ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026
ehlisunnnetde
Keramet
Sızıntı / Kalbin Zümrüt Tepeleri
Bu bölümde Zümrüt Tepelerin konusu sadece keramet olacaktı; ancak onunla mucize arasında, cereyan ve zuhur keyfiyeti açısından ciddi bir paralellik bulunduğundan, kuşbakışı da olsa evvela "mucize" deyip sonra esas konuya geçmeyi düşündük.
Âciz bırakmak, acze düşürmek mânâlarına gelen "i'câz" sözcüğünden türetilmiş "mucize" nübüvveti tasdik, dini teyid ve mü'min kalblerde itminan hasıl etmeye matuf, peygamberin eliyle Allah'ın yarattığı harikulâde hâl, olağanüstü söz ve tavır demektir; bu hâl ve tavrın nübüvvet davasına iktiran etmesi de onun en önemli şartıdır. Kur'ân-ı Kerim, Sünnet-i Sahîha ve kütüb-ü sâlife, enbiyâ-i izâma ait pek çok mucizeden bahseder ve onlara inanıp inanmamanın akıbeti ile alâkalı bir hayli de örnek sergiler. Ben şimdilik o hususa temas etmemeyi düşünüyorum.
Keramete gelince o, ihsan, lütuf, cömertlik mânâlarına gelen "kerem" kelimesinden türetilmiştir ve Allah'ın halk etmesiyle hak dostlarından sadır olan fevkalâde hâl, söz, davranış, nazar, teveccüh ve tesir demektir. Biraz daha açalım: Peygamberlik davasına mukarin fevkalâde hâllere şeriat lisanında "mucize"; hak bir dine mensup ve "tezkiye-i nefis", "tasfiye-i kalb"e muvaffak olmuş bir veliden sudur eden olağanüstü hâle/hâllere "keramet", iman ve amel-i salihe iktiran etmeyen böyle harika bir hâl, söz ve tavra da "istidraç" denilegelmiştir ki, bu son husus bazen herhangi bir dine mensup olmayan fasık ve facir kimselerin eliyle de ortaya konabilir ve bu onlar için Allah'ın bir mekri, başkaları için de bir imtihandır.
Diğer bir ifade ile keramet, Allah'ı seven, O'na itaat eden ve O'nun tarafından da sevilen veli kullara, mucizenin gölgesinde bahşedilmiş ekstra bir ikram ve peygambere ittibaa Cenab-ı Hakk'ın özel teveccühünden ibaret bir harikadır. Ehlullah, böyle bir harikayı, tıpkı mucizeler gibi mânevî ve kevnî keramet diye iki bölümde ele almışlardır:
1. Mânevî keramet ki, ehlullaha göre kâmil iman, salih amel, sağlam mârifet, yürekten muhabbet ve Hakk'a tam merbûtiyetten ibaret bir hâldir ve keramet dendiğinde hak dostlarının büyük çoğunluğunun üzerinde durduğu da işte bu tür bir ikram-ı ilâhîdir. İlimdeki bereketi, irşattaki müessiriyeti, Hakk'ı sevip sevdirmedeki gayreti, ruh-u revân-ı Muhammedî'nin (aleyhi ekmelü't-tehâya) dört bir yanda şehbal açması istikametinde ortaya konan azm ü ikdam ve performansı da bu kabil ikramlar içinde zikretmek mümkündür.
2. Kevnî kerametlere gelince onlar; az bir yiyeceği çoğaltma, hiçbir şey yiyip içmeden günlerce aç durabilme, çok kısa bir zamanda oldukça uzun mesafeleri kat etme; havada uçma, batmadan suda yürüme; uzaktan bazı cisimleri hareket ettirme ve benzeri şeylerdir ki, bunların hiçbiri hak dostlarınca birer meziyet kabul edilmemiş; hele asla arkalarına düşülmemiş ve kendi kendine talepsiz gelenlerin de elden geldiğince gizli tutulmasına çalışılmış; hatta Hak kapısının sadık bendeleri çok defa böyle bir harikanın istidrac da olabileceği endişesiyle tevbe, inâbe ve evbe ile Allah'a teveccüh etmiş ve hâlis tevhid adına "ahd ü peyman" yenilemesinde bulunmuşlardır. Dahası, bunlardan bazıları, kevnî kerametleri çocukları eğlendiren oyunlara benzetmiş ve onlara iltifat etmeyi asla düşünmemişlerdir. Ahmed Rufâî Hazretleri bu tür harikaların, kadınların aybaşı hâllerini gizledikleri gibi gizlenmesi lâzım geldiğini söylemiş ve daha çok Sünnet yolunu nazara vermiş; benzer bazı büyükler ise, daha da ileri giderek, havada uçmayı, batmadan suda yürümeyi birer hayvanî tavır olarak görmüş ve asıl kerametin kesintisiz Allah'ın rızasına müteveccih bulunmada olduğunu ifade ederek bunun dışındaki bütün fevkalâdeliklerden irâdî olarak uzak durmaya çalışmışlardır; çalışmış ve "Allah'ım, sırrımı Zâtına aşina kıl ve beni sırlarının aşinası kılarak imtihan etme" demiş, adeta, iman, mârifet ve muhabbetin dışındaki bilumum harikulâde hâllere ve hatta zevk-i ruhânî gibi mazhariyetlere karşı kapalı kalmayı tercih etmişlerdir.
Gerçi kerameti de, bir teveccüh ve bir ikram-ı ilâhî olarak görüp hamd ü senâ vesilesi yapmak mümkündür; ama, müzekkâ olmayan nefisler için böyle bir şeyin fahre, gurura bâdî olması da her zaman ihtimal dahilindedir. Bu itibarla da, şayet Allah'a yakın durmanın bir semeresi sayılan böyle bir ikram ve ihsan bazı ahvalde Hak'tan uzak düşmeye sebebiyet veriyorsa, O'nun yakınlığı hatırına mânevî hazlar dahil, O'ndan gayrı her şeyden kalben uzak bulunmaya çalışmak, daha az hatarlı olsa gerek.
Mucize ise öyle değildir, her şeyden evvel o, peygamberlik davasında nebînin doğruluğunu tasdik, hasımları ilzam ve dostları da teyide matuf olduğundan risaletin ruhuyla alâkalıdır ve sahib-i risaletin onu iş'âr ve izhar etmesi lâzımdır. Zira nübüvvet davası dinin temel esası, diyanetin de en önemli dayanağıdır. Mucize ise, işte bu esası iş'âr ve bu dayanağı tenbih etmek için ortaya konmuştur ve dolayısıyla da ilzam edici bir mahiyeti hâizdir. Ayrıca mucizenin; mü'minleri teyid ve takviye etmesi, böyle bir harikanın müşâhedesi İslâm'ı seçecek fıtratlar için bir delil, bir işaret olması, münkirlerin de bahanelerini ellerinden alması ve onların seslerini kesmesi gibi daha başka faydaları vardır; bu itibarla da kerametin aksine onun izharı zaruridir.
Bugüne kadar, mucizenin mânâ, muhteva ve türleriyle alâkalı bir hayli "Delâil" yazılagelmiştir -On Dokuzuncu Mektup'u da bu tür Delâil'den saymak mümkündür- ve bunların hemen çoğu da mevsuktur. (Efendimiz'le alâkalı mucizeleri merak edenler onlara müracaat edebilir.) Biz şimdilik burada Mevlânâ Şiblî'nin Asr-ı Saadet serisinden -tercümesi Ömer Rıza Bey'e ait- Efendimiz'in ruhânî hayatıyla alâkalı bir bölümü özetleyerek arz etmenin yeterli olacağını düşünüyoruz. Şiblî şöyle diyor:
"Maddî âlemin muttarid hâdiselerinden sayılan gündüzleri gecelerin, baharları da kışların takip etmesi, baharda yazda çiçeklerin açılması, ağaçların meyve vermesi; semada yıldızların ahenkli ve bir hesaba bağlı hareket etmesi gibi kanunlar ve disiplinler olduğu misillü, ruhaniyat âlemlerinin de kendilerine göre bir kısım kanunları ve kuralları vardır; evet, güneş, ay, yıldızlar ve yerküre üzerindeki hâdiseler, onlarla alâkalı vaz'edilmiş kanunlar çerçevesinde hep bir ıttırad arz ettikleri gibi hidayet-dalâlet, rahmet-azap, risalet ve ona müteallik hususlar da ilâhî bir kısım kurallara mukarin olarak cereyan ederler: Peygamberler Allah tarafından seçilir ve O'nun tayin buyurduğu zamanlarda gönderilirler. İnsanlar onları ya kabul eder veya tekzibde bulunurlar. İnananlar kurtulur, inanmayanlar da haybet ve hüsrana uğrarlar. Böyle bir mücahede esnasında Allah, bizim idrak ve anlayışımızın çok çok üstünde, seçip gönderdiği o üstün insanların elleriyle bir kısım harikalar yaratır/yaratmıştı...
Ne var ki biz, baharda çiçeklerin nasıl var olduklarını, nasıl açtıklarını; ağaçların nasıl bizim ihtiyacımız olan meyveleri verdiklerini; yıldızların neden belli yörüngelerde hareket ettiklerini; ağaçların niye tohuma dayandığını, tohumların nasıl meydana geldiğini ve aldığımız gıdalarla bünyelerimiz arasındaki sırlı alış verişi tam bilemediğimiz gibi, peygamberlerin de neden peygamber olarak seçildiklerini, neden değişik zaman dilimlerinde gönderildiklerini, işin "hakikat-i nefsü'l-emriye"sine uygun olarak anlayamayız; biz ancak, belli zamanlarda, belli kavimlere peygamberlik vazifesiyle belli kimselerin seçilip gönderildiğini ve onların bir kısım inkılaplar gerçekleştirdiklerini.. ve ısrarla iman, islâm gibi esaslar üzerinde durduklarını bilebiliriz.
Haddizatında peygamberlerin peygamber olarak zuhurları dahi birer mucizedir; evet, onların her hâlleri ve tavırları nübüvvetlerine sessiz birer şahit gibidir. Gözleri açık olanlar çok defa başka herhangi bir hususiyete ihtiyaç hissetmeden onları hemen anlayabilmiş; sağır olmayanlar mesajlarından onları tanıyabilmiş ve akıllarını kullananlar da mutlaka onları tasdik edegelmişlerdir. Hemen her devirde bu ölçüde duyan, gören ve idrak edenlerin yanında, bir hayli de düşük seviyeli kimseler olmuştur. İşte Allah, idrak ufukları böyle olanları da mahrum etmemek için peygamberlerin elleriyle onları irşad ve münkirleri de ilzam ve ifham edici bir kısım harikalar yaratıp ortaya koymuştur. Zaten mucizeler de daha çok bu gibi hususlara ve bu tür insanlara karşı izhar ediliyordu. Yoksa, sîret, ahlâk ve karakterleri itibarıyla peygamberleri tanıma bahtiyarlığına ermiş olanlar arasından hiç de mucize talebinde bulunan çıkmamıştı. Hazreti Musa karşısında Harun ve Yuşa gibi müstesna fıtratlar; Hz. İsa çevresindeki bir kısım havârîler ve Efendimiz'in ashabından "sabikûn-u evvelûn" hiçbir zaman mucize isteğinde bulunmamış; onları sadece sıdkları, güvenilirlikleri, tebliğ hassasiyetleri, mâsumiyetleri, yanıltmayan fetânetleri, halkla muamelelerindeki istikametleri, başkaları için yaşama cehdleriyle tanımış ve tasdik etmişlerdi. Evet, bunların mucize istekleri olmamıştı; istemedikleri hâlde zuhur eden harikulâde hâlleri de Cenab-ı Hakk'ın bir teveccühü sayarak daha bir şahlanmış ve artan bir güvenle yürümüşlerdi yollarına.
Nemrudlar, Firavunlar, Ebû Cehiller ise sürekli mucize isteyip durmuş; ama, nârın "berd ü selâm"a dönüşmesi, üzerlerine tufanların gelmesi; her tarafı çekirge, kurbağa, haşerenin sarması; suların kan gölüne dönmesi ve ayın parçalanması... gibi mucizeleri gördüklerinde de "sihir" deyip yine temerrütlerine devam etmişlerdi. Şüphesiz bu mucizeler sayesinde, Hazreti Musa karşısındaki sihirbazlardan, Hazreti Mesîh'e yakın duran havârîlerden ve Peygamberimiz'i görme şerefine eren bahtiyarlardan bir hayli iman eden de olmuştu; ama, inkârcılar da inkârlarında kararlıydılar. Ne var ki, bu türlü olağanüstü ilâhî icraat sayesinde imanı daha bir güçlenen, yakîn seviyesi yükselen ve itminanları artan insan sayısı az değildi."
Şiblî mucizelere, onlarca sayfa ayırarak çok ciddi tahşidatta bulunduktan sonra, konuyla alâkalı değişik çevrelerden gelen itirazlara da cevaplar verir ve düşüncelerini -üslup bize ait- şöyle hulâsa eder:
1. Mucize, peygamberlik sıfatlarını hâiz, nübüvvet seciyesiyle serfiraz mümtaz bir insan vasıtasıyla yaratılan ve meydana geldiği şartlar itibarıyla esbâb ve ileli idrak edilemeyen harikulâde bir hâdisedir.
2. Bu gibi vak'alar olağanüstü olsalar da imkansız değillerdir; meydana geliş keyfiyetiyle ender görülseler de Kudret-i Nâmütenâhî tarafından yer yer izhar buyurulmuş ahvaldendirler.
3. Gerçi bu tür hâdiseler, bildiğimiz tekvînî emirler gibi bir ıttırad arz etmezler; ama, o ıttırad biraz da bizim bakış ve değerlendirmelerimizle alâkalıdır. Aslında, kâinatta halk, ibdâ', inşâ, ihyâ, imâte adına vuku bulan her şey birer mucizedir; ancak, enbiyânın eliyle ortaya konan harikaların cereyan çizgisi farklıdır.
4. Ayrıca iman, her zaman haricî bir tesirât ile vücuda gelmez; görme başka, ihata etme başka; bunları insafla değerlendirmek ise tamamen başkadır. İnanmaya gelince o, önyargısız bakıp değerlendirebilen insanların vicdanlarında ilâhî meşîetle parıldama hususiyetini hâiz bir ruh ve bir mânâdır. Sırf zâhirî sebeplerle onu iş'âle de kimsenin gücü yetmez.
5. Kalbde böyle bir ruh ve mânânın meydana gelmesi, biraz da gaybe imana açık olmaya bağlıdır. Mütekebbir mütemerritler, zalim münkirler, çarpık yorumcular ve batıl taklitler ağında emekleyip duranlar ekstra bir inâyet olmazsa asla inanamazlar.
6. Bir vicdan gaybe açık duruyor ve inanmaya da hazırsa, artık o, mucizeye de inanır, onunla verilmek istenen mesaja da.
Keramet. Hangi peygamberin ümmetinden olursa olsun, velîlerden âdet dışı yâni fizik, kimyâ ve fizyoloji kânunları dışında meydana gelen şeyler, hâdiseler, üstünlükler kerâmet diye isimlendirilir.
haznevi.net›Kavramoku.aspx… kopya daha fazlası
Keramet, velayet, tasarruf
Herkes keramet gösterebilir mi? - Keramet, ikram, kerem, lütuf ve ihsan demektir. … Keramet kevnî ve hakîkî olmak üzere iki çeşittir. Kevnî keramet olağandışı bir takım şeylerdir.
islamdahayat.com›tasavvuf/17.htm kopya daha fazlası
KERÂMET - VELÂYET - TASARRUF MESELELERİ
- Keramet nedir? İstidrâcla arasındaki fark nedir? Herkes keramet gösterebilir mi?
- Keramet, ikram, kerem, lütuf ve ihsan demektir. Mümin bir kulda olağanüstü bir halin zuhur etmesine denir. Ehl-i sünnet uleması kerametin hakk olduğunda müttefiktir. Keramet ehli, amel-i salih sahibi, inançlı bir mümin olmalıdır, inancı olmayan insanlarda görülen olağanüstü hallere keramet değil, istidrac, sihir veya mekr adı verilir. Gösterilen şeylerin olağanüstülüğü eşit olmakla birlikte, hükmü zahir olduğu şahıslara göre değişir. Müminde zahir olunca keramet, kafirde zahir olunca istidrac adını alır. Keramet kevnî ve hakîkî olmak üzere iki çeşittir. Kevnî keramet olağandışı bir takım şeylerdir. Havada uçmak, denizde yürümek, gönülden geçeni bilmek gibi. Hakîkî keramet ise ilim, ma'rifet ve ahlakla ilgli olağanüstü bir takım meziyetlere mazhariyettir. Müridlerinin hallerini iyi yönde geliştirmek, hikmet ve bilgisiyle, iffet ve mehâbetiyle etkili olup insanlardaki kötü huyları giderip iyi huylar kazandırmaktır. Bu tür kerametlere ilmî ve manevî keramet de denir. Sûfilerin itibar ettiği keramet bu türdendir. Halkın itibar ettiği ise kevnî keramettir. Halk şeyhinde veya velilerde bu tür keramet görmek ister. Sûfiler ise bunun mekr-i ilahî olabileceğini söyler.
Keramet, Allah'ın bir ikramı olmakla birlikte mu'cizeden farklıdır. Çünkü mu'cize peygamberlerin peygamberliklerini isbat için kendilerine Allah tarafından verilen olağanüstü hallerdir. Mu'cize, bir peygamberlik delili olduğu için istenilen zamanda gösterilmesi (izharı) vaciptir. Keramet için böyle bir vücûb sözkonusu değildir. Aksine kerametin gizlenmesi (izmârı) vaciptir. Kerametin gizliliği esas olduğundan sofiler kerameti "hayz-ı rical" olarak görmüşlerdir. Nasıl kadınlar hayızlarını gizlerlerse ricâlullah da öylece kerametlerini gizlerler. Nasıl ki hayız görmeyen kadın, gerçek kadın sayılmazsa, kerameti olmayan kişi de rical ve velî sayılmaz. Gizlenmesi esas olmak ve kevnîsinden çok hakîkîsine meyil şartıyla keramet, sofilerin ilimlerinde ve hayatlarında vardır. Ancak her isteyen kimsenin keramet göstermesi söz konusu değildir.
- Kerametlerde şeriata uygunluk aranır mı?
- Kerametlerde elbette şerîata uygunluk aranır. Özellikle kevnî ve manevî kerametin keramet olabilmesi için inanan insandan ve şeriat ölçüleri dahilinde olması gerekir. Varidat ve ilham türü vakıalarda da ölçü kitap ve sünnete uygunluktur. Şeyhlerin bir kısmı bu anlayışı şöyle sistematize etmişlerdir: "Gönlüme bir varid ve ilham geldiği zaman ben şeriat ölçülerine göre iki şahid isterim. Eğer iki şahidi yoksa kabul etmem. Bu iki şahid kitap ve sünnettir.
- Bir müşid-i kamil aynı anda bir kaç yerde görülebilir mi?
- Keramete inanan ve bunun Allah'ın bir ikramı olduğunu kabul eden kimseler için böyle birşeyin varlığını kabul kolaydır. Fakat hedef ve amaç bunlarla uğraşmak değildir. Hz. Süleyman'ın veziri Asaf b. Berihiya'ya Sabâ melikesi Belkıs'ın tahtını göz açıp kapayacak bir zamanda Kudüs'e getirme imkanı veren Allah, elbette salih ve velî kuluna dilerse böyle bir güç verebilir. Buna inanırız. Ancak bunu mutlak bir üstünlük gibi saymak, bir takım iltibaslara yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Sonuçta bir zatın kemalinin ölçüşü, bu tür olağanüstülüklere bağlanırsa, işte yanlışlık buradadır. Her türlü kemal, güzellik ve olağanüstülük sadece Allah'tandır. Allah dilerse kullarını buna mazhar kılabilir. Ehl-i sünnet tasavvufunda anlayış budur.
- Ölü veya diri bir şeyh, müridin veya başka bir kişinin kalbinden geçeni ve gıyabî hallerini bilebilir mi?
- Bir şeyhin, müridin gönlünden geçeni bilmesi bir telepati gibi görülmemeli ve bunun Hakk'ın gönle ilham etmesi sonucu olabilecek bir olay olduğuna inanılmalıdır. Ya da en azından bir öğretmenin tecribesi sonucu karşısına gelen talebeyi tanıması gibi insanların ruhî tecribe sonucu elde ettikleri bir beceri olarak değerlendirilmelidir. Çok özel anlamda mürşidlerin Allah'ın kendilerine bildirmeleri sonucu zaman zaman müridlerinin gönlünden geçenlere aşina oldukları vaki'dir. Bu tamamen Allah'ın bir inayetidir. Şeyhin bizzat şahsına aid bir durum değildir. Çünkü gönüllerde saklı olanları bilen ancak Allah'dır.(bk. Ğafir, 40/19) Dolayısıyla bildirecek olan da O'dur. Ölmüş ve beşerî faaliyetleri sona erene bir insanın böyle bir şeye ıttılaı ise tamamen vehbî ve manevî bir haldir. Tasavvufî bakımdan üzerinde durulması gerekli olan bir hal de değildir.
- Menâkıb kitaplarında geçen Kur'an ve sünnete ters menkıbe ve kerametler hakkında ne dersiniz? Tayy-i mekan, denizden yürüyerek geçmek, kalplerdekini bilmek gibi şeyler nasıl olabiliyor?
- "Menâkıb kitaplarında geçen, Kur'an ve sünnete ters gibi görünen menkıbe ve kerametler" ibaresiyle neyi kasdettiğinizi keşke örnekle belirtmiş olsaydınız; konu daha iyi anlaşılmış olurdu. Eğer bunlarla haramları helal, helalleri haram yapan menkıbe ve kerametleri kasdediyorsanız, onlar için söz söylemeye bile hacet yoktur. Ancak bununla kasdedilen tayy-i zaman ve tayy-i mekan türü şeylerse bunların Kur'an'a ters olduğunu gösteren bir delil yoktur. Tayy-i zaman ve tayy-i mekan türü kerametlere İbn Teymiye gibi bazı alimler karşı çıksa bile, ulema ve meşayhın ekserisi, Hz. Peygamber'in zaman ve mekan boyutlarını aşan, "mi'rac" mucizesine istinaden bunu kabul ederler. Çünkü her ümmete, peygamberlerinin mücizesi keramet olarak verilir.
- "Şiş batırma" tarzında gösterilen keramet hakkında ne dersiniz? Bir tebliğ metodu olarak görülebilir mi? Gösterilerden riya oluşmaz mı?
- Genellikle Rifaîlerin, bazan Kadirîlerin zikir sırasında yaptıkları "şiş batırma" işine Rifaîlerin kendileri "bürhân" adını vererek keramet olarak değerlendirmekten çekinmektedirler. Olayın tarikatın kurucusu Ahmed Rifaî'ye kadar uzanan bir hikayesi var. Rivayete göre Ahmed Rifaî, hacc amacıyla Hicaz'a geldiğinde Medîne-i Münevvere'de Ravza-i mutahhere'yi ziyaret etmiş, Allah Rasülü'ne: "es-Selamü aleyke yâ ceddî" (Selam sana dedeciğim) diye selam vermiş, kendisine kabr-i Nebî'den: "Ve aleyke 's-selam ya veledî" (Selam sana olsun ey torunum), diye cevap verilerek mübarek bir el uzanmıştı. O da uzanan mübarek eli öpmüş, çevrede bulunan mürîdan ve ihvan bu olayın şahidi olmuşlardı. İşte bu güzel tabloyu seyredenlerin, olayın cezbesi ile muhtelif yerlerine kılıç ve şiş vurdukları ve Rifaîlerdeki bu adetin buradan geldiği söylenir. Başlangıcı ta o dönemlere dayandırılan bürhân adeti, Rifaî tekkelerinde sessiz sedasız kendi muhib ve müntesibleri arasında icra edildiğinde hiç mesele yoktu. Ancak iş medyatik plana çekilip milyonların gözü önünde icra edilmeye başlayınca tartışmalar gündeme geldi. Olay çarpıtılıp din ve tarikat öcü gibi gösterilmeye çalışıldı. Bürhân tarikat muhitlerinde bir sevgi ve kaynaşma vesilesi gibi görülerek tebliğ aracı olarak düşünülse bile milyonlar ve kitleler için asla öyle düşünülemez ve düşünülmemelidir. Bugün kitlelere böyle bir gösteri sempatik olmaktan çok antipatik gelir. Zaten insanlar din ve tarikata bir takım olağanüstülüklerle değil, din ve tasavvufun güzelliklerini görüp dünya ve ahiret mutluluğunu kazanmak için girmelidirler.
EVLİYALARIN KERAMETİ. Muhakkik, müdekkik, alim, amil, kamil, muttaki, evliyalardan zuhur eden harikulade hallere “Keramet” denir.
gavsulazam.de›turk/veli/evliya-keramet.htm kopya daha fazlası
Keramet
Ashab-ı Kehif’in, yanı o gençlerin mağarada 309 sene hiçbir afete uğramadan uyuya kalmaları keramettirve keramet kabilindendir.
hicretonline.com›tasavvuf/kerameti Evliya… kopya daha fazlası
Keramet-i evliya haktır:
Keramet-i evliyanın hak olduğunu gösteren deliller:
Kur’an-ı Kerim, Sünnet-i seniyye’ler, eserler ve mâkul oluşu.
Kur’an ayetleri:
a) Hazret-i Meryem’in kıssası: Ali İmran suresinde bunun bahsi geçti. Şöyle ki:
,,Rabb’i onu güzel bir şekilde kabul buyurdu; onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi ve Zekeriyya’yı da ona memur etti. Zekeriyya onun yanına, mâbede her girdiğinde yanında bir rızık bulurdu. Ey Meryem, bu sana nereden, derdi. 0 da bu, Allah tarafından, derdi. Zira Allah, dilediğine hesapsız rızık verir.” (Ali İmran, 37)
Beyzavî’nin beyanına göre, Zekeriyya Aleyhisselam Hz. Meryem’in yanına belli zamanlarda girer, çıkarken de kapıları kilitlerdi. Ve her girdiğinde kış mevsiminde yaz meyvelerini, yaz mevsiminde kış meyvelerini görürdü. Ve işte o zaman ,,Bunlar sana neden geliyor...” derdi. 0 da, ,,Allah tarafından” derdi...
b) Asef b. Berhiya:
Kur’an şöyle der: ,,Süleyman (a.s.) Ey ileri gelenler, dedi; Onların bana teslim olarak gelmelerinden önce hanginiz onun tahtını bana getirebilir? Cinlerden, bir ifrit: ‘Sen makamından kalkmadan önce ben onu sana getiririm,’ dedi.
Bunu yapmağa gücüm yeter ve ben güvenilir bir kimseyim! Yanında kitabtan bir ilim bulunan kimse de (Veziri Asef b. Berhiya yahut Hızır): ‘Sen gözünü açıp yummadan ben onu sana getirebilirim,’ dedi. (Süleyman tahtı yanına yerleşmiş görünce şöyle dedi: ‘Bu Rabb’imin lütfudur. Lütfune şükür mü edeceğim, yoksa nankörlük mü edeceğim diye beni sınamak istiyor. Şükreden kendisi için şükretmiş olur; nankörlük eden de bilsin ki, Rabb’in müstağnidir, çok kerem sahibidir.” (Nemil, 38-40)
İşte bu zatın, bir anda Belkıs’ın tahtını Süleyman Aleyhisselam’ın yanına getirmesi bir keramet eseridir.
c) Ashab-ı Kehif:
Ashab-ı Kehif’in, yanı o gençlerin mağarada 309 sene hiçbir afete uğramadan uyuya kalmaları keramettir ve keramet kabilindendir. Ve yine güneşin hararetinden korunmaları, Allah’ın onlar için bir lütfu, kendileri için de ayrı bir keramettir. Kur’an şöyle der:
,,Uykuda oldukları halde sen onları uyanıklar zannedersin. Uyudukları yerde onları sağa ve sola çeviririz...”
Haberlerde varid olan kerametler:
Beşikte konuşan üç bebek:
Allah Resulü (s.a.v.) Efendimiz buyurur:
,,Beşikte ancak üç çocuk konuşmuştur. Bunlar; Meryem oğlu İsa, Cüreyc zamanında bir çocuk ve başka bir çocuk.” Meryem oğlu İsa mâlum! Kur’an şöyle der:
,,Meryem onu taşıyarak kavmine geldi: ‘Ey Meryem, sen tuhaf bir iş yaptın’ dediler. Ey Harun’un kızkardeşi, baban kötü bir adam değildi, annen de fahişe değildi (sen ne yaptın böyle!..). (Meryem, konuşmaları için beşikteki oğlunu) gösterdi. Dediler ki: ‘Biz beşikteki bir çocukla nasıl konuşuruz?’ (Çocuk konuşmaya başladı ve) ‘Ben Allah’ın kuluyum,’ dedi. 0, bana kitab verdi, beni Peygamber yaptı. Beni bulunduğum her yerde insanlara yararlı kıldı. Sağ olduğum sürece bana namaz kılmayı, zekât vermeyi emretti. Beni anneme eyilik eder, kıldı, beni baş kaldıran bir zorba kılmadı. Doğduğum günde, öleceğim günde ve diri olarak kaldırılacağım günde Allah’tan selamet verilmiştir.” (Meryem, 27-33)
Cüreyc zamanındaki çocuk:
İsrailoğulları zamanında abid bir adam var idi. Bunun adi Cüreyc’di. Cüreyc’in annesi kendisini iştiyakla görmek istemişti ve ya Cüreyc, diye seslendi. Cüreyc ise, Ya Rabb’i! Namaz mı hayırlı yoksa onu görmek mi? Sonra namazına devam etti. Annesi tekrar seslendi ve onu çağırdı. Fakat Cüreyc aynı cevabı verdi. Ve bu hal üç sefer tekrarlandı. Annesi cevab alamayınca, bu hal kendisine çok ağır geldi. Ve ellerini kaldırarak, ,,Ya Rabb’i! Zina eden kadınları kendisine göstermeden bunu öldürme!” diye dua etti. Orada zinakâr bir kadın vardı; etrafına şöyle dedi: ,,Ben Cüreyc’i fitneye düşüreceğim, 0 da zina edecek!” Kadın Cüreyc’e geldi ve ne kadar zorladı ise de onu kandıramadı. Orada bir çoban var idi, geceleri gelip Cüreyc’in kaldığı odanın altında yatardı. Kadın ona yanaştı ve yaklaştı. Ve bu yaklaşmadan bir çocuk meydana geldi. Kadın bu çocuğun babasının Cüreyc olduğunu söyledi. Bunun üzerine İsrailoğulları Cüreyc’in hücresini yıktılar, kendisine de sövüp saydılar! Cüreyc namazına devam etti ve Rabb’isine dua etti. Ebu Hüreyre der ki: ,,Sen ki, ben Peygamber’in eliyle işaret ettiğine bakıyordum; Peygamber çocuğa sordu: ,,Baban kim?” Çocuk ise cevab verdi: ,,Benim babam çobandır!” dedi...”
İsrailoğulları pişman oldular, özür dilediler ve Cüreyc’in odasını altun ve gümüşten yapmak istediler ama Cüreyc buna razı olmadı ve 0 da eskisi gibi bina edildi.
Üçüncü çocuk:
Bir kadın, beraberinde emzirmekte olduğu bir çocuğu var. Bulunduğu yere bir genç geldi; yüzü güzel, elbiseleri güzel! Kadın bu genci görünce Allah’a duada bulundu ve dedi ki. ,,Ya Rabb’i! Benim çocuğumu da bunun gibi kıl!” Çocuk ise, ,,Hayır; Ya Rabb’i! Beni bunun gibi kılma!..” dedi. Sonra bir kadın geldi ve o kadın hakkında; ,,Bu hırsızlık yapmıştır, bu zina yapmıştır ve ceza görmüştür!..” diye sözler işittiler! Bu haberleri işiten anne kadın, şu yolda duada bulundu: ,,Ya Rabb’i! Benim oğlumu bu kadının düştüğü duruma düşürme!..” Çocuk dile geldi ve dedi ki: ,,Allah’ım! Beni bunun gibi kıl!..” Çocuğun böyle dediğini gören anne kadın da çocuğunu tasdik etti ve çocuğunun yaptığı duayı tekrar etti!..
Çocuk konuşmaya devam ediyor:
,,Genç delikanlı, zorbalardan biri idi; ben onun gibi birisi olmak istemedim! Kadına gelince; hakkında zina etmiştir, deniyor. Halbuki kadın zina etmemiştir. Hırsızlık yaptı, deniyor halbuki kadın hırsızlık yapmamıştır, ve o sadece ,,Hasbunallah!..” demiş olmakla yetinmiştir!..”
Üç mağara adamı:
Sıhah’ta meşhur bir rivayet, Allah Resulü (s.a.v.) şöyle der:
,,Sizden önce üç genç bir yolculuk sırasında gecelemek üzere bir mağaraya sığmırlar. Dağdan bir taş yuvarlanarak gelir mağaranın kapısını kapatır. Çıkmak isterler ama çıkma imkanı olmaz. Bunun üzerine şöyle derler:
‘Allah’a yemin olsun ki, bu taştan kurtulmamız ancak yaptığımız salih amelleri vesile ederek Rabb’imize dua etmemizdir.’ Bunda karar kıldılar.
Ve onlardan biri şöyle dedi: Benim ihtiyar annem ve babam vardı. Ben onlara sütlerini içirmeden yatmazdım. Günlerden bir gün, onlar bir ağacın gölgesinde uyumuşlardı. Ben onlar için süt sağdım ve sütü kendilerine getirdim; baktım gördüm ki, uyuyorlar. Onları uyandırmak istemedim. Süt kabı elimde ayakta kaldım ve onların uyanmalarını bekledim. Şafak söktü, onlar uyandılar, ben de sütlerini kendilerine içirdim!..
Allah’ım! Şayet ben bunu senin rızanı kazanmak için yaptım ise kapımızı kapatan kayadan bizi kurtar! Bu dua üzerine taş biraz kayıverdi ama yine de çıkma imkanı olmadı.”
İkincisinin duası:
Şöyle: ,,Benim bir amca kızı vardı, çok hoşuma giderdi. Ben ne kadar kendime yaklaşmasını istedim ise de o, imtina etti ve teslim olmadı. Sene bir kıtlık senesi idi, bana geldi, kendisine çokca mal verdim ve teslim olmasını istedim. Kendisine yaklaştığım sırada, bana şöyle dedi: Hakkın olmayan yerde yüzüğünüzü çıkarmanız sizin için caiz olmaz. Bu söz bana tesir etti, kendime hakim oldum ve orayı terkettim, verdiğim malları da kendisine bıraktım, dedi ve şöyle duada bulundu:
,,Ya Rabb’i! Ben bu günahı, sadece senin rızanı kazanmak için işlemedim ise, kapımızı kapatan taşı bizden gider!.. Bunun üzerine taş biraz daha kayıverdi ve fakat yine de çıkma mümkün olmadı!..”
Üçüncüsünün duası:
Allah Resulü (s.a.v.) şöyle buyurdu:
,,Sonra üçüncüsü şu şekilde dua etti: Ya Rabb’i! Ben işçi çalıştırdım ve her birinin ücretini verdim. Ancak bunlardan biri ücretini almadan gitmişti. Onun ücreti bende kaldı. Ve ben onun hakkını nemalandırdım, malı çoğaldı. Bir zaman sonra kendisi çıkıp geldi ve bana, ,,Ya Abdullah, benim ücretimi ver!” dedi. Ben de kendisine cevap verdim ve dedim ki, ,,Buyurun, işte senin ücretin! Görüyorsun; bu develer, bu koyun sürüleri ve bu köleler hep senin!..” 0 işçi kardeş, bana inanmadı ve ,,Benimle alay mı ediyorsun?” cevabını verdi!.. Ben, ona, ,,Hayır! Seninle alay etmiyorum; Sözüm gerçektir, bu mallar hep senindir!” 0 artık benim bu sözüm üzerine bütün malını aldı ve götürdü.
Dua:
,,Ya Rabb’i! Ben bunu senin rızanı kazanmak için yaptımsa kapımızı kapatan bu kayadan bizi kurtar! Ve bu duam üzerine taş, mağaranın kapısından kaydı ve uzaklaştı ve biz de çıkıp gittik!..”
Ve netice:
İşte gördünüz; bunların ve bu yolcuların başından geçenler, keramettir, kerametin ta kendisidir. Zira haklarında varid olan hadisi şerif, sahihtir, sıhhatı da müttefakün aleyhtir.
Vesile:
Kur’an şöyle der:
,,Ey o bütün iman edenler! Allah’tan korkun ve O’na yaklaşmaya vesile arayın ve O’nun yolunda cihad edin ki, kurtuluşa erebilesiniz.” (Maide, 35)
Merhum Hamdi Yazır, bu ayetin tefsiri yolunda şu açıklamayı yapar:
“Ey Allah ve Resulü’ne iman edenler! Siz o misakı bozanlara, o kâfirlere, o fasıklara, o fesad çıkaranlara benzemeyiniz de Allah’a ittika ediniz, yani Allah’ın cezasından, azabından korkunuz, çirkinliklerden sakınınız. Şayet bir günaha düşerseniz hemen tevbe ediniz. Zira anladınız ki, gâfur ve rahim olan Allah’ın azab ve ikabı pek büyüktür. Fakat takvayı yalnız fenalık yapmaktan ve mücerred kaçınmaktan ibaret menfi bir haslet telakki etmeyiniz. Kıssada dinlediniz ki, Ademoğlunun kardeşinin tasmim ettiği cinayete karşı bile Allah korkusuyla elini uzatmak istememesi ve mücerred nasihat ile iktifa etmesi, kendisini katilden kurtarmağa kâfi gelmedi. Binaenaleyh, seyyiattan kaçınmakla iktifa etmeyip tam manasiyle ittika ediniz de Allah’ın vikayesine girmek, mağfiret ve merhametine ermek için Allah’a vesile de taleb ediniz. Boş durmayıp ve mücerred iman ve havf ile yetinmeyip Allah’a yakınlık için ve O’na yaklaşmak için vesile de arayınız; en münasib sebeplere teşebbüs ile muhabbeti ilâhiyyeye layık güzel ameller yapmağa iradenizi sarf eyleyiniz ve Allah yolunda Din-i İslam uğrunda, tarık-i müstakim üzerinde bezl-i vus’ ile mücahede ediniz. Enfüsî ve afakî mevani-i müşkilata göğüs gerip hak düşmanlarını mağlub ediniz.
Lisanımızda mâruf olduğu üzere ,,Vesile” kendisiyle bir maksuda tevessül olunan, yani tekarrüb edilen sebep, sebeb-i kudret demektir ki, ,,Mabihittekarrüb”manasına sadece kurbet dahi tabir olunur. Nitekim Hasan, Mücahid, Ata, Abdullah b. Kesir gibi bir çok müfessirini eslaf ,,Eyil-kurbe” diye tefsir etmişlerdir. Katade, Allah’a taat ve razı olacağı amel ile tekarrüb ediniz diye anlatmış Süddi de ,,İstemek ve kurbet” diye ifade etmiştir ki, hem ibtiğâyi hem de vesileyi beyandır. İbn-i Zeyd de ,,Muhabbet, Allah’a kendinizi sevdirmeğe çalışınız” demiş ve ,,İşte onlar dua ederler, Rabb’lerine vesile ararlar...” mealindeki ayeti okumuştur. Binaenaleyh, hasili mâna: ,,Biz mü’miniz, Allah bizi mücerred iman ile sever deyip de laubali olmayınız, Allah’tan korkunuz, fena ahlaktan ve fena amelden sakınınız, sonra yalnız korkmak ve sakınmakla da kalmayıp iradenizi sarf edip, esbaba da teşebbüs ediniz, Allah’ın emirlerini ifa eyeleyiniz ve bununla da kalmayıp Allah’a yaklaşmak için daima vesile arayınız, her fırsattan bilistifade kendi gönlünüz ve
hüsn-i arzunuzla feraiz ve vacibler haricinde güzel güzel işler, rizay-ı İlahiyye’ye muvafık ameller yaparak kendi tarafınızdan da kendinizi Allah’a vermek isteyiniz; isteyerek yalvararak çalışınız ve uğraşınız demek olur. Ve bunda ,,Mü’min kulum, nafile ibadetleri yapa yapa bana yaklaştıkça yaklaşır” mealinde varid olan hadis-i kudsî mazmununun münderic olduğu zahirdir. ,,Vesile cennette bir menziledir” mealindeki hadisi şerif de vesilenin önemini anlatmaktadır.
Hasılı vesile lazımdır. Ve onu bulmak için isteyip aramak ve tevessül etmek de lazımdır. Çünkü vesilenin vesilesi de iman ve ittika ile taleb ve iradedir. Ve şu halde asıl vesile Allah’a tekarrübi kasdetmek ve teabbüdi arzetmektir. Ve işte ,,Allah’a doğru vesile taleb etmek kasdiyle ve niyyetiyle sebepleri arama ve ahlaki hamide ve amel-i saliha gibi Rızaullah’a muvafık vesile-i hasene istihzariyle ubudiyyet için çalışmayı emretmektedir. Ve bunun içindir ki, buna mücahede emri iktiran etmiştir. iman ittika ile, ittika ibtiğâ-i vesile ile, ibtiğâ-i vesile de mücahede ile tekemmül eder.
,,İmdi imandan sonra bu üç emri ifa ediniz ve bunlara da inanıp icra eyleyiniz ki, felah bulmayı ümid edebilesiniz.” (Maide, 35)
Tefsir-i Kebir:
,,Vesile ayetinin tefsir ve tahlilini” bir de Tefsir-i Kebir sahibinden dinliyelim:
Bu zat, önce vesile ayetinin nazmını ele alıyor ve diyor ki, nazimde iki vecih vardır. Birincisi; Biz, şu hususu beyan ettik: Allah Teala Hazretleri Resulü’ne şu gerçeği haber verdi ve dedi ki, yahudilerden bir taife, Allah Resulü’ne ve Onun mü’min kardeşlerine ve sahabesine zulüm, gadr ve mekr ellerini uzattılar ama, Allah onların maksad ve muradlarına mani oldu. Ve işte o sırada yahudi taifesinin peygamberlere karşı isyanlarının şiddet ve eziyyetlerinin had safhada olduklarını gündeme getirdi ve dedi ki:
,,Ey iman etmiş olanlar! Allah’tan korkun ve O’na yaklaşacak vesile taleb edin!..” Yani yahudilerin isyankâr cesaretlerini ve kulu, Rabb’ine yaklaştıracak vesilelerden uzak kaldıklarını gördünüz ve bildiniz. 0 halde sizler onlar gibi olmayın da onların zıddına hareket etmek üzere, günahlardan sakınmak suretiyle Allah’tan korkunuz, ibadetleri yerine getirmek suretiyle de sizi Allah’a yaklaştıran vesileler ittihaz ediniz.
Nezimdeki ikinci veche gelince:
Yahudi taifesi, babalarının amelleriyle iftihar ediyor ve öğünüyorlar ve bu maksadla şöyle diyorlardı: ,,Bizler Allah’ın çocukları ve O’nun dostlarıyız” demeleri üzerine Allah Teala da mü’minlere şöyle diyordu: ,,Ey mü’minler! Sakın sizler onlar gibi olmayın; babalarınızla iftihar etme yoluna gitmemek üzere Allah’tan korkunuz ve sizi O’na yaklaştıracak vesileler temin ediniz!..”
Bu arada insanoğlu bilmeli ki, bütün teklifler iki şeyden ibarettir. Ve bunun üçüncü bir şıkkı yoktur. Bunlardan biri ve birincisi menhiyyatı terk etmektir. ,,Allah’tan korkun” ifadesi buna işarettir. İkincisi ise, memuratı işlemek ve yerine getirmektir. ,,Allah’a doğru vesile ittihaz ediniz” şeklinde tecelli buyrulan cümle de işte buna işarettir.
Bu ayet-i celile’de de ,,Önce def-i mazarrat, sonra celb-i menfaat gelir” kaidesi burada da kendini göstermektedir: Önce günahları terketme, sonra da ibadetlerle tevessül etme! Ve bu husus da bir başka kaideye istinad etmektedir:
,,Adem, vücuddan önce gelir. Zira adem asıldır, vücud ise arızidir.” Ve bu husus bütün bir kâinatta geçerlidir. Târifler şöyle: ,,Terk, bir şeyi ademi üzere ibkadan ibarettir. Fiil ise ibka ve tahsilden ibarettir. Öyle ise terk fiilden mukaddemdir.”
Bir sual:
İbadetleri işleme vesile olur da günahları terketme neden vesile olmasın?
Cevab odur ki: ,,Terk, bir şeyi adem-i aslî üzere terketmekten ibarettir. İstimrar halinde olan adem, hiçbir zaman bir şeye vesile olmaz ve şu sabit olmuştur ki, terk hiçbir zaman vesile olmaz ve olamaz. Ancak şu denebilir: Şehvet adamı, onu fiil-i kabihaya davet etse o da Allah’ın rızasını kazanmak üzere o işi terketse evet bu arada bir tevessül vardır ama o tevessül ef’al babından imtinadan ibarettir. Ve işte bundan dolayıdır ki, tahkik ehli demişlerdir ki: Bir şeyi terketmek, onun zıddını işlemekten ibarettir.
Muteber iki şey:
Bilmen gerekir ki, fiillerin zahirinde muteber iki şey vardır: Terki vacib olanlar ki, bunlar muharremattır. Fiil-i vacib olanlar vardır ki, bunlar da vaciblerdir. Ahlak mevzuu da böyledir: Husulu vacib olan ahlak-ı faziledir ki, bunun fiil-i vacibtir. Terki vacib olan da ahlak-ı zemimedir. Keza bu iki şey efkârda da muteberdir: Fiil-i vacib olan; Tevhid’e, nübuvvete ve meada delalet eden deliller üzerinde tefekkürdür. Terki vacib olanlar ise şüpheli şeylere iltifat etmektir. Ve yine bunlar tecelli makamında da muteberdirler: Fiili, Allah hakkında istiğraka dalmak, terki ise Allah’ın gayrisine yönelmektir. Rıyazet erbabı, fiil ve terke tahliye ve tehliye; mahv ve sahv, nefy ve isbat, fena ve bekâ isimlerini verirler. Ve bütün bu makamlarda nefi isbattan önce gelir. Nitekim: ,,Lâ ilahe illallah” Kelime-i Tevhid’e de nefi isbat üzerine tekaddüm etmiştir.
Şimdi esas meseleye gelelim:
Vesile kelimesi feîle veznindedir. ,,Vesele ileyhi iza tekarrebe ileyhi” cümlesinden alınmıştır.
Talimiyye der ki, bu ayette şuna işaret vardır:
,,Allah’a yol, ancak bize O’nun mârifetini öğretecek bir muallim ile, ilmini yapacak bir mürşid ile mümkün olur. Zira bu ayette vesile talebiyle emir vardır. Buna iman ise metalibin en büyüğü, makasidin en şereflisidir. 0 halde vesile lazımdır.
Cevabımız odur ki, Rabb’imiz imandan sonra vesileyi ibtiğa ile bize emretti. İman ise O’nu mârifetten ibarettir. Öyleyse mârifet vesileden önce gelmektedir. Ve netice itibariyle vesile ile emir mârifetullah ile emir demek değildir. 0 halde vesile ile emir ve taleb kişinin ibadet ve taatiyle Allah’ın rızasını tahsil vesiledir.
Ayetteki mücahede:
Sonra Allah Teala şöyle buyuryor: ,,Allah yolunda mücahede ediniz ki, iflah olasınız!”
Bilinmesi gereken hususlardan biri de Rabb’ülâlemin’in, ,,Vettekullah” demek suretiyle layık olmayanları terketmemizi, ,,Vebteğu ileyhil vesilete” demek suretiyle de layık olanları yapmakla emretmiş oluyor. Bunlardan her biri nefis ve şehvet üzerine ağır gelen şeylerdir. Zira nefsin gayesi insanı dünyaya ve dünya lezzetlerine çağırmaktır. Akıl ise Allah’ın hizmetine, taatına davet ederken dünya lezzetlerine dalmaktan iraz etmeye davet etmektedir.
İki hal:
Evet; birbirine tezad teşkil eden ve birbirine münafi olan iki durum! Ve bundan dolayıdır ki, ulema, dünya ve ahiret taleblerini iki zararla, iki zıdla, meşrik ve mağrible, gece ve gündüzle temsil etmişlerdir. Ve böyle olunca da Allah Teala’nın ittika emri ile vesile taleb emri. Bu iki emri yerine getirme cidden çok zordur, nefse ağır gelen iki şeydir; cihad ve mücahedeyi gerektiren hallerdir. İşte bu hikmete binaendir ki, Rabb’imiz bu iki emrin arkasından ,,Cahidu fi sebilihi” buyurdu. Yani bu işleri yerine getirme her babayiğidin kârı değildir; mücahid olmak lazımdır. Ve nihayet şunu kaydedelim: Bu ayet-i celile, ruhanî esrara müştemildir. Bunlardan sadece birine işaret edelim: İnsanlar ikiye ayrılır: Biri ibadetini sırf Allah rızası için yapar, diğeri ise işin içine başka şeyler de karıştırır. ,,Ve cahidü fi sebilihi” emr-i celili birinci makama;,,Lealleküm tüflihun” cümlesi de ikinci makama işarettir.
Kerametleri:
Bir ara adamın biri, öküzün sırtına yük vurmuştu; yolda giderken, öküz Allah Resulü (s.a.v.)’e döndü ve dedi ki: Ben bunun için yaratılmadım; ben toprağı sürmek için yaratıldım. Bu durumu gören kişiler, ,,Subhanallah” diyerek öküz konuşuyor, dediler. Allah Resulü şöyle cevap verdi:
,,Ben, Ebu Bekir ve Ömer buna iman etmiş bulunmaktayız.” (Bu hadis-i şerif’i Said b. Müseyyeb Ebu Hureyre’den rivayet etmiştir.) Bu harika, bir keramet olmaktan ziyade Efendimiz’in bir mucizesidir.
Bir başka haber:
Adamın biri, buluttan bir ses işitir. Ses şöyle: ,,Ben filan oğlu filanın bahçesine sevkedildim.” Buluttan böyle bir ses işiten o zat, bahçeye gider ve orada bir adam görür ve ona der ki: Adın ne? 0 da ,,Benim adım falan oğlu filan,” der. Ben kendisine sordum ve dedim ki: Sen bu bahçenin hasılatını kaldırdığın zaman ne yaparsın? 0, cevap verdi ve dedi ki: ,,Ben hasılatını, yani gelirini üçe ayırırım; bir bölümü kendime ve çocuklarıma ayırırım; bir bölümünü de fakirlere, yolda kalmışlara ayırırım. Üçüncü bir kısmını da bahçe için masraf yaparım. (Bu hadisi Ebu Hureyre Allah Resulü’nden rivayet etmiştir.)
Eserler:
Biz, önce Hulefa-i Raşidin’den, sonra da sahabeden ve onların kerametlerinden söz edelim.
Hz. Ebu Bekir’in (r.a.) cenazesi taşınıyordu; Peygamberin kabrinin kapısına gelince selam verildi ve dendi ki: Bu gelen Ebu Bekirdir. Kapı açıldı, kabirden bir ses diyordu ki: Dostu dosta getirin! İşte bu hadise de bir keramettir.
Hz. Ömer:
Hz. Ömer (r.a.)’ın kerametleri çoktur:
1- Halife Ömer (r.a.) harb etmek üzere bir ordu göndermişti. Bu ordunun üzerine de Sariye b. Hasin’i kumandan yapmıştı. Kendisi Medine mescidinde hutbe okurken hutbe esnasında ,,Ya Sariye El-cebele El-cebele!” Yani ,,Dağdan, dağın arkasından kendini koru!..” diye bağırdı. Hz. Ali der ki: Ben o günün tarihini kaydetmiştim. 0 sıralarda elçi geldi ve şöyle dedi: ,,Ey mü’minlerin emiri! Biz cuma günü hutbe vaktinde harb ettik, onlar bizi bozguna uğrattılar. Ya Sariye! El-cebele El-cebele diye bir ses geldi. Bunun üzerine biz arkamızı dağa verdik ve düşmanı bozguna uğrattık ve büyük ganimetlere de sahib olduk! İşte bütün bunlara sebeb o sesin bereketi idi.”
Aynı zamanda bir mucize:
Ben, bazı ulemadan şunu işittim: Bu aynı zamanda Hz. Muhammed’in bir mucizesidir. Zira Alleyhisselam demişti ki: ,,Ey Ebu Bekir ve Ömer! Sizler benim kulağım ve gözüm mesabesindesiniz.” Hz. Ömer Allah Resulü’nün gözü mesabesinde olunca, şüphe yok ki, o da çok uzaklarda olanı görme kudretine sahip olur.
2- Nil nehrinin akması:
Rivayet edildiğine göre, cahiliyet devrinde senede bir kere akmaz ve durur, adeta göl gibi kalırmış!.. Nehrin akıp gitmesi için, içine güzel bir cariye atarlarmış. İslam gelince Mısır valisi Amr b. As, meseleyi bir mektubla Halife Ömer’e bildirir. 0 da bir çömleğin üzerine yazar ve der ki:
,,Ey Nil! Eğer sen Allah’ın emriyle akıyorsan, ak! Yok kendi emrinle akıyorsan bizim sana ihtiyacımız yoktur!”
İşte bu çömlek götürülüp Nil nehrine atılınca nehir akmaya devam eder ve o tarihten sonra artık hiç kesilmez!..
3- Medine’de zelzele hadisesi olmuştu. Halife Ömer, kamçısını yere vurarak, ,,Ey yer! Biiznillah sakin ol!” demişti. Yer sakin oldu ve ondan sonra artık Medine’de hiç zelzele olmadı.
4- Yine Medine’nin bazı binalarında yangın çıkmıştı. Hz. Ömer, yine bir çömleğin üzerine ,,Ya ateş, biiznillah sakin ol!” diye yazdı ve o çömlek ateşe atılınca ateş sönüverdi!..
5- Rum hükümdarının elçisi:
Elçi Hz. Ömer’e gelir ve onun oturduğu binayı arar ve zanneder ki, Ömer (r.a.)’ın oturduğu bina da kendi krallarının oturdukları saraylar gibi muhteşem! Sorduğu kişiler ona der ki, senin bildiğin gibi değil, o şimdi sahrada koyunlarının sütünü sağmakta! Elçi sahraya gider. Bir de ne görsün Hz. Ömer (r.a.), kamçısını başının altına almış, toprak üzerinde uyumakta!..
Bu durum elçinin hayretini mucib olur ve der ki, şarkın ve garbın korktuğu insana bir bakın!..
Sonra kendi kendine düşünür; Burada kimse de yok, ben onu öldürsem, insanlar kurtulsa diye düşünmüş ve kılıcını kınından çekerek havaya kaldırmış. İşte tam bu sırada orada iki arslan peyda olmuş ve bu adamın üzerine yürümüş. Korkusundan elinden kılıç düşmüştür ve işte bu sırada Hz. Ömer de uyanmış ve adamın halinden sormuş! Adam da gördüklerini anlatmış ve gördüğü bu hadiseler karşısında gerçek dinin İslam dini olduğunu anlamış ve müslüman olmuştur.
Tefsir sahibi der ki:
,,Bütün bunlar genelde ahad yoluyla gelen rivayetlerdir. Mamafih, bunlar arasında da tevatürle sabit olanlar vardır. Bütün bunlara rağmen dünya zinetinden uzak, tekellüfat ve tehvilattan sakınan bu zat, şark ve garb siyasetine hakim olmuş, ülkeler ve devletler fethetmiştir. Şayet sen, tarih kitablarını gözden geçirip derin derin düşündüğün zaman göreceksin ki, ahd-i Adem’den günümüze kadar hiç kimseye müyesser olmayan böyle bir siyaset Hazret-i Ömer’e nasib olmuştur. İşte bütün bunlar en büyük kerametlerdir.
Hz. Osman:
1- Hz. Enes’den rivayet: Ben yolda yürürken, gözüm bir kadına kaydı. Sonra Hz. Osman’ın yanına yardım. Bana şöyle dedi:
,,Bana ne oldu ki, sen bana girerken üzerinde zinanın izlerini görüyorum!” Ben kendisine şu mukabelede bulundum ve dedim ki, Peygamber’den sonra sana vahiy mi geldi? 0, hayır, dedi ve ilâve etti, bu bir feraset-i sadıkadır!..
2- Düşen ilk damla kan:
Hazreti Osman, evinde kılıçla vuruldu. Kanının ilk damlası okumakta olduğu mushafin, ,,Allah onlara kâfidir (haklarından gelecektir)! Çünkü 0, her şeyi işiten ve her şeyi bilendir,” mealindeki cümleleri üzerine düşmüştü.
Hz. Ali:
Rivayete göre; muhiblerinden biri hırsızlık yapmıştı. Ve bu siyah bir köle idi. Çaldığı şeyi Hazreti Ali’ye getirdi. Hz. Ali ona: ,,Sen hırsızlık mı yaptın?” 0 da:,,Evet!” dedi. Bunun üzerine Hz. Ali kerremallahü vechehu onun elini kesti. 0 da çıktı gitti. Ona Selman-ı Farisi rastladı. Yanındaki ona sordu: ,,Elini kim kesti?” 0 cevab verdi: ,,O mü’minlerin Emir’i! Kavminin efendisi, Peygamber’in damadı, işte bu zat benim elimi kesti!” dedi. Onlar, bu ifade karşısında şu cevabı verdiler:
,,O senin elini kesmiş! Sen isen onu medhediyorsun!” 0:
-Evet o benim elimi kesti; elbette ben onu medhederim. Çünkü, haklı olarak benim elimi kesti; elbette ben onu medhederim. Çünkü, haklı olarak benim elimi kesti ve beni cehennem ateşinden halas etti.
Selman bu cevabı alınca, Hz. Ali’ye haber verdi. Hz. Ali ise Esved’i çağırdı ve kesilen elini kesildiği yere koydu ve bir mendille sardı ve dua etti. İşte biz, o sırada gökten bir ses işittik. Ses şu mealde idi:
-Sargıyı elinizden kaldırın! Biz de:
-Elimizi kaldırdık ve baktık, gördük ki, biiznillah kesilen el tutmuş ve iyi olmuş!..
Ashab Efendilerimiz’e gelince:
Ashab arasından keramet sahibi olanların sayısı çoktur. Çok azını burada kaydedelim:
1- Allah Resulü’nün Mevlâ’sı anlatıyor ve diyor ki:
,,Ben denizde gemiye bindim. Gemi bozuldu ve dağıldı. Bir tahta parçasının üzerinde kaldım. İşte o tahta parçası beni bir arslan inine attı. Aslan beni görünce üzerime yürüdü! Ben ona Ya Ebel Hars! Ben Peygamber’in azadlı kölesiyim! Bu sözüm üzerine aslan önüme düştü ve bana yol gösterdi. Ve sonra kendisine has bir ses çıkardı ve ben bundan şunu zannettim:
,,Artık bu aslan beni uğurluyor ve geri dönüyor.”
İşte bu da ashabın gösterdiği kerametlerden biridir!..
2- Şarabın sirke oluşu:
Halid b. Velid’e haber gelir: Sahib olduğun orduda şarap içenler var, diye! Bunun üzerine, Halid atına biner, gecenin bir vakti askerlerini teftiş eder. Askerlerden birine rastlar. Atının üzerinde, yanında bir de bir şarap küpü var. Hz. Halid sorar: Bu ne? Asker cevap verir ve der ki, ,,Sirke!” Hz. Halid ise, ,,Ya Rabb’i! Bunu sirke yap!” diye dua eder. Asker arkadaşlarının yanına varır ve der ki:
,,Size öyle bir şarap getirdim ki, Arablar hayatında böyle bir şarab içmemişlerdir. Küp açılır, bir de ne görsünler, küpdeki şarab olmuş sirke! Oradakiler derler ki: ,,Vallahi sen bize sirke getirmişsin! 0 da vallahi bu Halid b. Velid’in duasıdır. Evet Allah neye kadir değil ki! Her şey O’nun elinde ve emrinde; isterse şarabı sirke yapar! Ve işte yapmıştır! Ve bu aynı zamanda Halid’in bir kerametidir!.
3- Zehir zarar vermez:
Vakıa meşhurdur! Yine Hz. Halid ne yapmış? Avucuna aldığı zehiri ağzına atmış ve fakat zehir kendisine hiç zarar vermemiştir!..
Geceyi gündüze çeviren Allah, zehiri de zararsız hale getirir ve onu panzehir yapar! Amenna ve saddakna!..
4- Allah’tan korkandan her şey korkar:
İbn-i Ömer (r.a.) seferlerinin bazısında bir cemaata rastlar. Bu cemaatın yollarını bir canavar kesmiş, geçip gidemiyorlar! Bunu gören İbn-i Ömer şöyle der:
,,Ademoğluna musallat olan korktuğudur. Şayet Ademoğlu Allah’tan başkasından korkmazsa Allah ona hiçbir şeyi musallat etmez!..”
5- Rivayet edildiğine göre, Allah Resulü (s.a.v.), Alâ b. Hadremi’yi bir gazaya (savaşa) göndermişti. Önüne bir deniz çıktı. Bu zat ism-i Azam duasiyle dua eder ve deniz üzerinden yürüyerek geçer gider!..
Bu da sahabenin bir kerametidir! Karada ve havada insanoğlunu yürüten Allah, denizde de yürütmeye kadirdir! Amenna ve saddakna!..
Sufilerden bahseden kitapları mütalaa ettiğiniz zaman, sayısız kerametlere rastlıyacaksınız! Burada sufi derken hakiki sufileri kasdetmekteyiz.
Aklî deliller:
Ehl-i Sünnet Akaidi’ne göre ,,Keramet-i evliya haktır!” Ve bu aynı zamanda itikadî bir meseledir; Akaid kitablarımız, bu mevzuyu enine ve boyuna incelemiş ve gözden geçirmiştir.
Kerametin vüku ve sübutunu gördünüz. Kerametler naklen sabit olduğu gibi, aklen de sabit birer vakıadır. Tefsir-i Kebir sahibi, aklî deliller üzerinde de enine-boyuna durmuş, tefsirinde sayfalarca yer vermiştir. İşte bunlardan birkaçına işaret edelim:
Birinci hüccet:
Kul, Allah dostudur ve bunda şüphe yoktur. Allah Teala şöyle buyurur:
,,Mütenebbih olun ki, Allah dostlarına ne bir korku vardır ve ne de üzülürler.” (Yunus, 62)
Rabb de kulun dostudur. Teala buyurur:
,,Allah, iman etmiş olanların dostudur.” (Bakara, 257) Ve yine Teala buyurdu:
0 (yani Allah Teala) salih insanları dost edinir.” (Araf, 196)
,,Sizin dostunuz, Allah ve Resulü’dür...” (Maide, 55)
,,Sen bizim Mevlâ’mızsın...” (Bakara, 285)
“...İşte bunun sebebi, Allah Teala’nın iman etmiş olanların dostu oluşudur.” (Muhammed, 11)
İşte bütün bu ayetler gösteriyor ki, Rabb, kulun; kul da Rabb’inin dostudur. Ve yine bunun gibi, Rabb, kulunun, kul da Rabb’inin sevgilisidir.
Teala şöyle buyurur:
“...Allah, onları sever, onlar da Allah’ı severler...” (Maide, 54)
Ve yine Allah Teala şöyle buyurur:
“...İman etmiş olanların Allah için olan sevgisi daha şiddetlidir.” (Bakara, 165)
Ve yine Teala şöyle buyurur:
,,Allah Teala, çokça tevbe edenleri sever ve tertemiz olanları da sever.” (Tevbe, 108)
Ve yine bütün bunların sübutu karşısında şunu söyleyebiliriz:
Kul, Rabb’isine itaatta o dereceye vasıl olmuştur ki, Rabb’isinin her emrini yerine getirmekte ve rızası bulunan her fiili icra etmektedir. Keza; Rabb’isinin her nehyettiği söz, fiil ve hareketlerden sakınmakta ve men ettiği her şeyden de uzak kalmaktadır. Kul hayatını böyle geçirirken, Rahim ve Kerim olan Rabb de bir kerre olsun, kulunun istediğini yerine getirmez mi? Elbette getirir, haydı haydi getirir!.. İşte bu hikmete binaen olsa gerek ki, Allah Teala ne buyurur:
“...Siz benim ahdimi yerine getirin ki, ben de sizin ahdinizi yerine getireyim!..” (Bakara, 40)
İkinci hüccet:
Keramet izhari, şayet mümteni olsaydı, buna sebep iki şeyden biridir:
a)Allah Teala böyle bir iş yapmaya ehil değildir; onun için yapmıyor ve yapamıyor!..
b) Veya kul, böyle atiyyeye mazhar olmaya ehil değil, layık değil! Birinci şık olamaz. Çünkü, bu Allah’ın kudretini tan etmedir ki, bu küfürdür. İkinci şık ise batıldır. Zira Allah’ın zat ve sıfatlarını, fiil ve hükümlerini ve isimlerini bilmek, Allah’ı ve O’na itaat etmeyi sevme, O’nu zikir, takdis, temcid, tehlil; ve işte bütün bunlar; çölde bir çörek vermekten daha şereflidir. Değil mi? veya bir yılanı veyahut bir aslanı kulunun emrine musahhar kılmaktan daha mı az şereflidir?!. Vaktaki istemeden mârifet, mahabbet, zikir ve şükür veriliyorsa, çölde bir çöreğin verilmesi evlâ bittarıktır! Ve bunda istib’ad edilecek ne var?!.
Üçüncü hüccet:
Allah Resulü (s.a.v.), Aziz olan Rabb’inden naklederek buyurur:
,,Kulumun üzerine farz kıldığım şeyleri eda ettiği taktirde bana yaklaşır ve bu muhakkaktır. Ve fakat nafile ibadetleri yapa yapa bana yaklaştıkça yaklaşır ve hatta o derece yaklaşır ki, artık ben onu severim ve sevdiğim müddetçe de ben onun kulağı, gözü, dili, kalbi, eli, ayağı olurum; benimle işitir, benimle görür, benimle konuşur ve benimle yürür!..”
Ve bu haber delalet ediyor ki; kul, kulağında, gözünde ve diğer uzuvlarında Allah’tan başkasına pay bırakmamıştır. Eğer bırakmış olsaydı ,,Ben onun kulağı, gözü...” olduğumu söylemezdi. Ve artık bu da sabit olunca, artık şunu diyebiliriz ki:
,,Bu makam, bir yılanı veya bir canavarı kulunun emrine müsahhar kılmaktan veya bir çöreği, bir üzüm salkımını veya bir yudum suyu vermekten elbette daha şereflidir!..”
Ve netice: Kul, Allah’ın rahmet ve inayetiyle bu derecelere vasıl olduktan sonra, çölde bir çöreği veya bir yudum su vermeyi uzak görmek hiç bir akıl karı değildir!..
Dördüncü hüccet:
Aleyhisselam, Rabb-i İzze’den hikaye ederek der ki:
,,Kim, benim bir dostuma eziyyet verirse, o bana karşı savaş açmıştır!” Allah Teala, dostuna eziyyeti kendisine eziyyet mesabesinde kabul etmiştir. Ve bu mevzu, Teala’nın şu kavline yakındır:
,,Sana bey’at edenler, ancak Allah’a bey’at edenlerdir.” (Fetih, 10)
Teala buyurdu:
,,Allah ve Resulü bir şey hakkında hüküm verdiği zaman, artık inanmış bir erkek ve kadına o işi kendi isteklerine göre seçme hakkı yoktur. Kim Allah ve Resulü’ne karşı gelirse, apaçık bir sapıklığa düşmüş olur.” (Ahzab, 36) Ve yine Teala buyurur:
,,Allah ve Resulü’ne eziyyet verenler var ya işte onlara Allah lanet eder, hem dünyada ve hem de ahirette!” (Ahzab, 57)
Ve işte bütün bunlar gösteriyor ki; Hz. Muhammed’e yapılan bey’at, Allah’a yapılan bey’at gibidir; Hz. Muhammed’in rızası, Allah’ın rızası gibidir. Keza Hz. Muhammed’e eziyyet, Allah Teala’ya eziyyettir. 0 halde Hz. Muhammed’in derecesi, derecelerin en âlâsıdır. Burada da mesele öyledir. Zira Allah Teala buyurdu:
,,Kim benim bir dostuma eziyyet verirse, o benimle savaşmıştır.” Ve bu da delalet ediyor ki, veliye eziyyet verme demek, Allah’ın kendisine eziyyet verme demektir. Ve bu mesele şu haberle de teekküd etmiştir:
,,Rabb, kıyamet günü diyecek: Ey kulum! Ben hasta oldum, sen beni görmeye gelmedin, senden su istedim, fakat su vermedin; senden ekmek istedim ve fakat sen beni yedirmedin! Kul cevab verecek ve diyecek ki:
,,Ya Rabb’i! Ben bunları nasıl yapabilirdim? Zira Sen Rabb’ülâlemin’sin!” Rabb cevap verecek ve diyecek ki:
,,Filan kulum hasta oldu da sen onu ziyarete gelmedin! Sen bilmedin mi? Eğer sen hasta ziyaretine gitseydin elbette onu benim indimde bulurdun! Su ve yemek isteme de böyle!..” Ve işte yine bütün bu haberler de delalet ediyor ki, Allah dostları işte böyle derecelere yetişirler. Ve bu derecelere gelen velilere Allah Teala’nın bir ekmek parçası vermesi veya bir yudum su lütfetmesi veyahut da kelbi veya bir aslanı müsahhar kılması neden uzak görülsün?
Beşinci hüccet:
Biz, örf ve adette şuna şahid olmaktayız: Bir kimseyi hükümdar özel bir hizmete tahsis ederse ve o taktirde o şahıs hükümdarın meclisine rahatça girip çıkar. Bunun gibi, o şahsa öyle bir kudret verir ki, o başkalarının güç yetiremediği bir şeye kadir olur. Akl-ı selim de buna şahittir. Şöyle ki: Bir kimse için Rabb’isi indinde kurbiyyet hasıl olursa artık keramet derecesi ve mansibleri o kurbiyyete tabi olur. Netice itibariyle kurb asıl, mansib ise ona tabidir.
Meliklerin en büyüğü Rabb’ülâlemin’dir. Bir kula şeref verip onu hizmetinin eşiğine yaklaştırır, keramet derecelerine ulaştırır, mârifetinin sırlarında onu muvaffak kılarsa, aradaki uzaklık perdesini kaldırır ve nihayet kurbiyyet sergisine oturtursa, artık bu alemde hangi uzaklık, onun bazı kerametlere sahib olmasına mani olur? Mamafih, bütün bir âlem, bu seadet-i ruhaniyyenin ve mârifet-i rabbaniyyenin yanında bir zerre mesabesindedir, hatta yok gibidir.
Altıncı hüccet:
Ef’alin mütevelli olduğu beden değil, ruhtur. Bunda şüphe yoktur. Ve şu husus da şüphesiz bilinmeli ki, beden için ruh ne ise, ruh için mârifetullah da odur. Nitekim: Nahil, 2. ayetin tefsirinde meseleyi enine ve boyuna takrir ettik. Allah Resulü (s.a.v.) de şöyle buyurur:
,,Ben Rabb’imin yanında gecelerim; 0 beni yedirir ve içirir.” İşte bundan dolayıdır ki, gayb aleminin ahvalini bilme yönünden daha çok ileride ise, kalb yönünden de o kadar kuvvetlidir. Ve bu nimete binaen olsa gerektir ki, Hz. Ali şöyle buyurdu:
,,Vallahi Hayber kapısını cismanî kuvvetimle değil, rabbanî bir kuvvetle çektim ve kopardım. Zira o sıra da Hz. Ali’nin nazar-ı cismanî âlemden kesilmiş, melekî bir âleme intikal etmiştir ve işte o zaman başkalarının güç yetiremediği bir kuvvete Hz. Ali sahib olmuş ve Hayber kalesinin kapısını sökmüş, almıştır.”
Herhangi bir kul da böyledir; İbadet ve taata devam ede ede öyle bir makama gelir ki, Allah Teala artık “Ben onun kulağı ve gözüyüm!” der, neticede ilahî nur onun kulağında ve gözünde tecelli eder de artık onun için uzak ve yakın fark etmez. Keza; ilahi nur onun elinde tecelli eder de onun için kolay ve çetin işleri başarma arasında fark olmaz!..
Yedinci hüccet:
Yedinci bu hüccet, aklî ve hikemî kanunlar üzerine bina kılınmıştır. Zira biz biliyor ve inanıyoruz ki, cevher-i ruh ecsam cinsinden değildir, melek cevheri cinsindendir. Ve fakat bedene taalluk edince vatan-i aslisini unuttu ve cismanî hallerine daldı, dolayısiyle güç ve kuvveti zayıfladı. Ama tekrar mârifetullah ile ve O’nun mahabbetiyle ünsiyyet kesbederse işte o zaman beden yapısıyle iştiğali azalır, mukaddes arşî ve semavî ruhlar aleminin nurları tekrar parlamaya başlar ve artık cisimler âleminde de başkalarının güç yetiremediği harikalara sahib olur. Ve işte bu keramettir. Ve hele hele buna riyazet türleri inzimam ederse kevn ve fesad aleminin iras ettiği tozlar ve lekeler onun manevî çehresinden silinir, asıl berraklığı kendini gösterir ve bu sayede kevn ve fesad âleminde de başkalarının sahib olamadığı güç ve kuvvete sahib olur da harikulade tasarruflara sahib olur. Rabb’imizden dua ve niyazımız odur ki, Allah’a dost olma yolunda ve kerametleri idrak etme yolunda bize lütuf ve inayetiyle yardımcı olmasıdır.
Başa dön Devam
Keramet Beklerken
13 Aralık 2010 Keramet haktır ama.. Evliyanın kerametine dair böyle menkıbeleri nakledip dinlemekten öteden beri hoşlanırız. Lakin anlatılan menkıbelerin bize bakan tarafını, bizimle alakalı...
yenidendogus.net›forum/tasavvuf/36746-keramet… kopya daha fazlası
Keramet ve İstidraç | Semerkand Dergisi
Mucize, keramet, istidraç ve sihir. Olağanüstü olmaları ve Allah tarafından yaratılmaları bakımından benzerlik arz eden bir çok haller vardır.
semerkanddergisi.com›keramet-ve-istidrac/ kopya daha fazlası
Keramet Beklerken
Bir salih müminin istikameti, yani Kur’an ve Sünnet’e bağlılığı, takvası, kulluktaki titizliği, itidali sabit ve aşikâr ise, bununla yetinmeyip birtakım olağanüstülükler beklemek, maddi kerameti istikametten üstün tutmak demektir ki, tehlikeli bir tercihtir.
Muhammed Bahaeddin Nakşibend k.s. hazretleri bir gün Buhara’nın bir köyünde konaklamışlardı. Köyün sakinleri onun sohbet ve ziyaretine koştular. Köylülerden biri gelirken bir sepet dolusu armut da getirmiş, ev sahibi bu meyveleri ikram olarak Bahaeddin Nakşibend’in önüne koymuştu. Şah-ı Nakşibend, armutları, onları getiren de dahil olmak üzere mecliste bulunanlara birer birer dağıttı fakat yememelerini tembihledi. Sonra o köylüye dönüp “Söyle bakalım, bu ikramda bulunmaktaki asıl maksadın neydi?” diye sordu.
Köylü başı önünde, gözlerini elindeki armuda dikmiş, mahcup bir halde şu itirafta bulundu: “Efendim, sizin keşf ü keramet sahibi bir mürşid-i kâmil olduğunuzu duymuştum. Acaba hakikaten öyle midir, değil midir diye denemek istedim. Sepetteki armutlardan birine işaret koymuş, eğer bu zat dedikleri gibi biriyse, bu armudu bulur bana verir, diye düşünmüştüm. Bağışlayın, boş bulunup cahillik ettim.”
Şah-ı Nakşibend “Peki elindeki armut, işaretlediğin meyve miydi?” diye tekrar sordu. Adam, utana sıkıla, “Evet” diyebildi yavaşça.
Bahaeddin Nakşibend hazretleri cemaate döndü ve buyurdu ki “Allah’ın veli kullarını denemeye kalkışmak uygun değildir. İstikamet üzereyse, Rasulullah s.a.v.’in sünnetini yaşıyorsa eğer, bir mürşidi imtihana hacet yoktur. İstikametten daha doğru bir ölçü olamaz çünkü. Biz şu adama işaretlediği meyveyi keramet göstermek için değil, bizden uzak kalıp zarar görmemesi için bulup verdik!”
Keramet haktır ama..
Evliyanın kerametine dair böyle menkıbeleri nakledip dinlemekten öteden beri hoşlanırız. Lakin anlatılan menkıbelerin bize bakan tarafını, bizimle alakalı mesajını görmek yerine, bu kerametleri kendisinden sâdır olan zatın velayetine delil kılarak rahatlamak gibi bir alışkanlığımız var.
Tasavvufun “keramete değil, istikamete itibar edilir” prensibine rağmen, kerametleri bazen “velayet kontrolü” yapmak için anlatıp dinleyenlere rastlıyoruz. Zaman zaman haddi aşarak Allah dostlarını imtihana yeltenenleri, armutları işaretlemeyi sürdürenleri görüyoruz.
Allah Tealâ’nın veli kullarından zuhur eden olağanüstü haller manasında “keramet” vardır ve haktır. Bununla beraber bir kısım kerametlere talep ve itibar hususunda ihtiyatlı olmamız istenmiştir. Çünkü keramet, adından da anlaşılacağı üzere Cenab-ı Hakk’ın sevdiği kullarına bir ikramıdır ve bu ikram maddi yahut zahirî olabileceği gibi manevî veya batınî de olabilir. Avam tabakası keramet denilince sadece maddi olan olağanüstülükleri anlar; havada uçan, suda yürüyen mürşitler arar. Halbuki tasavvuf büyükleri, “manevi keramet, yani sırat-ı müstakim üzere emrolundukları gibi dosdoğru yürüyen salihlere ikram edilen istikamet hali, maddi kerametlerden daha önemli ve kıymetlidir” demişlerdir. Hakikaten de insan için tam bir imandan daha üstün, daha kıymetli bir ilâhi ikram, ihsan yahut lütuf yoktur.
Şah-ı Nakşibend hazretlerinin, karşılaştığı densizliğe rağmen muhatabının “zarar görmesine” gönlünü razı kılmayan ve kâmil bir imanın eseri olan şefkat, merhamet yahut âlicenaplığına değil de işaretlenmiş bir meyveyi fark etmesine ehemmiyet vermek, avama mahsus bir cehalettir. Kaldı ki Allah Tealâ veli kullarını böyle basit düzenlerden, ahmakça denemelerden haberdar etmeyebilir. Nitekim Şah-ı Nakşibend hazretlerine de getirilen meyveler hususunda bir ilham verilmeyebilirdi. Şüphesiz ki bu hal onun velayetindeki eksikliğe değil, karşısındaki düzenbazın nasipsizliğine delalet edecekti.
Keramet beklentisi
Velileri imtihan etmek niyetiyle olmasa dahi maddi keramet beklentisine girmemek lazım. Bir salih müminin istikameti, yani Kur’an ve Sünnet’e bağlılığı, takvası, kulluktaki titizliği, itidali sabit ve aşikâr ise, bununla yetinmeyip birtakım olağanüstülükler beklemek, maddi kerameti istikametten üstün tutmak demektir ki, tehlikeli bir tercihtir. Zira fevkalâde haller fasıklardan, müşriklerden, kâfirlerden de zuhur edebilir. “İstidraç” dediğimiz bu tür haller ile keramet arasındaki fark, bu olağanüstülüklere mazhar olan kişilerin sırat-ı müstakim üzere yürüyüp yürümediklerine bakılarak anlaşılabilir. Dolayısıyla istikamet yerine olağanüstülükleri gözetmek, kötü niyetli şarlatanların, fasıkların peşinde dalalete düşmeye, tasavvufun yol ve usulüne zül getirmeye sebeptir.
Maddi kerameti istikamete tercih ettiren anlayış büyük ölçüde keramet hususundaki cehaletin eseridir. Kerameti Allah Tealâ’nın ikramı olarak değil de müminin fiili gibi görenler, o mümini beşerüstü bir varlık mevkiine koyup, ondan sâdır olan beşere mahsus son derece tabii davranışları bir eksiklik zannedebilmektedirler. Sünnetullahın esas, kerametin istisna olduğunu bilmeyen insanların, bilhassa sağlık ve rızık konusunda sünnetullaha riayeti terkten dolayı sıkıntıya düştükleri, sonra da bu sıkıntıların faturasını beşerüstülük atfettikleri müminlerin yetersizliğine çıkardıkları malumdur.
Kime itimat edilir?
Öte yandan maddi keramet beklentisi, kabul etmek gerekir ki bir teslimiyet probleminin, kalp tatminsizliğinin, şüphenin ve itimatsızlığın da eseridir. Oysa bizim irfanımızda cerbezeye, sıra dışılıklara, fevkalâde hal sahiplerine değil, “emin” olana itimat edilir; Allah ve Rasulü’ne teslim olana teslim olunur. Nihayet maddi kerametlerin çok fazla konu edilip gündemde tutulması, tasavvufu yaşanılan hayatın dışına çıkarmakta, beşer takatini aşan ulaşılamaz bir sahaya sürmekte, insanların bu yoldan istifadesini engellemektedir.
Velinin attığı adım keramettir
Maddi kerametler evliyaullah için Allah Tealâ’ya yakınlık derecesinin göstergesi olmadığı gibi, kendilerinde böyle kerametler görülmeyen veliler de vardır. Yahut bazı kerametler bizim keramet anlayışımıza uymadığı için fark edilmeyebilir. Mürşid-i kâmillerin tasarrufu, tesiri, cezbediciliği bir ilâhi ikramdır mesela ve büyük kerametlerdendir.
Unutmayalım; daha fazlasını, daha farklısını, işaretlediğimiz armudu buldurmak cinsinden kerametleri beklerken, yol bilenlerin başını çektiği kervan göçüp gider de ıssız dağlarda yapayalnız kalabiliriz.
Ahmet Nafiz YAŞAR • 143. Sayı / KAPAKTAKİLER
Semerkand Dergisi
Keramet ve İstidraç
Ahmet Safa | Şubat 2005 | DİĞER YAZILAR
Keramet ve İstidraç
Keramet, Allah’ı seven, O’na itaat eden ve
O’nun tarafından sevilen velî kullara,
yine Allah tarafından ikram edilen olağanüstü hallerdir.
Bir de bu özelliklere sahip olmayanlardan zuhur eden
olağanüstü haller vardır ki, buna istidraç denilir.
Her iki durumla ilgili ölçüler bilinmelidir ki,
gerçekle sahte olan, velî ile şarlatan birbirinden ayırt edilebilsin.
Allah, gönlünü mâsivâdan temizleyen dilediği velî kuluna dilediği kadar varlık ve eşyayı musahhar kılar. Böylece onların insan ve başka varlıklar üzerinde tasarruf etmelerine (etkide bulunmalarına) izin verir. Hakikatte tasarrufta bulunan ise, Cenab -ı Hak’tan başkası değildir.
Kâmil mürşidler işte bu tasarrufla talebelerini terbiye ederler. Zaman ve mekân Allah’ın izniyle engel teşkil etmez hale gelir. Gayet uzak mesafelerde ihtiyacı olan bazı talipler bunu ayan-beyan müşahede ederek itminana kavuşurlar.
Velînin kerameti haktır
Maddi-manevi tehlikeler karşısında mürşidlerini karşılarında bulan sofilere her devirde rastlanmıştır. Birbirilerini tanımayan insanların, muhtelif zaman ve mekânlarda gözyaşlarına hakim olamayarak içtenlikle anlattıkları bu gibi hadiseler, asırlardan beri menkıbe kitaplarında anlatılan benzeri bir çok olaylar, söz konusu kerametleri açıkça teyit etmektedir.
Kur’an ve Sünnet’te zikredilen kerametle ilgili haberler ise, meselenin şer’î yönüne delil teşkil etmektedir. O yüzden Ehl -i Sünnet uleması, peygamberlerin mucizeleri nasıl hak ise, velilerin kerametlerinin de öylece hak olduğu konusunda ittifak etmişlerdir.
Peygamberlerin mucizeleri açık ve alenidir. Onda nübüvveti ispat etme, kâfirlere meydan okuma ve onları aciz bırakma hedeflenir. Fakat keramet açısından durum böyle değildir. Onu gizlemek esas kabul edilmiştir. Herhangi bir iddia için de keramet izhar edilmez.
Yukarıda anlatılan mürşidlerin tasarrufları zaruri bir eğitimin vasıtası olmakla birlikte, ferdî plânda yaşanan, aleniyete dökülmeyen kerametlerdir. Çoğunlukla taliplerin haberi olmadan zuhur eder. Yoksa Allah dostları bir zaruret olmadan, bilerek ve isteyerek topluluğun içinde aleni olarak keramet izhar etmekten şiddetle kaçınırlar. Hatta böyle açıktan keramet göstermeyi “ hayz -ı ricâl =erkeklerin hayzı ” telakki ederek gizlenmesi gerektiğini belirtirler.
Mucize, keramet, istidraç ve sihir
Olağanüstü olmaları ve Allah tarafından yaratılmaları bakımından benzerlik arz eden bir çok haller vardır. Mucize, keramet, istidraç ve bir dereceye kadar sihir bunlardandır.
Bazıları cehaletleri sebebiyle sihri inkâr ederek, buna inanmak şirktir, derler. Sanki peygamberin elinde mucizeyi yaratan Allah, sihirbazın elindeki sihri yaratmıyor! Ne garip bir iddia… Alemde Allah’ın irade ve yaratması dışında bir şey olabilir mi? Nasıl ki şer işlemek isteyen bir kimsenin eliyle şerri yaratıyor ise, dilediği takdirde sihir yapan kimsenin eliyle sihri de yaratır. Fakat ondan razı olmaz ve yapanları cezalandırır. Zira şerri yaratmak şer değil, şerri işlemek şerdir.
Yukarıdaki haller, fevkalâde olmaları itibariyle birbirlerine benzeseler de, söz konusu hallere mazhar olan ya da maruz kalan zatlar açısından büyük farklılıklar vardır. Mucize nebilerde, keramet velîlerde zuhur ederken; istidraç ve sihir kâfir, fâsık ya da günahkârlarda ortaya çıkar.
Kerametler genel olarak ikiye ayrılırlar:
1. Manevi kerametler: Allah Tealâ’nın zat, sıfat ve fiillerine dair bilgi ve marifetlere sahip olma, kâmil iman, salih amel, can ı gönülden muhabbet ve Hakk’a tam bağlılık gibi hallerdir. Cenab -ı Hak, bu nevi kerametleri sadece sevdiği, seçkin kullarına ihsan eder. Düşmanlarını ve doğru yolda olmayanları bu çeşit lütf u ihsanlara ortak etmez.
2. Maddî kerametler: Madde aleminde gayb olan şeylerden haber vermek, suyun üzerinde yürümek, havada uçmak, uzaktan bazı cisimleri hareket ettirmek, günlerce aç durabilmek, gayet uzun mesafeleri kısa zamanda kat etmek gibi hallerdir. Bu çeşit haller ise, doğru yolda olana da, bozuk yolda olana da verilir. Çünkü istidraç sahibi olan kâfirlerde de böyle harikalar görülmüştür.
Tasavvuf ehlinin itibar ettiği keramet birinci keramet türüdür. İkincisi de caiz olmakla birlikte, tam olarak kalbini tasfiye ve nefsini tezkiye etmeyen zatlarda bu gibi kerametlerin gurur ve kibire sebep olması muhtemeldir. Hem salih amel ve niyette bozukluk meydana gelmesi halinde, o kerametin kâfir ve fasıklarda görülen istidraca dönüşmesi işten bile değildir.
Fakat cahiller manevi kerametlerden ziyade maddi kerametlere önem verirler. Hatta ötekini keramet bile saymazlar. Bu tür harikaları kâfirlerde bile görseler, arkalarına takılırlar. Kalın kafalı oldukları için de onların iyi ve kötü her isteklerine boyun eğerler. Halbuki şeref ve üstünlüğe layık olan ancak Allah Tealâ’yı bilmek, O’na itaat etmektir.
Bir de günümüzde şiş sokma gibi gösteri haline getirilen öyle şeyler var ki, geçmişi ne olursa olsun, günümüzde tamamen folklorik bir hadise şekline dönüşmüş, kerametle uzaktan yakından alakası kalmamıştır.
Velîlerin keramet göstermesi şart mı?
Peygamberlerin mucize göstermeleri her halükârda lazımdır. Velîlerde ise durum böyle değildir. Velî olmak için olağanüstülük ve kerametlerin meydana gelmesi şart değildir.
Fakat bununla birlikte evliyanın hemen hepsinde keramet görülmüştür. Keramet göstermeyen velî pek azdır. Hatta her an onlardan düşmanların görüp sezemediği güneş gibi açık kerametler ortaya çıkmaktadır. Oturmaları, kalkmaları, konuşmaları, bütün hallerinde bir ayna gibi Hakk’ın nurlarını yansıtmaktadırlar. Allah’ın varlıklar üzerinde tecelli eden isim, sıfat ve fiillerinin nakışlarını seyretmekle onların irfanı sürekli inkişaf etmektedir.
Bir velîden çok keramet meydana gelmesi, onun üstünlüğünü göstermez. Evliyanın birbirinden üstünlüğü, Allah Tealâ’ya daha yakın olmalarına bağlıdır. Daha yakın olan bir velî , pek az keramet sahibi olabilir. Allah Tealâ’dan daha uzak olan bir velî ise, daha çok keramet, harika gösterebilir. Bu ümmetin sonradan gelen evliyasında, o kadar çok kerametleri olanlar görülmüştür ki, Ashab -ı Kiram’ın hiç birinde, bunun yüzde biri bile meydana gelmemiştir. Halbuki evliyanın en yükseği, en aşağı derecede olan bir sahabinin derecesine yetişemez. Görülüyor ki, evliyayı ve onların üstünlüğünü anlayabilmek için kerametlerine, harikalarına bakmak yanlış olur. ( Mektubat -ı Rabbanî)
Yine bir müridin mürşidinden keramet beklemesi de âdâpsızlıktır . Zira müminlerin peygamberlerinden mucize istediği görülmüş bir şey değildir. Ancak kâfirler ve inanmayanlar mucize isterler.
İrşad için keramet gerekli mi?
Hayatı boyunca kendini aşamayan tiplerin başkalarından istifade ettiğine pek tesadüf edilmemiştir. Kendi düşünce ve hayallerine değil de peygambere yahut Allah dostlarına uyma kabiliyetinde olanlar ise, muhakkak onların feyz ve bereketinden istifade etmişlerdir.
Ebubekir -i Sıddîk r.a ., Hz. Peygamber s.a.v. Efendimiz’e bir şey sormadan inandı. Ebu Cehil ise, onca alamet ve mucize gördüğü halde yine de “bu kesinlikle sihirdir” deyip iman etmedi.
Demek ki evliya ve enbiyanın izhar ettiği harikalar yakîni ve güveni artırsa da, insan toplamaya yönelik değildir. Onların irşadı manevi çekimledir. Allahu Tealâ’dan yansıyan güzellikler, bir mıknatıs gibi onlarda cazibe kuvveti meydana getirir. Görünmeyen bu manevi kuvvetle kabiliyeti olanları Allah yoluna çekerler. Söz konusu manevi çekim olmadan sadece mucize ve keramet yeterli olsaydı, Hz. Rasulullah s.a.v.’in akıllara durgunluk veren mucizelerini ve evliyanın kerametlerini gören herkesin müttaki birer müslüman olmaları gerekirdi. Halbuki durum öyle değildir. Kur’an -ı Kerim’de buyurulur ki:
“Onlar her türlü mucizeyi görseler bile, yine de ona inanmazlar. Nihayet sana geldiklerinde de seninle çekişirler. İnkâr edenler; ‘bu, öncekilerin masallarından başka bir şey değildir’ derler.” ( En’am , 25)
Cahillerin tuzağı: İstidraç
Kerametin bir benzeri, hatta aynı gibi görünen istidraç , kâfirlerin ya da takva, zühd , ihlâs gibi hallerle alakası olmayan müslümanların eliyle gerçekleşen meş’um , uğursuz bir fevkalâdeliktir. Bu, Allah’ın istidraç sahiplerine daha fazla azıtıp sapıtmaları ve böylece helâk olmaları için kurduğu bir tuzak ( mekr -i ilâhi), nimet şeklinde gösterdiği bir musibettir.
İstidraç sahiplerinin bir bölümü insanlardan kaçarak çile odasında açlık, susuzluk gibi eğitimlerle kalplerini değil de nefslerini temizleyip parlatırlar. Kalpleri yine zulmet içinde kalmaya devam eder. Sonra derece derece azap ve felakete sürüklenirler. Cisim, madde, insan gibi yaratıklar hakkında gaybî bilgiler verirler. Bir çoğunda isabet de ederler. Hatta din, tevhid , ilâhiyat konularında içlerine doğan şeyleri söyler ve yazarlar.
Hint fakirleri, Uzakdoğu rahipleri ve eski Yunan filozoflarında bu kabil bilgilere çokça rastlamak mümkündür. Fakat isabet dahi etseler, iman etmeden, itikat ve amellerini düzeltmeden Hak Tealâ Hazretleri ile aralarındaki perde kalkmaz. Felaketten kurtulamazlar.
İmam-ı Rabbanî Hazretleri’nin buyurduğu üzere, müslüman dahi olsa, Allah’ın emirlerinden, Ehl -i Sünnet itikadından kıl kadar ayrılan kimselerde görülen bütün haller ve zevkler istidraçtır .
Ne yazık ki, cahil insanlar, Allah Tealâ’dan haber veren hakiki marifet sahibi velîlerden ziyade, böyle ahmakların peşine düşerler. İçinden geçenleri kendilerine haber veren, geçmişteki gizli sırlarından, hatta günahlarından bahseden adamları seçilmiş velî kullardan zannederler. Onların keramete benzeyen bazı tasarrufları karşısında hayret ve dehşete düşerler. Hakikatten haber verenlere ise dönüp bakmazlar. Derler ki: “Bunlar, dedikleri gibi evliya olsalardı, bizim hallerimizden, bilinmeyenden haber verirlerdi. Böyle basit şeyleri bilmeyen kimse, daha yüksek olan şeyleri nasıl bilebilir?” Bu bozuk ölçüleri ile evliyaya inanmazlar, doğru sözü işitmezler. Böylece istidraç sahibi fasıklarla birlikte helâk olur giderler.
Ne yazık ki, dindar hatta sofi geçinenlerin arasından da zaman zaman bu gibi tipler çıkmakta, menfaat veya egolarını tatmin etmek için etrafındaki insanları iğfal etmektedirler. Üstelik çocuğun elindeki topaç gibi şeytanın elinde oyuncak olmalarına rağmen kendilerini evliya zannetmektedirler. Aylar, yıllar sonra çevrelerindeki insanlar ayılıp kendilerine geldiklerinde ise, iş işten çoktan geçmiş olmaktadır. Maddi manevi yığınla zarar gören bu zavallılardan bir çoğunun imanları dahi gitmektedir.
İstidraç sahiplerini tanımak için
Feraset sahibi olmayan müslümanların ilk bakışta istidraç sahiplerini tanımaları bir hayli zordur. Özellikle sofi geçiniyorlarsa, bunları hakiki keramet sahiplerinden ayırt etmek daha da zor olabilir. Çünkü bunlar da kendilerine göre namaz kılar, oruç tutar, Allah’ın yolunu ve dostlarını anlatır, teşvik ederler. Fakat genellikle her sözlerinin altında gizli bir “ben” düşüncesi ve enaniyet yatar. Dolaylı-dolaysız, açık veya imayla lafı döndürür dolaştırır, kendilerine getirirler. Çünkü tam manasıyla nefis ehlidirler.
Fakat bunlar da kendilerinin istidraç ehli olduğunu bilmeyebilir ve hatta kendilerini keramet sahibi zannedebilirler.
Böyle kişilerin konuşmalarında, hallerinde, davranışlarında edep, nezahet ve incelik pek göze çarpmaz. Çoğu zaman kendilerinden zuhur eden harikalardan ve derin keşiflerden bahsederler. Hatta daha da ileri giderek kendilerinde bir kısım manevi yetkiler vehmederler. Mesela, “Mühür bendedir” gibi laflar ederler.
Akıllı olan bir kimse, buradan onların sahtekâr veya aldanmış olduğunu bilmelidir. Çünkü bilen söylemez, söyleyen bilmez. Ayrıca büyük velîlerin bile keşiflerine şeytanın müdahale yolu açık iken, sıradan bir talibin rüya ve keşiflerine nasıl itibar edilebilir?
Bir kimse uluorta kendi keramet ve keşiflerinden bahsediyor ve özellikle de bunları kendinden biliyorsa, artık insaf edip o şahsın bir düzenbaz olduğunu anlamalıdır.
Bu tiplerin çoğunun akaidinde de bozukluklar vardır. Kendileriyle biraz sohbet edilse, bunlar teker teker ortaya çıkar. Yeter ki onlara muhatap olan şahısların akideleri düzgün ve bilgileri yerinde olmuş olsun. Ehl -i Sünnet alimlerinin ortaya koydukları inanç esaslarına zerre kadar ters düşüyorlarsa, onlardan meydana gelen harika hallerin keramet değil istidraç olduğunu bilmek gerekir.
İstidraç ehlinin göze çarpan diğer bir yönü de amellerdeki bozukluktur. Bunların daha ziyade kadınlarla olan muamele ve davranışlarında âdapsızlıklar göze çarpar. Mesela herhangi bir kadın cemaatini karşılarına alıp sohbet etmekten, hatta daha da ileri giderek onlara el öptürmekten çekinmezler. Halbuki, Sâdât -ı Kiram’ın yolunda bu tip muameleler kesin bir biçimde dinin açık hükümlerine aykırı kabul edilmiştir. Dolayısıyla böyle davranışlar içinde bulunanların kötü niyet, gaflet veya düzenbazlıkları ortadadır. Bu tiplerin alışverişlerinde, amellerinde ve ibadetlerinde de kuvvetle muhtemelen bozukluklar vardır. Çevresindekilerden menfaat elde etmek için de bazı telkinlerde bulunabilirler.
Yukarıdaki ölçüler de kâr etmezse, vicdanı dinlemek gerekir. Zira hakiki keramet sahibi bir kimse konuştuğu zaman dinleyenin kalbinde dünya sevgisi azalıp, Allah Tealâ’nın sevgisi ve O’na olan bağlılığı artar. Şayet böyle olmuyorsa adamın istidraç gösteren bir yalancı olduğu anlaşılır.
Yukarıda anlattığımız tedbirlere ihtiyaç bırakmayacak en sağlam ölçü ise, hak bile olsa maddi kerametlerin hiç birine iltifat etmemek ve bu tür kerametlerin sahiplerinin ardına düşmemektir. Dikkati sadece kâmil mürşide çevirmek ve ondan gayrisine kalbi bağlamaktan uzak durmaktır.
Etiketler: haberler, hakim, ikram, maddi, okuma
Benzer yazılar:
Cemaat ve İtaat (20 Nisan 1999)
Zihin Haritamızda Yeni Kavramlar (20 Nisan 2012)
Yeryüzünün Misafirleri (20 Mart 2005)
Yeniden İnşa Dönemi (20 Mayıs 2006)
Üç Aylar ve Mümin Hayatı (20 Eylül 2005)
Keramet
İmam Rabbani Hazretleri 216. Mektupta bu konuyu ele alır ve sufiler arasında bile keramet hususunda yanlış bilinen bazı noktalara açıklık getirir.
inşirah.com›index.php… kopya daha fazlası
Tasavvuf kitaplarında sufilerin kerametleri sıkça konu edilir. Bu sebeple bazı insanlar tasavvuf yolunun keramet göstermek için vaz edildiğini düşünmekte, insanların kemalatı, gösterdikleri kerametler ile ölçülmektedir. İmam Rabbani Hazretleri 216. Mektupta bu konuyu ele alır ve sufiler arasında bile keramet hususunda yanlış bilinen bazı noktalara açıklık getirir.
Aziz dostum, bizlere ve sıradan halka göre bir kimsenin veliliğinden bahsetmek, onun göstermiş olduğu kerametlere bağlı olunca, bu konu ile ilgili bir kaç satır yazma istedim. Bunları iyi anlayınız. Öncelikle şunu söyleyeyim ki velilik fena ve beka (makamlarına) ulaşmaktan ibarettir. Kerametler ve keşifler az veya çok bunun tabii bir uzantısıdır. Ancak kerameti daha çok olanın daha büyük veli olduğu, daha fazla nasibi bulunduğu anlamına gelmez. Aksine çoğunlukla büyük velilerin kerametleri daha az olmuştur. (216. Mektup)
İmam bu sözleri ile bu konudaki ilk yanlış anlayışı düzeltmektedir. Yani velinin çok keramet göstermesi onun kemalatının yegane göstergesi olamaz. Peki bazı sufilerin çok keramet gösterirken bazılarında bu halin daha az zuhur etmesinin sebebi nedir. İmam’a göre bir velinin mürşid olabilmesi için uruc ve nüzul yani ALLAH’a vasıl olma ve tekrar halkın içine geri dönmesinin en üst seviyede olması gerekir. Bazı veliler ALLAH’a vasıl olduktan sonra tam olarak sebepler alemine geri dönemezler. Onların bakışı sebeplere değil Müsebbibü’l-esbâb olan Rablerinedir. Böyle olunca da bu tür sufiler, sebeplere sarılmadan pek çok işi başarabilirler. Öte yandan sebepler alemine inen ve sebeplerle iş gören sufileri de ALLAH Teâlâ sebeplere havale eder. İmam’a göre bu durumda bir acaiplik yoktur zira ALLAH Teâlâ herkese zannı üzere muamele eder.
İmam bu konuda Hasan-ı Basrî ile Habîb-i Acemî arasında geçen şu hadiseyi anlatır.
Bir gün Hasan-ı Basrî bir nehri geçmek için kayık beklerken Habîb-i Acemî çıkagelir ve Hasan’a; ‘Niçin bekliyorsun?’ diye sorar. Hasan Hazretleri de: ‘Kayık bekliyorum.’ der. Habib, ‘Kayığa ne gerek var, senin yakini inancın yok mu?’ diye karşılık verir. Bunun üzerine Hasan Hazretleri “Senin de ilmin yok mu?’ Diye cevap verir. Daha sonra Habib kayığı beklemeden nehiri yürüyerek geçer. Hasan-ı Basrî ise kayığı bekler ve onunla karşıya geçer. (216. Mektup)
Peki bu iki durumda kim daha üstündür? İmam’a göre Hasan-ı Basrî Hazretlerinin üstünlüğünde şüphe yoktur, zira o ayne’l-yakin ile ilme’l-yakinin arasını birleştirmiş, olayları hakikati üzerine bilmiştir. Zira ALLAH’ın kudreti sebeplerin ardında saklıdır. Bunun aksine Habîb-i Acemî ise bir tür sekir halinde olup, sebepleri araya koymaksızın Fâil-i hakikiye kesin inançla bağlanmıştır. Oysa bu, vakıa ile bağdaşmamaktadır. Bu sebeple İmam’a göre irşad makamında bulunacak velilerin uruc (yükseliş) ve nüzulleri (sebepler alemine inişi) tam olmak durumundadır. Hatta ona göre insanlara faydalı olma açısından orta halli bir sufi, tam kemale eripte sebepler alemine inemeyen bir ariften daha iyidir.
Tekmil ve irşad makamında bulunmak ile harikulade haller göstermek biribirinden farklıdır. Zira irşad makamında arifin nüzulü ne kadar çok olursa irşadı da o kadar mükemmel olur. Çünkü irşadın gerçekleşebilmesi için irşad edenle, irşad edilen arasında bir alakanın olması gerekir. Bu ilişki ise ancak mürşidin nüzulü ile mümkündür. Şu bilinmelidir ki genelde bir mürşid ne kadar üstün ise sebepler alemine inmesi de o kadar çoktur. Bu nedenledir ki Resulullah’ın (s.a.v) sebebler aleminde en alt seviyeye kadar inmesi sureti ile herkes ile ilişki kurabilmiş ve onlara en mükemmel şekilde fayda verebilmiştir. Böyle olduğu için onun daveti en mükemmel davet olmuş ve bütün mahlukatı içine almıştır.
Şu bir gerçektir ki tarikatta yolun ortasında olanlar, yolun sonunda olup ta geri dönüşleri olmayanlara göre saliklere daha faydalıdırlar. Zira onlar maneviyata istekli olanlarla daha kolay ilişki kurabilmektedirler.
İmam’ın bu sözlerine göre Hz. Peygamberin sebeplere sarılması, bazı gazvelerde çift zırh giymesi, vefatında zırhının bir yahudide rehin olması onun bütün insanlığa üsve-i hasene olmasının sebebidir. Eğer Hz. Peygamber böyle olmasaydı ve işlerini olağanüstü metolarla görseydi insanlığa gerçek bir misal olamazdı. İmam konunun daha iyi anlaşılması için Herevi’den şu alıntıyı yapar.
Şeyhü’l-İslam Herevi şöyle der: “Harkani ile Muhammed Kassab aynı beldede bulunsalardı sizleri Harkani’ye değil de Muhammed Kassab’a gönderirdim. Her ne kadar Harkanî’nin mertebesi daha yüksek olsa da, Muhammed Kassab’ın size faydası Harkanî’ninkinden daha fazla olurdu.” İmam bu sözleri de şöyle açıklar:
Şeyh Herevi demek istiyor ki Harkani müntehi (yolun sonuna vasıl olduğu) için müritlerin ondan istifadesi az olur. Yolun sonunda olmaktan maksat geri dönüşü olmayan yolun sonuna ermek demektir. Yoksa veli geri dönerse faydası daha fazla olacaktır. Çünkü ALLAH Resulü Muhammed (s.a.v.) herkesten daha fazla yolun sonuna erişmiştir, (sebepler alemine tam olarak indiği için de) onun (s.a.v.) faydası herkesten daha fazladır. Bundan anlaşılıyor ki, tam veya eksik fayda vermek durumu, muhatapların seviyesine inmek ve onlarla aynı düzeyde bulunabilmek ile alakalıdır. (216. Mektup)
Bu sebeple İmam’a göre velinin irşad görevinde bulunabilmesi için keramet göstermesi elzem değildir. Nasıl ki veli olabilmek için insanın veli olduğunu bilmesi gerekmiyorsa aynı şekilde velinin kendi kerametlerini bilmesi de gerekmez, der İmam. Nice veli zatın kerametleri halkın dilinde dolaşır iken onlar bunun farkında bile değildirler.
Netice olarak tasavvufta asıl olan keramet değil mürşidin istikametidir. Hatta bazı sufilere göre salikin şeyhinden keramet talep etmesi su-i edeptir. Şeyhin güzel ahlakını, hilmini, cömertliğini, şeriata olan ihtimamını yıllarca görüpte hala ondan fiziki bir keramet beklemek akıllı işi değildir. Rabbimizden niyazımız tasavvufun hakikatine vasıl olup bu yolun oyun ve oyuncakları mesabesinde olan olağanüstü hallere takılıp kalmamamızdır.
Keramet
31 Mart 2007 Keramet Keramet Yangın yarım saatten beri devam ediyordu. Fakat mahallenin ahalisi iki ev sonra söneceğine inanıyorlardı. Çünkü bir değerli kişinin türbesi vardı.
muhteva.com›keramet-t2812.html kopya daha fazlası
Keramet
Yangın yarım saatten beri devam ediyordu. Fakat mahallenin ahalisi iki ev sonra söneceğine inanıyorlardı. Çünkü bir değerli kişinin türbesi vardı. Mümkün değil, o tutuşmazdı! Şiddetli bir kıble rüzgarı esiyor, alevleri, kıvılcımları saçan tahta parçalarını, türbenin üzerine altındaki evlerin çatılarına fırlatıyordu. İtfaiye bölüğü, tulumbalar son gayretlerini sarf ediyorlardı. Polisler etrafı ablukaya almışlar, kaçırılan eşyanın yağmasına meydan vermiyorlardı. Çiroz Ahmet etrafına bir göz gezdirdi. Bu kaşarlanmış bir külhanbeyi idi. Onca yangın demek vurgun demekti. Ama mahalle çok fakirdi. Biliyordu ki, şu yanan zavallı kulübeciklerin içinde yatak yorgandan başka bir şey yoktu. Halbuki vurgunda adet “yükte hafif, pahada ağır şeyler”i bulmaktı. belasını versin! Faydasız yangın! diye başını salladı. Ahali türbenin önüne toplanmıştı.
-Buraya gelince söner! diyorlardı.
Çiroz Ahmet, yeşil boyalı türbenin penceresine sokuldu. Kör bir kandilin hafifçe aydınlattığı sandukaya baktı. Başı ucunda iki büyük şamdan duruyordu. Sandukanın iki tarafında iki seccade yayılı idi. Açık rahlelerde büyük Kuranı Kerimler yan gelmiş yatıyorlardı. Çiroz Ahmet kelepir karşısında parlayan bir Yahudi gözüyle bunlara baktı. Askeri bir hesap yaptı. İçinden “şamdanlar onar liradan yirmi... seccadeler on beşerden otuz... kitaplardan mutlaka yazmadır. Yirmi de onlara de! etti yetmiş...” dedi. Yeşil boyalı kapıya gitti. Çiroz, kemikli omuzlarıyla kapının kuvvetini yokladı. Sonra kilidine baktı. yavaş yavaş dayanmaya başladı.
Halk yangınla meşguldü. Çiroz Ahmet son derece kuvvetli idi; hani o yalnız külhanbeylerine mahsus, bahusus, idmansız, sporsuz, gizli, harikulade kuvvet... dayandıkça kapı çatırdamaya başladı. Nihayet küt etti açıldı. Çirozun içeriye girince ilk işi kör kandili üflemek oldu. fakat alacağı şeyler her ne kadar pahada ağır ise de yükte öyle pek hafif değildi. Zihni hemen bir vurgun planı tertibine başladı. Plan zihninde teşekkül ettikçe, Çiroz “neticeyi” beklemiyor, ayrıntısını uyguluyordu. Şamdanların mumlarını yere attı. Rahlelerdeki kitapları alıp belinden çıkardığı Trablus kuşağına sardı. Sonra biraz durdu. Burnunu kaşıdı. Yavaşçacık seccadeleri topladı; bunları beygiri,n üzerine çul vurur gibi, sandukanın üzerine örttü. Şimdi kapıdan çıkmak lazım geliyordu. Ama dışarısı dolu idi. Sandukaya dayandı. Biraz düşündü. Kavukta bırakılacak bir şey değildi. Üzerinde sırmalı bir çevre vardı. Sanduka birden bire kaydı. Çiroz Ahmet düşmemek için toplantı. Acaba evliya diriliyor muydu? Durdu, baktı, gülümsedi. “Vay canına, yere mıhlı değilmiş be!” dedi. Eğildi, altına bakmak için sandukayı kaldırdı. Bu gayet hafifti. İnce tahtadan yapılmış, üstüne yeşil çuha kaplanmıştı. Zihnideki çıkış planı tamamlandı. Kitaplarla şamdanları kucakladı, sandukanın altına girdi. Yavaş yavaş yürüdü. Durdu. Sandukanın altından elini çıkarıp yavaşça kapıyı açtı. Sol taraf caddeye çıkıyordu. Yakalanmak ihtimali vardı. Sağ taraftaki sokak tenha idi. Viranelikler çoktu, ama yangın o tarafta idi. Herkes o tarafta birikmişti.
Çiroz Ahmet, sandukanın altında uzun müddet düşünmedi. Paldır küldür kapıdan çıktı. Gürültüye başını çeviren halk şaşırdı. Herkes olduğu yerde kaldı. İşte evliya kalkmış yürüyordu. Tulumbalar durdu, şiddetle esen rüzgar birden bire durdu. İtfaiye askerleri korkularından ellerindeki baltaları, kancaları, hortumları düşürdüler. Sanduka yangına doğru yürüyordu. İki tarafa açılıp yol veren ahali korkudan titriyordu. Sanduka, korkunç manevi bir heybetle sallana sallana aralarından geçti, karanlıkta kayboldu.
* * *
Türbeden evvelki iki evde ateşten kurtulmuştu. Yanmayıp evliyasız kalan türbe, yine mahalledeki kutsiyetini korudu. Yalnız, okuyanlar eskisi gibi yüzlerini boş binaya çevirmiyorlar, kıbleye bakıyorlar, “iki gözüm, yangın gecesi bu tarafa gitti.” diyorlardı.
Ömer SEYFETTİN
BENZER KONULAR :
Keramet sahibiydi...
Keramet sahibiydi......
KİLİM VE KERAMET...
KERAMET...
KERÂMET-İ EVLİYAYA BİR MİSAL...
45keramet | zehirli.org
Sual: Mahluklardan her şeyi, hatta insanın yapamıyacağı, fakat keramet olarak Allahü teâlânın Evliyasına ihsan ettiği şeyleri istemek caiz midir?
zehirli.org›keramet/default.asp
keramet
Hz. SÜLEYMAN HÂŞÂ BİLMİYOR MUYDU?
Submitted by Deniz on Cts, 2007-09-29 18:54 evliyanın kerameti keramet sebepler veli velilerin kerameti vesile
Sual: Mahluklardan her şeyi, hatta insanın yapamıyacağı, fakat keramet olarak Allahü teâlânın Evliyasına ihsan ettiği şeyleri istemek caiz midir?
CEVAP
Caiz olduğunu gösteren çeşitli âyet-i kerimeler vardır. Bunlardan biri Neml suresindeki 38. âyet-i kerimedir. Bu âyet-i kerime, Süleyman aleyhisselamın mealen, (Ey cemaatim! Onu kürsisi ile hanginiz getirirsiniz?) dediğini bildirmektedir. Cemaatin içinde, cin ve insanlar ve şeytanlar da vardı. Cinnin kötü kısımlarından, İfrit, sen yerinden kalkmadan onu getiririm, dedi. Süleyman aleyhisselam bundan daha çabuk gelmesini istiyorum dedi. Süleyman aleyhisselamın katibi olan Asaf bin Berhıya, ben daha çabuk getiririm, dedi. Belkıs’ın kürsisi Yemen’de idi. Süleyman aleyhisselam, Şam’da idi. Arada, [insan yürüyüşü ile], üç aylık yol vardı. Oradan Şam’a yer altından hemen getirdi. Bu kürsi, altın ve kıymetli taşlarla süslü bir kanepe idi. Bu bir keramet idi.
Yeni yorum ekle Devamını oku
MUCİZE NE DEMEKTİR?
Submitted by Deniz on Çar, 2007-09-05 04:57 evliyanın kerameti ilham islam keramet mucize mucizeler mucizenin özellikleri mucizenin şartları peygamberler peygamberlere iman peygamberlik vahiy
İmam-ı Rabbani k.s.
Bize göre, (Mucize), Peygamber olduğunu söyliyen kimsenin, doğru söylediğini bildiren şeydir. Mucizenin şartları vardır:
1 - Allahın, mu'tâd sebepler olmadan yapmasıdır. Çünkü, Onun Peygamberini tasdik ettirecektir.
2 - Hârik-ul'âde olmalıdır. Âdet olan şeyler, meselâ güneşin hergün şarktan doğması, ilkbaharda çiçeklerin açması, mucize olmaz.
3 - Bunu, başkalarının yapamaması lâzımdır.
4 - Peygamber olduğunu bildiren kimsenin istediği zaman hâsıl olmalıdır.
5 - İstediğine uygun olmalıdır. Meselâ şu ölüyü dirilteceğim, deyince, başka hârika hâsıl olursa, meselâ dağ ikiye ayrılırsa, mucize olmaz.
Yeni yorum ekle Devamını oku
KERAMET VE İSTİDRAÇ
Submitted by Deniz on Çar, 2007-09-05 04:48 Ahmet Safa Ehli Sünnet uleması evliya evliyanın kerameti irşad islam istidraç istidraç sahipleri kamil mürşid keramet keramet göstermek Maddi kerametler Manevi kerametler mucize mucizenin şartları sihir veli
Keramet, Allah'ı seven, O'na itaat eden ve
O'nun tarafından sevilen velî kullara,
yine Allah tarafından ikram edilen olağanüstü hallerdir.
Bir de bu özelliklere sahip olmayanlardan zuhur eden
olağanüstü haller vardır ki, buna istidraç denilir.
Her iki durumla ilgili ölçüler bilinmelidir ki,
gerçekle sahte olan, velî ile şarlatan birbirinden ayırt edilebilsin.
Allah, gönlünü mâsivâdan temizleyen dilediği velî kuluna dilediği kadar varlık ve eşyayı musahhar kılar. Böylece onların insan ve başka varlıklar üzerinde tasarruf etmelerine (etkide bulunmalarına) izin verir. Hakikatte tasarrufta bulunan ise, Cenab -ı Hak'tan başkası değildir.
Yeni yorum ekle Devamını oku
MUCİZE VE KERAMET HAKTIR
Submitted by Deniz on Cum, 2007-08-31 05:31 evliyanın kerameti keramet keramet göstermek mucize mucizeler mucizenin özellikleri peygamberimizin mucizeleri
Mucize ve kerameti inkâr eden kâfir olmaz mı?
CEVAP
Mucizeyi de kerameti de yaratan Allah’tır. Bunu inkâr eden kâfir olur.
Mucize, peygamber olduğunu söyleyen kimsenin, doğru söylediğini bildiren şeydir.
Mucizeyi Allahü teâlâ yaratmaktadır. Her şeyi Allahü teâlâ yaratmaktadır. Allahü teâlâdan başka yaratıcı yoktur. Şu kadar ki, bu dünyanın ve dünya işlerinin düzgün olması için, Allahü teâlâ, her şeyin yaratılmasını sebeplere bağlamıştır. Bir şeyin yaratılmasını isteyen kimse, o şeyin sebebini kullanır. Sebeplerin çoğu, düşünmekle, tecrübe ile, hesapla bulunacak şeylerdir. Bir şeyin sebebi yapılınca, Allahü teâlâ, o şeyi, dilerse yaratır. Mucize ve keramet böyle değildir. Allahü teâlâ bunları sebepsiz olarak, harika olarak yaratır. Sebebe yapışmak, Allahü teâlânın âdetine uymaktır. Allahü teâlânın sebepsiz yaratması, âdetin haricine çıkmak olur, harika olur.
Mucize, yalnız Peygamberde hasıl olur. Başkasında hasıl olmaz. Herhangi bir kimseyi övmek için (Mucize yaptı) demek, (Mucize olarak kurtuldu) demek, Onun Peygamber olduğunu söylemek olur. Bunda niyete bakılmaz söze bakılır. Herhangi bir kimseye peygamber demek küfür olur. Söyleyenin imanı gider. Allahü teâlâdan başkasına yaratıcı demek, (falanca yarattı) demek de böyledir. Müslümanlar, böyle tehlikeli şeyler söylememelidir.
İnsanların bütün işleri, âdet-i ilâhiyye içinde meydana gelir. Allahü teâlâ, âdetini bozarak, sebepsiz şeyler de yaratır. Bunlar Peygamberlerden meydana gelirse Mucize, evliyadan meydana gelirse Keramet, diğer müminlerden meydana gelirse Firaset, fasıklardan meydana gelirse İstidrac, kâfirlerden zuhur ederse Sihir denir.
Yeni yorum ekle Devamını oku
Allah gaybı kimlere bildirir?
gaipten haber verme gayb gayb bilgisi gaybı bilmek keramet mucize
Evliya gaybı bilmediği gibi Resulullah da gaybı bilemez diyorlar.
CEVAP: Evet Allahtan başka gaybı kimse bilemez. Bilir demek küfürdür. Dün bu konuyu açıklamıştık. Ancak Allah bildirirse Resulü de, evliyası da bilebilir. Önce Resulullahın gaybdan haber verdiğini bildirelim. Sonra evliyanın gaybı bilmesini vesikalandıralım. Resulullah efendimizin mucize olarak gelecekten haber verdiği (Bir zaman gelecek) diye başlayan hadis-i şeriflerden bazıları şunlardır:
(Bir zaman gelecek, yalnız para düşünülüp, helal haram düşünülmeyecek.) [Buharî]
(Rüşvet, hediye diye verilecek, gözdağı için suçsuz kişiler öldürülecek.) [İ. Gazalî]
(Âmirler, imamlar, namazı öldürecek, vaktinden sonraya bırakacaklar.) [Müslim]
Necdi denilen kimseler, (Peygamber mucize, evliya keramet gösterir demek şirktir. Çünkü insana yaratıcılık vasfı verilmiş olur. Bunun için peygamberin veya evliyanın kabrini ziyaret edip onlardan şefaat istemek, onların hürmetine dua etmek şirktir) diyorlar. Bu zihniyetteki insanlar eshabı kiramın kabirlerini yıkıp yerle bir etmişlerdir.
“Gayb meselesi ile ilgili yazınızda geçen ve kafama takılan ifadeleri buraya yazıyorum:
“Salih kullardan gaybiyyatla ilgili mükâşefelerin suduru, Ebû Hayyân’ın söylediği gibi “nadirattan” mıdır, yoksa er-Râzî, İbn Hacer’in dediği gibi yaygın olarak görülen bir durum mudur? Sahabe tabakasından itibaren bu ümmetin salihlerinden aktarılan ve kuşaktan kuşağa intikal eden kerametler tevatür seviyesindedir.”
“Burada benim anladığım kadarıyla (yanlışım varsa düzeltin) halk arasında anlatılan ve bazı kitaplarda da geçen evliya kerametlerinin doğru olduğunu savunmuşsunuz.
Yeni yorum ekle Devamını oku
Harikulâde Şeyler
harika olaylar istidraç keramet mucize
Hârikulade şeyler, tamamen Allah'ın kudreti ile olur. Kulun herhangi bir tesiri yoktur. Çalışmak veya gayret sarfetmekle elde edilemez.
Hârikulade haller dörttür:
1. Mucize: Davasını, inkarcılara isbat etmek için peygamberler tarafından gösterilen bir haldir. Mücizeleri, kafir, fasık veya mümin olsun herkes görür. Peygamberler istedikleri zaman, Allah'ın izniyle mucizeleri icad ederler.
2. Kerâmet: Şeriata uyan, Allah tarafından korkan veliler tarafından gösterilir. Evliyaların kerametini, bir başka veli veya itaatkar müslümanlar görür. Muayyen vakitlerde ibadete teşvik için Allah'ın velilere bahş ettiği hallerdir. Velilerin kerametleri:
a. Mucize: Âciz bırakan, yapılması, meydana getirilmesi insan gücünün üstünde olan şey demektir.
Terim olarak mucize: Peygamberlik iddiasında bulunan kişinin, iddiasını te'yid ve tasdik için Allah'ın onun elinde gösterdiği alışılmış tabiat kanunları ve normal olaylar üstü, harikulâde bir hadisedir.
Mucizenin asıl sahibi Allah tır. Elçisinin doğruluşunu ispat için mucizeyi tasdik aracı olarak onun elinde gösterir.
b. Harika: Alışılmış olmayan, yaran, kesen anlamlarına gelir. Harika olayda, normali kesen olağanüstülük söz konusudur. Alışılmış olmamak harikanın niteliğidir. "Hariku'l - âde" deyiminde, her zaman vuku bulmayan, bilinenin dışındalık mutlaka vardır.
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l Islamiyye, Beyrut (ty), s. 24).
naksiyiz.biz›kitap_html/fikih/keramet.htm kopya daha fazlası
kopyKERÂMET
Değerli, üstün, güzel ve ikrâm. Istilahda; "mü'min ve salih kimsenin eli üzere cereyan eden harikulâde hal" anlamındadır.
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l Islamiyye, Beyrut (ty), s. 24). Burada "harikulâde hal"den maksat, vuku buları olayın, genel-geçer tabiat kanunlarının dışında cereyan etmesidir.
Haddizatında kâinata hâkim olan düzen ve intizam, harikuladelikten çok daha mükemmel bir olaydır. Bu sebepledir ki yüce Allah: "Eğer her ikisinde-yerde ve gökte- Allah'tan başka ilahlar bulunsaydı, onların her ikisi de harap olurdu" (el-Enbiyâ, 21/22) buyurarak kâinata hâkim olan düzen ve intizâmı kendi birliğine delil getirmiştir. Harikulâdeliğin insanlar tarafından önemsenmesi, her gün onları müşâhede etmeleri sebebiyle kâinata hâkim olan bu mükemmel kanunlara karşı alışkanlık kazanmalarından kaynaklanmaktadır.
Tabiat kanunlarının yaratısı Allah olduğuna göre onları değiştirmek de O'nun kudretindedir "Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır. Allah, her şeye Kadirdir" (Âlu Imrân, 3/189). O halde harikulâdeliğin mümkün olup olmadığını tesbit etmek için O'nun bize gönderdiği kitaba müracaat etmemiz gerekir.
Ilimler, özellikle Meryem sûresinin 24-26. âyetlerini, Kehf sûresinin 16-17. âyetlerini ve Âlu Imrân sûresinin 37. âyetini kerâmete delil olarak zikrederler (bk. Râzî, et- Tefsiru'l Kebîr, Tahran (t.y), VIII, 30; EbusSuûd, Irşâdü'l-Aklı's-Selîm, Kahire (t.y), II, 31; Tabatabâî, el-Mizân fi Tefsîri'l-Kur'an, Kum (t.y), III, 174-175)
Hz. Süleyman'ın vezirlerinden birinin Belkıs'ın tahtını Yemen'den Filistin'e göz açıp kapamadan getirmesi (en-Neml, 27/40), Kehf sûresinde anlatıları ashâb-ı kehf kıssası salih insanların kerâmetine örnektir (el-Kehf, 18/9-25). Meryem sûresinde Hz. Meryem'in kuru hurma ağacını sallaması sonucu yaş hurmaların düşmesi hadisesi de Hz. Meryem'in kerametlerindendir. (Meryem, 19/19).
Hadis-i şeriflerde bu konudaki rivayetler ise şöyledir: Abd b. Cüveyîn henüz beşikte olan bir çocukla konuşması (Buhârî, Enbiyâ, 48). Sahibiyle konuşan inek kıssası (Buhârı, Enbiya, 54). Hz. Ömer'in Medine'den Nihavend'deki Islam ordusunun kumandanı Sarıye "dağa çık diye seslenmesi" ve Sarıye'nin bunu duyması (Aclûnî, Keşfu'l-Hafa, II, 380-381).
Allahu Teâlâ Âlu Imrân sûresindeki âyet-i kerîmede şöyle buyurmaktadır: "Bunun üzerine Rabb'ı onu Meryem'i- güzel bir şekilde kabul etti. Onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriyya'yı da ona bakmağa memur etti. Zekeriyyâ ne zaman (Meryem'in bulunduğu) mikraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu: ‚Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?' dedi. O da: ‚Bu Allah tarafından. Şüphesiz Allah, dilediğine hesapsız rızık verir' dedi.' (Âlu Imrân, 3/37).
Âyette Hz. Meryem'e verilen bir rızıktan bahsediliyor. Üzerinde duracağımız husus, bu rızkın nereden gelmiş olabileceğidir. Tabiî yollardan mıydı, yani tabiat kanunlarına uygun bir şekilde mi, yoksa harikulâde bir yoldan mı geliyordu? Âyetin ifade uslûbu ve onu takip eden âyette Hz. Zekeriyya'nın duası, rızkın harikulâde gelmiş olduğunu destekler mahiyettedir. Şöyle ki: Eğer harikulâde bir yoldan gelmemiş olsaydı, bunun Hz. Meryem'i övme makamında zikredilmesinin bir anlamı olmazdı (Râzî, a.g.e, VIII, 30; Âlûsî, Rûhu'l-Meânî, Beyrut (t.y.), III. 144).
Hz. Zekeriyyâ'nın duası meselesine gelince, Hz. Zekeriyyâ yaşlanmış ve hanımı da çocuk getirmekten kesilmişti (Âlû Imrân, 3/40). Ancak Hz. Meryem'e gönderilen bu rızka şahit olunca: "Rabbim bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin" (Âlu Imrân, 3/38). Şeklinde dua etmiştir. Onun oracıkta bu dua ile Allah'tan kendisine temiz bir nesil vermeyi istendiğinde bulunması anlamlıdır. Birçok müfessirin de belirttiği gibi, Hz. Meryem için vukubulan bu olağanüstü hadiseyi görünce, hanımı çok yaşlanmış ve çocuktan kesilmiş olmasına rağmen bir çocuklarının olması arzusu içine düşmüş ve Allah'a bu niyazda bulunmuştur (Fahrüddin er-Razî, a.g.e, VIII, 30; Ebu's-Suûd, II, 31).
Ayrıca rızık kelimesi âyette nekre (belirsiz) olarak zikredilmektedir ki bu, o rızkı tazıme delalet eder. Yani alışılmışın ve beklenenin dışında bir rızık olduğuna işaret vardır (Râzı; a.g.e., VIII, 30; Ebu's-Suûd, a.g.e., II, 30).
Netice olarak bir harikulâdelikten bahsedilmektedir. Salih bir kimsenin eli üzere bir harikulâdeliğin yani kerâmetin vuku bulması mümkündür. Ancak kerâmetin hak olması, her velının bu türden kerâmetlerinin mevcut olmasını gerektirmez. Velâyet, bu tür bir olağanüstülüğe muhtaç değildir (Ibn Ebi'l-Izz el-Hanefî, Şerhu Akide fi't-Tahâviyye, Beyrut 1392 s. 561). Nitekim sahabeden birçoğunun bu tür bir kerâmeti yoktur (Muhammed Fahr Şakfe, et-Tasavvuf Beyne'l Hakk ve'l-Halk, Suriye 1971, s. 103).
Kerâmet hak olmakla birlikte, halkın bu tür olaylara aşırı merak duymaları ve kimi çevrelerin şeyhlerinin propagandası için kerâmet konusunu basamak olarak kullanmaları, kerâmeti olduğundan farklı sınırlara taşımıştır. Gerek Kur'an'dan ve gerek Sünnet'ten keramete delil olarak zikredilen nasslar incelendiğinde bu tür olağanüstülüklerin, ancak salih kişinin bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması durumunda sözkonusu olabildiği, her zaman böyle bir şeyin vuku bulmadığı görülecektir. Ayrıca böyle bir kerâmetin vuku bulması, salih kişinin ne iradesi ve ne de bilgisi dahilinde olan bir husustur. Vuku bulduğunda da, salih kişinin o sıkıntısını hafifletmek veya yok etmek; o sıkıntıyı atlatmak için bir çıkış yolu şeklindedir.
Kerâmetin çekildiği en tehlikeli alanlardan biri, hiç şüphesiz, salih kişinin gaybı bildiği, kalbleri okuduğu şeklindeki kanaattır..
KERÂMET (A - 1)
Hangi peygamberin ümmetinden olursa olsun, velîlerden âdet dışı yâni fizik, kimyâ ve fizyoloji kânunları dışında meydana gelen şeyler, hâdiseler, üstünlükler kerâmet diye isimlendirilir. Allâme Ahmed Hamevî'nin dediği gibi, Allahü teâlâ, sevdiği kullarına kerâmetler ihsân eder. Velîler, kerâmetlerini saklarlar. Kimsenin duymasını istemezler. (E. Ans. c.1, s. 18)
İmâm-ı Rabbânî "Kerâmet haktır. Şirkten yâni Allahü teâlâya ortak koşmaktan, kaçıp kurtulmak, mârifete kavuşmak, kendini yok bilmek kerâmettir." demektedir. (E. Ans. c.1, s. 18)
Abdülganî Nablüsî ise; "Kendisine kerâmet hâsıl olan velî, bu kerâmetin yalnız Allahü teâlânın dileği ve kudreti ile yaratıldığını, kendi dileğinin ve kudretinin hiç bir tesiri olmadığını bilmektedir." demiştir. (E. Ans. c.1, s. 18)
Hindistan evliyâsından ve Kendilerine “Silsile-i aliyye” denilen büyük âlim ve velîlerden Abdullah-ı Dehlevî (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretlerinin talebelerinden iki tanesi bir yolculuktan hocalarına dönüyordu. Yolda kendi aralarında konuşurlarken; "Hocamızın yüksek huzurlarına kavuştuğumuzda, bize ikrâm olarak ne istiyelim?" dediler. Biri; "Bana bir seccâde vermesini isterim." öbürü; "Bana bir takke vermesini arzu ederim." diye konuştu. Huzurlarına varınca, Abdullah-ı Dehlevî herkese, arzu ettiği şeyi ikrâm etti.
Evliyânın büyüklerinden Abdullah bin Ebû Bekr el-Ayderûs (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretleri hakkında, Fakîh Îsâ bin Muhammed şöyle anlatır: Uzak bir diyârda idim. Abdullah el-Ayderûs'u açıkça bulunduğum yerde görmeyi temenni etmiştim. Mescide gittim. Oraya bir dilenci ve yanında birisi gelip benden bir şey istedi. Bir şey vermedim. Oradan ayrılıp başka yere gittim. O dilenci ve yanındaki kişi benim arkamdan geldi. Sonra yine yanıma yaklaşarak benden bir şeyler istedi. Yine yüz vermedim. Bunun üzerine o dilenci ve yanındaki ayrılıp gitti. Bir müddet sonra ben, Abdullah el-Ayderûs'un bulunduğu yere döndüm. Şeyh Abdullah'ın yanına giderek; "Ben sizi gittiğim yerde alenen görmeyi temenni ettim. Lâkin bu isteğim hâsıl olmadı." dedim. Bunun üzerine Ebû Muhammed el-Ayderûs; "Sana alenî görünmem hâsıl oldu. Falan gün duhâ vaktinde sen falan mescidde idin. Senin yanına bir dilenci geldi. Yanında birisi de vardı. Senden bir şeyler istediler. Onlara bir şey vermedin. Sonra kalkıp bir yere gittin. Onlar da seni tâkib etti ve yine bir şeyler istediler. Yine yüz vermedin. İşte o dilencinin yanındaki ben idim. Ben, senin yanına o kılıkla gelmiştim." dedi. Ben; "Efendim! Sizin dedikleriniz doğrudur. Fakat o size fazla benzemiyordu." deyince, Şeyh Abdullah da; "Eğer ben bu hâlimle senin yanına gelse idim, sen beni tanır ve insanlara haber verirdin." buyurdu.
İsfehân'da yetişen evliyânın büyüklerinden ve meşhurlarından Abdullah-ı İsfehânî (rahmetullahi teâlâ aleyh) Allahü teâlânın velî kullarından birinin cenâzesinde bulundu. Cenâze defnedildikten, kabre konulduktan sonra, birisi telkine başlıyacaktı. Telkîn için kalkınca, Abdullah-ı İsfehânî hazretleri tebessüm etti. Talebelerinden birisi sebebini sordu. Buyurdular ki: O hoca telkîne başlayınca, kabre koyduğumuz bu mübârek zât bana; "Ey Necmüddîn! Hiç hayret etmiyor musun ki, kalbi ölü olan bu hoca, hakîki hayâta yeni başlayan diri bir kimseye telkîn veriyor." dedi. Bunun için tebessüm ettim.
Yemen âlimlerinden birisi şöyle anlatmıştır: Bir sene hacca gitmiştim. Yola çıktığımda da, babam ağır hasta idi ve yatıyordu. Mekke-i mükerremeye ulaştım. Hac vazîfesini edâ ettim. Fakat devamlı babamın durumunu düşündüğüm için, gönlüm perişân bir vaziyette idi. Abdullah-ı İsfehânî hazretleri de orada idi. Durumumu ona anlattım. Babamın durumunu anlayıp bana bildirmesi için yalvardım. Başını önüne eğip bir müddet düşündü. Sonra; "Babanız o şiddetli hastalıktan kurtulmuş, sedirinin üzerinde oturuyor. Elinde misvâkı var. Etrâfına kitaplarını koymuş." Buyurup, babamın şeklini ve şemâlini de tarif etti. Hâlbuki daha önce onu görmüş değildi.
Abdullah el-Kassâr (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretleri şöyle anlatmıştır: Bir zamanlar hacca gitmek üzere yola çıkmıştım. Şirâz âlimleriyle görüştüm. Bana dediler ki: "Abdullah-ı Tüsterî ile görüştüğün zaman onun fazîletini, üstünlüğünü kabul ettiğimizi ve selâmımızı söyle. Arefe gününde evinden çıkıp hacılarla vakfeye durduğunu işittik. Bu haber doğru ise bildirsin de bizim bu kerâmeti hususunda tereddüdümüz kalmasın."
Abdullah-ı Tüsterî hazretlerinin yanına varınca selâm verdim. Üzerinde uzun bir elbise vardı. Kendinden geçmiş bir halde oturuyordu. Onu görünce üzerime bir heybet düştü. Konuşmağa cesaret edemedim. Yanında bir yere oturdum O sırada bir kadın geldi;
-Efendim benim kötürüm bir oğlum var. Şifâ bulması için duânızı almaya geldim. dedi. Abdullah Tüsterî:
Abdullah-ı Tüsterî bana doğru baktı ve işâret etti. Hemen kalkıp elinden tuttum. Ayağa kalkıp, ayakkabılarını giydi ve Şat Nehri kenarına gitti. Kadın da peşinden geldi. Kötürüm çocuk nehirde bir sandal içinde oturuyordu. Çocuğa:
-Elini uzat! dedi.
Annesi: -Elini uzatamaz. deyince,
-Sen çocuğu bırak, ondan ayrıl. buyurdu.
Bu sırada çocuk elini Abdullah-ı Tüsterî hazretlerine uzattı. "Ayağa kalk!" deyince de kalktı. Sonra da sandal sâhibi onu kenara yaklaştırdı ve kötürüm çocuk artık yürümeye başladı. Abdullah-ı Tüsterî çocuğa abdest aldırdı ve iki rek'at namaz kılmasını söyledi. Çocuk namazı kılınca, annesine:
-Oğlunun elinden tut! buyurdu. Kadın da elinden tutup götürdü.
Onun bu kerâmetini görünce şaşırdım. Yanına yaklaşıp Şiraz âlimlerinin sözlerini söyledim. Bir müddet başını eğip durdu. Sonra:
-Ey dostum! Bu insanlar dilediğini yapan Allahü teâlâya inanırlar mı? dedi.
-Evet efendim, dedim. Sonra;
-Onlar, ondan ne istiyorlar? buyurdu.
Yemen'de yetişen Şâfiî mezhebi fıkıh âlimlerinden ve evliyâdan Abdullah Yâfiî (rahmetullahi teâlâ aleyh) etrafında toplanan insanlara İslâm dîninin emir ve yasaklarını anlattı. Kabir ziyâretine karşı çıkan ve evliyânın kerâmetini inkâr edenlere cevaplar verdi. Bozuk îtikâd, inanış sâhibi olan İbn-i Teymiyye'ye cevaplar verdi. Evliyânın kerâmetiyle ilgili olarak kendisine soru soran talebelerine şöyle buyurdu:
"Allahü teâlânın yardımı ile derim ki, evliyâda kerâmetlerin zuhûru, meydana gelmesi, aklen câiz ve naklen vâkidir. Aklen câiz olması: Allahü teâlâ her şeye kâdirdir. Kerâmetler de, mûcizeler kâbilinden mümkün olan şeylerdir. Ehl-i sünnet ve cemâat âlimleri eserlerinde böyle olduğunu bildirmişlerdir. Bu, şarkta, garbda, Arab diyârı olsun, Acem diyârı olsun, her tarafta böyledir.
Kerâmetlerin vukûu naklen sâbittir; bu husus, Kur'ân-ı kerîmde, hadîs-i şerîflerde ve haberlerde bildirilmiştir. Kur'ân-ı kerîmde, Âl-i İmrân sûresi otuz yedinci âyetinde hazret-i Meryem hakkında meâlen; "Bunun üzerine Rabbi, Meryem'i güzel bir kabûl ile kabûl buyurdu ve onu iyi bir şekilde yetiştirdi. Zekeriyyâ Peygamberi de ona kefîl (himâyesine me'mur) kıldı. Zekeriyyâ ne zaman Meryem'in bulunduğu mihrâba girdiyse, onun yanında bir yiyecek buldu. "Ey Meryem! Bu sana nereden geliyor?" dedi. O da; "Bu, Allah tarafından gönderiliyor. Şüphe yok ki, Allah dilediğini hesapsız olarak rızıklandırır" dedi." buyrulmuştur. Zekeriyyâ aleyhisselâm, yazın hazret-i Meryem'in yanında kış meyvesi, kışın da yaz meyvesi buluyordu. Yine Kur'ân-ı kerîmde, Meryem sûresi yirmi beşinci âyetinde hazret-i Meryem hakkında meâlen; "Hurmanın da dalını kendine doğru silkele, üzerine devşirilmiş tâze hurmalar dökülsün." buyrulmuştur. Bu tâze hurma, zamânının dışında oluyordu.
Yine Mûsâ aleyhisselâmın annesine, oğlu Mûsâ'yı Nil Nehrine bir sepet içinde bırakması ilhâm olunmuştur. Ayrıca Eshâb-ı Kehf'in (r.anhüm) kıssası, köpeğin onlarla konuşması gibi hayret verici hâdiseler ve daha başkaları, kerâmetlerin naklen delilidir. Bütün buraya kadar zikredilenler, peygamber değil velîlerdendir."
Abdullah Yâfiî hazretleri, Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin hâl ve kerâmetlerinden çok anlatırdı. Buyurdu ki: Abdülkâdir-i Geylânî'ye âit şu kıssa çok meşhûrdur. Evliyânın büyükleri bunu bildirmişlerdir: "Bir kadın, Abdülkâdir-i Geylânî'ye çocuğunu getirip; "Oğlum seni çok seviyor. Ben, Allah için bu oğlumdaki hakkımdan vazgeçtim. Onu sana verdim." dedi. Abdülkâdir-i Geylânî rahmetullahi aleyh de çocuğu kabûl etti. Ona, nefsiyle mücâdeleyi ve tasavvuf yoluna girmeyi emretti. Aradan bir müddet geçtikten sonra, annesi oğlunu görmeye geldi. Oğlunu, açlıktan ve uykusuzluktan zayıflayıp sararmış gördü. Oğlunun sâdece arpa ekmeği yediğini anladı. Bunun üzerine Abdülkâdir-i Geylânî'nin huzûruna girdi. Bu sırada Abdülkâdir-i Geylânî'nin sofrada tavuk yediğini gördü. Abdülkâdir-i Geylânî'ye; "Sen kendin tavuk eti yiyorsun benim çocuk arpa ekmeği yiyor." dedi. Bunun üzerine Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri, elini o kemiklerin üzerine koydu ve; "Çürümüş kemikleri dirilten Allahü teâlânın izni ile kalk!" dedi. Tavuk, gıdaklıyarak kalktı. Sonra Abdülkâdir-i Geylânî, kadına; "Oğlun böyle olduğu zaman, dilediğini yesin." buyurdu. Kadın da çocuğunun böyle bir hoca elinde olgunlaşacağını düşünerek Allahü teâlâya şükür etti.
Osmanlılar zamânında Anadolu'da yetişen velîlerden Seyyid Abdurrahîm Arvâsî (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretleri sohbetlerinde Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretlerinin Mesnevî'sinden de parçalar okutuyordu. Böyle sohbet meclislerinden birinde Mesnevî okunurken, orada bulunan İran ahondlarından (mollalarından) biri Mevlânâ'yı ve Mesnevî'yi küçültücü ve tahkir edici maksatla, bildiği hâlde "Ne okuyorsun?" diye sordu. Abdürrahîm Arvâsî hazretleri; "Mesnevî okuyoruz." buyurdu. İranlı ahond cevap olarak; "Meşnevî (dinlemeye değmez)." dedi. Bu söze din gayreti kabaran ve son derece hiddetlenen Abdürrahîm Arvâsî hazretleri Mesnevî-yi şerîfi rastgele açıp İranlı ahonda; "Şu beyti oku!" buyurdu. İranlı ahond;
"Mesnevî ra meşnevî mehan
Ey sek-i gürgîn bed kerdeî"
yâni Mesnevî'yi meşnevî okuma, ey uyuz köpek kötü bir iş yaptın, meâlinde beyti istemeyerek okuyuverdi. Bu manâlı beyân karşısında ahond ve meclistekiler dehşete kapıldılar. Ahond söyleyecek söz bulamadı. Arslan yuvasına düşmüş, zavallı tilki gibi titremeye başladı. Sonra mecliste bulunanlar Mesnevî'den bu beyti aradıklarında bulamadılar. Bu hâlin Abdürrahmân Arvâsî hazretlerinin bir kerâmeti olduğunu anladılar. Ona karşı daha edepli ve ölçülü davranmaya başladılar. Buna benzer pekçok kerâmetleri görülmüş olan Abdürrahîm Arvâsî hazretlerinin bu kerâmetleri yıllar boyu dilden dile anlatılagelmiştir.
On dokuzuncu yüzyılın büyük velîlerinden Seyyid Abdurrahmân Tâgî (rahmetullahi teâlâ aleyh) çok cömert olup, misafiri ve geleni gideni pek fazla olurdu. Bir gün hanımı ona; "Efendim gelenimiz gidenimiz çok. Beylerin, paşaların ve eşrâfdan olan kimselerin hanımları da geliyorlar. Büyük bir kapıya geldiklerini bildiklerinden çeşitli elbiseler, kıymetli entariler giyiyorlar. Benim üstümde ise hep bu entâri var. Mümkünse bir entâri daha yaptırsanız da arada bir onu da giysem." dedi. Seyyid Abdurrahmân hazretleri; "Sen git mutfağında bulunan teknedeki hamurunla meşgûl ol." buyurdu. Hanımı mutfağa girdi. Tekneyi hamurla değil, altınla dolu buldu. Koşup efendisine geldi, bir yandan ağlıyor, bir yandan da; "Beni affet, bundan sonra senden bir şey istemiyeceğim." deyip, özür diliyordu.
Hindistan'da yetişen evliyâdan büyüklerinden Abdülehad Serhendî hazretlerinin tasavvuf yolunda daha yüksek derecelere kavuşması için amcası Muhammed Ma'sûm Fârûkî (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretleri ona kırk defâ teveccühde yâni mânevî olarak çok yardımda bulunacağına söz verdi. Muhammed Ma'sûm hazretleri otuz dört defâ teveccüh ettikten sonra vefât etti. Yeğeni Abdülehad ise, her gün amcasının kabrine gitti. Amcası, Abdülehad'ın her gelişinde Allahü teâlânın izni ile kabirden kalkarak yeğenine teveccühde bulundu ve onun yüksek mânevî derecelere kavuşması için yardımcı oldu. Yaptıklarını da bir kâğıda yazıp, onun eline verdi. Bu şekilde teveccüh adedini kırka tamamlayarak sözünü yerine getirdi. Abdülehad Serhendî hâdiseyi Muhammed Ma'sûm hazretlerinin oğullarına anlattı ve elindeki altı adet yazıyı gösterdi. Onlar babalarının bizzât kendi el yazısını görünce; "Bu büyük kerâmet ancak ona yakışır, elhak doğrudur." dediler.
Abdülehad Serhendî hazretleri şöyle nakletti: Peygamber efendimizin kabr-i seâdetlerini edeple ziyâret ediyordum. Üzerime güzel bir hil'at yâni elbise giydirildi ve; "Seni kardeşin ile kuvvetlendireceğiz." buyruldu.
Ruh bilgilerinin, tasavvuf ilminin mütehassısı, son asır âlim ve velîlerinden Seyyid Abdülhakîm Arvâsî (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretleri buyurdular ki: Gerçek kerâmet, kerâmetin gizlenmesidir. Bunun dışında görünenler, velînin irâde ve ihtiyârı ile değildir. İlâhî hikmet öyle gerektiriyor demektir. Allahü teâlâ sırrını eminine verir. Bilen söylemez, söyleyen bilmez.
Hâlid Turhan Bey anlatır: Bir gün Seyyid Abdülhakîm Arvâsî hazretlerinin ziyâretlerine gitmiştim. Kütüphânelerinden bir kitap çekip, bir yerini açıp bana verdiler ve; "Buyurun, okuyun!" buyurdular. Arapça idi. Okumaya çalıştım. Yanlış okuyunca düzeltirlerdi. Bir daha okuttular ve gene yanlışlarımı düzelttiler. Sonra; "Türkçeye çevirin!" buyurdular. Takıldığım çok ibâreler oldu. Yardım ettiler, hattâ kendileri tercüme ettiler. Bir daha okutup, bir daha tercüme ettirdiler. İyice anlamıştım. Vefâtlarından yirmi sene kadar sonra, kütüphâne müdürlüğü için, Ankara'da imtihana girdim. İmtihanda elime bir Arapça kitap verdiler ve bir yerini açıp, okuyun dediler. Bir de ne göreyim, Abdülhakîm Efendinin verdiği kitap ve açtıkları sayfa değil mi? Okudum, tercüme ettim. İmtihanı kazandım. Kütüphâne müdürü oldum. Ama imtihandan çıkınca, Efendinin bu büyük ve açık kerâmetini görünce hüngür hüngür ağladım.
Evliyânın büyüklerinden Gavs-ül-âzam Seyyid Abdülkâdir Geylânî (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretleri hakkında Muhammed Ezher şöyle anlatır: Allahü teâlânın izni ile bir anda birçok yerde bulunurdu.
Ramazân-ı şerîfte bir gün, ayrı ayrı yetmiş kişi, birbirinden habersiz, Gavs-ül-a'zamı iftâra dâvet etti. Herbiri kendi evini şereflendirmek, bereketlendirmek istiyordu. Her birinin dâvetini kabûl etti, aynı anda dâvet edenlerin evlerinde iftarda bulundu, onlarla birlikte yemek yedi. Bu haber, bu büyük ve havsalaya sığmaz kerâmet, bir anda Bağdad'a yayıldı. Huzûrunda hizmet eden hizmetçilerden biri, Gavs-ül-âzam o akşam tekkesinden çıkmadığı, iftarı burada yaptığı hâlde, o kimselerin evlerine girip, onlarla yemek yemesi ve bu yemeğin aynı anda olması nasıl olur? diye düşündüğü zaman, Gavs-ül-âzam, o hizmetçisine dönerek; "Onlar doğru söylüyorlar, herbirinin dâvetinde bulundum, ayrı ayrı, fakat aynı zamanda herbirinin evlerinde yemek yedim" buyurdu.
Ebü’l-Hacer Hâmid Hirânî şöyle anlatır: Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri buyurdular ki:
"Kerâmetler ancak bir hayır, hikmet için gösterilir. Kerâmetini gizlemeyen dünyâya düşkündür. Bana talebe olan yâhut evlâdımdan ve halîfelerime bağlı olup, kerâmet derecesine ulaşıp, maksatsız kerâmet izhar edenin yüzü iki dünyâda kara olur."
Mısır evliyâsının büyüklerinden ve Şafîi mezhebi fıkıh âlimi Abdülvehhâb-ı Şa’rânî (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretlerinin talebelerinden Şerefüddîn bin Emir hastalanmıştı. Ağrılarının şiddeti, gün geçtikçe daha da artıyordu. Öyle ki, artık ölümünü bekler oldu. Günlerce uykusuzluğun verdiği bir halsizlik içinde gözkapakları kapandı. Uyumağa başladı. Rüyâsında büyük bir nehirde yüzüyordu. Nehrin aşağı taraflarında bir köprü ve onun da aşağısında bir çağlayan vardı. Bu çağlayandan canlı bir kimse aşağı düşse, normalde parça parça olurdu. Akan sular onu sürükleye sürükleye köprüye doğru götürüyordu. Eğer köprüde tutunacak bir yer bulamazsa, çağlayandan aşağı düşecekti. Bütün gayretine rağmen köprüye tutunamadı. Büyük bir korkuya kapıldı. Çağlayanın başına geldiği an, bir el onu tutup kenara çekti. Ölümden kurtulmuştu. Elin sâhibine baktığında, zamânın en meşhûr âlimi ve velîsi olan hocası Abdülvehhâb-ı Şa'rânî'yi gördü. Ona tebessüm ediyordu. Uyandığında da hastalığının geçtiğini, hiçbir derdinin kalmadığını gördü.
a
İSLAM ANSİKLOPEDİSİ
KERÂMET
LEDÜN İLMİ, KEŞF VE KERAMET
Keşf ve keramet Türkçe'de aynı anlamda kullanılır. Keşf lügatte "perdenin açılması" diğer bir tabirle "kalb gözünün açılması" demektir. Kuran'ı kerim'de insanın gözünden gaflet perdesi kalkıp basiretle kainata baktığında çok ince bazı sırlara aşina olabileceğine işaret edilmiştir. Nitekim kaf süresi 22. ayet-i kerimesinde mealen "And olsun sen gaflette idin, biz senin perdeni kaldırdık (keşf) , bugün artık gözün keskindir" buyurulmaktadır. Yani artık ilahi incelikleri görebilecek basirete sahipsin. Ayette gaflet perdesinin kalkması anlamına gelen keşf tasavvufta ibadet ve taat sonucu mazhar olunacak basiretle kainat kitabını okumak ve bu suretle bir takım sırlara erişmek manasında kullanılmıştır. Tasavvuf, bir boyutuyla insanı ahlaki kemale hazırlayan bir eğitim sistemi ve bir boyutuyla da marifet yoludur.
Seyri sulük diye ifade edilen tasavvufi eğitim, ruhi yükselişi hedeflemektedir. Ruhi yükseliş ve manevi terakki sonucu insanın vehbi bir takımbilgilere erişebileceği kabul edilmektedir ."Vehbi Bilgi" kula Hakk tarafından ilham yoluyla geçebilecek "keşf" i bilgilerdir. Vahiy ile asla karıştırılmamalıdır. Bütün islami ilimlerin kaynağı Kuran ve sünnettir. Bu kaynakların yorumu konusunda fıkıh ve kelam gibi ilimler akıl aracılığı ile istidlal ve nazar yolunu kullanırken tasavvuf "keşf ve ilham" yani "ledün" yolunu kullanmaktadır. Ancak ilmiledün sırrına girmek ermek ibadet, riyazat ve mücahede ile belli bir manevi olgunluğa ermeyi gerektirmektedir.
Kuran'ı kerim ayetlerinde ve hadiselerde insanın ibadet ve takva ve manevi yükseliş sonucu bir takım ince seziş ilham ve bilgilere erişebileceğine delil olabilecek ifadeler vardır. Nitekim Kehf suresinde Hz. Musa ile Hızır (as) arkadaşlığı sırasında Hz. Musa'nın olayların dış yüzüne bakarak hükmettiği, Hızır (as)' ın ise ilm -i ledün sayesinde meselenin iç yüzüne vakıf olduğu görülmektedir. Enfal Suresi 29. ayeti kerimesinde de "Eğer takva üzerine olursanız Allah size furkan ve nur verir.
Bir hadisi şerifede "her ümmetin muhaddesleri keşf ve ilhama mazh! ar kişileri vardır. Bu ümmetin muhaddeslerinden biride Ömer b. Hattab'dır" buyurulmuştur.
Hz. Ebu Hureyre: "Ben Allah Rasulünden iki kab ilim aldım. Bunlardan birini halka anlattım, diğerini eğer meydana çıkıp anlatacak olsaydım, şu boynum giderdi" buyurmuştur. Mutasavvıslara göre bu hadiste geçen ve anlatılmayan ilim şeriata bağlılık ve peygamberimiz (s.a.v) Efendimize muhabbet sonucu meydana gelen ledün ilmidir. Allah resülü'nün sırdaşı Ebu Hüzeyfe'ye özellikle nifak ve münafıklar konusunda kıyamete kadar olacak şeyleri haber verdiği bilinmektedir. Keramet.
İkram kerem lütuf ve ihsan anlamına gelebildiği gibi. mü'min bir kulda harikulade halin zuhur etmesine de denir.Ehli sünnet uleması kerametin hak olduğunda müttefiktir. Keramet ehli: amel sahibi salih, inançlı bir mü'min olmalıdır.İnancı olmayanın olğanüstü hallerine keramet değil istidrac, sihir ve mekr adı verilir. Peygamberlerin gösterdiği olağanüstü şeylere ise "mucize" denir. Ancak mucize peygamber tarafından hasımlarla çekişme ya da, münazara sırasında peygamberliğini teyit için gösterilir. Peygamber istediği zaman mucize ızharına muktedir değildir. Ve mucizenin izharı vaciptir. Kerametin ise gizliliği gereklidir.
Mucize de, keramet te bütün fiiller gibi Allah'ü Teâlaya aittir. Allah Rasülünden ilmi havas adıyla öğrenilen ve daha sonraki nesillere yazılı ve sözlü olarak değilde manevi veraset, ruhi tecrübe ve hal yoluyla intikal eden ibadet ve muhabbet sonucu elde edilen "ilm-i ledün adıyla anılan bir bilgi türü vardır. Bu bilgi türü tasavvufun konusuna girmektedir. Çünkü tasavvufun konusu "Marifettullah" yani Allah'ü Teâlayı tanımaktır. a) Hz.İsa'ya hamile olan annesi Hz. Meryem onu Allah'ü Teâlaya adamıştır. Doğduğunda onu bir mabedin kapısına koyar, onun bakımını teyzesinin kocası Zekeriyya (as) üzerine alır: Zekeriyya, Meryemin yanına her gidişinde bir rızık bulur. Bunun nereden geldiğini soruncada, Rabbimin katından cevabını alır, çünkü Allah dilediğini hesapsız rızıklandırır.
(Ali imran suresi 36-37 ayetler) b)Hz. Meryem oğlu İsa'yı doğurduğu zaman o annesine, "hurmanın dalını silkele üzerine derilmiş taze hurmalar dökülsün" der.
Hz. Meryem ağacı silkeliyince kuru kütükten üzerine taze hurmalar dökülür. Bu olağanüstü ikramlara nail olan Hz. Meryem peygamber değildir.
Bunlar olsa olsa ondan bir keramettir. c) Hz. Musa (as) ile Hızır (as) arasında geçen kıssada peygamber olan Hz. Musa'ya peygamber olmayan ve Allah'ü Teâlanın kullarından biri dediği Hızır (as) bir süre rehberlik etmiş ve kendisine Hak katından verilen ledünnü bilgiler sayesinde bazı sırları çözmüştür.
Hızır (as) Peygamber olmadığına göre bu da onun kerametidir. d) Hz. Süleyman'ın veziri Asaf b. Behriya, Belkıs'ın tahtını göz açıp kapayıncaya kadar kısa bir sürede getirmiştir.Nitekim bu olay Kuran'da Neml suresinde anlatılır. Saba melikesi Belkıs'ın tahtını kudüse getiren Asaf, peygamber değil Hz.Süleymanın ümmetinden biridir, bu olayda ancak bir keramettir. Mü'minler birbirlerini Allah (cc) için sevdiklerinden dolayı gönülden gönüle nur geçer, ilham geçer.
Peygamberimiz (s.a.v)'in katiplerinden olan Abdullah ibni Serah Medine'de islamı anlatırken Peygamberimiz (s.a.v) in gönlünden gelen bir nurla beslenir ve ilhamla islam'ı anlatırdı, fakat bunu ilham yoluyla değilde kendisinin yaptığını zannederek bu işi artık bende yaparım der, o ilham kesilince mürted olur ve Mekke'ye kaçmak zorunda kalır. Birbirinden yanan mum misali Peygamberimiz (s.a.v) den Hz. Ali (kv) ye geçen ve seyyitler yolu ile günümüze kadar ulaşan bu nur yoluna girip Allah'ü Teâla'nın Peygamberimiz(s.a.v)in pirimiz Abdulkadir Geylani Hazretlerini manevi askerleri olarak islami yaşamaya ve onu anlatmaya gayret göstermeliyiz.
Tebliğ anında karşı çıkanlar olabilir, her türlü mucizeye rağmen Ebu Cehil ve Ebu Lehep hasetten taş atarlardı.Hatta daha da ileri giderse mucizelere sihir dediler. Bunları göz önüne alarak taş atılacağı düşünülmemeli. Bugün de karşı çıkanlar olabilir. Marifet ilmine, keramete, ilhama hatta islama bile karşı çıkanlar olabilir,ancak bunlar, mü'mini yıldırmamalıdır. Bir müslümanın görevi: Allah'ü Teâla'nın emirlerini yaşamak başkalarına aktarmaktır. Çevrenin metni veya dışlaması mü'mini ilgilendirmemelidir. çünkü o yaptıklarını Allah (cc) rızası için yapmalıdır. Bu sebeple onun zerrecik ameli, semaları doldurur,bu amel zikirdir.
Zikir Allah'ü Teâla'nın makamına kadar yükselen sestir. Ve tabiri caiz ise bir pazarlıktır.Bu pazarlık kulluğa kabul edilmenin pazarlığıdır. Bu pazarlık peygamberimiz (s.a.v) Efendimize ümmet olmanın pazarlığıdır. Bu pazarlık cennetin pazarlığıdır. Bu pazarlık cemlini görme pazarlığıdır.La teşbih vela misal: Tüccar pazara matağını götürmeden onu temizler, katgı maddesi varsa onlardan arındırır ki: daha pahalıya satabilsin. Mü'mininde pazarlıktan karlı çıkabilmesi için tıpkı akabe'de Peygamb! erimiz (s.a.v) 'e beyat edenler gibi onun varislerinden birine tam bir teslimiyet ile beyat edip ibadetlerini huşu ile yapılmalıdır ki kulluğa kabul hakkını kazanabilsin. Peygamber (s.a.v) Efendimizin en büyük mucizesi kur'an-ı kerim'dir. Kendisi en büyük mucize olduğu gibi bir çok mucizeyi, kerameti, geçmişten ve gelecekten haber verişi, tarifi mümkün olmayan bir mucizenin ısbatı ve belgesidir. Mekkeliler peygamber (s.a.v) Efendimizden mucize göstermesini istediler, bir parmak işaretiyle ay ikiye bölündü ve bir müddet sonra tekrar birleşti. Bu mucize kamer suresinde (1-2. ayetler) "kıyamet yaklaştı yaklaştı ve ay yarıldı. Onlar bir mucize görürlerse hemen yüz çevirirler ve: eskiden beri devam edegelen bir büyüdür, derler" şeklinde anlatılır. "Alimler peygamberlerin varisleridir."Peygamberlerden alimlere, başka bir tabirle varislerine feraset, rüya ve ilham kalmıştır. Mutavvasıflardan biri: ayetlerin sadece Allah'a (cc),mucizelerin peygamberlere, kerametlerinde velilere ve salih mü'minlere ait olduğunu söylemiştir. Peygamber (s.a.v.) Efendimizin önceki peygamberler üstünlüğü bir gerçektir. O halde,z önceki peygamberlerin ümmetlerine verilen keramet hakkının peygamber (s.a.v) Efendimizin ümmetine verilmeyeceğini kim iddia edebilir? Keramet haktır, ashab-ı kirama ve evliyaullaha Allah'ın bir lütfudur.
Hz. ömer (r.a) Medine'de hutbe okurken "Ya sariye el-cebel" sözünün iran'daki ordu komutanı Sariye (r.a) tarafından duyulması ashabı kiramın kerameti yaşadığının bir delilidir.Peygamber (s.a.v) Efendimiz buyurmuşturki: "Benim ümmetimin içinde ilhama mazhar olanlar vardır. Ömer b. Hattab bunardan biridir." Evliyaullah'ın büyüklerinden Muhyiddin Arabi hazretlerinin vehhabilik fikrinin doğacağını yıllar önce haber vermesi kerametin var olduğunun bir belgesi değilmidir? Mutasavvıslardan biri şöyle buyurur: "Kırk gün süreyle samimiyet ve ihlasla, zühde devam eden kişide Allah (cc) tarafından bir takım kerametler zahir olmaya başlar. kimden böyle bir zahir olmamışsa bu onun zühdündeki sadakat ve ihlas noksanlığındandır." Ashab-ı kiram ve evliyaullah Allah Teâla'nın lütfuyla bir çok kerametler yaşamıştır ve günümüzdeki evliyaullah da kerameti bizzat yaşamaktadır. Seyyid Muhammed (ks) Efendinin müridlerinden birisi şöyle anlatır: Bir kaç arkadaşımla birlikte bir mürşide bey'at etmek tarikata girmek için bir arayış içinde idik. Arkadaşlarımdan birisi konya'da bir mürşidi kamilin olduğunu söyledi, ben de istihare yapayım dedim ve o gece: o güne kadar tanımadığım ve adını duymadığım Seyyid muhammetd (k.s) Efendiyi rüyamda gördüm sonra yanına gittim. Camide namazı kıldıktan sonra cemaat çıktı ve bana adımla hitab ederek gel diye çağırdı." Keramet, keramet sahibine Allah Teâla'nın bir övgüsüdür, onlara lütfettiği bir yücelik ve onlara olan sevgisinin belirtisidir. Onlara gönül genişliği vermesi ve onların duasını kabul etmesidir. Mutasavıflar tarafında: keramete mazhar olan ve sevdiği kullarına ölüm sarhoşluğunu kolaylaştırması, iman ve marifette sabit kılması, kabirlerinin geniş olması, şefaat hakkı kazanmaları ve en önemlisi, Allah Teâla'nın cemalini görmeleri ile müjdelenmiş olmalarıdır. İbrahim Aleyhisselam bir gün denizin kenarında otururken, suya yakın bir yerde bulunan hayvan ölüsünden, dalga vurunca denizdeki, dalga çekilince karadaki hayvanların yediğini gördü. İbrahim Aleyhisselam kalbinden, bunun her parçası ayrı yere gidiyor, nasıl dirilir? diyordu. Kuran-ı kerim bu olayı şöyle anlatır: "İbrahim Rabbine: Ey rabbim! Ölüyü nasıl dirilttiğini bana göster, demişti. Rabbi ona; yoksa inanmadınmı? dedi. İbrahim:Hayır, inandım fakat kalbimin mutmain olması için (görmek istedim) dedi."Bunun üzerine Allah; öyleyse dörtz tane kuş yakala, onları yanına al , sonra (kesip parçala) her dağın başına onlardan bir parça koy. Sonra da onları kendine çağır, koşarak sana gelirler. Bil ki Allah Azizdir, hakimdir, buyurdu. (bakara-260) Kur'an-ı kerim'de anlatılan bu kıssaya göre insan nefsinin görmediği şeylere inanmakta zorlanması yaratılıştandır. Kuran-ı kerim'de akılla düşünüldüğünde kabullenemeyecek bir çok hadiseler vardır, tıpkı anlatılan kerametler gibi, ama müslüman gayba da inanandır. Fakat nefsi yaratılış itibarıyla gayba imanda zorlanır. Onun için inandığı şeyleri bizzat görmek ister.
Her şeyi bilen, Alim olans Allah Teâla bunu da bildiği ve nefislerin mutmain olması için Peygamberlere mucize, evliyaullaha da keramet gösterme yetkisi lütfetmiştir. Allah Teâla'nın izni olmadan ne mucize, ne de kerametin gösterilmesi mümkün değildir. Peygamberler mucizelerini ayan-beyan herkese ve genellikle müşriklere karşı delil olarak gösterirler. fakat evliyaul-lah kerametini mümkün mertebe gizlerle ve bu yola da mümkün olduğu ! kadar az baş vururlar. Asıl önemli olan keramet göstermek deği, islamı yaşamaktır. Ashab-ı kiramın (r.a) yaşadığı gibi yaşamaktır. Müslümanlar Mekke'den Medine'ye hicret ettikten sonra Cündüp ibn Demre (r.a)hicret etmek istedi fakat yaşlı ve hasta idi. Hicret için ısrar edince oğulları dayanamadı ve sedye ile taşıyarak hicret etmeye karar verdiler ve ettiler.
Medine'ye yaklaştıklarında o ihtiyar sahabi ölümle burun buruna geldi. Sağ elini sol elinin üzerine koydu ve; "Allahım, şu senin, şu da Rasulünün eli,rasulün sana ne ile bey'at ettiyse ben de öyle bey'at ediyorum"dedi ve ruhunu teslim etti. Medine'de bu haberi duyan sahabeler Cündüp ibni Demre'nin (r.a) hicret sevabı alamadığını fısıldaşıyorlardı. Fakat Allah Teâla o ihtiyar kulunun durumunu Nisa Süresi 100. ayetinde şöyle açıklıyordu: "Kim Allah'a ve Rasülüne itaatle hicret ederek evinden çıkarda, sonra kendisine ölüm yetişirse onun ecri gerçekten Allah'a düşmüştür. Allah çok bayışlayıcı ve esirgeyicidir." Mü'minlerinPeygamber (s.a.v)Efendimize ya da onun varisine be'yat edip onun izinden giderek islamı yaşamaları,bunun ayet ya da ilham ile teyid edilmesinden daha güzel ne olabilir?
Ne mutlu imanı ve kulluğu ayet ya da ilham ile teyid edilenlere. Allah'ım bizi onları sevmek ve onlardan olmakla lütuflandır.
Muammer Ersoy
Keramet
“Keramet, âdeti nakz yolu ile velîden zuhur eder”. (Yani tabiat kanunlarının işlerliğini durdurmak, geçerliliğini sekteye uğrutmak ve tesirliliğini geçici bir zaman için...
ebulfukara.com›site/index.php… kopya daha fazlası
daha fazlas
Keramet
“Velîlerin kerametleri haktır”
Velî, mümkün olduğu nisbette Allah Taâlâ ve sıfatlan hakkında marifet ve bilgi sahibi (ârif-i billahî olan, ibadet ve taatlara sürekli olarak riayet eden, günah ve kötülükten daimi surette kaçman, (nefsanî ve süfli arzulara, isteklere ve) nazlara, şehvet ve hırsla dalmaktan uzak kalan kişidir.
Velinin kerameti; peygamberlik davası ile ilgili bulunmamak şartiyle, ondan zuhur eden harikulade (ve tabiat kanunlarının üstündeki fevkalâde) hadiselerdir. “İman ve iyi amelle ilgisi bulunmayan kişilerden zuhur eden harikulade hadiselere istidrac, peygamberlik davasıyle ilgili olan harikulade hadiselere mucize denir.
Kerametin hakikat ve mahiyetinin delili, sahabe ve onlardan sonra gelenlerden zuhur edip te tevatür derecesine ulaşan ve onun için de inkârı imkânsız olan harikulade hadiselerdir. Bize nakledilen bu nevi hadiseler, tafsilat ve teferruat itibariyle her ne kadar âhâd senetlerle rivayet edilmişse de, özellikle bu rivayetlerin birleştikleri ortak nokta mütevatîrdir.
Ayrıca, Hz. Meryem'den (Bk. Ali îmran, 3/37) ve Süleyman (a.s.)ın veziri (olan Asef) ten (Bk. Necm, 27/40) (kerametlerin ve) harikulade hadiselerin zuhur ettiği açıkça ifade edilmiştir. (Böylece) vukuu sabit olduktan sonra imkânını ispat etmeye ihtiyaç yoktur. (Zira vukuu imkânına şahid ve delildir. Mümkün olmasaydı vaki olmazdı. Velilik konusunda geniş bilgi için bk: Kuşeyri risalesi, s. 368 Tere. S. Uludağ, İst. 1978).
Müellif Ömer Nesefi, bundan sonra kerameti izah etmek, aklın ciddî surette garib ve tuhaf bulduğu bazı keramet vakalarını tek tek göstermek için şu sözleri irad etmişti:
“Keramet, âdeti nakz yolu ile velîden zuhur eder”
(Yani tabiat kanunlarının işlerliğini durdurmak, geçerliliğini sekteye uğrutmak ve tesirliliğini geçici bir zaman için, belli kişi ve olaylara mahsus olmak üzere durdurmak suretiyle ortaya çıkan olağanüstü olaylardır).
“Az süre içinde uzun mesafe katetmek” (tayy-i mekân),
Meselâ Süleyman (a.s.)ın adamı olan Asaf b. Berhiya'nın -meşhur olan görüş budur- göz açıp kapama süresi içinde, hatta ondan daha az bir zamanda, Belkıs'ın tahtını uzak bir mesafeden getirmesi gibi (Bk. Nemi, 27/40). (Mutasavvıflar ayrıca tayy-ı mekâna da inanırlar ve: “Allah zaman içinde zaman yaratır", derler).
“İhtiyaç duyulduğunda yenecek, içilecek ve giyilecek şeylerin zuhur etmesi, kendiliğinden ortaya çıkması”
Nitekim Hz. Meryem hakkında bu durum söz konusudur, “Zekeriyya mihraba her gelişinde Hz. Meryem (a.s.)in yanında bir rızık (ve gıda maddeleri) bulur, 'Ey Meryem, bunlar sana nereden geliyor', der O da: 'Allah tarafından', diye cevap verirdi” (Ali îmran, 3/37).
“Su üzerinde yürümek”,
Nitekim veli olan Selefin bir çoğundan bu gibi hadiseler nakledilmiştir.
“Havada uçmak”,
Nitekim Cafer b. Ebu Talib'ten ve Serahslı Lokman'danbu gibi vakalar rivayet edilir. (Cafer-i Tayyar “Uçan Cafer” Hz. Ali'nin kardeşidir. Lokman-ı perende”Uçan Lokman”nin Hacı Bektaş ile ilgisi vardır).
“Cansız maddelerin ve hayvanların konuşmaları”,
Cansız maddelerin konuşmasına misâl: Rivayet olunur ki, Ebu Derda ile Selman-ı Farisî'nin önlerinde bulunan bir sahan teşbih etmiş (Subhanellah, demiş) onlar da bu sesi işitmişlerdi [15].
Hayvanların konuşmasına misâl: a) Köpek Ashab-ı kehfle konuşmuştu, b) Peygamber (s.a.)in şöyle dediği rivayet olunur: “Adamın Diri, bir sığırın sırtına yük vurmuş ve önüne katıp götürüyordu. Bu esnada, sığır adama bakmış ve, 'Ben bu iş için yaratılmadım, sadece çift sürmek için yaratıldım', demişti. Hz. Peygamber bu hadiseyi anlatınca, orada bulunan topluluk, hayret ederek, 'Sübhanellah.' Sığır da mı konuşurmuş? demişlerdi. Bunun üzerine Resûlüllah (s.a.), “Ben buna ninanıyorum! (Ebu Bekir ve Ömer r.a.) da inanırlar, buyurmuştu” [16].
“Ve bunlara benzer daha başka şeyler”
Medine'de minberde bulunan Ömer (r.a.) in Nihavend'deki orduyu görmesi gibi. Hz. Ömer'in ordu komutanı olan zata, “Ya Sâriye el-cebele!” (Dağa sığın, dağa!) diye seslendiği, böylece orada bulunan ve arkadan çevirme harekâtına girişen düşmanın harb oyununa karşı komutanına taktik verdiği hikâye edilir. Mesafenin uzunluğuna rağmen komutan Sâriye'nin Hz. Ömer'in sesini işitmesi (daha doğrusu Hz. Ömer'in orduyu görüp sesini komutanına işittirmesi) keramettir. Hz. Halid (r.a.) in içtiği zehirden zarar görmemesi, Hz. Ömer'in gönderdiği bir mektup üzerine, o sırada suları azalan Nil nehrinin taşması ve benzeri hadiseler gibi sayılmayacak pek çok keramet vakası vardır.
“Harikulade hadiselerin velilerden de zuhur etmesi mümkün olsaydı, o zaman kerametle mucize birbirine karışırdı, bunun neticesinde de peygamberi, peygamber olmayandan ayırdetmek mümkün olmazdı”, gibi delil ve düşüncelerle; Mutezile, evliyanın kerametini inkâr ettiği için (Eş'arîlerden Ebu îshak İsferanî de aynı görüştedir), Müellif Ömer Nesefî, buna işaret ederek dedi ki:
“Bu kerametler”,
Yani, bir ümmete mensup fertlerden biri olan bir velîden zuhur eden harikulade hadiseler,
“Kendisinden keramet zuhur eden ferdin bağlı bulunduğu ümmetin peygamberine ait bir mucize olarak kabul edilir. Çünkü bu keramet sayesinde o şahsın velî olduğu zahir olur. Bir kimse dindarlığında hak üzere (ve dine bağlılığında samimi ve sâdık) olmazsa velî olamaz. Velînin dindarlığı ise”, lisan ve kalble “tâbi olduğu Resulün peygamberliğini ikrar etmek”, bununla beraber bütün emir ve nehiylerinde kendisine itaat etmek “ile olur”
(Cüneyd'in kerameti Hz. Peygamber'in mucizesidir). Onun içindir ki, peygamberlere tâbi olmak söz konusu olmadan bizzat ve müstakillen velî olduğunu iddia eden bir veli aslında velî sayılmaz, kendisinden bu gibi harikulade halle (istidrac olmak üzere meydana gelir, ama katiyen keramet olmak üzere) zuhur etmez.
Velhasıl, ister kendisinden zuhur etsin, isterse kendisine bağlı olan ümmet fertlerinden bir zattan zuhur etsin, harikulade bir hadise peygamberlere nisbetle mucize, velîye nisbetle keramettir. Zira kendisinden harikulade bir hadise zuhur eden şahıs, peygamberlik davasında bulunmamaktadır. Netice olarak, peygamberlerin nebî olduğunu kesinlikle bilmeleri, harikulade bir şey göstermeye kasd ve azmetmeleri, mucizenin gereğine göre hükmetmeleri (ve ona göre davranarak, “Ben peygamberim” demeleri) şarttır. Halbuki velî için bunlardan hiçbiri söz konusu değildir, onda durum bunun tam aksinedir [17].
[17] Mucize bahsinde de temas edildiği gibi harikulade hallerin başlıca çeşitleri şunlardır:
1. Mucize: Vahye mazhar olduktan sonra nebilerden zuhur eder.
2. İrhâs: Vahye mazhar olmadan evvel nebilerden zuhur eder zira, kendisine vahiy gelmeden evvel nebî'nin hali velînin halinden daha agağı değildir.
3. Keramet: Peygamberine sıkı ve samimi bir şekilde bağlı olan ve ona titizlikle tabi olan velîlerden zuhur eder. Asîmda bir velînin kerameti tabi bulunduğu nebî'nin mucizesidir. Hz. Mevlânâ'nın kerametleri
Hz. Peygamber'e ait mucizelerdir. Bu gibi harikulade hadiseler nebiye göre mucize, o nebiye tabi bulunan velîden zuhuruna nisbetle de keramet adını alır.
4. Meûnet (yardım, destek): Hakk Taâlâ'nın, herhangi bir mümin ve müslümani, darda kaldığı ve sıkıntıya düştüğü zaman harikulade bir gekilde kurtarmasına meûnet denir.
5. İstidrac: Kâfir ve fâsık kişilerden zuhur eden harikulade hadiselerdir, İman ve hidâyet dairesine girmesi için her türlü çaba sarfedildiği halde, sırf inad, kibir, benlik ve ihtirasları sebebiyle hak yola gelmeyenlere, Allah bir takım harikulade haller verir. Onlar da bu hal-t lere bakarak doğru yolda olduklarım iddia ederler. Böylece şımanr, böbürlenir, azgınlıkta ve haksızlıkta son derece ileri giderler. Azgınlıkları ve haksızlıkları arttığı oranda çekecekleri azabın şiddeti de faz-lalaşir. Azgınlık merdiveninin yüzüncü basamağından düşen bir kimsenin çekeceği acı ile bininci basamağından düşeninki kat kat fazla olur (Bk. A'raf, 7/182; Kalem, 68/44).
6. İhanet (hor, hakir ve zelil kılmak): Yalancı peygamberin davasında yalancı olduğunu gösteren ve onların isteklerinin tam zıddı olar cak şekilde ortaya çıkan harikulade hadiselerdir. Müseylimetu'l-Kezzab tek gözü kör olan bir adama, gözü iyi olsun, diye dua etmiş, bunun üzerine adamın gören gözü de kör olmuştu.
7. Şa'beze (Göz boyama, hokkabazlık): Sihir ve büyü (duyu organlarım yanıltma, ilizyon) gibi hadiseler de harikulade olaylar sayılabilir. Fakat bunlar istidrac ve ihanet nevinden olan, dinî değeri bulunmayan, aksine sahiplerinin dînce makbul kişiler olmadıklarını gösteren vakıalardır.
Îslâmda ve tasavvufta keramet hak olarak kabul edilmiş, fakat önemi abartılmamıgtır. İstikamet daima kerametten üstün tutulmuştur: Ebu Ali Cüzcanî şöyle demiştir: “îstikamet sahib” ol, ama keramet talibi olma. Zira Rabbin senden istikameti istediği halde, nefsin keramet taleb etmek İçin seni tahrik etmektedir (Bk. Kuşeyrî risalesi, İstikamet bahsi), Abdullah b. Tüsterî;“En büyük keramet, kötü bir huyu iyi bir huyla değiştirebilmektir”, demiştir (Bk. Kuşeyrî risalesi, Kerametler bahsi). Tüsterî'ye göre keramet, ağlayan çocukları susturmak için verilen afyon gibidir (Bk. aynı yer).
Gerçekten de aslında hak olan keramete, cahil halk tarafından gösterilen aşırı bilgi ve merak, şeyh geçinen bazı açık gözler tarafından bu akidenin istismar edilmesine, bir yığın hurafe, bir alay bâtıl inancın ortaya çıkmasına, netice itibariyle de tıpkı afyonla uyuşturulurçasma îslâm, toplumunun uyuşturulmasına sebebiyet vermiştir. (Daha geniş bilgi için BKeramet (kuşeyri risalesi)
180. Keramet, âdetullah ve sünnetullah dediğimiz tabiat kanunlarının üstünde ve hatta onlara aykırı olan bir hâdisedir. Mucize ve keramet konusu...
norsin.biz›index.php/tasavvuf-kutuphanesi…keramet… kopya daha fazlasık. Kuşeyrî risalesi, Süleyman Uludağ tercümesi, s. 469 ve 48). Sadreddin Taftazani, Kelâm İlmi ve İslâm Akaidi (Şerhu’l-Akaid, Hazırlayan Süleyman Uludağ), Dergâh Yayınları: 314-318.
ı
KERAMET (KUŞEYRİ RİSALESİ)
Keramet
(Keramet bahsini Vrş: Luma, s. 315, 318, 332; Ta´arruf, s. 71; Keşfu´l-mahcûb, s. 276, ;3; Yâfiî, Ravju´r-riyahîn, s. 16; îbn Teymiye, el-Fur-kân, s. 72.)
Üstad Kuşeyrî der ki: Evliyadan kerametin zuhur etmesi Allah Taâlâ´nın kudreti dahilinde bulunduğunu bilmek vacip olunca, vücuda gelmesinin imkânına engel olan hiç bir şeyin bulunmadığı anlaşılmış olur.
Kerametin zuhur etmesi, keramet sahibi şahsın (mânevi) hâllerinde doğruluk üzere bulunduğunun alâmetidir.
Hâllerinde sâdık olmayan bir kimseden keramet nevinden olan bir şeyin zuhur etmesi caiz değildir. Hâllerinde sâdık olan ile yalancı olanın arasını istidlal yolu ile ayırdedebilmek için, kadîm olan Hakk Taâlâ´nın kerameti bize tarif etmiş olması tasavvur edilen bir husustur. Bu ise, davasında yalancı olanlarda bulunmayan bazı şeylerin velilerde mevcut olması ile mümkün olur. Bu husus ise biraz önce işaret ettiğimiz kerametten başka bir şey değildir. Kerametin harikulade (tabiat kanunlarının üstünde) bir fiil olması, velayetle muttasıf olan bir kimseden teklif zamanında (dünyada) zuhur etmesi ve onun hâlini tasdik edici mahiyette bulunması şarttır (180).
180. Keramet, âdetullah ve sünnetullah dediğimiz tabiat kanunlarının üstünde ve hatta onlara aykırı olan bir hâdisedir. Mucize ve keramet konusu, tabiat kanunlarının hükmünü aralıksız ve kesintisiz sürdürmesi, hiç istisna kabul edilmemesi mânasına gelen determinizm (muayyeniyet, icabiyye) zihniyeti ile uyuşmaz. Fakat özellikle psikolojik konularda her şeyin determinizm anlayışı ile halledilmesi imkânı da yoktur. Tabiat kanunlarının istisnaları ve bazı hallerde iş görmedikleri, tesirli olamadıkları bazı sahalar mevcuttur. Bu istisnalar fizikten psikolojiye doğru gelindikçe artmaktadır. Maddî sahada çok ender olan istisnalar ruhi olaylar alanında nadir hale gelebilmektedir, İşte bu ender ve nadir haller, mucize ve keramet dediğimiz hadiselerin vücuda gelmesine imkân vermektedir. Fakat ender ve nadir halleri, bu durumdan çıkarıp umumî, şâyî ve şümullü haller durumuna getirmek; aslında fazla önemli olmayan bu gibi hususları çok ehemmiyetli ve birinci derecede değerli hadiseler şeklinde takdim etmek her şeyden evvel dini değerlere ve tasavvufî anlayışa zarar vereceğinden mahzurludur. Ama meselenin bu nevî yanlış yorumlara, istismarlara ve suistimallere elverişli olduğuna bakılarak kökten inkâr edilmesi veya hafife alınması da daha çok sakıncalıdır.
Bugün, parapsikolojide ve metapsişik olaylar üzerinde yapılan araştırmalar, tabiat kanunları ile kâbil-i izah olmayan bazı hadiselerin mevcudiyetini ve bir takım istisnaî hallerin var olduğunu göstermektedir: Teleknezi denilen ve insana, maddeye uzaktan tesir etmek mânasına gelen ilimlerden bahsetmektedirler. Ektoplazmi denilen tecessüd olayına tasavvufta da rastlanmaktadır. Gerisör; dua, okuma ve üfleme ile hastalara şifa veren insanlar tipi tasavvufta mevcuttur.
Keramet bir göz boyama, sihir, büyü, efsun, illüzyon, duyu yanılması ve yanıltılması meselesi değildir. Fakat yukarda saydıklarımızda bu durumlar olabilmektedir. Fevkalâde ve harikulade hadiselerin başlıca nevileri şunlardır:
1. Müslümanlardan zuhur ve sudur eden harikulade haller:
a) Mucize: Tebliğ görevine başladıktan sonra Nebilerden zuhur eder.
b) Irhâs: Tebliğ görevine başlamadan önce Nebilerden sudur eder.
c) Keramet: Velîlerden zuhur ve sudur eder.
c) Meunet: Sıkışık ve dar durumlarda kalan avamdan zuhur eder.
2. Gayr-i müslimlerden zuhur eden fevkalâde ve harikulade haller:
a) îstidrac: Nebileri tekzib, Allah´ı inkâr ve dinî hükümleri reddetmede aşırı giden azgın kâfirlerden zuhur eder. Kendilerinden harikulade hadiselerin zuhur ettiğini gören münkirlerin şımarıklıkları, kibirleri ve azgınlıkları artar. Bu gibi şeyler arttıkça hak edecekleri azap da artar. Merdivenin alt basamaklarından düşmekle üst basamaklarından düşmek arasındaki farka benzer.
b) İhanet: Yalancı peygamberlik iddiasında bulunanların, isteklerinin aksinin olmasıdır. Müseylemetu´l-Kezzab´a, tek gözü kör olan bir kişi getirilir, dua et de gözü iyi olsun, denilir. O da dua eder ama bu sefer adamın öbür gözü de kör olur.
c) Sihir: Büyü ve efsun denilen sihrin gerçek olup olmadığı konusunda âlimler ihtilaf etmişlerdir. Bazılarına göre sihrin aslı vardır, bazılarına göre yoktur. Fakat hepsine göre de sihir yapmak haramdır. Lebid b. Asamm´ıh Hz. Peygamber´e sihir yaptığı, bunun tesirinin Resûlüllah´ta görüldüğü, Felak ve Nas surelerinin sihre karşı bir tedbir olmak üzere nazil olduğu kaynaklarda zikredilmektedir, bk. Buharı, Tıbb, 49; Müslim, Sihir, 17.
Kerametler iki çeşittir:
1. Sûrî ve kevnî keramet: Hissi ve maddî bir keramettir: Tayy-i mekân, su üzerinde yürümek, ihtiyaç zamanında yenecek ve içecek bulmak... gibi.
2. Manevî ve hakiki keramet: Bunlar ilim, irfan, marifet ve ahlâkla ilgili kerametlerdir. Bir kimse kötü bir huyunu atıp yerine iyisini koydu mu, en büyük keramet budur. Onun için, «İstikâmet kerametten üstündür. Çünkü keramet nefsin, istikâmet Rabbın senden istediği şeydin. denilmiştir. Hakiki ve büyük sûfiler ilim, irfan ve ahlâk sahasında yapılan değişiklikleri, ilerlemeleri, gelişmeleri ve yükselmeleri gerçek ve paha biçilmez kerametler olarak görmüşler, sûrî ve kevnî kerametlere fazla önem vermemişler, hatta zaman zaman bu nevi kerametlerin bir mekr-i ilâhî olabileceği, onun için de mahzurlar doğuracağı konusunda etrafındakileri ve mensuplarını aralıksız uyarmışlardır. Bir şeyhin ve velînin gösterebileceği en büyük keramet, bir münkirin mümin olmasına, hidayeti bulmasına vesile olmaktır.
Sufilerin kanaati şudur: «Mucizeler peygamberlerin davalarının hak olduğunu gösteren delilleridir. Peygamberliğin delili olan bir şey ise Peygamberlerden başkasında bulunmaz. Nitekim muhkem bir akıl ve sağlam bir muhakeme, âlim bir adamın ilim sahibi oluşunun delili olduğu için âlim olmayanlarda bulunmaz». Ebu İshak, «Evliyanın duanın kabulü nevinden kerametleri vardır, fakat peygamberlerin mucizeleri cinsinden kerametleri yoktur», derdi.
İmam Ebu Bekir b. Furek (r.a.) in kanaati ise şu idi: «Mucizeler Peygamberlerin doğru söylediklerinin delilleridir, mucize sahibi Peygamber olduğunu iddia ederse, mucize onun doğru söylediğini ispat eder, mucize sahibi veliliğe işaret ederse, mucize onun hâlinde sâdık olduğunu ispat eder ve bu hâl keramet ismini alır, mucize ismini almaz. Her ne kadar bu hâl mucize cinsinden ise de arada fark vardır. (Mucize tahaddi ile, keramet tahaddisiz zuhur eder).
İbn Furek (r.a.) derdi ki: «Mucize ile keramet arasındaki fark şudur: Peygamberler mucizeyi açıklamakla memurdurlar, kerameti saklı ve gizli tutmak ise veliler üzerine vaciptir. Resûlüllah (s.a.) mucize sahibi olduğunu iddia ediyor ve bunu katiyetle ifade ediyordu, velî ise keramet iddiasında bulunmaz, kendisinden zuhur eden hâllerin keramet olduğunu kesinlikle söyleyemez. Zira bu hâllerin bir mekr (oyun, istidrac) olması caiz ve mümkündür».
Zamanının teki Kadı Ebu Bekir (Bakillâni) (r.a.) der ki: «Mucizeler Peygamberlere mahsustur, kerametler velilere aittir. Velîlerin değil, sadece Peygamberlerin mucizeleri vardır, çünkü mucizede şart olan iddia ile bulunmaktır. Bizatihi (li-aynihi) mucize, mucize değildir, mucize birçok vasıflarla birlikte husule geldiği için mucizedir.
Keramet ise bir şahsın ıslahı nefes etmesine vesile ve vasıta olmaktır. Hal bu olduğu halde son zamanlarda manevî kerametten çok sûri keramete ehemmiyet verilmiş, menâkıbnâmeler âdeta efsane ve destan kitapları haline getirilmiş, her şeyin velî ve şeyhin himmeti ve irâdesi ile halledileceğine inanılmıştır. «Baba himmet!» diyen müridine, «Oğul gayret!» diye tavsiyede bulunan mürşitler bu noktayı gayet güzel tesbit etmişlerdir. Mutad sebeplere tevessül yerine, sadece olağanüstü hallerde ve bütün tedbirlerin bittiği ve çarelerin tükendiği zaman başvurulması gereken himmete müracaat edilmesi, îslâm cemiyetinde sebep, illet, gayret, çalışma, tedbir ve kendine güvenme gibi hususların zayıflamasına sebep olmuştur.
Kuşeyrî Risalesinde anlatılan keramet anlayışı, sonraki mutasavvıflarda benimsenen keramet anlayışından çok daha fazla naslara yakındır.
Bunlardan biri nübüvvet davasıdır. Veli nübüvvet davasında bulunmadığı için, ondan zuhur eden şey mucize değildir».
İtimat ettiğimiz görüş, iştirak ettiğimiz kanaat, hatta kendimize din bildiğimiz inanç budur.
Bu bir şart müstesna, mucizelere ait şartların hepsi veya çoğu keramette de bulunur. Şüphe yok ki, keramet hadis bir fiildir. Bu fiil âdeti nakz eder. (Tabiat kanunlarını işlemez hale getirir) ve teklif zamanında (dünyada) husule gelir. Keramet, kendisinden zuhur eden bir kula hususiyet ve fazilet bahşeder. Bazan kulun irâdesi ve duasıyle vücuda gelir, bazan da gelmez. Bazı zamanlarda ise kulun irâdesi dışında zuhur eder. Veli, halkı kendine davet etmekle memur değildir. Fakat ehil olan bir kimse bu neviden bir şey izhar etse caiz olur. (Velînin halkı Hakk´a davet etmesi vacip, kendine davet etmesi ise vacip değildir, sadece caizdir, halbuki Nebi halkı hem Hakk´a hem de kendisine davet eder, Nebi nübüvvetini kabul ettirmekle mükellef olduğu halde, velî veliliğini kabul ettirmekle mükellef değildir).
Hakk ehli olanlar, velinin veli olduğunu bilmesi acaba caiz midir, yoksa değil midir, konusunda ihtilâf etmişlerdir. İmam Ebu Bekir b. Furek (r.a.) derdi ki: «Velînin velî olduğunu bilmesi caiz değildir, çünkü bu kuldan korku hissini izâle eder, yerine emniyet duygusunu ikâme eder».
Üstad Ebu Ali Dakkak (r.a.) ise bunu caiz görürdü. Bizim de tercih ve iştirak ettiğimiz görüş budur. Bu husus bütün veliler hakkında vacip değildir ki: «Her velinin veli olduğunu bilmesi vaciptir» sonucuna ve hükmüne varılsın, lâkin bazı velîlerin velî olduklarını bilmeleri caiz olduğu gibi, bazı velilerin de bunu bilmemeleri caizdir. Bazıları velî olduğunu bilirse, bu bilme sadece o velîye mahsus bir keramet olur. Bir velîye mahsus kerametlerin hepsi aynen bütün velîlerde bulunması vacip değildir. Hatta bir velîden dünyada hiç keramet zuhur etmese, kerametin zuhur etmeyişi o veli için kusur ve ayıp sayılmaz. Halbuki Peygamberlerde durum aksinedir. Peygamberlerin mucizelere sahip olması vaciptir. Çünkü Peygamber halka gönderilmiştir, halkın ise onun davasında sâdık olduğunu bilmeye ihtiyacı vardır, bu ise sadece mucize ile bilinir. Velînin hâli bunun aksidir. Çünkü veli olan bir kişinin velî olduğunu bilmesi, kendi üzerine vacip olmadığı gibi, halk üzerine de vacip değildir, sadece caizdir. Nitekim aşere-i mübeşşere, Cennetlik olduklarına güvenememişlerdir.
«Korku halinden çıkarır», diye velinin veli olduğunu bilmesini caiz görmeyenlerin bu gerekçelerine gelince, akıbetlerinin değişmesinden (ve sû-i hatimeden) korkmamalarında bir mahzur yoktur. Zira Hakk Taâlâ´nın celâline, azametine ve heybetine ait olmak üzere velîlerin kalblerinde hissettikleri korku duygusu, sû-i hatimeden ileri gelen korkudan daha fazla ve daha çoktur.
Malum olsun ki, velî kendisinden zuhur eden kerametle sükûn bulamaz, buna güvenemez, bunu mülâhaza edemez. Nice zamanlar olur ki velilerde keramet nevinden olan kuvvetli bir yakîn ve fazla bir basiret zuhur eder. (Keramet onları kuvvetli bir yakîne, büyük bir basirete sahip kılar). Böylece velîler kerametin, hakikati hâlde Allah´ın. fiili olduğunu idrâk ederler. Bu suretle benimsedikleri inançların sıhhatli olduğuna (kerametle) istidlal ederler.
Kısaca velîlerden kerametlerin zuhur etmesini caiz görmek vaciptir. Marifet ehli olan cumhurun görüşü budur. Keramet nev´inden olan haber ve menkıbeler tevatür haddine ulaşacak kadar çoktur. Bu rivayetler, prensip olarak kerametin mevcudiyeti ve velilerden zuhuru hakkında kuvvetli bir ilim hasıl edecek ve bu konudaki şüpheleri izale edecek mahiyettedir. Sûfîler arasında bulunanlar kerametle ilgili haber ve menkıbelerin tevatür haddine ulaştığını bilirler, bu durumda olanlar esas itibariyle bu hususta şüphe etmezler.
Kerametin delillerinden biri Süleyman (a.s.) ın adamı (Asaf) hakkında Kur´an´da nass olarak: «Göz açıp kapayıncaya kadar bir zaman içinde sana tahtı ben getireceğim». (Neml, 27/40) buyrulmuş olmasıdır. Halbuki Asaf Peygamber değildi. Müminlerin Emiri Ömer b. Hattab (r.a.) dan sahih olarak cuma hutbesi esnasında-. «Ya Sâriye, dağaçekil !» dediği rivayet edilir. Bu bir haberdir. O saatte düşmanın bulunduğu yerden sakınarak dağa çekilmesi için o anda Hz. Ömer´in sesinin kumandan Sâriye´ye ulaştırılmış olması bir keramettir.
Su soru sorulabilir: Peygamberlerin mucizelerinde bulunan mânadan daha fazlasını ihtiva eden bu nevi kerametlerin zuhuru nasıl caiz olur Velîleri peygamberlere tafdil etmek caiz midirr
Cevap: Bu nevi kerametler Peygamberimiz (s.a.) in mucizelerine ilhak edilir. (Keramet mucizenin lâhikasıdır). Çünkü müslümanlığında sâdık ve samimi olmayan hîç bir kimsede zuhur etmez Ümmeti içinde biri vasıtası ile, kendisinden keramet zuhur eden bir Peygamberin bu kerameti aslında bu Peygamberin mucizelerinden sayılır.
Keramet ve füyûzatın misâli, içi bal ile dolu olan ve balı dışarı sızdıran tuluktur. Bu tuluktan sızan şeyler bütün velilerin sahip oldukları (keramet ve) füyûzat gibi şeylerdir. Tuluğun içinde bulunan ise Peygamberimiz (s.a.) e ait olan şey gibidir».
Kerametler, bir duanın kabul edilmesi, zahirî ve maddî bir sebep olmadan fakru zaruret zamanında yemek izhar edilmesi, susuzluk vaktinde su husule getirilmesi, uzun mesafelerin kısa sürede kolaylıkla katedilmesi, düşman eline düşen birinin kurtarılması, hatiften bir hitabın işitilmesi veya bunlara benzeyen harikulade fiil nevileri şeklinde zuhur eder.
Malum olsun ki: Allah´ın kudreti dahilinde bulunan şeylerin çoğunun velîlerin kerameti olarak zuhur etmesinin caiz olmadığı bugün kesinlikle, yani zarurî olarak veya zarurete benzer bir şekilde bilinmektedir. Annesiz ve babasız bir insanın vücuda gelmesi, maddenin hayvan ve canlı hale getirilmesi gibi ki, bunun örnekleri çoktur. (Yani ilâhî kudrete nazaran mümkün olan her şey velîden keramet olarak zuhur edemez, fakat Nebi için mucize olan bir şeyin veli için keramet yolu ile husule gelmesi caizdir).
Velinin mânası nedir diye sorulursa, şöyle cevap verilir: Velî nin iki mânaya gelmesi ihtimali vardır. Velî «feîl» vezninde mübalağalı ism-i faildir. Alîm, Kadir v.s. gibi. Buna göre velî, araya isyan ve günâh hâli girmeden devamlı olarak ibadet ve itaat hâlinde bulunan kimse mânasına gelir. Velînin «feîl» vezninde ism-i mefûl olması da caizdir. Katil, maktul ve carîh, mecruh mânasına geldiği gibi. Buna göre velî daimi ve ebedi olarak Hakk Taâlâ tarafından muhafaza ve himaye edilen kimse mânasına gelir. Velîyi koruma işini (tevelli) Allah üzerine almıştır. Allah velî olan kulu için hizlân yaratmaz, yani asi ve günahkâr olmak için ona kuvvet vermez, veli olan kuluna tevfikini devam ettirir, yani taatte bulunmak için ona şevk ve kuvvet verir.
Veli masum (ismet sahibi, gunahsız, hatasız, mıdır: diye sorulursa, şöyle cevap verilir-. ´Velinin masum olması Peygamberlerde olduğu gibi vaciptir´, mânası kastedilmek isteniyorsa bu mümkün değildir. Fakat: ´Velîden şer, fesad, âfet ve hata zuhur edebilir, fakat veli mahfuzdur, bu gibi günahlarda ısrar etmez´, mânası kastedilmek isteniyorsa, bunun evliyanın vasfı olması imkânsız değildir.
Cüneyd´e Arif ve veli zina eder mi ey Ebu Kasım diye sorulunca uzun müddet başını eğmiş, düşünmüş sonra başını kaldırmış ve: «Allah´ın işi takdir edilen bir kaderdir». (Ahzab, 33/38) demişti. (Yani, Allah takdir ettiyse veli zina eder, fakat tevbe ederek Allah´a rücû eder, günah veli olmaya engel değildir. İsmet ve masum olmak günah işlememek demek olup Peygamberlere mahsustur. Hıfz ve mahfuz, günahta ısrar etmemek demek olup evliyaya mahsusdur. Çünkü veliler lâ-yuhtî değillerdir).
Velilerden korku hâli sakıt olur mu diye sorulsa şöyle cevap verilir: Büyük velîlerde galip olan korku hâlidir. Yukarıda izah ettiğimiz gibi, nâdir olarak veliden korku hâlinin düşmesi ise imkânsız değildir. Seriyyu´s-Sakatî diyor ki: «Birisi içinde çok miktarda ağaç bulunan bir bahçeye girse, her ağaç üzerinde bulunan bir kuş bu adama fasih bir lisan ile: Ey Allah´ın velîsi, Selâmün aleyküm! dese ve bu kişi bunun bir mekr (oyun, istidrac) olduğundan korkmasa, bu o zat için bir mekr ve oyun olmuş olur». Sûfilere ait bu gibi daha pek çok menkıbe vardır.
Bir keramet olmak üzere Allah Taâlâ´yı dünyada baş gözü ile görmek caiz midir diye sorulursa, şöyle cevap verilir: Kuvvetli olan görüşe göre bu caiz değildir. Çünkü bu hususta icma vardır. îmam Ebu Bekir b. Furek (r.a.) in Ebu´l-Hasen Eş´ari´ye ait er-Rü´yetü´l-kebîr isimli eserinde bu konuda iki görüş bulunduğunu hikâye etti-
181. Velî, ism-i fail mânasına alınırsa Allah´ı seven, O´nu dost bilen, itaat hâlinde bulunan kul demek olur; ism-i mefûl mânasına alınırsa Allah tarafından sevilen, himaye edilen ve işleri görülen kul demek olur.
Şimdi velî olan bir zâtın akibetinin değişmesi caiz midir diye sorulsa şöyle cevap verilir: Hüsn-i hatimeyi, en mükemmel şekilde hatm-ı enfâs (nefesleri sona erdirmek) etmeyi veliliğin şartı olarak görenlere göre bu caiz değildir. ´Şimdi hakiki olarak mümin olan bir kimsenin sonradan hâlinin değişmesi mümkündür´, kanaatinde olanlara göre, hâlde velî ve sıddîk olan zatın sonradan hâlinin değişmesi caizdir. Bizim tercih ettiğimiz görüş de budur.
Velînin akıbetinin emin olacağını, sonunun değişmeyeceğini ve hüsn-i hatime ile gideceğini kerametleri cümlesinden olarak bilmesi caizdir. O zaman bu mesele, yukarıda zikrettiğimiz, velinin velî olduğunu bilmesi caiz midir, değil midir konusuna girer.
"Mekr (oyun ve istidrac) korkusu velîden zail olur mu diye sorulsa, şöyle cevap verilir: Eğer velî müşahede (ve ilâhi cemâli temaşa) makamında istilâm ve istiğrak hâlinde ise, his ve şuurunu kaybetmiş bir vaziyette bulunuyorsa, hâlin istilâsına uğradığı için hisleri mahvolmuşsa, bilmek lazımdır ki, korku (gaybet halinde bulunanların değil, sadece) huzur ve sahv hâlinde bulunanların sıfatıdır.
halkın hiç bir şeyine tamah etmemeK
Hakaret için dili salıvermemek, halkın kötülüklerini görmekten sakınmak,
dünya ve âhirette hiç bir kimseye hasım olmamak.
Malum olsun ki: Evliyada zuhur eden kerametlerin en büyüğü, devamlı olarak ibadet ve taat işlemeye muvaffak kılınmak, günahtan ve emre muhalefetten korunmaktır.
Evliya üzerinde kerametin izhar edildiğine dair Kur´an´dan şahit, Hakk Taâlâ´nın Meryem (a.s.) hakkındaki şu sözüdür: «Zekeriyya, mihrapta bulunan Meryem´in yanına her girişinde orada rızık bulur ve bunlar nereden geliyor diye sorar, Meryem ise, o Allah´ın nezdindendir, derdi». (Âlu îmran, 3/37) Halbuki Meryem ne Nebî, ne de Resul idi. Başka bir âyette Hakk Taâlâ şöyle buyurmuştur: «Hurmanın şu kuru dallarını sallayıver, sana devşirilmiş yaş hurmalar düşecektir». (Meryem, 19/25) Hurmanın düşmesi hadisesi yaş ve taze hurma toplama mevsiminde değildi. Kehf ashabının kıssası ve köpeklerinin kendileri ile konuşması gibi. Bunlarda zuhur eden acaip ve garip haller de kerametin delilleridir. Zülkarneyn kıssası ve Hakk Taâlâ´nın başkalarına vermediği imkân ve kudreti ona vermesi de kerametin Kur´ân´daki delilidir. Hızır (a.s.) in elinden zuhur eden duvar düzeltme v.s. gibi hâller Hz. Musa´nın bilmediği şeyleri Hızır´ın bilmesi gibi hususlar da bu nevidendir. Bunların hepsi Hızır (a.s.) a mahsus harikulade hâllerdir. Halbuki o nebî değil, sadece velî idi.
Sahiv halinde velîde galip olan nedir diye sorulsa, şöyle cevap verilir: Evvela Hakk Taâlâ´nın hukukunu ifa etmekte sâdık ve samimi olmak, her halü kârda halka rıfK ve şefkatle muamele etmek, sonra merhamet kanatlarını bütün halk üzerine yaymak, sonra halktan gelen eza ve cefaya güzel bir davranış şekli ile tahammüle devam etmek. Aziz ve Celil olan Allah Taâlâ´nın önce halka ihsanda bulunanları mükafatlandıracağını unutmamak.
182. Bu konuyu krs: Luma, s. J50, 428; Ta´arruf, s. 42; Keşfu´l-mahcöb, s. 457.
Hadislerde rivayet edilen keramet menkıbeleri
Bu konuda rivayet olunan haberlerden biri rahip Cüreyc men-kıbesidir.
Resûlüllah (s.a.) söyle buyurmuştur-. «Beşikte iken konuşan sadece üç kişi vardır. İsa b. Meryem, Cüreyc zamanındaki bir bebek ve başka bir bebek. Hz. isa´nın nasıl konuştuğunu biliyorsunuz. Cüreyc´e gelince: Cüreyc, îsrailoğulları zamanında yaşayan âbid bir zat idi. Bir annesi vardı, bir gün namaz kılarken annesi onu özledi ve: Ey Cüreyc, diye bağırdı. Cüreyc: Ya Rab! Namazımı kılmam daha önemli diye düşünerek cevap vermedi. Annesi onun cevap vermeyişine kızarak iftiraya uğraması için beddua etti.
ısrail oğullarından bir kadın Ben Cüreyc´i fitneye düşüreceğim, onu baştan çıkaracağım ve zina etmesini sağlayacağım, dedi. Cüreyc´e geldi. Fakat hiç bir şey yapamadı. Geceleri Cüreyc´in tekkesine gelip sürüsü ile orada yatan bir çoban vardı. Fahişe Cüreyc´i baştan çıkarmaktan âciz kaldığını anlayınca gitti, kendini çobana teslim etti. Çoban fahişe ile zina etti ve fahişenin bir çocuğu oldu. Fahişe bu çocuğun Cüreyc´den olduğunu söyledi. İsrâiloğulları Cüreyc´e geldiler ve tekkesini başına yıktılar, sövdüler, saydılar. Cüreyc namaz kıldı, dua etti ve eli ile bebeğe dürttü. (Burada İbn Şîrîn, Ebu Hureyre´nin şunu eklediğini ilâve etmiştir: Sanki ben Resûlüllah (s.a.) in Cüreyc´in hâlini hikâye ederken eli ile işaret ederek-. Ey çocuk, baban kimdir dediğini görür gibiyim). Bebek: Babam falan çobandır, dedi. Bunu gören isrâiloğulları yaptıklarına pişman oldular, Cüreyc´den özür dilediler ve tekkeni yeniden fakat altından veya gümüşten inşa edeceğiz, dediler. Lâkin o buna razı olmadı ve tekkesini bizzat kendisi eskisi gibi inşa etti. öbür bebeğe gelince, emzirmekte olduğu bir bebeğe sahip olan bir kadın vardı. Bir gün güzel ve yakışıklı bir delikanlı bu kadının yanından geçti. Kadın: Allah´ım! Oğlumu şu genç gibi kıl, dedi. Fakat bebek: Allah´ım! Beni bunun gibi kılma, dedi. (Hadisin râvisi İbn Şirin, Ebu Hureyre´nin şunu ilâve ettiğini ifade etmiştir: Sanki ben meme emen bebeğin böyle söylediğini hikâye eden Resûlüllah (s.a.) ı görür gibiyim). Sonra kadının yanından; hırsızlık yaptığı, zina ettiği ve bu sebeple ceza gördüğü söylenen bir kadın geçti. Anne kadın: Allah´ım! Çocuğumu bunun gibi kılma, dedi. Bebek yine dile geldi ve: Allah´ım! Beni bunun gibi kıl, dedi. Anne bebeğine: Neden böyle konuşuyorsun dedi. Bebek dedi ki: Gördüğün genç zâlim ve gaddarın biri idi. Bu kadına gelince, hakkında zina etti, denilmiştir, ama zina etmemiştir, hırsızlık yaptı, denilmiştir, ama hırsızlık yapmamıştır. Kendisine bu nevi ithamlar yapılırken o: Hasbünallah = Allah bana kâfidir, demiştir» (183).
Bu hadis Sahih´de (Buhari´de) rivayet edilmiştir. Sahih hadis kitaplarında rivayet edilen meşhur «mağara hadisi» de bu nevi-dendir.
183. Buharî, Enbiya, 48; Müslim, Birr, 2.
Üç genç bir mağaraya girerler. Aniden mağaranın kapısı kocaman bir taş ile kapanır Bir türlü taşı iteklemeye muvaffak olamazlar. Çare olarak her birimiz Allah için yaptığı en büyük iyiliği vesile ederek kurtulmamız için dua etsin diye kararlaştırırlar. Birinci söze başlar. Benim ihtiyar anne ve babam vardı. Onlara süt vermeden evvel aileme, (süt) ve hayvanlara su içirmezdim. Bir kere bir ağaçla uğraştığımdan o akşam süt içirmek için yetişemedim, ben gelince onlar uyumuşlardı. Akşam içeceklerini hazırlamış, getirmiş, fakat onları uyur vaziyette bulunca uyandırmaktan çekinmiş, lâkin onlardan önce aileme (süt) ve hayvanlara su vermeyi hoş bulmamış, elimde kadeh sabaha kadar uyanmalarını beklemiştim. Nihayet şafak sökerken uyandılar ve akşama ait içeceklerini içtiler. Ya Rab, ben bu işi sırf Senin rızân için yaptıysam; bizi, içinde bulunduğumuz durumdan kurtar. Bunun üzerine mağaranın ağzını kapatan kaya biraz açıldı, fakat açıklık oradan çıkılacak kadar değildi».
Resûlüllah (s.a.) buyurdu ki: «İkinci zat şöyle dua etmişti: Allah´ım, amcamın bir kızı vardı. İnsanlar içinde en çok sevdiğim o idi. Bir kere ona sevişme teklif etmiştim, lakin o reddetmişti. Fakat bir kıtlık senesinde kız sıkıntıya düştü. Bana geldi, beni muradıma nail kılması için yüzyirmi dinar verdim, o da kabul etti. Onunla başbaşa kalıp istediğimi yapacağım zaman bana: Mührü haksız bir şekilde bozman senin için helal olmaz, dedi. Bunun üzerine arzumu yerine getirmeyi sakıncalı buldum ve ondan yüz çevirdim. Halbuki benim için insanların en sevimlisi o idi. Verdiğim altınları da ona bırakmıştım. Ya Rab, eğer bunu sırf Senin rızânı kazanmak için yaptıysam bizi içinde bulunduğumuz durumdan kurtar! Bunun üzerine kaya biraz daha açıldı, fakat yine de çıkmaya kadir olamamışlardı».
Resûlüllah (s.a.) üçüncü zatın şöyle dua ettiğini ifade buyurmuşlardı: «Allah´ım, ben işçi çalıştırır, hepsine de ücretlerini öderdim. Bir kere bir işçi çalıştırmıştım, fakat o ücretini almadan savuşup gitmişti. Parasını kâr getirecek şekilde işlettim. Adam bir zaman sonra geldi ve: Ey Allah´ın kulu, ücretimi ver, dedi. Şu gördüğün develer, davarlar ve köleler hep senin ücretindir, al ve git, dedim. Adam: Ey Allah´ın kulu, benimle dalga geçme, dedi. Hayır, seninle dalga geçmiyorum, dedim Bunun üzerine adam malların hepsini aldı ve sürdü götürdü, geriye hiç bir şey bırakmadı. Ya Rab, eğer ben bunu Senin rızânı kazanmak için yaptıysam, bizi içinde bulunduğumuz sıkıntılı durumdan kurtar dedi ve kaya biraz daha açıldı. oradan selametle çıkıp kurtuldular.
Aşağıdaki haber de bu nevidendir.
Resûlüllah (s.a.) şöyle buyurmuştur: «Adamın biri sığırı sürüp götürürken hayvanın sırtına bir şeyler yüklemişti, öküz adama döndü ve: Ben eşya taşımak için yaratılmadım, dedi». Bunu dinleyenler: Sübhanallah, sığır da mı konuşurmuş, dediler. Bunun üzerine Resûlüllah (s.a.), «Ben, Ebu Bekir ve Ömer buna inanırız», buyurdu (185).
Üveys Karâni (Veysel Karânî) menkıbesi, Ömer b. Hattab (r.a.) ın bu zatta müşahede ettiği hâl ve hareket, sonra Üveys´in Heren b. Hayyan´la görüşmeleri, bunlardan her birinin daha önce yekdiğerini tanımadıkları halde ad söyleyerek birbirine selâm vermeleri... Bunlar harikulade şeylerdir. Çok meşhur olduğu için Veysel Karânî menkıbesini anlatmıyoruz (186).
Sahabe ve tabiûndan sonra bunları takip eden nesilden istifaze ve şöhret haddine ulaşacak kadar çok kerametler zuhur etmiştir. Bu konuda birçok kitap yazılmıştır. Bu menkıbelerden bir kısmına kısaca işaret edeceğiz, inşallah Taâlâ...
Bunlardan biri îbn Ömer´le ilgilidir. îbn Ömer bir sefer esnasında, yolları arslan tarafından kesildiği için bekleyen bir cemaata rastladı. Gitti arslanı oradan kovdu ve yollarını açtı, sonra: «İnsanoğluna korktuğu şey musallat kılınır, insan Allah´tan başka hiç bir şeyden korkmasa, ona hiç bir şey musallat kılınmaz», dedi. Bu bilinen bir haberdir.
Rivayet olunur ki Resûlüllah (s.a.) ´Alâ b. Hadramî´yi, bir gaziler cemaatı ile birlikte bir yere göndermişti. Gidecekleri yer ile, bulundukları yer arasında bir deniz parçası vardı. ´Alâ b. Hadramî ism-i a´zam duasını okudu ve arkadaşları ile su üstünde yürüdü (ve Bahreyn´e vardı).
184. Buharî, Edeb, 5; Müslim, Zikir, 27.
185. Buharl, Enbiya, 54; Müslim, Fazaüü´s-sahâbe, 1. Aynı hadise göre bir kurt bir sürüden bir koyun 186. Müslim. Fazâilü´s-sahabe. 55.
toz toprak, elbiseleri eski ve kendilerine önem verilmez nice insanlar vardır ki, Allah´ım, şu işi şöyle yap (veya Allah şu işi şöyle yapacaktır) diye yemin etseler, Allah onları yeminlerinde yalancı çıkarmaz». Resûlüllah bunu söylerken hangi şeylerle Allah Taâlâ´ya yemin ve dua edileceği konusunda bir tefrik yapmadı. (Yani hangi isim ve sıfatlarla dua edileceğinden ziyade, hangi kalp ve itikad ile dua edileceği önemlidir) (188).
Bu haber ve hadisler çok meşhur olduğu için senetlerini terketmiş bulunuyoruz.
Sehl b. Abdullah´ın şöyle dediği rivayet edilir: «Bir kimse hulûs-i kalp ile sâdık ve samimi olarak dünyada zühd hayatı yaşarsa, ondan kerametler zuhur eder, eğer böyle yaptığı halde keramet zuhur etmeyen biri çıkarsa, bu onun zühdde sâdık olmamasındandır». Sehl´e böyle yapan zata keramet ne şekilde zuhur eder diye sorulunca: «Dilediğini dilediği gibi ve dilediği yerden alır», dedi.
Resûlüllah (s.a.) şöyle buyurmuştu: «Bir adam bir kelime ile zikir yaparken buluttan bir nida işitmiş, buluttan (melekten) gelen ses şöyle diyordu: Falanın bağını sula! Bunun üzerine bulut o bağın üzerine geldi ve suyunu oraya boşalttı. Sesi işiten zat bulutu takip etmiş ve sahibinin namaz kıldığı bir bağa gelmiş ve adama: İsmin nedir diye sormuş. O adını söyleyerek: Falan oğlu falanım, demişti. Adam bağ sahibine: Bağın meyvelerini devşirdiğin zaman bunu ne yapacaksın diye sordu. Bağ sahibi: Bunu neden soruyorsun dedi. Adam: Buluttan işittiğim bir ses: Falanın bağını sula, demişti de ondan, dedi. Bağ sahibi: Hâ, öyle desene, dedi ve anlattı. Bağın mahsulünü devşirdiğim zaman bunu üçe böleceğim, üçte birini kendime ve aileme, diğer üçte birini bağın masraflarına, geriye kalan üçte birini fakir, fukara ve yolda kalmışlara harcayacağım» (189).
Miskin ve yoksul insanlar Sehlin yanına gelirlerdi. Sehl de onları bu odaya alır, misafir eder, et yedirir, sonra da salı-verirdi. Ebu Nasr diyor ki: Tuster halkının hepsinin bu hususta ittifak ettiklerini ve bunu kimsenin inkâr etmediğini görmüştüm. Bu kanaatta olanlar büyük bir kalabalık teşkil ediyordu».
Hamza b. Abdullah Alevi diyor ki: «Ebu´l-Hayr Tinâti´nin yanına gitmiştim. İçimden, yanına girer, selâm verir ve yemeğini yemeden çıkar giderim, diye azmetmiştim. Yanından çıkıp bir miktar yürüdükten sonra; bu zatın içinde yemek bulunan bir sini ile arkamdan geldiğini farkettim. Şöyle diyordu: Ey delikanlı, şu anda (yemek yememe) azmini yerine getirmiş bulunuyorsun, artık gel ve şu yemeği ye». Ebu´l-Hayr Tinâtî kerametle meşhur olan bir zattır.
İbrahim Rakki´nin şöyle dediği rivayet olunur: «Bir kere selâm vermek için Ebu´l-Hayr´ın yanına gitmiştim. Akşam namazını kılmış, fakat (ucmelik ve pelteklik sebebiyle) fatihayı doğru dürüst okuyamamıştı. Kendi kendime: Bu zatı ziyaret için boşuna sefere çıktım, dedim. Selâm verdim, oturdum ve sonra taharet için dışarı çıktım, bir arslanm üzerime geldiğini görünce geri döndüm ve-. Bir arslan üzerime yürüdü, dedim. Ebu´l-Hayr dışarı çıktı ve arslana bağırdı. Onu kovdu ve: Ben sana misafirlerimize dokunma dememiş miydim, dedi. Bunun üzerine arslan bir tarafa çekildi, ben de taharetimi yaptım. Tekrar Ebu´l Hayr´a geldiğimde: Zahiri şeyleri (ve kıraati) düzeltmekle meşgul oldunuz, onun için arslandan korktunuz. Biz kalbimizi düzeltmekle meşgul olduk, onun için arslan bizden korktu, dedi».
Derler ki: Cafer Huldi´nin bir yüzük kaşı vardı. Bir gün bunu Dicle nehrine düşürdü. Kaybolan bir şeyi bulmada, tesiri tecrübe ile sabit olan bir dua biliyordu. Bu duayı okudu. Bunun üzerine yüzük kaşını aradığı yaprakların içinde buldu.
Ebu Hatim Sicistâni, Ebu Nasr Serrac´dan duanın şu olduğunu işitmiştim demiştir: «Ey vukuunda şüphe olmayan kıyamet gününde halkı toplayan, kaybettiğim şeyle beni bir arada topla».
Ebu Nasr Serrac diyor ki: «Ebu Tayyip Akki bana bir Risale gösterdi. Bu Risale, kaybettiği şey için bu duayı okuyup da yitiğini bulanların isim listesini ihtiva etmekte idi. Risalede birçok yaprak ve sayfa, vardı».
Ahmed Taberâni Serahsi (r.a.) ye: Senden hiç keramet zuhur
varaır ki, twicxiuvim zuııuı unuan tır. Bir kimse kâinatta Allah´tan başka bir mevcut (veya mûcid) görmezse, ister murad ve tabiî bir fiil görsün, ister harikulade bir fiil görsün müsavidir, arada bir fark yoktur».
Muhammed b. Ahmed Sûfî´nin, Abdullah b. Ali´den şunu naklettiğini işitmiştim: «Ebu Hasan Basrî diyor ki: Abadan´da harabelerde yatıp kalkan fakir ve siyah bir adam vardı. Yanıma bir şey (gıda) alarak onu aramaya gittim. Gözü bana çarpınca tebessüm etti ve eli ile yere işaret etti, yerin pırıl pırıl altınlarla dolu olduğunu gördüm, sonra bu zat: Yanındakini ver, dedi. Getirdiğim şeyi verdim. Adamın durumu içime öyle bir heybet saldı ki, orada durmadan kaçtım».
Mansur Mağribi´nin şunu anlattığını işitmiştim: «Ahmed b. Atâ Ruzbârî demiş ki: Taharet hususunda çok titiz davranır ve sık dokur ince elerdim. Çok su döktüğüm için bir gece canım sıkılmıştı, kalbim sükûn ve huzur bulmadı ve: Ya Rab! Af fimi dilerim, dedim. Hatiften şöyle bir ses işittim: Af ilimdedir. (Şeriat ilmine tâbi olanlar affedilirler). Bunun üzerine içimdeki sıkıntı zail oldu». (Allah duamı kabul etti ve taharetle ilgili vesveseyi kalbimden defetti).
Mansur Mağribî´den şunu işittim: «Bir kere Ahmed b. Atâ Ruz-bâri´yi sahrada yerde otururken görmüştüm, seccadesiz idi, üzerinde davar gübresinin eserleri vardı. Ey şeyh, şu davar gübresinin eserleri değil mi (eskiden sen buna karşı titiz ve vesveseli değil mi idin) dedim. Bu konuda fakihlerin ihtilâfı var, dedi». (Böylece vesvese hâlinin zail olduğunu fukahanın ihtilâfından istifade etmek istediğini anlattı).
Ebu Süleyman Havvas diyor ki: «Bir gün eşeğe binmiştim, sinekler eziyet veriyor, onun için eşek başını durmadan eğiyor ve ben de elimdeki deynekle eşeğin başına vuruyordum. Nihayet eşek kafasını kaldırdı ve: Vur, dedi. Şüphe etme ki bu dayak yarın senin başına inecektir». Hüseyin Râzî, Ebu Süleyman´a, «Bu gerçekten vâki oldu mu » diye sormuş. O da: «Evet, tıpkı işittiğin gibi», demişti.
İbn Atâ´nın şöyle söylediği bilinmektedir: «Ebu Hüseyin Nuri şöyle demiştir: Kerametler konusunda içimde bir ukde vardı. Bir kere çocukların kullandıkları bir oltayı aldım ve iki kayık arasında durarak: İzzetine yemin ederek söylüyorum, şu olta ile üç okka
nm çıkarılmasını hak etmişti. însan keramet istememelidir), demiştir.
Cüneyd´in üstadı Ebu Cafer Haddad anlatıyor: «Mekke´de idim, saçım uzamıştı, saçımı alacak ve düzeltecek bir âletim yoktu. Mü-zeyyin´e geldim, onda hayır sezmiştim. Dedim ki: Allah Taâlâ için saçımı alır mısın Evet, memnuniyetle, dedi. Yanında dünya uşağı olan bir zengin vardı. Onu yanından savdı, beni yanına oturttu ve saçımı tıraş etti. Sonra, bana içinde para bulunan bir kâğıt verdi ve: İhtiyaçlarının bir kısmını görmek için bundan faydalan, dedi. (Hem tıraş etti, hem para verdi). Parayı aldım, fakat buna karşılık elime geçen ilk şeyi getirip Müzeyyin´e ikram etmeye azmettim. Mescide geldim, dostlarımdan biri yanıma gelerek: Basra´daki dostlarından birinden sana içinde üç yüz dinar bulunan bir kese geldi, dedi. Keseyi aldım, doğru Müzeyyin´e getirdim ve: Bu parayı bir takım işlerin için kullanabilirsin, dedim, fakat o bana: Ey şeyh! Utanmıyor musun Hem bana Allah için saçımı tıraş et, diyorsun, hem de senden bir şey almamı istiyorsun, böyle şey mi olur, hadi işine dön, Allah sana afiyet versin, dedi». (Velî iyilik yapar ama karşılık istemez, hizmete karşılık alırsa, o iş Allah için olmaz).
îbn Sâlim anlatıyor: «İshak b. Ahmed vefat ettiğinde Sehl b. Abdullah onun tekkesine geldi ve burada bir sepet buldu, içinde iki kavanoz vardı, kavanozun birinde kırmızı, diğerinde beyaz bir şey vardı, ayrıca bir parça altın, bir parça gümüş bulmuştu. Fakat o altın ve gümüş parçalarını Dicle´ye attı, kavanozlarda olan şeyi toprağa döktü. Halbuki îshak´ın borcu vardı. Ibn Salim, Sehl´e: Kavanozlarda ne vardı diye sordu. Sehl: Birinde öyle bir şey vardı ki tonlarca bakıra bu şeyden bir dirhem ağırlığınca atılsa, bu kadar bakırı altına çevirir, diğer kavanozdaki şeyden bir miskal, tonlarca kurşuna dökülse bu kadar çok kurşunu gümüşe çevirir, dedi. Bununla îshak´ın borcunu ödeseydi ne mahzuru vardı diye soran İbn Sâlim´e, Sehl: Ey dost, imânından korkmuştu, diye cevap vermişti». (Ishak bakırı altın yapan kimya sanatına vakıftı, fakat buna değil, Allah´a güveniyordu, şayet bakırı altın yapar da borcunu öderse, imânı eksilir diye endişe ediyordu).
bize şu menkıbeyi dikte ettirmişti: Keramet sahibi olan Ebu Türâb Nahşebî ile bir kere sefere çıkmıştım. Benden başka yanında daha kırk kişi vardı. Bir ara fakr u zaruret içinde kaldık. Bu durumu gören Ebu Türâb yoldan ayrıldı ve biraz sonra bir salkım muz getirdi. Muzu yedik, fakat içimizde bulunan bir genç yemedi. Ebu Türâb ona: Ye, deyince: Ben malum olan şeyleri (ve önceden tâyin edilen ve hazırlanan rızkı) terketme hâlini gerçekleştirmeye azmettim, şu anda sen malumum oldun, artık seninle arkadaşlık yapmam, dedi. (Sen harikulade bir şekilde ve keramet yolu ile bize muz getirdiğin için bundan sonra birlikte yolculuk yaparsak Allah´a değil, sana güvenmiş olurum. Havvas da aynı mülâhaza ile Hızır ile yolculuk yapmamıştı). Bunun üzerine Ebu Türâb gence: İçine doğan kanaatla beraber ol, (ona göre hareket et), dedi».
Ebu Nasr Serrac, Bayezid Bistamî´den şunu hikâye etmiştir: «Üstadım Ebu Ali Sindî yanıma geldi ve elindeki dağarcığı silkeledi, baktık içinden mücevherler döküldü. Bunlar sana nereden geliyor dedim. Şurada bulunan vadiye gitmiştim. Baktım pırıl pırıl parlayan bir şeyler, aldım, buraya getirdim, (çakıl topladım mücevher oldu) dedi. O vadiye girdiğin zaman nasıl bir vakit ve hâl içinde bulunuyordun dedim. İçinde bulunduğum hâl, bir gevşeklik ve fütur geldiği vakit idi, dedi». (İnsan istiğrak hâlinde ne vadiyi, ne de vâdi-dekileri bilir, keramet yüksek hâlde zuhur etmez).
Bayezid Bistâmî´ye: Falan zat bir gecede Mekke´ye gidiyor, denildi, «Şeytan da bir anda meşriktan mağribe gider, fakat Allah´ın lânetindendir», dedi. Falan zat su üzerinde yürüyor ve havada uçuyor, denildi. «Kuş da havada uçuyor, balık da su üstünde yürüyor», dedi. (Marifet şeriatın ahkâmını tatbik etmektir, keramet göstermek değil).
Sehl b. Abdullah, «Kerametlerin en büyüğü kötü huylarından bir huyunu değiştirmendir», demiştir.
Abdurrahman b. Ahmed adında, Sehl b. Abdullah´ın sohbetlerine devam eden bir adam vardı. Bir gün: «Sehl, abdest alırken dökülen suların dallar arasında altın ve gümüş halinde aktığını, ikide bir görmekteyim», dedi. Sehl ona: «Bilmiyor musun ki: Bebekler ağladıkları zaman meşgul olmaları (ve sükût etmeleri) için kendilerine haşhaş (afyon) verilir». (Keramet seyr ve sülûkün başında sabit olur.
Cüneyd diyor ki: «Bir gün Seriyyu´s-Sakatî´nin yanına gittimm. Bana şunu anlattı-. Her gün yanıma bir serçe gelirdi, ekmek kırıntılarını ufalardım. o da elimden bunları yerdi. Bir kere serçe aşağıya doğru indi, fakat elime konmadı, kendi kendime-. Acaba bunun sebebi nedir (ne günah işledim ), diye düşündüm. Bir kere ekmeği katık yaptığım bir otla yediğimi hatırladım ve içimden: Bir daha bunu yemiyeceğim, diyerek tevbe ettim. Bunun üzerine kuş elime kondu, ve ekmeği yedi». (Keramet zühdün neticesidir).
Ebu Amr Enmâtî´nin şöyle dediği hikâye edilir: «Bir kere üstadımla çölde sefer yaparken yağmura yakalandık, korunabilmek için orada bulunan bir mescide girdik, fakat tavandan içeriye su akıyordu. Elimizde bulunan bir sırıkla lüzumlu yerleri düzeltmek için dama çıktık. Fakat sırık duvara yetişmedi. Bunu gören üstadım: Sırığı uzat, dedi. Ben de uzattım. Sırık eskiden yetişmeyen yerlere yetişecek kadar uzadı, ben de duvarın orasını burasını düzelttim».
Ebu Bekir Dakkak anlatıyor: «Benî İsrail çölünde yürürken, hakikat (ve tasavvuf) ilmi şeriata zıttır, diye hatırımdan bir düşünce geçti. Bir ağacın altından ve hatiften gelen bir sesin: Şeriata uymayan her hakikat küfürdür, dediğini işittim».
Sûfîlerden biri anlatıyor-. Hayru´n-Nessac´ın yanında bulunurken adamın biri geldi ve: Ey şeyh, dün ipliğini iki dirheme sattıktan sonra parayı ridanın ucuna çıkıladığını gördüm, ardından geldim, ridanızın ucunu çözdüm, parayı aldım, fakat şimdi avucum kapalı vaziyette kaldı, açılmıyor (özür ve af dilerim, bana dua buyur), dedi. Bunun üzerine Hayru´n-Nessac güldü ve eli ile bu adamın ellerine işaret etti, adamın elleri açıldı, sonra Hayru´n-Nessac adama: Hadi şimdi git, bu iki dirhemle ailene dilediğin şeyi al, fakat bir daha böyle bir şey yapma, dedi».
Ahmed b. Muhammed Sülemi´nin şöyle dediği rivayet edilir: «Bir gün Zunnûn Mısri´nin yanına gittim, önünde altından bir tepsi ve etrafında da anber ile kafur ve misk karışımı bir madde vardı, bunları ateşte kızdırıyordu. Bana: Bast zamanında oldukları zaman padişahların yanına girebilir misin (Çok neşeli ve keyifli oldukları zaman padişahlar adam kabul etmezler, bunu resmiyete ve ciddiyete uygun bulmazlar) dedi ve bu paradan bana bir dirhem verdi. Belh şehrine gelinceye kadar harcadığım halde bir dirhemi tüketemedim». (Şeyhin huzuruna rastgele girilmez).
Ebu Said Harraz´ın şöyle dediği hikâye edilir-. «bir sefer esnasında bir yere oturdum. Hatiften bir ses bana: hangini daha çok arzu edersin, sebebi (ve yiyecek bir şeyi) mi, yoksa (mânevi bir) kuvveti (sabrı) mı dedi. Kuvveti tercih ederim, dedim ve derhal ayağa kalktım. Ağzıma hiç bir şey almadan oniki gün yürüdüm ve hiç zayıflamadım da».
Mürtaiş, Havvas´ın şöyle dediğini işitmiştim, diyor: «Bir kere çölde yolumu şaşırmıştım, bir adam geldi, selâm verdi ve: Yolunu mu şaşırdın dedi. Evet, dedim. Yolu bulman için sana kılavuzluk yapayım mı dedi ve önüm sıra birkaç adım yürüdükten sonra gözümden kayboldu. Fakat bu arada ben de kendimi caddeye çıkmış buldum. Ondan sonra ne yolumu şaşırdım, ne de sefer esnasında açlık ve susuzluk hissettim».
İbn Cellâ bir gün Rakkî´ye şunu anlatmıştı: «Babam vefat ettiği zaman gassalin yüzüne gülmüştü. Onun için kimse onu gasletmeye cesaret edememişti. Her gelen: Bu sağdır, demişti. Sonra babamın akranı olan bir gassal geldi ve onu gasletti».
Sehl b. Abdullah´ın müridi Minâhî anlatıyor: «Sehl yetmiş gün yemek yemez ve açlığa sabreder, yemek yediği zaman zayıflar ve acıkınca kuvvetlenirdi».
Ebu Ubeyd Busri, Ramazan ayının başında evinin bir köşesine çekilir, çekildiği odanın kapısını karısına kerpiç ve çamurla kapattırır ve içeriye her gün odanın küçük penceresinden bir somun alırdı. Bayram günü gelince kapı açılır, karısı içeri girer ve odanın bir köşesinde otuz somunun yenmeden kaldığını görürdü. Busri bir ay müddetle ne bir şey yer, ne bir şey içer, ne uyur, ne de bir rek´at namazını geçirirdi.
Ebu Haris Evlâsı anlatıyor-. «Otuz sene yaşadım. Bu müddet içinde dilim, sırrım (kalbimden dinlediği şeyleri söyledi. Sonra hâlim iyiye doğru değişti. Otuz sene daha yaşadım. Bu müddet içinde sırrım Rabbımın (hitabını) dinledi».
Sehl b. Abdullah ömrünün son günlerinde kötürüm olmuştu. Namaz vakti gelince kötürümlüğü zail olur, elleri ve ayakları açılırdı. Farz namazı bitirince kötürümlüğü avdet ederdi.
Ebu İmran Vasıtî´nin şöyle dediği rivayet edilir: «Bir deniz yolculuğu yaparken vapur parçalanmış, ben ve bir kadın bir tahtanın üzerinde kalmıştık, bu halde iken hanım dünyaya bir bebek getirdi. Kadın bana bağırdı ve: Susuzluk beni öldürüyor, dedi. Hakk Taâlâ
Efendinizin kölesiyim, dedi. Bu mertebeye ne ile ulaştın dedim. Rızâsı için hevâ (ve hevesi) bıraktım, onun için beni havaya oturttu, havayı emrime verdi, dedi. Sonra gözümden kayboldu, bir daha göremedim».
Zunnün Mısrî anlatıyor: «Kabe´nin yanında pek fazla rükû ve secde eden bir genç gördüm, yaklaştım ve: Pek çok namaz kılıyorsun, dedim. Namazdan dönmek ve çıkmak için Rabbımdan izin bekliyorum, dedi. Sonra bu adamın üzerine bir pusulanın düştüğünü gördüm: Pusulada Aziz ve Gafur olandan sâdık kuluma: Geçmiş ve gelecek bütün günahlarını affettim, namazdan çık, ibaresi yazılı idi». (Genç günahını affettirmedikçe namazdan çıkmadı).
Sûfîlerden biri anlatıyor: Bir cemaatle beraber Medine´de Resûlüllah (s.a.) in mescidinde bulunuyor ve evliyaların menkıbelerini naklediyorduk. Yakınımızda bulunan kör bir adam da bizi dinliyordu. Kör yanımıza geldi ve: Sözleriniz hoşuma gitti, dedi ve başından geçen şu hadiseyi anlattı: Biliniz ki, ben çoluk çocuk sahibi bir kimse idim. Bakî mezarlığına gider, satmak için odun toplardım. Bir gün yine odun için çıkmıştım. Üzerinde keten bir gömlek ve parmağında bir nalin bulunan bir genç gördüm, yolunu şaşırmış biri zannettim, elbisesini soymak için ona doğru gittim ve: Üzerindekileri çıkar, dedim. Allah´ın hıfz ve emanetinde olarak yürü (başımdan savul) dedi. Teklifimi ikinci, üçüncü defa tekrarladım. Genç, behemehal istediğini yapmam mı lazım, dedi. Evet, öyle, dedim. Bunun üzerine uzaktan parmağı ile gözüme işaret etti, gözlerim derhal aktı ve deşildi. Gence Allah´a yemin veriyorum, sen kimsin, söyle dedim, ibrahim Havvas, dedi.
Zunnûn Mısrî anlatıyor: «Bir kere bir gemide yolculuk ediyordum. Gemide mücevher bir gerdanlık çalınmıştı. Adamın birini hırsızlıkla itham ettiler. Siz bırakın da ben durumu tatlılıkla ona anlatayım, dedim. Baktım suçlanan adam abasına sarılmış ve uyumuş bir genç. Genç kafasını abasından çıkardı, ben de meseleyi kendisine anlattım. Genç: Bunu bana mı söylüyorsun Ya Rab! Yemin ediyorum, istisnasız denizdeki bütün balıklar ağızlarında birer cevherle buraya gelecekler, dedi. Bir de baktık suyun yüzü ağızlarında birer cevher bulunan balıklarla dolu! Sonra genç kendini suya bıraktı.
Bir gün sufi ile derviş karşılaşır ve beraber bir müddet yolculuk etmeye karar verirler. Acıktıkları zaman rahip: müslümanların rahibi, neye gücün yetiyorsa marifetini göster, acıktık, dedi. Bunun üzerine: İlâhi, beni bu kâfirin karşısında rezil etme, dedim. Hemen (gaybten gelen) bir tepsi üzerinde ekmek, kebap ve bir testi su gördüm. Yedik içtik ve yedi gün daha yürüdük, bu sefer ben söze başladım ve: Ey Hıristiyanların rahibi, yanındakini getir, gücünü ortaya koy, sıra sana gelmiştir, dedim. Adam asasına dayandı ve dua etti. Baktık iki tabak geldi, bu tabaklarda bana gelen tabakta bulunanın kat kat fazlası vardı. Hayrete düştüm, hâlim değişti ve yemekten çekindim. Adam ısrar etti, fakat ben teklifini kabul etmedim. Nihayet adam: Ye! Sana iki müjdem var. Birisi şu: Eşhedü en lâilaheillallah ve eşhedü enne Muhammeden. Resûlüllah, dedi ve zünnârını çözüp attı. Diğeri de şu: Ben şöyle dua etmiştim: Allah´ım, şu kulunun (Havvas´ın) nezdinde bir değeri varsa, bana onun hürmetine rızık ver, dedim, O da verdi. Bunun üzerine yedik, içtik, yola çıktık, haccettik. Mekke´de bir sene ikâmet ettik. Sonra adam burada öldü ve Bethâ´da toprağa verildi» (Yunus´un menkıbesi gibi).
Muhammed b. Mübarek Sûrî anlatıyor: «Beytülmakdis yolunda İbrahim b. Edhem ile birlikte bulunuyorduk, öğlen olunca bir nar ağacının altında konakladık ve namaz kıldık. Nar ağacının kökünden gelen şöyle bir ses işittik: Ey İbrahim, bizden bir şey yiyesin diye sana nar ikram ettik. Bunun üzerine İbrahim başını eğdi, cevap vermedi, ses üç kere tekrarlandı. Fakat o yine cevap vermedi (peki olur demedi). Bu defa ses bana: Bizden bir şey yemesi için İbrahim nezdinde bana şefaatçi ol, ey Muhammed, dedi. Bunu işitince: Ey İbrahim, söyleneni işittin, dedim. İbrahim kalktı ve iki nar aldı, birini kendisi yedi, diğerini bana verdi. Verilen narı yedim, fakat ekşi idi. Zaten ağaç da kısa bir nar ağacı idi. Dönüşte tekrar buraya uğradık, ağacı yüksek, narını tatlı olarak bulduk. Bu ağaç her sene iki kere meyve vermekte idi. Bu ağaca Rummanetü´l-âbidin (abid-lerin narı) adı verilmişti. Âbidler bu ağacın gölgesinde barınırlardı». Câbir Rahbî anlatıyor: «Kerametler mevzuunda Rahbe halkı beni red ve inkârda fazla ileri gitmekte idi. Bu sebeple bir gün arslana bindim ve Rahbe´ye girdim. Allah´ın evliyasını tekzib edenler neredeler dedim.
Abdurrezzak hadis rivâyet ederken halk etrafını çevirmişti. Onların uzağında başını dizlerine kadar eğmiş bir genç gördüm. Adama: İşte Abdurrezzak, Re-sûlüllah (s.a.) dan hadis rivayet ediyor, gidip dinlesene, dedim. Genç bana: O, ölüden rivayet ediyor, ben ise Allah´tan gaip değilim hep O´nun huzurundayım, dedi. Eğer dediğin gibi isen kim olduğunu bana söyle dedim. Sen kardeşim Ebu´l-Abbas Hızır´sın dedi (ve kendi ismini söylemedi). Bu hadise üzerine anladım ki Allah´ın tanımadığım kulları mevcuttur».
Naklederler ki: İbrahim b. Ethem´in bir müridi vardı. Merdiveni ve basamağı bulunmayan yüksek bir odada ibadet ederdi. Taharet yapmak istediği zaman odanın karşısına gelir. Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh, der, havada uçar gibi yürür, sonra temizlik işlemini yapar ve: Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh, diyerek, odasına çıkardı.
Ebu Muhammed Cafer Hıza, Şiraz da şunu anlatmıştı: «Ebn Ainr istahrî´den edep (ahlâk ve tasavvuf) öğrenmekte idim. Hatırıma bir şey geldiği zaman İstahr´a giderdim. Nice kereler ben bir şey söylemeden o muhtaç olduğum cevapları bana verirdi. Nice kere de sorum üzerine cevap verirdi. Sonra meşguliyetim olduğu için İstahr´a gidemez oldum. Fakat bu sefer de hatırımdan ve sırrımdan geçen meselelere İstahr´dan O cevap vermeye başladı. Üzerime gelen vâridler konusunda bana (vasıtasız olarak tâ İstahr´dan) hitap etmekte idi».
Sûfîlerden biri anlatıyor: Karanlık bir gecede dervişin biri vefat etmişti. Ölüyü gasletmek için bir lamba aramanın sıkıntısı içinde iken odanın küçük penceresinden içeri bir ışık düştü ve burasını aydınlattı, ölüyü gasletme işini bitirince ışık kayboldu, oda eski haline döndü.
Adem b. Ebu İlyas anlatıyor: «Askalan´da idik, bir genç bize gelir, bizimle oturur ve sohbet ederdi. Sohbet sona erince namaz kılmaya başlardı. Genç bir gün İskenderiye´ye gitmek istiyorum, dedi ve bize veda etti. Onu uğurlamaya çıktım ve eline birkaç dirhemcik vermek istedim. Fakat o bu parayı almaktan kaçındı. Ben bu konuda ısrar edince ıbrıkına bir avuç kum attı, sonra üzerine deniz suyunu koydu ve bana: Buyur, ye, dedi. Baktım, çok miktarda şeker ve peksimet gördüm. Genç bana-. Allah ile hâli bu şekilde olan bir kişi dirhemi neylesin
Ne kalpte ne de yürekte sevgilinin göreceği yer Benim arzum, hayalim ve neş´em odur, ömrüm oldukça onunla olursam hoş bir hayat yaşayacağım. Kalbime gelen dert konusunda ondan başka bir doktor bulamadım».
İbrahim Acurî´nin şöyle dediği hikâye edilir: «Bir Yahudiye borcum vardı. Bir gün Yahudi borcunu istemek için bana geldi. Kiremit yapmak için kızdırdığım fırının yanında oturmakta idim. Yahudi bana: Ey İbrahim, bana bir keramet göster de o sayede İslâm olayım, dedi. Gerçekten dediğini yapacak mısın dedim. Evet, dedi. O halde elbiseni çıkar, dedim. Elbisesini çıkardı. Elbisesini dürdüm, kendi elbisemi de onun elbisesine sardım ve ateşe attım. Sonra bizzat kendim ateşe girdim ve fırının ortasından elbiseyi dışarı attım ve öbür kapıdan dışarı çıktım. Baktık elbisem olduğu gibi duruyor, hiç bir şey olmamış. Yahudinin elbisesinin ortasında ise bir yanıklık vardı. Bu hâli müşahede eden Yahudi derhal Müslüman oldu».
Derler ki: Habib Acemi, tevriye günü Basra´da, ârefe günü Arafat´ta görülürdü. (Tayy-i mekân, bast-ı zaman).
Muhammed b. Abdullah Sûfi´nin, Ahmed b. Muhammed b. Abdullah Fergânî´den şunu naklettiğini işittim: «Abbas b. Mehdi bir kadınla evlenmiş, fakat gerdeğe girdiği gece bir pişmanlık duymuş, kadına yaklaşmak istemiş ama (manen bu işten) menolunmuş, onun için cinsi münâsebetten vaz geçerek odadan dışarı çıkmış, üç gün sonra kadının kocası zuhur etmişti».
Üstad Kuşeyrî der ki: Hakiki keramet işte budur, zira Allah,´ onun üzerine ilmi korumuştur (yani şeriat ilmine ve ahkâmına muhalefet etmemesini sağlamıştır).
Naklederler ki: Fudayl b. İyaz, Mina dağlarından bir tepe üzerinde iken, «Allah Taâlâ´nın evliyasından bir velî şu dağa: Sallan, dese dağ derhal sallanır», dedi. Bunun üzerine dağ sallanmaya başladı. Fudayl dağa: «Sakin ol, ben bu sözümle seni kastetmedim», dedi ve dağ sâkinleşti.
Abdulvâhid b. Zeyd, Ebu Asım Basrî´ye sordu: «Haccac seni aramaya başladığı zaman nasıl hareket ettin » Şöyle dedi: «Odamda idim, kapımı çaldılar ve içeri girdiler. Kendimi öyle bir savurdum ki, gözümü açınca Mekke´deki Ebu Kubeys dağında olduğumu gördüm.
Allah Taâlâ şu dünyaya-. «Ebu Asım´e hizmet et», diye emir vermiştir, dedi.
Derler ki: Âmir b. Abdulkays, beytülmalden her ay kendisine verilen parayı alır, yolda karşılaştığı her insana bir miktar para verir, evine gelince paralarını bir kenara kor, paranın aldığı kadar olduğunu ve hiç eksilmediğini görürdü.
Ebu Amr Züccâcî anlatıyor: «Bir kere Cüneyd´in yanına gittim. Hacca gitmek için yola çıkmak üzere idim. Cüneyd bana sağlam bir dirhem verdi ve dua etti. Dirhemi ridamın bir kenarına çıkıladım. Hacca giderken hangi eve girdiysem arkadaş ve ahbaplarla karşılaştım ve bu sebeple bu bir dirhemi harcama ihtiyacı duymadım. Hac vazifesini ifa edip Bağdat´a döndüğüm zaman Cüneyd´i ziyaret ettim. Cüneyd elini uzattı ve: Ver şu parayı, dedi. Parayı teslim ettim. Sonra bana: Nasıl oldu (maceranı anlat) dedi. Ben de: Emir nafizdir, (duan tesirlidir, bu sayede sıkıntı çekmedim) dedim».
Ebu Cafer Aver´den hikâye edilir: «Zunnûn Mısrî´nin yanında idim. Bahis, eşyanın evliyaya itaat etmesinden açılmıştı. Zunnûn: İtaat dediğin şu sandalyeye şu odanın dört köşesini dolaş, sonra eski yerine dön, demem ve onun da bunu yapmasına derler, dedi ve derhal sandalye odanın köşelerini dolaştıktan sonra eski yerine döndü. Bu durumu müşahede eden bir genç ağlamaya başladı ve oracıkta can verdi».
Naklederler ki: Vâsıl Ahdeb: «Rızkınız ve size vaad olunan şeyler semâdadır». (Zâriyât, 51/22) mealindeki âyeti okudu ve: «Rızkın semâda, ben ise onu arzda arıyorum. Vallahi bir daha rızk aramayacağım», dedi ve bir harabeye çekilip oturdu. îki gün beklediği halde bir yerden kısmeti zuhur etmedi, durumu zorlaştı. Üçüncü gün olunca, yanında bir zembil hurma buldu. Niyet ve himmet bakımından kendisinden daha güzel olan bir kardeşi vardı. O da yanına gelip ikâmet etmeye başladı. Bu sefer günde iki sepet hurma gelmeye başladı, ölüm aralarını ayırana kadar bu hâl böyle devam etti.
Sûfîlerden biri anlatıyor: Bağ bekçiliği yapan İbrahim b. Ethem´i bağda uyurken görmüştüm. Ağzında, nergisten bir yelpaze bulunan bir yılan onu serinlendiriyordu.
Derler ki: Eyüp Sicistânî ile birlikte yolculuk yapan bir cemaat vardı. Çok aramalarına rağmen su bulmaktan aciz kalmışlardı. Eyüp onlara: «Hayatta bulunduğum müddetçe benden zuhur eden hâli kimseye bahsetmeyecekseniz ben size su bulurum dedi ve bir keramet göstererek hepsinin su ihtiyacını giderdi.
Hammad b. Zeyd durumu açıkladı. Abdulvâhid b. Zeyd de: «Bu hadiseye o gün ben de şahit oldum», diyerek onu te´yid etti.
Bekir b. Abdurrahman anlatıyor: «Zünnûn Mısrî ile çölde yolculuk yaparken deve dikeni dedikleri bir ağacın altında konakladık. Hurması da olsa şurası ne hoş yerdir, dedik. Zünnûn güldü: Canınız hurma mı istiyor dedi ve ağacı silkeledi. Sonra: Ey ağaç! Seni yok iken var eden ve yaratan Allah´a yemin ediyorum, behemehal üzerimize yaş ve taze hurmalar saçacaksın, dedi. Sonra ağacı bir kere daha silkeledi, ağaçtan taze hurmalar döküldü. Bunlardan yedik, doyduk, sonra uyuduk. Uyandığımız zaman bu defa ağacı biz silkeledik, fakat üzerimize diken döküldü».
Ebu Kasım b. Mervan Nihavendi´nin şöyle dediği rivayet edilir: «Ben ve Ebu Bekir Verrak, Ebu Said Harraz´a arkadaş olmuş, deniz sahilinde Sayda şehrine doğru yürüyorduk. Harraz uzaktan bir şahıs gördü ve bize: Gelin şurada oturalım, çünkü şu şahıs muhakkak ki Allah´ın velîlerinden bir velidir dedi. Orada beklemeye başladık, çok geçmeden karşımıza güzel yüzlü bir genç çıktı. Elinde bir su kırbası, bir de mürekkep hokkası vardı, üzerinde ise bir hırka bulunuyordu. Hokka ile birlikte su kabını da taşımasını hoş karşılamayan Harraz, (sûfîler yanında divit-hokka taşıyan zahiri ilim mensuplarının hakikata yabancı olduklarına kani olurlardı) bu gence döndü ve: Ey delikanlı, Allah Taâlâ´ya giden yollar nasıldır, nelerdir diye sordu. Delikanlı: Ey Harraz, Allah´a giden iki yol biliyorum. Biri hususi bir yoldur, diğeri ise umumi. Senin tuttuğun yol umumi bir yoldur. Hususi bir yola gelince, beni takip et (öğrenirsin) dedi, sonra su üstünde yürümeye başladı. Bir müddet sonra da gözümüzden kayboldu. Ebu Said gördüğü manzara karşısında hayrete düşmüştü».
Cüneyd anlatıyor: «Şunûziyye mescidinde kerametler konusunda sohbet yapan bir fukara (sûfiyye) cemaati gördüm, içlerinden bir fakir: öyle bir zat tanırım ki, şu sütuna, yarısı altın, diğer yarısı gümüş olsun, diye emir verse derhal dediği olur, dedi. Cüneyd diyor ki: O sırada sütuna baktım, bir yarısı altın, diğer yarısı gümüş olmuştu».
Naklederler ki: Süfyan Sevri, Şeyban Râi ile hacca giderken karşılarına bir arslan çıkmış, bunu farkeden Süfyan, Şeyban´a: «Şu arslanı görüyor musun » demiş. Şeyban ise: «Sen korkma», demiş. Sonra
arslan onu sırtına yüKler, MeKKeye Kadar götürür.
Hikâye edilir ki: Seriyyu´s-Sakatî ticareti terkettikten sonra iplik eğiren kız kardeşinin bu işten kazandığı paradan kendisine infak ettiği şeyle geçinirdi. Bir gün bacısı gecikmiş, Seri de: «Neden geç kaldın » diye sormuş, o da: İpliğim satılmamıştı da ondan demişti. İplik karışık ve hileli olduğu için satılmamıştı, diye bir bahis geçmiş, bunun üzerine Serî bir daha bacısının getirdiklerini yemekten sakınmıştı. Sonra bacısı bir gün Serî´nin yanına gelmiş, Serî´nin evini süpüren bir kocakarı görmüş, buna üzülmüş ve doğru îmam Ahmed b. Hanbel´e giderek şikâyette bulunmuş. İbn Hanbel de bu konuda Serî´ye bir şeyler söylemişti. Seri dedi ki: «Bacımın getirdiklerini yemeyi terkedince Allah Taâlâ bana infâk ve hizmette bulunsun diye dünyayı emrime verdi». (Bir daha işine hile karıştırmasın diye kadına dünya, hizmetçi suretinde gösterilmişti).
Ebîl-hayr b. Mansur Tûsî anlatıyor: «Ebu Mahfuz Maruf Ker-hî´nin yanında idim. Bana dua etti. Ertesi gün yanına girince yüzünde bir sıyrık izi gördüm. Adamın biri: Ey Maruf, dün yanında idik, yüzünde bir iz yoktu, bu neden oldu dedi. Maruf ona: Seni ilgilendiren bir şey sor, dedi. Fakat adam: Allah hakkı için soruma cevap ver, diye ısrar edince durumu anlattı: Dün gece şurada namaz kılmış, sonra da Kabe´yi ziyaret etmeyi arzu etmiştim. Mekke´ye gittim, Kabe´yi ziyaret ettim, sonra suyundan içmek için zemzem kuyusuna yöneldim, kapıda ayağım kaydı ve yüzümde bir sıyrık meydana geldi».
Derler ki: Utbetu´l-Gulâm oturur ve: «Ey kumru, eğer Aziz ve Celil olan Allah´a benden daha çok itaat ediyorsan gel ve elime kon», der. Bunu işiten kumru gelir eline konardı.
Ebu Ali Ruzbârî´nin şöyle dediği rivayet edilir: «Bir gün Fırat nehrinin üzerinden geçerken canım taze balık arzulamaya başladı. Baktım ırmak bana doğru bir balık fırlattı. Tam o sırada bir adam koşarak yanıma geldi ve: Şu balığı senin için kızartayım mı dedi».
Naklederler ki: İbrahim b. Edhem arkadaşları ile yolculuk yapıyordu, arkadaşlarının yolu bir arslan tarafından kesilince, ona geldiler ve-. Ey İbrahim! Yolumuzu arslan kesti, dediler. İbrahim geldi ve: «Ey arslan! Şayet bize bir şey yapmak için emir aldıysan bunu yerine getir, aksi halde geldiğin yere dön», dedi. Bunun.üzerine arslan yerine döndü, onlar da yollarına devam ettiler.
İbrahim Havvas ile bir yolculuğa çıkmıştık. bir gece Sahrada yattı, uyudu. Arslan başından ayağına kadar her yerini kokladığı halde ona dokunmamış, sonra da oradan savuşup gitmişti. İkinci gece bir köyün mescidinde geceyi geçirelim, dedik. Gece Havvas´ın yüzüne bir sivrisinek kondu ve onu soktu. Bunun üzerine Havvas inledi ve bir sayha attı. Senin hâline şaştım, dedim: Dün gece arslan seni rahatsız etmedi, bu gece bir sivrisinekten nara atıyorsun. Şöyle dedi: Dün gece Aziz ve Celil olan Allah ile birlikte olma hâli içinde bulunuyordum. Bu gece ise nefsimle olma hâlinde bulunuyorum».
Atâ Ezrek´ten hikâye edilir ki: «Bir gün karısı, aile efradına un alsın diye eğirdiği iplikten kazandığı iki dirhemi vermişti. Parayı alıp evden çıkan Atâ yolda ağlayan bir cariyeye rastlamış ve neden ağladığını sormuştu. Cariye: Efendim bir şeyler satın almak için bana iki dirhem vermişti, yolda giderken parayı düşürdüm, beni döver diye korkuyorum, dedi. Atâ dirhemleri cariyeye verdi ve yoluna devam etti. Kereste biçen bir dostunun dükkânında oturdu, durumu ona anlattı ve kötü huylu karısının kendisi ile çekişmesinden korktuğundan bahsetti. Dostu ona: Şu dağarcığı şu talaş ile doldur, belki ocakta yakarak bundan faydalanırsınız, sana yardım etmek için başka imkâna sahip değilim, dedi. Atâ talaşı aldı, evine getirdi, evinin kapısını açarak dağarcığı içeri attıktan sonra kapıyı kapattı ve mescide giderek gecenin geç saatlerine kadar orada kaldı, karısının dırdırından kurtulmak için uyku zamanına kadar orada kaldı. Sonra geldi, kapıyı açtı, ev halkının yemek pişirdiklerini gördü ve: Bu ekmeği nereden buldunuz diye sordu. Dağarcıktaki undan. Bir daha bu undan başkasını alma, şeklinde cevap aldı. O da: Olur, inşallah öyle yaparım, dedi».
Ebu Cafer b. Berekât şöyle demiştir: «Fukara ile düşüp kalkmakta idim. Bir gün elime bir dinar geçti, bunu dervişlere vermek istedim. Sonra kendi kendime, belki buna ihtiyacım olur, diye düşündüm. Hemen o saatte dişim müthiş bir şekilde ağrımaya başladı. Ağrıyan dişimi söktüm, derken öbür dişim ağrıdı, onu da söktüm... Hatiften işittiğim bir ses: Eğer bu bir dinarı fukaraya vermezsen ağzında bir diş bile kalmıyacak, diye bana seslendi». (İlk gelen hâtıra uymak icap eder).
Osman b. Ebu Atike anlatıyor: «Rum diyarında gaza yapıyorduk. Kumandan bir yere müfreze gönderdi ve: Şu zamanda dönmüş olacaksın, diye vakit tayin etti. Tayin edilen vakit geldiği halde müfreze dönmemişti. Ebu Müslim Havlâni sütre olsun diye yere diktiği mızrağına karşı namaz kılarken bir kuş geldi, mızrağın ucuna kondu ve: Müfreze selâmettedir, ganimet aldı ve falanca günün şu saatinde size gelecektir, dedi. Ebu Müslim kuşa: Allah Taâlâ sana rahmet eylesin, sen kimsin dedi. Kuş: Ben müminlerin kalbinden hüznü gideren kuşum, dedi. Bunun üzerine Ebu Müslim komutana geldi ve durumu bildirdi. Ebu Müslim´in söylediği gün gelince müfreze anlatılan biçimde çıkageldi».
Sûfîlerden biri anlatıyor: Bir vapurda yolculuk yaparken içimizden hastalanan biri vefat etti. ölüyü teçhiz ve tekfin ettikten sonra denize atmak istedik, derken deniz kurudu ve vapur karaya oturdu. Vapurdan çıktık, bir mezar kazıdık ve ölüyü defnettik. Bu işleri bitirdikten sonra sular kabarmaya başladı, vapur su üzerinde yüzdü ve böylece yolumuza devam ettik.
Derler ki: Bir kere Basra halkının başına kıtlık musibeti gelmişti. Habib Acemi bu senede veresiye yiyecek bir şeyler alır, yoksullara dağıtır, kesesini alır, yastığının altına kor, borçlular para almak istemeye geldiği zaman keseyi alır, onu dirhemlerle dolu olarak bulur, bu para ile alacaklıların borcunu öderdi.
Naklederler ki: İbrahim b. Edhem bir kere bir gemiye binmiş, fakat ilgililer, bir dinar vermedikçe kendisini gemiye alamayacaklarını söylemişlerdi. Bunun üzerine İbrahim sahile gitti, iki rek´at namaz kıldıktan sonra, «Allah´ım! Bunlar bende bulunmayan bir şey istiyorlar», diye dua eder etmez derhal önündeki kumlar dinar haline geldi.
Ebu Muaviye Esved´in hizmetçisi Ebu Hamza Nasr b. Ferec anlatıyor: «Ebu Muaviye âma olmuştu. Kur´an okumak istediği zaman mushafını açar, Allah görme hissini iade eder, mushafı kapatınca görme duyusu giderdi».
Ahmed b. Heysem Mutayyib, Bişr Hâfî bana: «Git, Maruf Ker-hî´ye namazdan sonra ona gideceğimi söyle», dedi. Ahmed Elçilik vazifesini yerine getirdi. Ben evimin
damında su oluğunun üzerinde beklemeye devam ettim. Nihayet gecenin bir kısmı geçtikten sonra Bişr başında bir seccade olduğu halde geldi, Dicle´ye doğru yürüdü ve su üzerinden geçti, onu görünce kendimi damdan aşağı attım. Gittim ellerini ve ayaklarını öptüm ve: «Benim için Allah´a dua et» (zira hakkında suizanda bulunmuştum) diye rica ettim, o da dua etti ve: «Bende gördüğün şu hâli gizli tut», dedi. Ben de bu müşahedemi o vefat etmeden evvel hiç kimseye anlatmadım. (Bişr, ona teheccüd namazından sonra gideceğim, demek istemiş, fakat elçi meseleyi yanlış anlamıştı).
Kasım Curî diyor ki: «Bir adam tavaf esnasında: İlâhî! Herkesin istediğini yerine getirdin, fakat benim ihtiyacımı görmedin, demekten başka bir şey söylemiyordu. Neden bu duadan başka bir şey söylemiyorsun dedim. Anlatayım dedi: Önce şunu bil, biz ayrı ayrı memleketlerden yedi kişi idik, cihad için çıkmıştık. Fakat Rumlara esir düştük. Bizi öldürmek için alıp götürdüler. Bu esnada semâdan yedi kapının açıldığını gördüm. Her kapının önünde ahu gözlü güzel bir huri durmakta idi. İçimizden biri alındı (ve öldürüldü). Semâdaki cariyelerden biri elinde bir mendille ruhunu teslim aldı. Böyle böyle altı arkadaşım şehit edildi. Rumlardan biri hayatımı bağışladı. Bunun üzerine huri bana: Ey mahrum, ne kaybettiğini biliyor musun dedi ve semânın kapıları kapandı. İşte ey kardeşim, kaybettiğim bu şeyin hasreti ve üzüntüsü içindeyim!»
Kasım Curî diyor ki: «İçlerinde en faziletli olanın bu adam olduğu kanaatindeyim, çünkü bu öbürlerinin görmediğini görmüştür ve onlardan sonra şevk ile amel etmiştir».
Ebu Bekir Kettânî anlatıyor: «Sene ortasında Mekke yolunda giderken pırıl pırıl dinarlarla dolu bir kese buldum. Mekke fukarasına dağıtmak için bu keseyi almak istedim. Fakat hatiften bir ses bana dedi ki: Eğer sen bunu alırsan, biz de senden fakirlik vasfını geri alırız».
Abbas Şarki anlatıyor: «Ebu Türâb Nahşebî ile Mekke yolunda gidiyorduk. Saptığını gören yanındaki arkadaşlarından biri ona: Biz çok susadık, dedi. Ebu Türâb ayağı ile yere vurdu ve hemen bir çeşme meydana geldi, soğuk ve berrak bir su akmaya başladı. Sonra bu delikanlı: Ben bu suyu bir kadehle içmek istiyorum, dedi. Ebu Türâb ayağı ile bir kere daha yere vurdu ve görebildiğim cam kabın içi soğuk su ile dolmuştu.
bu işler konusunda arkadaşların ne diyorlar acaba dedi. .Ben de arkadaşların hepsi de buna inanıyorlar, dedim. Zaten buna inanmayan kâfir olur, (çünkü Allah´ın kudretine acz nisbet etmiş olur). Ben sana hâl yolu ile sordum (yani kerameti müşahede etme zamanında hâlleri nasıl oluyor ) dedi. Bu hususta bir şey söylediklerini bilmiyorum (inkâr eden yok) dedim. Hayır, dedi. Tersine arkadaşların bunun Hakk´ın bir oyunu olduğunu (bununla dilediğini doğru yoldan çıkardığını) iddia ediyorlar. Halbuki durum böyle değildir, insan kerametle sükun bulursa, bu o zaman oyun olur. Fakat bir kimse kerameti talep etmez ve onunla sükunete kavuşmazsa bu Rabbani olanların mertebesidir».
Ebu Abdullah b. Cellâ anlatıyor: «Bağdat´ta Seriyyu´s-Sakatî´nin odasında bulunuyorduk, gecenin bir kısmı geçtikten sonra Serî, temiz bir gömlek, şalvar, ridâ ve ayakkabı giyindi ve dışarı çıkmak için ayağa kalktı. Bu vakitte nereye gidiyorsun diye sordum. Feth Mevsıli´yi ziyarete gidiyorum, dedi. Bağdat´ın sokaklarında giderken gece bekçileri bunu yakaladılar ve hapsettiler. Sabah olunca diğer mahpuslarla birlikte dövülmesi için ilgililere emir verildi. Cellad Serî´yi dövmek için elini kaldırdığı zaman eli havada donakaldı ve hareket ettirmeye kadir olamadı. Cellada: Ne duruyorsun, vur! denilince: Karşımda bir şeyhin durduğunu ve bana ´Vurma!´ dediğini müşahede ediyorum, onun için elim kazık kesildi, hareket ettiremiyorum, dedi. Bu şeyh kimdir diye baktıkları zaman bunun Feth Mevsıli olduğunu gördüler ve Serî´yi dövmekten vazgeçtiler».
Said b. Yahya Basri anlatıyor: «Kureyş´ten bir topluluk Abdul-vâhid b. Zeyd´in sohbetinde bulunuyorlardı. Bir gün geldiler ve Abdul vâhid´e: Biz sıkıntılı ve muhtaç duruma düşmekten korkuyoruz, dediler. Abdulvâhid başını semaya kaldırarak: Allah´ım! Yüce ismin hürmetine —ki Sen bu isimle velîlerden dilediğine ikramda, âşıklarından safderun olanlara ilhamda bulunursun— Senin nezdinden bize bir rızık ihsan eyle. Bu ihsan sayesinde, şeytanın kalplerimizle ve arkadaşlarımızın kalpleri ile olan bağlarını ve ilgisini kes, Sen Hannan´sın, Mennan´sın, ihsanı kadîm olansın. Allah´ım! İsteklerimizi hemen lütfet, diye dua etti. Allah´a yemin ederek söylüyorum ki: Derhal tavan çatırdadı, sonra üzerimize dinarlar, dirhemler saçıldı. Daha sonra Abdulvâhid b. Zeyd: Aziz ve Celil olan Allah´a muhtaç olunuz. Allah inancına sahip olduğunuz için kendinizi zengin bîliniz dedi.
Kettânî diyor ki: . «Sûfîlerden tanımadığım garip biri Kabe´ye geldi ve: Ya Rab! Tavaf yapan bu şahısların (şu manzarayı müşahede ettikleri zaman) ne dediklerini (ve sana nasıl dua ettiklerini) bilmiyorum, dedi. Bu zata: Şu pusulaya bak, denildi. (Adam pusulayı okudu dileğini, kal diliyle anlatmaya lüzum kalmadan kabul edildiğini gördü) Kettânî daha sonra kâğıdın havaya uçup kaybolduğunu gördü».
Ebu Abdullah b. Cellâ anlatıyor: «Bir gün annem canının balık istediğini babama bildirmiş, babam da balık almak için çarşıya gitmişti. Ben de babamın yanında bulunuyordum. Babam balığı aldı ve bunu eve götürecek birini beklemeye başladı, derken yanında bir çocuğun başka bir çocukla beraber beklediğini gördü. Çocuk: Amca bunu taşıtacak birini mi bekliyorsun diye sordu. Babam: Evet! deyince çocuk balığı aldı ve peşimizden gelmeye başladı. Bir ara bir ezan sesi işittik. Çocuk: Müezzin ezan okuyor, temizlenip namaz kılmaya ihtiyacım var, razı olursan böyle, olmazsan balığını al, kendin götür, dedi ve balığı bırakıp gitti. Babam: Balık konusunda tevekkül göstermemiz daha evlâdır, dedi (ve o da balığı yolda bir kenara bıraktı). Gittik, bir mescide girdik, namaz kıldık. Çocuk da geldi ve burada namaz kıldı. Mescidden çıkınca balığı koyduğumuz yerde bulduk. Çocuk balığı aldı ve bizimle birlikte eve kadar getirdi. Babam durumu anneme anlatınca annem, çocuğa söyle, yanımızda dursun ve bizimle beraber yemek yesin, dedi. Fakat çocuk: Orucum, dedi. O halde iftara buyurun (hem o zamana kadar bir yere daha bir şey taşırsın), dedik. Çocuk: Ben günde bir defa bir şey taşıdım mı ikinci defa bir şey taşımam, dedi. Lakin mescide giderim, akşama kadar orada kalırım, sonra evinize gelirim, dedi ve gitti. Akşam olunca çocuk geldi ve bizimle yemek yedi. Yemekten sonra taharet yapacağı yeri gösterdik. Çocuğun halveti tercih ettiğini (ifadesinden) müşahede ettik ve kendisine boş bir oda tahsis ettik. Gece yarısı olunca yakınımızda olan kötürüm kız yürüyerek bize geldi, hâlini ve nasıl şifa bulduğunu sorduk: Ya Rabbi! Misafirimiz hürmetine bana afiyet ver, dedim ve ayağa kalktım, dedi. Çocuğu aramaya başladık, kapılar olduğu gibi kapalı idi. Çocuğu bulamadık. Bunun üzerine babam: Onların (velîlerin) kimi küçük, kimi büyük olur, dedi».
Said b. Yahya Basrî anlatıyor: «Gölgede oturan Abdulvâhid b.
nuaym eline bir avuç çakıl alarak ya Rabbi sen bunları altın Kılmayı dilesen istediğini yaparsın, dedi. Vallahi baktım çakıl elinde altın olmuştu. Sonra bunları bana attı ve: Bunu sen harca, âhiret için olanı müstesna, dünyada hayır yok, dedi».
Ahmed b. Mansur anlatıyor: «Üstadım Ebu Yakup Sûsi şu hadiseyi anlatmıştı: Bir kere vefat eden bir müridimi gasletmiştim. Teneşirde yatan mürit baş parmağımdan yakaladı. Evlâdım, parmağımı bırak, zaten ben senin ölü olmadığını, bir yurttan diğer bir yurda intikal ettiğini biliyorum, deyince parmağımı salıverdi».
İbrahim b. Şeybânî anlatmıştı: «İrâdesi ve müritliği güzel olan bir genç sohbetime devam etmeğe başladı ve çok geçmeden vefat etti. Kalbim bu gençle ciddi surette meşgul idi, onun gaslini üzerime almıştım. Ellerini yıkamak istediğim zaman, dehşet ve hayretimden sol elinden başlamışım. Genç sol elini elimden aldı ve sağ elini verdi. Ben de: Evlâdım, sen doğrusun, ben hata ettim, demekten başka bir şey söylemedim».
Ebu Yakup Sûsî anlatıyor: «Mekke´de iken bir fakir geldi ve: Üstad, ben yarın öğleyin öleceğim, şu bir dinarı al, yarısı ile bana bir mezar kazdır, diğer yarısı ile kefen al, dedi. Ertesi gün olunca geldi, Kabe´yi tavaf etti, sonra oradan uzaklaştı ve daha sonra da ruhunu teslim etti. Bizzat kendim gaslini ve tekfinini yaptıktan sonra mezara indirdim, fakat müridin gözlerini açtığını gördüm. Ölümden sonra hayatla mı karşılaşıyorum diye hayretimi ifade edince, mürit: Ben hayattayım, Allah´ı seven hiç ölür mü, dedi». (Âşık ölmez).
Ebu Ali b. Vasıf Müeddib anlatıyor: «Sehl b. Abdullah bir gün zikir konusunda konuşmuş ve: Hakiki mânada Allah için zikir yapan kimse ölüyü diriltmek istese, istediğini yapabilir, dedi ve önünde bulunan bir hastayı eliyle meshetti, hasta derhal iyi oldu ve ayağa kalktı».
Bişr b. Haris Hafi anlatıyor: «Amr b. Utbe namaz kılarken bir bulut parçası onu gölgelendirir ve arslanlar kuyruklarını sallayarak etrafında dolaşırlardı».
Cüneyd diyor ki: «Bir kere dört dirhemim vardı. Serî´nin yanına gittim ve: Şu dört dirhemi sana getirdim, dedim. Evladım, müjde, felaha erdin. Dört dirheme ihtiyacım vardı. Onun için, Allah´ım! Bu dört dirhemi nezdinde felaha eren birisi ile bana gönder, diye dua etmiştim, dedi».
Ebu İbrahim Yemânî anlatıyor: «Sahil boyunca İbrahim b. Edhem ile yolculuk ediyorduk. Dinlenmek için otururken birimiz üşümektense şu odunları yaksak, diye teklifte bulunduk. Peki, öyle yapın, dedi. Kaleden ateş aldık ve odunları çattık, yanımızda bulunan ekmeği yiyelim diye çıkardık. İçimizden biri: Ne güzel kor oldu, et olsa da kızartsak, dedi. İbrahim b. Edhem: Allah Taâlâ bunu size yedirmeye kadir, dedi. Biz bu meseleyi konuşurken bir arslan tarafından kovulan dağ keçisi yakınımıza düştü ve boynunu uzattı. İbrahim b. Edhem ayağa kalktı ve: Şunu boğazlayınız, Allah bunu yiyesiniz diye size göndermiştir, dedi. Biz keçiyi, kesip, etini kebap yaparken arslan durmuş bizi seyrediyordu».
Hâmid Esved diyor ki: «Hiç bir şey yemeden ve hiç de zayıflamadan tek hâl üzere İbrahim Havvas ile çölde yedi gün yolculuk yaptık. Yedinci gün olunca ben bittim, dedim. Şu iki şeyden hangisini daha çok istiyorsun, suyu mu, ekmeği mi diye sordu. Suyu, dedim. O halde su arka tarafınızdadır, dedi. Baktım yeni sağılan bir süt gibi bir su çeşmesi gördüm, içtim ve abdest aldım. Havvas ise bana bakıyor, fakat çeşmeye yaklaşmıyordu. Oradan göçeceğimiz zaman yanıma biraz su almak istedim. Fakat Havvas: Hayır! Elini çek, bu sudan azık alınmaz, diye bana mani oldu».
Ebu Ali Ruzbâri´nin kızkardeşi Fatıma anlatıyor: «Ebu Hüseyin Nuri´nin hizmetinde bulunan, daha evvel de Ebu Hamza ve Cüneyd´e hizmet etmiş olan müstahdem Zeytûne şunu anlatmıştı: Soğuk bir gün idi. Nuri´ye: Sana bir şeyler getireyim mi° dedim. Evet! dedi. Ne istersiniz dedim. Ekmek ve süt! dedi. İstediğini getirdim, önünde kömür vardı. Kömürü eli ile karıştırırken eli karardı. Böyle iken ekmek yiyor ve üzerinde kömürün siyahlığı bulunan elinden süt akıyordu. İçimden: Ya Rab! Bu ne pis veli, evliyanın içinde hiç mi temiz olanı yok dedim. Bu düşünce ile yanından çıktım. Dışarı çıkınca kadının biri eteğime yapıştı ve: Benim bohçamı sen çaldın, dedi. Halkı başıma topladı, beni polise götürdüler. Durum Nuri´ye haber verilmiş, polis karakoluna geldi ve polise: Bu kadın için takibat ve tahkikat yapmayın, dedi. Polis: Ben bunu nasıl yapabilirim ki, karşıda davacısı var, dedi. Bu sırada bir cariye aranan bohçayı getirdi, sahibine teslim etti. Nuri hizmetçisini kurtardıktan sonra (Cezasını çektikten sonra): Bir daha: Allah´ım! Ne pis velîlerin var, diyecek misin dedi. Hayır, kat´iyyen! Allah Taâlâ´ya tevbe ettim, dedim».
Havvas diyor ki: «Bir sefer esnasında kendimden geçip yere düşecek kadar susamıştım. Birden üzerime su serpildiğini hissettim.
Bir sufi anlatıyor: Ben kendi halimde oturmuş düşünürken tanımadığım biri geldi ve ne düşünüyorsun dedi. Medine´yi görmek istiyorum, dedim. Şurada in ve Resûlüllah (s.a.) a: Kardeşin Hızır´ın sana selâmı var diyerek ona selâmımı söyle, dedi».
Muzaffer Cassas anlatıyor: «Ben ve Nasr Harrat bir gece bir yerde ilmî meseleleri müzakere ediyorduk. Nasr: Allah Taâlâ´yı zikreden bir kimsenin zikri ile sağladığı fayda Allah Taâlâ´nın kendisini zikrettiğini, kendisinin Allah Taâlâ´yı zikretmesinin Allah´ın kendisini zikretmesi sayesinde olduğunu bilmesidir, dedi. Nasr´ın bu görüşüne muhalefet ettim. Hızır (a.s.) şimdi burada olsa fikrimin doğruluğuna şahitlik ederdi, dedi. Derken yer ile gök arasından bir dedenin gelmekte olduğunu gördük. Yanımıza gelince bize selâm verdi ve: Nasr doğru söyledi, Allah Taâlâ´yı zikreden Allah Taâlâ kendisini zikretmesini ona lütfettiği, daha evvel Allah kulunu zikrettiği için Rabbını zikretmektedir, dedi. O zaman bu ihtiyarın Hızır (a.s.) olduğunu anladık».
Üstad Ebu Ali Dakkak´ın şunu anlattığını işitmiştim: «Adamın biri Sehl b. Abdullah´a geldi ve: Halk senin su üzerinde yürüdüğünü söylüyor, dedi. Sehl: Bunu mahallenin müezzinine sor, zira o yalan söylemeyen sâlih bir zattır, dedi. Adam gitti, aynı soruyu müezzine sordu. Müezzin: Bunu bilmiyorum, fakat şu günlerden birinde yıkanmak için havuza giren Sehl´in ayağı kaymış havuza düşmüştü, ben olmasaydım o biçimde kalacak ve boğulacaktı».
Üstad Ebu Ali Dakkak bu hadiseyi şöyle izah etmişti: «Sehl hakikatte halkın kendisini vasfettiği gibi idi. Lakin Allah Taâlâ evliyasının kerametlerini ve hâllerini gizli tutmayı murad ettiği zaman müezzinin anlattığı gibi hadiseler meydana getirir. Havuz hadisesi Sehl´in halini örtmek için vukua gelmişti, yoksa Sehl keramet sahibi idi». (Havuza düşmüş değildi, su üzerinde yürümüştü).
Ebu Osman Mağribî´den nakledilen şu menkıbe de mâna bakımından Sehl´in menkıbesine yakındır: «Ebu Hüseyin Cürcânî´nin el yazısı ile şöyle bir menkıbe gördüm: Bir kere Mısır´a gitmek istemiştim. Gemiye bineyim, diye hatırımdan geçti. Sonra orada meşhur olurum, diye aklıma bir fikir geldi. Şöhretten korktum ve gemiye binmekten vazgeçtim. Gemi gittikten sonra tekrar fikri değiştirdim. Su üzerinden koşarak gemiye yetiştim ve bindim. Halk bana bakıyor, fakat içlerinden hiç birisi, şu hadise harikuladedir veya değildir demiyordu.
kaç kere tuvalete gittiği, hatta iki rek´at farz namaz kılmak için birkaç defa abdest yenilediği olurdu. Vaaz meclisine giderken yanında bir şişe taşırdı. Yolda giderken bu şişeyi kullanmak için defalarca gidip geldiği olurdu. Lakin kürsüye oturup vaaza başladı mı, kürsüde uzun bir müddet kalsa bile artık bir daha abdest yenilemeye ihtiyaç duymazdı. Biz bu hadiseyi senelerce gözle görürdük de aklımıza bu harikulade bir şeydir, diye bir düşünce gelmezdi. Ancak Üstad vefat ettikten sonra bunun harikulade bir şey olduğu içimize doğmuş ve ilham edilmişti.
Sehl b. Abdullah´tan hikâye olunan şu menkıbe de buna yakındır: «Ömrünün son günlerinde Sehl kötürüm olmuştu. Fakat farz namazları kılacağı zaman kendisine ayağa kalkma gücü verilirdi».
Meşhurdur ki: Abdullah Vezzan topal idi, ayakta duramazdı, fakat semâ esnasında vecde geldi mi ayağa kalkar ve semâ ederdi.
Ahmed b. Ebu´l-Havâri anlatıyor: «Bir kere Ebu Süleyman Darânî ile hacca gitmiştik. Yolda giderken su tulumumu düşürmüştüm. Ebu Süleyman´a: Tulumu kaybettim, dedim. Susuz kalmıştık, hava çok soğuktu. Ebu Süleyman: Ey yitiği iade eden, ey dalâletten hidâyete erdiren, yitirdiğimiz şeyi bize iade eyle, diye dua eder etmez, arkamızdan birinin: Şu tulumu kim kaybetti diye bağırdığını işittik. Ben kaybettim, dedim. Gittim, tulumu aldım. Yolda yürürken havanın çok soğuk olması sebebiyle kürklerimizi giyindik. Bu sırada üzerinde eski iki elbise bulunan, fakat terleyen bir insana rastladık. Ebu Süleyman ona: Gel de sana yanımızda bulunan elbiselerden bir şey verelim, dedi. Fakat adam: Ey Ebu Süleyman! Hem üşüyorsun, hem de bana zâhidlik tavsiye ediyorsun. Otuz sene var ki, şu sahrada dolaşıyorum, ne soğuktan titredim, ne de sıcaktan elbisemi çıkardım. Allah soğuk havalarda mahabbetinden sıcacık bir elbise, yazın ise mahabbetinin serinliğini tatma elbisesini giydirmektedir, dedi ve geçip gitti».
Havvas diyor ki: «Bir kere çölde idim, öğlenin sıcağında yürümeye başladım, yakınında su bulunan bir ağaca ulaştım ve orada konakladım. Buraya doğru büyük bir arslanın gelmekte olduğunu gördüm. Arslana teslim olmuştum. Arslan yaklaşınca benden yardım ister gibi ses çıkarmaya başladı, sonra önümde çöktü ve ön ayaklarını kucağıma koydu. Baktım ayağı irin ve kan içinde kalmıştı. Yıkayıp elimden geldiği kadar tedavi ettim. Arslan kalktı gitti.
Ahmed b. Ebu´l-Havârî diyor ki: «Muhammed b. Semmak hastalandığı zaman idrarını almış ve Hıristiyan bir doktora götürmüştük. Hire ile Küfe arasında yolda giderken, yüzü güzel, kokusu hoş ve elbisesi temiz bir adama rastladık, bize-. Nereye gitmek istiyorsunuz dedi. İbn Semmak´ın idrarını göstermek için falan tabibe gidiyoruz, dedik. Sübhanallah, Allah´ın dostu için onun düşmanından yardım mı isteyeceksiniz dedi. Şu idrar kabını yere atınız, İbn Semmak´a dönünüz ve ona: Elini ağrıyan yerine koy ve: ´Biz onu Hakk ile indirdik ve o Hakk ile indi´ (İsrâ, 17/105) de,.deyiniz, dedi ve gözden kayboldu. Bunun üzerine İbn Semmak´a döndük ve durumu anlattık. Elini ağrıyan yerine koydu ve adamın tarif ettiği şeyi söyledi. Derhal sıhhata kavuştu ve: O adam Hızır (a.s.) idi, dedi».
Umma Bistami diyor ki: «Bayezid Bistami´nin yanında oturuyorduk, birden: Haydi kalkalım, Allah Taâlâ´nın evliyasından bir velîyi karşılayalım, dedi. Onunla birlikte yola çıktık, şehrin giriş kapısına varınca İbrahim b. Şeybe Herevi ile. karşılaştık. Bayezid ona-. Seni karşılamak ve Rabbımın nezdinde senin için şefaatçi olmak hatırımdan geçmişti, dedi. İbrahim b. Şeybe: Sadece benim için değil de, bütün insanlar için Rabbımıza şefaatçi ve duacı olsan yine de büyük bir iş yapmış olmazsın. Nihayet bütün insanlar toprağın küçük bir parçasından ibaret değil midir dedi. Bu cevap Bayezid´i hayret ve dehşete düşürmüştü». Üstad Kuşeyrî der ki: Firaset nevinden olmak üzere Bayezid´e keramet verilmiş ve şefaat yetkisine sahip olduğu tasdik edilerek kendisine bildirilmişti. Onun bu kerametinden İbrahim b. Şeybe´nin bunu küçümseme şeklindeki kerameti daha mükemmeldir. (Çünkü Bayezid tek kişiye, o ise bütün insanlığa şefaat-tan bahsetmişlerdi).
Salim Mağribî, Zunnûn Mısrî´ye tevbenin aslının ne olduğunu sormuş, o da şu hadiseyi anlatmıştı: «Bir kere bir köye gitmek üzere Mısır´dan çıkmış, yolda uyumuş, uyanıp gözümü açtığım zaman, ağaçtan yeryüzüne kör bir tarla kargasının düştüğünü görmüştüm, O anda yer yarıldı.. İçinden biri susam, diğeri su dolu olan iki çanak çıktı. Çanakların biri altın, diğeri gümüş idi. Kuş bundan yedi, ondan içti. İçimden: Bu hadise bana kâfi, (Allah kör bir kuşa ne kadar şefkatli ise muhakkak diğer yaratıklarına da o kadar merhametlidir.
Kimseden cevap alamayınca namaz vakti geçecek diye korktu. Onun için: «Ya Rab! Zincirimi çöz ki, abdest alayım, sonra bana yine dilediğini yap», dedi. Derhal sıhhata kavuştu, abdestini aldı. Fakat sonra tekrar yatağa düştü ve eski hâlini aldı.
Ebu Eyüb Hammal anlatıyor: «Ebu Abdullah Deylemî sefer esnasında bir yerde konakladığı zaman eşeğine yaklaşır: Seni bağlamak istiyordum, fakat şimdi bağlamıyacağım, otlayasın diye şu sahraya salıvereceğim, konaktan ayrılacağımız zaman yanımıza gelirsin, der, eşek de konaktan göç başlıyacağı zaman sahibine gelirdi».
Naklederler ki: Ebu Abdullah Deylemî kızını evlendirmiş, fakat çehizini yapmak için para bulamamıştı. Emsalini her gün bir dinara sattığı bir kumaşı vardı. Bu kumaşı pazara çıkardı, simsar: Bu kumaş bir dinardan fazla eder, diye müşteriye takdim etti. Müşteriler kumaşın fiatını yüz dinara kadar artırdılar. Deylemi de bu para ile kızının çehizini hazırladı.
Nadr b. Şümeyl anlatıyor: «Çarşıdan bir kumaş almış, fakat bunun kısa olduğunu görünce Yüce Rabbım´a bu kumaşı bir arşın uzatması için dua etmiştim ve Rabbım da duamı kabul eylemişti». Nadr b. Şümeyl diyor ki: «Eğer daha fazlasını isteseydim kumaş daha uzun olurdu». (Burada geçen mağt, uzatmak mânasına gelir, «Mağtu´l-kavs», yayın uzaması demektir).
Derler ki: Âmir b. Kays kış aylarında yıkanacağı suyun müsait olmasını Rabbından niyaz etmişti. Bu duadan sonra kendisine getirilen suyun sıcak su olduğu görülürdü. Sonra kadınlara karşı şehvet duyma hissinin kalbinden sökülüp atılmasını istemiş, bundan sonra kadınlara ilgi duymaz hale gelmişti. Daha sonra namazda iken şeytanın kalbine vesvese vermemesini istemiş, fakat bu isteği kabul edilmemişti.
Bişr b. Haris anlatıyor: «Evime girdiğim zaman bir adamla karşılaştım. Sen kimsin, neden iznim olmadan evime girdin deyince: Ben kardeşin Hızır´ım, diye cevap verdi. O halde benim-için Allah´a dua et, dedim. Allah´ım! Taatta bulunmasını buna kolaylaştır, diye dua etti. Biraz daha dua et, dedim. Allah´ım! Taatının gizli kalmasını buna nasip eyle, dedi».
İbrahim b. Havvas anlatıyor: «Mekke yolunda yolculuk yaparken bir gece bir viraneye girmiş, fakat kocaman bir arslanla karşılaşmıştık.
Şiblî anlatıyor: «Bir zamanlar kesin olarak helal olduğunu bilmediğim bir şeyi yememeye azmetmiştim. Çöllerde dolaşırken bir incir ağacı gördüm, meyvesini alıp yemek için elimi uzattım. Ağaç bana: Azmini koru, benden yeme. Çünkü sahibim Yahudidir, dedi».
Ebu Abdullah b. Hafif anlatıyor: «Hacca giderken Bağdat´a uğramıştım, başımda sûfîlik gururu vardı. Tam kırk gün yemek yemedim ve Çüneyd´i ziyaret etmedim, yoluma devam ettim. Zübâle mevkiine ulaşıncaya kadar ağzıma bir damla su almadım, daimî surette abdestli idim. Kuyu başında su içen bir ceylan gördüm. Susuzluktan yanmıştım. Kuyuya yaklaşınca ceylan ürktü gitti. Baktım su kuyunun dibine çekilmiş, yoluma devam ettim ve kendi kendime: Mevlâm, şu ceylan kadar değerim yok, dedim. Arkamdan işittiğim bir ses: Seni tecrübe ettik. Fakat sabredemedin, geri dön ve suyunu al, dedi. Geri döndüğüm zaman kuyunun ağzına kadar su ile dolu olduğunu gördüm. Tulumumu doldurdum, Medine´ye varıncaya kadar bu sudan içtim ve abdest aldım, fakat su yine de bitmedi. Kuyudan su ihtiyacını giderdiğim zaman hatiften gelen bir sesin bana: Ceylanın ne su kabı vardı, ne de su çekmek için ipi. Sen ise tulum ve iple geldin, dediğini işittim. Hac dönüşü Bağdat´ın camiine girmiştim. Cüneyd´in gözüne çarptım. Bana: Sabretseydin ayaklarının altından su fışkıracaktı, ne olurdu birazcık sabretseydin, dedi».
Muhammed b. Said Basrî anlatıyor: «Basra sokaklarından birinde yürürken deve süren bir bedevi gördüm. O tarafa baktım, deve cansız bir şekilde yere düştü, devenin sırtındaki semer ve yük de bir tarafa düşmüştü. Durumu gören bedevi: Ey her sebebin sebebi, ey sebepleri yaratan, ey arama hâlinde olanların efendisi ve ümidi, kaybettiğim devemi iade et de semeri ve yükümü taşısın, diye dua eder etmez semer ve yük sırtında olduğu halde deve derhal ayağa kalktı».
Derler ki: Bir kere Şibl Mervezî´nin canı et istemiş, fakat yarım dirheme aldığı eti, yolda giderken bir kırlangıç kuşuna kaptırmış, o da mescide girerek namaz kıldırmaya başlamıştı. Daha sonra evine geldiğinde hanımı önüne et getirince «Bu et nereden geldi » diye merak etti.
tayı âriyeten bana ver, diye dua edince tay derhal ayağa kalktı. Gazayı bitirip Büsrâ´ya dönünce, bana: Evladım, tayın eğerini al, dedi. Ben: At terlidir, eğerini alırsam soluğan olur, dedim. Evladım, tay ariyettir, dedi. Tayın sırtından eğeri alınca derhal yere düştü ve can verdi».
Naklederler ki: Kefen soyan bir adam vardı. Bir kadın vefat etmiş, halkla birlikte kefen soyguncusu da kadının cenaze namazını kılmıştı. Fakat gayesi kadının mezarını Öğrenmek idi. Gece olup karanlık basınca adam kadının mezarını kazdı. Kadın orta: Sübhanal-lah, sen Allah tarafından affedilmiş bir kişisin, benim gibi Allah´ın affına mazhar olmuş bir kadının kefenini nasıl alabiliyorsun dedi. Adam: Farzedelim ki sen affedilmiş bir kimsesin, benim affedildiğimi nereden biliyorsun dedi. Kadın: Allah Taâlâ beni ve cenaze namazımı kılanların hepsini affetti. Sen de cenaze namazımı kılmıştın, dedi. Adam diyor ki: Bunun üzerine kadını terkettim, mezarına iade ettim ve üzerini toprakla kapattım. Bu zat bundan sonra tevbe etmiş ve tevbesine de güzel bir şekilde sâdık kalmıştı.
Ebu Muhammed b. Numan b. Musa Hîrî, Hire´de şunu anlatmıştı: «Zunnûn Mısri´ye ait şöyle bir hâl müşahede ettim: Biri halktan, diğeri devlet memuru iki kişi kavga etmişler, halktan olan zat memura saldırarak dişini kırmış, bunu gören polis saldırganın yakasına yapışarak: Hadi, seni valiye götüreceğim, demiş. Yolda giderken Zunnûn´un bulunduğu semtten geçmişlerdi. Halk: Şurada bir şeyh var, ona çıkın, ihtilâfınızı o halleder, deyince taraflar Zunnûn´un yanına çıkmışlar ve başlarından geçen hadiseyi ona anlatmışlardı. Zunnûn kırılan dişi almış, tükrüğü ile ıslatmış, dişi kırılan adamın ağzına ve eski yerine takmış, sonra dudaklarını kıpırdatarak dua etmiş, Allah Taâlâ´nın izni ile diş yerine yerleşmişti. Dişi kırılan zat ağzını açıyor kapatıyor ve bütün dişlerinin birbirine eşit olduğunu görüyordu».
Ebu Sebre Nehaî anlatıyor: «Adamın biri Yemen´den yola çıktı. Yol esnasında eşeği öldü. Adam kalktı, abdest aldı, iki rek´at namaz kıldı, sonra: Allah´ım, Sen´in rızânı kazanmak için Sen´in yolunda cihad gayesi ile yola çıktım. Ben şehadette bulunurum ki, Sen ölüyü diriltirsin. Benim de eşeğimi dirilt diye dua etti ve eşeği dirildi.
«Ebu Bekir Hemedânî diyor ki: Hicaz çölünde hiç bir şey yemeden günlerce aç ve susuz bir vaziyette kalmıştım. Basra´nın Tâk mahallesinden sıcak bakla ve ekmek gelmesini canım istemişti. İçimden: Benimle Irak arasında uzun bir mesafe var, diye düşünüyordum. Daha bu düşünce nihayete ermeden uzaktan bir bedevinin: Sıcak bakla ve ekmek var, diye bağırdığını işittim, yanına vardım ve: Sende gerçekten sıcak bakla ve ekmek var mı dedim. Evet, dedi ve üzerindeki peştamalı açarak ekmek ve bakla çıkardı ve: Buyur ye, dedi. Yedim. Yine: Ye, dedi. Yedim. Yine: Ye, dedi. Yine yedim. Dördüncü defa: Ye, deyince: Seni bana gönderenin hakkı için kim olduğunu mutlaka bana söyleyeceksin, diye yemin verdim. Bedevi: Ben Hızır´ım, dedi ve gözden kayboldu».
Ebu Cafer Haddad anlatıyor: «Sa´labiyye´ye gelmiş, buranın harap olduğunu görmüştüm. Yedi günden beri ağzıma bir şey almamış bir halde idim. Orada bulunan bir kümbete girdim. O sırada açlıktan bitkin hale gelen Horasanlı bir topluluk buraya gelmiş ve kendilerini künbetin önüne atıvermişlerdi. Bu esnada bineğine binmiş bir bedevi geldi, Horasanlıların önüne hurma döktü, onlar hurmayı yemekle meşgul oldular ve bana bir şey söylemediler, bedevi de beni görmemişti. Oradan ayrılan bedevi bir müddet sonra geri döndü ve Horasanlılara: Burada, sizin yanınızda başka biri var mı diye sordu. Evet, var. Künbetin içindeki şu adam, dediler. Bedevi içeri girdi ve bana: Sen kimsin neden konuşmadın ve hâlini bildirmedin, ben buradan gittikten sonra karşıma çıkan bir adam benimle çekişti ve geride bir adam bıraktın, ona yenecek bir şey vermedin, dedi. Karnını doyurmadan gitmek benim için mümkün olmadı. Halbuki uzun mesafeler katetmem beni yorgun düşürmüştü, dedi. O gittikten sonra Horasanlıları davet ettim, hurmayı onlar ve ben birlikte yedik».
Ahmed b. Atâ diyor ki: «Bir kere bir deve benimle konuşmuştu. Şöyle ki: Mekke yolunda sırtlarına yük vurulmuş birçok develerin boyunlarını uzatarak gece yol aldıklarını görmüş: Tenzih ederim O Zat´ı ki, develerde olan yükü kendi taşır, demiştim. Bunun üzerine develerin içinden biri (edebe uymayan o söz yerine): Allah Uludur (Cellellâh) de, dedi. Ben de hemen celle celâlühü, dedim».
Halil Sayyad diyor ki: «Bir kere oğlum Muhammed kaybolmuş, buna çok şiddetli bir şekilde üzülmüştük. Maruf Kerhî´ye geldim ve: Ey Maruf, oğlum kayboldu, annesi yanıp tutuşuyor, dedim. Ne istiyorsun dedi. Allah´a dua et de oğlumuzu iade etsin, dedim. Peki, dedi ve: Allah´ım, semâ Sen´in semandır, arz Sen´in arzındır, bu ikisi arasındaki şeyler de San´a aittir. Muhammed´i iade eyle, diye dua etti». Halil, «Bu duadan sonra Şam kapısına gittim, oğlanın orada beklediğini gördüm ve: Ey Muhammed, şimdiye kadar nerede idin diye sordum. Muhammed: Babacığım, az önce Anbâr şehrinde idim, diye cevap verdi», diyor.
Üstad Kuşeyrî der ki: Bil ki, bu konuda hikâye ve menkıbeler sayılmayacak kadar çoktur. Anlattığımızdan fazlası bizi az ve öz yazma maksadından uzaklaştırır. Bu konuda kanaat olunacak ve iktifa edilecek kadar menkıbe nakletmiş bulunuyoruz.
Keramet ve İstidraç
KERAMET VE İSTİDRAÇ Keramet, Allah’ı seven, O’na itaat eden ve O’nun tarafından sevilen velî kullara, yine Allah tarafından ikram edilen olağanüstü hallerdir.
selamyurdu.com›index.php/topic,10835.0.html… kopya daha fazlası
KERAMET VE İSTİDRAÇ Keramet, Allah’ı seven, O’na itaat eden ve O’nun tarafından sevilen velî kullara, yine Allah tarafından ikram edilen olağanüstü hallerdir. Onların velayetlerine birer işaret olmak üzere, Cenab-ı Hakk’ın yaratmasıyla sözlerinde, işlerinde, nazarlarında meydana gelen fevkalade tesirlerdir. Allah c.c. gönlünü mâsivâdan temizleyen dilediği velî kuluna dilediği kadar varlık ve eşyayı musahhar kılar. Böylece onların insan ve eşya üzerinde tasarruf etmelerine izin verir. Hakikatte tasarrufta bulunan (mutasarrıf) ise, Cenab-ı Hak’tan başkası değildir.
Kâmil mürşitler işte bu tasarrufla müritlerini terbiye ederler. Zaman ve mekân Allah’ın izniyle engel teşkil etmez hale gelir. Gayet uzak mesafelerde ihtiyacı olan bazı müritler bunu ayan beyan müşahede ederek itminana kavuşurlar. Maddi manevi tehlikeler karşısında mürşitlerini karşılarında bulan sofilere her devirde rastlanmıştır. Birbirilerini tanımayan insanların, muhtelif zaman ve mekânlarda gözyaşlarına hakim olamayarak içtenlikle anlattıkları bu gibi hadiseler, asırlardan beri menkıbe kitaplarında anlatılan benzeri bir çok olaylar, söz konusu kerametleri açıkça teyit etmektedirler. Kur’an ve sünnette zikredilen kerametle ilgili haberler ise, meselenin şer’î yönüne delil teşkil etmektedir. O yüzden Ehl-i Sünnet uleması, peygamberlerin mucizeleri nasıl hak ise, velilerin kerametlerinin de öylece hak olduğu konusunda ittifak etmişlerdir.
Peygamberlerin mucizeleri açık ve alenîdir. Onda nübüvveti ispat etme, kâfirlere meydan okuma ve onları âciz bırakma hedeflenir. Fakat keramet açısından durum böyle değildir. Onu gizlemek esas kabul edilmiştir. Herhangi bir iddia için de keramet izhar edilmez. Yukarıda anlatılan mürşitlerin tasarrufları zarurî bir eğitimin vasıtası olmakla birlikte ferdî plânda yaşanan, aleniyete dökülmeyen kerametlerdir. Çoğunlukla taliplerin haberi olmadan zuhur eder. Yoksa Allah dostları bir zaruret olmadan, bilerek ve isteyerek topluluğun içinde alenî olarak keramet izhar etmekten şiddetle kaçınırlar. Hatta böyle açıktan keramet göstermeyi “hayz-ı ricâl= erkeklerin hayzı” telakki ederek gizlenmesi gerektiğini belirtirler.
Harika Olaylar
Harika olmaları ve Allah tarafından yaratılmaları bakımından benzerlik arz eden bir çok hâller vardır. Mucize, keramet, istidraç ve bir dereceye kadar sihir bunlardandır. Bazıları cehaletleri sebebiyle sihri inkâr ederek buna inanmak şirktir derler. Sanki peygamberin elinde mucizeyi yaratan Allah c.c. sihirbazın elindeki sihri yaratmıyor. Ne garip bir iddia! Alemde Allah’ın irade ve yaratması dışında bir şey olabilir mi? Nasıl ki şer işlemek isteyen bir kimsenin eliyle şerri yaratıyor ise, dilediği taktirde sihir yapan kimsenin eliyle sihri de yaratır. Fakat ondan razı olmaz ve yapanları cezalandırır. Zira şerri yaratmak şer değil, şerri işlemek şerdir.
Yukarıdaki hâller, fevkalade olmaları itibariyle birbirlerine benzeseler de söz konusu hallere mazhar olan ya da maruz kalan zatlar açısından büyük farklılıklar vardır. Mucize nebilerde, keramet velîlerde zuhur ederken; istidraç ve sihir kâfir, fâsık ya da günahkârlarda ortaya çıkar.
Kerametler genel olarak ikiye ayrılırlar:
1. Mânevî kerametler: Allah u Teâlâ’nın zât, sıfat ve fiillerine dair bilgi ve marifetlere sahip olma, kâmil îman, salih amel, cân-ı gönülden muhabbet ve Hakk’a tam bağlılık gibi hâllerdir. Cenab-ı Hak, bu nevi kerametleri sadece sevdiği, seçkin kullarına ihsan eder. Düşmanlarını ve doğru yolda olmayanları bu çeşit marifetlere ortak etmez.
2. Maddî kerametler: Yaratıkların şekillerini keşfetmek, madde âleminde gayb olan şeylerden haber vermek, suyun üzerinde yürümek, havada uçmak, uzaktan bazı cisimleri hareket ettirmek, günlerce aç durabilmek, gayet uzun mesafeleri kısa zamanda kat etmek vb. gibi hâllerdir. Bu çeşit kerametler ise, doğru yolda olana da, bozuk yolda olana da verilir. Çünkü istidraç sahibi olan kâfirlerde de böyle harikalar görülmüştür.
Sofîlerin itibar ettiği keramet birinci keramet türüdür. İkincisi de caiz olmakla birlikte, tam olarak kalbini tasfiye ve nefsini tezkiye etmeyen zatlarda bu gibi kerametlerin gurur ve kibre sebep olması muhtemeldir. Hem salih amel ve niyette bozukluk meydana gelmesi halinde o kerametin kâfir ve fasıklarda görülen istidraca dönüşmesi işten bile değildir.
Fakat cahiller mânevî kerametlerden ziyade maddi kerametlere önem verirler. Hatta ötekini keramet bile saymazlar. Bu tür harikaları kâfirlerde bile görseler, arkalarına takılırlar. Kalın kafalı oldukları için de onların iyi ve kötü her isteklerine boyun eğerler. Halbuki şeref ve üstünlüğe layık olan ancak Allah u Teâlâ’nın marifetidir.
Bir de günümüzde şiş sokma gibi gösteri mevzuu haline getirilen, öyle şeyler var ki, geçmişi ne olursa olsun günümüzde tamamen folklorik bir hadise şekline dönüşmüş, kerametle uzaktan yakından alakası kalmamıştır.
Velîlerin Keramet Göstermeleri Şart mı?
Peygamberlerin mucize göstermeleri her hâlükârda lazımdır. Velîlerde ise durum böyle değildir. Velî olmak için harika ve kerametlerin meydana gelmesi şart değildir. Fakat bununla birlikte evliyanın hemen hepsinde keramet görülmüştür. Keramet göstermeyen velî pek azdır. Hatta her an onlardan düşmanların görüp sezemediği güneş gibi açık kerametler ortaya çıkmaktadır. Oturmaları, kalkmaları, konuşmaları, bütün hallerinde cilâlı bir ayna gibi Hakk’ın nurlarını yansıtmaktadırlar. Allah’ın c.c. eşya üzerinde tecellî eden isim, sıfat ve fiillerinin nakışlarını seyretmekle onların marifetleri sürekli inkişaf etmektedir.
Bir velîden, çok kerâmet meydâna gelmesi, onun üstünlüğünü göstermez. Evliyânın birbirinden üstünlüğü, Allah u Teâlâ’ya daha yakîn olmalarına bağlıdır. Daha yakîn olan bir velî, pek az kerâmet sâhibi olabilir. Allah u Teâlâ’dan daha uzak olan bir velî ise, dahâ çok kerâmet, hârika gösterebilir. Bu ümmetin sonradan gelen evliyâsında, o kadar çok kerâmetleri olanlar görülmüştür ki, ashâb-ı kirâmın “rıdvânullahi aleyhim ecmaîn” hiç birinde, bunun yüzde biri bile, meydâna gelmemiştir. Hâlbuki, evliyânın en yükseği, en aşağı derecede olan bir sahâbînin “radıyallahü anh” derecesine yetişemez. Görülüyor ki, evliyâyı ve onların üstünlüğünü anlayabilmek için, kerâmetlerine, hârikalarına bakmak, yanlış olur. (Mektubat-ı Rabbânî)
Yine bir müridin mürşidinden keramet beklemesi de âdâpsızlıktır. Zira müminlerin peygamberlerinden mucize istediği görülmüş bir şey değildir. Ancak kâfirler ve inanmayanlar mucize isterler.
İnsanları İrşad Etmek İçin Keramet Gerekli midir?
Hayatı boyunca kendini aşamayan tiplerin başkalarından istifade ettiğine pek tesadüf edilmemiştir. Kendi düşünce ve hayallerine değil de peygambere yahut Allah dostlarına uyma kabiliyetinde olanlar ise, muhakkak onların feyiz ve bereketinden istifade etmişlerdir.
Ebubekir-i Sıddîk r.a. Peygamber Efendimize s.a.v. bir şey sormadan inandı. Ebu Cehil ise, onca alamet ve mucize gördüğü halde yine de “Bu açık bir sihirdir” deyip îman etmedi. Demek ki evliya ve enbiyanın izhar ettiği harikalar yakîni ve güveni artırsa da, insan toplamaya yönelik değildir. Onların irşadı mânevî çekimledir. Allah u Teâlâ’dan yansıyan güzellikler, bir mıknatıs gibi onlarda cazibe kuvveti meydana getirir. Görünmeyen bu mânevî kuvvetle kabiliyeti olanları Allah yoluna çekerler. Söz konusu mânevî çekim olmadan sadece mucize ve keramet yeterli olsaydı, Hz. Resulullah’ın s.a.v. akıllara durgunluk veren mucizelerini ve evliyanın kerametlerini gören herkesin müttakî birer müslüman olmaları gerekirdi. Halbuki, durum öyle değildir. Kur’an-ı Kerim’de “Onlar her türlü mucizeyi görseler bile, yine de ona inanmazlar, nihayet sana geldiklerinde de seninle çekişirler. İnkâr edenler, "Bu, öncekilerin masallarından başka bir şey değildir" derler.” (En’am, 25) buyrulmaktadır.
İSTİDRAÇ
Kerametin bir benzeri hatta aynı gibi görünen istidraç, kâfirlerin ya da takvâ, zühd, ihlas vb. esaslarla alâkası olmayan müslümanların eliyle gerçekleşen meş’um, uğursuz bir fevkaladeliktir. Bu, Allah’ın istidraç sahiplerine daha fazla azıtıp sapıtmaları ve böylece helâk olmaları için, kurduğu bir tuzak (mekr-i ilâhî), nimet şeklinde gösterdiği bir musibettir.
İstidraç sahiplerinin bir bölümü insanlardan kaçarak çile odasında açlık vb. eğitimlerle kalplerini değil de nefslerini temizleyip parlatırlar. Kalpleri yine zulmet içinde kalmaya devam eder. Sonra derece derece azap ve felâkete sürüklenirler. Cisim, madde, insan vb. gibi yaratıklar hakkında gaybî bilgiler verirler. Bir çoğunda isabet de ederler. Hatta din, tevhid, ilâhiyât konularında içlerine doğan şeyleri söyler ve yazarlar. Hint fakirleri ve eski Yunan filozoflarında bu kabil bilgilere çokça rastlamak mümkündür. Fakat isabet dahi etseler, imân etmeden, itikat ve amellerini düzeltmeden Hak Teâlâ Hazretleri ile aralarındaki perde kalkmaz. Felâketten kurtulamazlar.
İmam-ı Rabbânî Hazretleri’nin buyurduğu üzere, Müslüman dahi olsa, Allah’ın emirlerinden, ehli sünnet itikadından kıl kadar ayrılan kimselerde görülen bütün hâller ve zevkler istidraçtır. Ne yazık ki cahil halk, Allah u Teâlâ’dan haber veren hakîkî marifet sahibi velîlerden ziyade böyle ahmakların peşine düşerler. İçinden geçenleri kendilerine haber veren, geçmişteki gizli sırlarından, hatta günahlarından bahseden adamları seçilmiş velî kullardan zannederler. Onların keramete benzeyen bazı tasarrufları karşısında hayret ve dehşete düşerler. Hakîkatten haber verenlere ise, dönüp bakmazlar. Bunların Allah u Teâlâ’dan bildirdiklerine inanmazlar. (Bunlar, dedikleri gibi evliyâ olsalardı, bizim hâllerimizden ve mahlûkların hâllerinden haber verirlerdi. Mahlûkların hâllerini bilmeyen kimse, bundan dahâ yüksek olan şeyleri nasıl bilir?) derler, bu bozuk ölçüleri ile evliyâya inanmazlar, doğru sözü görmezler ve işitmezler. Böylece istidraç sahibi fasıklarla birlikte helâk olur giderler.
Ne yazık ki, dindar hatta sofi geçinenlerin arasından da zaman zaman bu gibi tipler çıkmakta, menfaat kazanmak veya egolarını tatmin etmek için etrafındaki insanları iğfal etmektedirler. Üstelik çocuğun elindeki topaç gibi şeytanın elinde oyuncak olmalarına rağmen kendilerini evliya zannetmektedirler. Aylar, yıllar sonra çevrelerindeki insanlar ayılıp kendilerine geldiklerinde ise, iş işten çoktan geçmiş olmaktadır. Maddî mânevî yığınla zarar gören bu zavallılardan bir çoğunun îmanları dahi gitmektedir.
İstidraç Sahiplerini Nasıl Tanırız?
Feraset sahibi olmayan Müslümanların ilk bakışta istidraç sahiplerini tanımaları bir hayli zordur. Özellikle sofi geçiniyorlarsa bunları hakiki keramet sahiplerinden ayırt etmek daha da zor olabilir. Çünkü bunlar da kendilerine göre, namaz kılar, oruç tutar, Allah’ın yolunu ve dostlarını anlatır, teşvik ederler. Fakat genellikle her sözlerinin altında gizli bir “ben” düşüncesi ve enaniyet yatar. Dolaylı-dolaysız, açık veya îmayla lafı dönderir dolaştırır kendilerine getirirler. Çünkü tam mânâsıyla nefis ehlidirler. Fakat bunlar da kendilerinin istidraç ehli olduğunu bilmeyebilir ve hatta kendilerini keramet sahibi zannedebilirler.
Konuşmalarında, hâllerinde, davranışlarında; edep, nezahet ve incelik pek göze çarpmaz. Çoğu zaman kendilerinden zuhur eden harikalardan ve derin keşiflerden bahsederler. Hatta daha da ileri giderek kendilerinde bir kısım mânevî yetkiler vehmederler. Meselâ, “Mühür bendedir” gibi laflar ederler. Akıllı olan bir kimse buradan onların sahtekâr veya aldanmış olduğunu bilmelidir. Çünkü, bilen söylemez, söyleyen bilmez. Ayrıca büyük velîlerin bile keşiflerine şeytanın müdahalesi kesin iken, sıradan bir talibin rüyâ ve keşiflerine nasıl itibar edilebilir ki? Bir kimse ulu orta kendi keramet ve keşiflerinden bahsediyor ve özellikle de bunları kendinden biliyorsa artık insaf edip o şahsın bir düzenbaz olduğunu anlamalıdır.
Bu tiplerin çoğunun akaidinde de bozukluklar vardır. Kendileriyle biraz sohbet edilse bunlar teker teker ortaya çıkar. Yeter ki, onlara muhatap olan şahısların akideleri düzgün ve bilgileri yerinde olmuş olsun. Ehl-i Sünnet âlimlerinin ortaya koydukları inanç esaslarına zerre kadar ters düşüyorlarsa, onlardan meydana gelen harika hallerin keramet değil istidraç olduğunu bilmek gerekir.
İstidraç ehlinin göze çarpan diğer bir yönü de amellerdeki bozukluktur. Bunların daha ziyade kadınlarla olan muamele ve davranışlarında âdapsızlıklar göze çarpar. Meselâ herhangi bir kadın cemaatini karşılarına alıp sohbet etmekten, hatta daha da ileri giderek onlara el öptürmekten çekinmezler. Halbuki, sâdât-ı kirâmın yolunda bu tip muameleler kesin bir biçimde şeriatsızlık olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla böyle davranış biçiminde bulunanların kötü niyet, gaflet veya düzenbazlıkları ortadadır. Bu tiplerin alış-verişlerinde, amellerinde ve ibadetlerinde de kuvvetle muhtemelen bozukluklar vardır. Çevresindekilerden menfaat elde etmek için de bazı telkinlerde bulunabilirler.
Yukarıdaki ölçüler de kâr etmezse vicdanı dinlemek gerekir. Zira hakiki keramet sahibi bir kimse konuştuğu zaman tâlibin kalbinde, dünyâ sevgisi azalıp, Allah u Teâlâ’nın sevgisi ve O’na olan bağlılığı artar. Şayet böyle olmuyorsa adamın istidrâç gösteren bir yalancı olduğu anlaşılır.
Yukarıda anlattığımız tedbirlere ihtiyaç bırakmayacak en sağlam ölçü ise, hak bile olsa maddi kerametlerin hiç birine iltifat etmemek, ve bu tür kerametlerin sahiplerinin ardına düşmemektir. Nazarı sadece kâmil mürşide çevirmek ve ondan gayrisine kalbi bağlamaktan uzak durmaktır.
Yazar : Mustafa BAHADIROĞLU
Mucize ile keramet arasındaki farklar
Peygamberimizin (sav) vefatından sonra keramet olamaz" diyerek, değişik bir yorum getirmektedir. (..) Mucize ile keramet arasında münasebet nedir?
kasimca.com›…MucizeileKerametArasindakiFarklar.htm kopya daha fazlası
MUCİZE İLE KERAMET ARASINDAKİ FARKLAR
Mucize: Bir iddia ile karşısındakini aciz bırakmak için peygamberlere verilmiş harikuladeliktir ki, peygamberler için bu vaciptir.
Keramet: Allah (c.c.)'ın dostlarından peygambere uymak bereketi ile hasıl olur ki; sebebi iman ve takvadır. Sihir; fasık, günahkar ve Allah'a isyan edenden sadır olur ki; sebebi Allah (c.c.) ve Rasulünün yasakladığı işleri yapmaktır. Öğrenmek, öğretmek ve tatbik cihetinden de mucize ile kerametten ayrıdır.
Soru: "-Çevremizde tarikat ehli olan ve şeyhlerini zamanın kutbu olarak değerlendiren Müslümanlar vardır. Bunların büyük bir çoğunluğu, üzerlerine farz olan ilimleri dahi tahsil etmemişlerdir. (..) Tarikat sohbetlerinin değişmeyen konusu keramettir. Her fırsatta, şeyhlerinin kerametlerini anlatırlar. (..) Tasavvufu ayrı bir din gibi değerlendiren kardeşlerimiz de vardır. Bunlar kerameti inkar etmektedirler. (..) Selefi olduğunu söyleyen bir kardeşimiz; "Keramet, Resul-i Ekrem (sav) hayatta iken, ashabında görülen harikulade hallerle sınırlıdır. Peygamberimizin (sav) vefatından sonra keramet olamaz" diyerek, değişik bir yorum getirmektedir. (..) Mucize ile keramet arasında münasebet nedir? Bunları birbirinden nasıl ayırabiliriz?"
CEVAP: Cahillerin mucize ile kerameti birbirine karıştırmaları mümkündür. Kerameti, asr-ı saadet ile sınırlandıranların iddiaları şudur: "Eğer harikulade haller, Peygamber olmayan kimselerden sadır olursa, mu'cize ile keramet birbirine karışır. Resul-i Ekrem (sav) hayatta iken, sahabe-i kiram'da görülen harikulade haller istisnadır. Zira o dönemde, böyle bir tehlike mevcut değildir. Resul-i Ekrem (sav)'in vefatından sonra, hiç kimseden harikulade haller sadır olamaz" (1) Bu tesbitten sonra, mucize ve keramet konusuna geçebiliriz. Nübüvvet iddiasında bulunan kimsenin elinde; münkirlere meydan okuduğu bir sırada, sünnetullaha (tabiat kanunlarına) aykırı bir hadisenin vuku bulmasına mu'cize denilir. Mu'cize; o kimsenin nübüvvet davasında haklı olduğunun delilidir. (2) Mu'cize ile keramet arasında bazı farklar vardır. Bu farkları maddeler halinde izah edelim: Birincisi: Mu'cize ile tey'id edilen peygamber; bunun bir mucize olduğunu, bütün insanlara ilan eder. Esasen birçok kavim; peygamberlik iddiasında bulunan kimseye "Doğru sözlü isen mu'cize getir" teklifinde bulunmuşlardır. Mu'cize, peygamberliğin alametlerindendir. Keramet'te ise durum farklıdır. Kendisinden keramet zahir olan kimse; bunu gizlemek veya başka bir şeye hamletmek durumundadır. Zira kerametin gizlenmesi farzdır . (3) Kerametin kasden açığa vurulması; "Kadının hayız bezini teşhir etmesi" gibi değerlendirilmiştir . İkincisi: Mu'cize Allahu Teala (cc)'nın resullerine ve nebilerine hastır. Mu'cizeyi; bütün insanlar (mü'min, kafir, fasık, münafık, isyankar vs..) görür ve adetullaha aykırı olduğuna şahit olur. Keramet ise Allahu Teala (cc)'nın veli kullarına hastır. Sadece "mukarrebun" zümresi görebilir. Yani hem kendisinden keramet zahir olan kimse, hem onu gören kimse aynı keyfiyete haizdir. Eğer bir mükellef "Ben falan kimsenin kerametini gördüm" diyorsa, kendisinin de evliya olduğunu ilan ediyor demektir. Üçüncüsü: Resul-i Ekrem (sav)'in "Allahu Teala (cc)'nın isyana devam eden kişiye istediği nimetleri verdiğini gördüğünüz zaman bu istidraçtır. Yani onu azaba ve helaka sokmak içindir" (4) buyurduğu bilinmektedir. Kafirlerde görülen veya bid'at ehlinden zahir olan bazı harikulade haller; keramet değil, istidraçtır. Kur'an-ı Kerim'de; peygamber olmadıkları halde, harikulade nimetlere kavuşan salih kimselerin kıssaları anlatılmıştır. Bu kıssalardan istinbat edilebilecek hükümlerden birisi de keramettir. Mesela: Hz. Meryem; peygamber olmadığı halde, harikulade nimetlere kavuşmuştur: "Bunun üzerine Rabbi O'nu (Meryem'i) güzel bir şekilde kabul etti. (..) Zekeriyya'yı da ona bakmaya memur etti. Zekeriyya ne zaman (Meryem'in bulunduğu) mihraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu: "Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?" dedi. O (Meryem) da "Bu Allahu Teala (cc) tarafından. Şüphesiz ki Allahu Teala (cc) dilediğine hesapsız rızk verir" dedi. (Al-i İmran Suresi: 37) Müfessirler, hesapsız olarak verilen rızkı açıklarken "Eğer bu nimetler, harikulade bir yoldan gelmemiş olsaydı, zikredilmesi fuzuli olurdu" diyerek, konuya açıklık getirmişlerdir. "Rızk kelimesi, bu ayette nekre olarak zikredilmektedir. Bu o rızkı ta'zime delalet eder. Yani alışılmışın ve beklenenin dışında bir rızk olduğuna işaret vardır." (5) Hz. Süleyman (as)'ın vezirlerinden birisinin "Saba Kraliçesi Belkıs'ın tahtını Yemen'den Filistin'e göz açıp-kapayıncaya kadar getirmesi" harikulade bir hadisedir. (En Neml Suresi: 40.) Bu Vezir'in peygamber olmadığı (yani hadise'nin mu'cize ile izah edilemiyeceği) kat'i nass'la sabittir. Sahih-i Buhari'de yer alan ve ancak keramet ile açıklanabilecek bir-çok hadise mevcuttur. (6) Hz. Ömer'in (ra) Medine'den "Nihavend'de" savaşan ordu komutanına "Dağa çekilin, dağa çekilin" diye seslenmesi ve kumandan Sariye'nin bunu duyması harikulade bir hadisedir ve keramettir. (7) Meselenin özü budur. Birbirimize dua edelim.
Bir hârika olan mucizenin iki ana özelliği vardır. Bunlardan biri; "meydan okumak" diğeri, inkârcıları "âciz bırakmak"tır. Ehl-i Sünnet âlimleri, mucizeyi, kerâmet gibi diğer harikalardan ayıran unsur ve şartları dikkate alarak çeşitli ifadelerle tarif etmişlerdir. Bunlardan en uygun ve açık olanı şöyledir ; Mucize; Peygamberlik iddiasında bulunan ve inkârcılara meydan okuyan zâtın bu iddiasının doğruluğunu tasdik etmek için, Hak Teâlâ'nın, onun vasıtasıyla izhar ettiği ve onları bir benzerini mislini) yapmaktan âciz bırakan, tabiat kanunları ve âdetler üstü harikulâde bir hadisedir (et-Taftazânî, Şerhul-Akâid en-Nesefiyye; Kahire 1939, s. 459-460; Diğer tarif için bk. el-Cürcânî, Şerhu'l-Mevâkıf, III,177; el-Cezirî, Tavdîhu'l-Akâid, 140).
Bu tariften anlaşılacağı üzere mucize, Allah'ın bir fiilidir. Onu Peygamberi elinde yaratan ve gösteren, bizzat Allah (c.c) tır. Peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkan ve inkarcılara karşı meydan okuyan bir zatın elinde, onu inkâr eden herkesi aciz bırakan böyle bir harika izhar edilmesi, peygamberlik iddiasını ispat ve tasdik manası taşır. Çünkü peygamberin böyle bir harika göstermesi, "kulum, peygamberlik iddiasında sadıktır, kendiside, tebliğ ettiği sözler de, doğru ve gerçektir" demektir. Tarifteki, "peygamberlik iddiasında bulunmak" ve "meydan okumak" (tahaddi) şartlar, mucizeyi, Allah'ın salih kulları olan evliyâ'nın gösterdikleri "kerâmet" adı verilen ve benzeri diğer fevkalâde hadiselerden ayırır. Çünkü Allah dostları olan evliyanın, "peygamberlik iddiası" ve "meydan okuma" vasfı yoktur. Sorularla İslamiyet .com'dan alınmıştır .
Keramete karşı çıkan âlimler, kerâmet mümkün olduğu takdirde mucizeyle karışacağı ve harikulâdelikler gösteren kimsenin peygamberlik iddiasında bulunabileceği noktasından hareketle kerâmete karşı çıkmışlardır. Peygamberler döneminde, peygamber olmayan kimselerin gösterdikleri harikuladelikleri anlatan nassları yorumlarken de, bu harikulâdeliklerin haddizatında o dönemde yaşayan peygamberlerin birer mucizesi olduklarını ve peygamberlerin ölümünden sonra artık bu tür harikulâdeliklerin cereyan etmedığını ileri sürerler (Bu konuda daha geniş bilgi için bk. Ibn Hazm, el-Fisal fi'l-Milel ve'n-Nihal, Beyrut 1975, V, 9-11)
Kerâmeti kabul edenler ise, kerâmet ile mucize arasında birtakım farkların bulunduğunu, bunları biribirine karıştırmanın mümkün olmadığını söylerler. Aralarındaki farklar ise, özet olarak şöyledir:
a- Mucize, peygamberin peygamberliğini ispat ettiğinden yapılması gerekli olduğu halde kerâmette aslolan gizlenmesi ve açığa vurulmamasıdır (Kuşeyri, er-Risâletü'l-Kuşeyri) ye, Mısır (t.y.), II, 660).
b- Peygamber, mu'cizesini mu'cize olarak takdim eder ve ona kesin olarak inanmak gerekir. Veli ise, gösterdiği harikulâdeliğin kerâmet olduğunu iddia edemeyeceği gibi başkası da kesin olarak ‚bu kerâmettir' diyemez. Zira bu meydana gelen harikulâdelik bir aldatmaca olabilir (Kuşeyri, a.g.e., II, 661)
c- Mu'cize kerâmet için asıl, kerâmet ise mu'cizenin bir fer'idir. Kişinin eli üzere kerâmetin zuhur etmesi, o kişinin peygambere ittibâının bereketiyledir. Böylece kerâmetler, aslında peygamberlerin mucizelerine dahildirler (Ibn Teymiyye, el-Furkan beyne Evliyai'r-Rahmân ve Evliyâi'ş-Şeytan, Beyrut 1390 h. s. 124).
Bu sebepledir ki kerâmet, ancak şerîata bağlı kimselerden sadır olur. Şerîata bağlı olmayan kimselerin gösterdiği harikulâdelikler kerâmet değildir. Ayrıca kerâmetin kendisi, mubah olan şeyler cinsinden olmalıdır. Kerâmette şerîatın emirlerine muhalif unsurlar bulunamaz.
Kerâmet, ilmin yollarından sayılmaz ve başkalarına delil olamaz. Hele onu, kişinin masumiyetine ve söylediği herşeyin doğruluğuna yormak, İslam'ın prensipleriyle taban tabana zıttır (Ibn Teymiyyle, a.g.e., s. 48-49)
Keşf ve Keramet
Prof. Dr. Hasan Kâmil Yılmaz
1995 - Eylul, Sayı: 115, Sayfa: 032
Keşf ve keramet kavramları, dilimizde genellikle birlikte kullanılan ve olağanüstülük ifade eden iki kelimedir.
Keşf perdenin açılması ve sır perdesinin yükselmesi suretiyle bazı şeylere agah olmak, gizli olan bir takım hususların zahir ve açık olması, gayb olan bazı hususların meşhud hale gelmesidir. Yani karanlık bir gecede çakan bir şimşeğin ortalığı aydınlatması gibi keşf de ani bir aydınlanma ile bazı örtülü olan ve karanlık olan şeyleri ortaya çıkarır. Keşf, genellikle belli riyazat ve mücahedeler sonucu belli kabiliyet ve melekelerin iyice geliştirilmesi ve ruhî bazı güçlerin meydana çıkarılmasıdır. Bugün insanlarımızın çoğu, mücahede ve riyazat sonucu ruhanî lezzetlere, keşf ve kerametlere ermeyi umar Halbuki mucahede ve riyazat, vecd ve keşf asla gaye değil, belki vasıtadır. Halk Allah'a yakınlıkta hiçbir anlam ifade etmediği halde keşf ve kerameti kemal alameti olarak görmektedir. Halbuki özellikle keşf, bir ıstı'dad işidir, ve bazı insanların yapısı keşfe çok yatkın olduğu halde diğerleri aynı ölçüde yatkın değildir.
Keşf, veliliğin ve Allah'a yakınlığın şartı da değildir. Eğer öyle olacak olsa iş iyice karışırdı. Çünkü keşf, yerine göre kafirden de, muihidden de, müminden de, yoga yapandan da zahir olmaktadır. Herkesten zahir olabilen bir şey nasıl velayet şartı olabilir. Ayrıca keşf, sanıldığı kadar büyütülecek bir özellik de değildir. Kafir de riyazat ve belli temrinler sonucu keşfe erebildiğine, hatta meczub ve mecnun tabiatlı insanlarda bile keşf türü olağanüstü hadiseler gözlendiğine göre bu manevi bir üstünlük ölçüsü sayılmamalıdır. Nasıl ki bedenin özel bir takım güç ve kabiliyetleri belli bir tempoda spor ve çalışma sayesinde gelişme kaydederse ruha aid bazı kuvvetler de mucahedeyle geliştirilebilir. Nitekim hipnotizma ve para psikoloji gibi bir takım bilimler bugün insanın bu tür metafizik güçleriyle ilgilenmekte ve onların geliştirilmesi üzerinde çalışmaktadır.
Keşf yoluyla elde edilen bilgiler genellikle belli temrin ve ruhî tecrübeler sonucu elde edildiğinden sübjektiflik arzeder. Bu yüzden de keşfe dayanan bilgiler hüccet sayılmaz. Ancak keşf bizatihi şer-i kurallara uygun düşerse o zaman onunla amel etmek caiz olur. Değilse böyle bir keşfl amel etmemek gerekirir. Şahısta bulunan keşf hali, ne o şahsın veliliğine delil sayılır ne de Allah'a yakınlığına işaret. Çünkü velayet makamının harika göstermeye ihtiyacı olmadığı gibi kulun Allah ile ilişkisini gösteren "takva" bir kalb olayıdır. O'na da sahibinden başkası muttali değildir.Avarifu'l-Maarif müellifi Ebu Hafs Ömer Suhreverdi, kendilerinden harikulade haller zuhur etmeyen kimselerin, harika gösterenlerden, daha üstün olduğunu, çünkü ariflerin en büyük kerametinin şenatı Muhammediyye yolunda yürümek olduğunu belirtmektedir (bk Avarif Tercemesi S 21/vd)
Velayetin ve Allah'a yakınlığın sebebi, keşf ve tasarruf gibi şeyler değil, zühd ve takvada, ibadet ve tecerrüdde Allah Rasûlu'ne benzemek, olabildiğince onunla aynileşmektedir. Çünkü velayet, nübüvvet kaynağından sulanır, o menba'dan beslenir. Bir konuda pek çok kimsede aynı zamanda meydana gelen keşf, keşfin doğruluğuna delil sayılabilir. Nitekim ibn Ömer şöyle anlatıyor "Allah Rasûlu'nun ashabından bazı kimseler rüyalarında Kadir gecesinin Ramazan'ın son yedi gecesinde olduğunu görmüşlerdi. Durumdan haberdar olan Allah Rasulu 'Kadir gecesinin son yedi gecesmde olduğu hususunda ruyalarınızda bir tevafuk görmekteyim. Kadir gecesini arayan artık onu Ramazan'ın son yedi gecesınde arasın" buyurdu. (Buharî, Teheccud, 21, Müslim, Suyam, 205) Keşif şer'an hüccet olmadığı halde eğer şeriatta üzerinde hüküm bulunmayan bir konuda pekçok keşif meydana gelmişse, bu tur keşifler bir karara ölçü olabilir.
İfade ettikleri olağanüstülük bakımından keşif ile keramet aynı anlamda ise de keramet daha yaygın olarak kullanılan hissi-kevni ve manevî-ilmi özellikleri bulunan bir olaydır. İlk tasavvuf klasiği sayılan el-Luma'dan başlayarak (Lelden 1914, s 315,333) bütün tasavvuf kıtaplarında işlenen bir konudur. Biz burada bu konuyu ana hatlarıyla özetlemeye çalışacağız.
Keramet, ikram, kerem, lütuf ve ihsan demektir. Mü'min bir kulda harikulade halin zuhur etmesine "keramet" adı verilir. Ehli sünnet uleması kerametin hak olduğunda müttefiktir. Keramet ehli, ameli salih sahibi, inançlı bir mü'min olmalıdır. İnancı olmayan insanlarda görülen olağan üstü hallere keramet değil, istidrac, sihir veya mekr adı verilir.
Peygamberlerin gösterdikleri olağanüstü şeylere ise mucize denir. Ancak mucize peygamber tarafından hasımlarla çekişme, münazara sırasında peygamberliğini teyid için gösterilir. Peygamber istediği zaman mucize izharına muktedirdir ve mucizenin izharı vacibdir. Kerametin ise gizliliği, yanı izmari gereklidir. Mucize de, keramet de bütün fiiller gibi Allah'a aiddir. Mucizedemazhar nebî, keramette veli ve mümindir.
Mutasavvıflar, Mu'tezile ve benzerleri gibi keramete karşı çıkan ve bunu kabul etmeyenlere karşı şu ayeti kerimeleri delil olarak gösterirler.
a) Hz. Meryem'e hamile olan annesi, onu Allah'a adamıştı. Doğduğunda onu mabedin bir kapısına koydular. Onun bakımını teyzesinin kocası Zekeriyya (a. s. ) üzerine almıştı. "Zekeriya Meryem'in yanına her girişinde bir rızık buluyordu. "Bunun nereden geldiğini" sorunca da "Rabbimin katından" cevabını alıyordu. Çünkü Allah dilediğini hesapsız rızıklandırırdı."(1)
b) Hz. Meryem, oğlu İsa'yı doğurduğu zaman, o annesine "Hurmanın dalını kendine doğru silkele, üzerine derilmiş taze hurmalar dökülsün, dedi."(2)
Meryem ağacı silkeleyince, kuru kütükten üzerine taze hurmalar döküldü. Bu tür olağanüstü ikramlara nail olan Meryem, peygamber değildi. Bunlar olsa olsa ondan bir keramettir.
c) Musa (a.s) ile Hızır arasında geçen kıssada peygamber olan Musa'ya peygamber olmayan ve Allah'ın "kullarından biri' dediği Hızır (a.s. ) bir süre rehberlik etmiş ve kendisine Hakk katlından verilen ledunnî bilgiler sayesinde bazı sırları çözmüştür. Hızır, peygamber olmadığına göre, bu da onun kerametidir.
d) Hz Süleyman'ın vezin Asaf b Berhıya, Belkıs'in tahtını göz açıp kapayıncaya kadar kısa bir sürede getirmiştir. Nitekim bu olay, Kur an'da Nemi suresinde anlatılır. (3) Seba melîkesi Belkıs'ın tahtını Kudüs'e getiren Asaf, peygamber değil, Hz Süleyman ümmetinden biridir. Bu olay da ancak keramet olabilir.
Süfîlere göre ayetlerden başka hadislerde de kerametin meşruiyyetine delil olabilecek rivayetler vardır.
a- Rahib Cüreyc kıssasında, kendisine iftira atmak isteyen bir fahişe kadına, doğurduğu çocuğun aleyhte şahitlik yapması sonucu Cüreyc'in kurtulması.(4)
b- Yolculuğa çıkıp yağmura tutulan ve mağaraya girip orada mahsur kalan üç arkadaşın dua ile kurtulmaları,(5)
c- Bir sığırın konuşması olayı (6)
Bunlardan başka hadis kitapları ile tasavvuf klasiklerinden el-Luma', et-Taarruf, Kuşeyrî Risalesi ve Keşfu'l Mahcüb'da bazı sahabîlerden keramet türü olaylar nakledilmektedir.
Sufîler genellikle kerameti kevnî ve hakikî olmak üzere ikiye ayırırlar. Kevnî keramet, bazı olağan üstü haller göstermektir. Havada uçmak, denizde yürümek, gönülden geçeni bilmek gibiHakikî keramet ise ilim, ma'rifet ve ahlakla ilgili olağanüstü bir mazhariyettir. Müridlerin hallerini iyi yönde geliştirmek, hikmet ve bilgisiyle, iffet ve mehabetiyle etkili olup insanlardaki kötü huyları giderip iyi huylar kazandırmaktır. Bu tür keramete ilmî ve manevi keramet de denilir. Sofilerin itibar ettiği keramet bu tür keramettir. Halkın itibar ettiği ise kevnî keramettir. Halk şeyhinde veya velîlerde o tür kerametler görmek ister. Sofiler ise onun bir "mekrı ilahî" olmasından korkarlar.
Kerametin gizliliği esas olduğundan, süfiler kerameti "hayz-ı rical" olarak tanımlamışlardır. Nasıl kadınlar hayızlarını gizlerlerse, ricalullah da kerametlerini öylece gizlerler. Nasıl ki hayız görmeyen kadın kadın sayılmazsa, kerameti olmayan velî de velî sayılmaz. Gizlenmesi şartıyla ve kevinsinden çok hakîkîsine meyil suretiyle keramet, sufîlerin ilimlerinde ve hayatlarında vardır.
Sufîler ilk devirlerden itibaren, kerametten çok, istikamet üzre olmaya itina gösterilmesi üzerinde dururlar. Gerçek kerameti şerîata uymak ve sünneti yaşamak olarak görürler. Hatta Bayezid Bistamî ye atfedilen şu söz, bu anlayışı seslendirmektedir: "Bir kimsenin havada bağdaş kurup oturduğunu görseniz, onun Allah in emir ve yasaklarına riayet, sünnete uyma konusundaki hassasiyetini görmedikçe sözüne itibar etmeyiniz"
Bazı süfîler kerameti, kendilerine manevî yolda engel ve hicab olarak görürler ve bunun bir mekrı ilahî olmasından endişe duyarlar. Nitekim mürideriyle beraber bir tenezzühe çıkan Ebu Hafs Haddad'ın gönlünden şöyle geçer "Keşke bir koyunum olsa da misafirlerime onu kesip ikram etsem," Bu düşünce gönlünden geçer geçmez, dağdan bir ceylan koşarak gelir ve başını Haddad'ın dizine koyar. Bu hali gören Haddad ağlayarak "Kendimi niyazı istidrac olarak kabul edilen Fir'avn durumuna düşmüş sandım " der.
Ayrıca sahibinin elinde zuhur eden keramet, bir nebinin şeriatına bağlı değilse, o şeriatın esaslarına uygun düşmüyorsa, yine keramet sayılmaz. Kendilerinden olağanüstü olaylar, sadır olan sihirbazlar ve yogiler bir nebîye bağlandıklarını iddia etseler de gösterdikleri keramet değil, istidrac, sihir ya da büyüdür. Çünkü kendilerinin yaptıkları işler, nebilerin şeriatına muhaliftir. Meşayıhın ekserisı kerameti gizlemenin vacib olduğunda müttefiktir. Ancak salik izharına mecbur olur, ya da kendisine şeyhi tarafından müsamaha edilir veya iradesi elinden alınacak olursa, ya da şeyh müridlerinden birini sınamak ve derecesini yükseltmek gibi bir maksadla keramet gösterirse, bu caiz görülmüştür.
Bunlardan başka, tamamen nefsin hayal gücüyle izah edilen ve bugün hipnotizma diye de anılan süfilere aid bir de "tasarruf" kavramı vardır ki, himmetin cem'i olarak da ifade edilebilir. Şeyhteki "tasarruf kuvveti" güreş ve spor gücünün idman ve antrenmanla geliştirildiği gibi riyazat ile doğar ve gelişir. Hatta bazı insanlar bu fıtrat üzre yaratılır. Eğer bu tasarruf gücünü kullanma, sufi şeyhlerinin adeti olduğu veçhile ulvi bir maksad için olsa elbette faydalıdır. Fakat kötü emeller için kullanılacak olursa çirkin olur. Tasarruf gücü her halükarda dîni yüceliklerden sayılamaz. Allah nezdinde yakınlığa bir delil olamaz.*
Dipnotlar: 1. bk Ali İmran, 3/3637, 2. Meryem, 19/25 3. 19/3840, 4. bk Buharı Enbiya 48, Müslim Bırr 48 , 5. bk Buharı Edeb 5, Müslim Zikir 27, 6. bk Buharı, enbiya 54, Müslim, fazailu-s sahabe 1
*Keramet konusunu değişik bir açıdan görmek isteyenler, Alı Zey ur'un el-Kerfimetüs-Sufıyye ve'l-Usturatu ve'1-hulüm Beyrut 1983, adlı eserme müracaat etsinler.
Gülistan Dergisi » Gönül Dünyamız » Sorularla Tasavvuf
KERAMET VE ÇEŞİTLERİ -II-
110. Sayı
Şubat 2010
En büyük keramet istikamettir
Keramet çeşitleri
(önceki sayıdan devam)
● Feraset (keşif) ile Allah Teâlâ’nın bildirdiği gayba ait bazı bilgileri haber vermek. Evliyada en çok görülen keramet budur.
● Uzun zaman yemeden, içmeden ve uykusuz olarak durabilmek.
● Kalplere tesir etmek, kalplerdekini okumak ve bilmek.
● Az olan yemeği Allah’ın izni ile fazlalaştırmaktır.
● Hak ilham vasıtasıyla, helal ile haramı ayırt etmektir.
Haris Muhasibi isimli veli, yemekleri eline alıp kokusunu duyduktan sonra, helal yahut haram olduğunu söyler ve dediği aynen çıkardı.
Seyyid Şeyh Abdulhakim Arvasî hazretlerine mensup ve sonra Seyyid Şeyh Abdulhakim Bilvanisi hazretlerine intisap etmiş, Fakihi Kınısî adında Van’lı bir zat gördüm. Halk arasında kerametleriyle şöhret bulmuştu. Ona haber vermeksizin haram olan elma ve üzüm verdiler. Eline aldı, biraz yedi, sonra parmağını boğazına götürerek onları geri çıkardı ve ağlayarak dedi ki: “Sizler, çalmış olduğunuz malı bana yedirdiniz! Ben, imanınıza hayret ederim!” Cemaat de ona hayret etti. Ev sahibi de üzüm ve elmanın haram olduğunu ikrar etti.
● Gözlerin hem açık hem de kapalı iken aynen görmesi. Akşemseddin’in halifesi Fatih Sultan Muhammed Han’dan meşhurdur ki, Kâbe-i Muazzama’yı görmeden namaza durmazdı.
Şeyh Ebû İshak Şirazi de Bağdat şehrinde Kabe’yi görürdü. Abdulaziz Debbağ, Said bin Müseyyeb’i -ayrı beldelerde olmalarına rağmen- görür ve onunla görüşürdü. El-İbriz isimli kitapta bunların menkıbeleri meşhurdur.
● Heybetli olarak görünmek ve sukut ile âlimleri susturmak. Âlimin biri, bildiği halde, bir meseleyi Beyazid-i Bestamî Hazretlerinden gizledi. Bunun üzerine, altı ay kadar konuşamadı ve ilimden bir kelime bile okuyamadı. Sonra Beyazid’e gelip meseleyi açıkladı ve yeniden konuşmaya güç buldu.
● Bunların yanında, Ehlullah’ın dualarının erken ve çabuk kabul olduğu; hastaları Allah’ın izni ile iyileştirdikleri de bilinen meşhur kerametlerdendir.
Azaların kerametleri
Keramet, istikametin semeresi ve aynı zamanda ibadetin meyvesidir. Her bir azanın ettiği ibadetten bir keramet elde edilir.
Kalbin kerameti
Azaların sultanı kalptir. Bir müminin kalbi masivadan (Allah’tan başka her şey) temizlendikten sonra; Kur’an’ın emirlerine muhalif amelleri terk ve emirlere boyun eğmekle ibadetleri ifa ederse pek çok ilhamlara, keşiflere sahip olur.
Bu sıfatla vasıflanan kalp, kemal-i ilme (ilmin olgunluğuna) sahip olur. Unutkanlık, gaflet, üzüntü, keder, belalar, dertler, keyif onda tesir etmez. Hatta ölüm bile onu etkilemez. Bu kalp, muttaki olanın kalbidir. Bundan böyle bu kalp sahibi kişi bir de âlim ise ilmi bin kere ziyade olur. Ümmi (okuma-yazması olmayan) bile olsa ilmi konularda asla güçlük çekmez. Bu kalp, melekler ile konuşur.
Gözün kerameti
Göz, kendine haram olan şeyleri terk edip kendisine mahsus ibadetleri ifa ederse Allah’ın izni ile uzak yerleri görür. Her kim ki melekleri ve cinleri görmek isterse gözlerini haramlardan sakındırsın ve ibadetlerde kullansın.
Kulağın Kerameti
Kulak, haramları terk edip ibadetlerini ifa ederse; taşlardan, ağaçlardan, meleklerden ve cinlerden sesler işitir. Biz birbirimizden anladığımız gibi, kendine haram olanı terk etmiş ve ibadetlerini ifa eden kulak, birbirimizden ses işittiğimiz gibi her şeyden ses işitir. Kulak, gözden daha kuvvetlidir ve daha üstündür. (Ancak, İmam Şa’ranî, “Göz, meleği görse kulak işitmez; kulak işitse göz görmez.” demiştir.)
Kur’an-ı Kerim’de, “O gerçek müminler ki, tağuta (zalim reislere, şeytana, kâhine, sihirbaza) ibadet etmekten, korkmak yahut sevmekten sakınırlar ve Allah’a tevbe ve zikirle dönerler. İşte, onlara müjdeler vardır. Bunlar öylelerdir ki, Allah kendilerini hidayete erdirmiş ve gerçekte bunlar üstün akıl ve idrak sahipleridirler.” (Zümer; 17,18) buyrulmaktadır.
Kulağın kerametine sahip olabilmek için en büyük rehberlik, kulağı haramdan sakındırmaktır.
Dilin Kerameti
Haramlardan sakınıp kendine düşen vazifeleri ifa eden dilin kerameti, hikmet ile konuşmaktır. Yanılmamak, sözü tesirli olmak ve hiçbir sözü reddedilmemektir. Kâinatın ortalarından konuşmak, hakikatleri anlatmak ve pelteklikten kurtulmaktır. Ehlullah’ın dili bu kerametlere sahiptir.
Elin kerameti
Yasakları terk edip kendisine düşen vazifeleri ifa eden el, en uzağa yetişir. Hatta bulduğu toprağı altın eder. Parmakla kime işaret etse onun kalbindeki kin tutma, kıskanmak ve kibri sildirir.
Karnın kerameti
Hile ve istidractan kurtulup ibadetle meşgul olan ve yasakları terk eden karın, kalbin sahip olduğu kerametlere sahip olur. Mesela, açlığı hissetmez. Karnın kerameti olduktan sonra; sahibi en genç, en ihtiyar aynı seviyede ve en aç, en tok aynı kuvvette olur. Mesela, toprağı yer ve ondan ekmek gibi faydalanır.
Fercin kerameti
Tohumunu haram yere atmayı terk eden ve helalinden başkasına değmeyen fercden çıkan evlat salih olur. Hatta sahibi ölüleri diriltir, yiyecek, giyecek bulur; hikmet ve hakikat ilimlerinden haberdar olur.
İsa Aleyhisselam’ın annesi Hz. Meryem velidir. Irzını muhafaza ettiğinden, oğlu bir peygamber olduğu gibi âleme de delil oldu.
Meryem Suresi’nin tefsirlerindeki kıssalar meşhurdur. Günümüzde ferd ve cemiyetlerin bu kerametten mahrum olmasının ve ibadetlerdeki gevşekliklerin sebebi, yalnız ve yalnız fercin muhafaza edilmiyor olmasıdır. Kim şehvetine hâkim olursa dinin ahkâmını daha fazlasıyla anlar. Irzını muhafaza etmeyenler, dinin hükümlerinden de anlamazlar.
Ayağın kerameti
Haramdan sakınıp ibadetleri işleyen ayak, tayy-i mekân eder; sahibi havada uçabilir, suyun üzerinde yürüyebilir. Hatta bu ayak sahibi, Müslümanların yardımına koşup, yetişir. Bir an içinde doğudan batıya, batıdan doğuya gidebilir.
Kaynak eserler
Elbette ki kerametlerin hepsi bir insanda ender bulunur. Fakat Allah Teâlâ’nın bazı kullarında çoğu görülmüştür. Asr-ı Saadet’ten günümüze kadar, evliyanın kerametlerini yazan binlerce kitaplar vardır. Bu konuda İmam Şa’ranî’nin “Tabakat-ı Kübra” adlı kitabını ve “Reşahat Ayn el-Hayat” ile -özellikle Arapçayı bilenlere- İmam Sübkî’nin “Tabakat”ı, “Cami-ul Keramat-il Evliya” kitaplarını tavsiye ederiz.
Evliyanın feyzinden faydalanmak için
Evliyanın feyzinden faydalanmak isteyen, onlara inanıp her başladığı işte: “Destûr ya ashab-el vakt!” diyerek; onlara Kur’an-ı Kerîm’den Fatiha ve İhlâs hediye etsin. Kavmin büyüğü, kavmin hizmetçisidir. Allah Teâlâ bizi evliyanın feyzinden mahrum etmesin; zira onlara imanımız sonsuzdur.
ÜSTAD İSMAİL ÇETİN
Evliyânın kerâmeti… - Halis ECE
Halis ECE. “Kerâmet”, kelime olarak şeref mânâsınadır. Tasavvuf ıstılâhında ise kerâmet … Kısacası en büyük kerâmet, kişinin kötü huyları bırakıp, iyi ve güzel ahlâk sahibi olmasıdır.
halisece.com›islami-yazilar-ve…381…kerameti.html kopya daha fazlası
Kerâmet”, kelime olarak şeref mânâsınadır.
Tasavvuf ıstılâhında ise kerâmet, peygamberlik iddiâsı ile ilgisi olmaksızın iman ve amel-i sâlih sahibi bir kişide meydana gelen hârikulâde (âdetin üstünde, fevkalâde) hâldir.
Eğer kendisinden bu hâl zuhûr eden kimse, iman ve sâlih amel sahibi değilse, o hârikulâde hâl, istidrâc adını alır.
İstidrac, adım adım ilerlemek, basamak basamak yükselmek demektir. Şeytan, böyle sahtekârları bu gibi hâllerle adım adım daha derin bir uçuruma yuvarlamayı hedefler. Nihâyet Allâh’ın rahmetinden uzaklaştırıp gadabına yaklaştırır.
Peygamberlerden (aleyhimüsselâm) zuhûr eden hârikulâde hâllere de mûcize denir.(1)
Kerâmet, Cenâb-ı Hakk’ın velî kuluna bir ikrâmıdır ve iki kısımdır:
1. Mânevî ve hakîki kerâmet ki, buna enfüsî kerâmet de denir. Bunlar; ilimde, irfanda, ahlâkta, ibâdette, tâatte, amelde, edepte, insanlıkta ve adamlıkta gösterilen üstün meziyetler, hasletler ve faziletlerdir.
Kısacası en büyük kerâmet, kişinin kötü huyları bırakıp, iyi ve güzel ahlâk sahibi olmasıdır.
2. Kevnî ve sûrî kerâmet. Buna âfâkî kerâmet de denilir. Meselâ uzun mesâfeyi kısa zamanda almak, az bir gıdayı çoğaltmak, su üzerinde yürümek, ateşte yanmamak ve saire gibi.
Nakşibendî ricâli (k.esrarhum) bu nevi kerâmetlere ehemmiyet vermez; bunu, "çocukları uyutan haşhaşa veya onları eğlendiren oyuncaklara benzetirler.”(2) Hatta bazıları, “Kerâmet hayzu’r-ricâldir”demişlerdir. Yani kerâmeti, bir kadının ay hâli gibi görüp açığa çıkmasından hayâ etmişler, bununla meşgul olmamışlardır.
Bir velînin kemâlâtı ne derece yüksekse, kendisinden kerâmet de o nisbette az zuhûr eder. Binâenaleyh kerâmetin çok olması, o velînin büyüklüğünü göstermez.
Bir mü’minin velî olması için de, sûrî kerâmetinin olması şart değildir. Âlimler, hârika haller ortaya koymakla yükümlü olmadıkları gibi, evliyâ da kerâmetler gestermekle mükellef değillerdir. Zira velîlik, Allah Teâlâ’ya yakınlıktan ibarettir. Kerâmet de, mâsivâyı unuttuktan sonra, velî kuluna Cenâb-ı Hakk’ın bir ikrâmıdır.
Bir kimse düşünün ki, kendisine bu yakınlık ihsan edilmiş; fakat gaybla alâkalı hâller ve hâdiselere dair bilgiler verilmemiş...
İkinci bir kimse daha düşünün; ona da bu yakınlık verildiği gibi, gaybla ilgili hâller ve hâdiselere ait bilgiler de verilmiş...
Üçünçü bir kişi de vardır ki, kendisine bu yakınlıktan yana bir şey verilmemiş. Ama gizli hâller ve hâdiselerle ilgili bilgiler-haberler verilmiş...
İşte bu üçüncü kişi istidrac ehlindendir. Onun nefsinin sâfiyeti, kendisini gaybla alâkalı keşifler ve müşâhedelere bağlayıp dalâlete düşürmüştür. Kur’ân-ı Kerim’de onların bu hâline şöyle işâret edilmektedir:
“... Onlar kendilerinin bir şey (bir hakikat) üzerinde olduklarını sanırlar; dikkat ediniz, onlar hakikaten yalancılardır. Şeytan onları istilâ etti (tesiri altına aldı) de kendilerine Allâh’ı zikretmeyi unutturdu. İşte onlar, şeytanın fırkasıdırlar (yandaşı/taraftarıdırlar). Dikkat ediniz; şeytanın fırkası-takımı hüsranda olanlardır (kayıptadırlar).(3)
Evet, mâneviyat büyükleri kevnî ve sûrî kerâmetlere ehemmiyet vermezler. Izhârını da tasvib etmezler. Ancak halk, bu gibi hârikulâdeliklere pek meraklıdır ve çokça itibar eder. Nitekim kâilini bilmediğimiz bir şâirimiz diyor ki:
Şeyh uçmazsa kerâmetle eğer
Mürîd uçurur tâ be-kamer.(4)
***
Nakşî yolu Müceddidîn kolu silsilesinin 33. ve son halkasını teşkil eden Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) hazretleri talebelerine ve müntesiplerine hitâben buyurmuşlardır ki:
“Önce geçen evliyâullah, âfâkî kerâmetlerle meşgul olup ziyan ettiler. Siz ictinâb edin (kaçının). Zira sizler, en yüce mertebe olan Zâtullah (yani zâtının ism-i a‘zamı olan Allah ism-i celâlinin zikri) ile meşgul, (sıfâtının ism-i a‘zamı olan) Hayy u Kayyûm sıfatıyla alâkadar olmakla beraber, bu dîn-i mübînin ihyâ ve bekâsına çalışıyorsunuz. Bu da en büyük mertebedir. Sizi tebşîr ederim(müjdelerim): Din yenilenecektir.”(5)
Talebelerinin ittifakla anlattıklarına göre, Süleyman Efendi (k.s.) hazretleri, âfâkî ve enfüsî kerâmet ızhârına kat‘î sûrette karşıdır. Ayrıca o kerâmeti;
1) Âfâkî,
2) Enfüsî,
3) Füyuzât-ı Rabbânî’yi ümmet-i Muhammed’in gönüllerine aşılamak, diye üç kısma ayırmaktadır.
Hakiki kerâmet ise, füyuzât-ı Rabbânî’yi ümmet-i Muhammed’in kalblerine aşılamak, onların hidâyetine vesîle olmaktır, buyururlar.
Âfâkî ve enfüsî kerâmeti kat‘î sûrette tasvib etmeyen Süleyman Efendi (k.s.) hazretlerinden de, zaman zaman sadece irşad maksadıyla bu nevi kerâmetlerin zâhir olduğu rivâyetler arasındadır. Nitemim talebelerinden ve eski müftülerimizden merhum Mehmed EMRE hocaefendi, haftalık Ufuk (Eylül 1978) gazetesine verdikleri beyanatta mevzûmuzla alakalı olarak şunları ifade etmektedir:
“O, kerâmeti ancak irşad sadedinde gösterirdi. Sebepsiz yere ve gelişigüzel kerâmet ızhârından şiddetle kaçınırdı. Huzurundaki sohbetin mânevî hazzı, insanı o derece sarardı ki, dinleyenlar adeta gaşyolurdu. Konuştukları sözlerin inceliklerini ve onun işâretlerinde gizlenen kerâmetleri, ancak huzurlarından ayrılma hâli yaklaştıktan veya ayrıldıktan sonra anlamak kabil olabilirdi.
“Efendi Hazretleri’nin en şümûllü mânevî yönü ve kerâmet-i zâhiresi, Kur’ân-ı Kerim ile ilgili şer‘î ilimleri öğretmekteki gayreti ve muvaffakiyetidir. Teşrîi ve icrâi mevkide bulunan bir çok kimsenin düşmanlık göstermesine, dinî hizmet kademelerinde vazife almış pek çok din adamının kıskançlığı, dedi-kodusu ve iftira kampanyasına kalkışmasına rağmen, tâkip ettiği ulvî dâvâyı yüzbinlere mâl edebilmesi, onun kemâli ve kerâmeti için gösterilebilecek misâllerin başında gelir.”
Kerâmet ızhar etmeyi, mânevî rütbe ve derecelerin kemâline mâni bir nakîsa olarak kabul eden Süleyman Efendi (k.s.) hazretleri, yine bu hususta şunları söylemektedir:
√ Bizim bu âlemde biricik emelimiz var; o da Ümmet-i Muhammed’in evlatlarının kalblerine füyuzât-ı Muhammediye’yi aşılamaktır.
√ Zinhar kerâmete tâlib olmayınız, âfâkî ve enfüsî kerâmetler ızhârında yarışan bir kısım Anadolu velîleri, mülk ü milletin tahrîbine sebep olmuşlar, seyirci kalmışlardır. Bizim ve sizlerin tâlib olacağımız bir tek kerâmet vardır; o da Ümmet-i Muhammed’i (feyz-i İlâhî ile) aşılamak, dîn-i celîl-i İslâm’ı öğretip yaymaktır.
DİPNOTLAR
(1) Seyyid Şerif Cürcânî, Ta‘rifât.
(2) Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tabakâtü’s-Sûfiyye, Kahire, 1949, s. 418; Kuşeyrî, er-Risâle, s. 158.
Velâyet ve kerâmet. Âyetlerde:” Bilesiniz ki,Alah-ın dostlarına korku yoktur;onlar üzülmeyecekler de. Onlar,iman edip de takvaya ermiş olanlardır.
tesbitler.com›index.php?option…article&id…keramet… kopya daha fazlası
VELÂYET VE KERÂMET
Âyetlerde:” Bilesiniz ki,Alah-ın dostlarına korku yoktur;onlar üzülmeyecekler de. Onlar,iman edip de takvaya ermiş olanlardır. Dünya hayatında da ahirette de onlara müjde vardır. Allah-ın sözlerinde asla değişme yoktur. İşte bu,büyük kurtuluşun kendisidir.”[1]
“ İşte burada yardım ve dostluk,Hak olan Allah-a mahsustur. Mükafatı en iyi olan O,en güzel akibeti veren yine O’dur.”[2]
Velayet yani dost ve dostluk,elbetteki Allah-a olan yakınlık,ona olan iman ve Takva iledir. Ona yaklaştırıcı her şey,velayetin unsurlarındandır. Buda rıza ile yani onun razı olması ve O’ndan razı olmak ile tahakkuk etmesidir.
O’ndan ve O’ndan gelen her şeyden razı olmakla beraber,O’nun bizden razı olacağı işleri yapmaktır velayet.
Hz. Ebu Hureyre-den:” Rasulullah (S.A.M)buyurdular ki:” Allah Taala hazretleri şöyle ferman buyurdu:” Kim benim veli kuluma düşmanlık ederse,ben de ona harb ilan ederim.Kulumu bana yaklaştıran şeyler arasında en çok hoşuma gideni,ona farz kıldığım (Ayni veya Kifâye) şeyleri eda etmesidir. Kulum bana nafile ibadetlerle yaklaşmaya devam eder,sonunda sevgime erer. Onu bir sevdim mi artık ben onun işittiği kulağı,gördüğü gözü,tuttuğu eli,yürüdüğü ayağı (aklettiği kalbi,konuştuğu dili)olurum. Benden bir şey isteyince onu veririm,benden sığınma taleb ettimi onu himayeme alır,korurum. Ben yapacağım bir şeyde,mü’min kulumun ruhunu kabzetmedeki tereddüdüm kadar hiç tereddüde düşmedim. O ölümü sevmez,ben de onun sevmediği şeyi sevmem.”[3]
Veli olan kimse sadece ruhunu değil,aynı zamanda cesed,akıl ve tüm duygularını tatmin etmiş,fiziki ve metafizik yapısıyla veli ve dost olmuştur. Nasıl ki insanın iki hali;Ham ve olgun.[4] O olgun haliyle velidir. Hamdım-Piştim-Yandım.
Sadakatinden dolayı-alemin imanından Hz. Ebubekir-in ki fazla.[5]oluşu,en büyük velayettir. Veli,Allah-ın dostu olduğundan,ona dokunan vali de olsa deli-dir,delirir.
Nitekim 13-Ekim-1943. Ankara valisi Nevzat Tandoğan:Bediüzzaman Said Nursi-nin başındaki sarığa ilişip onu rencide edince;” Başından bulasın.” karşılığını alır ve 9-Temmuz-1946-da tabancayı alnına dayayan vali,intihar eder ve kendisi kendisini başından vurur ve başından vurulur.[6]
İçtima-i hayatımızda da buna mümasil bir çok olaylarla karşılaşır ve duyarız.
Bir kıssa: Hızır,camide meşhur bir vaizi dinlemektedir. Vaiz hararetle konuşmasına,her kes pür-dikkat dinlemesine rağmen içlerinden birisi başını eğmiş uyumaktadır. Hızır ona dürter ve;” Niçin vaiz Abdurrezzak-ı dinlemediğini sorar.
O da cevaben;ben Rezzak-ı dinliyorum,der ve başını tekrar eğer. Hızır bir daha dürtünce bu sefer o kişi: Bana bak! kafamı kızdırma! Senin Hızır olduğunu söyler,halkı üzerine gönderirim,der.
Bunun üzerine Hızır Allah-a; Ya Rabbi! Bu adamın benim listemde ismi yok. Bu kimdir? Cevaben: O sendekiler;beni sevenler. Bendekiler ise; Benim sevdiklerim. O adamda benim sevdiklerimde,der.
Hadis-i Kudside:”Benim dostlarımı ancak ben bilirim.”[7]
Evliya hak olduğu gibi,onun kerameti de haktır.[8]
Kerâmet;Allah-ın kendilerini,kendilerinin de Allah-ı sevmiş olduğu bu üstün vasıflı şahsiyetlerin adet ve gündelik hallerden bir derece kurtulub,Allah-ın Lütuf ve İhsanı ile göstermiş oldukları marifet,harikul-ade hallerdendir. Yüksek olan kulun adet dışı halleridir.
Özetle; Kudret-i Rabbaniyenin ihsanıyla letafet kesbedib havada uçmak,uzun yolu kısa zamanda gitmek,bir mü’minin sıkıntısı halinde Cenâb-ı Hakka dua edip indi ilahide makbul bir zattan dua istemekle,o zat-ın izni ilahi ile,o darda kalmış kimsenin imdadına yetişmesi,kale gibi muhkem bir yerde üzerinden kilitli sağlam bir hücresinde hapis olan zat-ın,orada ibadet ve taatle meşgul olduğu bir zamanda görüldüğü halde,aynı zat,aynı zamanda,çarşıda halk arasında veya camide görülmesi ve bir zata şiddetli ve kesretli zehirlemelerle su-i kastler yapıldığı halde,ona zehir tesir etmemesi,ona düşmanları tarafından kurşun isabet ettirilememesi ve Tayy-ı mekân ve Bast-ı zaman gibi harika hallere mazhar olması..[9]
Bundan dolayıdır ki;Evliyaların kerâmetleri haktır.[10]
Veli mümkün olduğu ölçüde taatlere devam eden,kötülüklerden sakınan,dünyevi lezzetlere,şehvetlere,gafletlere,oyun ve eğlencelere dalmaktan yüz çeviren,Allah Taalayı ve sıfatlarını tanıyan kimsedir.
Hz. Ömer-in mektubu ile,Nil nehrinin taşması,Medinede minber üzerinde iken Nihavend denilen yerde askerlerini görmesi ve İslâm ordusunun kumandanına;Ya Sariye!Dağdan sakın! ( Yâ Sâriyeti el-Cebele,el-Cebele)[11]diyerek onu dağın arkasındaki düşmanın hücumundan sakındırması ve orada bulunan Sariye-nin,mesafe uzak olmasına rağmen Hz: Ömer-in bu sesini işitmesi;
Halid bin Velid-in zehiri içtiği halde,bundan bir zarar görmemesi,sahabe ve diğer ehli sünnete mensub müslümanlardan vaki olmuş bir çok kerametler vardır.[12]
“ Bu dünya,dârü’l hikmettir,dârü’l hizmettir,dârü’l ücret ve mükafat değil. Buradaki a’mal ve hizmetlerin ücretleri berzahta ve ahirette meyve verir. Madem hakikat budur;a’mal-i uhreviyeye ait neticeleri dünyada istememek gerektir. Verilse de,memnunane değil,mahzunane kabul etmek lazımdır. Çünki,cennetin meyveleri gibi,kopardıkça yerine aynı gelmek sırrıyla,baki hükmünde olan ameli uhrevi meyvesini,bu dünya da fani bir surette yemek,kar-ı akıl değildir;baki bir lambayı,bir dakika yaşayacak ve sönecek bir lamba ile mübadele etmek gibidir.
İşte bu sırra binaen,ehl-i velayet,hizmet ve meşakkat ve musibet ve külfeti hoş görüyorlar,nazlanmıyorlar,şekva etmiyorlar. “Her hal üzere Allah’a hamd olsun”diyorlar. Keşif ve keramet,ezvak ve envar verildiği vakit,bir iltifat-ı ilahi nev’inden kabul edip,setrine çalışıyorlar. Fahre değil,belki şükre,ubudiyete daha ziyade giriyorlar. Çokları,o ahvalin istitar ve inkıtaını istemişler;ta ki amellerindeki ihlas zedelenmesin. Evet,makbul bir insan hakkında en mühim bir ihsan-ı ilahi,ihsanını ona ihsas etmemektir;ta niyazdan naza ve şükürden fahre girmesin.”[13]
Süluk yolunda bulunan bir sâlik (maneviyatta giden,yol alan,yol kat’eden)-den zuhur eden fevkalade keramet hali[14],ekseriyetle rüya ile başlar. Bunların derece ve mertebeleri manevi olduğundan bilinmez. Keramette diğer maddi varlıklar gibi Allah-ın layık olan kullarına bir lutfu olması hasebiyle bunlarında hesabı sorulacak,buna liyakat göstermediği takdirde de bu keramet sırrı kendisinden alınır.[15]
Ayetteki:” Vessema-i zâtil Hubük”[16],İbn-i Abbas bunu Tarikatlar,yollar olarak tefsir eder.[17]
Bazı musasavvıflara göre kerametler şekil itibariyle sayısız olarak zuhur edebilmelerine rağmen,mahiyet itibariyle onları sınırlandırmak mümkündür ve bu husus “ Risale-i Bahriyyedeki bir sınıflama”ya göre 25 kadar olarak sınırlandırılmıştır.[18]
Bazı harika haller (su üzerinde yürümek gibi) keramet olduğu gibi ilmen yapılan,ilmi neticede,araştırma ve keşif neticesindeki durumlar da bu keramet içinde dahildir. Çünki ilim neticesinde bir çok şeyleri kesbeden zat,bir çok kimsenin yapamayacağı veya bilemediği hallere mazhar olmuş demektir ki;buda bir nevi keramet,Allah-ın ona ikramıdır.
İmam-ı Şâfiinin cümleleri bunu te’yid etmektedir:” Eğer alimler,evliyaullah olmazlarsa,Allah-u Taalanın velisi,yoktur. Çünki Allah-u Taala cahil kimseyi,veli (dost) edinmez.”[19]
En yüksek bir derecede olan bir zatın veya bir velinin yüksek makamda olmasıyla beraber keramet göstermemekle o ulvi derecesinden sukut etmiş olmamaktadır.
Kerâmet sahibi olan zatın kerametinin evlatlarında da intikal suretiyle olması gerekmez,yani şahsidir.
Kerâmet sahibi olan mürşidin müritlerine ait manevi vazifeleri iş zamanı dışında verir;iş zamanında böyle bir teklifte bulunamaz. Yani yirmi dört saatin sekizi iş,sekizi uyku ve istirahat,geri kalan sekiz saati ise ibadet ve ubudiyet vazifelerine münhasırdır.[20]
Veliler bulundukları beldelerin manevi birer mimarıdırlar. Hak ve hakikatın yolunda olan bu veliler bulundukları yerde insanları gerek hâl-leri,gerekse de kâl-leri yani sözleri ile insanları irşad ederler.
Atına binmiş olarak çölde giden Yavuz-un atından inerek,önde Peygamberimizin gittiğini görmesi,en büyük bir kerâmettir.
Bediüzzaman,kerâmeti meyveye ve onları bu dünyada yemeye benzetmektedir.
Rufâi-lerin şiş saplayıp yerini demlemeleri bir kerâmettir.[21]
Bir subay,ben o Said-i Nursi-yi karakola getirmesini bilirim,deyip üstadın evine doğru gelirken kapının deliğinden bakar ki;üstad önünde bir kedi ve fareye yiyecek veriyor. Bunu görünce geri döner.
Evliyanın birinin gönlü,nefsi bal ister. Oda ben sana gösteririm,bal istemek neymiş. Dağda bir adamı görür ve düşünür. Bu adama bir tekme vurayım,dağdan yuvarlansın,beni de zindana atsınlar. İşte orada zıkkım yersin,diyerek öyle yapar. Yuvarlanan adam üstünü silkeleyerek kalkıp adama,Ya-hu onun istediğini ver-de, kurtul,der.
Burada nefisle Musâlaha etmek,onun meşru isteklerini vermek. Zira nimetler şükür içindir.
[17] İslam Tarihi.Medina Devri. A. Köksal. 5 / 185.
[18] Tarikatlar.age.130.
[19] Yetmiş üç fırka.M. Uysal.396.
[20] Bkn.Tasavvuf.M. İz.186.
[21] Bkn.Aksiyon der.Mayıs.13-19 / 1995.Sh.12-14.
Kerâmet - velâyet - tasarruf meseleleri
Keramet kevnî ve hakîkî olmak üzere iki çeşittir. Kevnî keramet olağandışı bir takım şeylerdir. … -Kerametlerde elbette şerîata uygunluk aranır. Özellikle kevnî ve manevî kerametin kerametolabilmesi...
- Keramet nedir? İstidrâcla arasındaki fark nedir? Herkes keramet gösterebilir mi?
- Keramet, ikram, kerem, lütuf ve ihsan demektir. Mümin bir kulda olağanüstü bir halin zuhur etmesine denir. Ehl-i sünnet uleması kerametin hakk olduğunda müttefiktir. Keramet ehli, amel-i salih sahibi, inançlı bir mümin olmalıdır, inancı olmayan insanlarda görülen olağanüstü hallere keramet değil, istidrac, sihir veya mekr adı verilir. Gösterilen şeylerin olağanüstülüğü eşit olmakla birlikte, hükmü zahir olduğu şahıslara göre değişir. Müminde zahir olunca keramet, kafirde zahir olunca istidrac adını alır. Keramet kevnî ve hakîkî olmak üzere iki çeşittir. Kevnî keramet olağandışı bir takım şeylerdir. Havada uçmak, denizde yürümek, gönülden geçeni bilmek gibi. Hakîkî keramet ise ilim, ma'rifet ve ahlakla ilgli olağanüstü bir takım meziyetlere mazhariyettir. Müridlerinin hallerini iyi yönde geliştirmek, hikmet ve bilgisiyle, iffet ve mehâbetiyle etkili olup insanlardaki kötü huyları giderip iyi huylar kazandırmaktır. Bu tür kerametlere ilmî ve manevî keramet de denir. Sûfilerin itibar ettiği keramet bu türdendir. Halkın itibar ettiği ise kevnî keramettir. Halk şeyhinde veya velilerde bu tür keramet görmek ister. Sûfiler ise bunun mekr-i ilahî olabileceğini söyler.
Keramet, Allah'ın bir ikramı olmakla birlikte mu'cizeden farklıdır. Çünkü mu'cize peygamberlerin peygamberliklerini isbat için kendilerine Allah tarafından verilen olağanüstü hallerdir. Mu'cize, bir peygamberlik delili olduğu için istenilen zamanda gösterilmesi (izharı) vaciptir. Keramet için böyle bir vücûb sözkonusu değildir. Aksine kerametin gizlenmesi (izmârı) vaciptir. Kerametin gizliliği esas olduğundan sofiler kerameti "hayz-ı rical" olarak görmüşlerdir. Nasıl kadınlar hayızlarını gizlerlerse ricâlullah da öylece kerametlerini gizlerler. Nasıl ki hayız görmeyen kadın, gerçek kadın sayılmazsa, kerameti olmayan kişi de rical ve velî sayılmaz. Gizlenmesi esas olmak ve kevnîsinden çok hakîkîsine meyil şartıyla keramet, sofilerin ilimlerinde ve hayatlarında vardır. Ancak her isteyen kimsenin keramet göstermesi söz konusu değildir.
- Kerametlerde şeriata uygunluk aranır mı?
- Kerametlerde elbette şerîata uygunluk aranır. Özellikle kevnî ve manevî kerametin keramet olabilmesi için inanan insandan ve şeriat ölçüleri dahilinde olması gerekir. Varidat ve ilham türü vakıalarda da ölçü kitap ve sünnete uygunluktur. Şeyhlerin bir kısmı bu anlayışı şöyle sistematize etmişlerdir: "Gönlüme bir varid ve ilham geldiği zaman ben şeriat ölçülerine göre iki şahid isterim. Eğer iki şahidi yoksa kabul etmem. Bu iki şahid kitap ve sünnettir.
- Bir müşid-i kamil aynı anda bir kaç yerde görülebilir mi?
- Keramete inanan ve bunun Allah'ın bir ikramı olduğunu kabul eden kimseler için böyle birşeyin varlığını kabul kolaydır. Fakat hedef ve amaç bunlarla uğraşmak değildir. Hz. Süleyman'ın veziri Asaf b. Berihiya'ya Sabâ melikesi Belkıs'ın tahtını göz açıp kapayacak bir zamanda Kudüs'e getirme imkanı veren Allah, elbette salih ve velî kuluna dilerse böyle bir güç verebilir. Buna inanırız. Ancak bunu mutlak bir üstünlük gibi saymak, bir takım iltibaslara yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Sonuçta bir zatın kemalinin ölçüşü, bu tür olağanüstülüklere bağlanırsa, işte yanlışlık buradadır. Her türlü kemal, güzellik ve olağanüstülük sadece Allah'tandır. Allah dilerse kullarını buna mazhar kılabilir. Ehl-i sünnet tasavvufunda anlayış budur.
- Ölü veya diri bir şeyh, müridin veya başka bir kişinin kalbinden geçeni ve gıyabî hallerini bilebilir mi?
- Bir şeyhin, müridin gönlünden geçeni bilmesi bir telepati gibi görülmemeli ve bunun Hakk'ın gönle ilham etmesi sonucu olabilecek bir olay olduğuna inanılmalıdır. Ya da en azından bir öğretmenin tecribesi sonucu karşısına gelen talebeyi tanıması gibi insanların ruhî tecribe sonucu elde ettikleri bir beceri olarak değerlendirilmelidir. Çok özel anlamda mürşidlerin Allah'ın kendilerine bildirmeleri sonucu zaman zaman müridlerinin gönlünden geçenlere aşina oldukları vaki'dir. Bu tamamen Allah'ın bir inayetidir. Şeyhin bizzat şahsına aid bir durum değildir. Çünkü gönüllerde saklı olanları bilen ancak Allah'dır.(bk. Ğafir, 40/19) Dolayısıyla bildirecek olan da O'dur. Ölmüş ve beşerî faaliyetleri sona erene bir insanın böyle bir şeye ıttılaı ise tamamen vehbî ve manevî bir haldir. Tasavvufî bakımdan üzerinde durulması gerekli olan bir hal de değildir.
- Menâkıb kitaplarında geçen Kur'an ve sünnete ters menkıbe ve kerametler hakkında ne dersiniz? Tayy-i mekan, denizden yürüyerek geçmek, kalplerdekini bilmek gibi şeyler nasıl olabiliyor?
- "Menâkıb kitaplarında geçen, Kur'an ve sünnete ters gibi görünen menkıbe ve kerametler" ibaresiyle neyi kasdettiğinizi keşke örnekle belirtmiş olsaydınız; konu daha iyi anlaşılmış olurdu. Eğer bunlarla haramları helal, helalleri haram yapan menkıbe ve kerametleri kasdediyorsanız, onlar için söz söylemeye bile hacet yoktur. Ancak bununla kasdedilen tayy-i zaman ve tayy-i mekan türü şeylerse bunların Kur'an'a ters olduğunu gösteren bir delil yoktur. Tayy-i zaman ve tayy-i mekan türü kerametlere İbn Teymiye gibi bazı alimler karşı çıksa bile, ulema ve meşayhın ekserisi, Hz. Peygamber'in zaman ve mekan boyutlarını aşan, "mi'rac" mucizesine istinaden bunu kabul ederler. Çünkü her ümmete, peygamberlerinin mücizesi keramet olarak verilir.
- "Şiş batırma" tarzında gösterilen keramet hakkında ne dersiniz? Bir tebliğ metodu olarak görülebilir mi? Gösterilerden riya oluşmaz mı?
- Genellikle Rifaîlerin, bazan Kadirîlerin zikir sırasında yaptıkları "şiş batırma" işine Rifaîlerin kendileri "bürhân" adını vererek keramet olarak değerlendirmekten çekinmektedirler. Olayın tarikatın kurucusu Ahmed Rifaî'ye kadar uzanan bir hikayesi var. Rivayete göre Ahmed Rifaî, hacc amacıyla Hicaz'a geldiğinde Medîne-i Münevvere'de Ravza-i mutahhere'yi ziyaret etmiş, Allah Rasülü'ne: "es-Selamü aleyke yâ ceddî" (Selam sana dedeciğim) diye selam vermiş, kendisine kabr-i Nebî'den: "Ve aleyke 's-selam ya veledî" (Selam sana olsun ey torunum), diye cevap verilerek mübarek bir el uzanmıştı. O da uzanan mübarek eli öpmüş, çevrede bulunan mürîdan ve ihvan bu olayın şahidi olmuşlardı. İşte bu güzel tabloyu seyredenlerin, olayın cezbesi ile muhtelif yerlerine kılıç ve şiş vurdukları ve Rifaîlerdeki bu adetin buradan geldiği söylenir. Başlangıcı ta o dönemlere dayandırılan bürhân adeti, Rifaî tekkelerinde sessiz sedasız kendi muhib ve müntesibleri arasında icra edildiğinde hiç mesele yoktu. Ancak iş medyatik plana çekilip milyonların gözü önünde icra edilmeye başlayınca tartışmalar gündeme geldi. Olay çarpıtılıp din ve tarikat öcü gibi gösterilmeye çalışıldı. Bürhân tarikat muhitlerinde bir sevgi ve kaynaşma vesilesi gibi görülerek tebliğ aracı olarak düşünülse bile milyonlar ve kitleler için asla öyle düşünülemez ve düşünülmemelidir. Bugün kitlelere böyle bir gösteri sempatik olmaktan çok antipatik gelir. Zaten insanlar din ve tarikata bir takım olağanüstülüklerle değil, din ve tasavvufun güzelliklerini görüp dünya ve ahiret mutluluğunu kazanmak için girmelidirler.
KERÂMET
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l Islamiyye, Beyrut (ty), s. 24).
derindusun.com›depo/oku/fikih/fikihans/keramet.htm kopya daha fazlası
KERÂMET
Değerli, üstün, güzel ve ikrâm. Istilahda; "mü'min ve salih kimsenin eli üzere cereyan eden harikulâde hal" anlamındadır.
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l Islamiyye, Beyrut (ty), s. 24). Burada "harikulâde hal"den maksat, vuku buları olayın, genel-geçer tabiat kanunlarının dışında cereyan etmesidir.
Haddizatında kâinata hâkim olan düzen ve intizam, harikuladelikten çok daha mükemmel bir olaydır. Bu sebepledir ki yüce Allah: "Eğer her ikisinde-yerde ve gökte- Allah'tan başka ilahlar bulunsaydı, onların her ikisi de harap olurdu" (el-Enbiyâ, 21/22) buyurarak kâinata hâkim olan düzen ve intizâmı kendi birliğine delil getirmiştir. Harikulâdeliğin insanlar tarafından önemsenmesi, her gün onları müşâhede etmeleri sebebiyle kâinata hâkim olan bu mükemmel kanunlara karşı alışkanlık kazanmalarından kaynaklanmaktadır.
Tabiat kanunlarının yaratısı Allah olduğuna göre onları değiştirmek de O'nun kudretindedir "Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır. Allah, her şeye Kadirdir" (Âlu Imrân, 3/189). O halde harikulâdeliğin mümkün olup olmadığını tesbit etmek için O'nun bize gönderdiği kitaba müracaat etmemiz gerekir.
Ilimler, özellikle Meryem sûresinin 24-26. âyetlerini, Kehf sûresinin 16-17. âyetlerini ve Âlu Imrân sûresinin 37. âyetini kerâmete delil olarak zikrederler (bk. Râzî, et- Tefsiru'l Kebîr, Tahran (t.y), VIII, 30; EbusSuûd, Irşâdü'l-Aklı's-Selîm, Kahire (t.y), II, 31; Tabatabâî, el-Mizân fi Tefsîri'l-Kur'an, Kum (t.y), III, 174-175)
Hz. Süleyman'ın vezirlerinden birinin Belkıs'ın tahtını Yemen'den Filistin'e göz açıp kapamadan getirmesi (en-Neml, 27/40), Kehf sûresinde anlatıları ashâb-ı kehf kıssası salih insanların kerâmetine örnektir (el-Kehf, 18/9-25). Meryem sûresinde Hz. Meryem'in kuru hurma ağacını sallaması sonucu yaş hurmaların düşmesi hadisesi de Hz. Meryem'in kerametlerindendir. (Meryem, 19/19).
Hadis-i şeriflerde bu konudaki rivayetler ise şöyledir: Abd b. Cüveyîn henüz beşikte olan bir çocukla konuşması (Buhârî, Enbiyâ, 48). Sahibiyle konuşan inek kıssası (Buhârı, Enbiya, 54). Hz. Ömer'in Medine'den Nihavend'deki Islam ordusunun kumandanı Sarıye "dağa çık diye seslenmesi" ve Sarıye'nin bunu duyması (Aclûnî, Keşfu'l-Hafa, II, 380-381).
Allahu Teâlâ Âlu Imrân sûresindeki âyet-i kerîmede şöyle buyurmaktadır: "Bunun üzerine Rabb'ı onu Meryem'i- güzel bir şekilde kabul etti. Onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriyya'yı da ona bakmağa memur etti. Zekeriyyâ ne zaman (Meryem'in bulunduğu) mikraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu: ‚Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?' dedi. O da: ‚Bu Allah tarafından. Şüphesiz Allah, dilediğine hesapsız rızık verir' dedi.' (Âlu Imrân, 3/37).
Âyette Hz. Meryem'e verilen bir rızıktan bahsediliyor. Üzerinde duracağımız husus, bu rızkın nereden gelmiş olabileceğidir. Tabiî yollardan mıydı, yani tabiat kanunlarına uygun bir şekilde mi, yoksa harikulâde bir yoldan mı geliyordu? Âyetin ifade uslûbu ve onu takip eden âyette Hz. Zekeriyya'nın duası, rızkın harikulâde gelmiş olduğunu destekler mahiyettedir. Şöyle ki: Eğer harikulâde bir yoldan gelmemiş olsaydı, bunun Hz. Meryem'i övme makamında zikredilmesinin bir anlamı olmazdı (Râzî, a.g.e, VIII, 30; Âlûsî, Rûhu'l-Meânî, Beyrut (t.y.), III. 144).
Hz. Zekeriyyâ'nın duası meselesine gelince, Hz. Zekeriyyâ yaşlanmış ve hanımı da çocuk getirmekten kesilmişti (Âlû Imrân, 3/40). Ancak Hz. Meryem'e gönderilen bu rızka şahit olunca: "Rabbim bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin" (Âlu Imrân, 3/38). Şeklinde dua etmiştir. Onun oracıkta bu dua ile Allah'tan kendisine temiz bir nesil vermeyi istendiğinde bulunması anlamlıdır. Birçok müfessirin de belirttiği gibi, Hz. Meryem için vukubulan bu olağanüstü hadiseyi görünce, hanımı çok yaşlanmış ve çocuktan kesilmiş olmasına rağmen bir çocuklarının olması arzusu içine düşmüş ve Allah'a bu niyazda bulunmuştur (Fahrüddin er-Razî, a.g.e, VIII, 30; Ebu's-Suûd, II, 31).
Ayrıca rızık kelimesi âyette nekre (belirsiz) olarak zikredilmektedir ki bu, o rızkı tazıme delalet eder. Yani alışılmışın ve beklenenin dışında bir rızık olduğuna işaret vardır (Râzı; a.g.e., VIII, 30; Ebu's-Suûd, a.g.e., II, 30).
Netice olarak bir harikulâdelikten bahsedilmektedir. Salih bir kimsenin eli üzere bir harikulâdeliğin yani kerâmetin vuku bulması mümkündür. Ancak kerâmetin hak olması, her velının bu türden kerâmetlerinin mevcut olmasını gerektirmez. Velâyet, bu tür bir olağanüstülüğe muhtaç değildir (Ibn Ebi'l-Izz el-Hanefî, Şerhu Akide fi't-Tahâviyye, Beyrut 1392 s. 561). Nitekim sahabeden birçoğunun bu tür bir kerâmeti yoktur (Muhammed Fahr Şakfe, et-Tasavvuf Beyne'l Hakk ve'l-Halk, Suriye 1971, s. 103).
Kerâmet hak olmakla birlikte, halkın bu tür olaylara aşırı merak duymaları ve kimi çevrelerin şeyhlerinin propagandası için kerâmet konusunu basamak olarak kullanmaları, kerâmeti olduğundan farklı sınırlara taşımıştır. Gerek Kur'an'dan ve gerek Sünnet'ten keramete delil olarak zikredilen nasslar incelendiğinde bu tür olağanüstülüklerin, ancak salih kişinin bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması durumunda sözkonusu olabildiği, her zaman böyle bir şeyin vuku bulmadığı görülecektir. Ayrıca böyle bir kerâmetin vuku bulması, salih kişinin ne iradesi ve ne de bilgisi dahilinde olan bir husustur. Vuku bulduğunda da, salih kişinin o sıkıntısını hafifletmek veya yok etmek; o sıkıntıyı atlatmak için bir çıkış yolu şeklindedir.
Kerâmetin çekildiği en tehlikeli alanlardan biri, hiç şüphesiz, salih kişinin gaybı bildiği, kalbleri okuduğu şeklindeki kanaattır.
www.imandanihsanatasavvuf.com
Tasarruf ve kerâmet. ..:: 1 ::.. Kâdir-i Mutlak olan Cenâb-ı Hak, bir şeyeşir.
imandanihsanatasavvuf.com›
burhan dergisi
Keramet Ve İstidrac Nedir ?
Salı, 17 Temmuz 2012 08:18 Dr. Mustafa BAHADIROĞLUe-PostaYazdırPDF
Keramet, Allah’ı seven, O’na itaat eden ve O’nun tarafından sevilen veli kullara, yine Allah tarafından ikram edilen olağanüstü hallerdir.
Onların velayetlerine birer işaret olmak üzere, Cenab-ı Hakk’ın yaratmasıyla sözlerinde, işlerinde, nazarlarında meydana gelen fevkalade tesirlerdir. Allah [celle celâlühu] gönlünü masivadan temizleyen dilediği veli kuluna dilediği kadar varlık ve eşyayı musahhar kılar. Böylece onların insan ve eşya üzerinde tasarruf etmelerine izin verir. Hakikatte tasarrufta bulunan (mutasarrıf) ise, Cenab-ı Hak’tan başkası değildir.
Kâmil mürşitler işte bu tasarrufla müritlerini terbiye ederler. Zaman ve mekân Allah’ın izniyle engel teşkil etmez hale gelir. Bağlı bulunduğu mürşidinden uzakta yaşayan, meselâ başka ülkede ikamet eden bir mürit çoğu kez bunu ayan beyan müşahede eder. Maddi manevi tehlikeler karşısında mürşitlerini karşılarında bulan sofilere her zaman rastlanmaktadır. Meselâ uzak bir memlekette harama düşme tehlikesiyle karşılaşan bir sofinin önüne mürşidin çıkıp ikaz etmesi gibi. Birbirilerini tanımayan insanların, muhtelif zaman ve mekânlarda gözyaşlarına hâkim olamayarak içtenlikle anlattıkları bu gibi hadiseler, asırlardan beri menkıbe kitaplarında anlatılan benzeri birçok olaylar, söz konusu kerametleri açıkça teyit etmektedir.
Kur’an ve sünnette zikredilen kerametle ilgili kıssalar ve haberler ise, meselenin şer’i yönüne delil teşkil etmektedir. O yüzden Ehl-i Sünnet uleması, peygamberlerin mucizeleri nasıl hak ise, velilerin kerametlerinin de öylece hak olduğu konusunda ittifak etmişlerdir.
Peygamberlerin mucizeleri açık ve alenidir. Onda nübüvveti ispat etme, kâfirlere meydan okuma ve onları aciz bırakma hedeflenir. Fakat keramet açısından durum böyle değildir. Onu gizlemek esas kabul edilmiştir. Herhangi bir iddia için de keramet izhar edilmez. Yukarıda anlatılan mürşitlerin tasarrufları zaruri bir eğitimin vasıtası olmakla birlikte ferdi plânda yaşanan, aleniyete dökülmeyen kerametlerdir. Bunların çoğu taliplerin haberi olmadan zuhur eder. Yoksa Allah dostları bir zaruret olmadan, bilerek ve isteyerek topluluğun içinde aleni olarak keramet izhar etmekten şiddetle kaçınırlar.
Harika Olaylar
Harika olmaları ve Allah tarafından yaratılmaları bakımından benzerlik arz eden birçok haller vardır. Mucize, keramet, istidraç ve bir dereceye kadar sihir bunlardandır. Bazıları cehaletleri sebebiyle sihri inkâr ederek buna inanmak şirktir derler. Sanki peygamberin elinde mucizeyi yaratan Allah [celle celâlühu] sihirbazın elindeki sihri yaratmıyor. Ne garip bir iddia! Âlemde Allah’ın irade ve yaratması dışında bir şey olabilir mi? Nasıl ki şer işlemek isteyen bir kimsenin eliyle şerri yaratıyor ise, dilediği takdirde sihir yapan kimsenin eliyle sihri de yaratır. Fakat ondan razı olmaz ve yapanları cezalandırır. Zira şerri yaratmak şer değil, şerri işlemek şerdir.
Yukarıdaki haller, fevkalade olmaları itibariyle birbirlerine benzeseler de söz konusu hallere mazhar olan ya da maruz kalan şahıslar açısından büyük farklılıklar vardır. Mucize nebilerde, keramet velilerde zuhur ederken; istidraç ve sihir kâfir, fasık ya da günahkârlarda ortaya çıkar.
Kerametler genel olarak ikiye ayrılırlar:
1. Manevi kerametler: Allah u Teâlâ’nın zât, sıfat ve fiillerine dair bilgi ve marifetlere sahip olma, kâmil iman, salih amel, cân-ı gönülden muhabbet ve Hakk’a tam bağlılık gibi hallerdir. Cenabı Hak [celle celâlühu], bu nevi kerametleri sadece sevdiği, seçkin kullarına ihsan eder. Düşmanlarını ve doğru yolda olmayanları bu çeşit marifetlere ortak etmez.
2. Maddi kerametler: Yaratıkların şekillerini keşfetmek, madde âleminde gayb olan şeylerden haber vermek, suyun üzerinde yürümek, havada uçmak, uzaktan bazı cisimleri hareket ettirmek, günlerce aç durabilmek, gayet uzun mesafeleri kısa zamanda kat etmek vb. gibi hallerdir. Bu çeşit kerametler ise, doğru yolda olana da, bozuk yolda olana da verilir. Çünkü istidraç sahibi olan kâfirlerde de böyle harikalar görülmüştür.
Sufilerin itibar ettiği keramet birinci keramet türüdür. İkincisi de caiz olmakla birlikte, tam olarak kalbini tasfiye ve nefsini tezkiye etmeyen zatlarda bu gibi kerametlerin gurur ve kibre sebep olması muhtemeldir. Hem salih amel ve niyette bozukluk meydana gelmesi halinde o keramet kâfir ve fasıklarda görülen istidraca dönüşebilir.
Fakat cahiller manevi kerametlerden ziyade maddi kerametlere önem verirler. Hatta ötekini keramet bile saymazlar. Bu tür harikaları kâfirlerde bile görseler, arkalarına takılırlar. Kalın kafalı oldukları için de onların iyi ve kötü her isteklerine boyun eğerler. Hâlbuki şeref ve üstünlüğe layık olan ancak Allah u Teâlâ’nın marifetidir.
Velilerin Keramet Göstermeleri Şart mı?
Peygamberlerin mucize göstermeleri her hâlükârda lazımdır. Velilerde ise durum böyle değildir. Veli olmak için harika ve kerametlerin meydana gelmesi şart değildir. Fakat bununla birlikte evliyanın hemen hepsinde keramet görülmüştür. Keramet göstermeyen veli pek azdır. Hatta her an onlardan düşmanların görüp sezemediği güneş gibi açık kerametler ortaya çıkmaktadır. Oturmalarında, kalkmalarında, konuşmalarında, ibadetlerinde bütün hallerinde tecellilere mazhar olmaktadırlar. Allah’ın [celle celâlühu] eşya üzerinde tecelli eden isim, sıfat ve fiillerinin nakışlarını seyretmekle onların marifetleri sürekli inkişaf etmektedir. Kâmil velileri gören insanlar, ister istemez onların tesiri altında kalırlar. Ellerinde olmadan onları sever ve hürmet ederler. Gerçekte sevdikleri ise, Allahu Teâlâ’nın evliya üzerinde tecelli eden kemal sıfatlarıdır. Kalbi bütün bütün tefessüh etmemiş kimseler, farkında olmadan Allahu Teâlâ’nın evliya üzerinde zuhur eden sıfat ve tecellilerine hayran olurlar.
Bir veliden çokça maddi keramet meydana gelmesi, onun üstünlüğünü göstermez. Evliyanın birbirinden üstünlüğü, Allah u Teâlâ’ya daha yakın olmalarına bağlıdır. Daha yakın olan bir veli, pek az keramet sahibi olabilir. Diğerine nispetle Allah u Teâlâ’dan daha uzak olan bir veli ise, daha çok keramet, harika gösterebilir. Bu ümmetin sonradan gelen evliyasında, o kadar çok kerameti olanlar görülmüştür ki, ashabı kiramın [rıdvanullahi aleyhim ecmain] hiç birinde, bunun yüzde biri bile, meydana gelmemiştir. Hâlbuki evliyanın en yükseği, en aşağı derecede olan bir sahabinin derecesine yetişemez. Görülüyor ki, evliyayı ve onların üstünlüğünü anlayabilmek için, kerametlerine, harikalarına bakmak, yanlış olur. (Mektubat-ı Rabbani, 107. Mektup)
Yine bir müridin mürşidinden keramet beklemesi de adapsızlıktır. Zira müminlerin peygamberlerinden mucize istediği görülmüş bir şey değildir. Ancak kâfirler ve inanmayanlar mucize isterler.
İnsanları İrşad Etmek İçin Keramet Gerekli midir?
Hayatı boyunca kendini aşamayan tiplerin başkalarından istifade ettiğine pek tesadüf edilmemiştir. Kendi düşünce ve hayallerine değil de peygambere yahut Allah dostlarına uyma kabiliyetinde olanlar ise, muhakkak onların feyiz ve bereketinden istifade etmişlerdir.
Ebubekir-i Sıddık [radıyallahu anh] Peygamber Efendimize [sallallahu aleyhi vesellem] bir şey sormadan inandı. Ebu Cehil ise, onca alamet ve mucize gördüğü halde yine de “Bu açık bir sihirdir” deyip iman etmedi. Demek ki evliya ve enbiyanın izhar ettiği harikalar, yakini ve güveni artırsa da, insan toplamaya yönelik değildir. Onların irşadı manevi çekimledir. Allah u Teâlâ’dan yansıyan güzellikler, bir mıknatıs gibi onlarda cazibe kuvveti meydana getirir. Görünmeyen bu manevi kuvvetle kabiliyeti olanları Allah yoluna çekerler. Söz konusu manevi çekim olmadan sadece mucize ve keramet yeterli olsaydı, Hz. Rasulullah’ın [sallallahu aleyhi vesellem] akıllara durgunluk veren mucizelerini ve evliyanın kerametlerini gören herkesin muttaki birer Müslüman olmaları gerekirdi. Hâlbuki durum öyle değildir. Kur’an-ı Kerim’de “Onlar her türlü mucizeyi görseler bile, yine de ona inanmazlar, nihayet sana geldiklerinde de seninle çekişirler. İnkâr edenler, "Bu, öncekilerin masallarından başka bir şey değildir" derler.” (En’am, 25) buyrulmaktadır.
İstidraç
Kerametin bir benzeri hatta aynı gibi görünen istidraç, kâfirlerin ya da takva, zühd, ihlâs vb. esaslarla alâkası olmayan müslümanların eliyle gerçekleşen meşum, uğursuz bir fevkaladeliktir. Bu, Allah’ın istidraç sahiplerine daha fazla azıtıp sapıtmaları ve böylece helâk olmaları için, kurduğu bir tuzak (mekr-i ilahi), nimet şeklinde gösterdiği bir musibettir.
İstidraç sahiplerinin bir bölümü insanlardan kaçarak çile odasında açlık vb. eğitimlerle kalplerini değil de nefslerini temizleyip parlatırlar. Kalpleri yine zulmet içinde kalmaya devam eder. Sonra derece derece azap ve felakete sürüklenirler. Cisim, madde, insan vb. gibi yaratıklar hakkında gaybi bilgiler verirler. Birçoğunda isabet de edebilirler. Hatta din, tevhid, ilâhiyat konularında içlerine doğan şeyleri söyler ve yazarlar. Hint fakirleri ve eski Yunan filozoflarında bu kabil bilgilere çokça rastlamak mümkündür. Fakat isabet dahi etseler, iman etmeden, itikat ve amellerini düzeltmeden Hak Teâlâ Hazretleri ile aralarındaki perde kalkmaz. Felâketten kurtulamazlar.
İmam-ı Rabbani Hazretleri’nin buyurduğu üzere, Müslüman dahi olsa, Allah’ın emirlerinden, Ehli Sünnet itikadından kıl kadar ayrılan kimselerde görülen bütün haller ve zevkler istidraçtır. Ne yazık ki cahil halk, Allah u Teâlâ’dan haber veren hakiki marifet sahibi velilerden ziyade böyle ahmakların peşine düşerler. İçinden geçenleri kendilerine haber veren, geçmişteki gizli sırlarından, hatta günahlarından bahseden adamları seçilmiş veli kullardan zannederler. Onların keramete benzeyen bazı tasarrufları karşısında hayret ve dehşete düşerler. Hakikatten haber verenlere ise, dönüp bakmazlar. Bunların Allah u Teâlâ’dan bildirdiklerine inanmazlar. (Bunlar, dedikleri gibi evliya olsalardı, bizim hallerimizden ve yaratıkların hallerinden haber verirlerdi. Yaratıkların hallerini bilmeyen kimse, bundan daha yüksek olan şeyleri nasıl bilir?) derler, bu bozuk ölçüleri ile evliyaya inanmazlar, doğru sözü görmezler ve işitmezler. Böylece istidraç sahibi fasıklarla birlikte helâk olur giderler.
Ne yazık ki, dindar hatta sofi geçinenlerin arasından da zaman zaman bu gibi tipler çıkmakta, menfaat kazanmak veya egolarını tatmin etmek için etrafındaki insanları iğfal etmektedirler. Üstelik çocuğun elindeki topaç gibi şeytanın elinde oyuncak olmalarına rağmen kendilerini evliya zannetmektedirler. Aylar, yıllar sonra çevrelerindeki insanlar ayılıp kendilerine geldiklerinde ise, iş işten çoktan geçmiş olmaktadır. Maddi manevi yığınla zarar gören bu zavallılardan birçoğunun imanları dahi gitmektedir.
İstidraç Sahiplerini Nasıl Tanırız?
Feraset sahibi olmayan Müslümanların ilk bakışta istidraç sahiplerini tanımaları bir hayli zordur. Özellikle dindar geçiniyorlarsa bunları hakiki keramet sahiplerinden ayırt etmek daha da zor olabilir. Çünkü bunlar da kendilerine göre, namaz kılar, oruç tutar, Allah’ın yolunu ve dostlarını anlatır, teşvik ederler. Fakat genellikle her sözlerinin altında gizli bir “ben” düşüncesi, enaniyet yatar. Dolaylı-dolaysız, açık veya imayla lafı dönderip dolaştırıp kendilerine getirirler. Çünkü tam manasıyla nefis ehlidirler. Fakat bunlardan bazıları kendilerinin istidraç ehli olduğunu dahi bilmeyebilir, hatta kendilerini keramet sahibi veli zannedebilirler.
Konuşmalarında, hallerinde, davranışlarında; edep, nezahet ve incelik pek göze çarpmaz. Çoğu zaman kendilerinden zuhur eden harikalardan ve derin keşiflerden bahsederler. Hatta daha da ileri giderek kendilerinde bir kısım manevi yetkiler vehmederler. Akıllı olan bir kimse buradan onların sahtekâr veya aldanmış olduğunu bilmelidir. Çünkü “Bilen söylemez, söyleyen bilmez.” Kâmil veliler, muhataplarının hallerini, içlerinden geçirdiklerini Allah’ın izniyle bildikleri halde söylemezler. Ayrıca büyük velilerin bile keşiflerine az da olsa şeytan müdahale edebilecekken, sıradan bir talibin rüya ve keşiflerine nasıl itibar edilebilir ki? Bir kimse ulu orta kendi keramet ve keşiflerinden bahsediyor ve özellikle de bunları kendinden biliyorsa artık insaf edip o şahsın bir düzenbaz olduğunu anlamalıdır.
Bu tiplerin çoğunun akaidinde de bozukluklar vardır. Kendileriyle biraz sohbet edilse bunlar teker teker ortaya çıkar. Yeter ki, onlara muhatap olan şahısların akideleri düzgün ve bilgileri yerinde olmuş olsun. Ehl-i Sünnet âlimlerinin ortaya koydukları inanç esaslarına zerre kadar ters düşüyorlarsa, onlardan meydana gelen harika hallerin keramet değil istidraç olduğunu bilmek gerekir.
İstidraç ehlinin göze çarpan diğer bir yönü de amellerindeki bozukluktur. Bunların daha ziyade kadınlarla olan muamele ve davranışlarında adapsızlıklar göze çarpar. Meselâ herhangi bir kadın cemaatini karşılarına alıp sohbet etmekten, hatta daha da ileri giderek onlara el öptürmekten çekinmezler. Hâlbuki kâmil velilerin, Sadat-ı kiramın yolunda bu tip muameleler kesin bir biçimde şeriatsızlık olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla böyle davranış biçiminde bulunanların kötü niyet, gaflet veya düzenbazlıkları ortadadır. Bu tiplerin alış-verişlerinde, amellerinde ve ibadetlerinde de kuvvetle muhtemelen bozukluklar vardır. Çevresindekilerden menfaat elde etmek için de bazı telkinlerde bulunurlar.
Yukarıdaki ölçüler de kâr etmezse vicdanı dinlemek gerekir. Zira hakiki keramet sahibi bir kimse konuştuğu zaman talibin kalbinde, dünya sevgisi azalıp Allah u Teâlâ’nın sevgisi ve O’na olan bağlılığı artar. Şayet böyle olmuyorsa adamın istidraç gösteren bir yalancı olduğu anlaşılır.
Yukarıda anlattığımız tedbirlere ihtiyaç bırakmayacak en sağlam ölçü ise, hak bile olsa maddi kerametlerin hiç birine iltifat etmemek ve bu tür kerametlerin sahiplerinin ardına düşmemektir. Nazarı sadece kâmil Allah dostuna çevirmek ve ondan gayrisine kalbi bağlamaktan uzak durmaktır.
BİLVANİSİ
Keşif ve Keramet
« : Temmuz 06, 2009, 12:13:13 öö »
Keşif ve keramet meselesi tasavvufla ilgilenen herkesin gündemine giren iki hassas konu. Kimileri işin manevi terbiye tarafını göz ardı edip keşif ve keramet arar, kimileri bu meseleden yola çıkıp tasavvufa cephe alır.
Tasavvuf edep ve erkân işi, Hakk’a teslimiyet ve ahlâk güzelliği. Mademki keşif ve keramet bir şekilde gündeme geliyor, işin aslını, ölçülerini gözden geçirelim.
İslâm’ı anlamada ve yaşamada tasavvufun sürekli ve yaygın bir tesiri var. Günlük hayatımızdan dünyaya bakışımıza kadar derinlemesine işlemiştir bu tesir. Tasavvufa uzak ya da yakın olalım, inanç, duygu, düşünce ve eylemle ilgili olarak pek çok mesele bu tasavvufun öğretileri çerçevesinde şekillenir. Çünkü tasavvuf, en başından itibaren İslâmî kültürün son derece etkili ve yaygın bir unsuru olagelmiştir.
Asırlar içinde pek çok tasavvufî kavram ortaya çıkmış, ihlâs, zühd, zikir gibi pek çok dinî kavram da tasavvufla birlikte anılır olmuştur. Bu anlamda mutasavvıfların üzerinde en çok durdukları konulardan olan ilham, keşif, keramet ve istimdat gibi unsurlar inanç dünyamızda çok önemli bir yeri işgal eder.
Diğer taraftan tasavvuf karşıtları tasavvuf ehlinin kullandığı kelime ve kavramların birçoklarına itiraz etmiş, bazılarının da sufiler tarafından kullanılan içeriğini tartışmaya açmıştır. Bu tartışmalı konulardan biri ilham ve keşif, diğeri ise keramettir.
İlham, keşif ve keramet karşıtlığının temelde bilgi yanlışlığından ve çeşitli saptırmalardan doğduğunu, bazı bâtıl tasavvufî akımların anlayış ve uygulamalarından beslendiğini anlamak zor değil. Fakat kimi çevreler işi tamamen İslâmî olan ve Ehl-i Sünnet tarafından kabul ve tescil bu unsurlarla istihzaya kadar vardırır.
Aslında ne keşif ne de keramet konusu üstünkörü geçilecek konular değildir. Derinlemesine bilgi sahibi olmadan eleştirmek yanlıştır. Çünkü bu meselenin İslâm’ın başından günümüze gelişim süreçlerini, Asr-ı Saadet’te ve sonrasında nasıl karşılandığını, itikadî ve fıkhî mezhep imamlarının konuya dair neler söylediğini, mutasavvıfların nasıl baktığını ve tasavvufî hayatta yerinin ve kaynağının ne olduğunu bilmek gerekir.
İlk dönemlerde Mutezile mezhebi âlimlerinin itiraz ettiği bu konular, modern bilimciler tarafından imkânsız görülüyordu. Özellikle son asırda dünyayı, hayatı ve inançları sadece görünenle sınırlandıran pozitivist anlayışa sahip olanlar metafiziği toptan reddederken, keşif ve keramet gibi konuları ilkel toplumların fantezileri olarak değerlendirdiler. Oysa modern bilim sonrası yaklaşımlar, özellikle Kuantum fiziği, bilimin sınırları içinde bu konuların yeniden düşünülmesi gerektiğini hatırlattı.
Âlim ya da cahil, sıradan birinin modern bilim temelli yaklaşımına göre ilham, keşif ve keramet gibi unsurlar dünyadaki sebep-sonuç ilişkisine terstir. Her şey görünen bir sebep çevresinde şekillenir ve buna göre neticelenir. Fakat bu yaklaşım sadece keşif ve keramet gibi konuları reddetmekle kalmaz. Daha temelde Allah Tealâ’nın dilediğini yaptığını yani Kâdir-i Mutlak oluşunu kabul etmez. Bu yüzden bu anlayıştan beslenen eleştirilerin kaynağı Allah inancı ile ilgilidir. Yani bu anlayışta olanlar ile aramızdaki temel fark şüphesiz imandır.
Biz metafiziğin reddinden kaynaklanan bu yaklaşımı bir kenara bırakıp, keşif ve keramet konularının dinimizdeki yerini ele alalım.
Gayb nedir?
İlham ve keşif ile başlayalım. Her ikisi gayb’ı bilmek olarak değerlendirilmiş ve itirazlar bu temel üzerine kurulmuştur. Peki, bilmenin ölçüsü nedir? Gayb bilinebilir mi? Gayb nedir?
‘Akıl ve duyularla bilinmeyen varlıklar ve bilgilere gayb denir.’ (Tarifât). Gayb denilen varlıklar, bu varlıkların bulunduğu âlem ve bütün bunlara ilişkin gayb niteliğindeki bilgiler çok çeşitli ve çok farklıdır.
Gaybî bilgiler “mutlak gayb” ve “izafî gayb” olmak üzere iki türlü kabul edilir. Mutlak gaybı sadece Allah bilir, O’ndan başka hiç kimse bilemez. Mesela Hak Tealâ’nın hakikati ve mahiyeti mutlak gaybdır. Mutasavvıflar “Hakk’ı ancak Hak bilir.” derken bunu kast ederler ve Allah’ın zatı ve mahiyeti üzerinde değil, nimetleri üzerinde düşünmeyi tavsiye ederler.
Allah Tealâ gaybla ilgili bazı şeyleri insanlara bildirmiş, diğer bazı şeyleri ise insana, meleğe, cin ve şeytana bildirmemiştir. Hak Tealâ bu tür bilgileri kendisine tahsis etmiştir. Bunlar da Allah’ın zatından gayri olan mutlak gayb’dır.
İzafî nitelikteki gaybî bilgiler ise belli bir zamanda gayb olan, daha sonra bu niteliği ortadan kalkan ve bazı insanlara için bilinmezken iken diğer bazılarına bilinir olan bilgilerdir.
Kur’an-ı Kerim’de gaybla ilgili ayetler çoktur. Mutlak gayb için şu mealdeki ayetler delil kabul edilmiştir: “De ki: Gaybı, semadakiler ve yerdekiler değil, ancak Allah bilir.” (Neml, 65) Diğer taraftan Allah’ın dilemesiyle peygamberlerin de bazı durumlarda gayba vâkıf kılındıkları ifade edilir. Bunların örnekleri de Kur’an’da geçer. Hz. Yakub’un Mısır’da bulunan oğlu Yusuf’un kokusunu Filistin’de iken alması, Hz. Yusuf’un rüya tabiriyle gelecekten haber vermesi bunların sadece ikisidir.
Ulemanın büyük bir çoğunluğuna, tasavvuf ehlinin de tamamına göre veliler, sıddıklar, arifler ve takva sahibi salih müminler de Allah’ın dilemesiyle bazı gaybî bilgilere vakıf olabilirler.
Keşif ve ilham nedir?
Keşif ve ilham, akıl, zihin ve beş duyu ile bilinemeyen gaybı bilme aracıdır. Bazı bilgiler duyularla bazıları ise akılla bilinir. Âlimler ve mutasavvıflar keşfi çeşitli mertebelere ayırmışlardır. Mertebesine göre elde edilen bilginin kesin ve açıklığının da değişebileceği söylenmiştir. “İlme’l-yakîn”, “ayne’l-yakîn” ve “hakka’l-yakîn” diye ayrılan keşfî bilgilerin de her biri kendi içinde farklı sınıflara ayrılır.
Keşif ve ilham Hak Tealâ’nın bir lütfudur ve kulun mertebesine göre değişmektedir. Mesela Muhyiddin-i Arabî k.s. vahdet-i vücut anlayışını keşfî bilgilere dayandırarak kurmuştur. Daha sonraki asırlarda yaşayan İmam Rabbanî k.s. ise onun belli bir manevi derecede iken elde ettiği bilgileri kesin bilgi zannettiğini, bu bilgilerin eksik olduğunu söyler. Vahdet-i vücuttan bir sonraki mertebenin “vahdet-i şuhût” olduğunu Mektubât’ında uzun uzun anlatır ve delillendirir.
Meşhur din ve tasavvuf âlimi Tehanevî de yukarıdaki misal doğrultusunda keşfî bilginin keşif sahiplerinin yeteneklerine, makamlarına, kalp safiyeti ve ruhî arınma derecesine göre farklılaşacağını söyler. (Keşşâfu Istılâhâti’l-Fünûn)
İlham ve keşfi ifade etmek için kullanılan birçok terim Kur’an ve hadislerden alınmıştır. Bu sadece bir kelime alma işi değildir şüphesiz. Keşfin hakikatini ifade eden mana yönü de Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şeriflere uygundur.
Gerçek keşfî bilgiyi elde etmenin ön şartı kalp tasfiyesi kabul edilmekle birlikte, doğuştan yeteneğin gerekliliği de çoğu zaman vurgulanmıştır. Buna göre meselenin bir tarafı insan iradesi ve çabasıyla, diğer tarafı Allah’ın bahşetmesiyle ilgilidir. Onun için bu yolda hâsıl olan ilme, “ilm-i mevhibe” adı verilir. Yani Allah vergisidir.
Mutasavvıflar keşfin talep edilmesini, keşif sahibi olmak için çaba gösterilmesini doğru bulmamışlardır. Onu daima Allah’ın bir lütfu olarak görmüşlerdir. Zaten keşfî bilgi şahsı ilgilendiren bir bilgidir ve dinin hükümler tarafına ait bir konu için delil olarak kabul edilmez. Bütün mutasavvıflar bu görüşte birleşmişlerdir.
Dini ve dünyayı ilgilendiren bir konu için zahir ilimlere bakılması ve onlara göre değerlendirme yapılması zorunludur. Tasavvuf ehli insanlar fıkha, sünnete bağlılığı tek doğru yol kabul etmiş, sözleriyle ve fiilleriyle daima bu yolda
yürümüşlerdir.
Keramet nedir?
Özellikle tasavvuf terbiyesi altında olanların keşif ve ilham kadar bilmesi gereken bir diğer konu da keramettir. Tasavvufî hayat içinde keramet konusunun önemli bir yeri vardır. Seyyid Şerif Cürcânî Tarîfât’ta kerameti, “Peygamberlik iddiasıyla herhangi bir ilişkisi bulunmayan bir kişiden olağanüstü bir hususun zuhur etmesidir.” şeklinde tarif eder ve şunları ekler:
“Olağanüstü bir durumun keramet olması için kendisinde bu hal görülen kişinin mümin ve salih amel sahibi iyi bir insan olması lazımdır. Keramet denilince anlaşılan şey de budur”.
Keramet, Ehl-i Sünnet âlimlerin-ce gerçek kabul edilmiş bir mevzudur. İmam-ı Azam Ebu Hanife rh.a. ilk akait kitabı olarak kabul edilen Fıkh-ı Ekber isimli eserinde mucizeden bahseder ve hemen ardından ekler: “Evliyanın da kerametleri vardır.” Daha sonra bu yoldan yürüyen bütün Ehl-i Sünnet âlimleri kerameti kabul etmişlerdir.
Keramet salih bir insanda zuhur ettiği için, salih olmayan kişilerde meydana gelen olağanüstü olaylara “istidraç” denilmiştir. Buradan hareketle, takvası eksik kişilerin yaşadıkları olağanüstü şeyleri keramet zannederek aldanabileceğine dikkat çekilir.
Keramet akla aykırı mı?
Kerameti tartışmaya açan ilk grup Mutezile âlimleridir. Onlar kerameti kendilerince akla aykırı bulmuşlardır. Fakat mutasavvıflar keramet ve harikulade olay ve hallerin gerçekleşebileceğini aklen, ilmen ve naklen ispatlamakta çok zorlanmamışlardır. Çünkü mucizenin gerçekleşmesini ispatlayan her delil kerametin de delilidir. Zaten kerametin gerçekleşmesi bu tür olayların sürekli olacağı anlamında değildir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, Hak Tealâ’nın sebep-sonuç ilişkisinin dışında, keramet tarzı şeyleri yaratmaya kadir olduğudur. O’nun kerameti yaratmasına engel olacak herhangi bir kayıt yoktur.
Mutasavvıflar kerameti kabul etmişler, önemsemişler, fakat asla bir hedef ya da üstünlük olarak görmemişlerdir. Tasavvufta keramet bir amaç değildir. Meşhur veli Bayezid Bistamî hazretlerinin tespitini burada hatırlamek gerekir. Bayezid’e demişler ki:
– Falan kişi havada uçuyor.
– Hiç önemli değil, leş yiyen kargalar da uçuyor.
– Filan kişi suda yürüyor.
– Olabilir, balıklar da suda yaşar.
– Falanca bir gecede Mekke’ye gidiyor.
– Hak Tealâ’nın lanetlediği şeytan da bir gecede doğudan ta batıya gidiyor.” (Kuşeyrî Risalesi)
Kendisinde keramet zuhur eden veli bundan memnun olmaz, hoşlanmaz. Bunun istidraç ve imtihan olma ihtimalini düşünüp Allah’tan hayâ eder ve belki endişelenir. İstidraç ehli ise kendisinde bir olağanüstülüğün ortaya çıkmasından mutlu olur, hoşlanır. Bunu hak ettiğine inanarak kibirlenir. Bunun sonucu da manen felakettir.
Kerametin ortaya çıkışıyla ilgili farklı kaviller vardır. Bazı âlimler, peygamberlere verilen mucizenin amacı neyse, kerametin zuhur etmesinin amacı da odur, demişlerdir. Mucizeler genellikle iman etmeyen kişi ve gruplar için gösterilmiştir. Nitekim “Sahabe zamanında kerametin az görülmesi, onların iman ve itikatlarının kuvvetli oluşundandır.” denilmiştir. Dolayısıyla kerametin artması, teslimiyetin zayıflaması olarak kabul edilir.
Maddi keramet manevi keramet
Keramet maddi ve manevi olmak üzere iki türlü olarak kabul edilmiştir. Maddi keramet adından anlaşılacağı gibi, görülen, duyulan şeylerle ilgili kerametlerdir. Mesela su üzerinde yürümek, havada uçmak, ateşte yanmamak gibi. Tasavvuf kitapları bu tür kerametlere ve menkıbelere geniş yer verir. Fakat bunların önem ve değerini abartmaz. Üstelik mutasavvıflar bunların ilâhi bir tuzak ve sınama olabileceğini dikkate alarak bunları istemezler.
Manevi keramet ise hakiki kerametlerdir. Bunlara ilmî, irfanî ve ahlâkî kerametler de denir. Dinin hükümlerine ve ahlâk kurallarına uyma, kulluk görevlerini yerine getirme ve günahlardan sakınma da bu tür kerametlerdendir. Bu tür kerametlerde ilâhi mekr (tuzak) ve sınama söz konusu olmaz. Zira bu Hakk’ın isteğidir.
Meşhur veli Sehl b. Tüsterî k.s. “En büyük keramet, kötü bir huyunu iyi bir huy haline dönüştürmendir.” demiştir. Bu durum tasavvufun tarifi ve gayesiyle de tam bir uyum halindedir. Muhammed Cerirî de “Tasavvuf her türlü kötü huyları terk ederek her türlü güzel huyu edinmektir.” (Kuşeyrî Risalesi) der.
Keşif ve keramet istenir mi?
Başta vurguladığımız gibi, keşif ve keramet Ehl-i Sünnet’in kabul ettiği unsurlardır. Haktır. Yani gerçektir ve dinimizde yeri vardır. Fakat dikkat edilmesi gereken hususlar da vardır. Yine belirttiğimiz gibi bu mevzular aşırı dikkat gerektirir.
Keşif ve kerametin hak olduğunu bilmemiz kadar bunların talep edilmeyeceğini de bilmemiz gerekir. Zira bu tarz talep içinde olmak bir eksikliktir. Sağlıklı düşünüp karar vermenin önüne geçecek bir durumdur. Var olduğunda bile sakınılması lazım olduğuna göre, olmasını istemek hiç doğru değildir.
Evet, keşif istenmez. Zira öğrenmemiz gereken, bize lazım olan bilgi zaten var. Zahirî ilimlerdeki bilgi bizi doğru yola sevk etmeye yeterli. Ayrıca bize keşfî bilgi gibi gelen zanlar, cin ve şeytan vesveseleri ile bazı rahatsızlıklara bağlı halüsinasyonlar yanıltıcı olabilir.
Keramet için de aynı durum söz konusudur. Zaten kişinin kendisinde keramet zuhur etmesini beklemesinin hiçbir izahı yoktur. Bir başkasından, özellikle mürşidinden keramet beklemek ise teslimiyetin zayıflığını gösterir. Hamlık ve cahilliktir.
Dikkat etmemiz gereken konulardan biri de eskiden beri üzerinde durulan keramet ve istikamet ilişkisidir. Ebu Ali Cüzcânî der ki: “İstikamet sahibi ol! Keramete talip olma. Zira Rabbin senden istikamet, doğruluk isterken, nefsin seni keramet istemeye özendirmektedir.”
Yine âlimlerimizden Şeyh Zerrûk da şöyle demiştir: “Bir veliye tabi olmak için keramet değil, mükemmel istikamet lazım. Bu da kayıtsız şartsız Hakk’a tabi olmaktan ibarettir. Onun için gerçek keramet doğru yol üzere olmaktır.”
Öyleyse bizim yapmamız gereken şey, keşif ve keramet aramak değil, istikamet üzere olmayı talep etmek ve bu yolda yürümektir.
REHBER DERGİSİ
Tasavvufi Ahlak...Keramet-II-
Velide kerametin ortaya çıkış şekli:
Keramet, kendisinden zuhur eden bir kula hususiyet ve fazilet bahşeder. Bazen kulun iradesi ve duasıyla vücuda gelir, bazen de gelmez. Bazı zamanlarda ise kulun iradesi dışında zuhur eder. Veli, halkı kendine davet etmekle değil; peygamberin getirdiği dine davet etmekle memurdur. Velinin halkı Hakk’a davet etmesi vacip, kendine davet etmesi vacip değildir, sadece caizdir. Hâlbuki nebi, halkı hem kendine hem Hakk’a davet eder. Nebi, nübüvvetini halka kabul ettirmekle mükellef iken; veli, veliliğini kabul ettirmekle mükellef değildir. Fakat yine de ehil olan bir kimseden, harika nevinden bir şey izhar olsa, bu caizdir.
Burada akla gelebilecek şu soruyu cevaplamak yerinde olacaktır: “Peygamberlerin mucizelerinde bulunan manadan daha fazlasını ihtiva eden, onun mucizesinin üstünde bir kerametlerin zuhuru caiz olur mu? Böyle bir durumda veliler peygamberlerden üstün tutulmuş olmuyor mu?”
Bu soruya şöyle cevap verilir: Bu nevi kerametler Peygamber (s.a.v.)’in mucizelerine ilhak edilir. Yani keramet mucizenin bir yansımasıdır. Çünkü keramet, müslümanlığında sadık ve samimi olmayan hiçbir kimsede zuhur etmez. Kendisinden keramet zuhur eden bir velinin bu kerameti, aslında o peygamberin mucizelerinden biri sayılır. Çünkü peygamberin kendisi sadık ve doğru olmasaydı, kendisine tabi olanlardan keramet zuhur etmezdi. Şu muhakkak ki evliyanın rütbesi hiçbir zaman enbiyanın (a.s.) derecesine ulaşamaz. Bu konuda icmâ ve ittifak mevcuttur.
Beyazid Bistâmî’nin bir soruya verdiği şu cevap konuyu çok güzel açıklamaktadır: “Peygamberler için hâsıl olan mucize ve füyûzâtın misali, içi bal ile dolu olan ve balı dışarı sızdıran tuluğa benzer. Bu tuluktan sızan şeyler bütün velilerin sahip oldukları keramet ve fuyûzât gibi şeylerdir. Tuluğun içinde bulunan ise peygamber (s.a.)’e ait olan şey gibidir.” Şunu da ifade edelim ki; Peygamber Efendimiz dışındaki bütün peygamberlerin durumu, yine tuluğun içindeki bala nispetle dışarı sızan bala benzetilirse; “Ümmetimin velileri, beni İsrail peygamberleri gibidir” sözü daha iyi anlaşılacaktır. Fakat veliler, peygamber değillerdir ve onların tırnağı bile olamazlar. Çünkü peygamberi Allah bizzat kendisi seçer. Öyleyse keramet, ilahi kudret dâhinde olan her şeyden zuhur edemez. Sadece peygamber için mucize olan şeylerden zuhur edebilir. İşte kerametin “caizdir” denildiği nokta tam olarak burasıdır.
Velinin veli olduğunu bilmesi meselesi ve keramet:
İki türlü velilik vardır:
a) Velayeti amme: İnsanı Allah’a ve İslam’a düşman olmaktan çıkaran veliliktir. Bu anlamda imanı olan herkes velidir. Bu çeşit velilik, velilik halinin gerçekleştiğini ve bunun bilinmesini gerektirmez. Sadece umumî olarak bütün müminlerin veli olduğu söylenir. “Mutlak olarak Allah, müminlerin velisidir” denilir.
b) Velayeti hassa: Tahsis etme, seçme, süzme ve dost edinme manasındaki veliliktir. Bu velilik makamı, veliliğin bilinmesini ve hakikatinin anlaşılmasını icap ettirir.
Mutasavvıflar, velinin veli olduğunu bilip bilmemesi konusunda ihtilaf etmişlerdir. Bazıları bilmesinin caiz olmadığı görüşünü benimserler. İmam Ebu Bekir b. Furek şöyle der: “Velinin veli olduğunu bilmesi caiz değildir. Çünkü bu, kuldan korku hissini giderir, yerine emin olma duygusunu ikame eder.”
Üstat Ali Dekkak (r.a.) ise bunu caiz görmüştür. İmam Kuşeyrî’nin görüşü de bu yöndedir. Zira bu husus bütün veliler hakkında vacip değildir ki “Her velinin veli olduğunu bilmesi vaciptir” sonucuna ve hükmüne varılsın. Lakin bazı velilerin veli olduklarını bilmeleri caiz olduğu gibi, bazı velilerin de bunu bilmemeleri caizdir. Bazıları veli olduğunu bilse, bu bilme sadece o veliye ait bir keramet olur. Bir veliye mahsus kerametlerin hepsinin olduğu gibi bütün velilerde bulunması vacip değildir. Hatta bir veliden dünyada hiçbir keramet zuhur etmese, bu durum o veli için kusur ve ayıp sayılmaz. Hâlbuki peygamberlerde durum bunun aksinedir. Onların mucizelere sahip olmaları vaciptir. Halkın onun davasında sadık olduğunu bilmeye ihtiyacı vardır. Bu ise mucize ile bilinir. Velinin hali bunun aksinedir. Veli olan kişinin veli olduğunu bilmesi, kendisi üzerine vacip olmadığı gibi halk üzerine de vacip değildir. Nitekim aşere-i mübeşşere, cennetlik olduklarına dair Rasûlullah (s.a.v.)’in kendilerine verdiği haber hususunda onu tasdik etmişlerdir. Bunu öğrenmeleri onların itaat ve hallerinde hiçbir değişikliğe yol açmamış, Allah’a karşı korku halleri her zaman devam etmiştir. Hz. Ebu Bekir: “Keşke kuşların gagaladığı bir hurma olsaydım”; Hz. Ömer: “Keşke bir ot olsaydım, hiçbir şey olmasaydım” demiş ve bu müjdeye güvenip de Allah’ın rahmetinden ümit kesen bir hale bürünmemişler, aksine Allah’a ve peygamberine olan sevgi ve itaatleri daha da artmıştır.
“Korku halinden çıkarır” diye velinin veli olduğunu bilmesini caiz görmeyenlerin gerekçelerine gelince, akıbetlerinin değişmesinden ve sû-i hâtimeden (kötü bir ölüm) korkmamalarında bir mahzur yoktur. Zira Hakk Teâlâ’nın celaline, azametine ve heybetine ait olmak üzere velilerin kalplerinde hissettikleri korku duygusu, sû-i hâtimeden ileri gelen korkudan daha fazla ve daha çoktur.
Veli-keramet ilişkisi:
Veli bir kuldan mutlaka keramet zuhur etmelidir diye bir şart yoktur. Ayrıca keramet zuhur eden bir veli de kulların en üstünü değildir. Ayrıca ulaşabileceği son noktaya da ulaşmış sayılmaz. Böyle bir veli zaten bu haline güvenmez ve bu haliyle de sükûn bulamaz. Hatta bunu düşünemez bile. Nice zamanlar olur ki velilerde kerametten çok yine keramet nevinden olan kuvvetli bir yakin ve fazla bir basiret zuhur eder. Bu, kerametin onları kuvvetli bir yakine ve büyük bir basirete sevk etmesi anlamına da gelir. Böylece veliler kerametin hakikatte Allah’ın bir fiili olduğunu idrak ederler. Bu suretle benimsedikleri inançlarının sıhhatli olduğuna kerametle delil bulmuş olurlar. Böyle bir anlayış onların veliliğine ve yakinliğine de zarar vermemiş olur. Bu anlayışlara sahip bir veliden keramet zuhur etmesini caiz görmek vaciptir. Marifet ehli olan cumhurun görüşü budur.
Evliyada zuhur eden kerametin en büyüğü, devamlı olarak ibadet ve taat işlemeye muvaffak kılınmak, günahtan ve emre muhalefetten korunmaktır.
Keramet ve Determinizm:
Keramet, âdetullah ve sünnetullah dediğimiz tabiat kanunlarının üstünde ve hatta onların zıddına olan bir hadisedir. Mucize ve keramet konusu, tabiat kanunlarının hükmünü aralıksız ve kesintisiz sürdürmesi, hiç istisna kabul edilmemesi manasına gelen determinizm (muayyeniyet, icabiyye) zihniyeti ile uyuşmaz. Yani deterministler, mucize ve kerameti kabul etmezler. Fakat her konunun determinizm ile halledilmesi imkanı da yoktur. Tabiat kanunlarının istisnaları, bazı hallerde iş görmedikleri, tesirli olamadıkları bazı sahalar mevcuttur. Bu istisnalar fizikten psikolojiye doğru gidildikçe artmaktadır. Bazı ender olaylar, az rastlanan nadir haller, mucize ve keramet dediğimiz hadiselerin vücuda gelmesine imkân vermektedir. Fakat ender ve nadir halleri, bu durumdan çıkarıp umumî ve şümullü haller durumuna getirmek her şeyden önce dînî değerlere ve tasavvufî anlayışa zarar vereceğinden mahzurludur. Bununla birlikte meselenin iç yüzü tam olarak bilinmeden yanlış yorumlara, istismarlar ve suiistimallere açık olmasına bakılarak deterministler gibi kökten inkâr edilmesi veya hafife alınması da bundan daha çok sıkıntı meydana getirecek bir durumdur.
Keramet çeşitleri:
Keramet, hakkın velisine bir ikramıdır ve iki çeşittir:
a) Kevnî ve sûrî keramet: Uzun mesafeyi kısa zamanda alma (tayyi mekân), az gıdayı çoğaltma, su üzerinde yürüme, ateşte yanmama gibi harikalardır. Sûfîler, bu tür kerametlere fazla önem vermezler. Bunun mekr-i ilahi olmasından korkarlar. Kerameti çocukları uyutan haşhaşa veya onları eğlendiren oyuncaklara benzetirler. Veli kemale erdikçe kerameti azalır. Keramette asıl olan kerametin zahir olmasıdır, izhar edilmesi değildir. Kerametin gizliliği esas olduğundan, bazı sufiler kerameti “hayz-ı rical” olarak tanımlamışlardır. Ricalullah (Allah adamları) kerametlerini hanımların durumu gibi gizlerler. Ayrıca ortaya çıkan keramet, sufiyi Allah’ın yasak bölgesine girmeye (haramı helal sayıp onlara dalmaya) sevk etmez. Bununla birlikte bir müminin veli olması için kevni (sûrî) kerameti olması şart değildir. Belli bir kerameti kabul etme mecburiyeti de yoktur. Ayrıca kerametin çok olması o velinin büyük evliyalardan olduğunu da göstermez.
b) Manevi ve hakiki keramet: İlimde, irfanda, ahlakta, ibadette, taatta, amelde, edepte ve insanlıkta gösterilen üstün meziyetler, hasletler ve faziletlerdir. En büyük keramet kişinin kötü huylarını bırakıp, iyi huylar edinmesidir. Onun için istikamet kerametten üstündür. Çünkü keramet nefsin, istikamet ise Rab Teâlâ’nın istediği şeydir. Sufiler ilim, irfan ve ahlak sahasında yapılan değişiklikleri, ilerlemeleri, gelişmeleri ve yükselmeleri gerçek ve paha biçilmez kerametler olarak görmüşler, sûrî ve kevnî kerametlere fazla önem vermemişlerdir. Bir şeyhin ve velinin gösterebileceği en büyük keramet, bir münkirin mümin olmasına, bir fasığın ıslah olmasına vesile ve vasıta olmaktır.
Beyazid Bestâmî’ye: “Falan zat bir gecede Mekke’ye gidiyor” denildi; “Şeytan da bir anda doğudan batıya gider, fakat Allah’ın lanetine uğramıştır” dedi. “Falan zat su üzerinde yürüyor ve havada uçuyor” denildi; “Kuş da uçuyor, balık da yüzüyor” dedi. Yani marifet, dinin emirlerini tatbik etmektir, keramet göstermek değildir.
Keramet konusunda durum bu olduğu halde son zamanlarda manevi kerametten çok sûrî keramete önem verilmiş, menakıpnameler âdeta efsane ve destan kitapları haline getirilmiş, her şeyin veli ve şeyhin himmeti ve iradesi ile halledileceğine inanılmıştır. “Baba himmet” diyen müridine “oğul gayret” diye tavsiyede bulunan mürşitler, bu noktayı gayet güzel tespit etmişlerdir. Nitekim Rasûlullah (s.a.v.) kızı Fatıma’ya “Kızım! Babam peygamberdir diye güvenme. Sana faydam dokunmaz.” Yani Allah’ın rahmeti olmazsa ben bile cennete giremem buyurmaktadır.
İşte mutat sebeplere tevessül yerine, sadece olağan üstü hallerde ve bütün tedbirlerin bittiği ve çarelerin tükendiği zaman başvurulması gereken himmete müracaat edilmesi, İslam toplumunda sebep, illet, gayret, çalışma, tedbir ve kendine güvenme gibi hususların zayıflamasına sebep olmaktadır.
Şunu hemen ifade edelim ki bütün fiiller Allah’a aittir. Allah Teâlâ’yı kerameti yaratma kudretine sahip olmakla vasfetmek ise vaciptir. Kerametin Allah’ın kudreti dâhilinde bulunduğunu bilmek vacip olunca, vücuda gelmesinin imkânına engel olan hiçbir şeyin bulunmadığı anlaşılmış olmaktadır.
Kerametin delilleri:
I-Kur’an’dan deliller:
Mutasavvıflar, Kur’an ve Sünnet’te kerametin hak olduğuna dair nasslar ortaya koyarak mutezile ve benzerleri gibi keramete karşı çıkan ve bunu kabul etmeyenlere karşı şu ayeti kerimeleri delil olarak gösterirler:
a) Hz. Meryem’e hamile olan annesi, onu Allah’a adamıştı. Doğduğunda onu mabedin bir kapısına koydular. Onun bakımını teyzesinin kocası Zekeriya (a.s.) üzerine almıştı. “Zekeriya Meryem’in yanına her girişinde bir rızık buluyordu. Bunun nerden geldiğini sorunca da; Rabbimin katından cevabını alıyordu. Çünkü Allah dilediğini hesapsız rızıklandırır.”
b) Hz. Meryem, oğlu İsa’yı dünyaya getirdiği zaman, o annesine “Hurmanın dalını kendine doğru silkele, üzerine derilmiş taze hurmalar dökülsün dedi.” Meryem ağacı silkeleyince, kuru kütükten üzerine taze hurmalar döküldü. Böyle olağanüstü ikramlara nail olan Meryem, peygamber değildi.
c) Musa (a.s.) ile Hızır arasında geçen kıssada peygamber olan Musa (a.s.)’a peygamber olmayan ve Allah’ın “kullarından biri” dediği Hızır (a.s.) bir süre rehberlik etmiş ve kendisine Hakk katından verilen ledünni bilgiler sayesinde bazı sırları çözmüştür.
d) Hz. Süleyman (a.s.)’ın veziri Âsaf b. Berhiyâ, Belkıs’ın tahtını göz açıp kapayıncaya kadar kısa bir süre içinde getirmiştir. Sebe Melikesi Belkıs’ın tahtını Kudüs’ten getiren Âsaf, peygamber değil, Hz. Süleyman’ın ümmetinden biriydi.
II-Sünnet’ten deliller:
Mutasavvıflara göre geçen âyet-i kerimelerden başka bazı hadisi şeriflerde de kerametin meşruiyetine delil olabilecek rivayetler vardır:
a) Rahib Cüreyc kıssasında kendisine iftira atmak isteyen kötü bir kadına, doğurduğu çocuğun aleyhte şahitlik yapması sonucu Cüreyc’in kurtulması.
b) Yolculuğa çıkıp yağmura tutulan ve mağaraya girip orada mahsur kalan üç arkadaşın dua ile kurtulmaları.
c) Bir sığırın üzerine çok yük yüklenmesi ve sığırın “ben bunun için yaratılmadım” şeklinde konuşması olayı gibi. Ayrıca;
d) Müminlerin Emiri Hz. Ömer b. Hattab (r.a.)’dan sahih olarak bir Cuma hutbesi sırasında “Yâ Sâriye, dağa!” dediği rivayet edilir. O anda Medine’ye bir aylık mesafede, savaş meydanında ve zor durumda olan Komutan Hz. Sâriye b. Hıns’ın, Hz. Ömer’in sesini işiterek düşmanın bulunduğu yerden dağa çekilmiş olması başka bir örnektir.
Görüldüğü üzere evliyanın kerameti haktır. Fakat asıl olan keramet izhar etmek değil, kerametin kendiliğinden zahir olmasıdır. Bu noktada veliye düşün görev, elinden geldiği kadar bunu gizlemek ve mekre düşmemek, insanları kendi yoluna değil, Allah ve Rasulü’nün Kur’an ve Sünnet yoluna istikamet üzere davet etmektir. Avamın vazifesi ise, uçmak, kaçmakla uğraşmak yerine kul olmaya çalışmak olmalıdır.
Cenâb-ı Hakk, dostlarının himmet ve nazarlarını üzerimizden kesmes
Keramet-i evliya haktır:
Keramet-i evliyanın hak olduğunu gösteren deliller:
Kur’an-ı Kerim, Sünnet-i seniyye’ler, eserler ve mâkul oluşu.
Kur’an ayetleri:
a) Hazret-i Meryem’in kıssası: Ali İmran suresinde bunun bahsi geçti. Şöyle ki:
,,Rabb’i onu güzel bir şekilde kabul buyurdu; onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi ve Zekeriyya’yı da ona memur etti. Zekeriyya onun yanına, mâbede her girdiğinde yanında bir rızık bulurdu. Ey Meryem, bu sana nereden, derdi. 0 da bu, Allah tarafından, derdi. Zira Allah, dilediğine hesapsız rızık verir.” (Ali İmran, 37)
Beyzavî’nin beyanına göre, Zekeriyya Aleyhisselam Hz. Meryem’in yanına belli zamanlarda girer, çıkarken de kapıları kilitlerdi. Ve her girdiğinde kış mevsiminde yaz meyvelerini, yaz mevsiminde kış meyvelerini görürdü. Ve işte o zaman ,,Bunlar sana neden geliyor...” derdi. 0 da, ,,Allah tarafından” derdi...
b) Asef b. Berhiya:
Kur’an şöyle der: ,,Süleyman (a.s.) Ey ileri gelenler, dedi; Onların bana teslim olarak gelmelerinden önce hanginiz onun tahtını bana getirebilir? Cinlerden, bir ifrit: ‘Sen makamından kalkmadan önce ben onu sana getiririm,’ dedi.
Bunu yapmağa gücüm yeter ve ben güvenilir bir kimseyim! Yanında kitabtan bir ilim bulunan kimse de (Veziri Asef b. Berhiya yahut Hızır): ‘Sen gözünü açıp yummadan ben onu sana getirebilirim,’ dedi. (Süleyman tahtı yanına yerleşmiş görünce şöyle dedi: ‘Bu Rabb’imin lütfudur. Lütfune şükür mü edeceğim, yoksa nankörlük mü edeceğim diye beni sınamak istiyor. Şükreden kendisi için şükretmiş olur; nankörlük eden de bilsin ki, Rabb’in müstağnidir, çok kerem sahibidir.” (Nemil, 38-40)
İşte bu zatın, bir anda Belkıs’ın tahtını Süleyman Aleyhisselam’ın yanına getirmesi bir keramet eseridir.
c) Ashab-ı Kehif:
Ashab-ı Kehif’in, yanı o gençlerin mağarada 309 sene hiçbir afete uğramadan uyuya kalmaları keramettir ve keramet kabilindendir. Ve yine güneşin hararetinden korunmaları, Allah’ın onlar için bir lütfu, kendileri için de ayrı bir keramettir. Kur’an şöyle der:
,,Uykuda oldukları halde sen onları uyanıklar zannedersin. Uyudukları yerde onları sağa ve sola çeviririz...”
Haberlerde varid olan kerametler:
Beşikte konuşan üç bebek:
Allah Resulü (s.a.v.) Efendimiz buyurur:
,,Beşikte ancak üç çocuk konuşmuştur. Bunlar; Meryem oğlu İsa, Cüreyc zamanında bir çocuk ve başka bir çocuk.” Meryem oğlu İsa mâlum! Kur’an şöyle der:
,,Meryem onu taşıyarak kavmine geldi: ‘Ey Meryem, sen tuhaf bir iş yaptın’ dediler. Ey Harun’un kızkardeşi, baban kötü bir adam değildi, annen de fahişe değildi (sen ne yaptın böyle!..). (Meryem, konuşmaları için beşikteki oğlunu) gösterdi. Dediler ki: ‘Biz beşikteki bir çocukla nasıl konuşuruz?’ (Çocuk konuşmaya başladı ve) ‘Ben Allah’ın kuluyum,’ dedi. 0, bana kitab verdi, beni Peygamber yaptı. Beni bulunduğum her yerde insanlara yararlı kıldı. Sağ olduğum sürece bana namaz kılmayı, zekât vermeyi emretti. Beni anneme eyilik eder, kıldı, beni baş kaldıran bir zorba kılmadı. Doğduğum günde, öleceğim günde ve diri olarak kaldırılacağım günde Allah’tan selamet verilmiştir.” (Meryem, 27-33)
Cüreyc zamanındaki çocuk:
İsrailoğulları zamanında abid bir adam var idi. Bunun adi Cüreyc’di. Cüreyc’in annesi kendisini iştiyakla görmek istemişti ve ya Cüreyc, diye seslendi. Cüreyc ise, Ya Rabb’i! Namaz mı hayırlı yoksa onu görmek mi? Sonra namazına devam etti. Annesi tekrar seslendi ve onu çağırdı. Fakat Cüreyc aynı cevabı verdi. Ve bu hal üç sefer tekrarlandı. Annesi cevab alamayınca, bu hal kendisine çok ağır geldi. Ve ellerini kaldırarak, ,,Ya Rabb’i! Zina eden kadınları kendisine göstermeden bunu öldürme!” diye dua etti. Orada zinakâr bir kadın vardı; etrafına şöyle dedi: ,,Ben Cüreyc’i fitneye düşüreceğim, 0 da zina edecek!” Kadın Cüreyc’e geldi ve ne kadar zorladı ise de onu kandıramadı. Orada bir çoban var idi, geceleri gelip Cüreyc’in kaldığı odanın altında yatardı. Kadın ona yanaştı ve yaklaştı. Ve bu yaklaşmadan bir çocuk meydana geldi. Kadın bu çocuğun babasının Cüreyc olduğunu söyledi. Bunun üzerine İsrailoğulları Cüreyc’in hücresini yıktılar, kendisine de sövüp saydılar! Cüreyc namazına devam etti ve Rabb’isine dua etti. Ebu Hüreyre der ki: ,,Sen ki, ben Peygamber’in eliyle işaret ettiğine bakıyordum; Peygamber çocuğa sordu: ,,Baban kim?” Çocuk ise cevab verdi: ,,Benim babam çobandır!” dedi...”
İsrailoğulları pişman oldular, özür dilediler ve Cüreyc’in odasını altun ve gümüşten yapmak istediler ama Cüreyc buna razı olmadı ve 0 da eskisi gibi bina edildi.
Üçüncü çocuk:
Bir kadın, beraberinde emzirmekte olduğu bir çocuğu var. Bulunduğu yere bir genç geldi; yüzü güzel, elbiseleri güzel! Kadın bu genci görünce Allah’a duada bulundu ve dedi ki. ,,Ya Rabb’i! Benim çocuğumu da bunun gibi kıl!” Çocuk ise, ,,Hayır; Ya Rabb’i! Beni bunun gibi kılma!..” dedi. Sonra bir kadın geldi ve o kadın hakkında; ,,Bu hırsızlık yapmıştır, bu zina yapmıştır ve ceza görmüştür!..” diye sözler işittiler! Bu haberleri işiten anne kadın, şu yolda duada bulundu: ,,Ya Rabb’i! Benim oğlumu bu kadının düştüğü duruma düşürme!..” Çocuk dile geldi ve dedi ki: ,,Allah’ım! Beni bunun gibi kıl!..” Çocuğun böyle dediğini gören anne kadın da çocuğunu tasdik etti ve çocuğunun yaptığı duayı tekrar etti!..
Çocuk konuşmaya devam ediyor:
,,Genç delikanlı, zorbalardan biri idi; ben onun gibi birisi olmak istemedim! Kadına gelince; hakkında zina etmiştir, deniyor. Halbuki kadın zina etmemiştir. Hırsızlık yaptı, deniyor halbuki kadın hırsızlık yapmamıştır, ve o sadece ,,Hasbunallah!..” demiş olmakla yetinmiştir!..”
Üç mağara adamı:
Sıhah’ta meşhur bir rivayet, Allah Resulü (s.a.v.) şöyle der:
,,Sizden önce üç genç bir yolculuk sırasında gecelemek üzere bir mağaraya sığmırlar. Dağdan bir taş yuvarlanarak gelir mağaranın kapısını kapatır. Çıkmak isterler ama çıkma imkanı olmaz. Bunun üzerine şöyle derler:
‘Allah’a yemin olsun ki, bu taştan kurtulmamız ancak yaptığımız salih amelleri vesile ederek Rabb’imize dua etmemizdir.’ Bunda karar kıldılar.
Ve onlardan biri şöyle dedi: Benim ihtiyar annem ve babam vardı. Ben onlara sütlerini içirmeden yatmazdım. Günlerden bir gün, onlar bir ağacın gölgesinde uyumuşlardı. Ben onlar için süt sağdım ve sütü kendilerine getirdim; baktım gördüm ki, uyuyorlar. Onları uyandırmak istemedim. Süt kabı elimde ayakta kaldım ve onların uyanmalarını bekledim. Şafak söktü, onlar uyandılar, ben de sütlerini kendilerine içirdim!..
Allah’ım! Şayet ben bunu senin rızanı kazanmak için yaptım ise kapımızı kapatan kayadan bizi kurtar! Bu dua üzerine taş biraz kayıverdi ama yine de çıkma imkanı olmadı.”
İkincisinin duası:
Şöyle: ,,Benim bir amca kızı vardı, çok hoşuma giderdi. Ben ne kadar kendime yaklaşmasını istedim ise de o, imtina etti ve teslim olmadı. Sene bir kıtlık senesi idi, bana geldi, kendisine çokca mal verdim ve teslim olmasını istedim. Kendisine yaklaştığım sırada, bana şöyle dedi: Hakkın olmayan yerde yüzüğünüzü çıkarmanız sizin için caiz olmaz. Bu söz bana tesir etti, kendime hakim oldum ve orayı terkettim, verdiğim malları da kendisine bıraktım, dedi ve şöyle duada bulundu:
,,Ya Rabb’i! Ben bu günahı, sadece senin rızanı kazanmak için işlemedim ise, kapımızı kapatan taşı bizden gider!.. Bunun üzerine taş biraz daha kayıverdi ve fakat yine de çıkma mümkün olmadı!..”
Üçüncüsünün duası:
Allah Resulü (s.a.v.) şöyle buyurdu:
,,Sonra üçüncüsü şu şekilde dua etti: Ya Rabb’i! Ben işçi çalıştırdım ve her birinin ücretini verdim. Ancak bunlardan biri ücretini almadan gitmişti. Onun ücreti bende kaldı. Ve ben onun hakkını nemalandırdım, malı çoğaldı. Bir zaman sonra kendisi çıkıp geldi ve bana, ,,Ya Abdullah, benim ücretimi ver!” dedi. Ben de kendisine cevap verdim ve dedim ki, ,,Buyurun, işte senin ücretin! Görüyorsun; bu develer, bu koyun sürüleri ve bu köleler hep senin!..” 0 işçi kardeş, bana inanmadı ve ,,Benimle alay mı ediyorsun?” cevabını verdi!.. Ben, ona, ,,Hayır! Seninle alay etmiyorum; Sözüm gerçektir, bu mallar hep senindir!” 0 artık benim bu sözüm üzerine bütün malını aldı ve götürdü.
Dua:
,,Ya Rabb’i! Ben bunu senin rızanı kazanmak için yaptımsa kapımızı kapatan bu kayadan bizi kurtar! Ve bu duam üzerine taş, mağaranın kapısından kaydı ve uzaklaştı ve biz de çıkıp gittik!..”
Ve netice:
İşte gördünüz; bunların ve bu yolcuların başından geçenler, keramettir, kerametin ta kendisidir. Zira haklarında varid olan hadisi şerif, sahihtir, sıhhatı da müttefakün aleyhtir.
Vesile:
Kur’an şöyle der:
,,Ey o bütün iman edenler! Allah’tan korkun ve O’na yaklaşmaya vesile arayın ve O’nun yolunda cihad edin ki, kurtuluşa erebilesiniz.” (Maide, 35)
Merhum Hamdi Yazır, bu ayetin tefsiri yolunda şu açıklamayı yapar:
“Ey Allah ve Resulü’ne iman edenler! Siz o misakı bozanlara, o kâfirlere, o fasıklara, o fesad çıkaranlara benzemeyiniz de Allah’a ittika ediniz, yani Allah’ın cezasından, azabından korkunuz, çirkinliklerden sakınınız. Şayet bir günaha düşerseniz hemen tevbe ediniz. Zira anladınız ki, gâfur ve rahim olan Allah’ın azab ve ikabı pek büyüktür. Fakat takvayı yalnız fenalık yapmaktan ve mücerred kaçınmaktan ibaret menfi bir haslet telakki etmeyiniz. Kıssada dinlediniz ki, Ademoğlunun kardeşinin tasmim ettiği cinayete karşı bile Allah korkusuyla elini uzatmak istememesi ve mücerred nasihat ile iktifa etmesi, kendisini katilden kurtarmağa kâfi gelmedi. Binaenaleyh, seyyiattan kaçınmakla iktifa etmeyip tam manasiyle ittika ediniz de Allah’ın vikayesine girmek, mağfiret ve merhametine ermek için Allah’a vesile de taleb ediniz. Boş durmayıp ve mücerred iman ve havf ile yetinmeyip Allah’a yakınlık için ve O’na yaklaşmak için vesile de arayınız; en münasib sebeplere teşebbüs ile muhabbeti ilâhiyyeye layık güzel ameller yapmağa iradenizi sarf eyleyiniz ve Allah yolunda Din-i İslam uğrunda, tarık-i müstakim üzerinde bezl-i vus’ ile mücahede ediniz. Enfüsî ve afakî mevani-i müşkilata göğüs gerip hak düşmanlarını mağlub ediniz.
Lisanımızda mâruf olduğu üzere ,,Vesile” kendisiyle bir maksuda tevessül olunan, yani tekarrüb edilen sebep, sebeb-i kudret demektir ki, ,,Mabihittekarrüb”manasına sadece kurbet dahi tabir olunur. Nitekim Hasan, Mücahid, Ata, Abdullah b. Kesir gibi bir çok müfessirini eslaf ,,Eyil-kurbe” diye tefsir etmişlerdir. Katade, Allah’a taat ve razı olacağı amel ile tekarrüb ediniz diye anlatmış Süddi de ,,İstemek ve kurbet” diye ifade etmiştir ki, hem ibtiğâyi hem de vesileyi beyandır. İbn-i Zeyd de ,,Muhabbet, Allah’a kendinizi sevdirmeğe çalışınız” demiş ve ,,İşte onlar dua ederler, Rabb’lerine vesile ararlar...” mealindeki ayeti okumuştur. Binaenaleyh, hasili mâna: ,,Biz mü’miniz, Allah bizi mücerred iman ile sever deyip de laubali olmayınız, Allah’tan korkunuz, fena ahlaktan ve fena amelden sakınınız, sonra yalnız korkmak ve sakınmakla da kalmayıp iradenizi sarf edip, esbaba da teşebbüs ediniz, Allah’ın emirlerini ifa eyeleyiniz ve bununla da kalmayıp Allah’a yaklaşmak için daima vesile arayınız, her fırsattan bilistifade kendi gönlünüz ve
hüsn-i arzunuzla feraiz ve vacibler haricinde güzel güzel işler, rizay-ı İlahiyye’ye muvafık ameller yaparak kendi tarafınızdan da kendinizi Allah’a vermek isteyiniz; isteyerek yalvararak çalışınız ve uğraşınız demek olur. Ve bunda ,,Mü’min kulum, nafile ibadetleri yapa yapa bana yaklaştıkça yaklaşır” mealinde varid olan hadis-i kudsî mazmununun münderic olduğu zahirdir. ,,Vesile cennette bir menziledir” mealindeki hadisi şerif de vesilenin önemini anlatmaktadır.
Hasılı vesile lazımdır. Ve onu bulmak için isteyip aramak ve tevessül etmek de lazımdır. Çünkü vesilenin vesilesi de iman ve ittika ile taleb ve iradedir. Ve şu halde asıl vesile Allah’a tekarrübi kasdetmek ve teabbüdi arzetmektir. Ve işte ,,Allah’a doğru vesile taleb etmek kasdiyle ve niyyetiyle sebepleri arama ve ahlaki hamide ve amel-i saliha gibi Rızaullah’a muvafık vesile-i hasene istihzariyle ubudiyyet için çalışmayı emretmektedir. Ve bunun içindir ki, buna mücahede emri iktiran etmiştir. iman ittika ile, ittika ibtiğâ-i vesile ile, ibtiğâ-i vesile de mücahede ile tekemmül eder.
,,İmdi imandan sonra bu üç emri ifa ediniz ve bunlara da inanıp icra eyleyiniz ki, felah bulmayı ümid edebilesiniz.” (Maide, 35)
Tefsir-i Kebir:
,,Vesile ayetinin tefsir ve tahlilini” bir de Tefsir-i Kebir sahibinden dinliyelim:
Bu zat, önce vesile ayetinin nazmını ele alıyor ve diyor ki, nazimde iki vecih vardır. Birincisi; Biz, şu hususu beyan ettik: Allah Teala Hazretleri Resulü’ne şu gerçeği haber verdi ve dedi ki, yahudilerden bir taife, Allah Resulü’ne ve Onun mü’min kardeşlerine ve sahabesine zulüm, gadr ve mekr ellerini uzattılar ama, Allah onların maksad ve muradlarına mani oldu. Ve işte o sırada yahudi taifesinin peygamberlere karşı isyanlarının şiddet ve eziyyetlerinin had safhada olduklarını gündeme getirdi ve dedi ki:
,,Ey iman etmiş olanlar! Allah’tan korkun ve O’na yaklaşacak vesile taleb edin!..” Yani yahudilerin isyankâr cesaretlerini ve kulu, Rabb’ine yaklaştıracak vesilelerden uzak kaldıklarını gördünüz ve bildiniz. 0 halde sizler onlar gibi olmayın da onların zıddına hareket etmek üzere, günahlardan sakınmak suretiyle Allah’tan korkunuz, ibadetleri yerine getirmek suretiyle de sizi Allah’a yaklaştıran vesileler ittihaz ediniz.
Nezimdeki ikinci veche gelince:
Yahudi taifesi, babalarının amelleriyle iftihar ediyor ve öğünüyorlar ve bu maksadla şöyle diyorlardı: ,,Bizler Allah’ın çocukları ve O’nun dostlarıyız” demeleri üzerine Allah Teala da mü’minlere şöyle diyordu: ,,Ey mü’minler! Sakın sizler onlar gibi olmayın; babalarınızla iftihar etme yoluna gitmemek üzere Allah’tan korkunuz ve sizi O’na yaklaştıracak vesileler temin ediniz!..”
Bu arada insanoğlu bilmeli ki, bütün teklifler iki şeyden ibarettir. Ve bunun üçüncü bir şıkkı yoktur. Bunlardan biri ve birincisi menhiyyatı terk etmektir. ,,Allah’tan korkun” ifadesi buna işarettir. İkincisi ise, memuratı işlemek ve yerine getirmektir. ,,Allah’a doğru vesile ittihaz ediniz” şeklinde tecelli buyrulan cümle de işte buna işarettir.
Bu ayet-i celile’de de ,,Önce def-i mazarrat, sonra celb-i menfaat gelir” kaidesi burada da kendini göstermektedir: Önce günahları terketme, sonra da ibadetlerle tevessül etme! Ve bu husus da bir başka kaideye istinad etmektedir:
,,Adem, vücuddan önce gelir. Zira adem asıldır, vücud ise arızidir.” Ve bu husus bütün bir kâinatta geçerlidir. Târifler şöyle: ,,Terk, bir şeyi ademi üzere ibkadan ibarettir. Fiil ise ibka ve tahsilden ibarettir. Öyle ise terk fiilden mukaddemdir.”
Bir sual:
İbadetleri işleme vesile olur da günahları terketme neden vesile olmasın?
Cevab odur ki: ,,Terk, bir şeyi adem-i aslî üzere terketmekten ibarettir. İstimrar halinde olan adem, hiçbir zaman bir şeye vesile olmaz ve şu sabit olmuştur ki, terk hiçbir zaman vesile olmaz ve olamaz. Ancak şu denebilir: Şehvet adamı, onu fiil-i kabihaya davet etse o da Allah’ın rızasını kazanmak üzere o işi terketse evet bu arada bir tevessül vardır ama o tevessül ef’al babından imtinadan ibarettir. Ve işte bundan dolayıdır ki, tahkik ehli demişlerdir ki: Bir şeyi terketmek, onun zıddını işlemekten ibarettir.
Muteber iki şey:
Bilmen gerekir ki, fiillerin zahirinde muteber iki şey vardır: Terki vacib olanlar ki, bunlar muharremattır. Fiil-i vacib olanlar vardır ki, bunlar da vaciblerdir. Ahlak mevzuu da böyledir: Husulu vacib olan ahlak-ı faziledir ki, bunun fiil-i vacibtir. Terki vacib olan da ahlak-ı zemimedir. Keza bu iki şey efkârda da muteberdir: Fiil-i vacib olan; Tevhid’e, nübuvvete ve meada delalet eden deliller üzerinde tefekkürdür. Terki vacib olanlar ise şüpheli şeylere iltifat etmektir. Ve yine bunlar tecelli makamında da muteberdirler: Fiili, Allah hakkında istiğraka dalmak, terki ise Allah’ın gayrisine yönelmektir. Rıyazet erbabı, fiil ve terke tahliye ve tehliye; mahv ve sahv, nefy ve isbat, fena ve bekâ isimlerini verirler. Ve bütün bu makamlarda nefi isbattan önce gelir. Nitekim: ,,Lâ ilahe illallah” Kelime-i Tevhid’e de nefi isbat üzerine tekaddüm etmiştir.
Şimdi esas meseleye gelelim:
Vesile kelimesi feîle veznindedir. ,,Vesele ileyhi iza tekarrebe ileyhi” cümlesinden alınmıştır.
Talimiyye der ki, bu ayette şuna işaret vardır:
,,Allah’a yol, ancak bize O’nun mârifetini öğretecek bir muallim ile, ilmini yapacak bir mürşid ile mümkün olur. Zira bu ayette vesile talebiyle emir vardır. Buna iman ise metalibin en büyüğü, makasidin en şereflisidir. 0 halde vesile lazımdır.
Cevabımız odur ki, Rabb’imiz imandan sonra vesileyi ibtiğa ile bize emretti. İman ise O’nu mârifetten ibarettir. Öyleyse mârifet vesileden önce gelmektedir. Ve netice itibariyle vesile ile emir mârifetullah ile emir demek değildir. 0 halde vesile ile emir ve taleb kişinin ibadet ve taatiyle Allah’ın rızasını tahsil vesiledir.
Ayetteki mücahede:
Sonra Allah Teala şöyle buyuryor: ,,Allah yolunda mücahede ediniz ki, iflah olasınız!”
Bilinmesi gereken hususlardan biri de Rabb’ülâlemin’in, ,,Vettekullah” demek suretiyle layık olmayanları terketmemizi, ,,Vebteğu ileyhil vesilete” demek suretiyle de layık olanları yapmakla emretmiş oluyor. Bunlardan her biri nefis ve şehvet üzerine ağır gelen şeylerdir. Zira nefsin gayesi insanı dünyaya ve dünya lezzetlerine çağırmaktır. Akıl ise Allah’ın hizmetine, taatına davet ederken dünya lezzetlerine dalmaktan iraz etmeye davet etmektedir.
İki hal:
Evet; birbirine tezad teşkil eden ve birbirine münafi olan iki durum! Ve bundan dolayıdır ki, ulema, dünya ve ahiret taleblerini iki zararla, iki zıdla, meşrik ve mağrible, gece ve gündüzle temsil etmişlerdir. Ve böyle olunca da Allah Teala’nın ittika emri ile vesile taleb emri. Bu iki emri yerine getirme cidden çok zordur, nefse ağır gelen iki şeydir; cihad ve mücahedeyi gerektiren hallerdir. İşte bu hikmete binaendir ki, Rabb’imiz bu iki emrin arkasından ,,Cahidu fi sebilihi” buyurdu. Yani bu işleri yerine getirme her babayiğidin kârı değildir; mücahid olmak lazımdır. Ve nihayet şunu kaydedelim: Bu ayet-i celile, ruhanî esrara müştemildir. Bunlardan sadece birine işaret edelim: İnsanlar ikiye ayrılır: Biri ibadetini sırf Allah rızası için yapar, diğeri ise işin içine başka şeyler de karıştırır. ,,Ve cahidü fi sebilihi” emr-i celili birinci makama;,,Lealleküm tüflihun” cümlesi de ikinci makama işarettir.
Kerametleri:
Bir ara adamın biri, öküzün sırtına yük vurmuştu; yolda giderken, öküz Allah Resulü (s.a.v.)’e döndü ve dedi ki: Ben bunun için yaratılmadım; ben toprağı sürmek için yaratıldım. Bu durumu gören kişiler, ,,Subhanallah” diyerek öküz konuşuyor, dediler. Allah Resulü şöyle cevap verdi:
,,Ben, Ebu Bekir ve Ömer buna iman etmiş bulunmaktayız.” (Bu hadis-i şerif’i Said b. Müseyyeb Ebu Hureyre’den rivayet etmiştir.) Bu harika, bir keramet olmaktan ziyade Efendimiz’in bir mucizesidir.
Bir başka haber:
Adamın biri, buluttan bir ses işitir. Ses şöyle: ,,Ben filan oğlu filanın bahçesine sevkedildim.” Buluttan böyle bir ses işiten o zat, bahçeye gider ve orada bir adam görür ve ona der ki: Adın ne? 0 da ,,Benim adım falan oğlu filan,” der. Ben kendisine sordum ve dedim ki: Sen bu bahçenin hasılatını kaldırdığın zaman ne yaparsın? 0, cevap verdi ve dedi ki: ,,Ben hasılatını, yani gelirini üçe ayırırım; bir bölümü kendime ve çocuklarıma ayırırım; bir bölümünü de fakirlere, yolda kalmışlara ayırırım. Üçüncü bir kısmını da bahçe için masraf yaparım. (Bu hadisi Ebu Hureyre Allah Resulü’nden rivayet etmiştir.)
Eserler:
Biz, önce Hulefa-i Raşidin’den, sonra da sahabeden ve onların kerametlerinden söz edelim.
Hz. Ebu Bekir’in (r.a.) cenazesi taşınıyordu; Peygamberin kabrinin kapısına gelince selam verildi ve dendi ki: Bu gelen Ebu Bekirdir. Kapı açıldı, kabirden bir ses diyordu ki: Dostu dosta getirin! İşte bu hadise de bir keramettir.
Hz. Ömer:
Hz. Ömer (r.a.)’ın kerametleri çoktur:
1- Halife Ömer (r.a.) harb etmek üzere bir ordu göndermişti. Bu ordunun üzerine de Sariye b. Hasin’i kumandan yapmıştı. Kendisi Medine mescidinde hutbe okurken hutbe esnasında ,,Ya Sariye El-cebele El-cebele!” Yani ,,Dağdan, dağın arkasından kendini koru!..” diye bağırdı. Hz. Ali der ki: Ben o günün tarihini kaydetmiştim. 0 sıralarda elçi geldi ve şöyle dedi: ,,Ey mü’minlerin emiri! Biz cuma günü hutbe vaktinde harb ettik, onlar bizi bozguna uğrattılar. Ya Sariye! El-cebele El-cebele diye bir ses geldi. Bunun üzerine biz arkamızı dağa verdik ve düşmanı bozguna uğrattık ve büyük ganimetlere de sahib olduk! İşte bütün bunlara sebeb o sesin bereketi idi.”
Aynı zamanda bir mucize:
Ben, bazı ulemadan şunu işittim: Bu aynı zamanda Hz. Muhammed’in bir mucizesidir. Zira Alleyhisselam demişti ki: ,,Ey Ebu Bekir ve Ömer! Sizler benim kulağım ve gözüm mesabesindesiniz.” Hz. Ömer Allah Resulü’nün gözü mesabesinde olunca, şüphe yok ki, o da çok uzaklarda olanı görme kudretine sahip olur.
2- Nil nehrinin akması:
Rivayet edildiğine göre, cahiliyet devrinde senede bir kere akmaz ve durur, adeta göl gibi kalırmış!.. Nehrin akıp gitmesi için, içine güzel bir cariye atarlarmış. İslam gelince Mısır valisi Amr b. As, meseleyi bir mektubla Halife Ömer’e bildirir. 0 da bir çömleğin üzerine yazar ve der ki:
,,Ey Nil! Eğer sen Allah’ın emriyle akıyorsan, ak! Yok kendi emrinle akıyorsan bizim sana ihtiyacımız yoktur!”
İşte bu çömlek götürülüp Nil nehrine atılınca nehir akmaya devam eder ve o tarihten sonra artık hiç kesilmez!..
3- Medine’de zelzele hadisesi olmuştu. Halife Ömer, kamçısını yere vurarak, ,,Ey yer! Biiznillah sakin ol!” demişti. Yer sakin oldu ve ondan sonra artık Medine’de hiç zelzele olmadı.
4- Yine Medine’nin bazı binalarında yangın çıkmıştı. Hz. Ömer, yine bir çömleğin üzerine ,,Ya ateş, biiznillah sakin ol!” diye yazdı ve o çömlek ateşe atılınca ateş sönüverdi!..
5- Rum hükümdarının elçisi:
Elçi Hz. Ömer’e gelir ve onun oturduğu binayı arar ve zanneder ki, Ömer (r.a.)’ın oturduğu bina da kendi krallarının oturdukları saraylar gibi muhteşem! Sorduğu kişiler ona der ki, senin bildiğin gibi değil, o şimdi sahrada koyunlarının sütünü sağmakta! Elçi sahraya gider. Bir de ne görsün Hz. Ömer (r.a.), kamçısını başının altına almış, toprak üzerinde uyumakta!..
Bu durum elçinin hayretini mucib olur ve der ki, şarkın ve garbın korktuğu insana bir bakın!..
Sonra kendi kendine düşünür; Burada kimse de yok, ben onu öldürsem, insanlar kurtulsa diye düşünmüş ve kılıcını kınından çekerek havaya kaldırmış. İşte tam bu sırada orada iki arslan peyda olmuş ve bu adamın üzerine yürümüş. Korkusundan elinden kılıç düşmüştür ve işte bu sırada Hz. Ömer de uyanmış ve adamın halinden sormuş! Adam da gördüklerini anlatmış ve gördüğü bu hadiseler karşısında gerçek dinin İslam dini olduğunu anlamış ve müslüman olmuştur.
Tefsir sahibi der ki:
,,Bütün bunlar genelde ahad yoluyla gelen rivayetlerdir. Mamafih, bunlar arasında da tevatürle sabit olanlar vardır. Bütün bunlara rağmen dünya zinetinden uzak, tekellüfat ve tehvilattan sakınan bu zat, şark ve garb siyasetine hakim olmuş, ülkeler ve devletler fethetmiştir. Şayet sen, tarih kitablarını gözden geçirip derin derin düşündüğün zaman göreceksin ki, ahd-i Adem’den günümüze kadar hiç kimseye müyesser olmayan böyle bir siyaset Hazret-i Ömer’e nasib olmuştur. İşte bütün bunlar en büyük kerametlerdir.
Hz. Osman:
1- Hz. Enes’den rivayet: Ben yolda yürürken, gözüm bir kadına kaydı. Sonra Hz. Osman’ın yanına yardım. Bana şöyle dedi:
,,Bana ne oldu ki, sen bana girerken üzerinde zinanın izlerini görüyorum!” Ben kendisine şu mukabelede bulundum ve dedim ki, Peygamber’den sonra sana vahiy mi geldi? 0, hayır, dedi ve ilâve etti, bu bir feraset-i sadıkadır!..
2- Düşen ilk damla kan:
Hazreti Osman, evinde kılıçla vuruldu. Kanının ilk damlası okumakta olduğu mushafin, ,,Allah onlara kâfidir (haklarından gelecektir)! Çünkü 0, her şeyi işiten ve her şeyi bilendir,” mealindeki cümleleri üzerine düşmüştü.
Hz. Ali:
Rivayete göre; muhiblerinden biri hırsızlık yapmıştı. Ve bu siyah bir köle idi. Çaldığı şeyi Hazreti Ali’ye getirdi. Hz. Ali ona: ,,Sen hırsızlık mı yaptın?” 0 da: ,,Evet!”dedi. Bunun üzerine Hz. Ali kerremallahü vechehu onun elini kesti. 0 da çıktı gitti. Ona Selman-ı Farisi rastladı. Yanındaki ona sordu: ,,Elini kim kesti?” 0 cevab verdi: ,,O mü’minlerin Emir’i! Kavminin efendisi, Peygamber’in damadı, işte bu zat benim elimi kesti!” dedi. Onlar, bu ifade karşısında şu cevabı verdiler:
,,O senin elini kesmiş! Sen isen onu medhediyorsun!” 0:
-Evet o benim elimi kesti; elbette ben onu medhederim. Çünkü, haklı olarak benim elimi kesti; elbette ben onu medhederim. Çünkü, haklı olarak benim elimi kesti ve beni cehennem ateşinden halas etti.
Selman bu cevabı alınca, Hz. Ali’ye haber verdi. Hz. Ali ise Esved’i çağırdı ve kesilen elini kesildiği yere koydu ve bir mendille sardı ve dua etti. İşte biz, o sırada gökten bir ses işittik. Ses şu mealde idi:
-Sargıyı elinizden kaldırın! Biz de:
-Elimizi kaldırdık ve baktık, gördük ki, biiznillah kesilen el tutmuş ve iyi olmuş!..
Ashab Efendilerimiz’e gelince:
Ashab arasından keramet sahibi olanların sayısı çoktur. Çok azını burada kaydedelim:
1- Allah Resulü’nün Mevlâ’sı anlatıyor ve diyor ki:
,,Ben denizde gemiye bindim. Gemi bozuldu ve dağıldı. Bir tahta parçasının üzerinde kaldım. İşte o tahta parçası beni bir arslan inine attı. Aslan beni görünce üzerime yürüdü! Ben ona Ya Ebel Hars! Ben Peygamber’in azadlı kölesiyim! Bu sözüm üzerine aslan önüme düştü ve bana yol gösterdi. Ve sonra kendisine has bir ses çıkardı ve ben bundan şunu zannettim:
,,Artık bu aslan beni uğurluyor ve geri dönüyor.”
İşte bu da ashabın gösterdiği kerametlerden biridir!..
2- Şarabın sirke oluşu:
Halid b. Velid’e haber gelir: Sahib olduğun orduda şarap içenler var, diye! Bunun üzerine, Halid atına biner, gecenin bir vakti askerlerini teftiş eder. Askerlerden birine rastlar. Atının üzerinde, yanında bir de bir şarap küpü var. Hz. Halid sorar: Bu ne? Asker cevap verir ve der ki, ,,Sirke!” Hz. Halid ise, ,,Ya Rabb’i! Bunu sirke yap!” diye dua eder. Asker arkadaşlarının yanına varır ve der ki:
,,Size öyle bir şarap getirdim ki, Arablar hayatında böyle bir şarab içmemişlerdir. Küp açılır, bir de ne görsünler, küpdeki şarab olmuş sirke! Oradakiler derler ki: ,,Vallahi sen bize sirke getirmişsin! 0 da vallahi bu Halid b. Velid’in duasıdır. Evet Allah neye kadir değil ki! Her şey O’nun elinde ve emrinde; isterse şarabı sirke yapar! Ve işte yapmıştır! Ve bu aynı zamanda Halid’in bir kerametidir!.
3- Zehir zarar vermez:
Vakıa meşhurdur! Yine Hz. Halid ne yapmış? Avucuna aldığı zehiri ağzına atmış ve fakat zehir kendisine hiç zarar vermemiştir!..
Geceyi gündüze çeviren Allah, zehiri de zararsız hale getirir ve onu panzehir yapar! Amenna ve saddakna!..
4- Allah’tan korkandan her şey korkar:
İbn-i Ömer (r.a.) seferlerinin bazısında bir cemaata rastlar. Bu cemaatın yollarını bir canavar kesmiş, geçip gidemiyorlar! Bunu gören İbn-i Ömer şöyle der:
,,Ademoğluna musallat olan korktuğudur. Şayet Ademoğlu Allah’tan başkasından korkmazsa Allah ona hiçbir şeyi musallat etmez!..”
5- Rivayet edildiğine göre, Allah Resulü (s.a.v.), Alâ b. Hadremi’yi bir gazaya (savaşa) göndermişti. Önüne bir deniz çıktı. Bu zat ism-i Azam duasiyle dua eder ve deniz üzerinden yürüyerek geçer gider!..
Bu da sahabenin bir kerametidir! Karada ve havada insanoğlunu yürüten Allah, denizde de yürütmeye kadirdir! Amenna ve saddakna!..
Sufilerden bahseden kitapları mütalaa ettiğiniz zaman, sayısız kerametlere rastlıyacaksınız! Burada sufi derken hakiki sufileri kasdetmekteyiz.
Aklî deliller:
Ehl-i Sünnet Akaidi’ne göre ,, Keramet-i evliya haktır!” Ve bu aynı zamanda itikadî bir meseledir; Akaid kitablarımız, bu mevzuyu enine ve boyuna incelemiş ve gözden geçirmiştir.
Kerametin vüku ve sübutunu gördünüz. Kerametler naklen sabit olduğu gibi, aklen de sabit birer vakıadır. Tefsir-i Kebir sahibi, aklî deliller üzerinde de enine-boyuna durmuş, tefsirinde sayfalarca yer vermiştir. İşte bunlardan birkaçına işaret edelim:
Birinci hüccet:
Kul, Allah dostudur ve bunda şüphe yoktur. Allah Teala şöyle buyurur:
,,Mütenebbih olun ki, Allah dostlarına ne bir korku vardır ve ne de üzülürler.” (Yunus, 62)
Rabb de kulun dostudur. Teala buyurur:
,,Allah, iman etmiş olanların dostudur.” (Bakara, 257) Ve yine Teala buyurdu:
0 (yani Allah Teala) salih insanları dost edinir.” (Araf, 196)
,,Sizin dostunuz, Allah ve Resulü’dür...” (Maide, 55)
,,Sen bizim Mevlâ’mızsın...” (Bakara, 285)
“...İşte bunun sebebi, Allah Teala’nın iman etmiş olanların dostu oluşudur.” (Muhammed, 11)
İşte bütün bu ayetler gösteriyor ki, Rabb, kulun; kul da Rabb’inin dostudur. Ve yine bunun gibi, Rabb, kulunun, kul da Rabb’inin sevgilisidir.
Teala şöyle buyurur:
“...Allah, onları sever, onlar da Allah’ı severler...” (Maide, 54)
Ve yine Allah Teala şöyle buyurur:
“...İman etmiş olanların Allah için olan sevgisi daha şiddetlidir.” (Bakara, 165)
Ve yine Teala şöyle buyurur:
,,Allah Teala, çokça tevbe edenleri sever ve tertemiz olanları da sever.” (Tevbe, 108)
Ve yine bütün bunların sübutu karşısında şunu söyleyebiliriz:
Kul, Rabb’isine itaatta o dereceye vasıl olmuştur ki, Rabb’isinin her emrini yerine getirmekte ve rızası bulunan her fiili icra etmektedir. Keza; Rabb’isinin her nehyettiği söz, fiil ve hareketlerden sakınmakta ve men ettiği her şeyden de uzak kalmaktadır. Kul hayatını böyle geçirirken, Rahim ve Kerim olan Rabb de bir kerre olsun, kulunun istediğini yerine getirmez mi? Elbette getirir, haydı haydi getirir!.. İşte bu hikmete binaen olsa gerek ki, Allah Teala ne buyurur:
“...Siz benim ahdimi yerine getirin ki, ben de sizin ahdinizi yerine getireyim!..” (Bakara, 40)
İkinci hüccet:
Keramet izhari, şayet mümteni olsaydı, buna sebep iki şeyden biridir:
a)Allah Teala böyle bir iş yapmaya ehil değildir; onun için yapmıyor ve yapamıyor!..
b) Veya kul, böyle atiyyeye mazhar olmaya ehil değil, layık değil! Birinci şık olamaz. Çünkü, bu Allah’ın kudretini tan etmedir ki, bu küfürdür. İkinci şık ise batıldır. Zira Allah’ın zat ve sıfatlarını, fiil ve hükümlerini ve isimlerini bilmek, Allah’ı ve O’na itaat etmeyi sevme, O’nu zikir, takdis, temcid, tehlil; ve işte bütün bunlar; çölde bir çörek vermekten daha şereflidir. Değil mi? veya bir yılanı veyahut bir aslanı kulunun emrine musahhar kılmaktan daha mı az şereflidir?!. Vaktaki istemeden mârifet, mahabbet, zikir ve şükür veriliyorsa, çölde bir çöreğin verilmesi evlâ bittarıktır! Ve bunda istib’ad edilecek ne var?!.
Üçüncü hüccet:
Allah Resulü (s.a.v.), Aziz olan Rabb’inden naklederek buyurur:
,,Kulumun üzerine farz kıldığım şeyleri eda ettiği taktirde bana yaklaşır ve bu muhakkaktır. Ve fakat nafile ibadetleri yapa yapa bana yaklaştıkça yaklaşır ve hatta o derece yaklaşır ki, artık ben onu severim ve sevdiğim müddetçe de ben onun kulağı, gözü, dili, kalbi, eli, ayağı olurum; benimle işitir, benimle görür, benimle konuşur ve benimle yürür!..”
Ve bu haber delalet ediyor ki; kul, kulağında, gözünde ve diğer uzuvlarında Allah’tan başkasına pay bırakmamıştır. Eğer bırakmış olsaydı ,,Ben onun kulağı, gözü...” olduğumu söylemezdi. Ve artık bu da sabit olunca, artık şunu diyebiliriz ki:
,,Bu makam, bir yılanı veya bir canavarı kulunun emrine müsahhar kılmaktan veya bir çöreği, bir üzüm salkımını veya bir yudum suyu vermekten elbette daha şereflidir!..”
Ve netice: Kul, Allah’ın rahmet ve inayetiyle bu derecelere vasıl olduktan sonra, çölde bir çöreği veya bir yudum su vermeyi uzak görmek hiç bir akıl karı değildir!..
Dördüncü hüccet:
Aleyhisselam, Rabb-i İzze’den hikaye ederek der ki:
,,Kim, benim bir dostuma eziyyet verirse, o bana karşı savaş açmıştır!” Allah Teala, dostuna eziyyeti kendisine eziyyet mesabesinde kabul etmiştir. Ve bu mevzu, Teala’nın şu kavline yakındır:
,,Sana bey’at edenler, ancak Allah’a bey’at edenlerdir.” (Fetih, 10)
Teala buyurdu:
,,Allah ve Resulü bir şey hakkında hüküm verdiği zaman, artık inanmış bir erkek ve kadına o işi kendi isteklerine göre seçme hakkı yoktur. Kim Allah ve Resulü’ne karşı gelirse, apaçık bir sapıklığa düşmüş olur.” (Ahzab, 36) Ve yine Teala buyurur:
,,Allah ve Resulü’ne eziyyet verenler var ya işte onlara Allah lanet eder, hem dünyada ve hem de ahirette!” (Ahzab, 57)
Ve işte bütün bunlar gösteriyor ki; Hz. Muhammed’e yapılan bey’at, Allah’a yapılan bey’at gibidir; Hz. Muhammed’in rızası, Allah’ın rızası gibidir. Keza Hz. Muhammed’e eziyyet, Allah Teala’ya eziyyettir. 0 halde Hz. Muhammed’in derecesi, derecelerin en âlâsıdır. Burada da mesele öyledir. Zira Allah Teala buyurdu:
,,Kim benim bir dostuma eziyyet verirse, o benimle savaşmıştır.” Ve bu da delalet ediyor ki, veliye eziyyet verme demek, Allah’ın kendisine eziyyet verme demektir. Ve bu mesele şu haberle de teekküd etmiştir:
,,Rabb, kıyamet günü diyecek: Ey kulum! Ben hasta oldum, sen beni görmeye gelmedin, senden su istedim, fakat su vermedin; senden ekmek istedim ve fakat sen beni yedirmedin! Kul cevab verecek ve diyecek ki:
,,Ya Rabb’i! Ben bunları nasıl yapabilirdim? Zira Sen Rabb’ülâlemin’sin!” Rabb cevap verecek ve diyecek ki:
,,Filan kulum hasta oldu da sen onu ziyarete gelmedin! Sen bilmedin mi? Eğer sen hasta ziyaretine gitseydin elbette onu benim indimde bulurdun! Su ve yemek isteme de böyle!..” Ve işte yine bütün bu haberler de delalet ediyor ki, Allah dostları işte böyle derecelere yetişirler. Ve bu derecelere gelen velilere Allah Teala’nın bir ekmek parçası vermesi veya bir yudum su lütfetmesi veyahut da kelbi veya bir aslanı müsahhar kılması neden uzak görülsün?
Beşinci hüccet:
Biz, örf ve adette şuna şahid olmaktayız: Bir kimseyi hükümdar özel bir hizmete tahsis ederse ve o taktirde o şahıs hükümdarın meclisine rahatça girip çıkar. Bunun gibi, o şahsa öyle bir kudret verir ki, o başkalarının güç yetiremediği bir şeye kadir olur. Akl-ı selim de buna şahittir. Şöyle ki: Bir kimse için Rabb’isi indinde kurbiyyet hasıl olursa artık keramet derecesi ve mansibleri o kurbiyyete tabi olur. Netice itibariyle kurb asıl, mansib ise ona tabidir.
Meliklerin en büyüğü Rabb’ülâlemin’dir. Bir kula şeref verip onu hizmetinin eşiğine yaklaştırır, keramet derecelerine ulaştırır, mârifetinin sırlarında onu muvaffak kılarsa, aradaki uzaklık perdesini kaldırır ve nihayet kurbiyyet sergisine oturtursa, artık bu alemde hangi uzaklık, onun bazı kerametlere sahib olmasına mani olur? Mamafih, bütün bir âlem, bu seadet-i ruhaniyyenin ve mârifet-i rabbaniyyenin yanında bir zerre mesabesindedir, hatta yok gibidir.
Altıncı hüccet:
Ef’alin mütevelli olduğu beden değil, ruhtur. Bunda şüphe yoktur. Ve şu husus da şüphesiz bilinmeli ki, beden için ruh ne ise, ruh için mârifetullah da odur. Nitekim: Nahil, 2. ayetin tefsirinde meseleyi enine ve boyuna takrir ettik. Allah Resulü (s.a.v.) de şöyle buyurur:
,,Ben Rabb’imin yanında gecelerim; 0 beni yedirir ve içirir.” İşte bundan dolayıdır ki, gayb aleminin ahvalini bilme yönünden daha çok ileride ise, kalb yönünden de o kadar kuvvetlidir. Ve bu nimete binaen olsa gerektir ki, Hz. Ali şöyle buyurdu:
,,Vallahi Hayber kapısını cismanî kuvvetimle değil, rabbanî bir kuvvetle çektim ve kopardım. Zira o sıra da Hz. Ali’nin nazar-ı cismanî âlemden kesilmiş, melekî bir âleme intikal etmiştir ve işte o zaman başkalarının güç yetiremediği bir kuvvete Hz. Ali sahib olmuş ve Hayber kalesinin kapısını sökmüş, almıştır.”
Herhangi bir kul da böyledir; İbadet ve taata devam ede ede öyle bir makama gelir ki, Allah Teala artık “Ben onun kulağı ve gözüyüm!” der, neticede ilahî nur onun kulağında ve gözünde tecelli eder de artık onun için uzak ve yakın fark etmez. Keza; ilahi nur onun elinde tecelli eder de onun için kolay ve çetin işleri başarma arasında fark olmaz!..
Yedinci hüccet:
Yedinci bu hüccet, aklî ve hikemî kanunlar üzerine bina kılınmıştır. Zira biz biliyor ve inanıyoruz ki, cevher-i ruh ecsam cinsinden değildir, melek cevheri cinsindendir. Ve fakat bedene taalluk edince vatan-i aslisini unuttu ve cismanî hallerine daldı, dolayısiyle güç ve kuvveti zayıfladı. Ama tekrar mârifetullah ile ve O’nun mahabbetiyle ünsiyyet kesbederse işte o zaman beden yapısıyle iştiğali azalır, mukaddes arşî ve semavî ruhlar aleminin nurları tekrar parlamaya başlar ve artık cisimler âleminde de başkalarının güç yetiremediği harikalara sahib olur. Ve işte bu keramettir. Ve hele hele buna riyazet türleri inzimam ederse kevn ve fesad aleminin iras ettiği tozlar ve lekeler onun manevî çehresinden silinir, asıl berraklığı kendini gösterir ve bu sayede kevn ve fesad âleminde de başkalarının sahib olamadığı güç ve kuvvete sahib olur da harikulade tasarruflara sahib olur. Rabb’imizden dua ve niyazımız odur ki, Allah’a dost olma yolunda ve kerametleri idrak etme yolunda bize lütuf ve inayetiyle yardımcı olmasıdır.
Başa dön Devam
H,CRETONLINE.COM
Keramet
« : 20 Mart 2012, 22:56:55 »
Tasavvuf kitaplarında sufilerin kerametleri sıkça konu edilir. Bu sebeple bazı insanlar tasavvuf yolunun keramet göstermek için vaz edildiğini düşünmekte, insanların kemalatı, gösterdikleri kerametler ile ölçülmektedir. İmam Rabbani Hazretleri 216. Mektupta bu konuyu ele alır ve sufiler arasında bile keramet hususunda yanlış bilinen bazı noktalara açıklık getirir.
Aziz dostum, bizlere ve sıradan halka göre bir kimsenin veliliğinden bahsetmek, onun göstermiş olduğu kerametlere bağlı olunca, bu konu ile ilgili bir kaç satır yazma istedim. Bunları iyi anlayınız. Öncelikle şunu söyleyeyim ki velilik fena ve beka (makamlarına) ulaşmaktan ibarettir. Kerametler ve keşifler az veya çok bunun tabii bir uzantısıdır. Ancak kerameti daha çok olanın daha büyük veli olduğu, daha fazla nasibi bulunduğu anlamına gelmez. Aksine çoğunlukla büyük velilerin kerametleri daha az olmuştur. (216. Mektup)
İmam bu sözleri ile bu konudaki ilk yanlış anlayışı düzeltmektedir. Yani velinin çok keramet göstermesi onun kemalatının yegane göstergesi olamaz. Peki bazı sufilerin çok keramet gösterirken bazılarında bu halin daha az zuhur etmesinin sebebi nedir. İmam’a göre bir velinin mürşid olabilmesi için uruc ve nüzul yani ALLAH’a vasıl olma ve tekrar halkın içine geri dönmesinin en üst seviyede olması gerekir. Bazı veliler ALLAH’a vasıl olduktan sonra tam olarak sebepler alemine geri dönemezler. Onların bakışı sebeplere değil Müsebbibü’l-esbâb olan Rablerinedir. Böyle olunca da bu tür sufiler, sebeplere sarılmadan pek çok işi başarabilirler. Öte yandan sebepler alemine inen ve sebeplerle iş gören sufileri de ALLAH Teâlâ sebeplere havale eder. İmam’a göre bu durumda bir acaiplik yoktur zira ALLAH Teâlâ herkese zannı üzere muamele eder.
İmam bu konuda Hasan-ı Basrî ile Habîb-i Acemî arasında geçen şu hadiseyi anlatır.
Bir gün Hasan-ı Basrî bir nehri geçmek için kayık beklerken Habîb-i Acemî çıkagelir ve Hasan’a; ‘Niçin bekliyorsun?’ diye sorar. Hasan Hazretleri de: ‘Kayık bekliyorum.’ der. Habib, ‘Kayığa ne gerek var, senin yakini inancın yok mu?’ diye karşılık verir. Bunun üzerine Hasan Hazretleri “Senin de ilmin yok mu?’ Diye cevap verir. Daha sonra Habib kayığı beklemeden nehiri yürüyerek geçer. Hasan-ı Basrî ise kayığı bekler ve onunla karşıya geçer. (216. Mektup)
Peki bu iki durumda kim daha üstündür? İmam’a göre Hasan-ı Basrî Hazretlerinin üstünlüğünde şüphe yoktur, zira o ayne’l-yakin ile ilme’l-yakinin arasını birleştirmiş, olayları hakikati üzerine bilmiştir. Zira ALLAH’ın kudreti sebeplerin ardında saklıdır. Bunun aksine Habîb-i Acemî ise bir tür sekir halinde olup, sebepleri araya koymaksızın Fâil-i hakikiye kesin inançla bağlanmıştır. Oysa bu, vakıa ile bağdaşmamaktadır. Bu sebeple İmam’a göre irşad makamında bulunacak velilerin uruc (yükseliş) ve nüzulleri (sebepler alemine inişi) tam olmak durumundadır. Hatta ona göre insanlara faydalı olma açısından orta halli bir sufi, tam kemale eripte sebepler alemine inemeyen bir ariften daha iyidir.
Tekmil ve irşad makamında bulunmak ile harikulade haller göstermek biribirinden farklıdır. Zira irşad makamında arifin nüzulü ne kadar çok olursa irşadı da o kadar mükemmel olur. Çünkü irşadın gerçekleşebilmesi için irşad edenle, irşad edilen arasında bir alakanın olması gerekir. Bu ilişki ise ancak mürşidin nüzulü ile mümkündür. Şu bilinmelidir ki genelde bir mürşid ne kadar üstün ise sebepler alemine inmesi de o kadar çoktur. Bu nedenledir ki Resulullah’ın (s.a.v) sebebler aleminde en alt seviyeye kadar inmesi sureti ile herkes ile ilişki kurabilmiş ve onlara en mükemmel şekilde fayda verebilmiştir. Böyle olduğu için onun daveti en mükemmel davet olmuş ve bütün mahlukatı içine almıştır.
Şu bir gerçektir ki tarikatta yolun ortasında olanlar, yolun sonunda olup ta geri dönüşleri olmayanlara göre saliklere daha faydalıdırlar. Zira onlar maneviyata istekli olanlarla daha kolay ilişki kurabilmektedirler.
İmam’ın bu sözlerine göre Hz. Peygamberin sebeplere sarılması, bazı gazvelerde çift zırh giymesi, vefatında zırhının bir yahudide rehin olması onun bütün insanlığa üsve-i hasene olmasının sebebidir. Eğer Hz. Peygamber böyle olmasaydı ve işlerini olağanüstü metolarla görseydi insanlığa gerçek bir misal olamazdı. İmam konunun daha iyi anlaşılması için Herevi’den şu alıntıyı yapar.
Şeyhü’l-İslam Herevi şöyle der: “Harkani ile Muhammed Kassab aynı beldede bulunsalardı sizleri Harkani’ye değil de Muhammed Kassab’a gönderirdim. Her ne kadar Harkanî’nin mertebesi daha yüksek olsa da, Muhammed Kassab’ın size faydası Harkanî’ninkinden daha fazla olurdu.” İmam bu sözleri de şöyle açıklar:
Şeyh Herevi demek istiyor ki Harkani müntehi (yolun sonuna vasıl olduğu) için müritlerin ondan istifadesi az olur. Yolun sonunda olmaktan maksat geri dönüşü olmayan yolun sonuna ermek demektir. Yoksa veli geri dönerse faydası daha fazla olacaktır. Çünkü ALLAH Resulü Muhammed (s.a.v.) herkesten daha fazla yolun sonuna erişmiştir, (sebepler alemine tam olarak indiği için de) onun (s.a.v.) faydası herkesten daha fazladır. Bundan anlaşılıyor ki, tam veya eksik fayda vermek durumu, muhatapların seviyesine inmek ve onlarla aynı düzeyde bulunabilmek ile alakalıdır.(216. Mektup)
Bu sebeple İmam’a göre velinin irşad görevinde bulunabilmesi için keramet göstermesi elzem değildir. Nasıl ki veli olabilmek için insanın veli olduğunu bilmesi gerekmiyorsa aynı şekilde velinin kendi kerametlerini bilmesi de gerekmez, der İmam. Nice veli zatın kerametleri halkın dilinde dolaşır iken onlar bunun farkında bile değildirler.
Netice olarak tasavvufta asıl olan keramet değil mürşidin istikametidir. Hatta bazı sufilere göre salikin şeyhinden keramet talep etmesi su-i edeptir. Şeyhin güzel ahlakını, hilmini, cömertliğini, şeriata olan ihtimamını yıllarca görüpte hala ondan fiziki bir keramet beklemek akıllı işi değildir. Rabbimizden niyazımız tasavvufun hakikatine vasıl olup bu yolun oyun ve oyuncakları mesabesinde olan olağanüstü hallere takılıp kalmamamızdır.
İNŞİRAH.COM
KERAMET ve KERAMET GÖSTERMEK
Keramet, kerem, ihsan, lütuf gibi anlamlara gelen keramet tasavvufta,’’Sufilerin hayatlarında görülen harikulade olay ve davranışlar’’ için kullanılan bir tabirdir. Havada uçmak, denizde yürümek, kısa bir süre içinde bir yerden başka bir yere gitmek gibi. Bu gibi harikulade haller peygamberlerden zuhur ederse buna’’mucize’’, küfür ehli kimselerden zuhur ederse buna ‘’istidrac’’ denir. Velinin gösterdiği her keramet aynı zamanda onun peygamberinin bir mucizesidir.
Keramet’in hak olduğu konusunda sufiler tarafından şu iki ayet delil olarak kullanılmaktadır. Hz.Süleyman’ın veziri Asaf bin Barhiya’nın göz açıp kapama gibi kısa bir zamanda Belkıs’ın tahtını getirmesi (KK, Neml/40), Hz.Meryem’in mabede girişinde yanında hazır bir rızık bulunması (KK, Al-i İmran/37). Hadislerde, geçmiş velilerin ve önceki ümmetlerdeki bazı kişilerin kerametleri nakledildiği gibi sahabenin de birçok kerameti bize kadar ulaşmıştır.
Abbad b. Bişr ile Useyd b. Hudayr karanlık bir gecede Rasulullah’ın yanından ayrılmışlar, birinin bastonunun ucu evlerine varıncaya kadar önlerini kandil gibi aydınlatmıltır.
Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur.’’ Üstleri başları toz toprak içinde eski elbiseli ve kendilerine önem verilmeyen nice insanlar vardır ki , Allah’ım şu işi şöyle yap diye yemin etseler Allah onları yeminlerinde yalancı çıkarmaz.
Keramete, sufinin bağlı bulunduğu peygamber’in bir mucizesi olarak bakanlar da vardir.
İki çeşit keramet vardır.
1.Kevni (maddi-suri) keramet: Denizde yürümek , havada uçmak vs. gibi kerametler.
2. Hakiki (ilmi-manevi) keramet: İlim, irfan ve ahlakla ilgili olan kerametler, Müridlerin hallerini müsbet olarak geliştirmek, hikmet ve bilgisiyle etkili olmak insanlar daki kötü huyları gidermek gibi.
Keramet konusunda sufilerin genel kanaatlerini şöyle özetlemek mümkündür.
1. Kerameti gizlemek esastır,
2. Keramet değil istikamet esastır,
3. Keramete değil şeriata uymak esastır,
4. Keramet kötü huyları yok etmektir,
5. Keramet bir hicaptır.
Bütün bunlara rağmen cahil sufiler en çok istismar ettikleri konulardan biride keramettir. Müridler şeyhleri için en tabii olayları bile keramet olarak yorumlamışlardır. Bu konuda darb-ı mesel halini almış olan şu beyit meşhurdur.
‘’Şeyh uçmazsa kerametle eğer
Mürid uçurur ta be kamer.’’
BEŞİKTAŞLIŞEYHYAHYAEFENDİ.COM
KERÂMET
Değerli, üstün, güzel ve ikrâm. Istilahda; "mü'min ve salih kimsenin eli üzere cereyan eden harikulâde hal" anlamındadır.
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l Islamiyye, Beyrut (ty), s. 24). Burada "harikulâde hal"den maksat, vuku buları olayın, genel-geçer tabiat kanunlarının dışında cereyan etmesidir.
Haddizatında kâinata hâkim olan düzen ve intizam, harikuladelikten çok daha mükemmel bir olaydır. Bu sebepledir ki yüce Allah: "Eğer her ikisinde-yerde ve gökte- Allah'tan başka ilahlar bulunsaydı, onların her ikisi de harap olurdu" (el-Enbiyâ, 21/22) buyurarak kâinata hâkim olan düzen ve intizâmı kendi birliğine delil getirmiştir. Harikulâdeliğin insanlar tarafından önemsenmesi, her gün onları müşâhede etmeleri sebebiyle kâinata hâkim olan bu mükemmel kanunlara karşı alışkanlık kazanmalarından kaynaklanmaktadır.
Tabiat kanunlarının yaratısı Allah olduğuna göre onları değiştirmek de O'nun kudretindedir "Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır. Allah, her şeye Kadirdir" (Âlu Imrân, 3/189). O halde harikulâdeliğin mümkün olup olmadığını tesbit etmek için O'nun bize gönderdiği kitaba müracaat etmemiz gerekir.
Ilimler, özellikle Meryem sûresinin 24-26. âyetlerini, Kehf sûresinin 16-17. âyetlerini ve Âlu Imrân sûresinin 37. âyetini kerâmete delil olarak zikrederler (bk. Râzî, et- Tefsiru'l Kebîr, Tahran (t.y), VIII, 30; EbusSuûd, Irşâdü'l-Aklı's-Selîm, Kahire (t.y), II, 31; Tabatabâî, el-Mizân fi Tefsîri'l-Kur'an, Kum (t.y), III, 174-175)
Hz. Süleyman'ın vezirlerinden birinin Belkıs'ın tahtını Yemen'den Filistin'e göz açıp kapamadan getirmesi (en-Neml, 27/40), Kehf sûresinde anlatıları ashâb-ı kehf kıssası salih insanların kerâmetine örnektir (el-Kehf, 18/9-25). Meryem sûresinde Hz. Meryem'in kuru hurma ağacını sallaması sonucu yaş hurmaların düşmesi hadisesi de Hz. Meryem'in kerametlerindendir. (Meryem, 19/19).
Hadis-i şeriflerde bu konudaki rivayetler ise şöyledir: Abd b. Cüveyîn henüz beşikte olan bir çocukla konuşması (Buhârî, Enbiyâ, 48). Sahibiyle konuşan inek kıssası (Buhârı, Enbiya, 54). Hz. Ömer'in Medine'den Nihavend'deki Islam ordusunun kumandanı Sarıye "dağa çık diye seslenmesi" ve Sarıye'nin bunu duyması (Aclûnî, Keşfu'l-Hafa, II, 380-381).
Allahu Teâlâ Âlu Imrân sûresindeki âyet-i kerîmede şöyle buyurmaktadır: "Bunun üzerine Rabb'ı onu Meryem'i- güzel bir şekilde kabul etti. Onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriyya'yı da ona bakmağa memur etti. Zekeriyyâ ne zaman (Meryem'in bulunduğu) mikraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu: ‚Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?' dedi. O da: ‚Bu Allah tarafından. Şüphesiz Allah, dilediğine hesapsız rızık verir' dedi.' (Âlu Imrân, 3/37).
Âyette Hz. Meryem'e verilen bir rızıktan bahsediliyor. Üzerinde duracağımız husus, bu rızkın nereden gelmiş olabileceğidir. Tabiî yollardan mıydı, yani tabiat kanunlarına uygun bir şekilde mi, yoksa harikulâde bir yoldan mı geliyordu? Âyetin ifade uslûbu ve onu takip eden âyette Hz. Zekeriyya'nın duası, rızkın harikulâde gelmiş olduğunu destekler mahiyettedir. Şöyle ki: Eğer harikulâde bir yoldan gelmemiş olsaydı, bunun Hz. Meryem'i övme makamında zikredilmesinin bir anlamı olmazdı (Râzî, a.g.e, VIII, 30; Âlûsî, Rûhu'l-Meânî, Beyrut (t.y.), III. 144).
Hz. Zekeriyyâ'nın duası meselesine gelince, Hz. Zekeriyyâ yaşlanmış ve hanımı da çocuk getirmekten kesilmişti (Âlû Imrân, 3/40). Ancak Hz. Meryem'e gönderilen bu rızka şahit olunca: "Rabbim bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin" (Âlu Imrân, 3/38). Şeklinde dua etmiştir. Onun oracıkta bu dua ile Allah'tan kendisine temiz bir nesil vermeyi istendiğinde bulunması anlamlıdır. Birçok müfessirin de belirttiği gibi, Hz. Meryem için vukubulan bu olağanüstü hadiseyi görünce, hanımı çok yaşlanmış ve çocuktan kesilmiş olmasına rağmen bir çocuklarının olması arzusu içine düşmüş ve Allah'a bu niyazda bulunmuştur (Fahrüddin er-Razî, a.g.e, VIII, 30; Ebu's-Suûd, II, 31).
Ayrıca rızık kelimesi âyette nekre (belirsiz) olarak zikredilmektedir ki bu, o rızkı tazıme delalet eder. Yani alışılmışın ve beklenenin dışında bir rızık olduğuna işaret vardır (Râzı; a.g.e., VIII, 30; Ebu's-Suûd, a.g.e., II, 30).
Netice olarak bir harikulâdelikten bahsedilmektedir. Salih bir kimsenin eli üzere bir harikulâdeliğin yani kerâmetin vuku bulması mümkündür. Ancak kerâmetin hak olması, her velının bu türden kerâmetlerinin mevcut olmasını gerektirmez. Velâyet, bu tür bir olağanüstülüğe muhtaç değildir (Ibn Ebi'l-Izz el-Hanefî, Şerhu Akide fi't-Tahâviyye, Beyrut 1392 s. 561). Nitekim sahabeden birçoğunun bu tür bir kerâmeti yoktur (Muhammed Fahr Şakfe, et-Tasavvuf Beyne'l Hakk ve'l-Halk, Suriye 1971, s. 103).
Kerâmet hak olmakla birlikte, halkın bu tür olaylara aşırı merak duymaları ve kimi çevrelerin şeyhlerinin propagandası için kerâmet konusunu basamak olarak kullanmaları, kerâmeti olduğundan farklı sınırlara taşımıştır. Gerek Kur'an'dan ve gerek Sünnet'ten keramete delil olarak zikredilen nasslar incelendiğinde bu tür olağanüstülüklerin, ancak salih kişinin bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması durumunda sözkonusu olabildiği, her zaman böyle bir şeyin vuku bulmadığı görülecektir. Ayrıca böyle bir kerâmetin vuku bulması, salih kişinin ne iradesi ve ne de bilgisi dahilinde olan bir husustur. Vuku bulduğunda da, salih kişinin o sıkıntısını hafifletmek veya yok etmek; o sıkıntıyı atlatmak için bir çıkış yolu şeklindedir.
Kerâmetin çekildiği en tehlikeli alanlardan biri, hiç şüphesiz, salih kişinin gaybı bildiği, kalbleri okuduğu şeklindeki kanaattır.
EVLİYALARIN KERAMETİ. Muhakkik, müdekkik, alim, amil, kamil, muttaki, evliyalardan zuhur eden harikulade hallere “Keramet” denir.
gavsulazam.de›turk/veli/evliya-keramet.htm kopya daha fazlası
KERÂMET
Herkes keramet gösterebilir mi? - Keramet, ikram, kerem, lütuf ve ihsan demektir. … Keramet kevnî ve hakîkî olmak üzere iki çeşittir. Kevnî keramet olağandışı bir takım şeylerdir.
melhemlu.com›… kopya daha f
KERÂMET - VELÂYET - TASARRUF MESELELERİ melhemlu ile aynı
- Keramet nedir? İstidrâcla arasındaki fark nedir? Herkes keramet gösterebilir mi?
- Keramet, ikram, kerem, lütuf ve ihsan demektir. Mümin bir kulda olağanüstü bir halin zuhur etmesine denir. Ehl-i sünnet uleması kerametin hakk olduğunda müttefiktir. Keramet ehli, amel-i salih sahibi, inançlı bir mümin olmalıdır, inancı olmayan insanlarda görülen olağanüstü hallere keramet değil, istidrac, sihir veya mekr adı verilir. Gösterilen şeylerin olağanüstülüğü eşit olmakla birlikte, hükmü zahir olduğu şahıslara göre değişir. Müminde zahir olunca keramet, kafirde zahir olunca istidrac adını alır. Keramet kevnî ve hakîkî olmak üzere iki çeşittir. Kevnî keramet olağandışı bir takım şeylerdir. Havada uçmak, denizde yürümek, gönülden geçeni bilmek gibi. Hakîkî keramet ise ilim, ma'rifet ve ahlakla ilgli olağanüstü bir takım meziyetlere mazhariyettir. Müridlerinin hallerini iyi yönde geliştirmek, hikmet ve bilgisiyle, iffet ve mehâbetiyle etkili olup insanlardaki kötü huyları giderip iyi huylar kazandırmaktır. Bu tür kerametlere ilmî ve manevî keramet de denir. Sûfilerin itibar ettiği keramet bu türdendir. Halkın itibar ettiği ise kevnî keramettir. Halk şeyhinde veya velilerde bu tür keramet görmek ister. Sûfiler ise bunun mekr-i ilahî olabileceğini söyler.
Keramet, Allah'ın bir ikramı olmakla birlikte mu'cizeden farklıdır. Çünkü mu'cize peygamberlerin peygamberliklerini isbat için kendilerine Allah tarafından verilen olağanüstü hallerdir. Mu'cize, bir peygamberlik delili olduğu için istenilen zamanda gösterilmesi (izharı) vaciptir. Keramet için böyle bir vücûb sözkonusu değildir. Aksine kerametin gizlenmesi (izmârı) vaciptir. Kerametin gizliliği esas olduğundan sofiler kerameti "hayz-ı rical" olarak görmüşlerdir. Nasıl kadınlar hayızlarını gizlerlerse ricâlullah da öylece kerametlerini gizlerler. Nasıl ki hayız görmeyen kadın, gerçek kadın sayılmazsa, kerameti olmayan kişi de rical ve velî sayılmaz. Gizlenmesi esas olmak ve kevnîsinden çok hakîkîsine meyil şartıyla keramet, sofilerin ilimlerinde ve hayatlarında vardır. Ancak her isteyen kimsenin keramet göstermesi söz konusu değildir.
- Kerametlerde şeriata uygunluk aranır mı?
- Kerametlerde elbette şerîata uygunluk aranır. Özellikle kevnî ve manevî kerametin keramet olabilmesi için inanan insandan ve şeriat ölçüleri dahilinde olması gerekir. Varidat ve ilham türü vakıalarda da ölçü kitap ve sünnete uygunluktur. Şeyhlerin bir kısmı bu anlayışı şöyle sistematize etmişlerdir: "Gönlüme bir varid ve ilham geldiği zaman ben şeriat ölçülerine göre iki şahid isterim. Eğer iki şahidi yoksa kabul etmem. Bu iki şahid kitap ve sünnettir.
- Bir müşid-i kamil aynı anda bir kaç yerde görülebilir mi?
- Keramete inanan ve bunun Allah'ın bir ikramı olduğunu kabul eden kimseler için böyle birşeyin varlığını kabul kolaydır. Fakat hedef ve amaç bunlarla uğraşmak değildir. Hz. Süleyman'ın veziri Asaf b. Berihiya'ya Sabâ melikesi Belkıs'ın tahtını göz açıp kapayacak bir zamanda Kudüs'e getirme imkanı veren Allah, elbette salih ve velî kuluna dilerse böyle bir güç verebilir. Buna inanırız. Ancak bunu mutlak bir üstünlük gibi saymak, bir takım iltibaslara yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Sonuçta bir zatın kemalinin ölçüşü, bu tür olağanüstülüklere bağlanırsa, işte yanlışlık buradadır. Her türlü kemal, güzellik ve olağanüstülük sadece Allah'tandır. Allah dilerse kullarını buna mazhar kılabilir. Ehl-i sünnet tasavvufunda anlayış budur.
- Ölü veya diri bir şeyh, müridin veya başka bir kişinin kalbinden geçeni ve gıyabî hallerini bilebilir mi?
- Bir şeyhin, müridin gönlünden geçeni bilmesi bir telepati gibi görülmemeli ve bunun Hakk'ın gönle ilham etmesi sonucu olabilecek bir olay olduğuna inanılmalıdır. Ya da en azından bir öğretmenin tecribesi sonucu karşısına gelen talebeyi tanıması gibi insanların ruhî tecribe sonucu elde ettikleri bir beceri olarak değerlendirilmelidir. Çok özel anlamda mürşidlerin Allah'ın kendilerine bildirmeleri sonucu zaman zaman müridlerinin gönlünden geçenlere aşina oldukları vaki'dir. Bu tamamen Allah'ın bir inayetidir. Şeyhin bizzat şahsına aid bir durum değildir. Çünkü gönüllerde saklı olanları bilen ancak Allah'dır.(bk. Ğafir, 40/19) Dolayısıyla bildirecek olan da O'dur. Ölmüş ve beşerî faaliyetleri sona erene bir insanın böyle bir şeye ıttılaı ise tamamen vehbî ve manevî bir haldir. Tasavvufî bakımdan üzerinde durulması gerekli olan bir hal de değildir.
- Menâkıb kitaplarında geçen Kur'an ve sünnete ters menkıbe ve kerametler hakkında ne dersiniz? Tayy-i mekan, denizden yürüyerek geçmek, kalplerdekini bilmek gibi şeyler nasıl olabiliyor?
- "Menâkıb kitaplarında geçen, Kur'an ve sünnete ters gibi görünen menkıbe ve kerametler" ibaresiyle neyi kasdettiğinizi keşke örnekle belirtmiş olsaydınız; konu daha iyi anlaşılmış olurdu. Eğer bunlarla haramları helal, helalleri haram yapan menkıbe ve kerametleri kasdediyorsanız, onlar için söz söylemeye bile hacet yoktur. Ancak bununla kasdedilen tayy-i zaman ve tayy-i mekan türü şeylerse bunların Kur'an'a ters olduğunu gösteren bir delil yoktur. Tayy-i zaman ve tayy-i mekan türü kerametlere İbn Teymiye gibi bazı alimler karşı çıksa bile, ulema ve meşayhın ekserisi, Hz. Peygamber'in zaman ve mekan boyutlarını aşan, "mi'rac" mucizesine istinaden bunu kabul ederler. Çünkü her ümmete, peygamberlerinin mücizesi keramet olarak verilir.
- "Şiş batırma" tarzında gösterilen keramet hakkında ne dersiniz? Bir tebliğ metodu olarak görülebilir mi? Gösterilerden riya oluşmaz mı?
- Genellikle Rifaîlerin, bazan Kadirîlerin zikir sırasında yaptıkları "şiş batırma" işine Rifaîlerin kendileri "bürhân" adını vererek keramet olarak değerlendirmekten çekinmektedirler. Olayın tarikatın kurucusu Ahmed Rifaî'ye kadar uzanan bir hikayesi var. Rivayete göre Ahmed Rifaî, hacc amacıyla Hicaz'a geldiğinde Medîne-i Münevvere'de Ravza-i mutahhere'yi ziyaret etmiş, Allah Rasülü'ne: "es-Selamü aleyke yâ ceddî" (Selam sana dedeciğim) diye selam vermiş, kendisine kabr-i Nebî'den: "Ve aleyke 's-selam ya veledî" (Selam sana olsun ey torunum), diye cevap verilerek mübarek bir el uzanmıştı. O da uzanan mübarek eli öpmüş, çevrede bulunan mürîdan ve ihvan bu olayın şahidi olmuşlardı. İşte bu güzel tabloyu seyredenlerin, olayın cezbesi ile muhtelif yerlerine kılıç ve şiş vurdukları ve Rifaîlerdeki bu adetin buradan geldiği söylenir. Başlangıcı ta o dönemlere dayandırılan bürhân adeti, Rifaî tekkelerinde sessiz sedasız kendi muhib ve müntesibleri arasında icra edildiğinde hiç mesele yoktu. Ancak iş medyatik plana çekilip milyonların gözü önünde icra edilmeye başlayınca tartışmalar gündeme geldi. Olay çarpıtılıp din ve tarikat öcü gibi gösterilmeye çalışıldı. Bürhân tarikat muhitlerinde bir sevgi ve kaynaşma vesilesi gibi görülerek tebliğ aracı olarak düşünülse bile milyonlar ve kitleler için asla öyle düşünülemez ve düşünülmemelidir. Bugün kitlelere böyle bir gösteri sempatik olmaktan çok antipatik gelir. Zaten insanlar din ve tarikata bir takım olağanüstülüklerle değil, din ve tasavvufun güzelliklerini görüp dünya ve ahiret mutluluğunu kazanmak için girmelidirler.
Kerâmet
15 Ekim 2011 Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın 'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmetismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l Islamiyye, Beyrut (ty), s. 24).
selatuselam.com›islami-bilgi-kaynaklar/keramet…
Kerâmet
Değerli, üstün, güzel ve ikrâm. Istilahda; "mü'min ve salih kimsenin eli üzere cereyan eden harikulâde hal" anlamındadır.
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın 'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l Islamiyye, Beyrut (ty), s. 24). Burada "harikulâde hal"den maksat, vuku buları olayın, genel-geçer tabiat kanunlarının dışında cereyan etmesidir.
Haddizatında kâinata hâkim olan düzen ve intizam, harikuladelikten çok daha mükemmel bir olaydır. Bu sebepledir ki yüce : "Eğer her ikisinde-yerde ve gökte- 'tan başka ilahlar bulunsaydı, onların her ikisi de harap olurdu" (el-Enbiyâ, 21/22) buyurarak kâinata hâkim olan düzen ve intizâmı kendi birliğine delil getirmiştir. Harikulâdeliğin insanlar tarafından önemsenmesi, her gün onları müşâhede etmeleri sebebiyle kâinata hâkim olan bu mükemmel kanunlara karşı alışkanlık kazanmalarından kaynaklanmaktadır.
Tabiat kanunlarının yaratısı olduğuna göre onları değiştirmek de O'nun kudretindedir "Göklerin ve yerin hükümranlığı 'ındır. , her şeye Kadirdir" (Âlu Imrân, 3/189). O halde harikulâdeliğin mümkün olup olmadığını tesbit etmek için O'nun bize gönderdiği kitaba müracaat etmemiz gerekir.
Ilimler, özellikle Meryem sûresinin 24-26. âyetlerini, Kehf sûresinin 16-17. âyetlerini ve Âlu Imrân sûresinin 37. âyetini kerâmete delil olarak zikrederler (bk. Râzî, et- Tefsiru'l Kebîr, Tahran (t.y), VIII, 30; EbusSuûd, Irşâdü'l-Aklı's-Selîm, Kahire (t.y), II, 31; Tabatabâî, el-Mizân fi Tefsîri'l-Kur'an, Kum (t.y), III, 174-175)
Hz. Süleyman'ın vezirlerinden birinin Belkıs'ın tahtını Yemen'den Filistin'e göz açıp kapamadan getirmesi (en-Neml, 27/40), Kehf sûresinde anlatıları ashâb-ı kehf kıssası salih insanların kerâmetine örnektir (el-Kehf, 18/9-25). Meryem sûresinde Hz. Meryem'in kuru hurma ağacını sallaması sonucu yaş hurmaların düşmesi hadisesi de Hz. Meryem'in kerametlerindendir. (Meryem, 19/19).
Hadis-i şeriflerde bu konudaki rivayetler ise şöyledir: Abd b. Cüveyîn henüz beşikte olan bir çocukla konuşması (Buhârî, Enbiyâ, 48). Sahibiyle konuşan inek kıssası (Buhârı, Enbiya, 54). Hz. Ömer'in Medine'den Nihavend'deki Islam ordusunun kumandanı Sarıye "dağa çık diye seslenmesi" ve Sarıye'nin bunu duyması (Aclûnî, Keşfu'l-Hafa, II, 380-381).
u Teâlâ Âlu Imrân sûresindeki âyet-i kerîmede şöyle buyurmaktadır: "Bunun üzerine Rabb'ı onu Meryem'i- güzel bir şekilde kabul etti. Onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriyya'yı da ona bakmağa memur etti. Zekeriyyâ ne zaman (Meryem'in bulunduğu) mikraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu: ‚Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?' dedi. O da: ‚Bu tarafından. Şüphesiz , dilediğine hesapsız rızık verir' dedi.' (Âlu Imrân, 3/37).
Âyette Hz. Meryem'e verilen bir rızıktan bahsediliyor. Üzerinde duracağımız husus, bu rızkın nereden gelmiş olabileceğidir. Tabiî yollardan mıydı, yani tabiat kanunlarına uygun bir şekilde mi, yoksa harikulâde bir yoldan mı geliyordu? Âyetin ifade uslûbu ve onu takip eden âyette Hz. Zekeriyya'nın duası, rızkın harikulâde gelmiş olduğunu destekler mahiyettedir. Şöyle ki: Eğer harikulâde bir yoldan gelmemiş olsaydı, bunun Hz. Meryem'i övme makamında zikredilmesinin bir anlamı olmazdı (Râzî, a.g.e, VIII, 30; Âlûsî, Rûhu'l-Meânî, Beyrut (t.y.), III. 144).
Hz. Zekeriyyâ'nın duası meselesine gelince, Hz. Zekeriyyâ yaşlanmış ve hanımı da çocuk getirmekten kesilmişti (Âlû Imrân, 3/40). Ancak Hz. Meryem'e gönderilen bu rızka şahit olunca: "Rabbim bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin" (Âlu Imrân, 3/38). Şeklinde dua etmiştir. Onun oracıkta bu dua ile 'tan kendisine temiz bir nesil vermeyi istendiğinde bulunması anlamlıdır. Birçok müfessirin de belirttiği gibi, Hz. Meryem için vukubulan bu olağanüstü hadiseyi görünce, hanımı çok yaşlanmış ve çocuktan kesilmiş olmasına rağmen bir çocuklarının olması arzusu içine düşmüş ve 'a bu niyazda bulunmuştur (Fahrüddin er-Razî, a.g.e, VIII, 30; Ebu's-Suûd, II, 31).
Ayrıca rızık kelimesi âyette nekre (belirsiz) olarak zikredilmektedir ki bu, o rızkı tazıme delalet eder. Yani alışılmışın ve beklenenin dışında bir rızık olduğuna işaret vardır (Râzı; a.g.e., VIII, 30; Ebu's-Suûd, a.g.e., II, 30).
Netice olarak bir harikulâdelikten bahsedilmektedir. Salih bir kimsenin eli üzere bir harikulâdeliğin yani kerâmetin vuku bulması mümkündür. Ancak kerâmetin hak olması, her velının bu türden kerâmetlerinin mevcut olmasını gerektirmez. Velâyet, bu tür bir olağanüstülüğe muhtaç değildir (Ibn Ebi'l-Izz el-Hanefî, Şerhu Akide fi't-Tahâviyye, Beyrut 1392 s. 561). Nitekim sahabeden birçoğunun bu tür bir kerâmeti yoktur (Muhammed Fahr Şakfe, et-Tasavvuf Beyne'l Hakk ve'l-Halk, Suriye 1971, s. 103).
Kerâmet hak olmakla birlikte, halkın bu tür olaylara aşırı merak duymaları ve kimi çevrelerin şeyhlerinin propagandası için kerâmet konusunu basamak olarak kullanmaları, kerâmeti olduğundan farklı sınırlara taşımıştır. Gerek Kur'an'dan ve gerek Sünnet'ten keramete delil olarak zikredilen nasslar incelendiğinde bu tür olağanüstülüklerin, ancak salih kişinin bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması durumunda sözkonusu olabildiği, her zaman böyle bir şeyin vuku bulmadığı görülecektir. Ayrıca böyle bir kerâmetin vuku bulması, salih kişinin ne iradesi ve ne de bilgisi dahilinde olan bir husustur. Vuku bulduğunda da, salih kişinin o sıkıntısını hafifletmek veya yok etmek; o sıkıntıyı atlatmak için bir çıkış yolu şeklindedir.
Kerâmetin çekildiği en tehlikeli alanlardan biri, hiç şüphesiz, salih kişinin gaybı bildiği, kalbleri okuduğu şeklindeki kanaattır.
5 Şubat 2012 Keramet sözlükte, ikram manasına gelir. Dini kavram olarak ise, mü'min ve sâlih bir kimsede meydana gelen harikulâde haller anlamını taşır.
ruhani.net›tasavvuf/798-keramet-ve-istidrac.html
Keramet ve istidraç
İnsanlar tarafından birbirine en çok karıştırılan kavramlar arasında "keramet" ve "istidrac" ıstılahları bulunur. Görünüşte birbirlerinin aynı gibi görülen, hatta bu yüzden pek çok saf niyetli insanların aldanmasına yol açan, ama aslında birbirleriyle taban tabana zıt iki kavramdır.
Keramet sözlükte, ikram manasına gelir. Dini kavram olarak ise, mü'min ve sâlih bir kimsede meydana gelen harikulâde haller anlamını taşır. Ayrıca keramet, sûfilerin hayatlarında görülen harikulâde davranışlar olarak tarif edilmiştir.
İki çeşit keramet vardır;
Kevnî (maddî–surî) kerâmet; Deniz üzerinde yürümek gibi.
Hakîkî (ilmî–manevî) kerâmet; İlim, irfan ve ahlakla ilgili kerametler gibi.
Kerâmet konusunda evliyâ ve tasavvuf erbabı arasında kabul gören temel kurallar şunlardır;
1– Kerametin gizlenmesi esastır. Zira keramet, ALLAH'ın bir lütfüdür. Kâmil insan onunla değil, sadece kulluk vazifesiyle ilgilenir. Bu hususta şöyle denilmiştir:
"Su üzerinde yürürsen saman çöpü olursun. Havada uçarsan sinek olursun. Bir gönül ele al ki adam olasın."
2– Keramet değil, istikâmet esastır. Velî kerâmeti gaye edinmemelidir. Kâmil mürşidlerin hepsinde keramet zuhur etmez. Ama istikamet üzeredirler.
3– Keramete değil, Şeriate uymak asıldır. Beyazid Bistâmî der ki:
"Bir adamın havada bağdaş kurup oturacak kadar kerametlere sahip olduğunu gözlerinizle görseniz o adamın ALLAH'ın emirlerini, nehiylerini ve hudutlarını muhafaza ve Şeriata riayet hususunda nasıl hareket ettiğini inceleyinceye kadar ona inanmayınız."
4– Asıl keramet kötü huyları yok etmektir.
5– Keramet bir perde ve engel de olabilir. Keramete takılıp kalanlar gerçek vazifelerini ihmal ederler. Bu tehlikeyi sezen sûfîler, keramet vukû bulduğunda hiç olmamış gibi davranmışlardır.(1)
Kerametin bir benzeri olarak bazı olağanüstü özellikler bazan salih kimselerin dışında da görülebilmektedir. Bu gibilerde görülen böyle hallere "istidrac" denilmiştir.
KERAMET NEDİR?
Keramet ile istidrac hem madden hem de manen birbirlerine zıttır. Öncelikle keramete bakacak olursak; Keramet, mucize gibi, ALLAH'ın fiilidir. Keramet sahibi, kerametin ALLAH'tan olduğunu bilir ve ALLAH'ı kendisine bir himayeci ve gözetici olarak kabul eder. Bu yüzden tevekkülü ve imanı da fazlalaşır. Ancak, bazan ALLAH'ın izniyle gösterdiği kerametlerin farkına varabilir, bazan da varamaz. Aslında en uygun ve münasib olanı da farkına varmamasıdır.
İSTİDRÂC NEDİR?
İstidrâc ise, gaflet içinde iken bir takım gaybî olayların ve hadiselerin insana görünmesiyle veya kendisinden bir takım garib fiillerin görülmesiyle gerçekleşir. İstidrac sahibi, nefsine güvenmesi ve o olağanüstülükleri kendisine bağlamakla enaniyeti ve gururu öyle fazlalaşır ki, 'İnnemâ ûtîtühû alâ ilmin'(2) demeye başlar.(3)
Görüldüğü gibi keramet ile istidrac arasındaki farkı ayırt edebilmek için eldeki en güvenilir ölçü, o kimsenin hal ve davranışlarıdır. İslam'ı yaşamayan, bir müslümanda bulunması gerekli özellikleri taşımayan fasık ve günahkâr kimselerde meydana geliyorsa, bu hal hiç şüphesiz istidractır.
KERAMET İSTİDRÂC'DAN NASIL AYIRT EDİLİR?
Keramet sahibi, İslami inançlara bağlı, şehevî ve nefsanî arzulardan uzak, gönül aynası berrak, namazda–niyazda olan kimsedir.
İslam âlimleri kerametin caiz olduğunu, bunun, velayet mertebesine ulaştığını iddia eden yalancıdan, gerçek olanı ayırmaya yarayan bir ölçü sayılabileceğini kabul etmişlerdir.
Tasavvuf erbabı, her ne kadar açıkça keramet göstermeye taraftar olmasalar da, inançsızlara karşı gerçeğin üstünlüğünü göstermek ve istidrac ehlinin sihir ve etkilerini hükümsüz hale getirmek, mü'minlerin kalplerinde oluşabilecek bir takım şüpheleri izale edebilmek için kerametin ızharına, yani açıkça gösterilebileceğine cevaz vermişlerdir.(4)
Eğer bilmeyerek harika bir hale mazhar olur da, bunu kendi nefsine değil, Rabbine verirse, o zaman ALLAH'a olan güveni ve imanı daha da artacaktır. Böylelikle ihlasına da herhangi bir halel gelmeyecektir.(5)
Ahiretin sonsuz ve hiç tükenmeyen meyvelerini bu geçici dünyada yemek istemeyen büyük zatlar, çoğu zaman keramete mazhar olmayı istememişlerdir. Hatta en sıkıntılı anlarında dahi, hizmet, meşakkat, musibet ve külfetleri hep hoş karşılamışlardır. Asla hallerinden şikâyet etmemişlerdir. "Elhamdülillahi alâ külli hâl" demişlerdir. Bununla birlikte kendilerine keşif, keramet, manevî zevk ve nurlar ikram edildiği zaman, İlahî bir iltifat olarak kabul etmişler, mümkün olduğunca insanlardan gizlemeye çalışmışlardır. Fahre ve böbürlenmeye değil, şükre ve kulluğa daha ziyade sarılmışlardır.
Bu hakikate binaen, velâyeti ve tarikatı isteyenler, eğer velâyetin bazı damlacıkları olan manevî zevkleri ve kerametleri esas hedef olarak kabul ederlerse, böyle bir hale mazhar olunca da kendini beğenmişlik hatasına düşerlerse, bakî ve ahirete ait meyveleri geçici dünya hayatında yeme gafletine düşmüş olurlar. Bunun da ötesinde, velâyetin adeta mayası olan ihlası kaçırmakla kalmazlar, ellerindeki velâyet mertebesinden de mahrum olurlar.(6)
Kaldı ki kerametlerin çoğunluğu ihtiyarî olarak değil, irade dışı gerçekleşir. Umulmadık bir yerden, beklenmedik bir tarzda İlahî bir ikram olarak kendisini gösterir. Yine keşif ve kerametlerin çoğunluğu seyr ü sülûk esnasında, tarikat berzahından geçilmesi sırasında, maddî sınırlamalardan bir derece soyutlanmak sayesinde gerçekleşir. Maddi alemde ise yine aynı tabiat kurallarına tabi olma söz konusudur.(7)
DİPNOTLAR:
1. Tasavvuf ve Tarikatler Tarihi, Dr. Mustafa Kara, 159–160, Istanbul–1985
2. "Bu Servet, bilgim sayesinde bana verilmiştir." Kasas, 28:78
3.Bediüzzaman Said Nursî, Kaynaklı–İndeksli Risâle–i Nur Külliyatı (RNK), Mesnevi–i Nuriye, C.2, İstanbul–1996, s. 1360–1361.
4.Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatler, İstanbul–1990, s. 139.
5. RNK, Mektubat, C.1, s. 359.
6. RNK, Mektubat, C.1, s. 565.
7. RNK, Mektubat, C.1, s. 368.
Dr.Veli SIRIM
Reyhangülleri - Şamil İslam Ansiklopedisi
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l İslamiyye, Beyrut (ty), s. 24).
KERÂMET
Değerli, üstün, güzel ve ikrâm. İstilahda; "mü'min ve salih kimsenin eli üzere cereyan eden harikulâde hal" anlamındadır.
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l İslamiyye, Beyrut (ty), s. 24). Burada "harikulâde hal"den maksat, vuku buları olayın, genel-geçer tabiat kanunlarının dışında cereyan etmesidir.
Haddizatında kâinata hâkim olan düzen ve intizam, harikuladelikten çok daha mükemmel bir olaydır. Bu sebepledir ki yüce Allah: "Eğer her ikisinde-yerde ve gökte- Allah'tan başka ilahlar bulunsaydı, onların her ikisi de harap olurdu" (el-Enbiyâ, 21/22) buyurarak kâinata hâkim olan düzen ve intizâmı kendi birliğine delil getirmiştir. Harikulâdeliğin insanlar tarafından önemsenmesi, her gün onları müşâhede etmeleri sebebiyle kâinata hâkim olan bu mükemmel kanunlara karşı alışkanlık kazanmalarından kaynaklanmaktadır.
Tabiat kanunlarının yaratısı Allah olduğuna göre onları değiştirmek de O'nun kudretindedir "Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır. Allah, her şeye kadirdir" (Âlu İmrân, 3/189). O halde harikulâdeliğin mümkün olup olmadığını tesbit etmek için O'nun bize gönderdiği kitaba müracaat etmemiz gerekir.
İlimler, özellikle Meryem sûresinin 24-26. âyetlerini, Kehf sûresinin 16-17. âyetlerini ve Âlu İmrân sûresinin 37. âyetini kerâmete delil olarak zikrederler (bk. Râzî, et- Tefsiru'l Kebîr, Tahran (t.y), VIII, 30; EbusSuûd, İrşâdü'l-Akli's-Selîm, Kahire (t.y), II, 31; Tabatabâî, el-Mizân fi Tefsîri'l-Kur'an, Kum (t.y), III, 174-175)
Hz. Süleyman'ın vezirlerinden birinin Belkıs'ın tahtını Yemen'den Filistin'e göz açıp kapamadan getirmesi (en-Neml, 27/40), Kehf sûresinde anlatıları ashâb-ı kehf kıssası salih insanların kerâmetine örnektir (el-Kehf, 18/9-25). Meryem sûresinde Hz. Meryem'in kuru hurma ağacını sallaması sonucu yaş hurmaların düşmesi hadisesi de Hz. Meryem'in kerametlerindendir. (Meryem, 19/19).
Hadis-i şeriflerde bu konudaki rivayetler ise şöyledir: Abd b. Cüveyîn henüz beşikte olan bir çocukla konuşması (Buhârî, Enbiyâ, 48). Sahibiyle konuşan inek kıssası (Buhârı, Enbiya, 54). Hz. Ömer'in Medine'den Nihavend'deki İslam ordusunun kumandanı Sariye "dağa çık diye seslenmesi" ve Sariye'nin bunu duyması (Aclûnî, Keşfu'l-Hafa, II, 380-381).
Allahu Teâlâ Âlu İmrân sûresindeki âyet-i kerîmede şöyle buyurmaktadır: "Bunun üzerine Rabb'ı onu Meryem'i- güzel bir şekilde kabul etti. Onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriyya'yı da ona bakmağa memur etti. Zekeriyyâ ne zaman (Meryem'in bulunduğu) mikraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu: 'Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?' dedi. O da: 'Bu Allah tarafından. Şüphesiz Allah, dilediğine hesapsız rızık verir' dedi.' (Âlu İmrân, 3/37).
Âyette Hz. Meryem'e verilen bir rızıktan bahsediliyor. Üzerinde duracağımız husus, bu rızkın nereden gelmiş olabileceğidir. Tabiî yollardan mıydı, yani tabiat kanunlarına uygun bir şekilde mi, yoksa harikulâde bir yoldan mı geliyordu? Âyetin ifade uslûbu ve onu takip eden âyette Hz. Zekeriyya'nın duası, rızkın harikulâde gelmiş olduğunu destekler mahiyettedir. Şöyle ki: Eğer harikulâde bir yoldan gelmemiş olsaydı, bunun Hz. Meryem'i övme makamında zikredilmesinin bir anlamı olmazdı (Râzî, a.g.e, VIII, 30; Âlûsî, Rûhu'l-Meânî, Beyrut (t.y.), III. 144).
Hz. Zekeriyyâ'nın duası meselesine gelince, Hz. Zekeriyyâ yaşlanmış ve hanımı da çocuk getirmekten kesilmişti (Âlû İmrân, 3/40). Ancak Hz. Meryem'e gönderilen bu rızka şahit olunca: "Rabbim bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin" (Âlu İmrân, 3/38). Şeklinde dua etmiştir. Onun oracıkta bu dua ile Allah'tan kendisine temiz bir nesil vermeyi istendiğinde bulunması anlamlıdır. Birçok müfessirin de belirttiği gibi, Hz. Meryem için vukubulan bu olağanüstü hadiseyi görünce, hanımı çok yaslanmış ve çocuktan kesilmiş olmasına rağmen bir çocuklarının olması arzusu içine düşmüş ve Allah'a bu niyazda bulunmuştur (Fahrüddin er-Razî, a.g.e, VIII, 30; Ebu's-Suûd, II, 31).
Ayrıca rızık kelimesi âyette nekre (belirsiz) olarak zikredilmektedir ki bu, o rızkı tazime delalet eder. Yani alışılmışın ve beklenenin dışında bir rızık olduğuna işaret vardır (Râzı; a.g.e., VIII, 30; Ebu's-Suûd, a.g.e., II, 30).
Netice olarak bir harikulâdelikten bahsedilmektedir. Salih bir kimsenin eli üzere bir harikulâdeliğin yani kerâmetin vuku bulması mümkündür. Ancak kerâmetin hak olması, her velinin bu türden kerâmetlerinin mevcut olmasını gerektirmez. Velâyet, bu tür bir olağanüstülüğe muhtaç değildir (İbn Ebi'l-İzz el-Hanefî, Şerhu Akide fi't-Tahâviyye, Beyrut 1392 s. 561). Nitekim sahabeden birçoğunun bu tür bir kerâmeti yoktur (Muhammed Fahr Şakfe, et-Tasavvuf Beyne'l Hakk ve'l-Halk, Suriye 1971, s. 103).
Kerâmet hak olmakla birlikte, halkın bu tür olaylara aşırı merak duymaları ve kimi çevrelerin şeyhlerinin propagandası için kerâmet konusunu basamak olarak kullanmaları, kerâmeti olduğundan farklı sınırlara taşımıştır. Gerek Kur'an'dan ve gerek Sünnet'ten keramete delil olarak zikredilen nasslar incelendiğinde bu tür olağanüstülüklerin, ancak salih kişinin bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması durumunda sözkonusu olabildiği, her zaman böyle bir şeyin vuku bulmadığı görülecektir. Ayrıca böyle bir kerâmetin vuku bulması, salih kişinin ne iradesi ve ne de bilgisi dahilinde olan bir husustur. Vuku bulduğunda da, salih kişinin o sıkıntısını hafifletmek veya yok etmek; o sıkıntıyı atlatmak için bir çıkış yolu şeklindedir.
Kerâmetin çekildiği en tehlikeli alanlardan biri, hiç şüphesiz, salih kişinin gaybı bildiği, kalbleri okuduğu şeklindeki kanaattır.
Keramet ve gaybı bilme meselesi:
Gaybı bilmekle ilgili iddianın asıl adı "keşf" olmakla birlikte bunun mümkün olduğu savunulurken hareket noktası kerâmet olarak gösterilmektedir.
Her insanın vukuundan önce hissettiği birtakım olaylar olmuştur. Ancak olay vuku bulmazdan önce kişideki o his, bilgi derecesine ulaşır mı? Ya da salih kişilerde bu his, bilgi derecesinde kesinlik kazanır mı? Bu soruya İslâm dini açısından cevap arıyorsak elbette müracaat edeceğimiz kaynak, Kur'an-ı Kerim olacaktır. Yüce Allah gayb bilgisiyle ilgili olarak şöyle buyurmaktadır:
"Gaybın anahtarı O'nun yanındadır. Onları O'ndan başkası bilemez" (el-En'am, 6/59)."De ki: Göklerde ve yerde Allah'tan başka kimse gaybı bilemez" (en-Neml, 27/63). Bu âyetler, Allah'tan başka kimsenin gaybı bilemeyeceğini açık açık ifade etmektedir. O halde mesele, Allah'ın gaybı insanlara bildirip bildirmeyeceğinde düğümlenmektedir. Yüce Allah gayb bilgisiyle ilgili olarak şöyle buyurmaktadır: "(O bütün) gaybı balendir, gaybına kimseyi muttali kılmaz. Ancak peygamberlerden, bildirmek istediği bunun dışındadır" (Cin, 72/26-27).
Âyet, bu konuda peygamberleri istisnâ etmekte ve onların bilmesini de, Allah'ın irâde ve dilemesine bağlamaktadır. Allah, gayb konusunda peygamberlerine neyi bildirirse, sadece onu bilirler, onun dışında kalanı onlar da bilemezler. Nitekim Kur'an-ı Kerim'de peygamberimizin dili üzere şöyle buyurulmaktadır.
"De ki: 'Ben size, Allah'ın hazineleri yanımdadır, demiyorum. Gaybı da bilmem; size ben meleğim de demiyorum. Ben, sadece bana vahyolunana uyuyorum. 'De ki: 'Körle gören bir olur mu? Düşünmüyor musunuz?" (el-En'âm, 6/50).
Kalb okuma meselesine gelince, bunun da mümkün olmadığı nasslarda açıkça belirtilmiştir. Savaşta yere düştükten sonra kelime-i şehadeti getiren kişiyi öldüren Halid b. Velid'i hesaba çeken Peygamber (s.a.s) Hz. Halid'in: "Korktu da bundan dolayı kelime-i şehadeti getirdi" demesi üzerine Peygamber (s.a.s): "Kalbini yarıp baktın mı?" diyerek kalbdekine muttali olmanın mümkün olmadığını bildirmiştir (Ebû Dâvud, Cihad, 95; İbn Mâce, Fiten, 1).
Hz. Ömer, Medine'de bir cenaze olduğunda Hz. Peygamber (s.a.s)'den münafıklar hakkında bilgi sahibi olan Huzeyfe b. Yemân'ı gözetler ve onu cemaat arasında görmezse ölünün münafık olmasından şüphelenerek cenaze namazına katılmazdı (Tecrid-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, Ankara 1972, II, 468). Demek ki Hz. Ömer (r.a) da kimsenin kalbini okumuş değildir.
Netice itibariyle kerâmetin sınırlarını gaybı bilmek ya da kalb okumak gibi sınırlara kadar genişletmek, nasslarla bağdaşmayan bir durumdur.
Bu konudaki bir diğer mütalaa Hz. Peygamber bir hadis-i serifinde "mü'minin ferasetinden sakının Çünkü o Allah'ın nuru ile bakar" (Tirmizî, Tefsîru sûre, 15/6). Âyet-i kerimesinde işaret edildiği gibi, salih bir mü'min ferasetiyle karşısındakinin bazı durumlarını sezebilir. Nitekim yolda yürürken bir kadına bakan bir adam Hz. Osman'ın yanına girince, Hz. Osman (r.a) "biriniz içeri giriyor ve iki gözünde zina eseri gözüküyor" der. Bunun üzerine adam "Rasûlullah'dan sonra bir vahiy mi geliyor yoksa" diye sorar. Hz. Osman "hayır, ancak mü'minin feraseti vardır" der (Nebhânî, Huccetu'l-lahi 'ale'l-Alemîn, s. 862).
Durum bu noktadan değerlendirilince gaybı bilmenin sınırlarının iyi belirlenmesi gerekir. Yukarıda verilen ölçüler çerçevesinde diyebiliriz ki. her hangi bir kimseyi harikulade olaylar göstermesi nedeniyle, onun veli olduğuna hüküm veremeyiz. Gösterdiği olağanüstü halin de kerâmet olduğunu kabul edemeyiz. Önce bu kimsenin İslâm'a bağlılık derecesine ve Allah'ın şerîatına bağlılık noktasına bakarız. Hakkında hükmümüzü öyle veririz. Nitekim herhangi meşru bir sebebe dayanmaksızın keramet izharına kalkışan kimsenin bu haline iyi gözle bakılmamış kötü görülmüştür. Halbuki en büyük kerâmet, Allah'ın şerîatı üzerinde istikamete olmaktır.
Abdullah et Tüsterî (r.a)'nin yanında kerametten söz edildiğinde şöyle der: "Ne kerâmeti, ne âyeti? Bir takım şeyler ki, zamanı geliyor, Allah (c.c) vakti geldiği için onları ortaya çıkarıyor. Fakat kerâmetin en büyüğü bilesiniz ki, budur: Kendisinde bulunan kötü huylarını, övgüye layık olan iyi huylarla değiştirmendir." Ebu'l Hasan Eş-Şâzelî de bu hususta şunları söylüyor: "Gerçek anlamda Kerâmet: Dosdoğru bir istikametten ibarettir. Bu istikameti de tam olgunluğa eriştirmektir. Bu ise iki temele dayanır. Allah'a gerçek manada iman etmekle ve Allah'ın Rasulünün getirdiklerine zâhirî ve bâtîni manada tabi olmakla sağlanır Kişiye düşen görev, bunları elde etmek için gayretini sarfetmesidir. Tek gayesi olmalı, oda bu iki amacı elde etmek. Fakat, olağanüstü olay anlamında Kerâmete gelince, muhakkik âlimler nezdinde buna itibar olunmaz. Çünkü bu, kimi zaman istikamette bir mertebe kazanmış olanın elinde meydana geldiği gibi, bazan istidrac kabilinden olur."
Ayrıca Allah'ın veli kulları, salih bir kimsenin elinde meydana gelen keramete veya kerametlere itibar etmezler ve gösterilen bu kerâmetlerin o kimsenin üstünlüğüne bir delildir, diye de kabul etmezler. Bu hususta İmam Yafiî şöyle der: "Elinde kerâmetler zuhûr eden her bir kimsenin velilerden olması gerekmez. Bu kimselerin, kerâmet göstermeyenlerden daha üstün olduklarının bir delilidir denilemez, Böyle bir iddia ileri sürülemez. Kerâmet göstermeyen öyle kimseler var ki, kerâmet gösterenlerden çok faziletlidirler ve üstündürler. Zira gerçekte kerâmet, bazen sâhibinin yakînini takviye için ortaya çıkmış olabilir. O kimsenin doğruluğuna ve faziletine bir kanıt olabilir. Ancak bu kerâmet o kimsenin efdâl yani en üstünlüğüne bir kanıt değildir. Zira efdaliyyet yani en üstünlük yakınî anlamda bir iman ve tam anlamıyla Allah'ı tanımakla mümkündür" (bk. Abdullah el- Yâfiî Kitabu Neşri'l-Mehâsini'l-Galiyye, s. 119)
Kerâmet: Mucize arasındaki farklar
Keramete karşı çıkan âlimler, kerâmet mümkün olduğu takdirde mucizeyle karışacağı ve harikulâdelikler gösteren kimsenin peygamberlik iddiasında bulunabileceği noktasından hareketle kerâmete karşı çıkmışlardır. Peygamberler döneminde, peygamber olmayan kimselerin gösterdikleri harikuladelikleri anlatan nassları yorumlarken de, bu harikulâdeliklerin haddizatında o dönemde yaşayan peygamberlerin birer mucizesi olduklarını ve peygamberlerin ölümünden sonra artık bu tür harikulâdeliklerin cereyan etmediğini ileri sürerler (Bu konuda daha geniş bilgi için bk. İbn Hazm, el-Fisal fi'l-Milel ve'n-Nihal, Beyrut 1975, V, 9-11)
Kerâmeti kabul edenler ise, kerâmet ile mucize arasında birtakım farkların bulunduğunu, bunları biribirine karıştırmanın mümkün olmadığını söylerler. Aralarındaki farklar ise, özet olarak şöyledir:
a- Mucize, peygamberin peygamberliğini ispat ettiğinden yapılması gerekli olduğu halde kerâmette aslolan gizlenmesi ve açığa vurulmamasıdır (Kuşeyri, er-Risâletü'l-Kuşeyri) ye, Mısır (t.y.), II, 660).
b- Peygamber, mu'cizesini mu'cize olarak takdim eder ve ona kesin olarak inanmak gerekir. Veli ise, gösterdiği harikulâdeliğin kerâmet olduğunu iddia edemeyeceği gibi başkası da kesin olarak 'bu kerâmettir' diyemez. Zira bu meydana gelen harikulâdelik bir aldatmaca olabilir (Kuşeyri, a.g.e., II, 661)
c- Mu'cize kerâmet için asıl, kerâmet ise mu'cizenin bir fer'idir. Kişinin eli üzere kerâmetin zuhur etmesi, o kişinin peygambere ittibâının bereketiyledir. Böylece kerâmetler, aslında peygamberlerin mucizelerine dahildirler (İbn Teymiyye, el-Furkan beyne Evliyai'r-Rahmân ve Evliyâi'ş-Şeytan, Beyrut 1390 h. s. 124).
Bu sebepledir ki kerâmet, ancak şerîata bağlı kimselerden sadır olur. Şerîata bağlı olmayan kimselerin gösterdiği harikulâdelikler kerâmet değildir. Ayrıca kerâmetin kendisi, mubah olan şeyler cinsinden olmalıdır. Kerâmette şerîatın emirlerine muhalif unsurlar bulunamaz.
Kerâmet, ilmin yollarından sayılmaz ve başkalarına delil olamaz. Hele onu, kişinin masumiyetine ve söylediği herşeyin doğruluğuna yormak, İslâm'ın prensipleriyle taban tabana zıttır (İbn Teymiyyle, a.g.e., s. 48-49)
M. Sait ŞİMŞEK
Keramet [ KERAMET ve KERAMET GÖSTERMEK<br><br>Keramet, kerem...
İki çeşit keramet vardır. 1.Kevni (maddi-suri) keramet: Denizde yürümek , havada uçmak vs. gibikerametler. … 4. Keramet kötü huyları yok etmektir, 5. Keramet bir hicaptır.
yahyaefendi.com›default.aspx…
KERAMET ve KERAMET GÖSTERMEK
Keramet, kerem, ihsan, lütuf gibi anlamlara gelen keramet tasavvufta,’’Sufilerin hayatlarında görülen harikulade olay ve davranışlar’’ için kullanılan bir tabirdir. Havada uçmak, denizde yürümek, kısa bir süre içinde bir yerden başka bir yere gitmek gibi. Bu gibi harikulade haller peygamberlerden zuhur ederse buna’’mucize’’, küfür ehli kimselerden zuhur ederse buna ‘’istidrac’’ denir. Velinin gösterdiği her keramet aynı zamanda onun peygamberinin bir mucizesidir.
Keramet’in hak olduğu konusunda sufiler tarafından şu iki ayet delil olarak kullanılmaktadır. Hz.Süleyman’ın veziri Asaf bin Barhiya’nın göz açıp kapama gibi kısa bir zamanda Belkıs’ın tahtını getirmesi (KK, Neml/40), Hz.Meryem’in mabede girişinde yanında hazır bir rızık bulunması (KK, Al-i İmran/37). Hadislerde, geçmiş velilerin ve önceki ümmetlerdeki bazı kişilerin kerametleri nakledildiği gibi sahabenin de birçok kerameti bize kadar ulaşmıştır.
Abbad b. Bişr ile Useyd b. Hudayr karanlık bir gecede Rasulullah’ın yanından ayrılmışlar, birinin bastonunun ucu evlerine varıncaya kadar önlerini kandil gibi aydınlatmıltır.
Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur.’’ Üstleri başları toz toprak içinde eski elbiseli ve kendilerine önem verilmeyen nice insanlar vardır ki , Allah’ım şu işi şöyle yap diye yemin etseler Allah onları yeminlerinde yalancı çıkarmaz.
Keramete, sufinin bağlı bulunduğu peygamber’in bir mucizesi olarak bakanlar da vardir.
İki çeşit keramet vardır.
1.Kevni (maddi-suri) keramet: Denizde yürümek , havada uçmak vs. gibi kerametler.
2. Hakiki (ilmi-manevi) keramet: İlim, irfan ve ahlakla ilgili olan kerametler, Müridlerin hallerini müsbet olarak geliştirmek, hikmet ve bilgisiyle etkili olmak insanlar daki kötü huyları gidermek gibi.
Keramet konusunda sufilerin genel kanaatlerini şöyle özetlemek mümkündür.
1. Kerameti gizlemek esastır,
2. Keramet değil istikamet esastır,
3. Keramete değil şeriata uymak esastır,
4. Keramet kötü huyları yok etmektir,
5. Keramet bir hicaptır.
Bütün bunlara rağmen cahil sufiler en çok istismar ettikleri konulardan biride keramettir. Müridler şeyhleri için en tabii olayları bile keramet olarak yorumlamışlardır. Bu konuda darb-ı mesel halini almış olan şu beyit meşhurdur.
‘’Şeyh uçmazsa kerametle eğer
Mürid uçurur ta be kamer.’’
İSLAMDERGİSİNDEN
Kur’an’da Evliyanın Kerametine Dair Âyetler Var mıdır?
kızıl çiçek Bu hususta gerek Esahab-ı Kehf’ ile ilgili ve gerekse hz. Meryem’le ilgili kerametler mevcut ayetlerde belirtilmiştir. Ashâb-ı Kehf kıssasında zikredilen husus Kur’an’da mealen:
-“Onlara baksaydın görürdün ki, güneş doğduğu zaman mağaralarının sağ tarafına yönelir, battığı vakit de onların sol yanını kesip giderdi. Kendileri ise oranın geniş bir yerinde idiler. Bu, Allah’ın AYETLERİNDENDİR.
Allah kime hidâyet ederse işte o, doğru yola erdirilmiş, küni de şaşırtırsa artık onun için hiçbir zaman irşad edici bir yâr bulamazsın. Sen onları uyanık kimseler sanırsın. Halbuki onlar uyuyanlardandır.
Biz onları gâh sağ yanma, gâh sol yanına çeviriyorduk. Köpekleri de mağaranın giriş yerinde iki kolunu uzatıp yatmakta idi. Üzerlerine tırmanıp da hallerini bir görseydin, mutlaka onlardan yüz çevirir, kaçardın ve her halde için, onlardan korku ile dolardı. Onlar mağaralarda üç yüz sene eğleştiler. Buna dokuz yıl daha kattılar.” ( Kehf, 17, 18, 25 )
Hz. Meryem’in kıssasında kuru hurma ağacının meyve vermesi ile ilgili âyet:
“…Hurma ağacını kendine doğru silk, üstüne derilmiş taze hurma dökülecektir.” (-Meryem, 25 )
Zekeriyya’nın (a.s.), Hz. Meryem’in yanına girdiğinde, O’nun yanında rızıklar bulduğunu; kendisinden başka kimsenin girmediği bu yerde bulunan erzakın nereden geldiğini Hz. Meryem’den sorduğunda : “Allah’ın indinden” cevabıyla ilgili âyet:
-“…Zekeriyya ne zaman kızın bulunduğu mihraba girdiyse, O’nun yanında bir yiyecek buldu: “Meryem! bu sana nereden geliyor?” dedi. O da : “bu Allah tarafından, şüphe yoktur ki Allah kimi dilerse ona sayısız rızık verir” derdi.” ( Âli İmran, 37 )
Hz. Süleyman’ın veziri Asaf b. Berhiya’nın bir anda Belkıs’ın tahtını Yemen’den Filistin’e getirmesini anlatan kıssa :
- “Nezdinde kitaptan bir ilim bulunan zat: “Ben dedi, onu sana gözün kendine dönmeden (gözünü yumup açmadan) evvel getiririm.” ( Neml, 40 )
Kerametle ilgili Hadisi şerifler:
1-Hz. Ebu Bekir’in(r.a.) pek çok misafirine yemek verdikten sonra, artanların eskisinden fazla olduğu haberi.
2-Hz. Ömer’in (r.a.) Medine’de, minber üzerinde hutbe okurken, İslâm orduları komutanı Sariye’yi, düşman kuvvetlerinin kuşattığını görerek,” Ya Sariyel cebel”diye dağa çekilmesi için seslenişi ve Sariye’nin bu sesi çok uzaklardan işiterek yerine getirmesi hadisesi.
3-Hz. Osman’ın(r.a.) kendisini ziyarete gelenler içinde, birinin gözünde zina eseri bulunduğunu haber vermesi.
4-Hz. Halid b. Velid’in (r.a.) zehir içtiği halde, hiç tesir etmemesi
Herkese hidayet Allah’tandır.
Vesselam.
XXX
Kur’an’da Keramet ve Velilik Var mıdır?
kuranimgSORU: Bazı felsefeci yazarlarKur’an’da velilik (evliyalık) ve onların kerametleri ilgili bir âyet olmadığını iddia ediyorlar bu iddiaları doğru mudur?
CEVAP: Velilik ve kerametin Kur’an ve Hadis-i şeriflerdeki yerlerini belirlemeden önce; “Mu’cize, Evliya ve Keramet” ne demektir? Bunlarla ilgili kısa bir bilgi verdikden sonra inşaallah, ilgili soruların cevaplarına geçilecektir.
Mu’cize, peygamberlerin, peygamberliğini isbat için -Allah’ın izniyle- meydana getirdiği olağanüstü hallerdir. Mucize ve keramet arasındaki fark, mu’cize peygamberlik iddiasında bulunan bir nebi veya rasul tarafından gösterilir ve mucizenin açığa çıkması gerekir.
Keramet ise, bir peygambere tabi olan Allah’ın salih kulları vesilesi ile meydana gelir ve gizlenmesi vâcibtir. Esasında her velinin kerameti tabii olduğu peygamberin mu’cizesidir. Allahu Teala, Mu’cizeyi peygamberler vasıtası ile kerameti ise, salih mü’minler sebebiyle yaratır. Keramet lügatte, keremin çoğulu olan ikramlar anlamına gelir. Istılahta ise, mü’minlerde meydana gelen olağanüstü hallerdir. Keramet evliyalığın şartlarından değildir. Zira, hiç kerameti olmayan velilerde mevcuttur. Yani kerametin her velîde mutlaka bulunması gerekmez. Keramet, kevnî ve ilmî olmak üzere ikiye ayrılır.
a-Kevnî Keramet, yani; hissi keramet olağanüstü olayların oluşumu ile bariz olur. Halkın keramet saydıklarıda budur. Bunlar, Allahu Tealanın tabiat kanununu değiştirerek yarattığı olaydır. İmam-ı Rabbani hazretlerininde haber verdiği gibi, kevnî kerametele karıştırılan sihir ve kehanetler kâfir ve fâcir kimselerde de meydana gelebildiği için, halk bazen kerametle sihiri birbirine karıştırmaktadır. Bu tür şeyler bu kötü kimselerde meydana geldiğinde bunlara İSTİDRAÇ denir. Ancak; cahil sufiler bu art niyetli kimselerde keramet benzeyen bu halleri görmeleri halinde bu sapıkları gerçek veli zannederek onlara tasavvuf adına teslim oluyorlar ve bu zındıkların her türlü gayri islami emirlerini yerine getirmeyi kendilerine vacip biliyorlar.
Bu tür kimselerin evliyalığına inanan temiz kalpli sufilere atfen deriz ki ; Beyazid-i Bistami hazretlerinin buyurduğu gibi o kimseler; Kur’an’a ve Sünnete tam tabi olmadıkları ve Rasulullah’ın ahlakını tam olarak yaşamadıkları sürece, bunlar havada uçarken ve dahi suyun üstünde yürürken görülse bile onların bu yaptıkları sihirden başka bir şey değildir.
b-İlmî Keramet: İlmi keramet Allahu Tealanın o veli kullarına verdiği öyle üstün bir haldir ki, büyük imam ve ikinci binin müceddidi büyük alim ve veli İmamı Rabbani hazretlerini buyurduğu gibi; kahinlerin ve sihirbazların ve kâfirlerin bunda asla nasipleri yoktur. İlmî keramet, Allahu Tealanın isim ve sıfatlarının nurları hakkındaki nurani tecellilerinin bilgileri ve aynel yakin olarak o halleri görmek ve tatmaktır. Bu bilgileri ilmel yakin bilmeye, aynel yakîn ve hakkel yakîn görüp tatmaya İlmî Keramet denir. Bu bilgilere hiçbir sapığın sapıklığını terk etmeden ve salih bir mü’min olarak yaşamadan ulaşması asla mümkün değildir. Ancak Allahu Tealanın hidayete erdirmek istedikleri müstesnadır.
Kerametin ve evliyalığın inkârı hususna gelince, evliyaların kerametlerini inkar etmek güneşi balçıkla sıvamak kadar aptallıktır. Bu münkirlik cehaletten kaynaklanmıyorsa kibirden kaynaklanıyordur. Akılları gözlerinin gördüklerinden öteye eremeyen bazı kibirli felsefeci yazarlar gaflete düşerek kibirsel saplantıları sebebiyle gerçekleri görmezlikten geldikleri için bu vartaya düşerler. Bunlar kibirleri sebebiyle; “Bizde eskilerin bildiklerini biliyoruz ” havasına girerek bir çukurun içindeki zavallı konumuna düşerler. Böyle havalara girmelerinin altında yatan sebepler ise, ilimlerinin yetmediği bir konuyu eksiklikmiş gibi göstererek dikkatleri üzerlerine çekmek isterler. Bir konuyu veya bir metni eleştirmek istediklerinde ise Kur’an’ı gerçek manada anlamadıkları halde, “Bu yazı Kur’anın değerlerine uygun değildir” derler veya; “Bu Kur’an’da var mıdır?”şeklinde sorular sorarak, müslüman halkı şaşırtarak manevi kargaşaya yol açmak isterler. Bilmek istemedikleri hususlar ise; bir konunun Kur’an’da olmasının yalnız kelime olarak değil, kelime veya anlam olarak aranacağıdır. Misal; “Kur’an’da rabıta var mıdır?” veya; “Kur’an’da evliya ve kerameti var mıdır?” gibi sorularla kendilerini üstün göstermek peşindedirler. Zira, buna ihtiyaçları çoktur.
Bunlara şöyle bir sual sorarız:
“Kur’an’da namaz, oruç, cenaze namazı gibi kelimeler geçmediği için yoksa, bu ibadetleri yok mu addediyorsunuz?
Yukarıda belirttiğimiz ifadeler, kelime olarak Kur’an’da geçmesede onların karşılığı olan anlamlar veya işaretler elbetteki vardır. Bu işaretlerin ve anlamların tam olarak kendisine açıklandığı kimse, iki cihanın efendisi Peygamber (aleyhisselam)Efendimizdir. Zira, Allahu Teala Kur’an-ı Kerimi tam olarak yalnız Resulüne açıklamıştır. Buna dair bir âyeti kerime, mealen:
-” (De ki ey Muhammed!) Allah, size Kitab’ı (Kur’ân’ı) açıklanmış olarak indirdiği halde, ondan başka bir hakem mi arayayım? Kendilerine kitap verdiklerimiz, o Kur’ân’ın, gerçekten Rabbin katından hak olarak indirilmiş olduğunu bilirler. O halde sakın şüphe edenlerden olma.” (enam-114)
Kur’an Peygamber(s.a.v.)Efendimize nazil olmuş ve sadece O’na açıklanmıştır. Eğer ki, Allahu Teala Kur’an’ı bütün kullarının anlayacağı kadar açık kılsaydı Rasulüne O’nu insanlara açıklamasını emreder miydi? Nitekim ilgili âyette Allahü Teâlâ buyuruyor ki, mealen:
-“İnsanlara açıkla diye Kur’anı sana indirdik.” (Nahl 44)
Rasulullah’ın dini mevzulardaki sözleri, Kur’an’ın açıklamaları olan hadis-i şeriflerdir. Hz. Ali(r.a.), Peygamber (s.a.v.) Efendimizin hadisi şeriflerini yok sayan Harici sapıklarının küfürlerine fetva vermiştir. Şimdilerde hadisi şerifleri kabul etmeyen bazı sözde ilahiyatçılar bu kategorinin neresindeler acaba?
Bu ve benzeri durumların münkiri olan bu adamlar itirazlarına gösterecekleri bir tek hadisi şerif dahi yoktur. Niye yoktur? Çünkü bu kibirli ve eksik bilgili zevatlar hadisleri inkar ederler de onun için.
Allahu Teala bir hususta ihtilafa düşüldüğünde onu Allah ve Rasulüne götürmemizi buyurmaktadır. Nisa Suresi 59 ayetinde buyurulmaktadırki, mealen :
-”Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygambere de itaat edin ve sizden olan emir sahibine de itaat edin. Eğer herhangi bir şeyde anlaşmazlığa düşerseniz; Allah’a ve ahiret gününe gerçekten inanıyorsanız, onu Allah ve Resulüne arz edin. Bu, daha iyidir ve sonuç bakımından da daha güzeldir.“ (Nisa-59)
Peygamber(s.a.v.) Efendimiz dünya hayatında olmadığına göre bir meselenin çözümü Kur’an’da açıkça belirtilmemişse, onun açığa kavuşturulması hadisi şeriflerde değil midir? Ehli sünnet uleması çözümü hadisi şeriflerde bulurlarken, neden bu hadis münkirleri kendi kısır akıllarına göre ayetlere anlam verip bilgisizliğin karanlığında hem kendileri, hem beraberlerinde bulunanları bu karanlığa çekmeye çalışmaktadırlar?
KUR’AN’da Velilikle İlgili Bir Ayet Yoktur” diyenlere cevaben:
Allah Teâlâ buyuruyorki mealen:
-“Haberiniz olsun ki Allah’ın velî kulları için hiçbir korku yoktur. Onlar mahzun da olacak değillerdir.” ( Yunus, 62 ) buyurmuştur.
-“Onlara baksaydın görürdün ki, güneş doğduğu zaman mağaralarının sağ tarafına yönelir, battığı vakit de onların sol yanını kesip giderdi. Kendileri ise oranın geniş bir yerinde idiler. Bu, Allah’ın AYETLERİNDENDİR. Allah kime hidâyet ederse işte o, doğru yola erdirilmiş, küni de şaşırtırsa artık onun için hiçbir zaman irşad edici bir yâr bulamazsın. Sen onlan uyanık kimseler sanırsın. Halbuki onlar uyuyanlardandır. Biz onları gâh sağ yanma, gâh sol yanına çeviriyorduk. Köpekleri de mağaranın giriş yerinde iki kolunu uzatıp yatmakta idi. Üzerlerine tırmanıp da hallerini bir görseydin, mutlaka onlardan yüz çevirir, kaçardın ve her halde için, onlardan korku ile dolardı. Onlar mağaralarda üçyüz sene eğleştiler. Buna dokuz yıl daha kattılar.”( Kehf, 17, 18, 25 )
Hz. Meryem’in kıssasında kuru hurma ağacının meyve vermesi ile ilgili âyet:
-“…Hurma ağacını kendine doğru silk, üstüne derilmiş taze hurma dökülecektir.” (-Meryem, 25 )
Zekeriyya’nın (a.s.), Hz. Meryem’in yanına girdiğinde, O’nun yanında rızıklar bulduğunu; kendisinden başka kimsenin girmediği bu yerde bulunan erzakın nereden geldiğini Hz. Meryem’den sorduğunda : “Allah’ın indinden” cevabıyla ilgili âyet:
-“…Zekeriyya ne zaman kızın bulunduğu mihraba girdiyse, O’nun yanında bir yiyecek buldu: “Meryem! bu sana nereden geliyor?” dedi. O da : “bu Allah tarafından, şüphe yoktur ki Allah kimi dilerse ona sayısız rızık verir” derdi.” ( Âli İmran, 37 )
Hz. Süleyman’ın veziri Asaf b. Berhiya’nın bir anda Belkıs’ın tahtını Yemen’den Filistin’e getirmesini anlatan kıssa :
-”Nezdinde kitaptan bir ilim bulunan zat: “Ben dedi, onu sana gözün kendine dönmeden (gözünü yumup açmadan) evvel getiririm.” ( Neml, 40 )
Kerametle ilgili Hadisi şerifler:
1-Hz. Ebu Bekir’in(r.a.) pek çok misafirine yemek verdikten sonra, artanların eskisinden fazla olduğu haberi.
2-Hz. Ömer’in (r.a.) Medine’de, minber üzerinde hutbe okurken, İslâm orduları komutanı Sariye’yi, düşman kuvvetlerinin kuşattığını görerek,” Ya Sariyel cebel”diye dağa çekilmesi için seslenişi ve Sariye’nin bu sesi çok uzaklardan işiterek yerine getirmesi hadisesi.
3-Hz. Osman’ın(r.a.) kendisini ziyarete gelenler içinde, birinin gözünde zina eseri bulunduğunu haber vermesi.
4-Hz. Halid b. Velid’in (r.a.) zehir içtiği halde, hiç tesir etmemesi
Bu hususta sahabi efendilerimize ait yazılacak daha nice kerametler vardır ki, bunların hepsini burada yazmanın imkanı yoktur. Herkese hidayet Allahu Tealadandır.
Değerli, üstün, güzel ve ikrâm. İstilahda; "mü'min ve salih kimsenin eli üzere cereyan eden harikulâde hal" anlamındadır.
Bazı âlimler, harikulâdelik şartını koşmaksızın Allah'ın evliyaya her türlü ikramına kerâmet ismini vermişlerdir (Seyyid Sabık, el-Akidetü'l İslamiyye, Beyrut (ty), s. 24). Burada "harikulâde hal"den maksat, vuku buları olayın, genel-geçer tabiat kanunlarının dışında cereyan etmesidir.
Haddizatında kâinata hâkim olan düzen ve intizam, harikuladelikten çok daha mükemmel bir olaydır. Bu sebepledir ki yüce Allah: "Eğer her ikisinde-yerde ve gökte- Allah'tan başka ilahlar bulunsaydı, onların her ikisi de harap olurdu" (el-Enbiyâ, 21/22) buyurarak kâinata hâkim olan düzen ve intizâmı kendi birliğine delil getirmiştir. Harikulâdeliğin insanlar tarafından önemsenmesi, her gün onları müşâhede etmeleri sebebiyle kâinata hâkim olan bu mükemmel kanunlara karşı alışkanlık kazanmalarından kaynaklanmaktadır.
Tabiat kanunlarının yaratısı Allah olduğuna göre onları değiştirmek de O'nun kudretindedir "Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır. Allah, her şeye kadirdir" (Âlu İmrân, 3/189). O halde harikulâdeliğin mümkün olup olmadığını tesbit etmek için O'nun bize gönderdiği kitaba müracaat etmemiz gerekir.
İlimler, özellikle Meryem sûresinin 24-26. âyetlerini, Kehf sûresinin 16-17. âyetlerini ve Âlu İmrân sûresinin 37. âyetini kerâmete delil olarak zikrederler (bk. Râzî, et- Tefsiru'l Kebîr, Tahran (t.y), VIII, 30; EbusSuûd, İrşâdü'l-Akli's-Selîm, Kahire (t.y), II, 31; Tabatabâî, el-Mizân fi Tefsîri'l-Kur'an, Kum (t.y), III, 174-175)
Hz. Süleyman'ın vezirlerinden birinin Belkıs'ın tahtını Yemen'den Filistin'e göz açıp kapamadan getirmesi (en-Neml, 27/40), Kehf sûresinde anlatıları ashâb-ı kehf kıssası salih insanların kerâmetine örnektir (el-Kehf, 18/9-25). Meryem sûresinde Hz. Meryem'in kuru hurma ağacını sallaması sonucu yaş hurmaların düşmesi hadisesi de Hz. Meryem'in kerametlerindendir. (Meryem, 19/19).
Hadis-i şeriflerde bu konudaki rivayetler ise şöyledir: Abd b. Cüveyîn henüz beşikte olan bir çocukla konuşması (Buhârî, Enbiyâ, 48). Sahibiyle konuşan inek kıssası (Buhârı, Enbiya, 54). Hz. Ömer'in Medine'den Nihavend'deki İslam ordusunun kumandanı Sariye "dağa çık diye seslenmesi" ve Sariye'nin bunu duyması (Aclûnî, Keşfu'l-Hafa, II, 380-381).
Allahu Teâlâ Âlu İmrân sûresindeki âyet-i kerîmede şöyle buyurmaktadır: "Bunun üzerine Rabb'ı onu Meryem'i- güzel bir şekilde kabul etti. Onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriyya'yı da ona bakmağa memur etti. Zekeriyyâ ne zaman (Meryem'in bulunduğu) mikraba girdiyse onun yanında bir yiyecek buldu: 'Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?' dedi. O da: 'Bu Allah tarafından. Şüphesiz Allah, dilediğine hesapsız rızık verir' dedi.' (Âlu İmrân, 3/37).
Âyette Hz. Meryem'e verilen bir rızıktan bahsediliyor. Üzerinde duracağımız husus, bu rızkın nereden gelmiş olabileceğidir. Tabiî yollardan mıydı, yani tabiat kanunlarına uygun bir şekilde mi, yoksa harikulâde bir yoldan mı geliyordu? Âyetin ifade uslûbu ve onu takip eden âyette Hz. Zekeriyya'nın duası, rızkın harikulâde gelmiş olduğunu destekler mahiyettedir. Şöyle ki: Eğer harikulâde bir yoldan gelmemiş olsaydı, bunun Hz. Meryem'i övme makamında zikredilmesinin bir anlamı olmazdı (Râzî, a.g.e, VIII, 30; Âlûsî, Rûhu'l-Meânî, Beyrut (t.y.), III. 144).
Hz. Zekeriyyâ'nın duası meselesine gelince, Hz. Zekeriyyâ yaşlanmış ve hanımı da çocuk getirmekten kesilmişti (Âlû İmrân, 3/40). Ancak Hz. Meryem'e gönderilen bu rızka şahit olunca: "Rabbim bana katından temiz bir nesil ver. Sen duayı işitensin" (Âlu İmrân, 3/38). Şeklinde dua etmiştir. Onun oracıkta bu dua ile Allah'tan kendisine temiz bir nesil vermeyi istendiğinde bulunması anlamlıdır. Birçok müfessirin de belirttiği gibi, Hz. Meryem için vukubulan bu olağanüstü hadiseyi görünce, hanımı çok yaslanmış ve çocuktan kesilmiş olmasına rağmen bir çocuklarının olması arzusu içine düşmüş ve Allah'a bu niyazda bulunmuştur (Fahrüddin er-Razî, a.g.e, VIII, 30; Ebu's-Suûd, II, 31).
Ayrıca rızık kelimesi âyette nekre (belirsiz) olarak zikredilmektedir ki bu, o rızkı tazime delalet eder. Yani alışılmışın ve beklenenin dışında bir rızık olduğuna işaret vardır (Râzı; a.g.e., VIII, 30; Ebu's-Suûd, a.g.e., II, 30).
Netice olarak bir harikulâdelikten bahsedilmektedir. Salih bir kimsenin eli üzere bir harikulâdeliğin yani kerâmetin vuku bulması mümkündür. Ancak kerâmetin hak olması, her velinin bu türden kerâmetlerinin mevcut olmasını gerektirmez. Velâyet, bu tür bir olağanüstülüğe muhtaç değildir (İbn Ebi'l-İzz el-Hanefî, Şerhu Akide fi't-Tahâviyye, Beyrut 1392 s. 561). Nitekim sahabeden birçoğunun bu tür bir kerâmeti yoktur (Muhammed Fahr Şakfe, et-Tasavvuf Beyne'l Hakk ve'l-Halk, Suriye 1971, s. 103).
Kerâmet hak olmakla birlikte, halkın bu tür olaylara aşırı merak duymaları ve kimi çevrelerin şeyhlerinin propagandası için kerâmet konusunu basamak olarak kullanmaları, kerâmeti olduğundan farklı sınırlara taşımıştır. Gerek Kur'an'dan ve gerek Sünnet'ten keramete delil olarak zikredilen nasslar incelendiğinde bu tür olağanüstülüklerin, ancak salih kişinin bir sıkıntıyla karşı karşıya kalması durumunda sözkonusu olabildiği, her zaman böyle bir şeyin vuku bulmadığı görülecektir. Ayrıca böyle bir kerâmetin vuku bulması, salih kişinin ne iradesi ve ne de bilgisi dahilinde olan bir husustur. Vuku bulduğunda da, salih kişinin o sıkıntısını hafifletmek veya yok etmek; o sıkıntıyı atlatmak için bir çıkış yolu şeklindedir.
Kerâmetin çekildiği en tehlikeli alanlardan biri, hiç şüphesiz, salih kişinin gaybı bildiği, kalbleri okuduğu şeklindeki kanaattır.
Keramet ve gaybı bilme meselesi:
Gayb, bilinmeyen demektir. Allah’tan başka kimse bilmez mealindeki ayet bu hakikati ihtar etmektedir.
Cin suresi 26. ayette Gaybı ancak Allah’ın bileceği ifade edilir. Ancak devamındaki ayette ise, razı olduğu kullarına gelecek ve geçmişten bilgiler vereceği haber verilir. Demek ki, Allah bildirirse Allahın sevgili kulları da bilebilir.
Öyleyse "Gaybı ancak Allah bilir" sözünü Allah bildirmezse kimse gaybı bilemez diye anlamak gerekir. Nitekim peygamberimiz kendinden sonra olacak ve önceden olmuş bazı olayları Allah’ın izniyle haber vermiştir.
Evet Allah kendi iradesi gereği bir sevgili kuluna ( Peygamber veya evliyaya ) gaybı bildirebilir. Bu zat-ı muhteremler de kablel- vuku bir hadiseyi haber verebilir. Yani bir hadise daha vuku bulmadan önce Allah başkalarına da bildire bilir. Bu durum Allah’ın hür iradesinin de delilidir. Şayet Allah’tan başka kimse bilmez, deyip peygamber ve evliyalarında gaybı bilemediğini iddia etsek o zaman hem ayetin sıhhatine de zarar vermiş hem de Allah’ın iradesinin de kayıtlanması anlamında bir fikri peşinen kabullenmiş olacağız. Bu ise, bizim itikatımıza terstir.
Vahiy sadece peygamberlere gelir. ilham ise Allah'ın veli ve sevgili kullarından herkese gelebilir.
Bu konudaki bir diğer mütalaa Hz. Peygamber bir hadis-i serifinde "mü'minin ferasetinden sakının Çünkü o Allah'ın nuru ile bakar" (Tirmizî, Tefsîru sûre, 15/6). Âyet-i kerimesinde işaret edildiği gibi, salih bir mü'min ferasetiyle karşısındakinin bazı durumlarını sezebilir. Nitekim yolda yürürken bir kadına bakan bir adam Hz. Osman'ın yanına girince, Hz. Osman (r.a) "biriniz içeri giriyor ve iki gözünde zina eseri gözüküyor" der. Bunun üzerine adam "Rasûlullah'dan sonra bir vahiy mi geliyor yoksa" diye sorar. Hz. Osman "hayır, ancak mü'minin feraseti vardır" der (Nebhânî, Huccetu'l-lahi 'ale'l-Alemîn, s. 862).
Durum bu noktadan değerlendirilince gaybı bilmenin sınırlarının iyi belirlenmesi gerekir. Yukarıda verilen ölçüler çerçevesinde diyebiliriz ki. her hangi bir kimseyi harikulade olaylar göstermesi nedeniyle, onun veli olduğuna hüküm veremeyiz. Gösterdiği olağanüstü halin de kerâmet olduğunu kabul edemeyiz. Önce bu kimsenin İslâm'a bağlılık derecesine ve Allah'ın şerîatına bağlılık noktasına bakarız. Hakkında hükmümüzü öyle veririz. Nitekim herhangi meşru bir sebebe dayanmaksızın keramet izharına kalkışan kimsenin bu haline iyi gözle bakılmamış kötü görülmüştür. Halbuki en büyük kerâmet, Allah'ın şerîatı üzerinde istikamete olmaktır.
Abdullah et Tüsterî (r.a)'nin yanında kerametten söz edildiğinde şöyle der: "Ne kerâmeti, ne âyeti? Bir takım şeyler ki, zamanı geliyor, Allah (c.c) vakti geldiği için onları ortaya çıkarıyor. Fakat kerâmetin en büyüğü bilesiniz ki, budur: Kendisinde bulunan kötü huylarını, övgüye layık olan iyi huylarla değiştirmendir." Ebu'l Hasan Eş-Şâzelî de bu hususta şunları söylüyor: "Gerçek anlamda Kerâmet: Dosdoğru bir istikametten ibarettir. Bu istikameti de tam olgunluğa eriştirmektir. Bu ise iki temele dayanır. Allah'a gerçek manada iman etmekle ve Allah'ın Rasulünün getirdiklerine zâhirî ve bâtîni manada tabi olmakla sağlanır Kişiye düşen görev, bunları elde etmek için gayretini sarfetmesidir. Tek gayesi olmalı, oda bu iki amacı elde etmek. Fakat, olağanüstü olay anlamında Kerâmete gelince, muhakkik âlimler nezdinde buna itibar olunmaz. Çünkü bu, kimi zaman istikamette bir mertebe kazanmış olanın elinde meydana geldiği gibi, bazan istidrac kabilinden olur."
Ayrıca Allah'ın veli kulları, salih bir kimsenin elinde meydana gelen keramete veya kerametlere itibar etmezler ve gösterilen bu kerâmetlerin o kimsenin üstünlüğüne bir delildir, diye de kabul etmezler. Bu hususta İmam Yafiî şöyle der: "Elinde kerâmetler zuhûr eden her bir kimsenin velilerden olması gerekmez. Bu kimselerin, kerâmet göstermeyenlerden daha üstün olduklarının bir delilidir denilemez, Böyle bir iddia ileri sürülemez. Kerâmet göstermeyen öyle kimseler var ki, kerâmet gösterenlerden çok faziletlidirler ve üstündürler. Zira gerçekte kerâmet, bazen sâhibinin yakînini takviye için ortaya çıkmış olabilir. O kimsenin doğruluğuna ve faziletine bir kanıt olabilir. Ancak bu kerâmet o kimsenin efdâl yani en üstünlüğüne bir kanıt değildir. Zira efdaliyyet yani en üstünlük yakınî anlamda bir iman ve tam anlamıyla Allah'ı tanımakla mümkündür" (bk. Abdullah el- Yâfiî Kitabu Neşri'l-Mehâsini'l-Galiyye, s. 119)
Kerameti özetlemek gerekirse: Allahın segili kullarına verdiği bir ikramdır ve kalplerine ilka ettiği bir ilhamdır denilebilir.
KERAMET VE İSTİDRAÇ ARASINDAKİ FARK
Cenab-ı Hak, peygamberlerine dâvâlarını doğrulamak için “mucize” verdiği gibi, velî kullarına da “keramet” dediğimiz bazı harika haller ihsan etmiştir. Velînin gösterdiği kerametler, Peygamber Efendimizin dâvâsında doğru olduğunun bir alâmetidir. Zira velînin gösterdiği keramet, tâbi olduğu peygamberin kerameti sayılmaktadır.
Hz. Ömer’in gönderdiği mektubun içine atılmasıyla Nil Nehrinin taşması, yine Hz. Ömer’in Medine’de minber üzerinde hutbe okurken bir aylık mesafedeki İslâm ordusunun kumandanına “Yâ Sariye, dağdan sakın” diyerek sesini ona duyurması ve ordunun tehlikeyi atlatması, kerametlere misal olarak zikredilebilir.
Keramet, Cenab-ı Hakkı bütünsıfatlarıyla birlikte tanıyan, Ona ibadette kusur etmeyen, günahlardan sakınan, gayri meşru lezzetlere iltifat etmeyen, gaflete dalmayan zatlarda görülür. Bu vasıfları taşımayan, hattâ tam tersi bir yaşayışın içerisinde olan kimselerden görülen harikalıklar ise keramet değil, “istidraç”tır.
İstidraç, küfrü veya fâsıklığı açıkça görülen kimsenin elinde, isteğine uygun olarak zuhur eden harikalıklardır.1 Nitekim Fıkh-ı Ekber Şerhi’nde zikredilen bir hadis-i şerifte buna işaretle şöyle buyurulmaktadır:
“Allah’ın, isyana devam eden kişiye istediği nimetleri verdiğini gördüğün zaman bu bir istidraçtır.”2
Cenab-ı Hakkın, Kendisine isyan eden kimselerin isteklerini yerine getirmesi, böylelerinin azaplarını daha fazla arttırmak içindir. Yoksa, onlarda bir hakikat olduğu için değildir. Nitekim şeytanın yeryüzünü zahmetsizce dolaşabilmesi, Firavun’un ve Nemrut’un dünyada iken birçok nimetlere mazhar olması, isyanlarını daha da arttırmaları ve ahirette daha çok azaba çarptırılmaları için verilmiştir. Bir âyet-i kerimede “Âyetlerimizi yalan sayanları Biz, bilmeyecekleri noktalardan yavaş yavaş helâke yaklaştırırız”3 buyurularak bu hakikate işaret edilmiştir. Zaten istidracın bir diğer mânâsı da, bir kimseyi yavaş yavaş arzusuna götürüp haberi olmadan felâkete atmaktır.
“Keramet ve istidraç, mânen birbirine mübayindir (zıttır)” diyen Bediüzzaman Said Nursî bu hususta şu izahı yapar:
“Zira keramet, mûcize gibi Allah’ın fiilidir. Ve o keramet sahibi de kerametini Allah’tan olduğunu bilir ve Allah’ın kendisine hâmi ve rakîb (görüp gözeten) olduğunu da bilir. Tevekkül-ü yakîni de fazlalaşır. Lâkin bazan Allah’ın izniyle kerâmetlerine şuuru olur, bazan olmaz. Evlâ ve eslemi de bu kısmıdır (kendisinden bir keramet zuhur ettiğinin farkında olmamasıdır).”
“İstidraç ise, gaflet içinde iken eşya-yı gaybiyenin inkişafından ve garip fiilleri izhar etmekten ibarettir. Fakat bu istidraç sahibi, nefsine istinat ve iktidarına isnat etmekle enaniyeti, gururu öyle fazlalaşır ki, (Karun gibi, “Bu serveti ancak bende mevcut bir ilimden ötürü bana verilmiştir” meâlindeki âyet-i kerimeyi) okumaya başlar.
“Lâkin o inkişaf (mânevî hal, tasfiye-i nefs ve tenevvür-ü kalb (nefsi aradan çıkarmak ve kalb nuru) neticesi olduğu takdirde, ehl-i istidraç ile ehl-i kerâmet arasında tabaka-i ulâda (birinci mertebede) fark yoktur.
“Tam mânâsıyla fenaya mazhar olanlar ise, onlara da Allah’ın izniyle eşya-yı gaybiye inkişaf eder. Ve onlar da o eşyayı fenâfillah olan havaslarıyla (duygularıyla görürler. Bunun istidraçtan farkı pek zâhirdir. Zira zâhire çıkan batınlarının nurâniyeti, mürâilerin zulümatıyla iltibas olmaz (yani, onların ruhlarında mevcut olan nurlu haller, gösteriş meraklıların karanlık halleriyle karışmaz, bir tutulmaz.).”4
Diğer taraftan, istidracın sihirle de yakında alâkası vardır. İstidraç ehli, sihirle, yapılmayanı “yapılmış” gösterir. Meselâ, cam yemediği veya şiş batırmadıkları halde, başkaları onun cam yediğini veya vücuduna şiş batırdığını zannederler.
İmam-ı Rabbanî Hazretlerinin de beyan ettiği gibi, şu âyet-i kerime istidraç ehlinin durumunu açık bir şekilde ortaya koymaktadır:
“Onlar, kendilerinin birşey üzere olduklarını sanırlar. Dikkat ediniz, onlar yalancıdırlar. Onları şeytan istilâ etmiş, Allah’ı zikretmeyi dahi onlara unutturmuştur. Bunlar şeytan fırkasıdır.”5
Netice olarak söylemek gerekirse, Allah’a itaat etmeyen, Onun yasak kıldığı şeyleri isteyen kimselerden cam yemek, vücutlarına şiş sokmak gibi görülen harika haller keramet olmayıp, istidraçtan başka birşey değildir. Hattâ İmam-ı Rabbanî Hazretleri, Allah’a iman etse ve Onun emirlerini yerine getirse dahi, bu hallerini başkalarına gösteriş için ve şöhret kazanmak gayesiyle göstermeyi de istidraç olarak değerlendirmektedir.6 Çünkü gerçek bir velî, gösteriş için değil, ihtiyaç ânında Allah’ın kendisine bir ikramı olarak keramet izhar eder.
Bundan dolayı, halkı aldatmak, birtakım menfaatler temin etmek ve yalancı bir şöhret elde etmek maksadıyla herkesin yapamadığı bazı hareketlerde bulunan sefih insanlara kıymet vermemek gerektir. Bu hallerini de evliyanın kerametiyle iltibask etmemek lâzımdır.
1. Muvazzah İlm-i Kelâm, s. 176.
2. Fıkh-ı Ekber Aliyyü’l-Karî Şerhi Tercümesi, s. 195.
3. Âraf Sûresi, 182.
4. Mesnevî-i Nuriye, s. 208.
5. Mücadele Sûresi, 18-19.
6. İmamı Rabbanî, Mektubat, 2. cilt, 99. mektub.
MUCİZE
MUCİZE: Kudret'in karşıtı olan "acz" kökünden if'al babında "i'caz" masdarından türetilen bir ism-i fail olarak "âciz bırakan, karşı konulamayan, benzeri yapılamayan, hârika" anlamında bir terim. Kur'ân-ı Kerim'de, "mucize" anlamında çok defa, "âyet, âyât, beyyine, delil ve delâil" kelimeleri kullanılmıştır. Âyet; belli olan bir alâmet, bir şeyi ispat eden delil veya işaret demektir. O halde genel olarak mucize ya bir işaret, delil ve ispat manâsına; veya "ilâhî bir haber" yahut "tebliğ edilen kelâm" anlamına gelir. Birinci manâ, mucizenin dinî bir terim olarak yapılan tarifine daha uygundur. İkinci manâ içine, çok defa Kur'ân âyetleri, bazen de bizzat Kur'an-ı Kerim girmektedir. Bu kelimenin, hem ilâhî bir haber olan Allah'ın kelâmı Kur'ân-ı Kerim, hem de, onu tebliğ eden Peygamber (s.a.s)'in risaletini ispat için kullanılmasında önemli bir hikmet vardır. O da; ilâhî bir kelâm ve hidâyet rehberi olan Kur'an-ı Kerim'in hak ve gerçek olduğuna bizzat kendisinin en kuvvetli bir delil olmasıdır. Nitekim Peygamber Efendimizin her devirde geçerliliğini koruyan en büyük (aklî) mucizesi Kur'ân-ı Kerim'dir. Gerçekte mu'cize; tabiat kanunları ve âdetler üstü, fevkalâde, harika bir olaydır. Hak Teâlâ onunla inkârcıları, bir benzerini getirmekten âciz bırakır; peygamber olarak seçtiği zâtı tasdik eder, peygamberlik iddiasının doğruluğunu ispat etmek için onda âdetler üstü hârika bir şey gösterir. İşte bu, onun peygamberliğini ispat eden bir delil yani bir mucizedir. Bir hârika olan mucizenin iki ana özelliği vardır. Bunlardan biri; "meydan okumak" diğeri, inkârcıları "âciz bırakmak"tır. Ehl-i Sünnet âlimleri, mucizeyi, kerâmet gibi diğer harikalardan ayıran unsur ve şartları dikkate alarak çeşitli ifadelerle tarif etmişlerdir. Bunlardan en uygun ve açık olanı şöyledir; Mucize; Peygamberlik iddiasında bulunan ve inkârcılara meydan okuyan zâtın bu iddiasının doğruluğunu tasdik etmek için, Hak Teâlâ'nın, onun vasıtasıyla izhar ettiği ve onları bir benzerini 'mislini) yapmaktan âciz bırakan, tabiat kanunları ve âdetler üstü harikulâde bir hadisedir (et-Taftazânî, Şerhul-Akâid en-Nesefiyye; Kahire 1939, s. 459-460; Diğer tarif için bk. el-Cürcânî, Şerhu'l-Mevâkıf, III,177; el-Cezirî, Tavdîhu'l-Akâid, 140).
Bu tariften anlaşılacağı üzere mucize, Allah'ın bir fiilidir. Onu Peygamberi elinde yaratan ve gösteren, bizzat Allah (c.c) tır. Peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkan ve inkarcılara karşı meydan okuyan bir zatın elinde, onu inkâr eden herkesi aciz bırakan böyle bir harika izhar edilmesi, peygamberlik iddiasını ispat ve tasdik manası taşır. Çünkü peygamberin böyle bir harika göstermesi, "kulum, peygamberlik iddiasında sadıktır, kendisi de, tebliğ ettiği sözler de doğru ve gerçektir" demektir. Tarifteki, "peygamberlik iddiasında bulunmak" ve "meydan okumak" (tahaddi) şartlar, mucizeyi, Allah'ın salih kulları olan evliyâ'nın gösterdikleri "kerâmet" adı verilen ve benzeri diğer fevkalâde hadiselerden ayırır. Çünkü Allah dostları olan evliyanın, "peygamberlik iddiası" ve "meydan okuma" vasfı yoktur. Onların gösterdiği kerâmetler, tâbi oldukları ve şerîatı üzere yaşadıkları peygamberlerin bir tür mucizesi sayılır (Celâl ed-Devânî, Şerhu'l-Akâidi'l-Adudiyye, II, 277).
Mu'cize sahih ve kabule şayan olması için, bazı şartları gerektirir.
1. Mucize, Allahu Teâlâ'nın fiili olmalıdır. Çünkü Allah, fâil-i muhtar'dır; yani dilediğini yaratır. Ancak, kendi tarafından yaratılan bir fiilin doğruluğunu tasdik eder. Meselâ, Hz. Musa'nın elindeki asayı yılana çevirmek, İsa (a. s)'nın ölüyü diriltmesi gibi mucizelerdeki fiiller, Hak Teâlâ'nın irade ettiği ve yarattığı fiillerdir. Bunların peygamberlere nisbeti mecazîdir.
2. Mucize, bilinen tabiat kanunları ve âdetler üstü bir harika olmalıdır. Ancak o zaman o fiil Allah katından bir tasdik derecesine ulaşır. Tabiat kanunlarına ve kâinatın normal nizamına göre meydana gelen (güneşin doğması gibi) hadiselerde fevkalâdelik özelliği yoktur.
3. İtiraz edilmesi imkansız olmalıdır. Çünkü icâz'ın fonksiyonu, karşı çıkan muarızların aczini ortaya koyarak onları susturmaktır.
4. Mucize, Allah'ın tasdikine bir delil olarak, peygamberlik iddiasında bulunan zatın elinde meydana gelmelidir.
5. Gösterilen mucize peygamberin iddiasına, yani yapacağını ilân ettiği şeye uygun olmalıdır. İddiasına uymayan başka bir harika gösterse, mucize sayılmaz.
6. İddiasına uygun olarak gösterdiği mucize, kendisini tekzip ederek yalanlamamalıdır.
7. Mucize, iddiadan önce veya çok sonra olmamalı, peygamberlerin sözünü (iddiasını) müteakip hemen meydana gelmelidir (el-Cürcânî, Şerhu'l-Mevâkıf, III, 177-179).
Mucizenin son şartına aykırı olarak peygamberlik iddiasından önce meydana gelen harikulâde olaylar, mucize sayılmasa da, evliya'nın kerâmeti cinsinden bir harika sayılır. Peygamberler, peygamberlik gelmeden önce, evliya derecesinde Allah dostlarıdır. Onlarda peygamberlik yaklaştığında görülen fevkalâde hadiseye "irhas" denir. Bunlar, gelecek olan peygamberliği tesis maksadıyla peygamber adaylarında görülen bazı harikalardır.
Mu'cizenin Peygamberliğe Delaleti
Şartlarına uygun olarak meydana gelen mucizenin peygamberlik iddiasında bulunan zatın peygamberliğine delâleti, kat'î ve zarurîdir. Çünkü Hak Teâlâ'nın yalancı bir zatın elinde, böyle misli gösterilemeyen fevkalâde bir mucize izhar etmesi aklen imkânsızdır. Zira bu, yalancı bir kimseyi tasdik etmek olur. Yalancıyı tasdik etmek kötü bir fiil olduğundan, Hak Teâlâ hakkında muhaldir. Gerçek şudur ki; peygamberlik denince, iki ana esas akla gelir. Birincisi; Allahu Teâlâ'nın büyük bir lütfu olan ilahî vahye mazhar olmak ve onu tebliğ ederek insanları dünya ve âhiret saadetine ulaştırmak; İkincisi ise, peygamberliği ispat eden ve onu tasdik eden "mucize" göstermektir. Şayet peygamberler, kudreti herşeye yeten Hak Teâlâ tarafından teyid edilmeseler; yani onlara inkârcıları aciz bırakan mucizeler verilmese idi, Allah'ın Rasûlü olduklarına kimseyi inandıramazlardı. Mucize göstermek o zatın peygamberliğini bilfiil tasdik etmek, "doğru söyledin, sen hak peygambersin" demektir. Buna, günümüzde şöyle bir örnek verilebilir: Nasıl ki bir devletin elçisi gittiği devlet başkanına, yalnız elçilere mahsus olan "güven mektubu" sunarak, kendi devlet başkanının sefiri olduğunu ispat eder ve kendine inandırırsa; peygamberler de kesin bir delil sayılan "mucize" göstererek, Allah'ın Rasûlü olduklarına, kendi milletlerini inandırmış olurlar.
Peygamberler, eğer mucize ile desteklenmemiş olsalardı, sözlerini kabul etmek ve onları tasdik etmek gerekmezdi. Peygamberlik davasında sadık (doğru ve samimî) olan ile, kâzip (yalancı) olan birbirinden ayırdedilemezdi. Mucize gösterilince, iddia sahibinin doğru söylediği ve peygamber olduğu kesin olarak anlaşılmış olur. Çünkü Hak Teâlâ, mucizenin hemen ardından; onu görenlerde, peygamberin sâdık, sözünün doğru olduğuna dair bir bilgi yaratır. Bu bilgi, şu benzer olaydaki gibi şöyle hâsıl olur: Bir zât, bir topluluğa gelerek; "Ben, şu kralın size gönderdiği elçiyim" dese, sonra orada bulunan krala dönerek, "Eğer beni kendine elçi tayin etmekte sadık isen, âdetine muhalefet et; üç defa yerinden kalk ve âdetine aykırı bir yere otur" dese, kral da bunu yapsa; toplulukta, o zâtın doğru söylediği, kralın elçisi olduğu hususunda zorunlu ve kesin bir bilgi hasıl olur" (Fazla bilgi için bk. Şerhu'l-Akâidil-Nesefiyye, 460, el-Cürcânî, Şerhu'l-Mevâkıf, III, 181, 182).
Burada önemli bir hususu belirtmek, konumuza daha açıklık getirecektir. Bazı kişilerin ilmini ve usûlünü öğrenerek yaptıkları sihir, asla bir çeşit mucize sayılmaz. Çünkü sihir, normal bir insanın maddî gücü dışında görünse de, insanın ruhî, nefsî ve ilmî gücü ve takatı dışında olağanüstü bir hadise vasfında değildir. Şayet öyle olsaydı, sihir de (mucize gibi vehbî) öğrenilemez ve bir sanat haline getirilemezdi. Mucize; insanların her türlü güçleri dışında kalan, çalışarak elde edilemeyen ve ancak Hak Teâlânın yüce iradesi ve verdiği ilâhî güçle yapılan fevkalâde bir hadisedir. Sihir gibi kesbî (çalışılarak) değil, vehbîdir. İlahîdir. Bu bakımdan, kötü maksatlarla ve şerir kimseler tarafında öğrenilerek bir sanat ve geçim aracı haline getirilen sihirbaılık, dinen haram kılınıp yasaklanmış ve büyük günahlardan sayılmıştır. Ayrıca çalışılarak elde edilen sihirbazlıkla yapılan sihirlerde, peygamberlerin gösterdiği mucizelerde bulunan şartlar; yani meydan okuma (tahaddi), insanları âciz bırakma ve peygamberlik iddiası yoktur. Bu gerçek Kur'ân-ı Kerim'de birkaç defa açıklanan "Hz. Musa'nın mucize asası ile Firavunun sihirbazları arasında geçen olaylarda çok açık olarak görülmektedir.
Bu bakımdan sihir mucizeye benzemez; mucizenin peygamberliğe kesin ve zorunlu delâletini iptal eden bir engel sayılmaz (Ali Arslan Aydın, İslâm'da İman ve Esasları, İstanbul 1990, 200, 201).
Mucizeye İnanmanın Hükmü
Her Müslümanın, Allahu Teâlâ'nın insanlara zaman zaman göndermiş olduğu peygamberlerinin davalarında sadık ve haklı olduklarını ortaya koyan ve Allah tarafından desteklendiklerini ispat eden mucizeler verdiğine inanması farzdır. Hiç bir peygamber yoktur ki, Hak Teâlâ ona bir mucize ihsan ederek onu tasdik etmiş olmasın. Bu husus, Kur'an'da adı geçen her peygamber hakkında indirilen müteaddid âyetlerle sâbit olmuş ve onlara verilen mucizeler açıklanmıştır. O halde mucize gerçeğine iman; Kitap, Sünnet ve İcmâ-ı Ümmet ile sâbittir. Kur'an'la sâbit olan "İsrâ" ve "İnşikâk-ı Kamer" gibi hissî ve kevnî mucizeleri inkâr, küfrü gerektirir. Her Peygambere mucize verildiğine dair pek çok âyetler olduğu gibi Peygamber (s.a.s)'in şu sahih hadisi de zikredilebilir:
"Hiç bir peygamber yoktur ki Ona insanların imanına sebep olan mucizeler verilmiş olmasın. Bana verilen mucize ise, ancak bana vahyolunan bir vahiydir. Onun için kıyamet gününde ümmeti en fazla olan peygamber ben olacağımı ümit ediyorum." (Buharî, Fezâilûl-Kur îın, 1; Müslim, İman, 239).
Peygamberlerin mucize göstermelerinin aklen de mümkün olduğuna en açık delil; mucizeyi yaratan Hak Teâlâ'nın her şeyi yaratacak kudrette bir "Kâdir-i Mutlak" olmasıdır. Çünkü; kâinatta, yerde ve gök yüzündeki canlı cansız varlıklar âlemine dikkatle bakılarak ondaki incelik, şaşmaz düzen ve muhkem nizam incelenip düşünülünce, bütün bunların yaratıcısı olan Hak Teâlâ'nın, peygamberlerini tasdik etmek maksadıyla gerektiğinde, herbirinin elinde, ezelî ilmine ve küllî iradesine uygun olarak mucize adı verilen fevkalâde bir şey yaratmasının aklen mümkün olduğu kolayca anlaşılır. Allah (c.c)'a, sonsuz kudret ve azametine inanan herkes; mucizeye, onun aklen mümkin ve fiilen sâbit olduğuna tereddütsüz iman eder. İnsanlık tarihi bu gerçeğin canlı örnekleriyle doludur.
Mucizenin Çeşitleri
Akâid ve Kelâm ilmine ait muteber ana kaynaklarda mucizeler iki ana gruba ayrılmış, sonra her gruba giren mucize(erin çeşitleri beyan edilmiştir. Bunlardan birincisi, "hissî ve kevnî mucizeler"; diğeri ise, "aklî (manevî) mucizeler" dir.
Birinci gruba giren hissî ve kevnî mucizeler de, mahiyet ve keyfiyet bakımından iki büyük grupta toplanır. Birinci grup; Hak Teâlâ'nın elçileri olarak seçtiği üstün vasıflı şahsiyetler olan peygamberlerin mümtaz zatları ve kâmil sıfatları ile ilgili fevkalâde haller, üstün meziyetler, yüce tecellî ve özelliklerdir. İkinci grupta ise; peygamberlerin zat ve sıfatları dışında meydana gelen ve her peygambere verilen, o zamanki insanların duyu organları ile müşahade ettikleri tabiat üstü olaylar hissî ve kevnî mucizeler grubuna girer. Bunlar her peygamberin peygamberliğini ispat etmek için Allah'ın izniyle gösterdiği, o zamanki insanları âciz ve hayran bırakan ve o devirde en inandırıcı görünen fevkalâde eşsiz hâdiselerdir. Bazı alimler, özellikle Peygamber (s.a.s) tarafından vahye ve Kur'an âyetlerine dayanarak haber verdiği, geçmişe ve geleceğe ait hadiselere, "Mu'cizât-ı Haberiyye" adı vererek bunları aynı türde mucizeler olarak mütalaa etmişlerdir. Başta Hâtemü'l-Enbiya Hz. Muhammed (s.a.s) olmak üzere, Allah'ın sevgili ve mümtaz kulları, insanlığın hidâyet rehberleri ve gerçek eğitici ve öğreticileri olan ve bizzat Allah (c.c) tarafından terbiye edilen peygamberlerin mümtaz zat ve kâmil şahsiyetleri, onlar hakkında her Müslümanın inanması gereken kemal sıfatlar, onların peygamberliğini ispat eden zâtî mucizelerdir.
Gerçek şudur ki; başta Hz. Muhammed (s.a.s) olmak üzere, bütün peygamberlerin herkese güven ve emniyet veren güçlü ve dürüst şahsiyetleri, sağlam karakter, güzel ahlâk, cesâret ve istikametleri, parlak zekâ ve dirayetleri, elde ettikleri eşsiz başarılar, sahip oldukları belağât ve fesahatları gösterdikleri, hissî mucizelerden daha tesirli ve açık olarak, herbirinin, Allah'ın Rasûlü olduğuna kesinlikle delâlet etmektedir.
Hissî ve Kevnî Mucizeler
Peygamberlerden bahsedilince akla gelen ve Kur'ân-ı Kerim'de bazı peygamberlerin gösterdiği bildirilen mucizeler, genellikle bu çeşit hissî ve kevnî mucizelerdir. Her peygamber, Hak Teâlâ'nın elçisi olduğunu ispat etmek için genellikle göze hitap eden hissî mucizeler göstermiştir. Bu fevkalâde hadiseler, her peygamberin içinde yaşadığı dönem gereği ve insanların anlayışına göre emsalsiz sayılan ve başkalarının benzerini yapmakta aciz kalarak hayret edecekleri türden mucizelerdir. Mahiyet ve keyfiyeti bakımından hissî ve kevnî olan bu mucizelerin çoğu Kur'ân-ı Kerim'de açıklanmıştır.
Hz. İbrahim, Hz. Musa ve Hz. İsâ ve Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s)'in gösterdiği ve Kur'ân-ı Kerimle sâbit olan bu tür mucizelerden bazılarını şöyle özetlemek mümkündür:
1. Hz. İbrahim (a.s)'ın, Bâbil hükümdarı Nemrut tarafından-mancılıkla-ateşe atıldığı halde yanmayarak kurtulması.
2. Musa Peygamberin elindeki asanın, Firavunun sihirbazlarının yaptıklarını yutan bir ejderha haline girmesi, sonra eski haline dönmesi. Aynı asayı Hz. Musa'nın Kızıldenize vurmasıyla, denizin yarılması... Böylece Hz. Musa, yanındaki İsrâiloğullarıyla karşı sahile geçerek kurtulmuşlar, deniz eski haline dönmüş ve Firavn yanındakilerle beraber boğulmuştur.
3.- Hz. İsa (a.s)'nın, Allah'ın izniyle ölüleri diriltmesi, hastalara dokunarak onları iyi etmesi gibi fevkalâde hadiseler, birer hissî mucizedir.
Rasulullah (s.a.s) Efendimizin pek çok hissî ve kevnî mucizeleri vardır. Bunlardan Kur'ân-ı Kerim'de zikredilen ve tevâtür derecesine ulaşan sahih hadislerle sâbit olan ikisi şunlardır:
1. İsrâ ve Mirac mucizesi: Kur'ân-ı Kerim, İsrâ sûresinde; "Kulunu (Muhammed'i), ona âyetlerini göstermek üzere, bir gece Mescid-i Haram'dan Mescid-i Aksâ'ya götüren Allah'ın şânı ne yücedir..."(el-İsrâ, 17/1) buyurulmuştur. Peygamberimiz (s.a.s) Efendimiz, ilâhî emir üzerine Cebrail (a.s)'ın refakatinde bir gecenin belirli bir kısmında, Mekke-i Mükerremedeki Mescid-i Haram'dan, Kudüs'te bulnan Mescid-i Aksa'ya süratle götürülmüş; oradan da, yedi kat gökyüzüne yükseltilerek "sidre-i Müntehâ" ya ve diğer yüce makamlara çıkarılmış; bir çok ilâhî lütuflara (Füyuıâtı Rabbâniyeye) mazhar olduktan sonra, tekrar Mekke-i Mükerreme'ye ulaştırılmıştır, Buharî ve Müslim'in Sahihlerinde mevcut meşhur bir hadise göre; bu mucize, Hicret'ten bir buçuk yıl önce Receb ayının yirmiyedinci gecesi vuku bulmuştur. İsrâ'nın, ruh ve ceset birlikte tahakkuk ettiğinde icmâ vardır. İsrâ hadisesi, yukarda kaydedilen âyetle sâbit olduğundan, inkâr eden kâfir olur. Mirac hadisesinde de, icmâ-ı ümmet varsa da, keyfiyetin de, yani oluş şeklinde ittifak olunmamıştır. Ancak âlimlerin büyük çoğunluğuna göre, Mi'rac ta, ruh ve ceset birlikte ve uyanık olarak tahakkuk etmiştir. Bu hadise, Rasulü Ekrem Efendimiz'in en büyük hissî mucizesi olarak kabul edilmiştir (Ayrıca bk. İsrâ ve Mirac maddesi).
2. İnşikâk-ı Kâmer, Ay'ın ikiye bölünmesi mu'cizesi: Peygamber (s.a.s) Efendimizin bu büyük hissî mucizesi de Kur'an'la sâbittir. Nitekim; Kamer sûresinde (54/1): "(Kıyâmet)saat(i) yaklaştı, ay (ikiye) bölündü (yarıldı)" buyurulmuştur. Bazı sahih hadislerde nakledildiğine göre; müşriklerden bir grup, bir mucize olarak, ayın iki kısma ayrılmasını, Rasul-i Ekrem (s.a.s)'den istediler. Hz. Peygamber (s.a.s) da, Allah'u Teâlâ'ya yönelerek niyazda bulundu. Ay, Allah'ın kudret ve izniyle derhal ikiye ayrıldı; bir kısmı Hıra dağı üzerinde, diğer kısmı ise, aşağıda ve tam karşısında görüldü. Müşrikler, inat ve tekebbürlerine kapılarak bu büyük mucizeyi inkâr ettiler ve "Bu, ancak bir sihirdir" dediler. Şayet bu mucize, diğer Mekkelilerce de görülmemiş olsaydı, ona delâlet eden âyetle tekzip edilmiş olur ve kimse Hz. Muhammed (s.a.s)'e iman etmez, hattâ inananlardan irtidat edenler bile olurdu. Halbuki böyle bir şey olmamıştır (bk. Ay mucizesi mad.).
Aklî Mucizeler
Aklî mucize, akla ve vicdana hitab eden ve her devirde geçerli olan olağanüstü eşsiz bir harikadır. Bu tür mucizeye en canlı örnek, yalnız Rasulullah (s.a.s) Efendimiz'e verilen ve onun en büyük mucizesi sayılan Kur'ân-ı Kerim'dir. Çünkü o, her zaman ve mekanda onun peygamberliğini simgeleyen en etkili mucizedir. Daha önceki peygamberlere verilen hissî mucizelerin fonksiyonu Kur'anla sona ermiş; onların, hatıralarda anılan tarihî fevkalâde bir olay olmaktan öte, artık bir etkisi kalmamıştır. Böyle bir aklî mucizenin, peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s) Efendimize verilip, daha önceki peygamberlerin hiç birine bir benzerinin verilmemesinin hikmeti; onların peygamberliklerinin bir sonraki peygamberin gönderilişine kadar ki belirli zamana ve belirli bir millete mahsus olmasıdır. Hz. Muhammed (s.a.s)'in peygamberliği ise, kıyamet gününe kadar bâki olduğu için, ona; bütün insanların peygamberi olduğuna tanıklık edecek Kur'ân-ı Kerim gibi, her devirde geçerli, aklî ve eşsiz bir mucize verildi.
Kur'an'ın pek çok olan icaz yönleri, genel olarak şu iki kısımda toplanarak özetlenebilir:
1.Bütün insanları hedef alan i'câzı: Kur'an'ın o zamana kadar duyulmayan, adı sanı bilinmeyen gaybî hakikatlerden haber vermesi ve bunların aynen çıkması. Aynı şekilde, geçmiş ümmetlerden ve onların kıssalarından bahsetmiş olması da, Kur'ân'ın icazına örnek sayılır. Ayrıca, bütün devirlerde, her yerde ve her millete uygulanabilen genel ve eşsiz bir hukuk sistemi ortaya koyması da, ilmî bir mucizedir. Çünkü Hz. Muhammed (s.a.s) ümmî idi, okuması yazması yoktu. Onun herhangi bir âlim ve mürşidden ders almadığı, hukuk ve kanun okumadığı tarihen sâbittir. O halde, böyle ümmî bir zâtın, Kur'ân-ı Kerim gibi, Arap belâgat ve fesâhatının zirvesinde olan ilahî hikmetlerle dolu eşsiz bir hukuk sistemini, kendi karihâsından meydana getirebilmesi mümkün müdür? İşte Kur'ân-ı Kerim'in bu yöndeki icazını ve onun büyük bir mucize olduğunu aklı selim sahibi herkes rahatlıkla kavrayabilir.
2. Kur'ân-ı Kerim'in Araplara yönelik bulunan icazına gelince; bu Kur'ân'ın ilâhî lâfzının, "nesir"in alışılmış uslub ve yöntemleriyle tam tamına uyuşmayan; "şiir" in bilinen vezinleriyle de bağdaşmayan kendine mahsus üstün ve parlak nazmıdır. Bunun yanında, Kur'an'ın hayret verici, insanı teshir eden yüce bir belağatı ve eşsiz bir fesahatı vardır. O öyle yüce bir usluba sahiptir ki; ondan, avam olsun, kültürlü olsun veya ihtisas sahibi bir âlim olsun, herkes mutlaka faydalanır ve manevî zevk alır. Eşsiz bir uslup, geniş ve engin bir manâ hazinesi olan Kur'ân-ı Kerim, asırlardır tekrar tekrar meydan okuduğu halde, Arap edebiyatı, belağat ve fesahat üstadları bu güne kadar Kur'ân'ın bir benzerini yapmaktan âciz kalmışlardır. Nitekim bu konuda Allah Teâlâ şöyle buyurur:
"Eğer kulumuz (Muhammed)'e indirdiğimiz (Kur'ân)'dan şüphe ediyorsanız, haydi siz de ona benzer bir sûre getirin. Allah'tan başka bütün şâhitlerinizi (yardımcılarınızı) da çağırın; eğer doğru iseniz (bunu yapın) yok eğer yapamadınızsa, ki yapamayacaksınız, o halde yakıtı insanlar ve taşlar olan, inkârcılar için hazırlanmış ateşten sakının." (el-Bakara, 2/23-24).
Başka bir âyette;
"Deki: Andolsun eğer bütün insan(lar) ve cin(ler) şu Kur'an'ın bir benzerini meydana getirmek için (biraraya gelip) toplansalar yine onun bir benzerini yapamazlar."(el-İsrâ, 17/88)
diye meydan okumuyor ve
"Yoksa Onu uydurdu mu diyorlar? Hayır, onlar inanmıyorlar. Doğru iseler, haydi onun gibi bir söz meydana getirsinler."(et-Tur, 52/33-34) buyuruluyor.
Fakat bütün bu meydan okumalara rağmen onlar, hiç bir şey yapamadılar ve Kur'ân'a cevap verme cesareti gösteremediler. Bu âyetler ve bütün Kur'an, asırlardır, değişik anlayış ve inançta bulunan belâğat üstadlarına, şair ve edebiyatçılara meydan okumaya devam ettiği halde, onunla kıyaslamaya yarayacak güzellikte herhangi bir çalışma yapılamamıştır. İşte bu, gözlem ve deneye dayalı ilmî delillerle ortaya konmuş bulunan gerçek, Kur'an'ın ilâhî icazını ve en büyük mucize oluşunu ispat eden belgedir.
Mucize Dışındaki Diğer Harikalar
Bunlar başlıca beş çeşit olup, şöylece özetlenebilir:
1. İrhas: Peygamber olmaya namzet bir zatın, peygamber olarak gönderileceğine delâlet eden olağanüstü bir hadisedir. Böyle fevkalâde bir hadise, o zata peygamberlik gelmeden önce meydana gelir. Hz. İsa (a.s)'nın daha beşikte iken konuşması, bazı ağaçların ve taşların Peygamber (s.a.s) Efendimize selâm vermesi, bulutun onu gölgelemesi gibi... İrhas da mucize gibi yalnız peygamberlere mahsus bir harikadır.
2. Kerâmet: İlâhî emirleri dikkatle yerine getiren, günahlardan titizlikle sakınan ve Allahu Teâlâ'ya çokça ibadet ve taatla yaklaşan, zühd ve takva sahibi bazı büyük zevatta görülen hârikalardır. Allah dostu veli ve evliya diye anılan bu gibi zevâtın, gerektiği zaman "kerâmet" göstermesi, Ehl-i Sünnete göre haktır. Bir çok hikmet ve faydalar vermesi ve etrafındakileri uyarması maksadıyla zühd ve takva sahibi bazı salih mü'minlere verilen bu ilahî lütuf ve ihsan, onların tabi olduğu peygamberlerin bir mucizesi sayılır. Kerâmet, mucize derecesine: veli de, nebinin derecesine asla ulaşamaz. Bu sebeble, keramet peygamberlik davasıyla ve istenilen zamanda gösterilemez.
3. Meûnet (Yardım, destek): Salih Müslümanlardan olduğu halde, halk arasında hali gizli kalmış, iç âlemi anlaşılmayan bilinmeyen; meczup bilinen veya saf dil görünen kimselerden, bir iddiada bulunmadan meydana gelen bazı hârikalardır. Bu hal, sahibinin bazı belâ veya musibetten kurtulmasına ve geçiminin kolaylaşmasına yardımcı olur. Karşılarındaki insanların aklından geçenleri, maksat ve niyetlerini keşfetmek, bir çeşit meûnet sayılır.
4. İstidrac: Küfrü ve fıskı açık olan bazı kimseler elinde, arzularına uygun olarak meydana gelen hârikalara "istidrac" adı verilir. Bu, Allah Teâlâ'nın, inad, kibir, hased ve ihtirasları sebebiyle yola gelmeyen, münkirlere istediği fırsatı vermesidir ki; kötülüğe ve günah işlemeye devam ederek, daha çok azaba müstahak olmaları hikmetine dayanır. Bu gibi zâlim, fâsık ve inkârcı kimselerin dünya ile ilgili isteklerine, kavuşmaları, arzu ve duaların kabulu, "istidrac" sayılır.
5. İhanet: (Hakir ve zelil kılmak): Küfrü ve fıskı açık olan bazı kişiler elinde arzu ve isteklerine aykırı olarak meydana gelen bir takım harika olaylardır. Bu hale "hizlan" adı da verilir. Bu tip yalancı ve münkirler elinde meydana gelen menfi hârikalar, Hak Teâlâ'nın onları yalanlamak ve rezil etmeyi dilemesi ile ortaya çıkar. Nitekim rivâyete göre; peygamberlik, davasında bulunan "Müseylemetü'l-Kezzâb" diye anılan yalancı bir sapık, mucize göstermek maksadıyla tek gözü kör bir adama gözü açılsın diye dua etmiş; adamın gören diğer gözü de kör olmuş!
Sonuç olarak; hârika türlerinden, yalnız kerâmet ve irhas, sahibinin büyüklüğüne ve yüksek derecesine delâlet eder. Sihir ise, dinen haram olup, yukarıda belirtilen sebeblerle, bu hârika çeşitlerinden hiç birine girmez ve dinen hiç bir değer taşımaz. Sihirbazlar dinen makbul kişiler değildir.
Mucizeler ile Harikalar Arasındaki Fark
En önemli farklar şunlardır:
1. Mucize, ancak peygamberlik şerefine mazhar olan Allah'ın sevgili kullan, mümtaz şahsiyetler tarafından ve davalarına uygun olarak meydana gelir. Diğer hârikalarda bu şartlar bulunmaz.
2. Mucize, genellikle halkın istemesi üzerine gösterilir ve ortaya çıkar. Bu esnada halka, "Bir benzerini de siz getirin" diye meydan okunur ve halk âciz kalarak bir benzerini yapamazlar. Veliler ve diğer harika sahipleri, böyle bir iddiada bulunamazlar.
3. Mucize gösteren peygamberler, her türlü ahlâkî fazilet ve üstün vasıflarla muttasıf birer ahlâk ve fazilet timsali olurlar. O kadar ki, bu halleri de, onların peygamberliklerine delâlet eden birer hârika derecesinde görülür. Bu sebeble, vehbî olan peygamberlik sıfatlarıyla muttasıf olmayanlar, mucize gösteremezler (Fazla bilgi için bk. Şerhu'l-Mevâkıf III, 177-181, Şerhu'l-Makâsıd, II, 130-135, İslâm'da İman ve Esasları 204-220).
(Ali Arslan AYDIN)
.
Mucize var mı?
Bir kısım sözde âlimler Peygamberimiz (a.s.m.)'ın hiçbir mucizesi olmadığını iddia etmekte ve buna Kur’an’dan deliller getirmeye çalışmaktadır.
Bu sözleri kâfirler değil, bizim bazı sözde ilahiyatçılarımız söylemektedir. Bizler haricîsaldırılara karşı ümmet-i Muhammed’in imanını korumayı kendimize vazife yapmışken ve bütün gayretimizi burada kullanmak isterken, böyle dâhilî saldırılara karşı eser yazmayamecbur kalmamız ve buna zaman ayırmak zorunda olmamız bizleri üzmektedir.
Ayrıca şuna da anlayamıyoruz:
— Bir ilahiyatçı kendi peygamberinin mucizelerini niçin inkâr eder?
— “Kur’an’da Peygamberin hiçbir mucizesi yoktur.” diyerek Kur’an’a niçin iftira eder?
Bu iftira bir gayrimüslimden gelse bunu anlamak kolaydır. Ama bu iftira Müslüman olduğunu söyleyen bir ilahiyatçıdan gelince bunu anlamakta güçlük çekiyoruz.
Bizler bu eserde -Allah'ın yardımı ve inayetiyle- Peygamber Efendimiz (a.s.m)’ınmucizelerini kati bir surette ispat edeceğiz.
İşin ispat kısmına girmeden önce sizleri şu hususta uyarmak istiyoruz:
"Peygamberin hiçbir mucizesi yoktur.” diyen kişilerden sakının ve onlardan şeytandan kaçar gibi kaçın! Çünkü onlar Ehl-i sünnet itikadını bozmaya çalışmakta ve kendi batıl fikirlerinidin diye anlatmaktadırlar.
"Mucize Haktır" isimli bu eserimiz, bu kişilerin iddialarına tam bir cevap olacaktır. Eserin tamamını okuduğunuzda bu kişilerin Kur'an'dan ne kadar uzak olduğunu çok daha iyi anlayacaksınız. Bu eser, “Peygamberimizin mucizesi yoktur.” aözüyle yaralanan gönüllere bir merhem olarak hazırlanmıştır. Ve Allah’ın izniyle onlara tam bir şifa olacaktır.
Peygamberimizin mucizesi olmadığını iddia edenler hadisleri inkâr ettiği ve “Kur’an’da mucize yoktur.” dedikleri için bu eserde sadece Kur’an’ı kaynak olarak kullanacağız. Zaten Kur’an her derde kâfi ve her hastalığa şâfidir. Meselemizi dört başlıkta inceleyeceğiz:
1. Mucize verilmesinin sebebi ve mucizeye olan ihtiyaç.
2. Mucize vermek hususunda Allahu Teâlâ’nın âdeti ve diğer peygamberlere olan muamelesi.
3. Kur’an’da Peygamberimizin mucizelerinin olup olmadığı meselesi.
4. Mucizeyi inkâr eden ehl-i bid'anın sözlerine cevap.
Bu eserin yaralanmış gönüllere şifa olması dileğiyle eserimize başlıyoruz. İnayet ve tevfikAllah’tandır.
.
Mucize ne demektir; bir yumurta mucize midir?
Soran : Abdulhadi450
Tarih: 13.07.2006 - 17:45 | Güncelleme:
Soru Detayı
Mucizelere inanmayan insana örnek olarak bir yumurtayı vermiştim, yani nasıl bir ak ve bir sarı bölümü var ve bunların tatları değişik. Ve bunların içindende bir yavru çıkabileceğini... Ama şimdi düşünüyorum da bu gerçekten bir mucize mi? Ve bir yerde görmüştüm ki domates havada... Allah yazılı idi, bunlar da mı bir mucize? Ve insanların var olması, buna da mı mucize deniliyor? Yoksa başka bir şey mi deniliyor?
Cevap
Değerli kardeşimiz,
"Mucize" kelimesi, (acz) kökünden gelmektedir. Hiçbir kimsenin yapabilme imkânı olmayan harika bir şey. Başka bir ifade ile "mucize",Allah'tan başka hiçbir kimsenin yapamayacağı ve âciz kalacağı fevkalâde hâdisedir.
Esasen şu âlemde zerrelerden (atomlardan) yıldızlara kadar her şey harikadır, mucizedir. Fakat bunların ekserisi bir sebeb ve kanuniyet ile halk ediliyor. Mucize ise, alışılan sebep ve fıtrat kanunlarının haricinde, alışılmadık tarzda meydana getiriliyor.
Alışılmadık olmak sebebiyle mucize inkâr edilmemelidir. Çünkü, mesela tavuk yumurtadan çıkıyor, ağaç çekirdekten oluyor. Fakat dünyanın ilk devrelerinde ne tavuk var ne yumurta; ne ağaç var ne de çekirdek.
O hâlde başlangıçta ya yumurta veya tavuğun; ağaç veya çekirdeğin şimdi görüp alıştığımızın dışında olarak yaratılmış olması mecburiyeti var. Pek çok nevileri bu kıyas ile düşünürsek görülür ki, başlangıçtaki gibi bugün bir ferdin meydana gelişini görsek, alışılmadık bir harika ve mucize olarak göreceğiz. Çünkü meydana gelen tavuk ise, yumurtadan çıkmayacak; eğer ilk yaratılan yumurta ise tavuktan olmayacak.
Demek şimdi görüp alıştığımızın dışında olacak. O hâlde harika hadiseler mümkündür, muhal değildir. Bir şey muhal olmayıp, mümkün olursa ve aleyhte zahir delil bulunmazsa, o şeyin vukuu inkâr edilemez.
Hem de büyüklüğünü düşünemediğimiz koskoca kâinatı halkeden Allah'ın sonsuz kudreti, gönderdiği peygamberleri tasdik için onlara mucizeler vermesinden âciz olması hiç mümkün değildir.(bk. Yeni Ansiklopedi, Timaş Yayınları, İstanbul, 1989, 2/836)
Sonuç olarak, kâinata mucize olmayan hiçbir şey yoktur. Allah her ne yaratmışsa insanlar onu anlamakta aciz kalmışlardır.
İlim ilerledikçe Allah'ın ilminin ve kudretinin sonsuzluğu daha iyi anlaşılmaktadır.
Selam ve dua ile...
.
Mucize, Peygamberlerin Mucizeler konusunda en çok merak edilenler
1 Hz. İsa, Allah'ın izniyle ölüleri diriltirken hangi duayı okurdu?
2 Şakku'l-kamer / şakk-ı kamer / inşikâku'l-kamer / inşikak-ı kamer (ayın yarılması) mucizesi hakkında bilgi verir misiniz?
3 Hz. Muhammed'in peygamberlik delilleri ve Kur'an'ın Allah kelamı olması hakkında bilgi verir misiniz?
4 Peygamber Efendimizin Kuran'da anlatılan mucizeleri var mıdır?
5 İsra ve Mirac mucizelerinde Burak ve Refref gibi araçlara ne gerek vardı; hikmeti nedir acaba?
6 Peygamber Efendimizle ilgili olağanüstü olaylar / mucizeler nedir; nasıl değerlendirmemiz gerekir? Bu olaylar akla mantığa aykırı değil midir?
7 Peygamberimizin ölüleri diriltmekle ilgili mucizesi var mıdır?
8 Peygamberimiz cennet ve cehennem ehlinin hallerini nasıl görmüştür?
9 "Kâfirlerin keyfî olarak istedikleri mûcizeleri göndermeyişimiz..." (İsra, 17/59) ayeti, Hz. Muhammed’e mucize verilmediği anlamına mı gelir? Her peygambere mucize verilmesi gerekmez miydi?
11 Hz Aişe, Hz. Ömer, Hz Ali gibi önemli kişilere de Allah bazı mucizelerini göstermiş midir?
12 Sihir ve mucize fark nasıl anlaşılır?
13 Hz. Muhammed neden her zaman mucize istememiştir? İsteseydi her zaman mucize olabilirdi?
14 Miraç'ın Kâbe'den arşa kadar olduğu ayetle sabit midir?
15 Peygamberimiz zamanında Kudüs’te Mescid-i Aksa var mıydı?
16 Mucizlerin varlığı, imtihan sırrına aykırı değil midir?
17 Ayın Yarılması mucizesini haber verenler, o zaman hayatta mıydı?
18 Peygamberlerin mucizelerini görmediğimize göre, onlara nasıl inanalım?
19 Resullah Efendimizin Miraç Gecesi bir kervandaki su kabını açarak su içtiği doğru mudur?
20 İnsanlar köylerden şehirlere göçünce kıyameti bekle, anlamında bir hadis var mı?
21 İnkarcılar, peygamberlere sadece sihirbaz iddiasında mı bulunmuşlar?
22 Kuran’ın ilahi bir kitap olduğuna dair kesin kanıt yok, onu ilahi yapan nedir?
23 Mucizeler fiziki olaylarla açıklanabilir mi, şakkı kamer gibi mucizelerde yine sebepler var mıdır, yoksa mucizeler sebeplerin durduğu yerde mi olur?
24 Günümüzde neden kavimler helak olmuyor mucizeler yaratılmıyor?
25 Bilim varsa mucize yoktur, mucize varsa bilim yoktur, denilebilir mi?
26 Ay mucizesinde, ayın yere indiğine dair ateistlerin iddiasına cevap verir misiniz?
27 Hz. Peygambere isnad edilen mucize rivayetleri çoğunlukla haberi vahid midir?
28 Miraç hadisesinin Zerdüştlük'ten alındığı iddiası doğru mudur?
29 Dinlerin (özellikle İslam’ın) dünyaya indiriliş hikayesi güvenilir değil?
30 Allah, harikulade işleri neden sadece hak yolundakilere değil de batıl ehline de vermiş?
31 Müşriklerin istediği mucizeler verilmediyse, diğer mucizeler nasıl açıklanabilir?
