ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026
ehlisunnnetde
Hüseyin Hilmi Işık Efendi
Sual: Hüseyin Hilmi Işık hazretleri hakkında bilgi verir misiniz? CEVAP
Din bilgilerinde derin âlim ve tasavvuf marifetlerinde kâmil ve mükemmil olan kerametler, harikalar sahibi Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretlerinin yetiştirdiği yetkili bir âlimdir. Kitapları bütün ülkelerde okunmaktadır. Tam İlmihal Seadet-i Ebediyye başta olmak üzere, 14 Türkçe, 60 Arapça ve 25 Farsça ve bunlardan tercüme edilen, Fransızca, İngilizce, Almanca, Rusça ve diğer dillerdeki yüzlerce kitabı hazırlayandır. 8 Mart 1911’de, Eyüp Sultan’da doğdu, 26 Ekim 2001’de vefat etti. Çok sayıda insanın katıldığı cenaze namazından sonra Eyüp Sultan’daki aile kabristanına defnedildi.
Von Mises’den yüksek matematik, Prager’den mekanik, Dember’den fizik, Goss’dan teknik kimya okudu. Kimya profesörü Arndt’ın yanında çalıştı, takdirlerini kazandı. Arndt’ın yanında altı ay travay yaptı ve İstanbul Üniversitesi’nde çalışarak, Phenyl-cyan-nitromethan cisminin sentezini yaptı ve formülünü tespit etti. 1936 senesi sonunda 1/1 sayılı Kimya Yüksek Mühendisliği diplomasını aldı. Albaylığa kadar Türk ordusunda zehirli gazlar mütehassıslığı ve kimya öğretmenliği yapmıştır.
Siyasete hiç karışmadı, hiçbir partiye bağlanmadı. Bölücülüğe ve kanunlara karşı gelmeye karşı idi. Bunu eserlerinde açıkça bildirmiştir. Dünyanın her yerine gönderdiği çeşitli dillerdeki kitaplarında, İslam dininin doğru olarak anlaşılması, İslam ahkâmının ve ahlakının yayılması için çalıştı. Bunun için, dini dünya çıkarlarına alet edenlerin ve mezhepsizlerin iftira oklarına hedef oldu. (Eczacı, kimyager, dinden ne anlar? O mesleğinde çalışsın, bizim işimize karışmasın) diyenler oldu. Evet, bu zat, eczacı ve kimya yüksek mühendisi olarak milletine 30 yıldan fazla hizmet etti. Fakat din tahsili de yaparak ve geceli gündüzlü çalışarak, büyük İslam âliminden icazet almakla da şereflendi. Hiçbir zaman kendi görüşünü, kendi fikrini yazmayıp, daima Ehl-i sünnet âlimlerinin, anlayabilenleri hayran eden kıymetli yazılarını Arapça ve Farsça’dan tercüme ederek kitaplarında yayınlamıştır.
İnsanlara olan şefkat ve merhameti de, O’nu hizmete zorlayarak, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarından seçtiği yazıları tercüme etmiş ve herkesin anlayabileceği şekilde açıklamaya çalışmıştır. Aldığı sayısız tebrik ve takdir yazılarının yanı sıra, tek tük cahilin serzeniş ve iftiralarına da hedef olmuştur. Rabbine ve vicdanına karşı ihlâsında ve sadakatinde bir şüphesi olmadığı için, Allahü teâlâya tevekkül ve Resulünün ve salih kullarının mübarek ruhlarına tevessül ederek, hizmete devam etmiştir. Bütün bu hizmetlerin, İslâm âlimlerine olan aşırı sevgi ve saygısının bereketi ile olduğunu söylerdi. Her sohbetinde İslâm âlimlerinin kitaplarından okur, İmam-ı Rabbani ve Abdülhakim Arvasi hazretlerinin sözlerini aktarırken gözleri yaşarır ve (Kelâm-ı kibâr, kibâr-ı kelâmest), yani büyüklerin sözü, sözlerin büyüğüdür buyururdu.
İstanbul Evliyaları kitabında deniyor ki:
Hüseyin Hilmi Efendi, maddî ve manevî, dünyevî, uhrevî ve bilhassa fen, tıp ve eczacılık ilimlerinde zamanın ileri gelenlerinden idi. Her sözü ilme, fenne ve tecrübeye dayanan ve bu bilgilerini, tecrübelerini dinin temel miyarlarıyla karşılaştırıp tartarak söylediğinden, hikmet konuşan yani her sözünde dünyevi veya uhrevî faydalar bulunan, belki eşi bir daha zor bulunabilecek, âlim bir zat idi.
En kıymetli kitaplardan tercüme ve derlemelerle, telif eserler vücuda getirdi. Akaid hususunda, bilhassa Ehl-i sünnet vel-cemaat inancını sade bir dille açıklayıp, bu inancın yayılmasında, öncülük etti. Hanefi, Maliki, Şafii ve Hanbeli mezheplerinden birinde bulunmanın Ehl-i sünnetin alameti olduğunu, herkesin kendi mezhebine göre amel etmesinin şart olduğunu, zaruret ve ihtiyaç halindeyse, hak olan dört mezhepten birinin taklit edilebileceğini, Ehl-i sünnet kitaplarından alarak açıkladı. Seadet-i Ebediyye ve diğer kitaplarında, binlerce mesele yazdı. Unutulmuş ilimleri ihya etti. (Ümmetim bozulduğu zaman bir sünnetimi ihya edene yüz şehit sevâbı verilir) hadis-i şerifini hep göz önünde tutarak, farzları, vacibleri, sünnetleri, hatta müstehabları uzun uzun yazdı.
Dünyanın her tarafındaki insanlara İslamiyet’i doğru olarak tanıttı. Ehl-i sünnet âlimlerince tasvip edilen ve övülen, yüzlerce Arabî ve Fârisî eseri, Hakîkat Kitabevi vasıtasıyla yedi iklim, dört bucağa yaydı. Vehhabi, Hurufi, Kadiyani gibi bozuk fırkaların doğru yoldan ayrıldıkları noktaları, bütün dünyaya vesikalarla tanıttı. Ehl-i sünnet itikadı canlanmaya, kıpırdamaya ve yeşermeye başladı. Bu bakımdan yaptıkları işi, dini tecdid ile isimlendiren zatlar oldu. Tecdid, dini yenileyip kuvvetlendirmek demektir.
Başarılarının sebeplerini soranlara, "(Helekel müsevvifun) yani (Sonra yaparım diyenler helak oldu), hadis-i şerifine uyarak bugünün işini yarına bırakmadım ve kendi işimi kendim gördüm, yapamadığım işi bir başkasına havale ettiğim zaman neticesini takip ettim" cevabını verirdi. (Bu zamanda İslamiyet'e hizmeti başarıyla yapabilmek için muhatabın anlayacağı gibi konuşmalı ve herkese tatlı dilli güler yüzlü olmalıdır) buyururdu. Gerçek bir tevazuya sahipti. Kendisini asla başkalarından üstün görmezdi. Kendisinden büyüklerin yanında konuşmaz, kimseyle münakaşa etmez, edebi gözetir, ekseriya iki dizi üzerine otururdu. Bursa’da, eski müderrislerden Ali Haydar Efendiyi ziyaretinde, saatlerce iki dizi üzerinde oturunca, Ali Haydar Efendi talebelerine, (Hilmi Beyden edeb öğrenin, edeb!) demişti. Hüseyin Hilmi Işık Efendi, ailesinden Osmanlı terbiyesi, Abdülhakim Arvasi hazretlerinden de tasavvuf edebi almıştı...
Hayatı hakkında geniş bilgi için tıklayınız: www.huseyinhilmiisik.com
Bir aşk hikayesi
Dondurucu bir kıştı.
Kar yağdı yağacaktı. İstanbul semalarında kirli bir sis hakimdi.
Havada uçuşan martılar çığlıklarıyla kulakları tırmalıyor; boğazın hırçın dalgaları birazdan çıkacak fırtınanın haberini veriyordu.
Çarşı pazar kışa rağmen halen alışverişteydi.
Meydanda satış yapan simitçi ve salepçilerin çığırtkanlıkları hoş bir harmoni oluşturuyordu.
Kimileri markalı ve sıcak mağazaları tercih ederken, kimileri de bütçesine uygun işportacılarda soluğu alıyordu.
Eminönü her zamanki gibiydi anlaşılan.
Telaşlı, heyecanlı, kalabalık…
* * *
Kar taneleri usul usul düşmeye başlamıştı.
Bense yorgun bedenimi o ihtişamlı Yeni Cami’nin şadırvanına dayamış, üşümemek için parkama sıkıca sarılmıştım.
Eminönü Camii… Nam-ı diğer Yeni Cami.
Ne zaman yolum İstanbul’a düşse o kocaman minarelerinin gölgesinde dinlenir, namazgahında huzurla secde ederdim.
Hele ikindi ezanlarında, Eminönü Camii ile Süleymaniye Camii müezzinlerinin serenatı büyüleyici bir etki bırakırdı üzerimde.
Halen tazeliğini koruyan bir sürü hatıram canlandı gözlerimde.
Kimi zaman üzmüş, kimi zaman da mutlu etmişti beni bu şehir.
Bazen bir aşka mahkum etmiş, bazen de aşksız bırakmıştı .
Renkli alemim, hayal şehrimdi burası.
Dalıp gitmiştim bunları düşünerek.
Soğuğa ve üşümeme aldırmadan…
Birden, okunan Cuma salası ile irkilmiş; artık gitme vaktimin geldiğini anlamıştım.
Yağan kara aldırış etmeden süratlice İETT otobüs durağına yönelmiş, bineceğim otobüsün güzergah numaralarını takibe başlamıştım bile.
Eyüp’e gidecektim.
Cumayı Eyüp Sultan’da kılmaktı niyetim.
Sonra da o yüce sahabeye edeple selam verecek, yolunun yolcusunu ziyaret için, yine ondan müsaade isteyecektim.
* * *
Ömrünü; ülkesine, milletine ve İslam’a hizmetle geçirmişti.
Hocası Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretlerine biat etmiş, Ehl-i sünnet reçetesini bizzat onun elinden almıştı.
Halıcıoğlu Askeri Lisesinde okumuş, eczacılık fakültesini bitirmişti.
Aynı zamanda hocasının emriyle Kimya Yüksek Mühendisliği de tahsil etmiş ve Türkiye’nin ilk yüksek kimya mühendisi olmuştu.
Talebeliği ve meşguliyeti hiçbir zaman onu Ehl-i sünnet itikadından alıkoyamamış; başarılarının sırrını hep buna bağlamıştı.
Albay rütbesiyle Askeri okullarda hizmet etmiş, binlerce talebe yetiştirmişti. Hocası Seyyid Abdülhakim Arvasi Hazretlerinden seneler boyunca öğrendiği Ehl-i Sünnet bilgilerini, İslamiyet’i ve hakikat ilminin gereklerini öğrencilerine anlatmıştı.
Kitaplarında din, astronomi, fizik, kimya, tıp, matematik gibi ilimleri konu almış, İslam’ı anlama ve tanıma noktasında insanlara ebedi saadet yolunu göstermişti.
Sohbetlerinde, “Ehl-i Sünnet âlimlerini tanıyabilmek ve aralarında bulunmak büyük bir nimettir. Resulullahın yolu, onların gösterdikleri yoldur. Dünyada ve ahirette saadete kavuşmak isteyen büyüklerin yoluna sımsıkı sarılsın. Devletinize ve milletinize hizmet edin. Asla fitne çıkarmayın” buyururdu.
O, bir İslam âlimi ve mütefekkiriydi.
O, doksan yıllık ömrünü bu dava için yaşamıştı.
Siyasetten hep uzak durmuş, şanı ve şöhreti hiç benimsememişti.
O, sevenlerinin biricik aşkı ve “ışık”ıydı.
* * *
Cuma namazını eda etmiş, Eyüp Sultan hazretlerinin yüce makamlarından edeple ayrılmıştım.
Namazdan önce usul usul yağan kar, birden şeklini tipiye çevirmişti.
Göz gözü görmüyordu.
Kabristanlığa çıkan yol karla dolmuş, Cuma ziyaretçilerine geçit vermiyordu.
Dallarındaki karın ağırlığından olsa gerek, yola doğru uzanan çamların arasında düşe kalka patika yolu tırmanmaya çalışıyordum.
Karların altında masum bir şekilde yatan ve ziyaretçilerini bekleyen ebedi Eyüp Sultanlılara selam veriyor, caminin avlusunda okumaya başladığım Yasin-i şerifi onlara duyurmaya ve hediye etmeye çalışıyordum.
Heyecanlıydım.
Birazdan, örnek yaşantısıyla sevenlerine ışık olan kıymetli hocamıza kavuşacaktım.
Ve…
Üstünde biriken karları temizleyecek, sadece “Hilmi” yazan namsız, nişansız, işaretsiz kabir taşına sıkıca sarılacaktım.
Abdurrahman KARAL
Üsküdar Barbaros Camii İmam-Hatibi
Diyanet Haber sitesi yazarı
Hüseyin Hilmi Işık hazretleri buyuruyorlar ki:
“İmam-ı Şafii hazretlerinin bir kitabı var, (Kitâb-ı Üm). Buradaki fetvalardan birini seyyid Abdulhakim Arvasi efendi hazretleri şöyle anlattı:
(Bir odada yoğurt bulunsa, oradan dışarıya bir köpek ağzı yoğurt bulaşıklarıyla çıksa ve gidip bakılsa, yoğurt tasında köpeğin ağzı kadar yer eksilmiş olsa, bu köpek o yoğurttan yemiş midir? İmam-ı Şafii hazretleri, “yerken görülmediği için yememiştir” buyuruyor. Bir mahalle imamı bu fetvaya kalben itiraz edermiş. Bu adam sözü geçen, sevilen de biriymiş, Kurban bayramında bazı kişiler teberrüken kurbanlarını ona kestirirlermiş, o da sırayla kesiverip kurban sahipleri kendisi yüzermiş. Bir evden bir eve giderken abdesti sıkışmış. Tenha bir yere gitmiş, o esnada devriyeler bunu yakalamışlar. Meğer tam o yerde gece cinayet olmuş, bunu da elinde kanlı bıçak, üstü kanlı olarak bulunca katil diye tutup kadıya götürmüşler. Kadı hüküm vermek için (Kitâb-ı Üm)ü açmış ve İmam-ı Şafii hazretlerinin yoğurt fetvasını okumuş ve askerlere sormuş: "Siz bunu adamı öldürürken gördünüz mü?" Onlar da,” görmedik” demişler. Kadı, “öyleyse bu katil değil” demiş. Bu imamın beğenmediği fetva kendi hayatını kurtarmış ve haline tevbe etmiş ve bir şeyler okuyup İmam-ı Şafii hazretlerine hediye etmiş.)
Bu konuda Hüseyin Hilmi Işık hazretlerinden diğer bir rivayet:
Bir Müslümanın dükkanında bir kiracı varmış. Kadın satıyormuş. Bunu mahkemeye verip çıkartmak istiyormuş. Ama mahkemede kirayı ödemedi diye yemin etmesi gerekiyormuş. “Bu yemini etmem câiz mi?” diye sordurmuş. Hüseyin Hilmi Işık hazretleri buyurmuşlar ki:
“Efendim, kadın sattığını nereden biliyor. Şeref, namus meselesinde dört şahit lâzımdır. şahitler âdil ve Müslüman olmalıdır”. Soran kişi de “efendim Müslüman birisine vermek için yapamaz mı” deyince, “Müslüman olmadığını nereden biliyormuş” dediler ve şu menkıbeyi anlattılar: “Bir kadın İmam-ı Şafii hazretlerine gidip, komşunun köpeğinin kendi evine girip yoğurdunu yediğini söylemiş. İmam-ı Şafii (nereden biliyorsun onun yediğini) deyince, (efendim evden çıkarken gördüm, ağzında yoğurt bulaşığı vardı, yoğurt da eksilmişti) demiş. İmam-ı Şafii (gözünle gördün mü, gören var mı) deyince, (ben görmedim, gören de yok) demiş. (O hâlde yememiştir) diye hüküm vermiş. Kadın bu ne biçim hüküm diyerek gitmiş. Bir gün bu kadın elinde bıçak ciğer doğrarken, dışarıdan bir feryat işitmiş. Telaşla dışarı çıkmış, bakmış ki kanlar içinde bir adam cesedi. Feryadı duyanlar cesedin yanına gelmişler. Kadını elinde kanlı bıçak ve üzerinde de kan lekeleriyle cesedin yanında görmüşler. Katil diye tevkif etmişler. İmam-ı Şafii hazretlerinin huzuruna götürmüşler. İmam-ı Şafii hazretleri (bu kadını adamı bıçaklarken gören var mı?) diye sormuş. (Yok) demişler. (O hâlde masum sayılır) demiş. Sonra da kadına dönmüş;
- (Köpek yoğurdu yemiş mi?) diye sormuş. Kadın;
- (Vallahi de yemedi, billahi de yemedi, tallahi de yemedi) demiş.
.Okula Başlaması
Hüseyin Hilmi Efendi beş yaşında, Eyyüb Câmii ile Bostan iskelesi arasındaki Mihri Şâh Sultân ilk mektebine başladı. Burada Kur’ânı kerîm’i hatmetti. 1924 senesinde aynı yerdeki Reşadiye numune mektebini birincilikle bitirdi. O sene, Konya’dan İstanbul’a getirilmiş olan, Halıcıoğlu Askerî Lisesi giriş imtihânlarını pekiyi derece ile kazandığı gibi ikinci sınıfa da birincilikle geçti. Her sene takdîrler alarak 1929’da askerî liseyi birincilikle bitirdi ve askerî tıbbiyye mektebine seçildi.
Derslerindeki çalışkanlığı ve üstün istidadı hocalarının dikkatini çekiyordu. Lisede iken geometri hocası, her dersi verince Hüseyin Hilmi Efendiye tekrâr ettirirdi. Arkadaşları, “Sen anlatınca dahâ iyi anlıyoruz” derlerdi.
Lisede okurken, mukaddesâtına saldıranları görünce, hayâl kırıklığına uğradı. Birkaç sene önce, berâber oruç tuttuğu, namaz kıldığı arkadaşları iftirâlara aldanarak, ibâdetten vazgeçtiler. Namaz kılan oruç tutan tek o kalmıştı. Yalnız kalmak, onu çok üzdü. 1929 senesinde, lise son sınıfta, on sekiz yaşında idi. Kadir Gecesi, okulda yatmışlardı. Uyuyamadı. yatağından fırladı. Düşüncelerinde, îmânda yalnız kalmıştı. Sıkılıyordu, bunalıyordu. Bahçeye çıktı. Gökyüzü yıldızlarla dolu idi. Eyüp Sultân’ın, yâni Hâlid bin Zeyd’in türbesine karşı, Haliç’in ışıklı dalgaları, sanki ona, “üzülme, sen haklısın” diyorlardı. Hıçkırarak ağladı. “Yâ Rabbî! Sana inanıyorum. Seni ve Peygamberlerini seviyorum. İslâm bilgilerini öğrenmek istiyorum. Beni, din düşmanlarına aldanmaktan koru!” diye yalvardı. Allahü teâlâ, bu mâsum ve hâlis duâsını kabul buyurdu. Kerâmetler, hârikalar hazînesi, ilim deryâsı Abdülhakîm Arvasi “rahmetullahi aleyh”, önce rüyâda, sonra câmide karşısına çıktı ve onu kendine çekti.
Abdülhakîm Arvasi hazretleri ile karşılaşması
Bir gün dersten çıkmış öğle namazını kılmak için Bâyezîd Câmiine gitmişti. Nur yüzlü bir ihtiyâr, içerde oturmuş, önündeki bir kitaptan anlatıyordu. Güçlükle gidip, arkasına oturup dinledi. (Evliyâ mezârları nasıl ziyâret edilir?) konusunu işliyordu. Hiç bilmediği, çok merâk ettiği şeylerdi. O sırada câmi içinde ikindi namazı kılınmaya başlandı. Hoca da kitâbı kapayıp, "Bu kitâp Allah rızâsı için bu küçük efendiye hediyem olsun" diyerek arkasına uzattı. Kalkıp namaza başladı.
Hoca efendi, kendisini görmemişti. Arkasında küçük efendi olduğunu nereden anlamıştı? Kitâbı alınca, câminin boş yerine koşup namazını kıldı. Kitâbın kapağında "Râbıta-i Şerîfe" ve altında "Abdülhakîm" yazılı idi. Yanındakine sorup, kitâbı verenin Abdülhakîm Efendi olduğunu, Cuma günleri, Eyüp Câmiinde vaaz verdiğini öğrendi. Cuma gününü bekledi. Büyük câmide hocayı aradı. Göremedi. Sordu. "O, başka câmide imâmdır. Orada kılıp, buraya gelir. Dışarıda bekler" dediler. Dayanamadı. Dışarı çıktı. Onu, bir kitâpçı sergisinin yanında duruyor gördü.
Cemâat câmiden çıkmaya başlayınca Abdülhakim Efendi kalktı, câminin yan tarafındaki küçük bölüme girdi. Yerdeki yüksek mindere oturup rahle üstündeki kitaptan anlatmaya başladı. Hüseyin Hilmi Efendi, en önde karşısına oturmuş dikkatle dinliyordu. Hiç işitmemiş olduğu çok merâk ettiği din ve dünyâ bilgilerini zevkle dinledi. Defîne bulmuş fakir gibi, serin suya kavuşmuş, ciğeri yanık kimse gibi idi. Gözlerini Seyyid Abdülhakîm Efendiden hiç ayırmıyor, onun sevimli, nûrlu yüzünü seyretmeye, söylediği, her biri pırlanta gibi kıymetli bilgileri dinlemeye dalmış, kendinden geçmiş, dünyâ işlerini, mektebini, her şeyi unutmuştu. Kalbinde, tatlı tatlı bir şeyler dolaşıyor, sanki yıkanarak temizleniyordu. Dahâ ilk sohbeti, ilk sözleri Hüseyin Hilmi Efendiyi mest etmişti. "Fenâ" denilen ve kavuşmak için uzun seneler çile çekilen nimet, sanki bir derste hâsıl olmuştu.
Ne yazık ki, bir saat geçmiş, ders bitmişti. Bu bir saat, Hüseyin Hilmi Efendiye bir an gibi gelmiş, rüyâdan uyanır gibi, elindeki not defterini cebine koyarak, dışarı çıkmak için kapıdaki kalabalığa karışmıştı. Ayakkabılarının bağcıklarını bağlarken, birisi eğilip, kulağına, "Küçük efendi! Seni çok sevdim. Bizim ev mezârlık arasındadır. Bize gel. Seninle konuşuruz!" dedi. Bu sesin sahibi, Seyyid Abdülhakîm Efendi idi.
O gece, Hilmi Efendi, rüyâsında "Bulutsuz, parlak mâvi bir semâ gördü. Etrâfı, câmi kubbesindeki gibi parmaklıkla çevrilmiş, burada nur yüzlü biri gidiyordu. Başını kaldırıp bakınca, Seyyid Abdülhakîm efendi olduğunu gördü." Heyecanla uyandı. Birkaç gün sonra, yine rüyâsında, "Hazret-i Hâlid'in türbesinde sandukanın baş tarafına oturmuş bir zat gördü. Yüzü ay gibi parlıyordu. İnsanlar elini öpmek için bekliyordu. Hilmi Efendi de gitti ve sırası geldiğinde elini öperken uyandı."
Yanından hiç ayrılmıyordu
Artık sık sık Abdülhakîm Efendinin evine gitmeye başladı. Bâzan sabâh namazından önce gelip,yatsıdan sonra, istemeye istemeye zorla ayrılıyordu. Hatta herşeyi unutup, yeniden görüyormuş gibi oluyordu. Yemekte, namazda, istirâhatte, bir yere gitmekte, Abdülhakîm Efendiden hiç ayrılmıyor, hareketlerine dikkat ediyor ve hep onu dinliyordu. Bir dakîkanın boş geçmemesi için çırpındığı gibi, tatil günlerinde, boş kaldığı zamanlarda da, hep oraya gidiyordu. Câmilerdeki vaazlarını hiç kaçırmıyordu. Abdülhakîm efendi ona önce Türkçe kitaplar, birkaç ay sonra, Arabî ve Farisî okuttu. Emsile, Avâmil, Simâ'î masdarlar. Emâlî kasîdesi, Mevlânâ Hâlid Dîvânı, İsaguci denilen mantık kitâbını ezberletti.
Seyyid Abdülhakîm Efendinin Hüseyin Hilmi Efendiye ilk verdiği vazîfe, İmâm-ı Begavî'nin "Kazâ-kader" hakkındaki, birkaç satırının Arabî'den Türkçeye tercümesi oldu. Tercümeyi, yaparak, ertesi gün hocasına götürünce, "Çok iyi, doğru tercüme etmişsin. Hoşuma gitti" buyurdu. (Bu tercüme, Seadet-i Ebediyye kitabının 412. sayfasındadır)
Tıb Fakültesinden eczacılığa geçmesi
Hüseyin Hilmi Efendi, tıbbiye mektebinde ikinci sınıfa birincilikle geçti. Kemik vizesini vermiş, kadavra üzerinde çalışma zamanı gelmişti. O hafta Eyüp'e gitti. Abdülhakîm Efendi ile bahçede başbaşa otururlarken, "Sen doktor olma. Eczâcılığa naklet! Çok iyi olur" buyurdu. Hilmi Efendi, "Ben sınıfın birincisiyim. Eczâclığa geçmek için izin vermezler" deyince: "Sen istida (dilekçe) ver. Allahü teâlâ inşâallah nasîb eder" buyurdu. Dilekçelerden, yazışmalardan sonra, Hilmi Efendi Eczâcı mektebi ikinci sınıfına gecti. Abdülhakîm Efendinin emri ile, Paris'te çıkan Le Matin gazetesine abone olup, Fransızcasını ilerletti. Eczâcı mektebini ve sonra Gülhâne hastahânesinde bir senelik stajını hep birincilikle bitirip, ilk önce, üsteğmen olarak askerî tıbbiye mektebine müzâkereci tâyin edildi.
Yeni bir buluşu
Bu arada yine hocasının emriyle Kimyâ Yüksek Mühendisliğini okumaya başladı. Von Mises'den yüksek matematik, Prager'den mekanik, Dember'den fizik, Goss'dan teknik kimyâ okudu. Kimyâ profesörü Arndt'ın yanında çalıştı. Takdîrlerini kazandı. Arndt'ın yanında altı ay travay yapıp, (Phenyl-cyan-nitromethan'ın nitron-esteri) cisminin sentezini yaptı ve formülünü tesbit etti.
Dünyâda ilk olan bu başarılı travayı, fen fakültesi mecmûasında ve Almanya'da çıkan "Zentral Blatt" kimyâ kitâbının 1937 târîh ve 2519 sayısında (H. Hilmi Işık) isminde yazılıdır.
Hüseyin Hilmi Işık, 1936 senesi sonunda 1/1 sayılı Kimyâ Yüksek Mühendisliği diplomasını aldı. O sene Türkiye'de ilk kimyâ yüksek mühendisi olduğu, günlük gazetelerde yazıldı. Bu başarısından dolayı askerî kimyâ sınıfına geçirilerek, Ankara, Mamak'ta zehirli gazlar kimyâgeri yapıldı. Burada on bir sene kalıp, Auer fabrikası genel direktörü Merzbacher ve kimyâ doktoru Goldstein ve optik mütehassısı Neumann ile yıllarca çalıştı. Onlardan Almanca da öğrendi. Harp gazları mütehassısı oldu. Başarılı hizmetler gördü.
Sarf ve nahv mühendisi
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", her fırsatta İstanbul'a giderdi. Bu ziyâretleri güçleşince mektup yazarak gönlünü ferahlatırdı. Abdülhakîm Efendi, cevaben bir mektupta şöyle yazmıştır: "Pekçok sevilen Hilmi ve Sedâd! Sevimli mektûbunuzu aldık. Senâ ve şükre bâis oldu. Avâmil'in tercümesini güzel yapmış. Demek ki, anlamış. Hilmi istifâde eder. Sedâd istifâde eder. Avâmil'in bir şerhi, bir de mu'rebi vardır. Bunları bir vâsıta ile gönderirim. Zâten nahiv itibâriyle kâfî olur. Sonra kimyâ mühendisi olduğunuz gibi, bir de sarf ve nahiv mühendisi olursunuz. Diğer mühendisler çoğaldıkça, kıymetten düşerler. Bu mühendislik haddi zâtında makbûl olduğu gibi, nâdir olmuş, azalmış ve bitmiş olduğundan çok makbûl olur. Demek orada bulunmanız, böyle devlet-i azîmeye nâil olmak için olmuş. Selâmlar ve düâlar ederiz."
Başka bir mektupta, "Hilmi, mektûbunuza müteşekkir oldum. Sıhhatinize şükrettim. Din ve dünyânıza en ziyâde yarayan ve dîn-i islâmda misli telîf edilmiş olmayan Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî kitâbını okuyup bâzısını anlamanın çok ziyâde bir fadl ve ihsân olduğunu bilmelisin!..."
Hüseyin Hilmi Işık, Mamak'ta iken, İmâm-ı Rabbânî'nin ve oğlu Muhammed Masûm'un üçer cild Mektûbât'larının Müstekımzâde tarafından yapılan Türkçe tercümelerini birkaç kere okuyarak, bu altı cild kitâptan, harf sırası ile özet çıkardı. Üç bin sekiz yüz kırk altı madde hâlinde meydâna gelen bu özeti, İstanbul'a gelince Seyyid Abdülhakîm Efendiye okudu. Hepsini, dikkatle dinledi, çok beğendi. Bu bir kitâp olmuş. İsmini "Kıymetsiz Yazılar" koy, buyurdu. Hüseyin Hilmi Işık'ın şaşırdığını görünce, "Anlamadın mı? Bu yazılara kıymet biçilebilir mi?" dedi. (Bu kitap, Hakikat kitabevi tarafından bastırılmıştır)
Evlenmesi
1940 senesinde, Abdülhakîm Efendinin tavassutu ile Karamürsel Kumaş Fabrikası Müdürü Ziya Beyin kızı Nefise Siret Hanım ile evlendi. Belediye kaydını müteakip, nikahı, Hanefî ve Şâfi'î mezheblerine göre Abdülhakîm Efendi kıydı. Düğün yemeğinde Hilmi Işık'ı yanına oturttu. Yatsıdan sonra kendisine duâ etti ve zevcesine teveccüh buyurarak, "Sen benim hem kızım, hem de gelinimsin" dedi. Böylece Hüseyin Işık'ı manevi oğulluğa kabul ettiği anlaşıldı.
Hocasının vefatı
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", 1943 senesi sonbahârında Ankara, Hamamönü'ndeki evinde otururken, Abdülhakîm Efendinin yeğeni Fârûk Beyin oğlu avukat Nevzâd Işık gelip, "Hilmi ağabey! Efendi babam seni istiyor" dedi. Şaşırdı. Efendi hazretlerinin Ankara'da ne işi olabilirdi? Birlikte, Fârûk Beyin Hâcı Bayram'daki evine geldiler. Abdülhakim Efendinin Ankara'da mecburi ikamete tâbi tutulduğunu öğrendi. Yorgunluktan çok zayıf, hâlsiz oturmakta olduğunu gördü. Hilmi Işık, her akşam gelip, koluna girer ve yatak odasına geçirdikten sonra, üstünü örtüp, yüksek sesle "Kul-e'ûzü"leri okuduktan sonra ayrılırdı. Gündüzleri, ziyârete gelenler, karşısındaki sandalyelere otururlar, az sonra giderlerdi. Hilmi Işık'ı her zaman yatağının içine oturtur, hafîfçe bir şeyler söylerdi. Yirmi gün sonra burada vefat etti. Bağlum'da defnedilirken, oğlu Ahmed Mekkî Efendinin emri ile, Hilmi Işık kabre girip, dînî vazifeleri yaptı. Yine Mekki Efendi, "Babam, Hilmi'yi çok severdi. Onun sesini tanır. Telkîni Hilmi okusun!" buyurdu ve bu şerefli vazîfeyi de Hilmi Efendi yerine getirdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", birkaç sene sonra, İstanbul'da yazdırdığı mermer taşı Bağlum'daki kabre koydurdu. Van'da Seyyid Fehîm hazretlerine de mermer taş yazdırdı. İstanbul'da Abdülfettâh Akri ve Muhammed Emîn Tokâdî'nin kabirlerini de tamîr ettirdi. 1971'de Delhi, Diyobend, Serhend ve sonra Karaşi'yi ziyâret etti; Panipüt şehrinde, Senâullah Dehlevî hazretleri ile Mazhar-ı Cân-ı Cânân'ın zevcesinin kabirlerini tamir ettirerek her iki kabrin muhâfazasını temin etti.
Hüseyin Hilmi Işık, ilim güneşi Abdülhakîm Efendinin vefatlarından sonra, mahdûm-i mükerremi, Üsküdar, sonra Kadıköy Müftîsi, fazîletli Seyyid Ahmed Mekkî Efendinin halka-i tedrîsine kabûl buyuruldu. Büyük bir şefkat ve mahâret ile, (fıkh), (tefsîr), (hadîs), ma'kûl ve menkûl, üsûl ve fürû' ilimlerini tâlim buyurup kendisini, 27 Ramazân-ı mübârek 1953 (H.1373) pazar günü icâzet-i mutlaka ile, tedrîse mezun eyledi.
.Öğretmenlik hayatı
Hüseyin Hilmi Işık, 1947'de Bursa Askerî Lisesi'nde kimyâ muallimi, sonra öğretim müdürü oldu. Kuleli ve Erzincan askerî liselerinde uzun seneler kimyâ okutarak yüzlerce subaya hocalık yaptı. 1960'da emekli olduktan sonra, Vefâ Lisesi'nde, Fatih imâm hatîp okulunda, Cağaloğlu ve Bakırköy sanat enstitülerinde matematik ve kimyâ hocalığı yapıp çok sayıda îmânlı genç yetiştirdi.
1962 senesinde Yeşilköy'de Merkez Eczâhânesi'ni satın aldı. Sâhip ve mesûl müdürü olarak, uzun seneler halkın sıhhatine hizmet etti.
"Seâdet-i Ebediyye" yi yazması
HüseyinHilmi Işık "rahmetullahi aleyh", 1956 senesinde "Seâdet-i Ebediyye" kitâbını neşretti. Seâdet-i Ebediyye kitâbını okuyanların teşvîki ile, ikinci kısmını da hazırladı. Bu da, 1957'de bastırıldı. Bu iki kitâp, temiz gençlikte, İslâmiyete karşı, öyle bir alâka ve câzibe uyandırdı ki, suâl yağmuru altında kaldı. Bu çeşitli soruları cevâplandırmak için, mûteber kitâplardan tercüme ederek yaptığı açıklamalar ve ilâvelerle, üçüncü kısmını da 1960'da bastırdı. Bu üç kitâbı, 1963'de bir araya getirip, "Tam İlmihâl" adını verdi. Devâmlı suâller sebebi ile, kitâbının her baskısına yeni ilâveler yaparak 1248 sayfalık eşsiz bir eser meydana getirdi. Eserin İngilizceye tercümesi yapıldı, "Endless Bliss" ismi verildi ve Hakîkat Kitâbevi tarafından beş cild olarak bastırıldı.
Abdülhakîm-i Arvasi hazretlerinin oğlu derin âlim Ahmet Mekki Efendi, Seâdet-i Ebediyye kitâbına yazdığı takrizde şöyle söylemektedir: "Asrımızın fâdıllarından, zamânımızın bir tânesinin yazmış olduğu Seâdet-i Ebediyye kitâbına göz gezdirdim. Bu kitâpta, kelâm, fıkıh ve tasavvuf bilgilerini buldum. Bunların hepsinin, bilgilerini nübüvvet kaynağından almış olanların kitâplarından toplanmış olduğunu gördüm. Bu kitâpta, Ehl-i sünnet velcemâ'at itikâdına uygun olmayan hiçbir bilgi, hiçbir söz yoktur. Ey Temiz gençler! Dînî ve millî bilgilerinizi, bu latîf, benzeri bulunmayan, belki de, ileride bir benzeri yazılamayacak olan, bu kitâptan alınız!"
İlmi faaliyetleri
Hüseyin Hilmi Işık, 1966 senesinde İstanbul'da Işık Kitâbevi'ni, sonra da Hakîkat Kitâbevi'ni açtı. 1976 yılında, İhlâs Vakfı'nı kurdu. Türkçe, Almanca, Fransızca, İngilizce ve ofset ile hazırladığı Arabî, Fârisî yüzden fazla kitâbı dünyânın her tarafına yaydı. Bütün bu hizmetlerin, Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretlerinin tasarrufları ve himmetleri ile ve İslâm âlimlerine olan aşırı sevgi ve saygısının bereketi ile olduğunu söylerdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", Seyyid Abdülhakîm Efendinin sohbetindeki, sözlerindeki lezzeti, başka hiçbir yerde duyamadığını söyler, "şimdi en zevkli anlarım, o tatlı günleri hâtırladığım zamanlardır" derdi. "O zamanları hâtırladıkça, hasretinden, firâk ateşinden burnumun kemikleri sızlıyor" der, şu beyti sık sık okurdu:
(Sevdiklerimden ayrı kaldığım için, göğsümde, rûhum kan ağlıyor, Birlikte oturduklarımın ayrılığı, kemiklerimin iliğini yakıyor!)
Hüseyin Hilmi Işık, her sohbetinde İslâm âlimlerinin kitâblarından okur, İmâm-ı Rabbânî'nin ve Abdülhakîm-i Arvâsî'nin sözlerini aktarırken, gözleri yaşarırdı. "Kelâm-ı kibâr, kibâr-ı kelâmest" derdi. "Büyüklerin sözü, sözlerin büyüğüdür" demektir.
Vefatı
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" 26 Ekim 2001 (H. 9 Şabân 1422)'de vefât etti. Eyüp Camiinde kılınan cenaze namazına binlerce insan katıldı. Eyüp Sultan'da toprağa verildi.
Hüseyin Hilmi Işık'ın, bir kızı, bir oğlu olup, oğlu Abdülhakim Bey babasından yedi ay önce Hakk'ın rahmetine kavuştu. Damadı İhlas Holding'in sahibi Enver Ören, torunu A. Mücahid Ören'dir. Bir torunu da Abdülhakim Bey'in oğlu Ferruh Işık Bey'dir.
Hüseyin Hilmi Işık'ın zevcesi Nefise Sîret Hanım, 28 Şubat 2009 tarihinde İstabul'da vefat ederek, zevcinin yanına defnolundu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", hayatı boyunca insanlarla iyi geçinmeyi, güzel ahlâk sahibi olmayı tavsiye etti. Fitne çıkarmaktan her zaman çok sakındı ve sevenlerine de bu hususta hep ikazda bulundu. Güler yüzlü olmayı, güzel ve temiz giyinmeyi tavsiye etti. Bu zamanda İslamiyete hizmetin bu şekilde yapılacağını söylerdi. Politikaya asla karışmadı. Siyaset adamları ile görüşmekten kaçındı. Yetiştirdiği binlerce öğrencisi ülkeye hep faydalı hizmetlerde bulunmuşlardır. "Ehl-i Sünnet o kimsedir ki, bir yerde bir saat kalsa, orada hayırlı bir iz bırakır" derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" son derece vefakâr idi. Ecdadımıza büyük hürmeti vardı. İslam âlimleri ve Osmanlılara, vefa borcu olduğuna inanır ve onları büyük bir muhabbetle severdi. "Osmanlılar olmasaydı, biz şimdi Müslüman ve Ehli sünnet olamazdık" derdi. Hocası Seyyid Abdülhakim Efendinin talebeleri ve aile efradına hürmet ve ihsanlarda bulunmayı bir vefa vecibesi addederdi. Seyyidlere büyük hürmeti vardı. Ömrü boyunca, onlara hizmet etmeyi, onların sıkıntılarını gidermeyi maddî ve manevî destek vermeyi kendine önemli bir vazife bildi.
"En büyük keramet istikamet üzere olmaktır" buyururdu. Namazı ve diğer ibadetleri birinci vazife olarak görür, altını çize çize "Namaza mani olan işte hayır yoktur", derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" dine zararı olmayan şeylere üzülmezdi. Çocukların yaramazlıklarını tabii görürdü. Ama onlara dinlerini öğretmekte gevşek davranılmasını hoş görmezdi. Şahsî malı, serveti yoktu. Çok çalışkandı. Nesi varsa, kitaplara ve kitapların dünyaya yayılmasına harcadı.
Hakikî bir tevazuya sahip idi. Kendisini asla başkalarından üstün görmez, sevenlerine "Benim günahım hepinizden çoktur, çünkü ben hepinizden daha yaşlıyım" derdi. Evine gelen misafirlere lâyıkıyla hizmet ederdi. Evinin alış verişini bizzat yapar, odununu ve kömürünü kendi alır, fatura ve vergilerini kendisi yatırırdı.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", ailesinden Osmanlı terbiyesi, Seyyid Abdülhakîm Efendiden de tasavvuf edebi almış idi. Kendisinden büyüklerin yanında konuşmaz, kimse ile münâkaşa etmez, edebi gözetir, ekseriyâ iki dizi üzerine oturur, bağdaş kurmayı bile edeb dışı görürdü. Bursa'da eski müderrislerden Ali Haydar Efendiyi ziyaretinde saatlerce iki dizi üzerinde oturunca, Ali Haydar Efendi talebelerine, "Hilmi Beyden edeb öğrenin edeb!" demişti.
Güzel ahlakı
Hüseyin Hilmi Işık, çok nazik ve kibardı. Mamak Maske fabrikasında vazife yaparken, orada Cemal adında bir genç çalışıyordu. Babası Diyanette heyet-i müşavere azası Konyalı Eyüb Necati Perhiz idi. Genç evde de efendimli konuşmaya ve ibadetlerini yapmaya başlayınca babası bu değişikliğin sebebini sordu. Bizim bir kumandanımız var, çok kibar birisidir. Efendimsiz konuşmaya alışırım da onun yanında da öyle konuşurum diye korkuyorum dedi. Babası şaşırdı. Oğlu ile, Hüseyin Hilmi Efendiye, kendisini ziyaret edip teşekkür etmek üzere haber gönderdi. Hilmi Efendi "babanız yaşlıdır. Buraya gelmesi de uygun olmaz, biz ona gidelim" dedi; ve ziyaret etti.
Seâdet-i Ebediyye kitabını ilk çıkardığı sıralar, subaylara, senede bir kaç defa çift maaş verirlerdi. Çift maaşın tekini biriktirip, bu kitabı çıkarmak için harcardı.
Hüseyin Hilmi Işık'ın "rahmetullahi aleyh", sabır ve tahammülleri çok idi. İnsanlardan, bir eziyet, sıkıntı gelse katlanır, mukabele etmezdi. Yerine göre pamuktan yumuşak, ama küfre, bid'atlere ve günâha karşı da çelik gibi sert idi. Dinimizin öngördüğü derecede cesûr idi. Kitaplarında doğruyu yazmaktan kaçınmaz, "Korkulacak yalnız Allahü teâlâdır" der, ama fitne çıkmamasına da çok dikkat ederdi. Devletin kanunlarına uymada çok titiz davranırdı. Müslüman dine uyar, günah işlemez; kanunlara uyar, suç işlemez derdi. Sık sık "Vatan sevgisi imandandır" hadis-i şerîfini okurdu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", maddî ve mânevî, dünyevî ve uhrevî ve bilhassa fen, tıb ve eczacılık ilimlerinde zamanın ileri gelenlerinden olduğu için, gerçek bir âlim idi. Her sözü ilme, fenne ve tecrübeye dayanan ve bu bilgilerini ve tecrübelerini dinin temel ve asıl miyarları ile karşılaştırıp, tartarak, söylediğinden, hikmet konuşan, yâni her sözünde dünyevi veya uhrevî faydalar bulunan, belki eşi bir daha çok zor bulunabilecek olan bir zât idi.
En kıymetli kitaplardan tercüme ve derlemeler ile telif eserler vücuda getirdi. Akaid husûsunda, bilhassa Ehl-i Sünnet vel Cemâat inancını sâde bir dille açıklayıp bu inancın yayılmasına öncülük etti. Hanefî, Mâlikî, Şâfi'î ve Hanbelî mezheblerinden birinde bulunmanın Ehl-i Sünnetin alâmeti olduğunu, herkesin kendi mezhebine göre amel etmesinin şart olduğunu, zarûret ve ihtiyâc hâlinde, hak olan dört mezhebden birinin taklîd edilebileceğini, Ehl-i Sünnet kitaplarından alarak açıklayıp herkese duyurdu. Seâdet-i Ebediyye ve diğer kitaplarında, binlerce mesele yazdı. Unutulmuş ilimleri ihyâ etti. "Ümmetim bozulduğu zaman bir sünnetimi ihyâ edene yüz şehid sevâbı verilir" hadîs-i şerîfini hep göz önünde tutarak, farzları, vâcibleri, sünnetleri, hattâ müstehabları uzun uzun yazdı.
Dünyanın her tarafındaki insanlara doğru İslamiyet'i tanıttı. Ehli sünnet âlimlerince tasvip ve medhedilen yüzlerce Arabî ve Fârisî eseri, Hakîkat Kitâbevi vasıtasıyla yedi iklim, dört bucağa yaydı. Vehhabi, Şii, Kadiyani gibi bozuk fırkaların doğru yoldan ayrıldıkları noktaları bütün dünyaya tanıttı. Ehl-i Sünnet itikadı canlanmaya, kıpırdamaya ve yeşermeye başladı. Bu bakımdan yaptıkları işi, dîni tecdid (yenileme ve kuvvetlendirme) ile isimlendirenler oldu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", aynı zamanda çok kudretli bir şair ve tarihçi idi. Muhtelif vezin ve türde yazdıkları şiirler emsalsiz güzellikleri ile kitaplarında yer almaktadır.
Abdülhakîm Efendi kendisine bir ders verdikleri zaman; "Bin, kemal sayısıdır, bir şey bin kere okunursa ezberlenir, ama sen zekîsin, beş yüz kere okusan ezberlersin", derdi. Doksan yıllık hayâtının sonuna kadar, hâfıza ve zekâsından hiç bir şey kaybetmedi. Öğrenmek istediği şeyi tam öğrenirdi. Bu sebeptendir ki, yetmiş beş yaşından sonra, namaz vakitlerine dâir, yazılmış bir çok kitabı, inceden inceye okumuş, anlamış ve Seâdet-i Ebediyye ve başka eserlerine ilâve etmiştir. Oradaki girift trigonometrik hesapları kolaylıkla yaptığını görenler, gerçek bir fen adamı olduğunu kabul ederlerdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", iktisada, tasarrufa çok riayet ederdi. İsrafı tasvip etmezdi.
Bir ihtiyaç olmadıkça evinden dışarıya çıkmaz, ilimle, kitap mütalaasıyla meşgul olurdu. Sevenlerine çok okumalarını ve muteber kitapları herkese ulaştırmaya çalışmalarını tavsiye ederdi. "İslâmiyet, her safhası ile, ahlâkı ile, itikadı ile, ameli ile yaşanan bir dindir. Hepsi bulunursa, tam olur. Yoksa kişinin dini eksik olur" derdi. Yazdığı kitapların her biri, zamanımızda önemli bir boşluğu doldurdu ve ihtiyaçları karşıladı.
Sıhhati muhafazaya son derecede itina gösterir, mevsime göre giyinirdi. "Elektrik cereyanı öldürür, hava cereyanı süründürür"; "Yaşlıların üşütmekten ve düşmekten çok sakınması gerekir"; "Sıhhati korumak Müslümanların üzerine vecibedir, ibadetleri yapmak ancak bununla mümkün olur" derdi. "Sıhhat için paraya acınmaz" buyururdu.
Zamanı yerli yerinde ve en iyi şekilde kullanırdı. Her işini muayyen bir zamanda yapardı. Vakit hususunda verilen sözlere de riayet eder, başkalarının da hassasiyet göstermesini isterdi. Mesela, Yeşilköy'deki eczanesine gitmek için evinden çıkışı her zaman aynı vakitte idi. O vakitten bir dakika sonra çıktığı vaki olmazdı.
Bir yere gidip gelirken, kahvede oturan adamları görünce teessüfle, "eğer parayla zaman satın almak mümkün olsaydı şu adamların zamanlarını alır, çalışırdım" buyururdu. Okumaktan, yazmaktan ve çalışmaktan uzak durmak, ona göre, insanın yaratılış sırrına ters düşerdi.
Nasıl muvaffak oldunuz diye soranlara: Helekel müsevvifun yani "Sonra yaparım diyenler helak oldu", hadisi şerifine uyarak bugünün işini yarına bırakmadım ve kendi işimi kendim gördüm, yapamadığım işi bir başkasına havale ettiğim zaman neticesini takip ettim" cevabını verirdi. "Bu zamanda İslamiyet'e hizmeti muvaffakiyetle yapabilmek için muhatabın anlayacağı gibi konuşmalı ve herkese tatlı dilli güler yüzlü olmalıdır" buyururdu.
Her işinde orta yolu takip eder, hiç bir şeyde aşırılığı tasvip etmezdi. En iyi hoca, en iyi evlad, en iyi kardeş, en iyi eş, en iyi baba, en iyi dede, en iyi komşu ve en iyi ilim adamı olmaya gayret ederdi.
.Öğretmenlik hayatı
Hüseyin Hilmi Işık, 1947'de Bursa Askerî Lisesi'nde kimyâ muallimi, sonra öğretim müdürü oldu. Kuleli ve Erzincan askerî liselerinde uzun seneler kimyâ okutarak yüzlerce subaya hocalık yaptı. 1960'da emekli olduktan sonra, Vefâ Lisesi'nde, Fatih imâm hatîp okulunda, Cağaloğlu ve Bakırköy sanat enstitülerinde matematik ve kimyâ hocalığı yapıp çok sayıda îmânlı genç yetiştirdi.
1962 senesinde Yeşilköy'de Merkez Eczâhânesi'ni satın aldı. Sâhip ve mesûl müdürü olarak, uzun seneler halkın sıhhatine hizmet etti.
"Seâdet-i Ebediyye" yi yazması
HüseyinHilmi Işık "rahmetullahi aleyh", 1956 senesinde "Seâdet-i Ebediyye" kitâbını neşretti. Seâdet-i Ebediyye kitâbını okuyanların teşvîki ile, ikinci kısmını da hazırladı. Bu da, 1957'de bastırıldı. Bu iki kitâp, temiz gençlikte, İslâmiyete karşı, öyle bir alâka ve câzibe uyandırdı ki, suâl yağmuru altında kaldı. Bu çeşitli soruları cevâplandırmak için, mûteber kitâplardan tercüme ederek yaptığı açıklamalar ve ilâvelerle, üçüncü kısmını da 1960'da bastırdı. Bu üç kitâbı, 1963'de bir araya getirip, "Tam İlmihâl" adını verdi. Devâmlı suâller sebebi ile, kitâbının her baskısına yeni ilâveler yaparak 1248 sayfalık eşsiz bir eser meydana getirdi. Eserin İngilizceye tercümesi yapıldı, "Endless Bliss" ismi verildi ve Hakîkat Kitâbevi tarafından beş cild olarak bastırıldı.
Abdülhakîm-i Arvasi hazretlerinin oğlu derin âlim Ahmet Mekki Efendi, Seâdet-i Ebediyye kitâbına yazdığı takrizde şöyle söylemektedir: "Asrımızın fâdıllarından, zamânımızın bir tânesinin yazmış olduğu Seâdet-i Ebediyye kitâbına göz gezdirdim. Bu kitâpta, kelâm, fıkıh ve tasavvuf bilgilerini buldum. Bunların hepsinin, bilgilerini nübüvvet kaynağından almış olanların kitâplarından toplanmış olduğunu gördüm. Bu kitâpta, Ehl-i sünnet velcemâ'at itikâdına uygun olmayan hiçbir bilgi, hiçbir söz yoktur. Ey Temiz gençler! Dînî ve millî bilgilerinizi, bu latîf, benzeri bulunmayan, belki de, ileride bir benzeri yazılamayacak olan, bu kitâptan alınız!"
İlmi faaliyetleri
Hüseyin Hilmi Işık, 1966 senesinde İstanbul'da Işık Kitâbevi'ni, sonra da Hakîkat Kitâbevi'ni açtı. 1976 yılında, İhlâs Vakfı'nı kurdu. Türkçe, Almanca, Fransızca, İngilizce ve ofset ile hazırladığı Arabî, Fârisî yüzden fazla kitâbı dünyânın her tarafına yaydı. Bütün bu hizmetlerin, Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretlerinin tasarrufları ve himmetleri ile ve İslâm âlimlerine olan aşırı sevgi ve saygısının bereketi ile olduğunu söylerdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", Seyyid Abdülhakîm Efendinin sohbetindeki, sözlerindeki lezzeti, başka hiçbir yerde duyamadığını söyler, "şimdi en zevkli anlarım, o tatlı günleri hâtırladığım zamanlardır" derdi. "O zamanları hâtırladıkça, hasretinden, firâk ateşinden burnumun kemikleri sızlıyor" der, şu beyti sık sık okurdu:
(Sevdiklerimden ayrı kaldığım için, göğsümde, rûhum kan ağlıyor, Birlikte oturduklarımın ayrılığı, kemiklerimin iliğini yakıyor!)
Hüseyin Hilmi Işık, her sohbetinde İslâm âlimlerinin kitâblarından okur, İmâm-ı Rabbânî'nin ve Abdülhakîm-i Arvâsî'nin sözlerini aktarırken, gözleri yaşarırdı. "Kelâm-ı kibâr, kibâr-ı kelâmest" derdi. "Büyüklerin sözü, sözlerin büyüğüdür" demektir.
Vefatı
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" 26 Ekim 2001 (H. 9 Şabân 1422)'de vefât etti. Eyüp Camiinde kılınan cenaze namazına binlerce insan katıldı. Eyüp Sultan'da toprağa verildi.
Hüseyin Hilmi Işık'ın, bir kızı, bir oğlu olup, oğlu Abdülhakim Bey babasından yedi ay önce Hakk'ın rahmetine kavuştu. Damadı İhlas Holding'in sahibi Enver Ören, torunu A. Mücahid Ören'dir. Bir torunu da Abdülhakim Bey'in oğlu Ferruh Işık Bey'dir.
Hüseyin Hilmi Işık'ın zevcesi Nefise Sîret Hanım, 28 Şubat 2009 tarihinde İstabul'da vefat ederek, zevcinin yanına defnolundu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", hayatı boyunca insanlarla iyi geçinmeyi, güzel ahlâk sahibi olmayı tavsiye etti. Fitne çıkarmaktan her zaman çok sakındı ve sevenlerine de bu hususta hep ikazda bulundu. Güler yüzlü olmayı, güzel ve temiz giyinmeyi tavsiye etti. Bu zamanda İslamiyete hizmetin bu şekilde yapılacağını söylerdi. Politikaya asla karışmadı. Siyaset adamları ile görüşmekten kaçındı. Yetiştirdiği binlerce öğrencisi ülkeye hep faydalı hizmetlerde bulunmuşlardır. "Ehl-i Sünnet o kimsedir ki, bir yerde bir saat kalsa, orada hayırlı bir iz bırakır" derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" son derece vefakâr idi. Ecdadımıza büyük hürmeti vardı. İslam âlimleri ve Osmanlılara, vefa borcu olduğuna inanır ve onları büyük bir muhabbetle severdi. "Osmanlılar olmasaydı, biz şimdi Müslüman ve Ehli sünnet olamazdık" derdi. Hocası Seyyid Abdülhakim Efendinin talebeleri ve aile efradına hürmet ve ihsanlarda bulunmayı bir vefa vecibesi addederdi. Seyyidlere büyük hürmeti vardı. Ömrü boyunca, onlara hizmet etmeyi, onların sıkıntılarını gidermeyi maddî ve manevî destek vermeyi kendine önemli bir vazife bildi.
"En büyük keramet istikamet üzere olmaktır" buyururdu. Namazı ve diğer ibadetleri birinci vazife olarak görür, altını çize çize "Namaza mani olan işte hayır yoktur", derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" dine zararı olmayan şeylere üzülmezdi. Çocukların yaramazlıklarını tabii görürdü. Ama onlara dinlerini öğretmekte gevşek davranılmasını hoş görmezdi. Şahsî malı, serveti yoktu. Çok çalışkandı. Nesi varsa, kitaplara ve kitapların dünyaya yayılmasına harcadı.
Hakikî bir tevazuya sahip idi. Kendisini asla başkalarından üstün görmez, sevenlerine "Benim günahım hepinizden çoktur, çünkü ben hepinizden daha yaşlıyım" derdi. Evine gelen misafirlere lâyıkıyla hizmet ederdi. Evinin alış verişini bizzat yapar, odununu ve kömürünü kendi alır, fatura ve vergilerini kendisi yatırırdı.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", ailesinden Osmanlı terbiyesi, Seyyid Abdülhakîm Efendiden de tasavvuf edebi almış idi. Kendisinden büyüklerin yanında konuşmaz, kimse ile münâkaşa etmez, edebi gözetir, ekseriyâ iki dizi üzerine oturur, bağdaş kurmayı bile edeb dışı görürdü. Bursa'da eski müderrislerden Ali Haydar Efendiyi ziyaretinde saatlerce iki dizi üzerinde oturunca, Ali Haydar Efendi talebelerine, "Hilmi Beyden edeb öğrenin edeb!" demişti.
Güzel ahlakı
Hüseyin Hilmi Işık, çok nazik ve kibardı. Mamak Maske fabrikasında vazife yaparken, orada Cemal adında bir genç çalışıyordu. Babası Diyanette heyet-i müşavere azası Konyalı Eyüb Necati Perhiz idi. Genç evde de efendimli konuşmaya ve ibadetlerini yapmaya başlayınca babası bu değişikliğin sebebini sordu. Bizim bir kumandanımız var, çok kibar birisidir. Efendimsiz konuşmaya alışırım da onun yanında da öyle konuşurum diye korkuyorum dedi. Babası şaşırdı. Oğlu ile, Hüseyin Hilmi Efendiye, kendisini ziyaret edip teşekkür etmek üzere haber gönderdi. Hilmi Efendi "babanız yaşlıdır. Buraya gelmesi de uygun olmaz, biz ona gidelim" dedi; ve ziyaret etti.
Seâdet-i Ebediyye kitabını ilk çıkardığı sıralar, subaylara, senede bir kaç defa çift maaş verirlerdi. Çift maaşın tekini biriktirip, bu kitabı çıkarmak için harcardı.
Hüseyin Hilmi Işık'ın "rahmetullahi aleyh", sabır ve tahammülleri çok idi. İnsanlardan, bir eziyet, sıkıntı gelse katlanır, mukabele etmezdi. Yerine göre pamuktan yumuşak, ama küfre, bid'atlere ve günâha karşı da çelik gibi sert idi. Dinimizin öngördüğü derecede cesûr idi. Kitaplarında doğruyu yazmaktan kaçınmaz, "Korkulacak yalnız Allahü teâlâdır" der, ama fitne çıkmamasına da çok dikkat ederdi. Devletin kanunlarına uymada çok titiz davranırdı. Müslüman dine uyar, günah işlemez; kanunlara uyar, suç işlemez derdi. Sık sık "Vatan sevgisi imandandır" hadis-i şerîfini okurdu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", maddî ve mânevî, dünyevî ve uhrevî ve bilhassa fen, tıb ve eczacılık ilimlerinde zamanın ileri gelenlerinden olduğu için, gerçek bir âlim idi. Her sözü ilme, fenne ve tecrübeye dayanan ve bu bilgilerini ve tecrübelerini dinin temel ve asıl miyarları ile karşılaştırıp, tartarak, söylediğinden, hikmet konuşan, yâni her sözünde dünyevi veya uhrevî faydalar bulunan, belki eşi bir daha çok zor bulunabilecek olan bir zât idi.
En kıymetli kitaplardan tercüme ve derlemeler ile telif eserler vücuda getirdi. Akaid husûsunda, bilhassa Ehl-i Sünnet vel Cemâat inancını sâde bir dille açıklayıp bu inancın yayılmasına öncülük etti. Hanefî, Mâlikî, Şâfi'î ve Hanbelî mezheblerinden birinde bulunmanın Ehl-i Sünnetin alâmeti olduğunu, herkesin kendi mezhebine göre amel etmesinin şart olduğunu, zarûret ve ihtiyâc hâlinde, hak olan dört mezhebden birinin taklîd edilebileceğini, Ehl-i Sünnet kitaplarından alarak açıklayıp herkese duyurdu. Seâdet-i Ebediyye ve diğer kitaplarında, binlerce mesele yazdı. Unutulmuş ilimleri ihyâ etti. "Ümmetim bozulduğu zaman bir sünnetimi ihyâ edene yüz şehid sevâbı verilir" hadîs-i şerîfini hep göz önünde tutarak, farzları, vâcibleri, sünnetleri, hattâ müstehabları uzun uzun yazdı.
Dünyanın her tarafındaki insanlara doğru İslamiyet'i tanıttı. Ehli sünnet âlimlerince tasvip ve medhedilen yüzlerce Arabî ve Fârisî eseri, Hakîkat Kitâbevi vasıtasıyla yedi iklim, dört bucağa yaydı. Vehhabi, Şii, Kadiyani gibi bozuk fırkaların doğru yoldan ayrıldıkları noktaları bütün dünyaya tanıttı. Ehl-i Sünnet itikadı canlanmaya, kıpırdamaya ve yeşermeye başladı. Bu bakımdan yaptıkları işi, dîni tecdid (yenileme ve kuvvetlendirme) ile isimlendirenler oldu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", aynı zamanda çok kudretli bir şair ve tarihçi idi. Muhtelif vezin ve türde yazdıkları şiirler emsalsiz güzellikleri ile kitaplarında yer almaktadır.
Abdülhakîm Efendi kendisine bir ders verdikleri zaman; "Bin, kemal sayısıdır, bir şey bin kere okunursa ezberlenir, ama sen zekîsin, beş yüz kere okusan ezberlersin", derdi. Doksan yıllık hayâtının sonuna kadar, hâfıza ve zekâsından hiç bir şey kaybetmedi. Öğrenmek istediği şeyi tam öğrenirdi. Bu sebeptendir ki, yetmiş beş yaşından sonra, namaz vakitlerine dâir, yazılmış bir çok kitabı, inceden inceye okumuş, anlamış ve Seâdet-i Ebediyye ve başka eserlerine ilâve etmiştir. Oradaki girift trigonometrik hesapları kolaylıkla yaptığını görenler, gerçek bir fen adamı olduğunu kabul ederlerdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", iktisada, tasarrufa çok riayet ederdi. İsrafı tasvip etmezdi.
Bir ihtiyaç olmadıkça evinden dışarıya çıkmaz, ilimle, kitap mütalaasıyla meşgul olurdu. Sevenlerine çok okumalarını ve muteber kitapları herkese ulaştırmaya çalışmalarını tavsiye ederdi. "İslâmiyet, her safhası ile, ahlâkı ile, itikadı ile, ameli ile yaşanan bir dindir. Hepsi bulunursa, tam olur. Yoksa kişinin dini eksik olur" derdi. Yazdığı kitapların her biri, zamanımızda önemli bir boşluğu doldurdu ve ihtiyaçları karşıladı.
Sıhhati muhafazaya son derecede itina gösterir, mevsime göre giyinirdi. "Elektrik cereyanı öldürür, hava cereyanı süründürür"; "Yaşlıların üşütmekten ve düşmekten çok sakınması gerekir"; "Sıhhati korumak Müslümanların üzerine vecibedir, ibadetleri yapmak ancak bununla mümkün olur" derdi. "Sıhhat için paraya acınmaz" buyururdu.
Zamanı yerli yerinde ve en iyi şekilde kullanırdı. Her işini muayyen bir zamanda yapardı. Vakit hususunda verilen sözlere de riayet eder, başkalarının da hassasiyet göstermesini isterdi. Mesela, Yeşilköy'deki eczanesine gitmek için evinden çıkışı her zaman aynı vakitte idi. O vakitten bir dakika sonra çıktığı vaki olmazdı.
Bir yere gidip gelirken, kahvede oturan adamları görünce teessüfle, "eğer parayla zaman satın almak mümkün olsaydı şu adamların zamanlarını alır, çalışırdım" buyururdu. Okumaktan, yazmaktan ve çalışmaktan uzak durmak, ona göre, insanın yaratılış sırrına ters düşerdi.
Nasıl muvaffak oldunuz diye soranlara: Helekel müsevvifun yani "Sonra yaparım diyenler helak oldu", hadisi şerifine uyarak bugünün işini yarına bırakmadım ve kendi işimi kendim gördüm, yapamadığım işi bir başkasına havale ettiğim zaman neticesini takip ettim" cevabını verirdi. "Bu zamanda İslamiyet'e hizmeti muvaffakiyetle yapabilmek için muhatabın anlayacağı gibi konuşmalı ve herkese tatlı dilli güler yüzlü olmalıdır" buyururdu.
Her işinde orta yolu takip eder, hiç bir şeyde aşırılığı tasvip etmezdi. En iyi hoca, en iyi evlad, en iyi kardeş, en iyi eş, en iyi baba, en iyi dede, en iyi komşu ve en iyi ilim adamı olmaya gayret ederdi.
[Seyyid Ahmed Mekkî Arvâsî hazretlerinin, Hüseyn Hilmî Işık bin Saîd İstanbûlî hazretlerine verdiği arapça icâzetnâmenin türkçeye tercemesidir.]
Ve bihi sikatî (Güvenim Allahü teâlâyadır).
Âlimleri, resûllerin vârisleri ve enbiyânın aleyhimüssalâtü vesselâm halîfeleri kılan Allahü teâlâya hamd olsun. Allahü teâlâ yer ve gökdeki meleklerden sonra tevhîdine şâhid olarak âlimleri seçmişdir. Diğer insanlarla müsâvî tutulmalarını, “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” âyet-i kerîmesi ile nefy ederek onları tevkîr etmiş, değer vermişdir. Böylece âlimler, halk arasında verâsetü’l-kübrâ (yüce verâset) makamını kazanmışlardır. Bunun için onlar, Allahü teâlâya ibâdetden usanmazlar. Feyz vermeleri ile insanların en üstünü hâline gelmişlerdir. Yapdıkları iyi işlerle insanların en iyileri olmuşlardır. Akıllardaki dağınıklığı gidererek büyüklük kazanmışlardır. Câhillere ilim öğretip, yanlış yola meyl edenleri doğru yola getirmekle üstün olmuşlardır. Süâlleri cevablayıp, mes’eleleri açıklamışlardır. Emsâllerinden üstün olmuş ve siyâdet-ül-uzmâyı [en yüksek dereceyi] kazanmışlardır. Tâlibleri koruyup gözetmiş, noksanlarını tamamlamışlardır. Onlara ifâde ve istifâde için icâzet vermişlerdir. Resûllerin ve enbiyânın seyyidine ve hakka ve yakîne kılavuzluk eden âli ve eshâbı üzerine salât ve selâm olsun.
Emma ba’dü: Mu’în olan rabbinin afvını uman es-Seyyid Ahmed Neyyir el-Mekkî el-Hüseynî el-Arvâsî ibni Abdilhakîm ibni Mustafa1 der ki:
Bu icâzetin hâmili, bu mümtâz satırların yazılmasına bâis olan, muhterem dîn kardeşim eczâcı, kimyâger Hüseyn Hilmî Işık bin Sa’îd İstanbûlî. Allahü teâlâ onu râzı olduğu şeylerde muvaffak etsin, arzularına kavuşdursun! Müşârünileyh, bir müddetden beri, hususî olarak bizimle beraber oldu. Öteden beri okutulan ilmlerden nasîbi kadarını bizden okudu. Onun yüksek kâbiliyyetine şâhid olduk. Kendisinde insanlara fâideli olma isti’dâdını gördük. Âlet ilmlerini, fıkh, tefsîr, hadîs ve nush-i Ehl-i İslâm [Müslimânlara nasîhat] ilmlerini rağbet, iştiyâk ve harâret ile taleb edenlere tedrîs eylemesine, babam ve üstâdımın bana verdiği gibi, icâzet-i mutlaka ile icâzet verdim.
Babam ve üstâdım, bütün ahvâlde istinâdım, dayanağım, Kostantiniyye ve havâlisinin her hususdaki üstâdı,es-seyyid, el-merhûm, eş-şehîd, el-mazlûm, el-makbûl, zemânının Tayfûr’u [Bâyezid Bistâmî’si], çağının Cüneyd’i, asrının Seyyid Şerîf’i, es-Seyyid Abdülhakîm el-Arvâsî’dir. Ankara civârında Bağlum’da medfûndur. Allahü teâlânın geniş rahmeti onun üzerine olsun2.
Seyyid Fehîm kuddise sirruh da icâzetini, Muş vilâyetinde ilm ve iftâ [fetvâ] bayrağını taşıyan, Ebû Abdullah Molla el-Hasan el-Ahvedî el-Ensârî’den almışdır. O, mefâhir ve mezâyânın tümüne [övgü ve meziyyetlerin tümüne] sâhib, insânî kemâlleri hâiz olması bakımından sanki bir ümmete bedeldi. Aklî ve naklî ilmlerde râsıhu’l-kademdi [temel dayanakdı]. Bütün ilmlerde ve fenlerde, bilhassa riyâziyyetde [matematikde], mevzuya hâkimiyet ve süâllere ânında cevâb vermede, hayret edilecek derecede idi. Allahü teâlâ onu, dağların toz olup savrulduğu günde, fevzü felâh [kurtuluş] yollarında olanlarla beraber bulundursun.
Hasen el-Ehvedî rahmetullahi aleyh de icâzetini, şeyhi ve üstâdı, vâsıl olmuş derin âlim, bahr-i sâmil [kurumuş deniz], fânî fillah, bâkî billah, fâdıl, bâsil [kahraman], mürşid-i kâmil, asrının bir dânesi, zemânının müftîsi, ilmlerin her çeşidinde derin âlim, kerâmât-i bârika [göz kamaştıran kerâmetler] kaynağı, üstün ve hâlis te’lîfât [kitâblar) sâhibi, Molla Halil Ömer el-Es’ırdî’den almışdır. Kaddesallahü sirrehu ve efâda aleynâ feyzehu ve birrehu4.
Molla Halil Ömer el-Es’ırdî rahimehullah da icâzetini, büyük üstâd, kâmil ve derin âlim, Molla Mahmûd el-Behdînî’den almışdır.
Molla Mahmûd el-Behdîni rahimehullah da icâzetini, aklî ve naklî ilmlerde onu kemâle erdiren, açık ve yüksek fâidelerle onu terbiye eden, âlim, fâdıl ve bahr-i kâmil Muhammed Sâlih efendi es-Safevî’den almışdır.
O da, kerîm babası, fâdıl, nebîl [âlî, âlim] İsmâîl efendi es-Safevî’den rahimehullah almışdır.
İsmâîl efendi de icâzetini, usûl, fürû’, ma’kûl ve menkûl bütün ilmleri tahsîl etmiş, yüksek övgülere lâyık, güzel işler ve rabbânî ilhâmlar sâhibi, babası İbrâhim bin Haydar’dan rahimehullah almışdır.
O da değerli babası allâme, bahr-i fehhâme, fâik te’lîfler ve hâlis takrîrler sâhibi, Haydar ibni Ahmed’den rahimehullah almışdır.
O da babası, kelâmda Muhâkemât kitâbının sâhibi ve tabakâtü’l-enâma [insanlara] Avârifü’l-Meârif feyzlerini akıtan Ahmed ibni Haydar’dan almışdır.
Ahmed ibni Haydar rahimehullah da icâzetini, Şeyhülislâm Mevlânâ Zeynülkürdî el-Bülânî’nin talebesi, babası, allâme ve nihrîri’l-fehhâme (akıllı, zeki, anlayışlı, âlim]Haydarü’l-Evvel’den [Birinci Haydar’dan], naklî ilmleri, edebî fenleri, arabî san’atları ve aklî ilimlerden de âdet olduğu kadar okuyarak almıştır.
Haydarü’l-Evvel rahimehullah da icâzetini, avâmın ve havâssın üstâdı, tasavvuf büyüklerinin münakaşasız veliyyullah ve safiyyullah kabul etdiği Şeyh Tâhâ el-Kürdî el-Kâdirî sümme’d-Dimeşkî’den esânîd-i âliye [yüksek isnâdlar) ile almışdır.
Seyyid Tâhâ rahimehullah icâzetini, âlim, fâdıl Abdullah el-Esnevî’den almışdır. O da yüksek ahlâk ile ahlâklanmış Molla Ali’den okuyup almışdır. Molla Ali de, babası, Zeynüddîn el-Bülânî’den almışdır. Zeynüddîn el-Bülânî, Nasrullah el-Halhâlî’nin talebesi, o da Mevlânâ Mirzâ Can’ın talebesi, o da Hâce Cemâlüddîn Mahmud eş-Şîrâzî’nin talebesi, o da muhakkık celâlü’l-milleti ve’d-dîn Muhammed ibni Es’ad es-Sıddîkî ed-Devânî’nin talebesidir5.
Yine şeyhlerimizin şeyhi, derin selef âlimlerinin bakıyyesi, Muhakemât kitâbının sâhibi Ahmed bin Haydar, ma’kûl ilmleri, her mevzuda herkesin üstâdı, Muhammed bin Şirvîn’den tamamlamışdır. Muhammed bin Şirvîn, Ahmed el-Müclâ’nın talebesi, o da Mirzâ Mahdûm’un talebesi, o da Mirzâ Cân eş-Şirâzî’nin talebesi, o da Hâce Cemâlüddîn Mahmûd eş-Şirâzî’nin talebesi, o da muhakkık ed-Devânî’nin talebesidir. Yine Beydâvî tefsîrinin evvelinden iki dersi, zemânının mefâhirinden [övüncü] Mevlânâ Şeyh el-Kürdî el-Eşnevî’den okuyarak tefsîre, hatta mutlak tedrîse izn almışdır. Şeyh el-Eşnevî, Mirzâ Cân eş-Şirâzî’nin, o da Hâce Cemâlüddîn Mahmûd eş-Şirâzî’nin, o da Muhakkık ed-Devânî’nin talebesidir. O da (Muhakkık Devânî) icâzetini, babası, âlim-i rabbânî Es’ad-es-Sıddîk ed-Devânî’den almışdır. O da allâme Şerîf Ali el-Cürcânî’nin kuddise sirruh talebesidir6. Yine aklî ilmlerde zemânının en âlimi, Mevlânâ Allâme Tâcüddîn Mahmûd el-Fârûkî’den okudu. O da, akrânının en fakîhi Mahmûd bin Ebü’l-Feth er-Rüstâî’den; el-Hâvî es-Sagîr’i de Hâniyetü’l-Hâvî sâhibi Mevlânâ Lisânü’d-dîn Nûh es-Semnânî’den okudu. O da Mevlânâ Celâlüddîn Muhammed el-Kazvînî’den rahimehullah okudu. O da babası, musannif, imâm, Necmüddîn Abdülgaffâr el-Kazvînî’den ilm aldı. O da fıkhı, İmam Ebü’l-Kâsım er-Râfiî’den okudu. O da Kâdiyü’l-kudât, Üsvetü’l-Muhaddisîn Şeyhü’l-islâm Muhammed bin Muhammed el-Cezerî’nin talebesidir7. Bu zâtların isnâdlarından [okuduğu hocalarından] geri kalanları, ismlerini zikr etmeğe gerek olmayacak kadar meşhurdur.
Yine Necmüddîn Abdülgaffâr el-Kazvînî, mevlânâ, mütefennin, muhakkık,Muzhirüddîn Muhammed el-Kazerûnî’den almışdır8. Ona icâzeti, sözlü ve yazılı olarak vermişdir. Muhammed el-Kâzerûnî, aklî ilmlerde Muhakkık Şerîf’in kuddise sirruh talebesidir. Kâmûs sâhibi, Şeyhü’l-Müsned Mecdüddîn el-Fîrûzâbâdî’den hadîs rivâyet ederdi9. O da Muhyiddîn el-Haddâd’ın hocasıdır. O da, doğru yolun rehberi, Minhâc kitâbıyla bütün hakîkatleri toplamış, kendisinden sonra hiç kimsenin yakınına dahi yaklaşamadığı güzel ahlâk sâhibi, avâmın ve katı kalbli olanların meyvelerini rahatça devşirebileceği fazîlet bahçesi, doğruyu yanlışdan ayıranların kutbu, fetvâ mercii, Şeyh Muhyiddîn İmâm en-Nevevî’den10; o da Ma’rûf el-Celî’den senedle almışdır.
Yine âlim, âmil, fâdıl, Mevlânâ İmam Muhyîü’s-sünneti ve’d-dîn el-Kûşnâdî’den almışdır. Bu da allâme Şerîf el-Cürcânî’nin talebesidir, kuddise sirruh. Bu da Mübârekşâh el-Buhârî’nin, o da muhakkık Kutbüddîn er-Râzî’nin, o da Allâme eş-Şîrâzî’nin, o da Kâtib el-Kazvînî’nin, o da İmâm Fahrüddîn er-Râzî’nin talebesidir11. O da Hüccet-ül-İslâm Muhammed bin Muhammed el-Gâzâlî’nin talebesidir12. O da İmâmü’l-harameyn Ebü’l-Meâlî Abdülmelik bin Abdillah bin Şeyh Yûsüf el-Cüveynî’nin talebesidir13. O da Ebû Tâlib el-Mekkî’nin talebesidir14.
Ebû Tâlib el-Mekkî, Ebû Osmân el-Mağribî’den inâbet ve irâde aldı ve hırka giydi. O da Ebû Amr ez-Zeccâc’dan aldı. O da Burhânü’l-milleti ve’d-dîn, Sultânü’l-hakkı ve’l- yakîn, mürevvicü’ş-şeriati’l-garrâ, muhyîü’t-tarîkati’l-beydâ, seyyidü’t-tâifeteyn Ebü’l-Kâsım Cüneyd el-Bağdâdî’den kuddise sirruh almışdır. Cüneyd el-Bağdâdî, dayısı, Allahü teâlânın hakîkî velîsi ve tarîkat ehline hakîkat yollarını açıklayan, Ebü’l-Hasen Sırrî bin Müflis es-Sekatî’den almışdır. Sırrî es-Sekatî de tâcü’l-evliyâ, vârisi seyyidi’l-enbiyâ aleyhi ve alâ âlihi mine’s-salâvâti ve’t-teslîmât ve alâ ihvânihi ecma’în, Şeyh Ma’rûf el-Kerhî’den almışdır. o da Ebû Selîm Davûd et-Tâî’den, o da Habîb el-Acemî’den, o da Hasen el-Basrî’den, o da hazreti imâmü’l-hümâm ve’l-leysi’l-mikdâm [kahraman arslanların önderi], gavsullah, muhakkıkların lideri, sirâcü’l-milleti ve’d-dîn [din ve milletin ışığı], şemsü’l-âlimîn [âlimlerin güneşi], bedrü’l-ârifîn [âriflerin dolunayı], yakîn kâsesinden içen, ilm şehrinin kapısı, Ali ibni Ebî Tâlib el-Kureşî el-Hâşimî el-Muhacir el-Medenî’den almışdır. Radıyallahü teâlâ anhü ve kerremellahü vechehü ve efâda aleynâ feyzehü ve bereketehü.
Ali bin Ebî Tâlib radıyallahü anh da hazret-i dürretü sadefi’l-vücûd [varlık sedefinin incisi] ve vâsıtatü ıkdi’l-mürselîn [peygamberler gerdanlığının bağı], Makâm-ı Mahmûd sâhibi, Allahü teâlânın en büyük halîfesi, sırru vücûdi’l-emlâk, “Levlâke, Levlâke, le-mâ halaktü’l-eflâk” [Sen olmasaydın, gökleri yaratmazdım!] hitâbının muhâtabı, seyyidünâ ve seyyidü’s-sekaleyn Muhammed el-Mustafa sallallahü aleyhi ve sellemden almışdır. O da, mukarreb melekler arasında mümtâz, Rabbü’l-âlemînin elçisi, Rûhü’l-emîn Cibrîl aleyhisselâm vâsıtasıyla Allahü teâlâdan almışdır.
Ey azîz kardeşim! Zâhir ve bâtındaki sırlara hâkim olan Allahü teâlâdan korkmayı, yasaklardan sakınmayı, emrlere uymayı, emr-i bi’l-ma’rûf ve nehy-i ani’l-münkere devâmı tavsıye ederim. Tedrîs ve ta’lîmde bilgilerin yok olmaması için, devamlı mütâleada bulunmanızı; bilhassa Beydâvî tefsîri, Buhârî, Mektûbât, Hanefi fıkhında İbni Âbidîn, belâgatda Mutavvel’i mütâlea etmenizi; anlama ve halka anlatmada basîretli olmanızı tavsıye ederim.
Cealekallahü teâlâ saîden fi’d-dâreyn. (Allahü teâlâ seni iki cihanda saîd etsin!)
İmzâ: Ahmed Mekkî bin Abdilhakîm
Mühr: es-Seyyid Ahmed Şihâbüddîn Neyyir Mekkî
________________________________________
1) Ahmed Mekkî ibni es-Seyyid Abdülhakîm el-Arvâsî h. 1387 [m. 1967] de vefât etdi. Bağlumdadır.
2) Mürşidimiz es-Seyyid Abdülhakîm el-Arvâsî h. 1362 [m. 1943] de vefât etdi.
3) Seyyid Fehîm Arvâsî h. 1314 [m. 1895] de Van’da vefât etmişdir.
4) Molla Halîl Es’ırdî h. 1167 de doğdu, h. 1259 da vefât etdi.
5) Celâlüddîn Muhammed ed-Devânî h. 908 [m. 1502] de vefât etdi.
6) Seyyid Şerîf Alî el-Cürcânî h. 816 [m. 1413] de Şîrâz’da vefât etdi.
7) Muhammed el-Cezerî, Şâfiî h. 833 [m. 1429] da Şîrâz’da vefât etdi. Muhammed Tâcüddîn el-Kâzerûnî h. 843 [m. 1439] da vefât etdi.
9) Muhammed el-Fîrûzâbâdî h. 816 [m. 1414] de Yemen’di vefât etdi.
10) Yahya en-Nevevî h. 676 [m. 1277] de Şam’da vefât etdi.
11) Fahrüddîn Muhammed er-Râzî h. 606 [m. 1209] da Rey’de vefât etdi.
12) Muhammed el-Gazâlî h. 505 [m. 1111] de Tûs’da vefât etdi.
13) Abdülmelik İmâmü’l-haremeyn eş-Şâfiî h. 478 [m. 1085] de Nişâbûr’da vefât etdi.
14) Ebû Tâlib Muhammed el-Mekkî el-Mâlikî h. 386 [m. 996] da Bağdâd’da vefât etdi.
..
HÜSEYİN HİLMİ IŞIK
BİN SAİD-İ İSTANBULÎ
(Rahmetullahi Teala Aleyh)
Son devir İslam âlimi, evliya ve fen adamı. Müsteâr ismi “Sıddîk Gümüş”tür. Bazı kitaplarında bu ismi kullanmıştır. 8 Mart 1911 tarihinde (H.1329) İstanbul-Eyüp Sultan’da doğdu. Babası Saîd Efendi ve dedesi İbrahim Pehlivan Plevne’nin Lofca kasabası, Tepova köyünden, annesi Âişe hanım ve annesinin babası Hüseyin ağa da, Lofca kasabasından idiler. Babası Said Efendi, Doksanüç Harbi denilen 1877 Osmanlı-Rus Harbinde muhâcir olarak İstanbul’a gelip, Eyyûp Vezirtekke’ye yerleşti. Said Efendi 1929 senesinde vefât etti. Eyüp Sultân kabristânında medfûndur. Annesi Âişe Hanım, 1954’te Ankara’da vefât etti. Bağlum mezarlığındadır.
OKULA BAŞLAMASI
Hüseyin Hilmi Efendi beş yaşında, Eyyüb Câmii ile Bostan iskelesi arasındaki Mihri Şâh Sultân ilk mektebine başladı. Burada Kur’ânı kerîm’i hatmetti. 1924 senesinde aynı yerdeki Reşadiye numune mektebini birincilikle bitirdi. O sene, Konya’dan İstanbul’a getirilmiş olan, Halıcıoğlu Askerî Lisesi giriş imtihânlarını pekiyi derece ile kazandığı gibi ikinci sınıfa da birincilikle geçti. Her sene takdîrler alarak 1929’da askerî liseyi birincilikle bitirdi ve askerî tıbbiyye mektebine seçildi. Derslerindeki çalışkanlığı ve üstün istidadı hocalarının dikkatini çekiyordu. Lisede iken geometri hocası, her dersi verince Hüseyin Hilmi Efendiye tekrâr ettirirdi. Arkadaşları, “Sen anlatınca dahâ iyi anlıyoruz” derlerdi.
Lisede okurken, mukaddesâtına saldıranları görünce, hayâl kırıklığına uğradı. Birkaç sene önce, berâber oruç tuttuğu, namaz kıldığı arkadaşları iftirâlara aldanarak, ibâdetten vazgeçtiler. Namaz kılan oruç tutan tek o kalmıştı. Yalnız kalmak, onu çok üzdü. 1929 senesinde, lise son sınıfta, on sekiz yaşında idi. Kadir Gecesi, okulda yatmışlardı. Uyuyamadı. yatağından fırladı. Düşüncelerinde, îmânda yalnız kalmıştı. Sıkılıyordu, bunalıyordu. Bahçeye çıktı. Gökyüzü yıldızlarla dolu idi. Eyüp Sultân’ın, yâni Hâlid bin Zeyd’in türbesine karşı, Haliç’in ışıklı dalgaları, sanki ona, “üzülme, sen haklısın” diyorlardı. Hıçkırarak ağladı. “Yâ Rabbî! Sana inanıyorum. Seni ve Peygamberlerini seviyorum. İslâm bilgilerini öğrenmek istiyorum. Beni, din düşmanlarına aldanmaktan koru!” diye yalvardı. Allahü teâlâ, bu mâsum ve hâlis duâsını kabul buyurdu. Kerâmetler, hârikalar hazînesi, ilim deryâsı Abdülhakîm Arvasi “rahmetullahi aleyh”, önce rüyâda, sonra câmide karşısına çıktı ve onu kendine çekti.
Abdülhakîm Arvasi hazretleri ile karşılaşması
Bir gün dersten çıkmış öğle namazını kılmak için Bâyezîd Câmiine gitmişti. Nur yüzlü bir ihtiyâr, içerde oturmuş, önündeki bir kitaptan anlatıyordu. Güçlükle gidip, arkasına oturup dinledi. (Evliyâ mezârları nasıl ziyâret edilir?) konusunu işliyordu. Hiç bilmediği, çok merâk ettiği şeylerdi. O sırada câmi içinde ikindi namazı kılınmaya başlandı. Hoca da kitâbı kapayıp, "Bu kitâp Allah rızâsı için bu küçük efendiye hediyem olsun" diyerek arkasına uzattı. Kalkıp namaza başladı.
Hoca efendi, kendisini görmemişti. Arkasında küçük efendi olduğunu nereden anlamıştı? Kitâbı alınca, câminin boş yerine koşup namazını kıldı. Kitâbın kapağında "Râbıta-i Şerîfe" ve altında "Abdülhakîm" yazılı idi. Yanındakine sorup, kitâbı verenin Abdülhakîm Efendi olduğunu, Cuma günleri, Eyüp Câmiinde vaaz verdiğini öğrendi. Cuma gününü bekledi. Büyük câmide hocayı aradı. Göremedi. Sordu. "O, başka câmide imâmdır. Orada kılıp, buraya gelir. Dışarıda bekler" dediler. Dayanamadı. Dışarı çıktı. Onu, bir kitâpçı sergisinin yanında duruyor gördü.
Cemâat câmiden çıkmaya başlayınca Abdülhakim Efendi kalktı, câminin yan tarafındaki küçük bölüme girdi. Yerdeki yüksek mindere oturup rahle üstündeki kitaptan anlatmaya başladı. Hüseyin Hilmi Efendi, en önde karşısına oturmuş dikkatle dinliyordu. Hiç işitmemiş olduğu çok merâk ettiği din ve dünyâ bilgilerini zevkle dinledi. Defîne bulmuş fakir gibi, serin suya kavuşmuş, ciğeri yanık kimse gibi idi. Gözlerini Seyyid Abdülhakîm Efendiden hiç ayırmıyor, onun sevimli, nûrlu yüzünü seyretmeye, söylediği, her biri pırlanta gibi kıymetli bilgileri dinlemeye dalmış, kendinden geçmiş, dünyâ işlerini, mektebini, her şeyi unutmuştu. Kalbinde, tatlı tatlı bir şeyler dolaşıyor, sanki yıkanarak temizleniyordu. Dahâ ilk sohbeti, ilk sözleri Hüseyin Hilmi Efendiyi mest etmişti. "Fenâ" denilen ve kavuşmak için uzun seneler çile çekilen nimet, sanki bir derste hâsıl olmuştu.
Ne yazık ki, bir saat geçmiş, ders bitmişti. Bu bir saat, Hüseyin Hilmi Efendiye bir an gibi gelmiş, rüyâdan uyanır gibi, elindeki not defterini cebine koyarak, dışarı çıkmak için kapıdaki kalabalığa karışmıştı. Ayakkabılarının bağcıklarını bağlarken, birisi eğilip, kulağına, "Küçük efendi! Seni çok sevdim. Bizim ev mezârlık arasındadır. Bize gel. Seninle konuşuruz!" dedi. Bu sesin sahibi, Seyyid Abdülhakîm Efendi idi.
O gece, Hilmi Efendi, rüyâsında "Bulutsuz, parlak mâvi bir semâ gördü. Etrâfı, câmi kubbesindeki gibi parmaklıkla çevrilmiş, burada nur yüzlü biri gidiyordu. Başını kaldırıp bakınca, Seyyid Abdülhakîm efendi olduğunu gördü." Heyecanla uyandı. Birkaç gün sonra, yine rüyâsında, "Hazret-i Hâlid'in türbesinde sandukanın baş tarafına oturmuş bir zat gördü. Yüzü ay gibi parlıyordu. İnsanlar elini öpmek için bekliyordu. Hilmi Efendi de gitti ve sırası geldiğinde elini öperken uyandı."
Hocasının Yanından hiç ayrılmıyordu
Artık sık sık Abdülhakîm Efendinin evine gitmeye başladı. Bâzan sabâh namazından önce gelip yatsıdan sonra, istemeye istemeye zorla ayrılıyordu. Hatta herşeyi unutup, yeniden görüyormuş gibi oluyordu. Yemekte, namazda, istirâhatte, bir yere gitmekte, Abdülhakîm Efendiden hiç ayrılmıyor, hareketlerine dikkat ediyor ve hep onu dinliyordu. Bir dakîkanın boş geçmemesi için çırpındığı gibi, tatil günlerinde, boş kaldığı zamanlarda da, hep oraya gidiyordu. Câmilerdeki vaazlarını hiç kaçırmıyordu. Abdülhakîm efendi ona önce Türkçe kitaplar, birkaç ay sonra, Arabî ve Farisî okuttu. Emsile, Avâmil, Simâ'î masdarlar. Emâlî kasîdesi, Mevlânâ Hâlid Dîvânı, İsaguci denilen mantık kitâbını ezberletti.
Seyyid Abdülhakîm Efendinin Hüseyin Hilmi Efendiye ilk verdiği vazîfe, İmâm-ı Begavî'nin "Kazâ-kader" hakkındaki, birkaç satırının Arabî'den Türkçeye tercümesi oldu. Tercümeyi, yaparak, ertesi gün hocasına götürünce, "Çok iyi, doğru tercüme etmişsin. Hoşuma gitti" buyurdu. (Bu tercüme, Seadet-i Ebediyye kitabının 412. sayfasındadır).
Tıb Fakültesinden eczacılığa geçmesi
Hüseyin Hilmi Efendi, tıbbiye mektebinde ikinci sınıfa birincilikle geçti. Kemik vizesini vermiş, kadavra üzerinde çalışma zamanı gelmişti. O hafta Eyüp'e gitti. Abdülhakîm Efendi ile bahçede başbaşa otururlarken, "Sen doktor olma. Eczâcılığa naklet! Çok iyi olur" buyurdu. Hilmi Efendi, "Ben sınıfın birincisiyim. Eczâclığa geçmek için izin vermezler" deyince: "Sen istida (dilekçe) ver. Allahü teâlâ inşâallah nasîb eder" buyurdu. Dilekçelerden, yazışmalardan sonra, Hilmi Efendi Eczâcı mektebi ikinci sınıfına gecti. Abdülhakîm Efendinin emri ile, Paris'te çıkan Le Matin gazetesine abone olup, Fransızcasını ilerletti. Eczâcı mektebini ve sonra Gülhâne hastahânesinde bir senelik stajını hep birincilikle bitirip, ilk önce, üsteğmen olarak askerî tıbbiye mektebine müzâkereci tâyin edildi.
Bu arada yine hocasının emriyle Kimyâ Yüksek Mühendisliğini okumaya başladı. Von Mises'den yüksek matematik, Prager'den mekanik, Dember'den fizik, Goss'dan teknik kimyâ okudu. Kimyâ profesörü Arndt'ın yanında çalıştı. Takdîrlerini kazandı. Arndt'ın yanında altı ay travay yapıp, (Phenyl-cyan-nitromethan'ın nitron-esteri) cisminin sentezini yaptı ve formülünü tesbit etti. Dünyâda ilk olan bu başarılı travayı, fen fakültesi mecmûasında ve Almanya'da çıkan "Zentral Blatt" kimyâ kitâbının 1937 târîh ve 2519 sayısında (H. Hilmi Işık) isminde yazılıdır.
Hüseyin Hilmi Işık, 1936 senesi sonunda 1/1 sayılı Kimyâ Yüksek Mühendisliği diplomasını aldı. O sene Türkiye'de ilk kimyâ yüksek mühendisi olduğu, günlük gazetelerde yazıldı. Bu başarısından dolayı askerî kimyâ sınıfına geçirilerek, Ankara, Mamak'ta zehirli gazlar kimyâgeri yapıldı. Burada on bir sene kalıp, Auer fabrikası genel direktörü Merzbacher ve kimyâ doktoru Goldstein ve optik mütehassısı Neumann ile yıllarca çalıştı. Onlardan Almanca da öğrendi. Harp gazları mütehassısı oldu. Başarılı hizmetler gördü.
Sarf ve Nahv Mühendisi
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", her fırsatta İstanbul'a giderdi. Bu ziyâretleri güçleşince mektup yazarak gönlünü ferahlatırdı. Abdülhakîm Efendi, cevaben bir mektupta şöyle yazmıştır: "Pekçok sevilen Hilmi ve Sedâd! Sevimli mektûbunuzu aldık. Senâ ve şükre bâis oldu. Avâmil'in tercümesini güzel yapmış. Demek ki, anlamış. Hilmi istifâde eder. Sedâd istifâde eder. Avâmil'in bir şerhi, bir de mu'rebi vardır. Bunları bir vâsıta ile gönderirim. Zâten nahiv itibâriyle kâfî olur. Sonra kimyâ mühendisi olduğunuz gibi, bir de sarf ve nahiv mühendisi olursunuz. Diğer mühendisler çoğaldıkça, kıymetten düşerler. Bu mühendislik haddi zâtında makbûl olduğu gibi, nâdir olmuş, azalmış ve bitmiş olduğundan çok makbûl olur. Demek orada bulunmanız, böyle devlet-i azîmeye nâil olmak için olmuş. Selâmlar ve düâlar ederiz."
Başka bir mektupta, "Hilmi, mektûbunuza müteşekkir oldum. Sıhhatinize şükrettim. Din ve dünyânıza en ziyâde yarayan ve dîn-i islâmda misli telîf edilmiş olmayan Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî kitâbını okuyup bâzısını anlamanın çok ziyâde bir fadl ve ihsân olduğunu bilmelisin!..."
Hüseyin Hilmi Işık, Mamak'ta iken, İmâm-ı Rabbânî'nin ve oğlu Muhammed Masûm'un üçer cild Mektûbât'larının Müstekımzâde tarafından yapılan Türkçe tercümelerini birkaç kere okuyarak, bu altı cild kitâptan, harf sırası ile özet çıkardı. Üç bin sekiz yüz kırk altı madde hâlinde meydâna gelen bu özeti, İstanbul'a gelince Seyyid Abdülhakîm Efendiye okudu. Hepsini, dikkatle dinledi, çok beğendi. Bu bir kitâp olmuş. İsmini "Kıymetsiz Yazılar" koy, buyurdu. Hüseyin Hilmi Işık'ın şaşırdığını görünce, "Anlamadın mı? Bu yazılara kıymet biçilebilir mi?" dedi. (Bu kitap, Hakikat kitabevi tarafından bastırılmıştır).
E v l e n m e s i
1940 senesinde, Abdülhakîm Efendinin tavassutu ile Karamürsel Kumaş Fabrikası Müdürü Ziya Beyin kızı Nefise Siret Hanım (Allah Rahmet Eylesin) ile evlendi. Belediye kaydını müteakip, nikahı, Hanefî ve Şâfi'î mezheblerine göre Abdülhakîm Efendi kıydı. Düğün yemeğinde Hilmi Işık'ı yanına oturttu. Yatsıdan sonra kendisine duâ etti ve zevcesine teveccüh buyurarak, "Sen benim hem kızım, hem de gelinimsin" dedi. Böylece Hüseyin Işık'ı manevi oğulluğa kabul ettiği anlaşıldı.
Hocasının Vefatı
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", 1943 senesi sonbahârında Ankara, Hamamönü'ndeki evinde otururken, Abdülhakîm Efendinin yeğeni Fârûk Beyin oğlu avukat Nevzâd Işık gelip, "Hilmi ağabey! Efendi babam seni istiyor" dedi. Şaşırdı. Efendi hazretlerinin Ankara'da ne işi olabilirdi? Birlikte, Fârûk Beyin Hâcı Bayram'daki evine geldiler. Abdülhakim Efendinin Ankara'da mecburi ikamete tâbi tutulduğunu öğrendi. Yorgunluktan çok zayıf, hâlsiz oturmakta olduğunu gördü. Hilmi Işık, her akşam gelip, koluna girer ve yatak odasına geçirdikten sonra, üstünü örtüp, yüksek sesle "Kul-e'ûzü"leri okuduktan sonra ayrılırdı. Gündüzleri, ziyârete gelenler, karşısındaki sandalyelere otururlar, az sonra giderlerdi. Hilmi Işık'ı her zaman yatağının içine oturtur, hafîfçe bir şeyler söylerdi. Yirmi gün sonra burada vefat etti. Bağlum'da defnedilirken, oğlu Ahmed Mekkî Efendinin emri ile, Hilmi Işık kabre girip, dînî vazifeleri yaptı. Yine Mekki Efendi, "Babam, Hilmi'yi çok severdi. Onun sesini tanır. Telkîni Hilmi okusun!" buyurdu ve bu şerefli vazîfeyi de Hilmi Efendi yerine getirdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", birkaç sene sonra, İstanbul'da yazdırdığı mermer taşı Bağlum'daki kabre koydurdu. (Daha sonra her ikisini çok seven sevgili Enver Ören Bey kabrini biraz yükselterek bugünkü haline getirtti).Van'da Seyyid Fehîm hazretlerine de mermer taş yazdırdı. İstanbul'da Abdülfettâh Akri ve Muhammed Emîn Tokâdî'nin kabirlerini de tamîr ettirdi. 1971'de Delhi, Diyobend, Serhend ve sonra Karaşi'yi ziyâret etti; Panipüt şehrinde, Senâullah Dehlevî hazretleri ile Mazhar-ı Cân-ı Cânân'ın zevcesinin kabirlerini tamir ettirerek her iki kabrin muhâfazasını temin etti.
Hüseyin Hilmi Işık, ilim güneşi Abdülhakîm Efendinin vefatlarından sonra, mahdûm-i mükerremi, Üsküdar, sonra Kadıköy Müftîsi, fazîletli Seyyid Ahmed Mekkî Efendinin halka-i tedrîsine kabûl buyuruldu. Büyük bir şefkat ve mahâret ile, (fıkh), (tefsîr), (hadîs), ma'kûl ve menkûl, üsûl ve fürû' ilimlerini tâlim buyurup kendisini, 27 Ramazân-ı mübârek 1953 (H.1373) pazar günü icâzet-i mutlaka ile, tedrîse mezun eyledi.
Öğretmenlik Hayatı
Hüseyin Hilmi Işık, 1947'de Bursa Askerî Lisesi'nde kimyâ muallimi, sonra öğretim müdürü oldu. Kuleli ve Erzincan askerî liselerinde uzun seneler kimyâ okutarak yüzlerce subaya hocalık yaptı. 1960'da emekli olduktan sonra, Vefâ Lisesi'nde, Fatih imâm hatîp okulunda, Cağaloğlu ve Bakırköy sanat enstitülerinde matematik ve kimyâ hocalığı yapıp çok sayıda îmânlı genç yetiştirdi.
1962 senesinde Yeşilköy'de Merkez Eczâhânesi'ni satın aldı. Sâhip ve mesûl müdürü olarak, uzun seneler halkın sıhhatine hizmet etti.
Ve Se’adet-i Ebediye Kitabını Yazması
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", 1956 senesinde "Seâdet-i Ebediyye" kitâbını neşretti. Seâdet-i Ebediyye kitâbını okuyanların teşvîki ile, ikinci kısmını da hazırladı. Bu da, 1957'de bastırıldı. Bu iki kitâp, temiz gençlikte, İslâmiyete karşı, öyle bir alâka ve câzibe uyandırdı ki, suâl yağmuru altında kaldı. Bu çeşitli soruları cevâplandırmak için, mûteber kitâplardan tercüme ederek yaptığı açıklamalar ve ilâvelerle, üçüncü kısmını da 1960'da bastırdı. Bu üç kitâbı, 1963'de bir araya getirip, "Tam İlmihâl" adını verdi. Devâmlı suâller sebebi ile, kitâbının her baskısına yeni ilâveler yaparak 1248 sayfalık eşsiz bir eser meydana getirdi. Eserin İngilizceye tercümesi yapıldı, "Endless Bliss" ismi verildi ve Hakîkat Kitâbevi tarafından beş cild olarak bastırıldı.
Abdülhakîm-i Arvasi hazretlerinin oğlu derin âlim Ahmet Mekki Efendi, Seâdet-i Ebediyye kitâbına yazdığı takrizde şöyle söylemektedir: "Asrımızın fâdıllarından, zamânımızın bir tânesinin yazmış olduğu Seâdet-i Ebediyye kitâbına göz gezdirdim. Bu kitâpta, kelâm, fıkıh ve tasavvuf bilgilerini buldum. Bunların hepsinin, bilgilerini nübüvvet kaynağından almış olanların kitâplarından toplanmış olduğunu gördüm. Bu kitâpta, Ehl-i sünnet velcemâ'at itikâdına uygun olmayan hiçbir bilgi, hiçbir söz yoktur.
Ey Temiz gençler! Dînî ve millî bilgilerinizi, bu latîf, benzeri bulunmayan, belki de, ileride bir benzeri yazılamayacak olan, bu kitâptan alınız!"
İlmi Faaliyetleri
Hüseyin Hilmi Işık, 1966 senesinde İstanbul'da Işık Kitâbevi'ni, sonra da Hakîkat Kitâbevi'ni açtı. 1976 yılında, İhlâs Vakfı'nı kurdu. Türkçe, Almanca, Fransızca, İngilizce ve ofset ile hazırladığı Arabî, Fârisî yüzden fazla kitâbı dünyânın her tarafına yaydı. Bütün bu hizmetlerin, Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretlerinin tasarrufları ve himmetleri ile ve İslâm âlimlerine olan aşırı sevgi ve saygısının bereketi ile olduğunu söylerdi. Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", Seyyid Abdülhakîm Efendinin sohbetindeki, sözlerindeki lezzeti, başka hiçbir yerde duyamadığını söyler, "şimdi en zevkli anlarım, o tatlı günleri hâtırladığım zamanlardır" derdi. "O zamanları hâtırladıkça, hasretinden, firâk ateşinden burnumun kemikleri sızlıyor" der, şu beyti sık sık okurdu:
Zi-hicr-i dositân, hûn şüd derûn-i sîne cân-ı men,
Firâk-ı hem-nişînân suht magz-ı istehân-ı men!
(Sevdiklerimden ayrı kaldığım için, göğsümde, rûhum kan ağlıyor,
Birlikte oturduklarımın ayrılığı, kemiklerimin iliğini yakıyor!)
Hüseyin Hilmi Işık, her sohbetinde İslâm âlimlerinin kitâblarından okur, İmâm-ı Rabbânî'nin ve Abdülhakîm-i Arvâsî'nin sözlerini aktarırken, gözleri yaşarırdı. "Kelâm-ı kibâr, kibâr-ı kelâmest" derdi. "Büyüklerin sözü, sözlerin büyüğüdür" demektir.
Vefatı
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" 26 Ekim 2001 (H. 9 Şabân 1422)'de vefât etti. Eyüp Camiinde kılınan cenaze namazına binlerce insan katıldı. Eyüp Sultan'da toprağa verildi.
YÜKSEK VASIF VE MUBAREK NASİHATLARI
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", hayatı boyunca insanlarla iyi geçinmeyi, güzel ahlâk sahibi olmayı tavsiye etti. Fitne çıkarmaktan her zaman çok sakındı ve sevenlerine de bu hususta hep ikazda bulundu. Güler yüzlü olmayı, güzel ve temiz giyinmeyi tavsiye etti. Bu zamanda İslamiyete hizmetin bu şekilde yapılacağını söylerdi. Politikaya asla karışmadı. Siyaset adamları ile görüşmekten kaçındı. Yetiştirdiği binlerce öğrencisi ülkeye hep faydalı hizmetlerde bulunmuşlardır. "Ehl-i Sünnet o kimsedir ki, bir yerde bir saat kalsa, orada hayırlı bir iz bırakır" derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" son derece vefakâr idi. Ecdadımıza büyük hürmeti vardı. İslam âlimleri ve Osmanlılara, vefa borcu olduğuna inanır ve onları büyük bir muhabbetle severdi. "Osmanlılar olmasaydı, biz şimdi Müslüman ve Ehli sünnet olamazdık" derdi. Hocası Seyyid Abdülhakim Efendinin talebeleri ve aile efradına hürmet ve ihsanlarda bulunmayı bir vefa vecibesi addederdi. Seyyidlere büyük hürmeti vardı. Ömrü boyunca, onlara hizmet etmeyi, onların sıkıntılarını gidermeyi maddî ve manevî destek vermeyi kendine önemli bir vazife bildi.
"En büyük keramet istikamet üzere olmaktır" buyururdu. Namazı ve diğer ibadetleri birinci vazife olarak görür, altını çize çize "Namaza mani olan işte hayır yoktur", derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" dine zararı olmayan şeylere üzülmezdi. Çocukların yaramazlıklarını tabii görürdü. Ama onlara dinlerini öğretmekte gevşek davranılmasını hoş görmezdi. Şahsî malı, serveti yoktu. Çok çalışkandı. Nesi varsa, kitaplara ve kitapların dünyaya yayılmasına harcadı.
Hakikî bir tevazuya sahip idi. Kendisini asla başkalarından üstün görmez, sevenlerine "Benim günahım hepinizden çoktur, çünkü ben hepinizden daha yaşlıyım" derdi. Evine gelen misafirlere lâyıkıyla hizmet ederdi. Evinin alış verişini bizzat yapar, odununu ve kömürünü kendi alır, fatura ve vergilerini kendisi yatırırdı.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", ailesinden Osmanlı terbiyesi, Seyyid Abdülhakîm Efendiden de tasavvuf edebi almış idi. Kendisinden büyüklerin yanında konuşmaz, kimse ile münâkaşa etmez, edebi gözetir, ekseriyâ iki dizi üzerine oturur, bağdaş kurmayı bile edeb dışı görürdü. Bursa'da eski müderrislerden Ali Haydar Efendiyi ziyaretinde saatlerce iki dizi üzerinde oturunca, Ali Haydar Efendi talebelerine, "Hilmi Beyden edeb öğrenin edeb!" demişti.
Hüseyin Hilmi Işık, çok nazik ve kibardı. Mamak Maske fabrikasında vazife yaparken, orada Cemal adında bir genç çalışıyordu. Babası Diyanette heyet-i müşavere azası Konyalı Eyüb Necati Perhiz idi. Genç evde de efendimli konuşmaya ve ibadetlerini yapmaya başlayınca babası bu değişikliğin sebebini sordu. Bizim bir kumandanımız var, çok kibar birisidir. Efendimsiz konuşmaya alışırım da onun yanında da öyle konuşurum diye korkuyorum dedi. Babası şaşırdı. Oğlu ile, Hüseyin Hilmi Efendiye, kendisini ziyaret edip teşekkür etmek üzere haber gönderdi. Hilmi Efendi "babanız yaşlıdır. Buraya gelmesi de uygun olmaz, biz ona gidelim" dedi; ve ziyaret etti.
Seâdet-i Ebediyye kitabını ilk çıkardığı sıralar, subaylara, senede bir kaç defa çift maaş verirlerdi. Çift maaşın tekini biriktirip, bu kitabı çıkarmak için harcardı.
Hüseyin Hilmi Işık 'ın "rahmetullahi aleyh", sabır ve tahammülleri çok idi. İnsanlardan, bir eziyet, sıkıntı gelse katlanır, mukabele etmezdi. Yerine göre pamuktan yumuşak, ama küfre, bid'atlere ve günâha karşı da çelik gibi sert idi. Dinimizin öngördüğü derecede cesûr idi. Kitaplarında doğruyu yazmaktan kaçınmaz, "Korkulacak yalnız Allahü teâlâdır" der, ama fitne çıkmamasına da çok dikkat ederdi. Devletin kanunlarına uymada çok titiz davranırdı. Müslüman dine uyar, günah işlemez; kanunlara uyar, suç işlemez derdi. Sık sık "Vatan sevgisi imandandır" hadis-i şerîfini okurdu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", maddî ve mânevî, dünyevî ve uhrevî ve bilhassa fen, tıb ve eczacılık ilimlerinde zamanın ileri gelenlerinden olduğu için, gerçek bir âlim idi. Her sözü ilme, fenne ve tecrübeye dayanan ve bu bilgilerini ve tecrübelerini dinin temel ve asıl miyarları ile karşılaştırıp, tartarak, söylediğinden, hikmet konuşan, yâni her sözünde dünyevi veya uhrevî faydalar bulunan, belki eşi bir daha çok zor bulunabilecek olan bir zât idi.
En kıymetli kitaplardan tercüme ve derlemeler ile telif eserler vücuda getirdi. Akaid husûsunda, bilhassa Ehl-i Sünnet ve Cemâat inancını sâde bir dille açıklayıp bu inancın yayılmasına öncülük etti. Hanefî, Mâlikî, Şâfi'î ve Hanbelî mezheblerindenbirinde bulunmanın Ehl-i Sünnetin alâmeti olduğunu, herkesin kendi mezhebine göre amel etmesinin şart olduğunu, zarûret ve ihtiyâc hâlinde, hak olan dört mezhebden birinin taklîd edilebileceğini, Ehl-i Sünnet kitaplarından alarak açıklayıp herkese duyurdu.Seâdet-i Ebediyye ve diğer kitaplarında, binlerce mesele yazdı. Unutulmuş ilimleri ihyâ etti. "Ümmetim bozulduğu zaman bir sünnetimi ihyâ edene yüz şehid sevâbı verilir" hadîs-i şerîfini hep göz önünde tutarak, farzları, vâcibleri, sünnetleri, hattâ müstehabları uzun uzun yazdı.
Dünyanın her tarafındaki insanlara doğru İslamiyet'i tanıttı. Ehli sünnet âlimlerince tasvip ve medhedilen yüzlerce Arabî ve Fârisî eseri, Hakîkat Kitâbevi vasıtasıyla yedi iklim, dört bucağa yaydı. Vehhabi, Şii, Kadiyani gibi bozuk fırkaların doğru yoldan ayrıldıkları noktaları bütün dünyaya tanıttı. Ehl-i Sünnet itikadı canlanmaya, kıpırdamaya ve yeşermeye başladı. Bu bakımdan yaptıkları işi, dîni tecdid (yenileme ve kuvvetlendirme) ile isimlendirenler oldu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", aynı zamanda çok kudretli bir şair ve tarihçi idi. Muhtelif vezin ve türde yazdıkları şiirler emsalsiz güzellikleri ile kitaplarında yer almaktadır.
Abdülhakîm Efendi kendisine bir ders verdikleri zaman; "Bin, kemal sayısıdır, bir şey bin kere okunursa ezberlenir, ama sen zekîsin, beş yüz kere okusan ezberlersin", derdi. Doksan yıllık hayâtının sonuna kadar, hâfıza ve zekâsından hiç bir şey kaybetmedi. Öğrenmek istediği şeyi tam öğrenirdi. Bu sebeptendir ki, yetmiş beş yaşından sonra, namaz vakitlerine dâir, yazılmış bir çok kitabı, inceden inceye okumuş, anlamış ve Seâdet-i Ebediyye ve başka eserlerine ilâve etmiştir. Oradaki girift trigonometrik hesapları kolaylıkla yaptığını görenler, gerçek bir fen adamı olduğunu kabul ederlerdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", iktisada, tasarrufa çok riayet ederdi. İsrafı tasvip etmezdi. Bir ihtiyaç olmadıkça evinden dışarıya çıkmaz, ilimle, kitap mütalaasıyla meşgul olurdu. Sevenlerine çok okumalarını ve muteber kitapları herkese ulaştırmaya çalışmalarını tavsiye ederdi. "İslâmiyet, her safhası ile, ahlâkı ile, itikadı ile, ameli ile yaşanan bir dindir. Hepsi bulunursa, tam olur. Yoksa kişinin dini eksik olur" derdi. Yazdığı kitapların her biri, zamanımızda önemli bir boşluğu doldurdu ve ihtiyaçları karşıladı.
Sıhhati muhafazaya son derecede itina gösterir, mevsime göre giyinirdi. "Elektrik cereyanı öldürür, hava cereyanı süründürür"; "Yaşlıların üşütmekten ve düşmekten çok sakınması gerekir"; "Sıhhati korumak Müslümanların üzerine vecibedir, ibadetleri yapmak ancak bununla mümkün olur" derdi. "Sıhhat için paraya acınmaz" buyururdu.
Zamanı yerli yerinde ve en iyi şekilde kullanırdı. Her işini muayyen bir zamanda yapardı. Vakit hususunda verilen sözlere de riayet eder, başkalarının da hassasiyet göstermesini isterdi. Mesela, Yeşilköy'deki eczanesine gitmek için evinden çıkışı her zaman aynı vakitte idi. O vakitten bir dakika sonra çıktığı vaki olmazdı.
Bir yere gidip gelirken, kahvede oturan adamları görünce teessüfle, "eğer parayla zaman satın almak mümkün olsaydı şu adamların zamanlarını alır, çalışırdım" buyururdu. Okumaktan, yazmaktan ve çalışmaktan uzak durmak, ona göre, insanın yaratılış sırrına ters düşerdi.
Nasıl muvaffak oldunuz diye soranlara: Helekel müsevvifun yani "Sonra yaparım diyenler helak oldu", hadisi şerifine uyarak bugünün işini yarına bırakmadım ve kendi işimi kendim gördüm, yapamadığım işi bir başkasına havale ettiğim zaman neticesini takip ettim" cevabını verirdi. "Bu zamanda İslamiyet'e hizmeti muvaffakiyetle yapabilmek için muhatabın anlayacağı gibi konuşmalı ve herkese tatlı dilli güler yüzlü olmalıdır" buyururdu.
Her işinde orta yolu takip eder, hiç bir şeyde aşırılığı tasvip etmezdi. En iyi hoca, en iyi evlad, en iyi kardeş, en iyi eş, en iyi baba, en iyi dede, en iyi komşu ve en iyi ilim adamı olmaya gayret ederdi.
Hüseyin Hilmi Işık 'ın, bir kızı, bir oğlu olup, oğlu Abdülhakim Bey babasından yedi ay önce Hakk'ın rahmetine kavuştu.
Damadı İhlas Holding'in sahibi Enver Ören, torunu A. Mücahid Ören'dir. Bir torunu da Abdülhakim Bey'in oğlu Ferruh Işık Bey'dir. Allah-ü Teala hepsine, bütün sevenlerine ve hepimize hayırlı uzun ömürler versin. Amin.
**************
(Bize Rabbimizi, dostumuzu, düşmanımızı tanıtan, bize Rabbimizin dostlarını sevdiren- düşmanlarını sevmemeyi sağlayan mubarek hocam, Hak teala size cok yuksek dereceler ihsan eylesin. Şefaatinizi Rabbimizden dileriz. Sizinle ve muhterem hocanız Efendi hazretleri ile birlikte (rahmetullahi aleyhim) Mevlana Halid ve İmam-ı Rabbani Hazretlerinin (kaddesellahu sirreh-ül aziz) arkalarında Ebubekr-i Sıddık ve Sahabe-i Kiram (radıyallahu teala anhüm ecmain) ile evliya-i izam sevgisi ile dolu dolu, Muhammed Aleyhisselamın liva-i hamdinde ve Rabbimizin (azze ve celle) arş-i alasının gölgesinde bulunmayı buluşmayı... Allah-ü teala dostları hurmetine işte bunu bize ve isteyen herkese nasib etsin Amin )
Anadolu’ya Maya Çalanlardan Âlim Hüseyin Hilmi Işık Hazretleri’nin Vefâtı (26 Ekim 2001)
26 Ekim 2024
A
Halit Kanakİletişim:
“En büyük kerâmet istikâmet üzere olmaktır” sözleriyle kalplere ışık tutan Hüseyin Hilmi rahmetullahi aleyh; 8 Mart 1911 tarihinde, Rebiülevvel Ayının 7. günü olan çarşamba sabâhı, İstanbul Eyüpsultân’da, Düğmeciler Mahallesi (Eski Servi Mahallesi) Şifâ Yokuşu’nun Vezîrtekke Sokağı ile birleştiği yerde, büyük ayna taşında yelpaze motifi olan çeşmenin tam karşısındaki 1 no’lu evde dünyaya teşrif ettiklerinde Osmanlı Türk Devleti tahtında Sûltân Mehmed Reşad oturuyordu.
Babası; Sofya, Plevne, Tırnova üçgeni arasındaki Lofça’ya 22 km. mesafedeki Tepova köyünden Said Bey’dir. Dedesi İbrâhîm Edendi iyi bir pehlivandır. Babası Sa’îd Efendi, dedesi İbrahim Pehlivan’la birlikte 93 harbinde 3 Eylül 1877 tarihinde Rus işgâline uğrayan Lofça’dan İstanbul’a hicret ettiklerinde Tuna Vilâyeti Salnâmesinde yazıldığına göre Lofça’da 1660 hânesi Müslümanlara ait olmak üzere 2205 ev, 20 cami, 603 dükkan, 2 hamam, 3 tane de kilise bulunmaktaydı.
Babası Said Efendi 1929 yılında Eyüpsultân’da vefât etmiş, cenâze namazına o dönem Askeri Lise son sınıfında çok başarılı bir öğrenci olan Hüseyin Hilmi’nin sınıf arkadaşlarının yanı sıra öğretmenleri ve öğretmenlerinin teşvik ettiği neredeyse bütün okul cenâzeye iştirak etmişlerdi. Babası Said Edendi, dedesi İbrâhim Bey’in medfun bulunduğu Eyüpsultân Kabristanına defnedildi.
Annesi Âişe hanım ise baba tarafından akraba oluyordu. Annesinin babası Hüseyin Ağa da, Lofça’lıydı. Hüseyin Ağa; Hüseyin Hilmi Bey’in babasının babası İbrâhim pehlivanın birâderinin kızı Fâtıma Hanım’la evlenmiş Annesi Âişe hanım ile Balkan Savaşlarında şehit düşecek olan dayısı Kâmil Bey de bu evlilikten dünyaya gelmişlerdi.
Abisi Mustafâ Efendi, astsubay okulunda öğretmen iken, Şifâ yokuşundaki babaevinde hastalanarak vefât etmiş, diğer kardeşi İbrâhîm deniz astsubaylığından ayrılarak polis olmuş, ancak görev yeri Karaköy’de kazâ kurşunuyla şehit olmuştu. 1997 yılında vefât eden küçük kardeşi Mehmed Sedâd Efendi ise Türkiye gazetesinde yazardı. Kız kardeşleri Zehrâ, Fâika ve Nazîme hanımlar evlenmemiş, İstanbulda vefât etmişlerdir. Hüseyn Hilmî Işık rahmetullahi aleyh’in Câfer, Mustafa ve Halil adlarında vefât etmiş üç de amcaları vardır. İki teyzesinin isimleri ise Cemîle ve Fevziye Hanımlardır.
Türk Din Adamı, asker, kimyager. Yazdığı dinî kitaplarıyla tanınmış ünlü âlim ve mutasavvıflardan, hemen hemen her evde ve camide bulunan, her biri kendi dillerince basılarak bütün İslâm Coğrafyasının her köşesine yayılmış “Seâdet-i Ebediyye” adlı eserin müellifi, müsteâr ismi Muhammed Sıddık Gümüş olan Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh, bütün çocukluk dönemini Eyüpsultân’da geçirmiştir.
Hüseyn Hilmî Efendi beş yaşına geldiklerinde, belediyede kantar memuru olarak çalışan babası Said Efendi onu Eyüpsultân Câmi’inin yanında doğu tarafında hâlen ayakta olan Mihri Şâh Sûltân Sıbyan Mektebine yazdırır. Burada iki senede Kur’ân-ı Kerîm’i hatmeder. Yedi yaşına basan Hüseyin Hilmi’yi bu kez de babası, o sene yazında vefât eden Sultân Reşâd Hân’ın türbesinin yanında bulunan, Sûltân Reşâd’ın Mimar Kemalettin’e yaptırdığı ve 1911-12 öğrenim yılında hizmete açılan Reşâdiyye Nümûne İlk Mektebi’ne 1918 yılında yazdırır.
Reşâdiyye Nümûne Mektebi’nin parmakla gösterilen bir okul olmasında emekleri en çok geçen müdür Mekki Bey ile muâvini Fikri Bey’dir. 6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’te Heybeliada Mekteb-i Fünûn-ı Bahriyye-i Şahâne’ye (Deniz Lisesi) gitmeden önce Reşâdiye Numûne mektebinden mezun olmuştur. (Sonradan Eyüp Lisesi olacak bu okuldan diploma alanlardan birisi de, Fatih’te bulunan İstanbul İmam Hatip Lisesini bitirdikten sonra fark dersleri vererek Eyüp Lisesi mezûnu olan Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’dır.)
O dönemler sıkıntılı dönemlerdir. Birinci dünya savaşı devam etmektedir. Hüseyin Hilmi Efendi okula devam ederken İstanbul işgâle uğrar, Fransızlar Rami Kışlası’nda, İngilizler Halıcıoğlu’nda Kumbarahane (Humbara) Kışlasında karargâh kurmuştur. Fakat bütün bunlara rağmen işgâl kuvvetlerinin silahları gölgesinde eğitimine devam eder.
1924 yılında birincilikle mezûn olduğu ilk mektepte öğretmenleri Ömer Lütfü Bey, Mürteza Bey, Tahsin Bey, Hüsnü Bey’lerin hatta hademeler Süleyman, Mustafa ve Hadi Efendilerin üzerlerinde emekleri büyüktür.
Hüseyn Hilmî Efendi, 1924 senesinde ilk mektebi birincilikle bitirdi. Zâten her dersten aldığı altın yaldızlı mükâfâtlarda bunun habercisi idi. Okul bittiğinde Cumhuriyet de ilân edilmişti. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilânından 97 gün önce Lozan Anlaşması imzalanmış, yine cumhuriyetin ilânından 23 gün öncede başta İngilizler olmak üzere işgâl kuvvetleri İstanbul’u boşaltmışlardı.
Bunun üzerine İstanbul rahat bir nefes almış, bu vesileyle Halıcıoğlu Askeri Lisesi’de Konya’dan İstanbul’a taşınmıştı. Hüseyin Hilmi Efendi bu fırsatı kaçırmadı. Konya’dan İstanbul’a taşınan Halıcıoğlu Askerî Lisesi’nin sınavlarına girdi. Sınavı yine birinci sırada kazandığı için okulun orta kısmının 2. sınıfından başlattılar. Her sene aldığı takdirnâmelerle önce orta kısmı, ardından lise kısmını 1929 yılında yine birincilikle bitirdi.
Fakat Askeri Lise son sınıfına başladığı günlerde askeri okullarda Kur’an-ı Kerim okuma, namaz ve oruç yasaklanmıştı. O sene yaz tatili dönüşü okul açıldıktan birkaç ay sonra bunun etkisi çabuk hissedildi. Daha dün kendisiyle birlikte namaz kılan hocalar ve arkadaşları bir bir namazı terk etmişlerdi. Yetmemiş özellikle yeni atanan öğretmenler dine ve dindarlara saldırmaya başlamıştı. Yalanlarla, iftirâlarla dinsizliği, ecdâd düşmanlığını aşılıyorlardı.
Jeoloji öğretmeni Âdem Nezîhi (Jeoloji, dünyanın doğuşuna sebep olan süreçlerin doğasını, dünyanın kökenini, yapısını, bileşimini ve tarihini anlatan bilim), fizik öğretmeni Sabri, felsefe öğretmeni Cemil Senâ ve târîh öğretmeni Bağdadlı Binbaşı Gâlib Beyler zararlı telkînlerinde çok aşırıya kaçıyorlardı. Sınıf arkadaşları arasında bu yüzden namâz kılan kalmamıştı. O, bu hocaların derslerine dahâ çok çalışıyor, sınavlarda tam not ve takdîr alıyordu.
Hüseyin Hilmi, 1929 yılı şubat tatilinde başladığı Ramazan Ayı orucuna okulda da devam etti. Namazlarını da hiç aksatmıyordu. 8 Mart 1929 Kadir Gecesi idi. Hüseyin Hilmi o gece yatakhanesinin penceresinden Haliç’in sularına vuran Eyüpsultân ışıklarına bakarak hem bu geceyi idrak edemediği için, hem de imân ve amel noktasında yalnız kaldığı için ağlıyordu. Ve içinden şöyle duâ etmeye başladı: “Yarabbi sana inanıyorum, seni ve peygamberlerini seviyorum. Dinî bilgileri hakkıyla öğrenmek istiyorum. Beni din düşmanlarına aldanmaktan koru...”
Okulu birincilikle bitirip bu başarısından dolayı Askerî Tıbbiye Mektebine seçildi. Askeri öğrenci olarak kaydını yaptırdı. Fakülte ve yüksekokullarda okuyan askeri öğrenciler üniformalarıyla derslere katılırlar ve disiplinlerini hiç bozmazlardı. Orada okula devam ederken Bâyezid Camii’ne sık sık uğrayarak namazlarını edâ ediyordu.
Hüseyin Hilmi Efendi’nin kendi ifâdesiyle, o Kadir Gecesinde yaptığı samimi duâsı kabûl olmuş, Cenâb-ı Allah celle celâlühü bir öğle namazında Bâyezid Camii’nde daha önce rüyasında gösterdiği büyük âlim ve Allah Dostu Seyyid Abdülhakim Arvâsi Hazretleri ile karşılaştırmış, daha sonra da hiç ayırmamıştı…
Hüseyin Hilmi Efendi, tıbbiye mektebinde ikinci sınıfa birincilikle geçtiğinde Abdülhakîm Arvâsi Hazretleri, “Sen doktor olma. Eczâcılığa naklini yaptır çok iyi olur” buyurdu. Hilmi Efendi, “Ben sınıfın birincisiyim. Eczâcılığa geçmek için izin vermezler” deyince: “Sen dilekçeni ver. Allah-ü Teâlâ inşâallah nasîb eder” buyurdu. Bu müracaattan sonra, Hilmi Efendi Eczâcı mektebi ikinci sınıfına geçti.
Gerçi Seyyid Abdülhakim Arvâsi Hazretleri ile Hüseyin Hilmi Efendi Eyüpsultân’da henüz ilkokula başladığı yıllarda aynı tarihlerde bulunmuşlar, aynı havayı soludukları halde hikmet gereği karşılaş(tırıl)mamışlardı. Şöyle ki; Ârvâsî Hazretleri 1918 Nisanında, Ermenilerin vahşetinden dolayı Van’dan hicret ederek önce Musul’da bir Türkmen Beyinin Konağı’nda bir müddet misafir kalmış, sonra birkaç şehre uğradıktan sonra İstanbul’a gelmişti.
İstanbul›da âilesi ile birlikte Eyüpsultân›da bulunan Yazılı Medreseye yerleştirildiler. Bu arada Hüseyin Hilmi Bey, 1918 yılında ilk mektebe başladığında babası yaz aylarında “Kalenderhâne Tekkesi” gibi, Ebussûd Efendi’nin yaptırdığı “Yazılı Medrese” gibi dinî kurumlara gönderiyor, Hüseyin Hilmi’nin en iyi şekilde yetişmesi için çok gayret gösteriyordu.
(Bu birkaç aylık yaz dönemi fırsatında dinî bilgilerini öğrenmek için Abdülhakim Arvâsi Hazretlerinin kaldığı ve geçici öğretmenlik yaptığı Yazılı Medrese’ye devam ettiği sırada Allah-û Âlem henüz çok genç olan Hüseyin Hilmi Efendi burada kendilerinden ders almış olabilir.)
Seyyid Abdülhakim Arvâsi Hazretleri Yazılı Medrese’de bir müddet kaldıktan sonra kendisine Sûltân Vahidettin tarafından Kaşgâri Tekkesinin şeyhliği, imâmeti ve hitâbeti verildi. Aynı zamanda Süleymâniye Medresesi’ne Tasavvuf Müderrisi (Profesör) olarak atandı. Bu görevi tekke ve zaviyelerin kapatılmasına kadar devam ettirdi.
Hüseyin Hilmi Efendi ise; dinî bilgilerde derin âlim, tesavvuf ma’rifetlerinde kâmil-i mükemmil olan, kerâmetler sâhibi seyyid Abdülhakîm Efendi’den “rahmetullahi aleyh” ilk buluştuğu Bâyezid Camii’nde 1929 dan itibâren 1943 senesine kadar o büyük zâttan ders almış, onun tarafından özel olarak yetiştirilerek büyük bir din âlimi olmuştur.
Bunu kendi kaleminden okuyalım; “Eczacı Mektebinde talebe iken bana acıyarak sarf, nahv, mantık, fıkıh öğretti. Çok kitap okuttu. Günlük Fransızca Le Matin Gazetesine abone ettirdi. Ayrıca Arapça ve Farsça öğretti. Emâli Kasidesini ve Hâlid-i Bağdâdî Divân-ı’nın bir kısmını ezberletti. Sohbetleri o kadar faydalı idi ki, çoğu zaman sabahtan gece yarısına kadar yanından ayrılmazdım…”
Hüseyin Hilmi Efendi’ye bu da yetmemiş; İlim güneşi Seyyid Abdülhakîm Arvâsi Hazretlerinin vefâtları üzerine büyük âlim olan oğlu Seyyid Ahmed Mekki Efendi’den ilim tahsiline devam etmişler. Bu durumu da şöyle özetlemişlerdi; “Üsküdar, sonra Kadıköyü Müftüsü, fazîletli Seyyid Ahmed Mekkî Efendinin halka-i tedrîsine kabûl buyuruldum. Büyük bir şefkat ve mehâret ile fıkh, tefsîr, hadîs, ma’kûl ve menkûl, üsûl ve fürû’ ilmlerini ta’lîm buyurup beni, 27 Ramezân-ı mubârek 1373 [m. 1953] pazar günü icâzet-i mutlaka ile tedrîse me’zûn eyledi.”
Diğer taraftan zâhiri ilimlerde de çok başarılı olmuştur. 1932 yılında eczacılığı teğmen rütbesiyle bitirdikten sonra, ayrıca 1936 senesi sonunda ikinci fakültesini de bitirerek Türkiye’nin ilk kimya yüksek mühendisi olmuş ve Ankara Mamak’ta zehirli gazlar kimyagerliğine getirilmişti. Bu görevde iken annesi burada vefât etmiş ve Bağlum Kabristanına defnedilmişti. 1934 yılında soyadı kânûnu çıktığında “Işık” soyadını almış, Teğmenliğinden albaylığa kadar Türk Ordusunda zehrli gazlar mütehassıslığı ve Türkiye’nin ilk kimya yüksek mühendisi olarak kimyâ öğretmenliği yapan Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh özellikle Kuleli Askeri Lisesinden çok subay yetiştirmiştir. İstanbul Üniversitesinde çalışarak, (Phenyl-ciyan-nitrometan) cisminin sentezini yapmış ve formülünü bularak 1937 yılında dünya literatürüne girmiştir.
Günlerden bir gün Abdülhakim Arvasi hazretleri en çok sevdiği talebesi, Hüseyin Hilmi Efendiyi, pek çok sevdiği ve yanından hiç ayırmadığı bağlılarından Karamürsel kumaş fabrikası müdürü Ziya Bey›in kızı Sîret Hanımefendi İle «Bundan böyle sen benim hem kızım, hem gelinimsin» buyurarak 1940 yılında yüzüklerini takmak ve nikâhlarını bizzat kıymak sûretiyle evlendirmiş ve bu evlilikten dünyaya teşrif eden ve 25 Mart 2001 yılında vefât eden oğluna Hocasına hürmeten Abdülhakim ismini koymuşlar. İhlas Holding kurucusu Enver Ören’le bizzat evlendirdiği kızlarının ismi ise Ayşe Dilvin Hanımefendidir.
Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh Efendinin muhterem eşleri Sîret Anne’nin anlattığı iki hatıra kendisine Allah Dostlarının ne kadar kıymet verdiklerinin bir ifâdesidir. Birincisi; “Çamlıca’daydık, ben beş-altı yaşlarımdaydım, oynuyordum. Büyüklerin hepsi orada idi. Efendi hazretleri bir sandalyede oturmuş, bana bakıyordu.. Bir müddet baktıktan sonra cebinden küçük bir defter çıkardı, oraya bir beyt yazdı. Beni çağırdı, al Sîret bunu sakla buyurdular. Ben bilmediğim için, götürdüm babama verdim. Babam Ziya Bey baktı, maşaallah dedi. Aman kızım, bu çok kıymetli, şimdi ben saklayayım, sonra sen saklarsın dedi. Hâlâ saklı, duruyor”. Allah şefaatlerine nail eylesin… Efendi Hazretleri rahmetullahi aleyh oraya yazmış ki; Nefise-i Sîret, Hasene-i sûret Rü’yet-i Âliyyeyle müşerref olan zevât-ı Kirâm bahtiyardır.” Yâni, kim onun mübârek yüzünü görürse, o sıradan insan değildir. O zevât-ı kirâmdır, büyük insandır. Ve bahtiyardır.
İkincisi; Abdülhakim Arvâsi Hazretleri yine bir gün buyurmuşlar ki; “Ey Sîret, ben sana insan diyemem, ben sana hûri diyemem, ben sana melek diyemem, ben sana peri diyemem. Sen hem insansın, hem hûrisin, hem perisin, hem meleksin. Ey Sîret”…
Hüseyin Hilmi Işık’ın eşi Nefise Siret Işık Hanımefendi 28 Şubat 2009 tarihinde dünyalarını değiştirdiler. Ve eşi Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh’in yanına defnedildiler. Kendileri için kullanılan tâbir; “Zevcetü’l Sûltân, binti Sûltân, Ümmü Sûltân.” Yâni; Sûltân’ın Hanımı, Sûltân’ın kızı, Sûltân’ın annesi. Allah-û Teâlâ makamlarını âli eylesin inşaallah.
Arapça, Farsça, Fransızca ve Almanca bilen, emekli kıdemli Albay Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh gün geldi, vakit tamam oldu ve 26 Ekim 2001 tarihinde mübârek üç aylar içerisinde Şaban Ayı’nın Sekizinde Cuma günü dünyasını değişti. Sevenlerinin yoğun katılımıyla Eyüpsultan Mezarlığı’ndaki Kaşgari Dergahı yanında defnedildi. Bir torunu oğlu Abdülhakim’den olma Ferruh Işık, diğer torunu ise kızı Ayşe Dilvin Hanımdan olma İhlas Holding Yön. Krl. Bşk. Ahmed Mücahit Ören’dir.
A. Mücahit Ören’in de arkadaşı olan kıymetli kardeşimiz Tarık Yükler ile zaman zaman vakit geçirdiği Yeşilköy’deki Eczanesi’nin önünden geçerken kendisini görmüş, Tarık kardeşimize içeri girip ziyaret edelim teklifime rahatsız etmeyelim cevabı verince uğramadan geçmiştik. Hem Türkiye, hem de İslâm coğrafyasında Ehl-i Sünnet itikadını yaşatmak için yaptığı gayretler takdire şâyândır. Rahmetle anıyoruz Rabbim şefaatlerine nâil eylesin…
Hem uzun yıllar Mürşid-i Kâmil’den ders almış bir âlim hem de fen ilimlerinde tahsil görmüş bir kimyager… Zor bir zaman diliminde dinî hizmetler eden fakat fitneden uzak durabilen bir zat… Abdülhakim Arvasi Efendi’nin talebesi olan Hüseyin Hilmi Işık Efendi, yazdığı eserler, yaptığı tercümeler ve yetiştirdiği talebelerle adeta Türkiye’den bütün dünyaya yayılan bir ışıktı. Ancak kendini setreden mütevazı duruşu sebebiyle Hilmi Efendi hakkında çok az şey kaleme alındı, çok az şey konuşuldu… İslam hukuku ve tarih sahasındaki kıymetli eserleriyle tanınan Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci ise bir büyük boşluğu doldurdu; meşakkatli bir ilmî mesai neticesinde, Hilmi Efendi’nin hayatını kitaba taşıdı. İhlas Vakfı Yayınları’ndan neşredilen “Ebedi Seadet Yolunda Bir Ömür: Hüseyn Hilmi Işık” adlı eser, kıymetli bir zatın hayatıyla birlikte çalkantılı bir devrin panoramasını da ortaya koyuyor. Biz de bu kitap vesilesiyle Prof. Dr. Ekrem Ekinci ile konuştuk…
Hüseyin Hilmi Işık Efendi’nin hayatını ilk defa şümullü bir şekilde kaleme aldınız. Neden Hüseyin Hilmi Işık?
Hüseyn Hilmi Işık, fen tahsili görmüş bir asker. Ama aynı zamanda son devrin büyük âlimlerinden Seyyid Abdülhakîm Arvasî ile tanışmış. Ona talebe olmuş. Ondan feyz almış. Dinî hayatın zayıfladığı ve bambaşka bir mecraya döküldüğü zor bir zamanda hem dinî ilimleri tahsil etmiş; hem de öğrendiklerini başkalarına da öğreterek dine hizmet etmiş bir şahsiyet. Bu cihetle pek kimseye benzemeyen bir mevkii vardır dinî hayatımızda…
“20 SENEDE KALEME ALINDI”
Kitabın kaleme alınış safhası nasıl ilerledi. Hilmi Işık Efendi’nin yüzlerce talebesi var, hepsiyle konuşma şansınız oldu mu?
Kitabın yazılmasını benden isteyen Hilmi Efendi’nin damadı ve genç yaşta kendisini tanımak bahtiyarlığına eriştiğim Enver Ören Bey olmuştur. Enver Bey, bir büyük zâtı, âlimi tanımanın en iyi yolu, onun hakkında yazılmış biyografi kitapları olduğunu söylerdi. “Berekât kitabı olmasaydı, İmam-ı Rabbânî hazretlerini tanıyamazdık” derdi. Kitabın hazırlanması safhasında çok yardımı oldu. Hilmi Efendi ile defalarca görüşmemi ve hatıralarını almamı temin etti. Aile arşivini bana açtı. Suallerime cevaplar verdi. Ayrıca Hilmi Efendi’yi tanıyanların da çoğu ile görüştüm. Onları dinledim. Böylece kitabın hazır hâle gelişi 20 seneyi buldu. Araya elde olmayan çeşitli sebepler ve fasılalar girdi. Bu sebeple eserin baskısı gecikti.
Ebedi Saadet Yolunda Bir Ömür: Hüseyn Hilmi Işık, İhlas Vakfı Yayınları’ndan çıktı
BİRİNCİ İŞ: FIKIH
Hüseyin Hilmi Işık Efendi’yi zamanındaki diğer ilim adamlarından farklı kılan şeyler nelerdi?
Yukarıda da söylediğim gibi, Hilmi Efendi Osmanlı İmparatorluğu’nun son zamanlarında dünyaya gelmiş. Cumhuriyetin ilk senelerinde askerî mekteplerde okumuş. Eczacı subayı olarak ve kimya mühendisi olarak orduda hizmet etmiş. Bu sebeple zamanını, zeminini, bir başka deyişle dünyayı iyi tanımış, analiz etmiş. Bir yandan da salahiyetli bir âlimin huzurunda dinî ilimleri iyi öğrenmişti. Üstadı kendisine “Birinci işin fıkıhtır” buyurduğu için fıkıh ilmini öğrenmek ve öğretmek üzerinde çok ciddi durmuştur. Kitapları Ehli sünnet itikadı, fıkıh kaideleri ve tasavvufun inceliklerini anlatır.
İSMİNİ KİTAPLARINDAN KALDIRDI
Onun hizmet metodu tam olarak neydi?
Hilmi Efendi’nin serveti yoktu. Arkasında bir aile, bir dergâh, bir hükümet desteği olmadan, dine ve dindarlara hiç de iyi gözle bakılmayan bir zamanda hizmet etti. O, fikirlerin bulanmadığı; zihinlerin sade olduğu zamanda Ehli sünnet âlimleri tarafından yazılmış kıymetli eserleri Türkçeye tercüme ederek tasnif eylediği kitapları bütün dünyaya yaydı. Bunu yaparken de para kazanmayı düşünmedi. Şöhret peşinde olmadı. Hatta son zamanlarda ismini bile kitaplardan kaldırdı.
Hüseyin Hilmi Işık Efendi, talebesi ve damadı Enver Ören Bey ile birlikte
Osmanlı’yı gören Hilmi Efendi aynı zamanda politik ve sosyolojik olarak zor bir devirde, mühim şeyler başardı. Bu muvaffakiyetinin arkasında ne vardı?
Çocukluğundan beri temiz bir hayat yaşamış; talebe iken, yeni devrin tesiriyle herkes dinden uzaklaşırken, o namazını kılmış, orucunu tutmuş. Çok zeki, her sınıfı birincilikle geçmiş; yüksek haslet ve meziyetler sahibi bir insan. Hâlisâne duası sayesinde zamanın en büyük âlimlerinden biriyle karşılaşmış. Ondan azami feyz almaya bakmış. Tam ihlası ve üstadına sarsılmaz bağlılığı sebebiyle yüksek mertebelere kavuşmuş. Para ve şöhret peşinde koşmadan, fitne çıkarmadan, kanunlara karşı gelmeden dine ve insanlara hizmet etmeyi şiar edinmiş. Bunda da muvaffak olmuş bir zattır. Şöyle derdi: “Bana birisi nasıl muvaffak oldunuz diye sorarsa şöyle cevap veririm: Heleke’l-müsevvifûn, yani yarın yaparım diyen helâk oldu, hadis-i şerifine uydum; bugünün işini yarına bırakmadım. İkincisi her işi kendim yaptım; başkasına iş vermek mecburiyetinde kalırsam, takip ettim.”
ABDÜLHAKİM ARVASİ’DEN 14 SENE İLİM TAHSİL ETTİ
Onun için “otodidakt” (kendi kendini yetiştirmiş) tabiri ne kadar uygun. Hilmi Işık, ilminin kaynağını neye borçluydu?
Kendisi bu tabiri beğenmezdi. Bizi Abdülhakîm Arvâsî hazretleri yetiştirdi derdi. “İlim üstaddan öğrenilir” sözünü sık söylerdi. Üstadından 14 sene fiilî ders almış. Abdülhakîm Arvâsî hazretleri kendisine Arabî ilimleri, Farsçayı öğretmiş. O da verilen dersi zamanında yapmış. Hocasını memnun etmiş. Hocasının vefatından sonra, yine onun yetiştirdiği salahiyetli âlimlerden oğlu Üsküdar ve Kadıköy müftüsü Ahmed Mekki Efendi’den tahsiline devam ederek klasik usulde icazetnâme almıştır. Vefatına kadar okumaktan, öğrenmekten ve öğretmekten bir an geri durmamıştır.
Abdülhakim Arvasi Hazretleri
Abdülhakim Efendi’den öğrendiği en mühim prensip ne olmuştu?
Bu sual kendisine sorulduğu zaman, mucez, kısa bir cevap vermişti: “Kimin sevileceğini, kimin sevilmeyeceğini öğrendim ve bu da bana yetti.” Hubb-i fillah ve buğd-i fillahın, yani Allah için sevmek ve Allah için buğzetmenin en mühim haslet oluğu malumdur.
Fakat Hilmi Efendi, kimya ve tıp gibi fen sahalarında da tahsil görmüş bir zat. Dahası bir albay ve muallim… Bütün bunlar dinde söz sahibi olmasına mani sayılabilir mi?
İslâmî ilimlerde bugünkü manada ihtisaslaşmadan söz edilemez. Yani İslâm âlimi, tefsirde, hadiste, kelâmda, fıkıhta, tasavvufta söz sahibi olduğu gibi, fen ilimlerinde, astronomide, tıpta, geometride de zamanın imkânları çerçevesinde bilgi sahibidir. Şer’î ilimlerde âlim olmak, fende âlim olmaya mani değildir. Bilakis her iki ilim, âlimin iki kanadıdır. Kuş tek kanatla uçamaz. Fen bilmeyen, dini anlayamaz. İnsanlara hizmet edemez. ‘O kimyagerdir, eczacıdır, dinden ne anlar!’ veya daha insaflı ifadeyle ‘dine meraklı albay’ tabirleri, hakikati hiç aksettirmiyor. Bilakis bu, onun kıymetini arttırıyor.
“HER İŞİNİ KENDİSİ GÖRÜRDÜ”
Kitabı kaleme alırken günlük hayatında nasıl bir Hüseyin Hilmi Efendi portresiyle karşılaştınız?
Sade ve sıradan bir hayat yaşayan, şöhretten uzak, kendi hâlinde, ailesi, evi ve işi çerçevesinde iddiasız bir hayatı vardı. Fazla kimseyle görüşmezdi. Her işini kendisi görürdü. Hakiki manada mütevazı idi. Tek düşüncesi, derdi, dine ve insanlara hizmet etmek, onlara hakikatlerden bir nebze ulaştırmaktı.
Hüseyin Hilmi Işık, eserleri ve hizmetleriyle bütün dünyada tanınan bir İslam âlimi…Türkiye’de ise hakkında çok az şey yazıldı. Bunu neye bağlıyorsunuz?
Bunu evvela kendisinin tevazu ve gözden uzak yaşama düsturuna bağlamak mümkündür. Hizmetlerinde kendisini ön plana çıkarmayı hiç istemez; Ehli sünnet âlimlerinin tanınmasını ve bilinmesini isterdi. Bir de sosyal pozisyonu itibariyle, ilm-i siyasete dikkat ve riayet ettiği için, yüzlerce dinî eseri bedava gönderdiği dünya memleketlerindeki Müslümanlar tarafından tanınmış ve büyük bilinmiş; ama memleketimizde pek meşhur olmamıştır. Siyaset ve ilim âleminden nice kimseler, yurt dışına gittiklerinde oradaki Müslümanlar kendilerine “Hilmi Işık’ı tanıyor musunuz?” diye sorunca cevap vermemenin mahcubiyetini hissettiklerini sonradan anlatmışlardır.
BİD’AT EHLİ ONA DÜŞMAN OLDU
Hilmi Efendi’nin, yazdığı eserleri ve hizmetleri sayesinde çok fazla seveni var. Buna rağmen kendisine husumet besleyenler de olmuş. Ona kimler, niçin husumet etti?
Ehli sünnet hassasiyeti olmayanlar, bid’at fırkalarına mensup bulunanlar elbette kendisini sevmediler, düşmanlık etmeye kalkıştılar. Hilmi Efendi’nin tavizsiz, ama kanunlara karşı gelmeden yürütmeyi şiar edindiği hizmet usulü, bazı aşırı kimselerin husumetini çekti. Onlar, radikal emellerine Hilmi Efendi’nin hizmetlerini ve eserlerini mâni gördüler. Bunun haricinde gerek yurt içinde gerekse yurt dışında güzel ahlâkı, güler yüzü, tatlı dili ve din gayreti ile herkes tarafından sevilmiş, sayılmıştır.
Gençlik yılları…
Kendisinin vefatından 15 seneye yakın bir zaman geçti. Hilmi Efendi’nin bıraktığı en mühim iz sizce ne oldu?
Etrafında Abdülhakîm Efendi’yi seven, fıkıh ilmine ehemmiyet veren, Ehli sünnet hassasiyeti güçlü bir topluluk teşekkül etti. Bunlar klasik tarzda mürit olmasa bile, tasavvuf neşvesi taşıyan muhipler olarak vasıflandırılabilir. Klasik tasavvuf ritüellerini değil ama hocasının manevî mirasını sonraki asırlara ulaştırmaya bu sayede muvaffak oldu. Bir yandan bid’at fırkalarının fikirleriyle, öte yandan lâdinî cereyanların ideolojileriyle mücadele ederek dinin safiyetini muhafaza etti. Zor şartlar altında dine ve insanlara hizmetin nasıl olacağını canlı bir numune halinde göstererek Müslümanların kalbinde bir itminan, bir sekine hâsıl etmeye muvaffak oldu.
İDEALİST OLDUĞU KADAR REALİSTTİ DE…
Hilmi Efendi’nin devletle çatışmaz tutumu da çok kimselerin anlayamadığı noktalardan. Bu halinin arkasında ne gibi bir inanç var?
Dinin en mühim prensiplerinden bir tanesi, hükümete karşı gelmemektir. Hükümet, Müslüman olmasa da, hatta dine aykırı icraatta bulunsa da, ona karşı gelmek, hele isyan etmek caiz değildir. İtaat etmemek başkadır, isyan etmek başkadır. İsyan, Müslümanlara, dine zarar verir. “Hâlıka isyan olan şeyde, mahlûka itaat olmaz.” Bu hadis-i şeriftir. Ama kendinizi elinizle tehlikeye atmayın, mealinde âyet-i kerime vardır. Bu çerçevede Müslüman dine uyar, günah işlemez; kanuna uyar, suç işlemez, düsturunu hocasından öğrenmiş ve harfiyen tatbik etmiştir. Hilmi Efendi, idealist olduğu kadar, realist bir insandı. Zamanın ve zeminin şartlarını çok iyi bildiği gibi; bu şartlarda nasıl hizmet edileceğini de iyi biliyordu. Bu sayede çok zor bir zaman ve zeminde muvaffak olmuştur.
“Osmanlılar olmasaydı Müslüman kalamazdık!”
Ekrem Ekinci Hoca “Hüseyin Hilmi Işık ’ın Osmanlı’ya olan bakışı nasıldı?” sualime şu cevabı veriyor: “Üstadından da aldığı terbiye icabı, Osmanlıları çok severdi. Vefa icabı onlardan hep hayırla bahseder; hüsnü zan beslerlerdi. “Osmanlılar olmasaydı, biz şimdi ne Müslüman ve ne de Ehli sünnet olurduk. Dinin dışını Osmanlılar, içini Nakşiler muhafaza etti” derlerdi. Her fırsatta Osmanlıların güzel hasletlerinden, İslamiyet’e hizmetlerinden bahsederlerdi.”
“EN BÜYÜK ARZUSU KİTAPLARININ OKUNMASI”
Onun misyonu bugün nasıl devam ettirilebilir?
Hüseyin Hilmi Işık Efendi, insanlara lazım olan din bilgilerini, onların anlayacağı lisan ve üslupla kitaplara derç etmiştir. Bu eserler, tavizsiz bir Ehli sünnet hassasiyetiyle yazılmıştır. Kendisi “Bu kitaplar benim değildir. İçinde benim sözüm yoktur. Olsaydı, elmas yanında kömür parçası gibi olurdu. Bunların hepsi Ehli sünnet âlimlerinin kitaplarından alınmıştır. Mehazları da gösterilmiştir. Benim tasniften başka bir rolüm olmamıştır” derdi. En birinci emelleri, bu kitapların okunması, içindekilerle amel edilmesi ve müsait kimselere yayılması idi.
İlahiyat fakültesi mezunu,
Yazı yazmasının sebebi; yazarken hem kendisi birşeyler öğrenmek hem de öğrendiklerini başkalarıyla paylaşmak,
Herhangi bir iddiası yok.
Seyyid Abdülhakîm Efendinin Hüseyin Hilmi Efendiye ilk verdiği vazîfe, İmâm-ı Begavî'nin "Kazâ-kader" hakkındaki, birkaç satırının Arabî'den Türkçeye tercümesi oldu. Tercümeyi, yaparak, ertesi gün hocasına götürünce, "Çok iyi, doğru tercüme etmişsin. Hoşuma gitti" buyurdu. (Bu tercüme, Seadet-i Ebediyye kitabının 412. sayfasındadır)
Tıb Fakültesinden eczacılığa geçmesi
Hüseyin Hilmi Efendi, tıbbiye mektebinde ikinci sınıfa birincilikle geçti. Kemik vizesini vermiş, kadavra üzerinde çalışma zamanı gelmişti. O hafta Eyüp'e gitti. Abdülhakîm Efendi ile bahçede başbaşa otururlarken, "Sen doktor olma. Eczâcılığa naklet! Çok iyi olur" buyurdu. Hilmi Efendi, "Ben sınıfın birincisiyim. Eczâcılığa geçmek için izin vermezler" deyince: "Sen istida (dilekçe) ver. Allahü teâlâ inşâallah nasîb eder" buyurdu. Dilekçelerden, yazışmalardan sonra, Hilmi Efendi Eczâcı mektebi ikinci sınıfına gecti. Abdülhakîm Efendinin emri ile, Paris'te çıkan Le Matin gazetesine abone olup, Fransızcasını ilerletti. Eczâcı mektebini ve sonra Gülhâne hastahânesinde bir senelik stajını hep birincilikle bitirip, ilk önce, üsteğmen olarak askerî tıbbiye mektebine müzâkereci tâyin edildi.
Yeni bir buluşu
Bu arada yine hocasının emriyle Kimyâ Yüksek Mühendisliğini okumaya başladı. Von Mises'den yüksek matematik, Prager'den mekanik, Dember'den fizik, Goss'dan teknik kimyâ okudu. Kimyâ profesörü Arndt'ın yanında çalıştı. Takdîrlerini kazandı. Arndt'ın yanında altı ay travay yapıp, (Phenyl-cyan-nitromethan'ın nitron-esteri) cisminin sentezini yaptı ve formülünü tesbit etti.
Dünyâda ilk olan bu başarılı travayı, fen fakültesi mecmûasında ve Almanya'da çıkan "Zentral Blatt" kimyâ kitâbının 1937 târîh ve 2519 sayısında (H. Hilmi Işık) isminde yazılıdır.
Hüseyin Hilmi Işık, 1936 senesi sonunda 1/1 sayılı Kimyâ Yüksek Mühendisliği diplomasını aldı. O sene Türkiye'de ilk kimyâ yüksek mühendisi olduğu, günlük gazetelerde yazıldı. Bu başarısından dolayı askerî kimyâ sınıfına geçirilerek, Ankara, Mamak'ta zehirli gazlar kimyâgeri yapıldı. Burada on bir sene kalıp, Auer fabrikası genel direktörü Merzbacher ve kimyâ doktoru Goldstein ve optik mütehassısı Neumann ile yıllarca çalıştı. Onlardan Almanca da öğrendi. Harp gazları mütehassısı oldu. Başarılı hizmetler gördü.
Sarf ve nahv mühendisi
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", her fırsatta İstanbul'a giderdi. Bu ziyâretleri güçleşince mektup yazarak gönlünü ferahlatırdı. Abdülhakîm Efendi, cevaben bir mektupta şöyle yazmıştır: "Pekçok sevilen Hilmi ve Sedâd! Sevimli mektûbunuzu aldık. Senâ ve şükre bâis oldu. Avâmil'in tercümesini güzel yapmış. Demek ki, anlamış. Hilmi istifâde eder. Sedâd istifâde eder. Avâmil'in bir şerhi, bir de mu'rebi vardır. Bunları bir vâsıta ile gönderirim. Zâten nahiv itibâriyle kâfî olur. Sonra kimyâ mühendisi olduğunuz gibi, bir de sarf ve nahiv mühendisi olursunuz. Diğer mühendisler çoğaldıkça, kıymetten düşerler. Bu mühendislik haddi zâtında makbûl olduğu gibi, nâdir olmuş, azalmış ve bitmiş olduğundan çok makbûl olur. Demek orada bulunmanız, böyle devlet-i azîmeye nâil olmak için olmuş. Selâmlar ve düâlar ederiz."
Başka bir mektupta, "Hilmi, mektûbunuza müteşekkir oldum. Sıhhatinize şükrettim. Din ve dünyânıza en ziyâde yarayan ve dîn-i islâmda misli telîf edilmiş olmayan Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî kitâbını okuyup bâzısını anlamanın çok ziyâde bir fadl ve ihsân olduğunu bilmelisin!..."
Hüseyin Hilmi Işık, Mamak'ta iken, İmâm-ı Rabbânî'nin ve oğlu Muhammed Masûm'un üçer cild Mektûbât'larının Müstekımzâde tarafından yapılan Türkçe tercümelerini birkaç kere okuyarak, bu altı cild kitâptan, harf sırası ile özet çıkardı. Üç bin sekiz yüz kırk altı madde hâlinde meydâna gelen bu özeti, İstanbul'a gelince Seyyid Abdülhakîm Efendiye okudu. Hepsini, dikkatle dinledi, çok beğendi. Bu bir kitâp olmuş. İsmini "Kıymetsiz Yazılar" koy, buyurdu. Hüseyin Hilmi Işık'ın şaşırdığını görünce, "Anlamadın mı? Bu yazılara kıymet biçilebilir mi?" dedi. (Bu kitap, Hakikat kitabevi tarafından bastırılmıştır)
Evlenmesi
1940 senesinde, Abdülhakîm Efendinin tavassutu ile Karamürsel Kumaş Fabrikası Müdürü Ziya Beyin kızı Nefise Siret Hanım ile evlendi. Belediye kaydını müteakip, nikahı, Hanefî ve Şâfi'î mezheblerine göre Abdülhakîm Efendi kıydı. Düğün yemeğinde Hilmi Işık'ı yanına oturttu. Yatsıdan sonra kendisine duâ etti ve zevcesine teveccüh buyurarak, "Sen benim hem kızım, hem de gelinimsin" dedi. Böylece Hüseyin Işık'ı manevi oğulluğa kabul ettiği anlaşıldı.
Hocasının vefatı
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", 1943 senesi sonbahârında Ankara, Hamamönü'ndeki evinde otururken, Abdülhakîm Efendinin yeğeni Fârûk Beyin oğlu avukat Nevzâd Işık gelip, "Hilmi ağabey! Efendi babam seni istiyor" dedi. Şaşırdı. Efendi hazretlerinin Ankara'da ne işi olabilirdi? Birlikte, Fârûk Beyin Hâcı Bayram'daki evine geldiler. Abdülhakim Efendinin Ankara'da mecburi ikamete tâbi tutulduğunu öğrendi. Yorgunluktan çok zayıf, hâlsiz oturmakta olduğunu gördü. Hilmi Işık, her akşam gelip, koluna girer ve yatak odasına geçirdikten sonra, üstünü örtüp, yüksek sesle "Kul-e'ûzü"leri okuduktan sonra ayrılırdı. Gündüzleri, ziyârete gelenler, karşısındaki sandalyelere otururlar, az sonra giderlerdi. Hilmi Işık'ı her zaman yatağının içine oturtur, hafîfçe bir şeyler söylerdi. Yirmi gün sonra burada vefat etti. Bağlum'da defnedilirken, oğlu Ahmed Mekkî Efendinin emri ile, Hilmi Işık kabre girip, dînî vazifeleri yaptı. Yine Mekki Efendi, "Babam, Hilmi'yi çok severdi. Onun sesini tanır. Telkîni Hilmi okusun!" buyurdu ve bu şerefli vazîfeyi de Hilmi Efendi yerine getirdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", birkaç sene sonra, İstanbul'da yazdırdığı mermer taşı Bağlum'daki kabre koydurdu. Van'da Seyyid Fehîm hazretlerine de mermer taş yazdırdı. İstanbul'da Abdülfettâh Akri ve Muhammed Emîn Tokâdî'nin kabirlerini de tamîr ettirdi. 1971'de Delhi, Diyobend, Serhend ve sonra Karaşi'yi ziyâret etti; Panipüt şehrinde, Senâullah Dehlevî hazretleri ile Mazhar-ı Cân-ı Cânân'ın zevcesinin kabirlerini tamir ettirerek her iki kabrin muhâfazasını temin etti
.Hüseyin Hilmi Işık, ilim güneşi Abdülhakîm Efendinin vefatlarından sonra, mahdûm-i mükerremi, Üsküdar, sonra Kadıköy Müftîsi, fazîletli Seyyid Ahmed Mekkî Efendinin halka-i tedrîsine kabûl buyuruldu. Büyük bir şefkat ve mahâret ile, (fıkh), (tefsîr), (hadîs), ma'kûl ve menkûl, üsûl ve fürû' ilimlerini tâlim buyurup kendisini, 27 Ramazân-ı mübârek 1953 (H.1373) pazar günü icâzet-i mutlaka ile, tedrîse mezun eyledi.
Öğretmenlik hayatı
Hüseyin Hilmi Işık, 1947'de Bursa Askerî Lisesi'nde kimyâ muallimi, sonra öğretim müdürü oldu. Kuleli ve Erzincan askerî liselerinde uzun seneler kimyâ okutarak yüzlerce subaya hocalık yaptı. 1960'da emekli olduktan sonra, Vefâ Lisesi'nde, Fatih imâm hatîp okulunda, Cağaloğlu ve Bakırköy sanat enstitülerinde matematik ve kimyâ hocalığı yapıp çok sayıda îmânlı genç yetiştirdi.
1962 senesinde Yeşilköy'de Merkez Eczâhânesi'ni satın aldı. Sâhip ve mesûl müdürü olarak, uzun seneler halkın sıhhatine hizmet etti.
"Seâdet-i Ebediyye" yi yazması
HüseyinHilmi Işık "rahmetullahi aleyh", 1956 senesinde "Seâdet-i Ebediyye" kitâbını neşretti. Seâdet-i Ebediyye kitâbını okuyanların teşvîki ile, ikinci kısmını da hazırladı. Bu da, 1957'de bastırıldı. Bu iki kitâp, temiz gençlikte, İslâmiyete karşı, öyle bir alâka ve câzibe uyandırdı ki, suâl yağmuru altında kaldı. Bu çeşitli soruları cevâplandırmak için, mûteber kitâplardan tercüme ederek yaptığı açıklamalar ve ilâvelerle, üçüncü kısmını da 1960'da bastırdı. Bu üç kitâbı, 1963'de bir araya getirip, "Tam İlmihâl" adını verdi. Devâmlı suâller sebebi ile, kitâbının her baskısına yeni ilâveler yaparak 1248 sayfalık eşsiz bir eser meydana getirdi. Eserin İngilizceye tercümesi yapıldı, "Endless Bliss" ismi verildi ve Hakîkat Kitâbevi tarafından beş cild olarak bastırıldı.
İlmi faaliyetleri
Hüseyin Hilmi Işık, 1966 senesinde İstanbul'da Işık Kitâbevi'ni, sonra da Hakîkat Kitâbevi'ni açtı. 1976 yılında, İhlâs Vakfı'nı kurdu. Türkçe, Almanca, Fransızca, İngilizce ve ofset ile hazırladığı Arabî, Fârisî yüzden fazla kitâbı dünyânın her tarafına yaydı. Bütün bu hizmetlerin, Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretlerinin tasarrufları ve himmetleri ile ve İslâm âlimlerine olan aşırı sevgi ve saygısının bereketi ile olduğunu söylerdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", Seyyid Abdülhakîm Efendinin sohbetindeki, sözlerindeki lezzeti, başka hiçbir yerde duyamadığını söyler, "şimdi en zevkli anlarım, o tatlı günleri hâtırladığım zamanlardır" derdi. "O zamanları hâtırladıkça, hasretinden, firâk ateşinden burnumun kemikleri sızlıyor" der, şu beyti sık sık okurdu:
(Sevdiklerimden ayrı kaldığım için, göğsümde, rûhum kan ağlıyor,
Birlikte oturduklarımın ayrılığı, kemiklerimin iliğini yakıyor!)
Hüseyin Hilmi Işık, her sohbetinde İslâm âlimlerinin kitâblarından okur, İmâm-ı Rabbânî'nin ve Abdülhakîm-i Arvâsî'nin sözlerini aktarırken, gözleri yaşarırdı. "Kelâm-ı kibâr, kibâr-ı kelâmest" derdi. "Büyüklerin sözü, sözlerin büyüğüdür" demektir.
.
Vefatı
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" 26 Ekim 2001 (H. 9 Şabân 1422)'de vefât etti. Eyüp Camiinde kılınan cenaze namazına binlerce insan katıldı. Eyüp Sultan'da toprağa verildi.
Hüseyin Hilmi Işık'ın, bir kızı, bir oğlu olup, oğlu Abdülhakim Bey babasından yedi ay önce Hakk'ın rahmetine kavuştu. Damadı İhlas Holding'in sahibi Enver Ören, torunu A. Mücahid Ören'dir. Bir torunu da Abdülhakim Bey'in oğlu Ferruh Işık Bey'dir.
Hüseyin Hilmi Işık'ın zevcesi Nefise Sîret Hanım, 28 Şubat 2009 tarihinde İstabul'da vefat ederek, zevcinin yanına defnolundu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", hayatı boyunca insanlarla iyi geçinmeyi, güzel ahlâk sahibi olmayı tavsiye etti. Fitne çıkarmaktan her zaman çok sakındı ve sevenlerine de bu hususta hep ikazda bulundu. Güler yüzlü olmayı, güzel ve temiz giyinmeyi tavsiye etti. Bu zamanda İslamiyete hizmetin bu şekilde yapılacağını söylerdi. Politikaya asla karışmadı. Siyaset adamları ile görüşmekten kaçındı. Yetiştirdiği binlerce öğrencisi ülkeye hep faydalı hizmetlerde bulunmuşlardır. "Ehl-i Sünnet o kimsedir ki, bir yerde bir saat kalsa, orada hayırlı bir iz bırakır" derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" son derece vefakâr idi. Ecdadımıza büyük hürmeti vardı. İslam âlimleri ve Osmanlılara, vefa borcu olduğuna inanır ve onları büyük bir muhabbetle severdi. "Osmanlılar olmasaydı, biz şimdi Müslüman ve Ehli sünnet olamazdık" derdi. Hocası Seyyid Abdülhakim Efendinin talebeleri ve aile efradına hürmet ve ihsanlarda bulunmayı bir vefa vecibesi addederdi. Seyyidlere büyük hürmeti vardı. Ömrü boyunca, onlara hizmet etmeyi, onların sıkıntılarını gidermeyi maddî ve manevî destek vermeyi kendine önemli bir vazife bildi.
"En büyük keramet istikamet üzere olmaktır" buyururdu. Namazı ve diğer ibadetleri birinci vazife olarak görür, altını çize çize "Namaza mani olan işte hayır yoktur", derdi.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh" dine zararı olmayan şeylere üzülmezdi. Çocukların yaramazlıklarını tabii görürdü. Ama onlara dinlerini öğretmekte gevşek davranılmasını hoş görmezdi. Şahsî malı, serveti yoktu. Çok çalışkandı. Nesi varsa, kitaplara ve kitapların dünyaya yayılmasına harcadı.
Hakikî bir tevazuya sahip idi. Kendisini asla başkalarından üstün görmez, sevenlerine "Benim günahım hepinizden çoktur, çünkü ben hepinizden daha yaşlıyım" derdi. Evine gelen misafirlere lâyıkıyla hizmet ederdi. Evinin alış verişini bizzat yapar, odununu ve kömürünü kendi alır, fatura ve vergilerini kendisi yatırırdı.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", ailesinden Osmanlı terbiyesi, Seyyid Abdülhakîm Efendiden de tasavvuf edebi almış idi. Kendisinden büyüklerin yanında konuşmaz, kimse ile münâkaşa etmez, edebi gözetir, ekseriyâ iki dizi üzerine oturur, bağdaş kurmayı bile edeb dışı görürdü. Bursa'da eski müderrislerden Ali Haydar Efendiyi ziyaretinde saatlerce iki dizi üzerinde oturunca, Ali Haydar Efendi talebelerine, "Hilmi Beyden edeb öğrenin edeb!" demişti.
Güzel ahlakı
Hüseyin Hilmi Işık, çok nazik ve kibardı. Mamak Maske fabrikasında vazife yaparken, orada Cemal adında bir genç çalışıyordu. Babası Diyanette heyet-i müşavere azası Konyalı Eyüb Necati Perhiz idi. Genç evde de efendimli konuşmaya ve ibadetlerini yapmaya başlayınca babası bu değişikliğin sebebini sordu. Bizim bir kumandanımız var, çok kibar birisidir. Efendimsiz konuşmaya alışırım da onun yanında da öyle konuşurum diye korkuyorum dedi. Babası şaşırdı. Oğlu ile, Hüseyin Hilmi Efendiye, kendisini ziyaret edip teşekkür etmek üzere haber gönderdi. Hilmi Efendi "babanız yaşlıdır. Buraya gelmesi de uygun olmaz, biz ona gidelim" dedi; ve ziyaret etti.
Seâdet-i Ebediyye kitabını ilk çıkardığı sıralar, subaylara, senede bir kaç defa çift maaş verirlerdi. Çift maaşın tekini biriktirip, bu kitabı çıkarmak için harcardı.
Hüseyin Hilmi Işık'ın "rahmetullahi aleyh", sabır ve tahammülleri çok idi. İnsanlardan, bir eziyet, sıkıntı gelse katlanır, mukabele etmezdi. Yerine göre pamuktan yumuşak, ama küfre, bid'atlere ve günâha karşı da çelik gibi sert idi. Dinimizin öngördüğü derecede cesûr idi. Kitaplarında doğruyu yazmaktan kaçınmaz, "Korkulacak yalnız Allahü teâlâdır" der, ama fitne çıkmamasına da çok dikkat ederdi. Devletin kanunlarına uymada çok titiz davranırdı. Müslüman dine uyar, günah işlemez; kanunlara uyar, suç işlemez derdi. Sık sık "Vatan sevgisi imandandır" hadis-i şerîfini okurdu.
Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi aleyh", maddî ve mânevî, dünyevî ve uhrevî ve bilhassa fen, tıb ve eczacılık ilimlerinde zamanın ileri gelenlerinden olduğu için, gerçek bir âlim idi. Her sözü ilme, fenne ve tecrübeye dayanan ve bu bilgilerini ve tecrübelerini dinin temel ve asıl miyarları ile karşılaştırıp, tartarak, söylediğinden, hikmet konuşan, yâni her sözünde dünyevi veya uhrevî faydalar bulunan, belki eşi bir daha çok zor bulunabilecek olan bir zât idi.
Anadolu’ya Maya Çalanlardan Âlim Hüseyin Hilmi Işık Hazretleri’nin Vefâtı (26 Ekim 2001)
26 Ekim 2024
A
Halit Kanak İletişim:
“En büyük kerâmet istikâmet üzere olmaktır” sözleriyle kalplere ışık tutan Hüseyin Hilmi rahmetullahi aleyh; 8 Mart 1911 tarihinde, Rebiülevvel Ayının 7. günü olan çarşamba sabâhı, İstanbul Eyüpsultân’da, Düğmeciler Mahallesi (Eski Servi Mahallesi) Şifâ Yokuşu’nun Vezîrtekke Sokağı ile birleştiği yerde, büyük ayna taşında yelpaze motifi olan çeşmenin tam karşısındaki 1 no’lu evde dünyaya teşrif ettiklerinde Osmanlı Türk Devleti tahtında Sûltân Mehmed Reşad oturuyordu.
Babası; Sofya, Plevne, Tırnova üçgeni arasındaki Lofça’ya 22 km. mesafedeki Tepova köyünden Said Bey’dir. Dedesi İbrâhîm Edendi iyi bir pehlivandır. Babası Sa’îd Efendi, dedesi İbrahim Pehlivan’la birlikte 93 harbinde 3 Eylül 1877 tarihinde Rus işgâline uğrayan Lofça’dan İstanbul’a hicret ettiklerinde Tuna Vilâyeti Salnâmesinde yazıldığına göre Lofça’da 1660 hânesi Müslümanlara ait olmak üzere 2205 ev, 20 cami, 603 dükkan, 2 hamam, 3 tane de kilise bulunmaktaydı.
Babası Said Efendi 1929 yılında Eyüpsultân’da vefât etmiş, cenâze namazına o dönem Askeri Lise son sınıfında çok başarılı bir öğrenci olan Hüseyin Hilmi’nin sınıf arkadaşlarının yanı sıra öğretmenleri ve öğretmenlerinin teşvik ettiği neredeyse bütün okul cenâzeye iştirak etmişlerdi. Babası Said Edendi, dedesi İbrâhim Bey’in medfun bulunduğu Eyüpsultân Kabristanına defnedildi.
Annesi Âişe hanım ise baba tarafından akraba oluyordu. Annesinin babası Hüseyin Ağa da, Lofça’lıydı. Hüseyin Ağa; Hüseyin Hilmi Bey’in babasının babası İbrâhim pehlivanın birâderinin kızı Fâtıma Hanım’la evlenmiş Annesi Âişe hanım ile Balkan Savaşlarında şehit düşecek olan dayısı Kâmil Bey de bu evlilikten dünyaya gelmişlerdi.
Abisi Mustafâ Efendi, astsubay okulunda öğretmen iken, Şifâ yokuşundaki babaevinde hastalanarak vefât etmiş, diğer kardeşi İbrâhîm deniz astsubaylığından ayrılarak polis olmuş, ancak görev yeri Karaköy’de kazâ kurşunuyla şehit olmuştu. 1997 yılında vefât eden küçük kardeşi Mehmed Sedâd Efendi ise Türkiye gazetesinde yazardı. Kız kardeşleri Zehrâ, Fâika ve Nazîme hanımlar evlenmemiş, İstanbulda vefât etmişlerdir. Hüseyn Hilmî Işık rahmetullahi aleyh’in Câfer, Mustafa ve Halil adlarında vefât etmiş üç de amcaları vardır. İki teyzesinin isimleri ise Cemîle ve Fevziye Hanımlardır.
Türk Din Adamı, asker, kimyager. Yazdığı dinî kitaplarıyla tanınmış ünlü âlim ve mutasavvıflardan, hemen hemen her evde ve camide bulunan, her biri kendi dillerince basılarak bütün İslâm Coğrafyasının her köşesine yayılmış “Seâdet-i Ebediyye” adlı eserin müellifi, müsteâr ismi Muhammed Sıddık Gümüş olan Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh, bütün çocukluk dönemini Eyüpsultân’da geçirmiştir.
Hüseyn Hilmî Efendi beş yaşına geldiklerinde, belediyede kantar memuru olarak çalışan babası Said Efendi onu Eyüpsultân Câmi’inin yanında doğu tarafında hâlen ayakta olan Mihri Şâh Sûltân Sıbyan Mektebine yazdırır. Burada iki senede Kur’ân-ı Kerîm’i hatmeder. Yedi yaşına basan Hüseyin Hilmi’yi bu kez de babası, o sene yazında vefât eden Sultân Reşâd Hân’ın türbesinin yanında bulunan, Sûltân Reşâd’ın Mimar Kemalettin’e yaptırdığı ve 1911-12 öğrenim yılında hizmete açılan Reşâdiyye Nümûne İlk Mektebi’ne 1918 yılında yazdırır.
Reşâdiyye Nümûne Mektebi’nin parmakla gösterilen bir okul olmasında emekleri en çok geçen müdür Mekki Bey ile muâvini Fikri Bey’dir. 6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’te Heybeliada Mekteb-i Fünûn-ı Bahriyye-i Şahâne’ye (Deniz Lisesi) gitmeden önce Reşâdiye Numûne mektebinden mezun olmuştur. (Sonradan Eyüp Lisesi olacak bu okuldan diploma alanlardan birisi de, Fatih’te bulunan İstanbul İmam Hatip Lisesini bitirdikten sonra fark dersleri vererek Eyüp Lisesi mezûnu olan Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’dır.)
O dönemler sıkıntılı dönemlerdir. Birinci dünya savaşı devam etmektedir. Hüseyin Hilmi Efendi okula devam ederken İstanbul işgâle uğrar, Fransızlar Rami Kışlası’nda, İngilizler Halıcıoğlu’nda Kumbarahane (Humbara) Kışlasında karargâh kurmuştur. Fakat bütün bunlara rağmen işgâl kuvvetlerinin silahları gölgesinde eğitimine devam eder.
1924 yılında birincilikle mezûn olduğu ilk mektepte öğretmenleri Ömer Lütfü Bey, Mürteza Bey, Tahsin Bey, Hüsnü Bey’lerin hatta hademeler Süleyman, Mustafa ve Hadi Efendilerin üzerlerinde emekleri büyüktür.
Hüseyn Hilmî Efendi, 1924 senesinde ilk mektebi birincilikle bitirdi. Zâten her dersten aldığı altın yaldızlı mükâfâtlarda bunun habercisi idi. Okul bittiğinde Cumhuriyet de ilân edilmişti. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilânından 97 gün önce Lozan Anlaşması imzalanmış, yine cumhuriyetin ilânından 23 gün öncede başta İngilizler olmak üzere işgâl kuvvetleri İstanbul’u boşaltmışlardı.
Bunun üzerine İstanbul rahat bir nefes almış, bu vesileyle Halıcıoğlu Askeri Lisesi’de Konya’dan İstanbul’a taşınmıştı. Hüseyin Hilmi Efendi bu fırsatı kaçırmadı. Konya’dan İstanbul’a taşınan Halıcıoğlu Askerî Lisesi’nin sınavlarına girdi. Sınavı yine birinci sırada kazandığı için okulun orta kısmının 2. sınıfından başlattılar. Her sene aldığı takdirnâmelerle önce orta kısmı, ardından lise kısmını 1929 yılında yine birincilikle bitirdi.
Fakat Askeri Lise son sınıfına başladığı günlerde askeri okullarda Kur’an-ı Kerim okuma, namaz ve oruç yasaklanmıştı. O sene yaz tatili dönüşü okul açıldıktan birkaç ay sonra bunun etkisi çabuk hissedildi. Daha dün kendisiyle birlikte namaz kılan hocalar ve arkadaşları bir bir namazı terk etmişlerdi. Yetmemiş özellikle yeni atanan öğretmenler dine ve dindarlara saldırmaya başlamıştı. Yalanlarla, iftirâlarla dinsizliği, ecdâd düşmanlığını aşılıyorlardı.
Jeoloji öğretmeni Âdem Nezîhi (Jeoloji, dünyanın doğuşuna sebep olan süreçlerin doğasını, dünyanın kökenini, yapısını, bileşimini ve tarihini anlatan bilim), fizik öğretmeni Sabri, felsefe öğretmeni Cemil Senâ ve târîh öğretmeni Bağdadlı Binbaşı Gâlib Beyler zararlı telkînlerinde çok aşırıya kaçıyorlardı. Sınıf arkadaşları arasında bu yüzden namâz kılan kalmamıştı. O, bu hocaların derslerine dahâ çok çalışıyor, sınavlarda tam not ve takdîr alıyordu.
Hüseyin Hilmi, 1929 yılı şubat tatilinde başladığı Ramazan Ayı orucuna okulda da devam etti. Namazlarını da hiç aksatmıyordu. 8 Mart 1929 Kadir Gecesi idi. Hüseyin Hilmi o gece yatakhanesinin penceresinden Haliç’in sularına vuran Eyüpsultân ışıklarına bakarak hem bu geceyi idrak edemediği için, hem de imân ve amel noktasında yalnız kaldığı için ağlıyordu. Ve içinden şöyle duâ etmeye başladı: “Yarabbi sana inanıyorum, seni ve peygamberlerini seviyorum. Dinî bilgileri hakkıyla öğrenmek istiyorum. Beni din düşmanlarına aldanmaktan koru...”
Okulu birincilikle bitirip bu başarısından dolayı Askerî Tıbbiye Mektebine seçildi. Askeri öğrenci olarak kaydını yaptırdı. Fakülte ve yüksekokullarda okuyan askeri öğrenciler üniformalarıyla derslere katılırlar ve disiplinlerini hiç bozmazlardı. Orada okula devam ederken Bâyezid Camii’ne sık sık uğrayarak namazlarını edâ ediyordu.
Hüseyin Hilmi Efendi’nin kendi ifâdesiyle, o Kadir Gecesinde yaptığı samimi duâsı kabûl olmuş, Cenâb-ı Allah celle celâlühü bir öğle namazında Bâyezid Camii’nde daha önce rüyasında gösterdiği büyük âlim ve Allah Dostu Seyyid Abdülhakim Arvâsi Hazretleri ile karşılaştırmış, daha sonra da hiç ayırmamıştı…
Hüseyin Hilmi Efendi, tıbbiye mektebinde ikinci sınıfa birincilikle geçtiğinde Abdülhakîm Arvâsi Hazretleri, “Sen doktor olma. Eczâcılığa naklini yaptır çok iyi olur” buyurdu. Hilmi Efendi, “Ben sınıfın birincisiyim. Eczâcılığa geçmek için izin vermezler” deyince: “Sen dilekçeni ver. Allah-ü Teâlâ inşâallah nasîb eder” buyurdu. Bu müracaattan sonra, Hilmi Efendi Eczâcı mektebi ikinci sınıfına geçti.
Gerçi Seyyid Abdülhakim Arvâsi Hazretleri ile Hüseyin Hilmi Efendi Eyüpsultân’da henüz ilkokula başladığı yıllarda aynı tarihlerde bulunmuşlar, aynı havayı soludukları halde hikmet gereği karşılaş(tırıl)mamışlardı. Şöyle ki; Ârvâsî Hazretleri 1918 Nisanında, Ermenilerin vahşetinden dolayı Van’dan hicret ederek önce Musul’da bir Türkmen Beyinin Konağı’nda bir müddet misafir kalmış, sonra birkaç şehre uğradıktan sonra İstanbul’a gelmişti.
İstanbul›da âilesi ile birlikte Eyüpsultân›da bulunan Yazılı Medreseye yerleştirildiler. Bu arada Hüseyin Hilmi Bey, 1918 yılında ilk mektebe başladığında babası yaz aylarında “Kalenderhâne Tekkesi” gibi, Ebussûd Efendi’nin yaptırdığı “Yazılı Medrese” gibi dinî kurumlara gönderiyor, Hüseyin Hilmi’nin en iyi şekilde yetişmesi için çok gayret gösteriyordu.
(Bu birkaç aylık yaz dönemi fırsatında dinî bilgilerini öğrenmek için Abdülhakim Arvâsi Hazretlerinin kaldığı ve geçici öğretmenlik yaptığı Yazılı Medrese’ye devam ettiği sırada Allah-û Âlem henüz çok genç olan Hüseyin Hilmi Efendi burada kendilerinden ders almış olabilir.)
Seyyid Abdülhakim Arvâsi Hazretleri Yazılı Medrese’de bir müddet kaldıktan sonra kendisine Sûltân Vahidettin tarafından Kaşgâri Tekkesinin şeyhliği, imâmeti ve hitâbeti verildi. Aynı zamanda Süleymâniye Medresesi’ne Tasavvuf Müderrisi (Profesör) olarak atandı. Bu görevi tekke ve zaviyelerin kapatılmasına kadar devam ettirdi.
Hüseyin Hilmi Efendi ise; dinî bilgilerde derin âlim, tesavvuf ma’rifetlerinde kâmil-i mükemmil olan, kerâmetler sâhibi seyyid Abdülhakîm Efendi’den “rahmetullahi aleyh” ilk buluştuğu Bâyezid Camii’nde 1929 dan itibâren 1943 senesine kadar o büyük zâttan ders almış, onun tarafından özel olarak yetiştirilerek büyük bir din âlimi olmuştur.
Bunu kendi kaleminden okuyalım; “Eczacı Mektebinde talebe iken bana acıyarak sarf, nahv, mantık, fıkıh öğretti. Çok kitap okuttu. Günlük Fransızca Le Matin Gazetesine abone ettirdi. Ayrıca Arapça ve Farsça öğretti. Emâli Kasidesini ve Hâlid-i Bağdâdî Divân-ı’nın bir kısmını ezberletti. Sohbetleri o kadar faydalı idi ki, çoğu zaman sabahtan gece yarısına kadar yanından ayrılmazdım…”
Hüseyin Hilmi Efendi’ye bu da yetmemiş; İlim güneşi Seyyid Abdülhakîm Arvâsi Hazretlerinin vefâtları üzerine büyük âlim olan oğlu Seyyid Ahmed Mekki Efendi’den ilim tahsiline devam etmişler. Bu durumu da şöyle özetlemişlerdi; “Üsküdar, sonra Kadıköyü Müftüsü, fazîletli Seyyid Ahmed Mekkî Efendinin halka-i tedrîsine kabûl buyuruldum. Büyük bir şefkat ve mehâret ile fıkh, tefsîr, hadîs, ma’kûl ve menkûl, üsûl ve fürû’ ilmlerini ta’lîm buyurup beni, 27 Ramezân-ı mubârek 1373 [m. 1953] pazar günü icâzet-i mutlaka ile tedrîse me’zûn eyledi.”
Diğer taraftan zâhiri ilimlerde de çok başarılı olmuştur. 1932 yılında eczacılığı teğmen rütbesiyle bitirdikten sonra, ayrıca 1936 senesi sonunda ikinci fakültesini de bitirerek Türkiye’nin ilk kimya yüksek mühendisi olmuş ve Ankara Mamak’ta zehirli gazlar kimyagerliğine getirilmişti. Bu görevde iken annesi burada vefât etmiş ve Bağlum Kabristanına defnedilmişti. 1934 yılında soyadı kânûnu çıktığında “Işık” soyadını almış, Teğmenliğinden albaylığa kadar Türk Ordusunda zehrli gazlar mütehassıslığı ve Türkiye’nin ilk kimya yüksek mühendisi olarak kimyâ öğretmenliği yapan Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh özellikle Kuleli Askeri Lisesinden çok subay yetiştirmiştir. İstanbul Üniversitesinde çalışarak, (Phenyl-ciyan-nitrometan) cisminin sentezini yapmış ve formülünü bularak 1937 yılında dünya literatürüne girmiştir.
Günlerden bir gün Abdülhakim Arvasi hazretleri en çok sevdiği talebesi, Hüseyin Hilmi Efendiyi, pek çok sevdiği ve yanından hiç ayırmadığı bağlılarından Karamürsel kumaş fabrikası müdürü Ziya Bey›in kızı Sîret Hanımefendi İle «Bundan böyle sen benim hem kızım, hem gelinimsin» buyurarak 1940 yılında yüzüklerini takmak ve nikâhlarını bizzat kıymak sûretiyle evlendirmiş ve bu evlilikten dünyaya teşrif eden ve 25 Mart 2001 yılında vefât eden oğluna Hocasına hürmeten Abdülhakim ismini koymuşlar. İhlas Holding kurucusu Enver Ören’le bizzat evlendirdiği kızlarının ismi ise Ayşe Dilvin Hanımefendidir.
Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh Efendinin muhterem eşleri Sîret Anne’nin anlattığı iki hatıra kendisine Allah Dostlarının ne kadar kıymet verdiklerinin bir ifâdesidir. Birincisi; “Çamlıca’daydık, ben beş-altı yaşlarımdaydım, oynuyordum. Büyüklerin hepsi orada idi. Efendi hazretleri bir sandalyede oturmuş, bana bakıyordu.. Bir müddet baktıktan sonra cebinden küçük bir defter çıkardı, oraya bir beyt yazdı. Beni çağırdı, al Sîret bunu sakla buyurdular. Ben bilmediğim için, götürdüm babama verdim. Babam Ziya Bey baktı, maşaallah dedi. Aman kızım, bu çok kıymetli, şimdi ben saklayayım, sonra sen saklarsın dedi. Hâlâ saklı, duruyor”. Allah şefaatlerine nail eylesin… Efendi Hazretleri rahmetullahi aleyh oraya yazmış ki; Nefise-i Sîret, Hasene-i sûret Rü’yet-i Âliyyeyle müşerref olan zevât-ı Kirâm bahtiyardır.” Yâni, kim onun mübârek yüzünü görürse, o sıradan insan değildir. O zevât-ı kirâmdır, büyük insandır. Ve bahtiyardır.
İkincisi; Abdülhakim Arvâsi Hazretleri yine bir gün buyurmuşlar ki; “Ey Sîret, ben sana insan diyemem, ben sana hûri diyemem, ben sana melek diyemem, ben sana peri diyemem. Sen hem insansın, hem hûrisin, hem perisin, hem meleksin. Ey Sîret”…
Hüseyin Hilmi Işık’ın eşi Nefise Siret Işık Hanımefendi 28 Şubat 2009 tarihinde dünyalarını değiştirdiler. Ve eşi Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh’in yanına defnedildiler. Kendileri için kullanılan tâbir; “Zevcetü’l Sûltân, binti Sûltân, Ümmü Sûltân.” Yâni; Sûltân’ın Hanımı, Sûltân’ın kızı, Sûltân’ın annesi. Allah-û Teâlâ makamlarını âli eylesin inşaallah.
Arapça, Farsça, Fransızca ve Almanca bilen, emekli kıdemli Albay Hüseyin Hilmi Işık rahmetullahi aleyh gün geldi, vakit tamam oldu ve 26 Ekim 2001 tarihinde mübârek üç aylar içerisinde Şaban Ayı’nın Sekizinde Cuma günü dünyasını değişti. Sevenlerinin yoğun katılımıyla Eyüpsultan Mezarlığı’ndaki Kaşgari Dergahı yanında defnedildi. Bir torunu oğlu Abdülhakim’den olma Ferruh Işık, diğer torunu ise kızı Ayşe Dilvin Hanımdan olma İhlas Holding Yön. Krl. Bşk. Ahmed Mücahit Ören’dir.
A. Mücahit Ören’in de arkadaşı olan kıymetli kardeşimiz Tarık Yükler ile zaman zaman vakit geçirdiği Yeşilköy’deki Eczanesi’nin önünden geçerken kendisini görmüş, Tarık kardeşimize içeri girip ziyaret edelim teklifime rahatsız etmeyelim cevabı verince uğramadan geçmiştik. Hem Türkiye, hem de İslâm coğrafyasında Ehl-i Sünnet itikadını yaşatmak için yaptığı gayretler takdire şâyândır. Rahmetle anıyoruz Rabbim şefaatlerine nâil eylesin…
.HİCRİ ON BEŞİNCİ ASRI AYDINLATAN IŞIK
SİLSİLE-İ ALİYYE'NİN, EN BÜYÜK İSLÂM ÂLİMLERİ'NİN VE EN ÜSTÜN EVLİYÂ'NIN OTUZ ALTINCI(36.) ANA HALKASI
Son devir İslam âlimi, evliya ve fen adamı. Müsteâr ismi “Sıddîk Gümüş”tür. Bazı kitablarında bu ismi kullanmıştır.
Din bilgilerinde derin alim ve tasavvuf marifetlerinde kamil ve mükemmil olan kerâmetler, harikalar sahibi, Seyyid Abdülhakim efendinin yetiştirdiği selahiyyetli bir din adamıdır.
1929 dan 1943 senesine kadar o büyük zatdan ders almış Arabi ve Farisi tercümeler yaparak gençliğe hizmet için çalışmıştır.
Hüseyin Hilmi Işık efendi, maddî ve mânevî, dünyevî ve uhrevî ve bilhassa fen, tıp ve eczacılık ilimlerinde zamanın ileri gelenlerinden olduğu için, gerçek bir âlim idi. Her sözü ilme, fenne ve tecrübeye dayanan ve bu bilgilerini ve tecrübelerini dinin temel ve asıl miyarları ile karşılaştırıp, tartarak, söylediğinden, hikmet konuşan, yâni her sözünde dünyevi veya uhrevî faydalar bulunan, belki eşi bir daha çok zor bulunabilecek olan bir zât idi.
Binüçyüzyirmidokuz [1329] hicrî yılına rastlıyan bindokuzyüzonbir [1911] senesinde Mart ayının sekizinci günü, güzel bir behâr sabâhı, İstanbulda, Eyyüb sultânda, Servi mahallesi, Vezîrtekke sokağı, Şifâ yokuşunda [1] numaralı evde tevellüd etdi. Babası Saîd efendi ve dedesi İbrâhîm pehlivan, Plevnenin Lofca kasabası, Tepova köyünden, annesi Âişe hanım ve annesinin babası Hüseyin ağa da, Lofca kasabasından idiler. Sâid efendi, doksanüç [hicrî 1295] Rus harbinde muhâcir olarak İstanbula gelmiş, Vezirtekkesinde yerleşip evlenmişdi. Harb ve Muhâcirlik sıkıntıları sebebi ile, hiçbir mektebe gidememiş, belediyyede kantar me'mûru olmuş, kırk seneden fazla bu vazîfeyi yapmışdı. İstanbulun büyük câmilerinde, meşhûr hocaların derslerine aralıksız devâm ederek din bilgilerinde çok derinleşmişdi. Vazîfesi îcâbı matematiğin dört işlemini zihn ile yapmakda o kadar mâhir olmuşdu ki, görenler şaşardı. Vezîr Tekkeyi Safranbolulu Muhammed İzzet pâşa, 1210 [m. 1795] de sadr-ı a’zam olunca, Nakşibendî meşâyıhı için yapdırdı.
Hüseyin Hilmi Efendi beş yaşında, Eyyüb Câmii ile Bostan iskelesi arasındaki Mihri Şâh Sultân ilk mektebine başladı. Burada Kur’ânı kerîm’i hatmetti. 1924 senesinde aynı yerdeki Reşadiye Numune Mektebi'ni birincilikle bitirdi. O sene, Konya’dan İstanbul’a getirilmiş olan, Halıcıoğlu Askerî Lisesi giriş imtihânlarını pekiyi derece ile kazandığı gibi ikinci sınıfa da birincilikle geçti. Her sene takdîrler alarak 1929’da askerî liseyi birincilikle bitirdi ve askerî tıbbiyye mektebine seçildi.
Derslerindeki çalışkanlığı ve üstün istidadı hocalarının dikkatini çekiyordu. Lisede iken geometri hocası, her dersi verince Hüseyin Hilmi Efendiye tekrâr ettirirdi. Arkadaşları, “Sen anlatınca dahâ iyi anlıyoruz” derlerdi.
Tam İlmihal Seadet-i Ebediyye kitabının önsözünde buyuruyor ki:
"İlk tahsîlimi, baba yerim olan İstanbulda, Eyyûb sultânda, Reşâdiyye nümûne mektebinde yapdım. Evimden ve ilk mektebden din terbiyesi, din bilgisi aldım. Halıcıoğlu Askerî lisesi Orta ve Lise kısmında okurken, mekteblerden Kur'ân-ı kerîm ve din dersleri kaldırıldı. Allahü teâlânın, sevgili Peygamberimizin ve islâm âlimlerinin ismleri söylenmez oldu. Hiçbir hocamız din bilgisi vermiyordu. Onları yüksek, olgun tanıyor, çok saygılı olmak istiyordum. Fekat, mukaddesâtıma saldıranları görünce, hayâl kırıklığına uğradım. Îmân ile küfr arasında bocaladım. Küçük aklımla düşünerek, müslimânlık olarak öğrendiğim bütün bilgilerimi inceliyordum. Hepsinin fâideli, iyi, kıymetli olduğunu görüyor, bunları fedâ edemiyordum. Altı sene, bu iki te'sîr altında sarsıldım. Birkaç sene önce, berâber oruc tutduğumuz, nemâz kıldığımız arkadaşlarım, öğretmenlerin ve gazetelerin iftirâlarına aldanarak, ibâdetden vazgeçdiler. Yalnız kalmak, beni dahâ da üzdü. Acabâ haksızmıyım, yanlış yoldamıyım diyordum. (m. 1929) senesinde, lise son sınıfda, onsekiz yaşında idim. Kadr gecesi, mektebde yatmışdık. Uyuyamadım. Şaşkın olarak, yatağımdan fırladım. Düşüncelerimde, îmânda yalnız kalmışdım. Sıkılıyordum, bunalıyordum. Bağçeye çıkdım. Gökyüzü yıldızlarla dolu idi. Eyyûb sultânın, ya'nî Hâlid bin Zeydin türbesine karşı, Halîcin ışıklı dalgaları, sanki bana, üzülme, sen haklısın diyorlardı. Hıçkırarak ağladım. (Yâ Rabbî! Sana inanıyorum. Seni ve Peygamberlerini seviyorum. İslâm bilgilerini öğrenmek istiyorum. Beni, din düşmanlarına aldanmakdan koru!) diye yalvardım. Allahü teâlâ, bu ma'sûm ve hâlis düâmı kabûl buyurdu. Kerâmetler, hârikalar hazînesi, ilm deryâsı Abdülhakîm efendi hazretleri, önce rü'yâda, sonra câmi'de karşıma çıkdı. Beni, cezb etdi. Eczâcı mektebinde talebe iken, Bâyezîd câmi'i şerîfinde va'zlarına, sonra evine gitdim. Bana acıdı. Sarf, nahv, mantık, fıkh öğretdi. Çok kitâb okutdu. Fransızca Maten gazetesine de abone etdirdi. Arabî ve fârisî öğretdi. (Emâlî kasîdesi)ni, (Hâlid-i Bağdâdî dîvânı)nın bir kısmını ezberletdi. Sohbetleri o kadar tatlı, o kadar fâideli idi ki, çok def'a, sabâhdan gece yarısına kadar yanından ayrılmazdım. Şimdi, o sohbetleri hâtırladığım ânlar, hayâtımın en zevkli dakîkaları olmakdadır.
(m. 1936)ya kadar askerî tıbbiyye mektebinde müzâkereci iken, hem kimyâ yüksek mühendisliğine devâm etdim, hem de o islâm âliminin va'zlarından, sohbetinden ilm ve zevk topladım. Kalbimdeki küfr pislikleri temizlendi. İslâmiyyetin dünyâ ve âhıret se'âdeti için, biricik kaynak olduğunu anladım. Önceleri, büyük sandığım kimseleri, islâm âlimlerinin büyüklükleri yanında, çocuk gibi gördüm. Onların ilm diye söyledikleri ba'zı şeylerin, ilmden, fenden çok uzak, alçakça düzülmüş plânlar, iftirâlar olduğunu anladım. (m. 1936) dan sonra, Ankarada, Mamak kimyâhânesinde vazîfeli iken, almanca öğrenmemi ve İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin "kuddise sirruh" (Mektûbât)ını devâmlı okumamı söyledi. Her fırsatda İstanbula gelip, ma'rifetler deryâsından inci, mercân topladım. O ilm güneşinin üfûlünden sonra, mahdûm-i mükerremi, Üsküdar, sonra Kadıköyü müftîsi, fazîletli seyyid Ahmed Mekkî efendinin halka-i tedrîsine kabûl buyuruldum. Büyük bir şefkat ve mehâret ile, (fıkh), (tefsîr), (hadîs), ma'kûl ve menkûl, üsûl ve fürû' ilmlerini ta'lîm buyurup beni, 27 Ramezân-ı mubârek 1373 [m. 1953] Pazar günü icâzet-i mutlaka ile, tedrîse me'zûn eyledi.
(m. 1947) den sonra, öğretmenlik hayâtımda, engin denizden bir damla gibi olan bilgilerimi, gençlerin temiz rûhlarına, onların gonca gibi açılmakda olan körpe dimâglarına akıtmak için çırpındım. İçimde yanan îmân ışığından, onların saf kalblerine birer kıvılcım salmak istedim. Elhamdülillah! Rabbim kolaylık gösterdi. Senelerce uğraşarak hâzırladığım ve fâideli ve nefîs kokulu çiçeklerden toplanarak doldurulan tatlı ve şifâlı bal gibi, birkaç sahîfeye yerleşdirdiğim (Se'âdet-i Ebediyye) kitâbı birinci kısmının basılması (m. 1956) senesinde nasîb oldu.
Hanefî mezhebine göre hâzırlanmış olan bu küçük kitâbın, gazete ve mecmû’alarda reklâmı yapılmamış, dıvârlara i’lânları asılmamış, köşedeki bir dükkânın raflarına emânet edilivermişdi. Müslimân ecdâdının nûrlu ve uğurlu yolundan ayrılmayan, mukaddes dînini öğrenmek aşkı ile dâimâ kalbi yanan, asîl ve îmânlı gençler, bu küçük kitâbı aradı, buldu. Az zemânda kapışdı".
Vatanına saldıran düşmana karşı, kükremiş arslanlar gibi döğüşerek, istiklâl savaşını kazanan şehîdlerin ve gâzîlerin temiz çocukları, bugün de, aynı aşk ve îmânla, babalarının yolunda yürüyerek, istiklâlleri gibi, îmânlarını da, her çeşid tecâvüzden korumağa çalışıyor. Hakka, hakîkate, doğruya koşuyor. Kur’ân-ı kerîme sarılıyor.
"Güzel ahlâkı, adâleti, çalışkanlığı, fende, san’atda birinciliği ve yeğitliği dünyâ târîhlerinde, parlak kelimelerle yazılı olan, şanlı ve şerefli ecdâdımızın, düşman elinin dokunmaması için, mubârek kanını dökdüğü ve bütün temizliği, doğruluğu ile bizlere mîrâs bırakdığı mukaddes dînimizi, yine onların mubârek elleri ile yazdıkları, hâlis ve afîf kitâblarından okuyup öğrenmeliyiz."
Evet, islâm âlimi gördüm. Müslimânlığın ne olduğunu ve islâmiyyetin yüksek bilgilerini ondan öğrenmekle şereflendim. Onun islâm ilmlerinde ve fen ve târîh bilgilerinde engin bir denize benzediğini ve islâm dîninden kaynaklanan güzel ahlâkını görerek hayrân oldum. Bu büyük zâtdan, şeyhlikle, mürîdlikle ilgisi olduğunu gösteren bir söz işitmedim. Tekkelerin kapatılmasından önce ve sonra ismleri duyulan ba’zı tarîkatcıların, islâmiyyete ve tesavvuf bilgilerine uymadıklarını, zararlı olduklarını söylerdi. Dünyânın her yerinde, her dilde tesavvuf kitâbları yazılmakdadır. Kanûnlar, tesavvuf kitâbı yazmağı ve tesavvuf ilmini övmeği değil, tesavvuf perdesi altında, şahsî menfe’at sağlamağı ve tesavvufda bulunmıyan kötülükleri yapmağı suç saymakdadır. Tesavvuf âlimleri de, böyle tarîkatcıları red etmişler, bunların din hırsızları olduklarını, islâmiyyeti içerden yıkdıklarını bildirmişlerdir. Kitâblarımda ve konuşmalarımda hep, (Müslimânın kanûnlara uyması lâzımdır. Fitne çıkarmak harâmdır) diyorum.
İslâm dîni, birleşmeği, sevişmeği, yardımlaşmağı, hükûmete, kanûnlara karşı gelmemeği, fitne, ya’nî anarşi çıkarmamağı, kâfirlerin haklarını da gözetmeği, kimseyi incitmemeği emr etmekdedir. Ecdâdımız, bütün istirâhatlerini, menfe’atlerini fedâ ederek, dînimizin bu güzel emrlerini bildirmek ve torunlarının dinlerini, îmânlarını korumak için, çok sayıda ve çok kıymetli kitâb yazmış ve bizlere yâdigâr bırakmışdır. Güzel ahlâkı, adâleti, çalışkanlığı, fende, san’atda birinciliği ve yiğitliği dünyâ târîhlerinde, parlak kelimelerle yazılı olan, şanlı ve şerefli ecdâdımızın, düşman elinin dokunmaması için, mubârek kanını dökdüğü ve bütün temizliği, doğruluğu ile bizlere mîrâs bırakdığı mukaddes dînimizi, yine onların mubârek elleri ile yazdıkları, hâlis ve afîf kitâblarından okuyup öğrenmeliyiz.
Hâinlerin kalemlerinden çıkan, süslü kelimelerle örtülmüş, zehrli propagandaları okuyarak, azîz ve sevgili îmânımızı kapdırmamağa, aldanmamağa çok dikkat etmeliyiz!
Salâhiyyetim olmadığını bildiğim hâlde, yalnız İslâm âlimlerinin, aklları durduran üstünlüklerine hayrânlığımın ve onlara karşı taşıdığım sevgi ve saygının mükâfâtı olarak ve bu temiz milletin, asîl gençlerin, din simsarlarının tuzaklarından kurtulmaları, dünyâ ve âhıret se’âdetine kavuşmaları için, kalbim sızlayarak etdiğim düâların karşılığı olarak, Allahü teâlânın tevfîkı ile meydâna gelen bu üç kitâbı, (m. 1963) de bir araya getirip, (Tâm ilmihâl) adını verdim. Devâmlı süâller sebebi ile, kitâbımın her baskısına yeni ilâveler yapılmakdadır. Hepsi ingilizceye de terceme edilerek (Endless Bliss) ismi verildi ve Hakîkat Kitâbevi tarafından beş cild olarak basdırılmışdır. Bu kitâbda, bu fakîre âid hiçbir bilgi ve fikr yokdur. Terceme ve toplamakdan başka nasîbim olmamışdır. Büyük, mubârek zâtların yazıları olduğu için, okuyanların fâidelendiklerini, zevk aldıklarını ve bölücülere, kitâblarıma saldıran, iftirâ eden mezhebsizlere aldanmadıklarını görmekle, cenâb-ı Hakka şükr ediyorum. Böylece, temiz rûhlu, sâf kanlı, mubârek gençlerin, müstecâb düâlarına kavuşacağımı düşünerek seviniyor, bu kitâbı ve düâları kıyâmet günü için, biricik sermâyem biliyorum.
Okula Başlaması:
Hüseyin Hilmi Efendi beş yaşında, Eyyüb Câmii ile Bostan iskelesi arasındaki Mihri Şâh Sultân ilk mektebine başladı. Burada Kur’ânı kerîm’i hatmetti.Yedi yaşında, sultân Reşâd hânın türbesine bitişik (Reşâdiyye nümûne mektebi) nde ilk tahsîlini yaparken, babası ta'tîl aylarında (Hakîm Kutbüddin), (Kalenderhâne) ve (Ebüssü'ûd) din mekteblerine de gönderir, oğlunun iyi yetişmesi için çok gayret ederdi. 1924 senesinde aynı yerdeki Reşadiye numune mektebini birincilikle bitirdi. İlk okulda her dersden aldığı altın yaldızlı mükâfatları büyük bir albümü doldurmakdadır. O sene, Konya’dan İstanbul’a getirilmiş olan, Halıcıoğlu Askerî Lisesi giriş imtihânlarını pekiyi derece ile kazandığı gibi ikinci sınıfa da birincilikle geçti. Her sene takdîrler alarak 1929’da askerî liseyi birincilikle bitirdi ve askerî tıbbiyye mektebine seçildi.
Derslerindeki çalışkanlığı ve üstün istidadı hocalarının dikkatini çekiyordu.
Lisede iken geometri hocası, her dersi verince Hüseyin Hilmî efendiye (rahmetullahi aleyh) tekrar etdirirdi. Arkadaşları, sen anlatınca daha iyi anlıyoruz derlerdi. Lise ikinci sınıfda (bir dik açının düşeyinin de dik olması için bir kenarının, düzleme paralel olması lâzım ve kâfidir) teorisini isbât ederken, durakladı. Hocası yüzbaşı Fuâd bey hatırlatmak isteyince (Efendim! Burasına aklım ermiyor. Dediğinizi anlıyorum. Fakat, iki isbâtlama birbiri yerine oluyor) demişdi. Fuâd bey, sınıfın ikincisine soruyor. O da, rakibinin bu hâline sevinerek, (Hayır efendim. Hilmî efendi yanılıyor. Kitâb da sizin anlatdığınız gibi yazıyor) diyor. Hilmi efendi, bunu anlıyamadığında ısrar edince, Fuâd bey, onu yerine oturtuyor ve (Hilmî efendi! insanlık hâli bu. Belki bugün çok çalışarak kafan yorulmuş. Belki de başka üzüntün vardır. Başka zeman iyi anlarsın. Üzülme) diyor. Gece oluyor. Herkes uykuda. Nöbetçi, Hilmî efendiyi (rahmetullahi aleyh) uyandırıyor. (Kalk! Geometri hocası, öğretmenler odasında seni istiyor) diyor. Kalkıp giyiniyor. Geceyarısı, şaşırmış vaziyette odaya gidiyorlar. Füâd bey: (Yavrum Hilmî efendi! Evime gidince düşündüm. Hilmî efendi her yeni verilen dersi bülbül gibi tekrar eder. En çetin matematik problemlerini çözer. Onun, bugün iki ayrı geometri davasının birbirine ters düşdüğünü söylemesi boşuna olmasa gerekdir dedim. Çok inceledim. Anladım ki Hilmî efendi haklı imiş. Fransız profesörü Hadamar yanlış yazmış. İzmir lisesi geometri muallimi Ahmed Nazmi bey de, bunu tercüme ederken farkına varamamış. Ben ise, senelerce, bunu yanlış anlatmışım. Oğlum sen haklısın. Seni tebrik ederim. Senin gibi talebem olduğu için iftihar ediyorum. Senin rahat uyuman, sevinmen için, yarını bekliyemedim, geldim) dedi. Hilmî efendinin (rahmetullahi aleyh) alnından öpdü ve gitdi.
Hilmî efendi, askerî lisenin her sınıfında oruclarını tutdu. Her nemâzını kıldı. Son sınıfda iken nemâz kılan yalnız O kalmışdı. İslâm düşmanlarına aldanmış, belki de satılmış olan birkaç kimse, fen bilgisi diyerek, yalanlarla, iftirâlarla dinsizliği, ecdâd düşmanlığını aşılıyorlardı. Jeoloji hocası Âdem Nezîhi, fizik hocası Sabri, felsefe hocası Cemil Senâ ve târîh hocası Bağdadlı binbaşı Gâlib beğler zararlı telkînlerinde pek aşırı gidiyorlardı. Sınıf arkadaşları arasında bu yüzden nemâz kılan kalmamışdı. O, bu hocalarına aldanmadı. Onların derslerine dahâ çok çalışıyor, hepsinden tâm numara ve takdîr alıyordu.
Lise son sınıfda iken, babası Sa'îd efendi vefât etdi. Askerî lisenin talebeleri, hocaları ve subayları cenâzede bulundu. Eyyüb halkı cenâzede bulunanların çokluğuna şaşmışdı.
Hiç duymadığım, bilmediğim, merak ettiğim konuları anlatıyordu. Çok hoşuma gitdi. Rabıta-ı Şerife risalesinden Evliyâ kabrlerinin nasıl ziyaret edileceğini anlatıyordu. Hiç duymadığım şeylerdi. Biraz sonra ezân okundu. Hoca efendi, dersimiz bugün burada kalsın deyip kitâbı kapatdı. Pırıl pırıl, çok güzel bir kitâbdı. Hiç arkasına dönmeden, kitâbı arkaya, bana uzatdı. “Bu kitâb, küçük efendiye benim hediyem olsun” dedi. Çok şaşırdım. Hiç arkasına bakmamışdı. Arkasında küçük efendi olduğunu nerden bildi? Sonra, hep beraber namâza kalkıldı. Biraz sonra ben derse gidecekdim. Onun için namâza kalamadım, ayrıldım. Bu zât kimdir, nerde bulunur diye merak etdim, araşdırdım. Cum’a günleri Eyyûb sultan câmi’inde va’z eder dediler. Cum’a gününü, iple çeker oldum, sabırsızlıkla bekledim. Cum’a nemâzına Eyyûb sultana gitdim. Hoca efendiyi görebilmek için caminin en ortasındaki çok büyük avizenin altına oturdum. Fakat göremedim. Biraz daha bekledim gene göremedim. Sabırsızlanıyordum. Yanımdaki, oturan kişiye sordum. Abdülhakîm efendi nerededir dedim. O da; O yan tarafdaki bölmede va’z eder. Orada olur. Buraya gelmez dedi. Bekleyemedim, hemen ayakkabılarımı alıp yan bölmeye geçdim. Orada da aradım, bulamadım. Yanımdakine gene sordum. Abdülhakîm efendi nerededir dedim. O, yukarıda mezarlıkların arasında bir câminin imâmıdır. Orada Cum’a namâzını kıldırdıkdan sonra va’z etmek için buraya gelir dedi. Namâzı bitirince gene göremedim. Dışarda bekliyeyim diye düşündüm. Tabî Eyyûb Câmi’i büyük olduğu için daha geç dağılıyor. Gelmişdir diye, namazın duâsını beklemeye sabr edemeyip hemen dışarı çıktım. Baktımki gelmiş. Karşıda bir kitâbcı vardı. Kitâbcının tezgahının yanında, ayakda, kitâbları tedkik ediyordu. Hemen yanına gitdim. Karlı bir havaydı. Çok kar yağmışdı. Kitâbcının yanında, oturmak için bir bank vardı. Kitâbcı kaba bir şeklde bağırarak, hoca hoca niye ayakda duruyorsun, otursana şuraya dedi. O da, peki deyip oturmak üzereydi. Tam o sırada fırladım. Bir dakika efendim, oturmayın dedim. Hemen üzerimdeki parkayı çıkardım. Bankdaki karları temizledim. Parkayı katlayıp bankın üzerine koydum. Şimdi oturun efendim dedim. Parkanın üzerine oturmayıp, “Al onu oradan” dediler. Benim parkamın üzerine oturmadı diye üzüldüm. Parkayı alınca, bankın üzerine oturdular. “Şimdi üzerime ört” buyurdular. Efendi hazretlerinin üzerine parkayı örtünce, sevindim. Câmi dağılınca, Efendi hazretleriyle beraber caminin yan tarafındaki küçük bölmeye girdik. Ben en önde, Efendi hazretlerinin önünde oturdum. Burun buruna oturduk. Dikkatle dinliyordum, hiç işitmediğim bilgileri, Rahle üzerindeki kitabdan anlatıyordu.
Câmi dağılınca, Efendi hazretleriyle beraber caminin yan tarafındaki küçük bölmeye girdik. İçerisi çok kalabalıktı. Sadece rahlenin önünde birazcık boşluk vardı. Onun için ben en önde , rahlenin hemen önünde oturdum. Efendi hazretleri ile burun buruna oturduk. Dikkatle dinliyordum, hiç işitmediğim bilgileri, Rahle üzerindeki kitabdan anlatıyordu. Efendi hazretleri bir minder üzerine oturmuştu. Anlatırken bana bakıyordu. Hiç işitmemiş olduğum çok merâk ettiğim bilgileri zevkle dinlerken defîne bulmuş fakir gibi, serin suya kavuşmuş, ciğeri yanık kimse gibi idim. Gözlerimi Seyyid Abdülhakîm Efendiden hiç ayırmıyor, onun sevimli, nûrlu yüzünü seyretmeye, söylediği, her biri pırlanta gibi kıymetli bilgileri dinlemeye dalmış, kendimden geçmiş, dünyâ işlerini, mektebi, her şeyi unutmuştum. Kalbimde, tatlı tatlı bir şeyler dolaşıyor, sanki yıkanarak temizleniyordu. Dahâ ilk sohbeti, ilk sözleri beni mest etmişti. Efendi hazretleri, İmâm-ı Rabbânî buyurduki,.. dediğinde İmâm-ı Rabbânî kim diye şaşırdım. Hiç işitmemiştim. Rabbânî deniliyor. Allahü teâlâ ile ilgili mi acaba dedim. Melek geldi aklıma. Cebimden not defterimi çıkardım, araştırmak için yazdım. Sonra dediki; “Mevlânâ Hâlid hazretleri o kadar yüksekdi ki, peygamberlik devam etse idi, hiçbir şey eklemeden, o haliyle peygamber olurdu. Allahü teâlâ Mevlânâ Hâlid hazretlerine paygamberlik makâmı haricinde her kemâlâtı vermişdir. Bütün nübüvvet evsafına câmi’i idi. Ya’nî Peygamberde bulunmakda olan ahlâk ve evsafının hepsi onda vardı. Yalnız bir noksan vardı ki, sadece peygamberlik makamı verilmemişdir, peygamber olmamışdır. Çünki Peygamberimiz, âhir zemân Peygamberidir. Ondan sonra peygamber gelmez. Onun için o peygamber olarak değil de, evliyâ olarak, âlim olarak gelmişdir. Tasavvuf yolunun en yüksek derecesinde, evliyaların en yüksek derecesindedir. O evliyâ da, asrlarda bir yetişir. İşte O Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretleri onlardandır. Kemâlât-ı nübüvvetin hepsi onda vardır.” buyurmuşdu. Mevlânâ Hâlid ismini de hiç duymamışdım. Buradaki kabrde yatan zâta, Hâlid bin Zeyd deniliyor. Herhâlde, bu türbedeki yatan zâtdan bahs ediyor diye düşünmüşdüm. Mevlana Halid isminide not defterime yazdım. Hep böyle yazdım defterime, sorayım bunları diye. (O defter hâlâ evde duruyor) (Efendi hazretlerinden işittiklerimden not aldıklarım defterler hepsi duruyor, fırsat olunca onları size okuyayım inşallah). Bir şeyden haberim yokdu. Efendi hazretleri orada, Yâsîn-i şerif suresini tefsir ediyordu. Yasinin mânâsını anlatdı. Buyurduki; Yâsîn: “Ey benim bahr-i yakînimin sebbahı olan sevgili peygamberim, habibim (yakîn denizimin dalgıcı)” demektir buyurdu. Bunları hiç duymamışdım.
Bir şeyden haberim yokdu. Efendi hazretleri orada, Yâsîn-i şerif suresini tefsir ediyordu. Yasinin mânâsını anlatdı. Buyurduki; Yâsîn: “Ey benim bahr-i yakînimin sebbahı olan sevgili peygamberim, habibim (yakîn denizimin dalgıcı)” demektir buyurdu. Bunları hiç duymamışdım. (Babamın okuma yazması yoktu. Öğrenmeğe vakti olmamış. Ömrü hep muhacirlikle geçmiş. Arkadan düşman kovalamış, onlar kaçmış, 93 harbinde gelmişler. Onun için bize pek bir şey öğretemedi. Fakat öğrenebilmemiz için çok uğraştı. Yalnız hesabı çok kuvvetli idi. Meyve hâline meyvehoş denirdi, meyvehoş da kantar memuru idi. Mesela 7 kerre 37 yi hemen bilirdi). Efendi hazretlerinin sohbetlerinde devamlı bulunmakla, her şeyi Efendi hazretlerinden öğrendim. En mühimide, kimin sevilip, kimin sevilmeyeceğini öğrendim. Va’z beş dakikada bitdi. Ne çabuk bitdi dedim. Meğer, öyle dalmışımki, bir saat geçmiş, bana beş dakika gibi, bir an gibi gelmişti, ders bittiğinde rüyadan uyanır gibi kendime geldim. Herkes dışarı çıkarken, câmi’ kapısında eğildim pabuçlarımı bağlıyordum, iplerini geçiriyorum. Askeri pabuç olduğundan iplerini bağlamak uzun sürüyor. Birisi omzuma eğildi, çok tatlı bir ses tonu ile “Küçük efendi, ben seni sevdim. Evimiz mezarlığın içinde yukarıdadır. Arada bir gel de, seninle sohbet ederiz.” dedi. Bir de bakdım ki biraz evvel vaaz eden hoca efendi, Abdülhakîm Efendi hazretleri idi bu. “Baş üstüne efendim” dedim. Tabii ozaman büyüklüğünü bilmiyordum. İşte böyle isteyen herkese verir. İstemiyenlerden de seçdiğine verir. İşte ben, dua ettim, istedim de kavuştum. Bakın Abdülhakim efendi hazretleri, bir görüşde, "seni sevdim" diyor. Halbuki Evliyânın sevgisini kazanmak için senelerce hizmet etmek lâzım. Kırk-elli sene hizmet ediyorlar ki, gözüne girsin, teveccühünü kazansın diye. Büyük bir zâtın kalbine girmek, sevgisini kazanabilmek için, senelerce hizmet edip, karşısında edeble boynunu bükmek lazımdır. Daha beni ilk görüşde "Küçük efendi seni sevdim" dedi ve evine de davet etdi. Hem sevmek, hem de davet...Onlar yalan söylemez ki, Evliyâ yalan söylemez. (Bu yola zahmetsiz, imtihansız kabûl edildim. Bir de İmâm-ı Rabbâni hazretleri var böyle. Diğerleri ağır imtihanlardan geçerek, senelerce çile çekerek kabûl edilmişlerdir.) Büyüklerin bir iltifatına kavuşmak için senelerce hizmet etmek lâzım. Biz hizmet etmeden iltifata kavuştuk. Ne büyük seadet ya Rabbi, ne büyük ni’met. Allahın bir velîsi davet ediyor. Hemen gitdim elhamdülillah. Davet etmese idi, gidemezdim. Kendisinin davet etmesinden cesaret alarak hemen gittim.
(Bu bölümdeki anlatılanlar; 2 Kasım 1979, 18 eylül 1984, 04 mayıs 1985, 26 ağustos 1985, 17 Ocak 1991. 01 Mart 1991, 9 Ekim 1992, 16 Ekim 1992, 9 Temmuz 1993 , 5 ağustos 1993, 8 temmuz 1994, 12 nisan 1996, 28 şubat 1997, 24 ekim 1998 tarihli sohbetlerindeki, bizzat işittiklerimdir.)
Abdülhakim efendi hazretlerinin evine gitmesi ve İdris köşkü:
1998 senesinin ekim ayının 24 ünde Regaib kandili vesilesiyle, Yalovadaki seadethanelerine, kandil ziyareti için gittiğimizde, huzurlarına kabûl edilmekle şereflenmiştik. Ogün buyurdularki; Mü’minler bir araya toplanınca, kalblerindeki nûr, birbirine aks eder, te’sir eder. Hele aralarında bir de, Allahü teâlânın sevdiği velî bir kulu varsa, Onun kalbindeki nûr şu lamba gibi herkesi aydınlatır. Aralarında öyle biri yoksa, öyle büyüklerin muhabbeti aydınlatır. Bunun için, O zâtın yanlarında olması, hattâ diri olması şart değildir. Vefat etmiş olsa da, Onun muhabbeti, feyz almağa sebeb olur. O büyüklerin sevgisini kazanmak ne büyük müjdedir. İşte ben, böyle büyük bir zâtla Eyyûb Câmi’inde karşılaşdım. Hattâ daha evveliyâtı var. Bir gün Bâyezid Câmi’ine girdiğimde, tesadüfen gördüm. Biraz dinledim. Çok hoşuma gitdi, ama derse yetişecektim, fazla duramadım. Çıkarken bu zâtın kim olduğunu, Cum’a günü Eyyûb Sultanda va’z etdiğini öğrendim. O zamân ta’til Pazar değil, Cum’a günü idi. Süleymaniyede bekirağa bölüğü denilen yerde kalıyordum. Cum’a namâzına Eyyûb Câmi’ine geldim, hiç duymadığım, bilmediğim şeyleri dinlerken çok zevk aldım. Kapıdan çıkarken ayakkabılarımı bağlıyordum, “Küçük efendi, ben seni sevdim. Bizim evimiz yukarıda, mezarlığın arasında, arada bir gel de, sohbet ederiz” diye bir ses işitdim. İlk görüşde “Seni sevdim” dedi. Büyük bir zâtın kalbine girmek için, senelerce hizmet etmek ve sevgisini kazanmak lazım. Bana ilk görüşde, "seni sevdim" dedi.
“Küçük efendi, ben seni sevdim. Evimiz mezarlığın içinde yukarıdadır. Arada bir gel de, seninle sohbet ederiz.” Buyurarak davet etmesinden cesaret alıp, evine gittim. Davet etmeseydi gidemezdim. O zaman Cuma günleri tatil idi. Bir sonraki cuma gününü sabırsızlıkla bekledim. Cuma gün olunca, heyecanla evine gitdim. Bahce kapısından girince, tam karşıdaki kabirlerin üstünde bir köşk vardı, orada sohbet etdiğini öğrendim ve o köşke girdim. İdris köşkü diyorlardı oraya, III. Selim Hân yapdırmış. Altı türbe, üstü köşk idi. Kapıdan girince hemen karşıdaydı. O köşk, çok güzel bir yerde idi. Oradan haliç görünürdü. Sonradan onu yıkdılar, kabrlerin üstüne çatı yaptılar. O köşke ilk ve son defa girmiş oldum. Sonraki gittiğimde köşk yoktu. Ogün gittiğimde, Abdülhakim efendi hazretleri, o köşkde sohbet ediyordu. İçeriye girdim, Efendi hazretleri köşeye sedirin üstüne oturmuş, önünde bir rahle vardı, kayınpeder Ziya Bey de hemen önünde diz çöküp oturmuş, rahledeki kitabdan okuyor, Efendi hazretleride, Ziya beyin okuduklarını açıklıyor ve anlatıyordu. O zamân Ziya beyi de tanımıyorum tabii... Oturacak yer yoktu, salon mahşer gibi kalabalıktı, her yer dolu idi. Zaten edebimden içeriye giremedim, utandım. Kapının dış tarafına, sofaya oturdum dinliyordum. Biraz sonra, henüz bir dakika geçmeden Efendi hazretleri başını kaldırdı, beni gördü. “Küçük efendi, sen buraya gel” diye beni yanına çağırdı. Ayaklarının dibinde bir kişilik boşluk vardı. Beni oraya oturtdu. Edebimden yüzüne bakamadım. Ancak arada sırada kaçamak bakardım. Biz bütün kazandıklarımızı edebimiz sayesinde kazandık. Ogün gitmeğe başladım, hiç bırakmadım. Efendi hazretlerini tanıdığımda, on sekiz yaşında gençdim. Elhamdülillah daha ilk görüşde teveccüh etdi. Teveccüh demek, sevmek demekdir.
(bu bölümdeki anlatılanlar, 17 Ocak 1991, 9 Ekim 1992, 16 Ekim 1992, 24 Ekim 1998 tarihli sohbetlerindeki, işittiklerimdendir efendim.)
Abdülhakim efendi hazretlerinden ilim öğrenmesi:
(Arabî ve Farisî öğrenmesi):
1993 senesinin ağustos ayının 5 inde, eczaneden dönerlerken, Yenibosnada İhlâs motor'u ziyaret etmişlerdi. Hocamızın çok sevdiği, pekçok kıymetli insanın kalbinde “sakallı dede” olarak taht kurmuş olan babam, (Muammer dede), Mübarek hocamızı karşıladı, binanın çeşitli bölümlerini gezdirip malûmat verdikten sonra, Bahcedeki çiçeklerin arasındaki havuzun kenarındaki sandalyelerde oturdular. İhlas motor çalışanları, bir gülistanda meşruh çiçekleri koklayıp sevince gark olan biçareler gibiydi. Hocamızın mübarek ağzından inci tanesi gibi saçılan sözlerini dinlemekle mesrur oluyorlardı. Hocamız ogün buyurdularki;
“İnde zikrissalihin tenzilürrahme”. Evliyânın ismi anıldığı yere rahmet yağar. Bütün arkadaşlar müsait zemânlarda toplanıp kitâb okusunlar. Kitap okumak şartdır. Öğreneceğiz... İslâmiyyetin en büyük düşmanı cehaletdir. Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi vesellem ne buyuruyor; “Beşikden mezara kadar ilm öğreniniz”. İlm öğrenmek farzdır. Farzları öğrenmek farz, vacibleri öğrenmek vacib, sünnetleri öğrenmek sünnet, harâmları öğrenmekde farzdır. Öğreneceğiz ki, sakınacağız. “Talebül ilmi farîzatün ala külli müslimen ve müslimetün.” “Müslimânların -erkek olsun, kadın olsun- ilm öğrenmesi farzdır” diyor Peygamber efendimiz. Yedi yaşından beri okuyorum, hâlâ okuyorum, kitâb okumadan duramıyorum, gece gündüz okuyorum.
Bizim kitâblarımız çok kıymetli, niçin çok kıymetli? Çünkü içinde bana ait hiçbir yazı yok. Hepsi, büyük âlimlerin sözleri. Pırlanta yanında cam parçası olur mu? Abdülhakîm efendi hazretleri bize hangi kitâbı tavsiye etdi ise, medh etdi ise, o kitâbı aldım, o kitâbdan tercüme etdim.
Beni Ankaraya tayin etdiklerinde, Mübarek bana mektûb gönderirdi. Bir mektûbunda; “Aziz Hilmi” diye yazıyor. Aziz ne demek; sevimli demek. İçinde diyor ki, “Bir zamân gelecek, din bilgileri Hilmiden sorulacak.” Evde saklıyorum o mektûbu. Şimdi bütün dünyâ bize soruyor.
Öğrendiğim her şeyi Abdülhakim efendi hazretlerinden öğrendim. Maddî manevî, elime geçen her şey, Onun bereketiyle olmuştur.
(Arabî ve Farisî öğrenmesi):
-2-
Abdülhakim efendi hazretleri, senelerce bana arabca öğretdi. Şaşırırdım arabcayı nasıl okuyorlar diye. Kur’ân-ı kerîm okuyoruz. Üstün, esre ve ötre var. Ama arabca kitâblarda, üstün, esre yok ki. Nasıl okunur aklım ermezdi. Mübârek, onları öğretdi bana. Benimle hususi ilgilenirdi. Emsile, sarh, nahv okutup ezberletdi. “Bunu 1000 kerre okuyan hiç unutmaz. Sen zekisin, 500 kerre sana yeter” buyururdu. Öğrendiklerimi, yollarda, tramvayda hep okurdum, ezberlerdim. Gelince, Efendi hazretleri, ezberlediklerini oku bakalım derdi. Okurdum, aferin derdi, çok sevinirdi. Hoşuna giderdi. Hadi bir daha derdi. Birkaç senede Arabcayı öğretdi, Fârisîyi de öğretdi. Hem Arabî, hem Fârisî öğretdi. Ondan işitdiklerim aklımdan çıkmıyor. Başka şeyleri unutabiliyorum, fakat efendiden işittiklerimi hiç unutmuyorum.
Mürşid olgun, mürid uygun olunca, ya’nî Mürşid, kamil ve mükemmil (kemale erdirebilen), müridde de muhabbet ve istidat olunca, senelerin işi sâatlere ve saniyelere döner. Mürşid-i kamilin bir bakışı yeter. Diğer ilmlerde de aynı kaide vardır. Hoca, mahir ve müşfik olursa, talebe de zeki ve çalışkan olunca öğrenilmeyecek hiçbir ilm yoktur. Efendi hazretleri bize hususi emek verirdi, hususi birşekilde ilgilenirdi. Abdülhakim efendi hazretlerine her gittiğimde yanına oturturdu, elini elime verirdi, cebinden kağıt çıkarırdı, yazar yazar, “Al bunu oku” derdi. Okurdum, okuyamazdım, yanlış okurdum, gülerdi mübârek. Kendisi düzeltir, öğretirdi. Ders vermeğe başlamadan bir müddet, sadece elini tutturup sıktırmıştı.
İlk gitdiğim sıralarda, odada kimse yokken, beni alırdı yanına, sandalyeye otururdu mübârek, beni de yanındaki sandalyeye oturturdu. Elini uzatırdı, “Tut elimi” derdi. Tutardım. “Sık” derdi. Elini sıkardım. Sıkardım… “Daha sık, daha sık” derdi. Sıkmakdan yorulurdum efendim. Bakardım ki gözlerini kapamış, uyudu zannederdim, gevşetirdim elimi, çünki yorulurdum. Tam elimi gevşetirken gözlerini açar, “Sık” derdi. Bu şekilde, bir sene hep elini sıkdırdı bana. Kim bilir? Onların bütün vücudları zikr edermiş, Evliyânın bütün zerreleri zikr edermiş. Mektûbatda var bu. Bütün zerreleri zikr eder diye yazılı. Biz bunu sonradan öğrendik, Seadet-i Ebediyeye de yazdık bunu. Elini sıkdırıyor ki, o zikr benim kalbimede sirayet etsin diye.
(Arabî ve Farisî öğrenmesi):
-3-
Bir sene sonra ders okutmaya, arabca öğretmeye başladı bana. Millet bahcede namaz vaktini beklerdi. Daha yarım saat varken, Mübarek beni içeriye odaya alırdı, Arabî öğretirdi, sarfı nahiv öğretirdi. Cebinden kağıt kalem çıkarır kendisi yazardı yazardı mübârek, bana verirdi, al bunları oku ezberle derdi. Evvela kendi okurdu, okurken ben hareke koyardım, hemen giderken yolda, tramvayda, ezberlerdim. Ertesi gün gidince ne yapdın derdi, ezberledim efendim derdim. Oku bakayım derdi. Bir okurdum aman ne hoşuna giderdi mübareğin. Hadi bakalım sana yeni ders vereceğim derdi. Böyle arabi, fârisî öğretdi. Yoksa O kitâbların ismini bile bilmiyordum. Okumak şöyle dursun, böyle şeyler varmıymış, yokmuymuş haberimiz yoktu. Hatta türkçe kitâbları bile Ondan öğrendim. Malumat-i Nafia diye bir kitâb vardı, al oku bunu fâidelidir buyurdu. Biz onu şimdi bastırdık. Bir numaralı kitâbımız oldu, isminide “Fâideli bilgiler” koyduk. Efendi hazretleri tavsiye etti bize onu. Hep Efendi hazretleri'nin methetdiği, tavsiye etdiği kitâbları bastırdık. O büyüklerin ismini bile söylemek kârdır. “İnde zikrissalihin tenzilürrahme”, hadîs-i şerîf bu. Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi vesellem ne buyuruyor, Allahü teâlânın sevdiklerinin, Evliyâlarının ismi bir yerde söylenirse oraya rahmet yağar.
1929 senesi daha onsekiz yaşında idim. Yedi sene devamlı gitdim. Bazan sabah namâzında giderdim, yatsıya kadar ayrılamazdım. Yemek vakitlerinde, Şakir efendi ile haber gönderir, Hilmiyi çağırın derdi. Masada tam karşısına otururdum. Abdülhakim efendi hazretlerinin yanında dünyayı unuturdum, yanından ayrılamazdım, sohbetinden çıkınca, dışarıda dünyayı yeniden görüyor gibi olurdum. Ne tatlı günlerdi. Allah onların sevgisinden ayırmasın bizi. Zaten onlar bir insanı severse, o da onu severmiş. Bizim ev Fatihde idi. Eyyûbsultandan vapurla köprüye gideceğim. Köprüden tramvayla Fatihe gideceğim. Son vapuru beklerdim. Bakardım, “Son vapurun kalkmasına yarım saat var” derdim, “5-10 dakika daha oturayım” diye düşünürdüm, ayrılamazdım. Bir de bakardım, 10 dakika var. “Koşa koşa inerim yokuş aşağı, 5 dakikada giderim” diye düşünürdüm. “5 dakika daha otursam kârdır” derdim. Bir de bakardım 5 dakika var, “kalkmıyacağım ne olursa olsun” derdim. İskeleye gidince bakardımki, vapur kalkmış, yarım sâat, bir sâat olmuş. Yürüyerek Fatihe giderdim. 5-10 dakika diyerek , vapuru kaçırırdım, başka vasıtada yoktu. Gece yürüyerek giderdim. Mübârek, bana arabcayı, farscayı öğretdi.
(Arabî ve Farisî öğrenmesi):
-4-
Efendi hazretleri nereye gitse, ben de peşinden giderdim. Bazan herkes bahçede oynarken, ben Efendi hazretlerinin dizinin dibinden ayrılmazdım. Efendi hazretlerinden hiç duymadığım şeyleri duyardım, defterime not eder, ezberlerdim. Efendi hazretlerine olan muhabbetim de benden değildi. Beni Kendisi cezb ederdi. Yâni cezbetmek de Efendi hazretlerindendi. Sanki elli sene sonrasını, bu günleri görmüş gibiydi.
Yemekte, namazda, istirâhatte, bir yere gitmekte, Efendiden hiç ayrılmazdım, her hareketine dikkat ederdim ve hep onu dinlerdim. Bir dakîkanın boş geçmemesi için çırpınırdım, her fırsatta yanına giderdim. Başka camilerdeki vaazlarınada giderdim.
Arabî ve Farisî okutmadan evvel, bazı türkce kitablardan ders verdi. Sonra arabî ve farisî okuttu. Emsile, avâmil, simâ'î masdarlarını, emâlî kasîdesini, Mevlânâ Hâlid dîvânını, İsaguci denilen mantık kitâbını ezberletti. Bir şey öğretmediği birgün olmamıştı. İmâm-ı Begavî'nin "Kazâ-kader" hakkındaki yazısının, Arabî'den Türkçeye tercümesini yaptırdı bana. Gece evde yazdım, ertesi gün götürdüm. "Çok iyi, doğru tercüme etmişsin. Hoşuma gitti" buyurdu. (Bu tercüme, Seadet-i Ebediyye kitabının 412. sayfasındadır). Bir gün bahçede kanepede oturuyorduk, başını kaldırdı; "Beni dinleyen kazanır, ama dinleyen yok" buyurdu. Sonra ilave etdi; “Ama sen dinlersin, değil mi” buyurdu. Evet efendim dedim. Subay olduğum halde yüzüne bakamazdım. Hep önüme bakardım. Efendi hazretlerinin yüzüne baktığım vaki değildir benim. Kalbi kırılır diye korkardım, üzülecek diye ödüm patlardı. Efendi hazretleri, mübârek, çekti kurtardı bizi. Din ve dünyâ seadetini verdi.
Öyle ni’metler içerisindeyiz ki... Dünya ve ahiret ni’metleri içinde yüzüyoruz. Hep bunlar Efendi hazretlerinin bereketidir. Bütün kazandıklarımız Abdülhakim efendi hazretlerinin bereketi ile olmuştur. Allahü teâlâ inşâallah âhırette de huzurlarından ayırmaz bizi. Hadîs-i şerif müjde veriyor. “El mer’u mea men ehabbe.” insan, dünyâda kimi severse, âhırette onun yanında olacak. Biz de Onları seviyoruz. Bu sevgiyi de bize veren gene onlar. Sevgi yukarıdan aşağıya gelir. Onlar kendilerini sevdirdi. Biz sevmeyi bilemezdik. Zaten ilk gördüğümde talebeydim.
(bu bölümdeki anlatılanlar, 18 ekim 1984, 26 ağustos 1985, 17 Ocak 1991. 9 ekim 1992, 16 ekim 1992, 5 ağustos 1993, 4 şubat 1994, 8 temmuz 1994, 7 ekim 1994, 6 mayıs 1995, 13 mayıs 1995, 12 nisan 1996, 28 şubat 1997, 24 ekim 1998 tarihli sohbetlerindeki, işittiklerimdir efendim).
Seadet-i Ebediyye kitabının 412. sayfasındaki, "Kazâ-kader" hakkındaki bilgi;
Büyük âlim imâm-ı Begavî buyuruyor ki: (Kazâ, kader bilgisi, Allahü teâlânın kullarından sakladığı sırlardan biridir. Bu bilgiyi, en yakın meleklere ve din sâhibi olan Peygamberlerine “aleyhimüsselâm” bile açmadı. Bu bilgi, büyük bir deryâdır. Kimsenin, bu denize dalması, kaderden konuşması câiz değildir. Şu kadar bilelim ki, Allahü teâlâ, insanları yaratıyor. Bir kısmı şakîdir. Cehennemde kalacakdır. Bir kısmı da sa’îddir. Cennete gidecekdir. Bir kimse, hazret-i Alîden “radıyallahü anh” kaderi sordukda: (Karanlık bir yoldur. Bu yolda yürüme!) buyurdu. Tekrâr sorunca: (Derin bir denizdir) buyurdu. Tekrâr sordu. Bu def’a: (Kader, Allahü teâlânın sırrıdır. Bu bilgiyi senden sakladı) buyurdu.)
Yıldızları takması ve bazı mühim müjdeler alması:
-1-
1993 senesinin şubat ayının 6 sında (14 şaban 1413) Berat kandili vesilesiyle, Fatih’deki seadethanelerine, kandil ziyareti için gittiğimizde, huzurlarıyla şereflenme seadetine kavuşmuştuk. Mübarek hocamız o gün buyurdularki; Abdülhakim efendi hazretlerini tanımak, Allahü tealanın bana en büyük lûtfu olmuştur. O'nun yanında dünyayı unuturduk. Ömrümün en zevkli dakikaları O'nunla beraber olduğum zamanlardır. Bana çok müjdeler verdi. Mesela; Ben evleneceğim zaman, Efendi hazretlerine, Ben evlenmek istiyorum dedim. Efendi hazretleri de “Kiminle evleneceksin” buyurdu. Ben de, “Siz kimi emr ederseniz, onunla” dedim. Efendi hazretleri sevindi. “Öyleyse sen Ziya Beyin kızıyla evlen” buyurdu. Bu benim için bir müjde oldu. Çünki Ziya bey'e hususi sevgisi vardı. Herkes ençok Ziya bey'i sevdiğini bilirdi. Hatta bir gün Efendi hazretleri ellerini kaldırdı, “Yâ Rabbi Ziya kulunun bana yapdıklarına karşılıkda bulunamıyorum. Onun mükafatını sen sonsuz rahmet hazinelerinden ver. Onu sana havale etdim” diye düâ etdi. Biz evlendikten sonra, Efendi hazretleri bizim hanıma, “Hilmi’den memnunmusun” buyurdu. Bizim hanım da, memnunum dedi. Efendi hazretleri; “Sen benim hem kızımsın, hem gelinimsin” buyurdu. Bu da benim için çok büyük bir müjde oldu. Sen benim gelinimsin ne demek? Hilmi benim oğlumdur demek. Bu sözün ma’nâsı budur. Ben bu müjdeyi aldım, elhamdülillah. Bunlar yadigar haberler. Bunları kitâblar yazmaz, kimse de bilmez. Elhamdülillah, çok büyük müjde aldım Efendiden. Bir müjde de, daha önce almışdım. 1932de eczacı subayı çıkdım. Yıldızları takdım, sırmalı elbise giydim. (Sırmalı elbise vardı o zemân, şimdi yok. Sırma ve yıldızlar yakaya takılırdı, şimdi sadece omuza takılıyor). Sırmanın üzerindeydi yıldızlar. Yeni elbiseleri giydim, doğru Efendi hazretlerine gittim. Yirmibir yaşındaydım o zamân. Gitdim bakdım câminin önünde oturuyor. Yanına oturdum. Hiç sesini çıkarmadı mübârek. Hasır bir koltukda oturuyordu, bende yerde oturdum. Kimse yokdu başka. Câmi’nin sofasında, Efendi hazretlerine hizmet eden Şakir efendi vardı sadece. Şakir efendi kim biliyormusunuz.. Efendi hazretleri Vandan İstanbula hicret ederken çok sıkıntı çekmişler. 1919 da, Birinci cihan harbinin sonlarında, Ermeniler birçok müslimânları kesmişler. Ermeniler, Ruslardan aldığı silahlarla müslümân köylerini basmışlar. O zaman Efendi hazretleri, yüzelli kişilik kafilesini alarak hicret için yola çıkıyor. Evvela Iraka, Musula, Musuldan Adanaya, Adanadan Eskişehire, Eskişehirden de İstanbula geliyor mübârek. İstanbula gelene kadar otuz kişi kalmışlar. Yaya olarak, aç, susuz, para yok. Ne sıkıntı çekmişler. Efendi hazretleri İstanbula gelirken Eskişehirde de kalmış.
-2-
Abdülhakîm askerdeyken, Eskişehire gitdim. Eskişehirde bir câmiye gitdim. Kurşunlu câmi’ine. Yaşlı birisine sordum. Abdülhakîm efendi bu câmiye de geldi mi dedim. Bu câmi’de kaldı. İşte şu odalarda kalıyorlardı dedi. Hatta, oğlu Enver vardı. Burada vefat etdi. Cenazeyi kaldıracak paraları da yokdu. Sabahleyin cemâ’at gelsin de, cenazeyi kaldırsın diye sabaha kadar oğlunun başında bekledi. Çok sıkıntılar çekdi. Hiçbir baba, onun yapdığını yapamaz dedi. Ermeniler çok müslimân kesmişler o zaman. Oğlu Mekki efendi anlatırdı, “Hicret ederken gencecik kadınlar, çocuklar yürüyorlar. Dinlenmek yok, arkadan ermeniler kovalıyor. Kadınlar, çocuklarını taşıyamaz hale gelip, bir ağaç altına bırakıp yoluna öyle devam edermiş. Kadınların elinde, kucağında, karnında 7-8 tane çocukları var. Eşya da var. Yorulunca eşyaları atıyorlar, çocuklarıda taşıyamaz duruma gelince, arkadan gelen daha güçlü birileri alsın diye bazı çocuklarını ağaç altına mecburen bırakırlarmış, bırakmazlarsa zaten kendileride ve diğer çocuklarıda ölecek.. Hep böyle ağaçların altında, kundakda veya bir iki yaşında yatan çocuklar görürdük diyor. Anaları kucağında taşımış çocuğunu, fakat oraya gelinceye kadar yorulmuş kadın. Çocuğu taşıyacak hali kalmamış. Çocuğu götürse kendisi düşüp bayılacak. Mecbur oluyor, böyle ağacın altında bırakıyor.” diyordu. Önceki gidenlerden birinin ağaç altına bırakdığı bir çocuğu Efendi hazretleri bulmuş, acımış, yanına almış, getirmişler İstanbula. İşte Şakir efendi o kişi. O Şakir efendi, Efendi hazretlerine hizmet ederdi. 1932 de onbeş yaşındaydı o zamân. Ben Efendi hazretlerinin yanında yeni subay elbilelerimle otururken, Şakir efendi kapıyı açdı içeriye girdi. Daha beni öyle görünce “Ooo, Hilmi abi sen subay mı oldun, Aman da subay elbisesi ne kadar yakışmış sana” dedi. Bu sefer de döndü Efendi hazretlerine, “Efendim baksanıza Hilmi abiye, sırmalı yıldızları takmış, ne güzel de yakışmış değil mi efendim” diyor. Efendi hiç cevab vermiyor. “Efendim bir kerre baksanıza Hilmi abiye ne olmuş?” dedi. Bu sefer Efendi ona döndü; ”Sen Hilminin yıldızlarını yeni mi görüyorsun, Hilmi yıldızlarını üç sene evvel takdı” dedi. Hakikaten ben Efendi hazretlerini onsekiz yaşında, üç sene evvel gördüm. Aman ne hoşuma gitdi. Demek ki, Efendi hazretlerini görmek, hakiki yıldızı takmakmış (kabûl edilmekmiş). Bu benim için en büyük bir müjde oldu. Hem, "O yıldızları onsekiz yaşında takdı" dedi, hem de bizim hanıma "Sen benim gelinimsin" dedi. Müjdedir bunlar. Bu iki müjde bana yeter.
Efendi hazretleri bana yazdığı bir mektubda “Sevilen” kelimesinin başına “pek çok” koymuş, “pek çok sevilen" olmuş. Sevilen deseydi kâfîydi, ne büyük müjde. Bunlar kalbinden gelmese yazmaz. Kalbinden geliyor bunlar mübareğin.
Bunları söylemekden maksadım, büyükler buyuruyor ki; “İnde zikrissalihîn tenzilürrahme” Allahü teâlânın sevdiği kullarının ismi konuşulursa oraya rahmet yağar. Efendi hazretlerinin ismini, rahmet yağsın diye söyledim kardeşim.
(bu bölümdeki anlatılanlar, 17 Haziran 1981, 16 nisan 1991, 06 Şubat 1993 tarihli sohbetlerindeki, işittiklerimdir efendim.)
Çarşamba günleri sütlüce sohbetleri:
-1-
Kıymetli ömürlerinin son senelerini yaşadıkları, sarıyerdeki seadethanelerine, aradabir cuma ziyaretine gitmekle şereflenirdik. Bu vesile ile cuma namazınıda beraber kılar, kalblere şifa olan mübarek sohbetleri ile bereketlenirdik. Mücahidler babası buyurdukları, (babam) Muammer dede’yi, pek sevdikleri için, cuma günleri huzurlarında görmek isterlerdi. Gelemediği günlerde, Muammer bey bugün yokmu buyururlardı. Babam’da her cuma mübarek hocamızın huzurlarında bulunmayı âdet haline getirmişti. Bu vesile ile babama tufeylî olarak, sık sık cuma günleri, mübarek hocamızın huzurları ile müşerref olurduk. Seadethanelerine ilk gelen birisi varsa, tam karşılarında bulunan sütlüceyi, 60 sene kadar evvel, mübarek hocası Abdülhakim efendi hazretleri ile sütlücedeki hâtıralarını, (çoğu kere gözyaşları ile) öyle kalbden anlatırlardı ki, Ogünleri yaşıyor gibi olup, herkeside çok kolay bir şekilde yarım asır evveline götürüp, Ogünlerdeki tatdıkları zevki, sevdiklerinede tatdırırlardı. Sütlüce hatıralarını Mübarek hocamızdan çok defalarca dinlemek nimeti ile şereflenmiştik.
Mübarek hocamızın sohbetleri okadar tatlı, okadar zevkli, okadar têsirli idi ki, dinlediklerimiz, beynimize kayd edilirken, aynısı kalbimizede kopyalanırdı. Dolayısıyla, O’ndan işittiklerimizi seneler sonra bile çok kolay hatırlayabiliyoruz, yani unutmuyoruz. Mübarek sözleri kalblerimize öyle nakış nakış işlenirdiki, mermere yazılan yazı gibi, seneler sonra bile silinmiyor. Temiz ruhlarının aynası olan sohbetlerini dinleyenler, kendi kalblerinin rahatladığını hisseder, bir gülistanda meşruh çiçekleri koklayıp mest olan bîçareler gibi sevinc’e gark olurlardı. Koyu karanlık bir gecede, bir ziya menbaına malik olan, bir ışığa malik olan bahtiyarlar gibi rahat olurlardı. Mübarek hocamızın sözlerinde öyle değişik lezzet ve tat vardı ki, tarifi mümkün değil. Bazı şeyler vardırki anlatmakla anlaşılamaz, o hâl yaşamakla anlaşılır. Mübarek sohbetlerinde bulunanların dünya ile ilgisi kesilir, sanki cennet hayatı yaşıyor gibi olurlardı. Dışarıya çıkınca ancak, dünya varmış diye hatırlanırdı. Sohbetlerinde bulunanların kalblerinden dünya sevgisini yavaş yavaş, hissettirmeden çıkarırlardı. Cenab-ı Hak, hak ile bâtılı tefrik eden nûru, Bu mübarek Zâtın kalbine ihsan buyurmuş. Sohbetlerinde bulunanlar ve eşsiz hazine olan eserlerine kavuşanlar, bu nur’dan kırıntılara kavuşurlar.
Çarşamba günleri sütlüce sohbetleri:
-2-
1994 senesinin nisan ayının 8.günü, gene bir cuma ziyareti için gittiğimizde, Abdülhakim efendi hazretlerinin talebelerinden hayatta kalan birkaç zevât-ı kirâm’da misafir olarak gelmişlerdi: O gün mübarek hocamız buyurdularki;
Efendim burası Sarıyer, karşı sahile Sütlüce diyorlar. Yaz gelince, çarşamba günleri boğaz gezisine çıkardık. 60 sene evvel oraya, sütlüceye, Abdülhakîm efendi hazretleri ile giderdik. Orası şimdi askeriyenin. O zamân serbestdi. Vapur iskelesi de vardı. Sütlüce iskelesi denirdi oraya. Şimdi o iskele yok. Köprüden binerdik vapura, sütlüce iskelesinde inerdik. Yüz metre kadar yürürdük. Karşıki beyaz binalar 50-60 sene evvel Kur’an-ı Kerim mektebi idi. Onun yanındaki ağaçların altında otururduk, üst tarafındaki set üstünde de hanımlar otururdu. Orası mesire yeri idi, yabancılarda gelirdi oraya. Orada ağaçların altında yirmi otuz kişi otururduk, sohbet ederdik. Neler anlatırlardı neler. Efendi hazretleri orada Şevahid-ün-nübüvve’den ders verirdi, sonra denize girerdik, yemekler yenirdi. Ağaçların altında masalar, sofralar kurulur, kebaplar, balık kebapları yapılırdı. Aman ne tatlı, ne tatlı günlerdi Ya Rabbi. Maddi manevi rızklanırdık orada. Şimdi hayali kaldı. O günleri hatırladıkça ağlamamanın imkanı yok. O ağaçların üstündeki tepede de Yûşa hazretlerinin kabri var. O günler, şu an gibi gözümün önünde. Hiç unutmuyorum.
-3-
Sabahtan birkaç kişi giderler, hazırlık yaparlardı. Rahmetli terzi Mustafa efendi, Mustafa kaptan, Cevat bey erken giderlerdi. Daha sabahdan balık kebabı yaparlardı, kızartma yaparlardı, masaları kurarlardı, sofraları hazırlarlardı. Biz de Efendi hazretleri ile beraber öğleden sonra gelirdik ki sofralar kurulmuş, her şey hâzır. Yemekler yenirdi, çok tatlı sohbetler olurdu orada. Çaycı da Hâlid beydi, Allah rahmet eylesin. Biz öğleden sonra Efendi hazretleri ile Vapurla giderdik. Vapurun üst katında arka tarafına otururduk. Mübârek vapurda bile ders verirdi bana. Hiç unutmam. Geçen gün evde bir kağıt gördüm. Baktımki, vapurda yazdığım kağıtlardan... Kunut duâsı. “İnnâ nesteînüke..” . 1929 senesinde, vapurda yazmışım onu. Efendi hazretleri bana onun ma’nâsını anlatmış, bende kağıda yazmışım. Kunut duâsını vapurda öğretdi bana mübârek. Vapur çok kalabalık olurdu. Tâ galata köprüsünden sütlüceye kadar, kimse ile konuşmazdı, hep bana anlatırdı. Anlatır, anlatır, ben de yazardım. Birkaç dâne defterim var böyle. Hep Efendinin buyurduklarını yazmışım. Fırsat bulunca size o defterleri okuyayım inşallah. Elhamdülillah, ne büyük ni’met, ne büyük seadet bir Evliyâyı tanımak. Onları sevmek, en büyük dünyâ seadetidir. Elhamdülillah ki, seviyoruz onları. Görmek şart değil ki, Onlar dünyânın bir ucunda bulunsalar yine haberdar olurlar.
-4-
Karşıki tepede Yûşâ hazretlerinin kabri var. İşte tam onun altında Efendi hazretleriyle oturduğumuz ağaçlar var. Orada mübârekle evvela nemâz kılardık. Aşağıda erkekler otururdu. Yukarıda da set üstünde kadınlar otururdu. O set üstü de kadınlara mahsus idi. Yabancı kadınlarda olurdu orada.. Bizim rahmetli kayınvalide Sueda hanım da orada otururdu. Dedi ki bize; Heybeli adadaki rum mektebinden gelen tahsilli kadınlar vardı dedi. (Rum papazlar, orada okurlar. İstanbulun en zengin kütübhanesi orasıymış efendim. Süleymaniyeden daha çok kitâb varmış. Hep eski çağlardan kalma rumca, eski romadan kalma. Osmanlılar hiç dokunmamışlar. Bakın Osmanlı medeniyetine. Osmanlının yerine rumlar olsa yağma ederlerdi). Yukarıda, o arada oturan kadınlar bakmış ki aşağıda bir kalabalık var. Herkes birisinin etrafında toplanmış. O birisi birşeyler anlatıyor, diğerleride de dinliyorlar. Merak etmişler, iki üç dâne rum kadını biz de gitsek dinlesek olurmu acaba demişler. Onlarda inmişler aşağıya, Efendi hazretlerinin yanına gelmişler. Efendi hazretleri kendinden geçmiş, Mektûbât okutuyordu o zaman. Rum kadınlar gelmişler, Efendi hazretleri otururken bunlar da yanı başında ayakta, on onbeş dakika dinlemişler. Çok hoşlarına gitmiş. Sonra çıkmışlar yukarıya, demişler ki; “Çok büyük âlim, çok derin felesof, felesof” demişler. Efendi hazretleri için; “Neler biliyor, neler biliyor, derya” demişler. Kimbilir, mübârek ne anlatıyordu, onlar gelince, onlara göre birşeyler anlatmışlardır. O büyükler kalb mütehassısıdır. Anlarlar, muhataba göre anlatırlar. Efendi hazretlerinin orada oturmaları gözümün önüne geliyor. Bizim kayınpedere çoğu zaman Şevahid-ün-nübüvve kitâbını okutur, kendisi de izah ederdi. Molla Abdurrahman Câmî hazretlerinin Şevahid-ün-nübüvve kitâbını bastırmak bize nasîb oldu elhamdülillah. Bizim kayınpederi çok severdi, ona okuturdu, kendileri de izah ederlerdi.
Sohbetten sonra, bazanda balık kebabından sonra, Efendi hazretleri, isteyenler denize girsin diye izin verirdi, müsaade ederdi. Herkes, diğer talebeler edebinden denize girmek için biraz uzağa giderlerdi, Efendi hazretlerinden utanırlardı. Efendi hazretleri yalnız kalırdı. Bizim kayınpeder evden Efendi hazretleri için havluları, hamam takımlarını getirirdi, Efendi hazretleri de denize girerdi. Fekat hizmet etmek için de birisi lâzım. Bana, “sen gel” buyururlardı. Denize beraber girmek için Efendi hazretleri benim elimden tutardı. Efendi hazretleri ile beraber peştamal ile denize girerdik. Orası kumdur, bizim girdiğimiz yer sığ’dı, biraz gider el ele tutuşup kumların üstüne otururduk. Su göğüs hizasına kadar gelirdi. Başımız suyun dışında kalırdı. Vapur geçince, bazan dalga gelince suyun içinde kalırdık. Sular üstümüzden geçerdi. Efendinin mübarek sakallarından ip gibi sular akardı. Ben suları alıp Efendi hazretlerinin sırtını ovardım. Efendi hazretleri ile denize girince, “gel bakalım ders yapalım” derdi. Denizde bile boş vakit geçirmezlerdi. Birkeresinde “İza zülziletil erdı zilzaleha” sûresinin tefsîrini yapdılar. Yarım sâat sürdü. Buyurmuşduki; “Su içinde, denizde ders yapmak hoş olur, güzel olur. Çünki Abdülhalîk Goncdüvânî hazretlerine Hızır aleyhisselâm havuzda ders verirdi”. “Abdülhalık-ı Goncdüvânî hazretleri havuzda iken Hızır aleyhisselâm gelir, tesavvufdan bazı ince bilgileri öğretir, zikir telkin ederdi. (Türkistanda deniz yok tabii, büyük havuz var). Onun için denizde bunları okumak, Hızır aleyhisselâmın sünnetidir “derdi. Efendi hazretleri ile çok güzel vakt geçirdik. Orada yukarıda da Yuşa Peygamberin kabri var. Tabii onun kabri olduğu kat’i değildir. Bazı arabî kitâblarda, onun kabri Nablus şehrindedir diyor. Fekat ne olursa olsun, onun kabri olmasa bile makamı olur. Hiç değilse münasebeti var. Çelebi Mehmed zemânında sadrazam olan Ziya paşa, oradaki mescidi yapdırmış. Müslimânlar da kabrini yapdırmışlar şefaat etsin diye. O zemânın insanları uzunmuş. Uzun bir kabr var orada.
-5-
1939 senesiydi, sütlüceye gittiğimiz birkeresinde, Efendi hazretleriyle beraber 10-15 kişiydik, Anadolu kavağına gittik. İskeleden çıkıp, Camiden ileriye doğru gidince kumdöken suyu var. Orada kahvehane vardı. Kumdöken suyunun yanında hasırlar serildi, namaz kıldık, sohbet ettik. Kumdökene o sıralar, birkaç kere daha gittik. Ne güzel günlerdi Ogünler…
Buradan hergün Efendi hazretleri ile ozamanlar oturduğumuz yerlere bakıyoruz, o günleri hatırlıyoruz. O büyüklerin basdığı topraklara bakmak, O büyüklerden istifade etmeğe, feyz almağa sebep olur. Efendi hazretlerinin rûhaniyeti orada vardır. Velîlerin bulunduğu yerlerde kıyamete kadar rûhlarının irtibatı vardır. Oranın üst tarafında da Yûşâ aleyhisselâm var. Onunda rûhu bizi seyrediyordur. Böyle mübârek bir yerdeyiz. Velîlerin rûhu, anıldığı yere de gelir. Hem, Efendi hazretlerinin rûhaniyeti de var karşıda. Onların rûhaniyeti bin sene dahi devam eder. “Şeâir” denir ona. Meselâ Sakal-ı şerîf böyledir. Bindörtyüz seneden beri mübârek Sakal-ı şerif öyle kullanılıyor. Efendi hazretleri vefât edeli şimdi elli seneyi geçdi. Altmış sene evvel orada oturuyorlardı. Basdığı yerlerde, hatta bakdığı yerlerde gözlerinin nûru vardır şimdi Onların. Severek kim bakarsa oradan feyz alır efendim. Onların basdığı yerde feyz vardır. Sözlerinden olduğu gibi hareketlerindende istifade edilir O büyüklerin. Büyükler buyuruyorlar ki: “Lîsan-ı hâl, lîsân-ı kâlden entakdır.” Ya’nî, hâl ile anlatılan, söz ile anlatılandan daha te’sirlidir. Lîsân-ı hâl derler ona. Çok te’sirlidir. Cenâb-ı Hakkın lütfu, Efendi hazretlerinin himmetleri ile, elhamdülillah bize nasîb oldu burası. Onlar o zamân orada otururken görmüşlerdir bizim burada oturacağımızı. Ruhlar için zamân yok çünki. Zaman bu dünyâda var. Rûh âleminde zaman yokdur. Peygamber efendimiz Mîrac gecesinde hazret-i Osmanın (radıyallahü anh) koşa koşa cennete girdiğini gördü. Halbuki hazret-i Osman kaç bin sene sonra cennete gidecek. Ama Peygamber efendimiz mîracda gördü onu. Onlar için zaman yok. Onun için efendim, Onlar buraları görmüşlerdir. İşin esası sevgi, muhabbet kardeşim. Peygamber efendimiz; “Kişi kimi severse onunla beraber haşrolunur” buyuruyor. Ne demek sevmek, Onun yolunda olmak, Onun sevdiklerini sevmek. Çok şükr Rabbimize, elhamdülillah. Tam Efendi hazretlerinin hayatını yaşamaya ehemmiyet veriyoruz, dikkat ediyoruz kardeşim inşaallah. “El mer’u mea men ehabbe” Müjdedir bize. Hadîs-i şerîf bu. Herkes, dünyâda kimi seviyorsa âhıretde onun yanında olacak. İnşaallah, âhıretde o büyüklerin yanında olacağız efendim. (Bırakmazlar inşaallah.) Kerim, kereminden vaz geçmez efendim. “Men dakka bâbel kerîm in fetehâ.” Efendiden işitdik bunu. Kerimin kapısını çalarsanız muhakkak açılır. İhsan kapısıdır o. Onlar isteyene verirler..
(bu bölümdeki anlatılanlar, 18 kasım 1984, 8 nisan 1994, 8 temmuz 1994, 21 ekim 1994, 17 mart 1995, 3 mayıs 1996 tarihli sohbetlerindeki, işittiklerimdir efendim.)
Tıb fakültesinden eczacılığa geçmesi:
-1-
1998 senesi ocak ayının 23 ünde, cuma gün, aynı zamanda kadr gecesi idi. Sarıyere Mübarek hocamıza ziyarete gittiğimizde, Huzurları ile şereflenmiştik. Cuma namazını beraber kıldıkdan sonra, sesli olarak dua ediyorlardı; “Sen bizi şeytan şerrinden ve düşman şerrinden ve nefs-i emmâremiz şerrinden muhafaza eyle, evlerimize iyilik ver, halâl ve hayrlı rızklar ihsan eyle yâ Rabbi. Hastalarımıza şifa, dertli olanlarımıza deva ihsan eyle yâ Rabbi. Sen bizleri yevm-i cum’anın ve leyle-i kadrin şefaatine, bereketine nâil eyle yâ Rabbi. Yevm-i cum’a hürmetine, leyle-i kadr hürmetine, günâhlarımızı afv eyle yâ Rabbi, Cennetde de Cemalinle müşerref eyle, kusurlarımızı afv eyle yâ Rabbi”… diyerek dua ediyorlardı. Duadan sonra, istiğfar okudular ve buyurdularki; “Bu istigfâr düâsı çok mühimdir. Bu istiğfar okunan yere, orada oturan insanlara, hepsine rahmet-i ilâhî nâzil olur. Allahü teâlâ hepsinin muradlarını ihsan eder, günâhlarını afv eder. Oturduğu yerler kıyamet gününde şefaat eder. Geçdiği sokaklar şefaat eder diyor Molla Nâmık-i Câmî hazretleri. Onun için istigfâr düâsını her gün okumalıdır efendim” buyurdular. Her zamanki gibi, Abdülhakim efendi hazretleri ile hatıralarından anlattılar.
-2-
Buyurdularki; “Askerî liseyi bitirmiştim, talebeleri sınıflara ayırıyorlardı, harbiyeye gidecektik. Ben de sınıfın birincisiydim. Bana, sen ne olmak istiyorsun dediler. Ben tıbbiyeye gideceğim dedim. Hay hay zâten senin gitmen lâzım dediler. Tıbbiyeye ayırdılar. 1,5 sene tıbbiyede okudum. Birinci sınıfa f.k.b. diyorlar. Fizik-kimya-biyoloji. Birinci sınıfta bunları okuduk. Üniversite olduğu için, başka memleketlerden de (rum, bulgar) birkaçyüz talebe vardı. Tıbbiye birinci sınıfda iken, onların içinde ben sınıfın birincisi oldum. İkinci sınıfa birincilikle geçdim. İkinci sınıfta da sınıfın birincisiydim. Sene ortası oldu, bir sömestre altı ay kadar anatomide yalnız kemikleri okuduk, birçok Latince kelimenin hepsini ezberledik. Kemik vizesinide verdim. Profesör de Moşe isminde bir Fransız idi. İkinci sömestrede kadavra dersi vardı. Birgün laboratuvarı merak etdim, gidip baktım. Masalar var, her masanın üstünde erkek, kadın, çırıl-çıplak ölüler var. Kimsesizleri toplayıp getiriyorlar, talebeler onların üzerinde öğrenecekler. Ellerine de bıçak veriyorlar, kesip insan vücûdunda neler var, öğrenecekler. İkinci sömestre bunları okuyacağız. Her hafta Efendi hazretlerine giderdim. Efendinin sözlerine bayılırdım, bir şeyler söylesede dinlesem derdim. Efendiyi dinlemek çok hoşuma giderdi. Sene ortasında sömestre tatili olunca, o hafta Efendi hazretlerine gitdiğimde, bahçede oturuyordu. Bende yanına oturdum. Baş başa ikimiz yalnız olarak oturduk. Bana ne okuduğumu sordu. 1,5 senedir tıbbiyede okuyorum da, sormadı mübârek, ogün sordu. “Sen ne okuyorsun?” dedi. Kadavra dedim. Ölüleri keseceğiz, ölülerin içinde ne var, ne yok, sinirlerini, kemiklerini öğreneceğiz dedim. Efendim, tıbbiyeyi bitireceğim, altı sene sonra doktor olacağım, şimdi ikinci sınıfdayım dedim. “Öyle mi...” dedi Efendi hazretleri. “Ben sana bir şey söylesem dinler misin” dedi.
-3-
Elbet efendim, baş üstüne dedim. “Sen doktor olma, sen eczacı ol, eczacıya geç” dedi. Baş üstüne efendim dedim. Fakat, ben askerî talebeyim. Askeri talebeleri kendi kendine geçirmezler, Ankaradan müracaat edeceğiz, ayrıca ben sınıfın birincisi olduğum için, beni geçirmezler eczacıya dedim. “Sen bir müracaat et, istida ver, Allah kerimdir” dedi. Eve gelince söyledim. Annem, ablalarım kıyameti kopardılar. Biz doktor bey istiyoruz, eczacı parçası istemiyoruz dediler. Ben karar verdim, eczacıya geçeceğim dedim. Annem bayıldı. Neyapacağımı şaşırdım. Ozaman süleymaniyede, üniversitenin duvarlarına bitişik barakalar vardı. Askerî talebeler o barakalarda kalıyordu. Eskiden Bekir ağa bölüğü imiş oralar. Bende orada kalıyordum. Onun için sık sık Süleymaniye camiine sabah namazına gidiyordum. Ogün sıkıntılı bir şekilde neyapacağıma karar veremiyordum. Sabah namazına hiç kimse gelmeden, erkenden camiye gideyim, bahcede bekleyip, camiye ilk gelene danışayım diye düşündüm. Erkenden sabaha karşı, Süleymaniye camiine gittim, biraz sonra iri yapılı bir bey geldi, daha imam ve müezzinde gelmemişti. İlk gelene sordum, “Efendim ben tıbbiyede okuyorum, mektebinde birincisiyim. Hocam eczacılığa kaydını naklettir diyor, annem de doktor olacaksın diyor, ben ne yapayım” dedim. O zât; “Evladım senin hocan kim” dedi. Bende; Abdülhakim efendi hazretleri dedim. O zât, “Evladım sen hakiki bir büyük bulmuşsun, böyle bir hocanın bir sözüne bin ana fedâ olsun, hocan ne diyorsa onu yap, hocanın sözünden çıkma” dedi. Meğer O zât Cevad beymiş. Onun için Cevad bey benim ilk mürşîdim oldu. Cevad bey, Efendi hazretlerinin talebelerinden, emekli bir paşa idi. Herkes ondan çekinirdi. Çok heybetli biri idi. Ertesi gün hemen istida (dilekce) verdim.
-4-
Ankaradan cevab geldi ki; “Sınıfın birincisidir, çalışkandır bunu eczacıya geçirmeyiz, doktor olsun istiyoruz” diye cevab geldi. Ya’nî reddetdiler beni. Efendiye gitdim. Efendim, böyle böyle izn vermiyorlar dedim. “Tekrar istidâ ver” buyurdu. Ben tekrar dilekçeyi verdim, nihayet kabûl edildi, eczacıya geçdim. Birkaç ay içinde üçüncü sınıfa gene birincilikle geçtim. Efendi hazretleri lisan öğrenmeye çok ehemmiyet verirdi, Arabîyi, Farisîyi çok iyi bildiği halde, Avrupa dillerinide bilsem, daha çok hizmet ederdim buyururdu. Onun için, Eczacılıkta okurken, Fransızcamı ilerleteyim diye beni, Parisde çıkan Fransızca (Le Matin) gazetesine abone yaptırdı. Böylece ben Fransızcamı ilerlettim. Hadîsi şerifde, Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi vesellem; “Bir kimse herhangi bir milletin lisanını bilirse onların hilesinden kurtulur” buyurdu, derdi. Onun için Fransızca öğrenmeğe beni teşvik etti. Hattâ, daha sonra ben Genelkurmayda almanlarla çalışıyordum. Efendi hazretleri; “Alamanlarla çalışda alamanca öğrenme! öyle şey olurmu, alamancada öğren” dedi bana. Eczacı mektebini birincilikle bitirince, Gülhane hastanesinde bir sene staj yaptım. Stajıda birincilikle bitirince, üsteğmen rütbesiyle, askerî tıbbiye mektebine müzakereci olarak tayin edildim.
(bu bölümdeki anlatılanlar, 08.07.1994, 04.11.1994, 23.01.98 tarihli sohbetlerindeki, işittiklerimdir efendim.)
Kimya fakültesinde okuması ve yeni bir buluşu:
-1-
Eczacı mektebi bitince bütün eczacılar anadoluya tayin edildi. Âdet öyle idi. Harb okulunu bitiren anadoluya tayin edilirdi. Benim arkadaşlarımı da anadoluya tayin etdiler. Beni İstanbulun ortasında, tıbbiye mektebine müzakereci subayı tayin etdiler. Görülmemiş bir şey oldu bu. Hatta birkaç sene sonra tıbbiye mektebinin eczacısı, binbaşı tekavüd oldu. Onun yerine gelen binbaşı, bir paşadan bahsetti, “bu paşa neyin oluyor” dedi. “Amcan mı, dayın mı?” dedi. Ben tanımıyorum öyle birisini dedim. Dedi ki; Sen ne diyorsun! Sizin tayininiz yapılırken, ben yapardım tayinleri. Ben o zemân personel dairesinde sıhhiye şubesi müdürüydüm. Bütün doktorların, eczacıların tayinlerini ben yapardım. Senin İstanbula tayinin için iki kerre benim ayağıma geldi. “Hilmi’nin işi ne oldu, Hilmi’nin işi ne oldu?..” dedi. Herhalde senin ya amcan, ya dayın olmalı diyor. Vallahi tanımadım dedim. Diyorki; “Koskoca paşa, benim gibi bir binbaşının ayağına geldi, Hilminin işi ne oldu dedi. Tıbbiyeye müzakereci olarak, memleketine tayinini istedi” diyor. Efendinin kerameti efendim. Ben tıbbiye mektebinde talebe iken, subay talebeler de vardı. Birtanesinin ismi, Daim bey idi. O Daim bey piyade idi, fekat dişçi mektebine devam etdi. Nasıl ben kimyaya devam etdim kimyager oldum, o da öyle diş tabibi oldu. Eczacıydım ben. Efendi hazretleri kimyaya kayd olmamı söyledi. Yoksa benim kimyaya kaydolmak aklımda bile yokdu. Kaydoldum. Kimyager oldum, kimya mühendisi oldum. İşte bu Daim bey’de açıkgöz biri idi. Dişçiliğe devam etdi. Diş tabibi oldu. Sonra istifasını istedi. Sivil oldu. Ankarada muayenehane açtı. O Daim beyle, nöbetçi olduğumuz zemânlar geceleri konuşurduk, birbirimize anlatırdık. Ben üstteğmendim, o da binbaşı idi. Daim bey dişcilikte okumadan evvel Çankayada muhafız alayındaymış. Oradaki hatıralarını anlatırdı. Birgün Hâlid paşayı anlattı. Halid paşanın başına neler geldiğini anlattı.
-2-
Askerî tıbbiyede müzakereci iken, Efendi hazretleri; “Niye boş duruyorsun madem üniversitede vazifen var kimyayı bitir” dedi. Beni kimyaya teşvik etdi.
Yüksek matematikçi Von Mises’den, mekanik profesörü Prager’den, fizikçi Dember’den, teknik kimyâyı Goss’dan okudum. Kimyâ profesörü Arnd’ın yanında çalıştım. Takdîrlerini kazandım. Arndın yanında altı ay travay yapıp (Phenylcyan-nitromethan-methyl esteri) cisminin sentezini yapıp, formülünü tesbit ettim. Dünyada ilk olan bu başarılı travayım, Fen fakültesinin 1937 senesi ikinci kânun tarihli (Fen Fakültesi Mecmûasında) 139. sahifede ve Almanya’da çıkan (Zentral Blatt) kimyâ kitâbının (m.1937) târih ve (2519) sayısında (H. Hilmi Işık) başlığı altında yazılıdır. 1936 senesi sonunda 1/1 Sayılı Kimyâ Yüksek Mühendisliği diplomasını aldım. O sene Türkiye’de ilk ve tek olarak kimyâ yüksek mühendisi olduğum, günlük gazetelerde yazıldı. Bu başarımdan dolayı askerî kimyâ sınıfına geçirilerek, Ankara’da, Mamak’ta zehirli gazlar kimyâgeri yapıldım. Burada onbir sene kalıp, Auer fabrikası genel direktörü Merzbacher ve kimyâ doktoru Goldstein ve optik mütehassısı Neumann ile yıllarca çalıştım. Onlardan almanca öğrendim. Harb gazları mütehassısı oldum. Başarılı hizmetler gördüm. Meselâ İkinci cihân harbi’nde, İngilizler Polonya’ya yüzbin halk maskesi sattı. Maskeler Çanakkale Boğazı’ndan geçerken Almanlar Polonya’yı istilâ etti. İngilizler maskeleri Türkiye’ye satmak istedi. O zaman yüzbaşı rütbesinde idim. Bunları muâyene ettim. Süzgeçlerin zehirli sisleri kaçırdığını anlayarak, (kullanılamaz, işe yaramaz) raporunu verdim. Milli Savunma Bakanlığı ve İngiliz sefîri inanmadılar. Telâşa düştüler. İngilizlerin yaptığı şey, nasıl bozuk olurmuş denildi. İsbat ettim. Sonra, parçalanıp yamalık olarak kullanılabilir raporunu verdim.
-3-
Üniversite inkılabı 1934 de yapıldı. O zemân bütün profesörleri işten attılar, yerine Almanya’dan yehûdileri getirdiler, işte Arnd’da onlardan biri idi. Eskiden üniversitenin adı darülfünun idi. İnönü üniversiteye çevirdi. Hidiv Kâmil paşanın hanımı Zeynep hanımın konağı vardı veznecilerde, Zeynep Kâmil hastanesini yapdıran hanımın köşkü, fen fakültesiydi. Almanlar geldiler, hayran kaldılar, şaşkına döndüler, tavanlarında âyet-i kerîmeler vardı, altunla yazılmışdı. Biz orada okuduk. Merdivenlerin başındaki topuzlar zümrütten yakuttan yapılmışdı. İslâm eseri idi bu sarây. Sonra yaktılar, elektrik kontağı dediler.
Türkiyede ilk kimya mühendisi benim efendim. Diploma numaram 1/1. Hatta o zaman kimya mühendisliği diploması da yoktu. Üniversiteye istidâ (dilekce) verdim. Almanyada bu dersleri bitirenlere yüksek mühendis diploması veriyorlar, siz niye vermiyorsunuz diye fen fakültesine yazdım. Profesörler meclisine koydular dilekceyi, kabûl edildi, bana hak verdiler ve kimya yüksek mühendisi diye ilk ünvanı bana verdiler. Yüksek kelimesini ben koydurdum. Ondan sonra mezun olanlar benim sayemde kimya yüksek mühendisi oldular.
-4-
Bizim kimya hocamız Arnd vardı. Onun yanında travay yapdım. Bir cismin sentezini yapdım. Sentez kolay fekat ismini tespit etmek zor. İsmi şu; (Phenylcyan-nitromethan-methyl esteri). Formülünü tesbit etdim. Bütün dünyâda ismi Hilmi Işık diye geçdi. Profesör Arnd’a rapor verdim; Şununla şunu karışdırınca azot gazının çıktığını iki gözümle gördüm diye yazdım rapora. Kabûl etmedi. Sana kulaklarınla gördün veya tek gözünle gördün diyen var mı, iki gözüm yazısını çıkar ordan dedi. Bir gün ona sordum siz böyle mükemmel türkçeyi nerden öğrendiniz dedim. Beni çok severdi. Gel sana söyleyeyim dedi. Ders verdiği salona götürdü beni. Duvarlar çatlaktı, şu duvarın çatlağı tavanda devam ediyor, ordan da aşağı iniyor, bunlar nedir biliyor musun. Beni Sultan Hamid han buraya getirtdi, o zemân ben bu salonda ders veriyordum. Kimya profesörü idim. Bu çatlaklarda çubuklar takılı idi. Çubuklara da perde takılı idi. Dershanenin yarısı perdeyle ikiye bölünmüştü. Ön tarafta erkek talebeler otururdu, arka tarafta da kız talebeler otururdu dedi. Şimdi karmakarışık dedi. Bir gün merdivenden çıkarken konuşa konuşa gülerek çıkıyorduk. Gülerken bana dedi ki; İyot artıkları içinden iyodu nasıl ayırırsın dedi. Ben de arkadaş gibi cevab verdim anlattım. Sene sonunda, imtihana girdik, imtihana beş, altı talebeyi birden alırdı. Ayakta diker soru sorardı. Sıra bana gelince beni atladı geçdi. Efendim beni imtihan yapmayacak mısınız dedim. Ben seni imtihan yapdım dedi. Ne zemân dedim. Hâni bir gün kapıda buluştuk, merdivenden çıkarken sana iyot artıklarını sordum ya, o imtihandı işte dedi. Sen o zemân 10 numarayı aldın dedi. Sonra Almanya’ya gitdi.
Kimyager sınıfına geçmesi. (Zehirli gazlar ve harb gazları mütehassısı olması):
-1-
Türkiyede ilk kimya mühendisi benim efendim. Diploma numaram 1/1. O sene Türkiye’de ilk ve tek olarak kimyâ yüksek mühendisi olduğum, günlük gazetelerde yazıldı. Bu başarımdan dolayı askerî kimyâ sınıfına geçirilerek, Ankara’da, Mamak’ta zehirli gazlar kimyâgeri yapıldım.
Kimya fakültesini 1936 yılında bitirince, Ankaraya tayin oldum. Mamakda kimya fabrikası vardı. Oraya tayin etdiler beni. Mamakda köylülerden birinin evini kira ile tutdum. Ev çok büyüktü. Bahçeside çok kocamandı. Vişne bahçeleri, ayva bahçeleri vardı. O bahçenin dağ tarafındaki yamacında su künkleri vardı. İşte sultan Hamidin getirdiği su o bahçeden geçiyormuş. Elmadağ o tarafdaydı.
Ankara valisi Abidin paşa varmış. Celâleddin-i Rûmi hazretlerinin Mesnevîsini şerh etmiş ki, çok ağır bir kitâbdır o. Abidin paşanın kabri Fatih Câmiinin yanında, Câminin bahçesindedir. Sultan Hamid zemânında Ankara valisi idi. Onlar âlim insanlardı. Hem âlim hem edib. Edib demek; terbiyeli demekdir.
-2-
Ankara valisi İstanbula, halîfeye mektûb yazıyor. O zaman halife Sultan Hamid han idi. “Efendim, Ankaranın içme suyu malumualiniz kireçlidir. Ankaradan altmış kilometre uzakda Elma dağı var efendim. Elma dağında mis gibi su çıkıyor, hiç kireci yok, gayet lezzetli. Ankaradaki evladlarınız, para topladık efendim, bu Elma dağının suyunu Ankaraya getireceğiz müsaade buyurulursa” diyor. Böyle büyük iş yapmak için halifeden izn almak lâzımmış. Halifeden izn almadan olmaz bu iş. İzin istiyor. Sultan Hamid de cevab yazıyor: “Evladım, bizim dinimizde su getirmek en büyük ibâdetdir. Oradaki evladlarımız müsade etsinler de; bu ibâdetin sevabını ben alayım.” diyor. “Onun için kaç bin altın topladınsa onu sahiblerine iade et, geriye ver. Bu suyun bütün masraflarını ben temin edeceğim.” diyor. Saraydan verecek ama, devletin parasını değil. Vergi milletin hakkıdır. Onun için sultan Hamid serâydan verecek ama vergiden veremez. Babasından kalma mirasları vardı. Meselâ kendi mülkü olan toprakları var. Babalarından kalmış olan paralardan veriyor ve Ankaraya geliyor o su. Ankarada yüzlerce yere çeşme yapılıyor. Cebeciyle Kurtuluş istasyonunun arasında, meydan var, çukurda. O çukurdaki meydanda sultan Hamidin öz parasıyla yapdırdığı çeşme vardı. Efendim, haziran ayında, sıcakta o çeşmeden su içdim, buz gibi idi. Dağdan geliyor çünkü. Kar suyu, buz gibiydi. Ankaranın her yerinde vardı bunlar. Sonradan o çeşmeler kaldırıldı.
-3-
Osmanlı halifesi milletine, tertemiz buz gibi suyu dağdan getirtmişti. İşte o suyun geçtiği su künkleri, bizim bahcede idi.
Genel Kurmayda Almanlarla çalışıyordum. Efendi hazretleri; “Alamanlarla çalışda Alamanca öğrenme! Öyle şey olurmu, Alamanca da öğren” dedi.
Ankara’da, Mamak’ta zehirli gazlar kimyâgeri yapıldım. Burada onbir sene kalıp, Auer fabrikası genel direktörü Merzbacher ve kimyâ doktoru Goldstein ve optik mütehassısı Neumann ile yıllarca çalıştım. Onlardan almanca öğrendim. Harb gazları mütehassısı oldum.
-4-
Ankara’da zehrli gaz maskelerinde vazifeliydim. Genelkurmay, fabrikanın kontrolüne beni tayin etmişdi. Kızılayın maske fabrikası hâlâ duruyor. O fabrikayı askeriye nâmına kontrol ederdim. Orada çalışan bir Cemal efendi vardı, bu Cemal efendi benim yardımcımdı. O, kızılayda çalışıyordu fakat kızılay bana yardımcı olarak vermişdi onu. Babası da, diyanet işlerinde hey’eti müşavere âzâsı idi. Yâni din adamıydı, o zemânın din adamı. İşte o zemânın din adamlarından biriymiş Cemal efendinin babası. Bir gün oğluna demiş ki; Oğlum seni mektebe verdim okumadın, sanata verdim çalışmadın, sokakda kalmıyasın diye kızılaya verdim. Birkaç aydır senin ahlâkında, hareketlerinde bir değişiklik, bir tebeddül görüyorum, düzelme var sende demiş. Eskiden babasına sen dermiş, şimdi siz diyor, babacığım diyor. Önceden babasının önünden geçer gidermiş, şimdi babasına yol veriyor, saygı gösteriyor. Oğluna; sen bu islâm ahlâkını nereden öğrendin, senelerce ben sana öğretemedim diyor. Cemal efendi de demişki; maske fabrikasında, başımızda yüzbaşı Hilmi bey var, Ondan öğreniyorum demiş. Babası da, aman ne mübârek yüzbaşın varmış, Onu diyanet işlerine getir de, onunla bir konuşayım demiş. Bana söyledi Cemal. Ben de gitdim. Meşveret meclisi idaresi a’zâsı idi babası. Konyalı Eyüp Necati Perhiz diyorlardı ona. Din adamları o zemân ilm sâhibiydi, Sultan Hamid Hân zemânından kalmış. Adamcağızın odasına gitdim. Beni karşıladı, oturduk, konuşduk, sohbet etdik. Size teşekkür edeceğim, birde hediye vereceğim, onun için çağırdım buraya dedi.
-5-
Efendi hazretlerine sormadan bir kitabı okumazdım. Efendi buyururduki; "Bozuk kitab okuyanın imanı da bozulur".
Kızılayın maskelerini muayene ediyorum, iyi mi, bozuk mu karar veriyorum, iyilerini askeriye satın alıyor. Her ay o zemânın parasıyla yüzelli milyon liralık maske alınıyor. Benim raporum lâzım, iyidir dersem alıyorlar. O zemân, ingilizler de bize halk maskesi satmış. O halk maskesini, ikinci cihan harbinin başında Polonyaya satmış ingilizler. Maskeleri gönderiyor gemilerle. Maskeler boğazdan geçerken, Polonya sükût ediyor, yâni Almanya işgal ediyor, Polonya hükûmeti kalmıyor. Tabî ingilizler de maskeleri satamıyorlar. İstanbulda gemilerden indiriyorlar. Türk hükûmetine diyorlar ki; bunları size satalım. Satın aldılar. Gel gelelim, Maliye vekaleti parayı vermedi, kanun var dedi, rapor lâzım, iyi diye raporun varsa veririz diyor. Dönüp dolaşıp bu mesele bana geliyor, çünkü raporu ben veriyorum. Maskeleri getirin dedim. İngilizlerin satdığı maskeleri muayene etdim, bozuk çıkdı. Zehrli gazları kaçırıyordu. Ben de, bu maskeler bozukdur diye rapor verdim. Biraz sonra paşalar geldiler; aman oğlum, sen bunlara bozuk deme, bazı siyasi sebeplerle almamız lazım dediler. Parasını hükûmetin vermesi için rapor lâzımmış dediler. Paşam buna imkân yok, bozuk şeylere iyi diyemem dedim
Muhammed Tâcüddîn el-Kâzerûnî h. 843 [m. 1439] da vefât etdi.
Ahmet Faruk Şenkaya
Hüseyin Hilmi Efendi, tıbbiye mektebinde ikinci sınıfa birincilikle geçti. Kemik vizesini vermiş, kadavra üzerinde çalışma zamanı gelmişti. O hafta Eyüp'e gitti. Abdülhakîm Efendi ile bahçede başbaşa otururlarken, "Sen doktor olma. Eczâcılığa naklet! Çok iyi olur" buyurdu. Hilmi Efendi, "Ben sınıfın birincisiyim. Eczâcılığa geçmek için izin vermezler" deyince: "Sen istida (dilekçe) ver. Allahü teâlâ inşâallah nasîb eder" buyurdu. Dilekçelerden, yazışmalardan sonra, Hilmi Efendi Eczâcı mektebi ikinci sınıfına gecti. Abdülhakîm Efendinin emri ile, Paris'te çıkan Le Matin gazetesine abone olup, Fransızcasını ilerletti. Eczâcı mektebini ve sonra Gülhâne hastahânesinde bir senelik stajını hep birincilikle bitirip, ilk önce, üsteğmen olarak askerî tıbbiye mektebine müzâkereci tâyin edildi.
1940 senesinde, Abdülhakîm Efendinin tavassutu ile Karamürsel Kumaş Fabrikası Müdürü Ziya Beyin kızı Nefise Siret Hanım ile evlendi. Belediye kaydını müteakip, nikahı, Hanefî ve Şâfi'î mezheblerine göre Abdülhakîm Efendi kıydı. Düğün yemeğinde Hilmi Işık'ı yanına oturttu. Yatsıdan sonra kendisine duâ etti ve zevcesine teveccüh buyurarak, "Sen benim hem kızım, hem de gelinimsin" dedi. Böylece Hüseyin Işık'ı manevi oğulluğa kabul ettiği anlaşıldı.
Hüseyin Hilmi Işık, 1947'de Bursa Askerî Lisesi'nde kimyâ muallimi, sonra öğretim müdürü oldu. Kuleli ve Erzincan askerî liselerinde uzun seneler kimyâ okutarak yüzlerce subaya hocalık yaptı. 1960'da emekli olduktan sonra, Vefâ Lisesi'nde, Fatih imâm hatîp okulunda, Cağaloğlu ve Bakırköy sanat enstitülerinde matematik ve kimyâ hocalığı yapıp çok sayıda îmânlı genç yetiştirdi.
Hüseyin Hilmi Işık, 1966 senesinde İstanbul'da Işık Kitâbevi'ni, sonra da Hakîkat Kitâbevi'ni açtı. 1976 yılında, İhlâs Vakfı'nı kurdu. Türkçe, Almanca, Fransızca, İngilizce ve ofset ile hazırladığı Arabî, Fârisî yüzden fazla kitâbı dünyânın her tarafına yaydı. Bütün bu hizmetlerin, Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretlerinin tasarrufları ve himmetleri ile ve İslâm âlimlerine olan aşırı sevgi ve saygısının bereketi ile olduğunu söylerdi.
Hüseyin Hilmi Işık, çok nazik ve kibardı. Mamak Maske fabrikasında vazife yaparken, orada Cemal adında bir genç çalışıyordu. Babası Diyanette heyet-i müşavere azası Konyalı Eyüb Necati Perhiz idi. Genç evde de efendimli konuşmaya ve ibadetlerini yapmaya başlayınca babası bu değişikliğin sebebini sordu. Bizim bir kumandanımız var, çok kibar birisidir. Efendimsiz konuşmaya alışırım da onun yanında da öyle konuşurum diye korkuyorum dedi. Babası şaşırdı. Oğlu ile, Hüseyin Hilmi Efendiye, kendisini ziyaret edip teşekkür etmek üzere haber gönderdi. Hilmi Efendi "babanız yaşlıdır. Buraya gelmesi de uygun olmaz, biz ona gidelim" dedi; ve ziyaret etti.
Hüseyin Hilmi Işık'ın "rahmetullahi aleyh", sabır ve tahammülleri çok idi. İnsanlardan, bir eziyet, sıkıntı gelse katlanır, mukabele etmezdi. Yerine göre pamuktan yumuşak, ama küfre, bid'atlere ve günâha karşı da çelik gibi sert idi. Dinimizin öngördüğü derecede cesûr idi. Kitaplarında doğruyu yazmaktan kaçınmaz, "Korkulacak yalnız Allahü teâlâdır" der, ama fitne çıkmamasına da çok dikkat ederdi. Devletin kanunlarına uymada çok titiz davranırdı. Müslüman dine uyar, günah işlemez; kanunlara uyar, suç işlemez derdi. Sık sık "Vatan sevgisi imandandır" hadis-i şerîfini okurdu.
Yorum Yaz