İlk Meclis’in mebusları davetle çağrılır, Rumelililerin ciddi bir ağırlığı vardır.

 

 

 

Temmuz’da yeni bir tabirle tanıştık. “Demokrasi şehidi.”

 

Uğruna ölünecek değerler arasında “demokrasi” kaçıncı olabilir ki?

 

Yerli değil millî değil, Batıdan ithal bir yönetim şekli. İsrail parlamentosu ve Netanyahu katilini ayakta alkışlayan ABD Kongresi de demokrasi müessesesi... 

 

Faydalıdır zararlıdır orası ayrı mevzu ama övüldüğü yıllarda da mevcudiyeti tartışma meselesidir. 

 

İlk Meclis’e çağrılan mebuslar, yolları bir şekilde M. Kemal ile kesişen isimlerdir, davetle gelir, seçilmiş değillerdir. Tek parti prensleri umumiyetle Rumelilidir, Anadolu’nun alakasız vilayetlerinden gösterilir.

 

Bazıları peş peşe sekiz dönem oturur, sandalyeyi sahiplenir.

 

Şöyle üstünkörü bi bakalım. Önce Ankara vekilleri diyelim. Mesela Midillili Ahmet Rüstem Bilinski.

 

Ardahan’da Filibeli Hilmi (İzmir davasından asılacaktır). Aydın’da Katerinli (Selânik) Hasan Tahsin, Gümülcineli Esat İleri.

 

Ayntab’tan İstanbullu Ali Cenani, Ragıp Yoğun ve Rodoslu Kılıç Ali.

 

Bolu için Nişli Cevad Abbas, Filibeli Nuri Aksu, Eskicuma’dan Tunalı Hilmi. Hanyalı (Yunanistan) Cemal Suda da 5 dönem yapıştıysa vardır bir sebebi. 

 

Burdur sandalyelerine İstanbullu Ali Ulvi, İsmail Suphi ve Kosovalı Mehmet Akif ile Selanikli Şevket. 

 

Bursa’da muhacir çoktur, Grebeneli Emin Erkul, Üsküplü Necati Kurtuluş göze batmaz ama Tosyalı Abdullah Servet kendi muhitini daha iyi temsil etmez mi?

 

Cebel-i Bereket (Osmaniye) mebusları Malkaralı Faik Öztrak ve Debreli (Makedonya) Rasim Celâleddin. Bilmem hiç fıstık yetiştirdiler mi?

 

 

 

 

ORALIYI BURAYA

 

 

Çorum, Denizli ve Diyar-ı Bekr listelerinde doğma büyüme İstanbullular. 

 

Merak ediyorum acaba Rodoslu Mehmet Atıf ile İstanbullu Refik Saydam Doğubayezid’i gördüler mi?

 

Edirne’ye Bitlisli İsmet İnönü, İstanbullu Kâzım Karabekir ve Priştineli Cafer Tayyar...  

 

El-Aziz’i temsil için  de Selânikli Hasan Tahsin Berk’i yollarlar.

 

Ertuğrul sancağında (Bilecik) İzmirliler ağırdır, Eskişehir’de ise Ohrili Eyüp Sabri, Dobrucalı Veli ve Gümülcineli Sami. 

 

Hadi İstanbul neyse; Pirlepeli Ali Fethi’yi, Köstenceli Numan’ı eritir. İzmir’e de iki Selânikli (Refet Bele, Hasan Tahsin) Gerçi Rodos yakın sayılır, Ali Enver Tekând sindirilir.

 

Kocaeli’ye bakıyorum; H. Sırrı Lefkoşalı, Hamdi Namık Debreli.

 

Karahisar-ı Sahib ve Karahisar-ı Şarki de ellerin elindedir.

 

Karesi vilayetinde Makedonya Köprülü’den Kâzım Özalp gösterilir.

 

 

 

RUMELİ AÇIK ARA

 

 

Kütahya listesi Yunanistan ve İzmir ağırlıklıdır Serezli Haydar gibi.

 

Menteşe’de (Muğla) Giritli Ethem Fehmi, İstanbullu Mahmut Nedim, Ankaralı Rifat Börekçi.

 

Mersin’de İşkodralı Fahreddin, Diyarbakırlı Muhtar Fikri.

 

Saruhan vilayetinde Midillili Mehmed Refik, Plevneli Celâleddin (Bayar), Manastırlı Hüseyin Avni.

 

Sinop’ta Manastırlı Rıza Vamık, Kırklarelili Şerif.

 

Trabzon listesinde Rodoslu Hamit, Edirneli Hüsrev (Gerede) ve Serezli Hamdi (Ülkümen).

 

Yaa hiç mi Karadeniz çocuğu yoktu? Bunlar hamsiyi fındığı ne bilir?

 

Van’a ise Podgorica’lı Haydar, acaba otlu peynir yedi mi? 

 

Davet edilirler, lütfeder gelirler, yemin bile etmezler.

 

 

 

 

BASKIN BASANIN

 

 

Yıl 1923.

 

T.C. kurucularını Lozan’ı oylatma endişesi sarar. Meclis-i Mebusan’dan gelen ağır isimler vardır. Tavize direnir, itirazdan da çekinmezler.

 

1. Kemal, Batı Anadolu gezisinde halkı hazırlamaya çalışır ama içi rahat değildir hâlâ.

 

O gece Vekiller Heyeti Başkanı Rauf ve Ali Fuat Paşa’yla toplanır bir plan yaparlar. Meclis’e yeni bir seçim kanunu teklif edecektirler.  Ancak Teşkilat-ı Esasiye’ye göre erken seçim için 2/3 ekseriyet gerekir.

 

Toplanabilmesi zordur, davet edilip de gelmeyenleri müstafi sayar, Meclis’i fesheder kurtulurlar. 

 

Seçim baskın tarzında yapılır; mevcut hukuka göre ya doğduğunuz büyüdüğünüz yerden aday olursunuz ya da en az beş sene ikamet ettiğiniz şehirden.

 

Hâlbuki Yakup Kadri, Mardin adayı olduğunu gazeteden öğrenir, M. Kemal de Ankaralı değildir.

 

Neyse 1923 seçimleri yapılır, Müdafaa-i Hukuk Grubu yekpare koltukları kapatır. Ve Lozan rahatlıkla imzalanır. (23 Temmuz 1923)

 

Oldubittiye getirmek mi? Ne münasebet canım, hâkimiyet bilakayduşart milletindir.

 

Grup haricinde seçilmeyi başaran tek isim Gümüşhane Mebusu Zeki Kadirbeyoğlu olur. Hilafetin İlgası ve Hanedan-ı Osmani’nin Harice Çıkarılması Hakkındaki Kanun’a ret oyu verir.

 

 

 

DEMEDİM Mİ BEN SANA!

 

 

İnandığını savunanlar muhalif diye ilan edilir. Bir kısmı “İzmir suikastı” davasında elenir. 

 

Kafkas kahramanı Çerkez Halid Paşa cepheden cepheye koşmuş, 11. Yunan Tümeni’ni, Tümgeneral Nikolaos Kladas ile birlikte esir almıştır. Gelgelelim rejim militanlarından Kel Ali (İstiklal Mahkemelerinin hukuksuz celladı) tarafından Meclis koridorunda vurulur. Beş gün boyunca kıvranır, ölmesini bekler, hastaneye kaldırmazlar. Savcılıktan ne soruşturma, ne kovuşturma.

 

Kanun karşısında herkes müsavi, bazıları daha müsavidir.

 

İzzettin Çalışlar Yanya’lıdır. Kütahya Eskişehir Muharebelerine katılır, bir ara Çerkez Ethem ile uğraşır. Askerî vali olarak İzmir’e tayin edilir. Aydın, Muğla ve Balıkesir mebusluğu yapar.

 

Mazhar Germen, sekiz dönem Aydın mebusu olur, taaa DP iktidarına kadar.

 

Anıtkabir inşasını teklif eden alkışçı Mithat üç dönem Aydın, üç dönem de Trabzon mebusu olur.

 

Rodoslu Reşit Galip, sofranın saylavlarındandır. Maarif Bakanlığı yapar, halkevlerini açar, Türkçe ezan taraftarıdır, lisanımızı uydurukçaya boğar. İstiklal Mahkemesi azasıdır, Paşa’nın emriyle Serbest Fırka’ya girer çıkar. “Türk’üm Doğruyum” andını yazar. Rakıyla nohudu özünden çok sevse de ikinci kadehten sonra uçar, Atatürk’e bile posta koyar.

 

 

 

 

CİNAYET SÜMEN ALTINA

 

 

Manastırlı Recep Zühtü de yakın arkadaşlardan, birçok şirketin mümessilidir, Şeker Fabrikaların da da aza. Metresi Fatma Medine Hanım’ı vurup öldürür. Tabiplere sırnaşır, “Rapor verin bana!” Mazhar Osman “Hayır” der, “Aklın başında!” 

 

F.K. Gökay ise sahtekârlığa alet olur, hem hocasını ezer hem mesleğine ihanet eder, katil kodesten yırtar onun yazdığı raporla.

 

Zamir Bey, Adana eşrafındandır. Paşa, senin adın “Damar” olsun deyince çok bozulur, sesini çıkarmaz. Ağırına gider, kabullenemez asla. Damar da ne ya?

 

Bazı isimler kontenjan senatörü gibidir ömür boyu mebus kalırlar. Mesela Ankara Milletvekili Şakir Kınacı I, II, III, IV, V. ve VI. Dönem Meclis’ten çıkmaz, koltuğunu soğutmaz.

 

Antalya mebusu M. Rasih Kaplan yedi dönem Antalya, bir dönem  Maraş milletvekilliği yapar. Dört kere sekiz kaç ediyorsa o kadar.

 

Nişli M. Cevad Abbas da Bandırma vapurunun iltimaslılarından. Hayat boyu Bolu mebusu, bir eli Tayyare Cemiyetinde diğeri İş Bankasında.

 

Sakaryalı Falih Rıfkı, Bolu ve Ankara listesine kazık çakar. Bir ara Ecevit’ten görünürler, Karaoğlan’ın solculuğuna takar.  Kimse onlardan farklı düşünemez el oğuşturmalıdır karşısında.  Hırslı ve kindardır; “Hamid despotluğunda seyahat yasaktı” der utanmadan. Hâlbuki Sultan demir ve deniz yolları için servetini harcar, teberrular ortada.

 

 

 

KONJENİTAL (DOĞUŞTAN) KONTENJANLILAR

 

 

Süleyman Sırrı İçöz, Yozgat mebusudur, sekiz dönem içinde tek icraatı var: Bozok’un adını Yozgat yaptırmak. 

 

Bursa’dan Fehmi Gerçeker de müzminlerden, sekiz dönem koltuğu bırakmaz, Meclis’ten cenazesi çıkar.

 

Cebel-i Bereket Mebusu İhsan Eryavuz soyadına ihanet eder, adı karışır Yavuz - Havuz yolsuzluğuna.

 

Manastırlı Hüseyin Avni de anasının karnından vekil olarak doğar, ölene kadar yapışır Osmaniye’nin sırtına.

 

Dr. Mustafa Cantekin Meclis’e Kozan’dan girer, yedi dönem Çorum’u temsil eder sonra.

 

Mazhar Kansu bir dönem Hakkâri, dört dönem Denizli, iki dönem de Artvin’den, hukukçu olmadığı hâlde Şark İstiklal Mahkemesine başkanlık yapar.

 

Yusuf Başkaya da İstiklal Mahkemesi Başkanı... Eh yedi dönem Denizli koltuğu bağışlanmış çok mu ona?

 

İstanbullu İbrahim Edhem, Bandırma vapurunun hekimi (demek kırık dökük, pusulasız tekne değil, padişahın lütfettiği donanımlı gemi) hooop oradan Diyarbakır saylavlığına.

 

 

 

MADALYALI İDAMLIKLAR

 

 

Priştineli Cafer Tayyar (Eğilmez) Balkan dağlarını mekân tutan bir komutandır.  M. Kemal Samsun’a yollandığında Rumeli’de esirdir hatta. Bilahare Güneydoğu’ya yollanır, Nasturi isyanını bastırır. “Bırakın Musul’a da gireyim” der, “Zaten Misakımillî hudutlarında.” Ankara kesinlikle karşı çıkar...   Göğsü madalya doludur lakin İzmir suikastında yargılanır, ipten zor yırtar.

 

Yavuz zırhlısının tamiri için Fransız şirketinden rüşvet alan Dr. Fikret Onuralp süzme kulüpçüdür. Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Locasından. I. Dönem Kozan, II. Dönem Ertuğrul, III. Dönem Bilecik mebusu yapılır ve Kastamonu İstiklal Mahkemesinde azadır.

 

İbrahim Abdülhak Fırat tam yedi dönem Erzincan mebusu, İstiklal Mahkemesi savcı muavini ayrıca.

 

1. Emin Sazak ise sekiz dönem Eskişehir mebusu. Kadrolu gibi âdeta.

 

Erzurumlu Rüştü Paşa hemen hemen her cephede savaşır; Kafkaslarda, Sakarya’da. O kadar muharebeden sağ çıkar, İzmir suikastından kurtulamaz. Yaftalar, yargılar, sallandırırlar!

 

Cephede ayı yavrusu beslediği için adı “Ayıcı”ya çıkan Mehmed Arif Bey, Bandırma vapuru ile Samsun’a gelen üçüncü milletvekili. 1923 Eskişehir’den parlamentoya, 1926’da İzmir suikastından darağacına…

 

Devlet Selâniklilerin elinde gibi görünüyor inanmayın asla.  Öyle “zümre iktidarı” filan yok, hemşehri muhabbetidir en fazla...

 

Biz de mübadiliz, muhaciriz, yerli yetikli Selânikliyiz bu arada.

 

Hem ana tarafından hem baba...


.

Biraz Arap, biraz Rumeli, biraz Afrika. Osmanlı bu işte, terkibe baksana.

 

Zenci Musa Sudan asıllı bir ailenin çocuğudur. Girit’te doğar (1880) sonra babasını kaybeder, dedesi

 

Kahire’de mukimdir onu da alır yanına. Türk mektebinde okur, sular seller gibi Osmanlıca. 

 

İri kemikli bir çocuktur, omuzları erken oturur, boyu uzar da uzar. Gücü kuvveti yerindedir, tuttuğunu koparır âdeta.

 

Sene 1911. İngiliz, Fransız ajanları, Garbi Trablus’ta fink atar. 

 

Derken İtalyanlar asker çıkarır kilit noktaları tutarlar. Müslümanlar da Senusilerin öncülüğünde kıyama kalkar. Musa sağına soluna bakmadan “Ben de varım” der, gazaya koşar.  
Yolu Derne’de Teşkilat-ı Mahsusa’dan Kuşçu Eşref Sencer’le kesişir, komutan bu hürmetkâr çocuğu sever, emir eri alır yanına. 

 

Zenci Musa’nın teni karadır, gözü daha da kara, akla ziyan işin mi var? Al onu, çık yola. 

 

Bir seferinde Musa altın lirayla mükâfatlandırılır. Garibim çok utanır “N’olur reddetmeme izin verin” der yalvaran bir ses tonuyla. 

 

 

O sadece halis bir Müslüman olmak ister, Halife hazretlerine hizmeti dokunursa ne âlâ. 

 

 

 

 

BALKANLARDA

 

 

Trablusgarp cephesinde çatışmalar gevşemiştir ki Balkanlar çalkalanır bu defa. 

 

İttihatçılar memleketi acemice yönetir, dengeyi tutturamazlar. Aralarında asırlık niza (çekişme) bulunan

 

Balkan Hristiyanlarını birleştirip gaile açarlar devletin başına.  Ah, Abdülhamid Han oturacaktır ki tahtında...

 

Tehdit hayli ciddidir, Trablus’taki subayların Rumeli’ye geçmesi istenir ivedi kaydıyla.

 

Kuşçubaşı Eşref de vardır aralarında. 

 

Zenci Musa komutanına bakar, “Kal” dese kalacak, “Gel” dese koşacaktır onunla. Bilemiyordur, nerede faydası olacaksa?

 

Kuşçu “Yürü” der ve esmer devimizin Balkan macerası başlar. 

 

Garip bir dönemdir, gaflet, ihanet, olmayacak hatalar. İttihat Terakki “çocuk bile yapmaz” denilen işlere imza atar. Güzelim Selânik’i anahtar teslim Yunan’a bırakırlar. Muhkem mevzileri, tabyaları, ağır silahları bağışlarlar (!) Rumlara. 

 

Tam 30 bin askerimiz esir olur, açlık, hastalık, firar... Çöküntü diğer birliklere de sirayet eder, şirazemiz kayar. 

 

 

 

SÜVEYŞ’TE

 

 

Balkan savaşları Rumeli Türkü’nü bizar eder, Sırp Yunan ve Bulgar çeteleri Müslüman katletmeye başlar.

 

Göçler düzülür, insanlar perişan, cami avluları serapa muhacir dolar. 

 

Henüz nefes alamamışızdır ki Enver, Talât, Cemal üçlüsü memleketi Cihan Harbi’ne sokar. Karşımızda

 

İngiltere, Fransa ve Rusya vardır. Yetmedi Yunanistan, Sırbistan, Romanya, Portekiz, Brezilya ve Japonya...

 

Müttefiklerimizden Bulgaristan pes eder, İtalya karşı tarafa geçer, bir biz, bir de Macarlar kalır kayzerin yanında. Zaten Alman’ın savaşıdır, biz niye boğuşacaksak Galiçyalarda? 

 

Harp kararı yanlış da olsa düşmana boyun eğmez, vatanı çiğnetmeyiz asla. Çanakkale’de çocuklarımız canı pahasına direnir, etle çelik karşı karşıya.

 

Sadece Boğaz değil her yer kaynar, Süveyş cephesinde Alman komutanların kayıp diye bir endişesi yoktur,

 

Müslüman çocukları kanala sürer, kırdırırlar. Yeter ki İngiliz ordusu buralarda kalsın, dönmesin Avrupa’ya.

 

Hasanlar bunalsın ki, Hanslar nefes alsın. 

 

Şehitlerimizin çoğu yedek zabittir, hekim, mimar veya baytar… Cennetmekân yetişsinler diye servetini dökmüş, senelerce beklemiştir sabırla. 

 

Kışlaya siyaset girmiştir, Gazze, Nablus, Şam ve Halep’te hata üstüne hata.  Selâhaddin Eyyubi’nin, Yavuz

 

Selim’in emaneti nurlu Kudüs’ü bırakırız düşmana.

 

Sarıkamış’ta çocuklarımız ayazdan donar, ki henüz mermi bile sürememiştir namluya. 

 

Ah kırılası klavye, ben ne diyeyim sana? 

 

 

 

ARABİSTAN’DA

 

 

Eşref Bey ve Zenci Musa bir cepheden gelir, öbürüne koşarlar. 

 

Ve emir gelir; “Derhâl Hicaz’a geçiyorsunuz, kavgalı Arap kabilelerini barıştırın, destek olsunlar ordumuza.” 
İşe henüz girişmişlerdir ki bir vazife daha: Alın şu 300 bin altını, doğru Ahmed Tevfik Paşa’ya!  

 

-Nereye?

 

-San’a’ya! 
Yanlarına 70 Mehmetçik katarlar, “Haydi uğurlar ola!” 

 

Yol yokuş, zemin laçka, merkep topal, mal sırça. 

 

İngilizler paranın kokusunu alır, pusuya yatar. Nitekim Hayber’i geçtikten sonra Cembele mevkiinde kafileyi düşürürler tuzağa. 

 

Düşman 25 bin kişidir ve yağmur gibi mermi yağar. Bizimkiler de karşılık verir, çatışma geceye sarkar.

 

Askerlerimiz şehit olur, Eşref Bey yaralanır, esir düşer düşmana.

 

Zenci Musa o hengâmede bir arkadaşı ile paraları alır, Yemen’e vasıl olur, hem de ümitler kesilmek üzereyken, tam zamanında.

 

Bilahare İstanbul’a gelir, Kuşçu Eşref’in ölmediğinden emindir, kendisini bulacaktır nasıl olsa. Sırf o yüzden limanda çalışır, her yanaşan vapuru ümitle karşılar, komutan bundan mı inecek, şundan mı acaba?  
Ne sadakat ama?

 

 

Zenci Musa’nın kabri / Üsküdar

 

 

 

GALATA’DA

 

 

Ali Sait Paşa garibe sahip çıkar, “İster misin tekaüt maaşı bağlatalım sana?” 

 

-Efendim mazur görün, ben bu fakir milletin parasını alamam. 
Açtır, açıktadır, odu ocağı yoktur oysa.
Ferid Bey ise kâhyalık teklifinde bulunur, “Gel geç şu hamalların başına!”

 

-Kâhyalığı yaşlı bir Müslüman yapsın beyim, henüz gücüm kuvvetim yerinde, belim bükülmedi daha!
Derken ihtilaf kuvvetleri İstanbul’a girer. İşgal ordusu komutanı General Harrington limana uğrar, balyaları tek eliyle kaldırıp atan dev cüsseli hamala bakar. 

 

-Kim bu?
Yaver “Zenci Musa” diye fısıldar, “Hani Arabistan’da 25 bin adamımızı atlatıp altınları Yemen’e ulaştıran Osmanlı var ya…” 

 

Komutan “Çağırın gelsin” der, tanışırlar. “Maiyetine girmesi için” parlak tekliflerde bulunur. Kaale bile almaz, döner gider işinin başına. 

 

Sanki, “Ben Osmanlıyım, Müslüman’ım” der, “ve sizinle işimiz bitmedi daha!”

 

 

 

ÜSKÜDAR ‘DA

 

 

Neyse I. Cihan Harbi sona erer. İngilizler Yunan’ı silahlandırır bu defa.

 

Biz birbirimizi yiyelim ki petrol sahalarına çöksünler rahatlıkla.

 

Zenci Musa gündüzleri halat, urgan çeker, kan terler balyaların altında. 

 

Geceleri sandık sandık silah kaçırırlar kırık dökük peremeler (kayıklar), çürük çarık salapuryalarla (ticaret gemileri). Yaşlı mavnalar bata çıka, bata çıka İnebolu’ya. 

 

Musa’nın yaşı kırk bile değildir ama yıpranır. Bir lokma ekmek bulacak ki öpsün koysun başına. 

 

Özbekler Tekkesinin şeyhi Ataullah Efendi “Gel dergâhta kal” der, “hiç değilse sıcak bir çorba girsin boğazına.”

 

O günden sonra tekkede yatıp kalksa da hızlı kilo kaybeder, zayıflar. Çağırılan tabip “verem” der, çaresiz ellerini açar iki yanına. 

 

Ve kor gibi civan kar gibi erir, kavuşur rahmet-i Rahman’a (1919). 

 

Bavulunu açarlar. Bir Mushaf-ı şerif, bir bayrak, bir Osmanlı haritası ve komutanının sararmış fotoğrafı çıkar. Kefenini de hazırlamış koymuştur yanına. 

 

Çakılı çivisi, dikili ağacı yoktur, birkaç zralık (zra: 48 santimetrelik bir ölçü birimi) mezarı olur sonunda.
Gittim efendim. 

 

Ziyaret için Üsküdar’a. Tekkenin yeri kolay. Zenci Musa ile ilgili bir tabela var ama kabir taşını bulamadım. Ne biliym belki de benim Osmanlıcam o kadar. 

 

 

 

MI ACABA?

 

 

Böyle yazıları genelde bir erbabına okuturum, ki hata olmaya. Profesyonel tarihçi olmadığımız için bazen çuvallıyoruz, zaman zemin kayıyor, yine vurmayalım baltayı taşa... 

 

Yazıyı gözden geçiren arkadaş Kuşçubaşı Eşref’ten hayli rahatsızdı. “Neticede bunlar İttihatçı militanlar” dedi, “Abdülhamid Han’ın düşmanıydılar, koca imparatorluğu dağıttılar. Almanlarla düşüp kalktıkları için propagandanın gücüne vakıf oldular. Sözüm meclisten dışarı, efsaneler uydurdular. Çanakkale’de kuru ekmek masalları, bacadan giren mermiler, saate çarpan şarapneller filan… Hâlbuki tertemiz bir zafer, hurafeye ihtiyacı mı var? 

 

Kuşçubaşının adı bile uydurma. Babası sarayın kuşçularından biri o kadar. Kuşçubaşılık ayrı bir şey, önemli mevkidir Osmanlıda. Sonra Sultan Sencer’le hiçbir alakası yok. Sencer ismini ileri yaşlarda ekliyor adının yanına. Bütün bunları Dr. Polat Safi yazdı açıkça. 

 

 

 

HESAP ORTADA

 

 

Gelelim Cembele’ye. Şimdi baskın yemiş, kafileden iki kişinin çıkması ve 300 bin altını alıp taaa Yemen’e götürmesi kolay değil. Hayber Medine arası 150 km. Medine San’a arası 1.430 km. Topla 1.580 km eder. Yani Edirne Van daha kısa. Saatte bir fersah katetseler 36 km tutar ki menzil derler ona. Yani 44 gün çöl adımlayacak ki, San’a’ya vasıl ola. 

 

O hengâmede keseleri kuşağına koyup kaybolamaz. Bir Reşat altını 7,2 gram, 300 bin altın, 2 ton 160 kilo yapar. Bir sürü avadanlık, mühürlü sandıklar, evrak… En az 20 deve lazım, âdeta kervan. Kaldı ki güzergâh belli, kuyuları takip etmek mecburiyetindeler. İngilizlerin keşif tayyareleri vızır vızır uçarken, mıntıka ajan ve şaki kaynarken böyle iştah açan bir servetle kem gözlerden nasıl sakınır insan?

 

 

 

HİKÂYE GÜZEL AMMA…

 

 

General Harrington denen kibirli herif, güneş batmaz imparatorluğun genelkurmay başkan muavini. Farz edin umumi vali, bir nev’i kral. Zafer sarhoşu, İstanbul ondan sorulur o sıra. İtalyan general Ernesto Monbelli ile Fransız general d’Espèrey’in bile ayağını kaydırdığına göre var gücünü anla. 

 

Ekibi ile Mekteb-i Harbiye’ye çöker, Kroeger Otel’de (şimdiki Beyoğlu Öğretmenevi) imparator gibi yaşar. Bir hayat ki balo kıvamında. Haşmetmeapları rıhtıma niye insin? Hem niye muhatap olsun hamallarla? Kaldı ki milletin içinde ‘Gel bize çalış’ teklifi yapılmaz. Reddolunacağını bilecek kadar uyanıktır, basar mı yaşa?” 
Sükûûût. Bir şey diyemedim ona. 

 

Amaan, altınları taşısa da taşımasa da, Harrington’la konuşsa da konuşmasa da Zenci Musa diye bir yiğidimiz var mı? Var! 

 

Onun halis bir mümin ve sadık bir tebaa olduğundan şüphemiz? Hayır asla.  

 

Allahü teâlâ gani gani rahmet eylesin, memlekete hizmeti geçenlerin alayına. 


.

Cumhurbaşkanı Ziyâülhak, beş generali, ABD Büyükelçisi ve 29 vazifeli, patlayıcı ile düşürülen tayyarede hayatını kaybetmişti. 

 

Ziyâülhak İslamabad’da kendi inşa ettirdiği Faysal Camii’nin haziresine defnedilir ki “şehîdü’l-İslâm” olarak anılır halkar asında.

 

Sen misin Pakistan’ı 10 yıl boyunca en  hızlı büyüyen ekonomi yapan, bir üst lige taşıyan, nükleer silahlı ülkeler arasına sokan, İslam ortak pazarından söz açan?

 

 

 

Muhammed Ziyâülhak bir asır evvel (12 Ağustos 1924) Pencab eyaletinin Jalandhar şehrinde doğar. 
İlk eğitimini Simla’da, orta tahsilini Delhi St. Stephen College’ta alır. II. Cihan Harbi’nde İngiliz saflarında Japonlara karşı savaşır. Ülkesi işgal altındadır o sıra. 

 

Harp bitince orduda kalır, Dehra Dun’daki Kraliyet Akademisini bitirir, rütbe takar. 

 

Hindistan fiilen ikiye ayrılınca (1947) Pakistan tarafına geçer, Kuetta Akademisinden kurmay çıkar. ABD’de kurslara katılır, yeni silahlarla tanışır (1963-64). Sonra Hindulara karşı tank birliği ile savaşır. 1967-70 arası askerî müsteşar olarak Ürdün’e yollanır. 

 

Derken bir grup Pakistanlı subay Butto hükûmetini devirme teşebbüsünde bulunurlar, başaramazlar. Derdest edilir, Askerî mahkemede yargılanırlar. İşte o mahkemenin başkanı Ziyâülhak’tır. Zülfikar Ali memnun kalmalı ki generallik lütfeder, yetmez Genelkurmay Başkanı yapar. Önünde kendinden kıdemli beş paşa vardır oysa. 

 

 

 

 

İÇ SAVAŞ KAPIDA

 

 

Mart 1977 seçimlerini yine Butto kazanır ancak sandıklardaki usulsüzlük ayyuka çıkar. Muhalefet “Millî Cephe” adıyla teşkilatlanır, ayağa kalkar. 

 

Ülke iç savaşın eşiğine gelir. Zaten çeteleşme, yolsuzluk, yağma, adam kayırma can sıkmaktadır, üstüne bir de siyasi kavgalar...  

 

İş çığırından çıkınca Ziyâülhak kansız bir darbeyle yönetime el koyar. Başbakan Zülfikar Ali Butto da tutuklanır bu arada. 

 

Ziyâülhak sıkıyönetim komutanlığını da deruhte eder, mitingleri, gösterileri yasaklar.
Bilahare istifa eden Fazal Elahi Çaudhri’nin yerine cumhurbaşkanı olur. Bu arada Butto yargılanır, siyasi hasımlarını öldürtmekten suçlu bulunur, kalemi kırılır. 

 

Humeyni asılmasın diye çok uğraşır, Sosyalist Butto dünya görüşü farklı da olsa Şii’dir sonunda. Ziyaülhak mahkeme kararına karışmaz, lehte ya da aleyhte konuşmaz.

 

 

 

 

KABİL İŞGAL ALTINDA

 

 

Derken komşu Afganistan karışır. İhtilalci komünistler Yahya Han’ın beşikteki bebeğini bile kırar, hanedandan tek fert bırakmazlar. Keyfî tutuklamalara başlar, milletin nasırına basarlar. Aksülamel (tepki) sert olur, sıkışınca Rusları davet eder, Kızılordu’nun arkasına saklanırlar. Sovyetler güçlüdür, önceleri tek kale maç yapar, Belh, Herat ve Gazne gibi tarihî şehirleri yakar yıkar. Ardından mücahitler hâkim olur sahaya. 

 

Ziyâülhak direnişçilere hem silah mühimmat sağlar hem de milyonlarca mülteciyi yurdunda ağırlar. 
Sovyetlerin Hint Okyanusu ve Basra Körfezi’ne yaklaşması Batı’yı telaşlandırmıştır. ABD bu defa kaybetmeyi göze alamaz, Afganlara silah yollar. 

 

Dünyanın en büyük askerî gücü Kızılordu mum gibi erir, Rus gençleri zırhlıyla gelir, tabutla döner. Anneler sokağa iner, hesap sorar. Afganlar hududu yol yapmıştır, Rusya’ya rahat girer çıkarlar.  

 

 

 

 

İKTİSADİ SIÇRAMA

 

 

Ziyâülhak devrinde batakhaneler kapatılır, alkol ve uyuşturucu yasaklanır. Kanunların çoğu İngilizlerden kalmadır, bir heyet bunları değiştirmek için çalışır. Halk oyuna sunulan İslamlaştırma projesi %95 kabul alır. 
Evet siyasi partiler askıya alınmış, grevler ertelenmiş, basın sansürlenmiştir ama iktisaden toparlanırlar.

 

Faizsiz bankacılık üzerinde çalışır, zekât ve öşür ile fukaraya nefes aldırırlar. Eğitim dili olarak içinde hayli Türkçe kelime bulunan Urduca öne çıkar.

 

Ziyâülhak İslam ülkeleriyle iş birliği yapmaktan yanadır. İran-Irak savaşını bitirmek için çaba harcar. 
Bu arada Pakistan on sene boyunca yüzde 6,8’lik büyüme ile dünyanın en hızlı gelişen ülkesi olur. 

 

Demek ne paralar gitmiş yolsuzluğa? 

 

BM nükleer silah bulundurma hakkını sadece II. Cihan Harbi galiplerine (ABD, SSCB, Çin, İngiltere ve Fransa) sunar.

 

İsrail için yasak söz konusu değildir ama. Derken Hindistan da atom bombası yapar. Ciddi bir engellemeyle karşılaşmaz. 

 

 

 

 

O YAPSIN, SEN YAPMA! 

 

 

Zülfikar Ali Butto “Biz de yapmalıyız” dese de yol alamaz. Ziyâülhak ise sessiz sedasız bombayı yaptırır, tecrübe ettirir hatta. 

 

İşte o günden sonra Washington’la arası açılır, tehdit almaya başlar. 

 

O gün Amerikan M-1/A tanklarının çöl kabiliyetini izlemek için Bahawalpur’a çağırılır. Manasız bir ısrarla bunaltırlar. Telefon kayıtlarına bakılırsa sadece bir komutan 16 defa arar. Ziyâülhak alımkâr değildir, öncelikle AWACS erken uyarı sistemi vardır aklında. 

 

 

 

 

ŞAİBELİ PATLAMA

 

 

İçişleri Bakanı Aslam Hattak “gitme” diye ikaz eder, Ziyâülhak buna rağmen arkadaşlarını kıramaz, bir C-130 ile çıkarlar yola. 

 

C-130 Hercules dört motorlu koca kanatlı bir tayyaredir motorlarından biri ikisi sussa da bişi olmaz, yedeğin yedeği, ihtiyatın ihtiyatı vardır. Düşük hızlarda havada tutunur, planör gibi süzülüp inebilir çayıra, bayıra. 

 

Hem n’olur n’olmaz diye ABD Büyükelçisi Arnold Raphel’i de alır yanına.

 

Lakin suikastçiler işlerini şansa bırakmaz, akşam yorgunluğu ile dikkati dağılan pilotları sinir gazıyla (VX) felç eder uyuturlar. Ve mango kasalarına saklanan bombalar peş peşe patlar.

 

“Ülkemde İslami hükümleri hâkim kılmak için her türlü fedakârlığa hazırım” diyeli on gün olmuştur daha. 

 

 

 

MADE IN USA

 

 

Kim yapmış olabilir acaba? 

 

Pakistan halkına sorarsanız ilk ABD gelir akıllarına. Washington kendinden ziyade İsrail’i kayırır; “Aman bomba düşmesin Yahudi’nin başına!” Hatta kendi büyükelçisini bile harcar siyonistin uğruna! 
Ziyâülhak’ın oğlu İcazülhak “Kumpası kuranlar, hiçbir şeyi şansa bırakmadılar” der, “hem sinir gazı, hem patlayıcı kullandılar.”

 

FBI dünyanın herhangi bir yerinde hayatını kaybeden sıradan Amerikan vatandaşı için 72 saat içinde soruşturma açar mutlaka. Burada koskoca ABD Büyükelçisi ölmüştür, hadise mahalli ne zaman incelenir biliyor musunuz? 330 gün sonra!  

 

Hava Tuğgeneral Zahir Zaidi gizlice uçak enkazından parçalar alır, laboratuvarda inceletir saklıca. Yanılmamıştır patlayıcı izi çıkar yüksek oranda.

 

Amerika’nın Hindistan Büyükelçisi John Gunther Dean’a göre Mossad’ın da parmağı da vardır suikastta. 

 

 

 

KANADINA TAŞ DEĞENLER!

 

 

Siyasilerin uçakla ortadan kaldırılması sık başvurulan bir yoldur, halkı kazaya ikna kolaydır zira.

 

Hatırlar mısınız Rahmetli Menderes’in tayyaresi de düşmüş, değerli komutan Eşref Bitlis Paşa şehit olmuştu tatsız bir kazada. Rahmetli Muhsin Yazıcıoğlu unutulur mu sonra? 

 

Devam edelim: Aralık 1936, İsveç Başbakanı Arvid Lidman İngiltere Croydon’dan havalandıktan kısa bir süre sonra... 

 

Eylül 1940. Paraguay Devlet Başkanı Jose Felix Estigarribia eşiyle beraber çıktıkları seyahatte...

 

Temmuz 1943. Polonya Başbakanı Wladyslaw Sikorski, Cebelitarık’tan kalktığı gibi deryaya...

 

Mart 1959, Boda. Orta Afrika Başkanı Barthelemey Boganda “Çad, Kongo, Kamerun, Ekvator Ginesi, Angola ve Gabon’u tek bayrak altında toplayalım” diye konuşunca. 

 

Eylül 1961 BM Genel Sekreteri İsveçli Dag Hammarskjöld Zambiya’da... 

 

Mayıs 1966, Irak Cumhurbaşkanı General Abdüsselam Arif, helikopter kazasında.

 

Nisan 1969 Cochabamba. Bolivya Devlet Başkanı General Rene Barrientos, helikopter kırımında.

 

Ocak 1977 Yugoslavya’nın Boşnak Başkanı Cemal Biyediç Bosna Hersek semalarında...

 

Mayıs 1979 Moritanya Başbakanı Ahmet Busseyf Dakar açıklarında...

 

Aralık 1980’de Portekiz Başbakanı Françesko Carneiro Cessna tipi uçakla Lizbon’da...

 

Mayıs 1981 Ekvador Cumhurbaşkanı Jaime Roldos Aguilera ve Savunma Bakanı General Aurelio Peru sınırında... Ağustos 1981. Panama Devlet Başkanı Omar Torrijos, kendi kullandığı uçakla...

 

Ekim 1986 Mozambik Cumhurbaşkanı Samora Machel ve bakanları Güney Afrika yakınlarında...

 

Haziran 1987, Lübnan Başbakanı Sünni asıllı Reşid Abdülhamid Kerami, helikopter koltuğunun altına konan bombayla... 

 

Nisan 1994 Burundi Cumhurbaşkanı Cyprian Ntaryamira ve Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyrimana’yı taşıyan tayyare Kigali Havalimanı’ndan açılan ateş sonunda... 

 

Şubat 2004 Makedonya Cumhurbaşkanı Boris Traykovski ve beraberindeki heyeti taşıyan tayyare Mostar yakınlarında... 

 

Nisan 2010, Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski, eşi ve 96 kişi Stalin devrinde yapılan Katyn katliamını teline giderken Rusya’da... 

 

23 Ağustos 2023 Kuzhenkino... Wagner’in patronu, kiralık katil Yevgeni Prigojin haddini aşıp Putin’e posta koyunca... 

 

Şubat 2024 eski Şili Devlet Başkanı Sebastian Pinera’yı taşıyan helikopter Ranco Gölü’ne batınca...
Ve İranlı İbrahim Reisi. Detayları biliyorsunuz. Çok yeni daha...

 

 

 

KARDEŞTEN ÖTE

 

 

Ziyâülhak bir Türk dostudur, “Pakistan, Türkiye’nin doğudaki vilayeti, ben ise Ankara’nın valisiyim” diyecek kadar. 

 

“Türkiye’ye niye gittin davet edilmedin ki” diye laf atanlara “İnsan, kardeşinin evine davetiye ile mi gider” der, samimi bir üslupla. Süleymaniye Camii’nin halılarını cebinden yeniletir hatta.

 

Garip gurebayı kollar, Kızılordu’nun hışmına uğrayan biçareleri Pakistan’da ağırlar. Kolay değil iki milyondan fazla mülteciye kucak açar.

 

Kafasında “Asya Ortak Pazarı” vardır. Türkiye, Malezya, İran, Irak, Afganistan ve Bangladeş arasında kurulacak ve hepimize yarayacaktır sonunda. Zamanında hayli üniversite açar, medreselere fen dersleri koyar. Ziyâülhak’tan sonra üç milyon gencin lise denkliği elinden alınır, kazanılmış haktır oysa.  

 

 

 

DOSTUN ESKİSİ

 

 

Afganistan İslam dünyasının itici güçlerinden biridir. Timuroğulları, Gazneliler, Delhi, Dekkan Sultanları ve Babürşahlar (Gürgâniye) Hindistan’da ferman okuturlar. 

 

Havali o mirasın şuurundadır hâlâ, Hintli, Peştun, Tacik, Özbek, Türkmen ve Bengalli el ele verebilse büyük bir güç çıkar ortaya. İşte bu yüzden Ziyâülhak gibiler getirilmez iktidara. 

 

Onun ardından yapılan Aralık 1988 seçimlerini Zülfikar Ali Butto’nun kızı Benazir (37) kazanır, sarar başa. 

 

Ve bir 28 Şubat da Pakistan yaşar. Sağ sol didişip durur, iki yakaları gelmez araya. 

 

Biz de Demirel-Ecevit, Çiller-Yılmaz kavgalarıyla güzelim yılları heba etmedik mi boşuna?


.

Her dört ABD başkanından biri silahlı saldırıya uğradı, 4’ü hayatını kaybetti 2’si yaralandı, 5’i kıl payı atlattı.

 

 

 

Biliyorsunuz Eski ABD Başkanı Donald Trump’a ateş açıldı, kurşun kafasını sıyırıp geçti kulağı kanadı. 

 

FBI, bir kişinin ölümüne ve Trump’ın yaralanmasına sebep olan kurşunun genç Crooks’un silahından çıktığını duyurdu. Maksadı neydi bilemiyoruz. Çünkü adı geçen şahıs Gizli Servis tarafından vuruldu susturuldu. Halbuki Crooks kayıtlı Cumhuriyetçi. Arkadaşları onun kendi hâlinde biri olduğunu söylüyorlar.

 

 

Dersleri iyi ve tarihe olan merakıyla tanınıyor. Paraya ihtiyacı yok, oturdukları Bethel Park sakin ve nezih bir mahalle, herkes yaklaşamıyor. 

 

ABD tarihinde George Washington’dan Joe Bieden’a 46 başkan gelir.

 

Bunlardan onbiri suikasta uğrar, dördü hayatını kaybeder. Kırkaltıda onbir çok yüksek bir oran, neredeyse her dört başkandan biri namlunun ucunda. 

 

Gelin biz eskilere dönelim, silah çekilen başkanlara bir bakalım. 

 

 

 

McKINLEY KONFERANSTA

 

 

William Mc Kinley 1843 yılında 9 çocuklu bir ailenin ferdi olarak Ohio’da doğar. 1861 yılında Kuzey Ordusu saflarında Amerikan İç Savaşına katılır. Bilahare ABD kongresine seçilir sonra Ohio eyalet valisi olur. 3 Kasım 1896 Başkanlık seçimini kazanır. Koloniler konusunda İspanya ile anlaşamaz, savaşırlar. Küba’ya bağımsızlık verir, Filipinler, Porto Riko ve Hawaii’yi alırlar. 

 

McKinley 6 Eylül 1901 tarihinde konuşmasını bitirip el sıkışırken Polonya asıllı Leon Czolgosz tarafından suikasta uğrar, 14 Eylül 1901’de ölür. Katili asarlar. 

 

 

 

 

GARFIELD’I İSTASYONDA 

 

 

James A. Garfield kütük evde yetişen yoksul bir Ohio’ludur. Gemici olmak ister almazlar, o da kanalda katırcılık yapar. Kitaplara meraklıdır, hukuk okur avukat olur. Amerikan iç savaşında askerî eğitimi olmamasına rağmen generallik yapar. Bilahare Cumhuriyetçilerin safında siyaset atılır. Afrika asıllılar için de medeni hakları savunur. Oy vermelerini destekler. Yolsuzlukların üstüne gider, makineli tarımdan yanadır.

 

Altın ile desteklenen doları savunur, yeşil dolara karşı çıkar. “Kendini kâğıt paraya adayan bir parti, mahvolmuş bir halkın lanetiyle batacaktır” der. Ku Klux Klan yasasına karşı çıkar. Irkçı katilleri terörist olarak suçlar. Matematik ve geometriye meraklıdır, Pisagor teorilerini ispatlar. Panama kanalı için adımlar atar.

 

 

2 Temmuz 1881. Washington DC’deki Baltimore ve Potomac istasyonu’nda oğulları James ile Harry ve Dışişleri Bakanı James G. Blaine ile tren bekler. Yanında koruması yoktur güvenlik görevlisi de bulunmaz.

 

Belalısı Charles J. Guiteau Başkana birkaç el ateş açar. Bu adam haksız makamlar istemiş ve red olunmuştur zamanında. 

 

İlk kurşun omzunu sıyırır, diğeri saplanır sırtına. Saldırgan beklettiği arabacının yanına koşaken polis Patrick Kearney ile karşılaşır. Şaşkın memur Guiteau’yu tutuklar ama elinden silahı almayı unutur heyecandan. Eh kolay mı? Başkanı vuran birini yakalamış sonunda. 

 

Garfield kendini iyi hisseder ancak yara mikrop kapar 9 gün sonra New Jersey’de gözlerini yumar. Katil, Başkan’ı beceriksiz hekimlerin öldürdüğünü iddia eder. Mahkemede şiirler okur, marşlar söyler ve kendisine bir orkestranın eşlik etmesini ister. Deli ayaklarına yatsa da ipten kurtulamaz, yağlı ilmek boğazına geçer sonunda. 

 

 

 

LINCOLN TİYATRODA

 

 

Abraham Lincoln 1908 Kentucky doğumlu bir Meluncandır. Babası Hodgenville adlı bir köy irisinde çift çubuk kovalar. Meluncanlar okula alınmadığı için Abraham okumayı kendi çabaları ile söker. 9 yaşında annesini kaybeder, analığı Sarah üç çocuklu bir duldur, Abraham’ı kitaplarla tanıştırıp ufkunu açar. “Bak yavrum” der, “dünya buradan ibaret değil, hazır genç ve güçlüyken ülkeyi dolaş. Yeni kurulan şehirlerde şansını ara!

 

Baktın olmuyor dön gel, başımızın üstünde yerin var!”

 

Abraham’ın Mississippi’deki yandan çarklılarda çımacılıkla başlar, New Salem’de bakkal açar. Postacılık, haritacılık derken girip çıkmadığı iş kalmaz. 

 

Mükemmel bir hatiptir, etrafındakiler “sen avukat olacak adamsın” deyince hukuk kitapları alır, altını çize çize okur, Baro’nun açtığı imtihanı kazanır 1836).

 

 

Abraham’ın ömrü günü at sırtında geçer, küçük vekalet ücretleriyle, basit davaları kovalar. Bir ara kayıkçı takımı Mississippi üzerindeki Rock Island köprüsüne karşı çıkar, yıktırmaya kalkarlar. Abraham Lincoln hukuk savaşı ile köprüyü kurtarır ve büyük ün yapar. Hele bir garibi cinayetle suçlayan yalancı şahidi, astronomi bilgisi ve mantık oyunlarıyla bocalatıp hakikati ortaya çıkarınca ayakta alkışlanır. Armatörler, fabrikatörler, bankacılarla çalışır bundan sonra. 

 

O günlerde dünya pamuk ihtiyacının neredeyse tamamını Güney Amerika karşılar. Ovalar kar yağmış gibidir, zenciler gün boyu koza yolar. Çiftlik baronları sadece kölelerin değil toprağın da canına okur. Çoraklaşan arazileri terk edip Meksika sınırını aşar, Teksas’a doğru yayılırlar. Meksikalılar karşı çıkarsa da San Jacinto muharebesi ile dumanını atar. Hatta General Santa Anna’yı esir alırlar. 

 

Zafer gibi görünse de bu savaş Amerika’da siyasal çalkantılara sebep olur. Abraham Lincoln Demokrat Başkan James K.Polk’u “yayılmacılıkla” suçlar. Derken köle sahipleri ile köle karşıtları arasında silahlı çatışmalar çıkar.

 

Kuzey’in 9 milyonluk Güney karşısında açık bir üstünlüğü vardır, Kuzeyde 22 milyon insan yaşar. Kaldı ki para, silah ve endüstriyel güçleriyle fark atarlar. Bu mânâsız savaşta  620 bin insan ölür, güney harabeye döner adeta. Evet Afrika asıllılar hürriyetine kavuşur ama teşebbüs gücünden mahrumdurlar. Döner dolaşır yine efendilerinin kapısını çalarlar. 

 

Lincoln o gergin günlerde radikal kanatları, ılımlıları bir arada tutar. Kabinede bütün başkan adaylarına koltuk verir işin içine katar. 

 

Nitekim 1864 seçimlerini %55 gibi ezici bir oy ile alır, iç barışı sağlar. Başkan o gece (14 Nisan) savaşı bitirmenin verdiği neşe ile konukları tiyatroda ağırlar. 3. perdenin ortalarında, birkaç el silah sesi duyulur ve bir adam arka kapıdan kaçar. 

 

Hademeler, Lincoln’u vuran kişinin oyunculardan Virginialı John Wilkes Booth olduğunu söyler. Onu takip eder, bir ahırda sıkıştırırlar. Kurşun yağdırır ortadan kaldırırlar. 

 

 

 

KENNEDY KONVOYDA

 

 

Kennedy Amerika’da protestan olmayan tek başkandır, Vietnam bataklığından çıkmayı arzular. Bu tavrı silah sanayiinin canını sıkar. 

 

22 Kasım 1963... Yer Dallas

 

Kış girmeli olmuştur ama yaz da bitmiş sayılmaz. Öğleden sonra pırıl pırıl bir güneş, çıkar, hani ılıtıp ısıtacak kadar. 

 

Bu hava Kennedy’nin de kanını kaynatır, üstü açık bir arabayla halkı selamlar. Önde motosikletliler, arkada polis arabaları filan. Kortej ağır ağır ilerlemeye başlar. 

 

Vatandaş Abraham Zapruder, Kennedy hayranlarından biridir, üç beş gün önce satın aldığı kurmalı el kamerasını kaptığı gibi duvara çıkar, konvoyu beklemeye başlar. Eli bayraklı çocukları, kadınları çeker, amatörce görüntüler toplar. Derken Başkan’ın limuzini görünür, Zapruder sehpasız görüntü almanın zorluğunu bilir, adeta nefesini tutar. Taa belinden dönerek aracı takibe başlar. Başkan ve First Lady mutludur, gülücük dağıtırlar. 

 

O ara bir silah sesi duyar, cılız vizörün buğulu camından Başkan’ın sarsıldığını görür ve kanı donar. Bunun hayatında aldığı ve alacağı en kıymetli görüntü olduğunu neden sonra anlar. Gerçi 8 mm’lik filmler pek matah değildir, iri grenlerinden dolayı görüntü fluya kaçar. Buna rağmen mal altındır, TV’ler deli gibi peşinde koşar. 

 

Gelgelelim polis bu büyük delilin yayınlanmasına izin vermez, filme el koyar. 

 

Suikastı soruşturan Warren Komisyonu üyeleri defalarca izler adeta ezbere alırlar. 

 

Kennedy önce sert bir darbeyle geriye savrulur, kanı sıkıştırılmış gazoz gibi etrafa sıçrar. Ardından bedeni öne doğru kapanır ki şimdi arkadakiler ateş açmış olmalıdırlar. 

 

Polisler kurşun yolundan hareketle meydana bakan okul kitapları deposuna koşar. Binanın 6. katında, koliler arasında bir suikast tüfeği bulurlar. Ancak bu seri bir alet değildir ve atış yaptıktan sonra tekrar kuruluncaya kadar araba hedeften çıkar. Buraya girme izni olan tek memur Lee Harvey Oswald’dır. Gariptir ama bazı polislerin elinde Oswald’ın resimleri vardır. 

 

Cinayet zanlısı suikasttan saniyeler sonra 2 katta görünmüştür açıkça. Bir anda 4 katı nasıl inmiştir acaba? 
Bu arada Teksas Valisi Connely kanlı elbiseleri temizlikçiye verir, limuzini ise yıkatmaya yollar, Başkan’ın otopsi için açılan beyni yok edilir adeta. 

 

Kennedy’nin vücudunda iki değil sekiz yara vardır ama savcı Jim Garrison “Oswald’ın suikastı tek başına gerçekleştirdiğini” açıklar. Demek aynı saniyelerde farklı mevzilerde bulunur nasıl olduysa. 

 

Nedendir bilinmez cesede siviller yaklaştırılmaz, otopsi raporunu askerler yazar. 

 

Oswald’ın bildiği bir şey var mı, bunu öğrenmek mümkün olmaz. Yahudi asıllı Ruby onu mahkeme yolunda, koruma altında üstelik gazetecilerin gözü önünde vurur susturur. 

 

Kendisi de verilen ağır kanserojen ilaçlarla uyutulur zindanda. 

 

Yıllar sonra Oswald ve Ruby’nin CIA’de beraber çalıştıkları çıkacaktır ortaya. 

 

 

 

ONLAR KURTULDU

 

 

30 Ocak 1835... Başkan Jackson’a silah çeken saldırganın iki tabancası da ateş almaz.

 

14 Ekim 1912 Milwaukee... ABD Başkanı Theodore Roosevelt, seçim kampanyasında kurşunların hedefi olur, göğsünden yaralanır. 

 

15 Şubat 1933 Miami... Franklin Roosevelt, uğradığı saldırıdan yara almadan kurtulur

 

1 Kasım 1950... Harry Truman’a saldıran Porto Ricolu militan korumaları aşamaz.

 

5 Eylül 1975...  Namlular bu defa Başkan Gerald Ford’a döner ama badireyi yara almadan atlatır.

 

 

30 Mart 1981 Washington DC... Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan, Hilton’daki bir konuşmadan limuzinine dönerken John Hinckley Jr. tarafından vurulur hastaneye kaldırılır. Hinckley’in akıl sağlığı yerinde değildir, bu saldırı ile aktris Jodie Foster’ın dikkatini çekeceğini sanır.

 

10 Mayıs 2005 Tiflis. George W. Bush’a el bombası atılır lakin pimin takılacağı tutar patlamaz. Bağdat’ta atılan papucu geçelim ne de olsa silah sayılmaz.  

 

Evet bizden bu kadar, şimdi sahne yorumcularda.


.

Piyasadan elini eteğini çekmiş otomobilcilerin hikâyesi tam bize göre, kimse reklam yapıyorsun diyemez bu saatten sonra... 

 

Efendim otomobilcilik sevdadır, bulaşan kopamaz bir daha. Nitekim eski General Motors Başkanı Charles W. Nash de döner dolaşır, sarar başa. Tutar “Thomas B. Jeffery Company”yi satın alır, Nash Motors’u kurar (1916) 

 

Nash! Öncelikle aile adıdır. İngilizcede “kaçmak, tüymek, uzamak” gibi bir mânâsı var. Yani otomobil için zekice bir marka.

 

Jeffery’nin en tanınmış otomobili 1902’den beri Kenosha’da üretilen Rambler’dır. Meraklısı için söyleyelim “başıboş” demektir. Peki arabaya uyar mı? Bence on numara.  

 

Nash 1918’de 10.283 adet satar, 1919’da 27.081’e sıçrar, birkaç basamak atlar.
İmalat itinalıdır, fiyatı cep yakmaz, müşteri memnuniyetini ciddiye alırlar...  Sonra dört çeker kamyon (Jeffery Quad) yaparlar, Cihan Harbi’nde orduya hayli vasıta satar, sınıfın lideri olurlar. Savaş sonrası aynen devam.

 

İnşaatçılar, tomrukçular, madenciler sıra bekler kapıda. 

 

 

 

DEĞİŞİM GELİŞİM

 

 

Mr. Nash yenilikten hoşlanır, gider GM’nin Oakland baş mühendisi Finlandiyalı Nils Eric Wahlberg’i ayartır. Ve ilk Nash motoru tanıtılır ki üstten supaplıdır. Kabin havalandırması (Weather Eye) tabii akışlıdır. Dışarıdan fanla tazesi emilir, filtreden geçirilir, soğutulur, ısıtılır ve egzoz gibi arkadan atılır. Hâliyle içiyle dışı arasında basınç farkı kalmaz, rutubet de olmaz. 

 

Nash’lerin tekerlek izleri eşit değildir, ön daha dardır, bu rahat viraj sağlar. Ancak çamurluk etekleri kapalıdır, bu kasa tipi göz okşasa da lastik değiştirenin canını sıkar. 

 

Nash mühendisleri “Müşteriye ödediğinden fazlasını verelim” şeklinde bir hedef koyar, nispeten tuttururlar.

 

Mr. Nash, aynı zamanda büyük ve pahalı otomobil üreticisi LaFayette Motors’un ana hissedarıdır. 

 

LaFayatte Fransız devrimi ve Amerikan hürriyet mücadelesinde rol alan bir generaldir, otomobilcilikle yakından uzaktan alakası bulunmaz.

 

Zikrolunan tesis Indiana’da kurulur bilahare Wisconsin, Milwaukee’ye taşınır. İmalat için ne lazımsa vardır ama bir türlü çıkış yapamaz, patinajdan kurtulamaz. 

 

Mr. Nash’in de tepesi atar, firmanın diğer hisselerini de toplar ve fabrikada Ajax (mitolojik efsanelerde geçen Yunan) üretmeye başlar. 

 

Beklentisi yüksektir, Wisconsin’deki Mitchell Motor Car Company tesisini de alır, hizmetlerine sunar. 

 

 

 

RÜYADAN KÂBUSA

 

 

Ancak hayal kırıklığına uğrar. Ajax’ın adında bir bereketsizlik vardır, halk hiiiç hoşlanmaz. 1926’da ismini değiştirir “Nash Light Six” yaparlar, satış tekrar parlar. Nash Motors, Ajax sahiplerine içinde yeni jant kapakları, radyatör rozeti ve armalar olan bir kit yollar. Eskileri söker bunları takarlar, arabaları Nash’e döner dakkada. Oh be kurtulduk Ajax’tan.

 

Nash 1930’da üstten supaplı, çift bujili, dokuz krank milli, düz sekizi ile rakiplerine kafa tutar. 1932

 

Ambassador Eight, senkromeç şanzımanı, serbest tekerlekleri, otomatik yağlaması ile öne çıkar.

 

Süspansiyonu da ayarlanabilir icabında. Dört tekerlekte de fren vardır ve düşük fiyatlı otomobiller arasındadır hâlâ. Ürettiklerini hatta üretemediklerini de satar, stokta mal bırakmazlar.

 

Nash, LaFayette sınıfının en makul fiyatlı otomobili olsa da satışı gevşektir. Patron ısrar etmez kapatır, tesisi Nash 600 imalatına açar. (1940)

 

 

 

BUZDOLAPÇIYLA

 

 

Mr. Nash bilahare Kelvinator’ün sahibi George W. Mason’la ortaklık yapar... Buzdolapçıyla otomobilci. (!)  Hani bakliyatçıyla nakliyatçı olsa bir yere kadar. 

 

Piyasada Nash-Kelvinator olarak anılsalar da herkes işine bakar. 
Kelvinator tecrübesini konuşturur ve Nash’leri yepyeni bir hava ısıtma/soğutma sistemi ile donatır.

 

Radyatördeki suyu kaloriferde kullanır ilk defa (1938).  Bu arada otomatik vakumlu vitese geçerler, ön panele minik bir kol ya da buton konur. Bilmeyen radyonun tuşu sanır hatta.

 

 

 

YATIYA DA BEKLERİZ

 

 

Eğer koltukları katlarsanız Nash’in içi koca bir yatak olur, ailecek uyuyabilirsiniz rahatlıkla. Çadırdan konforludur bi’ kere, en azından yılan çıyan, börtü böcek olmaz. 

 

Nash biteviye hamle yapar, müstakil helezon yaylı ön süspansiyon, sonra sızdırmaz hüzmeli farlar… 

 

Yıl 1941, Nash 600 yekpare gövde ile çıkar (ABD’de ilk). Diğer otomobillere kıyasla hafiftir, havayı kolay

 

yarar. 20 galon benzinle 600 mil (966 km) yol yapar. Yani 100 km’de 7,8 litre filan, o devir için bedavadan ucuza. 

 

Aynı altyapıdan pikap da çıkarır (Suburban) piyasaya sunarlar. 

 

1948’de Ambassador Cabrio fiyaka yapar ama satışlar “ı ıh” tutmaz.

 

 

 

TÜNELDEN ÇIKMA

 

 

1949 Nash “Airflyte” rüzgâr tünelinde şekillenir, çıkıntılardan kurtulur, aerodinamiktir. Akranlarından geniş ama 6 inç kadar alçaktır. Hesaba vurulursa iç hacim daha fazla. 

 

1949’da Nash ilk emniyet kemerli Amerikan otomobilini sunar. Ancak 40 bin müşteriden 39 bini istemez, söktürür bayide bırakırlar. 

 

1950 Airflytes yekpare kavisli ön ve arka camıyla, gizli depo kapağıyla, albenili göstergeleriyle ve GM Hydramatic şanzımanıyla şov yapar. 

 

Mühendisler silindir kafaları ile oynar 85 beygir gücünü 115’e çıkarırlar. 

 

Sonra oturup konuşurlar “Yaa biz çok satmak istiyor muyuz?” İstiyoruz. “Büyük rakam” için “küçük araba” yapalım o zaman. 

 

1950’de Nash Rambler’ı ufaltır, ardından İngiliz Austin ile anlaşırlar. 

 

 

 

TATSIZ ORTAKLIKLAR

 

 

Yıl 1951, Britanyalı spor otomobil üreticisi Donald Healey ile el sıkışırlar. Nash-Healey süzme bir Anglo-Amerikan olur.  Alkışlayanı çoktur ama alan satan çıkmaz. İtalyan tasarımcı Battista Farina aleti sil baştan elden geçirir, çelik konstrüksiyon, alüminyum kasa... İyi de maliyet artar bu defa. Sadece 506 otomobil yapar, bandı kapatırlar (1954). Hâlbuki rakiplerine kök söktürmüştürler LeMans ve Mille Miglia Yarışlarında...

 

Yenilen pehlivan güreşe doymaz, Farina’dan iki koltuklu bir coupe tasarlaması istenir bu defa. Rambler tabanı üzerine kurulacak ve adı “Palm Beach” olacaktır. Evet çok yakışıklıdır göz alır ama proje konsept otomobilde kalır. 

 

Nedense bir durgunluk vardır piyasada, acaba “yeni bir marka” ile mi devam etseler yola?

 

 

 

YENİ İSİM ESKİ İMAJ

 

 

Nash aynı sıkıntıları yaşayan Hudson’ı da satın alır ve American Motors Corporation’ı (AMC) kurar. Bundan böyle Nash, Rambler tarzı küçük; Hudson ise büyük ve kaslı arabalar yapacaktır. Dağılmayacak, bütün imalat Kenosha fabrikasında toplayacak muktesit (iktisatlı, tutumlu olacaklardır. 

 

Bu arada Mr. Mason oturur koltuğa (hani Kelvinatör’ün sahibi vardı ya), gider Packard Başkanı James J.

 

Nance ile parça tedariki hususunda anlaşır. AMC’nin V8 motoru yoktur. Packard’ın 5,2 litrelik motoru ile

 

Ultramatic otomatik şanzımanı Hudson’ı uçurur âdeta... Evet Packard kaliteli ama pahalıdır. Bir an önce kendi V8’lerini yapmalıdırlar!

 

Piyasa büyük üçlünün (General Motors, Ford ve Chrysler) elindedir, bunlarla uğraşılmaz, bütün çabalarına rağmen %4 pay alabilirler pastadan. 

 

 

 

HADİ NAŞ NAŞ!

 

 

Bu arada tasarıma da el atar, çamurluk eteklerinden kurtulmaya bakarlar. Hornet’i rafa kaldırır, Nash

 

Metropolitan’ı ise müstakil marka gibi sunarlar. İktisadi kriz ve çalkantılar hızlarını kesse de hamleden korkmaz. 

 

Başlarında az sıkıntı varmış gibi bir de Kaiser Jeep’in (Willys-Overland Motors) Ohio’daki tesislerini alırlar. 

 

Bu arada üç büyükler AMC bayilerini rekabetle bunaltır ve ayartırlar. Adam niye gitmesin, daha az çabayla daha fazla satacaktır, hem onların servisleri daha yaygındır yurt çapında. 

 

1979’da Renault ile teknoloji ortaklığı yapar ama umduklarını bulamaz. 
Ve 1987’de havlu atar. 

 

Hisseleri Chrysler tarafından toplanır ustalıkla. 

 

“The End” efendim. 

 

Buraya kadaaar. 
 

 

BÜYÜK BALIK KÜÇÜĞÜ...

 

 

Nash, Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkeler için sağdan direksiyonlu arabalar yapar. Hatta mahallî montaj tesisleri kurar. Şasi, motor ve şanzımanı ABD’den gelir, kasayı onlara bırakırlar. Hudson zaten eskiden beri Avustralya piyasasını elinde tutar. Tazmanya’da da kamyon imal eder ayrıca.

 

Bu tesislerin kimi VW markasının eline geçecek, kimi gidecektir Toyota’ya…  

 

İkinci Dünya Savaşı’nı müteakip Nash Güney Afrika’ya çıkarma yapar. Zikrolunan tesis Packard, Renault ve bilumum motorlu araçları üretse de Chrysler’a yâr olur sonunda. 

 

Otomobilcilik böyledir işte, büyük balık küçük balığı yutar. 


.

Filistinli kardeşlerimizin mütevekkil duruşu İslamiyet’e olan ilgiyi artırdı. Turistler şimdi daha çok soruyor, daha çok okuyor, aramıza katılıyorlar.

 

Eskiden selatin camilerini gezen turistleri gördükçe “ah” derdik, “lisan bilen birileri olsa da medeniyetimizi anlatsa şunlara.”

 

O zamanlar din görevlileri pek aşina değildi Batı lisanlarına. Ecnebilere hitap eden kitap broşür de bulunmazdı kenarda.

 

 

Hiç unutmam İspanyol bir kadın revak altına oturmuş, Yeni Cami’nin resmini yapmıştı beş dakikada. Kalemin sırtı ile oranlar alıyor ucuyla karalıyordu ustalıkla. Kocası fotoğraf hastasıydı, kaç makara yaktı art arda.

 

Caminin hikâyesini anlatacak biri olsa dinlerlerdi mutlaka.

 

Mimari iyi bir vesile, mihrabı, minberi, kürsüyü, şadırvanı anlatırken tebliğde bulunuyorsunuz aynı zamanda. Hat eserlerini hayranlıkla seyredenler mânâsını da merak ediyor.

 

Bir ara Antalya Yivli Minare civarında çekim yapıyoruz, baktım müftülük posterler asmış. İslamiyet nedir, Müslüman nasıl yaşar, Hazreti İsa ve Meryem validemize nasıl bakar?

 

Oh be! Demek ki eksikliğin farkına varmışlar.

 

Bir turist çift, elleri çenelerinde dikkatle okuyorlardı. Bir saat sonra döndük oradalar hâlâ, donmuş gibi bakıyor, bir işaret arıyorlar âdeta... 

 

MEĞER...

Çok şükür artık bunu dert edinenler var, ellerini de taşın altına koymuşlar.

 

KİM (Kültürlerarası İletişim Merkezi) onlardan biri. Kitaplar broşürler bastırıyor, turistlere kendi lisanları ile davette bulunuyor. “Biz seferle emrolunduk zaferle değil” diyor büyük bir sabırla anlatıyorlar, olursa olur, hidayet Allah’tan.

 

Tamam hepsi İslam’la şereflenmiyor ama ön yargılar kırılıyor, birçoğu “Aaa öyle mi? Bak bunu bilmiyordum” diyor. Bizi de (hâşâ) Yahudiler gibi Hazreti İsa ve Meryem Validemize düşman sananlar Kur’ân-ı kerimde

 

Meryem sûre-i celilesinin varlığını duyunca, çok şaşırıyor.

 

Geçen bir dostum anlattı: Bir kardeşimiz nazik bir şekilde tebliğde bulunuyor, muhatabı birden çantasını topladı ve koşarak ayrıldı. Çocuk da şaşırdı üzecek bir şey mi söyledim acaba?

 

Avrupai simalı bir bey “Hayır” dedi; “O senden değil, kendinden kaçtı ama inan gelecek, cevap arayacak sorularına.”

 

Sen nereden biliyorsun gibilerden baktılar. “Çünkü” dedi, “Aynı şeyleri ben de yaşadım zamanında!” 

 

CAMİDE BİR ALMAN KIZ

Bayezid Camii’nde tebliğde bulunan Tuğba kardeşimizin yüzünde bir huzur: “Bakın az evvel” dedi, “bir Alman kız geldi namaz kılıp kılamayacağını sordu bana. Elbette dedim burası Allah’ın evi, kimseden izin almanız gerekmiyor.

 

Peki birlikte kılabilir miyiz?

 

Niye olmasın, dedim sevinirim hatta...

 

Almanya’da Müslüman arkadaşları olmalı ki abdest aldı. Sonra örtündü, o sıra ezan okundu, birlikte uyduk imama, Kur’ân-ı kerim dinledik huşuyla.

 

Ona ne hissettiğini sordum fevkalade huzur bulduğunu söyledi. Caminin hayatın içinde olması, insanların güler yüzü, kibarlığı, cömertliği beni çok etkiledi, dedi. Tam mevzuyu derinleştirecektik ki grup hareket etti, istemeye istemeye ayrıldı yanımızdan. Onu vakfımıza davet ettim, orada çay kahve ikramımız, rahat sohbet etme imkânımız var. Bekliyorum gelecek, gözlerinde o ışıltıyı gördüm zira.” 

 

 

KENDİ LİSANLARIYLA

Bilirsiniz biz Türkler başka lisana ihtiyaç duymayız. Yurdumuzda yabancı öğrenci olarak okuyan Özbek, Türkmen, Kırgız, Kazak ve Kafkasyalıların Rusçası, Tatarların Ukraynacası, gurbetçilerimizin Almancası mükemmel oysa. Hem o kültüre de hâkimler çabucak kaynaşıyorlar.

 

Pakistanlılar ana lisanı gibi İngilizce, kuzey Afrikalılar çok akıcı Fransızca konuşuyorlar.

 

 

Vakıf Merkezindeki mutfağa bakan Meryem Hanım ihlaslı bir Özbek Türkü. Yemeklere sevgisini duasını da katıyor, cumartesileri kahvaltı ve öğlen yemeği çıkarıyor. Çay kahve non-stop, cezveler dolup dolup boşalıyor, semaver lokomotif gibi buhar atıyor.

 

Tabakları anne şefkatiyle uzatırken “Biliyor musunuz bugün çok bereketli geçti” diyor, “üç yeni yeni mümin mümine kardeşimiz oturdu soframa, söyleyin Allah’tan ne isterim başka?”

 

Bağdatlı Efnan Hanım “Hıristiyan misafirlere mihrabın üzerindeki ayetin Hazret-i Meryem validemizle alakalı olduğunu söylüyorum. Okuyorum, Hazreti Zekeriyya’nın ismini duyunca şoke oluyorlar âdeta.”

 

 

KAPIMIZ AÇIK

Koordinatör Ubeydullah Bey “Vakfımız 2010 yılında kuruldu” diyor, “önce Sultanahmet’te başladık, şu an Süleymaniye, Ayasofya, Bayezid ve Kalenderhane Camilerinde hizmet sunuyoruz. İngilizce, İspanyolca, Portekizce, Almanca, Fransızca, Flamanca, Japonca, Korece, Çince, Ukraynaca ve Rusça tebliğde bulunuyoruz.”

 

-Peki size katılmak isteyenler olursa?

 

-O arkadaşların en az bir dili iyi seviyede konuşabilmesi lâzım. İslamiyet hakkında bilgili olmaları bir yana, anlattıklarını yaşayacaklar ki sözlerinde tesir ola. Bizim yaklaşık 1- 1,5 ay süren eğitimimiz var, bir kısmı yüz yüze, bir kısmı online. Mesela Avrupalılar, Müslüman bayanların kapalı olmasını çok soruyor. Bir erkek baskısı mı var acaba?

 

Biz tesettürün “tahriflere rağmen” önce indirilen kitaplarda da olduğunu söylüyoruz. Rahibelerin kıyafetleri ortada.

 

Sonra aday arkadaşı mülakata alıyoruz, geçerse bir tecrübelinin yanında sahaya çıkıyor, zamanla gelişiyor. 
Hepimiz yeni şeyler öğreniyoruz, mâlum ilim beşikten mezara.

 

Kimi arkadaşlar her gün geliyor, kimi haftada bir uğruyor. Gönüllü sayımız artarsa daha fazla insana ulaşabiliriz. Keşke yurdumuza gelen bütün turistlerle tanışsak konuşsak. Medeniyetimizi anlatabilsek onlara.

 

KİME NİYET KİME KISMET

Geçen iki İtalyan’la oturduk. Birinin annesi Cakartalı bir Müslümanmış. Zaten bir çok şeyin farkında, nasip o güneymiş, iman etmeye karar verdi katıldı aramıza. “Annem duyunca çok sevinecek” dedi hatta. Yanındaki arkadaşı sessiz sessiz dinliyordu. O da Kelime-i şehadetle şereflendi bu arada.

 

Az önce Ruslarla konuştum, baştan sona sabırla dinlediler “burada çok farklı bir hava var” dediler, memnun kaldılar. Nasip bakalım, olur inşallah.

 

Hıristiyanlara Peygamberlerin soyağacını gösteriyoruz. “Hazreti Âdem’den itibaren bütün nebiler kardeştir. Hepsi aynı mesajı getirdi, Hazreti İsa da onlar gibi insandı ve peygamberdi” diyoruz, mantıklı geliyor.

 

Müslüman olanlarla irtibatımızı sürdürüyoruz, tedrisat devam ediyor. Kalabilenlerle yüz yüze, gidenlerle başka vasıtalarla.

 

 

HERKESE HİZMET VAR

Diyelim İstanbul dışındasınız, dünyanın herhangi bir yerinde yeni iman eden bir Müslümanla arkadaşlık edebilirsiniz pekâlâ.

 

Lisanınız yoksa da cumartesi kahvaltılarımıza buyurun. “Ben sadece çay demleyebilirim” diyen gelsin, çay demlesin. Olur ya annen hamur işinde mahirdir, börek çörek yaptır getir, ikram et konuklarımıza. Bunlar yabancıların alışık olduğu şeyler değil, cömertliğimizden fevkalade etkileniyorlar. 

 

Bize katılan kardeşlerimizin akıcı bir dili olur, ikinciyi de öğrenir, çevre edinir. Uluslararası ortaklarımızla yaptığımız organizasyonlara katılır, yurt dışı görebilir.  

 

 

MEKSİKA NEREEE!..

Sultanahmet Derneği Gönüllülerinden Maraşlı Abdurrahman kardeşimiz anlattı: Geçen Meksikalı bir genç broşürü aldı şu direğin dibine oturdu. Nasıl dikkatle okuyor anlatamam.

 

Bitirince yanına gittim, hani bizim söze ‘Memleket nire hemşerim’ diye girişimiz vardır ya. Baktım inançlı biri, iyi bir kul olmaya çalışıyor.

 

Amentüyü anlattık bir Allah’a, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gününe, hayır ve şerrin Allahü tealadan geldiğine inandığımızı söyledik. Hazreti İsa ve Meryem validemize olan sevgimizin de farkında.

 

Duygulandı ağlamaya başladı.

 

Ben zaten bunlara inanıyorum dedi, o zaman sen de Müslümansın dedik, Kelime-i şehadet getirdi gönlünün rızasıyla. Bana namazı öğretin dedi. Gittik birlikte abdest aldık, bize baka baka tekbir aldı, rükûa eğildi, secdeye kapandı. Tevafuk bu ya o sıra Pakistanlı bir grup geldi, belki kırk kişi.

 

“Bakın Meksikalı kardeşimiz İvan biraz evvel Müslüman oldu” dedim, onlar da heyecanlandılar, tek tek sarılıp kucakladılar. Hamd ve senalar, tekbirler, dualar.

 

Kendini bir anda büyük bir ailenin içinde buldu, çok mutlu oldu. İş orada kalmıyor tabii, biz yazışıyor, konuşuyor, irtibatı koparmıyoruz asla. Geçen mesaj atmış; “Müsaitsen birlikte umreye gidebilir miyiz acaba?” 

 

 

SAHABELER NİYE GELDİ?

Muttalip Bey vakfın gönüllülerinden, gençlere abilik yapıyor. “İstanbul’a yılda 10 milyon turist geliyor” diyor, “Süleymaniye’yi seçenler ise 500 bin civarında. Bunların aklı yemede, içmede, eğlencede değil, öğrenmeye açıklar.

 

Mübarek mekân da tesir ediyor, dinlemeyi reddeten azınlıkta kalıyor. Önce Mimar Sinan’dan başlıyor camimizi anlatıyoruz. Sorular geldikçe mevzu derinleşiyor. Umumiyetle hoş ayrılıyor, memnun kalıyorlar. Rabbimizin lütfuna mazhar olanlar aramıza katılıyor. Gazze katliamlarında Filistinlilerin mütevekkil duruşu İslamiyet’e olan ilgiyi artırdı.

 

 

Son 5 ayda 400 civarında kardeşimizin İslam'a girmesine vesile olduk elhamdülillah. Batı Avrupa’dan gelenler genelde ateist, biz kimseyle cedelleşmiyor, sadece anlatıyoruz, hidayet Allah’tan. Latin Amarikalılarda ise yaratıcı ve ahiret inancı var, doğruyu bulmak, kurtulmak istiyorlar.

 

İslamı seçenler Kelime-i şehadet söylerken mutlaka gözyaşı döküyor, bizi de ağlatıyorlar, dizgin vuramıyoruz hıçkırıklarımıza. O yaşlar kalbimizi yumuşatıyor, yıkanıp arınıyoruz âdeta.

 

Bakın bu iş o kadar önemli olmasa sahabe-i kiram efendilerimiz mükerrem Mekke ve münevver Medine’yi bırakıp düşer miydi yollara?

 


.

SAVAŞ SUÇU YETMEZ TAZMİNAT DA VERMELİ

Bir adadan ötesi: Yepyeni Kaledonya

Gazze'ye Rakka tarifesi! Kurtarmak için bombalamışlardı

Halep-İstanbul yolu... Mola Palu

Yassıada’nın yaslı adamı

Moiz 9’uncu Dünya Siyonist Kongresi’ne (Hamburg -1909) Selânik delegesi olarak katılır. Peşkeşe hakkı varmış gibi İsrail’in Türk illerinde kurulmasını teklif eder. 

 

Moiz, 1883 Serez doğumlu bir Rumeli Musevisidir. Cemaat içinde Kohenler farklı tutulurlar, bunlar daha ziyade rahip ruhban olurlar. Moiz’in babası İzhak Kohen hahamdır, oğlunu da haham olarak hazırlar. 

 

Nitekim ilk eğitimini Yahudi mektebi Meldar’da alır, sonra Selânik’te fitne ocağı Alliance Israelite Universelle’ye yollanır. Cemaatin okullarında öğretmenlik yaparken Selânik Hukuk’a yazılır (1907). Hırslı ve çalışkandır, Asır gazetesine takılır, Mithat Şükrü, Ömer Naci, İsmail Canbolat, Ali Canip ve Aka Gündüz’le tanışır.

 

 

Fransızca, Almanca ve İspanyolcaya hâkimiyeti sayesinde Tüccar Kulübü’nde kâtiplik, Ticaret Mahkemesinde tercümanlık yapar. 

 

Hukuk tahsilini İstanbul’da tamamlar, avukatlığa başlar. Vilayet Meclisi azalığı ve umum kâtipliğini de yürütür bu arada.

 

Selânik Yunan işgaline uğrayınca (1912) Viyana’ya gider, sonra İstanbul’a gelir. Darülfünun’da Prof. Flek’in tercümanlığını yaparken münhal derslere de girer çıkar.   

 

Avram Galanti’nin tavsiyesiyle cemiyete katılır, İttihad ve Terakki mecmuasına yazmaya başlar. 
Bu arada Duhan ve Herman Spierer şirketleri bünyesinde tütün ihracatı yapar. İktisat Vekâletinin düzenlediği Tütün Kongresi’ni deruhte eder (1936). Türk Tütüncüler Birliğinin kâtibi olur. 1945-50 arası İstanbul Belediye Meclisine alınır. Pastörize süt tesisi bahanesi ile  Fransa’yı turlar.

 

RÜZGÂRA YELKEN

Moiz iktidar kimdeyse ona yanaşır ki önceleri Osmanlıcıdır.
“Gençliği ve tecrübesizliğine rağmen, ait olduğu Yahudi toplumu için Osmanlı İmparatorluğu’nun nasıl hayati bir önem taşıdığının farkındadır. Selânik’in elden çıkması er veya geç Yahudilerin de tasfiyesini de beraberinde getirecektir.” (LIZ Behmoaras: Bir Kimlik Arayışının Hikâyesi) Meşrutiyet gelir, “devrisaadet” diyecek kadar bağlanır, o furya geçer masonlara sığınır.

 

Moiz’e göre Yahudiler çölü andıran Filistin’i değil, Asya’daki gümrah ve sulak Türk topraklarını vatan tutmalıdır, saha zaten harap ve insansızdır. La Epoca ve Tasvir-i Efkâr’da bu meyanda yazılar yazar. Selânik delegesi olarak katıldığı 9. Dünya Siyonist Kongresi’nde (Hamburg -1909) peşkeşe hakkı varmış gibi siyonistleri Türk’ün yurduna çağırır. 

 

Faaliyetlerini Yakın Dostlar Kulübü çatısı altında yürütür. Paravan olarak Osmanlılaşma Derneği (1910) ve Vatanseverler Birliğini (1911) kullanır. 

 

Balkan Savaşının ardından imzalarını “Tekin Alp” ya da “Munis Tekinalp” diye atar. Ziya Gökalp’le birlikte Yeni Hayat’ta kalem oynatırlar. 

 

Rumeli ve Zaman gazetelerinin yanı sıra Mercure de France mecmuasında “P. Risal” müstear ismiyle yazar, Frenklere Turancılık satar. Yusuf Akçura bunları “Türkler Bir Ruh-ı Millî Arıyorlar” başlığıyla Türk Yurdu dergisinde yayınlayacaktır daha sonra.

 

Moiz’e göre savaş öncesi fatih ve asli unsur sayılan Türkler, imparatorluğun yükünü omuzlamış, yorulmuş, millî şuurdan uzaklaşmışlardır. Artık İslamcılık ve Osmanlıcılık aleyhtarıdır açıkça. 
Moiz’in İttihatçılar arasında ağırlığı yoktur, bir Emanuel Karasu olamaz asla (Jacob M. Landau) 

 

KRALDAN ÇOK KRALCI

Moiz Harb-i Umumi (Dünya Savaşı) öncesi Alman İngiliz rekabeti hakkında kitap yazar. “Türkler Bu Muharebede Ne Kazanabilirler?” 

 

Açıkça savaş naraları atar, sanki Turancılık dersi vermek ona kalmıştır. Satır aralarında Türklerin İslam öncesi inanışından söz açar. 

 

Eser, Ziya Gökalp ve Mehmet Emin Yurdakul’un methine mazhar olur. Ona göre Asya’da yaşayan elli milyon Türk, kurtuluşu Pantürkizm’de aramalıdır. 

 

Alman Genel Kurmayı kitabı “Turkismus und Panturkismus” şeklinde çevirir. İngiliz Gizli Servisi “The Turkish and Panturkish Ideal” adıyla basar subaylarına dağıtır. Churcill, bizi oradan tanır mesela.

 

Bu arada Ziya Gökalp’le millî iktisat ve solidarizm (tesanütçülük, dayanışmacılık) hususunda kafa yorar. Tarım, hayvancılık, demir yolları, limanlar, kooperatifler, özel şirketler, bankalar... Allamedirler haza, her mevzuda derya.  

 

Mütareke Dönemi’nde ise Yeni Osmanlı fikrini savunur. Zekeriya Sertel’in çıkardığı Büyük Mecmua’da köşe kapar. Ömer Seyfettin, Ali Canip, Falih Rıfkı, Faruk Nafiz, M. Emin Yurdakul, Reşat Nuri de orada yazar

 

Millî Mücadele’ye katılmadığı gibi yazı da yazmaz “bekleyip görmeyi” tercih eder, bakalım ipler kimin elinde kalacak? 

 

Cumhuriyetin ilanından sonra ateşli bir Kemalist olur, saldırganlaşır. İki parti değiştiren siyasetçilere halk arasında “fırıldak” deniyor, Moiz kırk yere döner, hem de dün övdüğüne, bugün sövecek kadar.
Lozan’da azınlıklara kendi cemaat hukuklarını kullanma hakkı tanınır. Ancak Yahudi cemaati, T.C. kanunlarına tabi olur, feragat eder kendi rızasıyla. 

 

 

YIKAMA YAĞLAMA

Tekinalp rejime yaranmak için hemen bir kitap yazar, adını “Türkleştirme” koyar. Haşa Tevrat’ı taklit eden  bir üslupla “Evamir-i Aşere (On Emir)” yayınlar. “Türk adı al, Türkçe konuş, Türkçe dua, çocuğunu devlet okuluna yolla, cemaat ruhunu sök at, Türklerle düş kalk, millî iktisat sahasında vazife-i mahsusanı yap…”

 

Türkleştirme kitabı Yunus Nadi, Celâl Sahir vs tarafından takdirle karşılansa da ekseriyet ihtiyatla karşılar. Zikzakları o kadar keskindir ki samimiyeti su götürür bu saatten sonra. Yarın bir darbe olsa muhalifleri alkışlayabilir rahatlıkla. 

 

El Tiempo başyazarı David Fresko, “Evamir-i Aşere”yi mahzurlu bulur. Hahambaşı Becerano ise “Tevrat İbraniceden başka bir dilde okunmaz” der tavrını koyar. 

 

Onlar ibadetlerini İbranice yapadursun, Türkçe ezan ve Türkçe hutbe (devam ediyor hâlâ) sardırılır Müslüman’ın başına. Mehmet Akif kendisine yazdırılan mealin namazlarda okutulacağını hisseder ve ortadan kaldırtır son anda.

 

Derken Moiz “Vatandaş Türkçe Konuş” kampanyasıyla öne çıkar. Yahudi Nissim Masliyah ve Dr. Samuel Abrevaya ile birlikte “Millî Hars Birliği”ni, Hanri Soriano ve Marcel Franco ile “Türk Kültür Cemiyeti”ni kurar. Ziya Gökalp’i (haşa) “Türkçülüğün peygamberi, mübeşşiri, üstadı” gibi sunar.

 

1934’te Prag’da verdiği konferansta. Kemalizm’i parlatır, aferin alır. O hızla “Kemalizm” kitabını yazar (1936). CHP bütün nüshaları satın alır, halkevlerinde dağıtır. Cumhuriyet gazetesi, Fransa’da bastırır ayrıca. 

 

Kısacası yeni rejimin ideoloğu kesilir. Ona göre Kemalizm bir ihtilal hareketidir, önceki ıslahatlara benzemez asla. 

 

 

MÜŞRİK VE KÜFÜRBAZ

Methederken ölçüyü kaçırır, haşa birilerini tanrılaştırır. Safi kod adıyla “Türk’ün Yeni Amentüsü” gibi saçmalıklara imza atar. Göz göre göre şirke sapar. Böyle bir metnin Hâkimiyet-i Milliye Matbaasında basılması yakışık almaz. Rejim kendi bacağına sıkar. 

 

Moiz 1942’de çıkarılan ‘varlık vergisi’ni ödeyemediği için, bir süre Demirkapı Kampında kalır sureta. 
Akranları Erzurum Aşkale’de kar, buz kürerken o “Türk Ruhu” adlı kitabını kaleme alır. 
CHP devletçiliğinin tenkide uğradığı, kıtlık, karaborsa, kayırma günlerinde bile inatla icraatı savunur. 1954 ve 1957’de mebus adayı olur ama kendi cemaatinden bile rey alamaz. 

 

Emekli olunca Fransa’ya (Nice) yerleşir. T.C. Fahri Konsolosluğu için müracaat etse de sakıncalı bulunur, artık DP vardır iktidarda. 

 

Nice’da ölür, Yahudi maşatlığına gömülür, vatan toprağından uzaklarda (1961).

 

BİR BAŞKA KOHEN

Takip ettiniz mi bilmem geçtiğimiz günlerde ünlü İsrail casusu Eli Kohen’in çocukları babalarının saatine ulaşma sevinci yaşadılar.  

 

Sıradan bir hadisedir aslında, herkesin katılabildiği bir açık artırmadan alırlar. Ama Netanyahu bunu Mossad’ın büyük başarısı şeklinde pazarlar. “Sıkı ve cesurca bir iş” çıkarıldığından söz açar. 
Peki kimdir bu Eli Kohen? Ne yapmıştır acaba? 

 

Eliahu ben Şaul Cohen (kısaca Eli) Suriyeli bir Yahudi çocuğudur, Mısır İskenderiye’de doğar (1924). Hızlı Arap milliyetçisi görünür, hatta siyonizm aleyhtarı nümayişlerde tutuklanacak kadar (1951). 
İsrail istihbaratının direktifi üzerine Batı dünyası ile Mısır’ın arasını bozacak eylemler planlar, İngiliz ve Amerikan misyonlarına bombalar atar. Bilahare binlerce Yahudi’nin Mısır’dan İsrail’e kaçırıldığı Goşen Operasyonu’nda kilit rol oynar. 

 

1957’de botla İsrail’e geçer, istihbarat servisine (188. Birim) alınır, silah ve cihaz eğitimi ile donatıldıktan sonra Buenos Aires’e yollanır. Kemal Emin Sabit adıyla isim ve çevre yapar. Sonra Arjantin’den Suriye’ye dönen zengin (El Turko) rolü oynar. BAAS’çılara yaklaşır,  Parti’ye yazılır. 1962-65 arası elini kolunu sallaya sallaya Suriye’nin güneyini dolaşır, cephede edindiği bilgileri Tel Aviv’e ulaştırır. Bunlar 6 Gün Savaşlarında kullanılacaktır. 

 

Bir gece yine Mors alfabesi ile mesaj geçerken suçüstü yakalanır. Yargılanıp idama mahkûm olur ve Şam Merce Meydanı’nda asılır (18 Mayıs 1965). 

 

İsrail cesedin peşine düşse de alamaz. Ankara’nın aracılığı da işe yaramaz. Mezarı o kadar sık değiştirilir ki (Şam, Lâzkiye el-Kardaha, sel yatakları, mağaralar) artık yerini muhaberat bile hatırlamaz. 

 

Irkçı siyonist rejim Eli’nin kendine fazla güvendiği ve tedbirsiz davrandığı için yakalandığını iddia eder, ailesi ise Mossad’ın gözden çıkardığına ve sattığına inanır. 

 

Mahkemenin elini güçlendiren evrak Tel Aviv’den mi servis edilir, hâlâ muamma? Sittinsenedir münakaşa bitmedi daha. 

 

Her vatandaş gibi Eli de Mors alfabesi kullanabilir, cürüm (suç) olan “nasıl” geçildiği değil “neyin” geçildiğidir. Bunu da ancak hattın öbür ucundakiler bilebilir. Elbette ilk anda akla Mossad gelir.


.

Baba Nakkaş, yaşı ve ustalığı ile nakkaşbaşı ya da nakkaşların babası mevkiindedir. Tezhib ve bezemede kendine has bir üslubu vardır (Rûmî Hatâyî). 

 

Biliyorsunuz Sultan Fatih ilme ve sanata meraklıdır. Dervişe ulemaya muhabbeti vardır. Şehzadeliğinden itibaren kitap toplar. Kütüphanesini Manisa’dan Edirne’ye taşır, Edirne’den İstanbul’a. Enderunun istifadesine sunar sonunda. 

 

Bu arada Topkapı Sarayı’nda bir nakışhane kurar, devrin en mahir ve en yaşlı ustası Horasanlı Baba Nakkaş’ı (Muhammed bin Şeyh Bayezid) başına koyar, ki bir nevi güzel sanatlar akademisi diyebilirsiniz ona.

 

 

Fatih hicri 870 Ramazan’ında Baba Nakkaş’a Çatalca İnceğüz nahiyesine bağlı Kutlubey köyünü arpalık verir, çocuklarının ve torunlarının da nakkaş olarak yetişmesini sağlar. Baba Nakkaş burada şirin bir mescit yaptırır, ilm ve sanat neşrine başlar. 

 

Bilahare Fatih köyün mescidine altın yaldızla çekilmiş bir Arapça vakfiye yollar ki hayran kalırlar.  Bilhassa siyah tahrirli tuğrasına bayılırlar. 

 

Vakfiyede köyün tamamı ile İnceğüz’deki değirmen ve diğer emlakın mescide vakfedildiği yazar. Baba Nakkaş’ın vefatından sonra evlatları geçecektir mütevvellinin başına. Anlaşılan o ki Baba Nakkaş ile Sultan arasında bir hukuk vardır, mukarreblerinden (yakınlarından) biridir en azından. 

 

 

 

ÜSLUP SAHİBİ

 

 

Süheyl Ünver’e göre Baba Nakkaş, yaşı ve ustalığı ile nakkaşbaşı ya da nakkaşların babası mevkiindedir. Tezhib ve bezemede kendine has bir üslubu vardır (Rûmî Hatâyî). Çalışmalar itinayla saklanır, günümüze de ulaşır. (İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Baba Nakkaş Albümü) 

 

Sarayda Sultan Fatih’in hususi kütüphanesi için kitaplar istinsah edilir (çoğaltılır). Müzehhipler tezyinata bakar, mücellitler cilt yapar. Kapaklarına da nakışlar işlenir müzeyyen kaplar içinde sunulur padişaha. 
Tebrikler, methiyeler nakışhanede hazırlanır gönderilir muhatabına.  

 

Oğlu Mahmud Defterî de babasının izinden gider. Torunlarından İbn Baba Nakkaş adıyla maruf Derviş Mehmed Çelebi ile Şeyh Mustafa da ünlü birer nakkaş olurlar. Bunlar ehl-i tariktir, talebelerinin gönüllerine de nakşeder, Nakşi adabına göre yetiştirirler. 

 

Babanakkaşzade ailesinden tanıdık simalar çıkar. Mareşal Fevzi Çakmak, Prof. Süheyl Ünver, Şair Şukufe Nihal ve bir dönem gazetemizin başyazarlığını yapan Yılmaz Öztuna onlardandır mesela.

 

 

 

 

DEDİLER Kİ...

 

 

“Derviş Mehmed, Şeyh Baba Nakkaş’ın oğlu olup bölük ulufesine mutasarrıf idi. Babası namına olan karyede ziraat ve harasetle (çiftçilik) iştigal ederdi. Merhum ve mağfurün-leh Sultan Süleyman Han sayd ü şikâr (av) bahanesiyle ol semtlerde seyran ettikçe “Baba Taamı” diyu mâhazar ihsâr iderdi. Saadetlu padişah, kendünde kabiliyyet müşahede itmeğle riyasete nasbedüb ba’dehu Defter Emîni (defterdar) oldu.” Peçevî İbrahim Efendi 
***
Derviş Mehmet Çelebi ve kardeşi Şeyh Mustafa da babası ve dedesi gibi nakkaş olup “eski saray kapısı üzerinde o sihr-asar münakkaş saçağı (şimdi mevcut değil) ve Saray-ı Cedîd’de Dîvanhâne-i Bâyezid Han’ın kubbelerini” işlemiştir. Nukûş-ı bukalemun sanat ve hâlini Diyâr-ı Rûm’da ilk defa kendileri şâyi etmiştir. Nakkaş  “Bâyezid-i Velî musahibidir. Özbekiyyü’l-asl olub ilm-i nakşda gûya Mâni ve Bihzâd imiş.” Evliya Çelebi  

 

 

 

 

Nakkaş BABA

 

 

Biz Allahü teâlânın lütfuna buralarda kavuştuk, ahiret seferine de buradan çıkarız İnşaallah

 

Baba Nakkaş’ı dilimizin döndüğü kadar anlattık, lakin bir de Nakkaş Baba var İstanbul’da. Mübarek önceleri uzleti seçer, tenhalarda kuytularda yaşar. Üsküdar Kuzguncuk arasında bir yamacı (Nakkaş Tepe) mekân tutar.  

 

 

Derken Saray Ağası (bilahare Sadrazam) Hadım Ali Paşa bir cami ve dergâh yaptırır. Çelebi Halife’den ehil bir talebesini burada irşâd ile vazifelendirmesini arzular. Çelebi Halife de tenha yerlerde Allah aşkı ile dolaşan Nakkaş Baba’yı getirtir, yeni kıyafetler giydirir, saray ağasına yollar. 

 

Baba Nakkaş dergâhta Hak âşıklarını ağırlar. Talebeleriyle birlikte ilim ve ibâdetle meşgûl olurlar. Mübarek pek mecbur kalmadıkça dışarı çıkmaz. 

 

Ama bir gün dergâhtan ayrılır yine sığınır Nakkaştepe’nin bağrına. Sevdikleri onu bulur; “Aman efendim” derler, “Bu hasta ve zayıf hâlinizde ne arıyorsunuz rüzgarlı bayırlarda? Dergâhınıza çekilip istirahat buyursanız ya.”  

 

- Biz Allahü teâlânın lütfuna buralarda kavuştuk, ahiret seferine de buradan çıkarız İnşaallah. 
Arzu ettği gibi olur, gözlerini orada yumar hayata. 
Üsküdar Beylerbeyi arasındaki Üryanizade Camii’ni bilirsiniz, hani ufak minareli beyaz boyalı şirin ahşap. Hemen karşısında bir kapı açılır mezarlığa, 15-20 basamak çıkın, levhaları görecek, bulacaksınız kolayca. 
***
Mehmet Raif Bey Mir’at-i İstanbul adlı eserinde; “Mevkiin bu nam ile anılmasına sebeb üst tarafındaki makberede ‘Nakkaş Baba’ adlı zatın türbesi bulunduğundandır. Cennetmekân Sultan Selim Han, Çaldıran muzafferiyetini müteakib Dersaadet’e avdet buyururken Tebriz ahalisinden bazı erbab-ı san’at ve maarifi Dersaadet’e getirdiler ki Şeyh Nakkaş Baba dahi mevcut idi aralarında. Habib-i Karamanî’den inabet birle kesbi kemalet eder, ismine mensup köyde ziraatle meşgul olurdu” yazar. 


.

Hacı Zeynelabidin Tağıyev 1823  Bakü İçerişeher (Kale içi) doğumlu bir Azerbaycan Türküdür. Babası Taghi işleri yolunda gitmeyen bir kunduracı, anası Ummuhanum çamaşır yıkayan bir kadıncağızdır. Annesi leğen başında urba çitilerken hayatını kaybeder. Hacı, kız kardeşlerin ve analığın yükünü de omuzlar.
Bileğine güçlü bir çocuktur, dar mekânlarda duramaz, babası gibi sayacı olmaz. Velev ki taş taşısındır, onun işi dışarıda.
İlk gün eve 6 kapikle döner, o akşam kardeşleri tok yatar. Para kovalamaktan mektebe gidemez, okuryazar olamaz. 
İnşaata karşı hayli merakı vardır, harç karmaktan başlar, taş ustası olur zamanla. Müteşebbis bir insandır, ufak tefek tamiratlar, taşeronluklar derken ekibini kurar müteahitliğe başlar. İyi kazanır ama duracak değildir orada. Hamle adamıdır, biteviye etrafına bakar. 

 

Petrolcülerin havalide dolandıkları günlerde bir gaz yağı fabrikası alır (1870), sıcak para hoşuna gider. Sonra ortakları ile beraber arazi edinir, Bibiheybat mıntıkasında neft arar.
Her sabah sahaya gider elinde kazma murç eşeler durur inatla. Bir yıl geçer ı ıh. Arkadaşları onun kadar ısrarcı değildir ellerindeki toprakları da Hacı’ya devredip çekilir, kısmetlerini başka yerde ararlar. 
Hacı, sabrının semeresini görür, kaynağa ulaşır sonunda. Bir anda petrol zengini olur, rafineriler kurar, işin nakliyesine de kafa yorar. Atların çektiği demir yolunu (konka) faaliyete sokar. Ardından tekneler yaptırıp Hazar’a salar. Bilahare  Gemi Sahipleri Birliğinin başına geçecektir. Limanlar, ambarlar... 
Hatta boru hatlarıyla Gürcistan üzerinden Karadenize çıkar. Bakü Tiflis Ceyhan’ın fikir babasıdır bu meyanda.   
Derken Hazar Denizi’nde balıklara yataklık eden nehirleri satın alır, soğuk hava deposu yaptırır Dağıstan’a. 
Balıkçıları heveslendirmek için paha biçilmez yüzüğünü bir balığa yutturup suya salar. Artık kim tutarsa. 

 

 

 

 

DALDAN DALA

 

 

Tağıyev Ticaret Evi ecnebi rakipleriyle başabaş rekabete girer, sondaj cihazlarına, tanker meşınlarına kafa yorar.  
O günlerde Azeri pamuğu Moskova’da işlenmektedir, marabalık bize, ağalık Rus’a. Yok öyle yağma. İplik fabrikaları ve dokuma atölyeleri kurar. İşçilerine lojman, revir, hamam, mektep, mescit yaptırır, adamına sahip çıkar. 
Bakar bankalar hazır paraya sulanıyor, terlemeden kazanıyor, “niye size yedireyim” der, kendi bankasını kurar. 
Gürcülerin Ermenilerin medya gücü vardır, Türkler henüz girmemiştir sahaya. 57 bin manata Gazet Kaspi’yi alır (1895), Alimerdan Topçubaşı’nı getirir başına.
Fasikül fasikül Kur’ân-ı kerim bastırır dağıtır. Yine onun çıkardığı Hayat gazetesi ilk sayısında “İslamiyetsiz Kurtuluş Olmaz” başlığını atar. 
Taze Hayat daha muhafazakârdır, sosyalizme karşıdır, İstanbul şivesini kullanır. Anadolu’dan Sibirya’ya kadar uzanır, İslam’ı yaymakla suçlanır, yayından kaldırılır (1908). 
Hasan Zerdabi ile çıkardığı Ekinci gazetesi ve Füyuzat, Osmanlıcı bulunur takibe alınır. 
Kazakistan gazetesine de sponsorluk yapar. Alaş hareketini destekler Alihan Bökeyhan’a para sağlar. 

 

 

 

 

HAYIR HASENAT

 

 

Bakü petrolden yana zengin, sudan yana fukaradır. Evet su çıkar ama şordur (acıdır). Hazar desen ona keza. Tağıyev Kafkas Dağlarındaki şeker tadındaki Şollar suyunu seramik borularla getirmeye kalkar. “Ama” derler, “Bu zor ve pahalı bir proje, kaynak 160 km uzakta, büyük masraf açar sana.”
-Olsun hiç fark etmez, su hayrı gibisi var mı ya?
Şehirciliğe de meraklıdır, üstüne vazife gibi parklar, botanik bahçeleri kurar, sıra sıra ağaç diktirir bulvarlara. 
Belediye Meclisine 750 bin ruble kredi açar, 35 yıl vade yapar, Bakü’ye atlı tramvay kazandırır. 
Kesesinden itfaiye teşkilatı kurar ayrıca. 
Edirne’de inşa edilen Darü’l Eytama (yetim yurduna) ve Selimiye Camii tamiratına 5’er bin manat teberruda bulunur, el yazması Keşfü’l-esrar yollar ayrıca. Laleli yangınında evsiz kalanlar (Harikzedegân) için Mimar Kemaleddin’e Teyyare Apartmanlarını (Merit Otel) yaptırır. 
Edirne Valisi Adil Bey’e bin altın gönderir, Bulgar zulmüne uğrayan Müslümanlara harcatır. 
Abdülhamid Han’ı çok takdir eder. Sultanın duruşuna hayrandır. “Keşf-ül hakaik”i Azericeye çevirtir dört bin altına mal olan nüshasını (değerli taşlarla süslenmiştir) Padişah’a sunar. 
Mısır ve Hint Müslümanları ile de irtibattadır, Moskova, Petersburg, Tiflis, Kutaisi, Odessa, Kırım ve bilhassa Tebriz’de Türkçe eğitim veren okullar açar. Rusya ve İran’daki cami ve medreselerin onarımını üstlenir. Hayriye Cemiyetinin Petersburg merkez binası için 11 bin ruble yollar, cami yaptırır ayrıca.

 

 

Laleli yangınında evsiz kalanlar için yaptırdığı Harikzedegan apartmanları.

 

 

VERDİĞİN SENİN

 

 

Kafkas Müslümanları Kurultayına (Bakü- 1917) sponsor olur (50 bin ruble), Hayriye Cemiyeti vasıtasıyla Nargin’deki (yılanlı ada) 15 bin esir Türk’e sahip çıkar. Parlamentoya seçilince hukukunu kullanır, Çar’la görüşüp Türk esirlerin haftada bir gün Bakü’ye gelmelerini sağlar. Azeri kardeşlerimiz Mehmetçiklere evlerini açar, karınlarını doyurur, banyo yaptırır, temiz üst başla donatırlar. Yaralılar hekim yüzü görür neden sonra. Vefat edenleri de İslami usullerle defneder, fatihasız bırakmazlar.  
Eşi Sona Hanım’ın başında olduğu Kardeş Kömeği Derneği Kafkas İslam Ordusuna yardımlarda bulunur, Erzurum ve Erzincan’dan toplanan 3.500 Türk esirini fidye karşılığı satın alır, yaralarını sardırır, üstünü başını donatır ve memleketlerine dönmek üzere bıraktırır. 
Nuri Paşa geldiğinde Hacı, gömgök hastadır. “ölürsem Kafkas İslam Ordusu mezarımın üzerinden geçsin” der, “ruhum o zaman şad olur anca.” 
8 milyon rubleye 1.400 odalı bir kışla yaptırır, bağışlar Enver Paşa’ya. 
Bakü kurtulunca şenlik şölen kurar, kazan kazan yemek dağıtır halka.
Tağıyev bunca ihanetlerine rağmen yöre Ermenilerine de sahip çıkar. Yetimlerinin eğitimi için 3 bin ruble, Aziz Nina Kız Okulu için 5 bin; Alexander Nevsky Katedrali için 10 bin ruble bağışlar.
İngiliz işgaline uğrayan Pakistan’da halk çok zor durumdadır. Sefalet altında yaşayan kardeşlerimiz hıyarcıklı vebaya yakalanırlar. Bir anda 100 bin insan hayatını kaybeder ama Kraliyet ilgilenecek değildir onlarla. Hacı Zeynelabidin kendi kesesinden 300 bin ampul aşı aldırır yollar Pakistan’a.  

 

 

Tağıyev’in muhteşem malikanesi günümüzde Millî Tarih Müzesi.

 

 

 

CEDİTÇİ MAKASINDA

 

 

Biz nasıl jön Türk illetine yakalandıysak, Asya Türkleri de ceditçilerle imtihan olunurlar. 
Bunlar ecdattan kalan herşeye karşıdır, kendi medeniyetinden habersiz, Rus’u Frenk’i taklide kalkarlar.  
Gazete çıkarmaları, mektep açmaları elbette müspettir ama Batı sevdasından kurtulamazlar. Hacı Zeynelabidin’in kesesinden devasa bir tiyatro binası yaptırır (1883), opera öğrensin diye İtalya’ya öğrenci yollarlar. Yok bağcılık şarapçılık okulları (Merdekân), yok Rus tarzı eğitim alan kızlar (İmparatoriçe Aleksandra Fyodorovna Mektebi). Menfaatçiler, laikçiler kapısını aşındırır, yapacağız edeceğiz der iane koparır. 
İsmail Gaspıralı çıkardığı Tercüman-ı Ahval-i Zaman’ı satmayı başaramaz. Kalkar Kırım’dan gelir, Hacı’ya dert yanar. Adamcağız ne desin “git sen eşini dostunu abone yap, gel parasını benden al.”
Değişik mevzular bulayım, çarpıcı mizanpaj arayayım yok. Eh suni teneffüsle de bir yere kadar.   
“Dilde, fikirde, işte birlik” sloganından tanıdığımız Gaspıralı sözde Türkçü Turancıdır lakin Bahçesaray Zincirli medresede Rus Edebiyatı ve Felsefesi okutur çocuklara. Uzun süre asistanlığını yaptığı İvan Turganyev’in tesirindedir hâlâ. 
Hacı Zeynelabidin’in ayda 50 ruble (çok iyi para) verip Avrupa’ya tahsile gönderdiği gençler, gezip tozmakta bir gavur kızıyla evlenip kalmaktadırlar orada. Hani biz yatırımı insana yapmıştık, bunlardan memlekete ne fayda?
Hacı yine burs dağıtır ama 2 şarta bağlar. Mezun olunca gelip burada çalışacaksınız, bilginizi görgünüzü Azerbaycan için kullanacaksınız biir.
Kesinlikle Türk kızları ile evleneceksiniz ikiii. Çocuklarınızı Türk anaları yetiştirecek Rus, Alman, Efrenç asla. 
Lakin akıntı kuvvetlidir, kızları Leyla ve Sara’yı da sürükler Petersburg’a. 

 

 

Mehmet Emin Resulzade

 

 

 

BİRİ HANYA’YA BİRİ KONYA’YA

 

 

Onun bursuyla okuyan Mehmed Emin Resulzade 19 yaşında gazeteciliğe başlar. Çocuk yaşta gizli teşkilat kurar, Çarlığın altını oyar. Zaman zaman Türkiye’ye kaçsa da Müsavat Partisini iktidara taşır ve Azerbaycan Cumhuriyeti’ni kurar (1918) sonunda. “Bir kere yükselen bayrak bir daha inebilmez” der, halka cesaret aşılar. 
Yine Hacı’nın burslarıyla okuyan Neriman Nerimanov ise Kızılordu’ya payanda olur, koca Azerbaycan’ı peşkeş çeker Moskof’a. (Mezarı Kızıl Meydan’da Lenin Müzesinin yanı başında.) 
Hacı bu hatasını pahalı öder, komünistler malına mülküne el koyar, çulsuz bırakırlar. 
“İstediğiniz yere gidebirsiniz” teklifine “hayır” der, “burada kalayım, vatanımın fakirliğine de razıyım!” Moskova, Tahran, İsfahan, Anzali ve Reşt’te mülkleri vardır oysa.

 

 

Neriman Nerimanov 

 

Neriman, büyük iyiliklerini gördüğü velinimetinin bir bağ evinde oturmasına izin verir ama Hacı vefat edince (1924) karısı (Dağıstanlı Paşa kızı Sona Hanım) dışarı atılır. Kızı Sara, evlendiği Rus’la yapamaz döner baba ocağına. Kendi evlerinin (Bakü Millî Tarih Müzesidir şu anda) bodrumundan bir ufak oda ister, azarlayarak kovarlar. Aç biilaç sürünür, donmuş cesedini bulurlar sokakta. 
Zikrolunan sarayı Polonyalı mimar Jozef Goslawski ve 270 mimar mühendis sanatkâr yapmıştır, Rönesans, Rokoko ve Barok tarzındadır.
Hacı Zeynelabidin’in gücünü anlayabilmek için Rockefeller ile karşılaştırmanız lazım. O yıllarda yeryüzünde üretilen petrolün yarısına ABD, yarısına da Azerbaycan imza atar. 

 

 

Sovyetlerin petrol gelirinden sadece %5 verdikleri Azerbaycan, azadlıktan sonra hızla kalkınır.


.

Koleksiyon sahipleri kıyafetine göre jant kapağı takar, âleme akar. Altın sarılar, pırlantalılar, fosforlular, alev alev yananlar.

 

 

 

Eski arabaların jantları kalınca bir saçtan preslenir. İki parçadır ortadan kaynatılırlar. Bunlar taşa kaldırıma değdikçe eğilir, ayrıca da şık değildir. Bijonlar ortada durur, ıslanır kurur, kıpkırmızı pas akar.

 

Zevahiri kurtarmak için jant kapağı takarlar, hakikaten de yakışır kerataya.  

 

Hatta kimisi abartır, 5 liralık masraf yapar, üç kuruşluk arabaya.

 

Kapak kolay çıkarılan bir şeydir levyeyi tak kanırt pat kucağında. Hâliyle haramilerin gözü onlarda. Gece işe çıkan, bir at arabasını doldurur rahatlıkla.

 

O zamanlar malzeme metal tabii bildiğin mat sac. Ama kromajı yedi mi olur, ayna. Geceleri ışıklı caddelere girersin fırıl fırıl döner, pırıl pırıl yanar.

 

Bazısı bisiklet tekerini andırır telli mellidir dikkat toplar. Bilhassa Cadillac kapakları cevahir gibi değerlidir, nakit para yerine geçer, götür bankaya yatır icabında.  

 

KÜRK MESELESİ

Koleksiyon sahipleri âleme akarken kıyafetine uygun kapak takar. Altın sarılar, pırlantalılar, fosforlular, alev rengi boyananlar. Göbekte yaban atı (Mustang), impala, jaguar, Kızılderili şefi (Pontiac), İspanyol savaşçı (DeSoto), aslan (Peugeot), hamsi, kartal, kanarya…

 

Bu merak cep telefonu kılıfına teksif edilecektir ilerleyen yıllarda.

 

Apaçiler jant kapaklarını savaş arabası gibi bıçaklarla donatır, gladyatör edasıyla dolanırlar.

 

Eğer Amerikan arabası kullanıyorsanız beyaz yanak ister ayrıca. Bunları 3x1 (sabah, öğle, akşam)

 

yıkayacaksınız; sabununuz, süngeriniz hazır duracak bagajda.

 

Biz eskiden ööle rep mep bilmezdik, Amerika’da yaygındı ama.

 

Meğer parçalar ekseri ne üzerine imiş biliyor musunuz?

 

Hayır aşk meşk, çiçek böcek değil, ne ırk ayrımı ne politika: “Jant kapağı!”

 

 

ANINDA BUHAR

Şimdi paraya kıyıp çok alımlı jantlar aldınız, sonra mimli bir semtte durup adres sordunuz esnafa, döndünüz geldiniz; “Aaa kapaklar yok...” Anında buhar.

 

Bazı delikanlılar kapak hastasıdır, odalarına ney asar dekor yaparlar. İnin çocukluğuna göreceksiniz kesin gazoz kapağı toplamışlardır zamanında.

 

Deerken efem kapakların plastikleri çıkar nispeten ucuzdur, zevahiri kurtarırlar. Bırakın çalmayı, yolda bulan bakmaz, eğilip almaz.

 

Eski İstanbul yolları tarladan hâllicedir, otomobiller çukurlara düşer, lagalara girer, tümseklerde zıplar. Bakmışsın kapak çıkmış tıngır mıngır gidiyor önünüz sıra. Bazen de inat eder, siz Topkapı’ya dönersiniz o devam eder yoluna. Doooru Bayrampaşa’ya…

 

Müsait bir yerde durur almaya kalkarsınız, tam üç adım kalmıştır ki, gelir bir damperli üstünden geçer, yapıştırır asfalta…

 

SATIŞIMIZ TOPTAN

İşin ters yani parçacılar bunları dörtlü satar, tek isterseniz dönüp bakmazlar. Çıkmacıda bulursunuz da ateş pahasına. Üstelik örselenmiştir, yuvaya oturur ama sureta. Dokununca zıngıldar, yürüyünce tıngırdar, çalparalı Akhisar yaylısı gibi çın çın ses yapar.

 

Kapakları takarken hizalar, avuç içi ile vurursunuz “pat” tamam. Tırnaklar çıt çıt geçer mıh gibi otururlar. Lakin plastik matah bir malzeme değildir, yalama olur zamanla. Süratle giderken çıkarsa Allah muhafaza. Bu yüzden plastik kelepçelerle cırt bantlarla bağlanırlar, hem de deli gibi birkaç taraftan. Artık çok nokta enjeksiyon, çok nokta kelepçe yazabilirsiniz ilana.

 

Bazı işgüzarlar da düşen jant kapaklarını orta refüje koyar, ikaz tabelasına filan asar. Sahibi yarın geçerken görsün alsın, o hesap. Artık adam üçüncü şeritte nasıl duracaksa?

 

 

EMSALSİZ MERAKLISINA

Sonra efendim çelik jantlar çıkar, adı çelik tabii, %90 alüminyum, gerisi silisyum titanyum filan.

 

Magnezyumlular daha mukavimdir, kompozitler ise aliyyülâlâ.

 

Daha güven veren bir edası vardır, yakışıklıdır da. Pek de dantel gibisine ince desenlisine girmeyin, kırılır mırılır, kalırsınız dağ başında. Tamam sac olan da eğilir yamulur ama yolda koymaz, çekiçle balyozla dövülüp düzeltilir icabında.

 

Bazı uyanık şahinciler vardır, paslı arabayı taş macunla jilet yapar, safları çekmek için pionner teyp ve kolonlarla, CMS ve momo jantlarla, Hella sisliklerle, egzoz düdükleri, kafataslı vites topuzlarıyla donatırlar. Arkalara paça takar faça yapar, bir şaşkın bulur, çakarlar oracıkta.

 

Emsalsiz derler, gerçekten emsalsizdir, haritaya dönen kaportaya 20 kilo macun yedirilmiştir zira. 
Boyalar üç vakte kadar kabaracak, takke düşecek pas görünecektir sonunda.

 

FABRİKA AYARLARINA

Bazı arkadaşlar küçük cılız arabalarına iri jantlar takar, şekil yaparlar. FIAT 126 BIS’a Ferrari tekeri takmakla hızı artmaz. Son sürati 70 km/h olduğu için 0-100 arası ölçülemez asla.  

 

Belki yakışıklı olur ama sadece dururken. Yürürken sabrınızı zorlar, hem sizi hem arabayı yorar. Geniş lastik sanıldığı gibi yol tutuşunu artırmaz, yanak kalınlığı azalır, manevra zorlaşır, esnemede ve ivmelenmede sıkıntılar başlar; çok yakar, az kaçar, direksiyon kutusunda boşluklar olur, tıkırtılar başlar. Ön takım “Gör bak” der, “Daha neler açacağım başına.”

 

 

'2000' YILINDA DÜNYA NASIL OLACAK?

Fen gittikçe ilerliyor, her gün insan emeğini kolaylaştıran yorucu işleri elimizden alan makineler keşfediliyor. Gelecek nesiller saatte 1.600 km yol gidecek (henüz yarısı) ve 2.700 metreye yükselecek (şu an 3 misli) tayyareler ve yüz kilometrede 3,5 litre benzin yakarak 240 km sürat yapabilen otomobillere (nerdeee) binecekler. Her ailenin radyo ile sinemayı birleştiren bir televizyonu olacak. (Geç onları çocukların elinde bile tabletler, telefonlar...)

 

Yeryüzünün esaslı vazifesi buğday yetiştirmeye tamamı ile hasredebilmek için şimendifer havai hatla gökyüzünde işleyecek (yok öyle bişey), yiyeceklerimiz suni olacak (oldu) ve kimyevi hap olarak alınacaktır (olmadı daha).

 

Cenab-ı Hakk’a şükredelim ki biz bugün vitamin, protein vesaireyi hap hâlinde değil, âlâ pirzola, imambayıldı ve ayva kompostosu olarak almaktayız. 
(Biz de cips, tost, kola.)


.