Şunu unutmayalım ki, biz şunun bunun değil, “Bilerek karıncaya ayak basmayın.” diyen bir dinin ve “Kim gayrimüslim bir vatandaşa eziyet ederse, kıyamet günü onun hasmı ben olurum” diyen Hz. Muhammed (a.s.m) gibi bir peygamberin kurduğu bir medeniyetin mensuplarıyız.

Bu günlerde yine içinde bulunduğumuz ahir zaman fitnesinin çeşitli versiyonları bir bir sahneye konuluyor. Tefrika, alt etmenin en keskin yoludur. “Böl, parçala, küçük lokmalar haline getir ve kolayca yut!” senaryosu, Mısır firavunlarından beri insanlık camiasında en fazla revaç bulan silahların başında gelir.

“Doğrusu Firavun, ülkesinde (Mısır’da) zorbalık yaptı, büyüklük tasladı. Halkını çeşitli fırkalara ayırdı. Onlardan bir topluluğu, erkek evlatlarını kesmek, kız evlatlarını ise hayata atmak suretiyle özellikle zayıflatmak istiyordu. O, bozguncunun teki idi.” (Kasas, 28/4)

mealindeki ayette, Firavun’un bu bölüp parçalayarak yönetmek gibi zalimane taktiğine işaret edilmiştir.

Şairin dediği gibi, “Girmeden tefrika bir millete düşman giremez / Toplu vurdukça yürekler onu top sindiremez.”

Tefrikanın en kolay ve en keskin silahı ise, Hz. Peygamber (asm) tarafından lanetleniş olan menfi milliyetçilik ve ırkçılıktır. Kim olursa olsun hangi taraftan olursa olsun ırkçılık damarıyla hareket edenler, yanlarında zulüm damarını da taşıyor demektir. Çünkü bu damar daima bölücüdür. Doğrudan bölücülük yapar veya her hareketi, her davranışı kendine karşı yapılmış olduğunu düşünerek farklı bir zulüm kulvarında boy gösterir.

Menfi milliyeetçilik duygusu yerine, insanları en güzel şekilde barıştıran, birbirine karşı tahammül gücünü artıran, fitne-fesattan uzaklaştıran iman kardeşliğidir. Öyleyse Müslüman toplumlarda hamiyyet-i milliye yerine hamiyet-i İslamiye esas olmalıdır.

Bediüzzaman Hazretlerinin ifade ettiği gibi, menfi milliyetçilik,

“şeametlidir, zararlıdır; başkasını yutmakla beslenir, diğerlerine adavetle devam eder, müteyakkız davranır. Şu ise, muhasamet ve keşmekeşe sebebdir.” (bk. Mektubat, s. 322)

“Asabiyet-i cahiliye (denilen menfi milliyetçilik), birbirine tesanüd edip yardım eden gaflet, dalalet, riya ve zulmetten mürekkeb bir macundur. Bunun için milliyetçiler, milliyeti mabud ittihaz ediyorlar. Hamiyet-i İslâmiye ise, nur-u imandan in'ikas edip dalgalanan bir ziyadır.” (bk. Mesnevi-i Nuriye, s. 112)

İslam toplumları ancak bu iman ışığıyla birbirine bağlanabilir, dayanışma gösterebilir. Milliyet duygusu birleştirici olmadığı gibi adaletten de uzaklaştırır. Çünkü “Unsuriyet ve milliyet esasları, adaleti ve hakkı takib etmediğinden zulmeder. Adalet üzerine gitmez. Çünkü unsuriyetperver bir hâkim, milletdaşını tercih eder, adalet edemez.” (bk. Mektubat , s. 54)

“Hepiniz toptan, Allah’ın ipine (dinine) sımsıkı sarılın, bölünüp ayrılmayın. Allah’ın sizin üzerinizdeki nimetini hatırlayın: Hani siz birbirinize düşman idiniz de Allah kalplerinizi birbirine ısındırmış ve onun lütfu ile kardeş oluvermiştiniz. Siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oraya düşmekten de sizi o kurtarmıştı. Allah size ayetlerini böylece açıklıyor, ta ki doğru yola eresiniz.” (Al-i İmran, 3/103)

mealindeki ayetin emrini yalnız sade vatandaşın değil bütün siyasilerin, yöneticilerin de dinlemeleri, üzerinde düşünmeleri ve bunun yegâne kurtuluş reçetesi olduğunu içlerine sindirmeleri, önce kendi hayatlarında özümsemeleri sonra da bunu diğer insanlara yansıtmaları -yalnız ahiret hayatı bakımından değil- toplum hayatının barış ve huzuru bakımından da büyük önem arz etmektedir.

Emin olun ki biz bu ayeti okurken sanki bugünlerde yeniden inmiş ve özellikle Türkiye’deki barış sürecinin ne kadar önemli olduğunu hatırlatıyormuş gibi bizde bir etki meydana getirdi. Hiç şüphe yoktur ki Kur’an’ın mesajları kıyamete kadar bütün önemli olaylara projeksiyon tutacak ve insanları irşat edecektir.

Ayetin ilgili cümlelerinin mealini tekrar okuyup, tefekkür etsek, üzerinde iman şuuruyla düşünsek bu gerçeği göreceğimizden şüphemiz yoktur. İşte o cümleler:

“Hani siz birbirinize düşman idiniz de Allah kalplerinizi birbirine ısındırmış ve onun lütfu ile kardeş oluvermiştiniz. Siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oraya düşmekten de sizi O kurtarmıştı. Allah size ayetlerini böylece açıklıyor, ta ki doğru yola eresiniz”.

Birkaç yıldır, Allah’ın başta yöneticilerimize ve halkımıza verdiği basiretle bu ateş çukurundan uzak bir hayat yaşayan insanlarımız, bu barış sürecini büyük bir nimet ve bir kardeşlik projesi olarak değerlendirmeleri elzemdir.

- Bu fitne zamanında herkesin azami derecede dikkatli olması, konuşurken, karar alırken, nasihat yaparken sözlerini nefis ve duygularının seline bırakmaması, akıl, izan, vicdan ve iman şuuru süzgecinden geçirmesi büyük önemi haizdir.

Bu konuda birkaç hadis-i şerifi hatırlamakta fayda vardır. Ümmetine en şefkatli reis olan Hz. Peygamber (a.s.m) buyuruyor ki:

“Müslüman Müslümanın kardeşidir, ona zuletmez, onu düşmana teslim etmez.. Kim kardeşinin bir ihtiyacını gidermeye çalışırsa Allah da onun ihtiyacını giderir... Kim bir Müslümanın bir sıkıntısını giderirse, Allah da kıyamet günündeki sıkıntılarından bir sıkıntısını giderir. Kim de bir Müslümanın kusurunu örterse Allah da kıyamet günü onun kusurunu örter.” (Buhari, Mezalim, 3)

 Demek ki müminlerin hukuku genel insan hakları içinde ayrı bir özellik ayrı bir önem arz etmektedir.

İman şuurunu taşıyan her mümin:

“Kim kardeşine (kesici, ürkütücü) bir demiri doğrultsa bundan vazgeçmediği sürece (sadece bu hareketinden ötürü) melekler onu lanetleyecektir…” (Müslim, Bir, 125)

manasındaki hadisin ikazına elbette kulak verecektir. Değil bir mümin kardeşini öldürmek, onu şakadan korkutmaktan bile bütün kuvvetiyle sakınacaktır.

İnsanları cehenneme sürükleyen kötülüklerin başında dillerin kopardığı ürünler (kötü sözler) olduğunu belirten Hz. Peygamber (asm): “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse ya hayırlı / güzel, faydalı şeyler söylesin ya da sussun.” (Zevaid, 10/299) buyurmaktadır.

Demek ki insan konuşurken söylediği sözlerin faydalı mı zararlı mı olduğunu, tamir edici mi tahrip edici mi olduğunu tartmalı ona göre söz söylemelidir.

Kur’an’da “Fitne katilden daha büyük” olduğu belirtilmiştir. (Bakara, 2/191, 217) Bunun manası şudur:

Öyle fitneler var ki bir katil değil, birçok katlin vukuuna sebep olabilir. Onun için herkesin özellikle siyasilerin, özellikle bu günlerde dillerine sahip çıkmalıdır. Şu iyi bilinmelidir ki bir söz yüzünden meydana gelen kötülükleri, cinayetlerin, fitne-fesadın ilk ortağı bu söz söyleyenlerdir. Bunun vebali çok büyüktür. Allah’a ve ahrete iman eden kimselerin hesaplı-kitaplı konuşmaya alışmalıdır.

- Sokak dilini kullanalar, sokağı kışkırtanlar, sokağı karıştıranlar, sokağın sakinleşmemesi için gayret gösterenler, sokaktan medet umarak taraftar olanlar, sokaktan siyasi veya başka bir çeşit rant elde etmeye çalışanlar, sokakta meydana gelen bütün kötülüklerin müsebbibi olarak,  kıranların,  parçalayanların,  yok edenlerin, kesenlerin, yakıcı madde atanların, yakanların, milletin ve devletin mallarına bilerek zarar verenlerin, katillerin suçlarına ve günahlarına ortak olurlar. .

Sokakların fitnesine dikkat çeken ve fitnelerin olduğu bir ortamda insanların ne kadar dikkatli olmalarının gereğine işaret eden Peygamberimiz (a.s.m)’in su sözleri herkesin kulağına küpe olmalıdır:

“Öyle fitneler olur ki, o dönemde oturan ayakta durandan daha hayırlıdır. Ayakta duran yürüyenden daha hayırlıdır. Yürüyen koşandan daha hayırlıdır...” (Müslim, Fiten, 10)

 Demek ki bu gibi ortamlarda her hareket olumsuz bir hareketi tetikleyebilir.

- Önemli bir husus da “Hiç kimse başkasının suçundan dolayı suçlu sayılamaz.” (Enam, 6/164) manasına gelen ayetin işaret ettiği gibi, “suçun şahsiliği” prensibinin unutulmamasıdır.

Son sözü asrın müceddidi ve ıslahatçısı olan Bediüzzaman Hazretlerine bırakıyoruz:

“Ehadîs-i şerifede gelmiş ki: Ahir zamanın Süfyan ve Deccal gibi nifak ve zındıka başına geçecek eşhas-ı müdhişe-i muzırraları, İslâm'ın ve beşerin hırs ve şikakından istifade ederek az bir kuvvetle nev'-i beşeri herc ü merc eder ve koca Âlem-i İslâmı esaret altına alır..."

"Ey ehl-i iman! Zillet içinde esaret altına girmemek isterseniz, aklınızı başınıza alınız! İhtilafınızdan istifade eden zalimlere karşı (Müminler ancak kardeştir) -mealindeki ayetin- kal'a-i kudsiyesi içine giriniz; tahassun ediniz. Yoksa ne hayatınızı muhafaza ve ne de hukukunuzu müdafaa edebilirsiniz."

"Malumdur ki; iki kahraman birbiriyle boğuşurken; bir çocuk, ikisini de döğebilir. Bir mizanda iki dağ birbirine karşı müvazenede bulunsa; bir küçük taş, müvazenelerini bozup onlarla oynayabilir; birini yukarı, birini aşağı indirir."

"İşte ey ehl-i iman! İhtiraslarınızdan ve husumetkârane tarafgirliklerinizden kuvvetiniz hiçe iner, az bir kuvvetle ezilebilirsiniz. Hayat-ı içtimaiyenizle alâkanız varsa, اَلْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ الْمَرْصُوصِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا  ["Mümin müminine karşı duruşu, bir binanın birbiriyle kenetlenmiş taşlarının duruşu gibidir." (Buharî, Salât: 88; Edeb: 36; Mezâlim: 5; Müslim, Birr: 65; Tirmizî, Birr: 18; Nesâî, Zekât: 67; Müsned, 4:405, 409)] düstur-u âliyeyi düstur-u hayat yapınız, sefalet-i dünyeviyeden ve şekavet-i uhreviyeden kurtulunuz!” (bk. Mektubat, s. 270)


.

“Fitne-i ahirzaman o kadar dehşetlidir ki kimse nefsine hâkim olmaz.” rivayeti Risalelerde geçmektedir. Ancak aşağıda iddia edildiği üzere böyle bir rivayetin söz konusu olmadığı savunuluyor. Bu iddianın doğruluk payı var mıdır?

 

 

Tarih: 21.01.2010 - 00:00 | Güncelleme: 03.04.2024 - 23:55

Okuma süresi: 3 dk

     

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

İtiraz Edilen kısım:

“Rivayette var ki: 'Fitne-i Ahirzaman o kadar dehşetlidir ki, kimse nefsine hâkim olmaz.' Bunun için, binüçyüz sene zarfında emr-i Peygamberiyle ümmet o fitneden istiaze etmiş, azâb-ı kabirden sonra, من فتنة الدجال ومن فتنة آخر الزمان vird-i ümmet olmuş.”(!)

İddia:

"Fitne-i Ahirzaman o kadar dehşetlidir ki, kimse nefsine hâkim olmaz." rivayeti nerede, hangi kitapta var? "Rivayette var" demekle iş bitmiyor.

İddiaya Cevap:

- Önce Badiüzzaman gibi harika bir hafızaya sahip olan bir zatın zikrettiği bir hadisi bulamadığımız zaman, hemen onun olmadığına karar vermek, çok aceleci bir davranıştır.

Bir hadisin, hiçbir hadis kaynağında geçmediğini iddia etmek için bütün matbu, mahtut hatta mensi (unutulmuş) kaynakları görmekle mümkündür. Nitekim, bu itiraz eden kimselerin "yok" dediği bir çok hadisin kaynağı bulunmuş ve ortaya konmuştur.

- İkincisi, “Rivayette var ki...” ifadesinden de anlaşıldığı gibi, Bediüzzaman, “Fitne-i Ahirzaman o kadar dehşetlidir ki, kimse nefsine hâkim olmaz.” şeklindeki ifadesiyle, hadis rivayetlerinde bu manaya gelen bir muhtevanın işlendiğini belirtmek istemiştir. Yani bu manayı “hadis bil-mana” olarak işlemiştir. Ve bu muhteva birçok hadis rivayetlerinde yer almıştır. Misal olarak şu hadisleri zikredebiliriz:

- Abdullah b. Mesud anlatıyor:

“İnsanların üzerine öyle bir zaman gelecek ki, kişi uğradığı bir mezarın yanında yatar ve ‘Keşke bu kabirde yatan kişinin yerinde ben olsaydım.’ diyecek. Bunu Allah’a kavuşmak için değil, gördüğü şiddetli bela / sıkıtıdan ötürü söyleyecektir.” (Hakim, 4 / 454).

- Ebu said el-Hudrî anlatıyor: Resulullah (a.s.m) şöyle buyurdu:

“Ahir zamanda sultanları / yöneticileri tarafından ümmetimin başına öyle şiddetli belalar / musibetler (sıkıntılar, zulümler) gelecek ki, koca geniş dünya kendilerine dar gelmeye başlar. Bütün yeryüzü o derece zulüm ve haksızlıklarla dolar ki, mümin kimse o zulümden kaçıp sığınacak bir yer bulamaz...” (Hâkim, 4/465; Suyutî, Cemu’l-Cevami’-şamile-h. No:11398).

İddia:

Nakilde, kabir azabından ve Deccal’ın fitnesinden bahsedildiğine göre bunun da aslı, şu hadis olmalıdır:

"Allah’ım! Kabir azabından, ateş azabından, hayatın ve ölümün fitnesinden ve Mesih Deccal fitnesinden sana sığınırım."

Hadis, Müslim’de şöyledir:

"Allah’ım! Cehennem azabından, kabir azabından, hayat ve ölüm fitnesinden ve Mesih Deccal fitnesinin şerrinden sana sığınırım."

Bu hadislerde, Hz, Peygamber (s.a.v.)’in Mesih Deccal’ın fitnesinden sonra, ahir zamanın fitnesinden de sığındığı yer almamaktadır. Bu, hadise idraç edilmiştir.

İddiaya Cevap:

Bediüzzaman’ın ifadesine dikkatle bakıldığı zaman, görülecek ki, "Bunun için, binüçyüz sene zarfında emr-i Peygamberiyle ümmet o fitneden istiaze etmiş.” şeklindeki ifadesinden maksadı, Deccal fitnesidir. Çünkü Deccal fitnesi ahir zaman fitnesinin temel esasıdır. Deccal, bu fitnenin baş aktörü durumundadır. Bütün fitneleri o çevirir.

“… azâb-ı kabirden sonra, من فتنة الدجال ومن فتنة آخر الزمان vird-i ümmet olmuş.” ifadesinde ise, bir hadis ifadesi olarak değil, ümmetin Deccal fitnesiyle alakalı olarak “Deccal’ın ve ahir zaman fitnesinden” Allah’a sığınması söz konusudur.

(1) bk. Şualar, Beşinci Şua.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

.

Fitne zamanlarında nefsi müdafa etmemek; silahı bırakmak ve Habil gibi mi davranmak gerekir? Fitne hadisini nasıl anlamalıdır?

Soran : nafizcanli

Tarih: 17.10.2006 - 13:27 | Güncelleme: 09.08.2016 - 02:43

 

   

Soru Detayı

Hz. Osman'ın şehid edilmesi hâdisesi üzerine Sa'd b.Ebî Vakkâs, "Şehadet ederim ki Hz.Peygamber şöyle buyurdu: 'Öyle bir fitne gelecek ki oturan, ayakta olandan, ayaktaki yürüyenden, yürüyen koşandan daha hayırlı olacak.' Hz.Sa'd, "Eğer evime girer beni öldürmeye yeltenirse ne yapayım?" der. Hz.Peygamber, 'Hz.Âdem'in oğlu gibi ol' buyurur."(Ahmed b.Hanbel, I/185). Hadis-i şerifte geçen "Hz.Âdem'in oğlu gibi ol." ifadesiyle, evimize giren bize zarar vermek isteyen kişiye karşı kendimizi savunmayacak mıyız?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

İbni Ömer'den gelen bir rivayette Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şunları söyler:

"Sizden birine, bir adam -yani ehl-i kıbleden biri- öldürmek kastıyla geldiği zaman (iki elinden birini diğeri üzerine koyarak) (Kur'an'da Habil'in Kabil'e söylediği sözü) söyleyip Hz. Adem'in iki oğlundan en hayırlısı olmaktan aciz mi? Zira bu taktirde o, cennetliktir. Böyle yapmaz da geleni öldürecek olursa cehennemliktir."

Fitnede kıtalden men etmek maksadıyla bir başka sahabiye Resûlullah şu mealde vasiyette bulunmuştur:

"İnsanların iki ayrı emîre (lidere) biat ettiklerini gördüğün zaman, benimle birlikte katıldığın cihadlarda kullanmış olduğun kılıcını al, kırılıncaya kadar Uhud dağına vur. Sonra evinde otur. Günahkar bir el veya ölüm sana gelinceye kadar (evinden çıkma)."

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in Ebu Zerr'e yaptığı bir tavsiyede, buraya kadar söylenenlerin ötesinde bir tedbirin emredildiği görülmektedir.

"Fitne zamanında eve giren düşmana karşı yüzünü örtmek."

Rivayetin bizi alâkadar eden kısmı aynen şöyle:

"... Dedim ki: "Ey Allah'ın Resulü, ya evime de girecek olurlarsa?" Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu cevabı verdi:

"Eğer kılıcın parıltısının sana galebe çalmasından (yani eve giren düşmana mukabele etmekten) korkarsan, giyindiğin ridanın bir kenarı ile yüzünü ört, (seni öldürse de karşılık verme). Böylece hem kendi günahıyla ve hem de senin günahınla geri dönsün ve ateş ashabından (cehennemlik) olsun."

Aynı rivayette, evine gelen düşmana karşı silahına davranma hususunda soran Ebu Zerr'e şu cevabın verildiğini görmekteyiz:

"O taktirde, sana gelen kimsenin içinde bulunduğu şeyde (yani fitnede) ona ortak olursun." Nitekim Ebu Bekre'nin: "Benim üzerime düşmanlar girecek olsalar, kendimi müdafaa için elimi silahıma uzatmam." dediği rivayet edilmiştir.

Eyyûbu's-Sahtiyani'nin de ifade ettiği üzere, Hz. Osman (ra) kendini öldürmek için gelen katillerine mukabele etmemiştir. O, yukarıda kaydettiğimiz, Hz. Adem'in oğlu Habil'in, kendini öldürmek isteyen kardeşine,

"Andolsun ki, beni öldürmek için elini bana uzatırsan, ben seni öldürmek için elimi sana uzatıcı değilim."

dediğini haber veren ayetle, bu ümmetten amel edenin ilki olduğu belirtilir.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, fitne esnasında öldürmektense, ölmeyi tercih edecek kadar fitneden uzak durma hususundaki tavsiyelerine harfi harfine uymayı kendilerine şiar edinerek, Hz. Osman (radıyallahu anh)'ın şehadetiyle teselsül eden fitnelerde Hz. Ali'nin haklı olduğunu, muhaliflerinin haksız olduğunu kabul etmesine rağmen, Hz. Ali safında yer almaktan kaçınan Sa'd İbnu Ebi Vakkas, Abdullah İbnu Ömer, Muhammed İbnu Mesleme, Ebu Bekre ve diğerleri (radıyallahu anhüm ecmain) şu kanaati izhar etmişlerdir:

"Fitneden uzak durmak şarttır. Öyle ki, biri gelip kendisini öldürmek istese, ona karşı müdafa-i nefis de yapılmaz." (İbnu Hacer, Fethu'l-Bari 16, 142).

* FİTNEDE MUDAFA-İ NEFİS:

Fitne zamanında kişi, evine kadar gelen düşmana bile mukabele etmekten men edilince, karşımıza mütenakız bir durum çıkmaktadır. Zîra, İslam'da tecavüz haram olmakla beraber, müdafa-i nefis helal addedilmiş ve hatta buna teşvik edilmiştir. O kadar ki, malını, canını, namusunu müdafaa sırasında öldürülen kimsenin manen şehid olacağı belirtilmiştir. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurur:

"Kim malı(nı koruma) için dövüşürken öldürülürse (manevî) şehittir. Kim kanı(nı, canını malını korumak) için dövüşür ve öldürülürse (manevî) şehittir. Kim ehli(nin korunması) için dövüşürken öldürülürse (manevî) şehittir. Kim din için dövüşürken öldürülürse o da şehittir."

Bir seferinde, bir adam gelerek malına tecavüz eden kimseye nasıl davranacağı hususunda Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e sorar. Aralarında geçen konuşma mal ve can müdafaasının meşruiyetini görmekte burada kayda değer:

"Ey Allah'ın Resulü, bir adam gelerek malıma saldırsa ne yapmamı tavsiye edersin?"
"Ona Allah'ı hatırlat." Müteakip hadiste: "Allah'ı üç kere hatırlat." denir.
"Allah'tan korkmazsa?"
"Etrafındaki Müslümanlardan ona karşı yardım iste."
"Yanımda Müslümanlardan kimse yoksa?"
"Ona karşı sultandan yardım iste."
"Sultan beden uzaksa?"
"Ahiret şehitlerinden biri oluncaya veya malını koruyuncaya kadar onunla dövüş."

Rivayetin bir başka veçhinde: "...Dövüş. Öldürülsen cennetliksin, öldürürsen öbürü cehennemliktir." denir. Kur'an-ı Kerim'de de -haddi aşmamak kaydıyla- yapılacak kötülüğe denk bir kötülük yapmaya cevaz verilmiştir:

"Kötülüğün karşılığı ona denk bir kötülük (bir misilleme)dir. Fakat kim affeder, barışı sağlarsa mükafaatı Allah'a aittir. Kim kendisine yapılan zulmün ardından herhalde hakkını alırsa, artık bunlar aleyhinde (me'suliyete) bir yol yoktur." (Şura, 42/40-42).

Ayet ve hadislerde gelen bu müdafa-i nefis hakkı ile, daha önce zikrettiğimiz yasak alimler arasında medar-ı münakaşa olmuştur. İmam Nevevî, bu münakaşaları şöyle hülasa eder:

"Bu ve benzeri hadisler fitne zamanında hiçbir hal ve şartta kıtali caiz görmeyenlerin hücceti olmaktadır. Alimler fitne sırasında yapılacak kıtal üzerine farklı görüşler ileri sürdüler. Onlardan bir grub:

"Müslümanlar fitneye düştüğü zaman, düşman evin içine girmiş ve öldürmeye teşebbüs etmiş bile olsa onunla kıtal edilmez; ona karşı müdafayı nefiste bulunmak caiz değildir. Zîra eve gelen düşman (kafir değil) mütevvildir (ayetleri inkar etmiyor, tevil ederek herkesçe benimsenmeyen bir mânayı benimsiyor.) Bu görüş, Ashabtan Ebu Bekre ve diğer bazılarının (radıyallahu anhüm) görüşüdür. İbnu Ömer, İmran İbnu'l-Husayn ve diğer bazılarının (radıyallahu anhüm) görüşüne göre, "fitneye karışılmaz, ancak, ölüm tehlikesi karşısında nefis müdafaası yapılır."

(Prof. Dr. İbrahim CANAN, Kütüb-ü Sitte)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Fitne zamanında yaşayan insanların suçu ne, haksızlık değil mi?

Soran : Anonim

Tarih: 04.02.2020 - 08:56 | Güncelleme: 08.12.2020 - 15:12

 

   

Soru Detayı

“İnsanların üzerine öyle bir zaman gelecek ki, dininin gereklerini yerine getirme konusunda sabırlı/dirençli davranıp Müslümanca yaşayan kimse, avucunda ateş tutan kimse gibi olacaktır.” (Tirmizî, Fiten,73; Ebu Davud, Melahim,17)
- Bu hadise göre ahir zamanda yani fitne zamanında yaşayan insanların veya Müslümanların suçu ne?
- Eski zaman ahir zaman ve fitne zamanı değildi bu yüzden insanlar, Müslümanlar iman konusunda çok rahatlardı. Oysaki şimdi ahir zaman ve fitne zamanı insanlar Müslümanlar iman konusunda hiç rahat değiller? Bu hadis de bunu gösteriyor zaten.
- Allah ahirzamanda yani fitne zamanında yaşayan insanlara neden haksızlık ediyor?
- Allah’ın adaleti adaletsiz değil mi?
- Bizim suçumuz günahımız ne?
- Fitnesiz zamanda olanlar imanlarını ellerinde tutuyorlar, ama biz fitneli zamanda olduğumuz için elimizde tutamıyoruz, rica etsem açıklayabilir misiniz?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Allah hakimdir, abes iş yapmaz; rahimdir, rahmeti ve merhameti çoktur. Allah, neyi; ne zaman, nerede ve nasıl yaratmışsa, hikmete uygun olanı da rahmete layık olanı da odur.

Her sıkıntının da bir karşılığı vardır. Ahir zaman fitnesi zamanında, Hz. Peygamber (asm)’in yolunu takip edenlerin yüz şehit sevabını kazanmaları az bir ücret değildir.

Nitekim Hz. Peygamber Efendimiz (asm) şöyle buyurmuştur:

“Ümmetimin fesada gittiği zamanda kim benim sünnetime sarılsa ona yüz şehit sevabı vardır.” (Taberâni, Kebîr, 1394; Heysemî, Mecmeu’z-Zevâid, 7/282.) 

Keza, eskide kırk yılda seyru sülûk, ibadet ve riyazet  ile ancak ulaştıkları bir mertebeye, bu sırda çok kısa bir yol olan ilim içerisinde zahirden hakikate geçmeyi sağlayan Risale-i Nur gibi bir eserin lütfedilmesi, fitnelerin sıkıntısını hiçe indiren bir hakikattir.

Kaldı ki, sahabe dönemindeki insanların imtihanları da kolay değildi.

Örneğin, bugün yaşayan hiç kimse, "Eğer ben Hz. Peygamber (asm) döneminde olsaydım iman ederdim, sahabi olurdum, hatta Ebu Bekir gibi olurdum." diye bir garantide bulunamaz.

Zira Hz. Ebu Bekir gibi olmak da mümkündü, Ebu Cehil olmak da... Mümin olmak da mümkündü, münafık olmak da... 

Demek ki, her insan kendi dönemine göre imtihan edilir ve adil olan da budur.

Sahabe dönemi ile şimdiki dönemin durumunu Risale-i Nur’dan okuyalım:

“Sual: Deniliyor ki: Sahabeler Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmı gördüler, sonra iman ettiler. Biz ise görmeden iman ettik. Öyle ise, imanımız daha kavîdir. Hem, kuvvet-i imanımıza delalet eden rivayet var?"

"Elcevab: Sahabeler o zamanda, efkâr-ı âmme-i âlem hakaik-i İslâmiyeye muarız ve muhalif iken; -sahabeler- yalnız suret-i insaniyede Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ı görüp, bazen mucizesiz olarak, öyle bir iman getirmişler ki; bütün efkâr-ı âmme-i âlem, onların imanlarını sarsmıyordu. Şübhe değil, bazısına vesvese de vermezdi. Sizler iseniz kendi imanınızı, sahabelerin imanlarıyla müvazene ediyorsunuz. Bütün efkâr-ı âmme-i İslâmiye, imanınıza kuvvet ve sened olduğu halde; Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın şecere-i tûbâ-i nübüvvetinin çekirdeği olan beşeriyeti ve suret-i cismaniyesini değil, belki umum envâr-ı İslâmiye ve hakaik-i Kur'aniye ile nurani muhteşem şahs-ı manevîsini bin mu'cizat ile muhat olarak akıl gözüyle gördüğünüz halde, bir Avrupa feylesofunun sözüyle vesveseye ve şübheye düşen imanınız nerede? Bütün âlem-i küfrün ve Nasara ve Yehud'un ve feylesofların hücumlarına karşı sarsılmayan sahabelerin imanları nerede?"

"Hem, sahabelerin kuvvet-i imanlarını gösteren ve imanlarının tereşşuhatı olan şiddet-i takvaları ve kemal-i salahatları nerede? Ey müddei! Senin şiddet-i za'fından, feraizi tamamıyla senden göstermeyen sönük imanın nerede? Amma hadîste vârid olan ki, 'Ahir zamanda beni görmeyen ve iman getiren, daha ziyade makbuldür.' mealindeki rivayet, hususî fazilete dairdir. Has bazı eşhas hakkındadır. Bahsimiz ise, fazilet-i külliye ve ekseriyet itibariyledir.” (bk. Sözler, Yirmi Yedinci Söz'ün Zeyli, s. 494)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Bir hadiste "Ahir zamanda kişi emrolunduğu şeyin onda birini ...
- Ahir zamanda imanı muhafaza etmek nasıl olacaktır? (Video).
- Ahir zaman fitnelerine karşı tavrımız nasıl olmalıdır? (Video).

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Ben, benden sonra erkekler için kadınlardan daha tehlikeli bir fitne bırakmadım." hadisi ile ilgili Risalelerde bilgi var mı? Üstad'ın evlenmemesini bu hadise bağlayabilir miyiz?

 

 

Tarih: 12.12.2009 - 00:00 | Güncelleme: 06.02.2025 - 12:17

Okuma süresi: 4 dk

     

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

"Ben, benden sonra erkekler için kadınlardan daha tehlikeli bir fitne (imtihan sebebi) bırakmadım."(1)

"Kadınların imtihan vesilesi olması" ve erkekler için zarar ve tehlike arz etmesini, birkaç başlık altında değerlendirebiliriz:

- Ahlaki dejenerasyon: Kadınlara, bazı ideolojik bakışları telkin ederek, İslam ahlakından uzaklaştırma projeleridir. Amaç kadını İslam ahlakından uzaklaştırıp, seküler fikirler ile günahlara ve haramlara teşvik etmektir.

- Açılıp saçılma: Kadının en çok zarar gördüğü alan bu alandır. Yani tesettürü atıp açılmak ve saçılmak ile güven ve sadakati sarsmak. Bugün kadın, bayağı bir meta gibi her sektörde vücudu pazarlanıyor. Kadın hem açıklık ve saçıklık ile pis nazarlara hapis oluyor, hem de genel ahlakı bozuyor. Hem de aile hayatını zedeleyip gayrı meşru ilişkilere ivme kazandırıyor.

- Moda altında israfa teşvik: Kadınlara kurulan bir tuzak da tüketim çılgınlığıdır. İslam dininde esas olan iktisat ve israftan kaçınmaktır. Ama kapitalist ve dinsiz felsefe, insanları bilhassa kadınları, israf ve gereksiz tüketime teşvik ile kulluğun önündeki en önemli engel olan geçim derdini ziyadeleştirerek; insanları dünyada boğmak istiyorlar. Moda illeti bilhassa kadınları tesirine alıp, dünya yükünü birden bine çıkarıp geçimsizliğe ve haramlara teşvik ediyor. Bazen bir koca, karısının gereksiz harcamaları yüzünden rüşvet ve hırsızlığa giriyor, günümüzde bu tip insanlara çok rastlanmaktadır.

- Feminel duruş: Kadınları birtakım felsefi fikirler ile özgürleşme adı altında kocasına karşı gereksiz bir dikbaşlılığa teşvik etmektir. Halbuki İslam aile hayatında belli rolleri tespit ve tayin edip, erkek ve kadını uymaya davet ediyor. Kadın kendine biçilen rolü, erkekte kendine biçilen rolü yapmak durumundadır, yoksa ortada aile hayatı diye bir şey kalmaz. Peygamberimiz (asv) meşru işlerde kadına itaati emrederken, feminizm bunun tersini kadına telkin ediyor. Gereksiz bir dikbaşlılığı ve geçimsizliği kadına rol olarak biçiyor.

Üstad Hazretlerinin evlenmemesi, tamamen iman ve Kur’an hizmeti içindir. Şayet Üstad Hazretleri evlenip çoluk çocuğa karışsa idi, ağır müceddidlik yükü ve imanı kurtarma vazifesi sekteye uğrayacaktı. Hem iman hizmeti, hem de ailesi bakımından evlenmesi zarar olacaktı. Zira ömrü zindanlarda ve sürgünlerde geçen bir şahsın ailesi çok sıkıntı çekerdi. Bu sebeple hem kader, hem de şartlar Üstad'ın evlenmesine müsait değildi.

"Kadınlar yuvalarından çıkıp beşeri yoldan çıkarmış; yuvalarına dönmeli اِذاَ تَاَنَّثَ الرِّجَالُ السُّفَهَاۤءُ بِالْهَوَسَاتِ اِذاً تَرَجَّلَ النِّسَاۤءُ النَّاشِزاَتُ بِالْوَقَاحَاتِ Sefih erkekler hevesâtına uyarak kadınlaştığında; nâşize kadınlar da hayasızlıkla erkekleşir."

"Mimsiz medeniyet, taife-i nisâyı yuvalardan uçurmuş, hürmetleri de kırmış, mebzul metâı yapmış. Şer’-i İslâm onları"

"Rahmeten davet eder eski yuvalarına. Hürmetleri orada, rahatları evlerde, hayatı âilede. Temizlik ziynetleri."

"Haşmetleri hüsn-ü hulk, lütf-u cemâli ismet, hüsn-ü kemâli şefkat, eğlencesi evlâdı. Bunca esbab-ı ifsat, demir sebat kararı"

"Lâzımdır, tâ dayansın. Bir meclis-i ihvanda güzel karı girdikçe, riyâ ile rekabet, haset ile hodgâmlık depretir damarları."

"Yatmış olan hevesat birden bire uyanır. Taife-i nisâda serbestî inkişafı, sebep olmuş beşerde ahlâk-ı seyyienin birden bire inkişafı."

"Şu medenî beşerin hırçınlaşmış ruhunda, şu suretler denilen küçük cenazelerin, mütebessim meyyitlerin rolleri pek azîmdir. Hem müthiştir tesiri."(HAŞİYE 2)

"Memnu heykel, suretler, ya zulm-ü mütehaccir, ya mütecessid riyâ, ya müncemid hevestir. Ya tılsımdır; celb eder o habis ervahları."

"(HAŞİYE 2) : Nasıl meyyite bir karıya nefsanî nazarla bakmak nefsin dehşetle alçaklığını gösterir. Öyle de, rahmete muhtaç bir biçare meyyitenin güzel tasvirine müştehiyâne bir nazarla bakmak, ruhun hissiyât-ı ulviyesini söndürür." (2)

Üstad Hazretlerinin "Lemeat" adlı eserinde yapmış olduğu bu değerlendirme, hadisin mana ve esasına işaret ediyor. Ahir zaman olan bu zamanda, insanların ahlaklarının bozulmasında kadınların rolü çok büyüktür. Kadınların açılmaları ve günaha davet eder bir vaziyete girmeleri, genel ahlakın bozulmasında önemli bir faktördür.

Dipnotlar:

(1) bk. Buhari, Nikah.

(2) bk. Sözler, Lemeat

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

.

"Kadınlarınız ve çocuklarınız sizin için fitnedir." deniliyor, bu ne demektir?

Soran : Anonim

Tarih: 04.04.2007 - 11:09 | Güncelleme: 07.03.2022 - 15:14

 

   

Cevap

Değerli kardeşimiz,

‘Fitne’ kelimesi, Türkçe’de ‘Azdırma, baştan çıkarma, karışıklık, fesat, arabozan, karıştırıcı… (Şemsettin Sami, Kamusi Türkî) gibi anlamlara gelmektedir. Ancak Arapça’da kelimenin esas anlamı ‘sınamak’ (Asım Efendi, Kamûs Tecümesi) , deneme, imtihan (hayır veya şerle) sınama (Lisânü’l’Arab) dır. Açıkça görüleceği üzere ‘Fitne’ kelimesinin Türkçe’de kullanıldığı anlam, Arapça’daki esas anlamından farklıdır.

Kelime, Arapça’da ‘sınav’ anlamına gelmektedir. Mealini sunacağımız şu ayetlerde de fitne kelimesi sınav anlamında kullanılmıştır.

“Mallarınız ve çocuklarınız ancak birer fitnedir; Allah katında ise büyük bir mükâfat vardır.” (Teğâbun, 64/15)

“Bilin ki mallarınız ve çoluk çocuğunuz birer fitnedir. Allah katında ise büyük bir mükâfat vardır.” (Enfal, 8/28)

Ayetlerde çocukların ve malın birer fitne olduğu ifade edilmektedir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için burada bilerek ayetlerdeki ‘fitne’ kelimesini ‘sınav’ şeklinde tercüme etmeyip orijinal lafzıyla ‘fitne’ olarak kullandık. Bu ayetlerdeki fitne kelimesi, Türkçe’ye ‘sınav’ olarak değil de ‘fitne’ olarak aktarıldığı zaman görüleceği gibi bir yanlış anlama riski ortaya çıkmaktadır. Bu şekildeki bir meâl, insanların zihninde çocukların ve malın olumsuzlandığı şeklinde yanlış bir çağrışıma yol açabilecektir. Halbuki bu ayetlerde çocuklar ve mallar konusunda olumsuz bir tablo çizilmemektedir.

Mallarınız ve çocuklarınız sizin için ancak birer imtihandır. Allah'ın katında ise büyük nıükafaat vardır.

Ey insanlar, şüphesiz ki mallarınız ve çocuklamız sizin için dünyada bir imtihan ve bir fitnedir. Allah katında ise sizin için büyük bir mükafaat vardır. Eğer siz, Allah'a itaat uğrunda evlatlarınızın, hanımlarınızın ve mallannzın etkisinde kalmayıp Allah'a itaatta devam ederseniz onun katında sizin için, büyük bir mükafaat olan cennet vardır.

Bu hususta başka bir ayet-i kerimede de şöyle buyurulmaktadır:

"Kadınlara, oğullara, kantar kantar altın ve gümüşlere, besili atlara, hayvanlara ve ekinlere karşı duyulan aşırı istek, insanlara süslü gösterildi. Oysa bunlar sadece dünya hayatının geçici malıdır. Varılacak güzel yer ise Allah'ın katındadır." (Al-i İmran, 3/14)

Tegabün suresi, 14 ve 15. ayetler:

4. Ey iman edenler! Eşlerinizden ve çocuklarınızdan size düşman olanlar da vardır. Onlardan sakının. Ama affeder, kusurlarını başlarına kakmaz, hoş görür ve bağışlarsanız, bilin ki Allah çok bağışlayan çok merhamet edendir.

15. Doğrusu mallarınız ve çocuklarınız sizin için bir imtihandır. Büyük mükafat ise Allah'ın yanındadır.

14. "Ey iman edenler! Eşlerinizden ve çocuklarınızdan." Toplumda iç huzurun en önemli prensiplerinden biri de aile düzenidir. Böylesine mühim bir mesele olmasından dolayı burada müminlere yararlı işlerin beyanı sırasında aile problemleriyle ilgili bazı talimatları içeren bir hitap ile sûreye son verilecektir ki bu husus, hem önceki iki sûrenin sonunda yer alan hitabelerine bir nazire, hem de bundan sonra gelecek olan iki sûreye bir mukaddimedir. Tirmizi, Hakim, İbnü Cerir ve daha başkaları İbnü Abbas'tan şöyle rivayet etmişlerdir ki:

"Bu âyeti bazı Mekkeliler hakkında nazil olmuştur ki, onlar Müslüman olmuşlar ve Medine'ye Peygamber (s.a.v)'in yanına gitmek istemişlerdi. Hanımları ve çocukları da onları bırakmaya razı olmadılar. Sonra kalkıp Resulullah'a geldiklerinde insanların dinî bilgileri kavramış olduklarını görünce zevcelerine ve çocuklarına ceza vermeyi düşündüler. Bunun üzerine Allah Teâlâ bu âyeti indirdi."

Diğer bir rivayette de şöyle denilmiştir:

"Bir adam hicret etmek istemişti, ancak karısı ve çocuğu ona mani olmuştu, o da "Eğer Allah Teâlâ sizinle beni Daru'l-hicre (Medine)'de bir araya getirirse vallahi şöyle şöyle yapacağım." diye yemin etmişti. Böylece bu ayet nazil oldu."

Ata b. ebi Rabah'tan rivayet edildiğine göre:

"Avf. b Mâlik el-Eşcei Peygamber'le beraber gazaya gitmek istemişti. Çoluk çocuğu toplanıp engel olmaya uğraştılar ve biz senin ayrılığına dayanamayız diye sızlandılar. O da merhamet gösterip gazaya katılmamış, sonra da pişmanlık duymuştu. Bunun üzerine söz konusu âyet indi."

Bu da gösteriyor ki âyetin nüzul sebebiyle ilgili birden çok rivayet vardır. Ancak bu rivayetleri birleştirmek mümkündür. Âyetin söz gelimi ve mânâsı bu ve benzeri rivayetlere uygun olduğu gibi daha da kapsamlıdır.

Ezvac, zevc kelimesinin çoğuludur. Erkeğe de dişiye de denir. Burada hitab, âyetin dış anlamı itibarıyla erkeğe olduğuna göre murad da onların eşleri olan hanımlar demektir. Ancak "Ey iman edenler!" gibi erkeklere yapılan hitabın tağlib yoluyla kadınları da kapsaması kaidesine bakarak, ezvacın da erkek ve kadın eşleri içine aldığı söylenebilir. Önceki ifadeden bu mânâ, işareten veya delaleten anlaşılır.

Buyuruluyor ki: Ezvacınızdan, yani eşlerinizden ve çocuklarınızdan size bir düşman vardır. Kadın ve çocuklardan oluşan ailelerinizin tamamı değilse de içlerinden bazıları; yani bazı kadın, bazı çocuk veya bazı kadınla çocuklardan teşekkül eden bir takımı, size bilerek veya bilmeyerek bir nevi düşmandır.

Dünyada kocalarına düşmanlık eden, canına bile kıymaya kadar giden, yemeğine zehirler katan, aklını karıştıran, malına ırzına, namusuna hıyanet eden, dinini diyanetini yıkan ve cehenneme sürükleyen nice kadınlar ve çocuklar bulunagelmiştir. Bunu, bile bile kasden yapanlar olduğu gibi, bir takımları ve belki de birçokları bilmeyerek ve kötü bir maksat beslemeyerek kocalarını veya babalarını zararlara, sıkıntılara, keder ve üzüntülere düşürür, böylelikle bir takım hayırlı işlere, ibadetlere engel olurlar.

Çocuklar hakkında ifade edilen bu ikinci husus, bundan sonra gelen âyette fitne tabiriyle gösterilmiş olmasına nazaran, burada daha ziyade kasdi olan düşmanlık ilk akla gelirse de, o âyette zikredilmemiş olan ezvacla beraber burada da aynı mânâ düşünülerek mutlak anlamda olan düşmanlığın kasıtlı veya kasıtsız olma ihtimalinin bulunması, iki âyet arasında bir "intibak" sanatı ifade edebileceği cihetle daha beliğdir. Ailede böyle kasıtlı yahut kasıtsız düşmanlık zevce ve çocuklar tarafından olabildiği gibi, koca tarafından da olabilir. Karılarına hıyanet eden nice erkekler de vardır. Ancak hitabın zahiren erkeklere olması itibarıyla o taraf açıklanmayıp mânânın işaret ve delaletine bırakılmıştır. Bunun da sebebi şudur:

"Allah'ın insanlardan bir kısmını diğerlerine üstün kılması sebebiyle ve erkekler mallarından harcama yaptıkları için erkekler kadınların yöneticisi ve koruyucusudur..." (Nisâ, 4/34)

âyeti gereğince erkeklerin infak, idare ve terbiyeyi üzerlerine alan reisler olmaları hasebiyle hitab, öncelikle onlara yapılmış ve özellikle iman sıfatıyla nida edilmiş olduğu cihetle akil, baliğ, mükellef bir mümin olarak seslenilmiş, bir aile reisinin kendi ailesine karşı düşmanlık ve ahlâksızlığının, erkeğin akıl ve iman yönüyle bağdaşmayacağı ifade edilmiş ve onlara ancak bu gibi durumlarda uyanık bulunup birtakım mahzurlardan sakınmak, af, bağışlama ve müsamaha gibi ahlâkî faziletlerle idare etmenin uygun olacağı anlatılmak üzere bu cihet açıkça belirtilip mukabili terk edilmiş veya gizlice zikredilmiştir. Yani gerçekte kâmil bir mümin için öyle bir ahlâksızlığı düşünmek bile mümkün değildir.

O halde müminlerin zevcelerine ve çocuklarına yakışan da onlara düşman değil, cidden dost ve esirgeyici olmak, o imanın alâmet ve terbiyesini kazanmaktır. Hal ve ifade yönünden örnek olarak bunu telkin ve idare etme vazife ve sorumluluğu ise öncelikle erkeklere yöneltilmiştir. Bunun da sebebi, kadınların akıldan ziyade hislerine tabi olmalarıdır. Binaenaleyh meâlin kısaca özeti şöyledir:

"Ey iman eden ve aile üzerinde yönetici olması gereken erkekler. Sizlerin erkekliğiniz, aklınız, imanınız ve gereğince iyilik fikriniz size bağlı olan ailenize düşmanlık yapmaya müsaade etmemeyi icab ettirirse de, zevceleriniz ve çocuklarınız içinden akıl veya dinde noksanlıkları sebebiyle sizlere düşman olan, başınıza problem çıkarmak isteyen bazılarının da bulunabileceği muhakkaktır. O halde düşmanlardan sakınınız. Onlara dikkat edip mahzurlarından korununuz, şerlerinden, keder ve sıkıntılarından emin olup kendinizi onlara kaptırmayınız."

"Bundan dolayı eş seçerken dış güzelliğine, malına, şusuna busuna kapılıvermeyip her şeyden önce dinini, edebini, iffetini ve ahlâkını aramak gerekir. Nitekim bir hadiste "Çöplükte biten yeşillikten sakınınız!" buyurulmuştur. Sonra da aile hukukuna riayet ve onların dinî terbiyelerine dikkat etmeli, ayrıca onların yüzünden gelmesi beklenilen dünyevî ve uhrevî zararlardan sakınmalı, gelişi güzel bırakıvermeyip uyanık durumda bulunmalı, sevgi ve alaka sevdasıyla şımartmamalıdır."

"Bununla beraber sakınacağız diye tazyik edip de sıkmamalı, her kusurlarına aldırmamalıdır. Ve eğer affederseniz yani affetmek hakkınız olup tarafınızdan affı mümkün olan suçlarını bağışlarsanız -ki bunlar, size karşı yapılan ve başkalarını ilgilendirmeyen dünya işleriyle alakalı yahut da dinî konularda olup da tövbe ettikleri suçlardır, affeder yüzlerine vurmaz, başlarına kakmaz ve ayıblarını, eksikliklerini örter, müsamaha gösterirseniz, şüphesiz Allah da gafurdur rahîmdir. O da sizin günahlarınızı rahmetiyle bağışlar."

15. Her halde mallarınız ve evlatlarınız bir fitnedir. Sizi kendilerine tutkun edip zahmetlere ve günahlara sokmaya sebeb olan ve bir takım hayırlardan, itaatlardan alıkoyan bir imtihan ve sıkıntıdır. Halbuki büyük mükafat Allah'ın yanındadır. Binaenaleyh Allah muhabbetini, zikir ve taatı mal ve evlat sevgisine tercih etmeli, mal ve evlat kaygılarıyla uğraşırken, Allah için olan ibadet ve itaatı bozmamalıdır.

(ELMALILI MUHAMMED HAMDİ YAZIR, KUR'AN-I KERİM TEFSİRİ)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Ümmetimin fitnesi maldır sözü hadis mi?

Soran : Anonim

Tarih: 06.03.2022 - 08:19 | Güncelleme: 07.03.2022 - 15:06

 

   

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Konuyla ilgili bir hadis şöyledir:

“Şüphesiz her ümmetin bir fitnesi vardır. Ümmetimin fitnesi (imtihan vesilesi) de maldır.” (Tirmizî, Zühd 26)

Öncelikle ifade edelim ki, mümin, normal hayatını yaşayacak, helallerden yeteri kadar faydalanacak, toplumun içinde olacak, faydalı işlerini sürdürecek, ama bunları yaparken kalbini bağlamayacak, halk içinde Hak ile olacak.

Kulluğunu ihmal etmeksizin çalışacak, bilimde, sanatta, ticarette, tarımda, kısacası her alanda ileriye gidecek, ama gönlünü kaptırmayacak bunlara.

Parayı, serveti, makamı, şöhreti, hüneri, ilmi, sanatı Rabbiyle kendi arasına engel yapmayacak, bilakis vesile yapacak. Yani bunları onun adına kullanacak.  

Parayı kasada istifleyecek, makamı masada bırakacak, villayı arsaya kuracak, bunların kalbini istila etmelerine izin vermeyecek.

Demek ki, dinimiz mala-mülke helal dairede sahip olmayı yasaklamıyor, onu kalbimize koymayı yasaklıyor ve mal imtihanını kaybetme konusuna dikkat çekiyor.

Fitne kelimesi, imtihan ve deneme anlamına gelir. Bu imtihan ve deneme hayırda ve şerde olabilir.

Nitekim Kur'an-ı Kerim’de: “...Bir deneme olarak sizi hayırla da şerle de imtihan ederiz...” (Enbiya, 21/35) buyurularak buna işaret edilir.

Bu dünyada pek çok imtihan vesileleri vardır. Bunlardan biri, belki ilk sırada geleni maldır. Çünkü insanoğlunun düşkün olduğu şeylerin başında mal mülk gelir. Mala, mülke ve zenginliğe, Allah’a karşı vazifelerimizi unutturacak derecede aşırı düşkünlük dinimizde hoş karşılanmaz.

Öte yandan elde edilen malın helal yollardan kazanılması ve hakkının yerine getirilmesi gerekir.

İnsan, mal konusunda imtihanı başarırsa, hem dünyada hem ahirette mükâfata ulaşır. Bu sahada başarılı olamayanlar ise, dünyada kemale ulaşamadığı gibi ahirette de cezayı hak ederler.

Özetle, dünya ve dünya malı, hemen her insana cazip gelir. Ama onun mahiyetini bilirsek bu cazibeden kurtuluruz.

Bediüzzaman’ın nazara verdiği “Dünyayı kesben değil kalben terketmek.” düsturu meseleyi kolay bir şekilde halletmektedir. (bk. Mesnevi-i Nuriye, s. 124)

Mevlana Hazretleri, bunu şöyle bir temsille anlatır: “Su, geminin içine gi­rerse onu batırır. Altında bulunursa, onu yüzdürür.” [Mesnevî, (Tâhiru’l- Mevlevî tercümesi), 1/76]

Dünya sevgisi, denizin suyu gibidir, insanın kalbi de gemiye benzer. Dünya sevgisi esas olmuşsa, kalp gemisi su alıyor demektir. Keza, başkalarına faydalı olmak, vefatından sonra sadaka-i cariye olacak hayır kurumları kurabilmek gibi gayelerle zenginliğe talip olunmuşsa, bunda bir problem yoktur, hatta takdire şayan bir durumdur. Ama nefsani gayelerle zenginlik istenmişse, durum son derece vahimdir ve imtihanı kaybetme ile karşı karıyadır.

Buna göre:

- Dünya bir imtihan alanıdır. Dünya malı da bir imtihan vesilesidir.

- İslam ümmetinin bu dünyadaki imtihan vesilesi maldır. Bu konuda her Müslümanın özel bir dikkat göstermesi gerekir. 

- Dünyaya çalışmayı ve mal-mülk sahibi olmayı değil, onu kalbimize koymayı terk etmeliyiz.

- Mal-mülk sahibi olanlar büyük bir imtihandadır, daha çok dikkatli olmaları gerekir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Bizim dünyaya bakışımız nasıl olmalıdır?

- "Kadınlarınız ve çocuklarınız sizin için fitnedir." deniliyor, bu ne ...

- Kuran ve hadislere göre imtihan neden vardır?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Kalplerinde bir eğrilik olanlar, fitne çıkarmak ve onun tefsirini yapmak için müteşabih âyetlerinin ardına düşerler.(Al-i İmran, 3/7) ayetine göre, tefsir yapmak caiz değil mi?

Soran : Sorularlaislami...

Tarih: 15.06.2010 - 00:00 | Güncelleme: 03.01.2022 - 15:33

 

   

Soru Detayı

 "... Kalplerinde bir eğrilik olanlar, fitne çıkarmak ve onun tefsirini yapmak için müteşabih âyetlerinin ardına düşerler. Oysa onun gerçek manasını ancak Allah bilir."(Ali imran, 7)
- Bu ayetten, "Tefsir yapmak caiz olmaz." gibi bir anlam çıkmıyor mu?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetin meali şöyledir:

“Sana kitabı indiren odur. Onun (Kur'an) bir kısım âyetleri muhkemdir, ki bunlar kitabın esasıdır; diğerleri ise müteşâbihtir. Kalplerinde eğrilik bulunanlar, fitne çıkarmak ve onu (kişisel arzularına göre) tevil etmek için ondaki müteşâbihlerin peşine düşerler. Halbuki onun tevilini ancak Allah bilir; bir de ilimde yüksek payeye erişenler. Derler ki: Ona inandık, hepsi Rabbimiz katındandır. (Bu inceliği) yalnız aklıselim sahipleri düşünüp anlar.” (Âl-i İmran, 3/7)

Bu ayetin ifadesinden “tefsir yapmak caiz olmaz” hükmünü çıkarmak doğru değildir. Muhkem ayetlerden maksat, herkes onları hemen anlar demek değildir. Milyonlarca tefsirin ortada olması bunun delilidir. Muhkem’den maksat “çok fazla muhtemel ve çok derin manalar ihtiva etmeyen, ehl-i ilim tarafından hemen anlaşılabilen ayetler demektir.

Müteşabih ayetler ise, ilimde “râsıh” olamayan, derinlemesine bir bilgiye sahip olmayan, hatta vehbî ilimden nasibi olmayan alimler tarafından bile anlaşılamayan ayetler demektir. İlgili ayetlerde özellikle “rasih” alimler kavramı kullanılmıştır. Bundan maksat her alimin bunları bilmeyeceği hususu çok açıktır.

Tefsire ihtiyacın olmadığını söylemek, “bir fizik, bir kimya bir astronomi” kitabının yediden yetmişe herkes tarafından rahatlıkla anlaşılacağını iddia etmek gibidir. Kur’an bu ilimleri ders vermek için gönderilmemiş ama, kendi hedefine yürümek, kendi mesajını aktarmak için bu ilimleri de kullandığını inkâr etmek, Kur’an’ı hiç bilmemek manasına gelir.

Şunu da yine de vurgulayalım ki, tefsire ihtiyaç olmazsa bile tefsir yapmak yine caizdir. Hayatımız boyunca “ihtiyaç olmadığı halde” yüzlerce açıklamalara imza atmışız, bunlara haram diyebilir miyiz? İslam hukukuna göre, ihtiyacın dışındaki saha haram değil, caizdir. Çünkü “Makasıdusşeria”da hükümlerle ilgili şu üç kavram ön plana çıkmaktadır. Zaruriyat, haciyat / ihtiyaç ve tahsiniyat.. Bunların ilk ikisi hükümlerin belirlenmesinde esas alınır. Ama sonuncusu da -haram değil- mubah alana sahip bir unsurdur.

“Sana da ey Resulüm bu zikri indirdik ki kendilerine indirileni insanlara açıklayasın. Umulur ki düşünüp anlarlar.” (Nahl, 16/44)

mealindeki ayette açıkça belirtildiği üzere, Hz. Peygamber (asm)'in tebliğ yanında bir de teybin / açıklama görevi vardır. Ve bu açıklama görevi “muhkem-müteşabih” ayırımı yapılmaksızın verilmiştir. Hz. Peygamber (asm)'in bu açıklamalarının hepsi birer tefsirdir. Nitekim, İmam Şafii gibi pek çok büyük alimlere göre, Efendimiz (asm)'in hadisleri, hayatı ve sünneti, tamamen ayetlerin birer tefsiridir.

Hulasa; Kur’an’ın tefsire ihtiyaç duymadığını söylemek, Allah’ın sonsuz ilmini yansıtan Kur’an'a karşı büyük bir saygısızlıktır, binlerce İslam aliminin tefsir konusundaki cansiperane gayret ve çalışmalarını abesle iştigal olarak değerlendirmek manasına gelir ve ilmin cehaletten farksız olduğunu savunma talihsizliğine düşmektir. Bu ise arş-ı ilahîyi titretecek bir zulüm ve haksızlıktır.

Şunu da açıkça ilan edelim ki, “Ben tefsire ihtiyaç duymadan doğrudan Kur’an’dan veya mealden hükümler çıkarabilirim, ilahî mesajı algılayabilirim.” diyen varsa, zaten o da bir tefsir yapıyor demektir. Çünkü Kur’an ayetleri üzerine söyleyeceği her söz bir tefsir olacaktır.

Kur’an Yolu isimli tefsirdeki, soruda geçen ayetin açıklamalarını vermeyi uygun görüyoruz:

Bu âyeti yorumlayan İslâm bilginleri âyette geçen "kitap" kelimesiyle Kur'an'ın kastedildiği hususunda fikir birliği içindedirler.

Muhkem, sözlükte "engellenmiş, dış etkilere karşı korunmuş, güvenilir, sağlam, bozulamaz" gibi anlamlara gelir. Müteşâbih ise sözlükte "aralarında birbirinden ayırt edilemeyecek ve zihin karıştıracak derecede benzerlik bulunan iki şey" demektir.

Muhkem ve müteşâbihin terim anlamları ve bu âyette hangi mânada kullanıldıkları hakkında âlimler arasında fikir birliği bulunmamaktadır. Şevkânî yedi tanıma yer verip bunları eleştirir ve kendi tercihini şöyle belirtir:

Muhkem, "ister kendi başına ister başka ifadeler dikkate alındığında, manası ve delâleti açık seçik anlaşılan"; müteşâbih ise, "gerek kendi başına gerekse başka ifadeler dikkate alındığında, mânası ve delâleti açık seçik anlaşılmayandır."

Bu sebeple Râzî her ekolün kendi görüşüne uygun âyetleri muhkem, karşı görüşe uygun olanları ise müteşâbih olarak niteleme gayreti içinde olduğuna dikkat çeker. Aşağıda açıklanacağı üzere, âyetin son kısmında yer alan müteşâbihatın anlamının kimler tarafından bilindiğine ilişkin ifadenin tefsiri, bu iki kelimenin buradaki terim anlamlarının belirlenmesinde temel etkeni oluşturmaktadır.

Esasen Kur'ân-ı Kerîm'de bu yüce kitabın bütün âyetlerinin muhkem kılındığını yine onun müteşâbih olduğunu belirten ifadeler de bulunmaktadır. Fakat buralardaki "ihkâm" (muhkem kılma) ve "müteşâbih" kelimelerinin bu âyeti kerîmedeki anlamlarıyla kullanılmadığı açıktır. Genel kabul gören anlayışa göre Kur'an'ın bütününü kapsayan "muhkem" nitelemesiyle, onun dil özellikleri ve anlam derinliği açısından başka sözlerden üstün olduğuna ve benzerinin ortaya konamayacağına dikkat çekilmektedir. Bütününü kapsayan "müteşâbih" nitelemesiyle de üslûbundaki çeşitliliğe rağmen bir kısmının diğer kısmına tercihini imkânsız kılan bir güzelliğe sahip olduğuna, bıkılmadan tekrar tekrar okunduğuna, her bir âyetinin iman sahiplerinin gönüllerinde ayrı bir heyecan ve manevî haz uyandırdığına ve aynı kaynaktan geldiğini gösteren bir tutarlılık taşıdığına işaret edilmektedir.

Elmalılı Hamdi Yazır, Hûd sûresinin 1. âyetinde kitabın "âyetleri sağlam kılınmış" (uhkimet âyâtuhû) şeklinde nitelenmesinden ve müteşâbihatın da sonuç itibariyle onun bir parçası olmasından hareketle, buradaki hikmetli üslûpla, bütünüyle düşünüldüğünde kitabın tamamının muhkem olduğuna işaret edildiğini belirtir. Daha sonra ise "bu hikmete aykırı olarak müteşâbihat ümmü-l 'kitâb farzedilir de nıuhkematnı müteşâbihatla te'viline gidilirse o zaman da hepsinin müteşâbih olacağını ve Zümer sûresinin 23. âyeti hükmünün tezahür edeceğini ifade eder. Kanaatimize göre bu âyetle Hûd sûresinin 1. âyeti arasında böyle bir bağ kurulabilse bile Zümer sûresinin 23. âyetiyle müellifin düşündüğü bağı kurmak isabetli olmaz. Çünkü burada hikmete muhalif, yanlış bir yöntem izlenmesinden bahsetmekte, gönderme yaptığı âyette ise, -yukarıda belirtildiği üzere- Kur'an'a yürekten inanmış kişilerden ve bu kitabın onların gönüllerinde uyandırdığı manevî haz ve heyecandan söz edilmektedir. Zümer sûresinin 23. âyet bağlamında kitabın "müteşâbih" olarak nitelenmesi onun kendi içinde uyumlu ve çelişkilerden uzak olduğunu anlatmaktadır. Nitekim müellif de Hûd sûresinin 1. âyetiyle Zümer sûresinin 23. âyetini karşılaştırırken "... Bu cihetle 'uhkimet âyâtühû' ve 'kitaben müteşâbihen' mütekabil değil birbirinin izahıdır" demektedir.  

Bu âyet-i kerîmede muhkem ve müteşâbihle neyin kastedildiği hususunda tefsirlerde yer alan başlıca görüşleri şöyle özetlemek mümkündür:

a) Muhkem âyetler Allah'ın birliğine yürekten inanma, ana-babaya iyi davranma, kötülüklerden kaçınma vb. bütün ilâhî dinlerde ortak olan hükümleri içerenlerdir. Müteşâbih âyetler ise bazı sûrelerin başındaki harfler (hurûf-ı mukattaa) gibi mânası açıklanmamış âyetlerdir. Bu görüş İbn Abbas'tan nakledilmiştir (İbn Abbas'tan yapılan başka bir rivayette muhkem "helâller ve haramlar" şeklinde belirtilmiştir).

b) Nâsih (başka âyetleri yürürlükten kaldıran) âyetler muhkem, mensuh (yürürlükten kaldırılmış) âyetler müteşâbihtîr. Bu görüş İbn Abbas'tan ve Abdullah b. Mes'ûd'dan nakledilmiştir.

c) İçeriği hakkında bilgi sahibi olmanın mümkün olduğu âyetler muhkem, kıyametin ne zaman kopacağı gibi mahiyeti bilinemeyecek konular içeren âyetler müteşâbihtir.

d) Verdiği bilgiyle ilgili delil açıksa bu âyet veya o bilgiyle ilgili kısım muhkem, şayet delili açık olmayıp derinlemesine düşünme ve incelemeyi gerektiriyorsa müteşâbihtir. Meselâ Zuhruf sûresinin 11. âyetinde baş kısım muhkem son kısım müteşâbihtir.

e) Anlam bakımından benzeşen âyetler müteşâbih diğerleri muhkemdir.

f) Mükerrer lafızlar içeren âyetler müteşâbih diğerleri muhkemdir.

g) Kıssalar (öncekilerin başından geçen olaylar) ve meseller (muhakeme yapıp sonuç çıkarmaya yönlendiren örnekler) içeren âyetler müteşâbih diğerleri muhkemdir.

İbn Atıyye İbn Abbas'tan ve İbn Mes'ûd'dan bu konuda yapılan nakiller hakkında "Kanaatimce bunlar örnek vermek üzere yapılmış açıklamalardır." der.

İbn Âşûr tümevarım metoduyla Kur'ân-ı Kerîm'de on türlü müteşâbih tespit ettiğini belirtip bunların mertebelerini gösterdikten sonra şu hususların müteşâbih kapsamında olmadığını ifade eder:

a) Bizim bilgisine ulaşamayacağımız hususlar; "De ki: Ruh Rabbimin emrindendir."  âyetindeki gibi.

b) Vaktinin bilinemeyeceği açıkça ifade edilen hususlar; "De ki: Onun (kıyamet) hakkındaki bilgi sadece Rabbimin katındadır... Sizi ansızın yakalayacaktır!" âyetindeki gibi.

c) Aynı konuda farklı anlamlar taşıyan fakat deliller arasındaki çelişkileri giderme kurallarına göre birbiriyle bağdaştırılabilecek ifadeler.

İslâm bilginlerinin çoğunluğu "muhkem"le mânası açık ifadelerin kastedildiği noktasında birleşmekle beraber, "müteşâbih" hakkında baslıca iki gruba ayrılmışlardır:

Bir gruba göre bu, "mânası ancak yüce Allah tarafından bilinebilecek ifadelerdir; Allah bunlarla neyi kastettiyse onların gerçek olduğuna inanmak gerekir." Diğer grup ise bunun, "mânası kapalı ifadeler" olduğu kanaatindedir. Sonuncu anlayışa göre bilimsel ehliyeti haiz kişiler için müteşâbih âyetleri veya bir kısmını anlamak ve yorumlamak mümkündür. Diğer âyet ve bilgilerin yardımıyla, özellikle ilimdeki gelişmeyle zaman içinde bunların mânası çözülebilecektir. Bu görüş ayrılığına paralel olarak, âyetin sonundaki "ve'r-râsihûne..." ifadesinin başında yer alan "ve" (vav) harfi ikinci anlayışı benimseyenlerce bağlaç olarak kabul edilmiş ve şu anlam verilmiştir: ''...Halbuki onun te'vilini ancak Allah ve ilimde yüksek payeye erişenler bilir." Birinci anlayışa göre ise buradaki vav yeni bir cümlenin başladığını göstermektedir ve âyetin anlamı şöyledir:

"... Halbuki onun te'vilini ancak Allah bilir. İlimde yüksek payeye erişenler ise: Ona inandık, hepsi rabbimizin katındandır, derler." Kaynaklarda genellikle, birinci anlayışın sahipleri "selef (sahabe ve tabiîn bilginleri) veya "mütekaddimîn" (ilk dönem bilginleri), ikinci anlayışa sahip olanlar "halef veya "müteahhirîn" (ilk dönemden sonra gelen bilginler) şeklinde anılır. Bununla birlikte ikinci görüş bazı sahabe ve tabiîn âlimlerinden de nakledilmektedir. Yine bunlardan hangisinin çoğunluğun görüşü olduğu hususunda müfessirlerin farklı kanaatlere sahip oldukları görülmektedir.

Kur'ân-ı Kerîm'de gerçek anlamını ancak Allah'ın bildiği veya mânasını sadece ilimde yüksek mertebelere erişmiş kişilere lütfettiği âyetlerin (müteşâbihat) bulunmasına birçok açıklama getirilmiştir. Bunların belli başlılarını şöyle özetlemek mümkündür:

Kur'ân-ı Kerîm'in kıyamete kadar yürürlükte kalmak üzere gönderilmiş olması sebebiyle, müteakip bütün zamanlar için uygun sonuçların ve değişik anlamların çıkarılmasına kapı aralayan ifadelere sahip olması tabiidir. Yine her dönemin ihtiyaçlarına cevap verebilecek kudretli bilginlerin yetişebilmesi zor ifadelerden amaçları bulup çıkarabilme melekesini haiz kişilerin yetişmesine, bu da araştırma ve incelemeye yönelten motivasyonun bulunmasına bağlıdır. Şayet dinin bütün bildirimleri kolay bir üslûpla ve tek düze ifadeler içinde gelmiş olsaydı herkes önlerindeki hazır malzemeyle yetinme alışkanlığı kazanır, ilerleme ve gelişme mümkün olmazdı.

Kur'ân-ı Kerîm'in bir taraftan çağrı, öğüt, öğreti ve hüküm kaynağı özelliklerini bünyesinde toplaması, diğer taraftan da bütün zamanlara meydan okuyan bir mucize olması, zengin anlamlarla yüklü değişik üslûplardan oluşan bir ifade örgüsünü gerekli kılmıştır. Aynı şekilde, Kur'ân-ı Kerîm'in temas ettiği metafizik, psikoloji, felsefe, hukuk ve medeniyet tarihi gibi ilimler derinlemesine düşünmeyi ve ifade inceliğini gerektiren üst düzey bilimlerdir. Basit bir dilin dar kalıpları içinde bu ilimlerin perdesini aralamak ve yeni ufuklar açmak mümkün değildir.

İnsanoğlu bilim ve medeniyette ne kadar ileriye giderse gitsin hep yeni şeyler bilmek ve öğrenmek ihtiyacı duyar. Bu ihtiyacı karşılarken bilinmeyen bir âlemin varlığını sezinlemesi, marifet yolunda ilerlerken ve ilimde yeni mertebelere ulaşırken önündeki meçhullerin tükenmediğini farketmesi, bir taraftan onu bu araştırmaları sürdürmesi için kamçılayacak, bir taraftan da ilimde ne kadar ileri giderse gitsin “her bilenin üstünde bir bilen olduğu”nu ve yüce Allah'ın ilminin sonsuzluğunu yürekten kabullenme erdemine ulaştıracaktır. Esasen insanın ilim ve irfan basamaklarında yükselmesini sağlayan öğrenme melekesinin gelişmesi de bilinenlerden hareketle bilinmeyenleri sezmek ve bu meçhuller hakkında ulaşılan sonuçların sağlamasını yine bilinenlere göre yapmak suretiyle gerçekleşir. Öğrencinin bilgi düzeyi yükselip öğrenme melekesi güçlendikçe öğretmen aşama aşama yeni meçhulleri önce ona sezdirip sonra çözdürür. Dolayısıyla meçhulü sezmek, onu bilme ve öğrenmenin ön şartı konumundadır. Yüce Allah kullarına önce kendi varlığını diğerlerinden ayırt ettiren muhkem bir bilgi sağlayıp sonra müteşâbih halde bulunan meçhulleri sezdirir ve kademe kademe bunları muhkeme dönüştürür. Bir başka anlatımla müteşâbihlerin bu özelliği görecelidir. Gerçekte ve sözün sahibi bakımından bunların anlamında hiçbir kuşku ve tereddüt bulunmayıp muhataba nispetle kapalılık taşıyan ifadelerdir.

Mümin kişi Kur'an'ın çelişkiler içermediğine yürekten inanır. Zaten Kur'ân-ı Kerîm de bu kitabın Allah'tan başkası tarafından gönderilmiş olması ihtimalini ortadan kaldıran çelişmezlik deliline bizzat işaret etmiştir:

"Kur'an'ı inceleyip düsünmüyorlar mı? Eğer Allah'tan başka birinden gelmiş olsaydı onda birçok tutarsızlık ve çelişki bulurlardı!"

İşte Kur'an'da zahir (ilk anda hatıra gelen) anlamları açısından birbirleriyle uyumlu olmayan ifadelerle karşılaşan bir mümin bunların aynı kaynaktan geldiğini dikkate alarak ve müteşâbihleri muhkemlere vurarak görünürdeki çelişkinin gerçek olmadığını ortaya çıkaracak fikri bir çalışma yapar, böylece inancı daha bir güçlenir ve gönlü huzurla dolar.

Mahiyetini insan havsalasının kaldıramayacağı konularla (meselâ yüce Allah'ın sıfatları) ilgili müteşâbih âyetler ve insanlar tarafından bilinmesi dünyadaki nizamı altüst edebilecek konularla (meselâ kişinin ne zaman öleceği, kıyametin ne zaman kopacağı) ilgili müteşâbih âyetler, bir yönden Allah'ın kullarına rahmeti, bir yönden de insanoğlu İçin birer İmtihan vesilesidir.

Esasen bizatihi Kur'ân-ı Kerîm'in bu konuda kesin bir kıstas koymaması, bir zamanda veya bir kısım bilginlerce müteşâbih gibi düşünülen ifadelerin başka bir zamanda veya başka bilginler tarafından muhkem olarak telakki edilebilmesini ya da bunun aksinin meydana gelmesini tabii kılmaktadır. Fakat müteşâbihlerin mânasını bilebilmek için ilimde belirli payeye erişmiş olmak şart olduğuna göre, herhangi bir âyetin müteşâbihattan olduğuna hükmetmek için bu şart öncelikle gereklidir. Dolayısıyla fikir hürriyetinin anarşi derecesine ulaşması halinde bilimin hakemliği söz konusudur. Bu konuda görüşüne değer verilecek bilim adamları için âyette kullanılan ifade "râsihûn fî'l-ilm" şeklindedir. Bu, derinlemesine bilgi sahibi ve tarafsız ilim adamı anlamındadır. Ayrıca bu kişilerin âyette anılan ve övülen özelliği samimi bir iman sahibi olmaları ve hepsinin Allah katından olduğuna yürekten inanmış bulunmalarıdır.

İşte bir taraftan çok çeşitli düşünce ve yorumlara açık geniş bir alan bırakılırken, bir taraftan da anılan özelliklerde ilim temsilcilerinin bulunmasının istenmesi, İslâm toplumlarını her dönemde, sapkın yorumları ve zihinleri örselemekten başka amacı olmayan fikirleri ayıklayan bir bilim kadrosu oluşturma görevi ile karşı karşıya getirmektedir. Bu, topluma yüklenmiş bir görev olduğu için "kifâî” vecîbelerdendir. Bu görevi ifa edebilecek nitelik ve nicelikte bir kadronun yetiştirilmesiyle bütün toplum vebalden kurtulur, aksi halde tüm toplum sorumlu olur.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kur'an'daki müteşabih ayetlerin hikmeti nedir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet


.

Fitne verecek konuşmalar yapan misafirimi nasıl durdururum?

Soran : Anonim

Tarih: 14.12.2021 - 09:00 | Güncelleme: 14.12.2021 - 14:27

 

   

Soru Detayı

​- Bir büyüğüm misafirim oluyor, fakat sürekli fitne verecek vesveseli konuşmalar yapıyor, nasıl durduracağımı bir türlü bilemiyorum, yardımcı olur musunuz?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Sözünü ettiğiniz kişi için “bir büyüğüm” dediğinize göre, bu yakın akraba çevrenizden biridir. Sizi ziyarete gelen bir yakın büyüğünüzün bilerek fitne verecek konuşmalar yapması zayıf bir ihtimal gibi duruyor. Bu kişi ya iyi niyetle, ama söylediği sözün nereye varacağını bilmeden konuşuyordur ya da konuştuğu şeylere siz olumsuz anlamalar yüklüyor olabilirsiniz.

- Misafirinizin gerçekten neyi kastettiğini ve niçin böyle konuştuğunu anlamadan atacağınız adımlar, akrabalık ilişkilerinize zarar vereceği gibi, suizanna da neden olabilirsiniz. Bundan dolayı, misafirinizden, yine sizi rahatsız eden ve “fitne vereceğini” düşündüğünüz sözler sarf ettiğinde, sözlerine açıklık getirmesini sakin bir üslupla isteyebilirsiniz. “Kusura bakmayın, az önce söylediklerinizi tam olarak anlayamadım, acaba burada neyi kastettiniz, neye binaen bunu söylediniz?” gibi sorularla, gerçek niyetini öğrenip ona göre davranmanız en doğrusudur. 

Eminiz ki, misafiriniz kasti aşan sözler sarf etmiş olduğunu anlar ve bir daha tekrar etmez. Veya siz, onun sözlerine olumsuz anlamlar yüklemiş olduğunuzu anlar ve rahtlarsınız.

- Farz edelim ki, -misafiriniz kabul etmese de- en kötü ihtimal ile siz onun art niyet taşıdığını anladınız. Bu durumda da siz nazikane bir ifadeyle, ama kararlı bir şekilde, “İyi niyetle bunları söylediğinizi ifade ettiniz, size inanıyorum, ama yine de bu sözler beni rahatsız ediyor, gündeme gelmese memnun olurum.”, derseniz, eminiz fitnenin önünü kesmiş olursunuz.  

Burada olduğu gibi, diğer yer ve kişilerle ilgili de sizi rahatsız ettiğine inandığınız söz ve tavırlar karşısında susmak, doğru değildir, edep de bu değildir. Tam aksine, edep de vicdan da hak da insanın haksızlık karşısından susmamasını gerektirir. Aksi durum, ruhsal sıkıntılara sebebiyet verecek ve ileride çok daha büyük sorunlar doğuracaktır. Sadece dikkat edilmesi gereken şey, nazikane, saygı sınırlarını aşmayan ifadelerle ve alçak bir ses tonu ile konuşmaktır. Ayrıca karşı tarafı itham etmekten ziyade, bizzat kendi duygularınızı ifade etmenizdir.

- Misafiriniz eğer anne-baba, abla, kardeş gibi çok yakın bir akraba olduğu için, kendisini ikaz edemiyorsanız veya etmeniz daha büyük aile sıkıntılarına neden oluyorsa, en azından sohbet konusunu siz belirleyebilir ve daha çok siz konuşabilirsiniz. Veya Kur'an tefsirinden belli yerleri okuyabilir veya okumanız iyi değilse, telefona / bilgisayar gibi cihazlardan belirli videoları dinlettirebilirsiniz. Böylece onun fazla konuşmasına fırsat vermemiş olursunuz.

-  Ayrıca yine Kur'an, hadis ve diğer dini eserlerden; güzel ahlak, gıybet, fitne vb gibi yerleri daha önceden belirleyip, misafiriniz geldiğinde ona okuyabilirsiniz. Böylece hem hatasını anlamasını sağlarsınız hem de fitne gibi bir çirkin fiilin ne kadar büyük bir günah olduğunu anlatmış olursunuz.

- Misafiriniz anne-baba gibi yakın bir akrabanız değilse, çeşitli bahanelerle, bir süre onunla görüşmeyi kesebilirsiniz.

Not: Eğer bunlardan birinin yapma imkânı yoksa veya bunlardan birini yaptığınız halde yine de fitne verecek konuşmalar devam ederse, nazikçe izin alarak bulunduğunuz ortamı terk etmeniz ve beden dilinizle, hal ve tavırlarınızla bundan rahatsız olduğunuzu hissettirmeniz gerekir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

"Benden sonra, erkekler için kadınlardan daha zararlı bir fitne bırakmadım." "İşlerini kadına bırakan bir millet asla felah bulmayacaktır." gibi hadisleri nasıl anlamalıyız?

Soran : ensar261

Tarih: 20.11.2006 - 11:52 | Güncelleme: 09.08.2016 - 02:43

 

   

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Üsâme İbni Zeyd radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Peygamber aleyhisselâm şöyle buyurdu:

“Benden sonra erkeklere kadınlardan daha zararlı bir fitne sebebi bırakmadım.” (Buhârî Nikâh 17; Müslim Zikir 97 98. Ayrıca bk. Tirmizî Edeb 31; İbni Mâce Fiten 31)

İlk bakışta hadîs-i şerîfin bütün kadınları fitne ve fesada yol açan uğursuz yaratıklar kabul ettiği sanılabilir. Hayır, Efendimiz böyle bir şey söylememiştir. Bu hadiste bazı problemli kadınlara işaret edilmekte, huysuzlukları sebebiyle onların erkekleri zor durumda bırakacakları belirtilmektedir.

Şu âyet-i kerîme konumuza ışık tutmaktadır:

“Ey imân edenler! Eşlerinizden ve çocuklarınızdan size düşman olanlar da vardır. Onlardan sakının. Ama affeder, kusurlarını başlarına kakmaz, hoşgörür ve bağışlarsanız, bilin ki Allah da çok bağışlayan çok esirgeyendir.”(Tegâbün, 64/14).

Malını ve canını Allah yoluna adayan bazı mü’minleri, eşleri ve çocukları daha çok duygularına hitap etmek suretiyle bu davranıştan vazgeçirebilirler. "Sen ölürsen biz ne yaparız; savaşa gitme." diyebilirler. "Paranı boş yere harcama, çoluğunu çocuğunu düşün." diyerek, erkeğin hayır yapmasına engel olabilirler. Sahip olduklarından daha fazlasını istemek suretiyle, kocalarını gayrimeşrû kazanmaya sevkedip günaha itebilirler.

Rivayet edildiğine göre ashâb-ı kirâm devrinde bazı sahâbîlerin eşleri ve çocukları “Eğer gidecek olursan biz sensiz ne yaparız?” bahânesiyle onların hicret etmesini geciktirmişlerdi. Bu gecikme yüzünden ne büyük mânevî kayıplara uğradıklarını anlayan o sahâbîler, hanımlarını ve çocuklarını cezalandırmaya kalkınca onları daha hoşgörülü davranmaya ve affetmeye dâvet eden yukarıdaki âyet-i kerîme nâzil olmuştu. İşte kadınların erkekler için tehlike olacağı yönlerden biri budur.

Meselenin önemli bir yönü daha vardır: Kur’ân-ı Kerîm’de belirtildiği üzere (Âl-i İmrân, 3/14) insan bazı dünya zevk ve nimetlerine düşkün olarak yaratılmıştır. Bunlardan biri belki de birincisi, iki cinsin birbirine olan meylidir. Bu ilginin ölçülü kullanılmaması her iki taraf için de tehlike doğurur. Hadîs-i şerîfte bu tehlikeye erkeklerin dikkati çekilmekte, kadınlar konusunda dikkatli ve uyanık olmaları istenmektedir. Bu konuyu şu hadis açıkça bildirmektedir:

“Dünya tatlı, göz kamaştırıcı ve çekicidir. Allah onu sizin kullanmanıza verecek ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyaya aldanmaktan sakının. Kadınlara kapılmaktan korunun. Çünkü İsrailoğullarında ilk fitne kadınlar yüzünden çıkmıştır.” (Müslim, Zikir 99; Tirmizî, Fiten 26; İbni Mâce,Fiten 19)

İnsan dünyaya kapıldı mı, artık nereye kadar gideceğini kestirmek mümkün olmaz. Bu nimetlerin elden çıkması da onları gerektiği gibi kullanamamakla ilgilidir. Zira Efendimiz, “Allah nasıl davranacağınıza bakacak” buyurmuş, bunların imtihan vesilesi olduklarını duyurmuştur.

Hz. Peygamber ikinci olarak kadınlara karşı da uyanık davranmayı ve “takvâ”ya yönelik olan tehlikede “kadın”ın önemli bir yeri olduğunu hatırlatmakta, hatta İsrailoğullarındaki ilk fitnenin kadınlar sebebiyle ortaya çıktığını da örnek göstermekle konuya ait hassâsiyeti iyice vurgulamaktadır. (Sözü edilen fitne hakkında bilgi için bk. Ali el-Kârî, Mirkât IV/267-269)

“Takvâ”nın belli başlı iki konuda, dünya ve kadınlar konusunda daha çok gerekli olduğu, bu iki unsurun “takvâ”yı her şeyden çok etkileyeceği anlaşılmaktadır.

Nefsanî ve şeytanî güçler, insanları saptırmak için ne yazık ki, nefis ve şeytanın esiri olmuş erkek ve kadınları kullanmaktadır. Burada en çok öne çıkan cins de kadındır.

Diğer taraftan, bu hadisin çevirisinde göz önünde bulundurulması gereken önemli bir nokta bulunmaktadır. ‘Fitne’ kelimesinin Türkçe’de kullanıldığı anlamın, hadiste kullanılan anlamdan çok farklı olmasıdır. Bu sebeple, Arapça’daki anlamı, özellikle de hadisin söylendiği dönemdeki anlamı dikkate alınmadan ‘fitne’ kelimesi Türkçe’ye, olduğu gibi ‘fitne’ olarak çevrildiği zaman, kanaatimizce önemli bir anlam kayması ile karşı karşıya kalınacaktır.

Demek ki ‘fitne’ kelimesinin tarih içerisindeki anlam kaymasını göz önüne almadan, bu hadisi anlamaya çalışmak hatalı olacaktır. Ayrıntılara girmeden ifade edersek, ‘Fitne’ kelimesi, Türkçe’de ‘Azdırma, baştan çıkarma, karışıklık, fesat, arabozan, karıştırıcı… (Şemsettin Sami, Kamus-i Türkî) gibi anlamlara gelmektedir. Ancak Arapça’da kelimenin esas anlamı ‘sınamak’ (Asım Efendi, Kamûs Tecümesi; Lisânü’l’Arab) , deneme, imtihan (hayır veya şerle) sınamadır. Açıkça görüleceği üzere ‘Fitne’ kelimesinin Türkçe’de kullanıldığı anlam, Arapça’daki esas anlamından farklıdır. Kelime, Arapça’da ‘sınav’ anlamına gelmektedir. (bk. Diyanet Aylık Dergi, Sayı; 165)

Elmalılı Hamdi Yazır tefsirinde, Nisa Süresinin 117 ayetin açıklamasında şunları söyler:

"En yüksek sevgilerini Allah'a tahsis etmeyip de kadınlara tahsis etmiş olanlar, şeytana aldanmaktan ve ona kul olmaktan kurtulamazlar Nitekim; ‘Kadınlar şeytanın ağlarıdır.’ (Nehc-ül Fesaha, 1/635, bu hadisin sıhhat konusu hadis alimlerince tartışılmaktadır) denilmiştir. Şeytanlar başka yol ile aldatamadıklarını en çok kadınla aldatırlar."

Burada şuna özellikle dikkat edilmelidir ki; takva ve dış örtüleriyle Allah'a kul olan Müslüman kadınlar, elbette şeytanın tuzağı değildir, bilakis şeytanın tuzağını bozan kişilerdir.

“Kadınlar, şeytanın ağlarıdır.” ifadesi; hem kadınları dikkatli olmağa çağırmakta, hem de şehvet esiri erkeklerin, gerçekte kimin ağına takıldıklarını haber vermekte ve onları ikaz etmektedir. Bu hadis ile, şehvetine esir olmuş bir erkek, şeytanın ağına takılmış ‘serseri bir balık’ olarak tasvir edilmektedir.

Ve yine Allah Resulü, müminlerin, şeytanın bu tuzağına düşmemeleri için ikaz ederek şöyle buyurmaktadır:

“Dikkat edin! Bir erkek yabancı bir kadınla baş başa kaldığında, muhakkak üçüncüsü şeytandır.” (Tirmizi, Rada 16)

Bu sözden maksat, kadının yerilmesi ve kötülenmesi değil, onun çok dikkatli olması ve şeytanın bir tuzağı haline gelmekten kendisini koruyup kollaması gerektiğidir. Aksi halde hem kendisini, hem de toplumu fesada sürüklemesi kaçınılmaz olur. Maalesef günümüzde, büyük ölçüde böyle olduğu çok açık bir şekilde ortadadır.

Medyada bir çok defa şahitlik ediyoruz ki, siyasetçiler, ilim adamları, zenginler, gizli kameralarla çekilen görüntülerle, cinsellik komplosunun bir kurbanı olarak, sık sık teşhir edilmektedir. Evet, günümüzün insanlarını zorlu bir cinsellik sınavı beklemektedir. Boyalı, cilalı hanımların, her yerde arz-ı endam etmeleri, erkekler için büyük bir imtihan değil midir? Ya da çok yakışıklı ve zengin bir erkeğin bir hanımı saptırmak için yanaşması, kadınlar için büyük bir imtihan değil midir?

Şehvet türlü türlü kılıklara girerek, her zaman insanları kuşatmakta ve zorlu bir imtihana çekmektedir.

Kısaca ifade etmek gerekirse: Hem erkek hem de kadının, İlahi sevgiyle olgunlaşması için yaradılışta özlerine bu potansiyel yerleştirilmiştir. Her ikisine de olumlu veya olumsuz yöne gitme özgürlüğü verilmiştir. Kadın Hz. Meryem de olabilir, Ebu Leheb'in karısı da. Erkek Ebu Bekir (ra) de olabilir Ebu Cehil de.

Ebû Bekre (radıyallâhu anh) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'tan işitmiş olduğum bir kelimenin Cemel Vak'ası sırasında Allah'ın izni ile faydasını gördüm. Şöyle ki bir ara, neredeyse ashâb-ı Cemel'e katılarak onların yanında yer alıp savaşmaya karar vermiştim. Hemen, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, "İranlıların başına Kisrâ'nın kızı kraliçe oldu." diye haber geldiği zaman (söylemiş olduğu sözü hatırladım ve onlara katılmaktan vazgeçtim. O zaman Efendimiz:) 'İşlerini kadına teslim eden eden bir kavim felâh bulmayacaktır.' demiş idi."[Buhârî, Fiten 17, Megâzi 82; Tirmizî, Fiten 75, (2263); Nesâî, Kudât 8 (8, 227)]

Rivâyetten de anlaşılacağı üzere Ebû Bekre, Hz. Aişe ile aynı kanaatte idi. Yani Hz. Osman (radıyallâhu anh)'ı şehid edenlerin cezalandırılmasının gereğine inanıyordu. Ancak, bu mesele üzerine çıkan Cemel Vak'ası'na katılmadı. Aslında İbnu Hacer'in de belirttiği üzere, ne Hz. Ali, ne de Hz. Aişe (radıyallâhu anhümâ) Müslümanlar arasında savaş çıkmasını istiyor değillerdi. Ancak Taberî'de açıklandığı üzere, araya giren kötü niyetli bazı kimseler iki orduyu, bir kısım desîselerle tutuşturduktan sonra, herkes kendini savaşın içinde buldu ve ne çıkabildi ne de savaşı durdurabildi.

İşte Ebû Bekre, bu meselede, Sa'd İbnu Ebî Vakkas, Muhammed İbnu Mesleme, Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhüm) gibi bir kısım sahabelerle birlikte savaşta tarafsız kaldılar.

Ebû Bekre'nin bu hadisini delil alan bazı alimler, "Kadının kazâ işlerine hakim olarak tayin edilmesinin caiz olmadığını" ifade etmişlerdir. Ancak, İbnu Cerîr et-Taberî buna muhâlefet ederek, kadının şehâdetinin câiz olduğu kimseler hakkında hüküm de verebileceğini söylemiştir. Bâzı Mâlikîler, herhangi bir sınır getirmeksizin "Kadın her konuda hakim olabilir." demiştir.

İlave bilgiler için tıklayınız:

- Bazı çevrelerce, İslâm'ın kadınlara fitne ve fesat kaynağı olarak baktığı iddiasına ne dersiniz?

- Kur'an-ı Kerim'de kadınların fitne olduklarına dair ayet var mıdır?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Karanlık geceler gibi fitneler nasıl olur?

Soran : Anonim

Tarih: 04.06.2024 - 14:33 | Güncelleme: 04.06.2024 - 14:37

 

   

Soru Detayı

- Bir hadiste duymuştum, ahir zamanda karanlık gece gibi fine olacakmış; insanlar mümin olarak sabalayıp kafir olarak gecelermiş. Bu nasıl olur?
- Bu hadis sahih mi? Metnini paylaşıp akılayabilir misiniz? 

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bu konuyu anlatan sahih bir hadis-i şerif vardır.

Ebû Hüreyre (ra)’den rivayet edildiğine göre Resûlullah (asm) şöyle buyurdu:

« بادِروا بالأعْمالِ الصَّالِحةِ ، فستكونُ فِتَنٌ كقطَعِ اللَّيلِ الْمُظْلمِ يُصبحُ الرجُلُ مُؤمناً ويُمْسِي كافراً ، ويُمسِي مُؤْمناً ويُصبحُ كافراً ، يبيع دينه بعَرَضٍ من الدُّنْيا»

“Yararlı işler görmekte acele ediniz. Zira yakın bir gelecekte karanlık geceler gibi birtakım fitneler ortalığı kaplayacaktır. O zamanda insan, mümin olarak sabahlar, kâfir olarak geceler; mümin olarak geceler, kâfir olarak sabahlar. Dinini küçük bir dünyalığa satar.” (Müslim, İmân 186.)

Faydalı işler ve hizmetlerde gözü açık davranmak, fırsatları anında değerlendirmek, bu konuda Yüce Dinimizin tavsiye ettiği yegâne aceleciliktir. Zira halkımızın isabetle belirttiği gibi, “Elden kalan elli gün kalır.”, “İyilerin tembelliği, kötülerin faaliyetidir.”

İyilik yapmayı, faydalı iş görmeyi nefis ve şeytan istemez, bu onlara çok ağır gelir. Onun için de bu tür işlerin daima tehir edilmesini isterler. Oysa gelecek günlerin neler getireceği hiç belli olmaz.

Hadis-i şerifte bu noktaya dikkat çekilmekte, her şeyi kopkoyu bir karanlık içinde tanınmaz hâle sokarak birtakım büyük fitnelerin ortaya çıkmasından önce, iyi şeyler yapmaya bakmak gerektiği hatırlatılmaktadır. Olumsuzluklar o noktaya varabilir, ortalık öylesine allak bullak olabilir ki, -Allah korusun-, insan mümin olarak sabahlamışken o günün akşamına kâfir olarak girer veya mümin olarak girdiği gecenin sabahına kâfir olarak çıkar. Bu, tam anlamıyla bir fitne ve kargaşa ortamıdır. Böyle bir zeminde kimse ne yaptığını ne yapması lazım geldiğini bilemez.

O fitne günlerinde din gibi, iman gibi dünyalara değişilemeyecek kutsal değerler, küçük dünyevî karşılıklara satılır, peşkeş çekilir. Öz değerlere yabancı ve düşman sistemlerin hükmü altında kalınabilir. İşte bu noktada iman, işportaya düşmüş demektir; kafa, gönül ve evlerde irtidat havası esmeye başlamış demektir. Müslümanlar böylesine acılı günleri tarih boyu yer yer yaşamışlardır.

Hadis-i şerifte belirtilen fitneler birkaç şekilde tezahür edebilir:

* İki Müslüman grup arasında sırf ırkçılık ve kızgınlık sebebiyle çatışma çıkar. Karşılıklı olarak can ve mala tecavüzü helal sayarlar.

* Yöneticiler zalim kimseler olur, Müslümanların kanını döker, mallarını gasbeder, içki içerler. Bazı kişiler de onların haklı olduklarını savunurlar. Hatta bazı âlim geçinen kişiler, onların işledikleri bu tür haramların işlenebileceğine fetva verirler.

* İnsanlar arasında dine muhalif ilişkiler, alışverişler vs. cereyan eder; bunları helal sayarlar.

Bunlar ve daha sıralanabilecek diğer görüntüler, farkedileceği gibi tamamen kişinin din ve imanına dokunur. Fitne de zaten din ve imanın tehlikeyle yüzyüze kalmasıdır.

Sabah-akşam, iman-küfür arasında gelip gitmeye vesile olacak fitne ortamlarına düşmemek için daha önceden iyi işler yapmaya, salih amel işlemeye gayret etmelidir. Bu iman uyanıklığının işareti ve tabiî bir gereğidir.

Bu durumda neler yapmalıyız:

1. Dine, imana sıkı sıkı sarılmak gerekir.

2. Durum kötüleşmeden, Müslümanlar güzel işler yapmakta birbirleriyle yarışmalıdır.

3. Ahir zamanda fitneler, gece karanlıkları gibi birbiri ardınca gelip duracaktır. Gelen gün, geçeni aratacaktır.

4. Dini dünyaya satmak, dünyevî herhangi bir değere değişmek, bu işin en çirkin ve kötü sonucudur.

5. Kötüler ve kötülükler, ancak iyiler ve iyilikleri çoğaltmak ve desteklemek suretiyle önlenebilir. (bk. Riyazü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Erkam Yay., Hadis No: 88)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Fitne zamanında yatan ve yürüyen

Süleyman KÖSMENE

fikihgunlugu@yeniasya.com.tr

 

15 Eylül 2021, Çarşamba

Hasan Muharrem Bey: “Fitne zamanında yatan oturandan, oturan yürüyenden daha hayırlıdır” diyen hadisin izahı, sebepleri, günümüze göre yorumu nedir?”

Karanlık Geceler Gibi Fitneler

Kur’ân’ın, “adam öldürmekten daha kötü” 1 buyurarak uyardığı fitne, geçmiş ve gelecek zamanların en büyük felâketidir. Ahir zamanda çıldırır. Deccalın en korkunç silâhıdır. Deccal bütün kötülüklerini fitne ile yapar. 

Fitne zamanı ile ilgili pek çok hadis-i şerif vardır. İkisini buraya alalım: 

* “Kıyametten hemen önce karanlık gecenin parçaları gibi fitneler olacak. Kişi o fitnelerde mü’min olarak sabaha erer, akşama kâfir olur; mü’min olarak akşama erer, sabaha kâfir çıkar. O fitnede oturan, ayakta durandan; ayakta duran, yürüyenden; yürüyen koşandan hayırlıdır. Öyleyse yaylarınızı kırın, kirişlerinizi parçalayın, kılıçlarınızı taşa vurun. Sizden birinin evine girerlerse Hz. Âdem’in (as) iki oğlundan hayırlısı olsun (ölen olun, öldüren olmayın) Kim fitne içinde kalırsa, ondan uzak dursun. Bir iltica yeri bulursa ona sığınsın.” 2

* “Ey Ebu Zer! Fitne zamanında taşların kanla boğulduğunu görsen, yakınlarına dön.” 

“Ya Rasulallah! Kılıcımı alıp çıkmayayım mı?”  

“Sakın! Böyle yaparsan fitnecilere sen de karışırsın!”

“Peki, bana ne emredersiniz?”

“Evine çekil!”

“Evime girerlerse?” 

“Asla kılıcına davranma! Vurmaktansa elbiseni yüzüne ört! Gelen hem senin günahınla, hem kendi günahıyla dönsün.” 3

Bediüzzaman Asrı 

 Bediüzzaman Hazretleri bu asırda maddî kılıçların kınına girdiğini söylerken, belli ki, çıldıran fitnelere karşı maddî kılıçla mukabele etmeme yönündeki Peygamberimizin (asm) emrine ittiba ediyordu. Ne diyordu Bediüzzaman: “Bence şimdi kılıç vuran, o kılıncın aksi döner, yetimlerine dokunur. Şimdi galebe kılıç ile değildir.” 4 

“Risale-i Nur’dur ki, dinde bulunan yüzer tılsımları keşfeden onun manevî elmas kılıcı, maddî kılıçlara ihtiyaç bırakmıyor.” 5 

“Nasıl ki eski zamanda İslâmiyet’in terakkisi, düşmanın taassubunu parçalamak ve inadını kırmak ve tecavüzatını def etmek, silâhla, kılıçla olmuş. İstikbalde silâh, kılıç yerine hakikî medeniyet ve maddî terakki ve hak ve hakkaniyetin manevî kılıçları düşmanları mağlûp edip dağıtacak.” 6 

Hadislerde geçen oturanın ayaktakinden, ayaktakinin yürüyenden, yürüyenin koşandan daha hayırlı olduğu ifadesi, evine ve yakınlarına çekilme, hiçbir şekilde öldürmeme, kılıçları taşa vurma gibi emirler tamamen eylemsizliği istiyor. Yani fitne asrı olan ahir zamanda maddî açıdan tamamen eylemsiz olan, kılıcını kınına sokan, cihadını sadece manevî açıdan sürdüren kazanır. Bu Risale-i Nur’un bu asra tavsiye ettiği hareket tarzıdır.  

Asayişin Muhafızları

Kelime manası şiddetli imtihan demek olan “fitne” haklı tarafı olmayan yahut haklı tarafın güçsüz olduğu tartışma, gürültü, kargaşa, karışıklık, bozgunculuk, bölücülük, isyan, anarşi, kavga, savaş ve öldürme gibi fiillerle tanımlanmıştır. 

Fitnenin başlıca ortak özellikleri şunlardır:

1- İmtihan şiddeti yüksektir. 

2- Haklı tarafı yoktur. 

3- Kitleleri cerbezesiyle kendi hizbine çeker. Güçlü olmayı haklı olmak gibi yutturur.

4- Bütün amaçlarını ve yaptıklarını dinin emirleriyle tanımlayarak kitleleri aldatır.   

5- Dünya hırsı için dini alet eder. 

6- Akl-ı selim, saygı, hürmet, vicdan, sağduyu, merhamet, şefkat, iyilik ortadan kalkar.

Fitneye karşı Peygamber Efendimizin (asm) tavsiyesi üzere duruşa örnek mi istersiniz? İşte Nur Talebeleri… Altmış yetmiş yıldır sayısız fitneye maruz kalmışlar; hep müsbet hareket prensibiyle hareket etmişler, hiçbir şiddet olayına karışmamışlar. Asayişin manevî muhafızı olmuşlar.

Dipnotlar:

1- Bakara Sûresi: 191.

2- Buhari VIII, 92; Tefsiru’l-Kurân-i’l-Azim II, 43; İbn-i Mace, II, 3961; Ebu Davud, Fiten 2, (4259, 4262); Tirmizî, Fiten 33, (2205).

3- Ebu Davud, Fiten 2, (4261); İbnu Mace, Fiten 10, (3958).

4- Münâzarât, s. 68.

5- Şuâlar, s. 243.

6- Hutbe-i Şamiye, s. 41.

.

Kur'ân'da Fitne Kavramı: İnanç Hürriyeti Açısından Tahlili

 

Giriş

Fitne kelimesi Arapça'da F-T-N fiil kökünden türetilmiş bir isimdir. Fitne kelimesinin anlamı, lügatlerde, madeni ateşte eritmek, bir insana sahip olduğu fikrinden ve dininden döndürmek için eziyet etmek, aklını çelmek veya ayartmak, "an" harfiyle kullanıldığı zaman da, ...den vazgeçirmektir. İnsanın içine aşk ateşi düşürdüğü veya gönlünü çelerek mantıklı düşünmesini engellediği için kadına "fettân" denilmiştir. Aynı kelime, kişinin aklını karıştırıp ahlakını bozan ve cezaya çarptırılmasına sebep olan şeytan ve zarar verme anlamında hırsız için de kullanılmıştır. (İsmail b. Hammad el-Cevherî, es-Sıhâh, F-T-N mad., VI/ 2175; Râğıb el-Isfehânî, el-Müfredât fî Ğarîbi'l- Kur'an, F-T-N mad., s. 559) Kur'an'da ise bu kavram daha çok beşerî alana yayılarak çok daha farklı anlamlarda kullanılmıştır. Ancak Seyyid Şerif Cürcâni ve Tehânevî gibi alimler, bu kelimeyi, "gerçek altını hilelisinden ayırd etmek için ateşe tutmak" anlamından hareketle, "insanın iyi veya kötü olduğunun açığa çıkmasına vesile olan şey" diye tarif etmişlerdir. (Seyyid Şerîf el-Cürcânî, Kitâbu't- Ta'rîfât, s. 165; Tehânevî, Keşşâfu Istılâhâti'l- Fünûn, II/ 1156) Böylelikle netice itibariyle fitnenin olumlu yanına da dikkat çekmiş olmaktadırlar. Nitekim Kur'an'da bir çok ayette imtihan anlamında kullanılmış olması da bunu ifade eder.

Fitne, bulunduğu ayetlerin siyak-sibakı ya da ayetlerin tefsirlerine ilişkin rivayetler dikkate alınarak farklı anlamlarla açıklanmıştır: Bunlar, şirk, sapkınlığa götürmek, öldürmek, alıkoymak, mazeret, hüküm ve yargı, günah, hastalık, ibret, ceza, azap, yakmak, imtihan ve delirmek (cünûn) şeklinde özetlenebilir. (Suyuti, el-İtkân fi Ulûmi'l- Kur'an, I/ 186)

Fitne kavramının kullanım alanı, Kur'an'da, ilk insan Hz.Âdem'in şeytan tarafından fitneye maruz bırakılmasından başlar, (A'râf/ 27) "Ey Âdem'in evlatları! Şeytan, edep yerlerini açığa çıkarmak için, babanızla ananızın üzerlerindeki elbiselerini çıkarttırmak suretiyle onları cennetten uzaklaştırdığı gibi, sakın sizi de belâya/ fitneye uğratmasın." diğer peygamberler ve tüm insanları ihtiva eden bir sünnetullah olarak nihayet bulur ve Kur'anî bir kavram haline gelir. Bu açıdan inananlar ile inanmayanlar arasındaki mücadeleler ve inkarcıların müminlere revâ gördüğü işkence ve eziyetler, insanların başlarına gelen her türlü belâ ve musîbetler, kısaca belirtmek gerekirse insana yaratılıştan verilen istidatlar ve sonradan bu istidatlarını işleterek ve geliştirerek elde ettiği tüm nimetler birer fitnedir veya imtihan vesilesidir. Belirtmemiz gerekir ki, diğer anlamların yanı sıra, Kur'an'ın fitne kelimesine en çok yüklediği anlam, din ve inanç konusundaki baskı ve işkence olmuştur.

Kur'an'da fitne kavramının söz konusu edildiği ayetlerde en çok dikkat çeken husus, şüphesiz ki, dinî inançlarının gereğini yaşamak isteyen insanlara yapılan şiddet, işkence ve sindirme konularını işleyen ve bu tür davranışları kınayan pasajlardır. Bu nedenle fitneyi, öncelikle din ve inanç hürriyetini engelleme açısından incelemek ve ortaya koymak istiyoruz:

Din ve inanç hürriyeti herhangi bir dine inanan kişi veya zümrelerin o dinin emirlerini hiçbir engelle karşılaşmadan yerine getirebilme halidir. İnsan hürriyetleri içinde en önemlisi din hürriyetidir. Bu önem onun dayandığı kaynaktan gelmektedir. (Necati Öner İnsan Hürriyeti, s. 80)

Fitne ise inanan bir kişinin inancını yaşama özgürlüğüne veya inanç hürriyetine engel olunmasıdır. Başta belirtildiği gibi dininden döndürmek için eziyet edilmesidir. Eğer bir ferdin dinini yaşamasına engel yoksa fitne de yok demektir. Bu konuya ilişkin olarak İbni Ömer'in tavrı ve fitneye yüklediği anlam da bizim verdiğimiz anlam ile paralellik arzeder:

"İbn Ömer'e İbnu'z-Zübeyr Olayı (Bundan kasıt, Abdullah ibn Zübeyr'in Emevî idaresini tanımayıp dokuz sene boyunca Mekke'de halifeliğini ilan etmesi ve en sonunda Haccac tarafından şehid edilmesi hadisesidir. Geniş bilgi için bkz. Suyûtî, Târîhu'l- Hulefâ, Mısır, 1952, s. 211 vd.) konusunda iki adam gelir ve şöyle derler:

- Gördüğün gibi bir kısım insanlar ayrılığa düştüler. Sen ki Ömer'in oğlu ve Resulullah'ın arkadaşısın. Dışarıya çıkmana (olaya müdahale etmene) engel olan nedir?

İbn Ömer: Bana engel olan şey, Allah'ın, kardeşimin kanını haram kılmasıdır.

Dediler ki: Allah, "onlarla fitne kalmayıncaya kadar savaşın" buyurmadı mı?

İbn Ömer: Bizler fitne kalmayıncaya kadar savaştık ve din Allah'ın oldu. Siz ise fitne olması için ve din de Allah'tan başkasına ait olması için savaşmak istiyorsunuz.'

Diğer bir rivayette ise İbn Ömer'in tavrı yine aynıdır:

Bir adam İbn Ömer'e geldi ve şöyle dedi:

- Ey Ebu Abdurrahman, neden bir sene hacca ve bir sene umreye gidiyor ve bu arada cihadı terkediyorsun. Hâlbuki Allah'ın cihada ne kadar teşvik ettiğini de biliyorsun!

İbn Ömer: Ey benim yeğenim, İslam beş esas üzerine kurulmuştur: Allah ve Resul'üne iman, beş vakit namaz, Ramazan orucu, zekat vermek ve hacca gitmek.

Adam şöyle dedi: Ey Ebu Abdurrahman, Allah'ın kitabında zikrettiği şu ayetleri dinlemiyor musun? "Eğer inananlardan iki gurup savaşırlarsa aralarını bulun. Biri diğerine saldırırsa, o saldıranlarla Allah'ın emrine dönünceye kadar savaşın" (Hucurât/ 9) ve "Onlarla fitne kalmayıncaya kadar savaşın." (Bakara/193; Enfâl/39).

İbn Ömer: Biz bunları Resûlullah zamanında ve Müslümanlar henüz az iken ve bir adam dininden dolayı fitneye uğratılırken yaptık. Adamı ya öldürür veya işkence ederlerdi. Bu durum Müslümanlık çoğalıncaya ve fitne kalmayıncaya kadar devam etti..." (İbn Kesir, Tefsiru'l- Kur'ani'l- Azim, I/ 229-230) Görüldüğü üzere İbn Ömer fitne kavramını aslî anlamına uygun olarak anlamış ve kelimeye tam karşılığını vermiştir.

"Fitne Kalmayıncaya Kadar Savaşmak" Âyetinin Anlamı:

Müfessirlerimiz, "fitne kalmayıncaya ve din tamamıyla Allah'ın oluncaya kadar savaşın" (Enfâl/39. Ayrıca bkz. Tevbe/5-11) âyetiyle "dinde zorlama yoktur" (Bakara/ 256) âyeti arasını te'lif etmişlerdir. Çünkü Kuran'ın bütünlüğü göz ardı edilirse, iki ayet arasında bir uzlaşmazlık olduğu vehmine kapılmak mümkündür. Bu bağlamda, dinde zorlama olmayacağını bildiren ayetin savaşı emreden ayetlerce neshedildiğini (hükmünün kaldırıldığını) söyleyenler bile olmuştur. (Bkz. Âlûsî, Rûhu'l-Meânî, III/ 13) Bu konuyu en veciz ve kestirmeden ifade eden Elmalılı Hamdi Yazır'ın tefsirinden takib edelim:

"() O halde, "Lâ ikrâhe fi'd-dîn"âyetinin bütün kapsamıyla mânâsı, "İslâm dininin, hüküm dairesinde zorlama yoktur." demek olur. Savaş ve savaş hâlinde bulunan düşman meselesi, bu hükümden esas itibariyle hariç olduğu gibi, zorlamaya karşılık vermek ve suça ceza da bunun dışındadır. Ancak bu, "Fitne ortadan kalkıncaya ve din de yalnız Allah'ın dini oluncaya kadar onlarla savaşın." (Bakara, 2/193) âyetiyle beraber düşünmek lazımdır. Buna göre âyetin sonunun da delâlet edeceği üzere İslâm dininin hüküm dairesinde zorlama bulunmaması, tahsis yoluyla iki kayıt ile bağlanmıştır ki; biri fitne bulunmaması, biri de İslâm yurdunda diğer dinlere mensup olanların tebalığı (uyruğu) bozmamalıdır. () Demek ki kısaca mânâ şu olur: "Fitne yoksa dinde zorlama yoktur, çünkü doğruluk, sapıklıktan iyice ayrıldı. Bunları karıştıranlar, belalarını bulurlar". (Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, II/ 868)

Kısaca ifade etmek gerekirse, "fitne kalmayıncaya kadar savaşmak" ayetinde geçen fitne, dinî hakikatlerin başkalarına tebliğ edilmesini çeşitli yollarla engellemektir. Dolayısıyla Müslümanların görevi, yeryüzünde yaşayan insanların din özgürlüğünü temin etmek ve istediği dini yaşaması için -başkalarının hakkına- hukukuna tecavüz etmemek kaydıyla- ortam hazırlamaktır.

Fitne ve Ashâbu'l- Uhdûd Kıssası:

Mekke'deki müminlere yapılan eziyetlere mukabil onlara moral vermek ve kendilerinden önceki müminlerin daha şiddetli işkencelere maruz bırakıldıklarını hatırlatmak amacıyla indirilen (Beydâvî, Envâru't- Tenzîl, V/ 472. Krş. Ebussuûd, IX/ 135) Ashâb-ı uhdûd kıssası, bize fitne kavramının anlamını daha müşahhas olarak anlatır: "Kahrolsun o tutuşturulmuş ateşle dolu hendeği hazırlayan Ashâb-ı uhdûd! Hani onlar ateşin başında oturur, müminlere yaptıklarını seyrederlerdi. Onların müminlere bu işkenceyi yapmalarının tek sebebi, müminlerin göklerin ve yerin tek Hâkimi, Azîz ve Hamîd olan Allah'a iman etmeleri idi. Allah her şeye şâhiddir. Mümin erkeklere ve mümin kadınlara işkence edip de, sonra tevbe etmeyenler var ya, işte onlara cehennem azabı var, yangın azabı var." (Burûc/ 4-10)

"Ashâb-ı Uhdûd" ile ilgili olarak, tefsirlerde birçok rivayetler mevcuttur. Ancak bunlardan en meşhuru Yemen hükümranlığını ele geçiren Zû Nüvâs hakkında olan rivayettir ki, İbn Hişâm söz konusu rivayeti şöyle kaydeder:

"Zû Nüvâs, askerleriyle birlikte Necran'lı Hıristiyanların üzerine yürüdü, onları Yahudiliğe davet etti. Onları Yahudilik ile ölüm arasında muhayyer bıraktı ve onlar da ölümü tercih ettiler. Kimisi ateşte yakıldı, bazısı kılıçtan geçirildi ve müsleye (Öldürülen insanın burnunu, kulağını ve diğer organlarını kesmek, çirkin bir şekle sokmak için gözlerini oymak) (İbn Manzûr, Lisânu'l- Arab, M-S-L mad. XI/ 615) maruz bırakıldı. Yaklaşık yirmi bin insan katledildi. İşte Yüce Allah, bu münasebetle "Kahrolsun o tutuşturulmuş ateşle dolu hendeği hazırlayan Ashâb-ı uhdûd! Hani onlar ateşin başında oturur, müminlere yaptıklarını seyrederlerdi" mealindeki âyetlerini inzal buyurdu. (İbn Hişâm, es-Sîretü'n- Nebeviyye, I/ 25)

Fitne katlden daha beterdir:

"Onları nerede yakalarsanız öldürün. Sizi çıkardıkları yerden siz de onları çıkarın. Dinden döndürmek için işkence yapmak (fitne) adam öldürmekten beterdir. Yalnız, onlar, Mescid-i Haram'ın yanında sizinle savaşmadıkça, siz de onlarla orada savaşmayın. Fakat sizi öldürmeye kalkışırlarsa siz de onlarla savaşın. İşte kafirlerin cezası böyledir." (Bakara/ 191)

Mekke müşrikleri, ashabdan bazılarına hürmetli aylarda işkence etmişler, onlar da dayanıp şehid olmuşlardı. Bu ayet, böyle bir işkencenin, hürmetli aylara riayet edip etmemeden daha mühim olduğu gerekçesiyle, işkenceyi durdurmak için savaşa cevaz vermiştir. Ayetin iniş sebebi özel ise de, söz fitnenin mahiyetinin, öldürmenin mahiyeti ile karşılaştırılmasını ifade ettiğinden, hüküm geneldir.

Zikredeceğimiz şu ayette ise fitnenin din hürriyetini engelleme anlamı daha net biçimde beyan edilmiştir:

"Sana hürmetli ayı ve bu ayda savaşmanın hükmünü sorarlar. De ki: "O ayda savaşmak büyük bir günahtır. Fakat insanları Allah yolundan engellemek, Allah'ı inkâr etmek, Mescid-i Haram'ı ziyareti yasaklamak, o mescidin cemaatini yani müslümanları oradan çıkarmak ise, Allah nazarında daha büyük günahtır. Dinden döndürmek için işkence, öldürmekten beterdir. Kâfirler, ellerinden gelse, sizi dininizden döndürünceye kadar sizinle savaşmaktan geri durmazlar. Sizden her kim dininden döner ve kâfirlikte devam ederek ölürse, işte onların dünyada da, âhirette de yaptıkları boşa gider. Bunlar cehennemlik olup orada ebedî kalacaklardır." (Bakara/ 217)

Fitnenin kalkması ne ile olacak?

Kur'an-ı Kerim'de Yüce Allah, yeryüzünde fitne ve fesadın olmamasını Muhâcir ve Ensâr gibi olmakla irtibatlandırmaktadır. Eğer onların yapmış olduğu faziletler yoksa, yeryüzünde bir fitne ve büyük bir fesat olacağını beyan etmektedir:

"İman edip Allah yolunda hicret edenler, mallarıyla ve canlarıyla Allah yolunda cihad edenlerle onları barındıran ve onlara yardım eden Ensar var ya, işte bunlar birbirlerinin velileridir (malda da birbirlerinin vârisidirler).

İman edip de hicret etmeyenlere gelince, onlar hicret etmedikçe, sizin için mirasda onlara hiçbir velayet yoktur. Bununla beraber eğer din hususunda sizden yardım isterlerse sizinle aralarında sözleşme bulunan bir topluluk aleyhine olmamak şartıyla, onlara yardım etmeniz gerekir. Allah bütün yaptıklarınızı görmektedir." (Enfal/ 72. Müminlerin Medine'ye 622'de hicret etmelerinin hemen akabinde, Muhacirlerle Ensar arasında Hz. Peygamber (s.a.s.) kardeşleştirme (muahat) gerçekleştirmişti. Birbirlerine vâris oluyorlardı. Bazı tefsirlere göre, daha sonra indirilen 75. âyet bu kardeşliğin, mirasla ilgili hükümlerini kaldırarak bundan böyle müminler arasında mirasın, yalnız akrabalar arasında geçerli olacağını bildirmektedir.

"Dini inkâr edenler de birbirlerinin velileridir. Eğer siz bunu yapmazsanız, birbirinize yardımcı olmazsanız, dünyada bir fitne kopar, müthiş bir bozukluk, bir fesat ortaya çıkar." (Enfal/ 73)

Bu ayete göre iman, hicret, cihad, yardımlaşma ve dayanışma gibi hasletler Müslümanlarda en üst seviyede bulunmalıdır ki, fitne ve fesad barınacak yer ve ortam bulamasın. Hele asrımızda inkar ve küfür düşüncesinin şahs-ı manevi şeklinde Allah'a iman eden tüm insanları tehdit ettiğini göz önünde bulundurursak, müminlerin imanlarını daha bir derinleştirip, sevgi, saygı, dayanışma, kardeşlik ve Hakkı tebliğ gibi müeyyidelerle ictimai ruhu güçlendirmeye ne kadar da muhtaç bulunduğumuzu belirtmeye gerek var mı?

.

Bir hadis-i şerifte, "ahir zamanda, kişiyi kardeşinden ve babasından ayıracak fitneler çıkacağı" haber veriliyor. Bu fitneler nelerdir?

Soran : Sorularlaislami...

Tarih: 29.03.2006 - 00:00 | Güncelleme: 09.08.2016 - 03:41

 

   

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bir hadis-i şerifte şöyle buyurulur:

“İlerde büyük fitneler olacak, kişi o fitnelerde kardeşinden ve babasından ayrılacak. (O zaman) fitneler erkeklerin kalplerinde kıyamete kadar yayılacak. Hatta O fitne zamanında bir kimse, zinakâr kadının zinasıyla ayıplandığı gibi, Allah’ın emirlerine uymasından dolayı(1) ayıplanacak.”(2)

Rasulullah (SAV)'ın bu haberine göre, kıyamete kadar devam edecek şiddetli fitnelerde, özellikle ahir zamanda gelecek fitnede, kişi düşünce, fikriyat, hayatı anlama ve yorumlama, hatta din edinme hususunda kardeşinden ve babasından farklı olacak. İki kardeş, baba ile oğul bu hususta aynı değerleri paylaşmayacak. Çünkü O zaman fitne çok yaygın hâle gelecek, kişiler ailelerinden, ana babalarından kopup, başka kaynaklardan etkilenecekler. Çok uzaklarda ortaya çıkan yanlış bir fikir, gönülden gönüle, zihinden zihine, dilden dile yazı ile veya başka yollardan hemen yayılacak. Fitne kuş gibi kalpten kalbe uçacak, zihinlerde yuvalanacak.

Elbette böyle kritik ve tehlikeli zamanlarda İslâm’ı yaşamak, benimsemek, onu dosdoğru şekilde hayatı boyunca devam ettirmek, güç olduğu kadar da sevaplı olacaktır.

Kaynaklar:

1. el-Müfredat s. 61. Bela, imtihan, sıkıntı, mihnet, meşakkat manalarına gelmektedir.

2. Gümüşhanevi, Ahmed Ziyaüddin, Ramûzul-Ehadis, terc. Naim Erdoğan, İstanbul ty. s. 298-3715 nolu hadis (Nuaym fiten, Tabarani Evsattan); Ayrıca bk. İbn-ü Mace, Muhammed b. Yezid. Sunenu İbn-i Mace I-II, İstanbul ty. II, s. 1306, 1317, 1333 İlerde Gelecek Fitnelerle İlgili Hadis Kitaplarının özellikle “Kitabu’l-Fiten” bölümlerinde birçok hadis-i şerife rastlamak mümkündür.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Öyle Bir Zaman Gelecek ki” Hadisleri

 Tarih: 29 Temmuz 2023 HadisleriHadis

Peygamber (sa.s.) Efendimiz’in ahir zamanda gerçekleşeceğini haber verdiği fitneler nelerdir? “Öyle bir zaman gelecek ki” diye başlayan hadisler...

Allah Rasûlü  -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, âhir zamanda gerçekleşecek bazı fitne ve fesatları haber vererek ümmetinin bu konuda dikkatli davranmasını istemişlerdir.

“Öyle Bir Zaman Gelecek ki...”

Kıyâmetin habercileri diyebileceğimiz bu nevî fitneleri beyân eden hadîs-i şerîflerin bir kısmı şöyledir:

“İnsanlar üzerine öyle bir zaman gelecek ki fâiz yemeyen hiç kimse kalmayacak! Kişi doğrudan yemese bile ona tozundan (Ebû Dâvûd’un bir rivâyetinde “buharı” şeklinde geçmektedir.) bulaşacak.” (Ebû Dâvûd, Büyû, 3/3331, Ayrıca bkz. Nesâî, Büyû’, 2/4452; İbn-i Mâce, Ticârât, 58; Ahmed, IV, 494; Beyhakî, Sünen, IV, 275.

“Öyle bir zaman gelir ki kişi malını helâlden mi, haramdan mı kazandığına hiç aldırış etmez.” (Buhârî, Büyû, 7, 23)

“Öyle bir zaman gelecek ki doğru söyleyenler yalanlanacak, yalancılar ise doğrulanacak. Güvenilir kimseler hâin sayılacak, hâinlere güvenilecek. Kişi kendisinden şahitlik etmesi istenmediği hâlde şahitlik edecek, yemin etmesi istenmediği hâlde yemin edecek.

İnsanların dünya (nîmetlerinden en fazla istifâde ederek) en mes’ûd olanı, Allâh’a ve Rasûl’üne îmân etmeyen alçak oğlu alçak olacak!” (Taberânî, el-Mu‘cemü’l-Kebîr, XXIII, 314; Heysemî, VII, 283)

“Öyle bir zaman gelecek ki insanlar iyiliği tavsiye etmeyecek, kötülükten de sakındırmayacaklar.” (Heysemî, Mecmau’z-Zevâid, VII, 280)

“Zaaf da Nedir, Ey Allâh’ın Rasûlü?”

Hazret-i Sevban -radıyallâhu anh- anlatıyor:

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz:

“–Yabancı kavimlerin, yiyicilerin birbirlerini sofralarına dâvet ettiği gibi, birbirlerini sizin üzerinize çullanmaya çağıracakları zaman yakındır!” buyurmuşlardı.

Orada bulunanlardan biri:

“–O gün sayıca azlığımızdan dolayı mı bu durum başımıza gelecek?” diye sordu.

Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz:

“–Hayır, bilâkis o gün siz çok olacaksınız. Lâkin sizler, bir selin getirip yığdığı çer-çöpler gibi hiçbir ağırlığı olmayan kimseler durumunda olacaksınız. Allah, düşmanlarınızın kalbinden size karşı korku duygusunu çıkaracak ve sizin kalplerinize zaafı atacak!” buyurdular.

“–Zaaf da nedir, ey Allâh’ın Rasûlü?” denildi.

“–Dünya sevgisi ve ölümden hoşlanmama duygusu!” buyurdular. (Ebû Dâvûd, Melâhim, 5/4297; Ahmed, V, 278)

Hadîs-i şerîften anladığımıza göre; İslâm düşmanları, müslümanların kuvvetlerini kırmak, onları bölüp parçalamak ve neticede yok etmek için birbirleri­ni iş birliği yapmaya dâvet edeceklerdir. Bunu da, sofrasına adam dâvet eden bir sofra sahibinin rahatlığı içinde yapacaklardır. Yani nasıl ki onlar için kendi sofralarına oturup yemek gayet kolay bir işse, kâfirlerin İslâm’a karşı ittifak çağrısın­da bulunup müslümanların canlarına kastetmeleri, topraklarına musallat olup zenginliklerini sömürmeleri de o derece kolay olacaktır.

Onları bu kadar cür’etlendiren şey ise, müslümanların azlığı değil, aksine onların îman ve takvâ bakımından zayıflığı ve dün­yaya aşırı düşkünlükleri olacaktır. Çünkü ölümden korkan ve dünyaya fazlaca düşkün olan kimse, fedakârlıkta bulunamaz, zorluklara katlanamaz, canı ve malı ile yapması gereken cihâdı ihmal eder. Böyle olunca müslümanlar, eskiden olduğu gibi düşmanlarının kalbine korku salan heybeti kaybederler. Dolayısıyla İslâm düşmanları, artık müslümanlardan korkmaz ve çekinmez olurlar.

“Siz Öyle Günlerle Karşılaşacaksınız ki Her Yeni Gün, Giden Günden Daha Kötü Olacak”

Zübeyr bin Adiy -rahmetullâhi aleyh- anlatıyor:

Enes bin Mâlik -radıyallâhu anh-’ın yanına girdik. Haccâc’ın bize yaptıklarını şikâyet ettik.

“–Sabredin!” buyurdu. Sonra da sözlerine şöyle devam etti:

“–Siz öyle günlerle karşılaşacaksınız ki, her yeni gün, giden günden daha kötü olacak. Bu hâl, Rabbinize kavuşuncaya kadar devam edecek. Ben bunu, Rasûlullah  -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’den işittim.” (Buhârî, Fiten, 6; Tirmizî, Fiten, 35/2206)

“Beş Şey Vardır ki, Onlarla Mübtelâ Olduğunuzda, Ben Sizin O Şeylere Erişmenizden Allâh’a Sığınırım”

Abdullah bin Ömer -radıyallâhu anh- şöyle der:

Rasûlullah  -sallâllâhu aleyhi ve sellem- bize yönelerek şöyle buyurdu:

“Ey Muhâcirler cemaati! Beş şey vardır ki, onlarla mübtelâ olduğunuzda, ben sizin o şeylere erişmenizden Allâh’a sığınırım. Onlar şunlardır:

1. Bir milletin içinde zinâ, fuhuş ortaya çıkıp nihayet o millet bu suçu alenî olarak işlediğinde, mutlakâ içlerinde vebâ hastalığı ve onlardan önce yaşamış milletlerde görülmemiş başka hastalıklar yayılır.
2. Ölçü ve tartıyı eksik yapan her millet, mutlakâ kıtlık, geçim sıkıntısı ve başlarındaki hükümdarların zulmü ile cezalandırılır.
3. Mallarının zekâtını vermekten kaçınan her millet, mutlakâ yağmurdan mahrum bırakılır (kuraklıkla cezalandırılır) ve hayvanları olmasa onlara yağmur yağdırılmaz.
4. Allâh’ın ahdini (emirlerini) ve Rasûl’ünün ahdini (yaptığı anlaşmaları ve Sünnet’ini) terk eden her milletin başına, Allah mutlakâ kendilerinden olmayan bir düşmanı musallat eder ve düşman, o milletin elindekilerin bir kısmını alır.
5. İdarecileri Allâh’ın Kitâbı ile amel etmeyip, indirdiği hükümlerden işlerine geleni seçtikçe, Allah onların hesâbını kendi aralarında görür (fitne, fesat ve anarşi belâsına mâruz kalırlar).” (İbn-i Mâce, Fiten, 22; Hâkim, IV, 583/8623; Beyhakî, Şuab, III, 197)

“İşlerini Kadınlara Veren Bir Toplum Kesinlikle Felâha Eremez!”

Rasûlullah  -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyuruyorlar:

“(İdarecilik ve hâkimlik gibi) işlerini kadınlara veren bir toplum kesinlikle felâha eremez!” (Buhârî, Meğâzî, 82)

“İdarecileriniz hayırlı olanlarınızdan iseler, zenginleriniz cömert kimselerse, işlerinizi aranızda istişâre ile hallediyorsanız, bu durumda yerin üstü, altından hayırlıdır.

Eğer idarecileriniz şerirlerinizden, zenginleriniz cimri ve işleriniz kadınların elinde ise, yerin altı üstünden daha hayırlıdır.” (Tirmizî, Fiten, 78/2266)

Zira böyle bir toplumda artık dînin emirlerini ikāme imkânı kalmaz…

“Ümmetim On Beş Şeyi Yapmaya Başlayınca Ona Büyük Belânın Gelmesi Vâcip Olur!”

Hazret-i Ali -radıyallâhu anh- anlatıyor:

Rasûlullah  -sallâllâhu aleyhi ve sellem- bir gün:

“–Ümmetim on beş şeyi yapmaya başlayınca ona büyük belânın gelmesi vâcip olur!” buyurmuşlardı.

Yanındakiler:

“–Ey Allâh’ın Rasûlü! Bunlar nelerdir?” diye sordular.

Rasûlullah  -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle sıraladı:

“1. Ganimet (yani millî servet, fakir-fukarâya uğramadan sadece zengin ve mevkî sahibi kimseler arasında) tedâvül eden bir metâ hâline geldiği,

2. Emanet, ganimet gibi görülüp hıyânet edildiği,
3. Zekât, ibadet olarak görülmeyip büyük bir yük ve kayıp olarak telâkkî edildiği,
4. Kişi, (gayr-i meşrû işlerde) kadınına itaat ettiği,
5. Kişi, annesine karşı itaatsizlikte bulunduğu,

6-7. Kişi, arkadaşına iyilikte bulunduğu hâlde babasına kaba davrandığı,

8. Mescitlerde sesler yükseldiği (huşû kaybolduğu),
9. Bir milletin idarecisi en alçakları olduğu, (Nitekim bu, zaman zaman dünyanın muhtelif devletlerinde görülebilen bir hâdisedir.)
10. Bir kişiye şerrinden korkularak hürmet edildiği,
11. Çeşitli isimlerle îmâl edilen içkilerin serbestçe içildiği,
12. İpek elbiselerin erkekler tarafından giyildiği,

13-14. Şarkıcı kadınlar ve çalgı aletlerine alâka arttığı, (Günümüzde sanat, bale, konser vb. adlar altında; bar, gazino ve benzeri salonlarda ve hattâ radyo, televizyon gibi çeşitli mecrâlarda -maalesef- çok yaygın hâldedir.)

15. Bu ümmetin sonradan gelen nesilleri, önceden gelip geçenlere lânet ettiği zaman, (Günümüzde bazı gâfillerin ecdâdımız Osmanlı’ya ve geçmiş İslâm âlimlerine buğz etmesi gibi.)

İşte o zaman, (mü’minlerin ruhlarını kabzeden) kızıl rüzgârı, yere batışı veya domuz ve maymunlara çevrilmeyi, (Bkz. Tirmizî, Fiten, 38/2210.) zelzeleyi ve gökten taş yağmasını bekleyin.

Ondan sonra birbiri ardınca pek çok alâmet zuhûr eder ve bunlar, ipi kopan eski bir gerdanlığın ardı ardına düşen taneleri gibi birbirini takip ederler.” (Tirmizî, Fiten, 38/2211.)

Gaybı ancak Allah bilir. Herhâlde bunlar, kıyâmete yaklaştıkça şerrin iyice artması neticesinde vukū bulacak alâmetlerdir.

“Yakında Öyle Bir Fitne Zuhûr Edecek Ki Ondan Kişiyi Ancak Allah Teâlâ Kurtarır”

Hadîs-i şerîfte buyrulur:

“Yakında öyle bir fitne zuhûr edecek ki ondan kişiyi ancak Allah Teâlâ kurtarır, bir de boğulmak üzere olan kişinin duâsı gibi bir duâ…” (Beyhakî, Şuab, II, 367/1077)

Huzeyfe -radıyallâhu anh- da şöyle buyurmuştur:

“İnsanlar üzerine öyle bir zaman gelecek ki, o zaman ancak denizde boğulmak üzere olan biri gibi duâ eden kişi kurtulabilecektir.” (İbn-i Ebî Şeybe, Musannef, VI, 22/29173; Hâkim, IV, 471/8308)

“Bir Gün Gelecek, İnsanlar Medîne’yi, En Hayırlı Ve Güzel Hâlindeyken Terk Edip Gidecekler”

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurmuşlardır:

“Bir gün gelecek, insanlar Medîne’yi, en hayırlı ve güzel hâlindeyken terk edip gidecekler; orada sadece vahşî hayvanlar ve kuşlar kalacaktır.

Dünyada en son ölecek kimseler, Müzeyne kabilesinden iki çobandır. Medîne’ye girmek isteyerek koyunlarına seslenirler. Ancak orayı ıpıssız, vahşî hayvanlarla dolu olarak bulurlar. Onlar da Vedâ Tepesi’ne gelince yüzüstü düşüp ölürler.” (Buhârî, Fedâilü’l-Medîne, 5; Müslim, Hac, 498, 499; Muvatta, Câmî,

“Mehdî, Benim Neslimdendir”

Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurmuşlardır:

“Mehdî, benim neslimden, Fâtıma’nın evlâdından olacak!” (Ebû Dâvûd, Mehdî, 1/4284; İbn-i Mâce, Fiten, 34)

“Mehdî benim neslimdendir; alnı geniş, burnu incedir. Dünya zulüm ve haksızlıkla dolduğu gibi, o adâletle dolduracak ve yedi sene hüküm sürecektir.” (Ebû Dâvûd, Mehdî, 1/4286, Ayrıca bkz. M. Yaşar Kandemir, Şifâ-i Şerîf Şerhi, II, 159.)

Bu hadîs-i şerîflerde bildirilen pek çok alâmetin ya kendileri veya benzerleri gerçekleşmiştir. Fakat kıyâmetin vakti kesin olarak bilinemeyeceği için, bu alâmetlerin daha şiddetli olanlarının zamanla vukū bulması da mümkündür. Bu sebeple mü’minler olarak her zaman tedbirli ve uyanık olup âhirete daha iyi hazırlanmaya gayret etmemiz elzemdir.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Ebediyet Yolculuğu, Erkam Yayınları

.on topbaş