهيعَةَ أ ْخبَ ِرنِي اِ ْب ُن لَ َّي هّللاُ لَى َم ْس ِجِد َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ إ َخ َّطا ِب؛ أنَّهُ َخ َر َج يَ ْوماً ْ ِن ال ِي ِه َع ْن ُع َمَر ْب َ َع ْن أب ِن أ ْسلَم َزْيِد ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه ِن َجبَ ٍل َ ْب َعل َو َجدَ ُمعَاذَ فَ يَ ْب ِكي َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِر النَّب ْب ِعْندَ قَ َم قَا ِعدا . فَقَا َل: ا يُْب ِكي َك؟ قَا َل ً : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ يُْب ِكينِى َش ْي ٌء َسِم ْعتُهُ ِم َن َر ُسو ِل هّللِ َصل َّي هّللاُ َع يَقُو ُل َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه ل : يَا ِء ِش ْر ٌك َ إ َّن يَ ِسي . ِة َر ال هرِ ِ َرب ُم َحا ْ ِال َر َز هّللاِ ب َوِليها،ً فَقَدْ بَا َوإ َّن َم ْن َعادَى هّللاِ ِ . َّن هّللاِ إ َر يُ ِح ب ا’ ا َرا َء ْب ’ ا ْم تْ ’ يُدْ ِقيَا َوإ ْن َح َض ُروا لَ ْفتَقَدُوا ْم يُ ِذَا َغابُوا لَ ِذي َن إ َّ َء ال ْخ ُر ُجو َن ِم ْخ ْن ِفيَا ُهدَى يَ ْ ِي ُح ال ُوبُ ُهْم َم َصاب ل ْم يُ ْعَرفُوا قُ َولَ َعْوا َمٍة ْ َء ُم ِظل َرا َغْب فِ : فِي إسناده َعْبدُ هّللا بن لهيعة وهو ضعيف . ُك هل . ي الزوائد ِ 1209. (3989) (7196)- Hz. Ömer radıyallahu anh'ın anlattığına göre: "Bir gün Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın mescidine gitmiştir. Orada Hz. Muaz İbnu Cebel radıyallahu anh'ı Aleyhissalâtu vesselâm'ın kabrinin dibinde oturmuş ağlar bulmuş ve: "Niçin ağlıyorsun?" diye sormuştur. Hz. Mu'âz: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan işitmiş olduğum bir hadis sebebiyle" demiş ve Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın hadisini 1620 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/531. 1621 Bedîüzzaman Hutbe-i Şamî'ye nâm eserinde, İslâm'ın müstakbel dünya hâkimiyetinin aklî isbatını yapmaktadır. 1622 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/531-532. okumuştur: "Şurası muhakkak ki riyanın azı dahi şirktir. Kim Allah'ın velisine düşmanlık yaparsa şüphesiz Allah ile savaşmaya çıkmış olur. Allah itaatkâr, takva sahibi ve halktan uzak duran öyle (kendi halinde) kullarını gerçekten sever ki, onlar görünmedikleri zaman aranmazlar (ehemmiyet verilmedikleri için, yoklukları kimsenin dikkatini çekmez), hazır bulundukları zaman (da meclislere, ciddi meşguliyetlere) çağırılmazlar, tanınmazlar. Kalpleri pırıl pırıl hidayet kandilleridir. (Onları hiçbir şey şekke şüpheye atamaz.) Her müşkil meselenin, ağır belanın altından kalkarlar."1623 ٍر ـ7677 ـ7777 ـ7777 - ي ُم ْب ُن َع َّما َو ْرِد َحدهثَنَا ِه َشا . َرا ِز ْب ُن ُم َح َّمٍد الدَّ عَ ِزي ْ ِن ُع َمَر ثَنَا َع . ثَ ؛ ْبدُ ال َ َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب نَا َزْيدٌ ْب ُن أ ْسلَم قَا َل : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل ِمائِ ٍة َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ قَا َل : النَّا ُس . َ َكإب َرا ِحلَةً َها تَ َكادُ تَ .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ِجدُ فِي ُ ِر َجال . إن ثبت سماع زيد بن أسلم من عبد هّللا بن عمر . 1210. (3990) (7197)- Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İnsanlar, içerisinde bir tane iyisini bulamayacağın yüz deve(lik bir sürü) gibidirler."1624 * ÜMMETLERİN AYRILMASI ِح ْم ِص ي ـ7677 ـ7774 ـ7776 - ْ ٍر ال ِن ِدينَا ِر ْب ِن كثِي ِن َس ِعيِد ْب َما َن ْب َو ثَنَا َعبَّادُ ْب ُن يُ . ا ُن ْب ُن َحدهثَنَا َع ْمُرو ْب ُن ُعث . و ُس َف ْ َصفَّ ثَنَا ِن َماِل ٍك؛ قَا َل ِن َس ْعٍد َع ْن َعْو ِف ْب ْي َع ْمٍرو َع : ْن َرا ِشِد ْب َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َعلَى إ ْحدى َو ِه : َسْب ِعي َن َو َسل يَ ُهودُ ْ ِت ال َرقَ تَ افْ ً ِر فِ ْرقَة. َو َسْبعُو َن فِي النَّا ِة َجنَّ ْ َوا ِحدَةٌ فِي ال فَ . ِن َو َسْب ِعي َن فِ ْرقَةً ْنتَْي َرى َعلَى ثِ َصا ِت النَّ َرقَ تَ َوافْ ِر َوَو . ا ِحدَةٌ ْحدَى َو َسْبعُو َن فِي النَّا ِ فَإ َّ َوال ِة َجنَّ ِ فِي ال يَ ِدِه ْ ِذي نَ ! ْف ُس ُم َح َّمٍد ب َّمتِي َعلَى َث ََ ٍث َو َسْب ِعي َن فِ ْرقَةُ ُ ِرقَ َّن أ تَْفتَ ِر ل . قِي َل َ ِن َو َسْبعُو َن فِي النَّا ْنتَا َوثِ ِة َجنَّ ْ َوا ِحدَةٌ فِي ال : يَا َر ُسو َل هّللِ َم ْن ُه ْم؟ قَا َل: َج َما َعةُ ! ْ ال . فِي الزوائد: إسناد حديث عوف بن مالك فِي ِه مقال. بُو حاتم ِن يوسف لم يخرج له َ وراشد بن سعد قَا َل فِي ِه أ : صدوق. وعباد اِ ْب ِن ماجة ِن قَا َل اِ ْب : روى أحاديث تفرد بها. حبان فِي الثقات ِن عد هي أحد سوى اِ ْب . وليس له عنده سوى َهذَا الحديث. وذكره اِ ْب . وباقي رجال ا”سناد ثقات . 1211. (3992) (7198)- Avf İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Yahudiler yetmişbir fırkaya bölündüler, onlardan sadece bir fırka cennetliktir, yetmiş fırka cehennemliktir. Hıristiyanlar ise yetmişiki fırkaya bölündüler. Bunlardan da yetmişbir fırka cehennemliktir, sadece biri cennetliktir. Muhammed'in nefsi elinde olan Zât-ı Zülcelâl'e yemin olsun! Benim ümmetim yetmişüç fırkaya bölünecek, bunlardan biri cennetlik, yetmişikisi cehennemliktir." "Ey Allah'ın Resûlü! Cennetlikler kimlerdir?" diye sorulmuştu. "Onlar, cemaattir" buyurdular."1625 ٍر ـ7676 ـ7777 ـ7777 - َحدهثَنَا ِه َشا . ٍِم ُم ْب ُن َع َّما َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل بُو َع ْمٍر ثَنَا ال . و ْ َ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل َر ثَنَا أ . ُسو ُل هّللِ َس اِ ْب َع ْن أنَ ثَنَا قَتَادَةُ إ َّن َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل َرقَةً َرقَ ْت َعلَى إ ْحدَى َو َسْب ِعي َن فِ تَ َربئِي َل افْ بَنِي إ ْس . ِن َو َسْب ِعي َن فِ ْرقَةً ِر ُق َعلَى ثَْنتَْي ِهمتِي َستَْفتَ ُ َه . ا فِي َوإ َّن أ ُكل َج َما َعةُ ْ َي ال َو ِه َوا ِحدَةً النَّا .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ِر إَّ ُ ِر َجال . 1212. (3993) (7199)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Muhakkak ki, İsrailoğulları yetmişbir fırkaya ölündü, ümmetim de yetmişiki fırkaya ayrılacak. Biri hariç hepsi ateştedir. Biri hâriç olan cemaattir."1626 ـ7677 ـ7677 ـ7778 - ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ ِي َ َحدهثَنَا أ . ب َ َع ْن أ َمةَ ِي َسلَ ب َ ِن َع ْمٍرو َع ْن أ ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن َها ُرو َن َع ْن ُم َح َّمِد ْب َرةَ؛ قَا َل َرْي ُه : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْبلَ ُكْم قَا َل : بَا َم ْن َكا َن قَ َّن ُسنَّةَ ِعُ تَتَّب ْو لَ ٍر َحتَّى لَ ِشْب ِ ب ٍ َو ِشْبراً ِذ َراع ِ ب ٍ َوِذ َراعاً ِبَاع ب عاً ُوا ْم فِي ِه قَال تُ ْ َرى؟ قَا َل ُوا فِي ُج ْحِر َض هٍب لَدَ َخل َصا َر ُسو َل هّللِ! النَّ َو دَ َخل : يَا يَ ُهودُ ال : ذَا ؟فِي الزوائد ْ ِ َم ْن، إ فَ : إسناده صحيح. هُ ُ ِر َجال ثقات . 1213. (3994) (7200)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sizler, kendinizden önce gelen ümmetlerin sünnetine kulacı kulacına, arşını arşınına ve karışı karışına muhakkak tıpa tıp uyacaksınız. Hatta onlar, daracık bir keler deliğine girseler oraya siz de gireceksiniz." Oradakiler, "Ey Allah'ın Resûlü! (Onlar) yahudiler, ve hıristiyanlar mı?" diye sordular. Aleyhissalâtu vesselâm: "Bunlar değilse kimler olur?" buyurdular."1627 1623 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/533. 1624 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/533. 1625 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/534. 1626 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/534. 1627 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/535. AÇIKLAMA: Ehl-i Kitap, ehl-i bida ile ilgili bahisler daha önce işlendi. Burada tekrar etmeyeceğiz.1628 * KADIN FİTNESİ ي ْب ُن ُم َح ـ7678 ـ7677 ـ7777 - َّمٍد قَاَ َو ِعِل ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َ َحدهثَنَا أ : ِن أ ْسلَم ِن ُم ْصعَ ٍب َع ْن َزْيِد ْب اِ ْب ِر َجةَ َو ِكي ٌع َع ْن َخا ثَنَا ٍر َع ِن يَ َسا َع ا َل ْن َع َطا ِء ْب ِي َس ِعيٍد؛ قَ ب َ ْن أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِن قَا َل : ِن يُنَاِديَا َكا َو َملَ إَّ ِل ِم َن َما ِم ْن َصبَاحٍ َوْي ٌل ِلل هرِ : َجا ِ َسا ِء ِم َن ال هرِ َجا َل النه .فِي الزوائد: فِي إسناده خارجة بن مصعب وهو ضعيف . ِ َسا ِء َوَوْي ٌل ِللنه 1214. (3999) (7201)- Ebu Sa'îd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Her sabah mutlaka iki melek nida eder: "Kadından vay erkeğin haline!" ve "Erkekten vay kadının haline!"1629 بُو َب ْكِر ـ7677 ـ7676 ـ8777 - ْب ُن َ َحدهثَنَا أ ي ْب ُن ُم َح َّمٍد قَاَ َو َعِل ِي َشْيبَةَ ب َع ْن َ ِن أ : ُعبَ ْيدَةَ ثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ ْب ُن ُمو َسى َع ْن ُمو َسى ْب ِر َع ْن َعائِ َشةَ؛ قَالَ ْت ِن ال زبَ ْي ِر ٍك َع ْن ُع ْرَوةَ ْب ِن ُمدْ َ دَا : َجاِل ٌس ُودَ ْب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل بَ ْينَ ِت َما ا دَ َخلَ ِذْ ُم ْس ِجِد إ ْ فِي ال َم ْس ِجِد ْ َها فِي ال ُل فِي ِزينَ ٍة لَ ْرفُ تَ ِم ْن ُمَزْينَةَ ا ْمَر . أةٌ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْب ِس ال هزِ يَا أي ! ينَ ِة َه فَقَا َل النَّب : ا النَّا ُس ِ ي َصل ُ َء ُكْم َع ْن ل َهْوا نِ َسا أْن َم ْس ِجِد ْ ِر فِي ال ْختُ َوالتَّبَ ِج . فإ َّن ِد َم َسا ْ ْر َن فِي ال ْختَ َوتَبَ ِ َس نِ َسا ُؤ ُه ُم ال هزِ ينَةَ ب عَنُوا، َحتَّى لَ ْ ْم يُل ْس َرائِي َل لَ ِ ُو بَنِى إ .فِي الزوائد: د فِي إسناده دَا ِن بن مدرك. قَا َل فِي ِه الذهبي فِي كتاب الطبقات: نكرة يعرف. عبيدة ضعيف و ُمو َسى اِ ْب . 1215. (4001) (7202)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm mescidde otururken Müzeyre kabîlesinden bir kadın girdi, çok süslüydü, zinetleriyle mescidin içinde bile pek çalımlı yürüyordu. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm: "Ey insanlar! Kadınlarınızı mescidde süsler takınmaktan ve çalımlı yürümekten men edin! Zira İsrailoğulları, kadınları zinet takınıp, mescidde çalımlı yürüyünceye kadar lanetlenmediler" buyurdular."1630 * EMR-İ Bİ'L-MÂ'RUF بُو ُكَر ـ7676 ـ7677 ـ8774 - ْي ٍب َ َع ِن ثَنَا َع ا ْبدُ هّللا َحدهثَنَا أ . ِ ِويَةَ ٍر َوأبُو ُمعَا ْب ُن نُ ’ ي َمْي ِ ب َ َع ْن أ ِن ُمَّرةَ ْع َم ِش َع ْن َع ْمِرو اِ ْب ِي َس ِعيٍد؛ قَا َل ب َ ِر هيِ َع ْن أ ْختَ بَ ْ ال : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : َ وا ُ ْف َسهُ قَال َر يَ ْحِق ْر أ : ُسو َل هّللِ َحدُ ُكْم نَ َف يَا ! يَ ْحِق َح َكْي دُنَا ُر أ نَ : و ُل فِي ِه ْف َسهُ؟ قَا َل َّمَ يَقُ ْي ِه فِي ِه َمقَا ٌل ثُ َم يَ َرى أ ْمًرا هّللِ َعل . ِة َ ِقيَا ْ ال َ َو فَيَقُو ُل هّللاِ َع : َكذَا؟ َّز َو َج َّل لَهُ يَ ْوم َع َك أ ْن تَقُو َل فِي َكذَا َمنَ َما فَيَقُو ُل: النَّا ِس َح َخ ْشيَة . و ُل ٌ فإيَّا َّق أ ْن تَ ْخ َشى.فِي الزوائد: هُ ثقات َي فَيَقُ : ُكْن َت أ ُ وأبو البختري اسمه َس إسناده صحيح ِر َج . ِعيِد بن ال فيروز الطائي . 1216. (4008) (7203)- Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün): "Hiçbiriniz kendisini tahkir etmesin" buyurmuştu. Yanındakiler: "Ey Allah'ın Resulü! Bizden biri nefsini nasıl tahkir eder?" diye sordular. "Bir kimse öyle bir şey görür ki, onunla ilgili bir şey söylemesi Allah'ın onun üzerindeki hakkıdır. Fakat o, bu hususta konuşmaz. (Yani, insanlardan çekinip konuşmamakla nefsini tahkir etmiş, alçaltmış olur). Allah Teâla hazretleri de Kıyamet günü, ona: "Şu şu meselede niye üzerine düşen sözü söylemedin?" diye hesaba çeker. Adam: "Konuşmamı halk korkusu engelledi" der. Allah Teâla da: "Sen (insanlardan değil), önce benden korkmalıydın" der."1631 ِ ٍر؛ ُسَو ـ7677 ـ7678 ـ8777 - ْيٍد َحدهثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن . ب ِر َع ْن َجا ِي ال زبَ ْي ب َ ْيٍم َع ْن أ ِن َخثَ َما َن ْب ْ ِن ُعث ْيٍم َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن ُسلَ ْي ِه قَا َل: ي هّللاُ َعلَ َّ لَى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ ْت إ َر َجعَ َّما بَ ْحِر ل قَا َل َ ْ ِج َرةُ ال َ ُمَها م َّ ْ : َحبَ َش ِة؟ قَا َل َو َسل ِأ ْر ِض ال ْم ب َرأْيتُ ِجي ِب َما ِأ َعا َحِدهثُونِي ب تَ َ أ ِمْن ُهْم ٌ فِتْيَة : بَلى.يَا َر ُسو َل هّللِ ْحِم ُل َعلَى َرأ ِس َه ! ا قُ ِهْم تُ ِيِن ِنَا َع ُجو ٌز ِم ْن َع َجا ِء ِز َر َهاب ُو ٌس َمَّر ْت ب ِم ْن َم بَ ْينَا نَ ْح ُن ا ٍء ُجل ةً َّ َفتًى ِمْن ُهْم ل . ِ َجعَ فَ . َل َمَّر ْت ب فَ َّم دَفَعَ َها َها ثُ َه إ ْحدى يَدَْي ِه بَ ْي َن َكتِفَ ْي . ا تُ َّ ل َها فَاْن َك َس َر ْت قُ ْي ِه فَقَالَ ْت ْت َعلَى ُر ْكبَتَْي فَ َخ َّر . تَفَتَ ْت إلَ ْ ِت ال َّما ا ْرتَفَعَ ِ فَل : ذَا َ ُم يَا ُغدَ ُر؛ إ ْعلَ َسْو َف تَ َو َض َع هّللاُ ُكْر ِس َّي َو َج َم َع ا ْ َو ال ’ ا َّوِلي َن ’ َم ِت ا َّ ِري َن َوتَ َكل َف أ ْمِرى َوأ ْمُر َك ِعْن ْيِدي َو ’ دَهُ ِخ ’ ا ُم َكْي ْعلَ َسْو َف تَ ِ َما َكانُوا َي ْك ِسبُو َن فَ ْر ُج ُل ب َغدا. ً َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصدَقَ ْت َص قَا َل يَقُو ُل : دَقَ ْت َر ُسو ُل هّللِ َصل ِهْم ِم ْن َشِديِد ِه ْم؟فِ َكْي ي الزوائد َف . ِل َضِعيِف َ يُ ْؤ َخذُ َّمةً ُ ُس هّللاُ أ يُقَ : ِده و َس . إسناده حسن. ِعيد بن سويد مختلف فِي ِه 1628 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/535. 1629 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/535. 1630 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/536. 1631 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/536. 1217. (4010) (7204)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına Habeşistan muhacirleri dönünce, onlara: "Habeşistan diyarında gördüğünüz farklı şeylerden bana anlatmaz mısınız?" buyurdular. Onlardan bir grub genç: "Elbette! Ey Allah'ın Resulü!" dediler (ve anlatmaya başladılar): "(Bir gün) biz otururken, onların yaşlı rahibelerinden biri, başının üstünde bir su küpü olduğu halde yanımızdan geçti, onlardan bir gence rastladı. Genç elinin birini rahibenin omuzları arasına koyup onu itti. Kadın dizlerinin üzerine düştü ve küpü kırıldı. Kadın yerden kalkınca, gence yöneldi ve: "Ey zâlim! Allah kürsüyü kurup, evvelini ve âhirini toplayıp hesaba çektiği, el ve ayakların lisana gelip yaptıklarını anlattıkları (o Kıyamet gününde) sen bana yaptığın zulmün ne demek olduğunu bileceksin! Yarın Allah'ın huzurunda benim halimle, kendi halinin ne olduğunu göreceksin!" dedi. Râvi der ki: "Resûlullah (bu anlatılanları dinledikten sonra): "Rahibe doğru söylemiş, rahibe doğru söylemiş. Allah, zayıfların intikamını güçlülerden almayan bir ümmeti nasıl takdis edip (günahlarından arındırır?)" buyurdu."1632 ي ـ7674 ـ7677 ـ8776 - َحدهثَنَا . ٍِم َرا ِشدُ ْب ُن َس ِعيٍد ال َّر ْمِل َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل ثَنَا ال . ؛ ْ َمةَ َما ُ ِي أ ب َ ِي َغاِل ٍب َع ْن أ ب َ َع ْن أ َمةَ ثَنَا ح َماَّدُ ْب ُن َسلَ َج ْمَر قَا َل: ةِ ا ْ َ َر ُج ٌل ِعْندَ ال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل َع َر َض ِل َس َك َت َعْنهُ ف َض ُل؟ فَ َر ُسو َل هّللِ! اِد أ ْ ولَى. فَقَا َل: يَا ِج َه ’ُ ْ ي ال أ . َّما فَلَ َج ْمَرةَ ْ َرأى ال َسألَهُ انِيَةَ َّ غَ ْر ِز فَ . ِليَ ْر َك َب َس الث . َك َت َعْنهُ ْ َو َض َع ِر ْجلَهُ فِي ال َقبَ ِة عَ ْ َر َمى َج ْمَرةَ ال َّما َ َر فَل . قَا َل: أْي َن ال َّسائِ ُل؟ قَا َل: ُسو َل هّللِ أنَا يَا ! قَا َل: ٍن َجائِ ٍر ْ َطا َح هقٍ ِعْندَ ِذى ُسل َمةُ فِ : بُو غالب، وهو مختلف فِي ِه َك . ي الزوائد ِل ِن فِي إسناده أ . سعد وأبو حاتم والنسائي َ ضعفه اِ ْب . ِن عد هي بُو حاتم: صدوق. وباقي رجال ا”سناد ثقات . َ ووثق الدار قطني وقال اِ ْب : بأس به. وراشد بن َس ِعيِد قَا َل فِيه أ 1218. (4012) (7205)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah (hacc esnasında) birinci cemrenin yanında iken yanına bir adam gelerek: "Ey Allah'ın Resulü! Hangi cihad efdaldir?" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm adama cevap vermedi. Adam ikinci cemrede görünce tekrar aynı şeyi sordu. Resûlullah yine sükut buyurdular. Akabe taşlamasını yapınca, bineğine binmek üzere, ayağını üzengiye koyunca: "Soru sahibi nerdedir?" dedi. Adam da: "İşte benim ey Allah'ın Resûlü!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "(En efdal cihad) Zalim sultana karşı hakkı söylemektir!" buyurdular."1633 * KENDİNİZE DÜŞENE BAKIN ي ـ7677 ـ7676 ـ8777 - َم ْشِق َوِليِد الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال َحدهثَنَا ال . ِع ي ْ ِن ُعبَ ْيٍد ال ُخ َزا ُم ْب ُن ُح َم ثَنَا َزْيدُ ْب ُن يَ ْحيَى ْب . ْيٍد َهْيثَ ْ ثَنَا ال . ثَنَا أبُو َ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل ِس ْب ي َع ْن َم ْك ُحو ٍل َع ْن أنَ َر ُسو َل هّللا! ا ْيٍد ِحْف ُص ْب ُن َغ ْي ََ َن ال ر َعْينِ ُر ُك ُمعَ : قِي َل: يَا َي َم ’ تَى نَتْ ْه َم ْعُرو ِف َوالنَّ ْ ِال ْمَر ب ُمْن َكِر؟ قَا َل ْ َهَر فِي ا ال ِذَا َظ َهَر فِي ُكْم َما َظ َع ِن : ْبلَ ُكْم إ ’ُ َمِم قَ . نَ ْ ل ُ َر ق ا: ُسو َل هّللِ َو َما َظ َهَر يَا ! فِي ا ِر ُكْم نَا؟ قَا َل: ُك فِي ِصغَا َمِم َقْبلَ ُ‘ ْ ُمل ْ ال . ُكْم تِ ُم فِي ُرذَالَ ْ ِعل ْ َوال ِر ُكْم فِي ِكبَا فَا ِح َشةُ ْ َوال . قَا َل َزْيد:ٌ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ُم تَ : فِي ُر ْف ِسي ُر َم ْعنَى َقْو ِل النَّب ْ ِعل ْ ِذَا َكا َن َوال ُكْم إ تِ ذَلَ ِق َّسا فُ ْ ُم فِي ال عَل ال .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ْ ُ ِر َجال . 1219. (4015) (7206)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gün) Ey Allah'ın Resulü! Emr-i bi'lma'ruf ve'n-nehy-i ani'l-münker'i ne zaman terketmeliyiz?" diye sorulmuştu. Aleyhissalâtu vesselâm şu cevabı verdi: "Aranızda, sizden önceki milletlerde zuhur etmiş olan şeyler zuhûra başladığı vakit." Biz: "Bizden önceki ümmetlerde ne zuhûr etmişti?" diye sorduk. "Hükümdarlık küçüklerinizin elinde olduğu, fuhuş (her çeşit çirkin ve kirli işler) büyüklerinizce işlendiği, ilim de rezillerinizin eline geçtiği vakit" buyurdular." Râvi Zeyd İbnu Yahya der ki: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın "ilim rezillerinizin eline geçtiği vakit" sözünün mânasının açıklanması, "İlmin, fasıkların (haramı alenen işleyen, farzları alenen terkeden) eline geçmesi demektir."1634 . ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن َس ِعيٍد. بُو َضْي َحدهثَنَا َعِل . ٍل ي ْب ُن ُم َح ـ7667 ـ7677 ـ8777 - َّمٍد ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ َ ثَنَا َعْبدُ هّللاٍ ْب ُن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن أ . و ُل ُطَوالَةَ ِر َّي يَقُ ُخدْ ْ َسِم َع أبَا َس ِعيٍد ال ْبِد ي؛ أنَّهُ عَ ْ يَقُو ُل َسِم ْع ُت َر ثَنَا نَ : ُس َها ٌر ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َ و َل هّللِ َص : ل ْبدَ يَ ْوم عَ ْ يَ ْسأ ُل ال إ َّن هّللاَ لَ َمِة َحتَّى يَقُو ُل ِقيَا َر ال : هِب ْ ُح َّجتَهُ قَا َل يَا َن هّللاُ َعْبداً ِذَا لَقَّ ُمْن َكَر أ ْن تُْن ِكَرهُ؟ فإ ْ َرأْي َت ال َمنَعَ َك إذْ ق ُت ِم َن َما ِرْ ِس َك َو ! فَ النَّا .فِي َر َجْوتُ ُ الزوائد: إسناد صحيح. هُ ثقات ِر َجال . 1220. (4017) (7207)- Ebu Sa'îd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah Teâla hazretleri, Kıyamet günü kulu mutlaka hesaba çeker. Hatta şunu da söyler: "Münkeri gördüğün zaman onu tatbik etmene mani olan şey ne idi?" Eğer Allah Teâla hazretleri kula hüccetini söylemeyi telkin 1632 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/537. 1633 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/538. 1634 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/538-539. ederse kul şöyle der: "Ey Rabbim! Ben senin rahmetini umdum ve insanlardan korktum (ve dinin reddettiği münkerlere müdahaleyi bu sebeple terkettim)."1635 ي ـ7667 ـ7674 ـ8777 - َم ْشِق ِي ِه َم ْحمُودُ ْب ُن َخاِلٍد الِده َحدهثَنَا . ب َ ِي َماِل ٍك َع ْن أ ب َ ِن أ بُو أي و َب َع ِن اِ ْب َ َما ُن ْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن أ ْي ثَنَا ُسلَ ِن ُع َمَر؛ قَا َل َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ِي َربَاحٍ ب َ ِن أ َع : بَ َل َع ْن َع َطا ِء ْب أقْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْينَا ِجِر ل . فَقَا َل: ي َن َ ُمَها ْ َم ْع َش َر ال يَا ! ِر ُكو ُه َّن ِا هّللِ أ ْن تُدْ ب ِ ِه َّن َوأ ُعوذُ ْم ب ِلْيتُ ِذَا اْبتُ ِهُم َخ : ال ْم ٌس إ فَ َشا فَي ِ َها إَّ ْوٍم فَ ط َحتَّى يُ ْعِلنُوا ب فِي قَ فَا ِح َشةُ ْ ْظ َهِر ال ْم تَ َّطا ُعو ُن َو ل ا َ ’ْو َجاعُ ِذي َن َم َضْوا َّ ِهُم ال ْم تَ ُك ْن َم َض ْت فِي أ ْس ََفِ تِي لَ َّ ال . ِهْم ْي ِن َعلَ ْ َطا َو َجْو ِر ال سل َمئُونَ ِة ْ ِة ال ِن َو ِشِده ِال ِهسنِي ِخذُوا ب ُ أ ِمي َزا َن إَّ ْ ِم ْكيَا َل َوال ْ ُضوا ال ْنقُ ْم يَ . ُم َولَ ِهْم إَّ ْم يَ ْمَنعُوا َز َكاةَ أ ْمَواِل ْط َو َر لَ قَ ْ ِنعُو ال ْم يُ ْم َط ُروا ُم لَ بَ َهائِ ْ ْوَ ال َما ِء َولَ ِر ِه ْم فَأ َخذُوا بَ ْع ُض َم ِم َن ال َّس . ِم ْن َغْي هواً ِهْم َعدُ ْي َّ َط هّللاُ َعلَ َسل َر ُسوِل ِه إَّ َو َع ْهدَ ُضوا َع ْهدَ هّللاِ ْم يُْنقُ َو ي لَ ا فِ أْيِدي . ِكتَا ِب ِهْم ِ ُهْم ب ْم تَ ْح ُكْم أئِ َّمتُ َو َم ْ ا لَ َج َع َل هّللاُ بَأ َس ُهْم َبْيَن ُهم َويَتَ َخيَّ ُروا ِمَّما أْن َز َل هّللاُ إَّ َهذَ . هّللاِ .فِي الزوائد: ا حديث صالح للعمل به ِي مالك وأبيه ب َ ِن أ وقد اختلفوا فِي اِ ْب . 1221. (4019) (7208)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor. "(Bir gün) Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm yanımıza gelip şöyle buyurdular: "Ey muhacirler! Beş şey vardır, onlarla imtihan olacağınız zaman (artık cemiyette hiçbir hayır kalmamıştır. Onların siz hayatta iken zuhurundan Allah'a sığınırım. (Bu beş şey şunlardır:) 1) Zina: Bir millette zina ortaya çıkar ve alenî işlenecek bir hale gelirse, mutlaka o millette tâun hastalığı yaygınlaşır ve onlardan önce gelip geçmiş milletlerde görülmeyen hastalıklar yayılır. 2) Ölçü-tartıda hile: Ölçü ve tartıyı eksik yapan her millet mutlaka kıtlık, geçim sıkıntısı ve sultanın zulmüne uğrar. 3) Zekat vermemek: Hangi millet mallarının zekatını vermezse mutlaka gökten yağmur kesilir. Hayvanlar da olmasaydı tek damla yağmur düşmezdi. 4) Ahdin bozulması: Hangi millet Allah ve Resûlünün ahdini (yani düşmanla yaptığı anlaşmayı) bozarsa, Allah Teâla hazretleri o millete, kendilerinden olmayan bir düşmanı musallat eder ve ellerindeki (servet)lerin bir kısmını onlar alır. 5) Kitabullahla hükmetmeyi terk: Hangi milletin imamları Kitabullahla ameli terk ederek Allah'ın indirdiği hükümlerden işlerine gelenleri seçerlerse, Allah onları kendi aralarında savaştırır." 1636 ـ7666 ـ7677 ـ8767 - ِ ِن بَ َرا ِء ْب َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال َّصبَّاح. ْ ِل َع ْن َزاذَا َن َع ِن ال َها ِمْن ْ ْي ٍث َع ِن ال ِز ثَنَا َع َّما ُر ْب ُن ٍب؛ ُم َح َّمٍد َع ْن لَ َعا قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : ِعنُو َن قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َّ ُهُم ال عَنُ ْ َويَل ُهُم هّللاُ عَنُ ْ َو يَل : ا ب ا ِن دَ ’ ْر ِض.فِي الزوائد: فِي إسناده الليث، وهو اِ ْب ِعنُو َن . َّ ُهُم ال لعَنُ ْ َوْي ُهُم هّللاُ لعَنُ ْ سليم ضعيف.ـ-477يَ 1222. (4021) (7209)- Berâ İbnu Âzib radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, (bir defasında): "Onlara Allah lanet eder ve lanet edenler de onlara lanet eder" buyurdu ve arkasından lanet edenler ibaresiyle "yerde yürüyen hayvanlar" ın kastedildiğini açıkladı."1637 AÇIKLAMA: Hadiste geçen "Onlara Allah lanet eder ve lanet edenler de onlara lanet eder" ibaresi Bakara suresinin 159. ayetinde geçer. Resûlullah bu hadisleriyle ayette geçen "lanet ediciler"den ne kastedildiğini açıklamış olmaktadır. Ayetin tam meali şöyle: "Biz, Kitap'ta insanlara iyice açıkladıktan sonra indirmiş olduğumuz açık delilleri ve doğru yolu gizleyenlere gelince: Onlar, Allah'ın rahmetinden uzaklaştırdığı kimselerdir. Lânet edebileceklerin hepsi onlara lânet eder (rahmetten uzaklaştırılmalarını diler)."1638 ي ْب ُن ُم َح ـ7667 ـ7677 ـ8766 - َّمٍد َج ْعِد َع ْن َحدهثَنَا َعِل . ْ ِي ال ب َ ِن أ ِن ِعي َسى َع ْن َعْبِد هّللاِ اِ ْب َو ِكي ٌع َع ْن ُسْفَيا َن َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ثَنَا ثَ : ْي ِه ْوبَا َن؛ قَا َل َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ ِ : َ ر َو َسل ب ْ ال عُ ْمِر إَّ ْ َعا ُء يدُ فِي ال يَ ِز . الد َر إَّ قَدَ ْ يُ ْح َر ُم ال هرِ . ْز َق َو ََ يَ ُرد ال َوإ َّن ال َّر ُج َل لَ ْن ِب يُ ِصيبُهُ ِالذَّ ب .فِي الزوائد: إسناده حسن . 1223. (4022) (7210)- Sevbân radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ömrü sadece yapılan iyilik artırır. Kaderi de sadece dua geri çevirir. Şurası muhakkak ki, kişi, işlediği günah sebebiyle rızkından mahrum edilir." 1639 1635 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/539. 1636 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/540. 1637 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/541. 1638 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/541. 1639 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/541. * BELAYA SABIR ـ7668 ـ7677 ـ8768 - َ َرا ِهيم ْب ِ ِي فُدَْي ٍك َحدهثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ ب َ َع ْن َع َط ثَنَا اِ ْب ُن أ . ا ِء َ ِن أ ْسلَم ُم ْب ُن َس ْعٍد َع ْن َزْيِد ْب َحدَّثَنِي ِه َشا ِر هيِ؛ قَا َل ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ ٍر َع ْن أ ْب : ي ِن يَ َسا َّ ِ َّي َصل ُت َعلَى النَّب ْ دَ َخل هّللاُ ْي ِه َو َض ْع ُت يَ ِدي َعلَ َ َو ُهَو يُو َع ُك فَ م َّ َو َسل ْي ِه َعل . ِ َحا ِف َ ه ْو َق الل َّي فَ فَ . ُت َو َجدْ ُت َح َّرهُ بَ ْي َن َيدَ ْ يَا ! ْي َك َر فَقُ : ُسو َل هّللِ ل َما أ َشدَّ َها َعلَ ! قَا َل: نَا ا َب ََ ُء َويُ َضعَّ ُف لَ ْ نَا ال إنَّا َكذِل َك يُ َضعَّ ُف ل ’ ُت َ ْ ل َب ََ ًء؟ قَا َل َر ْج ُر ق : ُ أ : ا’ ُت ي يَا ُسو َل هّللِ! النَّا ِس أ َشد ْ ل ِيَا ُء قُ ْنب : َر ُسو َل هّللِ َّم يَا ! ثُ َّم : ال َّصاِل ُحو َن َم ْن؟ قَا َل ِر ث . ُ فَقْ ْ ِال يُْبتَلَى ب َحدُ ُه ْم لَ َه إ ْن َكا َن أ . ا َحهِوي َءةَ يُ عَبَا ْ ال َحدُ ُه ْم إَّ َحتَّى َم . يَ ا يَ ِجدُ أ َحدُ ُه ْم لَ َب ََِء َوإ ْن َكا َن أ ْ ِال َر ُح ب ْف ِال َّر َخا ِء َحدُ ُكْم ب َر ُح أ ْف فِ : إسناده صحيح. هُ ثقات َك . ي الزوائد َما يَ ُ ِر َجال . 1224. (4024) (7211)- Ebu Sa'idi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm hasta yatmakta iken yanına girdim. Elimi üzerine koydum, hararetini, yorganın üstünden elimin altında hissettim. "Ey Allah'ın Resulü! Hararetiniz çok fazla!" dedim. "Biz (peygamberler) böyleyiz. Belalar bize katmerli gelir, buna mukabil ücretleri de katmerli verilir" buyurdular. "Ey Allah'ın Resûlü! Hangi insanlar en çok bela çekerler?" dedim. "Peygamberler!" buyurdular. "Ey Allah'ın Resûlü! Sonra kimler?" dedim. "Sonra sâlihler! buyurdular ve açıkladılar: Onlardan biri fakirliğe öylesine müptelâ olur ki, kendini örten abadan başka bir şey bulamaz. Onlar, sizin bollukla sevindiğiniz gibi fakirlikle sevinirler."1640 ـ7667 ـ7676 ـ8767 - نَّى؛ قَاَ ُمثَ ْ َج ْه َضِم ي َو ُم َح َّمدُ ْب ُن ال ْ ال هيٍ َحدهثَنَا َن ْص ُر ْب ُن : ِب َعِل َو َّها ْ ِن َم ثَنَا َع . اِل ٍك؛ ْبدُ ال ِس ْب َع ْن أنَ ثَنَا ُح َمْيدٌ قَا َل: ُحٍد ُ َّما َكا َن يَ ْو ُم أ َ َو ل ُش َّج َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ُم يَ ِسي ُل َعلَى َو ْج ِهِه ُك . ِس َر ْت َرَبا ِعيَةُ فَ . َجعَ َل الدَّ َ َو َجعَ َل َي ْم َس ُح الدَّم َويَقُو ُل َع : ى ْن َو ْج ِهِه لَ ِ َو ُهَو يَدْ ُعو ُه ْم إ ِم ِالدَّ ِ ِهْم ب ِيه َو ْجهَ نَب ْوٌم َخ َضبُوا ْفِل ُح قَ َف يُ َك ِم َن ا َّز َو َج هّللاِ! َّل َكْي َس فَأْن َز َل هّللاُ َع - لَ ْي ْمِر َش ْي ل ’ ٌء َ ُهْم َظاِل ُمو َن ِ َب ُهْم فَإنَّ ْو يُعَذه ِهْم اَ ْي اَ .-فِي الزوائد: هُ ثقات ْو يَتُو َب َعلَ ُ ِر َجال إسناده صحيح، . 1225. (4027) (7212)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Uhud (savaşı) gününde Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın bir dişi kırıldı ve başından yaralandı. Kan yüzüne akmaya başladı. Yüzündeki kanı hem siliyor hem de: "Kendilerini Allah'a çağıran peygamberlerinin yüzünü kanâ boyayan bir kavim nasıl iflah olur?" diyordu. Allah Teâla hazretleri (sanki bu sözleri tevekküle uygun bulmayarak) şu ayeti inzal buyurdu: "Kullarımın tedbir ve idaresinden senen elinde bir şey yoktur ve sen onların inkârlarından mes'ul değilsin. Allah dilerse onlara tevbe nasip eder, dilerse zalim oldukları için onlara azab verir" (Âl-i İmrân 128).1641 َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َطِر ـ7666 ـ7677 ـ8764 - ي ٍف َع ْن ا ِويَةَ بُو ُمعَا ِي ُسْف ثَنَا أ ’ يَا َن َع ْن أنَ ٍس؛ قَا َل َ ب َ ْع : ْي ِه َم ِش َع ْن أ ِري ُل َعلَ َء ِجْب َجا َّي هّللاُ لَى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ َ َو ُهَو َجاِل ٌس َحِز ال َّس ََ ي ُن ُم ذَا َت يَ ْوٍم إ م َّ َو َسل ْي ِه َعل . َ َض َربَهُ بَ ْع ُض أ ْه ِل َمَّكةَ َما ِء قَدْ ِالِده قَدْ ُخ . فَقَا َل: ِض َب ب َك؟ فَقَا َل ُ : وا قَا َل َمالَ ِي َه ُؤ ََِء َوفَعَل لَى َش َج َرةٍ ِم ْن َو َر فَعَل ب : ا ِء ا ِ َظ َر إ ِرنِي فَنَ ؟ قَا َل نَعَ ْم أ ِريَ َك آيَةً ُ َو أتُ اِدي ِح َّب أ ْن أ ل . قَا َل: َك ْ ْ ادْ ُع تِل َم ْت بَ ْي َن يَدَْي ِه ْم ِشي َحتَّى قَا َء ْت تَ َجا ْر ِج ال َّش . قَا َل: ْع َج َرةَ فَدَ َعا َها فَ تَ ْ َها فَل ْل لَ َه ق . ا ُ لَى َمَكانِ ِ ْت َحتَّى َعادَ ْت إ َر َجعَ َها فَ فَقَا َل ل . فَقَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر « ِي ُسو ُل هّللِ َصل فِي الزوا : بُو سفيان واسمه طمحة بن نافع سمع من َح ». ئد ْسب َ َهذَا إسناد صحيح إن َكا َن أ جابر . 1226. (4028) (7213)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Bir gün Hz. Cibril aleyhisselâm, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına geldi. O sırada Resûlullah üzgün vaziyette oturuyordu. Sebebiyse Mekkelilerden biri vurup yaralamıştı, mübarek vücutları kana boyanmıştı. Hz. Cebrail: "Neyin var (niye üzgünsün)?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Şunlar bana yaptıklarını yaptılar!" dedi. Cibrîl: "Diler misin sana bir mucize göstereyim?" dedi. Resûlullah: "Evet bana (bir mucize) gösterin!" buyurdu. Derken Cebrail aleyhisselâm, bulundukları vadinin gerisindeki bir ağacı gösterdi: "Şu ağacı çağır!" dedi. O da hemen çağırdı. Ağaç yürüyerek geldi, önünde durdu. Cebrail aleyhisselâm: "Ona söyle de geri gitsin!"dedi. Aleyhissalâtu vesselâm ağaca: "Geri dön!" dedi, o da döndü, eski yerine vardı. (Bunu gören Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, "üzüntümün zâil olması için) bu bana yeter!" buyurdu." 1642 ٍر ـ7667 ـ7678 ـ8777 - نَا ِه َحدهثَ ُم ْب ُن َع َّما َوِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َشا . ِن ثَنَا ال . َعبَّا ٍس ْ َع ْن ُم َجا ِهٍد َع ِن اِ ْب ٍر َع ْن قَتَادَةَ ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن بَ ِشي ِريحاً َط َو َجدَ ِ ِه ْسِر َي ب ُ أ ْيلَةَ َ؛ أنَّهُ لَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن َك ْع ٍب َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ْب هيِ بَ ُ َع ْن أ ِر يه . ي ُل ِبَةً َما هِذِه ال هرِ فَقَا َل يَا ! ي ُح ِجْب ؟ قَا َل ِيَةُ َّطبه َو َزْو ِج َه ال : ا َها َواْبنَ ْي َما ِش َط ِة ْ ِر ال ْب َو َكا َن ِري ُح قَ َرا ِف بَنِى إ ْسِرائِي َل. ْ ل َخ ِض َر َكا َن ِم ْن أث ْ ُء ذِل َك أ َّن ا َو َكا َن بَدْ هِذِه . قَا َل: ِ َرا ِه ٍب فِي َصْو َم َعتِ ْي ِه ال َّرا ِه ُب َمَم رهُ ب ُع َعلَ ْطلَ ِه فَيَ . ِ ُمهُ ا ه فَيُعَ ” ل َ ْس ََم. َخ ِض ُر َزَّو َجهُ أبُوهُ ا ْمَرأةَ ْ َغ ال لَ ِ َّما ب فَل . َخ ِض ُر َ ْ َمهَ ال َّ َو فَعَ . أ َخذَ ل 1640 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/542. 1641 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/543. 1642 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/543. َحداً َمهُ أ ْعِل َها أ ْنَ تُ ْي َء َ َعل . ِ َسا َر ُب النه َو َكا َن َ يَقْ َه . ا َق َّ فَ َط . ْخرى ل ُ َّم َزَّو َجهُ أبُوهُ أ ث . فَ ُ َحداً َمهُ أ ْعِل َها أ ْنَ تُ ْي َعلَ َوأ َخذَ َمَها َّ َم ْت إ ْحدَا ُه َما ل عَ . فَ َكتَ ْي ِه ا َش ْت َعلَ َوأفْ ف َشى ا . أ ْ ِرباً َق َها َو ’ ْخ َرى. فَاْن َطلَ َحدُ ُه َما أ َ َرأيَاهُ فَ َكتَم ِن فَ ِطبَا بَ َل َر ُج ََ ِن يَ ْحتَ بَ ْحِر فَأقْ ْ َرةً فِي ال َخ َحتَّى أتَى َجِز Œ ُر، ي َوقَا َل َخ ِض َر : قَدْ ْ ِقي َل: َك َرأْي َت ال َو َم ْن َرأهُ َمعَ . فَ َم : قَا َل: ُف ََ ٌن. ْرأةَ ْ تِ َل قَا َل، فَتَ َزَّو َج ال َب قُ َّن َم ْن َكذَ َ ِهْم أ َ َو َكا َن فِي ِديِن ُسئِ َل فَ َكتَم فَ َمةَ َكاتِ ْ ُم ْش ُط ال . ْ َسقَ َط ال فِ ْر َعْو َن إذْ ْم ِش ُط اْبنَةَ َما ِهي تَ ِن َو فَأ ْخبَ َر . َزْو ٌج تَ فِ ْر َعْو ُن! ْت أبَا َها ِع َس فَبَ ْينَ . فَقَالَ ْت: َمْرأةِ اْبنَا ْ . فَأ ْر َس َل َو َكا َن ِلل ِهَما َو َزْو َج َها أ ْن يَ ْر ِجعَا َع ْن ِدينِ َمْرأةَ ْ َودَ ال َرا ِهْم فَ ْي ُكَم أل . فَأبَيَا فَقَا َل: ا َ ُ تَنَا أ ْن تَ ْجعَ إنهى قَاتِل . فَقَا:َ ْ ْينَا إ ْن قَتَل ِمْن َك إلَ إ ْح َسانا نَا فِي بَ ْي ٍت ً لَ ِبَةً ِريحاً َطيه َ َو َجدَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِالَّنب ْسِر َي ب ُ َّما أ ِري َل فَأ ْخبَ َر فَفَعَ . هُ َل فَلَ فَ .فِي الزوائد: فِي إسناده َس ِعيِد بن بشير قَا َل َسأ َل ِجْب فِي ِه البخاري: يتكلمون فِي حفظه. بُو حاتم َ ِي وأبي زرعة قَا.َ محله الصدق عندنا قلت: يحتج به؟ قَا:َ ب َ و قَا َل أ : َسِم ْع ُت أ وضعفه غيرهم . 1227. (4030) (7214)- Übey İbnu Ka'b radıyallahu anh'ın anlattığına göre: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Mi'rac gecesinde çok hoş bir koku hissetti. "Ey Cibril bu güzel koku nedir?" diye sordu. O da anlattı: "Bu mâşıta (berber) kadının, iki oğlunun ve kocasının kabirlerinin kokusudur. Bunların hikâyesi şöyledir: Hızır aleyhisselâm, Benî İsrail'in ileri gelenlerinden biriydi. Onun yol güzergâhında manastırda oturan bir rahib vardı. Hızır oradan geçtikçe rahib önüne çıkar, İslâm'ı öğretirdi. Hızır buluğa erince babası onu bir kadınla evlendirdi. Hızır İslâm'ı hanımına öğretti ve bunu kimseye haber vermemesi hususunda söz aldı. Kendisi kadınlara yaklaşmazdı. Bu sebeple bir müddet sonra kadını boşadı. Aradan zaman geçince babası, Hızır'ı bir başka kadınla evlendirdi. Hızır ona da İslâm'ı öğretti ve kimseye söylememesi için söz aldı. Bu sırrı o iki kadından biri tuttu, diğeri ifşa etti. (Böylece onun İslâm'ı yaydığı ortaya çıktı.) Bunun üzerine Hızır oradan kaçtı. Deniz ortasında bir adaya geldi. Odun kesmek için iki kişi oraya geldi ve onu gördüler. Bunlardan biri Hızır'ı gördüğünü gizledi, diğeri ifşa etti ve: "Ben Hızır'ı gördüm!" dedi. Ona: "Seninle beraber onu başka kim gördü?" denildi. O: "Falan kimse!" dedi. Ona soruldu ise de gördüğünü söylemedi. Onların dininde yalan söyleyen öldürülürdü. Zamanla bu sır tutan adam, öbür sır tutan kadınla evlendi. Bu kadın, Firavun'un kızının başını tararken tarak elinden düştü. Kadıncağız: "Firavun helak olsun!" dedi. Kız bunu babasına haber verdi. Kadının kocasından başka iki de oğlu vardı. Firavun, onları da çağırttı. Bunları dinlerinden çevirmek için Firavun ısrar eni. Onlar direndiler. O zaman Firavun: "Öyleyse sizi öldüreceğim!"dedi. Karı-koca: "Bu, tarafınızdan bize bir ihsan olur!" diye merdane cevap verdiler ve: "Madem öldüreceksin hiç olsun bizi bir kabre koy!" dediler. O da öyle yaptı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Mirac'ta iken güzel bir koku duydu, Cibril aleyhisselâm'a bunu sordu. O da bu hâdiseyi anlattı."1643 َمْرَو ِز ي ـ7664 ـ7677 ـ8778 - ْ َح َس ِن ال ْ ُح َسْي ُن ْب ُن ال ْ هيٍ ِي َعِد َحدهثَنَا ال . ب َ َجْو َه ِر ي ثَنَا اْب ُن أ . ْ ُم اِ ْب ُن َس ِعيٍد ال َرا ِهي ْب ِ َو َحدهثَنَا إ . ثَنَا َعْبدُ َو َّها ِب ْب ُن َع َطا ٍء قَاَ ْ بُو ُم َح ال : َ ِ ةيهب َر ي الدَّ ْردَا ِء؛ قَا َل ا ِشدٌ أ ب َ ِهم الدَّ ْردَا ِء َع ْن أ ُ ِن َحْو َش ٍب َع ْن أ ي َع ْن َش ْهِد ْب ِح َّمانِ ْ ْو َصانِي ٍد ال َّم : أ َم ْكتُ ُر ْك َص ََةً َت َو ََ تَتْ َوإ ْن قُ هطِ ْع َت َو ُح هرِ قْ ِا هّللِ َشيئاً أ ْنَ تُ ْشِر ْك ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َخِليِلي َصل َعِهمداً ُمتَ ً فَقَدْ َعِهمداً َر َكَها ُمتَ َم ْن تَ وبَة فَ ِ َّمةُ َشٍهر بَ ِر . ئَ ْت ِمْنهُ الذه َها ِمْفتَا ُح ُك هلِ َخ ْمَر فإنَّ ْ َو ََ تَ ْش َر ِب ال .فِي الزوائد: إسناده حسن. وشهر مختلف فِي ِه . 1228. (4034) (7215)- Ebu'd-Derdâ radıyallahu anh anlatıyor: "Halilim Aleyhissalâtu vesselâm bana şu vasiyette bulundu: "Hiçbir şeyi Allah'a ortak kılma, hatta param parça edilsen, ateşlerde yakılsan da; bile bile hiçbir namazını terketme; kim namazı bile bile terkederse ondan Allah'ın zimmeti (garantisi) kalkar; içki içme, çünkü o, bütün kötülüklerin anahtarıdır."1644 * FİTNE SEBEBİYLE ZAMANIN FENALAŞMASI ِ ي ـ7667 ـ7676 ـ8777 - ٍر ال َّر َحب َحدهثَنَا ِغيَا ُث . ٍِم ْب ُن َج ْعفَ َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل أْنبَأنَا ال . و ُل ْ ِ ٍر يَقُ قَ : َسِم ْع ُت أبَا َعْبِد َسِم ْع : ا َل ُت اِ ْب َن َجاب ِ ِه يَقُو ُل ِو : يَة يَقُو ُل َربه َسِم ْع : ي هّللاُ ُت ُمعَا َّ ِ َّي َصل َسِم ْع ُت النَّب َو َس ْي ِه يَقُو ُل َعلَ َ م َّ ل : َب ََ ٌء َوفِتْنَةٌ ْم يَ ْب َق ِم َن الد ْنيَا إَّ ل .فِي الزوائد: هُ ثقات َ ُ ِر َجال إسناده صحيح، . 1229. (4035) (7216)- Hz. Muaviye radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Dünyanın bela ve fitneden başka hiçbir şeyi kalmadı."1645 ـ7677 ـ7677 ـ8776 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ُج َمِح ي ثَنَا يَ ِز . َع ْن إ ْس َحا َق ْب ُن يدُ ْب ُن َها ُرو َن َحدهثَنَا أ . ْ ال َمةَ َمِل ِك ْب ُن قُدَا ْ ثَنَا َعْبدُ ال َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ ِر هيِ َع ْن أ بُ َمقْ ْ َرا ِت َع ِن ال فَ ْ ِي ال ب َ قَا َل َر أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َو ُسو ُل هّللِ َص : ا ٌت َخدَّا َعا ٌت ل َسيَأتِى َعل . َى النَّا ِس َسنَ َها ال َّصاِد ُق ُب فِي َكاِذ ُب َويُ َكذَّ ْ َها ال َصدَّ ُق فِي َه يُ . ا ا َخائِ ُن َويُ َخَّو ُن فَي ْ َها ال َم ُن فِي َويُ ْؤتَ ’ِميُن. ِ َضةُ َها ال رَوْيب َو « ْيْن ِط ُق فَي َو قِي َل: َما 1643 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/544-545. 1644 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/545. 1645 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/546. ؟ قَا َل َوْيبُ َضةُ ال ر : افِهُ عَ ال َّر ُج » ا َّمِة ُل التَّ ْ ِ فِي أ ْمِر .فِي الزوائد: ي الفرات قَا َل الذهبي فِي الكاشف ال ب َ فِي إسناده إسحاق عن أ : ِن حبان فِي الثقات . مجهول. وفيل: منكر. وذكره اِ ْب 1230. (4036) (7217)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İnsanlar öyle aldatıcı yıllar görecek ki, o yıllarda yalancılar tasdik, doğru söyleyenler tekzib edilecekler. Keza o yıllarda hâine itimad edilecek, emin kimseye de hainsin denecek. O zaman ruvaybıda adam amme işinde söz sahibi olacak." "Ruvaybıda kimdir?" diye sorulmuştu. "Amme işlerinde (söz sahibi olan) değersiz adam" diye cevap verdi."1646 ـ7677 ـ7674 ـ8774 - ِي َشْيبَةَ ب َ َما ُن ْب ُن أ ِر ْ َس َع ِن ال ز ْه َحدهثَنَا ُعث . ْب ُن يَ ْحيَى َع ْن يُونُ َحةُ ْ ثَنَا ى َطل ِي ُح َمْيٍد يَ ْعنِى َمْولَ ب َ ي َع ْن أ َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ٍ َ ُم َسافِع : م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو ُل هّللِ َصل يَ ْبقَيَ َو قَا َل : لَ َّن ِخيَا ُر ُكْم َهبَ يَذْ ْ ْمُر ِم ْن أ ْغفَاِل ِه فَل ُو َّن َكَما يُ ْنتَقَي التَّ تُْنتَقَ لَ ُموتُ ْم ِش َرا ُر ُكْم فَ هي. َط ْعتُ ِن يزيد ا’يل وا إ ْن ا ْستَ .فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. وأبو حميد لم أر من جرحه و وثقه. ويُونُس هو اِ ْب وباقي رجال ا”سناد ثقات . 1231. (4038) (7218)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İyi hurmalar adilerinden ayıklandığı gibi siz de ayıklanacaksınız. İyileriniz gidecek, kötüleriniz kalacak. (O devirde kötülerin içinde kalmaktansa) elinizden gelirse hemen ölün (ölün de hayırlı olanı tercih edin)."1647 ُس ْب ـ7676 ـ7677 ـ8777 - نَا يُونُ َحدهثَ ُن ’ ى َعْبدُ ا َس ال َّشافِ ِع ي ْعل . َ ِري ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن إدْ . َجنَ ِد ي َع ْن أبَا ْ َحدَّثَنِي ُم َح َّمدُ ْب ُن َخاِلٍد ال قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِن َماِل ٍك؛ أ ِس ْب َح َس ِن َع ْن أنَ ْ َع ِن ال ِن َصاِلحٍ يَ ’ ْز ْب : َ دَادُ ا ِشدَّة.ً ْمُر إَّ إدْبَاراً َو . ََ َو ََ الد ْنيَا إَّ ُش هحاً ِر النَّا ُس إ . النَّا ِس َّ َعلَى ِش َرا إَّ َو ََ تُقُو ُم ال َّسا َعةُ . َ ِعي َسى ْب ُن َمْريَم َمْهِد ي إَّ ْ َو ََ ال .فِي الزوائد: قَا َل الحاكم فِي المستدرك، بعد ِلك َهذَا ا وقد بسط السيوط هي أفراد الشافع هي . فقد حدهث به غيره. القول أن روى َهذَا المتن ب ”سناد: َهذَا حديث يعد فِي ، وليس كذَ َهذَا حديث مشهور بمحمد بن خالد الجند هي فِي ِه. وخصة ما نقل عن الحافظ عمادالدين بن كثير أنه قَا َل: الصغاني المؤذن، ِن معين أنه ثقة . شيخ الشافع هي وروى عنه غير وحد أيضا. وليس هو بمجهول بل ورى عن اِ ْب 1232. (4039) (7219)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(İslam'ı yaşama) işi gittikçe zorlaşacak. Dünya da (gerçek müslümanlara) gittikçe sırt çevirecek. İnsanların da cimriliği artacak. Kıyamet ancak şerirlerin tepesine kopacak. Mehdî, Hz. İsa'dan başkası değildir."1648 * KIYAMET ALAMETLERİ ـ7677 ـ7667 ـ8786 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َع ْن َحدهثَنَا أ . َمةَ ِي َسل ب َ ِن َع ْمٍرو َع ْن أ ْشٍر َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِ َر ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ب ةَ؛ َرْي ِي هُ ب َ أ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َه ٍب َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ قَا َل : َ ٍل ِم ْن ذَ َرا ُت َع ْن َجب فُ ْ َحتَّى يَ ْح ِس َر ال تَقُو ُم . تَ ُل ِم ْن ُكل ِه ال َّسا َعةُ ْي ِه فَيُقْ تَ ُل النَّا ُس َعلَ فَيُقْ َع .فِي الزوائد: ث َش َرةٍ ت ْسعَةٌ هُ ُ ُو إسناده صحيح ِر َج قات. د بلفظ ال ِي دَا ب َ ورواية أ : يوشك الفرات أن يحسر عن كنـز من ذهب. فمن حضر ف يأخذ منه شيئا . 1233. (4046) (7220)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Fırat nehri, altından bir dağı ortaya çıkarmadıkça Kıyamet kopmayacaktır. İnsanlar o altın sebebiyle öldürülecek. Öyle ki on insandan dokuzu öldürülecektir." 16491650 ي ـ7678 ـ7667 ـ8787 - َمانِ ْ عُث ْ بُو َمْرَوا َن ال َحدهثَنَا أ . َّر ْح َم ِن َ ِن َعْبدُ ال ِزٍم َع ِن ال ْع ََِء ْب ِي َحا ب َ ِز ْب ُن أ عَ ِزي ْ ِ ثَنَا َع ي ِه َع ْن ْبدُ ال َع ْن أب قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب َ أ : َ وا ُ َهْر ُج قَال ْ َر ال ْكثِ ِفتَ ُن َويَ ْ ْظ َهَر ال َوتَ َما ُل، ْ َض ال َحتَّى يَِفي َو َم تَقُو ُم : ا ال َّسا َعةُ َر ُسو َل هّللِ َهْر ُج؟ يَا ال ! قَا َل: ُل ْ قَتْ ْ ال . قَتْ ال ُل. ُل ْ قَتْ ْ ال . ثَثا.فِي الزوائد: هُ ثقات ً ُ إسناده صحيح ِر َج . وقد روى والترمذي بعضه . ال 1234. (4047) (7221)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mal dolup taşmadıkça, fitneler zuhûr etmedikçe ve herc (haksız, sebepsiz öldürmeler) artmadıkça Kıyamet kopmayacaktır." Orada bulunanlar: "Herc nedir, ey Allah'ın Resulü?" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "Öldürmedir! Öldürmedir! Öldürmedir!" diye üç kere tekrar etti."1651 1646 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/546. 1647 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/546-547. 1648 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/547. 1649 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/547. 1650 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/547. 1651 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/548. * KUR'AN VE (DİNLE İLGİLİ) İLİMLERİN YOK OLMASI ـ7677 ـ7666 ـ8784 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكٍر ْب ُن أ بُو بَ َو ِكي ٌع َ َنا ا’ يٍد؛ قَا َل َحدهثَنَا أ . ِ ثَنَا . ثَ ب ِن لَ َج ْعِد َع ْن ِزيَاِد ْب ْ ِي ال ب َ ِن أ ِم ْب َم ُش َع ْن َساِل ْع : َشْيئًا، فَقَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ذَ َك : ذَا َك ِعْندَ ُت َر النَّب ْ ل ِم قُ ْ ِعل ْ َها ِب ال ِن ذَ َوا َر أ : ُسو َل هّللِ يَا ! ُ َرأ َونَ ْح ُن نَقْ ُم ْ ِعل ْ َه ُب ال َف يَذْ َو َكْي َمِة؟ قَا َل ِقيَا ْ لَى يَ ْوِم ال ِ َء ُه ْم، إ ِرئُهُ أْبنَا َويُقْ َءنَا ِرئُهُ أْبنَا ْرآ َن َونُقْ قُ ْ م َك ِز ال : يَادُ ُ َك أ تْ ِه َر ثَ ! إ ْن ُكْن ُت ’ ِكلَ قَ َمِدينَ ِة َرا َك ِم ْن أفْ ْ ِال َس ُج ٍل ب . ْي َولَ أ َوا ْو َراةَ و َن التَّ ُ َرأ َرى يَقْ َصا َوالنَّ يَ ُهودُ ْ هُ ثقات. إ أنه ُ ِر َجال ِهَما؟.فِي الزوائد: َهذَا إسناده صحيح، َش ْيٍء ِمَما فِي ِ ُو َن ب ِجي َلَ يَ ْعَمل هِذِه ال ”ْن ِي ا ِل َك الذهبي فِي الكاشف َ منقطع. قَا َل البخاري فِي التاريخ الصغير: ب لم يسمع سالم بن أ لجعد من زياد بن لبيد. ى ذَ وتبعه َعل . َ و قَا َل: ليس لزياد عند المصنف سوى َهذَا الحديث وليس له شئ فِي بقية الكتب . 1235. (4048) (7222)- Ziyâd İbnu Lebîd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir şey anlatarak: "İşte bu şey, ilmin gitme anlarında olur" buyurdu. Ben: "Ey Allah'ın Resulü! Bizler Kur'ân'ı okur olduğumuz, evlatlarımıza da okuttuğumuz, evlatlarımız da kendi evlatlarına okutur olacakları halde ilim nasıl gider (kaybolur)?" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm: "Anasız kalasıca Ziyâd! Ben seni, Medine'nin en fakihlerinden biri bilirdim. Şu, (gözümüzün önündeki) yahudi ve hıristiyanlar kitapları olan Tevrat ve İncil'i okudukları halde onların içinde bulunanlarla amel ediyorlar mı? (Demek ki keramet okumada değil, okunanı hayata geçirmekte, yaşamakta ve tatbik etmektedir)" buyurdular."1652 ي ْب ُن ُم َح ـ7676 ـ7667 ـ8787 - َّمٍد َحدهثَنَا َعِل . ِي َماِل ٍك ا ب َ َع ْن أ ِويَةَ بُو َمعَا ِن ثَنَا أ ’ َ ْب ْيفَةَ ِن ِح َرا ٍش َع ْن ُحذَ ْب ْش َج ِع هيِ َع ْن َرْب ِع هيِ ِن؛ قَا َل يَ َما ال : قَا َل ْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُر ُس ا” ْو ِب َر ُسو ُل هّللِ َصل َّ : يَدْ ُر ُس َو ْش ُئ الث ُم َكَما يَدْ ْس ََ . َو ََ َص ََةٌ ُم َرى َما ِصيَا َحتَّىَ يُدْ ُس ٌك َو ََ َصدَقَةٌ َو ََ نُ . ٍة ْيلَ يُ ْس َرى َعلَى ِكتَا ِب هّللاِ َع َّز َو َج َّل فِي لَ َولَ َف ’ . ََ َيْبقَي فِي ا ْر ِض ِمْنهُ آ َوتَْبقَى َطَو يَة. ائِ ُف ِم َن النَّا ِس ٌ عَ ُجو ُز ْ ِي ُر َوال َكب ال َّشْي ُخ ال . و َن ْ َم يَقُول : ِة ُ َءنَا َعلَى هِذِه ال َكِل َر ْكنَا أبَا أدْ : َ ََ هّللاُ ه ِ لهَ إ ِ إ . ِصلَةٌ َها فَقَا َل لَهُ ُ ه : َ ََ َما تُ ْغنِي َعْن ُهْم فَنَ ْح ُن نَقُول : ِ لهَ إ ِ إ ُرو َن َم َو ُه ْمَ يَدْ هّللاُ ْيقَةُ ؟ فَأ ْع َر َض َعْنهُ ُحذَ ُس ٌك َو ََ َصدَقَةٌ َو نُ ٌم َو ََ ِصيَا َص ََةٌ ا . ْي ِه ثَثاً َّم َردَّ َها َعلَ ث . ُ ْيفَةُ ُك َّل ذِل َك يُ ْعِر ُض َعْنهُ ُحذَ ِة فَقَا َل اِلثَ َّ ْي ِه فِي الث بَ َل َعلَ َّم أقْ ث : ُ َصلَةُ ِر يَا ! ِهْم ِم َن النَّا ِجي تُْن . ِف : إسناده صحيح. هُ ثقات َث ََثا. ي الزوائد ً ُ ِر َجال . ورواه الحاكم و قَا َل: إسناده صحيح َعل . َى شرط مسلم 1236. (4049) (7223)- Huzeyfe İbnu'l-Yemân radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Elbisenin nakşı silinip gittiği gibi İslâm da silinip gidecek. Öyle ki oruç nedir, namaz nedir, hacc nedir, sadaka nedir? bilinemeyecek. Bir gecede Allah'ın kitabı götürülecek, ondan yeryüzünde hiçbir şey kalmayacak. Çok yaşlı ihtiyar erkek ve kadınlardan bir kısım insanlar sağ kalıp: "Biz babalarımıza lâ ilâhe illallah kelimesi üzerine yetiştiğimiz için bu kelimeyi söyleriz" diyecekler." Huzeyfe bu hadisi anlatınca orada bulunan Sıla radıyallahu anh kendisine: "O yaşlılar namaz nedir, oruç nedir, hacc nedir, sadaka nedir bilmezken "Lâ ilâhe illallah" kelimesi onlara bir fayda sağlar mı?" dedi. Huzeyfe (bu söze) cevap vermedi. Ama Sıla bu sorusunu üç kere tekrarladı. Her seferinde Huzeyfe onun sorusuna cevaptan kaçındı. Sonunda üçüncü tekrar üzerine Sıla'ya yönelerek: "Ey Sıla, kelime-i tevhid onları (hiç olsun ebedî) cehennemden kurtarır" dedi ve bunu üç kere tekrar etti." 1653 * EMANETİN GİDİŞİ ـ7677 ـ7668 ـ8778 - ى ُم َصفَّ ْ َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ال . ِي َش َج َرةَ ب َ ِي ال َّزا ِه ِريَّ ِة َع ْن أ ب َ ٍن َع ْن أ ِن ِسنَا ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َح ْر ٍب َع ْن َس ِعيِد ْب ِن ُمَّر َكثِي قَا َل ِر ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ِن ُع َمَر؛ أ َء ةَ : َع ِن اِ ْب َحيَا ْ َرادَ أ ْن يُ ْهِل َك َعْبدًا نَ َز َع ِمْنهُ ال ِذَا أ َّن هّللاَ َع َّز َو َج َّل إ ِ إ . ذَا ِ فَإ ُم َمِقيتاً قَهُ إَّ ْ ْم تَل ِذَا لَ فإ قَهُ إَّ ْ ْم تَل َء لَ َحيَا ْ ِز نَ َز َع ِم َع ْت ِمْنهُ ا ْنهُ ال نُ تاً َم ’ قَّ َمانَةُ فإذَا نُ ’ ِز . َع ْت ِمْنهُ ا ُم َخَّوناً َخائِناً قَهُ إَّ ْ ْم تَل لَ َمانَةُ . قَهُ إَّ ْ ْم تَل ِذَا لَ فَإ ُمِز َع ْت ِمْنهُ ال َّر ْح َمةُ ُم َخَّوناً َخائِنا . ً َّعناً ُملَ َر ِجيماً قَهُ إَّ ْ ْم تَل لَ ِز َع ْت ِمْنهُ ال َّر ْح َمةُ ِذَا نُ فَإ ِرْبقَةُ ِز َع ْت ِمْنهُ نُ َّعناً ُملَ َر ِجيماً قَهُ إَّ ْ ْم تَل ِذَا لَ فَإ ْس ََ .فِي الزوائد: فِي إسناده صعيد بن سنان وهو ضعيف مختلف فِي اسمه . ِم ا” 1237. (4054) (7224)- İbnu Ömer radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Aziz ve celil olan Allah, bir insan helak etmek istedi mi, ondan önce hayayı çeker alır. Hayası bir kere gitti mi sen ona artık herkesin nefretini kazanmış bir kimse olarak rastlarsın. Herkesin nefretini kazanmış olarak rastladığın kimseden emanet çekilip alınır (artık o, güvenilmeyen, kuşkulu kişidir). Kişiden emanet (güven) çekilip alınınca ona artık hep hain ve herkesçe hain bilinen biri olarak rastlarsın. Ona hep hain ve hıyanetle bilinen biri olarak rastladın mı, sıra ondan merhametin çekip çıkarılmasına gelmiştir. Ondan rahmetin çıkarıldığı vakit artık ona (Allah'ın rahmetinden) kovulmuş, lânetlenmiş olarak rastlarsın. Ona sen kovulmuş, lânetlenmiş olarak rastlayınca ondan İslâmiyet bağı çözülüp atılır."1654 1652 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/548-549. 1653 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/549. 1654 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/550. * KIYAMETİN BÜYÜK ALÂMETLERİ ـ7674 ـ7667 ـ8776 - ْب ُن يَ ْحيَى ِن ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه َحدهثَنَا . ٍب َح ْر َملَةُ َع ْن يَ ِزيدَ ْب ِهيعَةَ ِر ِث َواِ ْب ُن لَ َحا ْ أ ْخبَ َرنِي َع ْمُرو ْب ُن ال ِي ٍب َع ْن ِسنَا ِي َحب ب أ قَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن َماِل ٍك َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ِس ْب ِن َس ِعيٍد َع ْن أنَ ِن ْب بَاِد ُروا ب ’ ِ : ا ِل ِستهاً ُو َع ال َّش ْع : ْم ِس َما ُطل ا َوالد َخا َن َودَابَّةَ ِ َها عَ ِم ’ ا َّمِة ْن ُم ْغِرب ْ َوأ ْمَر ال َحِد ُكْم أ َوالدَّ َّجا َل َو َخَوْي َضةَ ْر ِض . فِي الزوائد: إسناد حسن. وسنان بن سعد مختلف فِي ِه وفي اسمه . 1238. (4056) (7225)- Hz. Enes İbnu Ma'lik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şu altı şeyden önce (ahirete bakan) iyi ameller işlemekte acele edin: "Güneşin battığı yerden doğması, Duhân, dâbbetü'l-arz, Deccâl, herbirinize mahsus olan ölüm ve (sizin salih amelinize mani olacak) âmme hizmeti."1655 ـ7677 ـ7666 ـ8777 - َّخ ََ ُل ْ ال هيٍ ُح َس ُن ْب ُن َعِل ْ َحدهثَنَا ال . َرةَ ِن ثَنَا َعْو . ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ُن ْب ُن ُع َما ِن َعْبِد هّللاِ ْب اْب َمةَ َما ِن ثُ ُمثَنَّى ْب ْ ال ِي قَتَادَةَ؛ قَا َل ب َ ِن َماِل ٍك َع ْن أ ِس ْب ِي ِه َع ْن َجِدهِه َع ْن أنَ أنَ : ِس َع ْن أب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِن قَا َل : اŒ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِمائَتَْي يَا ُت بَ ْعدَ ال .فِي ْ ِن الجوزي فِي الموضوعات الزوائد: فِي إسناده عون بن عمارة العبدي، وهو ضعيف. و قَا َل السيوط هي: َهذَا الحديث أورده اِ ْب ِن المثنى ضعيفان غير أن المتهم به ُس الكديم هي عن عون به من طريق ُم َح َّمد بن يُونُ . و قَا َل: َهذَا حديث موضوع وعون واِ ْب الكديم هي. قلت: ْي ِه كما ترى ولقد تبين أنه توبع َعل «أي فِي رواية المصنف» وأخرجه الحاكم فِي المستدرك من طريق آخر َ ِن كثير: َهذَا الحديث يصح. وإن صح عن عون به. و قَا َل: صحيح. وتعقبه الذهبي فِي تلخيصه فَقَا َل: عون ضعفوه. و قَا َل اِ ْب فمحمول َعل ’مام أحمد بن حنبل وأصحابه من أثمة الحديث . َى ما وقع من الفتنة، بسبب القول بخلق القرأن والمحنة ل 1239. (4057) (7226)- Ebu Katâde radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Kıyametin büyük) alâmetleri ikiyüz (senesin)den sonra gelecektir."1656 ـ7687 ـ7667 ـ8774 - هيٍ َحدهثَنَا َن ْص ُر ْب ُن َج ْه َضِم ي َعِل ْي ٍس ْ ِس ال . نَا نُو ُح ْب ُن قَ ثَ . َع ْن أنَ ٍل َع ْن يَ ِزيدَ ال َّرقَا ِش هيِ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ُمغَفَّ َ؛ قَا َل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّمتِي َعلَى َخ ْم ِس َط ْب : بَقَا ٍت ِن َماِل ٍك َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ُ ِ ٍهر َو أ : تَ أ ْه ُل ب َو فَأ ْربَعُو َن ى َسنَةَ ُهْم ق . ْ ُونَ ِذي َن يَل َّ َّم ال ثُ َوا ُص ٍل َوتَ َرا ُحٍم ِة َسنَ ٍة أ ْه ُل تَ لَى ِع ْشِري َن َو َمائَ ِ إ . ٍ ُطع ٍر َوتَقَا ِة َسنَ ٍة أ ْه ُل تَدَابُ ِي َن َو ِمائَ ُهْم إلى ِسته ُونَ ِذي َن يَل َّ َّم ال َه ث . ْر ُج ُ ْ َهْر ُج ال ْ َّم ال ُ َجا ث . النَّ ِن النَّ .فِي الزوائد: فِي إسناده يزيد بن أبان الرقاشي وهو ضعيف. و قَا َل السيوطي: الجوزي فِي َجا َهذَا أيضا أورده اِ ْب الموضوعات من طريق كامل بن طلحة عن عباد بن عبد هّللا عن أنس و قَا َل: أصل له. والمتهم به عباد. وقد تبين أن له متابعات عن أنس. وله عدة شواهد . 1240. (4058) (7227)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ümmetim beş tabakadır: İlk kırk yıl, hayır ve takva ehlidir. Bunu takip edenler yüzyirmi yılına kadardır. Bunlar merhamet sahibi, sıla-i rahme değer veren kimseler olacak. Sonra yüzaltmış yılına kadar olanlar birbirlerine sırt çevirirler, aralarındaki (kardeşlik bağlarını) koparırlar. Sonra da birbirlerini öldürme devri gelir. O devirde kurtuluş isteyin, kurtuluş!" Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ümmetim beş tabakadır. Her tabaka kırk yıldır. Benim tabakam ve ashabımın tabakası ilim ve iman ehli insanların tabakasıdır. İkinci tabaka kırk ile seksen yılı arasındaki (insanların) tabakasıdır, bunlar hayır ve takva ehli insanlardır..." (Hz. Enes, sonra hadisi yukarıdaki şekilde tamamladı.)"1657 بُو أ ْح َم ـ7687 ـ7664 ـ8777 - دَ َ َج ْه َضِم ي ثَنَا أ ْ ال هيٍ ِر ٍق َع ْن َعْبِد هّللا َحدهثَنَا َن ْص ُر ْب ُن . ِ َعِل ٍر َع ْن َطا َما َن َع ْن َسَّيا ْي ثَنَا بَشي ٌر ْب ُن ُسلَ ِ َّي ٌف.فِي الزوائد: حديث َعْبدُ هّللا ِر َجال إسناده ثقات. إ أنه ال َّسا َع ِة َم ْس ٌخ َو َخ ْس ٌف َوقَذْ َم قَا َل: بَ ْي َن يَدَيِ َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل عن النَّب ِن شهاب ِن حبان َ منقطع. بُو الحكم لم يحدهث عن طارق اِ ْب َرة،َ رواه ِاْب ِبي ُه َرْي َ وسيار أ . قَاله ا”مام أحمد. وله شاهد من حديث أ فِي صحيحه . 1241. (4059) (7228)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıyametin kopmasına yakın (bazı insanlar günahları sebebiyle) "mesh"e (hayvan sûretine çevrilme), "hasf'e yere batma) ve "kazf'e (taşlanma azabı) uğrayacaktır."1658 1655 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/551. 1656 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/551. 1657 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/552. 1658 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/552. بُو ُكَر ـ7686 ـ7667 ـ8766 - ْي ٍب َ ِر َع ْن َعْبِد هّللا َحدهثَنَا أ . ِ ِي ال زبَ ْي ب َ ِن َع ْمٍر َع ْن أ َح َس ِن ْب ْ َضْي ٍل َع ِن ال َو ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ ِويَةَ بُو ُمعَا َ ثَنَا أ قَا َل َر ْب : ُسو ِن َع ْمٍرو؛ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ٌف ُل هّللِ َص : ل َّمتِي َخ ْس ٌف َو َم ْس ٌخ َوقَذْ ُ ِر يَ .فِي الزوائد: َجال إسناده ثقات ُكو ُن فِي أ . إ َ أنه منقطع. بُو حاتم ِن معين و قَال أ وأبو الزبير اسمه ُم َح َّمد بن مسلم بن تدرس، لم يسمع من عبد هّللا بن عمرو، قَاله اِ ْب : لم يلقه . 1242. (4062) (7229)- Abdullah İbnu Amr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ümmetimde hasf, mesh ve kazf olacaktır." 1659 * DÂBBETU'L-ARZ بُو َغ َّسا َن ُم َح َّمدُ ْب ُن َع ْمٍر ـ7687 ـ7677 ـ8767 - و ُزنَ ْي ٌج َ َحدهثَنَا أ . َمْيلَةَ بُو تُ َع ْن َ َر ثَنَا أ . ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن ُعبَ ْيٍد. ْيدَةَ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن بُ ِي ِه؛ قَا َل أب : ِري ٍب ِم ْن َمَّكةَ بَاِديَ ِة قَ ْ ِال ب ٍ لَى َمْو ِضع ِ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ْم َه َب بَي َر ُسو ُل هّللِ َصل َه ذَ . ا َحْولَ ِ َسةٌ فإ ٌل. فَقَا َل ِذَا أ ْر ٌض يَاب ِ ُمْو ِضع ْ ِم ْن َهذَا ال تَ ْخ ُر ُج الدَّابَّةُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ٍر . ٌر فِي ِشْب ِذَا فِتْ ِ قَا َل اِ ْب ُن بُ : ِسنَي َن َر فإ . ْيدَةَ فَ . َح َج ْج ُت بَ ْعدَ ذِل َك ب لَهُ َي فَأ . َهِذِه َرانَا َعصاً ِعَ َصا فَإ . هكذَا و هكذَا.فِي الزوائد: َهذَا إسناده ضعيف. ’ن خالد بن عبيد، قَا َل البخاري: فِي حديثه ِذَا ُهَو ب ِن نظر. حبان والحاكم و قَا َل اِ ْب : يحدث عن أنس بأحاديث موضوعة . 1243. (4067) (7230)- Abdullah İbnu Büreyde radıyallahu anhüma babası (Büreyde)'den naklediyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm beni, Mekke'ye yakın badiyedeki bir yere götürdü. Burası kuru bir yerdi, etrafı da kumdu. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Dâbbetu'l-arz bu yerden çıkacak" buyurdu. İşaret edilen yerin eni ve boyu birer karıştı." İbnu Büreyde dedi ki: "Bundan yıllar sonra haccettim. Babam (o sahanın en ve boy uzunluğunda) bir asasını bize gösterdi. Baktım ki, o âsa benim bu âsam ile şu ve bu kadardır."1660 * YE'CÜC VE ME'CÜC َحدهثَنَا أ ْز . َه ُر ْب ُن َمْرَو ـ7688 ـ7677 ـ8747 - ا َن َي ثَنَا َع ’ ْبدُ ا َر ثَنَا َس َع ْن قَتَادَة.َ قَا َل: ةَ؛ ْعل . ِعيدٌ ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ٍ بُو َرفِع َ َحدهثَنَا أ قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُجو َج َو َم قَا َل : أ ُجو َج يَ ْحِف ُرو َن ُك َّل يَ ْوٍم َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ َّن يَأ إ . ِذي ِ َّ ِذَا َكادُوا يَ َرْو َن ُشعَا َع ال َّش ْم ِس قَا َل ال َحتَّى إ ِه ْي َعل م: َ َم ا ْر ِجعُوا فَ . ا َكا َن َسنَ ْحِف ُرهُ َغداً ِ فَيُ ِعيدُهُ هّللاُ أ َشدَّ . ذَا َحتَّى إ ُروا ُهْم َعلى النَّا ِس َحفَ َرادَ هّللاُ أ ْن يَ ْبعَثَ َوأ ُهْم ِذَا بَلَغَ ْت ُمدَّتُ َحتَّى إ ِهْم ْي ِذي َعلَ َّ هّللاُ تَعالى َس َكادُ : تَ ْح َوا يَ َرْو َن ُشعَا َع ال َّش ْم ِس قَا َل ال َء ا ْر ِجعُوا فَ إ ْن َشا ِف ُرونَهُ َغدا . وا ً نُ ْ َوا ْستَث َو ُهَو َكَه . ْيئَتِ ِه ْي ِه فَيَعُودُو َن إلَ َر ُكوهُ َء ِحي َن تَ . َما ْ ْن ِشفُو َن ال ْخ ُر ُجو َن َعلى النَّا ِس فَيَ َويَ ِس َهاِمِهْم فَيَ ْحِف ُرونَهُ . ِ ِهْم فَيَ ْر ُمو َن ب َح َّص ُن النَّا ُس ِمْن ُهْم فِي ُح ُصونِ َو ى يَتَ لَ ِ إ َما ِء َّظ ال َّس . ِذي إ ْجفَ ه ُم ال َها الدَّ ْي فَتَ . و َن ْر ِج ُع َعلَ ُ َه فَيَقُول : ْرنَا أ ْه َل ا ُهْم قَ ’ ُ تُل ِهْم فَيَقْ فَائِ فِي أقْ ُث هّللاُ نَ َغفاً ْونَا أ ْه َل ال َّس َما ِء فَيَ ْبعَ ْر ِض َو َعلَ ب . ِذي ِ َها َّ َ وال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل يَ ِدِه َر ُسو ُل هّللِ َصل َو نَ ! ا َّب ا ْف ِسي ب ُحو ِمِهْم إ َّن دَ ’ ُ ِم ْن ل تَ ْس َم ُن َوتَ ْش َكُر َش َكراً ْر ِض ل .فِي الزوائد: َ ُ إسناد صحيح. هُ ثقات . ورواه الحاكم و قَا َل: ى شرط مسلم ِر َجال صحيح َعل . َ 1244. (4080) (7231)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ye'cüc ve Me'cüc (seddi) her gün kazarak nihayet güneşin ışığını görmeye yakın, başlarındaki kişi onlara: "Haydi dönün, kazımıza yarın devam ederiz!" der. Allah Teâla hazretleri, sabah oluncaya kadar seddi eski güçlü haline iade eder. Bu hal onların müddetleri doluncaya kadar devam edecek. Vakit dolup da Allah onları insanların üzerine göndermek istediği zaman, aynı şekilde yine kazacaklar, güneşin ışığını görecekleri gedik açılacağı zaman, başlarındaki "haydi dönün inşaallah yarın kazmaya devam ederiz" diyecek. Onlar da "inşaallah!" diyecekler; ertesi günü gelecekler. Bu sefer seddi bıraktıkları gibi bulacaklar. Yine kazacaklar, bu sefer insanların üzerine çıkacaklar ve (uğradıkları) suyu içip tüketecekler. İnsanlar, onlara karşı kalelerine çekilecekler. Bu sefer onlar da oklarını göğe atacaklar. Okları, üzeri kanlı olarak geri dönecek. Bunun üzerine Ye'cüc ve Me'cüc: "Biz yeryüzündeki insanları kahrettik ve göktekilere de galebe çaldık" diyecekler. Sonra Allah, onların enselerine musallat olacak deve kurtlarını gönderecek, bunlarla onları öldürecek." Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm devamla dedi ki: "Nefsim elinde olan Zât-ı zülcelâl'e yemin olsun ki, yerdeki hayvanlar onların etlerini yemek suretiyle muhakkak ki iyice semirecek ve memeleri sütle dolacaktır."1661 ٍر ـ7687 ـ7676 ـ8747 - ُم ثَنَا يَ ِز . ْب ُن َحْو َش ٍب يدُ ْب ُن ها ُرو َن َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َب َّشا عََّوا ْ ِر ثَنَا ال . ْب ُن ُس َحْيٍم َع ْن ُمْؤثِ َحدَّثَنِي َجبَلَةُ ِن َم ْسعُوٍد؛ قَا َل َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ْب : َّم ِن َعفَا َزةَ َ َو ُمو َسى َو ِعي َس ل ى َ َرا ِهيم ْب ِ َي إ ِق لَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َر ُسو ِل هّللِ َصل ْسِر َي ب ُ أ ْيلَةَ ا َكا َن لَ فَتَذَا َك . وا ُروا ال َّسا َعةَ ُ فَبَدَأ 1659 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/552. 1660 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/553. 1661 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/554. َ َرا ِهيم ْب ِ َه بإ . ا ُوهُ ِعْن ُم فَ . َسأل ْ َها ِعل ُك ْن ِعْندَهُ ِمْن ْم يَ فَل . وا ُمو َسى َ ُ َّم َسأل ْم ث . ُ ٌم فَلَ ْ َها ِعل يَ . ُك ْن ِعْندَهُ ِمْن َ ِن َمْريَم لَى ِعي َسى ْب ِ َحِدي ُث إ فَ . ُردَّ ال َه فَقَا َل: ا َما دُو َن َو ْجبَتُ َّى فِي لَ ِ ِهدَ إ قَدْ ُع . هّللاُ ُمَها إَّ َف ََ َي ْعلَ َها ِل قَا َل َو ْجبَِت َر فَأ َّما . ُخ ُرو َج الدَّ َّجا فَذَ َك : هُ ُ تُل ِز ُل فَأقْ ِ فَي لَى ِ ْر ِج فَأْن . ُع النَّ ا ُس إ ْم ُو ُن ِب ََِد ِه . ْن ِسل ُهْم يَأ ُجو ُج َو َمأ ُجو ُج َو ُه ْم ِم ْن ُك هلِ َحدَ ٍب يَ ُ ل ِ ب ْ َشِر فَيَ ْستَق . بُوهُ ِ َما ٍء إَّ . َسدُوهُ فَيَ ْجأ ُرو َن َف ََ يَ ُم رو َن ب أفْ َش ْيٍء إَّ ِ َو ََ ب َن ا ُهْم فَتَْنتُ لَى هّللا فَأدْ ُعو هّللاَ أ ْن يُ ِميتَ ِ َم ْر ُض ِم . ا ِء ْن ِري ِح ِهْم إ ’ ْ ِال َء ب لَى هّللاِ فَأدْ ُعو هّللاَ فَيُ ْر ِس ُل ال َّس َما ِهْم فَيَ ْجا ُرو َن إ . فِي ِ ِقي ْ ُهْم فَيُل ُ فَيَ ْحِمل بَ ْحِر ْ َم ال . د ا ِجبَا ُل َوِت ْ َّم تُْن َس ُف ال ُ َم ث ’ دَّ ا َّى ْر ُض ’ِديِم. لَ ِ فَعُ ِه : ِم َن النَّا ِس دَ إ ِل َك َكانَ ِت ال َّسا َعةُ َمتَى َكا َن ذَ . ْ َه َكال ا ُ ِرى أ ْهل تِيَ يَدْ َّ َحاِم ِل ال َها ِ ِو ََدَتِ َمتَى تَْف َج ُؤ ُه ْم ب ُم . عََّوا ْصِدي ُق ذِل َك فِي ِكتَا ِب هّللاِ تَعالَي ْ ُجو ُج َو َمأ ُجو ُج َو ُه ْم ِم ْن ُك هل َوُو ِج « ِ قَا َل ال : دَ تَ ْ تِ َح ْت يَأ ِذَا فُ َحتَّى إ ُو َن ِر ت فِي الزوا : َهذَا إسناد صحيح. َج َحدَ ٍب يَ ». ئد ْن ِسل هُ ثقا ِن ال . حبان فِي الثقات ُ ومؤثربن عفازة ذكره اِ ْب . وباقي ِر َجال ا”سناد ثقات. ورواه الحاكم و قَا َل: َهذَا صحيح ا”سناد . 1245. (4081) (7232)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Miraç gecesinde, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Hz. İbrahim, Hz. Musa ve Hz. İsa ile karşılaştı. Kıyameti aralarında müzakere ettiler. Önce Hz. İbrahim aleyhisselâm'dan başlayıp ona Kıyametten sordular. Onun Kıyamet hakkında herhangi bir bilgisi yoktu. Sonra Hz. Musa aleyhisselâm'a sordular. Kıyamet hakkında onun da bir bilgisi yoktu. Söz Hz. İsa aleyhisselâm'a geldi. O: "Kıyametin kopmasına yakın şeyler (alametler) hakkında bana bilgi verildi. Ama Kıyametin kopma (vaktini) Allah'tan başka hiç kimse bilemez" dedi. Sonra (Kıyametin alâmetlerinden biri olarak) Deccal'in çıkmasını anlattı. Şunları söyledi: "Sonra ben inip onu öldüreceğim ve bundan sonra halk memleketlerine dönecek. Bu defa onların karşısına Ye'cüc ve Me'cüc çıkacak ve her tepeden hızla hücum edeceklerdir. Onlar giderken rastladıkları her suyu içip tüketecekler ve uğrayacakları her şeyi bozup alt-üst edecekler. Bunun üzerine halk feryat ederek Allah'tan yardım dileyecek. Ben de Ye'cüc ve Me'cüc'ü öldürmesi için Allah'a dua edeceğim. (Duam kabul görecek) ve yer onların (leşlerinin) kokusu ile çok pis kokacak. Ben yine Allah'a dua edeceğim! Allah da bir su gönderecek ve o su, onları taşıyıp denize atacaktır. Daha sonra dağlar ufaltılıp dağıtılacak ve yer, derinin yarılıp genişletildiği gibi yayılıp genişletilecek. İşte söylenen bu hal vukua gelince, insanlara yakınlığı itibariyle Kıyametin, ev halkı ne zaman doğumu ile aniden karşılaşacaklarını bilmedikleri hamile kadın gibi olacağı bana bildirildi." Râvi el-Avvâm demiştir ki: "Bunun tasdiki Kitabullah'da bulunmuştur (Meâlen): "Nihayet, Ye'cüc ile Me'cüc'ün önündeki sed açıldığında, her tepeden saldırmağa başlarlar" (Enbiya 96).1662 * MEHDİ'NİN ÇIKMASI ـ7686 ـ7677 ـ8746 - ِ ب َ َما ُن ْب ُن أ ْ ِي ِزيَاٍد َع ْن َحدهثَنَا ُعث ب َ ِن أ َع ْن يَ ِزيدَ اِ ْب ي ْب ُن َصاِلحٍ ْب ُن ِه َشاٍم. ثَنَا َعِل ِويَةُ . ثَنَا ُمعَا ي َشْيبَةَ َع ْن َعْبِد هّللاِ؛ قَا َل َمةَ قَ ْ َ َع ْن َعل َرا ِهيم ْب ِ إ : بَ َل فِتْيَةٌ أقْ إذْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل َما نَ ْح ُن ِعْندَ َرأ ُه ْم بَ ْينَ ِم ْن بَنِى َها ِشٍم. َّما فَلَ ْونُهُ َر لَ َوتَغَيَّ ا ْغ َرْوتَقَ ْت َعْينَاهُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ النَّب . ُت ِ ي َصل ْ . فَقَا َل: إنَّا أ ْه ُل بَ ْي ٍت َما نَ َزا ُل نَ َزى فِي َو ْج ِه َك شْيئًا نَ ْكَر قَا َل فَقُ : ُههُ ل نَا ا َع َر هّللاُ لَ َر ا ْختَا Œ ةَ د ْن ِخ يَا ْ َم ْشِر ِق َمعَ ُه ل . َى ال ْ ْوٌم ِم ْن قِبَ ِل ال َي قَ َحتَّى يَأتِ ْطِريداً َوتَ ْو َن بَ ْعِدي َب ََ ًء َوتَ ْشِريداً قَ ْ َو ْ إ َّن أ ْه َل بَ ْيتِي َسيَل م َف . ََ َرايَا ُت ُسودٌ ُوا َص ُرو َن فَيُ ْع َطْو َن َما َسأل ُو َن فَيُْن َر َف ََ يُ ْع َطْونَهُ فَيُقَاتِل َخْي ْ لَى َر فَ ْيسأل ُج ٍل ِم ْن أ ْه ِل ُو َن ال ِ َحتَّى يَدْفَعُو َها إ ُونَهُ بَل يَقْ َجْوراً ُؤ َها ُ َمل َكَما ُؤ َها قِ ْسطاً بَ ْيتِي فَ . َي ْملَ ِ ْج ل َّ َعلَى الث ْو َحْبواً َولَ ِهْم يَأتِ ْ ِل َك ِمْن ُكْم فَل َر َك ذَ َم ْن أدْ فَ .فِي الزوائد: إسناده ضعيف، لضعف هي ِي زياد الكوف ب َ يزيد بن أ . لكن ل َ َرا ِهيم ْب ِ ِي زياد عن إ ب م ينفرد يزيد بن أ . فقد رواه الحاكم فِي المستدرك من طريق عمر بن َ َ َرا ِهيم ْب ِ قيس عن الحكم عن إ . 1246. (4082) (7233)- İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Biz, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında iken Benî Hâşim'den bir grub genç geldi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm onları görünce, gözleri yaşla doldu ve rengi değişti. Ben: "(Ey Allah'ın Resulü!) şimdiye kadar, mübarek yüzünüzde hoşumuza gitmeyen bir manzara hiç görmemiştik, (şimdi ne oldu da bizi üzen bir ifade ile karşılaşıyoruz?)" dedim. Şu cevabı verdiler: "Biz öyle bir Ehl-i Beytiz ki, Allah bizim için dünyaya mukabil ahireti tercih etmiştir. Benim Ehl-i Beytim benden sonra bela, kaçırılma ve sürgüne maruz kalacak. Nihayet, meşrık (doğu) tarafından beraberlerinde siyah bayraklar olan bir kavim gelecek. Bunlar hayır (saltanat) isteyecekler, fakat istekleri yerine getirilmeyecek. Bunun üzerine onlar savaşacak. Allah onlara yardım edecek. Bundan sonra istedikleri (hükümdarlık) kendilerine verilecek. Ne var ki, onlar bunu kabul etmeyip emirliği Ehl-i Beytim'den bir adama tevdi edecekler. Bu (Emîr) de, insanlar yeryüzünü daha önce zulüm ile doldurdukları gibi, yeryüzünü adaletle 1662 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/555-556. dolduracaktır. Artık sizden kim o güne yetişirse kar üstünde emeklemek suretiyle de olsa onlara varsın (katılsın)" buyurdu."1663 ا ِء َع ْن َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َو : أ ْح َمدُ ْب ُن يُو ُس َف ـ7687 ـ7678 ـ8748 - ، قَاَ َحذَّ ْ ْو ِر هيِ َع ْن َخاِلٍد ال َّ ِق َع ْن ُسْفيَا َن الث ثَنَا َعْبدُ ال َّر َّزا ِ هيِ َع ْن َء ال َّر َحب ِي أ ْس َما ب َ َع ْن أ ِي قَبَةَ ب ثَ : ْو أ بَا َن؛ قَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ُهُم قَا َل : اِ ْب ُن َخِليفَ ٍة َر ُسو ُل هّللِ َصل ُكل ِز ُكْم َث ََثَةٌ تَتِ ُل ِعْندَ َكْن يَق . ْ لَى َوا ِحٍد ِمْن ُهْم ِ َّمَ يَ ِصي ُر إ َم ْشِر ِق ث . ُ ْ ُع ال َّرايَا ُت ال سودُ ِم ْن قِبَ ِل ال ُ ْطل َّم تَ ُونَ ُكْم ثَ . تُل ْوٌم فَيَقْ هُ قَ ْ تَل ْم يُقْ ُظ قَ ْت ًَ ل . هُ َ َ أ ْحفَ َّم ذَ َكَر َشْيئاً ث . فَقَا َل: ُ َمْهِد ي ْ هّللاِ ال فإنَّهُ َخِليفَةُ ِ ْج ل َّ َعلَى الث ْو َحْبواً َولَ ِعُوهُ ُموهُ فَبَاي َرأْيتُ فَإ . فِي الزوائد: َهذَا إسناد صحيح. هُ ثقات ِذَا ُ ِر َجال . ورواه الحاكم فِي المستدرك و قَا َل صحيح َعلَى شرط الشيخين . 1247. (4084) (7234)- Sevbân radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sizin hazinenizin yanında üç kişi kavga edecek Üçü de bir halifenin evladıdır. (Halifelik) bunların hiçbirine nasip olmayacaktır. Sonra meşrık (doğu) cihetinden siyah bayraklar (taşıyan bir ordu) zuhur edecek, hiçbir kavmin öldürmediği şekilde sizi öldürecek." Ravi der ki: "Sonra (Aleyhissalâtu vesselâm) ezberde tutamadığım bir şey daha söyledi. Son olarak da: "Onları görünce onlara derhal biat edin, kar üzerinde emekleyerek de olsa!" buyurdular. Çünkü o, Allah'ın halifesidir, Mehdidir."1664 ـ7684 ـ7677 ـ8747 - بُو َشْيبَةَ َ َما ُن ْب ُن أ ِر ي ْ َحدهثَنَا ُعث . َحفَ ْ ُودَ ال بُو دَا ِن ثَنَا أ . ُم َح َّمِد َ ْب َ َرا ِهيم ْب ِ ِ ثَنَا يَا ِسي ُن ي ِه َع ْن إ َحنَِفيَّ ِة َع ْن أب ْ ِن ال ْب ٍهى؛ قَا َل َ َع : ْن َعِل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ٍة َر ُسو ُل هّللِ َصل ْيلَ قَا َل : بَ ْي ِت يُ ْصِل ُحهُ هّللاُ فِي لَ ْ َمْهِد ي ِمنَّا أ ْه َل ال ْ ال . فِي الزوائد: بن ُم َح َّمد بن ال َ َرا ِهيم ْب ِن قَا َل البخاري فِي التاريخ عقب حديث إ حنفية َهذَا: حبان فِي ِ فِي إسناده نظر وذكره اِ ْب ِن الثقات. ووثق العجلي. العجلي قَا َل البخاري: فِي ِه نظر. و أعلم له حديثا غير َهذَا. معين وأبو زرعة و قَا َل اِ ْب : بأس به. وأبو ُود الحفري اسمه عمر بن سعد احتج به مسلم فِي صحيحه وباقيهم ثقات دَا . 1248. (4085) (7235)- Hz. Ali anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Mehdi bizden, ehl-i Beyt'imizdendir. Allah onu bir gecede ıslah eder (yani tevbesini kabul eder, hizmetini yapacak hale getirir. Doğruyu ilham eder ve muvaffak kılar)".1665 ـ7687 ـ7676 ـ8747 - يَ ْ ِن ِزيَاٍد ال ْب هيٍ ٍر َع ْن َعِل ِن َج ْعفَ َحِميِد ْب ْ َو َّها ِب ثَنَا َس ْعدُ ْب ُن َعْبِد ال ْ ْب ُن َعْبدُ ال َحدهثَنَا َهِديَّةُ َماِم هيِ َع ْن ِع ْكِر َمةَ ِن َماِل ٍك؛ ِس ْب َع ْن أنَ َحةَ ْ ِي َطل ب َ ِن َعْبِد هّللاِ ْب ْن أ ٍر َع ْن إ ْس َحا َق ْب قَ : يَقُو ُل ْب ا َل ِن َع َّما َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع : دَ ُت َر ُسو َل هّللِ َصل نَ ْح ُن َولَ ِة َجنَّ ْ ُم َّطِل ِب َسادَةُ أ ْه ِل ال ْ َمْهِد ي ْبدُ ال َع . ْ ُح َسْي ُن َوال ْ َح َس ُن َوال ْ ٌر َوال ي َو َج ْعفَ َو ِعِل هي أنَا .فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. بن َو َح ْمَزةُ وعل زياد لم أر من وثقه و من ج هرحه وباقي رجال ا”سناد موثقون . 1249. (4087) (7236)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biz Abdulmuttalib'in oğullarıyız. Cennet ehlinin efendileriyiz: Ben, Hamza, Ali, Cafer, Hasan, Hüseyin ve Mehdi."1666 َجْو َه ِر ي ـ7677 ـ7677 ـ8744 - قَاَ ْ ُم ْب ُن َس ِعيٍد ال َرا ِهي ْب ِ ِم ْصِر ي َوإ ْ ْب ُن يَ ْحيَى ال َحدهثَنَا : ُودَ َح ْر َملَةُ ِر ْب ُن دَا ا غَفَّ ْ َعْبِد ال بُو َصاِلحٍ َ ثَنَا أ ي َح َّرانِ ْ ِن ال . َع ْمِرو ْب ِي ُز ْر َعةَ ب َ َع ْن أ ِهيعَةَ ِر ثَنَا اِ ْب ُن ل ِث ْب َن َج ْز ٍء ا َ َحا ْ ِن ال َح ْض َرِم هيِ َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ْ ِ ٍر ال قَا َل َر ب : ُسو ُل ِيِد هيِ؛ قَا َل َج ’ اب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم ْشِر ِق هّللِ َص : ل ْ ْ َط يَ . انَهُ ْخ ُر ُج نَا ٌس ِم َن ال َمْهِدي يَ ْعنِي ُسل ْ ِ فَي . فِي الزوائد: فِي إسناده عمرو بن َج ٍر َو هطِئُو َن ِلل اب الحضرمي وعبد هّللا بن لهيعة وهما ضعيفان . 1250. (4088) (7237)- Abdullah İbnu'l-Hâris İbni Cez'iz-Zübeydi radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün): "Doğudan birtakım insanlar çıkacak ve Mehdi için zemin hazırlayacak" buyurdular. O Mehdi'nin hakimiyetini kastediyor." 1667 * MEZAHİM (ŞİDDETLİ SAVAŞLAR) ـ7677 ـ7674 ـ8747 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدهثَنَا أ . ثَنَا ِعي َسى ْب ُن يُونُ ’ ؛ قَا َل ُس َع ِن ا ِن َع ِطيَّةَ َما َل َزا ِع هيِ َع ْن َح َّسا َن اِ ْب ْو : َم ْك ُحو ٌل َو اِ ْب ُن ُت َمعَ ُهَما ْ ِن َم ْعدَا َن َو ِمل لَى َخاِلِد ْب ِ ِي َز َكِريَّا إ ب ٍر أ . ؛ قَا َل َ ِن نُفَ ْي ِر ْب ِ فَ : قَا َل ِلي ُجبَ ْي ٌر: لَى ِذي َحدَّثَنَا َع ْن ُجبَ ْي ِنَا إ اْن َطِل ْق ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِم . ُت ْخ َمٍر َو َكا َن َر ُج ًَ ِم ْن أ ْص َحا ِب النَّب . ُهدْنَ ِة َمعَ ُهَم فَاْن َط ا لَقْ ْ َع ِن ال فَ . فَقَا َل: ي هّللاُ َسألَهُ َّ ِ هيِ َصل َسِم ْع ُت النَّب 1663 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/556-557. 1664 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/557. 1665 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/558. 1666 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/558. 1667 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/558. يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َعل : َ آ ِمناً ْحاً َصاِل ُح ُكُم ال رو ُم ُصل َصِرفُو َن َستُ . َّم تَْن ُمو َن ثُ ِص ُرو َن َوتَ ْغَن ُمو َن َوتَ ْسلَ فَتَْنتَ هواً َو ُه ْم َعدُ ْم َّم تَ ْغُزو َن أْنتُ ث َحتَّى ُ ُو ٍل ذي تُل ِ َمْرجٍ ُوا ب تَْن . و ُل ِزل ُع َر ُج ٌل ِم ْن أ ْه ِل ال َّصِلي ِب فَيَقُ فَيَ ْرفَ : هُ ْي ِه فَيَدُق ُم ْسِل ِمي َن فَيَقُو ُم إلَ ْ ْغ َض ُب َر ُج ٌل ِم َن ال َب ال َّصِلي ُب فَيَ َ ِعْندَ َغل . فَ َح َمِة ْ َمل ْ ِمعُو َن ِلل َويَ ْجتَ ُود بعضه ِد ُر ال رو ُم ذِل َك تَ ْغ .فِي الزوائد: اسناده حسن. بُو دَا َ وروى أ . 1251. (4089) (7238)- Zî Muhmer radıyallahu anh'a müslümanların Rumlarla yapacağı savaş sorulunca, Resûlullah'tan şu hadisi nakletmiştir: "Rumlar sizlerle emin bir sulh antlaşması yapacaklar. Sonra, siz ve onlar (başka) bir düşmanla savaşacaksınız ve zafer kazanıp ganimet mallarını alıp (savaştan) salimen galip çıkacaksınız. Sonra savaş yerinden ayrılıp tepeleri bulunan bir çayırlıkta mola vereceksiniz. Orada haç ehlinden (hıristiyanlardan) bir adam haçı havaya kaldırarak: "Haç galip oldu" diyecek, müslümanlardan bir adam kızarak kalkıp (adamın elindeki) haçı kırıp ezecektir. İşte o zaman Rumlar sulh antlaşmasını bozarak şiddetli bir savaş için toplanacaklar." İbnu Mâce, bu hadisin, kendisine bir başka vecihten de ulaştığını, hadisin o veçhinde şu ziyadenin olduğunu belirtir: "(Rumlar) şiddetli bir savaş için toplanacaklar. O zaman onlar seksen sancak altında oldukları halde gelirler ve her sancakta onikibin asker vardır."1668 ٍر ـ7676 ـ7677 ـ8777 - َحدهثَنَا ِه َشا . ٍِم ُم ْب ُن َع َّما َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل ْ ثَنَا ال . ِ هيِ ِرب ُم َحا ْ ِي ٍب ال ِن َحب َما َن ْب ْي عَاتِ َكِة َع ْن ُسلَ ْ ِي ال ب َ َما ُن ْب ُن أ ْ ثَنَا ُعث َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َ َع : ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : ِم َر ُسو َل هّللِ َصل ََ ِح ُم بَ َع َث هّللاُ َب ْعثاً َ م ْ َع ِت ال َوقَ ِذَا إ َرساً عَ َر ِب فَ ْ َمَواِلي ُه ْم أ ْكَر ُم ال ْ َن ال َوأ ْجَودُهُ ِ ُهُم الِدهي َن ِدُ هّللاُ ب يُ َؤيه َهذَ . ي العاتكة مختلف فِي ِه ِس ََحا .فِي الزوائد: ا إسناد حسن ً ِ ب َ َما َن بن أ ْ و ُعث . 1252. (4090) (7239)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şiddetli savaşlar vukûa geldiği zaman Allah mevaliden (Arap olmayan müslümanlar) öyle bir ordu gönderecek ki atlarının cinsi yönünden Arapların en kıymetlisi ve silah yönünden onların en iyisi olup Allah, İslâm dinini onlarla te'yid (takviye) edecektir."1669 ـ7677 ـ7687 ـ8778 - هيِ ِ ي ْب ُن َمْي ُمو ٍن ال َّرقه ِن َعْو ٍف َع ْن َحدهثَنَا َعِل . ِن َع ْمِرو ْب ِن َعْبِد هّللاِ ْب ٍر ْب ي َع ْن َكثِي ُحنَ ْينِ ْ بُو يَ ْعقُو َب ال َ ثَنَا أ ِي ِه َع ْن َجِدهِه؛ قَا َل أب : َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّم قَا َل: يَا َ ل ُم ْسِل ِمي َن بَبَ ْو ََ َء. ثُ ْ ا َحتَّى تَ ُكو َن أدْنَى َم َساِلحٍ ي هّللاُ َعل : َ تَقُو ُم ال َّسا َعةُ ي! يَا َعِلي! ِهمى ي َعِل ! يَا َعِل ُ ِي َوأ ِأب ب ! قَا َل: ا ُو َن بَنيِ إنَّ ُك ’ ِذي َن ِم ْن َب ْع ْم َستُقَاتِل َّ ُهُم ال ُ ِر َويُقَاتِل ْصفَ ِهْم ُروقَةُ ْي ِد ُكْم َحتَّى تَ ْخ ُر َج إلَ ا” ْو َمةَ ِذي َنَ يَ َخافُو َن فِي هّللاِ لَ َّ ِز ال ِح َجا ْ ِم أ ْه ُل ال ْم يُ ِصيبُوا ْس ََ Œئٍِم. لَ َ ِر َفيُ ِصيبُو َن َغنَائِم ِي ِ َوالتَّ ْكب ِيح ْسب تَّ ْ ِال ب ْس َطْن ِطينِيَّةَ قُ ْ ْفتَتِ ُحو َن ال فَيَ َها لَ ْ ِمث . ِس ُموا تَ َحتَّى َيقْ تْ . و ُل ِر ب ’ َس ِة ِا َوَيأتِي آ ٍت فَيَقُ ِر ُك نَاِدٌم : َوالتَّا نَاِدٌم ِخذُ فَاَ بَةٌ َي ِكذْ َو ِه َ َم ِسي َح قَدْ َخر َج فِي ِب ََِد ُكْم أ إ َّن ال .فِي ْ ِن فِي إسناده كثير بن عبد هّللا كذبه الشافعي وأبو دَا . حبان ُو الزوائد: د و قَا َل اِ ْب : روى عن أبيه عن جده نسخة موضوعة يحل ذكرها فِي كتب و الرواية عنه إ َعل . َى جهة التعجب 1253. (4094) (7240)- Amr İbnu Avf radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslümanların silahlarını koydukları yerin en yakını Bevlâ'da olmadıkça kıyamet kopmaz." Aleyhissalâtu vesselâm sonra: "Ey Ali, ey Ali, ey Ali!" diye nida etti. (Hz. Ali) "Annem babam sana kurban olsun, (buyurun ey Allah'ın Resulü!)" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "Muhakkak ki, sizler Benî Esfar'la (Rumlarla) savaşacaksınız. Sizden sonra gelecek müslümanlar da onlarla savaşacaklar. Nihayet Allah yolunda hiçbir kınayanın kınamasından korkmayan seçkin müslümanlar olan Hicaz halkı onlarla savaşa çıkacaklar. Konstantin'i tesbih ve tekbirlerle fethedecekler. Onlar daha önce benzerini elde etmedikleri ganimetler elde edecekler. Öyle ki (dirhem ve dinarları sayıyla değil, kalkanla ölçerek taksim edecekler. Bu sırada biri gelip şöyle diyecek: "Memleketinizde mesih çıktı." Bilesiniz bu haber yalandır. Artık o haberi tutan (inanan) da pişmandır, terkeden (inanmayan) da pişmandır."1670 * TÜRKLERLE SAVAŞ ـ7678 ـ7687 ـ8777 - َح َس ُن ْب ُن َع َرفَةَ ْ َحدهثَنَا ال . ِر هيِ ثَنَا َع َّما ُر ْب ُن ’ ؛ ُم َح َّمٍد َع ِن ا ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع ْن أ ِي َصالَحٍ ب َ ْع َم ِش َع ْن أ قَا َل: َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ َر ا ِصغَا ْوماً م: َ وا قَ ُ َحتَّى تُقَاتِل ُهْم تَقُ ’ َحدَ ُق ُوم ال َّسا َعةُ ُو ُجوِه َكا َن أ ْعيُنَ ْ َض ال ِن ِع َرا ْعيُ َج َراِد ال . النَّ ْخ ْ ِ ُهْم ب ُطو َن َخْيلَ ِ َر َق يَ ْرب ِخذُو َن الدَّ ُو َن ال َّشعَ َر َوَيتَّ ِعل ْنتَ يَ ُم ْط َرقَةُ ْ َم َجا ن ال ْ ِل َكأ َّن ُو ُجو َه ُهُم ال .فِي الزوائد: إسناده حسن. ِن حبان فِي صحيح من طريق ا’عمش . وعمار بن ُم َح َّمد مختلف فِي ِه. والحديث رواه اِ ْب 1668 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/559. 1669 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/560. 1670 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/560-561. 1254. (4099) (7241)- Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sizler, gözleri küçük, yüzleri geniş yuvarlak bir kavimle savaşmadıkça Kıyamet kopmayacaktır. Onların gözleri çekirge gözleri gibi olup yüzleri de kat kat deri ile kaplanmış kalkanlar gibidir. Kıl ayakkabılar giyerler, deriden mamul kalkanlar edinirler ve atlarını hurma ağaçlarına bağlarlar."1671 AÇIKLAMA: Bu çeşit hadislerde Türklerin kastedildiği daha önce açıklandı. 1672 ZÜHD BÖLÜMÜ * DÜNYAYA KARŞI ZÜHD, (DÜNYAYA RAĞBET ETMEMEK) ٍر ـ7677 ـ7686 ـ8777 - َحدهثَنَا ِه َشا . ٍم ُم ْب ُن َع َّما َح َكُم ْب ُن ِه َشا ِ ثَنَا ال . ي ْ ب َ َس ِعيٍد َع ْن أ ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن هُ َو َكاَن ْت لَ ِي َّخ ٍََد ب َ َع ْن أ ْرَوةَ فَ قَا َل ٌ ُص ْحبَة : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : ِقي َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ ِربُوا ِمْنهُ فإنَّهُ يُل تَ َمْن ِط ٍق فَاقْ ةَ َّ َوقِل فِي الد ْنيَا ْع ِط َي ُز ْهداً ُ ُم ال َّر ُج َل قَدْ أ َرأْيتُ ِذَا إ ِح ْكَمةَ ِن ال .فِي الزوائد: ماجة بي خد سولي َهذَا الحديث ْ لم يخرج اِ ْب . ولم يخرج له أحد من أصحاب الكتب الخمسة شيئا . 1255. (4101) (7242)- Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın ashabından olan Ebu Hallâd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir kimseye dünyaya karşı zühd ve az konuşma hasletlerinin verildiğini görürseniz ona yaklaşın (ve sözlerini dikkatle dinleyin). Çünkü o hikmetli sözler eder veya ona hikmet ilham edilir-."1673 ِر ـ7676 ـ7687 ـ8776 - ِو ال َّسفَ ب َ بُو ُعبَ ْيدَةَ ْب ُن أ َ ْو ِر هيِ َع ْن َحدهثَنَا أ . َّ َر ِش ي َع ْن ُسْفيَا َن الث قُ ْ ثَنَا ِش َها ُب ْب ُن َعبَّاٍد ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن َع ْمُرو ال ِي َح ب أ ؛ قَا َل َ ِن َس ْعٍد ال َّسا ِعِد هيِ َ َر ا : ُج ٌل فَقَا َل ِزٍم َع ْن َس ْه ِل ْب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر أتَى النَّب : ُسو َل هّللِ ِ َّي َصل ِ يَا ! ذَا أنَا نِى َعلَى َع َم ٍل إ َّ دُل هي النَّا ُس َحبَّنِ َوأ َحبَّنِي هّللاُ تُهُ أ ْ َعِمل . ي هّللاُ َّ فَقَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه َ َم ا ْز . ا فِي أيدُي النَّا ِس َهدْ فِي الد ْن َعل : يَا يَ ِحبَّ َك هّللاُ َوأ ْز َهدْ فِي يُ ِحب و َك.فِي الزوائد: ى ضعفه هي فِي إسناده خالد بن عمرو وهو ضعيف متفق َعل . واتهم بالوضع. َهذَا الحديث و َ وأوردله العقيل ِن قَا َل: ليس له أصل من حديث الثوري. لكن قَا َل النووي عقب َهذَا الحديث: ماجة وغيره بأسانيد حسنة رواه اِ ْب . 1256. (4102) (7243)- Sehl İbnu Sa'd es-Sâidî radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir gün) Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir adam gelerek: "Ey Allah'ın Resulü! Bana öyle bir amel gösterin ki, ben onu yaptığım taktirde Allah beni sevsin, halk da beni sevsin" dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Dünyaya rağbet gösterme, Allah seni sevsin, insanların elinde bulunanlara göz dikme ki onlar da seni sevsin!" buyurdular."1674 َح ـ7677 ـ7688 ـ8778 - ِ ِيع ِي ال َّرب ب َ َح َس ُن ْب ُن أ ْ ِق دهثَنَا ال . اب ٍت َع ْن أنَ ٍس؛ قَا َل ْبدُ ال َّر َّزا َم ثَنَا َع . ا َن َع ْن ثَ ْي ُر ْب ُن ُسلَ َى ثَنَا : َج ْعفَ ا ْشتَك َما ُن ْ َرأهُ يَ ْب َس . ِكي ل َس ْعد:ٌ ا يُْب ِكي َك؟ يَا أ ِخي ادَهُ َس ْعدٌ فَ َس؟ َم فَعَ . فَقَا َل لَهُ ْي َس ألَ ْي َص ِحْب َت َر ُس ؟ ألَ َس قَدْ ْي َ ! ألَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ و َل هّللِ َصل َما ُن ْ ِن قَا َل َس : ل نَتَْي ْ ِم ِن اث َما أْب ِكي َوا ِحدَةً ِل . َو ََ َكَرا ِهيَةً ِللد ْنيَا َم Œ ا أْب ِكي ِضنهاً َرةِ َ َع ِه ِخ . دَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َول ِك ْن َر ُسو ُل هّللِ َصل َّي َع ْهداً قَدْ تَعَ فَ دَّْي ُت َم إل . ا َرانِي إَّ أ . قَا َل: ْي َك؟ قَا َل ُ ْ : ُل َزاِد ال َّرا ِك ِب َو َما َع ِهدَ إلَ ُكْم ِمث َحدَ ْكِفي أ َّى أنَّهُ يَ لَ ِ قَدْ تَعَدَّْي ُت َع ِه . دَ إ َرنِي إَّ َو ََ أ . ْسِم َك َوأ َّما أْن َت يَا َس ْعدُ َح َكْم َت َو ! ِعْندَ قَ ِذَا ْم َت ِق هّللاَ ِعْندَ ُح ْكِم َك إ ِذَا َه َم فَاتَّ َس ْم َت ِوعْندَ َه ِهم َك إ إ . ٌت ِذَا قَ ِ َر قَا َل ثَ : َك اب َما تَ َغنِي أنَّهُ فَبَلَ ٍة َكانَ ْت ِعْندَهُ ِم ْن نَفَقَ ِو ِع ْشِري َن ِد ْر َهماً ْضعَةً ِ ب ٍر إ . فِي الزوائد: بن سليمان الضبعي، وهو وإن أخرج له مسلم َّ فِي إسناده َج ْعفَ ِن المدين: هو ثقة عندنا. أكثر عن ثابت أحاديث منكرة. و قَا َل البخاري فِي الضعفاء: يخالف فِي ِن معين فقد قَ ووثقه اِ ْب ا َل اِ ْب ِن بعض حديثه. حبان فِي الثقات؟ َكا َن يبغض أبا بكر وعمر و قَا َل اِ ْب . و َكا َن يَ ْحيَى بن َس ِعيِد يستضعفه . 1257. (4104) (7244)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm hastalanmıştı. Sa'd İbnu Ebi Vakkâs geçmiş olsun ziyaretine gitti. Yanına varınca Selman'ı ağlıyor buldu. Sa'd: "Niye ağlıyorsun? Ey kardeşim, sen Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a arkadaşlık etmedin mi, şöyle değil mi, böyle değil mi (diye ağlamasını abes kılan bir kısım faziletleri hatırlattı). Selman radıyallahu anh şu cevabı verdi: "Ben şu iki şeyden biri için ağlamıyorum: "Ben ne bir dünya düşkünlüğü ne de ahiret gafleti sebebiyle ağlıyor değilim. Beni ağlatan Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın bir ahdidir. O bana bir husus ahdetmişti, şimdi kendimi o ahdi tecavüz etmiş görüyorum." Sa'd: "Resûlullah size ne ahdetmişti?" diye sordu. 1671 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/561. 1672 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/561. 1673 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/562. 1674 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/563. Selmân: "Aleyhissalâtu vesselâm bana: "Birinize dünyalık olarak bir yolcunun azığı kadarı yeterli" diye ahdetmişti. Ben kendimi bu haddi aşmış görüyorum. Sana gelince, ey Sa'd! Hüküm verdiğin zaman hükmünden, (hak) taksim ettiğin zaman taksiminden, bir şeye yöneldiğin zaman niyetinden Allah'tan kork." Ravilerden Sâbit der ki: "Selman radıyallahu anh'ın vefat ettiğinde geriye nafaka olarak sadece yirmi küsur dirhemlik bir mal bıraktığı haberi bana geldi."1675 * DÜNYAYA İLGİ ٍر ـ7674 ـ7687 ـ8777 - ٍر َّشا َع ْن ُع َمَر ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َج ْعَف َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ . َم ثَنَا ُش ا َن قَا َل ْعبَةَ ْي ِن ُسلَ َسِم ْع ُت َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب : ِي ِه؛ قَا َل ا َن َع ْن أب ِن َعفَّ َما َن ْب ْ ِن ُعث ِر ْب َن أبَا َن ْب : َها ِنِ ْص ِف النَّ ٍت ِم ْن ِعْنِد َمْرَوا َن ب ِ اب َخ . ُت َر َج َزْيدُ ْب ُن ثَ ْ ل ق : ُ إَّ ْي ِه هِذِه ال َّسا َعةَ َث إلَ َما بَعَ ْيٍء َسأ َل َعْنهُ فَ تُهُ فَقَا َل ِل َش . ْ َ َسأل : م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َء َسِم ْعنَا َها ِم ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل نَا َع ْن أ ْشيَا ْي َسأل . ِه َ َّي هّللاُ َعلَ َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل يَقُو ُل َ م َّ َو َسل : ِ َرهُ ب َو َجع َل فَقْ ْي ِه أ ْمَرهُ َّر َق هّللاُ َعلَ َم ْن َكانَ ِت الد ْنيَا َه َّمهُ فَ َما ُكِت َب لَهُ ْم يَأتِ ِه ِم َن الد ْنيَا إَّ َولَ َو َم Œ ي ِه َع . ْن َكاَن ِت ا ْينَ ْي ِه ِخ َرةُ َي َرا ِغ َمةٌ َو ِه َوأتَتْهُ الد ْنيَا ِ ِه ب ْ َو َجعَ َل ِغنَاهُ فِي قَل نِيَّتَهُ .فِي الزوائد: هُ ثقات َج َم َع هّللاُ لَهُ أ ْمَرهُ ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1258. (4105) (7245)- Hz. Osman İbnu Affân radıyallahu anh anlatıyor: "Zeyd İbnu Sa'bît radıyallahu anh gün ortasında Halife Mervan'ın yanından çıkmıştı. Ben: "Bu saatte, Zeyd'i mutlaka sormak istediği bir şey için çağırmıştır" (diye düşündüm ve kendisine kanaatimi) söyledim. Zeyd: "O bize, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan işittiğimiz bazı şeyler sordu. Ben Aleyhissalâtu vesselâm'ın: "Kimin emeli dünya olursa Allah onun işini aleyhine darmadağın eder, fakirliği iki gözünün arasında kılar, dünyadan eline geçen miktar da kaderinde yazılandan fazla olmaz. Kimin de kasdi ahiret olursa, Allah, onun (dağınık) işini lehinde toplar, zenginliğini kalbine koyar, dünya nimetleri ona koşarak (kendiliğinden) gelir" sözünü anlattım."1676 ي ْب ُن ُم َح ـ7677 ـ7686 ـ8776 - َّم َحدهثَنَا َعِل ُح َسْي ُن ْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن قَاَ ْ النَ ْصِر هيِ َع ٍد : ْن َوال ِويةَ ٍر َع ْن ُمعَا َمْي ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن نُ ِن يَ ِز نَ ’ يدَ؛ قَا َل ْه َش ٍل َع ِن ال َّض َّحا ِك َع ِن ا قَ : ْس : ا َل َعْبدُ هّللا َوِد ْب يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّي ُكْم َصل ِ َمعَاِد َكفَاهُ هّللاُ َه َّم دُْن َسِم ْع : يَاهُ ُت نَب ْ َه َّم ال َوا ِحداً َه هماً َ ُهُموم ْ ُهُمو ُم . فِي َم ْن َجعَ َل ال ْ ِ ِه ال َو َم ْن تَ َشعََّب ْت ب َك ْوِديَتِ ِه َهلَ أ هيِ ِل هّللاُ فِي أ ْم يُبَا ِل الد ْنيَا لَ َوا أ ْح .فِي الزوائد: الحديث تفدم وهو برقم ـ776 . 1259. (4106) (7246)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim gam ve tasalarını bire indirir ve sadece ahiret tasasına gönlünde yer verirse, onun dünyevi gamlarını Allah izale eder. Kim de gam ve tasalarını dünya ahvaline dağıtacak olursa, Allah onun, vadilerden hangisinde helak olacağına aldırış etmez."1677 * DÜNYANIN ALLAH KATINDAKİ DEĞERİ ِح َزا ِم ي َو ُم َح ـ7667 ـ7687 ـ8777 - َّمدُ ْ ُمْنِذِر ال ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ِ َو إ ٍر، ُم ْب ُن َع َّما َحدهثَنَا ِه َشا ُوا َّصبَّا ُح قَال بُو يَ ْحيَى َز َكِر ال : يَّا ْب ُن ْ َ ثَنَا أ ُظو ٍر ِن . َس ْعٍد؛ قَا َل َمْن ِزٍم َع ْن َس ْه ِل ْب بُو َحا ِة َ ثَنَا أ : ْيفَ ُحلَ ْ ِذي ال ِ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم َع َر ُسو ِل هّللِ َصل ٍة ُكنَّا . ِتَ ٍة َشائِلَ َميه َشاةٍ ِ ِذَا ُهَو ب فَإ َها ِ ِر ْجِل ِ ب . فَقَا َل: يَ ِدِه ْف ِسي ب ِذي نَ َّ َوال ِ َها؟ فَ َعلَى َصا ِحب ِنَةً َرْو َن هِذِه َهيه ِ َه أتُ ! ا لد ْنيَا أ ْهَو ُن َعلَى هّللاِ ِم ْن هِذِه َعلَى َصا ِحب ْو ل . َكانَ ِت َ َولَ ْط َرةً أبَداً َها قَ ِمْن ِز ُن ِعْندَ هّللاِ َجنَا َح بَعُو َض ٍة َما َسقَى َكافِراً الد ْنيَا تَ .فِي الزوائد: فِي إسناده زكريا بن منظور، هو ضعيف. وفيه: إن أصل المتن صحيح . 1260. (4110) (7247)- Sehl İbnu Sa'd radıyallahu anh anlatıyor: "Biz (hacc sırasında) Zülhuleyfe'de Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile beraberdik. O, birden şişkinlikten ayağı havaya kalkmış bir davar ölüsüyle karşılaştı. Bunun üzerine: "Şu lâşenin, sahibine ne kadar değersiz olduğunu görüyor musunuz? Nefsimi elinde tutan Zât-ı Zülcelâl'e yemin olsun, şu dünya, Allah yanında, bunun sahibi yanındaki değersizliğinden daha değersizdir. Eğer dünyanın Allah katında sivrisineğin kanadı kadar değeri olsaydı, kâfire ondan ebediyen tek damla su içirmezdi" buyurdular."1678 AÇIKLAMA: Daha önce açıklandığı üzere, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın, bu hadislerinde tel'in ettikleri dünya, insanların nefs-i emmarelerine bakan fuhşiyatın, şerlerin, zulümlerin, isyanların, günahların işlendiği dünyadır. Ahiretin tarlası olan, Allah'a kulluk icra edilen, Allah'ın isimlerinin aynası, tecelligâhı olan dünya değildir.1679 1675 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/563-564. 1676 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/564. 1677 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/565. 1678 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/565. 1679 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/565-566. َع ْن ُم َح َّمدُ ْب ُن . َحدهثَ يَ ْحيَى ـ7667 ـ7684 ـ8777 - نَا ِن ُمَّرةَ ْب َ َرا ِهيم ْب ِ ِن َعْبِد هّللاِ َع ْن إ ْب َع ْن َصدَقَةَ َمةَ ِي َسلَ ب َ ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن أ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم َت َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل َما ُ بُو أ َ َما َن َع ْن أ ْي ِن ُسلَ َط أي و َب : النَّا ِس ِع ْب َّن أ ْغبَ ِ َحاِذ ذُو َح هظ إ ٍ ْ ْنِدي ُمْؤ ِم ٌن َخِفي ُف ال ِم . ْن َص ََةٍ َّ َوقَل َراثُهُ َوقَ َّل تُ ْي ِه َع ِجلَ ْت َمنِيَّتُهُ َو َصبَ َر َعلَ فِ : إسناده ْت ب . ي الزوائد َِو َغاِم ٌض فِي النَّا ِس ا ِكي ِه َ يُ ْؤبَهُ لَهُ َكا َن ِر ْزقُهُ َكفَافاً ِل َك الذهبي فِي لطبقات وغيرها. وصدعة بن َعْبدُ بُو حاتم: مجهول وتبعه َعلَى ذَ َ ضغيف لضعف أيوب بن سليمان. قَا َل فِي ِه أ هّللا متفق َعل . ا هـ كم الزوائد. قلت: بُو أمامة رواه والترمذي بزيادة بإسناد آخر قد ح هسنه َى تضعيفه َ حديث أ . 1261. (4117) (7248)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Benim nazarımda en ziyade gıbta etmeye değer kimse şu evsafı taşıyan kimsedir: (Dünyevi yükü ve) hâli hafif, namazdan nasibi fazla, insanlar içinde (adem-i şöhretle) gizli kalmış ve kendisine (cemiyette) iltifat edilmemiş mü'mindir. Onun rızkı (zaruri ihtiyaçlarına) yetecek kadardı, o buna sabretti, ölümü de çabuk geldi, az miras bıraktı, kendisi için mâtem tutan kadın da az oldu."1680 َوْيدُ ْب ُن َس ـ7666 ـ7687 ـ8777 - ِعيٍد ْيٍم َع ِن اِ ْب َحدهثَنَا ُس . ْن َت يَ ِز ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن يدَ؛ ُسلَ ِ َء ب ِن َحْو َش ٍب َع ْن أ ْس َما ِن ُخ َشْيٍم َع ْن َش ْهِر ْب يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َها َسِمع ْت َر ُسو َل هّللِ َصل أنَّ : وا ُ ِر ُكْم؟ قَال ِ ِخيَا ِئُ ُكْم ب نَبه ُ أ َ َر أ : ُسو َل هّللِ ِكَر بَلى يَا ! ِذَا ُر ُؤا ذُ ِذي َن إ َّ قَا َل ِخيَا ُر ُكُم ال َع .فِي الزوائد: هذا إسناد حسن. وشهر بن حوشب وسويد بن َس ِعيِد مخالف فيهما. وباقي رجال ا”سناد ثقات . َّز َو َج هّللا َّل 1262. (4119) (7249)- Esmâ Bintu Yezid radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün): "Size en hayırlınızı haber vereyim mi?" diye sordu. "Evet! Ey Allah'ın Resûlü!" dediler. "Sizden o kimseler en hayırlıdır ki, onları görenler aziz ve celil olan Allah'ı hatırlarlar" buyurdular." 1681 AÇIKLAMA: Görüldüğü zaman Allah'ın hatırlandığı kullardan maksat, va'z u nasihat etmeyi, sohbetlerinde uhrevî meseleleri ele almayı âdet edinmiş kimselerdir. Bunlar mâlâyâni mevzulara girmezler, dillerinden zikir düşmez, çokça ibadet ederler. Başkaları onları bu hal üzere görmeye âdeta şartlanmıştır, bu sebeple görür görmez Allah'ı hatırlarlar. Hadis-i şerif böyle kimseleri tebcil etmektedir.1682 ِر ي ـ7667 ـ7677 ـ8767 - ُجبَ ْي ْ قَا ِس ُم ثَنَا . ثَنَا ُمو َسى ْب ُن ُعبَ ْيدَة.َ ْب ُن َح َّمادُ ْب ُن َحدهثَنَا ُعبَ ْيدُ هّللاِ . ِعي َسى ْب ُن يُو ُس َف ال ْ أ ْخبَ َرنِي ال ٍن؛ ِن ُح َصْي قَ : ِمْهَر ا َل ا َن َع ْن َع ْمَرا َن ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َف قَا َل : أبَا ِ ُمتَعَفه ْ َر ال ِقي فَ ْ ُمْؤ ِم َن ال ْ َّن هّللاَ يُ ِح ب َعْبدَهُ ال ِ إ ِل ِعيَا ْ هي ال .فِي الزوائد: فِي إسناده القاسم بن مهران قَا َل العقيل : يثبت سماعه من عمران و ُمو َسى بن عبيدة متروك . 1263. (4121) (7250)- İmrân İbna Husayn radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şurası muhakkak ki, Allah Teâla hazretleri, maddeten fakir, çoluk çocuk sahibi olup dilencilik ve haram kazançtan kaçınan mü'min kulunu sever."1683 ُو ٌل َحدهثَنَا إ ْس . َحا ُق ْب ُن َمْن ُصو ٍر ـ7668 ـ7677 ـ8768 - بُو َغ َّسا َن بَ ْهل َ ٍر أْنبأنا أ . ِن ِدينَا ثَنَا ُمو َسى ْب ُن ُعبَ ْيدَةَ . َع ْن َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َّي هّللاُ لَى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ ِجِري َن إ ُمَها ْ ُء ال َرا ِن ُع َمَر؛ قَا َل ا ْشتَ َكى فُقَ َء ُه َع ْم ْبِد هّللاِ ْب ِهْم أ ْغنِيَا ْي ِ ِه َعلَ َّض َل هّللاُ ب َ َما فَ م َّ َو َسل ْي ِه فَقَ : يَا َعل . ا َل َ َرا ِء فُقَ ْ َم ْع َش َر ال ِة َعا ْم ِبنِ ْص ِف يَ ْوٍم َخ ْم ِسِمائَ ِه ! ْب َل أ ْغنِيَائِ قَ َجنَّةَ ْ ُو َن ال ُمْؤ ِمنِي َن يَدْخل ْ َء ال َرا َّن فُقَ َ ْش ُر ُكْم أ بَ ُ أ َّ َّم َت ََ ُمو َس أ ٍم. ى هِذ يَةَ - ث ِه اŒ ُ ِف َسنَ ٍة ِمَّما تَعُد و َن ْ َك َكأل ِ َربه ِعْندَ َوإ َّن يَوماً .-فِي الزوائد: َعْبدُ هّللا بن دينار لم يسمع من عبد هّللا بن عمر و ُمو َسى بن عبيدة ل ِف َسنَ ٍة ِمَّما تَعُد و َن . ْ َك َكأ ِ َربه . ِعْندَ ضغيف-.ـَ847وإ َّن يَ ْوماً 1264. (4124) (7251)- Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anh anlatıyor: "Muhacirlerin fakirleri, Allah'ın, zenginleri kendilerinden (mali ibadetler yönüyle) daha üstün kıldığı hususunda dert yandılar. Aleyhissalâtu vesselâm onlara: "Ey fakirler cemaati! Ben sizi, fakir muhacirlerin, cennete zenginlerinden, (dünya ölçüleriyle beşyüz yıl olan) yarım gün önce gireceklerini müjdelemeyeyim mi?" buyurdular." Bu hadisi rivayet eden Musa rahimehullah şu ayeti okudu: Ve şüphesiz, senin Rabbin katındaki bir gün sizin saymakta olduğunuz bin yıl gibidir" (Hacc 47).1684 * FAKİRLERLE DÜŞÜP KALKMA 1680 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/566. 1681 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/566. 1682 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/567. 1683 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/567. 1684 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/567-568. َو َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ـ7667 ـ7676 ـ8766 - ِعيٍد، قَاَ بُو َشْيبَةَ َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدهثَنَا أ : بُو َخاِلٍد ا ِ ثَنَا أ ’ ي َ ب َ ٍن َع ْن أ ِن ِسنَا ْح َمُر َع ْن يَ ِزيدَ ْب ِي َس ِع ب َ َر ِك َع ْن َع َضا ٍء َع ْن أ ُمبَا ال ؛ قَا َل ْ ِر هيِ ُخدْ َم يٍد ال : َسا ِكي َن ْ أ ِحب وا ال . و ُل فِي ْ يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ فإنَّي َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل ِن دُ : َعائِ ِه َم َسا ِكي ْ َوا ْح ُش ْرنِي فِي ُز ْمَرِة ال َوأ ِمتْنِي ِم ْس ِكيناً ِنِي ِم ْس ِكيناً ُهَّم أ ْحي الل .فِي الزوائد: بُو المبارك َّ َ أ يعرف اسمه وهو ِن الجوزي فِي الموضوعات.و قَا َل السيوطي: قَا َل مجهول. ويزيد بن سنان ضعيف. والحديث صحيحه الحاكم وعدهه اِ ْب الحافظ صلح الدين بن العء: الحديث ضعيف السند لكن يحكم عليه الوضع. وأبو المبارك وإن قَا َل فِي ِه والترمذي: مجهول ِن فقد عرفه اِ ْب ه فِي الثقات. معين ِن حبان وذكر ويزيد بن سنان قَا َل فِي ِه اِ ْب : ليس بشئ. وقال البخار هي: مقارب الحديث إ أن ابنه ُم َح َّمد بم يزيد روى عنه مناكير. بُو حاتم َ و قَا َل أ : محله الصدق و يحتد به. وباقي رواية مشهورون قَا َل العء: إنه ينتهي لَى درجة الصحة ِن بمجموع طرقه إ . و قَا َل ا حجر ِ لحافظ اِ ْب : قد حسنه والترمذي ’ن له شاهدا . 1265. (4126) (7252)- Ebu Sa'idi'l-Hudrî radıyallahu anh derdi ki: "Fakirleri sevin. Zira ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın, dualarında şöyle söylediğini işittim: "Allahım, beni fakir olarak yaşat, fakir olarak ruhumu kabzet, ahirette de fakirler zümresinde haşret."1685 ِن ـ7666 ـ7677 ـ8767 - قَ َّطا ْ ِن َس ِعيٍد ال ِن يَ ْحيَى ْب ِز ي َمدُ ْب ُن ُم َح َّمٍد ْب َحدهثَنَا أ ْح . ْنقَ عَ ْ ُط ْب ُن نَ ْصٍر ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن . ُم َح َّمٍد ال ثَنَا أ ْسبَا ِي َس ْعٍد ا ب َ هيِ َع ْن أ ِر َئ ا ال سِده َع ِن ’ ا َكنُوِد َع ْز ’ ْن ِد هيِ َو َكا َن قَ ْ ِي ال ب َ ُهْم َخبَّا ٍب، فِي قَ « ْوِل ِه ْز تَعالَي ِد َع ْن أ ِذي َن يَدْ ُعو َن َربَّ َّ ْط ُردُ ال َو ََ تَ ِهْم ِم ْن َش ْي َك َعلَ ِ ِ ِهْم ِم ْن َش ْيٍء َو َما ِم ْن ِح َساب ْي َك ِم ْن ِح َساب َما َعلَ ِريدُو َن َو ْج َههُ يُ ِع ِش هيِ ْ غَدَاةِ وال ْ ْط ُردَ ُه ْم فَتَ ُكو َن َم ب َن ِال ْيٍء فَتَ َّظاِل ِمي ْن َء ال .» قَا َل: ا َج ’ ِر ي ا فَ َزا ْ ْب ُن ِح ْص ٍن ال ِميِم ي َو ُعيَ ْينَةُ ِ ٍس التَّ َر ُع ْب ُن َحاب ق . ْ ٍر َو َخبَّا ٍب َ َم َع ُص َهْي ٍب َو ِب ََ ٍل َو َع َّما م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل فَ . ُمْؤ ِمنِي َن َو َجدُوا ْ فِي نَا ٍس ِم َن ال ضعَفَا ِء ِم َن ال َّما ً قَا ِعدا . فَلَ ُرو ُه ْم َ َحقَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ْو ُه ْم َحْو َل النَّب َرأ . وا ُ َو قَال ِ ِه ْوا ب ِ فَأتَ : ِه ْوهُ فَ َخلَ ْعِر ُف لنَا ب تَ نَا ِمْن َك َم ْجِلساً ِريدُ أ ْن تَ ْجعَ َل لَ إنَّا يُ نَا ْضلَ عَ َر ُب فَ ْ َر ال . عَ َر ِب تَأتِي َك فَنَ ْستَ ْحي أ ْن تَ ْ ُوفُودَ ال عَ َر ٌب َم َع فإ َّن هِذِه ا ِجئْنَا َك فَأقِ ْمُهْم نَا ال ’َ ْعبُد.ُ َعْن َك ْ َر فإذَا نَ ْح ُن . ْغنَا فإذَا نَ ْح ُن فَ َت َمعَ ُهْم إ ْن ِشئْ ْعُدْ فَاق . قَا َل: وا ُ نَعَ ْم : قَال ْي َك َكتَاباً نَا َعلَ ْب لَ ِ َص فَا . ِحيفَ ٍة ْكتُ قَا َل فَدَ َعا ب . َب َوَن ْح ُن قُ ْكتُ ِليَ عُودٌ فِي نَا ِحيَ ٍة فَنَ َز َل َودَ َعا َعِليهاً ْي ِه ال َّس ََُم فَقَا َل َرائِي ُل َعلَ ِ ِهْم : « ِم ْن َش ِجْب ْي َك ِم ْن ِح َساب َما َعلَ ِريدُنَو َو ْج َههُ يُ ِش هيِ َوالعَ غَدَاةِ ْ ِال ُهْم ب ِذي َن يَدْ ُعو َن َربَّ َّ ْط ُردُ ال َو ََ تَ ْيٍء َو َما ْط ُردَ ِهْم ِم ْن َش ْيٍء فَتَ ْي َك َعلَ ِ َّظ ِم اِل ِمي َن ْن ِح َساب ْم فَتَ ُكو َن ِم َن ال ِهْم ِم ْن َبْيِن ُه . نَا ْي ُوا أ َه ُؤ ََِء َم َّن هّللاُ َعلَ ِبَ ْع ٍض ِليَقُول َو َكذِل َك فَتَنَّا بَ ْع َض ُهْم ب ِال َّشا ِكِري َن ب َ ِأ ْعلَم َس هّللاُ ب ْي َب َ ْي ُكْم أل . َكتَ ِآيَاتِنَا فَقُ ْل َس ٌََم َعلَ ِذي َن يُ ْؤ ِمنُو َن ب َّ َء َك ال َجا ِذَا َوإ َرب ُكْم َعلَى نَفَ ِس ِه ال َّر ْح َمةَ ْونَا ......»قَا َل قَدَنَ يَ ْجِل ُس َم َعنَا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َو َكا َن َر ُسو ُل هّللِ َصل َحتَّى َو َض ْعنَا ُر َكبَنَا َعلَى ُر ْكبَِت ِه، َر َك ِم نَا ْنهُ َ َوتَ قَام َ َرادَ أ ْن يَقُوم ِذَا أ فإ . فَأْن َز َل هّللاُ ِزينَةَ ِريدُ َف «تُ َجاِل ِس ’ ْش َرا َو ََ تُ َعْينَا َك َعْن ُهْم» ْعدُ َو ََ تَ ِريدُو َن َو ْج َههُ يُ ِش هيِ لعَ ْ َوا لغَدَاةِ ْ ِا ُهْم ب ِذي َن يَدْ ُعو َن َربَّ َّ ِ ْر َنْف َس َك َم َع ال «َوا ْصب َع ْن ِذ ْكِرنَا بَهُ ْ نَا قَل ْ ِط ْع َم ْن أ ْغفَل َو ََ تُ َحيَاةِ الد ْنيَا ْ َو ال .» َي ْعِنىعَُيْينَ ا ُرطاً َر َع « َكا َن أ ْمَرهُ فُ ق َو ةَ ’ْ َو » اتَّبَ َع َهَواهُ قَا َل هَ « قَا َل: أ ْمُر ََكاً َوا ُعيَ ْينَةَ ’ ِ َرع ق . َحيَاةِ الد ْنيَا ْ ْ َل ال ِن َو َمثَ ْي َل ال َّر ُجلَ ُهْم َمثَ َّم َض َر َب لَ ث . قَا َل َخبَّا ٌب: َغنَا ال َّسا َع ُ ِذَا بَلَ ِ هيِ فإ َم َع الَّنب َه فَ ُكنَّا نَق ا ْعُدُ تِي يَقُو ُم فِي ه ال ةَ َ َر ْكنَاهُ َحتَّى َيقُوم َوتَ ْمنَا ق .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ ُ إسناده صحيح، و ِر َج . وقد روى مسلم والنسائي والمصنف بعضه من حديث ال ِي وقاس ب َ ِن أ ِذي َن يَدْ ُعو َن . َّ ْط ُردُ ال َو ََ تَ سعد اِ ْب .ـ-647 1266. (4127) (7253)- Habbâb radıyallahu anh "(Akşam, sabah, Rablerinin rızasını dileyerek O'na dua edenleri yanından kovma. Onların hesabı senden sorulmayacaktır, senin hesabın da onlara sorulmayacaktır, öyleyse onları kovup da zalimlerden olma" (En'am 52) mealindeki ayetle, ilgili olarak şunu anlattı: "Akra' İbnu Habis etTemîmî ve Uyeyne İbnu Hısn el-Fezâri Resûlullah'ın yanına geldiler. Aleyhissalâtu vesselâm'ı Suheyb, Bilâl, Ammâr ve Habbâb gibi zayıf müslümanlarla oturmuş buldular. (Bu gariban takımını) Resûlullah'ın etrafında görünce onları küçümseyip hakir gördüler. Aleyhissalâtu vesselâm'a yaklaşıp başbaşa kaldılar (yani biz bir kenara çekildik). Onlar: "Biz, senin bize hususi bir sohbet oturumu ayırmanı isteriz, tâ ki Araplar bizim üstünlüğümüzü tanısınlar. Zira sana (her taraftaki) Araplardan (durmadan) heyetler geliyor. Onların bizi bu (değersiz) köle bozuntularıyla beraber görmelerinden utanıyoruz. Şu halde, her ne zaman biz sana gelirsek, onları yanından kaldır. Biz gidince, dilersen yine onlarla beraber ol!" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm da: "Pekala!" diye cevap verdi. Bunun üzerine onlar: "Bu teklifimizi bir yazı ile de tevsik et" dediler." (Habbab) der ki: "Aleyhissalâtu vesselâm hemen bir kağıt istedi, yazması için Ali radıyallahu anh'ı çağırdı. Biz hâla bir kenarda oturmuş duruyorduk. Derken Cibril aleyhisselâm indi ve şu vahyi getirdi. (Meâlen): "Sabah akşam Rablerinin rızasını isteyerek O'na yalvaranları kovma. Onların hesabından sana bir sorumluluk yoktur. Senin hesabından da onlara bir sorumluluk yoktur ki onları kovarak zulmedenlerden olasın" (En'am 52). Ayet-i kerime daha sonra Akra' İbnu Hâbis ve Uyeyne İbnu Hısn'ı zikrederek devam etti: "Böylece, "Aramızdan Allah bunlara mı iyilikte bulundu?" demeleri için onları birbiriyle imtihan ettik. Allah şükredenleri iyi bilen değil midir?" (En'am 53). Ayet şöyle devam etti: Ey Muhammed) ayetlerimize iman edenler sana gelince: "Size selam olsun!" de. Rabbiniz, sizden kim bilmeyerek fenalık işler de arkasından tevbe eder ve nefsini düzeltirse, ona rahmet etmeyi kendi üzerine almıştır" (En'am 54). Habbâb devamla der ki: "Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm'a yaklaştık, öyle ki dizlerimizi dizlerinin üzerine koyduk. Aleyhissalâtu vesselâm bizimle oturdu. Kalkıp gitmek istediği zaman doğrulur ve bizi öyle terkederdi. 1685 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/569. Bunun üzerine aziz ve celil olan Allah şu vahyi indirdi: "(Sabah-akşam Rablerinin rızasını dileyerek O'na yalvaranlarla beraber sende sabret. Dünya hayatının güzelliklerini isteyerek gözlerini o kimselerden ayırma -yani eşraf ile beraber oturma-. Bizi anmasını kendilerine unutturduğumuz yani - Uyeyne ve Akra' - ve işinde aşırı giderek hevesine uyan kimseye uyma" (Kehf 28). Sonra onlara (yani mü'minlere ve kafirlere iki kişinin misalini (Kehf 32-44) ve dünya hayatının misalini (Kehf 45) getirdi (yani mezkur ayetleri bu maksatla inzal buyurdu). Habbâb der ki: "(Bu hâdiseden sonra) biz (zayıf takımdan olan sahabiler) Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la beraber otururduk. Aleyhissalâtu vesselâm'ın kalkma saati gelince, O'nun kalkması için önce biz onu terkederdik."1686 بُو ُكَر ـ7667 ـ7678 ـ8767 - ْي ٍب قَاَ َ ِي َشْيبَةَ و أ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َحدهثَنَا أ : َّر ْح َم ِن َ ِر ثَنَا َب . َع ْن ْكُر ْب ُن َعْبِد ال ُم ْختَا ْ ثَنَا ِعي َسى ْب ُن ال َّي ِر هيِ َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ هيِ َع ْن أ عَ ْوفِ ْ ال َى َع ْن َع ِطيَّةَ ْيل ِي لَ ب َ ُم َح َّمِد ْب ا َل ِن أ َ؛ أنَّهُ قَ م َّ َو َسل ْي ِه ِر هّللاُ َعل : ي َن َ ُم ْكثِ ْ َوْي ٌل ِلل . إَّ َو َه َكذَا أ ْربَ ٌع َو َه َكذَا َو هكذَا ِل هكذَا َما ْ ِال َو ِم ْن َو َر : ائِ ِه َم ْن قَا َل ب َو ِم ْن قُدَّا ِمِه َو َع ْن ِش َماِل ِه َع .فِي الزوائد: عطية العوفي ْن يَ ِمينِ ِه والراوي عنه ضعيفان. ورواه اإمام أحمد فِي مسنده عن ُم َح َّمد بن عبيدة عن ا’عمش عن عطية به . 1267. (4129) (7254)- Ebu Saidi'l-Hudri radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Malı şöyle şöyle, şöyle ve şöyle dağıtanlar hariç dünyalığı çok kazananlara yazıklar olsun!" "Şöyle!" kelimesini Resûlullah dört kere tekrar etti. Bunlarla "sağından, solundan, önünden ve arkasından (hayır için harcayanlar" demek istedi)."1687 ـ7664 ـ7677 ـ8777 - ْنبَ ِر هيِ عَ ْ عَ ِظيِم ال ْ عَبَّا ُس ْب ُن َعْبِد ال ْ َحدهثَنَا ال . ْض ُرْب ُن ُم َح َّمٍد. َنا النَّ ٍر ثَ ْب ُن َع َّما بُو ُز َم ثَنَا ِع . ْي ٍل ْكِر َمةُ َ َحدَّثَنِي أ ٍهر؛ قَا َل ِي ذَ ب َ ِي ِه َع ْن أ هيِ َع ْن أب َحنَِف ْ ٍد ال َو ِس َما ٍك َع ْن َمِل ِك ْب َن َمْرثَ ُه : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُو َن يَ ْو ْكيَ ُرو َن ُه ’ ُم قَا َل : ا’َ ا ْسفَل َ م َمِة ِقيَا ال . ٍب ْ ِ َو َك َسبَهُ ِم ْن َطيه َو هكذَا ، ِل هكذَا َما ْ ِال َم ْن قَا َل ب إ .فِي الزوائد: هُ ثقات َّ ُ ِر َجال إسناده صحيح، . 1268. (4130) (7255)- Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Bu dünyada malca) en çok olanlar, Kıyamet günü en aşağıda olacaklardır. Ancak malı şöyle şöyle (bol bol) harcayanlar ve onu temiz yoldan kazananlar hariç." 1688 ِن َع ْج ََ َن َحدهثَنَا َي ْحيَى ْب ُن . َح ـ7667 ـ7676 ـ8777 - ِكيٍم قَ َّطا ُن َع ْن ُم َح َّمِد ْب ْ َر ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن ةَ؛ َس ِعيٍد ال ِي ُه َرْي ب َ ِي ِه َع ْن أ َع ْن أب قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُرو َن ُه ُم قَا َل : ا’ ا َو هكذَا و هكذَا ثَثا ْكثَ ’ ً َم ْن قَا َل هكذَا ُو َن إَّ ْسفَل .فِي الزوائد: إسناده صحيح هُ ثقات ُ ِر َجال . 1269. (4131) (7256)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Dünyalığı en çok olanlar (âhirette rütbece) en aşağı olacaklardır. Ancak, malı şöyle şöyle şöyle (hayır yolunda) harcayanlar hariç."1689 ِس ٍب ـ7677 ـ7677 ـ8776 - نَ َحدهثَ ِن َكا ِ ا يَ ْعقُو ُب ْب ُن . ي ُح َمْيِد ْب ب َ ِي ِه َع ْن أ ِن َماِل ٍك َع ْن أب ِل ْب ِي ُس َهْي ب َ ِز ْب ُن ُم َح َّمٍد َع ْن أ عَ ِزي ْ ثَنَا َعْبدُ ال قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هي َصل َّن النَّب َ َرةَ؛ أ َرْي ُه : َهباً ِعْنِدي ذَ ُحداً ُ َّن أ َ ِح ب أ ُ َش ْي . فَتأتِي ٌء أ ْر ُصدُهُ َما أ َو ِعْنِدي ِمْنهُ َش ْي ٌء إَّ اِلثَةٌ َّى ثَ َعل ِن ِ فِي قَ .فِي الزوائد: إسناده حسن. ويعقوب بن حميد مختلف فِي ِه. ي عامر ا َضا ِء دَْي ب َ وأبو سهل اسمه نافع بن مالك بن أ ’صبحي عم مالك بن أنس . 1270. (4132) (7257)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Yanımda Uhud dağı kadar altınım olup da ondan bir miktar yanımda kaldığı halde (iki gün geçip) üçüncü bir gecenin gelmesini sevmem. Bir borcu ödemek üzere (o altından) saklayacağım miktar hariç."1690 ٍر ـ7677 ـ7674 ـ8777 - ُم ْب ُن َع َّما ْب ُن َخاِلٍد َحدهثَنَا ِه َشا . ِن ثَنَا . ِم ْش َكٍم َع ْن َصدَقَةُ ُم ْب َ َع ْن ُعبَ ْيِد هّللا،ِ ُم ْسِل ِي َمْريَم ب َ ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن أ هيِ؛ قَا َل ِف قَ َّ ِن َغ ْي ََ َن الث َ َع ْمِرو ْب : م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ُهَّم قَا َل : َح الل ! ق َّ ْ ِ ِه ُهَو ال ُت ب ِجئْ َّن َما َ أ َ ِي َو َصدَّقَنِي َو َعِلم َم َن ب َم ْن آ ِي َولَ ْم يُ ْؤ ِم ْن ب َء َو َم ْن لَ َضا قَ ْ ْل لَهُ ال َء َك َو َع هجِ ْي ِه ِلقَا ْب إلَ ِ َو َحبه َوَولَدَهُ ِل ْل َمالَهُ ِج ِم ْن ِعْنِد َك فَأقْ ْم أ َّن َما ْم يَ ْعلَ نِي َولَ َصِدهقْ َو يُ ِ ِه ُه ْم ُت ب ئْ َوأ ِط ْل ُع َمَرهُ َوَولَدَهُ َح ق ِم ْن ِعْندَ َك فَأ ْكثِ ْر َمالَهُ ْ ال . لم يخرج اِ ْب . وليس له شئ فِي بقبة ِن فِي الزوائد: رجال ا”سناد ثقات. وهو مرسل. و قَا َل: ماجة لعمرو َهذَا غير َهذَا الحديث الكتب الستة . 1686 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/570-571. 1687 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/571. 1688 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/571. 1689 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/572. 1690 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/572. 1271. (4133) (7258)- Amr İbnu Gaylân es-Sakafî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ey Allahım! Kim bana inanır, beni tasdik eder, ve her ne getirmiş isem onun senin yüce katından olduğunu ve hak olduğunu bilirse, ona az mal, az evlat ver, ona, sana kavuşmayı sevdir ve ölümünü çabuklaştır. Kim de bana inanmaz ve beni tasdik etmezse malını ve evladını çok kıl, ömrünü de uzat."1691 AÇIKLAMA: Bu hadisin mürsel yani senedinde kopukluk bulunduğu ve dolayısıyla zayıf olduğu, ayrıca Râvi Amr'ın ne İbnu Mâce ve ne de öbür Kütüb-i Sitte mecmualarında bir başka rivayetinin bulunmadığı belirtilmiştir. diğer taraftan ihtiva ettiği hüküm yönüyle de sahih hadislere muhalefeti sebebiyle hadisin münkerliği mevzubahistir. Zira sahih hadislerde çok evlat edinmeye teşvikten başka, hayırlı mal, hayırla geçen uzun ömür de övülmüştür. Bu sebeple hadisin gerçekten Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm'dan varid etmiş olması halinde, muhatabın ve içinde bulunulan şartların kayıtlarıyla kayıtlamak gerekir. Aksi halde, sözgelimi, Hz. Enes'e bol mal, çok evlat, uzun ömür için Efendimizin yaptığı dua manasız kalırdı. Mesela şayet mü'min kişi çok mal sahibi ve fakat onun hakkını vermesini sağlayacak ilimden mahrumsa veya ruhunda cimrilik, hisset, dünyaya tamahkarlık damarı kavî ise, fakirlik; keza çocuğu çok, fakat terbiyelerini veremeyecek şekilde ilmen, bedenen, maddeten âciz ise, az evlat; şu anda salih amel üzere olmakla beraber, bir kısım eksiklikleri, mizaçtan gelen zaafları, hızla değişen içtimaî-siyasî şartlar sebebiyle sonuna kadar bu istikamette gitmesinden korkulan bir kimse ise, âcil bir ölüm güzel olabilir. Bunların aksi durumda olan, dünyayı ahiret için yaşamayı ideal edinmiş şuurlu bir müslüman için çok mal fevkalâde mühim bir hayır kaynağıdır, terbiyesi iyi verilen evladlar da öyle. Birer İslâm mücahidi olacak bu evlatlar, babanın ve ananın amel defterini fevkalade kabartacaktır, çok sayıda sadaka-i cariye hükmüne geçecektir. Hele uzun ömür! İhtiyarlık dönemi hastalıklı geçse bile uhrevî kazancın artma vesilesidir. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm dünyada mü'minin telaffuz ettiği her bir zikir kelamının uhrevî bir ağaç ve meyve olduğunu, kişinin ebedi hayattaki manevî mertebesini yücelttiğini belirtir. Bu çeşit ifadeler, dünya hayatına - ahiret adına- sahip çıkmaya teşviktir. Hadisleri daima farklı muhataplar, farklı şartlar çerçevesinde anlamak gerekir, bu, kişiyi ifrat ve tefritten korur. 1692 ـ7676 ـ7677 ـ8778 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ُج َمِح ي ثَنَا َغ َّسا ُن ْب ُن بُ ْر ِزي َن َو ثَنَا َعفَّ . َحدهثَنَا َعْبدُ هّللاِ ا ُن َحدهثَنَا أ . ْ ال ِويَةَ ْب ُن . نَا ُمعَا ثَ ِزي َن بَ َرا ِء ال َّسِلي ِط هيِ َع َغ َّسا ُن ْب ُن بُ ْر . ْن نُقَادَةَ ا ْ َع ِن ال َس : ى ِد هيِ ثَنَا َسيَّا ُر ْب ُن ’ ؛ قَا َل َس َََمةَ لَ ِ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ بَعَثَنِي َر ُسو ُل هّللِ َصل َردَّهُ فَ ْمنِ ُحهُ نَاقَةً َر ُج ٍل يَ ْستَ لَى َر ُج ٍل أ َخ َر . ِ ِني إ َّم بَعَثَ ٍة ُ ِ ث . نَاقَ ْي ِه ب فَأ ْرس َل إل . قَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َص َرنَا َّما أْب ُهَّم فَل : َ َّ الل ! ِ َها َث ب َم ْن بَعَ َوفِي َها ِر ْك فِي َو بَا .قَا َل نُ َقادَة:ُ ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ُت ِل ْ ل فَقُ َ م َّ َها ل َء ِب َم ْن َس : َجا َوفِي ِ َه . قَا َل: ا َمَر ب َّم أ ِ َها ثُ َء ب َم ْن َجا َوفِي ْت فَدَ َّر ْت فَ . ُحِلبَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل فَقَا َل : ا ِ َمانِع ْ ُهَّم أ ْكثِ ْر َما َل ُف ََ ٍن ِلل الل ’ يَوٍم َّ ِ ْل ِر ْز َق َف ََ ٍن يَ ْو َما ب ِذ َّو ِل َو . ي ا ْجعَ ِلل َن َّ ِة ِالنَّاقَ ِن بَعَ .فِي الزوائد: حبان فِي الثقات َث ب فِي إسناده البراء، قد ذكره اِ ْب . و قَا َل الذهبي: مجهول. وباقي رجال ا”سناد ثقات. ِن ماجة . ِذي انفرد به اِ ْب َّ و قَا َل: ليس لنقاده شئ فِي بقية الكتب الستة سوى َهذَا الحديث ال 1272. (4134) (7259)- Nükâde el-Esedî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm beni, bir adama göndererek onun dişi devesini meniha olarak (bir müddet sütünden istifade etmek için) istedi. Adam talebi kabul etmedi. Bunun üzerine, Aleyhissalâtu vesselâm bir başka adama (aynı maksatla) yolladı. Bu zât, Efendimize sağmal bir deve yolladı. Resûlullah deveye bakınca: "Allahım, deveyi onu göndereni mübarek kıl!" diye dua buyurdu." Nükâde der ki: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a: "Onu getireni de (deyin)" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm: "Onu getireni de (mübarek kıl)" dedi. Sonra devenin sağılmasını emretti. Deve sağıldı fakat derhal yine memeleri süt doldu. Resûlullah: "Allahım, falanın malını çoğalt!" diye, önce reddeden kimse için de dua etti. Devesini gönderen için de: "Allahım, falanın rızkını gün be gün eyle" diye dua etti."1693 * KANAAT ٍر ـ7677 ـ7667 ـ8787 - َمْي َع ْن أنَ ٍس؛ قَا َل َحدهثَنَا ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب ُن نُ ٍ ِي َخاِلٍد َع ْن نُفَ ْيع ب َ ِن أ ْس َما ِعي َل ْب ِ َى َع ْن إ ِي َويَ ْعل ب ثَنَا أ : قَا َل َ َّي َر َم ُسو ُل هّللِ َصل َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل : َ تِي ِم َن الد ْنيَا قُوتاً ُ َمِة أنَّهُ أ ِقيَا ْ ال َ َودَّ يَ ْوم ٍر إَّ ِقي هيٍ َو ََ فَ َما ِم ْن َغنِ . ِن قَا َل السيوطي: الجوزي فِي الموضوعات َهذَا الحديث أورده اِ ْب . وأعله بنفيع فإنه متروك. وهو مخرج فِي مسند أحمد. وله ِن مسعود أخرجه الخطيب فِي تاريخه . شاهد بم حديث اِ ْب 1691 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/573. 1692 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/573. 1693 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/574. 1273. (4140) (7260)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıyamet günü, dünyada iken yetecek kadar rızık verilmiş olmasını temenni etmeyecek ne fakir ne de zengin olacaktır."1694 * HZ. PEYGAMBERİN AİLESİNİN MAİŞETİ ـ7678 ـ7767 ـ8787 - ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َ ثَنَا يَ ِز . ؛ يدُ ْب ُن ها ُرو َن َحدهثَنَا أ . َع ْن َعائِ َشةَ َمةَ ِي َسلَ ب َ ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َع ْمٍرو َع ْن أ َر قَال : ى فِي بَ ْي ٍت َ ْت ال َّش ْهُر َما يُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِل ُم َح َّمٍد َصل ل ِم ْن بُيُوتِ ِه الد َخا ُن. ُت َقَدْ َكا َن يَأتِي َعلى آ ْ ل َما َكا َن َطعَا ُمُهْم ق : ؟ ُ فَ ِت ِن قَال : ا’ َ َم ْس : ا ُء َودَا ْ ِج التَّ . يرا ٌن ِم َن ا ْمُر َوال نَا ٍق َغْي ’ َر أنَّهُ َكا َن لَ َرا ُن ِصدْ ِر ِجي َصا ُهم ِرَبائِ ُب ْن . َو َكاَن ْت لَ . ْي ِه َعثُو َن إلَ فَ َكانُوا َيْب َها بَانَ ْ قَا َل ُم َح : أْبيَا ٍت أل . َّمدٌ .فِي الزوائد: هُ ثقات َو َكانُوا تِ ْسعَةَ ُ إسناده صحيح ِر َج . وقد روى مسلم بعضه من َهذَا الوجه . ال 1274. (4145) (7261)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "ÂI-i Muhammed aleyhissalâtu vesselâm'ın, bazan bir ay geçer, hücrelerinin hiçbirinde ateş yanmazdı. Hz. Aişe'nin ravisi Ebu Seleme der ki: "Ben Aişe radıyallahu anhâ'dan sordum: "Öyleyse bu esnada ne yerlerdi?" Şu cevabı verdi: "İki siyah: Hurma ve su! Ancak, Ensardan komşularınız vardı. Onlar sadâkatli komşulardı. Onların sağmal hayvanları vardı. Bunlar hayvanlarının sütünden Aleyhissalâtu vesselâm'a gönderirlerdi. (O, bize de içirirdi)" dedi. Muhammed (İbnu Mâce) der ki: "Ve onlar (yani Hz. Peygamber'in hücreleri) dokuz taneydi."1695 ـ7677 ـ7666 ـ8787 - ٍ َحدهثَنَا أ ْح . َح َمدُ ْب ُن َمنِيع َس ُن ْب ُن ُمو َسى. اِل ٍك؛ قَا َل َسِم ْع ُت ْ ِن َم ثَنَا ال ِس اِ ْب َع ْن أنَ أْنبَأنَا َشْيبَا ُن َع ْن قَتَادَةَ يَقُو ُل ِمَراراً َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ : يَ ِدِه َر ُسو َل هّللِ َصل ْف ُس ُم َح َّمٍد ب ِذي نَ َّ َوال ِل ُم َح َّمٍد َصا ُع َح هٍب َو ! ََ َصا ُع تَ ْصبَ َح ِعْندَ آ َ َو . إ َّن َم ْمٍر ا أ ل . َهُ يَ ْو َمئِ ٍذ تِ ْس َع نِ ْسَوةٍ فِي الزوائد: َهذَا إسناد صحيح. هُ ثقات ُ ِن . حبان فِي صحيحه من طريق أبان العطار عن قتادة به قلت ِر َجال ورواه اِ ْب : وأصل الحديث رواه البخاري فِي صحيح فِي كتاب البيع. واختلف شراحه فِي أنه موقوف أو مرفوع لكن رواية ا ى لمصنف ترد َعلَ من قَا َل بوقفه عن أنس . 1275. (4147) (7262)- Hz. Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm tekrar tekrar buyurdular ki: "Muhammed'in nefsini elinde tutan Zat-ı Zülcelâl'e yemin olsun ki, Âl-i Muhammed'de hiçbir zaman akşamdan sabaha bir sa' miktarında ne zahire ne de kuru hurma bulunmuştur." Halbuki o sıralarda Aleyhissalâtu vesselâm'ın dokuz zevceleri vardı."1696 َرةِ ـ7676 ـ7667 ـ8784 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َحدهثَنَا ُم َح . ُمِغي ْ بُو ال َ َنا َعْبدُ ال ثَنَا أ . ثَ َمةَ ِن بَ ِذي ْب هيِ َم ْسعُوِد هيِ َع ْن َعلث ْ َّر ْح َم ِن ْب ُن َعْبِد هّللاِ ال َع ْن َعْبِد هّللاِ؛ قَا َل ِي ُعبَ ْيدَةَ ب َ َ َع : ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْو َم قَا َل : ا أ ْصبَ َح فِي َر ُسو ُل هّللِ َصل ُمد ِم ْن َطعَاٍم أ ِل ُم َح َّمٍد إَّ َما أ ْصبَ َح فِي آ َهذَ . وأبو المغيرة اسمه عبد القدوس بن حجاج الخونى . َّم .فِي الزوائد: ا إسناد رجاله ثقات ٍد ُمد ِم ْن َطعَ آ اٍم ِل ُم َح 1276. (4148) (7263)- Abdullah İbnu Mesud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Al-i Muhammed'de ancak bir nüdd miktarı yiyecek maddesi sabahlamıştır" veya "Al-i Muhammed'de bir nüdd yiyecek (bile) sabahlamadı" buyurdular."1697 1277. (4149) (7264)- Süleymân İbnu Surad radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bize geldi ve bir yiyecek (ikramına) gücümüz yetmeksizin -veya bir yiyeceğe gücü yetmeksizin- üç gece kaldık."1698 َوْيدُ ْب ُن َس ـ7674 ـ7667 ـ8777 - ِعيٍد َحدهثَنَا ُس . َر ثَنَا َعِل ’ ةَ؛ قَا َل ي ْب ُن ُم ْس ِهٍر َع ِن ا ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ِي َصاِلحٍ ب َ َم ِش َع ْن أ َي ْع : تِ ُ أ َّي هّللاُ َطعَاٍم ُس ْخ َر ٍن ُسو ُل هّللِ َصل ِ ب يَ ْوماً َ م َّ َو َسل ْي ِه َر َغ َعل . َ َّما فَ فَأ َك َل فَلَ قَا َل: َحدْ هّللاِ ْ َو ال ! َكذَا ٌم ُس ْخ ٌن ُمْنذُ كذَا َطنِي َطعَا َما دَ َخ َل بَ .فِي الزوائد: إسناده حسن. وسويد مختلف فِي ِه . 1278. (4150) (7265)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir gün sıcak bir yemek getirilmişti. Yedi ve yemekten çıkınca: "Elhamdülillah, şu şu vakitten beri mideme sıcak bir yemek girmemişti" buyurdu."1699 1694 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/575. 1695 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/575. 1696 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/576. 1697 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/576. 1698 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/576. 1699 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/577. * ÂL-İ MUHAMMED'İN YATAĞI َحدهثَنَا ُم َح ـ7677 ـ7666 ـ8778 - َّمدُ ِي ٍب، قَاَ ِن َحب ْب َ َرا ِهيم ْب ِ َضْي ٍل َع ْن ُم َجاِلٍد َع ْن َعاِمٍر ْب ُن : َطِري ٍف َوإ ْس َحا ُق ْب ُن إ ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن فُ هيٍ؛ قَا َل ِر ِث َع ْن َعِل َحا ْ َّى َع ِن : ال لَ ِ إ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ْهِديَ ِت اْبنَةُ ُ أ . َرا ُشنَا لَ ْس َك َكْب ٍش َما َكا َن فِ َم فَ ْت إَّ ْهِديَ ُ أ ْيل .فِي َةَ الزوائد: فِي إسناده الحارث ومجالد وهما ضعيفان . 1279. (4154) (7266)- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın kızı (Fatıma gerdek gecesi) bana gönderildi. Onun gönderildiği gece yatağımız koyun derisinden başka bir şey değildi."1700 َم ـ7647 ـ7667 ـ8767 - ا َن الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ُعث ي ْ َو . ِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َم ْش َحدهثَنَا ال ِق ْ ْرَو ثَنَا ال . ثَنَا ِعي َسى ْب ُن َعْبِدا’ ةَ ِي فَ ب َ ِن أ ْعل . نِي َى اِ ْب َحدهثَ َع ْن أنَ ٍس؛ قَا َل َحةَ ْ ِي َطل ب َ َحا ُق ْب ُن أ بَّ ٍة َعلى بَا ِب َر إ ْس : ُج ٍل ِم َن ا ِقُ ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم ’ ِر َّر َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل؟َما هِذِه ْن . فَ ؟ َصا َف قَال : ََ ٌن ُوا بَنَا َها بَّةٌ ق . ُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم قَا َل : ِة َر ُسو ُل هّللِ َصل ِقيَا ْ ال َ ِ ِه يَ ْوم ُهَو َوبَا ٌل َعلى َصا ِحب ُكو ُن هكذَا فَ َما ٍل يَ َغ ُك ل . فَبَلَ ِر َّي ا’ ذِل َك َصا َو َضعَ َه ْن . ا فَ . ي هّللاُ َّ ِ ي َصل َمَّر النَّب فَ بَ ْعدُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َعْن َعل . َك َ َما بَلَغَهُ َو َضعَ َها ِل ِ َر أنَّهُ َها فَأ ْخب َسأ َل َعْن ْم يَ َر َها فَ فَل . فَقَا َل: َ يَ ْر َح ُمهُ هّللاُ! يَ ْر َح ُمهُ هّللاُ!فِي الزوائد: فِي إسناده عيسى بن عبد ا’على، لم أر من ج هرحه و من وثقه. وباقي رجال ا”سناد ثقات. بُ َ ُود فِي سننه بغير َهذَا اللفظ من َهذَا الوجه . ورواه أ و دَا 1280. (4161) (7267)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Ensâr'dan bir zâtın kapısının üstüne yaptırdığı bir kubbe gördü. Bu nedir?" diye sordu. "Bu falancanın inşa ettirdiği bir kubbedir!" dediler. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Böyle sarfedilen her mal, Kıyamet günü sahibine bir vebaldir!" buyurdular. Bu söz Ensari'ye ulaşmıştı. Kubbe'yi hemen yıktı. Sonra, Aleyhissalâtu vesselâm oradan tekrar geçti, fakat kubbeyi göremedi, akıbetini sordu. "Sizin söylediğiniz kendisine ulaşınca yıktı" denildi. Bunun üzerine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Allah ona rahmet kılsın, Allah ona rahmet kılsın!" diye dua buyurdular."1701 * TEVEKKÜL VE YAKIN ـ7647 ـ7664 ـ8767 - َحدهثَ ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َع ِن نَا أ . ا ِوَيةَ بُو ُمعَا ْع - ي َل َم ثَنَا أ ’ ِش َع ْن َّس ََِم َ ِ اِ ْب - ي َل َع ْن ِن ُش َر ْحب ِ ِي ُش َر ْحب ب َ أ ْى َخاِلٍد؛ قَاَ َو َسَوا ٍء اْبنَ َحبَّةَ : َ َو ُهَو يُعَاِل ُج َشْيئاً م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل نَا َعلَى النَّب ْ َما ْي ِه. فَقَا َل: َ ْز ِق دَ َخل . فَأ ْعنَّاهُ َعلَ تَْيأ َسا ِم َن ال هرِ ْش ٌر َهَّز َز ْت ُر ُؤ ُس ُك ََ َُا تَ . فإ َّن ا” ْي ِه قِ َس َعلَ ْي مهُ أ ْح َمَر لَ ُ ِلدُهُ أ َّم يَ ْر ُزقُهُ هّللاُ َع َّز َو َج ْن . َّل َسا َن تَ ث .فِي الزوائد: إسناده صحيح. وسم بن ُ ِن حبان فِي الث شرحبيل ذكره اِ ْب قات. ولم أر من تكلم فِي ِه وباقي رجال ا”سناد ثقات . 1281. (4165) (7268)- Halid'in oğulları Habbe ve Sevâ radıyallahu anhümâ anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir şey tamir etmekte iken yanına girdik. O işte kendisine yardım ettik. "Başlarınız kımıldadığı müddetçe rızık hususunda yeise düşmeyin. Zira insanı annesi kıpkızıl, üzerinde hiçbir şey olmadığı halde doğurur, sonra aziz ve celil olan Allah onu her çeşit rızıkla rızıklandırır" buyurdular."1702 َحدهثَنَا إ ْس و ٍر. ُر َحا ُق ْب ُن َم ـ7646 ـ7667 ـ8766 - ْن ُص َّطا عَ ْ ٍق ال ْي ٍب َصاِل ُح ْب ُن ُز َزْي بُو ُشعَ َ ثَنَا َس ِعيدُ ْب ُن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن أْنبَأنَا أ . عَا ِص؛ قَا َل ْ ِن ال ِي ِه َع ْن َع ْمِرو ْب َع ْن أب ِن َربَاحٍ ْب هيِ ِن َعِل ُج َمِح ي َع ْن ُمو َسى ْب ْ ال : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : ِب َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ إ َّن ِم ْن قَل ُك هلِ َواٍد ُش ْعبَةً ِ ب َ ِن آدَم اِ ْب . َكهُ هيِ َواٍد أ ْهلَ ِأ ِل هّللاِ ب ْم يُبَا َها لَ َّ بُهُ ال شعَ َب ُكل ْ َشع َب َم ِن اتَّبَ َع قَل َكفَاهُ التَّ َو فَ . َّك َل َعلى هّللاِ َو َم ْن تَ .فِي الزوائد: إسناده ضعيف. وصالح بن رزيق ليس له إ َهذَا الحديث. قَا َل فِي الميزان: حديث منكر . 1282. (4166) (7269)- Amr İbnu'l-As radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şüphesiz, her derede, âdemoğlunun kalbinden bir parça bulunur (yani kalp her şeye karşı bir ilgi duyar). Öyleyse kimin kalbi bütün parçalara ilgi duyarsa, Allah onun hangi vadide helak olacağına hiç aldırmaz. Kim de Allah'a tevekkül ederse, kalbinin her şeye (ilgi kurarak dağılmasını önlemek için) Allah ona yeter."1703 * HİKMET َم ْب ُن . ا َن ِزيَاٍد َحدهثَنَا ُم َح ـ7647 ـ7677 ـ8777 - َّمدُ ْي َضْي ُل ْب ُن ُسلَ فُ ْ َى ثَنَا ال . َْول َ ٍر م َما ُن ْب ُن ُجَبْي ْ ِن ُخ َشْيٍم ُعث َما َن ْب ْ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ُعث فَقَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل لَى النَّب ِ َء َر ُج ٌل إ ِي أي و َب؛ قَا َل َجا ب َ ِي أب و َب َع ْن أ ب َ ْو ِج يَا ! ْز قَا َل َر أ : ُسو َل هّللِ ِ ْمنِى َوأ َعل : ْم َت فِي ه ِذَا قُ إ ٍ ُمَوِدهع َص َّل َص ََةَ َص ََتِ َك فَ ْعتَِذ ُر ِمْنهُ ِ . َك ٍََم تَ ْم ب َّ َس . َع َّما فِي أْيِدي النَّا ِس َو ََ تَ َكل يَأ ْ ال ِ َوأ ْجِمع .فِي الزوائد: إسناد ضعيف 1700 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/577. 1701 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/578. 1702 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/578. 1703 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/579. ِن حبان فِي الثقات. و قَا َل البخاري وأبو حاتم: روى عن أبيه وعثمان بن جبير قال الذهبي فِي الطبقات: مجهول. وذكره اِ ْب عن جده عن أيوب قلت: لكن كون الحديث من أوجز الكلمات وأجمعها الحكمة يدلعَلي قربه للثبوت فليتأمل . 1283. (4171) (7270)- Hz. Ebu Eyyub radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir adam gelerek: "Ey Allah'ın Resulü! Bana (dini) öğret ve fakat çok özlü olsun!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "Namazına kalktığın vakit (dünyaya) veda edenin (namazı gibi) namaz kıl. Sonradan (pişman olup) özür dileyeceğin söz söyleme. İnsanların elinde bulunan (dünyalık şeylerden) ümidini kesmeye azmet!" buyurdular."1704 ـ7648 ـ7677 ـ8776 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َحدهثَنَا أ . ْو ِس َ ِن َزْيٍد َع ْن ا ْب هيِ َمة،َ َع ْن َعِل ِن َسلَ َح َس ُن ْب ُن ُمو َسى َع ْن َح َّماِد ْب ْ ثَنَا ال َرةَ؛ ِي ُه َرْي ب َ قَ : ْب ا َل ِن َخاِلٍد َع ْن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : ََ َر ُسو ُل هّللِ َصل ه ِ ِ ِه إ َحِده ُث َع ْن َصا ِحب َّمَ يُ ثُ ِح ْكَمةَ ْ ِذي يَ ْجِل ُس يَ ْس َم ُع ال َّ ُل ال َمثَ ِل َر ُج ٍل اتَى َرا ِعيا،ً فَقَا َل َش هرِ َما يَ ْس َم ُع َكَمثَ ِم ْن َغنَ ِم َك َر ب : ا ِعي ِ ِز يَا ! ْرنِي َشاةً ِر أ ْج . قَا َل: َها ِن َخْي ذُ ُ بَأ َه ْب فَ ُخذْ َه َب فَا َخذَ ْ اذ . فَذَ ِم ِب الغَنَ ْ ِن َكل ِذ ُ ِأ ب . َمةَ َح َس ِن ْب ُن َسلَ ْ بُو ال َ قَا َل أ : َ َرا ِهيم ْب ِ ْس َما ِعي ُل ْب ُن إ ِ ثَنَا إ . ِر َها َشاةً ِن َخْي ذُ ُ ِأ َوقَا َل فِي ِه ب ثَنَا ُمو َسى ثَنَا َخ .فِي الزوائد: َهذَا إسناده ضعيف من الطرفين الطرقين ’ن مدار َّمادٌ فَذَ َكَر نَ ْحَوهُ هي ا” بن زيد بن جدعان وهو ضعيف سند علي عل . 1284. (4172) (7271)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir meclise oturup hikmetli söz dinleyip, sonra bu meclisten bahsederken işittiği şeylerin sadece kötü kısımlarını anlatan bir kimsenin misali, bir çobana gelip: "Ey çoban, süründen bana bir koyun kes!" deyince, çobandan: "Git en iyisinin kulağından tut al" iznine rağmen gidip sürünün köpeğinin kulağından tutan adamın misalidir." Ebu'l-Hasen İbnu Seleme de bu hadisin bir mislini rivayet etmiş, ancak rivayette şu farklılığa yer vermiştir: "Sürünün en iyi koyununun kulağını tut."1705 * ALÇAK GÖNÜLLÜ OLMA َو ـ7647 ـ7676 ـ8777 - َحدهثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ِعيٍد ِن ال َّسائِ ِب َع ْن َحا َق؛ قَاَ ِ ي َع ْن َع َطا ِء ْب ِرب ل ُم َحا ْ ها ُرو ُن ْب ُن إ ْس : ثَنَا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن ا ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل ٍر َع ِن اِ ْب ِن ُجَبْي َ َس ِعيِد ْب : م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِريَا ُء ِر قَا َل : يَقُو ُل هّللاُ ُسْب َحانَه.ُ دَ ِكْب ِر ال ي ْ إ َزا َظَمةُ عَ ْ ائِى َو . ال ِر قَ ْيتُهُ فِي النَّا ْ ِمْن ُهَما أل فَ .فِي الزوائد: هُ ثقات َم ْن نَا َز َعنِي َوا ِحداً ُ ِر َجال . إ أن عطاء بن السائب اختلط والمحاربين هلي روى عنه قبل اختط أو بعده؟ 1285. (4175) (7272)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah Teâla hazretleri buyurdular ki: "Büyüklük benim ridamdır, azamet de benim izarımdır. Kim, bunlardan birinde benimle iddialaşmaya kalkarsa, onu cehenneme atarım."1706 ـ7646 ـ7677 ـ8776 - ْب َو ْه ٍب ُن . َحدهثَنَا يَ ْحيَى َح ْر َملَةُ ِم َه ثَنَا اِ ْب ُن . ْيثَ ْ ِي ال ب َ َع ْن أ َحدَّثَهُ َّن دَ َّرا َّجا َ ِر ِث؛ أ َحا ْ أ ْخبَ َرنِي َع ْمُرو ْب ُن ال قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِي َس ِعيٍد َع ْن َر ُسو ِل هّللِ َصل ب َ َع : هّللاُ ْن أ ْعهُ يَ ْرفَ َر َجةً َوا َض ُع هّللِ ُسْب َحانَهُ دَ َم ْن يَتَ َر َجةً ب . ى هّللاِ ِ ِه دَ َو َم ْن يَتَ َكبَّ ُر َعلَ ِل ال َّسافِِلي َن َحتَّى يَ ْجعَلَهُ فِي أ ْسفَ َر َجةً ِ ِه دَ يَ َض ْعهُ هّللاُ ب َر َجةً دَ . فِي الزوائد: هذا إسناده ضعيف. بُو داود وغيره َ ِن معين فقد قَا َل أ بُو السمح المصر هي وإن وثقه اِ ْب ودراج بن سمعان أ : مستقيم َ ِي الهيثم ب َ ِن عد هي إ ما َكا َن عن أ . هي . بُو حاتم والنسائي والدارقطن َ وقَا َل اِ ْب : عامة أحاديث دراج مما يتابع عليه وضعفه أ 1286. (4176) (7273)- Ebu Sa'îdi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim Allah Teâla hazretlerinin rızası için bir derece tevazu izhar eder (alçak gönüllü) olursa, Allah, onu bu sebeple, bir derece yükseltir. Kim de Allah'a bir derece kibirde bulunursa, Allah da onu bu sebeple bir derece alçaltır, böylece onu esfel-i safilîne (aşağıların aşağısına) atar."1707 ـ7647 ـ7678 ـ8777 - هيِ َحدهثَنَا َن ْص ُر ْب ُن . َعِل تَْيبَةَ؛ قَاَ ُم ْب ُن قُ ْ َو َسل ِن ثَنَا َع : ْبدُ ال َّص َمِد ِس ْب ِن َزْيٍد َع ْن أنَ ي اِ ْب َع ْن َعِل ثَنَا ُش ْعبَةَ َماِل ٍك؛ قَا َل تَأ ُخذَ َم : إ ْن َكانَ ِت ا’ ِدينَ ِة لَ ْ ِم ْن أ ْه ِل ال ِ ِه َحْي ُث َمةُ َه َب ب َحتَّى تَذْ ِز ُع يَدَهُ ِم ْن يَ ِد َها ْن َما يَ فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِيَ ِد َر ُسو ِل هّللِ َصل ب َها َمِدينَ ِة فِي َح َجاِت ْ هي َشا . ِفي الزوائد: بن زيد جدعان ضعيف َء ْت ِم َن ال َوا َض َع َرفَعَ فِي إسناده عل .ـ-776 هُ هّللاُ َم ْن تَ . ُك ْن ِعْندَ النَّا ِس. ِم َن النَّا ِس َر َو َضعَ فَ .ـ-776 هُ هّللاُ ْرداً َو َم ْن تَ َكبَّ َوا َض َع َرفَعَهُ هّللاُ َعائِ َك َم ْن تَ َخ َّي ا ْشِر .ـ-676 ْكنَا فِي دُ َو يَا أ .ـ-776 ا َض ْع ُ تَ َك يَا ُم َح َّمدُ ِ ِل . ُمْؤ ِمنِي َن َربه ْ َم ْن اتَّبَعَ َك ِم َن ال َح َك ِل َوا ْخِف ْض َجنَا َر ُسًو . ْي َع .ـ-476 ِه ْبداً َ َعْبدُ هّللاِ يَ ْد ُعوهُ َكادُوا َي ُكونُو َن َعلَ َّما قَام َوأنَّهُ لَ 1704 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/579. 1705 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/580. 1706 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/580. 1707 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/581. َء ُكْم ِم ْن ِلبَدا. دُو ً َوادْ ُعوا ُش َهدَا ِل ِه ْ ِ ُسو َرةٍ ِم ْن ِمث نَا َعلَى َعْبِدنَا فَاتُوا ب ْ ْم فِي َرْي ٍب ِمَّما نَ َّزل ْم َصاِدقِي َن َوأِ ْن ُكْنتُ ِن # ْ هّللاِ ا ْن ُكْنتُ ْن لَم ِ فَإ تِي َوقُودُ َها النَّا ُس َّ َر ال ُوا فَاتَّقُوا النَّا َولَ ْن تَْفعَل ُوا تَْفعَل ِري َن َكافِ ْ ِعدَّ ْت ِلل َرةُ اُ ِح َجا ْ َو # ال َحْولَهُ ِل َر ْكنَا ِذي بَا َّ َصا ال َم ْس ِجِداَقْ ْ لَى ال ِ ِم إ َح َرا ْ َم ْس ِجِد ال ْ ْي ًَ ِم َن ال ْبِدِه لَ ِعَ ْس َرى ب ِذي اَ َّ ِريَهُ ِم ْن ُسْب َحا َن ال نُ بَ ِصي ُر ْ َو ال َّسِمي ُع ال آيَاتِنَا إنَّهُ ُه . 1287. (4177) (7274)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor."'Medine ehlinden bir cariye bile Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın elinden tutardı ve Aleyhissalâtu vesselâm elini onun elinden çekmezdi de, cariye ihtiyacı için, O'nu Medine'nin istediği semtine çeker götürürdü. (Resûlullah tevazu gösterir, itiraz etmezdi)."1708 * HAY ي ـ7644 ـ7677 ـ8747 - ِ ْس َما ِعي ُل ْب ُن َعْبِد هّللاِ ال َّرقه ِن يَ ْحَيى َع ِن ِ ْب َحدهثَنَا إ . ِويَةَ َس َع ْن ُمعَا َع ْن أنَ ٍس؛ ال ز ْه ِر هيِ ثَنَا ِعي َسى ْب ُن يُونُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : قاً ُ ٍن ُخل إ َّن . ُق ا ِل ُك هلِ ِدي ُ َو ” ُء ُخل َحيَا ْ ْس ََ .فِي الزوائد: حديث أنس ضعيف ومعاوية بن ِم ال هي ضعفوه بُو روح الدمشق َ هي أ يَ ْحيَى الصدف . 1288. (4181) (7275)- Hz. Enes ve İbnu Abbâs radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Her dinin (kendine has temel) bir huyu vardır. İslâm'ın bu huyu, hayadır."1709 ْس َما ِعي ُل ْب ُن ُمو َس ـ7647 ـ7676 ـ8748 - ى ِ ْكَرةَ؛ قَا َل َحدهثَنَا إ . ِي بَ ب َ َح َس ِن َع ْن أ ْ قَا َل َر ثَنَا ُه َشي : ُسو ُل هّللِ ٌم َع ْن َمْن ُصو ٍر َع ِن ال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل ْ : َحيَا ُء ِم َن ا ِن ال ’َ َما ُء َو ْي . ا لبَذَا ْ َوا ِة َجنَّ ل ْ َما ُن فِي ا ”ِي ِر ِم َن ا َجفَا ُء فِي النَّا ْ َجفَا ِء َوال ِن ل .فِي الزوائد: حبان فِي صحيح ْ ِي بكرة، ب َ رواه اِ ْب .وقول الدار قطني: إن الحسن لم يسمع من أ ِي بكرة فِي أربعة أحاديث ب َ الجواب عنه أن البخاري احت هج فِي صحيحه برواية الحسن عن أ . وفي مسند أحمد ومعجم الطبران ى النافي هي الكبير التصريح بسما ِي بكرة فِي عدة أحاديث والمثبت مقدم َعلَ ب َ عه من أ . 1289. (4184) (7276)- Ebu Bekre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Haya imandandır. İman (sahibi) ise cennettedir. Hayasızlık (ve bundan kaynaklanan kabalıklar, çirkin ve kırıcı sözler) cefa (eziyet, zulüm, haksızlık)dan bir parçadır. Cefa (eden de) cehennemdedir."1710 ي ـ7677 ـ7677 ـ8747 - َهْمدَانِ ْ َع ََِء ال ْ بُو ُكَرْي ٍب ُم َح َّمدُ ْب ُن ال ٍر َ ي ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن ِدينَا َع ْن ٍر ثَنَا يُونُ . ُس ْب ُن بُ َكْي َحدهثَنَا أ . ال َّشْيبَانِ ْبِد هيِ عَ ْ َرةَ ال ُع . ا َل َما ِر ي؛ قَ ُخدْ ْ بُو َس ِعيٍد ال ثَنَا أ : فَقَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ِعْندَ ُوساً قَ ْي ِس َو َم ُكنَّا ُجل : ا ْ َعْبِد ال أتَتْ ُكْم ُوفُودُ َحدٌ فِينَا نَ ْح ُن كذِل َك يَ َرى أ . َجا ُءوا فَ إذْ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو َل هّللِ َصل ْوا ُوا فَأتَ َي نَ َزل . ا ’ عَ َصِر ي َوبَِق ِز َش ج ال . ًَ ْ َء بَ ْعدُ فَنَ َز َل َمْن فَ . َجا َجانِباً َوَو َض َع ثِيَابَهُ تَه،ُ َرا ِحلَ فَأنَا َخ . َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ لَى َر ُسو ِل هّللِ َصل ِ َء إ َّم َجا ث . ُ فَقَا َل لَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل هُ : يَا ُهَم أ َش ج! ا هّللاُ ِن يُ ِحب تَْي َخ ْصلَ إ َّن فِي َك ل : َؤدَةَ َ َ َوالت م ْ ِحل ْ ْم َش ْي ٌء َحدَ َث ِلي؟ قَا َل َر يَا ! ُسو ُل هّللِ َر ال . قَا َل: ُسو َل هّللِ ْي ِه أ ُت َعلَ ْ ل ِ َشْي ٌئ ُجب َ أ َو ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َص َم ل َّ ْي َس : ِه ل َت َعلَ ْ ل ِ ِ بَ .فِي الزوائد: ي ْل َش ْي ٌء ُجب ب َ َما َن بن أ ْ ِن معين و ُعث بُو هارون العبد هي كذبه اِ ْب َ عمارة بن جوين أ ِن عبد البر ِن عليه و قَا َل اِ ْب شيبة و اِ ْب : أجمعوا َعلَى أنه ضعيف الحديث . 1290. (4187) (7277)- Ebu Sa'idi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında oturuyor idik. (Bir ara): "Size Abdulkays kabilesinin gönderdiği heyet geldi" buyurdular. Halbuki içimizden hiç kimse (henüz heyetin geldiğini) görmemişti. Hakikaten geldiler ve konakladılar. Sonra Aleyhissalâtu vesselâm'ın huzuruna geldiler. Onlardan Eşecc el-Asarî (adında biri) konaklama yerinde kaldı, o sonradan geldi. Çünkü o, bir konağa indi, devesini ıhtırdı. Yolculuk elbisesini bir kenara bıraktı. Sonra (taze elbise giyip, öyle) Aleyhissalâtu vesselâm huzuruna çıktı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm da ona: Ey Eşecc! Sende aziz ve celil olan Allah'ın sevdiği iki haslet vardır: Hilm (Acele etmemek) ve teenni ile hareket etmek" buyurdular. Eşecc: "Ey Allah'ın Resûlü! Bu hasletler, cibilliyetimde (fıtratımda doğuştan getirdiğim) bir şey mi, yoksa sonradan (iradî gayretimle) meydana gelen bir şey mi?" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "Hayır! Yaratılışında bulunan bir şeydir!" buyurdular."1711 َهَر ِو ي ـ7677 ـ7674 ـ8744 - ْ بُو إ ْس َحا َق ال َ َحدهثَنَا أ . فَ ْض ِل ثَنَ ا ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال ِر ي ا ال ’ ْ ِن ثَنَا قَ . َّرةُ ْب ُن َخاِل ْن . ٍد َصا َع ِن اِ ْب ِي َح ْمَزةَ ب َ ثَنَا أ قَا َل ِل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ ’َ عَ َصِري َعبَّا ٍس؛ أ ْ ال ِ ُهَم َش هج : ا هّللاُ ِن يُ ِحب تَْي َّن فِي َك َخ ْصلَ ِ َح إ : ْ َ َوال م ْ ِحل ْ يَا .فِي الزوائد: فِي َء ال إسناده العباس بن الفضل عن قرة بن خالد تابعه عليه بشر بن الفضل كما روان الترمذي . 1708 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/581. 1709 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/581. 1710 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/582. 1711 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/582-583. 1291. (4188) (7278)- İbnu Abbâs radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Eşecc elAsari'ye: "Muhakkak ki sende Allah'ın sevdiği iki haslet var: Hilm (acele etmemek) ve haya" buyurdular."1712 ـ7676 ـ7677 ـ8747 - ْش ُر ْب ُن َحدهثَنَا َزْيدُ ْب ُن أ ْخ َزم. ُع َمَر َ ِ ِن ثَنَا ب . َح َس ِن َع ِن اِ ْب ْ ِن َعبَ ْيٍد َع ِن ال َس ْب َع ْن يُونُ َمةَ َح همادُ ْب ُن َسلَ ثَنَا َمَر؛ قَا َل ُع : َّ َء َو قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ِعْندَ هّللاِ ِم ْن ُج ْر َع ِة َغْي ٍظ َك َظَمَها َعْبدٌ اْبتِغَا َ َما ِم ْن ُج ْر َع ٍة أ ْع َظُم أ ْجراً م َّ َو َسل ْي ِه ي هّللاُ َعل ْج ِه َ هّللا.ِفِي الزوائد: هُ ثقات ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1292. (4189) (7279)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah indinde kişinin yuttuğu en sevaplı yudum, Allah'ın rızasını düşünerek kendini tutup, yuttuğu öfke yudumudur."1713 * ALLAH KORKUSUYLA AĞLAMAK ـ7677 ـ7647 ـ8776 - َ َرا ِهيم ْب ِ ِ ثَنَا ي َحدهثَنَا َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ ب َ ِي فُدَْي ٍك َع ْن ُمو َسى ْب ُن يَ ْعقُو َب ال َّز ْمِع هيِ َع ْن أ ب َ ُم َح َّمدُ ْب ُن أ ْم َي ُك ْن بَ ْي َن ا ِس ََِمِه َّن أبَاهُ أ ْخبَ َرهُ أنَّهُ لَ َ َرهُ أ ِر أ َخْب ِن ال زبَ ْي ِن َعْبِد هّللاِ ْب َّن َعاِمَر ْب َ ِزٍم؛ أ َحا َو Œ ُه َبْي َن أ ْن نَ َزلَ ْت هِذِه ا ْم يُعَاتِبُ ُ ِ َه يَة ا ُم هّللاُ ب أ ْربَ ُع ِسِني َن إ - ال َّ َ ْي ُهم ْب ُل فَ َطا َل َعلَ ِكتَا َب ِم ْن قَ ْ ِذي َن اُوتُوا ال َّ َو ’ َكِثي ٌر ِمْن ُهْم فَا ِسقُو َن َو ََ َي ُكونُوا َكال ُوبُ ُهْم ل َمدُ فَقَ - د َس ْت قُ فِي الزوائ : َهذَا هُ ثقات ُ إسناده صحيح ِر َج . ال ْ ِذي َن اُوتُوا ال َّ ُكونُوا َكال َو ِل ََ يَ ْب ِكتَا َب ِم . ْن قَ 1293. (4192) (7280)- Abdullah İbnu'z-Zübeyr radıyallahu anhüma'nın anlattığına göre, "Kendilerinin Müslümanlığı kabul etmeleri ile, Allah'ın onları azarladığına dair (şu) ayetin inmesi arasında dört yıldan fazla zaman olmamıştır: "Onlar, daha önce kendilerine kitap verilen ve zaman geçtikçe kalpleri katılaşan kimseler gibi olmasınlar. Çünkü onların çoğu yoldan çıkmış kimselerdi" (Hadid 16).1714 ـ7678 ـ7647 ـ8777 - ٍف ْكِر ْب ُن َخلَ بُو بَ ي َ َحدهثَنَا أ . ِف َحنَ ْ بُو َب ْكٍر ال ِن ثَنَا أ . ثَ َ ِن َعْبِد هّللاِ ْب ْب َ َرا ِهيم ْب ِ ٍر َع ْن إ َحِميِد ْب ُن َج ْعفَ ْ نَا َعْبدُ ال َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ ٍن َع ْن أ ُحنَ ْي : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : َ َب َر ُسو ُل هّللِ َصل ْ قَل ْ ِمي ُت ال َرةَ ال َّض ِح ِك تُ ْ تُ ْكثِ ُروا ال َّض ِح َك فإ َّن َكث .فِي الزوائد: ُ إسناد هُ ثقات ِر َجال ه صحيح، . 1294. (4193) (7281)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Çok gülmeyin, çünkü çok gülmek kalbi öldürür."1715 ِن ـ7677 ـ7646 ـ8777 - قَا ِس ُم ْب ُن َز َكِريَّا ْب ٍر ْ َمْن ُصو ٍر ِدينَا . َحدهثَنَا ال ِن ثَنَا إ ْسحاَ ُق ْب ُن . ي َع ْن ُم َح َّمِد ْب َسانِ ُخ َرا ْ بُو َر َجا ٍء ال َ ثَنَا أ بَ َرا ِء؛ قَا َل ْ َماِل ٍك َع ْن ال فِي ِج : نَا َزةٍ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم َع َر ُسو ِل هّللِ َصل ِر ُكنَّا . قَ ْب ْ ِر ال َس َعلَى َشِفي َى فَ . َحتَّى بَ َّل َجلَ َّم فَبَك قَا َل َرى ثُ َّ الث : َوانِي ِل يَا إ ْخ ! هذَا فَأ ِعد وا ِن ِل ِمث .فِي الزوائد: إسناده ضعيف. حبان فِي الثقات ْ قَا َل اِ ْب . ُم َح َّمد بن مالك لم يسمع من البراء. ثم ذكره فِي الضعفاء . 1295. (4195) (7282)- Berâ radıyallahu anh anlatıyor: "Biz Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la birlikte bir cenazede beraberdik. Aleyhissalâtu vesselâm kabrin kenarına oturup ağladılar, öyle ki (göz yaşlarıyla) toprak ıslandı. Sonra da: "Ey kardeşlerim! İşte (başımıza gelecek) bu aynı (ölüm hadisesi) için iyi hazırlanın" buyurdular."1716 ُمْنِذِر ـ7676 ـ7647 ـ8777 - ؛ قَا َل ْ ُم ْب ُن ال َرا ِهي ْب ِ ي َو إ َم ْشِق الِده َ َرا ِهيم ْب ِ ِي فُدَْي ٍك َحدهثَنَا َع : ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ْب ُن إ ب َ ثَنَا اِ ْب ُن أ . َحدَّثَنِي َح َّمادُ ْب ِن ُعتْبَةَ ِن َعْبِد هّللاِ ْب ي َع ْن َعْو ِن ْب ِي ُح َمْيٍد ال ز َرقِ ب ْب ُن أ ا َل َ ِن َم ْسعُوٍد؛ قَ ِي ِه َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ِن َم ْسعُوٍد َع ْن أب َّ : ي هّللاُ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل ْي ِه َعلَ َ م َّ َّم : تِ ِص َو َسل بَا ِب ِم ْن َخ ْشيَ ِة هّللاِ ثُ َل َرأ ِس الذ ْ ُمو ٌع َوإ ْن َكا َن ِمث ْخ ُر ُج ِم ْن َعْينَ ْي ِه دُ ِم ْن ُح هرِ َو ْج ِه ي ُب َشْي ِه َما ِم ْن َعْبٍد ُمْؤ ِم ٍن يَ ئا - ً إَّ ِر ِ فِي الزوا : إسناده ضعيف. ي حميد ضعيف َح َّر . ئد َمهُ هّللاُ َعلَى النَّا ب َ ِي حميد اسمه ُم َح َّمد بن أ ب َ وحماد بن أ . 1296. (4197) (7283)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sinek başı kadar bile olsa, gözünden Allah korkusuyla yaş çıkan ve bu yaşı yanak yumrusuna değecek kadar akan hiçbir mü'min kul yoktur ki, Allah onu (ebedî) ateşe haram etmesin!"1717 1712 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/583. 1713 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/583. 1714 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/584. 1715 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/584. 1716 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/584. 1717 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/585. ِن ِع ْمَر ـ7677 ـ7648 ـ8777 - ا ْس َما ِعي َل ْب ِ َما ُن ْب ُن إ ي ْ َو َن الِده . اِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َم ْش َحدهثَنَا ُعث ِق ْ ِن ثَنَا ال . ثَنَا َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن اِ ْب ُن يَ ِزيدَ ْب ِ ٍر بُو َعْبِد َر هٍب؛ قَا َل َج . اب َ ِي ُسْفيَا َن يَقُو ُل َحدَّثَنِي أ : ب َ ْب َن أ ِويَةَ َسِم ْع : و ُت ُمعَا يَقُ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم ُل: ا َسِم ْع ُت َر ُسو َل هّللِ َصل إنَّ ْس َما ِعي َل لم أر من تكلم فِي ِه. ِ َما َن بن إ ْ َسدَ أ ْع ََه.ُفِي الزوائد: فِي إسناده ُعث هُ فَ ُ َسدَ أ ْسفَل ِذَا فَ َوإ ِذَا َطا َب أ ْع ََه.ُ لو َعا ِء. إ ْ Œ ْع َما ُل َكا وباقي رجال ا”سناد موثقون . 1297. (4199) (7284)- Hz. Muaviye İbnu Ebi Süfyan radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ameller kap(ta bulunan madde) gibidir. En aşağısı (yani dipteki kısım) güzelse en yukarısı (yani üst kısmı) da güzel olur; en aşağısı bozulursa en üstü de bozulur."1718 ِح ْم ِص ي ـ7674 ـ7647 ـ8677 - َحدهثَ ْ ِن ُع َمَر نَا َكثِي ُر ْب ُن ُعبَ ْيٍد ال . َء ْب َع ْن َو ْرقَا ُ بُو ال هزِ نَاِد َع ِن ثَنَا بَِقيَة . َ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن ذَ ْكَوا َن أ َر ا’ ةَ؛ قَا َل َرْي ِي هُ ب َ َع ْن أ ِ َرج ْع : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ قَا َل : ذَا ْبدَ إ عَ ْ إ َّن ال َّى فِي ال ِهس هرِ َع ََنِيَ ِة فَأ ْح َس َن َو َصل ْ َّى فِي ال َصل قَا َل هّللاُ َع : َّز َو فَأ ْح َس - َج َّل َن اً هذَا َع .فِي الزوائد: فِي إسناده بقية وهو مدلس وقد عنعنه . ْبِدى َحقه 1298. (4200) (7285)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Eğer kişi namazını herkesin gözü önünde kılınca (edebine uygun kılar) güzel yapar, tek başına kimsenin görmediği durumda kılınca da (edebine uygun kılar) güzel Yaparsa, Allah Teâla hazretleri (onun ibadetinden memnun kalır ve:) "Bu (kulluğunu riyasız yapan) gerçek bir kulumdur" der."1719 ْس َما ِعي ُل ْب ُن ُمو َس ـ7677 ـ7646 ـ8677 - ى؛ قَاَ ِ َو إ َرةَ َحدهثَنَا َع : ْبدُ هّللاِ ْب ُن َعاِمُر ْب ُن ُز َرا ْع َم ثَنَا َش ’ ِش َع ْن ِري ٌك ْب ُن َعْبِد هّللاِ َع ْن ا َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ِي َصاِلحٍ ب َ أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َو قَا َل : َسِدهدُوا ِربُوا قَا . هُ ُ ِجي ِه َع َمل ِ ُمْن َحدٌ ِمْن ُكْم ب َس أ ْي فَإنَّهُ ل . وا َ ُ قَال : َر ُسو َل هّللِ َو ََ أْن َت؟ يَا ْض ٍل َو ! قَا َل: ََ أنَا َو . فَ ِ َر ْح َمٍة ِمْنهُ َّمدَنِي هّللاُ ب أ ْن يَتَغَ إ .فِي الزوائد: َهذَا إسناد حسن. وشريك مختلف فِي ِه . َّ 1299. (4201) (7286)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Ey mü'minler! Amel ve ibadetlerinizi) itidal üzere yapın, ifrattan kaçının. Zira sizden hiç kimseyi (ateşten) ameli kurtaracak değildir." Sahabiler: "Seni de mi amelin kurtarmaz, ey Allah'ın Resûlü!" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "Beni de, buyurdular. Eğer Allah kendi katından bir rahmet ve fazl ile benim günahlarımı bağışlamazsa beni de amelim kurtarmaz!" buyurdular."1720 * RİYA VE SÜM'A ي ـ7777 ـ7647 ـ8676 - َمانِ ْ عُث ْ بُو َمْرَوا َن ال َ ِي ِه َع ْن َحدهثَنَا أ . ِن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن َع ْن أب َع ََِء ْب ْ ِزٍم َع ِن ال ِي َحا ب َ ِز ْب ُن أ عَ ِزي ْ ثَنَا َعْبدُ ال َّي هّللاُ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب أ قَا َل َ َ م َّ َو َسل ْي ِه قَا َل هّللاُ َع . ًَ َّز َو َج َّل أنَا أ ْغنَى ال ش َر َكا ِء َع ِن ال هش َعل : ِ ْر ِك َ َ َم ْن َعِم َل ِلي َعم فَ ِذي أ ْش َر َك َّ ِري فَأنَا ِمْنهُ بَ ِر ئ َو ُهَو ِلل أ ْش .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َر َك فِي ِه َغْي ُ ِر َجال . 1300. (4202) (7287)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah u Teâla hazretleri şöyle buyurmuştur: "Ben her çeşit şirkten müstağniyim. Öyleyse, kim benim için işlediği bir amele birden başkasını ortak ederse ben ondan uzağım ve benim için yaptığı o iş, bana değil, ortak ettiği kimseyedir." 1721 َحدهثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َس ـ7777 ـ7644 ـ8678 - ِعيٍد بُو َخاِلٍد ا ِي َ َحدهثَنَا أ ’ ب َ ِن أ ِن َعْبِد ال َّر ْح َم ِن ْب اِ ْب ِ ِن َزْيٍد َع ْن ُربَ ْيح ِر ْب ْح َمُر َع ْن َكِثي َس ِعيٍد ا َل ِي َس ِعيٍد؛ قَ ب َ ِي ِه َع ْن أ ِر هيِ َع ْن أب ُخدْ َم ِسي َح ال : الدَّ َّجا َل ْ ْ َ َونَ ْح ُن َنتَذَا َكُر ال م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْينَا َر َج َعلَ َخ . فَقَا َل: َ أ ِل؟ قَا َل الدَّ َّجا ِ َم ِسيح ْ ْي ُكْم ِعْنِدي ِم َن ال ِ َما ُهَو أ ْخَو ُف َعلَ ِ ُر ُكْم ب ْخب ُ أ نَا ْ ل َى ، ق : ُ ي بَل . فَقَا َل: َخِف ْ ال هش : ُن ِ ْر ُك ال ِ ِي فَيُ َزيه ه َصل ال َّر ُج ُل يُ َ أ ْن يَقُوم َظِر َر ُج ٍل َما يَرى ِم ْن نَ َص ََتَهُ ِل وكثير بن زيد وربيح بن َع . ْبدُ ال َّر ْح َم ِن .فِي الزوائد: إسناده حسن. مختلف فيهما 1301. (4204) (7288)- Ebu Safâ radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün) yanımıza geldi. Biz o sırada Mesîh Deccal'i müzakere ediyorduk. Dediler ki: "Ben size, nazarımda sizin için Mesih Deccal'den daha ürkütücü bir şeyi haber vereyim mi?" "Evet! Ey Allah'ın Resûlü! Söyleyin!" dedik. "Şirk-i hafidir (gizli şirk). Mesela, kişi kalkar, namaz kılar, bu namazını, kendisine bakanlar sebebiyle güzel kılar, (işte bu, gizli şirke bir örnektir)" buyurdular."1722 1718 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/585. 1719 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/585-586. 1720 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/586. 1721 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/586. 1722 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/587. َّي ـ7776 ـ7647 ـ8677 - عَ ْس َق ََنِ ْ ٍف ال ِن ذَ ْكَو ثَنَ ا َن َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن َخل . َ َح َس ِن ْب ْ ِن َعْبِد هّللاِ َع ِن ال َع ْن َعاِمِر ْب ِ َج َّراح ْ َرَّوادُ ْب ُن ال ا ْو ٍس؛ قَا َل ِن أ َس هيٍ َع ْن َشدَّاِد ْب ِن نُ َ َع : ْن ُعبَادَةَ ْب م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : َّمتِي ا ُ َّن أ ْخَو َف َما أتَ َخَّو ُف َعلى أ ِ ْش ُك َر إ ” ا ِا هّللِ ب . َو ََ َوثَناً َمراً َو ََ قَ ْس ُت أقُو ُل َي ْعبُدُو َن َش ْمساً ِى لَ َما إنه أ . َو َش ْهَوةً َخِفيَّةً ِر هّللاِ ِلغَ ْي .فِي الزوائد: فِي إسناده عامر بن َول ِك ْن أ ْع َماً عبد هّللا. لم أر من تكلم فِي ِه. وباقي رجا ا”سناد ثقات . 1302. (4205] (7289)- Şeddâd İbnu Evs radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ümmetim hakkında en ziyade korktuğum şey, Allah'a şirktir. Bu sözümle, ümmetimin dönüp de tekrar güneşe veya kamere veya puta tapacaklarını demek istemiyorum. Fakat beni korkutan şey, Allah'tan başkası için yapacakları ameller ve (spor maksadıyla kılınan namazda, sıhhat niyetiyle tutulan oruçta olduğu üzere, amellerde Allah rızasından başka maksatları ön plana getirme gibi) gizli arzulardır."1723 ـ7777 ـ7677 ـ8676 - َ َحدهثَنَا أ َوأبُو ُكَرْي ٍب؛ قَاَ ِي َشْيبَةَ ب َ ِر ثَنَا بَ . َع ْن ْكُر ْب ُن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن بُو َب : ْكِر ْب ُن أ ُم ْختَا ْ َنا ِعي َسى ْب ُن ال ثَ ْي َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِر هيِ َع ِن النَّب ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ هيِ َع ْن أ َعْزفِ ْ ال َى َع ْن َع ِطيَّةَ ْيل ِي لَ ب َ ُم َح َّمِد ْب ِه ا َل ِن أ قَ َ م َّ َو َسل ِ : ِه هّللاُ ب ِ َو َم . ْن َم ْن يُ َسِهم ْع يُ َسِهمع ِ ِه َرا ِء هّللاُ ب َء يُ ِ يُ .فِي الزوائد: فِي إسناده عطية العوفي وهو ضعيف. ي ليلى َرا ب َ وكذَ . والحديث من حديث جندب ِل َك ُم َح َّمد بن أ فِي الصحيحين . 1303. (4206) (7290)- Ebu Saîdi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Her kim (ibadetini gösteriş için) halka işittirirse, Allah o kimseyi (yani gayesini halka) işittirir ve kim (ibadetinde) riyakârlık ederse Allah onun riyakârlığının cezasını (dünyada) verir."1724 * HASED َح َّما ُل َوأ ْح َم ـ7778 ـ7677 ـ8677 - دُ ْب ُن ْب ُن ا ْ َحدهثَنَا َها ُرو ُن ْب ُن ’ َعْبِد هّللاِ ال ْز : ي َه ِر؛ قَاَ ِ ب َ ِن أ ِي فُدَْي ٍك َع ْن ِعي َسى ْب ب َ ثَنَا اِ ْب ُن أ َّي هّللاُ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ِي ال هزِ نَاِد َع ْن أنَ ٍس؛ أ ب َ َحنَّا ِط َع ْن أ ِعي َسى ال ا َل ْ قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َح َط َعل : َب َ ْ َح َسنَا ِت َكَما تَأ ُك ُل النَّا ُر ال ْ َح َسدُ يَأ ُك ُل ال ْ ال َر َما ُء النَّا ْ ْطِف ُئ ال َكَما يُ َح ِطيئَةَ ْ تُ ْطِف ُئ ال َوال َّصدَقَةُ ِر . ِم َن النَّا ُم ُجنَّةٌ ِهصيَا ُمْؤ ِم ِن َوال ْ َوال َّص ََةُ نُو ُر ال .فِي الزوائد: الجملة ا’ولى ِي عيسى وهو ضعيف . ب َ َرة.َ وإسناده حديث أنس بن مالك فِي ِه عيسى بن أ ِي ُه َرْي ب َ ُود فِي سننه من حديث أ بُو دَا َ رواها أ 1304. (4210) (7291)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hased (çekememezlik) hayırları yer bitirir, tıpkı ateşin odunu yeyip tükettiği gibi. Sadaka hataları söndürür, tıpkı suyun ateşi söndürmesi gibi. Namaz, mü'minin nûrudur. Oruç ateşe karşı perdedir."1725 * BAĞY (ZULÜM VE KÖTÜ MUAMELE) َوْيدُ ْب ُن َس ـ7777 ـ7676 ـ8676 - ِعيٍد َحدهثَنَا ُس . ثَنَا ِن إ ْس َحا َق َع ْن َعائِ َشةَ ْب ِويَةَ َصاِل ُح ْب ُن ُمو َسى َع ْن ُمعَا ُمْؤ ِمنِي َن؛ قَالَ ْت ْ ِهم ال ُ أ َع ْن َعائِ َشةَ َحةَ ْ بَ : ْن ِت َطل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َوأ ْس َر قَا َل : عُ ال َّر ِحِم ِ ر َو ِصلَةُ ب ْ ال َواباً ِر ثَ َخْي ْ ْس َر ُع ال َ أ ال هر ِحِم ال َّش هرِ ِطيعَةُ ُي َوقَ ْغ بَ ْ ال ً ُعقَوبَة .فِي الزوائد: فِي إسناده صالح بن ُمو َسى وهو ضعيف . 1305. (4212) (7292)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sevabı en çabuk gelen hayırlı amel mahlukâ iyilik ve sıla-i rahimdir. Cezası en çabuk gelen kötü amel de bağy (mahlukâ kötü muamele, zulüm) ve sıla-ı rahm'i kesmektir."1726 ـ7776 ـ7677 ـ8678 - ْب ُن يَ ْحيَى ِن ثَنَا َع . ْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه َحدهثَنَا . ٍب َح ْر َملَةُ ِر ِث َع ْن يَ ِزيدَ ْب َحا أْنبَأنَا َع ْمُرو ْب ُن ال ي ِب َع ْن ْ ِ ِي َحب ب َ أ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل ِس ْب ِن َس ْعٍد َع ْن أنَ ِن ْب ِسنَا : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َّى قَا َل : ل ِ ْوحى إ َّن هّللاَ أ ِ َو ََ يَ ْب ِغي بَ ْع ُض ُكْم إ : َوا َضعُوا أ ْن تَ َهذَ . ختف فِي اسم سنان بن سعد أو سعد بن سنان . َعلى بَ ْع ٍض.فِي الزوائد: ا إسناد حسن 1306. (4214) (7293)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Bana "mütevazi olun, birbirinizin hukukuna tecavüz etmeyin" diye Allah Teâla hazretleri vahiyde bulundu" buyurdular."1727 1723 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/587-588. 1724 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/588. 1725 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/588. 1726 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/589. 1727 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/589. * VERA' VE TAKVA ٍر ـ7777 ـ7678 ـ8676 - ُم ْب ُن َع َّما َحدهثَنَا ِه َشا . َو ثَنَا يَ ْحيَى ْب ُن . اقِ ٍد َح ْمَزةَ ِن ثَنَا َزْيدُ ْب ُن . ثَنَا ُمِغي ُث ْب ُن ُس َم ٍهى َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب َ َع ْمٍرو؛ قَا َل: م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل قِي َل ِل : َض ُل؟ قَ ي النَّا ِس أفْ ِن أ ا َل: ِ َسا ه ِب َصدُو ِق الل ْ قَل ْ َم ْخ ُموِم ال ُك ل . وا َص قَال : دُو ُق ُ ِن نَ ْعِرفُهُ ِ َسا ه ي الل . ِق ي النَّ ِق ِب؟ قَا َل ُهَو التَّ ْ قل ْ َم ْخ ُمو ُم ال َما َي َو ََ ِغ َّل َو فَ . َ ََ َح َسدَ ْغ َو ََ بَ فِي ِه َ م ْ إث .فِي الزوائد: َهذَا إسناد صحيح. هُ ثقات ُ ِر َجال . 1307. (4216) (7294)- Abdullah İbnu Amr radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a: "En efdal insan kimdir?" diye sorulmuştu. "Kalbi mahmûm (pak), dili doğru sözlü olan herkes" buyurdular. Ashab: "Doğru sözlülüğün ne demek olduğunu biliyoruz. Mahmûmu'l-kalb ne demektir?" ye sordu. "(Mahmûm kalb), Allah'tan korkan tertemiz kalptir, içinde günah yoktur, zulüm yoktur, kin yoktur, hased yoktur" buyurdular."1728 ِي َر ي ْب ُن ُم َح ـ7774 ـ7677 ـ8677 - َّمٍد َحدهثَنَا َعِل . ب َ َع ْن أ ِويَةَ بُو ُمعَا َ ِن ثَنَا أ ْب ٍن َع ْن َم ْك ُحو ٍل َع ْن َواثِلَةَ ِن ِسنَا َجا ٍء َع ْن بُ ْرِد ْب َر ا’ ةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ ِ ْسقَع : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َر قَا َل : ةَ يَا أبَا هُ ! تَ ُك ْن َرْي تَ ُك ْن أ ْعبَدَ النَّا ِس َو ُك ْن قَنِعاً ُك ْن َو ِرعاً َو أ ْش َك . أقِ َّل ال َّض ِح َر النَّا ِس َو َر َك تَ ُك ْن ُم ْسِلماً َر َم ْن َجا َوأ ْح ِس ْن ِجَوا ْف ِس َك تَ ُك ْن ُمْؤ ِمنًا ِح ب ِلنَ َرةَ ال َّض ِح ِك َوأ ِح َّب ِللنَّا ِس َما تَ ْ َك فأ َّن َكث َب ْ قَل ْ تُ .فِي الزوائد: خباب إسناد حسن. وأبو رجاء اسمه محرز بن عبد هّللا الجزري . ِمي ُت ال 1308. (4217) (7295)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ey Ebu Hureyre, verâ sahibi ot (harama düşme şüphesi olan şeylerden de kaçın) ki insanların Allah'a en iyi kulluk edeni olasın! Kanaatkârlığı esas al kî insanların Allah'a en iyi şükredeni olasın. Nefsin için sevdiğini insanlar için de sev ki (kâmil) mü'min olasın. Sana komşu olanlara iyi komşuluk et ki (kâmil bir) Müslüman olasın. Gülmeyi az yap, zira çok gülmek kalbi öldürür."1729 َح ـ7777 ـ7676 ـ8674 - ده ِن ُر ْمحٍ َم ثَنَا َع . ا َن ْبدُ هّللاِ ْب ُن ُم َح َّمٍد ْب ْي ِن ُسلَ ْب هيِ ِن ُم َح َّمٍد َع ْن َعِل َما ِضي ْب ْ ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن َو ْه ٍب َع ِن ال ٍهر؛ قَا َل ِي ذَ ب َ هيِ َع ْن أ َخْو ََنِ ْ َس ال ِي إ ْدِري ب َ ِن ُم َح َّمٍد َع ْن أ قَا ِسِم ْب ْ َع ِن : ي ال َّ قَا َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َ م َّ َو َسل ْي ِه ِر هّللاُ َعل : َ َ ِي َو ْعقَ . ََ َل َكالتَّدْب َك هِف ْ َو َر َع َكال ِق . ُ ُخل ْ فِي إسناده القاسم بن ُم َح َّمد المصر هي . .فِي الزوائد: وهو ضعيف َو ََ َح َس َب َك ُح ْس ِن ال 1309. (4218) (7296)- Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Tedbir gibi akıl yoktur. Sakınmak gibi vera' yoktur. İyi huy gibi haseb (itibar vesilesi) yoktur."1730 ـ7777 ـ7677 ـ8667 - ؛ قَاَ ِي َشْيبَةَ ب َ َما ُن ْب ُن أ ْ ٍر َو ُعث ُم ْب ُن َع َّما َما َن َع ْن َك َحدهثَنَا ِه َشا : ْي ِمُر ْب ُن ُسلَ ُم ْعتَ َح َس ِن ثَنَا ال َع ْن ْ ْ ِن ال ْهَم ِس ْب ٍهر؛ قَا َل ِي ذَ ب َ ِر َع ْن أ ِن نُفَ ْي ِل ُض َرْي ِب ْب ِي ال َّسِلي ب أ : َ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِى ’ َر ُسو ُل هّللِ َصل َمةً : إنه َم ْع « ا ُن ِر ُف َكِل ْ َوقَا َل ُعث : ً آيَة» وا ُ ُهْم قَال َكفَتْ ِ َها لَ ُهْم ب نَّا ُس ُكل ْ ْو أ َخذَ ال َر ل : َ يَا ُسو َل هّللِ! أيَّةُ أيَ ٍة: َم ْخ َرجاً ْل لَهُ ِق هّللاِ يَ ْجعَ قَا َل .فِي الزوائد: هُ ثقات َو َم ْن يَتَّ ُ هذا الحديث ِر َج . غير أنه منعطع. وأبو السليل لم يدرك أبا ذر ال قاله فِي التهذيب.. 1310. (4220) (7297)- Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ben bir kelime -Osman dedi ki: "Bir âyet"- biliyorum. Eğer insanların hepsi onu tutsaydılar hepsine kâfi getirdi." Ashab: "Ey Allah'ın Resûlü, bu hangi ayettir?" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "Ve kim Allah'tan korkarsa, Allah o kimseye (darlıktan genişliğe) bir çıkış yolu ihsan eder" (Talak 2) ayetini okudu."1731 * KİŞİYİ İYİ SIFATLARIYLA ANMA ـ7777 ـ7674 ـ8667 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِن َها ُرو َن َحدهثَنَا أ . ُج َمِح ي ثَنَا يَ ِز . يدَ ْب ْ َو أنَا نَافِ ُع ا َن َع ْن ْب ُن ُع َمَر ال ِن َصْف ْب َميَّةَ ُ َع ْن أ ِي ِه؛ قَا َل هيِ َع ْن أب ِف قَ َّ ٍر الث ِي ُز َهْي ب َ ْكٍر أ ِي بَ ب َ َو أ : ةِ بَنَا ْ ِو ال َوةِ أ ِالنَّبَا ب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َّط َخ «َقا َل. ائِ ِف َطبَنَا ِم َن ال َوةُ نَبَا ْ ِوال « ْعِر قَا َل: فُوا أ ِر يُو ِش ُك أ ْن تَ ِة ِم ْن أ ْه ِل النَّا َجنَّ ْ ْه . وا َل ال ُ َر قَال : ُسو َل هّللِ َ ذِل َك؟ يَا ِم ِ ِئ ب ! قَا َل: نَا ِء ال َّسيه َّ َح َس ِن َوالث ْ نَا ِء ال َّ ُء هّللاِ ِالث ْم ُش َه ب . دَا أْنتُ بَ ْع ُض .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات ُكْم َعلى بَ ْع ٍض ُ بي زهير َهذَا عند اِ ْب ة سوى َهذَا الحديث وليس له ِن . وليس ’ ماج ِر َجال شئ فِي بقية الكتب الستة . 1728 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/589-590. 1729 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/590. 1730 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/590. 1731 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/591. 1311. (4221) (7298)- Ebu Züheyr es-Sakafi radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bize, Nebavet veya Benâvet'te -ravi dedi ki: Benâve, Taifte bir yerdir- hitapta bulundu ve dedi ki: "Cennet ehlini cehennem ehlinden tefrik edip bileceğiniz zaman yakındır." Ashab: "Ne ile bileceğiz ey Allah'ın Resûlü?" dediler. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm açıkladı:" (Kişiler hakkında yapacağınız iyilikle anma ve kötülükle anma suretiyle, sizler, birbirinize karşı Allah'ın şahitlerisiniz, (sizin hayırla yâdettikleriniz cennetliktir, zemmederek, kötüleyerek andıklarınız da cehennemliktir)."1732 ِق ـ7776 ـ7677 ـ8667 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َحدهثَنَا ُم َح . ِي َو أْنبَأنَا ائِ ٍل َع ْن َعْبِد هّللاِ؛ قَا َل َم ْعَمٌر َع ْن َم ثَنَا َع . ْن ْبدُ ال َّر َّزا ب َ ُصو ٍر َع : ْن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل َر ُج ٌل ِل قَا َل : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ ي َصل ُت؟ قَا َل النَّب ْ َسأ ِذَا أ ِذَا أ ْح َسْن ُت َوإ إ َ َف ِلي أ ْن أ ْعلَم َكْي : ذَا ِ إ ُو َرانَ َك يَقُول َن: و َن َسِم ْع ُت ِجي ُ ُهْم يَقُول َسِم ْعتُ ِذَا أ ْن قَدْ أ ْح َس : َت ْن َت فقَدْ أ ْح َسْن َت و إ ْ َسأ َت فَقَدْ أ ْ قَدْ أ .فِي الزوائد: إسناد حديث عبد َسأ هّللا بن مسعود َهذَا صحيح. هُ ثقات ُ ِن . حبان فِي صحيح من طريق عبد الرزاق به ِر َجال ورواه اِ ْب . 1312. (4223) (7299)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Bir adam, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a: "Yaptığım işin iyilik veya kötülük olduğunu nasıl anlayabilirim?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Komşunun "İyi yaptın!" dediğini işitirsen iyilik yaptın demektir. Eğer "kötülük yaptın!" dediklerini işitirsen, kötülük yaptın demektir" buyurdular."1733 ـ7777 ـ7777 ـ8668 - ؛ قَاَ َ َ َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى َو : َزْيدُ ْب ُن أ ْخ َزم َرا ِهيم ْب ِ ثَنَا ُم ْسِل . بُو ِه ََ ٍل ُم ْب ُن إ ِ ثَنَا أ . ي َ ب َ ْب ُن أ بَةُ ثَنَا ُعق بَ ْي ٍت ْ ثُ ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل َجْو َزا ِء َع ِن اِ ْب ْ ِي ال ب َ َ َع : ْن أ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : َ ِة َم ْن م َجنَّ ْ أ ْه ُل ال ’ نَ ْي ِه َم ْن ثَنَا ِء النَّا ِس َخْيراً ذُ ُ هّللاُ أ َ ِر َم ْن م نَ ْي ِه ِم ْن ثَنَا ِء َو ُهَو يَ ْس َم ُع َوأ ْه ُل النَّا ُ ’َ ذُ َو ُهَو يَ ْس َم ُع أ النَّا ِس .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َش هراً ُ ِر َجال . وأبو الجوزاء هو وأبو هل هو ُم َح . أويس بن عبد هّللا الربعي. َّمد بن سليم 1313. (4224) (7300)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cennetlik kişi o kimsedir ki, Allah kulağını hakkında halkın hayırlı övgüleriyle doldurmuştur, kendisi de hayırla yâdedildiğini işitir. Cehennemlik olan da, kendi kulakları, halkın hakkındaki kötü anmalarıyla dolan ve bunu bizzat işiten kimsedir."1734 AÇIKLAMA: Kişinin iyi sıfatlarıyla veya kötü sıfatlarıyla anılmasıyla ilgili kaydedilen bu hadisler efkâr-ı umumiyenin (şimdilerde kamuoyu denmektedir) ehemmiyetini ifade ediyor. Yani, mü'min kişi, insanların hakkında kötü konuşmalarından kaçınması gerekir. Mü'min, riyaya, gösterişe, yalana yer vermeden, imkân nispetinde kendisini hayırla yadettirecek fiil, davranış ve sözlerde bulunmalıdır. Çünkü hadise göre halkın hükmü Hakk'ın hükmü gibidir. Bu mevzu üzerine geniş açıklamalar geçti. 1735 * NİYET ٍن َو ُم َح ـ7778 ـ7777 ـ8667 - َّمدُ ْب ُن يَ ْحيَى، قَاَ َمدُ ْب ُن ِسنَا ُو ٍس َع ْن َحدهثَنَا أ ْح : ْي ٍث َع ْن َطا ثَنَا يَ ِزيدُ ْب ُن َها ُرو َن َع ْن َشِري ٍك َع ْن لَ َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل قَا َل : ُس َعلَ ُث الناَّ َما يُْبعَ ى نِيَّاتِ .فِي الزوائد: فِي إسناده ليث بن سليم وهو ِهْم أنَّ ضعيف. ويشهد له حديث جابر وقد رراه مسلم . 1314. (4229) (7301)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şurası muhakkak ki insanlar Kıyamet günü niyetleri üzere diriltilecekler."1736 * EMEL VE ECEL ي ـ7777 ـ7776 ـ8677 - َمانِ ْ عُث ْ َما َن ال ْ بُو َمْرَوا َن ُم َح َّمدُ ْب ُن ُعث َ ِن َعْبِد َحدهثَنَا أ . َع ََِء ْب ْ ِزٍم َع ِن ال ِي َحا ب َ ِز ْب ُن أ عَ ِزي ْ ثَنَا َعْبدُ ال َرةَ؛ ِي ُه َرْي ب َ ِي ِه َع ْن أ ال َّر ْح قَا َل: قَا َل َم ِن عن أب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل إ : ه ِ ِ ِن؟ فِي ُحبه نَتَْي ْ َّشا ب فِي ُح هِب اث ِ ُب ال َّشْيخ ْ قَل ِل َما ْ َرةِ ال ْ َو َكث َحيَاةِ ِن ال .فِي الزوائد: ماجو صحيح ْ هُ ثقات . ُ ِر َجال طريق اِ ْب . 1732 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/591. 1733 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/592. 1734 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/592. 1735 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/592-593. 1736 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/593. 1315. (4233) (7302)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İhtiyar kimsenin kalbi iki şeyin sevgisinde daima gençtir: "Hayat sevgisi, çok mal sevgisi."1737 ي ـ7776 ـ7777 ـ8677 - َمانِ ْ عُث ْ بُو َمْرَوا َن ال َ ِز ْب ُن َحدهثَنَا أ . عَ ِزي ْ ِ ثَنَا َع ي ِه َع ْن ْبدُ ال ِن َعْبدُ ال َّر ْح َم ِن َع ْن أب َع ََِء ْب ْ ِزٍم َع ِن ال ِي َحا ب َ أ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ َرةَ؛ أ ِي ُه َرْي ب ِن ِم ْن َم أ : ا ٍل َ َ َواِديَ ْي ِن آدَم ْو أ َّنِ ْب اِل ٌث ل ’ َ ُكو َن َمعَ ُهَما ثَ َو ََ َح . يَ ْم َّب أ ْن يَ ْف َسهُ إَّ ’ُ نَ إسناد طريق اِ ْب . هُ ثقات ِن لت .فِي الزوائد: ماجة صحيح َرا ُب َويَتُو ُب هّللاُ َعلَى َم ا ْن تَا َب ُ ِر َجال . 1316. (4235) (7303)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Eğer âdemoğlunun iki vadi dolusu malı olsaydı bir üçüncüsünü isterdi. Onun nefsini ancak toprak doldurur. Allah tevbe edenlerin tevbesini kabul eder."1738 * AMELDE DEVAM ي ـ7777 ـ7778 ـ8687 - َم ْشِق َما َن الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ُعث َحدهثَنَا ال . ٍِم ْ َوِلدُ ْب ُن ُم ْسل ْ ثَنَا ال . ِهيعَةَ ِن لَ ْع َر ثَنَا َع ’ ُج َسِم ْع ُت ْبدُ ال َّر ْح َم ِن ثَنَا اِ ْب . ا َيقُو ُل َرةَ َرْي أبَا ُه : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِطيقُو َن َر ُسو ُل هّللِ َصل عَ َم ِل َم قَا َل : ا تَ ْ َو ا . إ ْن قَ َّل ْكلَفُوا ِم َن ال َو ُمهُ عَ َم ِل أدْ ْ َر ال فَإ َّن َخْي .فِي الزوائد: ِن لهيعة وهو ضع فِي إسناده اِ ْب يف . 1317. (4240) (7304)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Farz olmayan amelden gücünüz yettiği kadar yüklenin. Çünkü amelin hayırlısı devamlı olanıdır, az bile olsa."1739 ـ7774 ـ7777 ـ8687 - َحدهثَ ٍ َرافِع ِن ثَنَا يَ ْعقُ ’ َعْبِد هّللاِ؛ نَا َع ْمُرو ْب ُن . و ُب ْب ُن َعْبِد هّللاِ ا ِ ِر ْب َع ْن َجاب ِريَةَ ِن َجا ْشعَ ِر ي َع ْن ِعي َسى ْب قَا َل: َمَّكةَ ِي َعلَى َص ْخ َرةٍ فَأتَى نَا ِحيَةَ ه َصل َ َعلَى َر ُج ٍل يُ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َمَّر َر ُسو ُل هّللِ َصل َص َر َف . َّم اْن َو فَ . َجدَ ال َّر ُج َل َمَك َث َمِليًّا ثُ فَ ِي َعلى َحاِل ِه ه َّم يُ . قَا َل َصل َج َم َع يَدَْي ِه ثُ فَ يَا أي ! و َه فَقَام : ا النَّا ُس َ َمل َم ل َحتَّى تَ َي فإ َّن هّللاََ ْصِد ثَثاً قَ ْ ِال ْي ُكْم ب َعل .فِي الزوائد: إسناد حسن َ ويعقوب بن عبد هّللا مختلف فيه. وباقي رجال إسناده ثقات . 1318. (4241) (7305)- Hz. Cabir İbnu Abdullah radıyallahu anhüma anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bir taşın üzerinde namaz kılmakta olan bir adamın yanından geçip Mekke'nin kenarına geldi. Orada bir müddet durdu. Sonra ayrıldı. Adamı aynı vaziyette namaz kılıyor buldu. Bunun üzerine Aleyhissalâtu selâm ayağa kalktı, ellerini birleştirdi, sonra şöyle hitap etti: "Ey insanlar! Mutedil olun!" ve bu sözünü üç kere tekrarlayıp, sonunda: "Siz ibadetten usanmadıkça, Allah da size ihsan etmekten usanmaz!" buyurdular."1740 * GÜNAHLARI HATIRLAMAK ـ7777 ـ7776 ـ8687 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ٍد َحدهثَنَا أ . ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن . َحدَّثَنِي َس ِعيدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َم ْخلَ اِ ْب : و ُل ِن بَانَ َك؛ قَا َل ِر َيقُ ِن ال زبَ ْي ِر ِث َع ْن َعائِ َشةَ؛ قَالَ ْت َحدَّثَنِي َعْو ُف ْب ُن َسِم ْع : ُت َعاِمَر ْب َن َعْبِد هّللاِ ْب َحا ْ قَا َل لي َر ال : ُسو ُل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل َر يَا َعائِ َشةَ! ا ِت ا : َم إيَّا َك ’ ا َل َو ُم َحقَّ ْع . َطاِلباً َها ِم َن هّللاِ فَإ َّن ل .فِي الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات َ ُ ِر َجال . 1319. (4243) (7306)- Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana: "Ey Aişe! Ehemmiyetsiz görülen amellere karşı aman dikkatli ol! Çünkü onlar için de Allah (tarafın)dan (vazifelendirilmiş) araştırıcı bir melek vardır."1741 ي ـ7767 ـ7777 ـ8687 - ى َحدهثَنَا ِعي َس ِ َس ال َّر ْمل ُمْنِذِر َع ْن ْب ُن يُونُ . ْ ِن ال َمعَافِر ي َع ْن أ ْر َضاةَ ْب ْ ال ِن َحِديجٍ ْب َمةَ قَ ْ ْب ُن َعل بَةُ ثَنَا ُعقْ أب ’ ؛ أنَّهُ قَا َل ِي َعاِمٍر ا َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ْوبَا َن َع ِن النَّب هيِ َع ْن ثَ َهانِ ل : ’ َّم ْ ُ ِم ْن أ َواماً َم َّن أقْ ِ َح َس ْعل نَا ٍت َ َمِة ب ِقيَا ْ ال َ تِي يَأتُو َن يَ ْوم ِيضاً ب َمةَ َها ِل تِ ِل ِجبَا أ ْمثَ . ا َها هّللاُ َع َّز َو َج َّل َهبَا ًء َمْنثُوراً ُ ْوبَا ُن: ُسو َل هّللِ ل َر فَيَ ْجعَ . قَا َل ثَ نَا أ ْنَ نَ ُكو َن ِمْن ُهْم يَا ! ِهْم لَ ِ ه َجل نَا ِصْف ُهْم لَ ُم ْو َونَ ْح ُنَ نَ ْعلَ . قَا َل: أ ِذَا َخلَ ٌم إ َوا ُهْم أقْ ِل َكَما تَأ ُخذُو َن َوِل ِكنَّ ْي َّ َويَأ ُخذُو َن ِم َن الل ُكْم دَتِ ْ َو ِم ْن ِجل َهُكو َها.فِي ُهْم إ ْخَوانُ ُكْم ِرِم هّللاِ اْنتَ ِ َم َحا ماَ إنَّ ب ُ الزوائد: إسناده صحيح. هُ ثقات هي . اسمه عبد هّللا بن غابر ِر َجال وأبو عامر الهان . 1737 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/593. 1738 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/594. 1739 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/594. 1740 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/594. 1741 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/595. 1320. (4245) (7307)- Sevbân radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ümmetimden bir kısım insanları bilirim ki, Kıyamet günü Tihâme dağları emsalinde bembeyaz (tertemiz) hayırlarla gelirler. Aziz ve celil olan Allah Teâla hazretleri o sevapları saçılmış toz haline getirir (değersiz kılar, kabul etmez)." Sevban dedi ki: "Ey Allah'ın Resûlü! Onları bize tavsif et, durumlarını açıkla da, bilmeyerek biz de onlardan olmayalım!" Aleyhissalâtu vesselâm açıkladılar: "Onlar sizin din kardeşlerinizdir. Sizin cinsinizden insanlardır. Sizin aldığınız gibi onlar da gece (ibadetin)den nasiplerini alırlar. Ancak onlar, Allah'ın yasaklarıyla tenhâda başbaşa kalınca o yasakları ihlâl ederler, çiğnerler." 1742 * TEVBE ـ7767 ـ7774 ـ8684 - نَا َي هيِ َمِد َحدهثَ يِن ْ ِن َكا ِس ٍب ال ْعقُو ُب ْب ُن . ُح َميِد ْب ِويَةَ بُو ُمعَا َ ِن ثَنَا أ . ا ٍن َع ْن يَ ِزيدَ ْب ُر ْب ُن بُ ْرقَا ِ َج ْعفَ َصهم ثَنَا ’ُ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َع ِن النَّب َرةَ ِي ُه َرْي ب َ ُم ْن أ َغ َخ َطايَا ُك َع : ُ ْم َحتَّى تَْبل تُ ْ ْو أ ْخ َطأ ْي ُكْم لَ تَا َب َعلَ ْم لَ ْبتُ َّم تُ َء ثُ َما ال َّس .فِي الزوائد: َهذَا وباقي ِر َج ”سناد ثقات . إسناد حسن. ويعقوب بن حميد مختلف فِي ِه. ال ا 1321. (4248) (7308)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Günahlarınız semaya ulaşacak kadar bile olsa, arkadan tevbe etmişseniz, günahınız mutlaka affedilir."1743 ـ7766 ـ7777 ـ8687 - ٍ ِي َس ِعيٍد؛ قَا َل َحدهثَنَا ث . ُْفيَا ُن ْب ُن َو ِكيع ب َ َع ْن أ ِن َمْر ُزو ٍق َع ْن َع ِطيَّةَ ِل ْب َضْي ِي َع ْن فُ ب َ َر ثَنَا أ : ُسو ُل هّللِ قَا َل : ِ َف هّللاُ ََةٍ ِم َن ا تَهُ ب ْوبَ ِة عْبِدِه ِم ْن َر ُج ٍل أ َض َّل َرا ِحلَ ِتَ َر ُح ب َم َس َه أف ’ ا ْ تَ ِ ْر ِض فَال . ِه ْ ْوب ِثَ َس َّجى ب َحتَّى إ . َسِم َع ِذَا أ ْعيَى تَ فَبَ ْينَا ُهَو كذِل َك إذْ ِة َحْي ُث فَقَدَ َها ال َّرا ِحلَ َو ْجبَةَ ِذَا ُهَو . ْو َب َع ْن َو ْج ِهِه فإ َّ تِ ِه َف الث َحلَ هي ب .فِي الزوائد: وسفيان بن وكيع ِ َر فَ َك َش ا فِي إسناده عطية العوف ِن مسعود وأنس وهما ضعيفان واصل الحديث أخرجه الشيخان من حديث اِ ْب . 1322. (4249) (7309)- Ebu Sa'îd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah, kulunun tevbesine şu adamın sevinmesinden daha çok sevinir (yani razı olur): Adam yolculuk halindedir. Bir susuz çölde bindiği devesini kaybetmiştir, onu aramaya koyulur. Sonunda aramaları adamı cidden yorup aciz bırakınca (susuzluk ve sıcaktan olduğu yerde ölmek üzere, yere yatar), elbisesini başına çekip örtünür. İşte kendisi o halde iken, devesini kaybettiği yerde hayvanın ayak seslerini duyar. Yüzünden örtüyü kaldırır ve karşısında devesini görür."1744 ِر ـ7767 ـ7777 ـ8677 - ِم دَّا ْ َحدهثَنَا أ ْح ي. ِش ي َمدُ ْب ُن َس ِعيٍد ال َم ْعَم ثَنَا . ٌر َع ْن َعْبِد ُو ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َهْي ُب ْب ُن َخاِلٍد َعْبِد هّللاِ ال َّراقَا ثَنَا ِي ِه؛ قَا َل ِن َعْبِد هّللاِ َع ْن أب ِي ُعبَيَدَةَ ْب َكِريِم َع ْن أب ْ ال : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ْن ِب َكَم قَا َل : التَّائِ ُب ِم َن ال ْنَ ذَْن َب لَهُ ذ . َّ قَا َل السندي: الحديث ذكره صاحب الزوائد فِي زوائده و قَا َل: إسناده صحيح. هُ ثقات ُ . ى ما قَا َل ِر َجال ثم ضرب َعل . وأبقى َ الحديث َعل . وفي المقاصد الحسنة. َى الحال َ هي فِي الكبير والبيهقي فِي الشعب من طريق أ ِي عبيد هّللا ِن ماجة والطبران رواه اِ ْب ب بن عبد هّللا بن وسعود عن أبيه رفعه. هُ ثقات ُ و ِر َج . بل حسنه شيخنا يعنى لشواهده وإ فأبو عبيدة جزم غير واحد بأنه لم ال يسمع من أبيه . 1323. (4250) (7310)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Günahtan tevbe eden,bir günah işlememiş gibidir."1745 ٍر ـ7768 ـ7777 ـ8676 - ُم ْب ُن َع َّما ِن َم ْعِق ٍل؛ َ َع ِن اِ ْب َحدهثَنَا ِه َشا . ِي َمْريَم ب َ ِن أ َج َز ِر هيِ َع ْن ِزيَاِد ْب ْ َكِريِم ال ْ ثَنَا ُشْفيَا ُن َع ْن َعْبِد ال ِ قَا َل: ي َعلى ب َ ُت َم َع أ ْ َيقُو ُل: َسِم ْعتُهُ َ دَ َخل َعْبِد هّللاِ فَ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ قَا َل : ي َر ُسو ُل هّللِ َصل ب َ فَقَا َل لَهُ أ ْوبَةُ ُم تَ ِ َّي النَّدَ : أْن َت َسِم ْع َت الَّنب يَقُو ُل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ْوبَةُ : ؟ قَا َل َصل ُم تَ اِ ْب . ه ِن نَعَ ْم.فِي الزوائد: قلت: وقع عند ماجة عبد هّللا بن عمر بن الخطاب النَّدَ : قَالَ ِل َك: ماجة فِي صحيحه والحاكم فِي المستدرك ِن المنذري. و قَا َل بعد ذَ أي كما رواه والترمذي و اِ ْب . 1324. (4252) (7311)- İbnu Makıl anlatıyor: "Babamla birlikte Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh'ın yanına girdim. Bu ziyaret sırasında o: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın "pişmanlık tevbedir" dediğini nakletti. Babam: "Aleyhissalâtu vesselâm'dan bunu bizzat işittin mi?" diye sordu. Abdullah: "Evet!" dedi."1746 1742 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/595. 1743 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/596. 1744 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/596. 1745 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/597. 1746 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/597. ِن َرا ِشدُ ْب ُن َس ـ7767 ـ7776 ـ8677 - ِعيٍد ِر ْب َحدهثَنَا ِي ِه َع ْن َم ْك ُحو ٍل َع ْن ُجبَ ْي ْوبَا َن َع ْن أب ِن ثَ َوِليدُ ْب ُن ُم ْسِلٍم َع ِن اِ ْب ْ ي أْنبَأنَا ال ال َّر ْمِل قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِن َع ْمٍرو َع ِن النَّب ْو ٍر َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب نَفَ ْي : بَ ُل تَ يَقْ َّن هّللاَ َع َّز َو َج َّل لَ ْم إ يُغَ ْر ِغ ْر ِ ْبِد َما لَ عَ ْ .فِي الزوائد: فِي ال بَةَ هي إسناده الوليد بن مسلم وهو مدلس. وقد عنعنه. وكذَ . ِل َك مكحول الدمشق 1325. (4253) (7312)- Abdullah İbnu Amr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah Teala hazretleri, kulun tevbesini, can boğaza gelmedikçe kabul eder."1747 * ÖLÜMÜ HATIRLAMAK ٍر ـ7766 ـ7777 ـ8677 - ُس ْب ُن ِعيَا ٍض. ثَنَا نَافِ ُع ْب ُن َعْبِد هّللاِ َع ْن َحدهثَنَا ال زبَ ْي ُر ْب ُن بَ . َّكا ثَنَا أنَ ِن ُع َمَر؛ أنَّهُ قَا َل َع ِن اِ ْب ِي َربَاحٍ ب َ ِن أ ْي ٍس َع ْن َع َطا ِء ْب ِن قَ فَ : ْرَوةَ اِ ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم َع َر ُسو ِل هّللِ َصل َءهُ َر ُج ٌل ِم َن ُكْن ُت : َجا فَ ِر ا’ َصا َ َع ْن . لَ م َّ َسل فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ي ِ َّي َصل قَا َل: فَأ قاً ُ ُهْم ُخل ف َض ُل؟ قَا َل: أ ْح َسنُ ل ُمْؤ ِمنِي َن أ ْ ْ ي ا َر ُسو َل هّللِ! أ َّم قَا َل: يَا ى النَّب . ثُ ُمْؤ ِمنِي َن أ ْكيَ ُس؟ قَا َل ْ ال : َما َب ْعدَهُ ا ْسِت ْعدَاداً ُهْم ِل َوأ ْح َسنُ ُمْو ِت ِذ ْكراً ْ ُر ُه ْم ِلل فِي الزوا : فروة بن قيس مجهول. ْكيَا . ئد ُو ’ ُس أ . أ لئِ َك ا ْكثَ وكذَ . وخبره باطل قَالَه الذهبي فِي طبقات التهذيب . ِل َك الرواى عنه 1326. (4259) (7313)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile birlikte idim. Ensardan bir zat gelerek Aleyhissalâtu vesselâm'â selam verdi. Sonra da: "Ey Allah'ın Resûlü! Mü'minlerin hangisi en faziletlidir?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Huyca en iyisidir!" buyurdular. Adam: "Mü'minlerin hangisi en akıllıdır?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Ölümü en çok hatırlayandır ve ölümden sonra en iyi hazırlığı yapandır. İşte bunlar en akıllı kimselerdir" buyurdular."1748 ـ7767 ـ7778 ـ8667 - يدَةَ؛ قَاَ ِ ِن َعب ْب ِر ي َو ُع َمُر ْب ُن َشْيبَةَ َج ْحدَ ْ ٍت ال ِ اب هيٍ َمدُ ْب ُن ثَ َحدهثَنَا أ ْح : ِ ْس َم ثَنَا ُع . ا ِعي ُل َمَر ْب ُن َعل ِ أ ْخبَرنِي إ َو ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِن َم ْسعُوٍد َع ِن النَّب ِزٍم َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ِي َحا ب َ ِن أ ْي ِس ْب ِي َخاِلٍد َع ْن قَ ب ْب ُن أ ا َل َ َ؛ قَ م َّ ِأ ْر ٍض ل ْم ب َحِد ُك َس : َج ُل أ ِذَا َكا َن أ إ َجةُ َحا ْ َها أل ْي ْوثَبَتْهُ إلَ َ َغ أقْص َى أ . ِذَا بَلَ َم أثَ ’ ِة ِر فإ ِه قَبَ َضهُ هّللاُ ُسْب َحانَهُ فَتَقُو ُل ا ِقيَا ْ ال َر هِب! نِي َ ْر ُض يَ ْوم : ْودَ ْعتَ َما ا ْستَ هذَا .فِي الزوائد: هُ ثقات ُ إسناده صحيح و ِر َج . ال 1327. (4263) (7314)- Abdullah İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Birinizin eceli bir yerde olduğu zaman ihtiyaç onu oraya sıçratır. Sonra kalan ömrünün sonuna varınca aziz ve celil olan Allah onun ruhunu orada alır. Kıyamet günü, o yer: "Ey Rabbim! işte bu, bana emanet ettiğin (cesed)dir!" der."1749 ـ7764 ـ7777 ـ8664 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ ِن َ ِن َع َطا ٍء َع ْن َس ِعيِد ْب َحدهثَنَا أ . ِن َع ْمِرو ْب ٍب َع ْن ُم َح َّمِد ْب ِي ِذئْ ب َ ِن أ َع ِن اِ ْب ثَنَا َشبَابَةَ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل َع ِن النَّب َرةَ ِي ُه َرْي ب َ ٍر َع ْن أ يَ َسا : ِ َميه ٍ َو ََ َم إ َّن ال ْشعُو ٍف ْ ِزع َر فَ ِرِه َغْي ْب ُس ال َّر ُج ُل ال َّصاِل ُح فِي قَ ِر فَيُ ْجلَ قَ ْب ْ َت يَ ِصي ُر إلى ال . هُ َّم يَقَا ُل لَ ث : و ُل ُ ُكْن َت؟ فَيَقُ فِيم : ُكْن ُت فِي َ ْس ََ . ِم ا” َم فَيُقَا ُل ل : ا هـذَا ال َّر ُج ُل؟ فَيَقُو ُل َهُ َّ : ي هّللاُ َعلَ ُم َح َّمدٌ اهُ َر ُسو ُل هّللِ َصل نَ َصدَّقْ ِنَا ِت ِم ْن ِعْنِد هّللاِ فَ َبيه ْ ِال َءنَا ب َ َجا م َّ ْي ِه . فَيُقَا ُل َو َسل ل : و ُل َهُ ْن َه ْل : َب ِغي َرأْي َت هّللاِ؟ فَيَقُ ِر َما يَ ’َ قِبَ َل النَّا ْر َجةٌ َر ُج لَهُ فُ ْف َح . ٍد أ ْن يَ َرى هّللاَ؛ فَيُ َها يَ ْح ِطُم بَ ْع ُض َها بَ ْعضاً ْي ُظ ُر إلَ ا ُل لَه:ُ ْن َيقُ فَيَ . فَ لَى َما وقَا َك هّللاُ ِ ِة ُظ ْر إ َج اْن . نَّ ْ َر ُج لَهُ قِبَ َل ال ْف َّم يُ ُ َه ث . ا َو َما فِي َها لَى َز ْه َرتِ ِ ُظ ُر إ ا ُل لَه:ُ دُ َك ْن َمقْعَ فَيَ . فَيُقُ ِن ُكْن َت. ليَِقي ْ َويُقَا ُل لَه:ُ َعلى ا هذَا . ْي ِه ُم َّت َو َعلَ َء . هّللاُ ُث إ ْن َشا ْبعَ ْي ِه تُ َو َعلَ . َم ْشعُوفاً ِزعاً ِرِه فَ ْب َويَ ْجِل ُس ال َّر ُج ُل ال سو ُء فِي قَ . هُ فَيُقَا ُل ل : ُكْن َت؟ فَيَقُو ُل َ أدْ . فَيُقَا ُل ِر فِيم : َ ي َ ل : و ُل َهُ َما هذَا ال َّر ُج ُل؟ فَيَقُ ْ : تُهُ ل ْو ًَ فَقُ ُو َن قَ ِة َس َسِم ْع ُت َيقُول َج النَّا . نَّ ْ َر ُج لَهُ قِبَ َل ال ِ فَيُ . ْف ُظ ُر إ َه فَيَ ا ْن َو َما فِي َها ل . هُ َى َز ْه َرتِ ُظ فَيُقَا ُل ل : ْر َ اْن َص َر َف هّللاُ َعْن َك لَى َما ِ ِر إ . قِبَ َل النَّا ْر َجةٌ َر ُج لَهُ فُ ْف َّم يُ ُ َه ث . ا ْي ُظ ُر إلَ فَيَ . ْن ُم بَ ْع َض َها بَ ْعضاً يَ ْح ِط . هُ ِك ُكْن َت َ َمقْعَ فَيُقَا ُل ل : دُ َك َعلى ال َّش ه هذا . ْي ِه ُم َّت َو ى . َع َو َعلَ َء هّللاُ تَعال ُث إ ْن َشا ْبعَ ْي ِه تُ ل .فِي الزوائد: إسناده صحيح. َ 1328. (4268) (7315)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ölü kabre konulur. Salih kişi, kabrinde korkusuz ve endişesiz oturtulur. Sonra kendisine: "Hangi dinde idin?" denilir, "İslâm dinindeydim" der. "Şu adam nedir?" denilir. "O, Allah'ın Resûlü Muhammed'dir, bize Allah indinden açık deliller getirdi, biz de onu tasdik ettik" der. Ona: "Allah'ı gördün mü?" denilir. O: "Allah'ı görmek hiç kimseye mümkün ve muvafık değildir" der. Bu safhadan sonra cehenneme doğru bir delik açılır. Oraya bakar, ateş alevlerinin birbirini kırıp yok etmeye çalıştığını görür. Kendisine: "Allah'ın seni koruduğu ateşe bak!" denilir. Sonra ona cennet cihetinden bir delik açılır ve onun güzelliklerine ve içinde bulunan (nimet)lere bakar. Kendisine: "İşte senin makamın!" denilir ve yine ona: "Sen bunlar hususunda yakîn (kesin iman) sahibi idin. Bu iman üzere öldün, bu iman üzere yeniden diriltileceksin inşaallah!" denilir. 1747 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/597. 1748 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/598. 1749 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/598. Kötü adam da kabrinde korku ve endişe ile oturtulur. Kendisine: "Hangi dinde idin?" diye sorulur. "Bilmiyorum" diye cevap verir. Kendisine: "Bu adam kimdir?" denilir. Halkı dinledim, bir şeyler söylüyorlardı, onu ben de söyledim" der. Ona cennet cihetinden bir delik açılır. Cennetin güzelliklerine, içinde bulunan nimetlerine bakar. Ona: "Allah'ın senden uzaklaştırdığı şu cennete bak!" denilir. Sonra ona cehenneme doğru bir delik açılır. Oraya bakar. Alevlerin birbirini yeyip yok etmekte olduğunu görür. Ona: "İşte makamın burasıdır. Sen cehennemin varlığı hususunda şekk (ve inkâr) içerisinde idin, bu şekk üzere öldün ve bu şekk üzere diriltileceksin inşaallah!" denilir."1750 ْس َما ِعي ُل ْب ُن َحْف ـ7767 ـ7776 ـ8676 - ٍص ا ِ َحدهثَنَا إ ُ‘ ي ِ ه بُل . بُ َ َّي ْكِر ْب ُن َعيَّا ٍش َع ِن ثَنَا أ ا َّي َصل ِي ُسْفيَا َن َع ِن الـبَّنِ ب َ و بَ ’َ ْم َش َع ْن أ ِ َها فَيَ ْجِل ُس يَ ْم َس ُح ِت ال َّش ْم ُس ِعْندَ ُغ ُروب ِلَ ه َر ُمث قَ ْب ْ ُت ال ِ َميه ْ ِذَا دَ َخ َل ال َ؛ قَا َل إ م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل و ُل َ َويَقُ َع : ِي ْينَ ْي ِه ه َصل ُ دَ ُعونِي أ .فِي الزوائد: ْس َما ِعي َل بن حفص مختلف فِي ِه ِ بُو سفيان واسمه طلحة بن نافع سمع من جابر بن عبد هّللا وإ َ َهذَا إسناده حسن إن كان أ . 1329. (4272) (7316)- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Mü'min) ölü, kabre girdimi, güneş batışındaki haliyle ona temsil edilir. Bunun üzerine ölü oturup ellerini gözlerine sürer ve: Beni bırakınız namaz kılayım" der."1751 ـ7777 ـ7777 ـ8677 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َع ْن َحدهثَنَا أ . َع ِط َ ِم َع ْن َح َّجاجٍ عََّوا ِ ثَنَا َعبَّادُ ْب ُن ال ي َس ِعيٍد؛ قَا َل ْ ب َ يَّةَ : قَا َل َع ْن أ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِهَم : ا ِأْيِدي ِي ال صو ِر ب َصا ِحب ِهَم إ َّن « ا ِن أ » ْو فِي أْيِدي ِن قَ . ْرنَا ِن النَّ َظ َر ِمتَى يُ ْؤ َمَرا .فِي ُي ََ ِح َظا هي الزوائد: إسناده ضعيف لضعف حجاج أرطاة وعطية العوف . 1330. (4273) (7317)- Ebu Sa'îd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sûrun iki sahibinin ellerinde iki boynuz bulunur. Ne zaman (üflemekle) emrolunacaklarını dikkatle gözleyip düşünürler."1752 ـ7777 ـ7774 ـ8678 - َحدهثَ ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َر نَا أ . ةَ؛ َ ِي ُه َرْي ب َ َع ْن أ َمةَ ِي َسلَ ب َ ِن َع ْمٍرو َع ْن أ ي ْب ُن ُم ْس ِهٍر َع ْن ُم َح َّمِد ْب ثَنَا َعِل َم قَا َل: ِدينَ ِة ْ ِ ُسو ِق ال يَ ُهوِد ب ْ َر ُج ٌل ِم َن ال بَ َش َر قَا َل : ْ ِذي ا ْص َطفَى ُمو َسى َعلى ال َّ ُوا ل ِر يَدَهُ فَلَ َطَمه.ُ قَا َل: تَقُ َصا َع َر ُج ٌل ِم َن ا’ْن َرفَ وال ! فَ َّي هّللاُ َر ُسو ُل هّللِ َصل َوفِينَا هذَا؟ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ِل هّللِ َصل ِكَر ذِل َك ِل َ؟ فَذُ م َّ َو َسل ْي ِه َصِع َق َم قَا َل هّللاُ َع - ْن فِي ال َّس َّز َو فَقَ : َج َّل َعل : ا َل َ ِف َخ فِي ال صو ِر فَ َوا ِت َونُ َما ُظ ’ ُرو َن َو َم ْن فِي ا ْن ٌم يَ ْخ َرى فإذَا ُه ْم قِيَا ُ ِف َخ فِي ِه أ َّم نُ َء هّللاُ ثُ َم ْن َشا َّ َسهُ َرأ َع ْر ِض إ -. َم فَأ ُكو ُن أ . ٍة َّو َل َم ْن َرفَ ِقَائِ ب ِ ُمو َسى آ ِخذُ فإذَا أنَا ب عَ ْر ِش ْ َوائِِم ال ْو َك ِم . ا َن ْن قَ ْبِلى أ َسهُ قَ َع رأ َرفَ ِري أ نَى هّللاُ َع َّز َو َج َّل َف ََ أدْ ْ ِمَّم . ا َل ِن ا ْستَث َو َم ْن قَ ِن َم : تَّى فَقَدْ َس ْب أنَا َخْي ٌر ِم ْن يُونُ فِ : هُ ثقات َكذَ . ي الزوائد َب ُ إسناده صحيح ِر َج . ال 1331. (4274) (7318)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Yahudilerden bir adam Medine çarşısında: "Hz. Musa'yı insanlar üzerine seçen Zât'a yemin olsun!"demişti. Ensardan bir zât elini kaldırıp herife bir tokat indirdi. "Demek böyle dersin ha! Üstelik Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm aramızda olduğu halde!" dedi. Durum Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a anlatıldı. Aleyhissalâtu vesselâm: "Aziz ve celil olan Allah buyurmuştur ki: "Sûra üfürülür ve Allah'ın dilediklerinden başka göklerde kim var, yerde kim varsa düşüp ölür. Sonra bir daha sûra üflenir ve onlar kabirlerinden kalkıp bakışırlar" (Zümer 58). Ben, başını ilk kaldıran olacağım. Ben, arşın ayaklarından birini tutan Hz. Musa aleyhisselam ile karşılaşırım. Bilemem, o başını benden önce mi kaldırdı, yoksa o, Allah'ın çarpılıp yıkılmaktan istisna tuttuklarından mıdır? Kim de: Ben Yûnus İbnu Metta'dan daha hayırlıyım (üstünüm) derse şüphesiz yalan söylemiş olur."1753 AÇIKLAMA: 1- Hadis sûra üfleme hadisesine temas etmekte ve ilgili ayete atıf yapmaktadır. Kaydedilen ayette sûra iki ayrı üflemeden bahis edilmektedir. Bu hususlar daha önce geçtiği için tekrar etmeyeceğiz. 2- Hadisin sonunda: "Ben Yunus aleyhisselâm'dan üstünüm diyen yalan söylemiştir" fıkrasında geçen "ben" zamiri iki ihtimale râcidir: 1) Öyle söyleyen herhangi bir kimse. Bu durumda yalan küfür manasındadır. Hiç kimse, peygamberden üstün olduğunu iddia edemez, eden küfre düşer. 2) İkinci durumda "ben"den maksad Resûlullah'tır. Resûlullah'ın bütün peygamberlerden üstün olduğu nasslarla sabit olduğu için, Resûlullah'ın bu sözü daha öncelere aittir. Üstünlüğünü ifade eden nasslarla mensuh olmuştur 1750 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/599-600. 1751 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/600. 1752 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/600. 1753 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/601. denmiştir. Ayrıca, Kur'ân'da geçen kıssası sebebiyle Hz. Yunus'un büyüklüğü hususunda düşülecek tereddüdü önlemek için Hz. Peygamber'in böyle söylemiş olabileceğine de dikkat çekilmiştir.1754 ْكٍر ـ7776 ـ7777 ـ8677 - بُو بَ َو ِكي ٌع َع َ َحدهثَنَا أ . ِ ثَنَا ي ُمو َسى ا ب َ َح َس ِن َع ْن أ ْ َع ْن ال ِن ِرفَا َعةَ ْب هيِ ِن َعِل هي ْب قَا َل ْشعَ ِر هيِ : ؛ قَا َل ْن ’ َعِل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َمِة َث ََ َث َع َر : َضا ٍت َر ُسو ُل هّللِ َصل ِقيَا ْ ال َ يَ ْعَر ُض النَّا ُس يَ ْوم . َّ ِجدَا ٌل َو َمعَاِذي ٌر َوأ َّما الث ِن فَ ِعْندَ فَا َّما َع ْر َضتَا فَ اِلثَةُ ِش َماِل ِه ِطي ُر ال ص ُح ُف فِي ا ِ ب َو ذِل َك تَ ’ أ ِخذُ ِيَ ِمينِ ِه .فِي الزوائد: ال ا ب ِر َج ”سناد ثقات ْيِدى فَآ ِخذُ . إ أنه منقطع والحسن لم يسمع من بُو زرعة َ بُو حاتم و أ َ هي و أ ِي ُمو َسى قَالَه َعلَى بن المدن ب أ . ي َ ِ ب َ َرةَ و قَا َل: يصح َهذَا وقد رواه والترمذي عن الحسن عن أ ُه َرْي َرةَ ِي ُه َرْي ب َ الحديث من قبل أن الحسن لم يسمع من أ . 1332. (4277) (7319)- Ebu Musa el-Eş'arî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah Aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıyamet günü, insanlar üç defa Allah'a arzolunacaklar. İki arza mücadele ve mazeretlerden ibarettir. Üçüncü arzaya (sunuşa) gelince, (insanların işlediği amellerin yazılı olduğu defterler o zaman ellere uçacaklar (yani hızla verilecektir). Artık defteri kimisi sağ eliyle tutacak ve kimisi sol eliyle tutacaktır."1755 ـ7777 ـ7767 ـ8647 - بُو َشْيبَةَ َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدهثَنَا أ . َع ْن ا ِوَيةَ بُو ُمعَا ٍر ثَنَا أ ’ َع ْن َ هشِ ِهم ُمبَ ُ ِ ٍر َع ْن أ ِي ُسْفيَا َن َع ْن َجاب ب َ ْع َم ِش َع ْن أ َصةَ؛ قَالَ ْت َخ : ْف َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِى ’ ِ ي َصل قَا َل النَّب : إنه َّ ْر ُجو أ ِيَّةَ ُحدَْيب ْ َوال َء هّللاُ تَعالى ِمهم ْن َش ِهدَ بَدْراً َحدٌ إ ْن َشا َرأ يَدْ ُخ . ْت َل النَّا قَال : َ ُت ْ ل ُ َر ق : ُسو َل هّللِ َس يَا ! قَدْ قَا َل هّللاُ ْي أل : - َ ِضيهاً َمقْ َك َحتْماً ِ هي َربه ِردُ َها َكا َن َعل َوا َوإ ْن ِمْن ُكْم إَّ ْم .«سورة ـ77» اŒية ـ.77 قَا َل ألَ َمِعي ِه يَقُو ُل تَ ْس : ِجثِيهاً َها َّظاِل ِمي َن فِي ُر ال َونَذَ ْوا ِذي َن اتَقَ َّ َّم نُنَ هجِ ي ال ُ ث . سورة ـ77 اŒية ـ.67 فِي الزوائد: هُ ُ حديث حفصة صحيح ِر َجال ِ ٍر بن عبد هّللا بُو سفيان سمع من َجاب َ ثقات إ، َكا َن أ . 1333. (4281) (7320)- Hz. Hafsa radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın buyurdular ki: "Ben Bedir ve Hudeybiye'ye katılanlardan hiç kimsenin cehenneme girmemesini ümid ederim" buyurdular. Ben: "Ey Allah'ın Resûlü! Allah Teâla hazretleri: "Sizden cehenneme varmayacak hiç kimse yoktur. Bu senin Rabbin katında kesinleşmiş bir hükümdür" (Meryem 71) buyurmadı mı?" dedim. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm: "(Ey Hafsa!) Sen Allah'ın: "Sonra biz, Allah'tan korkup (O'na karşı gelmekten) sakınanları kurtarır, zalimleri de toptan orada bırakırız" (Meryem 72) buyurduğunu işitmedin mi?" buyurdu."1756 ـ7778 ـ7767 ـ8647 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدهثَنَا أ . ٍر َع ْن ِه ََ ِل ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ’ ُم ْصعَ ٍب َع ِن ا ِي َكثِي ب َ ِن أ ْو َزا ِع هيِ َع ْن يَ ْحيَى اِ ْب َع ْن َع َطا ِء ِي َمْي ُمونَةَ ب َ ْب ا َل ِن أ هيِ؛ قَ ُج َهنِ ْ ال ٍر َع ْن ِرفَا َعةَ ِن يَ َسا ْف ُس ْب : ِذي نَ َّ فَقَا َل َوال َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم َع َر ُسو ِل هّللِ َصل َصدَ ْرنَا ُم َح َّم ! ِة ٍد َبيَ ِدِه ُجنَّ ْ ِ ِه فِي ال ُسِل َك ب َّم يُ َسدَّدُ إَّ َح َما ِم ْن َعْبٍد يُ ْؤ ِم ُن ثُ . و َها ُ يَدْ ُخل َّ ُكْم َم َسا ِك َن َوأ ْر ُجو أ ِ ِريه َرا َح ِم ْن ذَ َو َم ْن َصلَ ْم َبَّو ُؤا أْنتُ تَّى تَ ِة َجنَّ ِر فِي ال . ِح َسا ٍب ْ ِغَ ْي ب فاً ْ َّمتِي َسْب ِعي َن أل ُ ِم ْن أ َجنَّةَ ْ ِي َع َّز َو َج َّل أ ْن يُدْ ِخ َل ال َو َعدَنِي َربه .فِي الزوائد: فِي إسناده ُم َح َّمد بن َولَقَدْ مصعب. قَا َل فِي ِه صالح بن ُم َح َّمد البغداد هي: ضعيف فِي ا’وزاع هي. وعامة أحاديثه عن اوزاع هي مقلوبة. لكن لم ينفرد به. وقد رواه النسائي فِي عمل اليوم الليلة عن يَ ْحيَى بن حمزة عن ا’وزاع هي . 1334. (4285) (7321)- Rifa'a el-Cühenî radıyallahu anh anlatıyor: "Biz Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la birlikte bir seferden dönmüştük. Buyurdular ki: "Muhammed'in nefsi elinde olan Zât-ı Zülcelâl'e yemin olsun! İman edib, sonra doğru yoldan ayrılmayan hiçbir kul yoktur ki cennete sokulmasın. Siz ve iyi (dindar) nesliniz cennetteki meskenlere yerleşmedikçe (diğer ümmetlerin mü'minleri olan) cennetliklerin cennete girmemelerini de ümit ederim ve Rabbim ümmetimden yetmişbin kişiyi hesapsız olarak cennete dahil etmeyi bana kesin vaadetti."1757 َحدهثَنَا ُم َح يَ ْحيَى. َع ِن ـ7777 ـ7766 ـ8677 - َّمدُ ْب ُن ِي نَ ْض َرةَ ب َ ِر هيِ َع ْن أ ُج َرْي ْ ِن إيَا ٍس ال َع ْن َس ِعيِد ْب َمةَ َح َّمادُ ْب ُن َسلَ َمةَ بُو َسلَ َ ثَنَا أ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل َّن النَّب َ َحا َس اِ ْب : نَ ْح ُن آ ِخ ُر ا’ُ ُب ِن َعبَّا ٍس؛ أ َّو ُل َم ْن يُ َوأ َمِم . يُقَا ُل: أْي َن ا’ُ ا ُ َها؟ فَنَ ْح ُن ِهمة ’ُ ي ِ َوَنب ِهميَّةُ و َن اŒ ِخ ُرو َن ا’ُ ُ فِي الزوا : هُ ثقات َّو . ئد ل ُ ْس َما ِعي َل البصري التبوذك هي إسناده صحيح ِر َج . ال ِ وأبو سلمة هو ُمو َسى بن إ . 1335. (4290) (7322)- İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biz, ümmetlerin sonuncusuyuz ve hesabı ilk görülecek olanlarız. Orada: "Ümmî ümmet ve peygamberi nerededir?" denilir. Bilesiniz, biz sonuncu olan ilkleriz (yani dünyaya gelişte sonuncuyuz, Kıyamet günü hesabı verip cennete girmede ilkleriz."1758 1754 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/601-602. 1755 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/602. 1756 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/602-603. 1757 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/603. 1758 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/604. ـ7776 ـ7767 ـ8677 - ِ ِس ه ُمغَل ْ َرةُ ْب ُن ال َحدهثَنَا ُجبَا . ِ ثَنَا َع ’ ي ِه؛ قَا َل ْبدُ ا َع ْن أب ِي بُ ْردَةَ ب َ ِو ِر َع ْن أ م ُسا ْ ِي ال ب َ َى ْب ُن أ قَا َل َر ْعل : ُسو ُل هّللِ َّي هّللاُ َص َم ل َّ َو َسل ْي ِه َعل : ِذ َن َ ُ َمِة أ ِقيَا ْ ال َ َخ ََئِ َق يَ ْوم ْ َج َم َع هّللاُ ال ِذَا َّمٍد فِي ال س ُجوِد َّم يُقَا ُل َّمِة ُم َح . إ ’ُ ا ْرفَعُوا ُر ُؤ َس ُكْم فَيَ ْس ُجدُو َن ل : َهُ َط ِو ًي ثُ ِر َء ُكْم ِم َن النَّا نَا ِعدَّتَ ُكْم فِدَا ْ َجعَل ِ قَدْ .فِي الزوائد: روى مسلم معناه. ي بردة عن أبيه بإسناد أصح من َهذَا ب َ واتم سوق الحديث عن أ ومع ذَ . ِل َك فقد أعله البخار هي 1336. (4291) (7323)- Ebu Bürde babasından anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıyamet günü, Aziz ve celil olan Allah, mahlûkâtı topladı mı Ümmet-i Muhammed'e secde etmeleri için izin verilir. Onlar Allah'a uzun bir secde yaparlar. Sonra: "Başlarınızı (secdeden) kaldırın. Biz sayınız kadar (kâfirleri) ateşten, kurtuluş için fidyeleriniz yaptık" buyurulacaktır."1759 * KIYAMET GÜNÜ ALLAH'IN RAHMETİ ٍن ـ7777 ـ7768 ـ8678 - قَاَ بُو ُكَرْي ٍب َوأ ْح َمدُ ْب ُن ِسنَا َ َحدهثَنَا أ : َع ْن ا ِويَةَ بُو ُمعَا ِ ثَنَا أ ’ ي َس ِعيٍد؛ قَا َل َ ب َ َع ْن أ ِي َصاِلحٍ َم ِش َع ْن أب ْع : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َق ا قَا َل : َخلَ َ َق هّللاُ َع َّز َو َج َّل يَ ْوم َوا ِت َو َخل ا َ َر ْح َم ل َّس ’ ٍة َما . َل فِي ا َجعَ ْر َض ِمئَةَ َه فَ ’ ا ْر ِض ِمْن َر ْح َمةً . ِد َها َعلى َولَ َواِلدَةُ ْ ْع ِط ُف ال َم فَب . ِة ِ َها تَ قَيَا ْ لَى يَ ْوِم ال ِ َوتِ ْس ِعي َن إ َّطْي ُر َوأ َّخ َرتِ ْسعَةً ُم َب ْع ُض َها َعلَى بَ ْع ٍض َوال بَ َهائِ ْ َوال فإذَا َكا َن َيْو ُم . ِقيَا ِهِذِه ال َّر ْح َم ال ِة ْ َها هّللاُ ب .فِي الزوائد: هُ ثقات َمِة أ ْكَملَ ُ ِر َجال ِي َس ِعيِد صحيح، ب َ حديث أ . 1337. (4294) (7324)- Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Aziz ve celil olan Allah semâvat ve arzı yarattığı gün, yüz rahmet yaratmıştır. Bunlardan birini arza indirmiştir. İşte bunun sayesinde bir anne çocuğuna karşı şefkat duyar, hayvanlar, kuşlar birbirlerine şefkat duyarlar. Allah geri kalan doksandokuz rahmeti, Kıyamet günü için (kendine) saklamıştır. Kıyamet gününde onları bu rahmetle yüze tamamlayacak."1760 ٍر ـ7774 ـ7767 ـ8677 - ُم ْب ُن َع َّما ُم ْب ُن أ ْعيَ َن َحدهثَنَا ِه َشا . َرا ِهي ْب ِ ِن ثَنَا إ . ِن ُع َمَر ْب ي َع ْن َعْبِد هّللاِ ْب ْيبَانِ َّ ْس َما ِعي ُل ْب ُن يَ ْحيَى الث ِ ثَنَا إ ِن َع ِن اِ ْب ٍ ُع : ْوٍم َمَر؛ قَا َل َحْف ٍص َع ْن نَافِع ِقَ َمَّر ب فِي بَ ْع ِض َغ َزَواتِ ِه فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم َع َر ُسو ِل هّللِ َصل ْو ُم فَقَا َل: ؟ ُكنَّا . قَ ْ َم ِن ال فَقَال : ُم ْسِل ُمو َن ُوا ْ َوا ْمَرأةٌ تَ ْح ِص ُب تَن و َر نَ ْح ُن ال . َها َع َو . َه ُج ال َها فَإذَا ا ْرتَفَ َو َمعَ َها اِ ْب ٌن لَ ِ ِه تَّن و ِر . ْي ِه تَنَ َّح ْت ب َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل فَأتَ ِت النَّب فَقَالَ ْت َ م َّ َو َسل أْن ! قَا َل: ْت َت َر : ُسو ُل هّللِ نَعَ ْم : ِهمى قَالَ ُ بَأب ! ْر َحِم ال َّرا ِحِمي َن؟ قَا َل ِي أْن َت َوأ َ ِأ َس هّللاُ ب ْي أل : ْت َ بَل : َى قَالَ َ ِأ ْر َحم َس هّللاُ ب ْي َولَ أ ب ِم َن ا’ُ ْت ِ ِعبَاِدِه ِد َها؟ قَا َل بَلَى قَالَ ِ َولَ ِهم ب : ِر فَإ َّن ا’ُ نَّا ْ ِقي َولَدَ َها فِي ال ْ َ ! يَ ْب ِكي َّمَ تُل م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َسهُ َع َر فَأ َك َّب . أ َّم َرفَ ثُ ْ ِردَ ال َما ْ ال ِ ُب ِم ْن ِعبَاِدِه إَّ َها فَقَا َل إ َّن هّللاََ يُعَذه ْي إل ِد َ ُمتَ : و َل َمهرِ ِى أ ْن يَقُ َوأب َعلي هّللاِ َمَّردُ ِذي يَتَ َّ ال : َ ََ هّللاُ ه ِ لَهَ إ ِ إ .فِي الزوائد: إسناده حديث ْس َما ِعي َل بن يَ ْحيَى متفق َعلَى تضعيفه ِ ِن عمر ضعيف لضعف إ قَا َل السند هي: قلت: أصل الحديث ليس من الزوائد . اِ ْب ! ا هـ. 1338. (4297) (7325)- İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Gazvelerinin birinde Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la beraberdik. Derken bir kavme uğradı. "Siz kimsiniz?" diye sordu. "Bizler müslümanlarız!" dediler. Bir kadın tandırına yakacak atmakla meşguldü ve yanında bir oğlu vardı. Tandırın alevi yükselince kadın çocuğu uzaklaştırdı. Sonra kadın, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanına geldi ve: "Sen Allah Resûlüsün öyle mi?"dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: "Evet!" deyince, "Annem ve babam sana feda olsun! Allah Erhamu'r-Rahimîn (yani merhametli olanların en merhametlisi) değil mi?" dedi. Kadın, "Evet!" cevabını alınca bu sefer: "Allah'ın kullarına olan rahmeti, annenin yavrusuna olan merhametinden daha fazla değil mi?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm yine: "Elbette!" buyurdu. Kadın: "Anne çocuğunu asla ateşe atmaz! (daha merhametli olan Allah kullarını nasıl cehenneme atar?)" dedi. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm ağlayarak başını eğdi. Sonra başını kadına doğru kaldırarak: "Şüphesiz Allah, hak yoldan sapıp O'na itaat etmeye tenezzül etmeyen ve tevhid kelimesini söylemekten imtina eden azgın kulundan başka kullarına azab vermeyecektir" buyurdu."1761 ي ـ7777 ـ7766 ـ8674 - َم ْشِق َوِليِد الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ال ثَنَا َع ْمُرو ْب ُن َها . َحدهثَنَا ال . ِشٍم ْ ِهيعَةَ َس ِعيٍد َع ْن َس ِعيٍد َ ِن ثَنَا اِ ْب ُن ل ِ ِه ْب َع ْن َعْبِد َربه َرةَ؛ قَا َل ِي ُه َرْي ب َ ِر هيِ َع ْن أ بُ َمقْ ْ ال : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ي قَا َل : َ قِي َل َر ُسو ُل هّللِ َصل َشِق ي يَا ! ؟ قَا َل َر يَدْ ُخ ُل النَّا : ُسو َل هّللِ َر إَّ َو َم ِن ال َّشِق : ْم يَ ْعَم ْل هّللِ َم ْن لَ َم ْع ِصيَةً ُر ْك لَهُ ْم يَتْ َولَ َطا َع ٍة ِن ب .فِي الزوائد: لهيعة وهو ضعيف ِ فِي إسناده اِ ْب . 1339. (4298) (7326)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ateşe sadece şakî olanlar girecektir." Ashab: "Ey Allah'ın Resûlü! şakî kimdir?" diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: "Allah için hiçbir ibadette bulunmayıp, hiçbir günahı terketmeyen kimsedir" diye cevap verdi."1762 1759 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/604. 1760 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/604-605. 1761 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/605-606. 1762 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/606. * KEVSER HAVZI ـ7787 ـ7767 ـ8777 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ َحدهثَنَا أ . ْشٍر ثَنَا ُم َح َّمدُ ِ ثَنَا َز َك . َّن ِر ْب ُن ب . يَّا َ ِر هيِ؛ أ ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع ْن أ ثَنَا َع ِطيَّةُ قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ َّي َصل ِ َو النَّب : إنه ُجوِم َعدَدُ الن ِن آنِيَتُهُ بَ َّ ُل الل ْ ِد ِس أْبيَ َض َمث َمقْ ْ َوبَ ْي ِت ال َك ْعبَ ِة ْ َما بَ ْي َن ال إ َّن ي ’ ُر ِلي َحْوضاً ْكثَ َم ا’ ِة ِقيَا ْ ال َ يَ ْوم َبعاً فِ : فِي إسناده عطية العوفي وهو ضعيف . ْنب . ي الزوائد ِيَا ِء تَ 1340. (4301) (7327)- Ebu Sa'î'di'l-Hudrî radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Benim bir havuzum var. Genişliği Ka'be'den Beytu'l-Makdis'e kadar uzanır. Suyu süt misali bembeyaz. Yıldızlar adedince susakları var. Şurası muhakkak ki, Kıyamet günü ben, peygamberler arasında ümmeti sayıca en çok olan kimseyim." 1763 * ŞEFAAT َس ـ7787 ـ7764 ـ8777 - ْس َما ِعي ُل ْب ُن أ ِ ٍر ٍد. َحدهثَنَا إ بُو بَدْ ِن ِح َر ثَنَا أ . ا ٍش َ ْب ِي ِهْنٍد َع ْن ِرْب ِع هيِ ب َ ِن أ ْيٍم ْب َع ْن نُعَ َمةَ ِزيَادُ ْب ُن َخْيثَ ثَنَا ِي ُمو َسى ا ب َ َع ’ ا َل ْن أ ْشعَ ِر هيِ : ؛ قَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َو قَا َل : بَ ْي َن أ ْن يَدْ ُخ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِ ْر ُت بَ ْي َن ال َّشفَا َع ِة َج ُخيه نَّةَ ْ َّمتِي ال ُ َل نِ ْص ُف أ َو فَأ ْختَ ’ أ ْكفَى ْر ُت ال َّشفَا َعةَ َها أ ُع م ِقي َن؟َ نَّ . ُمتَّ ْ َها ِلل هِو أتُ . ثِي َن َرْونَ ُمتَلَ ْ َخ َّطا ِءي َن ال ْ ِي َن ال نِب ُمذْ ْ َها ِلل ول ِكنَّ .فِي الزوائد: إسناده صحيح و هُ ثقات ُ ِر َجال . 1341. (4311) (7328)- Ebu Musa el-Eş'âri radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ben, ümmetimin yarısının cennete girmesi ile şefaat (sahibi olmam) arasında muhayyer bırakıldım. Ben şefaati tercih ettim. Çünkü şefaat, daha şümullü ve ümmetimin (toptan kurtuluşuna) daha yeterlidir. Şefaati siz müttakilere mahsus mu biliyorsunuz? Hayır! O muttakiler değil günahkârlar, hatalılar ve pis işlere karışan (müslüman)lar içindir."1764 * CENNETİN VASFI َمْي َحدهثَنَا ُم َح ٍر ـ7786 ـ7767 ـ8774 - َّمدُ ْب ُن َعْبِد ِن نُ هّللاِ . ْب ِي يَ ْعلي قَاَ ب ُو ثَنَا أ : دَ َع ْن َ ِي دَا ب َ أ ٍ ِي َخاِلٍد َع ْن نُفَ ْيع ب َ ْس َما ِعي ُل ْب ُن أ ِ ثَنَا إ ِن َماِل ٍك؛ قَا َل أنَ : ِس ْب َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ قَا َل : ِم ْن َر ُسو ُل هّللِ َصل ُ ْط إ َّن نَا ِفئَ ْت َر ُكْم هِذِه ُج ْز ٌء ِم ْن َسْب ِعي َن ُج ْزءاً َها أ ْو ََ أنَّ َ َولَ ِر َج َهنَّم نَا ِ َها ْم ب ِن َما اْنتََف ْعتُ َما ِء َمَّرتَْي ْ ِال َه ب . ا تَدْ ُعو هّللاَ َع َّز َو َج َّل أ ْنَ يُ ِعيدَ َها فِي َها لَ َوأنَّ . فِي الزوائد: أخرجه الحاكم كما رواه المصنف و قَا َل: َرةَ . ِي ُه َرْي ب َ صحيح ا”سناد َعلَى شرط الشيخين. وبعضه فِي الصحيحين من حديث أ 1342. (4318) (7329)- Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şu dünya ateşiniz var ya! Bu, cehennem ateşinin yetmiş cüzünden bir cüzdür. Eğer o, su ile iki kere söndürülmemiş (harareti giderilmemiş) olsaydı, ondan faydalanamazdınız. Şurası muhakkak ki, bu dünya ateşi, aziz ve celil olan Allah'a, bir daha eski hararetine döndürmemesi için dua eder."1765 ـ7787 ـ7777 ـ8766 - ْكِر ْب ُن َشْيبَةَ بُو بَ َ َى َع ْن َع . ْبِد ال َّر ْح َم ِن ثَنَا َب ْكُر ْب ُن َحدهثَنَا أ . ْيل ِي لَ ب َ ِن أ ِر َع ْن ُم َح َّمِد ْب ُم ْختَا ْ ثَنَا ِعي َسى ْب ُن ال قَا َل َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ ِ هيِ َصل ِر هيِ َع ِن النَّب ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ هيِ َع ْن أ عَ ْوفِ ْ َع ِطيَّةَ : ال يَ ْع ُظُم َحتَّى إ َّن ِض ْر َسهُ َر لَ َكافِ ْ ْع ُحٍد َظ إ َّن ال ’َ ُ ُم ِم ْن أ . َحِد ُكْم َعلَى ِض ْر ِس ِه ُ ِة َج َسِد أ ِضيلَ َج َسِدِه َعلَى ِض ْر ِس ِه َكفَ وفَ .فِي الزوائد: عطية العوفي والراوى عنه ضعيفان. وقد روى ِضيلَةُ َرةَ ِي ُه َرْي ب َ مسلم فِي صحيح والترمذي بعضه من حديث أ . 1343. (4322) (7330)- Ebu Sa'îd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Cehennemde) kafirin vücudu büyür: Öyle ki bir azı dişi Uhud dağından büyük olur. Vücudunun dişinden büyüklüğü, sizden birinin vücudunun dişinden büyüklüğü gibidir."1766 AÇIKLAMA: Bu hadisin muhtevası Müslim, Tirmizî gibi başka kitaplarda da gelmiştir. Ahirette, kâfirin, hak ettiği azabı daha çok çekebilmesi için Cenab-ı Hak onun vücudunu büyütecektir. Allah buna kâdirdir. Nevevî, buna inanmanın vacib olduğunu kaydeder.1767 1763 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/606. 1764 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/607. 1765 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/607-608. 1766 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/608. 1767 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/608. ـ7788 ـ7777 ـ8767 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِي ِهْنٍد َحدهثَنَا أ . ب َ ِن أ ُودَ ْب َما َن َع ْن دَا ْي ْي ٍس؛ ْبدُ ال َّر ِحيِم ْب ُن ُسلَ ثَنَا َع . ثَنَا َعْبدُ هّللاِ ْب ُن قَ ٍة ْيلَ ِ قَا َل: ي بُ ْردَةَ ذَا َت لَ ب َ ْي ٍش ُكْن ُت ِع . ْندَ أ قَ ُ ِر ُث ْب ُن أ َحا ْ ْينَا ال َحدَّثَ َ فَدَ َخ َل َعل . فَ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َّن َر ُسو َل هّللِ َصل َ ئِ ٍذ؛ أ ْيلَةَ ِر ٍث لَ َحا ْ نَا ال ِر قَا َل: َح َّمتِي َم ْن يَ ْع ُظُم ِللنَّا ُ ُر ِم ْن ُم َض َر َوإ َّن ِم ْن أ َشفَا َعتِ ِه أ ْكثَ ِ ب َجنَّةَ ْ َّمتِي َم ْن يَدْ ُخ ُل ال ُ َحدَ َزَو إ َّن ايَا َها ِم ْن أ تَّى يَ .فِي الزوائد: ُكو َن أ ِن ذكره اِ ْب . وقَا َل: َعبَّا ٍس ِن فِي إسناده عبد هّللا بن أقيش النخعي. حبان فِي الثقات بُو إسحاق عن اِ ْب َ ِذي روى عنه أ َّ أحسبه ال . و ُود بن هند وليس إسناده بالصافي . قَا َل: لم يرو عنه غير دَا 1344. (4323) (7331)- Hâris İbnu Ukayş radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şurası muhakkak ki, benim ümmetimde öyle şefaati makbul kimseler var ki, birinin şefaatiyle Mudar kabilesinin insanlarından daha çok kimse cennete girecektir. Benim (davetime muhatap olan) ümmetimden öylesi de var ki, vücudu ateş için irileşir ve cehennemin bir köşesini teşkil eder."1768 ٍر ـ7787 ـ7776 ـ8768 - َمْي ِن نُ َحدهثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن . َعْبِد هّللاِ ْب ِن ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ُعبَ ْيٍد ’ َع ْن ا ِس ْب ْع َم ِش َع ْن يَ ِزيدَ ال َّرقَا ِشيِ َع ْن أنَ َماِل ٍك؛ قَا َل : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِر قَا َل : بُ َكا ُء َعلى أ ْه ِل النَّا ْ ُمو ُع ُل ال ِط َع يُ ْر َس . الد فَيَ ْب . َحتَّى ُكو َن َحتَّى َيْنقَ َ َّم َيْب ُكو َن الدَّم ثُ ِة ا َج َر يَ ِصي ’ُ ْخدُوِد. ْت َر فِي ُو ُجو ِه ِهْم َكَهْيئَ ْر ِسلَ ْت فِي ِه ال سفُ ُن لَ ُ ْو أ ل .فِي الزوائد: فِي إسناده يزيد بن أبان الرقاشي وهو ضعيف . َ 1345. (4324) (7332)- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ağlama, cehennem ahalisi üzerine gönderilir. Bunun üzerine onlar da (ağlamaya başlarlar ve) gözyaşları kuruyuncaya kadar ağlarlar. Sonra (yaş yerine) kan ağlarlar. Öyle ki yüzlerinde kanallar meydana gelir. Eğer bu kanallara gemiler salınsa gemiler yürür."1769 ـ7786 ـ7777 ـ8767 - بُو َشْيبَةَ َ ْكِر ْب ُن أ ِي بَ ب َ ِ َر ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ةَ؛ َحدهثَنَا أ . ب َرْي ِي هُ ب َ َع ْن أ َمةَ ِي َسلَ ب َ ِن َع ْمٍرو َع ْن أ ْشٍر َع ْن ُم َح َّمٍد ْب قَا َل: َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َم قَا َل : ِة َر ُسو ُل هّللِ َصل ِقيَا ْ ال َ َمْو ِت يَ ْوم ْ ِهص َر يُ ْؤتَى ب . ا ِط ِال ِة ُف َعلى ال فَيُوقَ . فَيُقَا ُل: َجنَّ ْ َّط يَا أ ْه ! ِلعُو َن َل ال فَيَ ِذي ُه ْم َخ فِي ِه يُقَا ُل َّ ِهُم ال َو ِجِلي َن أ ْن يُ ْخ َر ُجوا ِم ْن َمَكانِ ِر ائِِفي َن : ِهُم يَا أ ْه ! َل النَّا ِر ِحي َن أ ْن يُ ْخ َر ُجوا ِم ْن َمَكانِ َّطِلعُو َن ُم ْستَْب ِشِري َن فَ فَيَ ِذي ُه ْم فِي ِه َّ ال . فَيُقَا ُل: وا ُ َم نَعَ ْم. ْو ُت َه ْل تَ : ْعِرفُو َن هذَا؟ قَال ْ ِن ِك ََ ُه َما: ِريَقْي لفَ ْ َّم يُقَا ُل ِل ِهص َرا ِط ثُ بَ ُح َعلى ال ِ ِه فَيُذْ هذَا ال . قَا َل فَيُ ْؤ َمُر ب َها أبَداً َمْو َت فِي ِجدُو َنَ َخِلودٌ فِي .فِي الزوائد: هُ ثقات َما تَ ُ َهذَا إسناده صحيح ِر َج . ا الوجه وله ال وقد أخرج البحاري بعضه من َهذَ َ ِي َس ِعيِد . شاهد فِي الصحيحين من حديث أب 1346. (4327) (7333)- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kıyamet günü ölüm getirilir. Sırat üzerinde durdurulur ve: "Ey cennet ahalisi!" diye nida edilir. Cennettekiler, (bu çağrı üzerine) içinde bulundukları (o güzel) yerden çıkarılacakları korku ve heyecanıyla bakarlar. Sonra da: "Ey cehennem ahalisi!" diye nida edilir. Onlar da içinde bulundukları (o fena) yerden çıkarılacakları ümid ve sevinciyle bakarlar. (Ölüm gösterilerek) "Bunu tanıyor musunuz?" denilir. (Cennetlikler ve cehennemlikler hepsi bir ağızdan:) "Evet! Bu ölümdür" derler." Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdu ki: "Bundan sonra emredilir ve Sırat üzerinde ölüm kesilir. Sonra her iki tarafa birden: "Haydi bulunduğunuz hal üzere ebediyet sizindir, burada artık ölüm yoktur" denilir."1770 * CENNETİN EVSAFI ـ7787 ـ7778 ـ8767 - ِي َشْيبَةَ ب َ ْكِر ْب ُن أ بُو بَ َ ِ هيِ َحدهثَنَا أ . ب ِر هيِ َع ِن النَّ ُخدْ ْ ِي َس ِعيٍد ال ب َ َع ْن أ َع ْن َع ِطيَةَ َع ْن َح َّجاجٍ ِويَةَ بُو ُمعَا َ ثَنَا أ َّي َ؛ قَا َل َصل م َّ َو َسل ْي ِه هّللاُ َعل : ِة َخْي ٌر ِم َن ا َ َجنَّ ْ ِشْب ٌر فِي ال َه ل ’ ا َ ْي َو َما َعلَ َه ْر ِض « ا الد ْنيَا ».فِي الزوائد: فِي إسناده حجاج بن َو َما فِي هي وهما ضعيفان أرطاة وعطية العوف . 1347. (4329) (7334)- Ebu Sa'îdi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cennette bir karışlık yer (ebedi olduğu için, fani olan) küre-i arz ve üzerinde bulunanlardan -dünya ve içindekilerden- daha hayırlıdır."1771 ٍر ـ7784 ـ7777 ـ8777 - ُم ْب ُن َع َّما َحدهثَنَا ِه َشا . ُظو ٍر ثَنَا َز َكِريَّا ْب ُن . ا َل َمْن ِن َس ْعٍد؛ قَ ِزٍم َع ْن َس ْه ِل ْب بُو َحا َ قَا َل َر ثَنَا أ : ُسو ُل هّللِ َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َصل َه : ا َو َما فِي ِة َخْي ٌر ِم َن الد ْنيَا َجنَّ ْ َمْو ِض ُع َسْو ٍط فِي ال .فِي الزوائد: فِي إسناده زكريا وهو ضعيف . 1768 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/608-609. 1769 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/609. 1770 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/609-610. 1771 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/610. 1348. (4330) (7335)- Sehl İbnu Sa'd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Cennette bir kamçılık yer (ebedi olduğu için, fani olan) dünya ve içindekilerden daha hayırlıdır."1772 َم ـ7787 ـ7776 ـ8776 - ْش َما َن الِده ْ عَبَّا ُس ْب ُن ُعث ي. ٍِم ْ َحدهثَنَا ال ِق َوِليدُ ْب ُن ُم ْسل ْ ِجٍر ثَنَا ال . ا ِر ي ثَنَا ُم َح َّمدُ ْب ُن ’ ُمَها ْن . ي َصا َحدَّثَنِ ِن َعبَّا ٍس؛ قَا َل ِن ُمو َسى َع ْن ُكَرْي ٍب َمْولى اْب َما َن ْب ْي ِر ي َع ْن ُسلَ ُمعَافِ ال َّض َّحا ُك ال : ْب ُن َزْيٍد؛ قَا َل ْ َمةُ َسا ُ قَا َل ي َر ُسو ُل هّلل َحدَّثَنِي أ : ِ َّ َصل َ ذَا َت يَ ْوٍم م َّ َو َسل ْي ِه ِ هّللاُ َعل ’َ ِه َ َه ْص َح : ا اب َ َخ َط َر لَ َجنَّةَ ْ ِة؟ فَإ َّن ال َجنَّ ْ ََُم َشِهمٌر ِلل أ . َك ْعبَ ِة َ ْ نُ ’ْ’ُ ِه ! و ٌر يَ َت َي َو َر هِب ال َو ِضي َجةٌ َرةٌ نَ َكثِي َوفَا ِكَهةٌ َهٌر ٌم َّطِردٌ َونَ ْص ٌر َم ِشيدٌ ْهتَ ز َوقَ تَ َو َرْي َحانَةٌ َرةٌ َو ُحلَ ٌل َكثِي َح ْسنَا ٌء َجِميلَةٌ َز . ْو َجةٌ َر فِي َم . ةٍ قَاٍم أبَداً فِي َحْب ِ َهَّية َمٍة ب َونَ ْض َرةٍ فِي دُو ٍر َعاِليَ ٍة َسِلي ُ ! وا َر قَال : ُسو َل هّللِ َها يَا ُم َشِهمُرو َن لَ ْ نَ ْح ُن ال ! قَا َل: وا ُ َو ق : َح َّض ُول ِج َهادَ ْ َّم ذَ َكَر ال َء هّللاُ ثُ إ ْن َشا ْي َع ِه ِن ل .فِي الزوائد: فِي إسناده مقال. حبان فِي الثقات َ هي فِي طبقات الدمشقي ذكره اِ ْب والضحاك المعافر هي . و قَا َل الذهب ِن حبان فِي صحيحه . التهذيب: مجهول. ى مختلف فِي ِه وسليمان بن ُمو َس . وباقي رجال ا”سناد ثقات. ورواه اِ ْب 1349. (4332) (7336)- Üsâme İbnu Zeyd radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir gün Ashab-ı Kiramına: "İçinizde cennet için gayret edecek kimse yok mu? Zira cennetin eşi yoktur. Kâ'be'nin Rabbine yemin ederim ki, cennet, parıl parıl parlayan nurları, güzel kokulu üğrünen yeşillikleri, sağlam yüksek köşkleri, devamlı akan nehirleri, çok çeşitli olgun meyveleri, güzel genç zevceleri, pek çok takım elbiseleri ile yüksek, sağlam ve güzel saraylarda saadet ve yüz parlaklığı içinde yaşanan ebedi mekandır" buyurdu. Sahabiler: "Biz zaten onun için gayretteyiz, ey Allah'ın Resûlü!" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: "İnşaallah!" deyiniz" dedi ve sonra cihaddan söz açtı ve ona teşvik etti."1773 َحدهثَنَا ِه َشا ’ ُم ـ676 ـ8777 ـ7777 - ْب ُن َخاِلٍد ا بُو َمْرَوا َن ا َ ي ْز َر ُق أ َم ْشِق ِن لِده . ِي ِه َع ْن َخاِلٍد ْب ِي َماِل ٍك َع ْن أب ب َ ِن أ ثَنَا َخاِلدُ ْب ُن يَ ِزيدَ ْب َمةَ؛ قَا َل َما ُ ِي أ ب َ َم ْعدَا َن َع ْن أ : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل َزَّو َجهُ هّللاُ َع َّز َو قَا َل : إَّ َجنَّةَ ْ هُ هّللاُ ال ُ َحٍد يُدْ ِخل َم ِن ا ِم ْن أ ْنتَْي َج َّل ثِ َها قُ : بُ ٌل َو َسْب ِعي َن َزْو َجةً َولَ ِر َما ِمْن ُه َّن َوا ِحدَةٌ إَّ َراثِ ِه ِم ْن أ ْه ِل النَّا ِن َو َسْب ِعي َن ِم ْن ِمي ِعي ْ ُحو ِر ال ْ ِن ِم َن ال ْنتَْي َشه ي. نِي ثِ ْنثَ .قَا َل َولَدُ ذَ َكٌرَ يَ ُم ْب ُن َخاِلٍد َراثِ ِه ِم ْن أ ْه ِل ِه َشا : ال َر ِم ْن ِمي ُوا النَّا ِت ا ْمَر نَّا . أةُ فِ ْر َعْو َن ِر يَ ْعنِي َر َجاً دَ َخل ُو ِرثَ َء ُه ْم َكَما ِة نِ َسا َجنَّ ْ فَ .فِي َو ِر َث أ ْه ُل ال هي الزوائد: فِي إسناده مقال. ِي مالك وثقه العجل ب ِن معين وابو َ وخالد بن يزيد بن أ . وأحمد بن صالح المصري ضعفه أحمد واِ ْب داود والنسائي وابني الجارود الساجي والعقيلي وغيرهم . 1350. (4337) (7337)- Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah'ın cennete soktuğu hiç kimse yoktur ki, onu yetmişiki zevce ile evlendirmiş olmasın. Bunlardan ikisi hûru'l-ayn (siyah gözlü), yetmiş tanesi cehennemliklerden kendine düşen mirasıdır. Bu kadınlardan her biri şehvet çekicidir ve cennetlik her erkeğin şehvet gücü dâimidir." Hişam İbnu Halid der ki: "(Hadiste geçen) "Cehennemliklerden kendine düşen mirası" ibaresinden maksad, cehenneme giren erkeklerdir, bunların kadınlarına cennet ehli varis olurlar, tıpkı Firavun'un hanımına varis olunduğu gibi."1774 ـ7777 ـ7774 ـ8787 - ِي َشْيبَةَ ب َ بُو َب ْكِر ْب ُن أ َ َحدهثَنَا أ . ٍن قَاَ َوأ ْح َمدُ ْب ُن ِسنَا ِويَةَ : بُو ُمعَا ِ ثَنَا أ َع ْن ا’ ي َ ب َ َع ْن أ ِي َصاِلحٍ ب َ ْع َم ِش َع ْن أ َرةَ؛ قَا َل َرْي ُه : َ م َّ َو َسل ْي ِه َّي هّللاُ َعلَ َر ُسو ُل هّللِ َصل ِز ََ ِن قَا َل : َمْن لَهُ َحٍد إَّ َم : ا َت َما ِمْن ُكْم ِم ْن أ ِذَا ِر فإ ِز ٌل فِي النَّا َو َمْن ِة َجنَّ ْ ِز ٌل فِي ال َمْن ْ َر و ِر َث أ ْه ُل ال ِز فَدَ َخ َل النَّا لَهُ َجنَّ . ى ِة َمْن هُ تَعال ُ فذِل َك قَ : و َن ْول ِرثُ َوا ْ لئِ َك ُه ُم ال أ .فِي الزوائد: ى شرط الشيخين ُ هذا إسناده صحيح َعل . َ 1351. (4341) (7338)- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "(Cennette) sizden her birinin iki tane menzili vardır: "Bir menzili cennette, bir menzili de cehennemde. Ölünce cehenneme girerse cennet ehli onun menziline varis olur. İşte Allah Teâla hazretlerinin şu sözü bu durumu teyid eder: "İşte onlar varislerin ta kendileridir" (Mü'minûn 10). "Hitamuhû misk oldu. Cenâb-ı Hak bizleri o vârislerinden eylesin. Âmin. 1775 Bu çalışmayı bitirmeyi müyesser kılan Rabbime zerrât-ı kâinat adedince hamdolsu
|
| Bugün 271 ziyaretçi (670 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
