Bugün miladi yılbaşı. Batı’nın ortaya çıkardığı bir sitem de olsa, ömrümüzün bir yıllık yani 365 günlük zaman diliminden birinin daha bittiğini gösterir. Sistem olarak ister hicri yıl olsun ister miladi yıl olsun, zaman dilimleri insanı muhasebe yapmaya, düşünmeye, tefekküre sevk edebiliyorsa bir mana ifade eder. Bu idrake sahip değilsek diğer canlılardan bir farkımız kalmaz.

Bunun için, geçirdiğimiz bu bir yıllık zaman diliminin muhasebesini iyi yapmalıyız. Eksilerimizi artılarımızı önümüze koymalıyız. Eksilerimiz fazlaysa yeni yılda artılarımızı fazlalaştırmanın planlarını, hesaplarını yapmalıyız. Artılarımız fazlaysa mevcut eksilerimizin tamamını artıya çevirmenin yollarını aramalıyız.

Bu muhasebe, kendimizle hesaplaşma sadece ahıret ile ilgili işlerimiz için değil, dünyalık işlerimiz ile de yapılmalıdır. İşimizde, ticaretimizde, başarımızın ve başarısızlıklarımızın muhasebesi yapılmalıdır. Yeni yıla yeni hedeflerle girilmelidir.

Bunlar yapılmayıp, yeni yıla girmeyi, eğlence vasıtası yapmak, kör kütük sarhoş olmayı marifet bilmek akla mantığa kısacası insanlığa aykırı şeylerdir. Bunlar, idrak yoksunu, düşüncesiz, idealsiz basit insanların yaptığı yanlışlardır. İnsan basit bir varlık değildir. Cenabı Hak insana değer vermiş, diğer bütün varlıkları insan için yaratmıştır. İnsanı da kendisi için, kendisini tanıyıp ibadet etmesi için yaratmıştır.

Yılbaşı dolayısıyla yapılan diğer bir yanlışlık da, Hıristiyanların dini istismarlarıdır.  Müslümanların da bu istismara alet olmalarıdır. Yılbaşı dolayısıyla, caddelerde, mağazalarda Noel Baba olarak Aziz Nikolaos efsanesinin boy göstermesi; Hıristiyanlık propagandasının diz boyu olması bu istismarın tipik örnekleridir.

Yılbaşı ile noel iç içe yaşansa da, aslında yılbaşının Noelle bir ilgisi yoktur. Çünkü Noel de ortak bir gün yoktur. Aralık ayının yirmibirinde, yirmibeşinde ve ocak ayının altısında olmak üzere farklı farklı zamanlarda kutlanmaktadır. Hıristiyanların büyük çoğunluğu aralığın yirmibeşinde Noel kutlamalarını yaptılar.

Hıristiyan aleminin noeli kutlamaları, 4.asırda Roma İmparatorlarının birincisi olan Konstantin ile başlar. Konstantin, Eflatun’un ortaya koyduğu teslis “Trinite” yani üç tanrı inancını, papazlara yazdırdığı yeni İncile koydurdu ve noel’i bayram ilan etti. Böylece yeni bir Hıristiyanlık dini doğmuş oldu.

Noel kutlamaları ve yeni yıl hep  Hz.İsanın doğum günü üzerine bina edilmektedir. Halbuki, Hz. İsa’nın doğumu hakkında, o zamanın edib ve ilim adamlarının eserlerinde hiçbir bilgiye rastlanmamaktadır. Çünkü, İseviler, az ve asırlarca gizli yaşadıklarından, milad doğru anlaşılmamıştır. Bunun için, miladi sene, hicri sene gibi doğru ve kat’i olmayıp, günü de senesi de şüpheli ve yanlıştır. Mesela, İmam-ı Rabbani hazretlerinin bildirdiğine göre, üçyüz seneden fazla olarak noksandır. Çünkü İsa aleyhisselam ile Muhammed aleyhisselâm arasındaki zaman, bin seneden az değildir. En küçük vak’aları bile yazan Roma tarihçilerinin, İsa aleyhisselam gibi büyük bir peygamber hakkında derin bir sükut göstermeleri ayrıca dikkate şayandır.

Hıristiyanların kutladığı noel sonradan uydurulan bir hurafeden ibarettir. Hatta bazı Hıristiyan teşkilatlarının da artık noeli bir hurafe kabul ettikleri, dünya basınında çıkan haberler arasındadır. Nitekim, ABD’de yayınlanan 17 Aralık 1996 tarihli haftalık Newsweek dergisi bu gerçeği şöyle dile getirmektedir:

“Noel baba bir hurafeden ibarettir. Gerçekle hiçbir ilgisi yoktur. Ticari maksatlarla sonradan uydurulmuştur. Hediyelik eşya sektörüne milyonlarca dolar kazandıran noel baba, kapitalizmin oyuncağı olmuştur. Tarihçi, Stephan Nissenbaun, “The battle for Christmas” (Yılbaşı ile mücadele) kitabında Hıristiyanlığın temelinde yılbaşı kutlamalarının ve Noel babanın bulunmadığını, bunun yasaklanmasının gerekli olduğunu bildirmektedir.”

“Hindûların bayram günlerine, ateşe tapanların nevruz günlerine ve Hıristiyanların noel gecelerine ve diğer paskalyalarına hürmet etmek, o zamanlarda onların âdetlerini onlar gibi yapmak, insanı îmândan çıkarır.”

Bir müslümanın dinimizin bildirdiği dini günlerin dışında bazı günleri dini bayram kabul etmesi, dini gün olarak kutlaması veya bu günlere önem vermesi, bunlara kıymet atfetmesi hükmü küfür olan bir bid'attir.

Dînimize göre, milâdî yılbaşının diğer günlerden farklı bir tarafı yoktur. Bunun için sıradan gün muamelesi gösterrmelidir. Bu gecede, diğerlerinin yaptığının tersini yapmış olmak için mevlid okumak, sohbet toplantıları düzenlemek de uygun değildir. İyi niyetle de olsa dinde farklı bir uygulama bid’at olur.

Noel ile yılbaşı farklı şeylerdir. Yeni yıla bir kudsiyet, manevi bir değer yüklemeden yeni yılı tebrik etmekte, hayırlı olmasını temenni etmekte dinen mahzur yoktur.

Dün, yeni yıldan yeni yılın ilk gününden bahsetmiştik. 1 Ocak günü aynı zamanda Mekke-i mükerremenin de fethidir;  zamanımızdan 1378 sene önce dün fethedilmişti... Hudeybiye antlaşması gereğince, Müslüman olsun veya olmasın herkes, istedikleri kabîleye sığınabilecekti. Kimseye zarar verilmiyecekti.

Kureyşli kâfirler, bu antlaşmaya rağmen, Mekke'de bir gece Huzaâ kabîlesine saldırmışlar, yirmiden fazla kimseyi öldürmüşlerdi. Huzaâ kabîlesi Resûlullahtan yardım istedi.

Allahü teâlâ bu durumu sevgili Peygamberine gaybdan haber vererek bildirdi. Resûlullah efendimiz, Medîne'de Meymune vâlidemizin evinde abdest alırken, Müslümanların feryâdını işitip;

Sonra, Kureyş müşriklerine bir mektup gönderdi. Mektupta şöyle buyuruyordu:

Yarın, Muharrem ayının birinci gecesidir. Yani hicri yılbaşı gecesidir. Muharrem ayı, hicri  senenin birinci ayıdır. İslam âleminin yılbaşı gecesi olan bu gecede ve yılbaşı gününde Müslümanlar, birbirlerini ziyâret eder, hediye verirler. Yeni senenin, birbirlerine ve bütün Müslümanlara hayrlı ve bereketli olması için duâ ederler. Büyükleri, akrabâyı, âlimleri evinde ziyâret edip duâlarını alırlar. O gün, bayram gibi temiz giyinirler. Fakîrlere sadaka verirler.

Bugün başlangıç zamanına göre iki türlü takvim kullanılmaktadır. Milâdî takvim, Hicrî takvim. Milâdî sene, İsâ aleyhisselâmın doğum günü zannedilen zamandan başlamaktadır. Hicri sene ise, “Hicret” ile başlamaktadır. Hicretin İslam tarihinde çok önemli bir yeri olduğundan, bu olay hicrî senenin başlangıcı kabul edilmiştir. Bunun için her Müslümanın bu önemli olayı; ne zaman, niçin, hangi şartlarda, nasıl oldu bilmesi lazımdır. Hicret olayı özetle şöyle oldu:

Artık Müslümanlar için Mekke'de kalmak, tahammül edilemeyecek bir hal almıştı. Bunun için Eshabı kiram zaman zaman Peygamber efendimize durumlarını arz ederek, hicret için müsâade istemekteydiler. Resulullah efendimiz de bu konu ile ilgili vahiy bekliyordu.

Bir gün, sevgili Peygamberimiz, sevinçli bir hâlde Eshâbının yanına gelip; "Sizin hicret edeceğiniz yer bana bildirildi. Orası Medîne'dir. Oraya hicret ediniz. Allahü teâlâ Medîne'yi size emniyet ve huzur bulacağınız bir yurt kıldı" buyurdu.

Bundan sonra müslümanlar, Medîne'ye birbiri ardınca bölük bölük hicret etmeye başladılar. Peygamber efendimiz, hicretin son derece ihtiyatlı ve gizli yapılmasını sıkı sıkıya tenbih ediyordu.

Neden sonra işin farkına varan müşrikler hicret için yola çıkan müslümanlardan, görebildiklerini yoldan çevirmeye, kadınları kocalarından ayırmaya, gücü yettiklerini hapse atmaya başladılar ve çeşitli cefâlara tâbi tuttular. Müslümanlar ise, buna rağmen her fırsatı değerlendirerek Medîne yollarına düştüler.

Hazret-i Ömer de, bir gün kılıcını kuşandı. Yanına oklarını ve mızrağını alıp herkesin önünde Kâbe'yi yedi defa tavâf etti. Oradaki müşriklere, yüksek sesle şunları söyledi: "İşte ben de dînimi korumak için Allahü teâlânın yolunda hicret ediyorum. Karısını dul, çocuklarını yetim bırakmak, anasını ağlatmak isteyen varsa şu vâdinin arkasında önüme çıksın!..."

Böylece hazret-i Ömer ile yirmi kadar müslüman, güpe gündüz, çekinmeden Medîne'ye doğru yola çıktılar.  Artık göçlerin arkası kesilmiyor. Eshâb-ı kirâm bölük bölük Medîne'ye ulaşıyordu.

Müslümanların çoğu, Medine'ye hicret edince, hazret-i Ebû Bekir de hicret için izin istedi. Resûl-i ekrem; “Sabır eyle. Ümîdim odur ki; Allahü teâlâ bana da izin verir. Beraber hicret ederiz”  buyurdu. Hazret-i Ebû Bekir; "Anam-babam sana fedâ olsun! Böyle ihtimâl var mıdır?" diye sorunca, Peygamberimiz;  “Evet vardır” buyurarak sevindirdi.

Hazret-i Ebû Bekir hicret için iki deve satın aldı ve o günü beklemeye başladı. Artık Mekke'de; Sevgili Peygamberimiz ile hazret-i Ebû Bekir, hazret-i Ali, fakîrler, hastalar, ihtiyârlar ve müşriklerin hapse attığı mü'minler kalmıştı.

Müşrikler, hicreti etkisiz hale getirmek, Müslümanların güçlenerek tekrar üzerlerine gelmelerine mani olmak için, Efendimizi öldürmeye karar verdiler. Müşrikler bu hazırlık içindeyken Allahü teâlâ, Resûlüne hicret emri verdi. Cebrâil aleyhisselâm gelerek, müşriklerin kararını ve o gece yatağında yatmamasını bildirdi.

Sevgili Peygamberimiz hazret-i Ali'ye kendi yatağında yatmasını, bıraktığı emânetleri sâhiplerine vermesini söyleyerek, “Bu gece yatağımda yat uyu, şu hırkamı da üzerine ört! Korkma, sana hiç bir zarar gelmez" buyurdu.

O gece, hicret gecesi müşrikler, Resûlullah efendimizin saadethânelerinin etrafını sarmışlardı. Peygamber efendimiz mübârek evlerinden çıktılar. Yâsîn-i şerîf sûresinin başından on âyet-i kerîmeyi okudular ve bir avuç toprak alıp kâfirlerin başına saçtılar. Resûlullah efendimiz selâmetle aralarından geçip, hazret-i Ebû Bekir'in evine ulaştı. Müşriklerden hiç biri O'nu görememişti.

Bir müddet sonra, Resulullah efendimizin hanei- saadetlerinden ayrıldıklarını öğrenince derhal kapıya hücum edip içeri girdiler. Hazret-i Ali'ye, Resûl-i ekremin nerede olduğunu sordular. Hazret-i Ali, “Bilmem! Beni, O'nun muhâfazasına me'mur mu ettiniz?” diye cevap verince kahrolduklar, Resûlullah efendimizi bulmak için dışarıya çıkıp aramaya başladılar.

Her yeri aramalarına rağmen, bulamadılar ve çılgına döndüler. En azılıları olan Ebû Cehil, Mekke ve civârında tellâllar bağırtarak, sevgili Peygamberimizi ve hazret-i Ebû Bekir'i bulup getirenlere ve yerlerini bildireceklere 100 deve vereceğini va'd etti. Onun bu va'dini duyan ve mala tamah eden ba'zı kimseler silâhlanıp, atlarına binerek aramaya koyuldular.(Devamı yarın)

Resûlullah efendimiz, hanei saadetin etrafını çeviren müşriklerin üzerine toprak saçarak uzaklaşıp hazret-i Ebû Bekir'in evine gitti. Hazreti Ebû Bekir'e, “Hicret etmeme izin verildi” buyurunca, Hazret-i Sıddîk, sevincinden ağladı.

Peygamber efendimiz ve Ebû Bekr-i Sıddîk yanlarına bir miktar yiyecek alarak yola çıktılar. İzleri belli olmasın diye parmaklarına basarak gidiyorlardı.

Sevgili Peygamberimizin nâlini dar olduğundan, yolda parçalandı ve mübârek ayakları yaralandı, yürüyecek hâli kalmamıştı. Güçlükle Sevr dağına çıkıp mağaraya ulaştılar. Kapı önüne geldiklerinde, hazret-i Ebû Bekir, “Yâ Resûlallah, içeri girmeyin! Ben gireyim, orada zararlı bir şey varsa, bana gelsin, mübârek zâtınıza bir keder, bir elem değmesin” dedi ve içeri girdi. İçeriyi süpürüp temizledi. Sağında, solunda irili ufaklı bir çok delikler vardı. Hırkasını parçalayıp, delikleri kapadı, fakat bir açık kaldı. Onu da ökçesi ile kapayıp, Resûlullahı içeri da'vet eyledi.

Peygamber efendimiz içeri girdi ve mübârek başını Ebû Bekir'in kucağına koyup uyudu. O sırada, hazret-i Sıddîk'in ayağını yılan soktu. Resûlullahın uyanmaması için sabredip, hiç hareket etmedi. Fakat gözyaşı Resûlullahın mübârek yüzüne damlayınca; “Ne oldu yâ Ebâ Bekr?” buyurdular. Hazret-i Ebû Bekir, “Ayağım ile kapattığım delikten, bir yılan ayağımı soktu” dedi. Resûlullah efendimiz, Ebû Bekir'in yarasına, iyi olması için mübârek ağzının yaşından sürünce, acısı hemen dindi, şifâ buldu.

Sevgili Peygamberimiz ile hazret-i Ebû Bekir, bu mağarada geceli gündüzlü üç gün kaldılar. Hazret-i Ebû Bekir'in oğlu Abdullah, Mekke'de duyduklarını, geceleyin mağaraya gelip haber veriyordu.

Sevr mağarasından dördüncü günü ayrılan sevgili Peygamberimiz, Kusvâ adlı devesine binerek Mekke'den ayrıldı. Alemlerin efendisi, Allahü teâlânın medhettiği, beldelerin en kıymetlisi olan Mekke-i mükerremeden, vatanından ayrılıyordu. Devesini Harem-i şerîfe doğru döndürüp, mahzûn bir hâlde; "Vallahi Sen, Allahü teâlânın yarattığı yerlerin en hayırlısı, Rabbim katında en sevgili olanısın! Senden çıkarılmamış olsa idim, çıkmazdım. Bana, senden daha güzel, daha sevgili yurt yoktur. Kavmim beni, senden çıkarmamış olsalardı, çıkmaz, senden başka bir yerde yurt, yuva tutmazdım" buyurdu.

O anda Cebrâil aleyhisselâm inip, “Yâ Resûlallah! Vatanına müştâk mısın, ayrıldığın için üzülüyor musun?" dedi. Efendimiz de,  "Evet, müştâkım!" buyurdular. Cebrâil aleyhisselâm, sonunda Mekke'ye geri döneceğini müjdeleyen, Kasas sûresi 85. âyet-i kerîmesini okudu.

Yolculuk sâkin geçiyordu.Fakat Sürâka bin Mâlik, müşriklerin va’dettikleri dünyalıklara kavuşmak için Resulullah efendimizi takibe başlamıştı. Nihayet Peygamber efendimize saldırabilecek kadar yaklaştı: “Yâ Muhammed! Seni, bugün benden kim koruyacak!” dedi. Server-i âlem efendimiz de,”Beni, Cebbâr ve Kahhâr olan Allahü teâlâ korur!” cevâbını verdi. Peygamber efendimiz; "Yâ Rabbî! Onu düşür" diye duâ buyurdu. O sırada Sürâka'nın atı, iki ön ayaklarıyla dizlerine kadar yere battı. Bundan kurtulup, tekrar saldırmaya teşebbüs edince, atının ayakları yine yere saplandı. Sürâka, atını ne kadar zorladıysa da, onu bir türlü kurtaramadı. Çâresiz kalınca, şefkat ve merhamet sâhibi olan Resûlullah efendimize yalvarmaya başladı. Zarar vermiyeceğini söylüyordu. Kâinâtın efendisi; "Yâ Rabbî! Eğer o sözünde doğru ve samîmî ise, atını kurtar" diye duâ etti. Kurtulup geri döndü, gördüklerinden kimseye bahsetmedi.

Peygamber efendimiz, hazret-i Ebû Bekir, Rebî'ül-evvel ayının sekizinde pazartesi günü, Mîlâdî 622 yılı Eylül ayının 20. günü kuşluk vakti "Kubâ" köyüne ulaştılar. Burada ilk mescidi yaptılar. Kubâ vâdisinde ilk Cum'a namazını kıldılar ve ilk hutbeyi îrâd ettiler. Kubâ mescidi, âyet-i kerîmede meâlen; "Temeli takvâ üzerine kurulan mescid" diye buyrularak medh edildi.

Daha sonra, Hazret-i Ali de gelip yetişti. Hep beraber, Medine’yi hareket ettiler. Medîneli Müslümanlar ve Muhâcirler, Efendimizi büyük sevinç ve çoşku ile karşıladılar. Resulullah efendimiz, Zeyd Ebû Eyyûb el-Ensârîhazretlerinin evine teşrif buyurdular. (Daha geniş bilgi için, “Kainatın Efendisi – Arı sanat yayınevi, 0212 5204151- kitabına müracaat edilebilir. )

İşte Resûlullahın bu hicreti Müslümanların hicri yılbaşısı kabûl edildi. Bu vesile ile okuyucularımızın yeni yıllarını tebrik eder, bütün İslam alemi için hayırlara vesile olmasını cenab-ı Haktan niyaz ederim.

İstanbul, dünyanın incisidir… Boğazı, coğrafik yapısı, iklimi ve en önemlisi tarihi özellikleri ile dünyada bir eşi benzeri olmayan bir şehirdir. Bütün dünyanın başşehri olmasına layık bir şehirdir. Bunun için, Fâtih Sultan Mehmed, “Dünyâda tek bir din, tek bir devlet, tek bir pâdişâh ve İstanbul’da cihanın payitahtı olmalıdır.” demiştir.

Bir şey ne kadar kıymetli ise, ona kavuşmamıza vesile olan kimselere de o kadar şükran borcumuz artar. Bunun için maddi ve manevi değeri eşsiz bu nadide şehri fethedip bizlere armağan eden zatları da unutmamamız lazım. İstanbul’un fethi denilince, Fatih Sultan mehmed Handan sonra fethin manevi kumandanı Akşemseddin hazretleriakla gelir. Bugün bu mübarek zatın ölüm yıldönümüdür. Bu vesile ile kendisinden bir nebze bahsederek, ona karşı olan şükran borcumuzu hatırlatmak istedim.  

Akşemseddîn hazretleri, büyük âlim, üstâd, hekim ve velî bir kimsedir. Evliyânın büyüklerinden Şihâbüddîn-i Sühreverdî’nin neslindendir. Soyu, Hz. Ebû Bekr-i Sıddîk’a ulaşır. Hocası Hâcı Bayram-ı Velî hazretleridir. Hâcı Bayram-ı Velî; saçının, sakalının ağarması ve ak elbiseler giymesi sebebiyle Akşemseddîn lakabını vermiştir. 1390 senesinde Şam’da doğdu. Küçük yaşta Kur’ân-ı kerîmi ezberledi. Yedi yaşında babası ile Anadolu’ya gelip Amasya’nın Kavak nâhiyesine yerleşti.

Akşemseddîn hazretleri, devamlı takvâ üzere bulunurdu. Yüksek ahlâk sâhibi idi. Ondaki bu hâlleri görenler ve bilenler, kendisine, zamanın büyük velîsi Hâcı Bayram hazretlerine gitmesini tavsiye ettiler.

Bu tavsiyelere uyan ve tasavvuf yolunda yükselmek isteyen Akşemseddîn hazretleri, müderrislik görevini bırakarak, Ankara’ya geldi. Rastladığı bir kimseye, Hâcı Bayram-ı Velî’yi nerede bulabileceğini sordu. O da karşı sokakta, yanında iki talebesiyle gezen bir zâtı göstererek  “ İşte şu gördüğün, dükkân dükkân gezerek para toplayan kişi Hâcı Bayram’dır.” dedi.

Akşemseddîn hazretlerinin yüzü buruştu, görünüşe bakarak üzüldü, kalbi sıkıntıyla doldu. “Demek meşhûr velî Hâcı Bayram dükkân dükkân para topluyor. Buralara kadar kendimi boşuna yormuşum” diyerek oradan uzaklaştı ve meşhûr velî Şeyh Zeynüddîn-i Hâfî hazretlerine talebe olmak gâyesiyle Haleb’e doğru yola çıktı.

Günlerce yol alan Akşemseddîn, Haleb’e bir konak mesâfeye geldiğinde, bir hana indi. Ertesi sabah, elleri yüzünde olarak korku, şaşkınlık ve dehşet içerisinde uyandı. Hâlâ gördüğü rü’yânın etkisi altındaydı. Hemen geri döndü.

Rü’yâsında boynuna takılan bir zincir, Hâcı Bayram’ın elindeydi. Akşemseddîn, Haleb’e gitmek istedikçe Hâcı Bayram zinciri çekiyordu. Tam boğulmak üzere iken uyanmıştı. Rü’yâ, ta’bîri gerektirmeyecek kadar açıktı. Akşemseddîn hızla Hâcı Bayram’a gelirken; “Ne yaptım ben, görünüşe aldandım” diyerek kendi kendine söyleniyordu.

Ankara’ya gelip, Hâcı Bayram-ı Velî’nin dergâhına ulaşınca, onun, talebeleriyle tarlada çalıştığını öğrendi. Hemen oraya koştu, fakat Hâcı Bayram hiç iltifât etmedi. Akşemseddîn, diğer talebeler gibi tarlada çalıştı. Yemek vakti gelince, Akşemseddîn’in yüzüne bakmadı. Hâcı Bayram, hazırlanan yemeği talebelerine taksim etti, kalanını da köpeklerin çanağına döktürdü. Bir tabak yemeği de Akşemseddîn’in yemesi için köpeklerin arasına koydurdu.

Akşemseddîn, bir onlara, bir de kendine bakarak, nefsine; “Sen buna lâyıksın!” diyerek, köpeklerin arasında tabağından yemeye başladı. Hâcı Bayram-ı Velî, onun bu tevâzuuna dayanamıyarak; “Gel aramıza, kalbimize girdin, gel yanıma!” diyerek gönlünü alıp, sofrasına oturttu. Sonra da; “Zincirle zorla gelen misâfiri böyle ağırlarlar” buyurdu.

Hocasına tam bağlılığı ve ihlâslı gayreti sebebiyle, kısa zaman sonra Hâcı Bayram-ı Velî hazretlerinin halîfesi olmakla şereflendi. Artık o da hocası gibi tasavvufta zirveye ulaşıp, halkı irşâd etmeye başladı.

Hâcı Bayram-ı Velî hazretlerinin terbiyesiyle irşâd makâmına yükselen Akşemseddîn hazretleri, önce Beypazarı’na yerleşti.Daha sonra, buradan ayrılıp Göynük’e yerleşti. Burada halkı irşad eder, sık sık da, Ankara’ya gidip hocası Hacı Bayram-ı veli’yi ziyaret ederdi.

Osmanlı Sultânı İkinci Murâd Hân, Hâcı Bayram-ı Velî’yi son derece severdi. Hacı Bayram, fırsat buldukça, kendisini ziyâret ederdi. Bir defasında, dört yaşındaki oğlu Şehzâde Mehmed’i de (Geleceğin Fatih Sultan Mehmed’i) huzura getirtip Hâcı Bayram’ın elini öptümüştü. Sultân Murâd Hân, sohbet sırasında Hâcı Bayram’a dedi ki:

- Efendim, İstanbul’u alıp, kâfir diyârını İslâmın nûru ile nûrlandırarak, çan çınlamaları yerine ezân seslerinin yükselmesini arzû ederim. Bu husûsta duâlarınızı beklerim.

Hâcı Bayram-ı Velî buyurdu ki:

- Allahü teâlâ, ömrünüzü ve devletinizi ziyâde etsin. Yalnız, İstanbul’un alındığını sen ve ben göremeyiz.

Sonra da, şehzâde Mehmed ile Akşemseddîn’i göstererek buyurdu ki:

- Ama şu çocukla bizim Akşemseddîn görürler. (Devamı yarın)

Sultân Murâd Hân’dan sonra genç yaşta Osmanlı tahtına çıkan Sultân Mehmed Hân, çocukluğundan beri hayâl ettiği İstanbul’un fethi hazırlıklarına hemen başladı. Hazırlıkları kısa zamanda tamamladıktan sonra İstanbul’a doğru hareket ederken, Allah adamlarının da ordusunda bulunmasını istedi.

Bu da’vet üzerine Akşemseddîn, Akbıyık Sultân, Molla Fenârî, Molla Gürânî, Şeyh Sinân gibi meşhûr âlim ve velîler, talebeleriyle birlikte orduya katıldılar. Bilhassa talebeleriyle birlikte orduya katılan Akşemseddîn hazretleri askerlere ayrı bir şevk ve azim veriyorlardı.

Kuşatmanın devam ettiği bir sırada Avrupa’dan asker ve erzak getiren gemiler, Osmanlı donanmasının müdâhalesine rağmen, şehre girmeye muvaffak oldu. Kâfirler görülmemiş şenlikler yaparlarken, Müslümanlar üzüntülü idi. Pâdişâha gelen bazı devlet adamları dediler ki:

- Bir sofunun (Akşemseddîn) sözüyle bu kadar asker kırdırdın ve bütün hazîneyi tükettin. İşte Frengistan’dan kâfire yardım geldi. Fethetmek ümidi kalmadı.

Bunun üzerine Sultân Mehmed Hân, vezîri Veliyüddîn Ahmed Paşayı Akşemseddîn’e göndererek; “Şeyhe sor, kalenin feth olmak ve düşmana karşı zafer kazanmak ümidi var mıdır?” dedi. Buna Akşemseddîn hazretleri “Evet” cevabı verdikten sonra, genç pâdişâha bir de mektup gönderdi. Mektûbunda diyordu ki:

Nihâyet Akşemseddîn hazretlerinin tâyin eylediği zaman geldi. Sultân Mehmed Hân ordunun başına geçerken, hocası Akşemseddîn’den okumak için bir duâ istirhâm etti. Bunun üzerine Akşemseddîn; “Yâ Fakîh Ahmed!” diyerek himmet talep eyle!.. Onu vesîle kılarak Allahü teâlâya tazarru ve niyâz eyle” buyurdu.

Sonra çadırına giren Akşemseddîn hazretleri, yanına hiç kimseyi koymamalarını istedi ve kapılarını iyice kapattırdı. Fâtih Sultân Mehmed Hân, hançeri ile çadırı açıp içeri baktığında, gördüğü manzara şöyleydi:

Hocası Akşemseddîn hazretleri kuru toprak üzerinde secdeye kapanmış, başından sarığı düşmüş, ak saçı ve ak sakalı nûr gibi parlıyordu. Ak saçını ve ak sakalını toprağa sürüp, saçını, sakalını toprak içinde bırakmıştı. Bu hâli ile İstanbul’un fethinin gerçekleşmesi için Allahü teâlâya yalvarıp duâ ediyor, gözyaşı döküyordu.

Fâtih Sultân Mehmed Hân, hocası Akşemseddîn’in Allahü teâlâya yalvarıp, duâ etmekte olduğu bu yüksek hâlini görünce, doğruca yerine döndü. Kaleye bakınca surlara tırmanan İslâm askerinin yanında ve önünde ak abalı bir topluluğun da hisâra girmekte olduğunu gördü. Az sonra fethin askeri de surları geçip şehre girdi. Böylece İstanbul’un fethi ve Peygamber efendimizin büyük mu’cizesi gerçekleşti.

Sultân Mehmed kendisini tebrike gelenlere, “Gidiniz, ona gidiniz! Sultan Mehmed enim, ama o, benim hocamdır. Şehrin ma’nevî fâtihidir” diyerek hocası Akşemseddin’i işaret ediyordu. Fâtih Sultân Mehmed Hân İstanbul’a girdikten sonra, hocası Akşemseddîn üç gün gözden kayboldu. Bütün aramalara rağmen bulamadılar. Üç gün sonra, Edirnekapı yakınlarında virâne bir yerde ibâdetle meşgûl olarak buldular.

O zamandan beri bu yere, onun ismine izâfeten “Akşemseddîn” mahallesi denildi. Fâtih Sultân Mehmed Hân, fethin üçüncü günü Ayasofya’ya gidip, orayı câmiye çevirdi. Burada ilk hutbeyi, Akşemseddîn okudu. Cumadan sonra da, gazilere şu nasîhatlerde bulundu:

Daha sonra tekrar Göynük’e döndü. Manevi derecelerinin yanı sıra tıp alanında da önemli çalışmaları olan Akşemseddin hazretleri, 1459 yılına kadar Göynük’te yaşadı. Pâdişâhın kendisine gönderdiği bütün ihsân ve hediyeleri hayır işlerinde kullanmak üzere vakıflar kurdurdu. Bir taraftan da oğullarının terbiyesi ile meşgul oldu.

Birgün küçük oğlu Hamdi Çelebi ile meşgûl olurken hanımına, “Bu küçük oğlum yetim, zelîl kalır; yoksa bu zahmeti, mihneti çok dünyadan göçerdim” dedi. Hanımı, “ A efendi! Göçerdim dersin, yine göçmezsin.” cevabını verdi. Bunun üzerine Akşemseddîn hazretleri, “Peki o zaman göçeyim” deyip, mescide girdi. Evlâdını topladı. Vasiyetnâmesini yazdı. Helâllaştı, vedâ etti. Yasîn sûresi okunurken sünnet üzere yatıp rûhunu teslim eyledi. Göynük’teki târihi Süleymân Paşa Câmiinin bahçesine defnedildi. Daha sonra oğullarının kabri ile beraber bir türbe içine alındı.

Her yıl, Mayıs ayının son pazarında, kalabalık katılımlarla Göynük’te kabrinin başında anma günü tertiplenerek ona karşı olan şükran borcu tazelenmektedir.

Geçen hafta gazetemizde bir haber yayınlandı: İngiltere’de “Waste and Resources Action” adlı kurum tarafından yapılan araştırmaya göre, her yıl 8 milyar sterlin (yaklaşık 16 milyar dolar) değerindeki gıda maddesi çöpe gidiyormuş. Britanyalılar, satın aldıkları gıdanın üçte birini çöpe atıyormuş. Araştırmaya iş yerleri dahil edilmemiş.

İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nin açıklamasına göre de, günde iki milyon ekmek çöpe atılıyormuş.Türkeyi çapında, bu rakam 2.6 milyar adet ekmeği buluyormuş. Çöp bidonlarında her zaman gördüğümüz, bütün bütün atılan ekmekler de bu bilginin doğruluğunun ispatı.

Bu iki araştırmayı genelleyecek olursak karşımıza akıl almaz rakamlar çıkar. Çünkü, sadece İngiltere’nin gıda israfı 16 milyar dolar. Bir de ABD ve diğer kalkınmış ülkeleri hesaba katacak olursak karşımıza çıkacak rakamları siz düşünün. En az birkaç yüz milyar dolar.

Bunlar, Cenab-ı Hakkın verdiği nimeti çöpe atarken, diğer tarafta, birçok ülkede insanlar açlıktan ölüyor. Bu insanların vebali onların üzerine oluyor. Dinimize göre, bir mahallede veya bir şehirde açlıktan ölen varsa, yine aynı yerde zekatını vermeyenler varsa, bunlar ölen kimselerin katili oluyorlar.

Bunun için dinimiz israf üzerine çok durmaktadır. Fazlalık varsa bunun fakirlerle, muhtaçlarla paylaşılmasını emretmektedir.

Dinimize göre israf bir hastalıktır, kalbin hastalığıdır. Çok kötü bir huydur. İsrafın kötülüğünü göstermek için, Allahü teâlânın, “İsraf etmeyiniz! Allahü teâlâ, israf edenleri sevmez” mealindeki kelamı yetişir. İsra suresindeki ayet-i kerimede de mealen, “Tebzir etme! Tebzir edenler, israf edenler şeytanların kardeşleridir” buyuruyor. Şeytanın kardeşi de, şeytan olur. Şeytan isminden daha kötü bir isim yoktur. İsrafı, bundan daha çok kötüleyen birşey düşünülemez.

Allahü teâlâ, mallarını israf edenlere birşey vermeyiniz diye emir ederken, bunları en kötü bir isim ile adlandırıyor. Nisa suresindeki ayet-i kerimede mealen, “Mallarınızı sefihlere, alçaklara vermeyiniz!” buyuruyor. Kur'an-ı kerimde Firavnı kötülerken, “O, israf edenlerden idi” buyuruyor. Lut aleyhisselamın kavmini de, “Siz, israf eden kavmsiniz!” diye kötülüyor.

İsraf edenlerin şeytana, Firavna ve Lut aleyhisselamın kötü kavmine benzetilmesi ve Allahü teâlânın bunları sevmemesi ve bunlara sefih demesi ve ahirette azab çekmeleri, dünyada aşağı, muhtaç duruma düşmeleri ve pişman olmalarıdır.

İrafın kötü olmasının birinci sebebi, malın kıymetli olmasıdır. Mal, Allahü teâlânın verdiği bir nimettir. Ahireti kazanmak, mal ile olur. Dünya ve ahiret, mal ile intizam bulur, rahat olur. Hac, cihad sevabı mal ile kazanılır. Bedenin sağlık, kuvvet bulması, mal ile olur. Başkasına muhtaç olmaktan insanı koruyan maldır. Sadaka vermek, akrabayı dolaşmak, fakirlerin imdadına yetişmek mal ile olur. Mescidler, mektepler, hastahaneler, yollar, çeşmeler, köprüler yaparak, asker yetiştirerek insanlara hizmet de mal ile olur. Dinimiz, “İnsanların en iyisi, onlara faydası çok olanıdır” buyuruyor. İnsanlara yardım etmek için çalışıp para kazanmak, nafile ibadet etmekten daha çok sevaptır. Cennetin yüksek derecelerine mal ile kavuşulur.

İmam-ı Tirmizinin  bildirdiği bir hadisi şerifte, “Allahü teâlâ, bir kuluna mal ve ilim verir. Bu kul da haramlardan kaçınır. Akrabasını sevindirir. Malından, hakkı olanları bilip verir ise, Cennetin yüksek derecesine gider” buyuruldu.

Başka bir hadis-i şerifte de şöyle buyuruldu:

Allahü teâlâ, Kur'an-ı kerimde, mala “Hayırlı şey” ismini vermektedir ve Habibine , verdiği nimetleri hatırlatırken: “Sen malsız idin, sana, kimseye muhtaç olmayacak kadar, mal verdim” buyurmaktadır.

Büyük âlim Süfyan-ı Sevri buyuruyor ki, “Bu zamanda mal, insanın silahıdır”.Yani, insan canını, sıhhatini, dinini ve şerefini mal ile korur. Medine-i münevverenin yedi büyük aliminden biri olan Said bin Müseyyib buyuruyor ki, “Borçlarını ödemek için ve ırzını, namusunu korumak için ve ölünce, geride kalanlara miras bırakmak için mal kazanmayan kimse, hayırsızdır”. Yani kendine ve cemiyete zararlıdır.

İşte mal bu kadar kıymetli. Böyle olunca da, bunu israf etmek, faydalı yerlerde kullanmamak, zararlı yerlerde kullanmak da bu kadar  kötü olmakta, vebali, hesabı çetin olmaktadır. Bunun için, sahip olduğumuz her nimetten, maldan hesabı çekileceğimizi hiçbir zaman unutmamalıyız. Hiç kimsenin, bu benim malımdan istediğim gibi harcarım deme hakkı yoktur.

Dün, yapılan araştırmalara göre, gıda maddelerinde dünya çapında yapılan israfın birkaç yüz milyar doları bulduğundan bahsetmiştik. Tabii ki, yapılan israf sadece bundan ibaret değil. ABD’de yapılan araştırmalara göre, insanların kilo vermek için harcadıkları paranın 100 milyor doları geçtiği görülmüştür. Bu sade fazlalıkları atmak için yapılan masraf. Bu fazlalık olduğuna göre, bunu alırken de en az bu kadar masraf yapıldığı kesin.

Güzel görünmek için estetik için yapılan israf ise bütün bunların çok çok üstünde. Sadece bu iki harcama kalemi üzerinden yapılan masraf bir tirilyonun doların üzerinde. İşte dünya bu. Bir kısım insan, tokluktan çatlarken, parayı nasıl harcayacağım derdinden strese, depresyona girerken, diğer yandan milyonlarca insan, açlıktan kırılmakta, hayatta kalma mücadelesi vermektedir.

Eğer herkes İslamiyete uygun yaşasa, zekatını verse, israf yapmayıp fazlalıklarını ihtiyaç sahiplerine verse inanın yer yüzünde, aç açık kimse kalmaz. Bu hayal değil, az da geçmişte İslam ülkelerinde yaşanmıştır. Müslümanlar zekatlarının verecek kimseleri bulmada zorlanmışlar, zekat verecek kimse bilmak için yolculuğa çıkmak zorunda kalmışlardır. Çünkü zekat vermek için nisab miktarından az mala sahip olmak lazımdır. Bu da bugün itibariyle 96 gr. altın yaklaşık 3 bin liradır.

Ayrıca dünyada, anarşi terör de olmaz, fakirlerin gözü zenginlerin malında olmazdı. Çünkü bütün kavgaların, savaşların esas sebebi paylaşım mücadelesidir. Zenginler de emniyet içinde, huzurulu bir hayat sürerlerdi. Güvenliklik için bu kadar büççe ayırmak zorunda kalmazlardı. Sosyal adaletin tesis edilememesinde israfın önemli bir yeri vardır.

Ayrıca malı israf etmek, Allahü teâlânın nimetini hakir görmek, nimete kıymet vermemek, nimeti elden kaçırmak, kısaca küfran-ı nimet etmek, yani şükür etmemek olur. Bu ise, nimet verenin düşman muamelesi yapmasına, azarlamasına ve azab etmesine sebep olacak büyük bir suçtur. Nimetin kıymeti bilinmeyince, hakkı gözetilmeyince elden gider. şükür edilince ve hakkı gözetilince elde kalır ve artar. İbrahim suresi, yedinci ayetinde mealen, “Şükür ederseniz, verdiğim nimetleri elbette arttırırım” buyuruyor.

Cenâb-ı Hakkın verdiği nimetin şükrünü yapabilmek, Cenâb-ı Hakka karşı asi, günahkar duruma düşmemek için israfın ne olduğunu, mahiyetini iyi bilmek gerekir.

İsraf, malı helak etmek, faydasız hale getirmek, dine ve dünyanın mubah olan işlerine faydalı olmayacak şekilde sarf etmektir. Herkesce bilinmeyen, hatırlatılması lazım olan israflar da vardır. Mesela, gıda maddelerini iyi saklamayıp kendiliklerinden bozulmaları veya nem alarak, çürümeleri hep israfdır. Fasülye, pirinç, nohud gibi şeyleri yıkarken dökmek ve dökülenleri toplamamak israfdır. Elbise, sarık, çorab, ayakkabı gibi giyim eşyasını iyi kullanmayıp, çabuk eskitmek, onları yırtmak, yıkarken suyu, sabunu çok harcamak, lambayı, elektriği, doğal gazını boş yere yakmak, hep israfdır.

Malı kıymetinden aşağı fiyatla satarak veya kiraya vererek ve kıymetinden yukarı fiyatla satın alarak veya kiralıyarak aldanmak israf olur. Doyduktan sonra fazla yimek de israfdır.

Sofrada yemek çeşitlerini lüzum yok iken arttırmak, artan yemeklere çöpe dökmek israfdır. Ekmeğin pişkin yerini ve içini yiyip, kenar ve kabuklarını atmak israfdır. Bırakılan kısımları başkası veya hayvan yirse, israf olmaz.

Sadaka vermekte de, israf vardır. Cenâb-ı Hak, sadaka verirken, haram olan israfdan sakınımasını emretmektedir. Sabit bin Kays  bir günde beşyüz ağacın hurmalarını toplayıp hepsini sadaka vererek evi için hurma bırakmayınca, ayet-i kerime gelip, “Hepsini vermeyiniz!” buyuruldu. Muaz bin Cebelin  bir hurma ağacı vardı. Hurmalarını toplayıp hepsini sadaka verdi. Kendine birşey kalmadı. Hemen “Fakat, israf etmeyin” ayet-i kerimesi geldi. İsra suresi, yirmidokuzuncu ayetinde mealen, “Ey Habibim! Malını, kendine kalmayacak Şekilde dağıtma!”buyuruldu.

Resulullah efendimiz, “Sadakanın hayırlısı, ihtiyacı olmayanın verdiğidir” buyurdu. Resulullah  efendimize biri gelip, bir altınım var, ne yapayım dedi. “Bununla kendi ihtiyaçlarını al” buyurdu. Bir altınım daha var dedi. “Onunla da çocuğuna lazım olanları al” buyurdu. Bir daha var dedi. “Onu da, ailenin ihtiyaçlarına sarf et” buyurdu. Bir altın daha var dedi. “Hizmetcinin ihtiyaçlarına kullan” buyurdu. Bir daha var deyince, “Onu kullanacağın yeri sen daha iyi bilirsin” buyurdu.

Borcu varken malını dağıtmak da istaftır. Resulullah efendimiz, “Kendisi veya çoluk çocuğu muhtaç iken veya borcu var iken verilen sadaka kabul olmaz. Borç ödemek, sadaka vermekten ve köle azad etmekten ve hediye vermekten daha mühimdir. Başkasının malını, sadaka vererek, zayi olmasına sebep olmayın!” buyurdu.

Malın hesabını vermek zor olduğu için, zenginlerinin ahırette işinin daha güç olduğu anlaşılıyor. Hele bu zamanda; yüzlerce israf tuzağını aşabilmek her baba yiğitin harcı olmaması gerekir!

Günümüzde iki yüzlülük, içi başka dışa başka davranışlar çok yaygınlaştı. Herkes rolünü çok iyi bir şekilde oynadığı için de gerçek niyeti anlamak hayli zorlaştı. İkiyüzlülüğün en tehlikelisi de Cenab-ı Hakka karşı yapılanıdır. Her Müslümanın bir işi yaparken kendisine “ Niçin?” sorusunu sorması lazım. Sorunun cevabı, “Allah için” ise yaratılış gayesine uygun hareket ettiği, doğru yolda olduğu anlaşılır. Dinimizde bunun adı “İhlâs” tır.

İhlâs, hâlis, temiz etmek, niyeti temizlemek, yalnız Allahü teâlâ için yapmak demektir. Hadîs-i şerîfte, “Cenâb-ı Hak buyurdu: İhlâs, sırlarımdan bir sırdır. Onu, sevdiğim kulların kalbine emânet ederim.” buyuruldu. Başka bir hadis-i şerifte de, “İbadetleri ihlas ile yap! İhlas ile yapılan az amel, kıyamette sana yetişir.” buyuruldu. Çok da yapılan ihlâssız yapılan ibadetler kayda geçmediği, yok farzedildiği için kıyamette bir kıymeti olmayacaktır.

İhlâs, kalb işidir. İbâdetlerin, Allahü teâlânın rızâsına uygun olup olmadığı âhırette açığa çıkacaktır. İhlâslı ve ihlâssız yapılan amellerin ahırette kişinin karşısına nasıl çıkacağını Peygamber efendimiz şöyle bildirmektedir:

“Kıyâmet günü ilk hesâba çekilecek üç sınıf kimseden birincisi, Allahü teâlânın ilim verdiği kimsedir. Allahü teâlâ bu kimseye şöyle suâl edecektir:

- Yâ Rabbî, sabah akşam ibâdet edip, kulluk vazîfemi yaptım. İnsanlara dînini öğrettim. Bunları senin rızân için yaptım.

- Yalan söylüyorsun. Falan kimse, ne bilgili, ne âlim desinler diye yaptın ve öyle de dediler. Melekler de, "Evet yâ Rabbî" diyecekler.

İkincisi, kendisine mal verilen kimse olup, ona da Allahü teâlâ şöyle suâl eder:

- Yâ Rabbî, sabah akşam senin rızân için, senin razı olduğun yerlere sarfedip, tasadduk ettim.

Üçüncüsü ise, harbte ölen kimse olup, ona da Allahü teâlâ suâl ederek buyurur ki:

- Yâ Rabbî, senin rızân için harbettim ve öldürüldüm.

Benî İsrâilden ibâdetle meşgul olan bir kimseye, "Burada ağaca tapanlar var" deyip, tapınılan ağacın yerini haber verdiler. O da Allah rızâsı için, bildirilen ağacı kesmek niyetiyle yola çıktı. Yolda bir ihtiyar şekline giren şeytan, onu karşılayıp dedi ki:

- Sen ibâdetinle meşgul ol. Başkasının ağaca tapmasının sana bir zararı olmaz.

- O ağacı kesmem de ibâdettir. Bunu Allah rızâsı için yapacağım.

- Ben de o ağacı kesmene izin vermem.

Bunun üzerine dövüşürler. Şeytanı yenip göğsünün üzerine oturunca, şeytan tekrar dedi ki:

- Beni bırak sana söyliyeceklerim var. Sen Peygamber değilsin. Bu işle vazîfelendirilmedin. Bunu sana sormıyacaklar. Hem sen fakîr bir kimsesin. Eğer beni bırakır ve o ağacı kesmekten vazgeçersen hergün sana iki altın getiririm. Böylece başkasına muhtaç olmaz ve daha güzel ibâdet edersin.

Şeytanın bu teklifi üzerine o kimse, ağacı kesmekten vazgeçti. Şeytan birinci ve ikinci günü altını getirdi. Fakat üçüncü günden sonra getirmedi. O kimse bu hâle kızdı ve baltasını alıp, ağacı kesmeye gitti. Yolda yine aynı şekilde şeytanla karşılaştı. Ağacı kesme işinden vazgeçmediği için tekrar dövüştüler. Bu sefer şeytan gâlip geldi. Bunun üzerine o kimse dedi ki:

- Daha önce sana gâlip gelmişken şimdi mağlup olmamın sebebi nedir?

- İlk çıkışın Allah rızâsı içindi ve niyetin hâlis idi. İhlâslı olduğun için Allah seni gâlip getirdi. Şimdiki hiddetin dünyalık içindir. Altınlar konmadı diye kızdığın için mağlup oldun.

İmam-ı Rabbani hazretleri, sonsuz kurtuluşa erişmek için ilim, amel ve ihlasın şart olduğunu bildirir. Bunlardan birisi olmazsa, diğerlerinin kıymeti olmaz. Yani ilimsiz amel, ihlaslı da olsa kıymetli olmaz. Çünkü ilmi olmadığı için yaptığı kötü bir şeyi Allah rızasına uygun zanneder. İlimle işlenen amelde ihlas yoksa, yine o ibadet kıymetsizdir. İlim ve ihlas olsa, amel olmazsa, zaten ortada yapılan bir şey yoktur. İlim ve ihlasla yapılan amel, imanın parlayıp kuvvetlenmesine sebep olur. Bir amelin ihlasla yapıldığının alametini de peygamber efendimiz şöyle bildiriyor:

İlim öğrenmek ve öğretmek ciddi bir iştir. İlimden gerçek manada istifade edebilmek için, öğrenen ve öğreten kimsenin, samimi ihlâslı olması lazımdır. İşin içine, istismar, karşı tarafı deneme, imtihan etme gibi art niyetler girerse, niyeti bozuk olan, hem dünyada hem de ahırette bunun bedelini ağır şekilde öder. Geçmişte bunun ibretli çok örnekleri vardır:

Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî, Ebû Sa'îd Abdullah ve İbn-üs-Sakkâ daha küçük yaşta iken ilim öğrenmek için Bağdat'a gittiler. Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri o zaman çok genç idi. Hâce Yûsüf-i Hemedânî hazretlerinin, Nizâmiyye Medresesi'nde va'z ettiğini duymuşlardı. Bunlar, onu ziyâret etmeye karar verdiler. İbn-üs-Sakkâ:

- Ona bir soru soracağım ki cevâbını veremeyecek, dedi.

Ebû Sa'îd Abdullah:

- Ben de bir soru soracağım. Bakalım cevap verebilecek mi? dedi.

Küçük yaşına rağmen büyük bir edeb timsâli olan Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri de:

- Allah korusun. Ben nasıl soru sorarım? Sâdece huzûrunda beklerim, onu görmekle şereflenir, bereketlenirim, sözlerinden istifade ederim, dedi.

Nihâyet-i Yûsüf-i Hemedânî hazretlerinin bulunduğu yere varıp sohbetini dinlemeye başladılar. Daha onlar bir şey sormadan, Hemedânî hazretleri İbn-üs-Sakkâ'ya dönerek:

- Yazıklar olsun sana, ey İbn-üs-Sakkâ! Demek bana, cevâbını bilemeyeceğim suâl soracaksın ha! Senin sormak istediğin suâl şudur. Cevâbı da şöyledir, diye cevapladıktan sonra, Senden küfür kokusu geliyor, buyurdu.

Sonra Ebû Sa'îd Abdullah'a dönerek:

- Sen de bana bir suâl soracaksın ve bakacaksın ki, ben o suâlin cevâbını nasıl vereceğim? Senin sormaya niyet ettiğin suâl şudur, diyerek cevapladıktan sonra: Fakat sen de edebe riâyet etmediğin için, niyetin düzgün olmadığı için ömrün hüzün, sıkıntı ile geçecek, buyurdu.

Sonra Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerine döndü:

- Ey Abdülkâdir! Bu edebinin güzelliği ile, Allahü teâlâyı ve Resûlünü râzı ettin. Ben senin Bağdat'ta bir kürsîde oturduğunu, çok yüksek bilgiler anlattığını ve yine senin zamanındaki bütün evliyânın, senin onlara olan yüksekliğin karşısında boyunlarını eğmiş hâlde olduklarını görüyor gibiyim, buyurdu.

Aradan uzun seneler geçti. Hakîkaten Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri, zamanında bulunan evliyânın en üstünü, baş tâcı oldu. Öyle yüksek derece ve makamlara kavuştu ki, insanlardan ve yüksek zâtlardan herkes gelerek, mübârek sohbetlerinden istifâde ederlerdi. Bir gün buyurdu ki: “Benim ayağım, bütün evliyanın boyunları üzerindedir.” Gerçekten zamanında bulunan bütün evliya, onun kendilerinden çok yüksek olduğunu bilirler ve üstünlüğü karşısında boyunları eğik olurdu. Bunlar meydana çıktıkça, Yusuf-i Hemedani hazretlerinin senelerce önce haber verdiği hâller anlaşılıyordu.

Seyyid Abdülkadir Geylani hazretleri, "Bu işe başladığınızda, temeli ne üzerine attınız? Hangi ameli esas aldınız da böyle yüksek dereceye ulaştınız?" diye soranlara buyurdu ki: “Temeli ihlas ve doğruluk üzerine attım. Hiç yalan söylemedim. İçim ile dışım bir oldu. Bunun için işlerim hep rast gitti.”

İbn-üs-Sakkâ'ya gelince; Yûsüf-i Hemedânî ile aralarında geçen o hâdiseden sonra, dînî ilimlerle meşgûl oldu. Çok güzel konuşurdu. Cenâb-ı Hakkın varlığını yüz delil ile ispat eder hâle geldi. Şöhreti zamanın sultanına ulaştı. O da bunu elçi olarak Bizans'a gönderdi. Hıristiyanlar buna çok alâka gösterdiler. Orada İmparatorun kızına aşık oldu. Kız, Hıristiyan olursan o zaman seninle evlenirim deyince, nihâyet, Hıristiyan oldu. Bu defa da yüz delil ile ilâhın üç olduğunu ispata kalkıştı.

Bu hâdiseyi anlatan zât diyor ki:

"Bir gün onu gördüm. Hasta idi. Ölmek üzere idi. Ben yüzünü kıbleye döndürdüm. O başka tarafa çevirdi. Tekrar kıbleye döndürdüm. O tekrar başka tarafa çevirdi ve öylece öldü."

Ebû Sa'îd Abdullah ise Şam'da çeşitli vazîfelerde bulundu. Çeşitli sıkıntılar ile hayatı geçti. Yûsüf-i Hemedânî hazretlerinin, her üçü hakkında da söylediği aynen meydana geldi.

Yûsüf-i Hemedânî hazretleri, dünyaya kıymet vermezdi. Odasında hasır, keçe, ibrik, iki yastık ve bir tencereden başka birşey bulanmazdı. Talebelerine, dört büyük halîfenin menkıbe ve fazîletlerinden bahseder, onlar gibi ahlâklanmalarını nasîhat ederdi.

Yûsuf-ı Hemedânî’ye; “İslâm âlimlerinin ve kıymetli rehberlerin azalıp, yok olduğu zaman ne yapmak lâzım?” denildiğinde; “O zaman her gün o büyüklerin yazdığı kitaplardan bir miktar okuyunuz.” buyurdu.

Her işin kendine mahsus sistemi ve kaideleri vardır. Bu kaideler ya dinidir, ya da yılların tecrübeleri oluşmuş, örf ve âdetlerdir. Bir işten istenilen maksadın tam olarak elde edilebilmesi için, bunlara azami derecede uymak lazımdır. Buna uyulmadığı takdirde o işin sistemi bozulur. Bunun neticesinde; bu iş sadece bir şahıs ile ilgili ise o zarar görür, toplumla, sosyal hayat ile de irtibatı varsa, toplum da zarar görür.

Böyle uzun bir girişten sonra evlilik konusuna gelmek istiyorum. Evliliğin, aile hayatının; dinimizde ve sosyal hayatımızda önemli bir yeri vardır. Çünkü, inançlarımızın, örf ve adetlerimizin  ayakta kalabilmesi ve bizden sonraki nesillere intikali ancak  aile yolu ile sağlanabilir.

Eğer aile büyükleri ve gençler evlilikte sistemi bozar, kendileri yeni sistem getirmek isterlerse önce kendileri sonra da, toplum büyük zarar görür.

Her işte olduğu gibi, evlilikte de bir gaye, bir maksat vardır. Hedef bu olmalıdır; buna mani olan engellere takılmamak lazımdır. Evlilikte hedef, huzurlu bir aile hayatıdır. Bu da ancak, dinimizin bildirdiği esaslara uymakla sağlanabilir.

Son yıllarda, hedeften sapmalar, gayede farklı düşüncler görülmeye başlandı. Anne babalar ve gençler sistem dışı farklı arayışlara yöneldi. Tabii ki bu da zaman zaman sistemde, tıkanıklara yanlış eğilimlere sebep olmaktadır.

Bu yanlış eğilimler nelerdir? Eskiden kız babalarının, damat namzetinde aradıkları, ‘olmazsa olmaz’ şartları, bir de ‘olursa iyi olur’ şartları vardı. Kızı evlilik yaşına geldiğinde, olmazsa olmaz şartlarına haiz bir genç talip olduğunda geri çevirmezlerdi. ‘Olursa iyi olur’lar üzerinde pek durmazlardı. Mevcutlarla iktifa ederlerdi. Geri çevirirlerse bundan sonra yolun tıkanacağı kanaatine sahiptiler. Olmazsa olmazlar belliydi ve sınırlı idi. Neydi bular: Birincisi, düzgün bir dini inanç ve bu inanca uygun yaşayış. İkincisi, güzel huylu olması; huy, mizaç olarak istenilen meziyetlere sahip olması. Üçüncüsü, orta halli bir ailenin nafakasını sağlayacak bir gelirinin olması. Hepsi bu. ‘Olursa iyi olur’lar ise sınırsızdır. Yani tamamını elde etmek imkansızdır. Bunun için eskiler olmazsa olmaza bakarlar, ‘olursa iyi olurlar’ ne kadar ise onunla iktifa ederlerdi. Yani çıtaları alçaktı, damat namzetlerinin geçmesi, atlaması kolaydı.

Şimdiki kız anne babaları ise ‘olmazsa olmazlar’la kifayet etmiyor, ‘olursa iyi olurlar’a takılıp kalıyorlar. Bunların da hepsini elde etmek mümkün olmadığı için iş çıkmaza giriyor.

Evlilik çağına gelmiş kızı olan anne baba, kızına bir talip çıktığında, namzette olmazsa olmaz şartlar mevcut olduğu halde, beklentileri çok olduğundan, çıtaları yüksek olduğundan bir bahane ile geri çeviriyorlar. Nasıl olsa daha yaşı geçmiş değil, beklentilerimizi karşılayacak başka biri çıkar diye düşünüyorlar. Tabii ki, babanın beklentileri, farklı, anneninki farklı, kızın ki farklı. Herkes beklentilerini karşılama peşinde.

Mesela bu beklentiler neler olabiliyor. Damatın, doktor, mühendis, avukat gibi gibi toplumda çok saygı gören bir mesleğinin olması. Fiziği; boylu postu, eli yüzü düzgün olması. Damadın ailesi kendi çevrelerinden tanıdıkları kimseler olması. Ekonomik durumlarının biraz iyice olması. “Falancalara gelin gitti” denebilecek tanınmış bir aileden olması. Damadın aynı şehirde ikamet etmesi; mümkünse aynı mahallede hatta aynı sitede, aynı apartmanda oturması. Damadın annesiyle beraber oturacak olmaması; evde kaynana bulunmaması. Sabah sekiz, akşam beş gibi düzgün bir mesaisi olan bir işinin olması. Evi ve arabası olması….

Dediğimiz gibi bunun sınırı yok; sayfalarca yazılabilir. Tabii ki bunlar zararlı, faydasız şeyler değil. Ama hepsinin bir arada bulunması imkansız. Anne babayı, çok az da olsa bunlara sahip evlilikler şaşırtıyor. Benim kızımın bundan ne eksiği var, diyorlar. Sabırla beklemeye devam ediyorlar. Bir müddet sonra bir de bakıyor ki, kızının yaşı hayli ilerlemiş; evde kalma sınırına dayanmış hatta aşmış. Birden telaşa kapılıyorlar. Daha önce gelenlere çoktan razılar. Fakat bunların hali değiştiği için yani yaşı ilerlediği için öncekilerin ayarında kimseler gelmiyor. İslam büyükleri, bir kıza, zaruri şartlara haiz bir genç talip olduğunda, eğer anne babası vermezse, bu kıza bundan iyisi nasip olmaz, demişlerdir

Bu durumda iki şey oluyor. Ya kız evde kalıyor; arkadaşları evlenip bu evde kaldığı için ruh sağlığı bozuluyor. Kızlarının bu halini her gün göre göre anne babanın da ruh dengesi buzuluyor. Huzur yuvası olması gereken ev husursuzluk yuvası haline dönüşüyor. Ya da, bu teleşla yukarıda bahsettiğimiz olmazsa olmaz şartlara bile haiz olmayan taliplere kızlarını veriyorlar. Böylece kızlarının dünya ve ahıretlerini karartıyorlar.

Bu sadece ferdi zarar tabii ki. Topluma verdiği zarar ayrı. Toplum ailelerden oluşur. Aileler ne kadar, huzurlu ve sağlam olursa o toplum da sağlam olur. Nitekim hadis-i şerifte, “Dini yaşayışı ve ahlakı iyi biri kızınıza talip olduğunda ona verin. Vermez geri çevirirseniz, o zaman yer yüzünde fitne ve fesat yayılır” buyurulmuştur.

Bütün bunların sebebi, aslı bırakıp teferruatla uğraşmaktır. Teferruat çoğu zaman, asla gölge olur; aslı örterek görülmesine mani olur. Bunun için her işte olduğu gibi, evlilik işinde de, teferruatta boğulup, asıldan uzak kalmamalıdır.

Dinimizin evliliğe bu kadar önem vermesine rağmen son yıllarda gençlerin ve ailelerin buna gereken önemi vermediği görülmektedir. Bunun pek çok sebebi vardır.

Bunlardan birincisi, anne babanın çocuklarına aşırı bağlılığı, kopmak istememeleridir. Kopsa bile evlendirdikten sonra da peşini bırakmamalarıdır. Bu evlenecek gençleri korkutuyor.  Sevginin ölçülü olması lazımdır. Sevenin, sevdiğinin iyiliği için çalışması aklın gereğidir. Zamanı gelince gençleri evlendirmemek onlara yapılabilecek en büyük kötülüktür. Belli bir yaştan sonra anne baba çocuklarını buna hazırlamalıdır. Emaneti emin ellere teslim etmek için ellerinden gelen bütün gayretleri göstermelidir.

Zaruri bir sebep yoksa, bu hayırlı işi geciktirmek ileride işi daha da zorlaştırır. Hatta belli bir yaştan sonra, işi çıkmaza sokar, gerçekleşmesi imkansız hale gelir.

Evlilik, ev eşyası alır gibi çarşı pazar dolaşarak gerçekleştirebilecek basit bir olay değildir. Gelinimizi ve damadımızı seçerken azami dikkat göstermemiz gerekir. Yaşayışı, ahlakı düzgün kıymetli gençler olmalıdır. Kıymetli şeyler az bulunur, bunun için heryerde bulunmaz.

Böyle kıymetli gençler kıymetli ailelerde, kıymetli çevrelerde bulunur. Bunun için ev alırken, ev kiralarken böyle çevreleri tercih etmemiz gerekir. Böyle çevrelerde oturmayıp, sonra da, benim kızıma dini yaşayışı, ahlakı düzgün gençler talip olmuyor demek, eşyanın tabiatına aykırı olur.

Bu mümkün olmazsa aileler bu çevrelere yakın yerlerde oturmalı. Oturmakla kalmayıp, inancına, yaşayışına uygun kimselerle dostluk kurmalı. Her fırsatta görüşmeli, gidip gelmelidir. Bu vesile ile aileler biribirlerini yakından tanır. Çocuklarının uygun evlilik yapmaları daha kolay olur. Her iş bir sebeple olur. Onun için sebepleri hafife almamak gerekir. Kabuğuna çekilen, dışarıda kalır, dışlanır.

Her şeyi ile; inancıyla, yaşayışıyla, ahlakıyla dört dörtlük bir kız yetiştirmişsin fakat kimseyle görüşmüyorsun, sebepler aleminde bu kızcağıza dengi bir genci nereden bulacaksın?

Günümüzde maalesef, televizyon, bilgisayar, internet gibi vasıtalar aileleri, komşuları birbirlerinden kopardı. Çoğu kimse kabuğuna çekildi. Halbuki insan sosyal bir varlıktır. Görüşmesi, konuşması önemli bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaç uygun kimselerle yapılmazsa, sosyal problemler, sıkıntılar baş gösterir. Son yıllarda hızla artan stres, depresyon gibi ruhi rahatsızlıkların sebebi budur.

Bir ailenin inancını, yaşayışını, örf ve adetlerini eksiksiz yaşayabilmesi ve kendisinden sonraki nesillere aktarabilmesi ancak kendisi gibi yaşayan kimselerle görüşmesi ailevi akrabalıklar tesis etmesi ile mümkündür. Bu yapılmazsa farkında olmadan sahip olduğu değerleri kaybeder; kendi muhafaza edebilse bile çocukları devam ettiremez.

Evliliklerin aksamadan, normal şartlarda tesisi için anne babaların yanı sıra, aklı başında, tecrübeli kimselerin aracılık yapmasına ihtiyaç vardır. Hiçbir mahzuru olmamasına, hatta sünnet olmasına rağmen günümüz şartlarında bir kız babasının beğendiği bir gence kızını teklif etmesi yanlış anlaşılmalara sebep olacağından uygun olmaz. Ama aracı için böyle bir şey söz konusu değildir. Erkek ve kız babaları çekinmeden, güvendikleri kimselere söyleyebilmelidirler. Çocukları hakkında da, dürüstçe bilgilendirmelidirler. Bu iş zor ve sıkıntılı ise de, sevabı da bu oranda fazladır. Evlikleri iyi giderse kendilerinden, kötü giderse bizden bilirler; bize beddua ederler, sözü aracıları korkutmamalıdır.

Hiçbir art niyet olmadan sırf Allah rızası için aracı olunmuş ise, bu sözün bir kıymeti yoktur. Edilen beddua da tutmaz. “İyilik et, denize at, balık bilmezse Halık bilir. İyilikten kötülük gelmez. İyilik eden iyilik bulur” sözü meşhurdur.

Günümüzde evliliğin önünde duran en büyük engellerden biri de, düğün masraflarıdır. Birçok genç, evliliği idame ettirecek bir geliri olmasına rağmen, düğün için birikmiş parası olmadığı için evliliği tehir etmektedir. Kız anne babaları, ayıplanma korkusuna; falancanın kızına şunlar takıldı, filan marka mobilyalar alındı bizimkine alınmazla el alem ne der kompleksine kapılmadan, inancı ve yaşayışı düzgün olan bir talip geldiğinde geri çevirmemelidir. Böyle bir komplekse girerse çocuğuna en büyük kötülüğü yapmış olur. Hem dünyada hem ahırette bunun bedeli ağır olur.

Evliliğin toplum hayatında önemli bir yeri vardır. Evliliğin olmadığı veya zayıfladığı toplumlarda ahlakı çöküntü başlar. Bu da toplumların temel taşı olan aileyi yok eder. Aile müessesesi yok olan toplumlar bir müddet sonra kendileri de yok olurlar.

Bunun için dinimiz evliliğe, aileye çok önem vermiştir. Ayeti kerimelerde ve hadis-i şeriflerde evlilik teşvik buyurulmuştur. Evlenme hususunda Kur’an-ı kerimde, bekârların, everişli kimselerle evlendirilmesi; eğer bunlar fakir iseler, Allahü teâlânın bunları zenginleştireceği bildirilmektedir. (Nur: 32)

Hadis-i şeriflerde de evlilikle ilgili şöyle buyurulmuştur:

“Bedeni ve maddi güç mevcut iken İslamda evlenmemek şeklinde bir uygulama yoktur.”  

Peygamber efendimizin Eshabının bekar kalmasını istemezdi: ”Şerli olanlarınız bekarlarınızdır” “ Allahü teâlâ, harama düşmekten korkarak evlenene mutlaka yardım eder, “ buyururdu.

Bunun için, evlilik yaşına gelen ve şartları müsait olan gençlerin evlenmesi lazımdır. Şartlar müsait değilse lazım değildir. Mesela, hanımına zulmetmek korkusu varsa, ailenin nafakasını sağlayamayacaksa bunun evlenmesi caiz değildir. Peygamber efendimizin Veda hutbesindeki nasihatlerinden biri, “Kadınlarınıza eziyet etmeyiniz! Onlar, Allahü teâlânın sizlere emanetidir. Onlara yumuşak davranınız, iyilik ediniz.” olmuştur. Başka bir hadis-i şeriflerinde de; “Cennet anaların ayakları altındadır.” buyurarak, kadını korumada eşsiz bir hassasiyet gösterilmiştir.

Evlenmek isteyen erkekte, düzgün bir inanç ve yaşayış, özellikle namaz, güzel ahlak gibi olmazsa olmaz şartlar aranması gerekli olduğu gibi genç kızlarımızda da; edebi, hayası, ahlakı olan, dinini, imanını, İslamın şartlarını öğrenmiş, dine uyan, İslamiyetin emrettiği gibi mutlaka örtünen bir kız aranmalıdır. İslamın alameti erkekte namaz, kadında örtüdür. Bunun için İffet sahibi, dinini kayıran tesettürlü bir kız aranmalıdır. Malı çok, güzelliği çok olanı aramamalıdır. Mal için, güzellik için, iffeti ve salahı elden kaçırmamalıdır. Hadîs-i şerîfte, “Kadın, yâ malı için veya güzelliği için, yâhud dîni için alınır. Siz dîni olanı alınız! Malı için alan, malına kavuşamaz. Yalnız güzelliği için alan, bundan mahrûm kalır”, buyuruldu.

Erkek ile kız aynı yolun yolcusu olmalıdır. İleride yaşayışı ‘düzelebilir’ ile değil, ‘yaşayışı olan’ tercih edilmelidir. Akıllı kimse, ‘olacağa’ değil ‘olmuşa’ bakar! Ya düzelmezse; aynı inanca aynı yaşayışa dönmezse ne olacak? Ev eşyası değil ki, geri götürüp yenisi alınsın!

Peygamber efendimiz şartlar oluştuğunda gençlerin hemen evlendirilmesini, geciktirilmemesini emir buyururlardı. Geciktirilmesinin tehlikelerine işaret buyururlardı:

Ahmed bin Harb hazretleri güzel huylu, saliha kadının özelliklerini şöyle bildirir:

“Emredildiği şekilde örtünür, beş vakit namazını kılar. Kocasına itaat eder.  Her işinde Cenab-ı Hakkın rızasını gözetir. Gıybet ve dedikodudan uzak durur. Kanaat sahibidir. Belalara karşı sabır ve metanet gösterir.”

Hz. Ömer buyurdu ki: “İmandan sonra, iyi bir hanımdan daha büyük nimet yoktur.”

Evlilik çok önemlidir. Çünkü, inancımızın, örf ve adetlerimizin sonraki nesillere nakli ve ahlakî değerlere sahip bir toplumun olması buna bağlıdır. Ayrıca insanların ruhen ve bedenen rahat ve huzur içinde yaşamalarında evliliğin, ailenin büyük rolü vardır. Evliliğin bazı faydalı şunlardır: 

Çocuk, ana-babasından önce küçükken ölür, ebeveyni de bu acıya katlanırsa, çocuk onlara ahırette şefaatçı olur. Hadis-i şerifte  “Çocuğa Cennete gir, denir.  "Ana-babamı almadan girmem" der. Sonra ana-babası ile Cennete girer.” buyuruldu.

2- Evlenmeyen kimse, gözünü haramlardan koruyamaz. Evlilik, şeytanın kötülük yapmasına mani olur ve dinini korumaya yardım eder. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

“Şükreden kalbe, zikreden dile ve ahıret hususunda size yardımcı olacak saliha bir hanıma sahip olmaya çalışın!” hadis-i şerifin de, hanımın, zikir ve şükürle beraber buyurulması, saliha hanımların bir nimet olduğunu göstermektedir. Kadın dinini korumada erkeğe yardımcıdır.

3- Kadınların huysuzluklarına ve onların ihtiyaçlarını temin için sabretmek, üstün ibâdetlerdendir. Hadis-i şerifte, “Günahlardan bir günah vardır ki, ailesinden çektiği sıkıntıdan başka birşey ona keffaret olmaz.” buyuruldu.

4- Evlilik bedenin fizyolojik bir ihtiyacıdır. Evlenmeyen kimseler genelikle psikolojik yönden rahatsızlanır; ruhi yönden dengesi bozulur. Huzuru olmaz. Bu da ibadetlerine, işine yansır. İnsanın bedenen ve ruhen rahat olmasında evlenmenin büyük rolü vardır. Evlenmemiş kimselerin çoğunun ruhî yönden dengelerinin bozuk olması bundandır.

Şartlar müsait olduğunda evliliği geciktirmemelidir. İdeal evlilik yaşı erkeklerde 18-25’tir. Yirmi beşten sonra seçicilik ve kararsızlık başlar. Bunun için gençler, genç yaşta iken evlendirilmelidir. Yaş ilerledikçe gençlerde evlenmekten korku fobisi gelişir. İleri yaşlarda bu korku daha da artar. Müzmin hale gelir. Hani meşhur bir söz var, “otuzuna kadar evlenemeyen artık evlenemez, kırkına kadar zengin olmayan artık zengin olamaz” bunun için tehlike çanları çalmadan, yaş otuza yaklaşmadan bu hayırlı işi bitirmelidir.

Dinimizin evlilik üzerinde bu kadar çok durmasını bilim daha yeni yeni anlamaya başladı. ABD'de yapılan bir araştırma, evlilerin bekarlara göre daha sağlıklı olduklarını ortaya koydu. ABD Ulusal Sağlık İstatistikleri Merkezi tarafından 127545 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen bir araştırmanın sonuçlarına göre, evlilerin daha sağlıklı olduğu belirtilirken, bunun evli çiftlerin birbirlerini sosyal ve psikolojik açıdan desteklemelerinden ve daha sağlıklı bir yaşam tarzı için cesaretlendirmelerinden kaynaklandığı ifade edildi.

 

Araştırma, evlilerin daha az baş ağrısı ve daha az psikolojik baskı yaşadığını da ortaya koyarken, yine evlilerin bekarlara nazaran  fiziksel açıdan daha aktif olduklarını gösterdi. Evlilerin dış etkenlere, hastalıklara karşı daha dayanıklı olduğu tespit edildi.

   Nimet ve külfet

 

Her nimet bir külfet mukabilidir. Evlilik, büyük bir nimet olduğuna göre, bunun da bazı külfetleri olacak. Gülü arayan dikenini katlanacak. Dikensiz gül arayan gülden mahrum kalır. Sadece evlilikte değil, zaten hayat başlıbaşına dikenli bir yoldur. Hayat sıkıntılı diye yaşamaktan vaz geçecek değiliz ya!

Evlenmek isteyen, önce niyetini düzeltmeli. Haramlardan korunmak, iffetini, namusunu muhafaza etmek, dinin emrine uymak için evlendiğini düşünmeli. Birkaç defa istihare etmeli. Büyüklere danışmalı. Hak teâlâya sığınmalı. Nefsin ve kötü kimselerin araya katılmasından koruması için, Cenab-ı hakka yalvarmalıdır.

Esikeden büyükler evliliğe çok önem verirlerdi: Hz. Abdullah İbn Mes'ud: "Ömrümden on gün kalsa bile, Cenab-ı Hakk'ın huzuruna bekar çıkmamak için yeniden evlenmek isterdim", demiştir. Beşir İbn Haris evlenmemişti. Öldükten sonra dostlarından biri onu rüyada gördü ve "Rabbin sana nasıl muamele etti?" diye sordu. "Rabbim beni Cennetine soktu. Fakat, evli olanlar derecesine yükselemedim" dedi. Hz. Ebu Bekir : "Her şehvet kalbi karartır, ancak, ailesi ile olan beraberlik kalbi safileştirir", buyurmuştur.

Bugün Avrupa’da, Amerika’da, en çok para kazanan iki meslek sahibinden biri, psikiyatristler ve psikologlar diğeri veterinerlerdir. Çünkü Batı’da insanların yarıya yakını ruh hastası, yarıdan çoğu ise teselli bulmak için evinde hayvan (kedi, köpek vs) beslemektedir. Bu, gerçekten insanlık için içler acısı bir durumdur. Toplumların ne hale düştüğünü göstermesi bakımından ibret vericidir.

Günümüzde modern çağın hastalıkları olarak isimlendirilen iki temel psikolojik hastalık vardır: Stres ve onun daimi bir hale dönüşmesiyle ortaya çıkan depresyon.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre gelecek yıllarda ruhi bozukluklar dünyanın en önemli sağlık problemi olacak. Modernleşmenin, maddiyatçılığın getirdiği yalnızlaşma, sosyal dayanışma sistemlerinin çözülmesi, bu hastalıkları bir salgın hastalık boyutuna taşıyacak.

Biz de toplum olarak hızla Batı’nın bir parçası olma yolunda olduğumuz için insanımızın hatırı sayılır bir kesimi bu rahatsızlıklarla boğuşmaktadır. Gün geçtikce de bu sayı artmaktadır.

Halbuki gerçek manada İslamiyete inanan ve onun emrettiği şekilde Allaha  tevekkül eden,  kaza ve kadere inanan hoşuna gitmeyen olaylar karşısında sabır gösteren kişi, bu hastalıklara yakalanmaz, huzurlu bir hayat serer.

Allaha tam tevekkül eden, iyi - kötü başına gelen her şeyin Allahtan olduğuna inanan, hiçbir ümitsizliğe, karamsarlığa üzüntüye ve strese kapılmaz Allaha olan güçlü inancından dolayı, hiçbir olaydan hiçbir olumsuzluktan etkilenip güçsüzleşmez; daima rahat ve huzurludur. Dolayısıyla onun bu ruhsal ve psikolojik sağlığı, bedensel sağlığına da olumlu bir etki olarak yansır. Sağlıklı bir hayat sürer.

İşte dini yaşamak ile yaşamamak arasındaki sayısız farklardan biri budur. İnanmayanlar çok sevdikleri, değer verdikleri bedenlerini bu kısa dünya hayatında, dünya arzuları için kullanmak isterler. Bu şekilde hareket etmekle rahat edeceklerini düşünürler. Ama yanılırlar. Çünkü insan sadece görünen bu bedenden ibaret değildir. Bir de görünmeyen ruhumuz var. Bedenin ihtiyaçları olduğu gibi ruhun da ihtiyaçları var. Bu sağlanmadığı takdirde arzu edilmeyen sıkıntılar kendini gösterir.

İnsanın ruhen sağlıklı ve huzurlu olması için öncelikle tevekkülün tam olması lazımdır. Bunun için, tevekkülün ne olduğu bilip buna olan inancımızı sağlamlaştırmamız lazım.

Tevekkül, Allahü teâlânın lutuf ve ihsanının pekçok olduğuna iman etmektir. Böyle bir insan, dünya malına gönül bağlamaz. Dünya işlerinin bozulmasından üzülmez. Allahü teâlânın, rızkı göndereceğine güvenir. Surei Ali İmrandaki, “Allahü teâlâ bize yetişir. O, çok iyi vekildir” mealini iyi anlayıp; herşeyi Allahü teâlâ yapar, O’ndan başkası birşey yapamaz diyen, ilminde, kudretinde noksan, kusur olmadığına ve rahmetinin, iyiliğinin sonsuz, çok olduğuna inanan bir kimse, Allahü teââanın fazlına itimad ederek sebeplere, tedbirlere yapışır fakat tedbire, sebeblere güvenmez.

Gününümüz insanlarını ruhi bunalıma sokak şeylerden biri de rızık endişeşisidir. Tevekkül sahibi kimse, rızk takdir edilmiş, ayrılmıştır, vakti gelince beni bulur der. Allahü teâlâ, bana, kendi büyüklüğüne, merhametine yakışacak işleri verir, der. 

Allahü teâlâ, herkese, tevekkülü emir etmiştir.”Tevekkül imanın şartıdır” mealindeki ayet-i kerime, bu emirlerden biridir. Surei Maidede, 23.cü ayet-i kerimede, “Eğer imanınız varsa, Allahü teâlâya tevekkül ediniz!”surei Ali İmranda, 159.cu ayet-i kerimede, “Allahü teâlâ, tevekkül edenleri elbette sever”, surei Talakta, 3.cü ayet-i kerimede, “Bir kimse, Allahü teâlâya tevekkül ederse, Allahü teâlâ, ona kafidir”, surei Zümerde, 36.cı ayet-i kerimede, “Allahü teâlâ, kuluna kafi değil midir?” meallerinde daha nice ayet-i kerime vardır.

Bir hadisi şerifte de, “Allahü teâlâya tam tevekkül etseydiniz, kuşların rızkını verdiği gibi, size de gönderirdi. Kuşlar, sabah mideleri boş, aç gider. Akşam mideleri dolmuş, doymuş olarak döner” buyurdu.

Bu şekilde, tevekül edip, Allaha güvenen kimse rızık endişesine düşmez!

Dün, bütün toplumları hızla kuşatma altına alınan, stres, depresyon gibi ruhi hastalıklardan ve bunların sebeplerinden bahsetmiştik. Bu rahatsızlıkların enemli bir nedeni de, sebepleri yaratana değil de sebeplere güvenmektir. Halbuki dinimiz, sebeplere yapışmamızı fakat bunlara güvenmememizi emrediyor. Sebeplere güvenen, sebepleri çok zorlar, istediği olmayınca başkalarını ve kendini suçlar. Niçin olmadı, kim buna mani oldu diye suçlu arar. Arzusu yerine gelmeyince bunalıma girer. Bu davranış kiyinin tevvekkülünün azlığını gösterir.

Tevekkülü tam olan kimse, sebeplere değil, sebepleri yaratan Allaha sığınır, O’na güvenir. Nitekim bir hadisi şerifte, “Bir kimse, Allahü teâlâya sığınırsa, Allahü teâlâ, onun her işine yetişir. Hiç ummadığı yerden, ona rızk verir. Her kim, dünyaya güvenirse, onu dünyada bırakır” buyurdu.

İbrahim aleyhisselamı mancınığa koyup, ateşe atarlarken “Hasbiyallah ve nimelvekil”, yani (Bana Allahım yetişir. O iyi vekil, yardımcıdır) dedi. Ateşe düşerken, Cebrail aleyhisselam gelip, “Bir dileğin var mı?” diye sorunca, “Var, ama sana değil” dedi. Böylece “Hasbiyallah” sözünün eri olduğunu gösterdi. Bunun için Vennecmi suresinde, “Sözünün eri olan İbrahim” mealindeki ayet-i kerime ile medh buyuruldu. Allahü teâlâ, Davüd aleyhisselama, “Bir kimse, herşeyden ümit kesip, yalnız bana güvenirse, yerde ve göklerde bulunanların hepsi, ona zarar yapmağa, aldatmağa uğraşsalar, onu elbette kurtarırım” mealindeki ayet-i kerime ile vahy gönderdi.

Tevekkül etmeyi yanlış da anlamamak lazım. Çok kimse, tevekkülü, her işi oluruna bırakıp, isteği ile birşeyi yapmamak, para kazanmak için uğraşmamak, tasarruf yapmamak, hasta olunca ilaç kullanmamak, dini, İslamiyeti öğrenmemek, din düşmanlarından sakınmamak sanmaktadır.

Bazı din düşmanları da tevekküle, kanaat etmeğe kasıtlı olarak yanlış mana vererek; İslamiyet tembelliktir, din afyondur, diyor. İslamiyete hücum ediyorlar. Gençleri aldatmağa, dinsiz, imansız yapmağa uğraşıyorlar. Bu İslamiyete alçakca bir iftiradır Tevekkülü böyle düşünmek yanlıştır. İslamiyete uygun değildir. Halbuki, tevekkül, İslamiyetin emir ettiği şeydir. İslamiyete uygun olmayan şeyler, nasıl tevekkül olabilir?

Tecrübe ile anlaşılan, sebeblere bağlı işlerde tevekkül, sebebi bırakmak değildir; ilim ile ve hal ile tevekkül etmektir. İlim ile tevekkül, açlıktan kurtulmak için sebepleri, yani eli, ağzı, dişi, mideyi, yemekleri, ekmeği, fizyolojik hareketleri, hep Allahü teâlâ yaratmış olduğunu bilmektir. Hal ile tevekkül, kalbin, Allahü teâlânın ihsanına güvenmesi, yemeğe, ele, ağıza, sıhhate güvenmemesidir. El, bir anda felc olabilir. İnsan bir gün, hazm hastalıklarına tutulabilir, yemek, faydalı olmayabilir. O halde, gıdanın yaratılmasında ve önüne gelmesinde, hazm edilmesinde kendi hareketine, kuvvetine değil, Allahü teâlânın fazlına, iyiliğine güvenmelidir.

Şehirden uzak, bir mağarada oturup tevekkül ediyorum demek haramdır. Kendini ölüme atmak demektir. Allahü teâlânın adetine, kanununa karşı gelmek demektir. Böyle kimsenin hali, bir kimseye benzer ki, avukat tutar ve avukatının âdeti, dosyayı, belgeleri okumadan mahkemeye gitmez olduğunu bildiği halde, dosyayı avukata vermeden, avukata tevekkül eder. 

Vaktin birinde, bir derviş dağda bir mağaraya girip, tevekkül eder, rızk bekler. Günler geçtiği halde, birşey gelmez. Açlıktan öleceği sırada, Allahü teâlâ, o zamanın Peygamberine emir eder ki, git, o ahmak adama söyle! Şehre girip insanlar arasına karışmazsa, onu açlıktan öldürürüm. O, benim adetimi bozmak mı istiyor? Peygamber haber verince, şehre gelir. Şehirde, her taraftan birşey getirilir, karnı doyar. “Kullarımın rızkını, doğrudan doğruya göndermeyip, kullarımın eli ile, onlara göndermeği severim” mealindeki ayet-i kerime meşhurdur.

O halde, tevekkül etmek, sebeplere yapışmak, fakat sebeplere değil, sebepleri yaratana güvenmek demektir. Kapıyı kilidlemelidir. Fakat kilide güvenmemelidir. Nitekim, hırsızlar, çok kilidleri kırmıştır. Tevekkül edenin alameti şudur ki, evine gelip, eşyanın çalındığını görünce üzülmez. Allahü teâlâ, böyle taktir etmiş deyip, kazaya razı olur. Kapıya kilid takarken, “Ya Rabbi! Bu kilidi, senin kazanı değiştirmek için değil, senin emrine, âdetine uymak için takıyorum. Ya Rabbi! Eğer malıma, birini musallat edersen, senin taktirine razıyım! Bu malı, benim için mi yarattın, yoksa başkası için yaratıp, bende emanet olarak mı bıraktın bilemem” diye kalbinden geçirmelidir. İşte dine uygun tam tevekkül böyle olur!

Günümüzde tartışılmaması gereken şeyler tartışılıyor, tartışılması gereken şeyler tartışılmıyor. Ahir zamanda olduğumuz için olsa gerek.. Tarşılmaması gereken şeylerin başında din gelir; dinin iman esasları ve emirler gelir. Tartışıması gereken şeylerin başında da bilim ve teknoloji gelir. Bilim ve teknolojide neredeyiz, üniversitelerimizin dünya sıralamasındaki yeri nedir, bunları tartışmıyor; her gün dini ve dinin emirlerini tartışıyoruz.

Dinin emir ve yasakları 1400 yıl önce bildirilmiş, günümüze kadar tartışmasız bir şekilde tatbik edilmiştir. Son yıllarda en çok tartışılan dini konu ise, kadının dindeki yeri ve örtünme şekli. Halbuki, kadının örtünme şekli, beş vakit namaz, oruç, zekat ve hac gibi açık bir şekilde bellidir. Buna rağmen bu konu tartışılıyor ise burada bir art niyet aramak lazımdır.

Bu konu, bir devlet kuruluşu olan  Diyanet İşleri Başkanlığın’a da sorulmuş, Din İşleri Yüksek Kurulu, âyeti kerimeler, hadis-i şerifler ve fıkıh kitapları ışığında şüphe götürmez bir şekilde konuya açıklık getirmiştir. Yüksek Kurul’un, başörtüsü meselesinin ilk gündeme geldiği zamanlarda verdiği, 3.2.1993 tarih ve 6 nolu kararı şöyle:

Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı

Sayı: B.02.1.DİB.0.10/212

KONU: Tesettür

KARAR NO: 6 KARAR

TARİHİ: 3.2.1993

DİN İŞLERİ YÜKSEK KURULU KARARI

İslâm dininde kadının kıyafeti ile ilgili olarak zaman zaman sorulan sorular dolayısıyla konu, kurulumuzca ele alınıp incelendi: Nûr Suresi’nin 30. ayetinde, mü’min erkeklerin harama bakmamaları, namus ve iffetlerini korumaları emredildikten sonra 31. ayetinde kadınlarla ilgili olarak meâlen, “Mü’min kadınlara da söyle: Gözlerini (bakmaları haram olan şeylerden) çevirsinler, edep yerlerini korusunlar, -kendiliğinden görünen müstesna- zinetlerini açmasınlar, başörtülerini yakalarının üzerine salsınlar!” buyurulmakta ve ayetin devamında kadınların kendiliğinden görünmeyen zinet yerlerini, kimlerin yanında açabilecekleri belirtilmektedir.

1- HARAMA BAKMAK VE İFFETİ KORUMAK Görüldüğü gibi bu iki ayette hem erkeklerin hem de kadınların harama bakmamaları, edep yerlerini iyice örtülü tutup, iffet ve namuslarını zina, fuhuş ve onlara sebep olabilecek durumlardan korumaları emredilmektedir. Hz. Peygamber (s.a.v) de “...Gözlerin zinası şehvetle bakmaktır...” buyurarak harama bakmayı, göz zinası olarak nitelemiştir. 1- Ancak, gözün harama tesadüfen ilişmesinin kasıtlı bakmak hükmünde olmadığı da hadis-i şeriflerde belirtilmiştir. 2- İslâm alimleri, yukarıda mealleri yazılı ayetlere ve konuyla ilgili hadislere dayanarak, erkeklerin ve kadınların, nikahlı eşleri dışında herhangi bir kimseye şehvetle bakmalarının haram olduğu üzerinde müttefiktirler. Tedavi, şahitlik ve evlenme maksadı gibi, zaruret veya ihtiyaç halindeki bakmalara, fıkıhta belirtilen şartlar ve ölçüler dahilinde müsaade edilmiştir. Fitne tehlikesi ve şehvet korkusu olmamak kaydı ile, gerek erkeklerin ve gerekse kadınların, kendi yakınlarından ve yabancılardan kimselere ve nerelerine bakıp bakmayacaklarına dair hükümler, delilleri ile birlikte fıkıh kitaplarında mevcuttur.3

2- ÖRTÜNME Nûr Suresi’nin 31. ayetinde zikredilen bu emirlerden sonra kadınların örtünmesi ile ilgili olarak da, -kendiliğinden görünenler müstesna- zinetlerini, zinet yerlerini açmamaları ve başörtülerini yakalarının üzerine salmaları emredimiştir. Cahiliye devrinde başını örten kadınlar, başörtülerini enselerine bağlar veya arkalarına salıverirlerdi. Allah Teâlâ, bu ayetle, İslâm’dan önceki bu adeti kesinlikle yasaklayarak mü’min kadınların -kendiliğinden görünen hariç- zinetlerini, zinet yerlerini açmamalarını ve başörtülerini; saçlarını, başlarını, kulaklarını, boyun, gerdan ve göğüslerini iyice örtecek şekilde yakalarının üzerine salmalarını emretmiştir. Hz. Âişe (r.a), “Allah ilk muhacir kadınlara rahmet eyleye! Yüce Allah “Mü’min kadınlar başörtülerini yakalarının üzerine salsınlar!” ayetini indirince, onlar eteklerinden bir parça keserek, onunla başlarını örttüler” der”.4 Yine Hz. Aişe (r.a) bir gün ensar kadınlarından sitayişle bahsederken, buna benzer bir ifade ile, başörtüsü emrine nasıl uyduklarını anlatır.5

3- ÖRTÜLMESİ GEREKLİ OLMAYAN KISIMLAR Örtülmesi emredilen, zinetten istisna edilen ve mücmel olarak geçen “kendiliğinden görünen” ifadesi; ashabdan Hz. Ali, İbn Abbas, İbn Ömer, Enes, tabiîlerden Said b. Cübeyr, Atâ, Mücâhid, Dahhâk, Mücahid; imamlardan Ebû Hanîfe, Mâlik ve Evzaî (r.a)’nin de dahil olduğu İslâm alimlerinin çoğunluğu tarafından; “Yüz ve bileklere kadar eller” olarak tefsir edilmiştir.6

4- ÖRTÜLMESİ GEREKLİ OLAN KISIMLAR Ayetteki “kendiliğinden görünen” mücmel ifadeyi -az da olsa- farklı tefsir eden alimler, kadınların, istisna dışında kalan zinetlerini ve zinet yerleri olan saç, baş, boyun, kulak, gerdan, göğüs, kol ve bacakların örtülmesi olarak anlamışlar ve bunlardan herhangi birini açmalarının caiz olmadığı hükmünde ittifak etmişlerdir.7 Kadınların, bu zinet yerlerini kimlerin yanlarında açabilecekleri ise, ayetin devamında bildirilmektedir. Bu âyet–i kerime nazil olunca, yukarıda rivayet edilen hadislerle de sabit olduğu üzere, ensar ve muhacir kadınların, eteklerinden bir parça keserek, onunla başlarını örtmeye acele etmeleri, Hz. Âişe (r.a)’nın ablası Esmâ (r.a)’nın, ince bir elbise ile Hz. Peygamber (a.s)’ın huzuruna çıktığı zaman, Hz. Peygamber’in “ergenlik çağına gelen bir kadının elleri ve yüzü dışında kalan yerlerini göstermesinin caiz olmadığını” bildirmesi, yine Hz. Peygamber’in, bileklerinin dört parmak yukarısını işaret ederek, “Allah’a ve ahiret gününe iman eden bir kadına, ergenlik çağına gelince yüzü ve şuraya kadar elleri hariç, herhangi bir yerini açması caiz değildir.” buyurması; sözkonusu ayetteki emirlerin vücub için olduğuna, kadınların yukarıda sayılan zinet yerlerini örtmekle yükümlü olduklarına delalet etmektedir.

5- ÖRTÜNMENİN GAYESİ Dinimizin emrettiği örtünmeden maksat, kadının zinetini ve zinet yerlerini eşi veya mahremi olmayan erkeklere göstermemesi ve yabancı erkekler tarafından görülmesine meydan vermemesidir. Bu itibarla örtünün; saçın, ten renginin veya zinetlerin görülmesine engel olacak kalınlıkta, vücut hatlarını göstermeyecek nitelikte olması gerekir.8 Bu konuda, yukarıda meali zikredilen hadis-i şerifler dışında, daha pek çok hadis-i şerif bulunmaktadır.9 Ahzâb Suresi’nin 60. ayetinde de “Ey Peygamber! Eşlerine, kızlarına ve mü’minlerin kadınlarına söyle: (Evden çıkarlarken) üstlerine vücutlarını iyice örten dış elbiselerini giysinler! Bu, onların iffetli bilinmelerini ve bundan dolayı incitilmemelerini daha iyi sağlar.” buyurulmaktadır. Bu ayette müslüman hanımların evlerinden çıkarken, üstlerine vücut hatlarını belli etmeyecek bir dış elbise almaları, ev kıyafeti ile sokağa çıkmamaları emredilmektedir. Nûr Suresi’nin 60. ayetinde ise, yaşlanmış kadınların, 31. ayette örtülmesi emredilen zinet ve zinet yerlerini örtmek kaydı ile (manto, pardesü, çarşaf gibi) dış elbiselerini üstlerine almadan dışarı çıkabilecekleri belirtilerek şöyle buyrulmaktadır: “Bir nikâh ümidi beslemeyen, çocuktan kesilmiş yaşlı kadınların, zinetlerini (yabancı erkeklere) göstermeksizin, dış elbiselerini çıkarmalarında, kendilerine bir vebal yoktur. Yine de dış elbiseli olmaları, kendileri için hayırlıdır.”

NETİCE: 1. Gerek erkeklerin ve gerekse kadınların gözlerini haramdan korumaları, 2. Kadınların, vücudun el, yüz ve ayakları dışında kalan kısımlarını, aralarında dinen evlilik caiz olan erkekler yanında, vücut hatlarını ve rengini göstermeyecek nitelikte bir elbise (örtü) ile örtmeleri, 3. Başörtülerini, saçlarını, başlarını, boyun ve gerdanlarını iyice örtecek şekilde yakalarının üzerine salmaları, dinimizin; Kitab, sünnet ve İslâm alimlerinin ittifakı ile sabit olan kesin emridir. Müslümanların bu emirlere uymaları dini bir vecîbedir.

TESETTÜRLE İLGİLİ HADİSLER

1- “Şüphe yok ki Allah, Ademoğluna zinadan payını yazdı (yani onun kendi iradesini kullanarak işleyeceği zina türünü levh-i mahfuz’da belirtti, diğer bir yoruma göre şehvet sevgisini onun fıtratına yerleştirdi). Artık Ademoğlu yazılan payına kesinlikle ulaşır. Gözlerin zinası (şehvetle) bakmak, dilin zinası (haramı) konuşmaktır. Nefis de (zinayı) temenni edip şehvetlenir ve nihayet ilgili organ bunların ortak isteklerini yerine getirmek suretiyle onları tasdik eder ve arzularını gerçekleştirmekten imtina etmekle onları tekzib eder.”10 buyurur.

2- Ashabdan Cerir bin Abdullah el-Becelî (r.a)’den: Şöyle demiştir: “Ben Rasûlüllah (s.a.v)’e (harama) ani bakışın hükmünü sordum. O, bana, gözümü başka yöne çevirmemi emretti”.11

3- “Ey Ali! Harama (tesadüfen) bakışın ardından (kasıtlı) olarak tekrar bakma; çünkü, şüphesiz (tesadüfen olan) birincisi sana (muaf)tır ve (kasıtlı olan) sonuncusu sana muaf değildir”.12

4- Hz. Âişe (r.a) “Allah ilk muhacir kadınlara rahmet eyleye! Allah “Mü’min kadınlar başörtülerini yakalarının üzerine salsınlar!” ayetini indirince onlar eteklerinden (bir rivayette en kalın olanı) kesip onunla başlarını örttüler.” der.13

5- Hz. Âişe (r.a) bir gün ensar kadınlarından sitayişle bahsederken buna benzer bir ifade ile başörtüsü emrine nasıl uyduklarını anlatır.14

6- Hz. Âişe (r.a) şöyle demiştir: “Ebû Bekr (r.a)’ın kızı Esmâ (ki Âişe validemizin ablasıdır) ince bir elbise ile örtülü olarak Rasûlüllah (s.a.v’in) huzuruna girdi. Rasûlüllah (s.a.v) ondan yüzünü çevirdi ve kendi mübarek yüzünü ve ellerini işaret ederek; “Ey Esmâ! Kadın erginlik çağına ulaşınca vücudunun şurası ve burası dışında kalan yerlerinin görülmesi (gösterilmesi) caiz değildir.” buyurdu.15

7- Yine Hz. Âişe (r.a)’den: Şöyle demiştir: “Rasûlüllah (s.a.v) bileklerinin dört parmak yukarısını işaret ederek “Allah’a ve ahiret gününe inanan bir kadın ergenlik çağına varınca yüzü ve şuraya kadar elleri dışında herhangi bir yerini açması helâl değildir!” buyurdu.16

8- Ebû Hureyre (r.a)’den: Şöyle demiştir: “Rasûlüllah (s.a.v) “Ateş ehlinden olup, görmediğim iki sınıf insan var: (Birisi) yanlarında bulunan sığır kuyruklarına benzer kamçılarla insanları döğen (işkence yapan) bir kavimdir. (Diğeri) giyinik, çıplak birtakım kadınlardır...”17 buyurdu.

DİPNOTLAR

1- Buhâri, (Çağrı Yay. İst. 1981), Kader, 9 (VII, 214); Müslim (Çağrı Yay. İst. 1981) Nikâh, 44 (II, 612, Hadis No: 2152, 2153); Beyhaki, VII, 89.

2- Müslim, Âdâb, 10 (II, 1699, hadis no: 2159); Tirmizi, Edeb, 28 (V, 101, Hadis No: 2777) Ebû Dâvûd, Nikâh, 44, (II, 609, 610, Hadis No: 2148, 2149); Müsned, IV, 358, 361; Dârimî (Çağrı Yay, İst. 1981) İstizân, 15 (s. 674); Rikâk, 3 (s. 694); Beyhâki (1. Baskı, Hind, 1353) VII, 90.

3- Serahsî, Mebsût, (Beyrut, 1986) X, 145-165; Nevev;ı Minhâc (Celaleddin Mahalli’ye ait şerh ile birlikte, II. Baskı, Mısır, 1934) II, 206/215; Kashanî, Beda’i’us-Sanayi’ (Mısır 1328/1910) V, 118-125; İbn Abidin, Reddu’l-Muhtâr, (Matba’a-i Amire, İst.) V, 320-329.

4- Buhârî, Tefsir, Tefsir-u Sûreti’n-Nûr, 13 (v, 13) Ebû Dâvud, Libâs 33 (IV, 357); Beyhakî, VII, 88.

5- Ebû Dâvûd, Libas, 32 (IV, 356).

6- Taberî, Câmi’u’l-Beyân, (Beyrut, 1405/1984); X, 117-121.

7-Taberi, a.g.e., Aynı yer; Fahreddin Râzi, Mefatihu’l-Gayb, (Matba’atü’l-Behiyye, Mısır) XXIII, 201, 210; Kurtubi el-Cami’ Li Ahkami’l-Kur’an, (Mısır, 1361/1942) XII, 222-238 Cassâs, Ahkûmu’l-Kur’an (Lübnan, Daru’l-Kitabi’l-Arabi) III, 315-3119; İbnu’l-Arabi, Ahkamu’l-Kur’an (Lübnan, Dâru’l-Ma’rife) III, 1365-1376; Serahsî, a.g.e., X, 145-165; Celâluddin Mahallî, Şerhu’l-minhâc, III, 206-215; Kâshâni, a.g.e, C., 118-125; İbn Abidîn, a.g.e., V, 320-329, İbn Hazm, Merâtibu’l-İcma, s. 29.

8- Serahsî, a.g.e., X, 155; İbn Abidin, a.g.e., V, 320-329.

9- Müslim, Libâs, 34 (II, 1680, Hadis No: 2128), Cennet, 13 (II, 2192, Hadis No: 2128); Müsned, II, 356.

10- Buhâri Kitabü’l-Kader, 8. Bab, Müslim aynı kitab, 5. bab, Ebû Dâvûd, Nikâh, 4. babta, Ebû Hüreyre (r.a)’den.

11- Müslim Kitabü’l-âdâb, 10 bab, Tirmizi, İsti’z’ân 61. bab, Ebû Dâvûd, Nikah Kitabı 44. bab, Ahmed 4/358, Beyhâki 7/90..., Dârimî 2/278, İsti’zân 15.

12- Tirmizi İsti’zân 61. bab, Ebû Dâvûd, Nikâh 44. bab, Ahmed 5/531-532; Dârimî, rikak 3, Beyhâki, 7/90

13- Buhari Nûr Suresinin tefsiri 13. bab, Ebû Dâvûd, Libas Kitabı 32. bab, Beyhâki 88.

14- Ebû Dâvûd, Libas Kitabı, 31. bab.

15- Ebû Dâvûd Libas kitabı, 33. bab.

16- Buhari, Kitabü’l-Kader, 8. bab, Müslim, aynı kitab 5. bab, Ebû Davud, Nikâh, 4. babta, Ebû Hüreyre, (r.a)’den.

17- Müslim, Kitabü’l-Adab, 10. bab, Tirmizi İsti’zân, 61. bab, Ebû Dâvûd, Nikah kitabı 44. bab, Ahmed 4/358, Beyhakî, 7/90..., Dârimî 2/278, İsti’zân 15

Târih boyunca çeşitli milletlerin ve insan topluluklarının dinleri, örf ve âdetleri değişik olduğundan, giyim-kuşam şekilleri de farklılık göstermiştir. Kıyâfetlerde dînî inanışların, iklim şartlarının, medeniyetlerin mesleklerin, meşreplerin (mizaç ve huyların), hattâ ekonomik şartların ve diğer sosyal faktörlerin büyük tesiri olmuştur.

İlk insanların giyimden uzak, çırılçıplak dolaştıkları iddiâsı, bâzı insanların hayâlî düşüncelerinden ileri gitmeyen görüşleridir. İlk insan ve ilk peygamber Âdem aleyhisselâm ile hanımı ve çocuklarının, giyindiklerini, dokudukları kumaşlarla elbise yaptıklarını ve pekçok temel sanatın kendilerine öğretildiğini din kitapları haber vermektedir.

İlâhî dinlerde, bilhassa kadınların üryân dolaşmamaları, vücutlarının her tarafının örtülmesi esâsı, giyinmede önemli rol oynamıştır. Eskiden Hıristiyan ve Yahudi kadınları da örtünürdü. Günümüzde de Hıristiyan ve Yahûdî din adamları kadınların uygun olmayan kıyafetlerle dolaşmalarını hoş görmemektedir.

İslâm dîninde ise, Kur’ân-ı kerîmde, hadîs-i şerîflerde ve bunları açıklayan temel kitaplarda bildirildiğine göre, kadın ve erkek giyiminde dikkat edilecek şey, insan vücudunun açıkta bırakılmaması, yasaklanan kısımlarının tam örtülmesidir. Kadınların el yüz hariç bütün uzuvlarını örtmeleri, giydiklerinin, uzuvlarını belli etmeyecek şekilde ve genişlikte olması, sokakta dikkat çekici şekilde giyinmemeleri emredilmiştir. Kadınların bu şartlara uyarak diledikleri kumaştan, diledikleri renk, desen ve şekilde bulundukları yerin âdetine göre giyinmeleri, arzûlarına bırakılmıştır. Belli bir örtüyle örtünmeleri şart koşulmamıştır.

Erkekler ise, muhakkak sûrette örtmeleri emredilen uzuvlarını, çok dar olmayan giyeceklerle örtmeleri şarttır. İslâmiyet, giyim ve kuşam konusunda ana prensipler vâz ederek ve kendinin koyduğu bu hükümlere aykırı düşmeyen millî örflere ve âdetlere uyarak giyinmeyi, örtünmeyi istemektedir. Örtünmesi gereken yerlere “avret mahalli” denilmiştir. İslamiyette kadınların örtünmesini bildiren hadis-i şeriflerden bazılı şunlardır:

(Mecmaul-enhür) deki hadisi şerifte, Peygamberimiz, “Hür kadının, yüzünden ve iki eli ayasından başka, bütün bedeni avrettir”  buyurdu.

“Gözlerin zinası (şehvetle) bakmak, dilin zinası (haramı) konuşmaktır.” ( Buhari)

“Ya Ali! Harama (tesadüfen) bakışın ardından (kasıtlı) olarak tekrar bakma; çünkü, şüphesiz (tesadüfen olan) birincisi sana (muaf)tır ve (kasıtlı olan) sonuncusu sana muaf değildir”. (Tirmizi )

Hazreti Âişe buyurdu: Allahü teala, “Mü’min kadınlar başörtülerini yakalarının üzerine salsınlar!” ayetini indirince onlar eteklerinden kesip hemen onunla başlarını örttüler.” (Buhari)

“Ebû Bekr ’ın kızı Esmâ (ki Âişe validemizin ablasıdır) ince bir elbise ile örtülü olarak Rasûlüllahın huzuruna girdi. Rasûlüllah ondan yüzünü çevirdi ve kendi mübarek yüzünü ve ellerini işaret ederek; “Ey Esmâ! Kadın erginlik çağına ulaşınca vücudunun şurası ve burası dışında kalan yerlerinin görülmesi (gösterilmesi) caiz değildir.”buyurdu.(Ebu Davud)

Hazreti Âişe bildirir: “Rasûlüllah efendimiz, “Allah’a ve ahiret gününe inanan bir kadın ergenlik çağına varınca yüzü ve elleri dışında herhangi bir yerini açması helâl değildir!” buyurdu. (Buhari)

(Müslim) ve (Muvatta) kitaplarındaki hadisi şerifte, “Örtülü çıplak ve başları deve hörgücü gibi yükseltilmiş kadınlar, Cennete girmiyecek. Kokusunu bile duymayacaklardır. Halbuki, Cennetin kokusu, çok uzaklardan duyulacaktır” buyuruldu. Bu hadisi şerif, kadınların ince, şeffaf veya cilde yapışık dar elbise, çorap, baş örtüsü ile örtünmelerini ve saçlarını, başlarının üstünde küme yapmalarını yasak etmektedir. Böyle örtünmek, çıplak gezmek gibidir.

İmam-ı Gazali hazretleri, (Kimya-i seadet) kitabında buyuruyor ki: “Kadınların, kızların, başı, saçı, kolları, bacakları açık sokağa çıkmaları haram olduğu gibi, ince, süslü, dar, hoş kokulu elbise ile örtülü çıkmaları da haramdır. Böyle çıkmalarına izin veren, razı olan, beğenen anası, babası, kocası ve kardeşi de, onun günahına ve azabına ortak olurlar.”

Bugün, Eyyûbîler Devleti’nin kurucusu Selâhaddîn Eyyûbî’nin ölüm yıldönümüdür (1193).  Selâhaddîn Eyyûbî, tarihte az rastlanan özelliklere sahip bir liderdir. Babası Selçuklu Sultanının muhafızıydı. Gençliğinde iyi bir tahsil ve terbiye gördükten sonra, kısa denebilecek bir zamanda ordu komutanlığı, vezirlik ve  arkasından da devlet başkanlığı nasip oldu. Tarihte çok az insana nasip olacak şekilde İslama hizmet etti.

Selçuklu atabeklerinden Nûreddîn Zengî’nin komutanı iken onun desteği ile,1169’da Mısır Şii Fatımi devletine vezîr oldu. 1171’de Fâtımî Halîfesi Âbid ölünce, Mısır’da idâreyi bütünüyle ele aldı. 1175’te Eyyubi Devleti’ni kurarak, Şiî Fâtımîlerin bölgedeki izlerini tamamen ortadan kaldırdı. Böylece bölgede Ehl-i sünnet îtikâdının yayılmasına büyük hizmet etti.

Selâhaddîn Eyyûbî’nin bölgeyi tamamen kontrolüne alma gayretleri, bölge Hıristiyanları ile Avrupalı haçlıları telaşa düşürdü. Kendisini öldürerek bölge hakimiyetine son vermek için yoğun bir mücadeleye giriştiler.

Selâhaddîn Eyyûbî, Haçlıların bütün saldırılarına, özellikle 3. Haçlı Seferi’nde kahramanca savaşarak, daha önce hiç karşılaşmadıkları bir şekilde onları yenilgiye uğrattı.  1187”de Kudüs şehrini ellerinden geri aldı. Kudüs’ün 89 yıl sonra tekrar Müslümanların eline geçmesi, İslâm âlemini çok sevindirdi; bütün Müslümanların gönlünde taht kurdu.

Her fani gibi Selâhaddîn Eyyûbî de,  4 Mart 1193’de 56 yaşında Şam’da vefât etti. Yirmi beş senelik vezirlik ve sultanlık hayâtı, hep İslâmiyete hizmetle geçmiştir. Târihte pek nâdir yetişen şahsiyetlerden biriydi.

Ehli sünnet inancına sahip olan Sultan Selâhaddîn, ilme çok değer verir, âlimleri himâye ederdi. Yüksek insânî meziyetlere sâhip, iyi huylu, cömerd, âdil, kültürlü ve müsâmahakâr bir hükümdârdı. Onun zamânında Şam medreselerinde ders veren altı yüzden fazla fakih (fıkıh, din, şeriat ilminin üstâdı) vardı. Tabipler, edebiyâtçılar, şâirler, matematikçiler, kimyâgerler, mîmârlar ve diğer ilim sâhipleri memleketin gelişmesi için canla başla çalışırlardı.

Zamânında yetişen âlimlerden İmâdüddîn el-Kâtib onun hakkında şöyle demektedir:

“Sultan ile oturan bir kimse, onunla oturduğunun farkına varmaz, bir arkadaşıyla oturuyor zannederdi. Anlayışlı, dînine bağlı, temiz, hatâları affeder, kusûrları görmemezlikten gelir ve kızmazdı. Asık suratlı durmaz, dâimâ tebessüm eder vaziyette olurdu. Bir şey isteyeni, boş çevirdiği görülmezdi. Herkese çok nâzik davranır, kimseye kaba hareketlerde bulunmazdı. Söz verdiği zaman yerine getirirdi.”

Abdüllatîf el-Bağdâdî’nin de onun hakkındaki sözleri şöyledir: “Sözleri, kalplere tesir ediciydi. Yanına ilk girdiğim gece, meclisini âlimlerle dolu gördüm. Her biri çeşitli ilimlerden konuşuyorlardı. Müslüman olsun, kafir olsun herkes Sultan’ı çok seviyordu. Onun ölümüyle, insanlar hakîkî bir babayı kaybettiler, ölümüne üzülmeyen kimse kalmadı.”

Selâhaddîn-i Eyyûbî, düşmana karşı da, İslâmiyetin adâlet ve ihsân kurallarından hiçbir zaman ayrılmazdı. Haçlılar esir Müslümanları kılıçtan geçirdiği zaman, elindeki Hıristiyan esirlere, İslâmiyetin emrettiği şekilde güzel muâmelede bulundu. Hiçbir zaman onlar gibi yapmadı.

Mısır ve Kudüs’ü fethedip, hazînelere sâhip olduğu hâlde, ömrü boyunca bir asker gibi yaşadı. Lüzumsuz hiçbir şeye harcama yapmayıp, parayı zarûrî ihtiyaçlara ve askerî malzemelere sarf etti. Öldüğü zaman cebinden bir altın ile birkaç gümüş para çıktı. Çok cömertti. Akka Muhâsarası için geldiğinde, on binden ziyâde atını askerlerine dağıttı ve binecek bir ata muhtâç kaldı.

Çok cesûrdu. Baştan başa çelik zırhlarla kaplı olan Haçlıları, göğsü açık, îmânlı bir grup askeriyle perişan ederdi. Hattâ bir defâsında da; “Et iken demirle çarpışıyoruz, yüz olursak, karşımıza bin düşman çıkıyor, kaleler ateş saçıyor, denizler düşman kusuyor.” demekten kendini alamadı. Yaptığı bütün harplerde, askerlerinin sayısı, düşmandan dâimâ azdı. Bütün muhârebelerini, İslâmiyeti yüceltmek ve Müslümanları Haçlıların zulmünden korumak, devletini düşman çizmesinden muhâfaza etmek için yaptı.

İlme ve ilim sâhiplerine çok ehemmiyet veren Selâhaddîn Eyyûbî, Mısır Sultânı olunca, Şâfiî, Mâlikî, Hanefî ve Hanbelî mezheplerine göre tedrisat yapan medreseler yaptırdı. Kâhire, Şam, İskenderiyye gibi şehirler birer ilim merkezi oldu. Haçlılar tarafından saray hâline getirilen Mescid-i Aksâ’yı yeniden câmi hâline getirdi.

Bugün dünyada, nüfusunun yarıdan fazlası Müslüman olan “Müslüman ülke” adı verilen 60’a yakın ülke var. Bütün dünyada ise, toplam nüfusun dörtte biri yani  1.5 milyardan fazla Müslüman yaşamakta. Buna rağmen dünya siyasetinde Müslümanların yeri yok. Aksine, bunların büyük çoğunluğu maalesef perişan halde. ABD’nin, Avrupa’nın şunun bunun  oyuncağı durumundalar. Bu ülkelerin normalde oturup,” bu neden böyle oldu, nerede hata yaptık” diye düşünmeleri, birşeyler yapmaları gerekir, değil mi? Fakat ne mümkün! Bırakın birşeyler yapmayı, düşünecek durumda bile değiller; çünkü, düşünme melekeleri yok edildi. Her biri bir yere yaslandı, efendilerinden gelecek emiri beklemekteler. Bu zillete düşmelerinin birçok sebepleri varsa da, başta geleni, nimetin kıymetini bilmemeleridir. Kaide belli; nimetin kıymeti bilinmezse elden gider... Yüce Allah, “Gönderdiğim nimetlerin kıymetini bilir, şükrünü yaparsanız, nimetlerimi artırırım. Şükrünü yapmazsınız elinizden alır, şiddetli azab ederim” buyuruyor. Cenab-ı Hak kullarına zulmetmez .

Müslümanlar için Osmanlı bir nimet idi. Kıymeti bilinmedi. Hatta arkadan vuruldu. İşte bugünkü perişanlıklarının sebebi, bu ihanetin bedelidir. Bunu idrak etmedikleri sürece kurtulmaları mümkün değil.

Şimdi gelelim, Osmanlıdan sonraki bizim durumumuza: Osmanlının teknolojik üstünlüğü kalmamıştı fakat, bir medeniyet sadece teknolojiden ibaret değildir. Osmanlının bir de kültürü, dini, inancı vardı:  Aşırılıklardan uzak, Peygamberimiz ve Eshabının inancını temsil ediyordu bu inanç. Ayrıca birlik beraberliği sağlıyordu.

İşte bu nimetin kıymetini de biz bilmedik. Osmanlı kültürü, her türlü baskıya rağmen 1970’li yıllara kadar öyle böyle devam etti. Daha sonraları arayışlar içine girildi.. Akıl almaz yollara sapıldı. Sanki, inancımız yokmuşcasına inanç ithaline başlandı. Nasıl mı oldu, özetlemeye çalışayım:

Önce mezhepsizlik, reform hareketi başladı. Osmanlı düşmanı, isyankâr ruhlu, Abduh, Cemalettin Efgani, Hasan el Benna, Seyid Kutup, Mevdudi, Hamidullah, Humeyni, gibi reformist kimselerin kitapları siyasetçilerin de desteği ile tercüme edilip, piyasaya sürülerek, inananlar dinde reforma ve isyana teşvik edildi. Dış destekli özellikle İngiliz destekli bu reformistlerin rehberleğinde Osmanlıdan gelen nakli esas alarak, dini fıkıh kitaplarından öğrenme kaidesi bir tarafa bırakıldı. Her Müslüman bir Kur’an meali ve tefsiri alsın, bir de hadis külliyatı edinsin ve kendi kafasına, kendi görüşüne göre hüküm versin, garabetine düşüldü.

İşte bu yanlış metod yüzündendir ki, Müslümanlar arasında binlerce hizip, fırka, görüş çıktı. Kafalara zerkedilen bu bozuk fikirler, metodlar İslama ve Müslümanlara çok zarar verdi, Müslümanların kafalarını karıştırdı. Bundan dolayı bir boşluk meydana geldi. Herkes bir arayış içine girdi. Hem de ne akıl almaz arayışlar:

1970’li yılları yaşayanlar hatırlar. Önce siyasi destekli Kaddafi hayranlığı başladı. Dinle alakası olmayan, sinsice sosyalizmi aşılayan “Yeşil Kitab”ı bir anda meşhur oldu. Nerdeyse Müslümanların el kitabı haline geldi. Meşhur Başbakanı Callut Türkiye’ye geldiğinde bir kurtarıcı gibi karşılandı, Cuma günü Eyüp Camii’nde hutbe okutuldu. Namazdan sonra omuzlarda taşındı.

Az da olsa, aklı selim sahibi insanlar çıktı. Yapmayın etmeyin, bunun islamiyetle alakası yok. Bizim böyle şeylere ihtiyacımız da yok. Ecdadımızın bıraktığı din bize yeter dediler. Fakat idrak eden nerede? Kafalar karıştırılmıştı bir kere. Bunu söyleyenler islama ihanetle suçlandı. Zamanla Kaddafi’nin ne olduğu anlaşıldı. Hayranları başlarını önlerine eğmek zorunda kaldılar.

Fakat araba bir kere yoldan çıktı mı nerede duracağı belli olmuyor: Bu defada Suud hayranlığı başladı. Gerçek İslamiyetin burada olduğu iddia edildi. Yine aklı selim sahibi insanlar, bunları ikaz ettiler: Bunların inançları bize uymaz, bunlar İngilizlerin çıkardığı Vehhabi inancındadırlar. Onlardan bize hayır gelmez, dedilerse de laf anlatamadılar. Zamanla bunların da ne olduğu anlaşıldı. 

Bu defa da Humeyni aşıkları türedi. Bir anda Memleketimizi, “Şahın zulmü Ömer’in zulmünü geçti” diyen Humeyni’nin ve diğer mollaların Şiiliği anlatan kitapları istila etti. Yine aklı selim sahibi kimseler, bu yanlış inanç ile ecdamızın asırlardır mücadele ettiğini, savaşlar yapıldığını, gerçek islam ile bunun uzaktan yakından ilgisinin olmadığını, yazıları ile kitapları ile anlattılar. Ama dinleyen kim? Çok şükür, Devletimizin de desteği ile bu yıkıcı faaliyetler durduruldu. İnancımız büyük bir felaketten kurtuldu.

Şimdi de, yine Batı’nın telkinleri ile, fıkıhsız, kuralsız; bütün dinlerin kardeş din, hak din kabul edildiği, hangi dinden olursa olsun herkesin Cennete gideceği esasına dayalı, ılımlı İslam modeli dayatılmaktadır. İnşaallah fazla zayiat vermeden bu badireyi de atlatırız!

Cenab-ı Hak, encamımızı hayreylesin. Eldeki nimetin kıymeti bilinmeyip, hassas terazi atılıp doğruyu eğriden ayıran bir ölçü olmayınca, nerede duracağı ne yapacağı belli olmuyor insanoğlunun. Elde doğru bir ölçü olmayınca da, başı dertten, perişanlıktan kurtulmuyor...

Batı Hıristiyan âleminin İslam aleyhdarlığı geçmişte olduğu gibi bugün de bütün hızı ile devam ediyor. Asırlardır, kılıç ve silah gücü ile yıkamadıkları İslamiyeti şimdi içeriden yok etme peşindeler. Bir dinin içeriden nasıl yıkılacağında hayli de tecrübeleri var zaten. Gerçek Hıristiyanlığın, işlerine gelmeyen kurallarını dinde “Reform” yaparak ortadan kaldırdılar. Böylece herkes istediği gibi dini yorumlayarak, dinin kurallarından kendilerini sıyırdılar. Dini yalnızca ahlaki bir sistem haline getirdiler. İzafi bir kavram olan ahlakı da kendilerine göre yorumlayarak, her türlü ahlaksızlıklarına birer kılıf buldular.

Şimdi de, aynı taktik ile İslamda “Reform” yapmak istiyorlar. Buna da, 3 asırdır İslam aleyhdarlığında lokomotif görevini üstlenen İngilizler öncülük yapıyor. Geçenlerde, Diyanet’in hadis-i şeriflerle ilgili çalışmasını İngiliz basınının büyük bir zevkle ve heyecanla vermesi bunu gösteriyor. Nasıl bir İslam istediklerini bakınız nasıl ifade ediyorlar:

Görüldüğü gibi İngiliz basının tek istediği dinde Reform… Çağımıza uygun İslam adı ile, dinin asli kaynağı olan Kur’anı kerimin ve Hadis-i şeriflerin yeniden yorumlanarak; kuralları, emir ve yasağı, haramı helalı olmayan, tamamen ahlaki, felsefi esasları dayalı, ismi İslam fakat gerçek İslam ile ilgisi olmayan, Batı standartlarına uygun, Hıristiyan patentli bir İslam modeli ortaya çıkamak. 

The Guardian’nın yazdığı gibi bunda aceleleri de yok. Bu konuda sabırlı millettirler. 1750’li yırlarda, Müslümanların kafasını karıştırmak, birbirine düşürmek ve bu arada Arabistan’da “Vehhabiliği” kurmak maksadıyla İslam ülkelerine gönderdikleri binlerce casuslardan biri olan  Hempher hatıralarında aceleci olmadıklarını, nihai hedeflerini  bakınız nasıl anlatıyor:

Çalışmalarımdan gözle görülür bir netice alamayınca, ümitsizliğe düştüm. Görevi bırakmak istediğimde, Müstemlekeler Bakanı bana şunları söyledi: Sen bu işlerin, birkaç senelik çalışma ile neticeleneceğini mi zannediyorsun? Bırak birkaç seneyi, bu ektiğimiz tohumların meyvelerini, belki de senin, benim torunlarımız bile göremeyecek. Bu tohumların meyvelerini en az yüz senede, belki de 150-200 senede ancak alabileceğiz. Çünkü, bugüne kadar İslâmiyeti ayakta tutan, din bilgileri ve onların kitapları olmuştur. Bunları yok etmedikçe onların dinlerini bozmak mümkün değildir. Bunun için, fıkıh kitaplarını, mezhepleri hissettirmeden kötüleyeceğiz. Bir müddet sonra da, peygamber sözleri (hadis-i şerifler) hakkında, “uydurmaydı, değildi” diyerek şüpheye düşüreceğiz. Ayetleri istediğimiz gibi yorumlatacağız...Bir kültürü, hele asırların birikimi olan din kültürünü yıkmak, kısa zamanda olacak şey değildir. (İngiliz Casusunun İtirafları, Hakikat Kitabevi, 0212 5234556)

Yarın mübarek Mevlid kandili... Âlemlerin sultanı sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâmın dünyayı şereflendirdiği gece...

Resûlullah efendimiz, hicretten 53 sene evvel Rebî'ul-evvel ayının onikinci Pazartesi gecesi sabaha karşı, güneş henüz doğmamış; tan yeri ahenk ve ihtişam ile ağarırken O kararmış dünyayı aydınlattı...

Her peygamberin ümmeti, kendi peygamberinin doğum zamanını bayram yapmıştır. Müslümanlar da Muhammed aleyhisselâmın doğum zamanını bayram yaptılar. Dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanlar, her sene bu geceyi Mevlid kandili olarak kutlamaktadır. Her yerde Mevlid kasîdeleri okunarak, Resûlullah hâtırlanmaktadır.

Mevlid günü ve gecesinin şerefi, kıymeti çoktur. Kendisine tâbi olanlar için kurtuluş vesîlesi olan Resûlullah efendimizin doğumu için sevinmek, Cehennem azabından kurtulmaya sebep olur. Bu geceye hürmet etmek, sevinmek, bütün senenin bereketli olmasına vesile olur.

Neler yapılmalı!

 Mevlid gününün fâzileti Cuma günü gibidir. Cuma günü, Cehennem azâbının durdurulduğu hadîs-i şerîf ile bildirilmiştir. Bunun gibi, Mevlid gününde de azab yapılmaz. Mevlid geceleri sevindiğini göstermeli, çok sadaka vermeli, davet vermeli,davet edilen ziyâfetlere gitmelidir.

Ayrıca bu gece kaza namazları kılmalı, Kur'ân-ı kerîm okumalı, dua, tevbe etmeli, hayır hasenat yapmalı, Müslümanları sevindirmeli, bunların sevablarını ölülere de göndermelidir. Bu gecelere saygı göstermelidir. Saygı göstermek günah işlememekle olur.

Bütün müminlerin, bu mübarek gece ve günlerin kadrini çok iyi bilmeleri, mümkün mertebe en güzel biçimde değerlendirmeleri gerekir. Bu gün ve gecelerde, evlerimiz gerçek bir bayram havasına bürünmeli, akraba, dost ve yakın arkadaşlar bir araya gelerek “Kâinata rahmet olarak gönderilen” Yüce Peygamberi şanına lâyık bir şekilde, büyük bir aşkla hatırlamalı, çoluk ve çocuğumuzun gönül ve kafaları, sevgi nûrları ile aydınlatılmalı...

1400 yıldan beri, İslâm Dünyası’nda “Mevlid Kandilleri” hep böylece karşılanmış, bu tebrik  işi bir “gün” ve “gece”ye sığmamış, müminler, Rebiülevvel’in tamamını “Mevlid Ayı” olarak değerlendirmişlerdir. Bu, tâ Eshab-ı kiram’dan beri böyledir ve kıyamete kadar böyle kalmalıdır.

Günümüzde, bu mübarek gün ve geceleri değerlendirmek konusunda, müminlerin sorumlulukları daha da artmış bulunmaktadır. Çünkü dinimizi yakınen tanımayan şu görüşte, bu görüşte olan bazı kimseler, yazıları ile programları ile hiç ara vermeksizin, yüce dinimize, Sevgili Peygamberimize ve mukaddeslerimize doğrudan veya dolaylı yoldan dil uzatmayı marifet bilmekteler. Sanki din, peygamberimize değil de onlara gelmişcesine, Resulullahı devre dışı bırakıp dinde yeni yorumlar, yeni anlayışlar getirme peşindeler.

Kıyamete kadar sürecek!

1400 yıldır beşeriyete yol gösteren, bütün sahte mâbutları yıkarak Allah’a giden yolu açan, milyarlarca insanın gönlünde taht kuran, birçok milletin kültür ve medeniyetine ruh veren, dünyayı yeniden şekillendiren ve dünya yaşadıkça etkisi giderek büyüyen Yüce dinimize dil uzatmak için kitap yazan, program yapan nasipsizler, varsın kendi nasipsizliklerine yansınlar.

Kaldı ki, bir parça fikir haysiyeti ve insaf ehli  olan pek çok yabancı bile sevgili Peygamberimizin büyüklüğünü teslim etmek zorunda kalmıştır.

Meselâ, ünlü Fransız edibi Lamartin, O’nu: “Bugüne kadar gelen insanlardan mukayese edilemiyecek kadan üstün” diye överken, yine ünlü İngiliz tarihçi ve fikir adamı Thomas Carlyle: “İnsanlık tarihinde gelen en büyük kahraman” olarak ilân eder.

Kesin olarak bilmek gerekir ki, din düşmanlığından veya şöhret olmak için ileri geri konuşan bu nasipsizlir, kendilerinden öncekiler gibi çok yakın zamanda unutulup gidecekler, fakat, saldırmak cüretini gösterdikleri bu Yüce Peygamber ve getirdiği yüce din yine bütün haşmeti ile mevcudiyetini kıyamete kadar sürdürecektir.

Dün, mevlid kandilinin faziletinden bahsetmiştik. Bugün de, bu vesile ile ülkemizin yetiştirdiği ender mütefekkirlerinden olan “Evlad-ı Resul”’den, rahmetli Seyyid Ahmet Arvasi hoca’nın yakarışını, münacatını sizlere sunmak istiyorum:

“Seni çok özledik. Galiba, derin yaralarından kan sızarak şehadet şerbetini içmeye yaklaşan bir mücahidin, bir yudum serin suya iştiyakından daha fazla bir özlem içindeyiz.

Yüce ve mukaddes kitabımız Kur’an-ı kerim’den öğrenmiş bulunuyoruz ki insan, kainatın hülasası, sen ise, bu hülasanın asli cevherisin. Sen yaratılmasaydın, “alem” yaratılmaya değmezdi. Bütün yüce değerlerin mihengi sensin. Yüce Allah, seni, varlığın ve yüce değerlerin merkezi olarak yarattı. Yaradılmışlar seninle manalandı.

Bu dünya seninle şereflendi. Şimdi o, senin mübarek vücudunu, bağrında taşıdığı için, fezada şevkle dolaşmaktadır. Güneş, Ay ve diğer yıldızlar, “Dünya” adlı yıldızı nasıl kıskanmasınlar? Yaratıkların en aşağısı olan “toprak” ve “yer”, seninle nurdan daha aziz oldu. Senin dolaştığın Mekke toprakları, “Sur” üfürüldüğü zaman, tozlarını silkip kalkacağın Medine toprakları, üzerinde ve sinelerinde seni taşımakla “mükerrem” ve “münevver” oldular.

Gözyaşları dindi!

Sen dünyamıza doğmadan önce, kızgın kumlara gömülen bebeklerin çığlıkları, vicdanları yakmıyordu. Burnu halkalı ve alnı damgalı köleler ümitsizdi. Kadınlar kocalarına, kocalar putlara tapınıyordu. Fuhuş, kumar, içki, faiz, ihtikar, kan ve zulüm o dereceye varmıştı ki, zayıflar evlerine, “Ehl-i Kitap” dağ başlarına ve ıssız vadilere sığınmışlardı. Zalimler ve şerefsizler, bütün makam ve mevkileri işgal etmiş, mazlumlar ve şerefli insanlar yerlerde sürünüyorlardı.

Sen geldin, çığlıklar bitti, gözyaşları dindi, köleler hür oldu, kadınlar yüceldi, erkekler “sahte tanrıları” kırdılar; iffet, helal kazanç ve kardeşlik yeniden doğdu. Hak, adalet, şefkat ve hizmet,devlet oldu. Zalimler, mağrurlar, alçaldılar, kahroldular. Garipler, sahipsizler, kimsesizler, sende ve senin “aziz kadronda” sevgi, saygı, yakınlık ve kardeşlik buldular.

Güçsüzler senin meclisinde güçlendiler, kendilerinde güç vehmedenler “Hakk’ın karşısında” el bağladılar. Mazlumlar, senin şefkat ve merhametinde huzur ve tevazu buldular; zalimler, senin heybetinle titrediler. Tebessümün, kimsesizlere cesaret verirken, mübarek alnında kabaran damarlar zalimlerin ödünü koparıyordu.

Sen, ‘Vefatımdan sonra, bana selam gönderin, onu bana ulaştırırlar” diye buyurmuştun. Sana “yağmur taneleri sayısınca”, “ağaçlardaki yapraklar miktarınca”, “denizlerdeki su damlaları kadar” selam sunuyoruz.

Seni çok özledik!

Sana, ne kadar muhtaç olduğumuzu biliyorsun. Sen “alemlere rahmet olarak” gönderilensin, bizi terketme, “İçimizdeki beyinsizler yüzünden bizi de kahreder misin?” diyerek Yüce Allah’a yalvarmamızı, bize sen öğretmedin mi?

Evet, Sevgili Peygamberimiz, seni, çok, hem pek çok özledik. Şu anda mazlum, mağdur, zelil ve perişan düşen ve sayıları bir milyarı aşan İslam Dünyası’nın acıklı durumunu elbette görüyorsun. Ey mana aleminin Sultan’ı! Bizim için Allah’a duacı ol; ne olursun bizden davacı olma!”

Dünyanın neresinde olursa olsun; dinli dinsiz, fakir zengin, cahil okumuş, genç ihtiyar, herkesin kesin olarak inandığı, kabul ettiği tek şey var; o da ölüm… Bundan kimsenin şüphesi yok. Farklı, inanışlar, düşünceler ölümden sonrası için. Ateistler, ölümden sonrasına, ahırete inanmıyor. Bunun için ölüm sonrasına hazırlanmıyorlar. Halbuki insan, dünyadaki işleri için, birçok alternatif tedbirler alır, ihtimal hesapları yapar; işi garantilemek ister. Aslında esas garantiye alınacak iş, ölüm sorasıdır.

Ahırete inanmayanlara Hazreti  Ali  mantık yoluyla şu cevabı veriyor: “Müslümanlar, ahirete inanıyor. Ateistlar, inkar ediyor. Tekrar dirilmek olmasaydı, inanmayanlar birşey kazanmaz, Müslümanlar da, zarar etmezdi. Fakat, kafirlerin dediği olmayınca, sonsuz azab çekeceklerdir”.

İslam âlimleri, ahıretin olduğunu ispat etmekte, inanmayanların hücumlarına akıl, ilim ve fen ile cevap vermektedir. Müslümanlar, sözlerini isbat etmeseydi dahi, kıyamet inkar olunabilir mi idi? Sonsuz azabda kalmak, bir ihtimal bile olsa, bunu hangi akıl kabul eder? Halbuki, ahiret azapları, bir ihtimal değil, meydanda olan hakikattir. O halde, inanmamak, akılsızlık olur.

Yola çıkacak olan hazırlık yapar!

Ölüme ve ahırete inanan ve bir gün onun mutlaka kendisine de geleceğini bilen kimsenin, ona hazırlanması gerekir. Birkaç saatlik yolculuğa çıkan bile az çok hazırlık yapar. Sonsuz yolculuğa çıkmak hiç hazırlıksız olur mu? Bu hazırlık, hayatta iken sâlih ameller işlemek ve kötü amellerden, işlerden uzak durmakla olur.

Gerçek bir müslüman, hayatının her ânında, sâlih ameller içinde bulunmalıdır. Zîrâ, ölümün ne zaman ve nerede geleceği hiç bir sûretle belli olmaz. Resûlullah efendimiz, ölümün sıkıntısını ve acılığını açıkça belirtmiştir.

Dünya hayatının sıkıntılarına sabredip, tahammül göstermek, ölüm sıkıntısına tahammül etmekten daha kolaydır. Çünkü ölüm sıkıntısı âhıret azâbı cinsindendir. Âhıret azâbı ise dünya azâbından daha sıkıntılı ve daha şiddetlidir. Dünya sıkıntısı ile mukayese bile edilemez.

Resûlullah efendimiz bir nasîhatında şöyle buyurdu:

Beş şeyden önce beş şeyi ganîmet bil:

1 - İhtiyarlığından önce gençliğini,

2 - Hastalığından önce sıhhatini,

3 - Meşgalelerinden önce boş vakitlerini,

4 - Fakirlikten önce zenginliğini,

5 - Ölümünden önce ömrünü.

Resûlullah efendimiz bu beş şeyde bir çok ilimleri toplamıştır. Zîrâ insan, ihtiyarlığında yapamadığı amelleri gençliğinde yapabilir. Yine, gençliğinde bir günâhı işlemeğe alışan insan, ihtiyarlığında onu terketmeğe kolay kolay muktedir olamaz. O hâlde, bir gencin, gençliğinde sâlih ve hayırlı amelleri âdet edinmesi gerekir. Tâ ki, ihtiyarlığında onları kolaylıkla yapabilsin.

Sağlıklı insan, malında ve kendi irâdesinde hükmünü daha çok ve daha kuvvetle yürütebilir. O hâlde, sıhhatli insanın, bu sıhhati ganîmet bilmesi ve gerek mâlî ve gerekse bedenî ibâdetler husûsunda sâlih amellerde bulunması lâzımdır. Çünkü hastalanınca beden zayıflar, kuvvetten düşer ve ibâdetleri hakkıyla yapamaz olur.

Ne zaman amel işleyeceksin!

İnsanlar umûmiyetle geceleri boştur. Gündüzleri de meşguldürler. O hâlde, ahlâkî yönden kemâle ermek ve Allaha yaklaşmak maksat ve gâyesiyle geceleri boş saatlerde namaz kılmak, gündüzleri de, bilhassa kış günlerinde oruç tutmak gerekir.

Nitekim Resûlullah efendimiz şöyle buyururlar:

- Kış günleri mü'minin ganîmetidir. Geceleri uzundur, onları namazla geçirir. Gündüzleri de kısadır, onları da oruçla geçirir.

Bu husûsta diğer bir rivâyet de şu meâldedir:

- Kış gecesi uzundur, onu uyku ile kısaltma. Gündüz de aydınlıktır, onu günâhlarınla karartma.