Dr. İbrahim Pazan
ibrahimpazan@gmail.com

Peygamber Efendimiz “sallallahü aleyhi ve sellem” 20 Nisan 571 tarihinde Mekke-i Mükerreme’de dünyaya geldi. Kırk yaşına gelince, Mekke’nin kuzeyindeki Hira Dağı’nda bulunan mağarada Cebrail “aleyhisselâm” tarafından bütün insanlara ve cinlere peygamber olduğu bildirildi. Üç sene sonra aynı melek sürekli gelmeye başlayarak bütün Kur’ân-ı kerîmi yirmi senede indirdi. Cebrail, kendisine yirmi dört bin kere gelmişti. 8 Haziran 632’de Medine-i Münevvere’de vefat etti. Hicri sene hesabıyla 63, miladi sene hesabıyla 61 yaşında idi.
Kendisine peygamber olduğunun bildirildiği 610 yılından vefatına kadar 22 sene boyunca İslam dinini insanlara bizzat tebliğ etti. Vefatından sonra dört halifesi ve onlardan sonra da Peygamber Efendimizin kurduğu İslam devletinin devamı olan Emevîler, Abbâsîler, Selçuklular ve Osmanlılar İslam’ın bayraktarlığını ve dünya Müslümanlarının hamiliğini yaptılar. Bu İslam devletleri zamanında yetişen binlerce İslam âlimi, yüz binlerce kitap yazarak İslam dininin bozulmadan devam etmesini temin ettiler.
İslam dininin gönderilmesi ile diğer bütün semavi kitaplar ve dinler yürürlükten kaldırıldı. Bu kitaplar zaten, daha önce insanlar tarafından tahrif edilmiş ve bozulmuş idi. Nitekim bugün aslı üzere Tevrat ve İncil yoktur. Olsa bile hükümleri yürürlükten kaldırılmış olduğundan geçerli değildir. Muhammed “aleyhisselam”ın gönderilmesi ile peygamberlik de son buldu. Ondan sonra peygamber gelmeyecektir. Onun dine davetinden başka diğer davetler kabul olunmaz.
İsa “aleyhisselâm” otuz yaşında peygamber olmuştu. Kendisine sadece on iki havarisi iman etti. Dünyada az kalıp otuz üç yaşında, diri olarak göğe kaldırıldı. İncil ve Hristiyanlık tahrif edilerek kısa zamanda tanınmayacak hâle geldi.

EN BÜYÜK VE GERÇEK MÜFESSİR PEYGAMBERİMİZDİR
Peygamber Efendimiz vefat ettiğinde 124 binden fazla Eshabı vardı. Cebrail “aleyhisselâm” Kur’ân-ı kerîm âyetlerini yirmi sene boyunca peyderpey şu anda okuduğumuz harflerle ve kelimelerle kendisine okumuş, o da mübarek kulakları ile işiterek ezberlemiş ve her vahiyden sonra hemen ashabına okumuştur. Kur’ân-ı kerîmin hepsinin tefsirini, hadis-i şerifleri ile Eshabına bildirmiştir. Din âlimlerimiz büyük gayretlerle bu hadis-i şerifleri toplayıp tefsir kitaplarını yazmışlardır. Kur’ân-ı kerîmin gerçek müfessiri Peygamber Efendimiz olduğundan, onun Kur’ân-ı kerîmden anladığının ve anlattığının dışındaki yorumlar geçersizdir.
Mezhep imamı demek, Peygamber Efendimizin Kur’ân-ı kerîmden çıkardığı manaları, bilgileri, Eshab-ı kiramdan ve onları gören ve dinleyen Tabiinden işiterek toplayan, kitaplara geçiren büyük âlim demektir. Resûlullah’ın Kur’ân-ı kerîme verdiği manaları ve açıklamalarını anlamak isteyen, bir mezhep imamının kitaplarını okur, bunlara uyar. Bu kitapları okuyup bunlara uyan kimse, o mezhepten olur. Bu ise, Resûlullah’a ve Kur’ân-ı kerîme uymak demektir.
Ehl-i sünnet itikadındaki dört mezhebin imanları, Eshab-ı kiramın ortak olan imanıdır. İmanları arasında esasta hiçbir ayrılık yoktur. Birbirlerini din kardeşi bilirler. Birbirlerini severler ve birbirlerinin arkasında namaz kılarlar. İmam-ı A’zam Ebû Hanife ve İmam-ı Malik Tabiîndendir. İmam-ı Şafiî ile İmam-ı Ahmed bin Hanbel Tebe-i tabiindendir. Asr-ı saadete en yakın zamanlarda yaşamış bu büyük insanların yazdıkları kitapları beğenmeyip bozuk asırların bozuk adamlarının kitaplarına güvenenlere çok şaşılır. Sonraki asırlarda, hele 14 asır sonraki günümüz din adamlarının söz ve yazılarına itibar edip etmeme konusundaki ölçü, “kudemâ”nın yazdıkları ve söyledikleridir. Onlara uygunsa kabul edilir, uygun değilse çöpe atılır.

AMELDE VE İTİKATTA MEZHEP İMAMLARIMIZ EHL-İ SÜNNETTİR
Ehl-i sünnet itikadını ortaya koyan Resûlullah’tır. İman bilgilerini Eshab-ı kiram bu kaynaktan aldılar. Tabiîn de bilgilerini Eshab-ı kiramdan öğrendiler. Daha sonra gelenler, bunlardan öğrendiler. Böylece, Ehl-i sünnet bilgileri bizlere nakil ve tevatür yoluyla geldi. Bu bilgiler akıl ile bulunamaz. Akıl bunları değiştiremez. Akıl bunları anlamaya yardımcı olur. Yani bunları anlamak, doğruluklarını ve kıymetlerini kavramak için akıl lazımdır.
Hadis âlimlerinin hepsi Ehl-i sünnet itikadında idiler. Amelde dört mezhebimizin imamları da bu mezhepte idi. İtikatta mezhebimizin iki imamı olan İmam-ı Mâtürîdî ve Eş’arî de Ehl-i sünnet mezhebinde idi. Her iki imam da hep bu mezhebi yaydılar. Sapıklara karşı ve eski Yunan felsefesinin bataklıklarına saplanmış olan maddecilere karşı bu tek mezhebi savundular. Bu iki büyük Ehl-i sünnet âliminin zamanları aynı ise de bulundukları yerler birbirinden ayrı ve karşılarındaki saldırganların düşünüş ve davranışları başka olduğundan, Ehl-i sünneti savunma metotları ve tenkitleri birbirinden farklı olmuştur. Ancak bu hâl, mezheplerinin birbirine karşı olduğunu göstermez. Onlardan sonra gelen yüz binlerce derin âlim ve veli, bu iki yüce imamın kitaplarını inceleyerek ikisinin de Ehl-i sünnet mezhebinde olduklarını söz birliği ile bildirmişlerdir.

SELEFÎLERİN KELİME OYUNU
Selef, Peygamber Efendimizden sonraki ilk iki asırda yaşamış Eshab-ı kiramın ve Tabiînin ismidir. Dinimizin sonraki nesillere aktarılması konusunda asırlar boyunca gelen bütün âlimlerden önce geldikleri için böyle denilmiştir. Bunlara Selef-i salihîn de denir. Halef de Selef-i salihînden sonra gelen Ehl-i sünnet âlimlerine denir. Mesela 1677’de vefat eden Alâüddîn-i Haskefî meşhur Dürrü’l-Muhtâr kitabında böyle tarif etmektedir. Selef-i salihînin yolunda bulunan Müslümanlara Ehl-i sünnet denir.
Son zamanlarda bazı ağızlardan “Selefiye”, “Selefîlik” gibi kelimeler tekrar işitilmeye başlandı. Hâlbuki İslamiyet’te Selefiye mezhebi diye bir şey yoktur. İslamiyet’te yukarıda açıklandığı gibi yalnızca Selef-i salihînin mezhebi vardır ki o da Ehl-i sünnet mezhebidir. Selefîlik ise bırakın Selef-i salihîne uymayı, onlardan sonraki iki asrın âlimleri olan Halef-i sadıkîni küçümseyen, sadece kendi fikirlerini beğenerek kendilerini onlardan üstün gören sapkınların yoludur. Selefiye isminin seçilmesi, 1328’de vefat eden İbni Teymiye’nin başlattığı bu sapkın akımı sevimli göstermek, kendilerinin hak yolda olduğunu gençleri inandırmak için bu yolun yolcularının, Selef-i salihîn mübarek isminin arkasına saklanmak amacıyla ortaya koydukları korkunç bir hiledir. Bu konuda gençlerimizin çok uyanık olması lazımdır.

DİNİN BÜYÜK BİR DİREĞİ: İMAM-I A’ZAM
Ehl-i sünnetin dört büyük imamının birincisi İmam-ı A’zam Ebû Hanife, Muhammed “aleyhisselâm”ın parlak dininin büyük bir direğidir. Peygamber Efendimizin vefatından 67 sene sonra, 699 yılında Kûfe şehrinde doğdu. Adı Numan, babasının adı Sabit’tir. İmam-ı A’zam hazretlerinin Hanife adında kızı yoktu. Hanîf, doğru inanan ve İslamiyet’e sarılan kimse demektir. “Ebû Hanife”, hakiki Müslümanların babası demektir. Dedesi Sâsânilerin Huzistan valisi Hürmüzan (öl. 644), Hazret-i Ömer’in elinde Müslüman olmuştu. Eshab-ı kiramdan Enes bin Mâlik, Abdullah bin Ebî Evfâ, Sehl bin Sa’d-i Sâ’idî ve Ebu’t-Tufeyl Âmir bin Vâsile zamanlarına yetişmiştir. Tabiînden birçok büyük zatlarla ve İmam-ı Cafer Sadık’la sohbet etti. Çok hadis-i şerif ezberledi. Üstün bir aklı ve herkesi şaşırtan zekâsı vardı. Fıkıh ilminde az zamanda eşi, benzeri olmayan bir dereceye yükseldi. Talebesinden büyük müctehid Muhammed Şeybânî, derslerini ve sözlerini kitaplara geçirdi. Din bilgilerinde bin kadar kitap yazmıştır. İmam-ı Şafiî, İmam-ı Muhammed’in talebesidir.
Son Emevî halifesi Mervan bin Muhammed’in (öl. 750) Irak valisi Yezîd bin Ömer bin Hübeyre (öl. 750), kendisine Kûfe Mahkemesi hâkimliğini teklif etti ise de zühd ve takvası da ilmi ve zekâsı gibi son derece fazla olduğundan kabul etmedi. İnsanlık icabı Cenab-ı Hakk’ın kullarının hakkını gözetmekte kusur edeceğinden korktu. Bunun üzerine vali kendisini hapsedip dövdürdü. Başına yüz on kamçı vurdurduğu hâlde yine kabul etmedi. Mübarek başı ve yüzü şişti. Ertesi gün hapisten çıkararak tekrar teklif edip sıkıştırdığında “Danışayım” diyerek izin aldı. Mekke-i Mükerreme’ye gidip beş altı yıl orada kaldı.
Bu defa ikinci Abbâsî halîfesi Ebû Cafer Mensûr (öl. 775) tarafından Bağdat’a çağırıldı. Halife’nin emrettiği temyiz başkanlığını kabul etmediği için zindana atıldı. Her gün on kamçı artırılarak dövüldü. Kamçı sayısı yüz olduğu gün, İmam yıkıldı. Yatarken ağzına zehir akıttılar, şehit oldu. Namazını elli bin kadar kimse kıldı. Güçlükle ikindiye kadar kılındı. Yirmi gün, nice kimseler gelip kabri yanında namazını kıldılar.
Büyük Selçuklu hükümdarlarından Sultan Melikşah’ın vezirlerinden Ebû Saîd-i Harezmî, Bağdat’taki mezarının üzerine mükemmel bir türbe yaptırdı. Daha sonra Osmanlı padişahları bu türbeyi çok defa tamir ve tezyin ettiler. Bağdat’ın A’zamiyye semtindedir.
Hanefî mezhebi, Osmanlı Devleti zamanında her yere yayıldı. Devletin resmî mezhebi gibi oldu. Bugün dünya yüzünde bulunan Müslümanların yarıdan fazlası ve Ehl-i sünnetin %80’i Hanefi mezhebindedir. Cenab-ı Hak, hükûmet adamlarının teklif ettiği dünya makamlarını elinin tersiyle geri çeviren ve bu sebeple 1251 sene önce hapiste zehirlenerek şehit edilen bu büyük imama, sonsuz hazinelerinden bol bol karşılıklar ihsan etsin...


.

PROF. DR. OSMAN KEMAL KAYRA
osmankemalkayra@gmail.com
Karadeniz Teknik Üniversitesi

Yüzyıllardır gerek İslam dünyasında gerekse Batı’da güncelliğini koruyan felsefe, niçin hiç gündemden düşmez? Niçin bazı insanlar filozofları kesin rehber edinirken, bazı İslam âlimleri de filozoflara son derece bilimsel metotlarla cephe almışlardır? Felsefe bir bilimse İslam âlimlerinin özellikle hassas Ehl-i sünnet ekolünün, bir bilim dalına bu denli mesafeli olması nedendir?
Konumuz derinlemesine felsefi ekoller ve filozoflar olmayıp gereği kadar mevzulara temas edeceğiz.
Felsefe Yunanca “philosophos” kelimesinden gelir. “Philo” sevgi demektir. “Sophia”, “sophos” ise bilgelik, erdem, hikmet anlamlarını taşır. Filozof adını ilk defa kullanan Pythagoras (MÖ. 570-495) olmuştur. O, bilge unvanı yerine kendisi için hikmet tutkunu demiştir.
Plotinus’a (205-270) göre felsefe merakla başlar. Bu merakın kapsamı, kişiyi, evreni, olayları, oluşumu düşünmektir.
Tabii ki filozoflar sırları araştırırken akıllarının tartışılmaz gücüne inanarak, her biri kendi akılının rehberliğinde bir ekol ve yenilenen bir bilgi dinamizmi ortaya koymuştur. Filozoflar kesinlikle bulundukları toplumların düşünce yönüyle seçkin kişileridir. Birçok sosyal ve kozmik olaya, düşünce yönüyle geniş boyutlar kazandırmışlardır. Özellikle Dogmatikler, kozmik olaylarda ve matematikte şaşırtıcı sonuçlara ulaşmışlardır.
Allah, kâinat,  ruh, ebedilik ve ilk olma konularıyla, felsefe sürekli meşgul olmuştur.  Akıl ise önemli madde başlıklarından birisidir.
İmmanuel Kant (1724-1804) “Saf Aklın Tenkidi” adlı eserinde akıl ve Allah konularında bazı fikirler ileri sürer. Kant’a göre Tanrı idesi aklın şartları dışında belirir.  Kant, aklın tarifi veya onu bir yere koymada, akıl neyi bilir neyi bilmez kanalıyla kritisizmi de ortaya koyar. Kant’a göre saf akıl hiçbir deneye ihtiyaç duymadan hakikati bulmaya çalışan akıldır. Burada bazı konu başlılarına yaslanarak onun bazı gerçekleri yakaladığını kabul edebiliriz. Ama Kant, aklı, nefs, kalp ve ruh gibi unsurlardan ayrı düşündüğü için onun hakikat kavramını yakalaması mümkün olamamıştır. Evet, ona göre Tanrı idesi aklın şartları dışında belirir. Zaten Allahü teâlâ akılla bilinseydi,  Rabbimiz aklı mesul tutarak peygamberler göndermezdi.
Burada “Tanrı idesi” ifadesinde de sıkıntı vardır. İdenin sonsuz zaman ve sonsuz mekânın ötesinde oluşu, Allah’ın varlığına uygun düşerse de tefekkür temaları Cenâb-ı Allah’ın varlığına ters düşer.
Kant’ın akıl tasavvuru kendisine göredir. Akıl, evveliyle sonrasıyla bir bütündür ve aynîlik gösterir.
İslamiyet’te ise akıl nefse, ruha ve kalbe irtibatı ile değişkenlik gösteren bir varlıktır. Nefse olan münasebeti veya muhalefeti ile ya rehberdir veya değildir.
Filozoflar bilimi merak ve tecessüse bağlarlar. Tecessüs olmadan bilim olmaz tezini savunurlar. Bu kadar önemli olan bu düşünürlerin tenkide açık olan tarafları nelerdir veya nedir? Tek bir kalem ve bir nokta: Kendi akıllarını tek düstur kabul edip onu vahyin üstünde görmeleri…

AKIL VE KRİTİK
Filozoflar akıl ve kritiğe çok önem verirler. Mesela kritisizmin temellerini hem ampirizme hem de rasyonalizme dayandıran Kant, asli bilgiye ulaşmanın tek yolunun deney-gözlem-tecrübî uygulamadan geçtiğini savunur. Bunlardan birinin eksik olması hâlinde, doğru bilgiye ulaşılamayacağını beyan eder.
John Locke (1632- 1704) ve David Hume’un (1711- 1776)  sistematize ettiği ampirizm, bilimin kaynağının yalnız deney olduğunu savunur.  Onlara göre doğuştan gelen hiçbir bilgi yoktur.
Bu ifadeler mucize, nübüvvet ve vehbî bilgilerle çelişir. Mesela Hazret-i Îsâ aleyhisselâm daha kundakta iken konuştu. Bu bilimsel gerçeklere ve tecrübeye aykırıdır.
Eğer her şeyin kaynağını tecrübeye dayandırır ve doğuştan gelen bilgi olmadığını kabul edersek, Hazret-i Îsâ’nın kundakta iken şuuri bilgilerle elde edilen kul olma vasfını idrak etmesi, kendisine ileride kitap verileceği konusunu, peygamber olacağı gerçeğini, namazın ve zekâtın farziyetini, onun göklere diri olarak kaldırılacağı haberini hangi akıl, hangi tecrübe ve hangi bilgi ile izah edebiliriz.
Mucize zaten akıl ve idrakin üzerinde bir olaydır. Filozoflar zaten bu tip olayları reddederler. Şüphe de önemli bir noktadır. Onlara göre felsefi her hakikatten şüphe duyulmalı; aklın delaletiyle tecrübe edilip kabul edilmelidir.
Bu önermeler fen bilgileri için geçerli olabilir. İmanî hakikatlere şüphe ile yaklaşmak mümkün değildir. Vahyin ve kelâmın  bizâtihî kendisi olan Kur’ân-ı kerîm, Bakara Sûre-i Celîlesi 2. âyet-i kerîmede şüphe yolunu kesmiş ve imanî aklın ruha bağlı idrakiyle şöyle beyan buyurmuştur. “O kitap (Kur’an-ı kerîm); onda asla şüphe yoktur.” Birinci kademede aklın sermayesi ve şüphe, imanî hakikate teslim edilmiştir.

CEVHER VE ÂRAZ
Filozoflar cevher ve araz konularında da yanılırlar. Cevher asıldır, özdür. Âraz ise cevher üzerinde bulunur. Âraz, sıfat olup yalnız başına bulunamaz. Felsefeciler göre beş cevher, heyula suret, cisim, nefs ve akıldır. Nefs ve aklın aynı skalada mücerret olarak gösterilmeleri yine yanıldıklarındandır. Nefs, âlem-i halktandır; âlem-i emr ile münasebeti yoktur. Akıl, letâif-i aşerede yer almaz ama o da âlem-i halktandır

HANGİ AKIL?
Akl-ı sakim ve akl-ı meaş hep ilahi hakikatlere ters düşer. Bu akıllar nefs-i emmârenin emrindedir. Akıl yükselebilen, tezkiye edilmesi gereken bir varlıktır. Mütmainne, zekiye ve kâmile nefisle birlikte hareket ederse akl-ı me’ad ve akl-ı selime ulaşarak önemli hakikatlere vasıl olur. Akl-ı selime ulaşan akıl, hakikate erişmede istidlali rehber edinir. İstidlal, aklın kabul edeceği sağlam deliller olup, şüpheli konularda bu yol geçerli olmaz. Tecrübe, delili tasdik veya teyit etmek için başvurulan bir kaynak olabilir. Akıl bilinmeyenle uğraşmaz; gaybı da bilemez. Gayb tezahür etmediği için zaten bilgi sınırları dışındadır. Gayb, ilm-i ilahi tahtındadır. Mesela fen bilgileri tecrübeye dayandığı için medlul hükmünde olup akıl bunları tasdik eder. O hâlde “akıl için yol birdir” ifadesi her akıl için geçerli değildir. Akl-ı mecaz veya akl-ı meaş dünyevi işlerde rehber olabilir ama bu aklın mükemmelliğin ispatlamaz.
Esas olan şudur: Hakikate akılla değil kalple ulaşılır. Aklın kavrama gücü kendisine verilmiş derece ve buna bağlı ilim iledir.
Filozoflar akla o kadar değer verirler ki kâinatın tabakalaşmasının bile akılla sudur ettiğine inanırlar.
İmâm-ı Rabbânî hazretleri “Aklın eksikliği peygamberlerin gönderilmesiyle tamamlandı” buyurur.
İmâm-ı Gazâli hazretleri de şöyle buyurur: “Akıl ile anlaşılan şeyler, his uzuvları ile anlaşılanların üstünde olduğu ve bunların yanlışını çıkardığı gibi, yani his uzuvlarımız akıl ile anlaşılan şeyleri anlayamayacağı gibi, akıl da peygamberlik makamında anlaşılan şeyleri kavramaktan âcizdir. İnanmaktan başka çaresi yoktur.”
Filozofların birçoğunun kabul ettiği akl-ı feâl için ise İmâm-ı Rabbânî hazretleri son noktayı koyar: “Bunların bozuk inanışlarına göre insan sıkışınca aklı feâle yalvarır, Allahü teâlâdan bir şey istemez. Allahü teâlânın dünyada olup bitenlerle hiç ilgisi yoktur derler. Bunlar sapık fırkaların hepsinden daha aşağıdadır.”

SUDUR NAZARİYESİ NEDİR?
Sudur nazariyesi Kindî’den Fârâbî’ye ve İbni Sînâ’ya uzanan bir yol olup “akl”ı her şey olarak kabul eden bir sistemdir. Filozoflar varlığın idrakinde muâkaleyi (akıl yürütme) temel aldıkları için her şeyi de akılla çözebileceklerine inanırlar.
Bu nazariyeye göre filozoflar Allah’ın kendini bilmesiyle ilk aklı yarattığını, sonra zincirleme olarak ilk aklın da kendisini bilmesiyle ikinci aklı yarattığını ve bu zincirleme yaratmanın devam ederek, gök tabakalarından nefse kadar bu teselsüli tekevvünün sürdüğünü kabul ederler.
Allah’ın kendisini bilmesi ifadesi ne demektir? Bilme ve idrak şuurla alakalıdır. Yeni doğan bir bebek, şuuru, idraki ve aklı tanzim edilinceye kadar kendi varlığından haberdar değildir. İlmin sahibi, alîm ve hakîm olan Allâh-ı azîmü’ş-şâna nasıl böyle bir ifade iare edilebilir?
İmâm-ı Gazâlî “rahmetullahi aleyh” kelâm ilminin sırlarını keşfedince bu batıl sistemlerin dini tahrip etmesine karşı, vahyin ve aklın birlikteliği ile mükemmel bir metot geliştirip reddi mümkün olmayan deliller manzumesini dercetmiştir.
Zaten Yunanî filozofların düşünce sarmalında kalan Fârâbî ve İbni Sînâ, Pilotinus’un “ilk ilke”sine (mecburî başlangıç) karşı Vâcibü’l-vücûdu kabul ederler. Burada gerçeğin içindedirler. Plotinus’un “ilk ilke”sinde ilk olma vasfı olduğu için bir zaman kavramı ifade ettiğinden ezel ve ebet mefhumları ile çelişkilidir.
Sudurdaki ilk akıldan sonra diğer akılların yaratılması, ilk aklın tekâmülü ve tekevvünü ile ilgili olup, ikinci aklın yaratılması ilk akla bağlı olduğundan İmam-ı Gazâlî hazretleri sudur sürecinin mecburi olma vasfından dolayı “Allah’ın her şeyi bildiği” gerçeğine ters düştüğünü beyan eder. (Tehâfütü’l- Felâsife)
İmam-ı Gazâlî hazretleri aklın mühim ve inkâr edilemez bir varlık olduğunu zaten kabul eder. Sadece vahyin, aklın ulaşamayacağı bir gerçek olduğunu savunur. Filozofların kendi dogmalarına göre kâinatın oluşumunu kabul etmelerine karşı, Hazret-i İmam, vahyin değişmez beyanıyla yaratılışı ve tekevvünatı kabul ettiğini ferâg-ı bâl (gönül rahatlığı) ile açıklar. Zaten imanın gereği de budur.
İmâm-ı Gazâlî’nin sözlerine filozoflar karşı çıkmışlardır. Tehâfütü’l- Felâsife’sine reddiye yazan İbn-i Rüşd “akıl dinden üstündür” tezini savunur. Bu durumda bir âyet veya bir hadîs akılla çelişirse hangisini tercih etmeli sorusu ortaya çıkar. İmâm-ı Gazâlî gerçeğe imanla ulaşılır derken, İbn-i Rüşd bilimle ulaşılacağını savunur.
Burada şunu sormak gerekir: Kur’ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîflerle akıl ve ilmin özellikle övüldüğü bir dinde İmâm-ı Gazâlî gibi muhteşem bir âlim ilme karşı çıkabilir mi? O, sadece insan bilgisinin ilm-i ilahî karşısında çok sınırlı olduğunu savunur.
Mesela birçok filozofun ruh üzerinde türlü fikirler yürüttüğünü biliyoruz. Ama Yüce Kitâb’ımızda  “Ve sana ruhtan sorarlar; de ki: Ruh Rabb’imin emrindedir ve size ruha ait ilimden az bir şey verildi. (İsrâ Sûresi-85) Burada önemli olan gelmiş geçmiş varlıklar içinde Allahü teâlâ tarafından kendisine bütün ilimler bahşedilmiş olan Risâlet-penâh Hazretlerine ruh hakkında az bir ilim verilmiş olması beyan buyurulmuştur. Bu durumda Resûl aleyhisselâmın ilmi ile, ilm-i ilahî arasında da nasıl bir fark olduğunu anlamak gerekir

ÂLEM KADÎM OLABİLİR Mİ?
Gerek Muattıla gerek Dehriyyun ve gerekse Batınîler zat-sıfat, fâil-fiil konularında da çelişki içindedirler. Büyük âlim Gazâlî  “Tehafüt” eserinde “Âlem Allah’tan sonra, Allah ise âlemden öncedir” der. İbn-i Sînâ, filozofların cevher olarak kabul ettikleri heyulanın, kadîm olduğuna inandığı için âlemin kıdemini kabul eder.
Bazı filozoflar Allah’ın vâcibü’l-vücûd ve mümkinü’l-vücûd olmasını tek güç şeklinde yorumlarlar. Allahü teâlâ vâcibü’l-vücûddur. Mümkinü’l-vücûd olması bu bakımdan mümkün değildir. Mümkün, imkân şartlarıyla ortaya çıkar. İmkân şartlara göre gelişen olabilirliktir. Mümkün, vücûbîlik değildir. Zata ve sıfatlara eş koşulması şirktir. Diğer varlıkların hepsi mümteniü’l-vücûddur. Âlem-i emrden olan ruh ve kalp ayrı mütâlaa edilmelidir. Mümteniü’l-vücûd zaten yok hükmündedir. Heyula da diğerleri de hep aynıdır.
Kısaca mesele şudur: Kitâb’a, sünnete sahih bilgilerine güvendiğimiz Ehl-i sünnet âlimlerine rağmen ilim iddiası, nefsin ve kibrin vehmidir. Söz budur; gerisi hiçtir vesselam...

 


.

WhatsApp gül bahçesi mi, yoksa bataklık mı?

Doç. Dr. Ali Murat KIRIK
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi
murat.kirik@marmara.edu.tr

İletişim sahasında meydana gelen değişim ve dönüşüm incelendiğinde artık mobil teknolojilerin ön plana çıktığı görülmektedir. Akıllı telefonlar, tabletler ve diğer taşınabilir cihazların varlığı, kitle haberleşme teknolojisini yeniden biçimlendirmiştir. İnternet ve dijital teknolojilerin bir araya gelmesiyle birlikte kitlesellikten bireyselliğe kaygan bir geçiş meydana gelmiş, mobil iletişim araçlarını destekleyecek birbirinden farklı uygulamalar geliştirilmiştir. Oyundan spora, eğlenceden habere birçok alt kategorisi bulunan bu aplikasyonların/uygulamaların bazıları ücretli, bazıları ise ücretsiz olarak hizmet vermektedir. Günümüzde mobil iletişim bir sektör hâlini almış; gerek yazılım, gerekse de donanım birbirini tamamlayan iki mühim unsur olmuştur.
Mobil iletişimin şüphesiz ki en yaygın unsuru akıllı telefonlardır. Mobil işletim sistemleri bulunan telefonların her yaştan her kesimden kişiler tarafından aktif bir şekilde kullanılmaktadır. We Are Social ve Hootsuite’nin ortaklaşa sunmuş olduğu 2018 yılı dijital raporu incelendiğinde Türkiye’de mobil kullanım oranlarının giderek arttığı görülmektedir. Raporda yetişkinlerin %98’inin cep telefonu kullandığı belirtilirken, kullanıcıların %77’sinin akıllı telefonlara sahip olduğu dikkate değerdir. Bir diğer husus ise mobil cihazlarda geçirilen zamanın her geçen gün arttığıdır. Dünya genelinde ise akıllı telefon kullanımı %80 bandındadır.
Şüphesiz ki bu yoğun kullanım noktasında mobil aplikasyonların yeri oldukça büyüktür. Mobil anlık mesajlaşma aplikasyonları (Mobile Instant Messaging) ise kullanıcıları taşınabilir cihazlara teşvik eden en mühim etmendir. Ağlar arası ağ adı verilen internet teknolojisinin gelişim göstermesiyle birlikte anlık mesajlaşma uygulamalarına yönelik çalışmalar hız kazanmıştır. 1970’li yıllarda Talkomatic adlı bir uygulama geliştirilmiş ve beş kişinin eş zamanlı bir şekilde mesajlaşabilmesi sağlanmıştır. Bu uygulamaların her geçen gün kullanıcı sayısı artmış ve iletişim sürecinde köklü bir dönüşüm yaşanmıştır. 2000’li yıllarda cep telefonların yaygınlaşması ile birlikte önce SMS  (Short Message Service), ardından ise MMS (Multimedia Messaging Service) hizmeti kullanıcılar tarafından yoğun ilgi görmüştür.

1,5 MİLYAR KİŞİ WHATSAPP’TA
Akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla birlikte geliştirilen farklı aplikasyonlar mobil teknoloji pazarının oluşmasını sağlamıştır. Günümüzde başta WhatsApp olmak üzere, Line, WeChat, eBuddy, Tango, Viber, Telegram, Facebook Messenger gibi anlık mesajlaşma uygulamaları kullanılmaktadır. WhatsApp gerek Türkiye’de, gerekse de dünyada oldukça yaygın bir kullanım haritasına sahiptir. WhatsApp’ın varlığı birçok anlık mesajlaşma uygulamasının adeta sonunu hazırlamıştır.  Xfire, AIM, Windows Live Messenger, Yahoo! Messenger bunlardan sadece birkaçıdır. 2017 yılı itibariyle dünya genelinde 1,5 milyar kullanıcıya ulaşan WhatsApp üzerinden her gün ortalama 60 milyar mesaj gönderilmektedir. Bu istatistik WhatsApp’ın ne kadar yaygın bir şekilde kullanıldığını gözler önüne sermektedir.

FİKİR BABALARI ACTON VE KOUM
WhatsApp’ın fikir babası Brian Acton ve Jan Koum’dur. Eski Yahoo çalışanı olan Acton ve Koum’un 2009 yılında ortaklaşa geliştirdiği bu uygulama önce iOS ardından Android telefonlar için yayınlanmıştır. 2013’te WhatsApp’ın kullanıcı sayısı yaklaşık 200 milyona ulaşmış; 2014’te ise WhatsApp’ın hızlı yükselişini gören Facebook, 19 milyar dolar karşılığında WhatsApp’ı satın aldığını açıklamıştır. Bilindiği üzere Facebook 2012 yılında da Instagram’ı 1 milyar dolara satın almıştır. Facebook rakip olabilecek uygulamaları kendi bünyesine katmayı uygun bulmaktadır. Nitekim Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg, Snapchat’i de satın almak için önce 1 milyar dolar, ardından ise 3 milyar dolar teklif etmiş, ancak Snapchat’in genç CEO’su Evan Spiegel bu tekliflerin hiçbirini kabul etmemiştir. Bu nedenle hikâye (durum) özelliği hem Instagram’a, hem de WhatsApp’a eklenmiştir. Ancak önceleri yıllık 1 dolar abonelik ücreti olan WhatsApp; alternatif mesajlaşma uygulamalarının çıkması üzerine 2016’nın kış aylarında ücretsiz bir hâl almıştır. Böylece WhatsApp gitgide yaygın bir duruma gelmiştir. Kullanıcılarına PDF türündeki dosyaları paylaşma imkânı tanıyan WhatsApp; yine aynı yıl “her türlü iletişim” için uçtan uca şifreleme eklediklerini ve kullanıcıların birbirlerinin anahtarlarını doğrulayabileceğini açıklamıştır.
Fakat günümüzde WhatsApp birçok spekülasyon ve iddiayla da karşı karşıya kalmaktadır. Böyle bir aplikasyonun nasıl olur da ücretsiz bir şekilde kullanıma sunulduğu hâlihazırda tartışma mevzuudur. Veri güvenliği konusunu irdeleyecek olursak çok farklı bir tablo ortaya çıkmaktadır. WhatsApp kullanıcılarına ait birtakım kişisel bilgilerin izin alınmaksızın Facebook ile paylaşılması kullanıcıların reaksiyonunu çekmiştir. 2016 yılında Hamburg Veri Güvenliği Temsilcisi Facebook’a ikazda bulunmuş ve bugüne kadar Facebook’a aktarılan 35 milyon Alman WhatsApp kullanıcısına ait tüm verilerin silinmesi gerektiğini bildirmiştir. Bu hadiseden sonra yaşanan Facebook’un kullanıcı bilgilerini uygunsuz bir şekilde Cambridge Analytica şirketiyle paylaşması da durumun vahametini gözler önüne sermektedir. Bu skandaldan 87 milyona yakın kullanıcı etkilenmiştir.

“HER ŞEY TOPLANIYOR”
WhatsApp kullanıcıları diledikleri takdirde sohbet özeti ve şahsi verilerini de tek tıkla indirebilmektedir. Amerikalı bir teknoloji girişimcisi olan Vivek Wadhwa’nın WhatsApp’a yönelik iddiaları da bir diğer tartışma konusudur. Wadhwa; “İletişiminiz tamamen güvenli ama medya verileriniz, aramalarınız ve diğer her şey bilgi için firma tarafından toplanıyor” sözleriyle de toplanan verilerin gelecekte hangi amaçlariçin kullanılacağı konusunun soru işareti oluşturduğunu ifade etmektedir. Yani belirsizlik durumunun hâkim olduğunu söyleyebilmek mümkündür.
Bu görüşün tam aksine WhatsApp’ın bir özgürlük alanı oluşturduğu, hürriyet vadettiği ve şahsi verilerin korumasına yönelik önemli adımlar atıldığı yetkililer tarafından dile getirilmektedir. WhatsApp’ın kullanıcı sözleşmesi incelendiğinde menfi ve müspet birtakım maddelerin var olduğu gözlemlenmektedir. Mesaj içeriklerinin depolanmaması olumlu iken iletişime ilişkin metaverilerin depolanması da bir o kadar olumsuzdur. WhatsApp, kendi sisteminde herhangi bir güvenlik ihlali olduğu takdirde kullanıcıları bilgilendirebilmektedir. Fakat Gizlilik Politikası’nda gerçekleştirilebilecek değişikliklerde kullanıcıların görüşlerinin alınmaması ve kullanıcıların doğrudan bilgilendirilmemesi büyük bir eksidir. Nitekim bu madde kullanıcıların şahsi veri güvenliğini tehdit eder mahiyettedir. Ayrıca WhatsApp, kanuni safha gerektiği takdirde ve iyi inanca sahip olduğu durumlarda verileri yetkililerle paylaşılabilmektedir. Bu madde de tartışmaya açıktır.

WHATSAPP NEDEN ÜCRETSİZ?
Whatsapp’ın bu denli cazip bir durumda olması nasıl gelir elde ettiği sorusunu da beraberinde getirmektedir. Önceleri yıllık bir dolar karşılığında hizmet veren WhatsApp bu bedeli kaldırmış ve kullanıcılara ücretsiz bir şekilde sunulmuştu. Reklamsız bir içeriğe de sahip olan WhatsApp’a bu sebeple şüpheyle bakılmaktadır. Konuya yönelik bazı ciddi iddialar da mevcuttur. Örnek vermek gerekirse,  Facebook’un WhatsApp’la beraber kullanıcıların bilgilerini de satın aldığının öne sürülmesi ve Facebook’ta çıkan reklamların WhatsApp yazışmalarına göre belirlenmesi ortaya atılan iddialardandır. Yani WhatsApp’ın sunduğu büyük veri Facebook’un büyümesi ve kullanıcıları hedef kitle olarak görmesi adına çok mühim bir artı sunmaktadır. Kelime analizi gerçekleştirerek kullanıcılara hedeflenmiş reklam sunmak oldukça kolaydır.

CIA İDDİALARI…
Ortaya atılan diğer bir iddia da WhatsApp’ın istihbarat toplama amaçlı kullanıldığıdır. Bu münakaşa da yıllardır devam etmektedir. Nitekim WikiLeaks internet sitesi, ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı’nın (CIA) Siber İstihbarat Merkezi’nden geldiğini iddia ettiği binlerce belge yayımlamış ve bu belgelerde CIA’in, WhatsApp mesajlarını elde edebileceğini iddia etmişti. CIA yetkilileri ise konuya yönelik sorulara herhangi bir cevap vermemişti. Kullanıcıların bu ve benzeri iddialara mutlak suretle şüpheyle yaklaşması ve bu iddiaları mantıki süzgeçlerinden geçirmesi gerekmektedir. Bu bir iddia olsa da özellikle günümüzde devletlerin kolluk kuvvetlerinin gruplar kurarak WhatsApp üzerinden haberleşmesi ülkelerin güvenliği açısından önemli bir tehdittir. 2018 yılında istifa eden İngiltere’nin eski İçişleri Bakanı Amber Rudd, terör tehdidine değinerek WhatsApp gibi anlık mesajlaşma uygulamalarına istihbarat servislerinin erişim sağlaması gerektiğini ifade etmiş ve “Teröristlerin saklanacak yeri olmamalı” cümlesini kullanmıştır. Çünkü terör örgütlerinin de iletişim kurabilme adına WhatsApp’ı tercih ettiği iddialar arasında yer almaktadır.

YERLİ MESAJLAŞMA UYGULAMASI FİKRİ
Özellikle son dönemlerde Türkiye ile Amerika Bileşik Devletleri arasında vuku bulan gergin atmosfer sebebiyle WhatsApp yerine yerli ve millî bir anlık mesajlaşma uygulamasının kullanılması fikri ortaya çıkmıştır. Türk mühendisler tarafından geliştirilen ve %100 yerli ve bir uygulama olduğu ifade edilen BiP, şu an Türkiye’de WhatsApp’a en büyük rakip durumundadır. Hatta bazı belediyeler WhatsApp yerine BiP iletişim hattını tercih etmektedir. Son gelişmeler üzerine BiP, kullanıcı sayısını Türkiye’de ve dünyada bir yılda %70 nispetinde artırmıştır. Sadece geliştiricisi olan Turkcell aboneleri değil, farklı operatörleri kullananlar da BiP uygulamasından faydalanabilmektedir. BiP’in tamamen yerli ve millî olmadığını iddia edenler bu uygulamayı Hollanda’da kurulu Lifecell Ventures şirketinin geliştirdiğini belirtmektedir. Ancak bu şirket Hollanda’da kurulmuş olmasına rağmen %100 Türk iştirakidir. Yetkililer bu sayede Avrupa Birliği’nin fikri mülkiyet haklarına uygun olarak geliştirilen BiP’in tüm dünyaya yayılmasını hedeflemektedir. Kısacası BiP’in gerçek anlamda başarılı olması için sadece Türkiye’de değil, dünya genelinde de kullanım alanını genişletmesi gerekmektedir. Böyle olduğu takdirde %100 yerli bir anlık mesajlaşma uygulaması olan BiP gerçek anlamda yüzleri güldürecektir. Görüleceği üzere dijital teknolojileri kullanmak hız ve haz açısından büyük katkı sağlamaktadır. Fakat; bu tarz uygulamalara güven düzeyinde şüpheyle bakmak günümüz dünyasında âdeta zaruridir...


.

Bâtınîlerin sahte tanrısı: Transhumanism

29 Eylül 2018 02:00

 

A -

A +

MEHMET HASAN BULUT
mehmethasanbulut@gmail.com

19. asrın sonlarında İngiltere’de bir grup fen adamı tarafından X-Club adıyla bir kulüp kuruldu. Charles Darwin’in zaman zaman konferans verdiği kulübün adındaki X, bâtınî inancına göre tebeddül (değişim) ve tekâmülü (evrimi) sembolize ediyordu. Kendilerine X’le başlayan lakaplar takan ve kısaca X-men olarak bilinen kulübün en meşhur azaları; sosyal Darwinci Herbert Spencer ile “Darwin’in Köpeği” olarak bilinen biyolog Thomas Henry Huxley idi. Huxley, yıllardır kafasında şekillendirdiği evrim teorisini artık kâğıda dökmesini Darwin’den isteyen kişiydi.
Darwin, evrim teorisi ile beraber, insan zihninin tekâmül neticesinde tanrıya dönüşeceği şeklindeki Kabala inancını (Bir taş, bir nebat olur; bir nebat, bir hayvan; bir hayvan, bir insan; bir insan, bir ruh; bir ruh, bir tanrı) fen dünyasına taşımıştı. Devletlerin resmî tarihlerine benzeyen bu teori sayesinde Darwin, fen adamları arasında bu inancın altyapısını hazırlamıştı. Kapitalist iş adamları tarafından desteklenen ve irtibatları oldukça kuvvetli olan X-Clup, kısa zamanda yaratılışa inanan zamanın fen adamlarını tasfiye ederek evrim teorisinin kamuoyunda da kabul görmesini sağladı. Evrim teorisi, İngiltere’de ders kitaplarında yer almaya başladı. Verdiği dersler ve konferanslar ile bu hususta en çok gayret gösteren kişi T. H. Huxley idi.
Darwin’den ilham alan ve onun fikirlerini tetkik eden Alman filozof Nietzsche, öjenik manada insanlığı evrimde bir sonraki safhaya taşıyarak Übermensch, yani Süpermen fikrini ortaya attı. Nietzsche’nin hayranı olan ve kendini Süpermen olarak gören Hitler, üstün ırk için çalışmalara başladı. Almanya’da bu çalışmaları yürüten fen adamları, İkinci Cihan Harbi ile beraber ABD’ye geçtiler ve CIA kontrolünde Cybernetics Group'u kurdular. Artık araştırmalar ırk üzerine değil, ilaç ve teknoloji üzerine olacaktı.

BÜYÜK BİRADER SİZİ İZLİYOR!
Kapitalistlerin kontrolündeki sosyalist Yeni Dünya Nizamı’nı Sovyet Rusya gibi devrimci bir yolla ihtilallerle değil, evrimci bir şekilde inkılaplarla kurmak isteyen İngiltere’deki Fabian Cemiyeti’nin mensupları, Nietzsche’nin eserlerini başuçlarından ayırmıyordu. T. H. Huxley’in bilimkurgucu talebesi H. G. Wells’in de dâhil olduğu bu cemiyetin iki meşhur yazarı vardı. Dünyanın geleceğine dair iki distopya, iki tasavvur ortaya koyan bu yazarlar; George Orwell ve T. H. Huxley’in torunu Aldous Huxley idi. Hem Orwell’in 1984’ünde, hem de Huxley’in Cesur Yeni Dünya’sında dünya, belli bir parti, belli bir zümre tarafından idare olunuyordu. Aile mefhumu ortadan kalkmış, cemiyete sosyalist bir nizam hâkim olmuştu. İki romanın temel farkı; 1984’de insanlar parti tarafından zorla köleleştirilirken, Cesur Yeni Dünya’da insanların köleliği sevmesiydi. Huxley sadece romanı yazmakla kalmamış, Amerika’ya geçerek buradaki ekiple beraber Süpermen’i meydana getirmek için çalışmalara da katılmıştı.

“LİMİTLERİ” ZORLAMAK…
Aldous Huxley ABD’de insan zihnini kontrol altına almak için LSD uyuşturucusu üzerine araştırmalar yürütürken, kardeşi Julian Huxley de Religion Without Revelation (Vahiysiz Din) adlı kitabında “transhumanism” ifadesini literatüre kazandırıyordu. Transhumanism (h+), fen ve teknoloji vasıtasıyla insanların mevcut fizikî ve zihnî limitlerinin üzerine çıkması demekti. Transhumanistlere göre günümüzde insan evrimi artık durduğu için bunu makine ve ilaçlarla devam ettirmek gerekiyordu. Zaten Arthur C. Clarke “Yeterince ileri herhangi bir teknoloji, sihirden tefrik edilemez” demiyor muydu?
Aynı zamanda UNESCO’nun ilk müdürü olan Julian’ın çok sevdiği dostlarından biri, Cizvit rahibi Pierre Teilhard de Chardin idi. Teilhard, Katolik Darwin olarak biliniyordu. Hatta tarihe bir skandal olarak geçen ve evrimdeki ara formu meydana getirmek için insan kafatası ile orangutan çenesinin birleştirildiği Piltdown Adamı sahtekârlığında başrol oynayanlardan biriydi. De Chardin, tüm insanların zihinlerinin bir üst akılda birleşeceğine inanıyor ve bu zihne ‘Zihin Küresi’ manasında Noosphere diyordu.

BIG DATA’DAN BIG BROTHER’A…
Amerika’da çalışmalar kısa zamanda meyvesini verdi ve şahsî bilgisayarlar ile İbranice (ve ebced hesabına göre) 666 manasına gelen üç vav, yani www, yani internet, yani İncil’e göre Deccal’ın rakamı hayatımıza girdi. Uyuşturucu LSD’nin yerini PC’ler alıverdi. Cizvit de Chardin’in Noosphere ve H. G. Wells’in Dünya Beyni dediği ağ, bilgisayarlar ve diğer elektronik cihazlar üzerinden böylece hayata geçirilmiş oldu.
Artık internet üzerinden yaptığımız tüm konuşmalar, gönderdiğimiz tüm mesaj ve resimler, tıkladığımız tüm tercihler, yani bizi bizden daha iyi tanıtan tüm bilgiler arka planda toplanmakta ve buna Big Data denmektedir. Yeterli bilgi ve teknoloji seviyesine (Singularity seviyesine) ulaşıldığında, Big Data’nın, transhumanistlerin tanrısı olan bir suni (yapay) zekâ, yani A. I. sayesinde Big Brother’a dönüşmesi ve piramidin tepesine yerleşerek kontrolü insanın elinden alması planlanmaktadır.

TRANSHUMANISTLER ‘ÖLÜMSÜZLÜK’ PEŞİNDE!..
Bâtınî inancı taşımalarına rağmen transhumanistler, ruha inanmamakta ve insan beynini bir makine gibi görmektedirler. İnsan zihninin server’lara ya da başka bedenlere/makinelere aktarılmasıyla ölümsüzlüğün mümkün olacağını düşünmektedirler. Bu cemaatin içerisinde agnostikler bulunduğu gibi teknoloji vasıtasıyla ileride tekrar diriltmek maksadıyla insanların cesetlerini saklayan Alcor cemiyetinin reisi Max More gibi ateistler de bulunmaktadır. More, Şeytan'ı öven makalesinde şöyle demektedir:
“'Lucifer demek 'ışık getiren' demektir... Tanrı Şeytan'ı cennetten attı, çünkü Şeytan Tanrı'yı sorgulamaya başladı... Şeytan, mantık, zekâ ve tenkidî düşüncenin vücut bulmuş halidir. Tanrı'nın dogmasına ve diğer tüm dogmalara karşı durur… Tanrı, kendimizi eğlendirmemizden nefret ediyor. Eğer çok fazla zevke dalarsak ona itaate olan alakamızı kaybedebiliriz... Tanrı’yla ve onun entropik güçleriyle mantığımız, dileğimiz ve cesaretimizle mücadelemizde bana katılın, Şeytan'a katılın.”

'ÇİP'Lİ ASKERLER…
Günümüzde, insanı dönüştürmek maksadıyla transhumanistler tarafından çok sayıda proje yürütülmektedir. Dünyada hâlâ internet ve elektriğe kavuşamayan yerler bulunduğu için, Google’ın X şirketi (X Company) ile Facebook, içecek suyu bile olmayan insanların internet nimetinden faydalanması için milyonlar akıtmaktadır. X’in eski çalışanı Mary Lou Jepsen, bere şeklinde giyilebilen ve insanın zihninden geçen düşünceleri okuyabilen bir M.R.I makinesi için çaba sarf ederken; SpaceX firmasının sahibi Elon Musk ise, bilgisayarlar gibi bizi de ağa bağlamak için insan beynine ve vücuduna çipler, elektrotlar vs. yerleştirileceği Neuralink projesini yürütmektedir. Amerikan ordusuna hizmet veren DARPA ajansı ise beyinlerine 'çip'ler yerleştirilmiş cyborg askerler için uğraşmaktadır. Transhumanistlerin X Prize Vakfı da proje müsabakaları tertip ederek Yeni Dünya’ya bir an evvel kavuşmak için gayret göstermektedir.

CESUR YENİ DÜNYA NİZAMI!
Robotlar, genetik mühendislik, sanal gerçeklik (VR), beyin ve uzay araştırmaları, nano teknoloji, suni zekâ, cybernetics, sentetik biyoloji vs. yeni mefhumlarla Yeni Dünya’ya adım atmış bulunuyoruz.  Bâtınîler bâtıl yolda oldukları için ruhen gerçekleştiremedikleri tekâmülü, âdeta bir sihirbaz gibi, teknoloji vasıtasıyla fizikî ve sentetik olarak hayata geçiriyor. Peki; Matrix’deki gibi beynimize çip yerleştirileceği gün geldiğinde ya da Lucy ve Limitless filmlerindeki gibi ilaçlar piyasaya sürüldüğünde buna direnecek miyiz, yoksa yeni bir telefon modeli çıktığı zaman olduğu gibi bir an evvel alıp çevremize hava atmak için mağazalar önünde kuyruklar mı oluşturacağız? Ben ikinci ihtimalin gerçekleşeceğine inanıyorum. Neticede bu yazıyı okuduktan sonra bile ne telefonumuzdan ne internetimizden vazgeçeceğimiz, köleliği sevdiğimiz bir Cesur Yeni Dünya’da yaşıyoruz. Elon Musk’ın dediği gibi; elimizden düşürmediğimiz, onlarsız yapamadığımız iPhone X gibi akıllı telefonlar ve bilgisayarlar sayesinde hâlihazırda birer cyborg’a dönüşmüş bir hâldeyiz zaten. Geriye sadece bu teknolojileri deri altına yerleştirmek kaldı.


.

ESKİ KITA BÖYLE DOĞDU… Batı’nın menşei ve değişimi

6 Ekim 2018 02:00

 

A -

A +

Prof. Dr. Osman Kemal Kayra
osmankemalkayra@gmail.com
Karadeniz Teknik Üniversitesi

Avrupa denince bu kıtayı bugünkü hâliyle düşünmemeliyiz. Kendi hâlinde insanların yaşadığı bu kıtanın yapısı 4. yy itibariyle tamamen değişmiş ve yerini yeni devletler almıştır. “Kavimler Göçü” denilen tarihi deprem Avrupa’yı altüst etmiştir. Asya Hun İmparatorluğu’nun dağılması sonucunda Hunlar batıya yönelince Avrupa’nın içlerine akın edip önlerine çıkan kavimleri de batıya doğru sürmeye başladılar.
Başlangıçta Kuzey Karadeniz ve Avrupa’nın doğusunda Ostrogotlar, Vizigotlar, Vandallar ve Germenler bulunuyorlardı. 375 tarihi itibariyle bu kavimler yerlerinde tutunamayarak batıya doğru hızla akmaya başladılar.
Bu göçler sonucunda Roma, Doğu Roma ve Batı Roma olarak ikiye ayrıldı. Bu, Kavimler Göçünün ilk büyük sosyolojik olayı olarak görülür. Avrupa bu olaylarla yeni bir etnik yapıya ulaştı. Alanlar, Vandallar, Vizigotlar İspanya yarımadasına gelip bugünkü İspanyolları; Angollar ve Saksonlar da Britanya adalarını mesken tutarak İngilizleri; Germen kavimleri ise Ren Nehri bölgesine yerleşip Almanları meydana getirdiler.
Bugünkü Danimarka, Norveç ve İsveç bölgesinde ise Vikingler yaşamaktaydı. Gemi yapımında usta olan bu kavim için deniz hayati önem taşıyordu. Kuzeyden güneye deniz yolu ile inen bu kavim, zaman zaman karalara çıkarak genç erkekleri esir alıp kürklerde çalıştırır, yaşlı ve çocukları öldürürlerdi. Genç kızları esir alıp onlardan yeni nesiller türettiler.
Bazı kaynaklarda Vikinglerin Amerika’ya Kristof Kolomb’dan 500 sene önce geldiği yazar. Kolomb, Atlantik’i aşarak 1492’de Kuzey Amerika’ya İspanya adına ayak basmıştır. Asıl hedef keşif değil, yeni sömürge imparatorlukları oluşturmaktı.
Bu göçler sonucunda kilisenin mutlak egemenliği başlamış ve bilim, yerini karanlık skolastik felsefeye bırakmıştır.
Kilisenin de baskısıyla birtakım güçler halkı canından bezdirmeye başlamıştı. Bu belirsiz ve düzensiz karmaşalı hayatta halk, kendilerini korumak için bir güce sığınmak ihtiyacı hissetti.  Halkın korunmak için sığındığı bu güçlere “süzeren”; sığınanlara yani korunanlara da “vassal”  dendi. Derebeylik veya diğer bir deyişle feodalizm bu kargaşa sırasında ortaya çıkmış, giderek ileride güce dayalı anarşinin kendisini göstermesiyle,  Avrupa’nın suni soyluları diye bilinen mütegallibeleri türemiştir. Böylece 9. yy’da başlayan bu hiyerarşik düzen “senyör” ve “vassal” sınıfının temellerini atarak bütün Orta Çağ’ı etkileyen “feodalizm”i ortaya çıkarmış oldu.
Bütün Orta Çağ boyunca Avrupa, feodalizmin zalim kanunları ile inlerken Osmanlıda halk, adil bir düzen olan “tımar” sistemi ile topraklarını kullanıyordu.
Allahü teâlâ dinleri ve peygamberleri insanın dünya ve ahiret saadeti için göndermiştir. Avrupa, dini yalnız baskı ve kilisenin güç devşirmesi için kullanmıştır. Rahipler ve derebeyleri hiçbir insani hassasiyet ve incelik taşımadıkları için halk, kilisenin ve mütegallibenin  (feodallerin) yani derebeylerin zulmü altında inliyordu. İnsanın olduğu yerde hassasiyet ve sanat da olmalıydı. Bu cılız tecessüsler yeni arayışları doğurdu ve Avrupa Rönesans’a doğru yol aldı.

İSTANBUL’UN FETHİNİN YOL AÇTIKLARI
İstanbul’un fethi tabii ki Avrupa için en önemli olayların başında gelir. Macar Tarihçi Bende Kalman şöyle der: “Türkler şimdi bütün Avrupa’nın problemi oldu. Avrupa uğradığı korku sebebiyle istemeyerek her gün nazarlarını Doğu’ya çevirmeye ve bu andan itibaren Türklere daha büyük dikkat atfetmeye başladı. Fatih Sultan Mehmet’in disiplinli idaresiyle, Müslümanların ahlaki birliğinde gizlenen kuvvet, ancak şimdi keşfolundu. Artık Bizans İmparatorluğunun iktidar yüzü ve vârisi olan Türkler, Avrupa politikasının korkulu bir uzvu olmuştur.”
Bu konuda E. Bourgeuis de şöyle der: “Fransızlar Haçlı Seferleri’nden vazgeçseler ve Türklerin İstanbul’a yerleşmesine göz yumsalardı, Orta Çağ biter ve modern çağlar daha evvel başlardı. (Manuel Historie de Politique Entragere, Paris, 1941, C.2, s.5 )
Fetih sonunda Avrupa Türklerin bütün kıtayı ele geçireceğinin korkusunu yaşamaya başlamıştı. Halk bu durumdan pek korkmazken; kilise halkı etkileyerek Türklerin barbar bir kavim olduğunu yayıyordu.  İstanbul’un fethiyle hem feodalite, hem de skolastik zihniyet inkıraza uğramıştı.

RÖNESANS’LA ANTİK KÜLTÜR CANLANDI
Yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans’ın 15 .yy’da başladığı bilinir. Bu yeni düzen, bilim, edebiyat ve sanatta bir hamledir. Temelinde bilim, sanat, tabiat ve insan vardır. Bu hareketi başlatan sebeplerin başında coğrafî keşifler, matbaa ve kâğıdın kullanılması gösterilir. Kitap beyinlere hızla nüfuz edince, matbaanın gücü de ortaya çıktı ve kilise baskısı çatırdamaya başladı.
Şunu da önemle belirtelim ki coğrafî keşiflerin esas amacı, barbar Avrupalı torunlarının,  dedelerinden tevarüs ettikleri sömürge zihniyeti ile yeni istismar ve zulüm ülkeleri kurmaktı.
Bu durumda “Dünya bir tepsi gibidir” diyen kiliseye karşı keşifler bir yerde tam bir tekzip hüviyeti taşıdı. Hâlbuki bütün peygamberlere ve dolayısıyla da ümmetlerine kozmografya hakkında vahye dayalı doğru bilgiler aktarılmıştı.
Rönesans’la eski Yunan kültürüne (antik kültür) bir eğilim doğdu.  Artık insanlar kiliseyi tek otorite olarak tanımıyordu. İtalya’da başlayan Rönesans, önce Fransa, Almanya, İngiltere ve 17. yy’da da İspanya ve Hollanda’da etkili oldu.

PROTESTANLIĞIN DOĞUŞU
Avrupa’yı etkileyen bir diğer olay da Protestanlığın doğuşudur. Almanca “isyan”, “başkaldırma” anlamını taşıyan protesto kelimesinden doğan bir Hristiyan mezhebidir. Martin Luther tarafından başlatılmıştır.
Kilisenin günahları bağışlaması ve bunun için halktan toplanan haraç gibi vergiler, İncil dilinin Latince olup papazların İncili kendi çıkarları doğrultusunda açıklayıp halkı aldatmaları, bu mezhebin doğmasına sebep olmuştur. Papa artık yanılmaz değildir. Protestanlık kilise baskısını hemen hemen yok eden bir sistem gibidir.
Şunu da hatırlatalım ki Hristiyanî mezhepler Batı’da “religion” yani din olarak geçer. Dolayısıyla bu mezhepler bir diğerini kâfirlikle suçlarlar. Birbirlerinin ayin şeklini kabul etmedikleri için, kendi mezheplerinin kiliselerini kullanırlar.

SANAYİ DEVRİMİ
Avrupa artık “Batı” olmaya doğru gidiyordu. Avrupa bir kıta adıyken “Batı” munis pırıltılar altında gizlenmiş bir sömürge ve zulüm empryalizminin özel adıdır.
James Watt’ın 1763’te buhar makinesini bulmasıyla Avrupa kısmen kol gücünden makine gücüne geçti. Buhar makineleri önce maden ocaklarında kullanılmaya başladı. Sonra tekstil sanayinde, giderek de kara ve deniz ulaşımında etkili bir güç hâline geldi.  Çelik üretiminin artmasıyla makineleşmede patlama yaşandı.
Avrupa’da önce toprak ön planda idi; bu da derebeyliği kuvvetlendirmişti. Makineleşme, burjuvazi, kapitalizm, banka ve sigorta gibi yeni kavramları geliştirdi. Çok ortaklı şirketler kurulmaya başladı. Avrupa, Batılılaşma sürecinde doludizgin ilerliyordu.

FRANSIZ İHTİLALİ
Avrupa’yı kökten etkileyen bir diğer olay da Fransız İhtilali’dir. 14 Temmuz 1789’da Bastil Hapishanesi önünde başlayan hareket, giderek yayıldı ve bütün suçlular serbest bırakıldı.  Hapis olanların çoğu zaten zulmen içeride tutuluyorlardı ama bunun yanında azılı katil ve soyguncular da serbest kalıp bu ihtilalin baş aktörleri oldular.
Fransız halkı sınıf ayrılıkları ve mali zorluklar altında aç ve sefil yaşıyordu. Pislik yüzünden salgın hastalıklar halkı kırıp geçiriyordu.  Halk dört sınıfa ayrılmış olup suni sosyal duvarlar onları birbirlerine düşman yapıyordu. Soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler dört ayrı toplum gibi yaşamakla birlikte yükün en ağırını köylüler çekiyordu. Soylular, rahiplerin korumasında dinî ve kurumsal baskıyla halkı eziyordu. Önemli hukuk, edebiyat ve sosyoloji temsilcilerinin müdahil olmalarıyla,  özellikle Jean Jacques Rousseau, Montequieu, Volter, Diderot gibi isimlerin halkı kiliseye ve düzene karşı kışkırtmalarıyla isyan çabuk büyüdü.
Bu sistemin temel iddiası insan hakları ve demokrasi idi. Hâkimiyet milletindir tezi yaygınlaştı. İnsan hakları ve laisizm anayasalarla belirlendi. Milliyetçilik akımı kuvvetlendi. Yine burjuva sınıfı güçlenirken din adamları kiliseye dayalı siyasi erklerini kaybettiler. Gerçi bunun sonuncunda Fransa yine sınıf ayrılıklarından ve zulümden kurtulamadığı gibi 1804’te de Napolyon İmparatorluğunun doğmasını engelleyemedi.
Bu hareket özellikle Osmanlı devleti ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğunu doğrudan etkilemiştir.

LOUIS BLANC FAKTÖRÜ
İşçi sınıfının doğuşu ve makineleşmek, sermaye ve şirketleri kuvvetlendirirken halk ve işçi sınıfı yine ezilen bir sınıf olarak sınıfsal statüsünü korumaya devam ediyordu. Bütün yapılan yenileşmeler, devrimler burjuvaziyi kuvvetlendirmekten başka bir şeye yaramamıştı. Bu sisteme ilk ılımlı isyan Louis Blanc’dan geldi. Louis Blanc (1811-1882) bir Fransız politikacısı ve tarihçisidir. Şiddete dayanmayan, seçimlere dayalı, işçi sınıfının ağırlığında bir sosyalist sistemin kurulmasını ilk uygulamaya çalışan Blanc’dır. Burjuva ve sosyalizmin ortaklaşa yöneteceği sosyalist bir ütopya takipçisidir. Blanc, emek politikasını romantik olarak savunan bir sosyalisttir.  Belki bu sistem Almanya ve İngiltere’de Sosyal Demokrat ve İşçi Partisi yönetimlerinde etkili olmuştur denilebilir.

KARL MARX VE KOMÜNİZM
Avrupa’da hızla yükselen kapitalizm ve sermaye sınıfını güçlenmesi tabii ki buna karşı olan fikirleri ve sistemleri de ortaya çıkaracaktı. Makineleşme ve işçi sınıfının belirginleşmesi sistemin altyapısını hazırlıyordu. Bu sisteme ilk etkili reaksiyon bir filozoftan geldi: Karl Heinrich Marx (1818-1883) filozof, ekonomist ve komünizmin fikrî kurucusudur. Manifestosunda şu fikir esastır: “Bütün sınıfsal toplumlarda olduğu gibi kapitalizm de kendisini yok etmeye yol açacak içsel dinamikleri bünyesinde barındırır. Kapitalizm nasıl, eskimiş feodalizmin yerini almışsa, sınıfsız bir toplum olan komünizm de devletin proletaryanın devrimci diktatörlüğünden başka bir şey olmadığı siyasal geçiş sürecinden sonra onun yerini alacaktır.” (Marx-Engels Eserleri Bölüm 4.)
Marx’ın,  sosyo-ekonomik gelişimin sonunda-Auguste Comte’un dinî evrim teorisi gibi sistemlerin komünizme evrileceğini savunması, Avrupa’yı bir hayli etkilemiş ve önce 1917’de Rus devrimi gerçekleşmiş, 1936’da SSCB anayasası bu sisteme uyarlanmıştır. Dünyada milyonlarca insanın katline sebep olan bu katı sistem, ekonomik dengesizlikler ve inanç zafiyetinden dolayı çabuk yayılmıştır.
Bu sistem insan haklarına yönelik hiçbir iyileştirme getirmemiş, işçi sınıfının da hâkimiyetini sağlamamıştır. Batı sosyalist blokunda kurulan antlaşmalar gereği Sovyetler Birliği’nin zulmen işgal ettiği Slav ülkeleri başta olmak üzere, yeni bir askerî pakt (Varşova Paktı) kurularak dünya kutuplara ayrılmış oldu.  Çin’de Mao Devrimi ve bazı Uzak Doğu ülkelerinin de bu daireye katılmasıyla Kapitalizmin baskısından doğan, bu insan fıtratına uymayan sistem, birdenbire dünyayı yönetmeye aday bir rejim hâline gelivermiştir. Yani bir batıl sistemin zulmü karşısında,  başka bir batıl sistemin zulmü doğmuş oldu. 1989’da Avrupa’da ve Rusya’da çöken bu sistem yerini, yine kapitalist sistemlere bırakırken, özellikle Rusya’da yeni rejimle türeyen oligarklar, Rus halkına eski rejimi aratmaktadır.
İslamî bir adaletin yönetiminde olmayan bu Batılı ve batıl sistemlerin, adının şu veya bu olması hiçbir şeyi değiştirmemiş, halk hiçbir şekilde mutlu olamamıştır.

1. VE 2. DÜNYA SAVAŞLARI
1914-1945 yılları arasında bütün dünyayı etkileyen iki cihan savaşı özellikle Avrupa’da tesirini daha çok göstermiştir. İkinci Dünya Savaşı’nda ortaya çıkan ve Almanya, İtalya ve İspanya’yı etkileyen Nazizm ve Faşizm gibi harp hâli sistemleri savaşların bitiminde etkisini kaybederken, özellikle Almanya’da başlayan Antisemitizm, (Yahudi karşıtlığı) savaş sonunda tuhaftır ki bütün Avrupa’da Yahudi-seviciliğe dönüşmüştür.
Sosyal bir facia olup milyonlarca insanın ölümüne yol açan savaşlar, Komünizmin tatbikat olarak doğuşunda da etkili olmuştur. Bu savaşların önemli bir yönü da Avrupa’nın demografik yapısını değiştirmesidir.
Ayrı bir bölüm olarak düşünülmesi gereken bu iki büyük savaşı ileride daha geniş işlemeye çalışacağız.
İşte Batı’nın kısa sergüzeşti…
Bir sonraki yazımızda buluşmak üzere esen kalınız efendim...


.

Alman medyasının azılı Türk düşmanlığı

13 Ekim 2018 02:00

 

A -

A +

Mücahit Karmış

Almanya’da başta Bild isimli gazete olmak üzere Alman medyasının neredeyse ağırlıklı olarak Yahudilerin kontrolünde olduğu düşünülürse Türk, dolayısıyla Müslüman düşmanlığının sebebini anlamak hiç de zor olmasa gerektir.

 

Son günlerde Alman medyasındaki Türk düşmanlığı had safhaya ulaşmıştır. Asırlardır süren düşmanlık artık çığırından çıkmış ve tamamen objektiflikten uzak, tek taraflı hâle gelmiş, Alman halkını Türkiye ve Türkiye'nin Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'a düşman etmek maksadını gütmektedir.

        Alman medyasını takip eden herhangi birisi, dünyanın en azılı diktatörünün Recep Tayyip Erdoğan olduğunu, Türkiye'nin de dünyanın insan haklarına en az riayet eden, en hukuktan uzak ve en antidemokratik ülkesi konumunda bulunduğunu düşünebilir.

Almanya'nın -aslında hiçbir fonksiyonu olmayan, sembolik- Cumhurbaşkanı 62 yaşındaki Frank Walter Steinmeier, en üst seviyede devlet protokolü ile ağırlanan misafiri Türkiye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'a, yemek konuşmasında terbiye sınırlarına tecavüz olarak addedilebilecek şekilde Türkiye'de birçok gazeteci, muhalif ve aydının hapiste olduğunu iddia ederek adap ve erkâna mugayir bir davranış sergilemiştir. Türkiye Başkanı Erdoğan diplomatik nezaketten fazlaca uzaklaşmadan Almanya Cumhurbaşkanı'na yine aynı yemekte yaptığı konuşmada -mecburen normal konuşma metninin dışına çıkarak- makul cevaplarla mukabele etmiş, Alman medyası ise her zamanki âdeti mucibince bu hadiseyi yine tek taraflı olarak Recep Tayyip Erdoğan'ın yemekte rezalet çıkardığı şeklinde kamuoyuna aksettirmiştir.

        Herkesçe malum olduğu gibi II. Cihan Harbi'nden sonra tamamen Amerika ve İsrail'e teslim olmak mecburiyetinde kalan Almanya, acaba bağımsız bir ülke sayılabilir mi? Almanya, doğru dürüst bir ordusu bile bulunmayan, askerî açıdan tamamen başta ABD olmak üzere NATO'ya muhtaç ve özerkliği tartışılabilecek bir memlekettir.

        Haddizatında Almanlar da bu bağımlılıktan aşırı derecede rahatsız ve ABD ile gerginleşen münasebetler sebebiyle oldukça huzursuz vaziyettedir.

        Dünyanın her ülkesini tehdit eden ABD, tabiri caizse Almanya'yı da bir nevi haraca bağlamış, mütemadiyen dozajını artırarak bağlamaya da devam etmektedir.

        II. Cihan Harbi'nden sonra milyarlarca dolarlık emanet altınları belki de çoktan unutmak zorunda kalsalar bile Almanların ABD'de faaliyet gösteren büyük firmaları şakır şakır astronomik meblağlarda cezalara çarptırılmakta, yükseltilen aşırı vergiler sebebiyle artık otomobilde ABD pazarını kaybetmek üzeredirler.

        Yakında muhtemelen İdlib'den çıkıp Avrupa'yı kasıp kavuracak milyonlarca yeni mülteciden kaynaklanacak göç dalgası Avrupa Birliği ülkelerini başta Almanya olmak üzere fena hâlde ürkütmektedir.

        Ayrıca Almanya, ABD'nin dünyadaki bütün ülkeleri, İran'a uygulanan ambargoya iştirak etmeleri hususunda tehdit etmesinden de fevkalade rahatsızdır. Çünkü Almanlar, birçok başka ülke gibi İran'dan büyük miktarda petrol ile alakalı ürünleri ithal etmek mecburiyetindedir.

        Asırlardır Orta Doğu'da azıcık da olsa söz sahibi olabilme hayalleri kurmayı güya pek belli etmeden arka planda daima diri tutan Almanya siyaseti, artık bu işin zamanının geldiğini hatta geçtiğini düşünmektedir.

        Kabaca özetleyecek olursak hem Türkiye hem de Almanya, ABD'nin olsa olsa Ali kıran baş kesen tabiriyle anlatılabilecek zorba tavırlarından bıkmış, buna artık bir nihayet vermek istemektedirler. Alın size Türkiye ile Almanya arasında ortak bir menfaat hususu daha...

        Bu ve bunun gibi sebeplerden ötürü ekonomik olarak Türkiye'nin dünyanın dış ticaret fazlası en çok olan ülkesi konumundaki Almanya'yla ticari ilişkilerini geliştirmeye ihtiyacı olması kadar, iki ülke arasındaki ilişkilerin düzeltilmesi Almanya'nın da bittabi gayet menfaatinedir.

        Antrparantez Türkiye'nin hafazanallah iflas etmesi, bir iddiaya göre Almanya'da 223 milyar dolar civarında zarara sebep olabilir. Bu, Almanlar için hiç de göz ardı edilebilecek bir risk değildir. Yani Türkiye'nin bir Yunanistan gibi yerle yeksan olması Almanya'nın işine hiç ama hiç gelmemektedir.

        Hadiselere mümkün mertebe objektif zaviyelerden (açılardan) nazar atfeyleyecek olursak her iki ülke de aralarındaki büyük fikir farklılıklarına rağmen birbirlerine muhtaçtır. Hangi ülkenin hangisine daha çok muhtaç olduğu mevzuu da münakaşalıdır aslında.

        Başta Bild isimli gazete olmak üzere Alman medyasının neredeyse ağırlıklı olarak Yahudilerin kontrolünde olduğu düşünülürse Türk, dolayısıyla Müslüman düşmanlığının sebebini anlamak hiç de zor olmasa gerektir.

        Çok uzun senelerden beri Alman medyası Türkiye ile ilgili haberlerinde daima Türkiye'nin demokratik olmadığını, Türkiye'de insan haklarına asla riayet edilmediğini, muhalif görüşe sahip olan herkesin direkt hapse atıldığını, ülkedeki Kürtlere mütemadiyen baskı yapıldığını ve Türkiye'nin katiyen bir hukuk devleti olmadığını iddia etmektedir. Mütemadiyen büyük darbelere maruz kalmış Türkiye gibi bir ülke için bütün bu hususlarda az ya da çok bir hakikat payı olsa dahi şu âlemdeki hiçbir ülke bu kadar mübalağalı bir şekilde tenkit edilmeyi hak etmez ve bu haksızlığı içine sindiremez.

        Büyük bir kibre sahip ve ırkçılık sıfatından bir türlü kurtulamamış Almanlar, hiçbir zaman dünyayı terörize eden, masum insanları katleden, onların evlerini, topraklarını sistematik bir şekilde senelerdir gasbeden İsrail'i tenkit etmemekte ya da edememektedir.

        Ehlisünnetle zerre kadar alakası olmayan Suud idaresi, Mısır'daki darbeci Sisi, hatta Suriye'yi perişan eden Esed bile onlara göre Recep Tayyip Erdoğan kadar tehlikeli değildir. Yalandan Putin'i de diktatör olarak niteleseler dahi Alman medyasında Türkiye haricinde hiçbir memlekete insafsızca saldırılmamaktadır.

        Yahudilere bırakın hakaret etmenin en ufak tenkidin bile tahayyül edilemediği “hukuk devleti” Almanya'daki Türk düşmanlığı o kadar kökleşmiştir ki, bunun telafi edilmesi acizane bana göre artık neredeyse imkânsız hâle gelmiştir.

        Asırlardır Türk düşmanlığı propagandasına maruz kalan Almanlar belki de sanıldığından da daha iyi hasletlere sahip necip bir millettir ki, Almanya'da Türk soykırımına başlamamış olmaları bile haddizatında şaşılacak bir durumdur.

        Gerçi ara sıra Türkler Almanya'da toplu olarak yakılarak ya da başka şekillerde katledilmektedir. Sadece Solingen faciası veya meşhur dönerci cinayetlerini düşünürsek bu katliamları devlet eliyle örtbas ederek sürdürülen sistematik Türk düşmanlığını gayet iyi anlayabiliriz.

        En hafif tabiriyle Türkleri ikinci sınıf insanlar olarak gören Alman zihniyeti, bu insanların muhtemelen doğuştan faşizme meyyal olduğunu da bir nevi göstermekte midir acaba?

        Dikkat ederseniz senelerdir ABD ve İsrail başta olmak üzere II. Cihan Harbi'nde Almanları mağlubiyete uğratan ülkeler, aslında Alman milleti üzerinde öyle bir tesir meydana getirmiş ve onlarda o kadar fazla aşağılık kompleksine sebep olmuştur ki, âdeta evinde hanımından fırça yeyip de iş yerinde kendi altında çalışanlara zulmeden kılıbık bir koca misalinde olduğu gibi Almanlar da sanki Türkleri kurban olarak seçmiştir.

        Sayesinde kupa aldıkları Türk asıllı Alman millî futbolcu Mesut Özil, 2018 Dünya Kupası'ndan evvel Recep Tayyip Erdoğan ile fotoğraf çektirdiği için o kadar büyük bir linç taarruzuna maruz kalmıştır ki, neticede ırkçılığa tahammül edemediğini belirterek Almanya Millî Takımı'nı bırakmıştır. Aslında bu hareket Almanları fena hâlde mahcup etmiş, bu durum karşısında ne diyeceklerini şaşırmışlardır. Akabinde Avrupa'nın çifte standardı EURO 24 adaylığında ayyuka çıkmış, ırkçılık iddialarına maruz kalan DFB (Almanya Futbol Federasyonu) Başkanı Reinhard Grindel ve ekibi bu adaylığı Türkiye'nin elinden sökerek almıştır. Bu rezaleti rahatlıkla "Avrupa'da ırkçılık mükâfatlandırılmıştır" şeklinde yorumlayabiliriz.

        Ancak Yahudilerin yayın organı olarak da addedilebilecek Bild, bu hadiseden sonra bile Mesut Özil'i hemen hemen her haberinde linç etmeye devam etmiş, etmektedir.

        Zavallı İlkay Gündoğan ise baskılara dayanamayıp medya önünde Recep Tayyip Erdoğan ile fotoğraf çektirerek sanki büyük bir suç işlemiş olduğunu ama bunda kendisinin herhangi bir suçunun olmadığını komik esbabımucibelerle açıklamak zorunda kalmıştır. Esasen İlkay'da da birazcık gurur olsa Almanya Millî Takımı'nın formasını çıkarırdı. Çünkü medyadaki aşırı taarruzun haricinde kendisinin lüks Mercedes'i de ırkçılar tarafından Türkiye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ile fotoğraf çektirmesinden ötürü yakılmıştır. Bu elim hadise de Alman medyası ve adalet sistemi tarafından âdeta görmezden gelinmiştir.

        Uzun zamandan beri hiç yabancısı olmadığımız Türk düşmanlığı devam ededursun bu medyadaki Türk düşmanlığı propagandası son üç senedir zirveye ulaşmıştır. Eskiden Alman devlet kanalları ARD, ZDF veya WDR'de Türk düşmanlığı yapılırken en azından Türkiye'ye ve onun başkanına kinlerini kusan faşist zihniyetli azılı Türk ve Erdoğan düşmanlarına bir cevap verebilmesi için ılımlı Almanlara ya da Türklere yer verilirdi. Alman medyası artık bunu da yapmamakta, onların gazete ve TV'lerinde Türkiye ile alakalı olarak sadece negatif şeyler duyulmaktadır.

   

    Alman medyasında Türk düşmanlığını Alman halkına empoze eden açık oturum vb. programlarda dünyada başka insan yokmuş gibi Türkiye mütehassısı (uzmanı) olarak çağrılan birkaç ismi zikretmezsek olmaz.

        Bunlardan akla gelen ilki Cem Özdemir... Bu şahıs bir müddet kamuoyunda yabancı dostu olarak bilinen ama en azılı Türk düşmanlarının cirit attığı Yeşiller isimli partinin eş başkanlığını da yürütmüştür. Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier'in Türkiye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın şerefine verdiği yemek davetine -birçok başka Türk düşmanının aksine- icabet etmiş ve bunu terbiyesizce “Kuyruğu kıstıran taraf olmadığımı belli etmek istedim. Diktatör Erdoğan en azından varlığıma tahammül etmek mecburiyetinde kalacaktır” şeklinde açıklamıştır. Buna mukabil Sayın Recep Tayyip Erdoğan, büyüklük göstererek onun elini havada bırakmamıştır. Tokalaşma esnasında birkaç kelime de sarf etmiştir ama bu ettiği lafların provokasyon ihtiva edip etmediğini şimdilik bilemiyoruz. 

        Almancası DIE LINKE olan Sol Parti'nin milletvekili Sevim Dağdelen de Almanya'da Türkiye ve Türkiye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan düşmanlığı yapmaktan başka bir vazifesi olmayan fanatik bir kadın imajı vermektedir. Bu kadın Alman Meclisinde PKK bayrağı açmakla da maruftur.

        Bir de Günter Wallraf isimli meşhur bir araştırmacı gazeteci vardır ki, Türkiye kamuoyunun kahir ekseriyeti onu 1985'te yaptığı "Ganz unten" (En Alttakiler) isimli çalışmasıyla hatırlar ve ona saygı duyar. Bu kitapta Wallraf, güya babası Türkiye'de yaşayan bir Kürt, annesi de Yunan olan bir Türk işçi kılığında uzun zaman işçi olarak yaşar ve Almanya'daki yabancı düşmanlığını belgeler. İşte son zamanlarda Alman medyasının Türk düşmanlığı yaptığı programların en başta gelen misafirlerinden biri de bu azılı Türk ve Erdoğan düşmanı Günter Wallraf isimli adamdır. Vaktizamanında Günter Wallraf, güya Almanya'daki yabancı düşmanlığını açığa çıkarmış, tebdilikıyafetle yaptığı araştırmaları kitaba tahvil ederek servetine servet katmıştır. An itibarıyla vazifesi Alman TV'lerindeki talk show programlarında Türkiye ve Recep Tayyip Erdoğan düşmanlığı yapmak, PKK ve FETÖ'yü aklamaktır desek mübalağa etmiş olmayız.

        Bunca seneden beri süregelen sistematik Türk düşmanlığı ciddi ciddi meyvesini vermeye başlamış ve artık Almanya'da yaşayan bilhassa muhafazakâr Türkler için tehlike çanları hiç olmadığı kadar çalmaya başlamıştır.

        Irkçı Alman medyası Almanya'daki Türklerin yüzde 60'tan fazlasının Erdoğan'ı desteklemesini katiyen içlerine sindirememek bir yana bu sebeple Almanya'daki Türklere karşı da zehir kusmaya, terbiyesizce saldırmaya başlamışlardır.

        Almanya'da Erdoğan hayranı olmak suç hâline gelmektedir.

        Almanya'daki bu faşist medya diktatörlüğü, muhtemelen Türkiye ile Almanya arasında iyileşme ihtimallerini en az seviyeye indirecektir.

        Hülasa Alman medyasını mütemadiyen takip eden birisi olarak Almanya'ya ziyadesiyle kırgın ve fevkalade kızgınım.

        Hayırlısı olsun.

 

 


.

Türkiye’deki öğretmen profili bizi nereye taşır?

20 Ekim 2018 02:00

 

A -

A +

Doç. Dr. MUSTAFA ŞEKER
mseker@yildiz.edu.tr
Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi

Kültürümüzde şerefli bir meslek olmasının yanında mesuliyeti de çok yüksek olan öğretmenlik, son yüz yılda aslî fonksiyonunu değişen ve gelişen dünya konjonktürüne uydurarak global bir hâle bürünmüştür. Ülkemizde eğitimden sosyolojiye, hukuktan iktisada, bilimden teknolojiye kadar hemen her sahada Batı, referans kabul edilmiştir. Bu alanlarda Batı’nın referans alınması bir yere kadar kabul edilebilir fakat eğitim ve sosyoloji gibi beşerî bilimlerin kuramsal temellerinin “kopyala-yapıştır” metodu tercih edilerek taklit edilmesi kabul edilemez. Çünkü eğitimde ve sosyolojide toplumsal ihtiyaçlar, beklentiler, hassasiyetler ve birikimler vardır. Bu konularda hiçbir millet, kavim, ırk ve oluşum yüzde yüz birbirine benzemez. Hatta farklılıklar benzerliklerden çok daha fazladır. Zira bu farklılıklar içerisinde inançlar, hayat şekilleri, kültürel değerler ve gelenekler vardır. Bu mevzuda her cemiyet farklıdır fakat son asır içerisinde taklitçi, aşağılık kompleksi zirve yapmış, kültürüne yabancı, geçmişine kör, dünya görüşü ile bu toprakların mayasını yansıtmayan nesillerin yetişmiş olması ve bu duruma devşirilirken de çok fazla bir reaksiyon gösterilmemiş olması üzülerek şahit olduğumuz gerçeklerdir.

ÜLKEYİ KİMLER İLERİ GÖTÜRÜR?
Bir ülkeyi ileriye taşıyacak olanlar, gönüllere hitap edenlerdir yani öğretmenlerdir. Geçmişten bugüne öğretmenler nitelikli ise yetişen nesillerin kalitesi de hep iyi olmuştur. Bu durum; “iki kere iki eşittir dört eder” gerçeği kadar hakikattir. Başarısızlığın suçunu sadece sisteme atmak da gerçekçi değildir. Bunun yanında öğretmen eğitiminde yaşanan aksaklıkları sadece üniversitelere de bağlayamayız. Öğretmenlik vicdanlarda başlar vicdanlarda biter. Bu hassasiyetler de daha çocuklukta yani ailede başlar. Mesela; bir çocuk, daha çocukluğunda yolda yürürken susuz bir köpeğe bile acıma refleksi geliştirememişse, kanadı kırılmış bir kuşa merhamet duyguları ile yaklaşmayı öğrenememişse bu çocuğun yetişkin olduğunda başka canlılara hele ki insana merhamet gösterebilmesi neredeyse imkânsızdır. Bu çocuğa bazı değerleri aşılamak önce anne babanın vazifesidir. Eğer anne ve babada bu hassasiyet yoksa çocuğun bu hasletleri sadece okulda kazanabilmesi de mümkün olmayabilir. Öyle ki mümkün olabilmesi için çocuğun öğretmeninin de acıma ve merhamet refleksinin belli bir noktada olması gerekir. Eğer mesleğini; merhamet, hoşgörü, vicdan, hak ve adalet gibi değerlerle icra etmiyorsa o öğretmenin talebelerine faydalı olabilmesi kesinlikle mümkün değildir. Bir öğretmen, çok başarılı biçimde matematik, fen bilgisi ve dil öğretimi gerçekleştirebilir fakat çocuk, bu öğrendikleri ile başkalarının canını yakabilme öngörüsüne sahipse hiç kıymeti yoktur. İşte başkalarının derdiyle dertlenen fertlerin tohumu eğer çocukluk döneminde atılmamışsa, okul döneminde de bu meziyetler geliştirilememişse öğretmen olmak için üniversitelere gelen gençlere bu hasletleri bu kademelerde aşılayabilmek neredeyse imkânsızdır. Çünkü vicdanlı nesiller, öncelikle vicdanlı ebeveynlerin ardından da bu meziyetlere sahip öğretmenlerin elinde bir şekle girer. Vicdanlı öğretmenlerin temelleri de daha çocukluk yaşlarda atılır. Yani bu bir döngüdür ve aslında başlangıç, neticenin eseridir.

AİLENİN ÖĞRETMENLİKTEKİ ROLÜ
Maalesef üzülerek söylemek isteriz ki bir toplumun devamı için olmazsa olmaz kabul edilen “eğitim ve aile” mefhumlarımız şu an çöküş dönemini yaşamaktadır. Bunu pesimistlik olarak değerlendirmeden gerçekleri kabullenmek zorundayız. Ailenin iyi eğitimden anladığı; “sağlıklı iletişim, saygı, sevgi, hoşgörü, kendinden önce başkalarını düşünme, kul hakkı, tarihini, kültürünü ve geçmişini tanıma/sevme” anlayışı değilse ve aile, bu değerleri de bir hayat prensibi hâline getirememişse eğitim adına işimizin çok zor olduğunu tekrar vurgulamaya gerek yoktur.
Yoğun iş hayatının getirdiği mecburiyetler sebebiyle işten eve geldiğinde bir babanın ilk aklına gelen, sadece karnını doyurmak ve kanepede kendine köşe kapmak, annenin tek derdi de önceki haftada heyecanla bıraktığı dizinin bu haftaki bölümünde neler olacağı endişesi ise; çocuk da eline geçirdiği pahalı marka cep telefonu ile ders çalışıyor gibi davranıyor da ebeveynlerden gerekli ilgi alakayı göremiyorsa böyle bir ailenin nitelikli eğitim safhalarına katkı sağlama ihtimali neredeyse yok gibidir.  Böyle bir durumda eğitimin ailede başladığını söylemek imkânsızdır. Dolayısıyla bu kısır döngü içerisinde bütün eğitim yükünün okullara, öğretmenlere yüklenmiş olması ve toplumun diğer kurumlarının devre dışı bırakılması eğitimde bugün geldiğimiz son noktadır ve ülke olarak eğitimde başarısızlığımızın asli sebebi olarak kabul edilebilir. Dolayısıyla değer algısı aileden sonra okulda da gelişmemiş bir çocuk, çok zeki olmanın bir neticesi olarak üniversiteye öğretmen olmak için gelmişse, sadece derslerde öğrenme başarısını dikkate alarak mezun etme yükümlülüğüne sahip üniversitelerin bu konuda yapacağı çok fazla bir şey yoktur maalesef.
Çare ise; talebeyi üniversiteye girişte ve öğretmenliğe başlama safhalarında nitelikli/tarafsız biçimde ölçebilecek bir mülakat tekniği ile iletişim yeteneğinden belagatine kadar objektif bir terazide tartmaktır. Çünkü mesele, kendilerine emanet edilen çocuklarımızdır ve çocuklarımızın eğitim geleceği bir milletin geleceğidir. Öyle ki bu mevzu, tesadüfe bırakılamayacak kadar da ehemmiyetlidir.
Peki, bilimsel gerçekler ışığında ülkemizin öğretmen profili ve yeterlilik seviyeleri nasıldır? Son 20 yılda bu konuda nasıl bir seyir izlemiştir?
Eğitimde nitelik; öğretmenlerin kalitesinden geçer. 2017 yılında Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi tarafından “Türkiye’de Öğretmen Eğitimi ve İstihdamı, Mevcut Durum ve Öneriler” adlı çalışmada; OECD ülkeleri ve Türkiye öğretmen profili karşılaştırılmış, son 3 yılda mesleki gelişim programına katılım noktasında Türkiye’nin (%24), OECD ülkelerinin (%50,9) yarısından bile az olduğu görülmüştür. OECD ülkelerinde her iki öğretmenden en az biri; Türkiye, Norveç, Gürcistan ve Makedonya’da ise öğretmenlerin dörtte birinden daha azı son üç yılda bir mesleki gelişim programına katılmıştır. Bu da gösteriyor ki öğretmenlerin kendilerini yenilemeleri ve alanda meydana gelen gelişmeleri formal bir hizmet içi eğitim ile takip etmeleri durumu çok yetersizdir. Ayrıca yakın geçmişe kadar “hiçbir şey olamıyorsan öğretmen ol” algısının toplumda genel kanı olduğunu söylemek de mümkündür fakat son yıllarda bütçeden en büyük payı alan eğitimde bu algının artık silinmeye başladığını da belirtebiliriz. Bu da devlet politikası ile alakalı bir mevzudur. Özellikle öğretmen alımında merkezî sınavların yapılması ve puanların yüksek olması çok sayıda aday arasından en iyilerini seçme refleksi taşınması önemli kabul edilebilir. Fakat mülakat tekniğinin yetersizliği öğretmen alımında nitelik problemini de beraberinde getirmiştir. Zira şu an mülakatlarda mesleki yeterlilik ölçümü, çeşitli problemler taşımakta olup başta mülakatı yapanların yetersizliği, alana hâkim olamamaları ve öğretmen alımları noktasındaki güvenlik kaygıları, nitelikli öğretmen arayışlarının önündeki bazı engel olarak görülebilir.
Okumayan, araştırmayan, merak duygusunu ve heyecanını kaybetmiş, talebelerinin seviyesine inemeyen, aşırı siyasallaşmış, hayat öngörüsü ve vizyonu olmayan, egoist ve bencil bir öğretmen profiline sahip ülkeler çökmeye mahkûmdur. Bu konuda bizim de ülke olarak uzun yıllardan beri o uçuruma hızlı bir şekilde sürüklendiğimiz bir hakikattir. Toplumsal ve beşerî meselelere karşı millî, manevi, kültürel her türlü refleksi göstermesi gereken kimseler en başta öğretmenler olmalıdır. Çünkü öğrenci, sevdiği ve değer verdiği öğretmenini, çoğu zaman anne ve babasının bile önüne koyabilmektedir. Mesela; ebeveyn topluluk önünde evladını övse de çocuk bunu vicdanında belli bir yere koyabilir ve çevresine “beni annem/babam bugün övdü” diye çoğu zaman dillendirme ihtiyacı hissetmeyebilir. Fakat bir öğretmen çocuğu övdüğünde çocuk bunu ömrü boyunca unutmaz ki bunun sayısız misalleri vardır. Yani öğretmen bir çocuğun ‘rol modeli’dir. Dolayısıyla öğretmenlik yüce gönüllü insanların hayat prensibi ile kurulmuş bir gönül sofrasıdır ve bundan kısmeti olan nasibince istifade eder.

TÜKENMİŞLİK SENDROMU
Türkiye’de öğretmen profili noktasında üzerinde dikkatle durulması gereken konulardan biri de öğretmenlerin “tükenmişlik sendromu” meselesidir. Tükenmişlik sendromu çoğunlukla meslekte kendini yenileyememe, fiziksel açıdan yorgunluk, meslekten bekledikleri ile karşılaştıkları arasındaki çelişki ve iş hayatında beraber çalıştıkları kimselerden gördüğü tahammülsüzlük yönündeki yaklaşımlardır. Dr. Sevdiye Ersoy Yılmaz, Nihal Yazıcı ve Hasan Yazıcı tarafından 2014 yılında “Öğretmen ve Yönetici Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi” adlı çalışma dikkate değerdir. Buna göre; ülkemizde öğretmenlerin duygusal boyuttaki tükenmişliğinin ileri seviyede olduğu görülmüştür. Araştırmada dikkat çeken önemli konulardan biri de; kadınların hem genel hem de duygusal tükenmişlik, duyarsızlaşma ve düşük kişisel başarı boyutlarında erkeklere kıyasla daha fazla tükenme yaşamakta olduğu görülmüştür. Bu konuda yapılan başka araştırmalar da mevcuttur. Dolayısıyla bu sonuçlar, üzerinde ciddiyetle düşünülmesi gereken bir mevzudur ki öğretmenlik mesleği yanında “annelik” misyonu taşıyan kimselerin ruh sağlığının önemsenmesi ülkemizin geleceği adına çok elzem bir meseledir ve bu ötelenmeden üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir konudur.
Bütün burada bahsedilen konular; ülkemizin öğretmen profili noktasındaki birtakım gerçeklerdir ve belirttiğimiz mevzular, girdap misali alt problemleri de peşinden sürüklemektedir. Fakat yaşanan aksaklıklar ve problemler burada belirttiklerimizle sınırlı da değildir. Bunlar aysbergin sadece görünen yüzüdür...

 


.

İmam-ı Maturidi'den “ilericilik”, İmam-ı Eş’ari'den “gericilik” çıkarmak

27 Ekim 2018 02:00

 

A -

A +

Murat Güven

muratguventg@gmail.com

 

 Ehl-i Sünnet itikadını ortaya koyan Resulullah’tır. İman bilgilerini Eshab-ı Kiram bu kaynaktan aldılar. Tabiin de bu bilgilerini Eshab-ı Kiram’dan öğrendiler.

 

Özellikle son yıllarda İmam-ı Maturidi ve Maturidilik hakkında birçok farklı kesimden yazarlar, akademisyenler kalem oynatıyor. Hatta bu konuda konferanslar, çalıştaylar düzenleniyor. Akılcılıktan kaderi inkâra, hatta sekülarizm ve laikliğe kadar uzanan çok geniş bir yelpazede İmam-ı Maturidi’den kendi fikirlerine dayanak bulanlar oluyor.

Bir âyet-i kerimede mealen, “Kalplerinde eğrilik olanlar, fitne çıkarmak, kendilerine göre yorumlamak için, âyetlerin müteşabih olanlarına uyarlar” buyurulmaktadır (Âl-i İmran 7). Âyet-i kerime ve hadis-i şerifleri bile kendi ideolojilerine uygun şekilde yorumlayanların, İmam-ı A’zam Ebu Hanife’den Türkçe ibadet gibi “marjinal” bir konuda delil bulmaya çalışanların ve Hazret-i Mevlânâ gibi bir Ehl-i Sünnet âliminden “hümanist” çıkaranların olduğu bir zeminde, Maturidiliğin de kendilerince “kullanışlı” bulunarak farklı düşünce ve ideolojilere delil olacak şekilde yorumlanmasını yadırgamamak gerekir.

İmam-ı Maturidi hakkında dile getirilen iddialardan en ilginç olanı, sekülarizmin, laikliğin kendisine dayandırılmasıdır. İmam-ı Maturidi’nin, aklı dinin kaynağı olarak gördüğü, bundan dolayı da laikliği savunduğu iddiası, aslında üzerinde durulmayı bile gerektirmeyecek derecede temelsizdir. Altı asır boyunca hüküm süren Osmanlılar ve ondan önce de Selçuklular, İmam-ı Maturidi’nin naklettiği Ehl-i Sünnet itikadını ve Hanefi mezhebini esas almıştır.

İslâm dininde akla elbette çok önem verilmiştir. Müctehid imamlar için dinin dört kaynağından biri olan kıyas, akıl ile yapılır. Ama İmam-ı Maturidi dâhil hiçbir Ehl-i Sünnet âlimi, herkesin aklının dinde ölçü olacağını söylememiştir. Akıl tek başına ölçü olsaydı insan sayısı kadar din, her konuda insan sayısı kadar farklı hüküm ortaya çıkardı.

 

Akıl bir ölçü aletidir

 

Akıl, sadece Mutezile’de hüccettir. Akla, dinin verdiği ölçüden fazla önem veren, dini aklı ile ölçen, bâtıl Mutezile fırkasıdır. Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî (rahmetullahi aleyh) aklın dindeki yeri konusunu şöyle açıklar:

“Akıl, anlayıcı bir kuvvettir. Hakkı batıldan, iyiyi kötüden, faydalıyı zararlıdan ayırt etmek için yaratılmıştır. Akıl bir ölçü aletidir. Allahü teâlâya ait bilgilerde, kıyas (ölçmek) olamaz. Mahluklara ait bilgilerde ise kıyas olup, doğru kıyas etti ise sevab kazanır. Yanlış kıyas etti ise affolur.

Akıl, başlıca iki kısımdır: Selim akıl ve sakim akıl. Bunların her ikisi de akıldır. Tam selim akıl, hiç yanılmaz, hata etmez. Böyle akıl, ancak Peygamberlerde (aleyhimüsselam) bulunur. Bunların aklına yakın, Eshab-ı Kiram’ın, Tabiin ve Tebe-i Tabiin’in, din imamlarının akıllarıdır. Bunların akılları, ahkâm-ı İslâmiye’ye uygun akıllardır. Sakim akıllar, bunların aksi, tam tersi olan akıllardır. Bu iki kısım akıl arasında da çok çeşitli dereceler vardır.

Din işleri akıl üzerine kurulamaz. Çünkü akıl bir kararda kalmaz. En akıllı denilen kimse, din işlerinde değil, mütehassıs olduğu dünya işlerinde bile çok hata eder. Çok yanılan bir akla nasıl güvenilebilir? Devamlı, sonsuz olan âhiret işlerinde nasıl olur da akla uyulur? Ancak akıl ile İslâmiyet birlikte tam ve doğru bir vesika ve ölçü olur. Evet, akıl hüccettir, doğru yolu gösterir. Fakat selim olan akıl gösterir, her akıl değil.”

Akıl göz gibidir, İslâmiyet de ışık gibidir. İslâmiyet ışığı olmadıkça, yani nakil olmadan akıl tek başına doğru yolu bulamaz. Yoksa akıl elbette büyük bir nimet ve doğruyu bulmaya yardımcıdır. İmam-ı Maturidi’nin bildirdiği de budur. Bunu, İmam-ı Maturidi’nin laikliği savunduğuna delil olarak göstermek, gülünç olmaktan başka bir şey ifade etmez.

 

Ayrı mezhep kurmadılar

 

Bir başka tuhaf iddia da, dinde Maturidiliğin aklı, Eş’ariliğin ise nakli esas aldığı, Eş’ariliğin akla önem vermediği, bundan dolayı da Eş’ariliğin gelişmeye, ilerlemeye mani olduğu düşüncesidir. Bu şekilde, Maturidilik ile Eş’arilik sanki taban tabana zıt iki mezhep gibi gösterilmeye çalışılmaktadır.

Öncelikle şunu ifade etmek gerekir ki, Eş’ari ve Maturidi mezhepleri sonradan kurulmuş demek doğru değildir. Bu iki büyük imam, Selef-i Salihin’in bildirdikleri itikat, iman bilgilerini açıklamışlar, kısımlara bölmüşler, herkesin anlayabileceği bir şekilde yaymışlardır. İmam-ı Eş’ari, İmam-ı Şafii’nin talebe zincirinde bulunmaktadır. İmam-ı Maturidi de İmam-ı A’zam Ebu Hanife’nin talebe zincirinin büyük bir halkasıdır. İmam-ı Eş’ari ve İmam-ı Maturidi, hocalarının itikattaki müşterek olan mezheplerinden dışarı çıkmamış, ayrı mezhep kurmamıştır.

Bilindiği gibi, Ehl-i Sünnet itikadını ortaya koyan Resulullah’tır (sallallahü aleyhi ve sellem). İman bilgilerini Eshab-ı Kiram bu kaynaktan aldılar. Tabiin de bu bilgilerini Eshab-ı Kiram’dan öğrendiler. Daha sonra gelenler de bunlardan öğrendiler. Böylece Ehl-i Sünnet bilgileri bizlere nakil ve tevatür yoluyla geldi. Bu bilgiler akıl ile bulunamaz, akıl bunları değiştiremez. Akıl ancak bunları anlamaya yardımcı olur. Yani bunları anlamak, doğruluklarını, kıymetlerini kavramak için akıl lazımdır.

Amelde dört mezhebin imamları Ehl-i Sünnet itikadında idiler. İtikatta mezhebimizin iki imamı olan İmam-ı Maturidi ve İmam-ı Eş’ari de Ehl-i Sünnet mezhebinde idi. Bu her iki imam hep bu mezhebi yaydılar. Bid’at ehline karşı ve eski Yunan felsefesinin bataklıklarına saplanmış olan maddecilere karşı bu tek mezhebi savundular. Bu iki büyük Ehl-i Sünnet âliminin zamanları aynı olduğu hâlde, bulundukları yerler birbirinden ayrı ve karşılarındakilerin fikirleri başka olduğundan, savunma metotları ve tenkitleri birbirinden farklı olmuştur. Ama bu durum, mezheplerinin ayrı olduğunu göstermez. Bunlardan sonra gelen binlerce âlim ve velî, bu iki yüce imamın kitaplarını inceleyerek, ikisinin de Ehl-i Sünnet mezhebinde olduklarını söz birliği ile bildirmişlerdir.

Bu bilgiler birçok muteber kitapta bildirilmiştir. Mesela Muhammed Şihristani “Milel ve Nihal” kitabında, “Hanefi mezhebinin âlimleri, itikatta Ebu Mansur Maturidi hazretlerine tâbi olmuşlardır. Çünkü İmam-ı Maturidi hazretleri, usul (itikat) ve fürûda (ahkâm), İmam-ı A’zam Ebu Hanife’nin mezhebindedir. Malikii, Şafii ve Hanbeli mezheplerinin âlimleri itikatta Ebül-Hasen Eş’ari hazretlerine tâbi olmuşlardır. İmam-ı Eş’ari hazretleri Şafii mezhebindeydi” demektedir. Şafii âlimlerinden Abdülvehhab Tâcüddin-i Sübki de “Hanefi âlimlerinin kitaplarını inceledim. 13 meselede, Şafii itikadından ayrıldıklarını gördüm. Fakat bu ayrılıkları kendilerini doğru yoldan çıkarmamaktadır. Esasta ayrılıkları yoktur. Her ikisi de hak yoldadır.” demiştir.

 

İki büyük İmam’a iftira

 

İmam-ı Maturidi hazretleri, yine bu çevreler tarafından, “kaderi inkâr eden, özgür iradeyi savunan” biri olarak gösterilip bu yönüyle övülüyor. İpe sapa gelmez bir şekilde, İmam-ı Maturidi’nin özgürlükçü ve ilerici, Eş’ari’nin ise kaderci ve gerici bir çizgide olduğu söylenebiliyor. Bu ifadeler İmam-ı Maturidi’ye de, İmam-ı Eş’ari’ye de çok çirkin birer iftiradır. Kadere iman, Amentü’nün çok önemli bir iman esası iken ve İmam-ı Maturidi de Ehl-i Sünnet’in iki büyük itikad imamından biri iken, nasıl olur da bu büyük zatın kaderi inkâr ettiği iddia edilebilir. İmam-ı Maturidi ile İmam-ı Eş’ari’nin kaderi açıklarken kullandığı farklı ifadeleri İmam-ı Rabbani hazretleri Mektubat kitabında şöyle açıklamaktadır:

“Kulların istekli hareketlerini Allahü teâlâ yaratmaktadır. Onun kudreti ile var oluyorlar. Fakat buna insanın kudreti de karışmaktadır. İstekli hareketlerimiz Allahü teâlânın kudreti ile yaratılır ve bizim kudretimiz ile kesb edilmiş olur. İmam-ı Eş’ari’ye göre ise, insanların istekli işlerine kendi seçim hakları ve kudretleri hiç karışmaz. Yalnız kul bir iş yapmak isteyince Allahü teâlâ o işi hemen yaratmaktadır. Âdet-i ilahîsi hep böyledir. İşin yapılmasında kulun kudretinin tesiri olmaz. Bu sözü Cebriye mezhebinin sözüne yakındır. Eş’ari mezhebini Cebriye’den ayıran şey, Cebriye mezhebinde, ‘Bir insan bir işi yaptı demek mecazdır. Yani o istekli işi yalnız Allahü teâlâ yapmıştır. O insanın eli ile yapmıştır. İnsanda kudret yoktur’ derler. Ehl-i Sünnet’ten, Eş’ari’den başkaları, ‘Kulun kudreti, yaptığı istekli işte tesir eder’ diyor. Eş’ari ise, ‘Kudreti ancak, işin yaratılmasına sebep olup, yaratılmasında tesiri olmaz’ diyor ki, her ikisine göre de ‘İşi insan yaptı’ demek doğru olur. Ehl-i Sünnet, Cebriye’den böylece ayrılmış olur.”

Eş’ari mezhebinden Kadı Ebu Bekr-i Bakıllani de “İnsanın kudreti, işin meydana gelmesine değil, işin iyi veya fena olmasına yani taat veya günah olmasına tesir eder. Matüridi mezhebi de böyledir” diyerek, İmam-ı Maturidi ile İmam-ı Eş’ari arasında kader bakımından önemli bir fark olmadığını açıkça ifade etmiştir.

Netice itibariyle, insanın iradesini tamamen inkâr ederek, insanın her şeyi “zorla” yaptığını söyleyen, İmam-ı Eş’ari değil, 72 bid’at fırkasından biri olan bâtıl Cebriye mezhebidir. Kaderi inkâr eden de İmam-ı Maturidi değil, yine 72 bid’at fırkasından biri olan bâtıl Mutezile mezhebidir.

“Kaderi inkâr etmek ilericiliktir, kadere inanmak ise özgür iradeyi yok saymaktır, gericiliktir” şekildeki bir düşüncenin de hiçbir temeli yoktur. Özetlemek gerekirse, Ehl-i Sünnet âlimlerinin bildirdiği şekliyle kader, “ilm-i mütekaddimdir, cebr-i mütehakkim değildir.” Yani Allahü teâlânın, olmuş ve olacak her şeyi ezelî ilmiyle bilmesi demektir, zorla yaptırması demek değildir


.

Yeni havalimanını doğru okumak

27 Ekim 2018 02:00

 

A -

A +

PROF. DR. RECEP BOZDOĞAN
rbozlagan@marmara.edu.tr

Havalimanları; kültürleri, ekonomileri ve insanları buluşturan etkileşim alanlarıdır. Ekonominin gelişmesinde deniz limanlarının 18. yüzyılda, demir yollarının 19. Asırda ve otoyolların 20. yüzyılda yaptığı katkıyı, havalimanları 21. yüzyılda gerçekleştirmektedir. Örneğin Dubai Havalimanı, bir yılda Dubai şehrinin nüfusunun tam 33 katı yolcunun kullandığı dünyanın en büyük aktarma merkezi olup şehrin ekonomisine yıllık 50 milyar ABD dolarından daha fazla katkı yapmaktadır.
Havalimanlarının sağladığı avantajlar, buraları özel sektör için büyük bir çekim merkezi hâline getirmekte ve firmalar havalimanlarına mümkün olduğunca yakın yerlerde yönetim merkezi kurmaktadır. Söz gelimi ABD’deki en büyük 500 firmanın yarısının yönetim merkezi, “hub” olarak nitelendirilen büyük havalimanlarına 15 kilometreden daha yakın mesafededir.
Büyük havalimanlarının sağladığı avantajlar dolayısıyla lojistik endüstrisi de gittikçe artan nispette “hub” havalimanlarının etrafında gelişmektedir. Misalen Hong Kong Havalimanı’nda yıllık kargo trafiği 4,8 milyon ton olup Atatürk ve Sabiha Gökçen havalimanlarının toplamının dört katından daha fazladır ve her yıl milyarlarca doların Hong Kong’a akmasını sağlamaktadır.

İSTİHDAMA BÜYÜK KATKI
Büyük havalimanları, bulundukları şehirde istihdama da önemli katkılar sağlamaktadır. Bu tür havalimanlarını kullanan yolcu sayısındaki her %10’luk artış, o şehirdeki istihdamı %1 oranında artırmaktadır. Söz gelimi Atlanta’da bulunan Hartsfield-Jackson Havalimanı sadece Atlanta’nın değil, Georgia eyaletinin de en büyük işvereni olup 63 bin kişiyi istihdam etmektedir.
Havalimanlarının global düzeyde ürettiği geniş ekonomiden İstanbul’un da payına düşeni alması, Allah’ın bu şehre nasip ettiği eşsiz coğrafî konumun tabii bir sonucudur. Atatürk Havalimanı’nın, mevcut altyapı yetersizliğine rağmen dünyadaki havalimanları arasındaki hızlı yükselişi dikkate alındığında, 29 Ekim’de hizmete girecek olan yeni havalimanının şehre ve ülkemize kazandıracağı ekonomik güç daha iyi anlaşılacaktır.
Çünkü Atatürk Havalimanı’nı kullanan yolcu sayısı son on yılda yaklaşık 2,5 kat artarak 25 milyondan 64 milyona yükselmiştir. Son on yılda yakalanan yıllık ortalama %9’luk büyüme eğiliminin devam etmesi hâlinde, yeni havalimanının hizmete girmesiyle birlikte, on yıl içinde yıllık 140 milyon yolcuya ulaşılacaktır. Bu durumda şehirdeki toplam istihdama doğrudan ve dolaylı olarak 500 bin kişilik bir katkı sağlanacaktır.
Yeni havalimanının hedeflenen yıllık 200 milyon yolcuya yirmi yıl içinde ulaşacağı ve böylece şehirdeki toplam istihdama yaklaşık 1 milyon kişilik katkı sağlayacağı söylenebilir. Yeni havalimanında ortaya çıkacak toplam ekonomik hacim ise yıllık 80 milyar ABD dolarına ulaşabilecektir.
Yeni havalimanının İstanbul’a ve ülke ekonomisine sağlaması hedeflenen bu katkılar, bilimsel verilere ve projeksiyonlara dayanmaktadır. Çünkü dünyanın en büyük 15 havalimanını kullanan toplam yolcu sayısı 2000 yılında 763 milyon iken, 2017 yılında 1 milyar 157 milyona yükselmiştir ve dünya hava trafiği önümüzdek 15 yıl içinde iki katına çıkacaktır. Ayrıca, Asya-Avrupa aktarmaları açısından İstanbul’un potansiyel pazarı konumunda bulunan Çin’de ve Hindistan’da yıllık toplam hava yolculuğu sayısı aynı dönemde dört kat, Endonezya’da ise üç kat artarak 1,8 milyara yükselecektir. Hava yolculuğundaki bu büyük artış her üç ülkeden gerçekleştirilen dış hat uçuşlarına da yansıyacaktır. Avrupa-Uzak Asya pazarının bu dönemde yıllık ortalama %5,7 büyüyeceği dikkate alındığında, İstanbul’un bu pazardan önemli ölçüde pay alacağı söylenebilir.
Diğer taraftan İstanbul’un yakın hinterlandında bulunan İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve İspanya gibi ülkelerdeki hava yolculuğu sayısının aynı dönemde yaklaşık 300 milyon artacağı dikkate alındığında, İstanbul’un avantajlı konumu dolayısıyla sadece Avrupa-Uzak Asya değil, aynı zamanda Avrupa-Orta Doğu ve Avrupa-Afrika aktarmalarından da önemli pay alacağı söylenebilir.
AIRBUS tarafından yapılan tahminlere göre 2033 yılına kadar orta (4-6 saat) mesafedeki hava yolu taşımacılığı büyük artış kaydedecektir. İzlanda’dan Hindistan’a kadar uzanan 2,5 milyar insan ve dünya ekonomisinin üçte biri İstanbul’a en fazla 6 saatlik mesafededir. Dolayısıyla İstanbul, hava yolu taşımacılığında yaşanacak genişlemeden azami ölçüde yararlanacaktır.

AVRUPA’DA BÖYLE HAVALİMANI YATIRIMI YOK
Avrupa’daki hiçbir şehre İstanbul yeni havalimanı ölçeğinde bir havalimanı yatırımı yapılmamaktadır. Örneğin hâlen Avrupa’nın en büyük havalimanı olan Londra-Heathrow’un genişletilmesi projesi henüz planlama aşamasındadır. Berlin’de inşa edilmekte olan yıllık 34 milyon yolcu kapasiteli yeni havalimanının ise en erken 2020 yılında hizmete girmesi beklenmektedir.
Basra Körfezi’ndeki Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt gibi ülkelerde ise ekonominin sınırlı sayıda endüstriyel ürüne bağımlı olması, nüfus azlığı, iç talep yetersizliği, yüksek bölgesel rekabet, artan siyasi istikrarsızlık ve güvenlik problemleri dolayısıyla, buralardaki havalimanları uzun vadede kapasitelerini tam olarak kullanamayacaktır. İstanbul, sahip olduğu avantajlar dolayısıyla, Basra Körfezi’ndeki havalimanlarının geleneksel pazarlarında da payını artırabilecektir.
Öte yandan Avrupa ve Basra Körfezi’ndeki ülkelerin Afrika kıtasındaki birçok ülkeye karşı uyguladığı sert vize rejimine karşılık Türkiye’nin son yıllarda gerçekleştirdiği Afrika açılımı, İstanbul’u bu kıta için dünyanın önemli merkezlerine erişim açısından başlıca aktarma merkezi hâline getirmiştir ve bu eğilim güçlenerek devam edecektir. Bir havalimanının küresel ölçekte hizmet verebilecek kapasiteye ulaşabilmesi için her şeyden önce o havalimanını cazip kılacak bir coğrafî konuma, besleyecek ekonomi ve nüfus büyüklüğüne, havalimanının bulunduğu şehrin kültürel çekiciliğine, yetişmiş insan kaynağına, hükûmet desteğine, küresel düzeyde markalaşmış hava yolu şirketlerine, uygun iklim şartlarına ve uluslararası yolcuların transferini kolaylaştıracak küresel bağlantılara sahip olması gerekir. İstanbul bu on şartın tamamına sahip ender şehirlerden biridir.
İstanbul yeni havalimanı, büyük ölçekli altyapı yatırımları, üreteceği ekonomik hacim, oluşturacağı geniş lojistik zinciri, kongre, fuar ve turizm ekonomisine yapacağı büyük katkı, sunacağı geniş istihdam imkânları, ileri teknolojiye dayalı iş ve uzmanlık kümelenmeleri, ekonomideki diğer sektörlere ve iş kollarına yapacağı çarpan etkisi ve bütün bunların sağlayacağı vergi gelirleri ile ülke ve şehir ekonomisine olağanüstü katkı sağlayacaktır.


.

Altı asırlık Osmanlıyı altı yılda ‘yıktırdılar’

3 Kasım 2018 02:00

 

A -

A +

Prof. Dr. Ebubekir SOFUOĞLU
Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi
sofuoglu@sakarya.edu.tr

Osmanlı Devleti aslında yıkılacak bir devlet değildi. Bu sözü söylerken Osmanlı Devleti’nin yıkıldığının kabullenilememesi gibi bir durum söz konusu değildir. Osmanlı yıkılmıştır ve üzerinden 100 yıl geçmiştir. Ancak bu yıkılışın kaçınılmaz bir son mu, yoksa aslında önlenebilir bir yıkılış mı olduğunun tahlilinin yapılması bilimsel bir mecburiyettir. Osmanlı Devleti’nin yıkılışı hakkında tahliller yaparken, bu konuda yapılan ilk suçlamalardan olan saltanat düzeninin yeniden geri gelmesinin istenmesi gibi bir düşünce hiç kimsenin aklından bile geçmemektedir.

YIKILIŞTAN ÇIKAN DERSLER
Osmanlı Devleti’nin yıkılışının tahlil edilmesi en yalın ifadeyle, ders alınması, hataların nerede olduğunun layıkıyla anlaşılması ve gelecekte bu toplumun başına tekrar aynı sonun gelmemesi gibi amaçlar içindir. Gerçekten Osmanlı Devleti yıkılacak bir devlet miydi? Tarihteki roller haklı bir şekilde mi icra edildi? Büyük yanlışlıklar var mıydı, varsa bunlar hangileriydi? Ve Allah korusun Türkiye Cumhuriyeti aynı sona maruz kalabilir mi?
Tarihçilerin önemli bir kısmı, dünya ticaret yollarının değişmesi, “kaht-ı rical” denilen devlet adamı eksikliği, savaşların ağır masraflarla sonuçlanması ve tabii sınırlara ulaşılması gibi durumları yıkılış sebepleri olarak açıklarlar ki bunlar gerçek yıkılış nedenleri değildir. Hatta bu sebepler sadece Osmanlı Devleti’nin değil, hiçbir devletin yıkılış sebepleri olamazlar.
Yukarıda sıralanan gerekçelere göre, malî ve iç sıkıntılar içinde olan, kimi toprakları Ruslar tarafından ilhak edilen, kendisinden koptuğunu ilan eden Abhazya bölgesi gibi problemlerle uğraşan Gürcistan’ın çoktan yıkılması gerekmektedir. 2011’den beri iç savaşın devam ettiği Suriye’nin, Rus ve ABD işgalleri geçiren Afganistan’ın, iç savaşla korkunç katliamların yaşandığı Ruanda’nın şimdiye kadar yıkılmış olması lazım gelirdi. Tam tersine bu kadar zor durumlara rağmen bu devletler ayakta durabilmektedirler.
Bu şekilde Osmanlı Devleti ya da başka herhangi bir devletin yıkılışını asıl olmayan tali sebeplere bağlamak doğru sonuçlar vermez. Mali bozukluklar, başarılı devlet adamı eksiklikleri, devletin uluslararası stratejik konumunun değer kaybetmesi gibi sebepler bir devleti yıkacak sebepler değildir. Bu sebepler devleti yıkmaz, ancak zayıflatıcı bir tesir yapabilir.
Bu durumu şu misalle daha iyi açıklamak mümkündür: İnsanların, kafası kesilmek suretiyle cinayete kurban giden bir ölünün başına toplanıp ölünün çelimsiz hâline bakıp, “Yetersiz beslenmiş öyle ölmüş” ya da kıyafetlerine bakıp “ince giyinmiş, üşütmüş, hasta olmuş ve öyle ölmüş” şeklinde gerekçeler söylediklerini düşünelim. Ne kadar yanlış gerekçelerdir değil mi? Çünkü önlerinde cansız yatan şahsın, ölüm gerekçesi çok açık, net ve gözlerinin önünde durmaktadır. Şahsın ölüm gerekçesi, kafasının kesilmesidir ki kesik başlı ceset, yukarıdaki gerekçeleri sıralayan insanların da önündedir. Bu şartlarda da insanlar, asıl ölüm gerekçesini söylemiyorlar da kişinin ölümüne başının kesilmesi kadar yakın etki yapmayacak tali sebeplerden bahsediyorlar.

ASIL SEBEPLER GİZLENİYOR
Osmanlı Devleti’nin asıl yıkılış sebepleri de bu örnekte açıklanmaya çalışıldığı gibi ya gizlenmekte ya da ciddi vurgu eksikliği yapılarak gözlerden kaçırılmaktadır. Bütün bunlara rağmen başından, 93 Harbi, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı gibi öldürücü savaşlar geçmiş ve bu sebeplerle yıkılmış Osmanlı Devleti için, yukarıdaki tali sebepleri sıralamak, asıl yıkılış sebebini gizlemek amaçlıdır.
Burada da Osmanlı Devleti, önce Yeni Osmanlılar, daha sonra Jön Türkler denilen ekip eliyle, 93 Harbi, Balkan Harpleri ve I. Dünya Savaşı gibi savaşlara sokularak ve 31 Mart İsyanı sonucu yapılan darbe ile yıktırılmıştır. Devletin yıkılışı için gösterilen tali sebep türü gerekçeler, hedef saptırma, doğruyu gizleme maksatlıdır. Osmanlı Devleti, Yeni Osmanlılar ve daha sonra Jön Türkler denilen ekiplerin elleriyle yıkılmamış, yıktırılmıştır.
Güya kötü günlerinden kurtarılıp eski güçlü günlerine dönüştürülmek istenen devleti, 1908’de yaptıkları darbe sonucu 6 yıl içinde, 1914 yılında parça parça ederek uçuruma yuvarlamışlardı. 1908-1914 arasındaki “6 yılda, 6 asırlık devleti” yıkmışlardı. 1914 yılına gelindiğinde savaşa girmemesi gereken devleti I. Dünya Savaşı’na sokmuşlar ve 1918 yılında sonun görüleceği yıkımı tamamlamışlardı. Güçlendireceğiz diye 6 yılda 6 asırlık devleti yıkmışlar, parça parça etmişlerdi.
Hâlbuki bir devlet altı yılda yıkılır mı? Yıkılacaksa, neden daha önce yıkılmadı? Ticaret yolları, coğrafi keşifler sürecinde daha 1492’de değişmişti. Başarılı ya da başarısız, birçok padişah geçmiş ve bu süreçlerden sonra kaç yüzyıl geçmiş bu devlet yıkılmamış da bu devletin yıkılışı neden İttihatçıların göreve geldiği altı yıla (1908-1914) denk gelmişti.
Osmanlı Devleti’nin tarihten silinişinin 6 yıla sığdırıldığı iddiasının yapıldığı bu satırların tersine, tarih kitaplarının mühim kısmı Osmanlı Devleti’nin yıkılışını son 300 yıla, hatta 200 yıla yayarlar. Yukarıda sıralanan tali sebepleri de gerekçe göstererek devletin yıkılışını yüzlerce yıla yayarak anlatırlar. Yani bu durumda Osmanlı Devleti son 300 yılını ya da 200 yılını yıkılma sürecine girmiş, ayakta bile zor duran, bir varlık gösteremeyen devlet olarak tanıtırlar ki bu asla doğru değildir.
Düşünün bir kez, son 300 yıla ya da 200 yıla yayılan bir yıkılış süreci olur mu? Bu sayıları söyleyenler muhtemelen sayı saymasını bilmemektedirler. Bu gibi safhalarda sıfırdan yeni devletler kurulur ve yıkılır. Hatta tarihte birçok devletin kuruluş ve yıkılışları 150-200 yıl bile sürmemiştir.
Uzun yıllar Pers hâkimiyetinde kalan Makedon Krallığının ciddi varoluş tarihi MÖ 359-323 arasında topu topu 36 yıldır ve Büyük İskender’in ölümüyle son bulur. Dünyayı çiğneyen Cengiz İmparatorluğu’nun ömrü 1206-1294 arasında 88 yıldır. Yine bir o kadar geniş topraklara ulaşmış Timur İmparatorluğu 1370-1507 arasında 137 yıl ayakta kalmıştır… Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Nasıl oluyor da tarihte adından övgülerle bahsedilen devletlerin hayatiyet müddeti daha 150 yılı bile bulamazken, Osmanlı Devleti’nin sadece yıkılış süresi 3 asra yayılarak anlatılır. Bu anlatımlar, hem doğru anlatımlar değildir, hem de bilimsel de değildir.
Yere göre sığdırılamayan, Büyük İskender’in, büyük İmparatorlar arasında sayılan Cengiz’in, Timur’un devletleri onlardan sonra parça parça olmuştur. Yani ne kadar genişlemiş olurlarsa olsunlar, kılıçla genişleme olduğu ve sistem kurulamadığı için, kendilerinden sonra devletleri yok olmuştur. Hâlbuki, Osmanlı Devleti her ne kadar kılıçla genişleme sağlandı iddiaları ortaya alırsa atılsın hem kılıçla genişlememiş hem de Devlet 624 yıl ayakta kalmıştır. Dünyada hiçbir devlet sadece kılıçla, sistemi olmaksızın ayakta kalamaz. Osmanlı Devleti’nin 624 yıl ayakta kalması bir yana yıkılışını bile 300 yıla 200 yıla yaymaları başarının büyüklüğünü gösterir.
Osmanlı Devleti’nin nasıl ve hangi sürede yıkıldığı çok açık ve net bir şekilde ortadadır. 1908’de darbeyle iktidara gelen İttihatçıların, savaşlarla (Trablusgarp ve Balkan savaşları) perişan ettiği Osmanlı Devleti, 1914’te I. Dünya Savaşı’na sokularak yıkılmıştır. Yıkılışından iki yıl önce 1912 yılında bile Osmanlı Devleti’nin Adriyatik kıyısına uzanan toprakları vardı. Bu nasıl bir yıkılmaktır ki son iki yılda bile Avrupa’nın ortalarına kadar uzanan topraklara sahip olan bir devlet vardı ortada. Adriyatik kıyısındaki İşkodra’dan, Selanik, Kosova, Üsküp, Manastır’a kadar Güney Doğu Avrupa topraklarının önemli kısmı hâlâ Osmanlı Devleti’nindi.
Aslında, yıkılışından iki sene öncesine kadar hâlâ bu denli önemli topraklara sahip Osmanlı Devleti’ni iki çete yıkmıştır: Biri Namık Kemal, Ziya Paşa, İbrahim Şinasi, Ali Suavi’den oluşan Yeni Osmanlılar, diğeri de Ahmet Rıza, Prens Sabahattin, İshak Sükûti, Abdullah Suphi, Mizancı Murat’tan oluşan Jön Türkler... Yeni Osmanlılar, ülkeyi 93 Harbi’ne sokmak suretiyle devletin bünyesinden Sırbistan, Karadağ ve Romanya’yı kopartarak yıkılışını hızlandırmışlardı.
Fakat hemen onlardan sonra iktidara gelen Sultan II. Abdülhamid, bu yıkılış sürecini 33 yıl ertelemişti. Ancak kendisini deviren İttihatçılardan sonra Sultan II. Abdülhamid gibi padişah gelmediği için İttihatçıların, yıkım süreci geri döndürülememişti. 1908’de darbe ile iktidara gelen İttihatçılar, 31 Mart İsyanı, Trablusgarp, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı ile görevlerini başarıyla tamamlamışlardı.

İTTİHATÇILARIN KAYBETTİĞİ TOPRAKLAR
1699-1908 arasında 209 yılda kaybedilen yerlere karşılık, 1908-1914 arasında resmen ve fiilen kaybedilen Osmanlı Toprakları da şuralardır:  İlk olarak, 1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanından 2,5 ay sonra, tek kurşun atmadan Osmanlı Devleti’ne, Girit, Kıbrıs, Bulgaristan, Doğu Rumeli, Bosna olmak üzere 5 önemli toprağı kaybettirilmiştir. 1911 yılında, (Mezopotamya’nın değil) Afrika’nın en zengin petrol yataklarına sahip, savunma hatları kaldırılmış Trablusgarp kaybettirilmiştir. 1912 yılında, İşkodra vilayetine kadar hâlâ Adriyatik kıyısına dek uzanan topraklara sahip bütün Balkanlar kaybettirilmiştir. 1914 yılında Osmanlı Avrupası’ndan sonra, Kızıldeniz’in güneyinden kuzeyine, Basra’dan Kafkasya’ya, Arabistan Yarımadası’ndan Mezopotamya arazisine kadar bütün Orta Doğu toprakları, I. Dünya Savaşına katılmakla kaybettirilmiştir.
Hayır, tarih bize anlatılan gibi değildir. Yıllardır söylenen iddiaların yalan olduğu net bir şekilde ortaya çıkmıştır: Ne yazık ki, 300 ya da 200 yılda değil, sadece 6 yılda 6 asırlık koca devletin hayatına özellikle İttihatçıların gayretleriyle son verilmiştir.


.

Devletler neden yıkılır?

10 Kasım 2018 02:00

 

A -

A +

PROF. DR. OSMAN KEMAL KAYRA

 

Devlet olmak için beynelmilel veya sadece o devlete münhasır bir sistem gereklidir. Sistemi olmayan devletin maddî zenginliği ve askerî gücü kendisini ayakta tutmaya yetmez. Osmanlı’nın kıtalararası yayılımına bakıp bu yüzden büyüktür demek hatadır. Osmanlı büyük devlet oldu; çünkü özellikle bir devlet sistemi geliştirdi.

 

 

Devletlerin kuruluşları, gelişmeleri ve tarihin sayfalarına gömülüp gitmeleri sosyolojik ve zamanla ilgili bir hakikattir.

İleriki yazılarımızda genişçe tahlil edeceğimiz Osmanlı Devleti, hızla büyüyüp kıtalararası bir güce ulaşmakla birlikte, büyük devlet statüsüne ancak Fatih’ten sonra kavuşabilmiştir.

Aşiretten devlete geçiş yalnız fütuhatla olmamıştır. Batı’ya açılışı sağlayan Sırpsındığı, 1. Kosova, Niğbolu, Varna ve 2. Kosova savaşlarıdır. Bu savaşlar aslında Avrupa’da tanınmamızı ve orada var olmamızı başlatmıştır.

İstanbul’un alınması da bir fetih meselesidir. Fetihlerle büyük devlet olunmaz. Devlet olmak için çok başka sebepler gerekir. Sadece fetihlerle büyük devlet olunsaydı, büyük toprak parçalarını fetheden barbar kavimlerin en az biri ikisi büyük ve kalıcı olmalıydı. Ama böyle olmadı.

Devlet olmak için beynelmilel veya sadece o devlete münhasır bir sistem gereklidir. Sistemi olmayan devletin maddî zenginliği ve askerî gücü kendisini ayakta tutmaya yetmez. Osmanlı’nın kıtalararası yayılımına bakıp bu yüzden büyüktür demek hatadır. Osmanlı büyük devlet oldu; çünkü özellikle bir devlet sistemi geliştirdi. O sistemden inhiraf etmeye başlayınca, önce duraklama sonra çöküş başladı.

Türklerde, Hunlarla başlayıp Göktürklerle devam eden süreç, Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin kuruluş ve çöküşü, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu hazırlayan faktörler olarak düşünülmelidir. Her devletin doğuş öncesi, doğuşu, yaşama süreci ile çöküşü, insan hayatına çok benzer. Anatomik, psikolojik, sosyolojik ve sonrasında iktisadî unsurlar, insanı çevreleyen faktörler gibi devleti de mutlak surette etkiler.

Devletlerin güçlü veya zayıf olmaları da etrafındaki devletlerle doğrudan ilişkilidir. Bulunulan coğrafyada kendine yer edinmek isteyen devletler, temellerini sağlam zeminlere oturtmalı ve rekabet gücünü artırmalıdır. Güce boyun eğmek tabiatın gereğidir ama o güce tabi oluncaya kadar direnmek de tabiatın gereğidir. Hiçbir güç hemen ortaya çıkıp hükümranlığını ilan edemez. Gücün onaylanması için rakip devletlerin zayıf değil güçlü olmaları gerekir. Güç, güçle kendisini ispatlar. Eğer Moğollar olmasaydı Osmanlı da olmazdı.

Fizik güç belli bir döneme kadar rekabeti kendi lehine çevirir. Dengeler eşitlenince artık başka unsurlar devreye girer. Devlet teşkilatı, bilimin gücü, altyapı ve şehirleşme, çevreyle temas ve ittifaklar kurma, dengeyi bu şartları sağlayan devletin lehine çevirir.  Dengeyi lehine çeviren devlet için esas zor dönem başlar. İbre gücü göstermeye başlayınca o ibreyi sabit tutmak, duraklamaktır; o ibre hep aynı kalmaz.

Şimdi tarihte belli bir dönem büyük devlet statüsü kazanıp sonra sisteminden inhiraf edip yıkılan bazı devletlere bir göz atalım:

 

BİZANS’I, HALKA ZULÜM BİTİRDİ

 

Bizans devlet adamları, Osmanlıdan kurtulmak için Avrupa’daki Hristiyanlardan yardım istediler. Papa, bu yardıma karşılık kiliselerin birleşmesini istedi. Bizanslılar 1439 Floransa Konsili’nde bu teklifi kabul etti. Fakat halkın tamamına yakını ve bazı din adamları Ortodokslukla Katolikliğin tamamen ayrı olduğunu ve bu birleşmenin uğursuzluk getireceğini kabul ediyorlardı. Halkın büyük bir kısmı Latin yardımı almaktansa Osmanlını âdil yönetimini tercih ediyordu. Bu arada Grandük Notaras “Şehirde Latin külahı görmektense Türk sarığı görmeyi tercih ederim” diyerek Bizans halkının duygularına tercüman oluyordu.  En kuvvetli savunma şartları ve Grejuva denilen Rum ateşi ile tahkim edilmiş ve aşılmaz denen surlarla fantastik bir güven rüyasıyla uyuyan Bizans da, halka yapılan zulmün yıkıntıları arasında tarihin tozlu sayfalarına gömülüp gitmiştir.

 

MEKKE’YE İSLAM GÜNEŞİ DOĞDU

 

İslamiyet’ten evvel bir şehir devleti olan ve ilkel kanunların kanunsuzluğundaki Mekke, Kâbe-i muazzama sayesinde bölgenin ticaret merkeziydi. Aristokrat putperestler, halkı köle gibi çalıştırıp sefih bir hayat yaşıyorlardı. Zenginlerin zenginliği, fakirlerin acz ve ahmaklığı ekonomik gücü eksiltmeye başlamıştı. Mekke döneminde, o zamana kadar kutsiyetlerinden hiç şüphe edilmeyen putlara mesafeli bir yaklaşım başladı. Devlet görünümündeki şehir, iktisadî ve askerî yönden nispeten güçlü ama adalet yönüyle çok kötüydü.

Güce ve baskıya dayalı bir devletin, hukuksuz da olsa yıkılması çok zordur. Zulmü çok büyük bir güç engelleyebilir. Bazen bu güç Hakk’ın görünen yüzü olabilir. Zulmü çökerten güç Hakk’ın göstergesi olmazsa, daha büyük bir zulüm, eski gücü bile aratabilir.

Mekke zenginliğinin farkına varamayan bir şehir devleti gibiydi.  Bu ekonomik gücün üç ayağı, ticaret, hayvancılık ve geniş bahçe meyveciliği idi. Mekke’nin akıl dışı uygulamaları hayvancılığa büyük darbe vuruyordu. Ticaretin ağırlığı da dinî kaynaklı Mekke merkezli ve putperestliğin hem din hem de ticaret yolun açan put alım ve satımı idi. Bunun yanında kumaş ve benzeri ayniyat da ticaretin önemli bir koluydu.

Medine’de İslam devletinin doğuşu, Mekke’de önce karanlığa sonra da Medine uzantılı aydınlığa sebep olmuş, sefil aristokrat ilkel devlet yerine Hazret-i Risâlet-penâh önderliğinde modern ve âdil bir devlet kurulmuştur.

 

EMEVÎLERİN MÜSPET İCRAATLARI DA VAR

 

Bir İslam devleti olan Emevîler, dört halifenin geleneğini sürdürmemenin bedelini ödemiştir. Aslında bu dönemde yapılmış çok müspet icraatlar vardır. Bu devirde İstanbul kuşatılmış, 673’teki bu olaydan sonra Bizans, Emevîlere yüklü bir vergi ödemek zorunda kalmıştır.

İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe hazretlerinin yaşadığı bu devir aynı zamanda Tabiîn-i kirâm hazerâtının da yaşadığı dönemdir.  Müfessir, muhaddis ve fakihlerin en ünlüleri de bu döneme aittir.  Ebu Hanife’yle birlikte bu devirde Hasen-i Basrî, Saîd bin Cübeyr,  Saîd bin Müseyyeb, Atâ, Mâlik bin  Enes, İbni Cüreyc, İbni Şübrüme, Haccâc bin Ertâd, Evzâî, Şu’be bin  Haccâc, Süfyâne’s Sevrî,  Abdullah bin Mübârek, İmâm-ı Şâfiî “rıdvanullâhi teâlâ aleyhim ecmaîn” gibi büyük âlimler yetişmiştir.

Bu devrin bir diğer önemli olayı, büyük Halife Ömer ibni Abdülazîz’in isteğiyle ilk hadis tedvinini İbni Şihâbe’z-Zührî başlatmıştır. Fıkıh ilminde yeni ekoller de bu dönemde meydana gelmiştir. Ne yazık ki bu dönemde bütün İslam dünyasını hüzne, acıya boğan Kerbelâ olayı da yaşanmıştır. Kur’ân-ı kerîm’in hükmüyle bir ırka veya kavme dayalı imtiyaz yasaklanmışken Emevîlerin, Arap olmayanları aşağılamaları ve bu soydan gelmeyenleri devlet kademelerine getirmemeleri anlaşılır gibi değildir. O devirde mevaliden sürekli haraç alınması, Ebâ Müslim ve yanındakileri ayaklandırdı. 747’de harekete geçen Ebâ Müslim 749’da Kûfe’yi ele geçirdi. Ebu’l- Abbâs halife oldu. Mervan bin Muhammed Zap Suyu kenarındaki savaşı kaybetti ve öldürüldü. Bu olay aslî Emevîlerin sonu oldu.

           

ABBÂSÎLERİN BELASI: HÜLAGÜ

 

Ebâ Müslim Horasânî 750’de kurulan Abbâsî Devleti’nin ilk akla gelen ismi olmakla beraber bu devletin esas kurucusu Ebu’l-Abbâs Abdullâh’tır. Ebu’l Abbâs’ın lakabı olan “Seffâh” kan dökücü anlamında olup Hazret-i Hüseyin’in kanını dökenlerin devletini yine kan dökerek yıkmıştır. Seffâh, bütün Emevî  hânedanını katletti. Bu katliamdan tek kurtulan Abdurrahmân, İspanya’ya kaçarak orada Endülüs Emevî Devleti’ni kurdu.

Abbâsîler döneminde de siyasete âlet olmadığı için İmâm-ı A’zam, büyük işkencelere maruz kalmıştır. Halife Mansûr’un kadılık teklifini ısrarla reddettiği için kendisi yine zindana atılmış, Bağdat sokaklarında kırbaçlattırılmıştır. Kadılığı kabul etmeyip müteahhitiği benimsemesi de onu kurtaramamıştır. Halife Mansur onu yine zindana attı ve bu mübarek zat zindanda zehirlenerek şehâdet şerbetini içti.

Bu dönemin büyük felaketi Hülagü Han’dır. Cengiz Han’ın torunu ve İlhanlı Devleti’nin kurucusu Hülagü belki hayatının en hayırlı amelini Alamut Kalesi’ni içindekileriyle beraber yok ederek işlemiştir. Hasan Sabbâh’ın bu muhkem kalesine yer altından tüneller döşenmiş ve bu tünellere barut ve petrol döşenerek kale, içindekileriyle beraber yok edilmiştir.

Ancak 1258’de Bağdat’a giren Hülagü yüz binlerce insanı öldürüp halifeyi de Moğol-bozkır geleneğine göre keçelere sarıp at nalları altında ezdirerek katletmiştir. (Bozkır töresinde asillerin kanı arza akıtılamaz. Bu gelenek Osmanlı’da da yaşatılmıştır. Hanedan üyeleri yay kirişi ile öldürülmüştür.)

Hülagü Bağdat’a girince halk korkusundan camilere sığınmıştır. Rivayete göre bir camiye atıyla dalan Hülagü, halka şöyle seslenmiştir: Ey Bağdat halkı! Siz ne zalim ve günahkâr bir kavimmişsiniz ki, kader benim gibi bir belayı size musallat etti.

Bağdat’ın istilasında binlerce kütüphane ve diğer yapılar yerle bir edilirken sayısız kıymetli eser de yakılıp kül edilmiştir.

Emevilerden ve Abbâsîlerden zulüm gören İmâm-ı A’zam hazretleri eğer Osmanlı döneminde yaşamış olsaydı, şüphesiz en büyük saygıyı görürdü. Emevilerin ve Abbâsîlerin yıkılış sebeplerinin başında, her iki devletin de bu büyük İslam âlimine yaptıkları zulmün etkisi çok büyüktür. Bu hareketler, Allâhü teâlânın gazabına ve Resûlullâh Efendimiz’in hüzn-i derûnuna sebep olmuştur.

 

MOĞOLLAR

 

Tarihin kaydettiği en acımasız devletlerden birisi de Moğollardır. Geçtiği yerleri yakıp yıkan, Cengiz Yasaları ile ülkelere adalet getirdiğine inanan putperest Cengiz, yayılmacı politikasının, coğrafyasındaki insanlara yaptığı zulümlerle tarihin kara sayfalarının mimarı olmuştur. Moğollar her imparatorluk gibi etnik olarak saf değildi. Bu toplulukta Türk unsurları olan ve Türkçe konuşan boylar da vardı.           

13. yy.da Marko Polo Cengiz İmparatorluğunu gezmiş “Tatar” kelimesini Türkler ve Moğollar için kullanmıştır.

Prof. Dr. Zeki Velidi Togan 1941’de yayınladığı “Moğollar, Cengiz ve Türklük” eserinde ve 1946’da yayınladığı “Umumi Türk Tarihine Giriş” adlı eserinde, 1221’de Cengiz Kaan’ı ziyaret eden Çao-Hung adlı bir Çin elçisinin verdiği bilgilere dayalı olarak Moğolları Türk kabul eder.

Ziya Gökalp da çok şeyde yanıldığı gibi, bu konuda da yanılıp Moğolları Türk kabul eder. ”Turan” adlı şiirinde Atilla ile Cengiz’i aynı paralelde değerlendirir:

“Sahifelerde değil çünkü Atilla Cengiz-Zaferlerle ırkımı tetvîç eden bu nâsiyeler/O tozlu çerçevelerde o iftirâ âmiz-Muhit içinde görünmekte tozlu şermende/Fakat şerefle nümâyân Sezar'la İskender.'' (Sezar ve İskender şerefle görünürlerken zaferlerle ırkımı taçlandıran Atilla ile Cengiz tozlu çerçevelerde iftiraya bulaşmışlardır.)

Tarihçilerin kahir ekseriyeti Moğolları Türk kabul etmezler... Moğol İmparatorluğu da, Cengiz’in sağlığında çocukları ve torunları arasında paylaşılmış, büyük Türk-Moğol Hakanı Timur Han hariç, diğerleri zulüm ile âbâd olamayıp yok olup gitmişlerdir. Bir dahaki yazımızda buluşmak üzere esen kalınız efendim...


.

2023 Eğitim Vizyon Belgesi üzerine analizler

17 Kasım 2018 02:00

 

A -

A +

DOÇ. DR. MUSTAFA ŞEKER
mseker@yildiz.edu.tr
Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi

Nitelikli eğitim, bir vücudun şahdamarından beynine giden temiz kan gibidir. Kan, hastalıklı veya bozuk olursa beyin dâhil diğer bütün organların sağlıklı çalışması imkânsız hâle gelir. Son günlerde ülkemiz, eğitimde ciddi bir seferberlik başlatmış olup devletin en tepesinden en alt kademesine kadar bütün safhalarda belli bir motivasyon sürecine girilmiştir. Dolayısıyla geçtiğimiz ay açıklanan 2023 Eğitim Vizyon Belgesi’nin yeterlilik durumu üzerine yaptığımız tespit ve analizler şu şekildedir:
1. Öncelikle vizyon belgesinin “eğitim felsefesi” kısmına bakıldığında; kökü de bedeni de bu topraklarda olan insanlar yetiştirme kaygısının taşındığı görülmektedir. Fakat hayata geçecek uygulamalar; sadece teoride kalmamalı, hem maddi hem de manevi yönü gelişmiş fertler yetiştirmeye hizmet etmelidir. Zira geçmişten bugüne eğitim anlayışlarımızın baş belası olan pozitivizm ve materyalizm vebasından arınmamış şu anki uygulamaların eğitim adına ülkemize kazandırabileceği çok fazla bir şey olamamıştır maalesef! Ayrıca bundan sonra, bu konudaki lüzumsuz ısrarlar, üzerinde samimiyetle çalışılan vizyon belgesinin tozlu raflardaki yerini almasını engelleyemeyecektir. .
2. Eğitim Vizyon Belgesi’nin “Temel Politikalar” bahsinde; ”Büyük insanları ortaya çıkaran şey eğitimdir. Bu nedenle medeniyet tarihimizde, Nizamiye’den Sahn-ı Seman’a, Köy Enstitülerinden Öğretmen Okullarına, Parasız Yatılı Okullardan Fen Liselerine kadar birçok eğitim kurumu yer almıştır. Bu kurumların yetiştirdiği büyük insanlar da medeniyetimizin sütunlarını dikmiştir. Bu olgudan hareketle eğitimi; çocuklarımızı her anlamda muvaffak kılmanın yanı sıra, insanlığa hizmet ederek evrensel medeniyete katkı sağlamak olarak görüyoruz” ifadesi mevcuttur. Burada özellikle misal olarak verilen bazı kurumlar, medeniyet telakkimizin önemli yapı taşlarındadır ve yüzyıllarca kültür hayatımızda önemli roller üstlenmiştir. Bu kurumların en önemli özelliklerinden biri çocuğu maddi ve manevi yönüyle ele almış olmalarıdır. Fakat köy enstitüleri gibi kurumlar, ideolojik yaklaşımların bayraktarlığını yaparak milletin yüzyıllardır muvaffakiyetinin ana sebebi olan değerleri kasıtlı biçimde yok saymış, milletin çocuklarının millî ve manevi birikimini eğitim programlarına tesirli biçimde koymama ısrarıyla maalesef ruhu aç, vicdanı zayıf fertlerin yetişmesine sebep olmuştur. Oysa ülkenin kurulduğu ilk yıllarda %73 civarındaki köy nüfusuna hitap eden bu uygulama, milletin millî-manevi zenginliği ile yoğrulsaydı belki bugün sanayi toplumuna entegre olmuş enstitüleri konuşuyor olacaktık. Boş bir ideolojik saplantı, ülkemize on yıllar kaybettirmiş ve de o süreçlerde yetişen bazı kimseler, bugüne kadar milletin vicdanı ile çatışmayı hep bir meziyet olarak görmüştür. Bu da gösteriyor ki: Açılan eğitim kurumları, milletin kültürü ile uyumlu olmak zorundadır aksi takdirde vicdanlarda reddedilmeye mahkûmdur.

ÖNCE ÖZ DEĞERLER VERİLMELİ
Özellikle çocukların evrensel değerleri hayat biçimi hâline getirmeden önce kendi öz değerlerini özümsemesi ve karakter hâline getirmesi önemli bir ihtiyaçtır. Zira kendini belli bir seviyeye taşıyamayan fertler, başkasının derdiyle de tesirli biçimde ilgilenemez. Bununla birlikte kültür hayatımızın önemli yapı taşları olan Sıbyan Mektepleri, Sahn-ı Seman, Enderun, Harem (Kadınlar Akademisi) ve medreselerin işleyiş biçimleri çok iyi incelenmeli, bir insanın hem maddi hem de manevi yönüyle nasıl kâmil bir seviyeye ulaşabileceği üzerine kafa yorulmalıdır. Son yüz yılda niçin dünya çapında Barbaroslar, Mimar Sinanlar, Piri Reisler, Sokullular, Kemalpaşazadeler, Ebussuud Efendiler, Sabuncuoğlu Şerafettinler,  Yahya Efendiler, Akşemseddinler, İsmail Cezeriler, Uluğ Beyler ve Ali Kuşçular yetiştiremediğimizin şifreleri çözülmeye çalışılmalıdır.
3. Vizyon belgesinin “İçerik ve Uygulama” esasları başlığında; çocukların bireysel farklılıklarına yönelik bir yaklaşımın hedeflendiği görülmektedir. Bunun için de çocukların öğrenme kapasiteleri geçerli ve güvenilir testlerle belirlenmeli, yerel ve ulusal çalışmalar yapılmalıdır. Zira artık bireysel farklılıklar dikkate alınmadan yapılacak faaliyetler yeterli netice vermeyecektir. Öyle ki bazı araştırmalarda bireysel farklılıkların öğrenmedeki payının %50 civarında olduğu görülmektedir. Bunun için de öğretmen, idareci ve veli faktörü bu sürecin kilit konumundadır. Ayrıca sürecin muvaffakiyeti, bu kimselerin gayretine bağlıdır. Dolayısıyla teferruatlı bir planlama ve program şarttır.

HER FERT FARKLIDIR
4. Vizyon belgesinin “Okul Gelişim Modeli”nde belirtilenler oldukça ehemmiyetlidir. Zira her ferdi, eğitim-öğretimde farklılık taşıdığı gerçeği göz önünde bulundurulmaksızın aynı kıstaslarla yarışa sokmak, şimdiye kadar objektif ve başarılı neticeler vermemiştir. Çünkü her fert, bu konuda birbirinden farklıdır ve konunun davranışa dönüşmesi yani kazanılması farklılık arz eder. Bu da herkesin öğrenme stilleri ve bireysel farklılıkları sebebiyledir. Bazı insanlar bir konuyu bir haftada, bazıları bir ayda öğrenebilir ve bunu bu sürelerde davranışa dönüştürebilir. Burada zekâ faktörü yanında diğer biyolojik, sosyolojik ve fizyolojik sebepler devreye girer. Özellikle bu farklılıklar eğitim noktasında daha da kritik hassasiyetlerin var olduğu gerçeğini hatırlatır. Zira öğrenme bir konunun davranışa dönüşmesi şeklinde olurken; eğitim, davranış değişikliği kazanma süreci şeklinde gerçekleşir ve burada “süreç” kavramı çok önemli bir yer tutar. Öyle ki burada beklentiler, yeterlilikler, sınırlılıklar ve birikimler devreye girer. Dolayısıyla eğitimde rekabet temelli değil de paylaşım temelli bir yaklaşımın tercih edilmesi isabetlidir. Hatta bu konuda yıllardır yapılan yanlışlar sebebiyle birçok neslin heba olduğu da bir gerçektir. Bu konudaki hassasiyetler ölçme ve değerlendirme yaklaşımları için de geçerli olmalı, ölçme ve değerlendirmede de bireysel farklılıklar esas alınmalıdır.
5. Vizyon belgesinde “Her çocuk için bir e-portfolyo oluşturulacaktır” maddesi yer almaktadır. Bu mevzuda ülke olarak çok gerilerde kaldığımız bir hakikattir. Zira şu an eğitimde başarı hikâyesi yazan ülkeler, bu konuda çok mesafe almış olup çocuklarının okul öncesinden üniversiteye kadar bütün bilgi ve verilerini kaydettikleri görülmektedir. Böylece bu ülkeler, kendi çocukları için bu safhaları en tesirli biçimde kullanarak uzman ve pedagog yardımıyla en isabetli kararları almaktadırlar. Ülkemizin de bu konuda ciddi kararlar almış olması ve çocuklarımızın eğitim hayatının düzenli/programlı verilerle takip edilmesi yaklaşımı çok önemlidir. Zira bu konularda alınacak tedbirler, eğitimde rastgele çözümlere yeltenilmemesini de zaruri hâle getirecektir. (Hatta Almanya gibi devletler, eğitimde veri kullanımı noktasında çok hassastırlar. Öyle ki kurdukları “ders kitabı enstitüleri” vasıtasıyla bütün dünya ülkelerinin ders kitaplarını inceleyip arşivlemektedirler. Bu sayede 15-20 yıl sonra hedef ülkede nasıl bir insan profili ile karşılaşabileceklerinin hesabını yapmaktadırlar.)

İLMİYLE MÜCEHHEZ ÖĞRETMENLER…
6. Eğitimde insan kaynakları meselesi de en ciddi mevzulardan biridir. Eğitimde insan kaynakları denilince akla ilk öğretmenler gelir. “Öğretmenlik” kavramı sadece “öğreten kimse” imajını çağrıştırmaktadır. Fakat “muallim” kavramı ilmiyle mücehhez, mesleğinin bütün incelikleri yanında insanı her yönüyle çözümlemiş bir model insanı da tarif etmektedir. Öncelikle eğitimin lokomotifi olan kimselerin literatürdeki karşılığını tam yerli yerine oturtmak, kavramların algı gücünün tesirini de ciddiye almak demek olacaktır. Muallim istihdamımız konusunda da mutlaka daha kalıcı tedbirler almak zorundayız. Ülkeyi geleceği taşıyacak olanlar; duruşuyla, belagatiyle, ahlak anlayışıyla, vicdan-merhamet duygusuyla ve kültür/medeniyet telakkisiyle nitelikli “model insan” rolüne sahip muallimlerdir. Nitelikli muallimler; kendi mesleğinin inceliklerine tam vâkıf, dünyayı tam okuyabilen, entelektüel birikime sahip, kültürel hassasiyetleri oluşmuş, değerler anlayışı gelişmiş, sosyal psikolojiyi iyi bilen kimselerden seçilmeli ve bunun için de tesirli mülakat tekniklerine muhatap olmalıdır. Ayrıca okulların nitelikli eğitim vazifesini tam icra edebilmesi için idarecilere de önemli işler düşmektedir. Meşguliyeti, çoğunlukla eğitim dışı işler olan okul müdürlerinin eğitim tecrübelerinden daha fazla istifade edebilmek için okulların fiziki olarak belediyelere devri meselesine öncelik verilmelidir. Park, yol, köprü ve sosyal tesis yapma vazifesi yanında okulların bütün fiziki ihtiyaçlarını karşılamayı vazife addetmesi gereken belediyelerin vatandaşlarını en fazla temsil eden kurumlara yasaların kendine çizdiği kurallar çerçevesinde sahip çıkması eğitimdeki birçok problemin çözümüne de yardımcı olacaktır.
Bütün bunların yanında; vizyon belgesinde, yabancı dilden, imam hatiplere kadar birçok konuya değinildiği görülmektedir. Özellikle lisan (dil) meselesi önemlidir. Bir insan yabancı dili iki sebepten öğrenir; bu, ya ticaret dili olması sebebiyle ya da yabancı kültürlerle kaynaşmak arzusundan dolayıdır. Dedesinin kendisine yazdığı mektubu okuyamayan ve ecdadından kalmış kitapları anlayamayan bir neslin kendi kültür rüzgârını arkasına almadan âleme hizmet imkânı yoktur.
Bununla birlikte; vizyon belgesine yönelik altı çizilmesi gereken mevzulardan biri de değerler anlayışının kalıcılığına yönelik faaliyet planının yetersiz kaldığı gerçeğidir. Özellikle nitelikli bir tarih eğitim-öğretimi, geçmiş-bugün bağlantısının kurulması noktasında çok önemli bir ihtiyaçtır. Vizyon belgesinde bu mevzuya özel yer ayrılmasını beklerdik. Zira her türlü zekâ potansiyeline sahip değersizlerin yeterli bir değerler idrakine sahip olabilmesi tarih ilmi olmadan neredeyse imkânsızdır. Ayrıca İmam Hatip okullarında İslam’ın kaynaklarının yani Edille-i Şeriyye’nin tam öğretilmesi ve yaşanması için yeterli vurgunun yapılmaması da dikkat çekicidir. Ayrıca bu konuda topun ilahiyat fakültelerine atılması ve de ilahiyat fakültelerinin İslam’ın öğretilmesi ve yaşanması konusunda kafasının karışık olması özellikle kaygı vericidir...


.

Keşfedilmeyi bekleyen hazine: Ali Emîrî Efendi

25 Kasım 2018 02:00

 

A -

A +

Hayati İnanç

Kırk yıldan bu yana mısraların peşine düştüm, bir ömür tükettim ecdat şiirinin ardında.
Başta Şair Nabi, Şair Baki ve Şeyh Galip olmak üzere birçok divan şairine tutuldum. Onlar arasında fevkalade dikkat çekici biri daha var: Diyarbakırlı Ali Emîrî Efendi.
Kendisi divan sahibi olmasına rağmen şair olarak tanınmaz. Daha ziyade kitap âşığı olarak bilinir ziyalılar arasında. Kütüphane müessisidir. Fatih Camii’nin hemen altındaki Millet Kütüphanesini kuran, yürüten, bağışlayan odur tek başına.
Bize 11 bin cilt eser bırakır ki yarısı matbudur, yarısı yazma. Bir hazine ki paha biçilemez ona.
Ama okuyamıyoruz, öyle duruyor boşu boşuna.
İçerideki kitaplar Türkçe, dışarıdakiler Türkçe konuşuyor. Sanki manyetik duvarlar var arada.
KİTAP KOKUSU
Orhan Seyfi Orhon anlatır. Çocukluğumun sahaflarını hatırlarım; eğer Ali Emîrî Efendi dolanıyorsa bir kitap kokusu almıştır mutlaka. Hedefine kilitlenir, dükkân açılmadan gelir, kapısı önüne oturup piposunu yakar. Yan döner, ilgisiz davranır güya. Hemen atlayıp fiyat sormaz, bedeli yükseltmenin manası yoktur zira.
Kitapçılar da kurttur onun iz üzerinde olduğunu bilir, ağırdan alırlar. Neticede “çay söylüyorum hocam” diye laf atarlar, çaylar gelir, havadan sudan derken girerler mevzua.
-Ya Emîrî Efendi elimize şöyle bir şey geçti, merakınızı mucip olur mu acaba?
-Emîrî Efendi “haa o mu” der meraksız bir tonla. “Bendenizde mevcut bir nüsha.”
-Ama filankes bundan üç nüsha edindi, sizde bir tane olsun yakışır mı? İnsan bir tane hattı, bir tane de tezhibi için alır. Bu alakasızlığı size münasip görmedim hocam, kusura bakma. Şu Memluk cildine bakın hele, şu nefis derkenarlara…
-Eee kaç paraymış?
Bir fiyat telaffuz edilir.
-Aman efendim kütüphane mi devrediyorsunuz? Hepi topu bir kitap.
Birazdan münakaşa sertleşecek sesler yükselecektir. Tarafları tanımayanlar birbirlerine darıldıklarını sanırlar. Karakolda mı bitecek, kan mı çıkacak derken kucaklaştıklarını görürsünüz. Bir orta yol bulunur, atla deve değildir sonunda.
Ali Emîrî Efendi ucuza kapattık diye neşeyle evine dönerken, kitapçı da kazandığı çil akçeleri atacaktır kasasına. Alan memnun, satan memnun, tasası ona buna.

HAZİNEYE MALİK VİRANELER
Bir defasında uğradığı sahaf masanın üzerindeki kâğıtları gösterir, perişan vaziyettedirler, darmaduman.
-Üstad böyle bir şey bıraktılar alakadar olur musunuz acaba?
Bir baksa ki Dîvânu Lugati’t-Türk’ün yeryüzündeki tek nüshası.
Renk vermez tabii. “Ne istiyorsun buna?”
-15 gün evvel bir kadın bıraktı, 30 akçeden aza razı olmuyor.
-30 akçe mi? Çok para!
-Yarın son gün, satılmazsa iade edeceğim ona.
Emîrî Efendi’nin cebinde sadece 3 akçe vardır, olsa can feda.
Bırakıp gitse. Ya bir başka kitap kurdu farkına varır da kapatırsa?
Adamı dükkâna iteler, üzerinden kilitleyip çıkar çınar altına. Açar ellerini; “Ya Rabbi bana bu parayı verebilecek bir kulunu yolla.”
Bakar Sadrazam Hilmi Paşa o civarlarda. “Efendim imdat ediniz, karz-ı hasen olarak bir 30 akçe verir misiniz bana?”
-Ne o yine kitap mı alacaksın?
-Başka ne olabilir ki? Tilki kırk masal bilirmiş hepsi tavuk hakkında.
30 akçe küçük bir servettir. Sadrazam, Ali Emîrî Efendi’yi yormaz, atar elini kuşağına.
Peki geri ödeyebilir mi? Zor, unutsa iyi olur bu saatten sonra.
Emîrî Efendi koşar dükkânı açar, “al sana 30 akçe” der, cebindekileri de üstüne koyar hatta.
Kitabı koltukladığı gibi doğru yuvaya.

YA EKSİĞİ NOKSANI VARSA?
Kilisli Muallim Rıfat Bilge can dostudur, o da bir kitap hastası, Emîrî Efendi’den ayrılmaz.
Ali Emîrî Efendi “İyi bak” der “Elimdeki Dîvânu Lugati’t-Türk. Şu sahifeleri tanzim edebilir misin acaba?
Tevdi edilen iş kolay değildir, çünkü sayfalarda numara bulunmaz. Harf sırasına göre dizmek gerekir ki kelimelerin köklerini mastarlarını bilen biri yapabilir anca.
-Peki ya eksik noksan çıkarsa?
-Sus ağzından yel alsın ölene kadar ağlarım yoksa.
Muallim Rıfat gece gündüz kapanır, bir haftada bitirir.
-Müjde efendim kitap tamam, sayfalar yerlerini buldular.
Ali Emîrî Efendi sevinçten uçar. Bu iyiliğin altında kalır mı? “Gel” der, “Evimin tapusunu vereyim sana.”
-Aman üstad siz ne yapacaksınız sonra?
-Zaten çoluk çocuğum yok, bir çatı altı bulurum nasıl olsa.
-Hocam bugün neşelisin yağdırıyorsun, yarın bir kitabı yanlış rafa koyarım beni kütüphaneye sokmazsın bir daha. Senden hiçbir şey istemiyorum yeter ki beni buradan kovma.
Ali Emîrî vefat eder, vasiyetinde bir madde: “Dîvânu Lugati’t-Türk’ün bütün basım ve bilcümle telif hakları Muallim Rıfat’a!”

İŞİN KEYİFLİ KISMI
Laleli civarlarında okumuş yazmış taifesinin takıldığı bir kıraathane vardır, melce diyelim biz ona. Çay, kahve, nargile filan. Müderrisler kalem kâğıt hazır bekler, hikmet devşirmeye bakarlar.
Ali Emîrî Efendi göğsünü gere gere gelir, nasıl bir eda, gören de sultan sanacak. Belli yine bir kitap buldu, bakalım bu sefer ne çıkacak?
Efendiler aranızda Dîvânu Lugati’t-Türk’ü gören var mı?
Nereden görsünler zaten üç nüshası mevcut dünyada. Onun da ikisi kayıp, hiç arama. Adını duymuşlar da müşerref olmamışlar daha.
-Efendim fakirin kütüphanesinde mevcuttur, haber vereyim dedim meraklısına.
Her gören ta’yîb kıldı dîde-i giryânımı  
Eyledim tahkik görmüş kimse yok cânânımı
İstanbul’da günün hadisesi olur, kitap kurtları imrenir, yerinde olmak için yanıp tutuşurlar.
Bu arada Ziya Gökalp görevlendirilmiş, Türkçülüğün esaslarını hazırlamaktadır. Dîvânu Lugati’t-Türk gibi bir kaynağa şiddetle ihtiyacı vardır. Nasıl ele geçirse acaba?
Ali Emîrî Efendi bir başkasına gösterebilir ama ona asla, kendisinden de, fikirlerinden de hazzetmez, yaklaştırmaz yanına.
Ziya Gökalp, içini hemşehrisi Süleyman Nazif’e açar.
Neyse Ali Emîrî Efendi’nin hatırını kıramayacağı bir heyet tanzim edilir ki sahaflarda 30 akçe borç veren Paşa da vardır aralarında. Öve öve başını döndürür, kıvamı gelince kitabı isterler, sadece iki haftalığına.
Ali Emîrî Efendi’nin tek şartı vardır: “İstinsah edilmeyecek (kopya çıkarılmayacak) asla!”
Ziya Gökalp tamam der ama sözünde durmaz. Bunu duyan Ali Emîrî Efendi gelip kitabını alır ve sırf bu yüzden 18 sayı dergi çıkarır, Ziya Gökalp’e vurur, ipliğini çıkarır pazara.
Herkes şunu iyi bilir ki Ali Emîrî Efendi biriyle uğraşıyorsa kesin kitap meselesi vardır arada.
Ali Emîrî Efendi kitaplarını kimseye vermez. İsviçreliler ister, “muhteşem bir kütüphane kuralım, çelikten duvarlar yapalım” derler, ilgilenmez. Fransızlar, İngilizler kamyonla parayla gelir, cevap bile vermez.
Ve onları milletine hediye eder.

MÜNTEHABAT
Yıl 1916. Ali Emîrî Efendi, Sultan Reşad’a bir mektup yazar.
“Devletli Efendim, Ertuğrul Gazi dedenizden bugüne bütün sultanların şiirleri elimde. (Eskiler müntehabat derlerdi buna). Zat-ı âlinizin şiirine rastlamadım. Yazmadınız mı? Biz mi rast gelmedik yoksa?”
Sultan Reşat Çanakkale harbi ile ilgili yazdığı şiiri yollar...
Müthiş bir şiir ve dönemin şairlerince defalarca tahmis edilir.
Tahmis hamse kökünden gelir, şiirden iki mısra alınır, üç de eklenir, “beşleme” denir onlara.
Ben bunlardan yüz kadarını okudum. Ancak Yahya Kemal’inki çok başka.
Nitekim Sultan kolundan İsviçre malı el yapımı saati çıkarıp Yahya Kemal’in bileğine takar. Ünlü şairimiz “Bu bana halifenin hediyesidir” der, üzerine titrer âdeta.

AZ YAZAR ÖZ YAZAR
Yılmaz Öztuna’ya göre Türk tarihinin en büyük şairi Yahya Kemal’dir. Tereddüdüm vardı, kendisine arz ettim, “Bu mütalaamı münakaşa edenle selâmı keserim” diyecek kadar kızdı bana.
Yahya Kemal monşer görünüşlü bir diplomat, Lozan’da imzası var. Üsküplü ama Urfa listesinden mebus yapılır. Bütün bunlara rağmen 1. Cumhurbaşkanını öven tek bir mısra yazmaz, diğerleri gibi alkış tutmaz.
Fevkalade mükemmeliyetçi olduğu için adam övmekte cimri, ölçer, biçer, ince tartar.
Hayatını inceledim sadece 13 kişiyi methe değer bulmuş. Bunlardan biri Alpaslan. Sonra Selimname (Yavuz), dayısı Leskofçalı Galip, Otranto Seferini gerçekleştiren Gedik Ahmet Paşa, Yenişehirli Avni…
Ve Ali Emîrî Efendi de var aralarında. Az yazmakla tanınan şair, müstakil gazel yazmış ona.

İSTİKBAL KÖKLERDEDİR
Ali Emîrî Efendi’nin eline bir kitap geçer ama ikinci cildi Yemenli birindedir. O sıra Varna’da devlet memurudur, mektup yazar, ücreti mukabilinde kitabı ister. Sonra bir mektup daha, bir mektup daha ve Yemen’e gitmek için hazırlanmaya başlar. Tam yola çıkacaktır ki kitabın kendisine gönderildiğini öğrenir. Sevinçten çıldırır ama unuttuğu bir şey vardır müstafi olmuş memuriyet elinden gitmiştir. Sultan Reşad bizzat inisiyatif alıp vazifesine iade eder de tekaüd olur. Tek geliri de budur zaten.
Pek bahsedilmez ama Ali Emîrî Efendi parlak bir şairdir aynı zamanda.
Âdetimdir nezd-i cânânımda
olmak girye-nâk
Rûz içinde seyr-i kevkeb (yıldız)
isterim meşreb bu ya
 Sevgilinin huzurunda gözyaşı dökmek âdetimdir. Güpegündüz yıldız aramak iş değil ama ne yaparsın, huy işte…
Lisân derd-i derûna tercümân
olmakda âcizdir
Sükûtundan tahammül ehlinin
feryâd olur peydâ
Dil gönül derdine tercüman olmaktan acizdir, tahammül ehlinin sükûtu feryattır. Peki, duymak için ne lâzım? Can kulağı!
Cefâ-yı rûzigâra uğrayan
ekser eâlîdir
Cibâl üstünde sahrâdan
ziyâde olur peydâ
Cefa rüzgârı ekseri yükseklere uğrar, evet çölde de eser ama dağlarda sert eser oldukça...
Bunlar arada bir yazdıkları, şairlik iddiası yoktur aslında. Divanı elektronik ortamda var, lezzet için atf-ı nazar etmekte yarar var.
Günümüz insanının haberi bile yok acınacak hâldeyiz aslında.
İstanbul işgal yıllarında her şeyini kaybetti ama kütüphaneler kaldı. Durun size öyle bir iş edeceğiz ki dediler, nasıl olsa okuyamayacaksınız bir daha.

KENDİ GÖK KUBBEMİZ
Emr-i bülendsin ey Ezan-ı Muhammedî
Kâfi değil sadâna Cihân-ı Muhammedî.
Sultan Selîm-i Evvel’i râm etmeyip ecel
Fethetmeliydi âlemi Şan-ı Muhammedî
Gök nûra garkolur nice yüzbin minareden
Şehbâl açınca rûh-i revân-ı Muhammedî
Ervâh cümleten görür Allahü Ekber’i
Akseyleyince arşa lisân-ı Muhammedî
Üsküp’de kabr-i mâdere olsun bu nev gazel
Bir tuhfe-i bedi’ ü beyân-ı Muhammedî
Yahya Kemal’in annesi Üsküp’te, dayısı Leskofça’da kaldı, yaşadığı yerler ayağının altından kaydı.
Park Otel’in kral dairesinde yaşayan bir bohem gibi görünüyor, 48 çift ayakkabısı 120 takım elbisesi olan bir bekâr.
Kahvaltı odasına gelir, tepside mutlaka yeşillik bulunacak.
Garson bir seferinde yeşillik koymuyor.
Soruyor “niye ama?”
Yemiyorsunuz ki üstad, hep kalıyor tabağınızda.
Sen kalsa da getir çünkü Resul-i Zişan Efendimiz “yeşilliksiz sofra akılsız ihtiyara benzer”  buyurdular.
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik.
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik.
Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı ilerle,
Şimşek gibi geçtik Tuna’dan kafilelerle...
Yahya Kemal’lin mısraları arkebuz gibi güm güm vuruyor
Dandan da dan dan… Dandan da dan!
Aruzun o muazzam kalıbı takıp peşine götürüyor.
Cennette bugün gülleri açmış görürüz de
Hâlâ o kızıl hâtıra titrer gözümüzde.
Bu da bir hadis-i şerifin şairane şerhi aslında.  “Cennettekiler dünyaya dönmek istemezler, şehitler müstesna!”
 Ah ki ah!
Neleri terk ettiğimizin bir farkına varsak..


.

Türklüğün mayası: Hoca Ahmet Yesevi

2 Aralık 2018 02:00

 

A -

A +

Dr. H. Ahmet Şimşek
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Felsefe Bölümü Öğretim Üyesi
simsekahmet@hotmail.com

Bismillah deyip beyan ederek
hikmet söyleyip;
Talep edenlere inci, cevher
saçtım ben işte.
Riyazeti sıkı çekip kanlar yutup;
‘İkinci defter’in sözlerini
açtım ben işte. (1)
Ulu Türkistan Piri Hoca Ahmet Yesevi hazretleri, bir şaheser olan "Divan-ı Hikmet"e bu sözlerle başlar. Anadolu’da her bölgenin, her şehrin, hatta bazen ilçe ve köylerin bile piri olur. Konya’da "Hazreti Pir" derseniz hemen Mevlâna Celâleddin Rûmî anlaşılır. Ankara’nın piri Hacı Bayram Veli’dir. Kastamonu’da Şeyh Şaban-ı Veli, Nevşehir’de Hacı Bektaş Veli hazretleri oraların piridir. Bizde mesleklerin bile piri vardır; esnafın piri Ahi Evran, cengâverlerin piri Battal Gazi’dir. Bu bize, geçmişimize ve manevi önderlere bağlılığımızı gösteriyor. İşte biz buna Türk-İslam ahlakı ve geleneği diyoruz. Onun için biz "Selefî" anlayışı benimsemeyiz. Başta Peygamber Efendimiz olmak üzere onun eshabı ve yolundan gidenlere sevgimiz ve saygımız sonsuzdur. Ahmet Yesevi ise sadece bir şehrin değil bütün Türkistan coğrafyasının piridir.
Ahmet Yesevi’nin doğum tarihi kesin olarak bilinmiyor ancak Hikmetler’inden anladığımız kadarıyla 1000 yılının son on yılında doğduğu tahmin ediliyor. Yani 1090 ile 1100 yılları arasında. Ancak doğduğu yer ve şeceresi açık biliniyor. Bugünkü Kazakistan’ın güneyinde Çimkent vilayeti sınırları içinde bulunan Sayram köyü. Bugün Türkistan olarak bilinen Yesi’nin yaklaşık 160 km doğusunda. Babası iyi bir âlim olan Şeyh İbrahim Ata, anası Karaşaş (kara saçlı) olarak bilinen Ayşe Ana. Soyu birçok kaynakta Hazreti Ali’ye dayandırılır. Babasını ve annesini küçük yaşta kaybedince ablası Gevher Şehnaz muhtemelen 7 yaşlarında olan Ahmet’i alarak Yesi’ye geldi ve oraya yerleştiler. Bu hicretin sebebi de ablasının küçük kardeşini düşünmesiydi. Nitekim ilim tahsiline burada başladı. İlk hocası Arslan Baba’dır. Ahmet küçük yaşta birtakım tecellilere mazhar oluyordu. Hızır aleyhisselam ile buluşup konuşması anlatılan rivayetlerden biridir. Diğer bir rivayet de Arslan Baba eshab-ı kiramdandır ve Peygamber Efendimizin kendisine verdiği emanet hurmayı 400 sene ağzında taşıyarak Ahmet Yesevi’ye vermiştir. Zaten ilk karşılaşmalarında küçük Ahmet, emaneti isteyerek bulunduğu makamı belli etmiştir.
Arslan Baba’nın ona verdiği terbiye, irşat ve ilimle Yesili Ahmet kısa zamanda uzun mesafe katederek bölgede tanındı. Hocası Arslan Baba vefat edince zamanın önemli ilim merkezlerinden biri olan Buhara’ya gitti. Orada Yusuf Hemedani’ye intisap ederek ilim ve irşat almaya devam etti. Yusuf Hocası vefat edince Abdullah Berkî’ye diz büktü, o da vefat edince Hasan Endâkî’den feyiz ve ilim aldı. 1160 yılında Hasan Hocası da ebedî âleme irtihal edince Ahmet Yesevi hazretleri şeyhlik postuna oturdu. Fakat onun hedefi büyüdüğü Yesi’ye dönerek ahaliye faydalı olmak ve eğitmekti. Bir müddet sonra vaktiyle Yusuf Hemedânî işaret ettiği için şeyhlik makamını Abdülhalik-i Goncdüvani hazretlerine bırakarak Yesi’ye döndü.
Aslında Hoca Ahmet Yesevi kendi hayatını 'Hikmetler'inde çok güzel anlatır.
Yesi’de dergâh kurdu ve insanlara ders vermeye başladı. Ders verirken asla bir ayrım yapmadı; zengin fakir, din inanç ayırt etmeden onları sohbetlerine çağırdı. En mühimi de Türk dilini kullandı, insanların seviyesine indi. Verdiği ders karşılığında kimseden karşılık beklemedi. Bir taraftan da ağaçtan kaşık ve tabak yaparak geçimini temin etti.
Şu menkıbe çok hoşuma gider: Hoca Ahmet Yesevi, yaptığı kaşık ve tabakları öküzünün heybesine koyarak Yesi Pazarına salıverirmiş. İhtiyacı olanlar kaşık ve tabağı alarak bedelini heybeye bırakırlarmış. Öküz, heybe boşalıncaya kadar pazarı dolaşırmış. Şayet bedelini ödemeyenler olursa onların peşi sıra yürürmüş. Bunu gören ahali de o kişinin alışverişinin karşılığını vermediğini görerek ayıplarmış. Hâl böyle olunca kimse buna tevessül etmezmiş. Bu hikâyeden sonra ben hep şunu söylerim; öküz bile kul hakkını biliyor da günümüzde kul hakkı yiyenler, bir öküz kadar bile olamıyorlar!..
Hoca Ahmet Yesevi’nin sohbetlerinde halkın dili olan Türk dilini kullanması da kayda değer bir husus. Çünkü Türkçe konuşması dilimizin korunmasında çok önemli bir yer edinmiştir. Divan-ı Hikmet asırlardır okunup irşat vesilesi olmuştur. Hatta Yesevi’nin Arap ve Fars dilini bir kenara bırakıp insanlara kendi dilleriyle hitap etmesi bazılarını rahatsız etmişti. Huzuruna varıp bunu söyledikleri zaman onlara şu hikmetiyle cevap vermiştir:
“Sevmiyorlar bilginler sizin
Türkçe dilini
Bilenlerden işitsen açar gönül ilini
Âyet, hadis anlamı Türkçe
olsa duyarlar
Anlamına erenler başı
eğip uyarlar
Miskin Hoca Ahmed, yedi
atana rahmet
Fars dilini bilir de, sevip söyler
Türkçeyi” (2)
 Biz Hoca Ahmet Yesevi sayesinde belki de milliyetimizi ve Türklüğümüzü koruduk. Zira dilini unutan toplum asimile olur. Bunun en büyük örneği de Macarlar ve Bulgarlardır. Aynı soydan olduğumuz hâlde Türkçeyi unutunca ve üstüne üstlük Hristiyan da olunca Türklüklerinden eser kalmamış, senelerce Osmanlıyla savaşmışlardır.
Ahmet Yesevi, Peygamber efendimizin sünneti mucibince ve insan tabiatına uygun olarak evlenmiş ve üç çocuk sahibi olmuştur. Bu evliliğinden İbrahim adında bir oğlu ve Gevher Şehnaz ve Gevher Hoşnaz adında iki kızı olmuştur. İbrahim ve Gevher Hoşnaz küçük yaşta vefat etmişler ve soyu halasının adını alan Gevher Şehnaz ile devam etmiştir. Kazakistan’da Yesevi soyundan gelenlere “Hâce veya Hocalar” denir ve toplumda bir saygınlıkları vardır.
Ahmet Yesevi 63 yaşına gelince müritlerine bir çilehane hazırlattı ve “Haddi aştık” diyerek orada yeni bir hayata başladı. Zamanının çoğunu burada geçiriyor ve zikir ve ibadetle meşgul oluyordu. Bu hayatının ne kadar sürdüğü kesin olarak bilinmiyor. Ama bir on yıl daha yaşadığı tahmin edilmektedir.
Kerametleri vefatından sonra da devam etmiştir. Rivayete göre kendisinden üç asır sonra yaşayan Emîr Timur’un rüyasına girer ve ona bir seferinde zafer müjdeler. Savaştan sonra Timur, kabrini ziyarete Yesi’ye gelir ve mimarbaşına büyük bir türbe yapılması emrini verir. Bugünkü Ahmet Yesevi Türbesi yeryüzündeki en muhteşem yapılardan birisi olup âdeta bir harabeye dönüşmüşken, Kazakistan’ın Sovyet boyunduruğundan kurtulmasından sonra ziyarete giden merhum Cumhurbaşkanımız Turgut Özal tarafından Vakıflar Genel Müdürlüğümüz vasıtasıyla tamir edilmiş ve bugünkü hâlini almıştır. Artık Kazakistan zengin bir devlet olduğundan ötürü Kazaklar bu muhteşem türbeyi gözleri gibi korumaktadırlar. Büyük devlet adamı Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in emriyle tarihî Yesi şehri, bugünkü adıyla Türkistan, Türk dünyasının manevi başşehri ilan edilerek ayrı bir önemi haiz hâle gelmiştir.
Burada şunu da belirtmeden geçemem; Yesi adı niye Türkistan oldu? Türklerin muhayyilesinde bir “Ulu Türkistan” muhayyilesi vardır. Bu, öyle bir dünya ki, Doğu Türkistan’dan Hazar’a, Kazan’dan, Ufa’dan Afganistan Belh’e kadar uzanan yaklaşık 6 milyon kilometrekaredir. İşte bu muhayyileyi ve 'Ulu Türkistan' tabirinden rahatsız olan Ruslar Yesi kasabasına ‘Türkistan’ adını vererek âdeta küçülttüler. Tabii ki bunu harita üzerinde yaptılar. Ulu Türkistan, "Türk'üm" diyen birinin dimağında sonsuza kadar yaşamaya devam edecektir. Çünkü Kazakların büyük şairi Mağcan Cumabay der ki:
Türkistan iki dünya eşiğidir;
Türkistan er Türk’ün beşiğidir.
Görkemli Türkistan'da doğmak
Tanrı’nın Türk’e verdiği nasibidir.
Hoca Ahmet Yesevi atamız, Buhara’da ilim tahsilini ve tasavvufî olgunluğunu tamamlayıp Yesi’ye insanları talim ve terbiye için döndüğü zaman Ulu Türkistan coğrafyasında İslamlaşma devam ediyordu. Medreseler ve tekkeler bu hareketin en önemli unsurlarıydı. O sıralarda Maveraünnehir bölgesinin tek hâkimi Harzemşahlardı ve ortam irşat hareketi için uygundu. Bunu gören Hazreti Pir Yesevi, Siriderya’nın karşı tarafı Bozkırlara doğru henüz Müslüman olmamış Şaman geleneğine göre inancını devam ettiren ancak Tek Tanrı veya Gök Tanrı’ya inanan Türklere yönelip hızla Müslüman olmalarına vesile oldu. Bu bölgeden geçen göçebe Türkler, Ahmet Yesevi Ata’ya ilgi duyup kısa sürede inanç halkasına girdiler. Zor olmadı, çünkü zaten vahdetivücut inancı hâkimdi onlarda da. Hazreti Sultan onları kendi dillerinde ve hiç de zor olmayan bir inanca davet ediyordu. Üstelik bu inanç sistemi içinde savaş, cihada; Kızılelma, i'lây-ı kelimetullaha son derece uygundu. Böylece Ulu Türkistan coğrafyası hızla Müslüman oldu...
Rivayete göre, Ahmet Yesevi’nin on iki bini kendi yaşadığı muhitte, doksan dokuz bini de uzak ülkelerde bulunan müritleri ve geleneğe uygun olarak hayatta iken tayin ettiği pek çok halifesi bulunmaktaydı. İlk halifesi Arslan Baba’nın oğlu Mansur Ata idi. Mansur Ata 1197 yılında vefat edince yerine oğlu Abdülmelik Ata, Abdülmelik Ata’nın vefatından sonra yerine oğlu Tac Hâce, daha sonra da onun oğlu Zengi Ata irşat mevkiine geçtiler. İkinci halifesi Harizmli Said Ata, üçüncü halifesi, Yesevi tarzındaki hikmetleri ve menkıbeleri ile Türkler arasında büyük bir şöhret ve nüfuz kazanan Süleyman Hakîm Ata’dır. Hakîm Ata, Hârizm’de yerleşip irşada başladı; 1186 yılında vefat edince Akkurgan’a defnedildi. Hakîm Ata’nın en meşhur müridi Zengi Ata idi. Zengi Ata’nın başlıca müritleri ise Uzun Hasan Ata, Seyyid Ata, Sadr Ata ve Bedr Ata’dır. Yeseviyye silsilesi bilhassa Seyyid Ata ile Sadr Ata’dan gelmektedir.
Mürşidi Şeyh Yusuf el-Hemedani hazretleri gibi Ahmet Yesevi hazretleri de Hanefi bir âlimdir. Kuvvetli bir medrese tahsili görmüş, din ilimleri yanında tasavvufu da iyice öğrenmiştir. Bununla beraber devrinin birçok din âlim ve mutasavvıfı gibi belli bir sahada kalmamış, inandıklarını ve öğrendiklerini çevresindeki yerli halka ve göçebe köylülere anlayabilecekleri bir dil ve alıştıkları şekillerle aktarmaya çalışmıştır. Bir mürşit ve ahlakçı hüviyetiyle onlara şeriat hükümlerini, tasavvuf esaslarını, tarikatının adab ve erkânını öğretmeye çalışmak, İslamiyeti Türklere sevdirmek, Ehl-i sünnet akidesini yaymak ve yerleştirmek başlıca gayesi olmuştur. Bu öğreticilik vasıfları sebebiyle hikmetleri, bazılarınca lirizmden uzak ve sanat endişesi taşımadan söylenmiş şiirler olarak kabul edilmiştir. İslam şeriatına ve Hazreti Peygamber’in sünnetine sıkı sıkıya bağlı olan Ahmet Yesevi’nin şeriat ile tarikatı kolayca telif etmesi, Yeseviliğin Sünni Türkler arasında süratle yayılıp yerleşmesinin ve daha sonra ortaya çıkan birçok tarikatlara tesir etmesinin başlıca sebebi olmuştur.
Ahmet Yesevi edebî şahsiyetinden ziyade fikrî şahsiyetiyle, tarihî hayatından ziyade menkıbevi hayatıyla Orta Asya Türk dünyasının en büyük ismidir. Onun gibi geniş bir sahada ve asırlarca tesirini devam ettirebilmiş bir başka şahsiyet gösterebilmek mümkün değildir.(3)
Hoca Ahmet Yesevi’nin günümüze ulaşan en büyük eseri şiirsel anlatımlı "Divan-ı Hikmet"tir. Farklı nüshaları olmakla birlikte en son Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı bunları toplayıp gözden geçirerek bastırmıştır. Tabii bu konuda üniversitenin mütevelli heyet başkanı çok kıymetli akademisyen dostum Prof. Dr. Musa Yıldız Hoca'yı anmadan geçemem. Musa Hoca göreve geldiğinden beri âdeta bütün dünyayı dolaşarak Hoca Ahmet Yesevi ve onun yolunu anlatıyor. Ben de kendilerinden gerek yaptığımız televizyon programlarıyla gerekse konferanslarıyla müstefit oluyorum. Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı sadece Divan-ı Hikmet’i değil Hazreti Pir’in bütün eserlerini bastırarak bilim dünyasının hizmetine sundu. Bunlar Fakr-nâme, Risâle der Âdâb-ı Tarîkat ve Risâle der Makâmât-ı Erba’în.(4)
Son olarak şunu belirtmek isterim. Hoca Ahmet Yesevi, Ulu Türkistan coğrafyasının, Anadolu’nun ve Balkanların Türk-İslam inancının mayasıdır. Yaşadığımız bu toprakların Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında onun binlerce talebesinin yani alperenlerin hesap edilemeyecek kadar büyük emekleri vardır. Şayet biz kendimize Yesevi inancını düstur edinirsek birçok problem de ortadan kalkar...
.....
Dipnotlar:
(1) 1. Hikmet-Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları
(2) 70. Hikmet-Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları
(3) İslam Ansiklopedisi, Ahmed Yesevi maddesi, Kemal Eraslan.
(4) Ahmed Yesevi-Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları


.

Osmanlıyla birlikte neler gitti? Çöküşe doğru...

9 Aralık 2018 02:00

 

A -

A +

PROF. DR. OSMAN KEMAL KAYRA
osmankemalkayra@gmail.com
Karadeniz Teknik Üniversitesi

Devletlerle insan bünyeleri arasında tuhaf bir benzerlik vardır.
İnsan, zamanla genelde gürbüz ve sağlıklı bir bünyeye sahip olur; bunun hep böyle gideceğini zanneder. Bünyenin tabiatı hilafına her hareket onu tahrip etmeye başlar.
Bünye harabiyet yaşarken en değerli destek acil kan takviyesidir. Ama her kan her bünyede kullanılamaz.
Organlar da bünyeler için özeldir. Her organ her bünyeye aktarılamaz…
Devletler de bir organizma gibidir; başlı başına sistemdir. Gelişiminde bu organizmanın tabii şartlarına uyulduğunda hiçbir problem yaşanmaz. Devletler büyüdükçe bu gelişmeyle doğru orantılı olarak problemleri artar. Her problem ya iç bünye verileriyle veya bünyeye en uygun olanıyla çözümlenmelidir.
Devletlerin altyapısı çok sağlam olmalıdır. Unutulmasın! Piramitlerin tabanı çok sağlam ve geniş bir alana oturduğu için, tepedeki tahribat bünyeyi pek etkilemez.
Türk devletleri geçirmiş olduğu test kuruluşlarıyla nihaî devlet yapısına ulaşmış ve tarihin en muazzam devletlerinden birisi olan Osmanlı Devleti’ni kurmuştur.
Devletler hem nüfus hem de ekonomik gücün inkişafı için, yeni topraklara yeni fetihlere ihtiyaç duyar. Fetihle her alınan yeni topraklar ve yeni  nüfus, bünyeye dıştan eklenen bir organ gibidir. O bir transplantasyondur. Uyum zaman alır. Bünye onu ya kabul eder veya reddeder.
Tarih boyunca kurulan Türk devletleri iç ve dış etkenlerin tahribatıyla yıkılırken akabinde yeni bir Türk devleti kurulmuştur. Aslında bütün toplumlar bir güç etrafında birleşmeye uygundur. Bu toplu yaşamanın gereğidir. Devlet şemsiyesi vatandaşın teminatıdır.

DEVLET GELENEĞİ
Büyük devletlerin kuruluşundan sonraki hedefe uzanması, yüz yıllar almıştır. Hunlardan, Göktürklerden, Uygurlardan, iki Selçukludan Osmanlıya geçiş Türklerde sağlam bir devlet geleneğini de beraberinde getirmiştir. Türklerde devlet sistemi, yapı ve felsefe yönüyle o kadar tutarlı olmuştur ki, 750’de kurulan Abbasi Devleti’nde 833 tarihinden itibaren Türklerin gücü hissedilmeye başlamıştır. Moğollarda da askerî gücün büyük bir kısmı Türklerden oluşmakta ise de Altınordu Devleti’ne kadar yönetimde Türk hâkimiyeti sağlanamamıştır.
Göktürk ve Uygur devletleri Şehzadebaşı Camii, Selçuklu Devletleri Süleymaniye Camii, Osmanlı Devleti ise Selimiye Camii gibidir. Kurulan bu devletler, Türklerin çıraklık, kalfalık ve ustalık eserleri gibidir. Her biri büyük ve şaşaalı bünyelerdir.
Birçok insan -belki İstanbul’da olması bakımından-Süleymaniye Camii’ni, Selimiye Camii’nden üstün tutar. Şurası bir gerçek ki, Şehzadebaşı Camii’nin flu ve esrarengiz iç mekânı, hepsinden üstündür.
Şu hâlde Türklerin kurduğu her devlet bazı bakımlardan üstünlük ve tercih göstergesi taşır. Orta ve Kuzey Asya’dan başlayıp Horasan’a kadar inen Türk boyları olmasaydı ne Selçuklu ne de Osmanlı olurdu. Hiçbir devlet, “hudâyî nâbit” değildir. Onları hazırlayan güç, toprağın çok derinlerine inmiş olan kökleridir.
Türklerin ustalık eseri Osmanlı Devleti özenle işlenmiş bir pırlanta gibidir. Yüzlerce yıl ustalar bu pırlantaya şekil vermişlerdir. Bu pırlantanın ışıltısı bir anda Avrupa’nın gözlerini kamaştırmış ve bu pırlantaya bütün olarak sahip olmak istemişlerdir. Bunu başaramayınca da onu parçalara ayırarak ele geçirmeye çalışmışlardır. Peki, biz neden bu pırlantayı bütün olarak koruyamadık da, parçalarının çok büyük bir kısmını Batı’ya kaptırdık?
Osmanlı Devleti, Orta Asya’nın bütün izlerini taşıyan Kayı Boyu tarafından kurulduğunda, bütün değerleriyle kendisiydi. Tek fark, Göktürkler ve Uygurlardan alınan askerî ve teşkilat gücüyle, Selçuklulardan alınan yeni ve ateşleyici güç olan İslamiyet’ti. Her ne kadar Türkler İslamiyet’i 10. yy.da kabul ettilerse de devlet teşkilatında uygulanan İslamiyet’i Selçukludan tevarüs ettiler.
Osmanlı, Selçuklunun uyguladığı devlet ve inanç sistemiyle kurulsaydı 100 yıl bile yaşayamazdı. Çünkü deyim yerindeyse Osmanlı âdeta “münfesih” bir devletten sonra kurulmuştur. Adalet sisteminin çöktüğü, Babaî isyanlarını hiç de haksız yere çıkmadığı bir devletin çürük temelleri üzerine, bir devlet bina edilemezdi.
Osmanlı, Orta Asya’nın hür ve engin coğrafyasının genetiğinde olan sınırlandırılamama, haksızlığa isyan, tam bulamadıkları ilme boyun eğme ve aşırı saygı, Dîn-i mübin-i İslam’a ve Ehl-i sünnet itikadına en samimi bir sabâvet duygusuyla bağlanma ve cihadın düğün şenliğiyle yapılmasıyla bir anda hızla büyümeye başladı.

DEVLET VE HEDEF
Osmanlı Devleti Doğu’dan geldiğinin fakat genişleyebilmek için Batı’ya açılması gerektiğinin idraki içindeydi. Ama şuur dosdoğru işliyordu: Ne tam Doğu’dan kopmak, ne de Batılı olmak... Zaten problemler kendisini göstermeye başlayınca misyon da belirlendi. Vizyon perspektifi baş döndürücü bir hızla gelişirken misyonu da onunla atbaşı gitmeseydi, Osmanlı olmazdı.
833’ten beri İslam’ın sancaktarlığını yapan bu millet Abbasi Halifesi Mu’tasımla bu devlet içinde teşkilatlanmaya başladı. Harun Reşid’in oğlu olan Mu’tasım’ın annesi Türk bir cariye olan Merîde idi. Mu’tasım, Bağdad’a 125 km uzaklıktaki Samerra’yı başkent yaptı. Saray teşkilatı ve valiler büyük oranda Türklerden meydana geliyordu. Daha evvel Halife Mansur ve Me’mun da Türkleri orduda geniş çapta kullanmışlardı.
Osmanlı, İslam’a hâdim olmayı şeref sayıp ona musallat olan sözde İslam devletleriyle de savaşıp Doğu’da ve Güney’de İslam birliği için mücadele etmiş, Batı’da da hedefi; adalet, insanlık, hürriyet, sulh ve refah demek olan İslam’ı yani Allahü teâlânın adını yükseltmekti. İşte misyon buydu:  Doğu’da ve Güney’de ittihad-ı İslam (İslam’ın birliği) Batı’da ise i’lâ-yı kelimetullah (Allah’ın adını yüceltmek). Bunun da şifresi “Kızılelma” idi.
Fethettiği her toprağın insanına teminat ve gölge olup onları bir baba şefkatiyle yöneten Osmanlının yanında, gasbettiği coğrafyada korku ve dehşet salarak insan haklarını yok sayan ve onları köleleştiren bir sistem vardı. Yani Batı… O hâlde hedef açıktı: Zulme karşı i’lâ-yı  kelimetullah…
İslamiyet insana bütün olarak bakıp onu hep değerli görmüştür. Osmanlı ev dükkânların dış cephelerinde çok dikkat çeken bir levha asılırdı: “Yâ hazret-i insan”… Bu ibareyi düşünmek bile Batı’nın idrak sınırları dışındadır.
Her gün Batı’nın yaptığı yeni zulümler ortaya çıkmaktadır. Daha da saklı olan bu ayıp bohçası açıldıkça neler çıkacaktır.

İNSANLIK AYIPLARI
1958’e kadar Brüksel’de bir sergi-bahçe vardı. Adı “Human Zoo” yani “İnsanât Bahçesi”. Hayvanat bahçesi bilinir de bu neyin nesidir! Batılı zalimler 19. yy boyunca Afrika’dan getirdikleri kölelerin bir kısmını tel örgüler arkasında bilet mukabili insanların seyrine açıyordu. Bir uyarı ise daha da yürek burkuyordu: “Kongolulara yemek atmayın, bugün onların yemleri verildi.” Hey Batı! Zalim Batı! İslamiyet vahşi hayvanları bile zulmen kafeste saklamayı yasaklarken sen insanları hayvan gibi sergiledin!..
Fransızlar şehit ettikleri Cezayirlilerin tahnit edilmiş kesik başlarını tarihî eser gibi teşhir ettiler. Ve bütün bunlara ses çıkarmayan insanlık!
Bir şeyler tam rayına oturmuşken, her şey güzel giderken ne oldu da bu işleyiş aksamaya başladı. 17. ve 18. yy.larda Batı özenilecek bir sisteme sahip olmadığı için bu dönemlerde Osmanlıda Batı’ya karşı bir cazibe algısı da yoktu.

ÇARE YİNE SENDE
Rakibi kuvvetlendiren yine rakibidir. Yıllarca hükümran olunan topraklarda bile ırk, dil, din birliği kurmak mümkün değildir. Kaldı ki İslamiyet de bunu emretmiyordu. Değişik dillerde, değişik dinlerde ve değişik ırklarda zamanla gelişen derunî bir kopma duygusu gelişmeye başladı.
Irk faktörü çok önemlidir; organik mensubiyeti celbeder. Ümmet duygusu ise yüksek bir şuur ve feragat gerektirir. Buna rağmen bu tehlikeyi sezen Yüce Peygamber (aleyhissalâtü vesselâm) “Arap’ın Acem’e, Acem’in de Arap’a üstünlüğü yoktur” diyerek ırka dayalı ayrıcalık kavramını baştan yasakladı. Burada Acem, Arap dışındaki bütün kavimler anlamındadır. Ümmet kavramının üstün kavrayıcılığı tam idrak edilemeyince, biraz kışkırtılan Osmanlı tâbiyetinde olan İslam topluluklarında bağımsızlık hevesi ateşlendi. Daha evvel Papalığın ve Kutsal İttifak Devletleri’nin teşvikiyle, Bulgarlar, Sırplar, Karadağlar, Eflaklar ve Yunanlar bir bir isyan etmeye başladılar. Dili ve dini farklı olan bu toplulukların kopma isteklerine sosyolojik bir yaklaşımla bir mantık açısı bulunabilir. Ya ümmet topluluğuna ne oldu?
İslam coğrafyasında Sancak-ı şerif altında ve Hilafet siyanetinde her imtiyaza eşit sahip olan Müslüman topluluklara ne oldu?  Risâletpenâh Efendimizin mücaviri olduğu için ayrı bir hürmet ve itibara sahip olan Araplara ne oldu? Bunu sadece Osmanlının giderek güç kaybetmesine bağlamak hatadır. Bu, İslam coğrafyasında şans gibi görünen fakat aslında bir bela gibi felaketlerin kaynağı olan petrolün bulunması idi. 19. yy. ile hızla sanayileşmeye başlayan Batı’nın coğrafyasında petrol yoktu. Hatta dar alanları tarıma bile elverişli değildi. Tek çıkar yol sanayi çarkının dönebilmesi için petrol bulmaktı.
Hedef, Osmanlı Devleti bünyesinde olan İslam topluluklarını isyana teşvik etmekti. İç isyanlar devlet bünyesini felç edip onları yeni himaye odakları aramaya sevk eder. Yıllardır Osmanlı himayesinde ferah fahur yaşayan İslam toplulukları, Batı’nın fitnesiyle birer birer isyana başladılar. Batı’nın attığı fitne tohumu, beklenenden de çabuk yeşerdi.
Haremeyn, ona en büyük saygıyı gösteren ve yıllarca kendi rızkından keserek Sürre Alayları tertip eden ve Ehl-i sünnet itikadından taviz vermeyen Türk’ün himayesinde olmalıydı.  Resulullah Efendimiz, demir yolu yapımında malzeme taşıyan atların nallarından çıkan sesleri edebe mugayir bularak, o nallara keçe saran bu aziz milletin edebinin üst derecedeki saygısının gölgesinde uyumalıydı!.. Ama bırakmadılar. Bırakmadılar…
Dört yüz yıldan fazla Osmanlının himayesinde korkusuzca ve emin olarak yaşayan Hristiyan ve Musevî  topluluklar, Kudüs elden çıktığından beri, bir an rahat nefes alabildiler mi?  Filistin davası Batı’nın en şeytanî planlarından biridir. Artık Batı kendi hükmünde zaferini kutlamaya başlamıştır. İnsanî güçlerle bu işleyişe kolay kolay dur denilemez. Ama unuttukları bir şey var: Onlar “zafer” diye bağırıp hileleri ve tuzakları ile övünürlerken, o hileleri ve tuzakları en hayırla bozan Allahü teâlâ buna ne diyecek. “Gevşemeyin, üzülmeyin inanıyorsanız üstün olan sizsiniz” (Al-i İmran 139)  ilahî fermanı mucibince yine Yüce Rabbimizden ümit kesmeyeceğiz.

BÜYÜK TURAN ÜLKÜSÜ
Ey Seyyid Ahmed Arvasî’nin manevî rahle-i tedrisinde yetişen ülkücü kardeşlerim! Yıllarca “Tanrı Dağı kadar Türk, Hıra Dağı kadar Müslümanız” diye hançerelerimizi yırtmadık mı? O hâlde hedef artık “YENİ TURAN ÜLKÜSÜ”dür. O Turan Ülküsü, Haremeynü’ş-şerifeyn’i ve Kudüs-i Şerif’i ihata etmezse eksik değil midir? “Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi” ideal olunca işte o zaman Türk İslam Ülküsü hedefini bulacak ve Seyyid Ahmed Arvasî’nin ruhu şâd olacaktır…
Bir sonraki yazımızda buluşmak üzere esen kalınız efendim…


.

Rusya büyük oynuyor

16 Aralık 2018 02:00

 

A -

A +

Prof. Dr. Çağrı Erhan

Altınbaş Üniversitesi Rektörü

 

 

‘Renkli Devrim’in, kendi ülkesine sıçramasını doğrudan ABD ve AB’nin bir politikası olarak yorumlayan Putin, evvelce kendi yakın çevresiyle sınırlı tuttuğu dış politika ve güvenlik önceliklerini tadil etti. Tedricen ama planlı bir şekilde küresel düzeyde ABD’nin siyasi, askerî ve ekonomik etkisini zayıflatmayı hedefleyen yeni bir stratejiyi uygulamaya koydu.

 

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) kendisini feshetmesinin üzerinden 17 yıl geçti. Soğuk Savaş döneminin iki düşman kutup liderinden biri olan SSCB’nin en büyük mirasçısı Rusya Federasyonu, ekonomik ve siyasi açıdan son derece çalkantılı bir ‘Post-Sovyet’ dönem geçirdi. Boris Yeltsin’in başkanlığı döneminde kısa bir süre başbakanlık görevini yürüten Vladimir Putin, Mayıs 2000’de Rusya devlet başkanlığına seçilmesinden bugüne, üç dönem devlet başkanı ve bir dönem başbakan olarak ülkenin iç ve dış siyasetine yön verdi.

2018 itibarıyla Rusya, 4 trilyon dolayındaki GSYİH rakamıyla, satın alma gücü paritesine göre dünyanın en büyük altıncı ekonomisi konumuna erişti. Fakat bu rakam Rusya’nın kırılgan bir ekonomik yapıya sahip olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Ülkenin ekonomik gücü büyük ölçüde enerji, diğer ham madde kaynakları ve silah ihracatından geliyor. Dünyadaki ispatlanmış petrol rezervleri açısından 8. sıradaki Rusya’nın günlük ham petrol üretimi 10 milyon varilin üzerinde. Bu günlük üretim miktarıyla Rusya dünyanın en büyük petrol üreticisi. Bu üretimin neredeyse %40’ını ihraç eden Rusya, ham petrol ihracatçıları arasında ikinci, rafine edilmiş petrol ihracatçıları arasında ise üçüncü sırada. Rusya, doğalgaz üretiminde dünya ikincisi, ihracatında ise uzun yıllardır dünya birincisi. Yaklaşık 48 trilyon metreküplük ispatlanmış doğalgaz rezervi Rusya’yı yine dünya birinciliğine oturtuyor.

Rusya ekonomisinin enerji fiyatlarına duyarlılığının yüksek oluşu, petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki dalgalanmaların engellenmesinin siyasi bir öncelik hâline gelmesine yol açmış. Yine de Putin’in bu konuda her zaman hedefine ulaştığını söylemek zor. Nitekim enerji fiyatlarının 2014 sonundan itibaren düşüşü, Rusya ekonomisinin bir yılda %3 küçülmesine yol açtı. Yaşanan ekonomik kriz, alınan ekonomik tedbirlerle 2017’den itibaren yavaş yavaş aşılmaya başlasa da ülkenin enerji kaynaklarının ihracatına ‘bağımlı’ ekonomik yapısı henüz değişmiş değil. Ekonomik krizin Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan kriz ve Rusya’nın Kırım’ı işgal ve ilhak ettiği döneme rastlaması, bu sürecin ABD ve AB tarafından yönlendirildiği yorumlarına yol açsa da, dünya enerji fiyatlarının doğrudan Rusya’nın siyasi hamlelerinden kaynaklanmayan başka sebeplerle düşmesi de, ileride yeniden benzer bir tabloyu ortaya çıkarabilir. Putin bunun farkında ve bir yandan enerji fiyatlarını istediği düzeyde tutmaya dönük bir tutum takınırken, diğer yandan da ülkeye gelir getirici kalemleri çeşitlendirmeye çalışıyor.

3 bin 900 uçağı, bin 500 helikopteri, 20 bin tankı, 27 bin zırhlı personel taşıyıcısı, 1 uçak gemisi, 9 fırkateyni, 62 denizaltısı bulunan Rusya, aynı zamanda dünyanın en büyük ikinci nükleer gücüne sahip.

 

GSYİH’nın yaklaşık %5’ini savunma harcamalarına ayıran Rusya, dünyanın en büyük ordularından birine sahip. Ülkede bulunan 3,5 milyon askerî personelin yaklaşık 1 milyonu aktif olarak silah altında. 3 bin 900 uçağı, bin 500 helikopteri, 20 bin tankı, 27 bin zırhlı personel taşıyıcısı, 1 uçak gemisi, 9 fırkateyni, 62 denizaltısı bulunan Rusya, aynı zamanda dünyanın en büyük ikinci nükleer gücüne sahip. Bin 765 aktif stratejik savaş başlığına sahip Rusya’nın, 2 bin 700 kadar aktif hâle getirilmeye hazır stratejik ve taktik savaş başlığı daha bulunuyor. Bu başlıkları fırlatma kapasitesi bakımından da devasa bir yapılanması söz konusu. Kıtalararası ve orta menzilli füze sistemleri ve denizaltıdan fırlatılabilen nükleer silahlar Rusya’yı askerî alanda dünyanın en büyük ikinci gücü hâline getiriyor. Her ne kadar teknolojik açıdan ve silahlanma harcamaları bakımından ABD’nin çok gerisinde olsa da, Rusya’nın mevcut askerî gücü Doğu Avrupa ülkeleri için bir endişe kaynağı olmayı sürdürüyor. Bilhassa 2015’ten bu yana Ukrayna ve Suriye’de yürüttüğü operasyonlar, Putin’in elindeki askerî kapasiteyi gerektiğinde kendi hedefleri doğrultusunda kullanmaktan çekinmeyeceğini gözler önüne serdi.

Kırım’ın işgali ve Suriye operasyonu birlikte düşünüldüğünde, Rusya’nın küresel alanda kendisini nasıl konumlandırdığı ve millî stratejik hedeflerinin ne olduğu sorusu akla geliyor. Soğuk Savaş’ın ardından uzunca bir süre iç problemleriyle uğraşan, ‘yakın çevresi’ dışında küresel bir hedefe odaklanmayan, daha da önemlisi NATO dâhil Batılı örgütlerle yakın bir iş birliği içinde olmaya çalışan Rusya’nın bilhassa Putin’in 2012’de ikinci kez başkanlık koltuğuna oturmasından sonra neden ABD ve AB’yi ‘rahatsız’ eden bir politika takip etmeye başladığının temel sebebini belki de ‘renkli devrim’ yıllarında aramalıyız.

2000’li yıllarda Gürcistan, Ukrayna ve Kırgızistan’da yaşanan ve ABD’nin ve AB ülkelerinin çoğu tarafından doğrudan/dolaylı yollarla desteklenen halk hareketleri Moskova tarafından yakından takip edilmişti. Rusya bütün bu süreçlerde Batı destekli yeni yönetimlere soğuk yaklaşmış olmakla birlikte, sesini en net bir şekilde 2008’de yükseltmişti. Nisan 2008’de düzenlenen NATO’nun Bükreş Zirvesi’nde Gürcistan ve Ukrayna’nın NATO’ya katılma isteklerine destek veren bir kararın alınması karşısında Moskova buna katiyen izin vermeyeceğini Gürcistan’ın bir bölümünü işgal ederek gösterdi. Ukrayna’ya da çok sert bir gözdağı verdi.

2012’de ise bu kez Rusya’nın kendisinde baş gösteren kitlesel protestolar ve yönetimi hedef alan halk hareketleri, Putin’in yeni bir dış politika belirlemesine yol açtı. ‘Renkli Devrim’in, kendi ülkesine sıçramasını doğrudan ABD ve AB’nin bir politikası olarak yorumlayan Putin, evvelce kendi yakın çevresiyle -özünde eski Sovyet coğrafyasıyla- sınırlı tuttuğu dış politika ve güvenlik önceliklerini tadil etti. Tedricen ama planlı bir şekilde küresel düzeyde ABD’nin siyasi, askerî ve ekonomik etkisini zayıflatmayı hedefleyen yeni bir stratejiyi uygulamaya koydu. Bunu yaparken Putin, Batı’yı kendi yakın çevresine yaklaştırmak istemediğini Ukrayna politikasıyla çok net olarak gösterdi. Baltık ülkeleri ve Polonya tarafından tehdit olarak algılanan askerî yapılanmasını güçlendirdi. Kuzey Buz Denizi’nde egemenlik alanı iddiasını dillendirmeye başladı. Çin’le mesafeli ama eski döneme nazaran gelişen biri siyasi ve askerî iş birliği başlattı. 2015’ten itibaren kararlı biçimde Doğu Akdeniz’e inerek, Soğuk Savaş sonrası dönemde köhnemeye yüz tutmuş Suriye’deki askerî varlığını daha önce hiç olmadığı kadar yüksek bir seviyeye taşıdı. Şüphesiz bu hamlenin, Orta Doğu ve Doğu Akdeniz petrol kaynakları üzerinde söz sahibi olmaya dönük bir örtülü sebebi de vardı.

2015-2017 yılları arasında yaşadığı ekonomik depresyona rağmen Rusya’nın söz konusu stratejisinde önemli sayılabilecek kazanımlar elde etmesinin, Putin’in kararlılığı kadar, ABD ve AB ülkelerinin içinde bulunduğu durumun da katkısının olduğu söylenebilir. Barack Obama’nın ikinci döneminde takip ettiği etkisiz dış politika ve Donald Trump’ın, ülkesini küresel alanda yalnızlaştıran ‘Önce Amerika’ söylemiyle özetlenebilecek siyasi ve ekonomik politikaları ABD’nin Rusya karşısında güçlü bir ‘cephe’ oluşumuna liderlik etmesine bugüne kadar engel oldu. Başkan Trump’ın seçim kampanyası sırasında Rusya ile ilişki içinde olduğu ve Rusya’nın ABD seçimlerine siber müdahalede bulunduğu iddiaları, Washington’un Rusya politikasında yürütme ve yasama organları arasında ciddi görüş ayrılıklarına yol açtı. Bu görüş ayrılıklarına rağmen Trump yönetimi, 1986 tarihli Orta Menzilli Nükleer Güçler Antlaşması’nı (INF Antlaşması) ihlal ettiği gerekçesiyle Rusya’ya sert bir ültimatom verdi. Buna göre, Rusya 60 gün içinde antlaşmayı ihlal etmekten vazgeçmezse, ABD INF Antlaşması’ndan çekilecek. Uzunca bir aradan sonra -şayet NATO üyeleri oy birliğiyle onay verirse- Orta Avrupa’ya yeniden Orta Menzilli Nükleer Füzelerin yerleştirilmesi gündeme gelecek. Böyle bir hamlenin Rusya’yı yeni stratejisinden vazgeçirmeye yetip yetmeyeceğini, dahası Avrupa sokaklarında nasıl karşılık bulacağını 60 günlük sürenin dolduğu Şubat 2019’dan sonra göreceğiz. Bazı Batılı uzmanlar, Fransa’daki ‘Sarı Yelekliler’ eylemlerini, Fransa’yla bazı problemler yaşayan ABD’nin değil, AB demokrasilerine gözdağı vermek isteyen Rusya’nın körüklediğini yazmaya başladılar bile.

Diğer yandan AB ülkelerinin 2008’de başlayan mali krizle, genişlemenin getirdiği problemlerle, aşırı sağın yükselişiyle ve Brexit’le uğraştığı bir dönemde Rusya’ya karşı tek ses olamaması da Putin’in işini kolaylaştırdı. Ukrayna siyaseti sebebiyle Rusya’ya karşı yürürlüğe sokulan ABD ve AB yaptırımları sınırlı etki doğurdu. Almanya’nın doğalgaz açısından Rusya’ya bağımlılığı, Doğu Avrupalı AB üyelerinin ısrarlı taleplerine rağmen Berlin’in Moskova’ya karşı sesinin tonunu etkili şekilde yükseltmesine mâni oldu.

Rusya’nın dış politikasında bundan sonra atacağı adımlar temelde üç değişkene bağlı olarak şekillenecek. Birincisi, Rusya’nın ekonomik dengelerinin sürdürülebilirliği. Yazının başında da belirttiğim gibi, enerji fiyatlarının belli bir seviyenin altına inmesi Rusya’yı geçmişte sarsmıştı. 2013’te 110 ABD dolarının üstünde olan bir varil petrolün fiyatı 2015 sonunda 30 ABD dolarına kadar düşünce Rusya ekonomik krize girmiş ama Ukrayna’ya müdahale etmekten çekinmemişti. Bugün petrolün varil fiyatı 60 ABD doları civarında seyrediyor. OPEC ülkelerinin, Başkan Trump’ın talebinin aksine, geçen hafta içinde petrol üretimini azaltma yönünde karar almaları en fazla Rusya’yı ve İran’ı sevindirdi. Önümüzdeki 3 ay içinde petrolün varil fiyatının 70 dolara çıkma ihtimali güçlendi. Bu eğilim sürerse, Rusya’yı kısa vadede ekonomi üzerinden sıkıştırmak mümkün olmayacak.

İkincisi, Putin’in siyasi geleceği. Üçüncü kez başkanlık koltuğuna oturan Putin’in normal şartlar altında 2024’e kadar görevini sürdüreceği düşünülürse, Rusya’da yönetim değişikliğine bağlı bir dış politika değişikliğinin kısa vadede beklenmemesi gerekir.

Üçüncü değişken ise -bugünlerde kimsenin fazlaca kafa yormadığı- Rusya’nın Çin’le ilişkilerinin geleceği. ABD-Rusya gerilimi gündemi meşgul etse de, bugünkü diplomatik yakınlığa rağmen Rusya ile Çin’in aslında iki rakip ülke olduğu gerçeğini göz ardı etmemek gerekir. Bilhassa Orta Asya ve nüfuz alanları açısından bu iki ülkenin bir noktada çıkar çatışması içine girebileceği ihtimali var. Böyle bir durumda Rusya’nın ABD ve AB’ye mevcut yaklaşımını gözden geçirmek zorunda kalabileceği söylenebilir. Tabii bunun tersi de mümkün. Yani, Rusya, ABD’nin kendisine yönelik sert tutumu sebebiyle, Trump’ın doğrudan hedef tahtasına oturttuğu Çin ile daha da yakın bir ilişki kurmayı deneyebilir. Bu ise dünya siyasetinin geleceğine dair ABD ve AB’nin tüm hesaplarını altüst edebilir.

 

Bugünkü diplomatik yakınlığa rağmen Rusya ile Çin’in aslında iki rakip ülke olduğu gerçeğini göz ardı etmemek gerekir


.

DEĞERLERİNE YABANCI NESİLLERİN MEMBAI: Köy enstitüleri gerçeği

23 Aralık 2018 02:00

 

A -

A +

DOÇ. DR. MUSTAFA ŞEKER
mseker@yildiz.edu.tr
Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi

Son zamanlarda ülkemizde eğitim üzerine yapılan çalışmalar ve yapıcı tartışmalar işin üzerine ciddiyetle gidildiğini göstermektedir. Bu süreçte özellikle eğitimin tepe noktasında yer alan yöneticilerin sözleri ve yaklaşımları da bazı belirsizlikleri ortadan kaldırmayı amaçlasa da maalesef yeterli olamamaktadır. Mesela köy enstitüleri konusunda yapılan bazı açıklamalar, toplumda kafa karışıklıklarına sebebiyet vermiş acaba bu konuda geçmişte yapılan hatalar yine mi tekrarlanacak endişeleri tedirginlik uyandırmıştır. (Bu konuda yakın zamanda Babıali Kültür Yayıncılık bünyesinde çıkan “Değer Sizseniz Değer Sizsiniz” adlı kitabımızda eğitimcilerin kafalarındaki suallere cevap aranmaya çalışılmıştı.) Bu kadar kafa karışıklığı varken köy enstitülerine karşı çıkanların da ve destekleyenlerin de mevzuyu tam olarak idrak edemedikleri görülmektedir. Öyleyse köy enstitüleri hakikatte nedir? İnsan yetiştirmek için kurulmuş gerçek bir eğitim yuvası mıydı, yoksa binlerce yıllık geçmişi olan bir milletin kültür zenginliğinin altını oyan bir kurum muydu? Gelin bu mevzuyu bilinmeyen bazı gerçekler ışığında derinlemesine tetkik edelim.

Batı dünyasında, eğitim sahasında yaptığı çalışmalarla meşhur olmuş ancak ruhu ve vicdanı tok başarılı insanlar yetiştirmeyi tam olarak becerememiş eğitim anlayışlarının babası John Dewey, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’ye davet edildi. Dewey’in kafasındaki anlayış, millî eğitimimizi dizayn edenlerin yıllarca hayalini kurduğu sistemle tam olarak örtüşüyordu. Bu yüzden hiçbir fedakârlıktan kaçınmamak gerekiyordu. Hazırlanan raporlara göre eğitim programları oluşturuluyor ama bu programları hayata geçirecek eğitim kadrolarının yokluğu yeni arayışlara yönelmeyi mecburî kılıyordu. Artık yeterdi! Ne pahasına olursa olsun bu fikir hayata geçirilmeliydi. Gerekirse geçmişi bir çırpıda silmeye bile razıydılar ki zaten kafalarındakini hayata geçirmek için bu elzemdi. Yüzlerce yıllık dili değiştirilmiş bir milleti en fazla bir nesil sonra cahil bırakmak hiç problem olmayacaktı ki babalarından ve dedelerinden kalma eserleri bile okuyamayan bir toplumu artık istedikleri kalıba sokmak hiç zor gelmeyecekti. Bu sebeple, Latin alfabesine geçişten iki yıl sonra yani 1930’lu yıllara dayandırılan istatistiklere göre, okuryazarlık oranının çok düşük olduğu, halkın zaten Osmanlıdan cahil geldiği propagandası sürekli dillendiriliyor, yazılı basın ve neşriyatta da bu konu sıklıkla işleniyor, ayrıca insanların bu yalana inanması için hiçbir fedakârlıktan kaçınılmıyordu.  Bu yalan propagandalar arasında köy enstitüleri hızla hayata geçirildi.
Önce 40 çocuk, Eskişehir Çifteler Köy Enstitüsü’nde eğitime alındı. Bu çocuklar burada okuyacak ve kendi köylerine öğretmen olarak döneceklerdi. Fakirlik sebebiyle kendi çocuklarından bile vazgeçmiş ailelere “Çocuğunuzu bedava okutup bir meslek sahibi yapacağız” diyerek yaklaşan profesyonel pedagoglar, öncelikle bu çocuklarla yaptıkları mülâkatlarda, onlarda var olan zekâ pırıltılarını da göz önünde bulundurarak kime nasıl yaklaşacaklarının yol haritasını çoktan çizmişlerdi. Kesinlikle hiçbir şey tesadüfe bırakılamazdı. Zaten bunların tamamı 40 çocuktu. Bu çocuklara ek olarak vatanî görevlerini onbaşı ve çavuş olarak yapan askerlerden de yardım alınmış, bu askerler yetiştirilerek köylerine öğretmen olarak gönderilmişti. Fakat 1 yıl sonra bu askerlerden istenilen verim elde edilemedi. Daha geniş çerçeveli bir program geliştirmenin gerekliliğine inanılıyor ve memleketin farklı yerlerinde okul açmak suretiyle çıtayı yükseltmenin mecburiyeti sürekli dillendiriliyordu. Bekledikleri siyasi destek de zaten hemen arkalarında dikilivermişti. Bu sebeple ülkenin farklı bölgelerinden 21 okulla işe devam edildi. Bu okulların özellikle kolay ulaşılabilirlik noktasında, demir yolu istasyonlarına yakın yerlerde kurulması tavsiye edilmişti. Öğrenciler sabahları davullu zurnalı oyunlarla yataktan kaldırılıyor, sonra okul avlusunda toplanan çocuklarla halaylar çekiliyor, ziraat marşı ile derslere giriliyordu…
“Biz ulusal varlığın temeliyiz köküyüz
Biz yurdun öz sahibi efendisi köylüyüz.”
Dersler çeşitliydi. Derse ilk önce okuma saati ile başlanıyor, geri kalan zamanın %50’si ortaöğretim derslerine, özellikle de iş eğitimine ayrılıyordu. Kalan derslerin %25’i uygulamalı tarım derslerine, %25’i de teknik derslere ayrılmıştı. Teknik dersler olarak marangozluk, demircilik, tornacılık gibi meslekler öğretiliyordu. Kız öğrencilere de biçki-dikiş, el sanatları vb. dersler veriliyordu. Hatta ülkenin farklı yerlerinde o bölgenin ekonomik yapısına uygun balıkçılık ve arıcılık gibi faaliyetler de yapılıyordu. Buraya kadar her şey tamamdı. Fakat yolunda gitmeyen bazı şeyler vardı. Çocuklar mutsuzdu ve çocukların sosyal problemleri katlanarak çoğalıyordu. Ayrıca bu ülkenin dokusuna uygun olmayan düşünce ve hayat tarzları talebeler arasında kolay kabul görüyor, yüzlerce yıllık millî/manevi birikim sahibi bu milletin çocukları bir şeyin açlığını çekiyordu. Bu sıkıntıları, programı hazırlayanlar çok iyi biliyordu. Fakat program yapıcıların hedefi ve amacı da doğma/gericilik diye tabir ettikleri bu millete ait yüzlerce yıllık; millî, manevi, tarihî, kültürel değerlerin tekrar canlanmamak üzere kökünden kazınıp bir çırpıda sökülüp atılması ve sonrasında da toprağa gömülmesi değil miydi? Çünkü program incelendiğinde, bu değerlere istenilen ve olması gereken seviyede yer verilmiyordu. Bu eksiklikler; kimliksiz, ruhu boş, millî/manevi hassasiyetleri törpülenmiş, ecdadının yüzlerce yıllık mirasına ve değerlerine mesafeli nesiller yetişmesine sebep oluyordu. Bu adımlar, binlerce yıllık tarihî/kültürel geçmişe sahip körpe dimağların sert ve dondurucu kuzey rüzgârlarının (Komünizm vb.)  olumsuz tesirlerine açık hâle getirilmesine, özellikle de bu topraklara ait olmayan zararlı fikirlerin/anlayışların çocukların benliğine kolayca sirayet etmesine imkân veriyordu. Zira bu kurumların kapanmasına sebep olan şey “Okullarda komünistlik propagandası yapılıyor!” söylemleri olmuştur ki aslında bu okullarda ders planları ve programları çerçevesinde resmî bir komünizm propagandası yapılmıyordu. Sadece bütün bunlar; ruhu, millî ve manevi mayalarla yoğrulmamış, tarihine, kültürüne ve değerlerine olması gerektiği gibi hizmet edemeyen yürürlükteki müfredat programlarının dış fikir akımlarının saldırısı karşısında talebeleri etkisiz, sahipsiz, savunmasız ve manevrasız bırakmasının bir tezahürüydü. Bununla birlikte bu müfredat programında ve programa paralel hazırlanan ders kitaplarında toplumun dinî konulardaki hassas sinir uçlarına dokunulmuş, mukaddes değerler yozlaştırılarak bunlarla alay edilmiş, âyet-i kerîmelerin vahiylerden değil Hazreti Peygamber’in sözlerinden ibaret olduğu, Hicret’in bir “kaçış” olduğu anlatılmıştı. Bunlara ek olarak, okullarda ve ders kitaplarında Latin ve Grek kültürünün öğretilmesine ağırlık verilirken tarihî konular kapsamında, Türklerin İslâmiyet’i kabulüyle gerçekleştirdiği eşsiz medeniyetin kurucuları olan Karahanlı, Gazneli, Tolunoğlu, Akşid, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetleri hakkında sanki hiç yaşamamışlar gibi bir yaklaşımın sergilenmesi, bu konulara sadece üstünkörü değinilmesi, Türk tarihi olarak sadece “İslâmiyet öncesi Türk Tarihi”nden kısaca bahsedilmesi, insanı değerli kılan ahlak, erdem, adâb-ı muaşeret gibi konuların neredeyse hiç ele alınmaması sadece birkaç örnektir. Ayrıca bu dönemde, karşısında düğme ilikledikleri dünya klasik eserleri devlet bütçesinden yapılan desteklerle tercüme edilirken aynı saygının kendi öz kültürüne ait eserlere yeterli ve olması gerektiği miktarda gösterilmemesi dikkatlerden kaçmamıştır. Bu durum, milletin vicdanında “ret” gören bu eğitim anlayışının bir müddet sonra kendi kendine sistem dışına itilmesine ve “vicdanî ret”in de tesiriyle terk edilmesine sebep olmuştur. Tabii ki bu okullardan mezun olan öğrenciler, buharlaşıp yok olmamışlardır. Köylere gidip kendilerine aşılanan sıkı pozitivist anlayışlarla bu milletin çocuklarına öğretmenlik yapmaya başlamışlar, “çağdaşlaşmak” adı altında toplumun millî, manevi, insani ve kültürel değerlerini gücü yettiği derecede canla başla törpülemeye gayret etmişlerdi. Buna mukabil büyük ölçüde başarılı da olmuşlardır. Zira eğitimin sürekliliği ve tesirlerinin öğretmenler eliyle körpe dimağlar üzerinden nesilden nesile taşınabilme özelliği sebebiyle bu zihniyet; bugün, beraber yaşadığı toplumun değerleriyle çatışmayı ve karşı duruş sergilemeyi meziyet kabul eden entelektüel kılıf giydirilmiş kimseler yetiştirmiştir. Ayrıca bu anlayışın bıraktığı izler, yakın zamana kadar toplumun, eğitimi gereksiz görmek gibi algısal manadaki mesafeli duruşunun da sebebi olabilir.

Millet ile arasına mesafe koyan hiçbir kimse veya oluşumun başarılı olma şansı yoktur. Köy enstitüleri de Müslüman-Türk milletinin yüzlerce yıllık millî, manevi, tarihî ve kültürel birikimini yok saymanın bedelini ağır ödemiş, bu anlayışın arkasında bıraktığı pozitivist izler, kökü derinlerde olan bu milletin vicdanına çarparak yenilgiye uğramıştır. Aynı zamanda kültürüyle barışık olmayan bir anlayışın, insanın ruhu ve maneviyatıyla yoğrulmadan hayata geçirilmeye çalışılması hâlinde bu köklü/asil milletin vicdanında nasıl ret göreceğine, bundan sonra ütopyalara kapılarak kalkışılacak benzer teşebbüslerin de aynı şekilde hüsranla sonuçlanacağına bir delildir ki bu milletin bu tür hayallerle boşa harcayacağı zamanı kalmamıştır. Ayrıca insani değerler açısından önem arz eden hususları göz ardı ederek geliştirilecek programlar ve anlayışlar, geçmişinde ders almış duyarlı bir milletin vicdanında daha fazla hayat sahası bulamayacağı gibi bundan sonra hatada gereksiz ısrar da kaybolan zaman ve emek olarak karşılık bulacaktır. Öyle ki kaybolan bu kıymetleri, tekrar geri getirmek hiçbir şekilde mümkün olamayacaktır...



.

Sosyal medyanın seçimlerle imtihanı

30 Aralık 2018 02:00

 

A -

A +

Doç. Dr. Ali Murat KIRIK
murat.kirik@marmara.edu.tr
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi

Gerek Türkiye’de, gerekse de dünyada sosyal medya her geçen gün tesirini artırmakta, kullanım sahasını giderek genişletmektedir. Akıllı telefon ve tablet kullanımının yaygınlaşması şüphesiz sosyal ağların potansiyel etkileme gücünü arttırmıştır. Geleneksel medyanın giderek güç kaybetmesiyle birlikte bireyselleşme meydana gelmiş; vatandaşlar Facebook, Twitter, Instagram, YouTube vs. aracılığıyla aktif kullanıcılara dönüşmüştür. Sosyal medyanın katılımcı yapısı kullanıcı merkezli sanal bir dünyanın oluşumuna zemin hazırlamıştır. Postmodernizm üzerine çalışmalar gerçekleştiren Baudrillard; günümüzde gerçekliğin manasını yitirdiğini ifade etmekte böylece imaj ve taklitlerin gerçekliğin yerini aldığını beyan etmektedir. Sosyal medyayı onun düşünceleriyle tetkik edecek olursak; sanal ortam âdeta bir “Simülasyon Evreni” durumuna gelmiştir.
Bu teknolojinin temelinin 1979’da “Usenet” ile atıldığını söyleyebilmek mümkündür. 1997’de oluşturulan SixDegrees tarihe ilk sosyal paylaşım ağı olarak geçmiştir. 2002’de kurulan Friendster; ikinci nesil sosyal medya akımını başlatmıştır. 2002 yılının Aralık ayında kurulan ve 2003’te faaliyete geçen Linkedin ise iş dünyası odaklı bir ağ olarak hizmet vermeye başlamış, 2003 yılında temelleri atılan MySpace ise üyelerinin birbirleriyle tanışmasını sağlayan çevrimiçi bir sosyal paylaşım ağı olmuştur. Dünyanın en popüler video paylaşım ağı YouTube ise 2005’te kullanıcılarla buluşmuştur. Mark Zuckerberg tarafından 2004’te kurulan Facebook, sosyal medya adına âdeta bir devrim niteliği taşımaktadır. Hem sosyal paylaşım ağı hem de bir mikroblog sitesi olan Twitter ise 2006’da Jack Dorsey tarafından kurulmuştur. Twitter’ı sanal siyasetin merkezi olarak nitelendirmek mümkündür. 2010’da kurulan Instagram, fotoğraf ve video paylaşımı noktasında etkin bir noktaya gelmiş, kullanıcı sayısını her geçen gün arttırmıştır. 2011’de sunulan Google+ ise günümüzde popülaritesini kaybetmiştir.
Günümüzde sosyal medya ve siyaset arasında derin bir münasebet vardır. Çünkü sosyal medya siyasetin dilini de yeni baştan şekillendirmiş, siyasal iletişim âdeta boyut değiştirmiştir. Siyasal iletişimin temel gayesi iknadır. Prof. Brian McNair’e göre siyasal iletişim “siyaset ile ilgili hedefe dönük bir iletişim” olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım medya ve siyaset ilişkisini ortaya koymaktadır. Siyasal iletişimde kamuoyunda güven sağlamak ve halkı ikna etmek önemlidir. Bu sebeple halkla ilişkiler, reklam ve propaganda faaliyetleri yürütülmektedir. Stratejik olarak gerçekleştirilen bu faaliyetler hem tek yönlü hem çift yönlü hem de sosyal ağlar kullanılarak çok yönlü olabilmektedir.
20. asırla birlikte kitle iletişim araçları toplumsal hayatın merkezine girmiş ve sosyolojik değişimin en önemli parçası hâlini almıştır. Gelişen iletişim teknolojileri, demokrasi ve siyasal katılım açısından farklı bir perspektif meydana getirmiştir. Gazete, dergi, radyo, televizyon, sinema, internet ortamı ve sosyal paylaşım ağları aracılığıyla siyasi konular işlenebilmiş, kişilerin kanaatlerinin biçimlenmesinde medya aktif rol üstlenmiştir. Siyasal iletişim; iknanın yanı sıra vatandaşların sistemle ilgili gereken bilgiyi elde etmesine, siyasi içerikli konulara vakıf olmasına imkân tanımıştır. Ayrıca siyasal iletişim demokrasinin daha işlevsel ve anlamlı bir hâl almasını sağlamıştır.
Yeni iletişim teknolojileri ve sosyal medya ile birlikte siyasal iletişim çok önemli bir pozisyona ulaşmıştır. Siyasal iletişim; Avrupa’ya oranla Amerika’da önemli bir paya sahiptir. Sloganlar, görsel imajlar, ikna edici metinler aktif rol üstlenmektedir. Siyasal iletişim Amerika’da uzmanlık alanı hâline gelmiştir. Siyasal imaj yönetimi siyasal iletişim açısından mühimdir. Amerika’da 4 Kasım 1980 tarihinde gerçekleştirilen başkanlık seçiminde eski Hollywood yıldızı ve Cumhuriyetçi California Valisi Ronald Reagan, etkin bir iletişim stratejisiyle birlikte mevcut Demokrat Başkan Jimmy Carter’ı egale ederek başkanlığa uzanmıştır. Reagan’ın medyada çizdiği imaj ve yürüttüğü siyasal iletişim kampanyası aday imajının ne derecede etkili olduğunun en temel göstergesidir.
1979 Birleşik Krallık genel seçimlerinde Demir Leydi lakabını alan Margaret Thatcher liderliğindeki Muhafazakâr Parti %43,9 oy oranı ile 339 sandalye kazanmıştır. The Times ve Daily Mail gibi yayın organları Thatcher’ı devamlı savunmuştur. Thatcher’ın ev hâlinin medyada yer alması ve sürekli halka yakın bir görüntü sergilemesi seçmen üzerindeki imajını müspet olarak etkilemiştir. Çünkü halk kendisine yakın siyasetçilerden hoşlanmaktadır. Türkiye’de siyasal iletişim ve imaj açısından örnek vermek gerekirse Recep Tayyip Erdoğan ve Bülent Ecevit halka yakın bir imaj çizmiş ve siyasal iletişimi aktif kullanmışlardır. Başbakanlığı dönemine 1974 yılında Kıbrıs Harekâtı’nı yapması, Karaoğlan lakabını alması ve halkçı profiliyle 1977 genel seçimlerinde CHP’nin oy oranını %41,4’e çıkarması kayda değerdir. Nitekim bu oy oranı sol görüşlü bir partinin çok partili siyasal hayatta kazandığı en yüksek orandır.
Bir diğer önemli siyasal iletişim başarısı ise şüphesiz AK Parti’nin girdiği ilk seçimden itibaren elde ettiği neticelerdir. 14 Ağustos 2001 tarihinde kurulduktan sonra Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde 2002 genel seçimlerinde 365 milletvekili çıkararak tek başına iktidara gelen AK Parti, Türkiye’deki siyasal iletişim sahnesine farklı boyut kazandırmıştır. İlk seçimden itibaren profesyonel çalışmalar yürüten AK Parti, logosunda da inovasyonu yakalamış, gerek yazı stiliyle, gerekse de seçilen renklerle birlikte broşürlerde, afişlerde, reklamlarda ve sanal ortamda bu çizgiyi bozmamıştır.

ASIL KAMPANYA SOSYAL MEDYADA
Geleneksel medyanın aksine yeni medya “etkileşimci” ve “kitlesizleştirici” yapısıyla birlikte daha fazla bireye ulaşabilmektedir. Özellikle sosyal medyanın katılımcı yapısı siyasal iletişim ve seçimler açısından da büyük önem arz etmektedir. 31 Mart 2019 Pazar günü gerçekleştirilecek mahallî seçimler öncesi partiler seçim kampanyalarını daha çok sosyal medya ve dijital ortamdan gerçekleştireceklerini belirtmişlerdir. 2018 yılı itibarıyla 81 milyonluk Türkiye nüfusunun 54 milyonunun aktif internet kullanıcısı ve 51 milyonunun ise sosyal medyada hesabı olduğu düşünülürse seçim safhasında sosyal medyanın etkisi ve önemi daha iyi anlaşılacaktır.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da geçtiğimiz haftalarda “Eski tarz kampanya yöntemleri şehirlerimizi kirleten, tepkiye yol açan bir hâle geldi. Gürültü ve görüntü kirliliği oluşturan kampanya yöntemini tamamen terk ediyoruz” açıklamasını yaparak AK Parti’nin dijital medyayı etkin kullanacağının sinyalini vermiş, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Mahir Ünal ise daha çevreci ve dijital bir seçim kampanyası yürüteceklerini belirtmişti. CHP Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun da; “Birçok adayımız çevreyi kirletecek broşür, afiş yaptıramıyor” diyerek AK Parti’nin aldığı karardan memnun olduklarını belirtmiş, MHP Genel Başkan Yardımcısı Sadir Durmaz da bu minvalde bir açıklama yaparak çevreye duyarlı kampanyaları destekleyeceklerini ifade etmişti.

OBAMA NASIL KAZANDI?
Dünya çapında sosyal medyadan yürütülen seçim kampanyalarının şüphesiz ki en başarılısını 2008 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde Barack Obama yürütmüştür. Obama, özellikle ilk defa sandığa giden genç seçmenlerin büyük desteğini almıştır. Sosyal medya ve sanal ortamı iyi kullanan Obama, sloganlarıyla ve renkli görselleriyle ön plana çıkmıştır. Sosyal medyanın gücüyle 13 milyona ulaşan bu kampanya 120 kişiyle yürütülmüştür. Reklamlar çekilerek paylaşılmış, e-postalar gönderilmiş, bloglar oluşturulmuş, viral diziler hazırlanmış ve sosyal ağlar etkin bir şekilde kullanılmıştır. 2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerine Cumhuriyetçi Parti’nin adayı olarak katılan Donald Trump, geleneksel medyadan ziyade başta Twitter olmak üzere sosyal medyayı aktif kullanmış, sanal ortam üzerinden destekçileriyle doğrudan iletişim kurmuştur. Böylece Hillary Clinton’ı geride bırakarak Amerika’nın 45. devlet başkanı seçilmiştir. Hatta hatırlanacak olursa Cambridge Analytica’nın, Amerika’nın başkanlık seçimleri esnasında 50 milyon Facebook kullanıcısının verilerini izinsizce kullanarak Trump’ın seçimi kazanmasında etken rol oynadığı ortaya çıkmıştı. Zuckerberg ise yaptığını hata olarak değerlendirmiş ve kullanıcılardan özür dilemişti.
Türkiye’de özellikle manipülatif, dezenformatik içerikler bilgi kirliliği meydana getirmekte ve özellikle Twitter algı operasyonlarının temel aracı olarak kullanılmaktadır. Bu noktada gençler sosyal medyadan etkilenmekte, fikir, düşünce ve görüşlerini revize edebilmektedirler. Ipsos’un Kanadalı düşünce kuruluşu CIGI ile 2018 yılında gerçekleştirdiği, Türkiye dâhil 25 ülkeyi içine alan araştırmada, sosyal medyanın kanaatleri belirleme noktasında önemli rol üstlendiği sonucu ortaya çıkmıştır. Endonezya %69 ile başı çekerken, Hindistan %68 ile ikinci, Mısır %63 ile üçüncü sırada yer almıştır. Türkiye ise %40’lık oranıyla 12. sırada kendisine yer bulmuştur. Bu sonuç sosyal medyanın oy tercihlerini etkilediği sonucu ortaya koymuştur.

GENÇLER INSTAGRAM’DA
Görüldüğü gibi sosyal medya günümüzde yoğun bir etkileme potansiyeline sahiptir. Toplulukları doğrudan yönlendirmekte ve seçmen tercihlerine nüfuz etmektedir. Ancak devamlı paylaşım yapmak pozitif değil, negatif bir izlenim oluşturmaktadır. Canlı yayınlar, mizahi dil ve özellikle Instagram kullanımı genç seçmenin tercihlerinde aktif bir rol üstlenmektedir. Polemiklere girmek hem partiye hem de adaylara zarar vermektedir. Sosyal medyada polemiklerden kaçınmak adayların lehine olmaktadır. Doğrudan tercihleri belirlemeye yönelik mesajlar ve içerikler ters etki oluşturduğundan ötürü içten ve samimi bir dil kullanılmalıdır. Seçilen görseller profesyonel bir elden geçirilmeli ve muğlak ifadelere yer verilmemelidir. Globalleşen dünyada, siyasetin yeni aktörleri sosyal medyada kendisine yer bulmaktadır. Buradan özetle 2019 yerel seçimleri aynı zamanda sosyal medyanın da imtihanı olacaktır.


.