• paylaş
• tweetle
• paylaş
• AA
• Yazdır
• Yazara E-posta Gönder
• Yükleniyor...

• paylaş
• tweetle
• paylaş
• AA
• Yazdır
• Yazara E-posta Gönder
• Yükleniyor...

XXXXXXXXXXXXX

İsveç, küçük bir ülke olmasına rağmen askerlik alanında tarihte önemli bir aktör oldu. İsveçKralı Gustav İkinci Adolf, 1618 ile 1648 yılları arasında Avrupa'da meydana gelen "30 Yıl Savaşları"nda çağının askerlik stratejilerini alt üst etti. İsveç'in yetiştirdiği bir diğer önemli komutan Kral Demirbaş Şarl'dı.

ÇOCUK KRAL.....21.8.2016
Demirbaş Şarl, 15 yaşındayken Nisan 1697'de tahta çıktı. Gençliğini av ve eğlence partilerinde geçiren Şarl, tahta çıkınca eğlence ortamından tamamen koptu ve ihtişamlı elbiselerini çıkararak bir asker gibi giyinmeye başladı. Yeni kral, kendisine karşı birleşip 1700 ilkbaharında İsveç'e saldırarak, "Kuzey Savaşı"nı başlatan Danimarka, Rusya ve Lehistan'la yıllarca savaştı. Müttefikler, asker sayısı bakımından kendilerinden oldukça zayıf İsveç'e karşı rahat bir zafer kazanacaklarına inanıyorlardı. Ancak Şarl, önce Danimarka'yı daha sonra da Polonya'yı mağlup etti. Sıra Rusya'daydı. Şarl, Fin Körfezi'nde bulunan Narva Kalesi'ni kuşatan Rus ordusuna karşı harekete geçti. İsveç Kralı, uzun bir yürüyüşten sonra kalenin yardımına yetişti ve ordusunun yorgunluğu ile sayıca azlığına bakmadan saldırıya geçti. Ruslar, 30 Kasım 1700'de meydana gelen muharebede doğru dürüst savaşmadan tüfeklerini bırakarak başlarında çarları olduğu halde kaçtılar. Demirbaş Şarl, esir aldığı askerleri serbest bırakarak, Rus ordusuna değer vermediğini gösterdi. İsveç Kralı'nın sayıca az ordusuyla ardı ardına kazandığı zaferler, Avrupa'da büyük bir yankı uyandırdı. Avrupa'da yeni bir İskender'in doğduğu konuşuluyordu. İsveç'e karşı mağlup olan Rus Çarı Petro ise bu sırada Avrupa'dan getirttiği subaylarla ordusunu yeniden organize ediyordu.

TÜRKİYE'YE SIĞINDI
Osmanlı hükümeti, Avrupa'nın kuzeyindeki gelişmeleri yakından takip ediyordu ve İsveç'le Rusya'ya karşı ittifak görüşmeleri yapıyordu. Demirbaş Şarl, 1707'de Rusya'nın işgaline girişti. Rus Çarı Petro, modernleştirdiği ordusuna rağmen bir meydan muharebesine girmeyerek geri çekildi. Geri çekilirken de her tarafı yaktırıp, yıktırdı. Holovcin'de meydana gelen muharebeyi yine İsveç kazandı, ancak yiyecek sıkıntısından dolayı İsveç ordusu Moskova'ya doğru gidemeyerek, Ukrayna'ya yöneldi. Ukrayna'da da manzara aynıydı. Demirbaş Şarl, asker, mühimmat sıkıntısına rağmen sefere devam etti fakat bu sefer de ileride Napolyon ve Hitler'i de mağlup edecek Rus kışı ile karşı karşıya kaldı. İsveç ordusu ağır kış şartlarında büyük kayıplar verdi. Şarl, Ukrayna'da Vorskla Nehri'nin kenarında bulunan Poltava'da Rus ordusuyla karşılaştı. İsveç Kralı, muharebeden birkaç gün önce yaralandığı için savaşı iyi yönetemeyerek, 8 Temmuz 1709'da Poltava Muharebesi'nde Ruslar karşısında ağır bir mağlubiyet aldı. Şarl, sedye üzerinde savaşmaya bir süre daha devam etmesine rağmen askerlerinin bir kısmının teslim olması sonucu kaçarak, beş gün beş gece süren zorlu bir yolculuğun ardından Osmanlı Devleti'ne sığındı.

İSVEÇ'İN BORCU
Rus ordusu, iki ülke arasındaki İstanbul Antlaşması'nı çiğneyip İsveçliler'i takip bahanesiyle Osmanlı sınırını geçerek, Özi kenarında kayık bekleyen İsveç askerlerine saldırdı. İsveç Kralı kurtulmasına rağmen, askerlerinin çoğu Ruslar tarafından öldürülmüştü. Üçüncü Ahmed, durumu haber alınca Şarl'ın misafir olarak kabul edilip, bir kral gibi muamele edilmesini, masraflarının Osmanlı Devleti tarafından karşılanmasını emretti. Krala Osmanlı topraklarında mülteci olarak kaldığı müddetçe günlik maaş bağlandı. Demirbaş Şarl'ın Osmanlı topraklarına, sığındığındaki niyeti en fazla iki hafta burada kalarak, tekrar kuvvet toplamak üzere ülkesine dönmekti. Ancak Osmanlı ülkesinde mülteci olarak beş yıl üç ay kaldı. Osmanlı yönetimi, beş yıl üç ay ülkesinde kalan İsveç Kralı ile maiyetinin masraflarını karşılamış ve borç para vermişti. Ülkesine dönerken de Demirbaş Şarl'dan borçları karşılığında iki senet alınmıştı. Bâbıâli, yani Osmanlı hükümeti krala verilen 3 milyon gümüş taleri istemek üzere Ağustos 1726'da Kozbekçi Mustafa Ağa'yı İsveç'e elçi olarak gönderdi. Mustafa Ağa, bir yıl Stockholm'de kaldıktan sonra borcun çok az bir kısmını tahsil ederek geri döndü. 1730'da Mehmed Said Efendi, hem Birinci Mahmud'un tahta çıkışını haber vermek, hem de alacakları istemek üzere İsveç'e gitti. Ancak Said Efendi, İsveç ekonomisinin bozukluğu yüzünden parayı tahsil edemedi. İsveç Kralı Frederik bir müddet sonra, İstanbul'a elçi göndererek, paraları olmadığını borçlarını silah vererek ödemeyi teklif etti. Osmanlı yönetimi alacağını başka türlü tahsil edemeyeceğini anlayınca, bu teklifi mecburen kabul etti. İsveç, 1738'de Osmanlı'ya bir gemi ve 30 bin tüfek vermeyi kabul etti. Alınan silahların değeri İsveç'in borcunu karşılamıyordu. Ancak Sultan Birinci Mahmud, aradaki dostluğa binaen kalan alacağını bağışladı. 1740'da iki devlet arasında Rusya'ya karşı bir ittifak kuruldu. Osmanlı İmparatorluğu, 1742'de İsveç'e 200 bin kuruş borç verdi. 1789'da iki ülke arasında yine İsveç'e karşı ittifak kurulmuş ve 1791'de Osmanlı İmparatorluğu mali açıdan zor durumda olmasına rağmen 400 bin kuruş yardım yapmış, ancak zor durumda olan İsveç Rusya ile anlaşmıştı.

.

• paylaş
• tweetle
• paylaş
• AA
• Yazdır
• Yazara E-posta Gönder
• Yükleniyor...

Yavuz Sultan Selim, Peygamberimiz’in kendisini Haremeyn hizmetine davet eden bir rüyadan sonra Ortadoğu seferine çıkmış ve Suriye’yi fethetmişti

Fatih Sultan Mehmed döneminde gergin olan Memlük-Osmanlı ilişkileri İkinci Bâyezid zamanında düzelmişti. Yavuz Sultan Selim zamanında Portekizliler, Memlük Devleti üzerinde baskılarını artırmışlardı. Yavuz'un ilk yıllarında da iki devletin ilişkileri iyi durumdaydı. Ancak Memlükler'in Çaldıran Savaşı'ndan sonra Safeviler'le antlaşma yapması ilişkilerin bozulmasına sebep oldu.

YAVUZ'A DAVET
Osmanlı tarihçisi ve şeyhülislamı Hoca Sadeddin Efendi, Yavuz Sultan Selim'in musahibi olan babası Hasan Can'dan naklen ilginç bir rüya anlatır. Rahmetli Ahmet Uğur, bu rüyayı yayınlamıştır. Yavuz Sultan Selim geceleri çoğu zaman uyumaz, kitap okur ve yanında bulunan Hasan Can'a dünya ahvalinden bahsedermiş. Hasan Can bir gece, uyuya kaldığı için, sultanın yanına ancak sabah ezanından sonra gidebilmişti. Yavuz, görünmeyişinin sebebini sorduğu vakit Hasan Can, "birkaç gecedir uykusuz kaldığından, bu gece gaflete geldiğini ve hizmetlerinden mahrum, olduğunu" söyleyerek, af diledi. Bunun üzerine, sultan "ne düş gördün beyan eyle" buyurdu. Hasan Can, rüya görmediğini söylediyse de, sultan hem sözlerinde ısrar etti, hem de bir rüya görmemesini hayretle karşıladı.
Rüya meselesi kapandıktan sonra sultan Hasan Can'ı bir iş için Kapıcıbaşı Hasan Ağa'nın bulunduğu yere gönderdi. Hasan Can, oraya gittiğinde kilercibaşı, saray ağası ve Hazinedabaşı Mehmed Ağa birbirleriyle konuşuyor, Hasan Ağa da ağlıyordu. Gördüğü bir rüyanın etkisiyle ağlayan Hasar Ağa rüyasını şöyle anlattı: "Rüyamda, bulunduğumuz şu kapının vurulduğunu duydum. Kapıya gittiğim vakit onun aralık olduğunu ve dışarda Arap kılığında bayraklı ve silahlı birçok insanın toplandığını gördüm. Ayrıca kapının hemen yanında dört kişi vardı. Bunlardan kapıyı çalanın elinde padişahın "ak sancağı" görülüyordu. Bu zât bana dedi ki "Bilir misin niye gelmişiz?" Ben de "Buyrun" dedim. "Bu gördüğün kimseler Resulullah'ın ashabı. Bizi Hazreti Resulullah gönderip, Selim Han'a selam etti ve buyurdu ki, kalkıp gelsin ki Haremeyn hizmeti ona buyruldu. Gördüğün dört kişiden bu Ebu Bekir-i Sıddık, bu Ömerü'l- Faruk, bu Osman-ı Zi'n-Nureyn, seninle konuşan ben ise Ebu Talib oğlu Ali'yim. Var Selim Han'a söyle" dedi ve hepsi ortadan kayboldular."
Hasan Can, hemen sultanın yanına dönerek rüyayı "Bu Hasan kulunuz görmediyse başka bir Hasan kulunuz" görmüştür diyerek izah edince Yavuz "Sana demez miyiz ki biz, bir tarafa memur olmadan hareket etmemişiz" dedi. Sultan, bu rüyadan sonra Memlük seferini düşünmeye başladı.

ORTADOĞU'NUN KAPILARINI AÇTI
Bu yıllarda Osmanlılar'ın, Maraş ve civarında hüküm süren Dulkadirli Beyliği'ni ortadan kaldırmaları iki devlet arasındaki durumu daha da gerginleştirmişti. Memlük hükümdarı Kansu Gavri'nin Dulkadirli Beyliği'nin son beyi Alaüddevle Bey'in oğluna verilmesini istemesi ve İran üzerine yürüyen Osmanlı ordusuna karşı harekete geçmesi, Yavuz'un hedefinin değişmesine sebep oldu.
Osmanlı, Hint ticaret yollarının Portekizliler yüzünden kapanmasından ve İslamiyet'in kutsal topraklarının tehdit altında olmasından dolayı Memlük topraklarında hakimiyet kurmanın zorunlu olduğunu anlamıştı. Memlükler'e karşı harekete geçmeleri için bir kıvılcım gerekiyordu. Onu da Osmanlı'nın büyümesinin kendilerinin aleyhine olduğunu düşünen ve bunu durdurmak için harekete geçen Kansu Gavri yaktı. 24 Ağustos 1516'da Halep yakınlarında Mercidabık'ta meydana gelen savaşta hiçbir varlık gösteremeyip, hükümdarlarını kaybeden Memlük ordusu büyük bir mağlubiyete uğradı ve SuriyeOsmanlılar'ın eline geçti.
Kansu Gavri'nin son zamanlarında Mısır ve Suriye'den bazı kimseler ile bazı Memlük emirleri Yavuz'a hükümdarlarını şikâyet eden mektuplar göndermişlerdi. Osmanlı idarecileri, Memlük beyleri ile temas kurmuşlar ve Mercidabık Savaşı sırasında Halep Emiri Hayır Bey Osmanlılar'a katılmıştı. Suriye'nin ardından Ürdün, Lübnan, Filistin ve İsrail'in bulunduğu yerler fethedildi.

MISIR'IN FETHİ
Yavuz, Mercidabık'tan sonra bütün Suriye'ye hakim olmuştu. Bu arada Mısır'da hükümdar seçilen Tumanbay'a, Osmanlı'ya tâbi olup, vergi vermek şartıyla Gazze'den itibaren Mısır'ı bırakmayı teklif etti, ancak bu isteği kabul görmedi.
Memlükler, Yavuz'un ordusuyla çölü aşmaya cesaret edemeyeceğini düşünüyorlardı. Osmanlılar çölü geçmeye kalktıklarında ise ordularının büyük bir kısmı zayiata uğrayacak ve kalanı da yorgun bir halde yakalanıp yok edilecekti. Ancak yağan yağmurların da yardımıyla Osmanlı ordusu Sina Çölü'nü rahatlıkla geçti. Kahire'nin kuzey doğusundaki Ridaniyye sahrasında 22 Ocak 1517'de meydana gelen savaşta Memlük kuvvetlerini bir kez daha mağlup etti. Ancak Tumanbay pes etmedi, Kahire'de sokak savaşlarıyla Osmanlı'ya karşı koymaya çalıştı. Osmanlı'ya itaat eden Memlük emirleri, kadılar ve Abbasi halifesi kullanılarak direnişin kırılmasına çalışıldı. Tumanbay'ın yakalanıp asılmasının ardından (19 Nisan 1517) Mısır'da Osmanlı denetimi kuruldu.

HAREMEYN'DE OSMANLILAR
Memlükler'e tâbi olan Mekke şerifleri Mısır'ın fethinin ardından Osmanlı hakimiyetini tanıdı. Mekke şerifi, oğlu Ebu Nümeyy'i göndererek Osmanlı hakimiyetini tanımıştı. Böylece İslâmiyet'in kutsal topraklarında Osmanlılar'ın hizmetkârlığı başladı.


.

Yavuz Sultan Selim, Selim Şah veya Sultan Selim-i Evvelolarak bilinen büyük Osmanlı hükümdarı dünya tarihinin en büyük mareşallerinden. Osmanlı büyük bir kargaşa ortamındayken, 24 Nisan 1512'de tahta geçti. Sekiz yıllık padişahlığı döneminde devleti içinde bulunduğu krizden çıkardığı gibi, yaptığı büyük fetihlerle Osmanlı'yı bir dünya gücü hâline getirdi. Bu süreçte önce Safevi tehdidi ortadan kaldırıldı; Mısır, Suriye, Filistin, İsrail, Lübnan, Ürdün ve Suudi Arabistan'ın bulunduğu ülkeler alınarak Ortadoğu'ya bir düzen getirildi; Hint ticaret yolu Osmanlı denetimine alındı. Cidde'yi işgal edip, Haremeyn'i tehdit eden Portekiz tehlikesine son verildi. Devletin sınırlarını iki mislinden fazla büyütmüş, Ortadoğu'nun ve İslam dünyasının kaderini değiştirmişti. Çok büyük bir hükümdar ve komutan olmasına rağmen ihtişamdan uzak dururdu. Devlet hazinesinin dolu olmasını ister, ısraftan hoşlanmazdı. Hesap yapmadan, bilgi toplamadan ve tedbirini almadan sefere çıkmazdı. Okumayı seven, meraklı bir hükümdardı. Mısır'dayken Nil'in kaynağını ve piramitlerin tarihini bile araştırtmıştı.
Selim'in doğu ve güneydeki tehlikeleri ortadan kaldırması, Kanunî Sultan Süleyman'ın Avrupa'ya karşı rahat hareket edebilmesini sağladı. Bu gelişmeler sayesinde de Türkler, 16. yüzyılda Afrika'nın ve Avrupa'nın bugüne kadar gelen siyasi ve dini çehresinin oluşmasında önemli rol oynadı. Kuzey, Orta ve Doğu Afrika'nın sömürgeleşmesini, Hiristiyanlaşmasını ve Endülüs Müslümanları gibi yok olmasını engellediler. Döneminin bazı tarihçileri tarafından "hilafet tahtının sultanı" olarak zikredilmesine rağmen devletin resmi belgelerinde büyük bir mütevazilikle "hâdimü'l-Haremeyn" ünvanını kullanan Yavuz Sultan Selim'i en iyi Şeyhülislam ve tarihçi İbn Kemal'in şu mısraları anlatır: Az zamaniçre çoğ iş itmiş idi / Sâyesî olmuş idî âlêm-gîr / Şems-i asr idi asrda şemsin / Zıllı memdûd olur zamânı kasîr (Devletin başında bulunduğu kısa müddet içerisinde yaptığı büyük işler sayesinde gölgesi cihanı kaplamıştı. O bir ikindi güneşi idi, zira ikindi güneşinin aydınlığı kısa fakat gölgesi uzun olur).

Akşemseddin, İstanbul’un fethi sırasında bozgunculuk yapanlara karşı Fatih’e şu öğütlerde bulundu: Şimdi yumuşaklık ve merhamet gerekmez. Kusuru görülenler, fethe muhalif olanlar tespit edilip, bunlar en şiddetli şekilde cezalandırılmalıdır

AKŞEMSEDDİN'DEN FATİH SULTAN MEHMED'E ÖĞÜTLER:

Bozgunculara merhamet etme

Fatih üzerinde en etkili insanlardan biri hocasıAkşemseddin'di. II.
Mehmed, devlet adamlarının bir kısmının kuşatmanın kaldırılması yönündeki baskılarına Zağanos Paşa, Şehabeddin Paşa ve Akşemseddin'in desteğiyle karşı koyabilmişti.

AKŞEMSEDDİN'İN MEKTUBU 
20 Nisan 1453'te dört büyük yardım gemisi, Osmanlı donanmasının çabasına rağmen İstanbul'a girdi. Bu durum Bizanslılar arasında büyük bir sevince, Osmanlı ordusundaise büyük bir hüsrana yol açtı. Muhalifler seslerini yükselterek kuşatmanın hemen kaldırılması gerektiğini söylediler. Orduda büyük bir moral bozukluğu hâkim oldu.
Ordunun durumunu vaktinde teşhis eden Akşemseddin, padişaha sert ifadelerle dolu bir mektup yazdı. Fetih taraftarlarının muzaffer olacağını müjdeleyen Akşemseddin, padişahtan sert tedbirler almaktan kaçınmamasını da istedi. İstanbul kuşatmasının dönüm noktası olan mektupta Akşemseddin şunları yazmıştı:
"Bu hadise gemi ehlinden oldu.
Kalbime büyük kırıklık ve üzüntü getirdi. Bir fırsat görünüyordu. Fakat bu hadise o fırsatı ortadan kaldırdı.
Yeni gelişmeler oldu. Birincisi, kâfirler rahatladı, sevince boğuldu, moral buldu. İkincisi, sizin görüşünüzün eksik, hükmünüzün ve kararlarınızın isabetsiz, sözünüzün tesirsiz olduğu görüşü kuvvet kazandı. Üçüncüsü, dualarımızın kabul olmadığı, müjdemizin geçersiz olduğu ifade edilir oldu. Bu bakımdan bu hadise, bunun gibi pek çok mahzurlar doğurdu.
Şimdi yumuşaklık ve merhamet gerekmez. Bu hususta kusuru görülenler, fethe muhalif olanlar tespit edilip, bunlar görevden azil dâhil gereken en şiddetli ceza ile cezalandırılmalıdır. Eğer bunlar yapılmazsa kaleye yeni bir hücuma kalkışıldığında, hendeklerin doldurulmasına karar verildiğinde gevşeklik gösterilecektir. Bilirsiniz, bunlar yasaktan (zordan) anlayan Müslümandır. Allah için canını, başını ortaya koyan azdır. Meğer bir ganimet göreler, canlarını dünya için ateşe atarlar.
Şimdi sizin yapmanız gereken bütün gücünüzle, fiilen, emirle, hükümlerinizle, sözünüzle işe sarılmanız, gayret göstermenizdir. Bu tür görevler, gerektiğinde merhameti ve yumuşaklığı az, şiddet kullanabilecek, zora başvurabilecek kimselere verilmelidir. Bu, hem geçmişteki uygulamalara, hem de dine uygundur. Allah şöyle buyuruyor:
"Ey şanlı Peygamber! Kâfirlerle, münafıklarla sonuna kadar savaş ve onlara karşı sert ol, yumuşak davranma. Onların varacakları yer cehennemdir ki, orası varılacak ne kötü yerdir".
Bir acayip hal oldu. Üzgün bir halde otururken, Sâdâtın büyüğü, Câfer-i Sâdık'ın işareti üzerine Kur'an'ı Kerim üzerinde mütalaada bulunurken şu âyete rastladım: "Allah münafıklara ve kâfirlere ebedi olarak cehennem ateşini vaadetti. O, onlara yeter. Allah onları rahmetinin sahasından uzaklaştırdı.
Onlar için devamlı azap vardır".
Bu âyete göre, bu işte gayret sarf etmeyenler de, senin emrine uymayanlar da Müslüman değildir. Bunlar münafık hükmünde olup, kâfirlerle cehennemde beraber olacaklardır.
İşlerini daha sıkı tutmandan ve sert davranmandan başka çare olmadığı anlaşıldı. Sonuçta, Allah'ın yardımıyla biz buradan utanan ve gücenen değil, ferahlayan, mansur (yardım edilen) ve muzaffer olarak dönen oluruz. İmdi, "kul tedbiri alır, takdiri Allah'a bırakır" hükmü her zaman geçerlidir. Neticede başarı Allah'tandır. Ama elden gelen bütün gayret sarf edilmelidir. Allah Resülü ve ashabının sünneti de budur.
Hüzünlü bir halde iken biraz Kur'an okuyup yattığımda, bir takım lütuflara, müjdelere mazhar oldum ve teselli buldum. Bu söylediklerim sana boş söz gibi gelmesin. Gereğini yapasın.
Söylediklerim tamamen sizi sevdiğimizdendir".
Bu mektup Fatih'in moralini yükseltip, kuşatmaya devam kararını vermesine ve fetih gerçekleşene kadar hedefinden vazgeçmemesinde önemli bir rol oynadı.

FETHE DOĞRU 
Kuşatmanın uzaması, Avrupa'dan gelebilecek yardım yüzünden Osmanlı ordusunu zor duruma sokmuştu. Bu sırada Venedik donanması Ege'ye gelmişti. 25 Mayıs'ta Bizans'a son kez teslim ol çağrısı yapıldı. Bu sırada Macarlar'ın, yardıma geldiği haberleri Osmanlı ordusunun moralini bozmuştu. Veziriazam baştan beri savunduğu kuşatmayı kaldırma fikrinde ısrar etti. Ancak Zağanos Paşa, Şehabeddin Paşa, Turahan Bey ve Akşemseddin saldırıya devam edilmesi gerektiğini söylediler. Büyük bir saldırıya geçilmesi için karar alındı. İstanbul 29 Mayıs sabahı son hücumla fethedildi.