Şüpheli ve şaibeli bir Bakanlar Kurulu Kararıyla 24 Kasım 1934’te resmen müzeye çevrilen Ayasofya, 1 Şubat 1935'te ise fiilen müze olarak kullanılmaya başlandı. Yani, “müze açılışı” o gün yapıldı.

Aradan seksen yıldan fazla bir zaman geçti. Bu Müslüman millet, Ayasofya’nın 1935’ten sonraki halini hiçbir zaman kabullenmedi; müze olarak işletilmesini hazmedip içine sindirmedi. Dahası, yeniden cami ve ibadethane şeklinde açılmasını hasretle bekledi, durdu. Bundan asla vazgeçmedi, vazgeçmiyor, vazgeçmez...

Şu aziz ve necib milletin bu manadaki hasret ve beklentisine bizler de aynen iştirak ettiğimiz için, Ayasofya dâvâsını asla gündemden düşürmüyoruz, düşüremeyiz. Bu dâvâyı bütün canlılığıyla her zaman ve her vesileyle gündemde tutmak, ahd û peymânımız olsun. Velev ki, bininci, bin birinci kez olsun... 

Buna binaen, şimdi tekrar 1 Şubat (1935) vesilesiyle, seksen yıldır melûl-mahzûn durumdaki Ayasofya’nın halini bir kez daha tahattur ediyoruz.

* * *

Tarihî geçmişi 1600 yılı aşan Ayasofya mâbedinin bilinenleri kadar, şüphesiz sır perdesiyle örtülü bilinmeyen yönleri de var: San’at ve mimarlık yönü itibariyle harikulâde bir eser olan Ayasofya’nın ilk kez hangi tarihte inşa edildiği, kaç kere yakılıp yıkılarak “hâk ile yeksân” olduğu, yaşanan depremler sebebiyle kaç kere zarar görüp harabeye döndüğü, kimlerin ne zaman soyup talan ettiği, hangi tarihlerde kiliseden camiye, camiden müzeye çevrildiği gibi hususlar az-çok biliniyor.

Ayasofya ile ilgili olarak pek bilinmeyen, açıklanmayan, dahası özellikle gizli tutulmaya çalışılan (devlet sırları gibi) bazı hususların olduğunu asla hatırdan çıkarmamalı. İşte altı çizilmesi gereken önemli birkaç nokta...

Bir soru: Ayasofya’nın dinî cereyana bağlı ibadet yönü mü, yoksa siyasî cereyana bağlı hâkimiyet yönü mü önceliklidir? Suâli biraz daha netleştirip belirginleştirelim: Ayasofya, dinî sembol olarak mı, yoksa hükümranlık sembolü olarak mı daha çok önem kazanıyor?

Şüphesiz, iki yönüyle de büyük ehemmiyet taşıyor. Biraz daha açalım.

Evet, tâ ilk inşasından itibaren mâbet olma özelliğini koruyan Ayasofya’nın diğer bütün mâbedlerden farklı istisnaî bir durumu var. Bu ihtişamlı yapı, onu elinde bulunduranların daima hâkimiyet ve hükümranlık sembolü olagelmiştir. Bizans’a ait hükümranlık mirasının Osmanlı’ya devir-tesliminin bir nişanesi olan Ayasofya’nın statüsünü değiştirenler, “Bizans’tan çok Bizansçılar” olabilir ancak.

Şeflik devrinde Ayasofya’nın minareleri bile yıkılmak istendi. Ancak, buna muvaffak olunamadı.

* * *

İşgal yıllarında, düşman askeri bu mabede ayak basıp da kirletemedi. Ayasofya’yı koruyan bir taburumuz, işgal teşebbüsü karşısında kendileriyle birlikte binayı da havaya uçurmaya kesin kararlıydı. İşte hikâyesi...

’’Mütareke yıllarında (1918-22) İstanbul’un gayr-ı Müslimlerinin Müslümanlara yapmadıkları şımarıklık ve münasebetsizlikler kalmamıştı. Bu meyanda Rum tebaamız, Patrikhane ve İstanbul’daki Yunan kuvvetleri Ayasofya’ya çan takma sevdasında bulunmuşlardı. Bu arzularını müttefiklere bildirmişler, onların bazıları da Yunanlıların bu çılgın arzusunu hoş görmüşler ve muvafık bulmuşlardı. Yunan kuvvetleri başta olmak ve diğer bazı müttefik devletlerin kuvvetleri de onların arkası sıra gelmek üzere, günün birinde ansızın Ayasofya’yı işgal etmeye ve çan takarak kiliseye çevirmeye karar vermişlerdi. Bu kararı biz Fransızlardan öğrendik. O sırada Ayasofya’nın bahçesinde bir tabur piyade askeri yerleştirilmişti. Bu taburun vazifesi cami-i şerifi muhafaza ve icabında müdafaa etmekti.

‘’Tabur kumandanı binbaşı Muhtar Beydi. Ben de Harbiye Dairesi 2. Piyade Şubesi Müdürü idim. Bu haberi alır almaz gittim. Muhtar Bey’i de bu durumdan haberdar ettim. Muhtar Bey’in fikrini sordum. Arkadaşlarımla görüşeyim, dedi. Görüştü. Bir gün sonra verdiği cevap şuydu: Taburumuzun zabitleri ile uzun uzadıya görüştük ve şu kararı verdik: ‘İçinde dört yüz seneden beri namaz kılınan bir cami-i şerifi, bahusus Fatih Sultan Mehmed Han Hazretleri gibi, Peygamber  Efendimizin medh-ü senasına mazhar olan bir Padişahın, pek büyük ve emsalsiz bir kumandanın emanetini nankör, namert, zebunkuş düşmanlara teslim etmekten ise kahramanca ölmek hayırlı bir vazifedir.

‘’Bölüklerin zabitleri bütün efradın fikir ve kanaatlerini sordular. Taburun son neferine kadar ölümü tercih ettiklerini öğrendik. Hepimiz, yani tabur kumandanından neferine kadar bir tecavüz vukuunda sağ olarak camiden çıkmamaya, Kur’ân-ı Kerîm’e el basarak yemin ettik. Allah’a karşı ahdettik. Biz öleceğiz, fakat ölünceye kadar da öldüreceğiz. Yalnız bir arzumuz var. Biz öldükten sonra cami de yaşamasın. O da bizimle beraber ölsün. Bunu da siz temin edin. Ben şimdi Fatih Hazretleri’nin türbesinden geliyorum. Koca Sultanın manevî huzurunda durdum. Taburumun zabitan ve efradı namına ona kararımızı arz ettim. Son nefere kadar öleceğiz, bir tek nefer kalmayıncaya kadar emanetini müdafaa edeceğimize söz veriyoruz, müsterih ol koca Fatih, dedim ve geldim, dedi. Hem kendi ağladı hem beni ağlattı.

‘’Vakıayı amirlerden bazılarına anlattım, muvafık buldular. Derhal taburu takviye ettik, bol miktarda uzun namlulu parabellum tabancaları ile otuz iki fişekli şarjörlerden verdik. Bu suretle o tabancalar dakikada doksan altı fişek atan birer hafif makineli tüfek vazifesini gördüler. Çok miktarda el bombası da verdik. Bundan maada cami-i şerifin münasip yerlerine yuvalar hazırlandı. Oralara tahrip kalıpları kondu. Müdafaa son haddine kadar yapılacak, artık ümit kalmayınca tahrip kalıpları ateşlenecek, hem o anda henüz sağ kalanlar hem de cami binası berhava edilecekti...”

(Ömer Cemal Karabekir)


.

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

02 Şubat 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ 2 Şubat 1935

Bundan 82 yıl evvel, yani 1935 senesi Şubat ayının ilk günlerinde fiilen müzeye çevrilen Ayasofya’nın ayrıca görünmeyen, bilinmeyen yani gizli bir ajandasının bulunduğu muhakkaktır.

Yoksa, şimdiye kadar gelip geçen hükümetlerin, milletin beklentisine cevaben de olsa, bu mâbedi tekrar ibadete açması hiç de zor olmayacaktı.

Esasen, Ayasofya’nın müze olması için çıkarılmış bir kànun maddesi bulunmadığı gibi, bu mâbedin tapusu Fatih Sultan Mehmed adına kurulmuş olan vakfın üzerinde olup, resmen de cami olmaktan çıkarılmış değil.

Dolayısıyla, keyfi Bakanlar Kurulu Kararına mukabil şimdi çıkarılacak bir Bakanlar Kurulu Kararnâmesiyle, Ayasofya, kısa süre içinde tekrar ibadede açılabilir.

Peki, zahirde pek kolay gibi görünen bu yola niçin gidilemiyor.

Demek ki, herşey göründüğü gibi değil.

Demek ki, ortada çok gizli bir ajanda var ve bu da tek başına iktidara gelen “dindar hükümetler”i bile korkutup meseleye ciddiyetle eğilmekten uzak tutuyor.

Bu sebeple, arkası karanlık, mahiyeti meçhul bu muammalı vaziyetin tarihî arkaplanı hakkındaki bazı düşüncelerimizi burada sizinle paylaşmak istiyoruz.

Dört-beş yıllık restorasyon

Ayasofya’nın, restorasyon bahanesiyle cami olmaktan çıkarılıp müzeye çevrilmesi yıllarında (1930-35), Türkiye’nin kimi yabancı devletler tarafından tehdit edildiği, hatta bazılarıyla savaşın eşiğine gelindiği noktasındaki tesbitlerde, araştırmacıların çoğu hemfikirdir.

Bazı tarihçi ve araştırmacılar ise, Türkiye tarafının o devletlere bir nevi jest yaparcasına Ayasofya’yı müzeye çevirmek sûretiyle savaş tehlikesini bertaraf ettiğini söylüyor. 

Bu konuda hacimli bilgilere sahip olan Prof. Mehmet Çelik de, aynı yöndeki kanaatini beyan ediyor. Her ne ise...

* * *

Bizim bu konuda hiçbir yerde açık izahını göremediğimiz, bulamadığımız önemli noktalar ise şunlardır:

1) Türkiye’yi o tarihlerde hangi devletler tehdit etti?

2) Söz konusu tehdidin asıl sebebi, dolayısıyla ülkeleri savaşa tutuşturacak derece önemli görülen meselenin mahiyeti neydi?

3) Ayasofya feda edilmeden de, taraflar arasında müzakereler yapılarak, yani “sulh yoluyla” görüşmelerde bulunularak mesele halledilemez miydi?

İşte, güvenilir hiçbir kaynakta bulamadığımız bu can alıcı suâllerden özellikle 1’inci ve 3’üncünün en açık, en güvenilir cevabını sadece ve sadece Bediüzzaman Said Nursî’nin Lem’alar isimli eserinde bulabildik.

Bu eserin tam da 1934’te telif edilen 16. Lem’âsında yer alan İkinci ve Üçüncü Meraklı Suâller bölümünde kat’î bir kanaat ile anlıyoruz ki:

1) O tarihlerde, dahilde “heyecanlı bir vaziyet-i siyasiye” vücuda gelmiş. Zahiren dine taraftar gözüken bir iktidar değişikliğiyle bağlantılı olduğu anlaşılan bu vaziyet karşısında, Bediüzzaman Hazretleri öyle bir beyanda bulunuyor ki, “Bazı zatlar hayret içinde hayrette” kalmışlar.

2) O tarihlerde Türkiye’yi tehdit edenlerin başında “İngiliz ve İtalya gibi ecnebi hükümetler” geliyor ki, bu koalisyon kuvvetin içinde Yunan ile Fransız hükümetlerini de görmek pekâlâ mümkün.

3) O günlerde “Hizmet-i Kur’âniyemize mühim zarar verecek” mahiyette bir “harp belâsı” tehlikesi zuhûr etmiştir. Üstad Bediüzzaman, bu haricî tehdit ve tehlike karşısında yine acip bir tavır takınarak baştaki “mübtedi-münafık hükümetler lehinde taraftar” çıkıyor ve bu meselenin barış yoluyla, yani “âsâyişle halledilmesi” için duâ ediyor.

* * *

Bir türlü anlaşılamayan nokta ise şudur: Devletler arasında savaş sebebi olacak kadar önem arz eden asıl mesele nedir? 

Keza, var olan krizi diplomatik görüşmeler yoluyla halletmek varken, mesele nasıl dönüp dolaşarak Ayasofya’ya gelmiş ve niçin bu mâbedin kurban edilmesi cihetine gidilmiş?

Görüldüğü gibi, mesele fevkalâde mühim ve bir o kadar da esrarengiz. Ama, kıyamete kadar da sürse, bu dâvânın peşini bırakmamaya “azm û cezm û kast” eylemişiz, biiznillah...

@salihoglulatif: Ayasofya’nın derdi bizim derdimiz. Onun hicrânı bizim hicrânımız. Onun hali bizim halimiz. Ahd û peymân ettik: Bu, bizim vazgeçilmez dâvâmız.


.

Fırsatçı İngiltere ve Kıbrıs Gàilesi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

03 Şubat 2017, Cuma

Almanya İmparatoru Bismark’ın girişimleriyle, 13 Temmuz 1878'de imzalanan ve Ayastefanos’un şartlarını kısmen hafifletip Osmanlı’nın lehine çeviren Berlin Antlaşması, Rusya ve İngiltere’nin pek hoşuna gitmese de, bunu kabullenmek durumunda kaldılar.

Ne var ki, İngiltere, bu anlaşma öncesinde, Osmanlı Devleti nezdinde birtakım teşebbüslerde bulundu ve gayet sinsice bazı şartları ileri sürdü.

İşte, ileri sürülen o şartların en ağır olanı Kıbrıs Adası’nın istenmesiydi. İngiltere, adanın mülkiyeti Osmanlı'da kalmak üzere, buranın yönetimine talip oldu. Talipliğin ötesinde, zayıf durumdaki Osmanlı hükümetine şu dayatmada bulundu: Kıbrıs'ı vermezseniz, size değil Rusya'ya yardım ederiz. Böylelikle, Batum, Kars ve Ardahan'a ilâveten, bilhassa Ermenilerin meskûn olduğu yeni bazı vilayetleri de kaybetmek durumunda kalırsınız.

Osmanlı hükümeti, asırlarca dost elini uzattığı İngiltere'nin bu dayatmasına boyun eğmek ve isteklerini kabul etmek durumunda kaldı. Kıbrıs'ın idaresini, kerhen de olsa İngiltere'ye verdi.

Adayı işgal eden İngiliz kuvvetleri, yıllar sonra Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla birlikte, Kıbrıs'ın toprak mülkiyetini de ilhak etti.

Sinsî İngiliz Siyaseti

Tarih boyunca Türklerin, Osmanlıların ve hemen bütün Müslüman kavimlerin İngilizlere hep yardımı olmuş ve faydası dokunmuştur. Ancak, İngilizler ve İngiltere bunun tam tersini yapagelmişlerdir.

Evet, Müslüman devletlerin çoğu, İngiltere'ye hep "dost ülke" nazarıyla bakmışlardır. İngiltere (veya Birleşik Krallık) ise, yine bunun tam tersini yaparak, İslâm âlemini hep "düşman blok" şeklinde görmüş ve öyle de göstermeye çalışmıştır.

Bu gerçeğin bir ifadesi şudur: İslâm coğrafyasını her fırsatta işgal eden ve yaklaşık 200 sene müddetle Müslüman ülkelerin çoğunu sömürgeleştiren devletlerin başında İngiltere geliyor.

Hem öyle ki, uzun müddet bu zalim ve gaddar devletin "Sömürgeler Bakanlığı" mânâsında özel bir dairesi bile olmuştur.

Bir zamanlar bu mânâdaki bakanlığı da yönetmiş olan eski diplomatlardan biri, İngiliz Parlamentosu’nda Kur'ân'ı elinde göstererek şunu söyleyebilmiştir: "Bu Kitap, Müslümanların elinde oldukça onlara hâkim olamayız. Ne yapıp etmeliyiz, ya Kur'ân'ı ortadan kaldırmalıyız, yahut Müslümanları ondan soğutmalıyız."

Kur'ân'ın ve Müslümanların onlara hiçbir zararı dokunmamasına rağmen, İngilizlerin İslâma olan bu müzmin ve kaskatı düşmanlığının sebebi nedir?

Bir yandan bu önemli suâlin cevabını düşünürken, bir yandan da asıl konumuz olan "Kıbrıs'ın işgali" sürecine bir pencere daha açalım.

* * *

1877 yılı sonlarına doğru ilerleyen Rus istilâ ve işgal hareketinin İstanbul kapılarına kadar dayanmasını fırsat bilen İngiltere, 7 adet zırhlı gemiden müteşekkil savaş filosunu Osmanlı hükümet merkezine göndermek istedi. 

Sözde, Ruslar'a karşı Osmanlı'yı korumak için yaptı bu iyiliği. Aslında kendi menfaatini düşünmekten başka bir gayesi yoktu. 

Kaldı ki, tâ on yıl kadar evvel Rusya'yı Osmanlı'ya karşı kışkırtan, yine İngilizlerdi. 

Osmanlı ve İngiliz temsilcileri arasında yapılan diplomatik görüşmeler neticesinde, savaş filolarının İstanbul limanı yerine, Mudanya'da bekletilmesi kararlaştırıldı. 

Bu tedbir, Ruslar'ın hızını bir derece kesmiş olmasına rağmen, İngiltere'nin doymak bilmez hırsına engel olamadı. 

İngiltere, Osmanlı-Rus Harbi’nin en kritik anında, "Kıbrıs'ı koruma" teklifinde bulundu. 

Osmanlı hükümeti de, çaresizlikten buna razı oldu. Ancak İngilizler, "adayı korumak"la sınırlı kalmadılar, hayli ileri gittiler ve burayı adım adım Rumlaştırmaya çalıştılar. 

İşte, bugün dahi sıkıntısı devam edip giden "Kıbrıs sorunu"nun kökü, tâ o zamana kadar gidip dayanıyor. 

93 Harbi’nden 36 sene sonra yaşanan Birinci Dünya Savaşı’nda, Osmanlıyla harb eden Almanya dışındaki Avrupa ülkelerinin hemen tamamı, her iki hadisede de Ruslar'ın kışkırtıcısı ve destekçisi olduğu unutulmamalı.

@salihoglulatif: Yaşlandıkça, bazılarında "Tûl-i emel" arzusu zuhûr ettiği gibi, bölünüp küçüldükçe de, kimilerinde ütopik, hayali "büyük ittifaklar"a dair arzu ve arayışlar zuhûr eder.


.

Lozan: İslâmdan Çıkma Antlaşması

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

04 Şubat 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ 4 Şubat 1923

20 Kasım 1922'de başlayan ilk Lozan görüşmeleri, göstermelik gerekçelerle 4 Şubat 1923'te aniden kesiliverdi. 

Kesilmenin zahiri gerekçesi ile hakikî gerekçesi birbirinden hayli farklıdır: Zahirde, Türkiye tanınmış oldu. Derinlerde ise, İslâmiyetin, Türkiye’de nasıl yok edileceğinin plân ve programları devreye sokuldu. 

Nitekim, ilk icraat, Hilâfetin kaldırılması, Medreselerin kapatılması oldu... Bu kısacık girişten sonra, şimdi de 95 sene evvel yaşanan gelişmelere bakalım.

Önce ateşkes, sonra barış

30 Ekim 1918'de düşman tarafla Mondros Ateşkes Antlaşmasını imzalayan Osmanlı hükümeti, barış masasına ise Ağustos 1920'de Sevr'de (Fransa) oturdu.

Ne var ki, bu her iki antlaşma da ölü doğdu ve hayata geçirilemedi. Anadolu ve Trakya'da şahlanan Harekât-ı Milliye Cephesi, bunların hiçbirini tanımadı.

Bu azimli ve kararlı cephe, Misâk-ı Millî ile tarif edilen vatan topraklarından ecnebi kuvvetleri def’edilinceye kadar mücadeleye devam edeceğini duyurdu. Böylelikle, biri Ankara, diğeri İstanbul'da olmak üzere, ortaya iki başlı bir hükümet çıktı.

İstanbul hükümeti düşmanla barışık olmayı tercih ederken, Anadolu hükümeti ise, ölüm-kalım mücadelesinde karar kıldı. 1918 yılı Kasım ayında başlayan bu yeni mücadele, Ekim 1922’deki Mudanya Mütarekesine (ateşkes antlaşması) kadar aralıksız şekilde devam etti.

Anadolu hükümetini İsmet, Fevzi ve Refet Bele Paşaların temsil ettiği görüşmede, İtilâf cephesini İngiliz, Fransız, İtalyan ve bir başka gemide bekleşen Yunan delegasyonu temsil etti... Bu mütarekeden sonra, sıra barış görüşmelerine geldi.

İtilâf devletleri, daha evvel San Remo'da anlaştıkları taslak çerçevesinde Lozan'da yapılacak barış görüşmelerine Ankara ve İstanbul hükümetlerini de dâvet ettiler. Osmanlı hükümeti temsilcisi ise, Türkiye'yi bundan böyle Ankara hükümetinin temsil edeceğini söyleyerek, konferanstan istinkâf ederek çekildi.

İsmet’i Rauf'a-Kâzım’a tercih

Ankara, Lozan'a delegasyon göndermeye karar verdikten sonra, sıra heyetin seçilmesine geldi.

Meclis'te M. Kemal'den sonra en popüler ve en yetkili konumda olan Rauf Orbay, ardından Kâzım Karabekir, Lozan'a gidecek heyetin başında olmak istediklerini ayrı ayrı izhar ettiler. Ne var ki, M. Kemal, İsmet Paşa’yı onlara tercih etti. Gerekçesi şudur: “Siz kendi kafanıza göre hareket edersiniz; İsmet, benden habersiz iş yapmaz.” 

İsmet Paşa, bu sebeple derhal Dışişleri Bakanlığına getirildi ve hemen ardından Lozan heyeti reisliğine terfi ettirildi. Lozan'a giden heyetin içinde, Sinop mebusu Dr. Rıza Nur da vardı. Dr. Nur'un Hatırat'ında anlattığına göre, İsmet Paşa, orada Türk heyetini dışlayarak, resmî heyette ismi bulunmayan Yahudi Hahambaşısı Haim Naum'la görüşüp anlaşarak gizli işler çevirmeye başladı... Bu gizli görüşmeler esnasında, Misâk-ı Millî iğdiş edildiği gibi, yeni Türk rejiminin de "İslâma muarız" bir istikamette yürütülmesinde anlaşma sağlandı: Türkiye'de din öldürülecek ve yeni yetişen nesil kendi isteğiyle Kur'ân'ı reddedecek bir müfredat ile eğitilecekti. (Emirdağ L.: 277)

İsmet Paşa, bu fikre sıcak baktı. Ancak, kesin bir karara varmaktan da çekindi. Ankara'ya gelip büyüklerine danışmayı ve ondan sonra kesin bir karara varmayı düşündü.

Bu durumda, Lozan Konferansının kesilmesi kaçınılmaz olmuştu. Kesilmenin asıl sebebi izah edilemeyeceğine göre, zahiren şöyle bir kılıf bulundu: Musul meselesiyle Kapitülasyonlar meselesinde anlaşma sağlanamadığı için, görüşmelere 4 Şubat 1923'te ara verildi... Ankara'ya dönen İsmet Paşa, Eskişehir'de M. Kemal ile trende buluştu.

Meclis’te şiddetli münakaşa

Millet Meclisi’ndeki gizli görüşmelerde ele alınan Lozan meselesi, şiddetli münakaşalara yol açtı. Münakaşa günlerce devam etti.

Meclis, bu meselede iki gruba ayrıldı: Birinci grubu M. Kemal temsil ediyor, ikinci grubun başını ise Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey çekiyordu. Birinci gruptakiler, birtakım tavizler verilmesi pahasına Lozan'da bir nihaî anlaşmanın sağlanmasını hararetle savunurken, ikinci gruptakiler ise, özellikle İsmet Paşaya ateş püskürüyor ve Mehmetçiğin kanıyla meydanlarda kazanılan zaferin, masabaşında çok ucuza satıldığını haykırıyordu.

Lozan muhalifi Ali Şükrü Bey, bir süre sonra ortadan kayboldu (27 Mart 1923). Birkaç gün sonra, cesedi bir bağevi yakınlarında toprağa gömülü halde bulundu. Katilin, Çankaya Köşkü muhafız komutanı Topal Osman olduğu anlaşıldı. Bu cinayetin hemen ardından (1 Nisan) yeni (erken) seçim kararı alındı. Yeni mebus listesine, Lozan muhalifi bir tek kişi alınmamaya itina gösterildi.

Ardından, Lozan'a ikinci kez gidecek heyet tesbit edilerek yola çıkarıldı... İsviçre'nin Lozan kentindeki ikinci görüşmelere 23 Nisan'da başlandı. 24 Temmuz'da ise, son imzalar atıldı ve konferans sona erdirilmiş oldu. Ankara'da ise, yeni Meclis teşkil edildi ve Lozan'da imzalanan kararlar bu yeni Meclis'e tasdik ettirildi.

Lozan'da verilen "Din öldürülecektir" sözünün icapları, 3 Mart 1924'ten itibaren tek tek yerine getirilmeye başlandı: Hilâfet kaldırılması; tekke, türbe, zâviye ve medreselerin kapatılması; Şer'îye Bakanlığına son verilmesi; yeni nesilleri dinden soğutacak Tevhid-i Tedrisat’ın çıkarılması; Kur’ân ve Ezânın yasaklanması; Vesâire..


.

Kemâlsiz Kemalizm...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

06 Şubat 2017, Pazartesi

Bir dönem uzun süre yasaklanan Kur’ân (Mushaf) ve Kur’ân alfabesinden Muhammedî Ezân’a, halen yasaklı durumdaki Hilâfet’ten Medrese, Tekke ve Zâviyeler, halen ibadete kapalı durumdaki Ayasofya Camii’nden kapalı kutu mahiyetindeki Lozan’ın gizli ajandasına kadar ve yakın tarihimizde buna mümasil ne varsa, istisnasız hepsinin üzerinde ucûbe bir “Kemalizm” damgası var.

Bu ülkenin önünde aşılmaz bir hendek gibi, bu milletin ayağına vurulmuş bir pranga gibi duran Kemalizm denen heyûlâ ile yüzleşen, hesaplaşan, yahut mücadele eden bir siyasî hareket hemen hemen yok gibi.

Hemen her şekle girebilen, her renge boyanabilen Kemalizm ile en çok mücadele etmesi beklenen siyasî yapı olarak, çoğu kimse iktidar partisini görüyordu. En azından öyle zannediyordu. Ne var ki, bu yöndeki beklenti bütünüyle boşa çıktı. Bundan geriye sadece yeis ve sukut-u hayaller kaldı. 

Zira, bu meyanda en ufak bir işaret, bir alâmet görünmüyor. Dahası, kimi sözcüler, Halk Partisi’nden daha fazla M. Kemal’e ve “gerçek Atatürkçülüğe” sahip çıktıklarını hiç çekinmeden söyleyebiliyor. Öyle ki, sergilenen genel tablodan en çok memnuniyet duyanların başında “Sıkı Atatürkçü” Perinçek geliyor.

Bütün bu olup bitenlerden anlaşılıyor ki, Kemalizm ile esaslı mücadele, bir başka bahara kaldı.

Her ne ise...

Bizim vazifemiz, bugünkü ve gelecek nesillere Kemalizmin iç ve gerçek yüzünü anlatmaya çalışmaya devam etmek.

“Din”den kopuş süreci

Kemalizm, henüz yerleşip kökleşmemişken, ilk Anayasa’nın 2. maddesinde “Türkiye Devletinin dini, din-i İslâmdır” diye yazıyordu. 

Kemalizm’den sonra, bu madde çıkarıldı. Ki, bu tavır, devletin kuruluş felsefesine de taban tabana zıt bir durum teşkil ediyor. 

Zira, bir devlet hangi fikir ve dinî inanç temelleri üzerinde kurulmuşsa, o devlet yıkılıncaya kadar da aynı özelliği taşıması gerekiyor.

Buna göre, 1923 kuruluş patentli TC Devleti, kimselere çaktırılmadan, 1927’de mânen yıkılıp yeniden kurulmuş demektir.

* * *

Kemâlizm, sadece İslâm dinini dışlamakla ve bilâhare bozmaya çalışmakla da kalmadı. Türkiye’de yerleşik hemen her türlü müesses nizamı da kaldırdı, değiştirdi, bozdu veyahut çürütüp çökertmeye çalıştı. Meselâ:

• 1350 yıllık hilâfeti kaldırdı.

• Hemen hemen aynı ömre sahip olan medrese gibi ilim yuvalarını kapattı.

• Bütün bir milletin kıyafetini değiştirdi; amâme ve sarığı yasakladı; bin yıldır İslâmın bayraktarlığını yapan bu necip milletin başına frenklerin serpuşunu zorla giydirdi.

• Şeyhülislâmlık makamını, Şer’iye Vekâletini kaldırdı.

• Mecelle’yi, Kànun-i Esâsi’yi reddetti.

• İslâm fıkhını, hukukunu hiçe saydı.

• Frenklerin kànunlarını, rakamlarını, hurûfatını ithal etti. Üstüne de yüzde yüz yalan yere sahte “Türk malı” etiketini yapıştırıp milyonlara yutturdu.

• Kur’ân’ı, Mushaf’ı yasaklattı.

• Muhammedî Ezan’a yasak koydu, yerine şarkı bozuntusu şeyler koydurttu.

• Dinî ibadete müdahale etti. İnsanlarımızın ne şekilde ibadet edeceğini, hangi dil ve hangi alfabede Ezan, Kur’ân, Hutbe okuyacağını tayin etme cüretinde bulundu.

Geriye bir şey kaldı mı acaba? Kaldı, kaldı. Aynı Kemalizm, meselâ:

* Müslüman Türk’ün Türklüğünü bozdu. İslâmî geçmişinden koparmaya çalıştı.

* Müslüman Kürd’ün Kürtlüğünü dejenere edip asliyetini bozdu. Yetmedi, her türlü bahane ile vahşice ezme cihetine gitti.

* Müslüman Alevilerin Aleviliğini bozmaya var gücüyle çalıştı. İçine, yüzde yüz doku uyuşmazlığı olan bid’aları soktu. Tuhaf mı tuhaf bir şekle soktu.

* Alevîlerle Sünnîleri birbirine çatıştırıp aralarına kin ve husûmet tohumları ekti. Dersim Katliâmı için “Oradaki Alevîleri Sünnîler öldürdü” yalan ve iftirasını yaydı.

* Sadece Alevîlerle Sünnîleri değil, sadece Türklerle Kürtleri de değil, birbiriyle rekabet veya muaraza potansiyeli olan hemen herkesi, her grubu karşı karşıya getirerek, bunları tokuşturup vuruşturmaya çalıştı.

@salihoglulatif:

İSTİBDAT NEDİR

1- Rey-i vâhid

2- Tahakküm

3- Zulmün temeli

4- Muamele-i keyfiye

5- Kuvvete istinad ile cebir

6- İnsaniyetin mâhîsidir.

(Münâzarât’tan)

.

Cengiz’in torunu Hülagû ve fitnesi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

08 Şubat 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ 8 Şubat 1265

Cengiz Han’ın torunu olan Hülâgû Han, 8 Şubat 1265’te öldü. Bu iki şahıs, “zalimlikte sınır tanımayan dede ile torun” sıfatları ile tarihe geçti.

Evet, bu iki dehşetli imparatorun, sadece İslâm tarihi değil, dünya tarihi ölçeğinde bakıldığında da, zalimlikte emsâline rastlanılmayan kişiler olduğu görülüyor.

Hülâgû, dedesinden miras olarak devralmış olduğu zulümkârlığı en uç noktasına kadar götürmüş, hatta yer yer dedesini dahi geride bırakabilmiş bir kanlı zalimdir.

Bu iki zâlimin dehşetli fitnesinden hem âyet, hem hadis, hem de Hz. İmam-ı Ali îmâlı ve işarî bir şekilde haber veriyor. Bu haberler ise, Risâle-i Nur’un muhtelif bahislerinde (19. Mektup, 1. Şuâ, 18. Lem’a...) zikrediliyor ve zamanımızın şeddatlarıyla da irtibatlandırılarak ehemmiyetle nazara veriliyor.

İşte Risâle-i Nur’dan iki iktibas:

Resûl-i Ekrem (asm), nakl-i sahih-i kat’î ile ferman etmiş: “Yaklaşmakta olan bir şerden vay Arapların haline!” deyip, Cengiz ve Hülâgû’nun dehşetli fitnelerini ve Arap Devlet-i Abbasiyesini mahvedeceklerini haber vermiş. (Mektubat: 104)

Resâili’n-Nur’un ikinci ismine tevafukla işaret eden umum o âyetler, dehşetli asır olan Hülâgû ve Cengiz asrına dahi îma ederler. (Şuâlar: 621)

Dehşetli Hülâgû Fitnesi

Cengiz Han hayatta İken, imparatorluğun topraklarını dört oğlu arasında paylaştırdı. Merkezî yönetim ise, vasiyeti üzerine Ögedey Hana devredildi. Cengiz’in bir diğer oğlu olan Toluy Han (naib), uzun müddet “Savaş Bakanlığı” yaptı. Bu sayede, Moğol yönetimi Ögedey Handan sonra kendi çocuklarının eline geçti.

İşte, bu çocuklardan biri olan Hülâgû, 1255 yılında Ortadoğu taraflarına gönderildi. Hedef, bu coğrafyada henüz ele geçirilmemiş olan toprakları da İmparatorluğa katmaktı. Hülâgû’nun hedefindeki İran, Irak, Suriye ve Şarkî Anadolu’da ağırlıklı olarak Müslüman nüfus yaşıyordu: Abbasiler, Harezmiler, Artukiler, Eyyübiler, Selçukiler, Memlukiler gibi…

Bu tarihlerde, hatta 1243’te Sivas’ta Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı’ndan sonra Selçukluların kuvveti büyük çapta kırılmış olduğundan, Hülâgû’nun saldırılarına karşı Anadolu’da herhangi bir varlık gösterilemedi. Bundan cesaret alan Hülâgû, iki başlı hale gelen Selçuklu ülkesini kendi atadığı valilerle yönetmeye çalıştı.

Anadolu’yu hakimiyeti altına alan Hülâgû, tahripkâr ordusuyla bu kez Abbasî İslâm Hilâfeti merkezinin bulunduğu Bağdat’a yöneldi. Putperest ve bir itikada sahip ve İslâma bütün zerratıyla düşman olan Hülâgû, Bağdat’ta bulunan Abbasî Halifesine bir elçi göndererek teslim olmasını ve halkı da direniş göstermeden teslim olmaya çağırmasını istedi.

Hülâgû, esasında hiç olmayacak ve kabul edilemeyecek bir teklifte bulundu. Ayrıca, kan dökmek için bahane arayan ve asla güvenilmeyen bir zalim olarak zaten tanınıyor, biliniyordu. Dolayısıyla, haksız yere yapmış olduğu teslimiyet çağrısını reddetmekten başka çare yoktu.

Nitekim, Halife Musta’sımbillah da öyle yaptı; asla teslim olmayacaklarını ve Bağdat’ı sonuna kadar müdafaa edeceklerini söyledi.

Saldırmak için zaten bahane arayan Hülâgû, savaş ahlâkını da bir tarafa bırakarak, askerlerine Bağdat’ı yakıp yıkmayı, asker-sivil ayırt etmeksizin bütün ahaliyi öldürmelerini emretti.

Şehri çepeçevre kuşatan Hülâgû’nun ordusu, verilen emri aynen yerine getirdi. Gaddarlıkta sınır tanımayan ordu, bir yandan önlerine çıkan surları, sarayları, cami ve medreseleri yakıp yıkaken, bir yandan da canlı namına ne varsa vurup katletmeye başladı. Bu şiddetli saldırılara daha fazla mukavemet edemeyen Abbasi kuvvetleri, kısa süre sonra mağlûp düştü. Şehre giren Hülâgû’nun askerleri, şehri baştan başa yakıp yıkıp yağma ettiler. Yağma, bir haftadan fazla sürdü.

Abbasî’nin yıkılışı

Son olarak Halife Musta’sım’ı da yakalayan Hülâgû, onu keçeden yapılmış bir çuvalın içine koyarak, atların ayakları altına attırdı ve insanlık dışı bir muameleyle halifeyi katletti. Ayrıca, Abbasî hanedanından yakalayabildiği diğer bütün fertleri de, değişik işkence yöntemleriyle öldürdü. Hanedanın kurtulabilen fertleri ise, Bağdat’tan gizlice kaçarak Mısır’daki Memluk Devletine sığındı.

Hülâgû, Bağdat’ı ele geçirdikten sonra İran’a gelerek istiklâlini ilân etti ve burada İlhanlı Devletini kurdu. Öldükten sonra yerine oğlu Abaka Han geçti. Abaka Han ise, oğlu Argun’a son Selçuklu Sultanlarından IV. Kılıçarslan’ın kızı Selçukî Hatunu zorla alıp Tebriz’deki saraya getirtti… Bir Müslüman kızının putperest bir aileye zorla gelin edilmesi, Anadolu’daki Beylikleri kızdırıp harekete geçirdi. Yer yer çatışmalar yaşandı. Ancak, netice değişmedi.

Selçukî Hatun ise, zorla gelin edildiği ailede çocuklara sessiz sadâsız bir şekilde İslâmiyeti öğretmeye, onlara imân ahlâk dersini öğretmeye çalıştı. Ve gün geldi, onun yetiştirmiş olduğu (muhtemelen üvey oğlu) M. Gazan Hana saltanat sırası geldi. Gazan Han, tahta geçtikten sonra İlhanlı devletinin bir İslâm devleti olduğunu dünyaya ilân etti. (1295)

@salihoglulatif: “Velâ terkenû illellezîne zalamu...” âyet-i kerimesi, zulme değil yalnız âlet ve taraftar olanı, belki ednâ bir meyil edenleri dahi dehşetle ve şiddetle tehdit ediyor. Çünkü, rızâ-yı küfür küfür olduğu gibi, zulme rıza da zulümdür. (BSN; 28.Mektup)

.

Referanduma kadar gerilim politikası

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

09 Şubat 2017, Perşembe

Bundan sekiz ay evvelki (1 Haziran 2016) bir yazımızın başlığı “Başkanlığa kadar gerilim siyaseti” şeklinde idi.

Aradan geçen zaman zarfında gelişen ve şimdilerde yaşanan hadiseler, aynı yöndeki fikir ve kanaatimizi değiştirmedi; bilâkis, daha da kuvvetlendirip pekiştirdi.

Başlıkta, benzer şekildeki ifadeyi bugün de kullanmamızın asıl sebebi budur.

Zira, aynı tarz gerilim politikası, hiç hız kesmeden günümüzde de devam edip gidiyor. 

Ve maalesef, sonuna kadar böyle gidecek gibi de görünüyor.

Bu arada, bir noktadaki endişemizin daha da ziyadeleştiğini belirtmek durumundayız. 

Şöyle ki: Nisan ayında yapılması düşünülen referandumun, Türkiye’nin siyasî tarihi açısından bir milâd, bir dönüm noktası teşkil etme ihtimali var.

On beş yıllık “şahıs merkezli” siyasî iktidarın, bu referandumda tökezlenerek aşağıya doğru yuvarlanması ihtimal dahilinde olduğu gibi, gücüne güç katarak yoluna devam etmesi de aynı şekilde ihtimal dahilindedir.

Esasen, neredeyse “hainlik-vatanseverlik”, yahut “iman-küfür” derecesindeki kutuplaştırma, ayrıştırma ve ötekileştirmeye dayalı bir gerilim siyasetinin arzu veya tercih edilmesinin en önemli sebebi budur... Gerilimi tırmandırma politikasının en tehlikeli boyutuna gelince... 

Bu noktadaki endişemiz, dahilde kanlı olaylara, hariçte ise savaş tamtamlarına yol açacak bir stratejinin devreye sokulmaya çalışılmasıdır.

“İnşaallah, böyle bir şey olmaz ve kimse buna tevessül etmez diyerek”, sekiz ay evvelki aynı muhtevalı söz konusu yazıyı bir kez daha takdim ediyoruz.

“Her şey mübah” mı?

Siyaseti meslek olarak seçenler, adım adım o hedefe doğru yürürler. Atılan illk adımlardan biri, siyaset ringine, yahut minderine çıkmak ve orada durabilmek, tutunabilmek.

Bazıları bu kadarlıkla da iktifa eder. Liderlik vasfı veya hırsı olanlar ise, hiç sınır tanımaz ve zirveye kadar gitmek için, mübah gördüğü her yolu dener, her türlü plânlamayı yapar ve bunları bir bir uygular.

* * *

Türkiye, şu sıralar şiddetli bir gerilim politikasının cenderesi içinde. Bu gerilimin, zaman zaman “öfke siyaseti”ne dönüştüğü de oluyor.

İşin garip tarafı, gerilimi hafifletmesi, sükûneti sağlaması, kitlelerin uyum içinde yaşamasına gayret göstermesi gerekenler, tam tersine bir davranış sergiliyor.

Öyle ki, alevlenmiş olan ateşi daha da körüklüyor, kopma derecesine gelmiş olan halatları daha da geriyor, yükselen tansiyonu tırmandırdıkça tırmandırıyor ve nihayet bilumum platformlarda öfke diliyle konuşmaktan asla geri durmuyor. 

Peki, bu ne demektir ve bu acip tavır hangi hedefe yöneliktir?

* * *

Artık hiç şüphemiz kalmadı ki, yürütülmekte olan şu yüksek gerilimli siyaset, özellikle şu iki hedefe kilitlenmiş durumda: Birincisi, “tek adam”cılığa müsait yeni bir Anayasa; İkincisi, yine “tek adam” odaklı bir Başkanlık Sistemi.

Bu yönde sonuç almanın yegâne yolu ise, şimdilik—ne yazık ki—gerilim politikalarında görülüyor.

Zira, inisiyatifi elinde tutanların yürütmüş olduğu bir “gerilim siyaseti”, onların hesabına göre, daima yüzde 50 civarındaki, hatta üzerindeki bir destek oranına tekabül eder. 

Buna göre, gerilim ne kadar şiddetlenirse, destek oranı da o nisbette yükselir.

Gelişmelere bu açıdan bakıldığında, son bir senedir tırmanışa geçen kontrollü gerilimin, bir müddet daha devam edeceğini söylemek mümkün.

“Tek adam”a göre yeni bir Anayasa ve Başkanlık Sistemi devreye girdikten sonra, tıpkı yakın geçmişte uygulanan “Çözüm Süreci”ne benzer yeni süreçler başlatılacak ve yepyeni bir dönem için muhtemelen toz-pembe tablolar yeniden sergilenmeye çalışılacak.

* * *

Bu zaman zarfında yaşanacak gelişmelerin, vatan ve milletimiz için hayırlara ve güzelliklere vesile olmasını duâ ve temenni ederiz.

@salihoglulatif: Yâ Rabbî! Bizi, seçimleri "Müslüman sayımı"; Referandumu "iman-küfür tercihi" gibi görme ve gösterme vartasına düşenlerden eyleme.

.

Olduğu gibi Sultan Abdülhamid

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

10 Şubat 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ 10 Şubat 1918

Tam 33 yıl (1876-1909) müddetle padişahlık yapan Sultan II. Abdülhamid, 10 Şubat 1918'de, ikamet etmekte olduğu Beylerbeyi Sarayı’nda son nefesini vererek Hakk'ın rahmetine kavuştu.

Yazının hemen başında, bu “Son kudretli padişah” ile ilgili önemli bazı tevâfukları nazara vererek, konuya öyle devam edelim.

BİR: Sultan II. Abdülhamid, tahta geçtiğinde 34 yaşındaydı; 34. padişah oldu ve saltanatının 34. senesine girerken, bir askerî darbe sonucu tahttan indirilmiş oldu.

İKİ: Sultan II. Mahmud'un torunu ve Sultan Abdülmecid'in oğlu olan Sultan II. Abdülhamid, Milâdî 1876 senesinde padişah oldu. Bir tevâfuk eseri olarak, 76 yaşında iken de vefat etti.

İfrat, tefrit, vasat...

Şüphesiz, dostu kadar düşmanı da vardı, Sultan Abdülhamid'in. Aynı şekilde, meddahı kadar bedduâ edeni de vardı onun.

Gözü kapalı şekilde dost veya peşin hükümle bakarak düşman olanların hemen tamamı, ne yazık ki onun “şahsiyet” ile “siyaset”ini birbirinden ayırmadılar. Onun bu farklı yönlerini, neredeyse aynı kefeye koydular; haliyle, yorum ve değerlendirmelerini de aynı ölçü ve kıstas ile bakarak yaptılar.

Padişah'ın meddah ve muhasımlarının yanı sıra, ayrıca bir "vasat-orta yol" bularak şahsından ziyade politikasını, şahsî hayatından ziyade hükümet icraatını tenkit edenler vardı ki, bunların sayısı hem çok az, hem de bu yönleriyle pek bilinmiyorlar. Zira, insanların çoğu bir konuda veya bir kişi hakkında tahkik ehli olmak yerine, tarafgir olmayı ve adeta renk körlülüğü özrüyle siyah-beyaz kolaycılığına sapmayı tercih ediyor.

İşte, siyah-beyaz kolaycılığıyla hareket edenlerin bir kısmı "Ulu Hakan" dedikleri Sultan Abdülhamid'in şahsiyeti ile birlikte siyasetini de göklere çıkarırcasına meddahlık yaptılar; ki, aynı minvâl üzere gidenlere bugün de rastlamak pekâlâ mümkün.

Kezâ, aynı tarafgirlik marazıyla hareket eden bir başka gürûh ise, düşmanlıkta sınır tanımaz bir tavırla ona "Kızıl Sultan" damgasını vurdular; ki, bunların da nesli henüz tükenmiş değil.

Saltanat Selâniklilerde

Nisan 1909'da Hareket Ordusu’nun kurmay kadrosunu teşkil eden Selânikli subaylar ile "hal kararı"nı tebliğe giden heyetin başındaki Selânik mebusu Yahudi asıllı Emanuel Karasso'nun temsil ettiği "darbe cuntası", Osmanlı tahtından indirdikleri Sultan Abdülhamid ile bir bakıma yer değiştirdi: Padişah Selânik'e gönderilirken, Selânikliler de Padişahın tahtına oturup yetkisini kullanmaya başladı.

* * *

Bediüzzaman Hazretleri, Ve'l-Asr Sûresi’nin asrımıza bakan vechesini tefsir ederken, başımıza gelen maddî-mânevî "hasâret ve musîbetler" silsilesinin 1909'daki "tebeddül-ü saltanat" ile başladığını beyan ediyor ve bu dehşetli belâ zincirinin halkalarını şu şekilde sıralıyor: Libya ve Ege Adalarını kaybettiren İtalyan Harbi, Balkan Harpleri, Büyük Dünya Harbi, Mondros Mütarekesi, İstiklâl Harbi, Sevr Muahadesi, mânevî hasârete kaynaklık eden ve İslâm şeairlerinin darbe vurulmasına sebebiyet veren Lozan Muahadesi ve nihayet İkinci Dünya Harbi esnasında bu vatanda yaşanan açlık, kıtlık, kuraklık denen kaht û gala, yangınlar, depremler, vesaire...

Doğru açıdan bakış

Bediüzzaman Said Nursî, hayatı boyunca ifrat ve tefritten kaçınarak "vasat yolu" tercih ettiği gibi, Sultan Abdülhamid devrinde de aynı istikametli çizgiyi takip etmiştir.

Etrafında, özellikle siyâseten aşırı uçlara gidenleri görünce, böylelerine karşı mesafe koyma cihetine gitmiş ve kendi mesleğini "siyasetteki muktesit meslek" tâbiriyle formülize etmiştir. Bu formülü biraz daha açmak gerekirse...

Muktesit, iktisat mânâsıyla bağlantılı bir tâbirdir. İktisatlı olmak, israf ve cimrilikten kaçınmak; dolayısıyla, ifrat ve tefrite düşmeden "hadd-i vasat" denilen "orta yol"u bulmak, bu yolu benimsemek ve bu vasat çizgiden ayrılmamak demektir... Ki, Said Nursî de ömrünün sonuna kadar, hiç inhiraf etmeyerek daima bu meslekten gitmiştir. 

Üstad Bediüzzaman, Münâzarât isimli eserinde siyasette vasatı terk ederek ifrat ve tefrite düşenlere de şahit olduğunu ve kendisinin bu tür kimselerle müşterek hareket etmediğini şu şekilde ifade ediyor:

"...Maatteessüf, sû-i tesadüfle hükûmete itiraz edenlerden ehl-i ifrat ve ehl-i tefrite rast geldim.

"Ehli ifratın bir kısmı, o derece tecavüz etti ki, ehl-i kànunu tekfir ederdi. Otuz sene evvel (1876) olan Kànun-i Esâsîyi ve Hürriyetin ilânını (1908) tekfire delil gösterirdi. ...Çendan, onlar hükûmete itiraz ederlerdi. Lâkin, istibdadın daha dehşetlisini istediler. Bunun için onları reddederdim.

"İkinci kısım olan ehl-i tefriti gördüm. Dini bilmiyorlar, ehl-i İslâma insafsızca itiraz ediyorlar, taassubu delil gösteriyorlardı. İşte şimdi Osmanlılıktan tecerrüd edip, tam tamına Avrupa’ya temessül etmek fikrinde bulunanlar şu kısımdandır... 

"Elhasıl: Hükümete hücûm edenler, bazıları 'Haydo, Haydo' derlerdi, bazıları 'Haydar Ağa, Haydar Ağa' derlerdi. Ben 'Haydar' derdim; şimdide 'Haydar' diyorum, vesselâm..." (Age, s. 125)

.

Kudüs’te Ezân sesleri...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

15 Şubat 2017, Çarşamba

Son gelişmelerin özeti şudur: İsrail, işgal ettiği Filistin topraklarında halka zulmetmeye devam ettiği gibi, İslâm dinine ve Müslümanlara karşı uyguladığı katı politikaları daha da şiddetlendirdi. İsrail Parlamentosu, Ezân-ı Muhammedî’nin (asm) Mescid-i Aksa'da hoparlörlerden okunmasını yasaklayan kànunu resmen kabul etti.

Hem ilk kıblenin, hem de Mi’râc’ın bir basamağını teşkil eden bu mukaddes beldede Yahudiler tarafından sürdürülmekte olan zalimane politikalar, artık bıçağın kemiği dahi kesmeye başladığı bir raddeye gelip dayandığını gösteriyor.

Burada yaşanan özellikle son gelişmeler, Müslümanım diyen herkesi ilgilendirdiği gibi, dindar İsevileri dahi yakından alâkadar ediyor.

Gelinen noktada, hiçbir Müslüman çıkıp “Nemelâzım” diyemez, olup bitenler karşısında sessiz-suskun durup meseleyi geçiştiremez.

Bu hatırlatmalardan sonra, Filistin ve Kudüs’ün tarihî serencâmına bir nebzecik olsun temas edelim.

Yüz yıldan önceki Kudüs

Tarih seyri içinde defalarca fetih ve işgal vak'alarına sahne olan Kudüs, en uzun süren huzur ve sükûn devresini 1517–1917 tarihleri arasında yaşadı.

Dünyada İslâm Birliği’nin mimarlarından olan Yavuz Sultan Selim, Kahire'den sonra Filistin'e yöneldi ve 30 Aralık 1517'de Kudüs'e girerek burayı yeniden fethetti.

Bu mübarek fetih, tam dört asırlık bir ömür sürdü.

Kudüs'e yönelik ilk fetih tecrübesi, 633 Milâdî senesinde Hz. Ebûbekir'in hilâfeti zamanında yaşandı. O tarihte yapılan fetih seferi, tam olarak başarıya ulaşamadı. Filistin toprakları alındı, ancak Kudüs'e girilemedi.

İkinci fetih harekâtı, 637 senesinde Hz. Ömer zamanında gerçekleştirildi. Kudüs'ün fethi müyesser oldu. Üçüncü fetih, 1187'de Şark'ın sevgili sultanı Selâhaddin-i Eyyûbî'nin emir ve kumandası altındaki İslâm ordusunun üstün gayretiyle tahakkuk etti.

Moğolların 1250'li yıllarda Bağdat'ı istilâ etmesiyle (Hülagû fitnesi) birlikte Küdûs'ün statüsü değiştiği gibi Filistin'deki asayiş de bozuldu. Bölgedeki idare sık sık el değiştirdi. Araplar ve Müslümanlar birbirine düştü. Bu dehşetli fitne ve kargaşa hali, Sultan Selim'in Kudüs'ü yeniden fethettiği 30 Aralık 1517 tarihine kadar devam etti.

Uzun bir huzur devresini yaşayan Kudüs, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru, tam da 1917 yılı sonlarında İngilizler'in işgaline uğradı. 

İngilizler, diğer Filistin toprakları gibi Kudüs'ün idaresini de kademeli şekilde Yahudiler'e transfer ettirecek sinsî bir politika izledi.

Tam yüz yıldır devam edegelen şu kronik "Filistin sorunu", bölgedeki “İngiliz Siyaseti” sayesinde, günümüz itibariyle kangrene dönüşmüş vaziyette.

Son yüz yıllık fitne-fesat

Evet, Birinci Dünya Savaşı’nın en önemli sahnelerinden biri 26 Mart 1917 tarihi itibariyle Filistin'in Gazze bölgesinde yaşandı.

Osmanlı ve İngiliz kuvvetleri arasında yaşanan bu Birinci Gazze Savaşı’nı İngiliz tarafı kaybetti.

İngiltere'nin, yani Birleşik Krallık Kuvvetleri’nin içinde, ayrıca Avustralya ve Yeni Zelanda askerleri de yer almaktaydı. Buna rağmen, ilk etapta galebe çalamadılar.

Ne var ki, Birleşik Krallık (Britanya) kuvvetleri görünürde geri çekilmesine rağmen, Filistin ve Ortadoğu üzerindeki emellerinden vazgeçmedi. Bir süre sonra tekrar harekete geçip savaştılar.

* * *

1917 yılı sonlarına doğru, Gazze ve Kudüs ile birlikte, hemen bütün Filistin toprakları İngiliz kuvvetlerinin hâkimiyeti altına girdi.

Bu fecî mağlûbiyetin yegâne sebebi—kasıtlı şekilde tekrarlandığı gibi—yerli Müslüman halkın Osmanlı'ya yardım etmemesi falan değil. Belki, en önemli sebep, daha sonra bu bölgeye giden İttihatçı paşaların kasdî ihmal, keyfî hareket ve umursamaz tavırlarıydı.

Evet, Arap âlemi ve İslâm kardeşliği, orada vazife başındaki “bozuk İttihatçı” paşaların hiç de umurunda değildi. Zira, onlar komitacıydı ve "Türkçü-Turancı" diye  geçiniyorlardı. Araplara da antipatileri vardı. Bu sebeple, mücadeleyi gevşek tuttular ve bölgeyi âdeta İngilizlere peşkeş ettiler.

Filistin Cephesi’nde en etkili rolü, ilk başlarda meşhûr İttihatçı Cemal Paşa, sonlarda ise “Yıldırım Ordular Grubu Komutanı” olarak M. Kemal Paşa oynadı. En hızlı çekilme ve hüsran da, ne yazık ki sonlarda yaşandı.

1917 senesinin sonlarında Filistin'e girip yerleşen İngilizler (Allenby, 11 Aralık’ta şehre girdi), bölgede Yahudî hâkimiyetini sağlayıncaya kadar da çekip gitmediler. 

Aynen, daha evvelki yıllarda (1878...) Kıbrıs'ta uygulanan "Rumlaştırma politikası"nda olduğu gibi...

Evet, Kıbrıs ile birlikte müzmin hale gelen Filistin meselesinin de başmimarı, İngiliz Siyaseti ve İngiltere’nin himayesindeki Yahudilerdir. Bunlarla dost ve müttefik olanlara eyvâhlar olsun

.

Namuslu Seçim’den Kanlı Pazar’a

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

16 Şubat 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ 16.2.1950-1969

Yakın tarihte yaşanmış iki farklı vukuatın da tarihi 16 Şubat. Bunlardan biri siyasî (1950), diğeri ise ideolojik karakterli (1969) görünüyor. Şimdi, bu iki mühim hadiseyi sırasıyla ve özet halinde yansıtmaya çalışalım.

Gizli oy, açık sayım: İlk kez!

Yeni Türkiye kurulup (1920) çok partili hayata geçildikten sonra, ülkemizde ilk kez "Nâmuslu bir seçim sistemi"nin uygulanması kararı alındı: 16 Şubat 1950.

Millet Meclisi’nde kabul edilen bu yeni seçim kànununa göre, bundan böyle "Tek dereceli, gizli oy ve açık tasnif esaslarını taşıyan çoğunluk sistemine dayalı seçim sistemi" uygulanacak.

Bu tarz bir uygulamayı öngören kànun, halk tarafından "Nâmuslu seçim kararı" şeklinde isimlendirildi.

Zira, bu tarihten önce uygulanan seçim sistemi, tam bir utanç tablosu teşkil ediyordu: Meselâ, seçmenin hangi partiye oy vereceği aleni iken, oyların sayım ve döküm işlemi, çoğu yerde jandarmanın dipçiği ve süngüsü altında ve seçmen vatandaştan tamamen gizli bir şekilde yapılıyordu.

Hatta bu yüzden, 1946'da kurulan ve anamuhalefet partisi konumunda bulunan Demokrat Parti, bazı mahalli seçimler ile ara seçimleri boykot etti... 1946 yılı genel seçimlerinde, özellikle taşradaki ağır baskılar yüzünden sadece İstanbul'dan milletvekili çıkarabilen DP, 17 Ekim 1948 ile 16 Ekim 1949'da yapılan her iki ara seçimde de, sistemi protesto ederek katılmadı.

DP, bu tavrını 16 Şubat 1950'de "Gizli oy, açık tasnif ve yargı denetimini kabul eden seçim kànunu" kabul edilinceye kadar da sürdürdü.

İşte, kabul edilen bu yeni sisteme göre, nihayet 14 Mayıs 1950'de genel seçimler yapıldı. DP, bu seçimde 487 milletvekilliğinin 408'ini kazanarak tek başına iktidara geldi. CHP ise, anamuhalefet konumuna düştü.

Ardı karanlık “Kanlı Pazar”

Yakın tarihin sayfalarına “Kanlı Pazar” diye geçen hadisenin 16 Şubat 1969 tarihli görüntüsü şudur: ABD’ye ait 6. Filo’yu protesto için düzenlenen "Amerikan Emperyalizmine Karşı İşçi Mitingi"nde gösteri yapan solculara, sağcı diye bilinan bazı militanlar da "Müslüman Türkiye!" sloganıyla karşılık verdi. Bunun üzerine, ortam iyice gerildi. Çıkan çatışma sonucu Ali Turgut Aytaç ve Duran Erdoğan isimli gençler öldürülürken, yaklaşık 200 kişi de çeşitli yerlerinden yaralandı.

Sağcı-Solcu Kemalistler

Tesbit edebildiğimiz kadarıyla, bu kanlı hadisenin azmettiricileri Kemalistlerdir. (Detaylar aşağıda.)

Sağcı-solcu görüntüsü altında, İstanbul Beyazıt Meydanı’nda karşı karşıya getirilen “hissiyatı galeyanda” olan bu vatanın gençleri, acımasızca birbirine vurdurulup kırdırılmaya çalışıldı. (Kemalistler, benzer bir senaryoyu 1945’te “TAN Matbaası Baskını”nda da sahneye koymuşlardı.)

* * *

Öte yandan, bu tür anarşik olayların boy vermeye başladığı 1969 yılı, aynı zamanda “genel seçim” yılı idi. 

1960'da darbe ile devrilen Demokratlar (AP), 1965 seçimlerinde tek başına iktidara geldi. Dört yıl sonra yapılacak olan 1969 seçimlerinde de neticenin pek değişmeyeceği ve Demokrat iktidarın devam edeceği anlaşılmıştı.

Bu durumu hazmedemeyen ihanet odakları, ne yapıp edip bir hadise icat etmeye, ülkeyi bir kaosa doğru sürüklemeye karar verdiler.

Önce, bu vatanın evlâtlarını sağ ve sol diye iki cepheye ayırdılar. Ardından, onları her vesileyle çatıştırmaya gayret ettiler.

İşte, bu meyanda yaşanan ilk ve en büyük çatışma, 16 Şubat 1969'ta İstanbul’un orta yerinde vuku buldu: Devrimci-solcu geçinen cepheye mensup onlarca gençlik örgütü söz birliği içinde Türkiye'ye gelen ABD'nin 6. Filosunu protesto etmek için gösteri yapacaklardı. Buna mukabil, kendilerini sağcı-milliyetçi addeden gruplar da harekete geçerek, ABD'yi protesto edenleri protesto etmeye, dahası, gösterilere engel olmaya karar verdiler.

Dikkatlice baktığımızda, her iki tarafta da Kemalistlerin olduğunu görürüz: Meselâ, bazı solcu gruplar, yapacakları protesto gösterisini, "Amerikan Emperyalizmine Karşı Mustafa Kemal Mitingi" diye isimlendirerek etrafa yaydılar. Başını "Komünizmle Mücadele Derneği"nin çektiği sağcı gruplar da, solculara karşı "Müslüman Türkiye!" sloganlarıyla saldırma plânını hazırladılar.

Solcular, açıktan M. Kemal ismini kullanırlarken, Komünizmle Mücadele Derneği’ne yardım eden kesimlerin başında da yine Kemalistler geliyordu. Dolayısıyla, hem sağda, hem de solda mevzilenmiş olan Kemalistler, bu vatanın evlâtlarını karşı karşıya getirmişler ve ülkeyi bir kaosa doğru sürüklemeyi başarmışlardı.

Ne yazık ki, bu planlı kardeş kavgası kesintisiz devam etti. El altından bu tür kışkırtmaları yapanlar, nihayet darbenin olgunlaştığına kanaat getirerek harekete geçtiler.

Önce, General Madanoğlu liderliğindeki 9 Mart Cuntası darbe planını yaptı. Ancak, plânları deşifre olunca, hareket başarıya ulaşmadı ve cunta dağıldı. Eş zamanlı olarak harekete geçen bir diğer cunta ise, emir–komuta zinciri içinde 12 Mart'ta (1971) hükümete muhtıra verdi.


.

Lozan heyeti döndü; kavga kızıştı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

18 Şubat 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ 18 Şubat 1923

Yaklaşık üç ay evvel Lozan’a giden İsmet Paşa başkanlığındaki Ankara Hükûmetinin delegasyonu, İstanbul’a vâsıl olduktan hemen sonra 18 Şubat 1923’te Ankara’ya doğru hareket etti.

Bu heyeti taşıyan İstanbul treni ile Latife Hanımın da aralarında bulunduğu M. Kemal ve beraberindeki heyeti taşıyan İzmir treni eş-zamanlı olarak Eskişehir’e vardı.

M. Kemal ile İsmet Paşa, Ankara ‘ya kadar aynı trende başbaşa seyahat etti. Necip Fazıl’ın neşrettiği Büyük Doğu mecmuasının 6 Ekim 1950 tarihli sayısında, saatler süren ve Ankara’da da devam eden bu “ikili görüşme”ler neticesinde, müştereken şu karara vardıkları ifade edilir: Din öldürülecektir.

Lozan muhaliflerinin âkıbeti 

Millet Meclisi’nde Lozan ile ilgili geniş görüşmeler ve hararetli tartışmalar, 21 Şubat’ta (1923) başladı ve günlerce devam edip gitti.

Bu görüşmelerin çoğu “gizli celse” şeklinde cereyan etti.

Birinci Meclis'teki sürüp giden hararetli tartışmalar, bir müddet sonra birbirine zıt giden gazetelerin sayfalarına da yansımaya başladı: Hakimiyet-i Milliye'nin sahibi M. Kemal, TAN gazetesinin sahibi ise Ali Şükrü Beydi. Kızışma ve kutuplaşma, bu iki taraf arasında yaşanıyordu.

Bu iki lider, iki grup ve iki gazete cephesinde meydana gelen gerginlik, I. Lozan'da yapılmış olan ve ikinci kez yine Lozan’da tekrarlanacağı kuvvetle muhtemel olan görüşmelere dair ileri sürülen farklı görüş, tutum ve mülâhazalardan kaynaklanıyordu.

Ali Şükrü Bey, ısrarla ve defaatle haykırarak "Mehmetçiğin kanıyla kazanılmış olan büyük zaferin, Lozan'da masa başında ucuza satıldığı"nı söylüyor ve bu meyanda anlaşmaya varıldığına kanaat getirdiği bir “gizli anlaşma”ya âdeta isyan ediyordu.

Ali Şükrü ve beraberindekiler (II. Grup), Misâk-ı Millî'den tâviz verilmesini, Musul, Kerkük, Kıbrıs ve 12 Adaların ona-buna peşkeş edilmesini hiçbir şekilde kabul etmiyordu.

Buna mukabil, I. Gruptakiler, Lozan heyeti başkanı İsmet Paşa’nın Meclis'e verdiği bilgilere mutlaka itibar edilmesi, dolayısıyla Lozan'da en kısa sürede nihaî bir anlaşmaya varılması gerektiğini savunuyorlardı.

Neticede, muhalif sesler susturularak, erken seçim ve yeni Meclis için, el altından hazırlık çalışmalarına başlandı.

* * *

Her yolu mübah görerek muhalefeti susturanlara göre, İkinci Meclis, yeni bir anlayışla işbaşı yapacaktı. Yeni Meclis'ten beklenen en büyük icraat ise, Lozan'da alınacak kararların kayıtsız şartsız kabul edilmesiydi.

Nitekim öyle oldu... 

1923 Temmuz'unda II. Lozan'da varılan mutabakat, Ağustos'ta da Türkiye Büyük Millet Meclisinde aynen tasdik edilerek kabul edilmiş oldu.  Yine de, sayıca az bir grup, aleyhte oy kullanma cihetine gitti.

Aleyhte oy kullananlar, Kâzım Karabekir ve takriben 15 arkadaşıydı. Onlar da yavaş yavaş dışlanmaya başlanınca, bir sene sonra CHF'den ayrılarak TCF'yi kurdular.

Ne var ki, 1925'te yaşanan Şeyh Said Hadisesi’nden sonra, bu parti de kapatıldı. Parti kadrosunu teşkil eden çoğu Millî Mücadele komutanı olan bu vatanperverler, 1926'da İzmir Sûikastı bahanesiyle İstiklâl Mahkemesi’nde yargılandılar. Bir kısmı idam edildi, bir kısmı darağacına çıkmaktan kıl payı kurtuldu.

Gayr-ı resmî kaynaklar

“Resmî görüşün dışında” olmak üzere, şimdiye kadar ulaşabildiğimiz hemen bütün kaynaklarda, İsmet Paşa’nın dostu Hahambaşı Haim Naum'un, Lozan görüşmeleri münasebetiyle Türkiye üzerinden yürütmüş olduğu sinsice ve hainane lobi faaliyetlerinden, doğrudan veya dolaylı şekilde bahsediliyor.

Kezâ, kaynakların çoğunda, Lozan'da Türkiye'nin bazı isteklerinin (tırpanlanmış mülkî tamamiyeti gibi) kabul edilmesi karşılığında, Türk milletinin bin yıldır sahip olduğu “din ve mukaddesat”ı adına ne varsa yıkılması, terk edilmesi ve din dışı reformların bir an evvel yapılması şartının ileri sürüldüğü ve bilâhare bunların tatbik sahasına konulduğu açıkça ifade ediliyor.

İşin garip bir diğer yönü, bu kaynaklarda böyle âşikâre bir sûrette dile getirilen o korkunç iddiaları şimdiye kadar hiçkimse ortaya çıkıp da açıkça yalanlamadı; belki de yalanlamaya cesaret edemedi.

Kuvvetli ihtimal, bundan sonra da edemez. 

Zira, mızrak çuvala sığmıyor.


.

İkinci Harbe girdik mi? HA-VET

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

23 Şubat 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 23 Şubat 1945

Sahi, başlıktaki gibi bir soru sorulsa, yani “Türkiye II. Dünya Savaşına katıldı mı?” şeklinde bir soru yöneltilse, insanlarımız acaba buna nasıl bir cevap verecek?

Yüksek ihtimalle, çoğunluk, böyle bir soruya net bir cevap veremez. Dahası, verilecek cevapların dahi muhtemelen yüzde doksanı doğru, isabetli, tutarlı olmayacak.

Zira, Türkiye, bu meselede tâ başında beri hep “ikircikli” davrandığı gibi, vatandaşlara da işin aslı, yani hadisenin içyüzü olduğu gibi anlatılmadı, yansıtılmadı.

Bu can alıcı sorunun kısa cevabı şudur:  Türkiye, 23 Şubat 1945 tarihinde Meclis’te alınan bir kararla, resmî olarak veya kâğıt üstünde II. Dünya Harbine katılmayı kabul etti. Fakat, iş fiiliyata dökülmedi; yani, Türkiye fiilen o savaşa iştirak etmedi, edemedi... İşte, o tarihte yaşanan ve milyonlarca insanın canına-mülküne mal olan sarsıcı, dehşet verici gelişmelerin bir hülâsası...

Tarafsızdı; taraf oldu

Savaşın başından itibaren tarafsızlık politikası güden Türkiye Cumhuriyeti Devleti, 1945’in başlarında, tam da İkinci Dünya Harbinin bitimine doğru, bu savaştaki yerini ve safını belirlemiş oldu.

Türkiye, resmî ifade ile ABD-Rusya-İngiltere blokunun yanında ve Almanya-Japonya blokunun karşısında olduğunu deklare etti.

Özetle, Türkiye savaşa iştirak kararı aldı; ancak, savaşa bilfiil katılmadı. Sebebi de şudur: O tarihte Türkiye'nin savaşacak gücü yoktu. Ne silâh ve mühimmat, ne de ekonomik olarak, yeni bir dünya savaşının yükü altına girecek durumda değildi. Bu yüzden, uzun müddet tarafsız kaldı. Ancak, bilhassa İngiltere ve ABD'nin (müttefiklerin) baskıları artınca, Türkiye de tarafsızlığını bozmaya meyletti.

Ayrıca, savaşın seyri ilk yıllarda galip durumdaki Almanya ve İtalya’nın (ve dahi Japonya'nın) aleyhine döndüğü belli olmaya başlamıştı ki, Türkiye, tercihini müttefiklerden (güçlüden) yana yaptı. Ancak, buna rağmen, Türkiye, silâh desteği olmadan savaşa katılamayacağını İngiltere ve ilgili diğer hükümetlere bildirdi.

Savaşın 5. yılı, yani 1944 yılına gelindiğinde, Türkiye'ye silâh yardımı yapılacağına dair sözler sarf edilmeye başlanmıştı. Uzun süre işi ağırdan alan Türkiye, sonunda kesin bir tavır aldı ve Ocak 1945’te önce Almanya ile, hemen ardından da Japonya ile bütün diplomatik ve ekonomik münasebetlerini kesmeye karar verdi.

Türkiye’yi bu tarz bir tavır ve karar almaya sevk eden bir başka sebep de şudur: Müttefik ülke liderleri, Şubat 1945’te yapılan Yalta Konferansında, yeni kurulacak Birleşmiş Milletler’e yalnızca 1 Mart 1945 tarihine kadar Almanya’ya savaş açmış ülkelerin katılmasını içine alan bir karar aldı.  Türkiye, işte bu sebeple “resmen” savaş ilân etti.

Şayet, söz verilen silâhlar gönderilse idi, Türkiye’nin fiilen de savaşa girmesi söz konusuydu.

Demek, İlâhî takdir, bir hikmete binâen, Türkiye’nin harbe girmesine fetvâ vermedi, müsaade etmedi.

* * *

Bu arada, hani tek parti diktatoryasını temize çıkarmak maksadıyla bazıları diyorlar ya: "Efendim, İsmet Paşa, Türkiye'yi II. Dünya Savaşının dışında tutmayı başardı."

Oysa, bu iddia cahilâne bir yanlış ve sunturlu bir yalandan ibarettir. İsmet Paşa yönetimi, bal gibi savaş kararı aldı ve silâhları beklemeye koyuldu. Ne var ki, silâhlar henüz Türkiye'ye ulaşamadan, önce Hiroşima ve üç gün sonra da Nagazaki'ye atom bombasının atılması (6-9 Ağustos) üzerine, II. Dünya Savaşı bitmiş oldu.

Japonya, 14 Ağustos 1945'te kayıtsız şartsız teslim olmayı kabul etti. Milyonlarca cana mal olan savaş, böylelikle Uzak Doğu'da sona ererken, aynı durum bir hafta sonra Avrupa kıt’asına yansıdı. 

Meselenin kaderî veçhesi

Bediüzzaman Hazretleri, vâki bir suâle binaen, Birinci Harpteki mağlûbiyetimizin sebeplerini “kaderin fetvâsı” cihetiyle izah ederken, aynı tarz bir izâhatı da İkinci Dünya Harbi (1940-45) vesilesiyle yapar. Şöyle ki: “...Bîtaraf kalıp, giden mülkünü geri almakla beraber, Mısır ve Hind’i de kurtararak, bizimle ittihada getirmek, siyaset-i âlemce en büyük muzafferiyet kazanmak varken, şüpheli, dağdağalı, faydasız bir düşmana (İngiliz) taraftarlık göstermekle muzaaf bir sûrette ve zararlı bir yolu tercih etmek, (İsmet gibi) böyle zeki, belki dâhi insanların nazarında saklı kalmasının hikmeti nedir?" diye suâl oldu.

Gelen cevap, mânevî cânipten geldi. Bana denildi ki: “Sen, yirmi sene evvel mânevî suâle verdiğin cevap, senin bu suâline de aynı cevaptır. Yani, eğer (başlangıçta) galip tarafı iltizam edilseydi (Almanya tarafında yer alınsaydı), yine mimsiz medeniyet nâmına galibâne mümanaat görmeyecek bir tarzda, bu rejimi âlem-i İslâma, mevki-i mübarekeye teşmil ve tatbik edilecekti. Üç yüz elli milyon İslâmın selâmeti için, bu zahir yanlışı görmediler, kör gibi hareket ettiler." (Kastamonu Lâhikası: 19)

@salihoglulatif: 

Her kıştan sonra bir bahar, her geceden sonra bir sabah olduğu gibi, nev-i beşerin dahi bir sabahı, bir baharı olacak inşaallah.

(BSN; H. Şamiye: 43)

.

Bosna’da hürriyet ve istiklâl kararı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

01 Mart 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 1 Mart 1992

Komünist rejiminin bir diğer ismi olan “Demir perde”nin yırtılmasından sonra, bu rejimin uygulandığı Yugoslavya'dan ayrılan unsurlar, bir bir bağımsızlık yolunu seçti.

Bu unsurlardan birini de Boşnak, Hırvat ve Sırplardan müteşekkil “Bosna-Hersek Parlamentosu” teşkil ediyordu.

Bosna merkezli nüfusun teşkil ettiği bu parlamentonun çoğunluğunu Müslüman Boşnaklar teşkil ediyordu. İkinci sırada Katolik Hırvatlar, üçüncü sırada ise Ortodoks Sırplar geliyordu.

Parlamentonun almış olduğu “bağımsızlık kararı” referanduma götürülerek halkoyuna sunuldu.

İşte, tâbiri câiz ise, “dananın kuyruğu” da bu hadise ile kopmuş oldu. Zira, 1 Mart 1992'de yapılan ve kesin hatlarıyla ortaya çıkan referandum sonucuna göre, halkın yüzde 63'ü “bağımsızlık”tan yana tercihte bulundu.

Ne var ki, Sırplar bu kararı tanımadı ve bağımsızlık talebini kanla bastırmak üzere askerî birliklerini derhal harekete geçirdi.

Aradan daha üç günlük bir süre bile geçmemişti ki (3 Mart), Sırp kuvvetleri Bosanki Brod'da yaşayan Boşnakların üzerine, ağır silâhlarla bombalar yağdırdı.

Böylelikle, doğrudan Müslüman Boşnaklara yönelik olarak, adına savaş dahi denilemeyecek çok kanlı ve zalimane bir saldırı harekâtı fiilen başlatılmış oldu.

‘Savaş’ın da bir nâmusu var

Evet, Bosna’da olup bitenlerin adına, bilinen haliyle “savaş” dahi denilemezdi. Zira savaşın da kendine göre bir usûlü, âdâbı, erkânı, nâmusu... vardır.

Ama, o tarihte Bosna-Hersek’te yaşananlarda, bu ve benzeri insanî hâllerin, tavırların hiçbiri yoktu.

Müslüman Boşnaklar, öncelikle silâhsız ve savunmasızdı. Savaşacak silâhı, askeri, ordusu, polisi yoktu. Tâ Tito zamanından beri, bu yönüyle özellikle enterne edilmiş, ordu kademelerinde yer almalarına fırsat verilmemişti.

İşte, bu derece çaresiz ve savunmasız bir topluluğa, Avrupa'nın en vahşi, en gaddar ordusu musallat edilmişti. Hem de en modern silâhlarla donatılmış olarak...

Saldırganlık, 1995'e kadar aralıksız şekilde devam etti. Günde ortalama iki bin bomba yağdırıldı bu mâsum insanların üzerine.

Üç yıla yakın süren bu vahşet, dünyanın gözü önünde ve insancıl Avrupa'nın tam da burnu dibinde yaşandı.

Yüz binlerce insanın canına mal olan ve bir o kadar da binanın harap olmasıyla sonuçlanan  bu kanlı vahşet, 1995'te nihayet ABD Başkanı Bill Clinton'un harekete geçmesi ve NATO gücünün devreye sokulmasıyla ancak durdurulabildi. Taraflar arasındaki barış antlaşması ise, 14 Aralık 1995'te Paris'te imzalandı.

Bu anlaşma Amerika, İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Avrupa Birliği’nden temsilcilerin iştirakiyle sağlandı. Adına "Dayton Antlaşması" denilen bu mutabakatın daha açık ismi "Bosna-Hersek Genel Çerçeve Barış Anlaşması"dır.

Boşnaklar, işte bu kadar uzun süren ve böylesine ağır bedellerle sonuçlanan çetin bir mücadele neticesinde bugünkü kısmî hürriyet ve bağımsızlığa kavuşabildi.

İnşaallah, yakın gelecekte tam mânasıyla hürriyet ve istiklâllerine kavuşacaklardır. Duâ ve niyazımız bu yönde...

Bosna’daki bağımsızlık mücadelesinin efsanevî kahramanı Aliya İzzet Begoviç (1925-2003)

@salihoglulatif:

Garabet: Bazı cezaevlerinde Risâlelere kısmî yasak uygulanıyor.

* * * 

“Risâle-i Nur’a ilişenler tokat yerler; yüzer vukuât şahittir.”(BSN; K. Lâhikası: 204

.

Bir zulüm âbidesi: Muğlalı Paşa

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

02 Mart 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ 02 Mart 1950

Yakın tarihimizin en gaddar, en ceberrut komutanlarından biri de, hiç şüphesiz Mustafa Muğlalı Paşa’dır.

1943’te işlemiş olduğu katliâmlı bir cinayetinden dolayı yargılanıyordu. Mahkeme, 2 Mart 1950’de nihaî kararı verdi: İdam.

O gün idama mahkûm eden Muğlalı’nın cezası, askeriyenin baskısıyla müebbet hapse çevrildi. Paşa, 11 Aralık 1951’de hapiste iken öldü.

* * *

Ceberrut Paşa’nın cinayetleri saymakla bitecek gibi değil: Şimdiye kadar bilinen kara listenin başında Dersim, Menemen ile Van-Özalp’ta işlediği katliâmlı cinayetler gelir.

Meselâ, 1926’dan sonra görevli bulunduğu Elazığ-Tunceli taraflarında, sayısız insanın kanına girdi, Muğlalı. Öyle ki, Koçuşağı gibi bazı aşiretlerin hemen bütün fertlerini öldürterek imha ettiği dahi rivâyet edilir.

Muğlalı Paşa’nın, artık hiçbir şekilde gizlenemez hale gelen diğer cinayetlerinin adresi ise Menemen ve Özalp. Şimdi, kısaca bu iki vak’anın seyrine bakalım.

Menemen sâbıkası

Bilindiği gibi, Menemen'de 23 Aralık'ta (1930) yaşanan mürettep "Kubilay Hadisesi" üzerine, Meclis ve ordu tarafından olağanüstü tedbirler alındı.

Önce, bölgede sıkıyönetim ilân edildi. Ardından, Menemen'de özel yetkili bir askerî mahkeme kuruldu.

Sıkıyönetim komutanlığına F. Altay Paşa, Divân-ı Harp Mahkemesinin başkanlığına ise gaddarlığı ile bilinen Mustafa Muğlalı Paşa getirildi.

Muğlalı, bu kumpas hadisesi bahanesiyle “Menemen’de taş üstünde taş, omuz üstünde baş bırakmama” fikrindeydi.

Orada inisiyatif kullanarak, perçok insana zulmetti. Bir yandan da, zanlılar hakkında idam ile yargılama süreci başlatıldı.

İlk mahkeme, 15 Ocak'ta yapıldı. Mahkeme, bir-iki hafta zarfında neticelendirildi ve 50’den fazla maznun cezaya çarptırıldı. Maznunlardan 28'i hakkında idam cezası verilmişti. Cezaların infazı için, Meclis'in onayı gerekiyordu.

İşlemler hızlandırıldı. Mahkemenin kararı, derhal Meclis'e intikal ettirildi. Meclis Adalet Komisyonu, görüşüp kabul ettiği mahkeme kararını 2 Şubat günü Meclis Genel Kuruluna götürdü. Meclis, aynı gün bu kararı tasdik etti. Sıra, cezanın infazına gelmişti.

Muğlalı Paşanın işlemiş olduğu cinayetle ilgili bir gazete haberi.

Nihaî karar, bir gün dahi bekletilmeden, hemen infazlara geçildi. Çoğunluğu mâsum olan 28 vatandaş, 3 Şubat (1931) günü idam edildi. (Cumhuriyet, 4.3.1931)

İdam edilenlerin arasında Hayimoğlu Jozef isimli bir Yahudi de vardı. Bunun yegâne suçunun, çok kısa bir süre önce kapatılan muhalif parti Serbest Fırkanın üyesi olduğu hakkında bilgiler var.

Sınırda katliâm

Em. Org. Mustafa Muğlalı, kaçakçılık yaptıkları iddiasıyla suçlanan 33 köylüyü, 1943 yılı Temmuz'unda Özalp-İran sınırına götürüp kurşuna dizdirdi.

(NOT: Kurşuna dizileceklerin sayısı başlangıçta 33 iken, son anda grubun içinde bulunan bir kadının serbest bırakılmasıyla, bu sayı 32 olarak sabitlenmiş oldu.)

Bu câniyane hadise, bilâhare adliyeye intikal etti ve Muğlalı’nın muhakeme edilmesine başlandı.

2 Mart 1950’de idam kararı ile sonuçlanan bu dâvâ, yakın tarihimize "Muğlalı Paşa Hadisesi" ismiyle geçti.

(NOT: S. Demirel’in anlattığına göre, 12 Eylül 1980 Darbesini yapanlar, bu tarihten önce anarşi olaylarının üzerine azim ve kararlılıkla gitmek istemeyişlerine “Muğlalı örneği”ni gerekçe göstermişler.)

* * *

Söz konusu kurşuna dizme hadisesinin mahkemeye intikal etmesi safhasında, bir heyetin konu hakkında araştırma yapması ve tesbitlerini bir rapor halinde mahkemeye sunması istenir.

İşte, o rapordan bir bölüm: "30 Temmuz 1943 Cuma günü sabahleyin nezarette bulunan 32 köylü dışarı çıkarılmış, elleri arkalarına ve kişiler birbirlerine iplerle bağlanmak suretiyle Çilli Gediği yönünde sevk edilmişlerdir. Bu sırada, zaten öldürüleceklerini bilen elleri bağlı mağdurların yalvarıp yakarmaları, feryâd û figânları yürekler acısı bir sahnedir. Kafile Çilli Gediği’ne geldiğinde, iki teğmen, emirlerindeki mangalara ateş emrini vermişler. Erler, piyade tüfekleri ve hafif makinalı tüfeklerle 32 mâsum vatandaşı yaylım ateşi altına alarak katletmişlerdir."

.

Bir günde 300 senelik tahribat

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

03 Mart 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ 03 Mart 1924

Mart ayı, sadece “evin penceresi”nden baktırıp kazma-kürek yaktırmıyor. Mart, bir de “tarih penceresi”nden baktırarak, ayrıca kalp ve vicdanları yaktırıyor. 1829’da fes-pantolon inkılâbı, 1909’da 31 Mart Vak’ası, 1924’te Hilâfetin lağvedilmesi, vesâire...

Bugünkü konumuz ise, özellikle 03.03.1924’te yapılan ve tamiri için belki 300 sene çalışma gerektiren dehşet verici inkılâplara dair.

Ancak, bu tarihî vak’aya geçmeden evvel, aslı 1908’de telif edilen Beşinci Şuâ’dan ibretâmiz bir iktibas yapalım. Şöyle ki: “...İslâm Deccalı, (1935’te) Masonların komitelerini aldatıp müzaheretlerini kazandıklarından, dehşetli bir iktidar zannedilir. Hem, ...İslâm devletinin başına geçecek olan Süfyanî Deccal, gayet muktedir ve dâhâ ve faal ve gösterişi istemeyen ve şahsî olan şân ve şerefe ehemmiyet vermeyen bir Sadrâzam (Başbakan) ve gayet cesur ve iktidarlı ve metin ve cevval ve şöhretperestliğe tenezzül etmeyen bir Serasker (GKB) bulur, onları teshîr eder. Onların fevkalâde ve dâhiyâne icraatlarını, riyâsızlıklarından istifade ile ...işledikleri terakkiyatı şahsına isnad ettirerek, şahsında pek acip ve harika bir iktidar bulunduğunu meddahlar tarafından işâa ettirir (duyurur).” 

* * *

Ve, günün tarih: 3 Mart 1924. 

Bu tarihte, Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen/ettirilen bir dizi kànun maddesine bakıldığında, yeniden tamiri için asırların gerektiği pek mühim icraat ve inkılâpların yapıldığı görülüyor.

Bunları, ana maddeler halinde şu şekilde sıralamak mümkün.

BİR: Bin üç yüz yıllık Hilâfet-i İslâmiye, lağvedilerek müessese bazında kapatılmış oldu.

İKİ: Osmanlı Hanedanına mensup istisnasız bütün fertler, cebrî olarak hudut haricine çıkartıldı ve Türkiye'de, yani cedlerinin fethettiği 625 yıllık öz vatanlarında yaşamaları kànun zoruyla yasaklandı.

ÜÇ: Medreseler kapatıldı. Böylelikle, dinî dersler veren 1300 yıllık bu köklü müesseseler de tarihe karışmış oldu.

DÖRT: Çıkartılan Tevhid-i Tedrisat Kânunu ile din ve fen ilminde "eğitim birliği"ne karar verildi. Bu kararın fen ve felsefe kısmına uygulanma serbestliği getirilirken, din dersleri, okullarda ancak 1949'dan sonra lütfen ve kerhen verilmeye başlandı.

BEŞ: Şer'iye, Evkaf ve Erkân–ı Harp müesseseleri kapatıldı. Bunların yerine Diyanet Başkanlığı, Vakıflar İdaresi ve Genelkurmay Başkanlığı kuruldu.

Kadim çınarlar bir bir devrildi

Evet, normal hal ve şartlara göre bakıldığında, bütün bu inkılâpların, belki üç yüz yıllık bir zaman zarfında ancak mümkün olabileceği tahmin edilebilir.

Lâkin, apaçık gerçek şu ki: Yukarıda sıralamış olduğumuz bütün o devrimler, inkılâplar bir günde, evet sadece ve sadece bir tek gün içinde yapıldı ve hiç vakit geçirilmeden de tatbik sahasına konuldu... Tabiî, hemen ardından, benzer mahiyetteki diğer inkılâplar birer birer çıkartılarak, yine cebrî ve keyfî bir surette şu Müslüman millete dayatıldı.

Meselâ, 1925'te şapka inkılâbı, 1926'da hukuk ve adâlet sahasındaki inkılâplar, 1928'de harf inkılâbı, 1929’da Arabî hurûf Kur’ân’ın, 1932’de ise Muhammedî Ezan’ın yasaklanması, vesaire...

* * *

Bu köşede, sıklıkla tarihimizin son iki asırlık, bilhassa son yüz yıllık süresi içinde yaşanmış olan bazı mühim vukuatı olduğu gibi sizlerin bilgisine ve dikkatine sunmaya çalışıyoruz. Kısmî yorumlarla birlikte, mümkün olduğunca özellikle hükmî ifadeler kullanmaktan imtina ediyoruz. 

Bizim öncelikli vazifemiz, "Hakikî vukuâtı kaydeden tarih"ten bilgiler aktarmak. Bunların nihaî yorum ve değerlendirme kısmını ise, siz aziz okuyucularımızın fikrî ve ufkî ihatasına, hâssaten ferâsetine havale ediyoruz.

@salihoglulatif: Ülkemiz baştan başa NURlanıyor. Şehirlerimizin cadde, sokak ve meydanlarını süsleyen Risâle-i Nur Külliyatının afişleri, muazzam bir ilânât hizmeti görüyor. Feyiz geliyor, düğümler açılıyor, fütûhâta zemin hazırlanıyor. Hakikaten, bu bir mazhariyettir. Elhamdülillah... Duâ ve temennimiz odur ki, bu ulvî hizmet ve mazhariyetten mahrum, nasipsiz hiçbir yer kalmasın.

.

Kudüs Fatihi Selâhaddin-i Eyyûbî

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

04 Mart 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: 04 Mart 1193

Bugün (4 Mart) “Şark’ın sevgili sultanı”, büyük İslâm kahramanı Selâhaddin-i Eyyûbî’nin (1138-1193) vefat yıl dönümü.

Namık Kemâl, Mehmed Âkif ve Bediüzzaman Hazretleri gibi mümtaz şahsiyetler, ondan sitayişle bahseder. Divan-ı Harb-i Örfi isimli eserde, ondan şu ifadelerle söz edilir: “…Şeriat-ı garrâ müsavatı ve adâleti ve hakikî hürriyeti, cem-î revabıt ve levâzımatıyla câmidir. İmam-ı Ömer (ra), İmam-ı Ali (ra) ve Salâhaddin-i Eyyubî âsârı (icraatı) bu müddeâya delil-i alenîdir.” (Age, s. 84)

Kudüs’ün yeniden fethi

Selâhaddin-i Eyyûbî’nin en büyük hizmetlerinin başında Kudüs’ün yeniden fethi geldiği için, biyografik bilgiden ziyade, onun imzasını taşıyan o muazzam fütûhatı nazara veremeye çalışalım.

Bir “İslâm kahramanı” olan Selâhaddin-i Eyyûbî, aslen ve neseben Kürt olarak biliniyor. Umumî kabule göre “Kürtlerin medâr-ı iftiharı”dır. Ancak, onun kurmuş olduğu “Eyyûbî Devleti” bir millî devlet değildi. Zira, kendisi “ümmet anlayışı”na dayanan bir İslâm devletini kurdu.

Selâhaddin-i Eyyûbî hakkında müstakil bir biyografik eser yazan Namık Kemâl, “Evrak–ı Perişân”da ondan şöyle bahseder: “Binlerce Müslüman sultanı içinde, Asr-ı Saadet hariç, üstünlüğü ve büyüklüğü itibariyle Selâhaddin’e eşit (müsavî) olanlar, topu topu on-on beş nâdir kişiden ibarettir.”

Mehmed Âkif de, ona duyulan muhabbeti mısralarına şu sitayişkâr ifadelerle yansıtır:

Sen ki son ehl-i salibin kırarak savletini
Şark’ın en sevgili sultanı Salâhaddin’i

Üstad Bediüzzaman ise, Kürtler için örnek bir şahsiyet olarak gösterdiği Selâhaddin-i Eyyûbî hakkında çok takdirkâr ifadeler kullanıyor ki, bunlar, Nur Külliyatının muhtelif bahislerinde zikrediliyor.

* * *

Selâhaddin-i Eyyûbî, bilhassa Fatımî iktidarını ortadan kaldırıp Mısır’da hakimiyet kurduktan sonra, hayatına yeni bir çeki-düzen verdi. O, takvâ üzere yaşamayı, hakkâniyet ve adâlet üzere hükmetmeyi ve bütün kuvvetiyle İslâma hizmet etmeyi, hayatının en büyük ve değişmez gayesi haline getirdi. Bu haliyle giriştiği hemen bütün mücadeleleri büyük bir muzafferiyetle kazanmaya muvaffak oldu. İşte, Kudüs’un fethi de, bu büyük muvaffakiyetlerden biridir.

Kudüs, ilk olarak Hz. Ömer’in 638’deki Yermuk Zaferinden sonra önemli bir İslâm beldesi haline geldi. Bu statü, asırlarca devam etti. Ne var ki, 460 sene sonra, yani 1099 yılında yaşanan I. Haçlı Seferi neticesinde, Kudüs Müslümanların hakimiyetinden çıktı, Hıristiyanların eline geçti. Hemen bütün Avrupa devletlerinin mânen gözdesi haline gelen Kudüs’te bir Hıristiyan Krallığı kuruldu.

Kudüs’te 88 yıl süren bu krallık zamanında, Müslüman ahaliye yapılmayan baskı, zulüm, işkence kalmadı. Defalarca katliâm yapıldı. Bölgede bir tek Müslüman kişi bırakılmamacasına çok zalimane bir politika izlendi. Zulüm, Sultan Selâhaddin tarih sahnesine çıkana kadar da devam etti.

* * *

Sadece Kudüs ve Filistin’de değil, Ortadoğu coğrafyasının birçok merkezinde (Trablus, Akka, Nasırıye, Taberiye, Beyrut…) yerleşmiş ve buralarda hakimiyet tesis etmiş olan Haçlılarla Müslümanlar arasında devam eden 88 yıllık sürtüşme ve çekişme, nihayet 1187 senesinde bitme noktasına geldi.

Bölgede güçlü bir İslâm devletini (Eyyübî Devleti) kurmaya muktedir olan Sultan Selâhaddin, Haçlıların ihlâl etmiş olduğu ateşkes (mütareke) anlaşmaları sebebiyle, bunların tek tek hesabını sormaya yöneldi. Bu arada hem kazandığı, hem de ufak çaplı kaybettiği bazı mücadele dönemleri oldu.

Suriye’nin Taberiye şehrindeki büyük karşılaşmada ise (4 Temmuz’daki Hittin Savaşı), birleşik Haçlı kuvvetleri Sultan Selâhaddin’in karşısında dize geldi. Düşman orduları perişan bir vaziyette darmadağın edildi.

Hiç vakit kaybetmeyen Sultan Selâhaddin, vargücüyle Kudüs’e yüklendi. İslâm ordusunun morali gayet yüksekti. Hittin’de kazanılan zafer, Müslümanların moralini fevkalâde yükseltmişti.

Bu sebeple, İslâm ordusu, kendisinden kat-bekat kalabalık durumdaki Haçlı ordusunu Kudüs’te de kesin bir mağlûbiyete uğrattı.

Buradaki Latin Krallığına son verdi ve Kudüs’ü fethetti. Böylelikle, 88 yıl aradan sonra Kudüs’ü yeniden bir İslâm şehri haline getirdi. (Bu statü, 1917’ye, yani Birinci Dünya Savaşı sonlarına kadar aynen, 1947’deki İsrail işgaline kadar da kısmen korunabildi.)

@salihoglulatif:

Yâ Rabbî! Yurdumuzun hiçbir beldesini, Kur’ân Şakirdlerinin bulunduğu hiçbir Nur mahallini, Kur’ân’ın malı olan Risâle-i Nur’un neşir ve ilânât hizmetinden mahrûm eyleme, hissesiz bırakma.


.

Gazeteler kapatıldı; İmam-Hatipler açıldı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

06 Mart 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ 6 Mart 1925-51

(Yakın tarihten iki farklı hadise)

Doğu bölgelerinde patlak veren Şeyh Said hadisesi sebebiyle, İstanbul'daki gazete ve dergiler 6 Mart’tan (1925) itibaren kapatılmaya başlandı.

Kapatmanın hukukî dayanağı, Takrir-i Sükûn Kànunu. Gazetelerin kapatılmasına karar veren merci ise, Bakanlar Kurulu.

Bakanlar Kurulu kararıyla 6 ile 12 Mart tarihleri arasında kapatılan gazete ve dergilerden bazıları şunlar: Tevhid-i Efkâr, İstiklâl, Son Telgraf, Aydınlık, Sebilürreşad ve İkaz.

* * *

Adı geçen gazete ve mecmualar sadece kapatılmakla da kalmadı, bunların sahip ve nâşirleri de mahkemeye sevk edilerek çeşitli cezalara çarptırıldı.

İstiklâl Mahkemesi’nde yargılananlardan biri de Sebilürreşad'ın sahibi Eşref Edip Fergan'dı. Mayıs 1925'te tutuklanan Eşref Edip, Elazığ'da karanlık odalarda, böcek ve haşeratın içinde hapsedilerek, katmerli bir cezaya çarptırıldı.

* * *

Kapatılan mevkutelerden biri de, Velid Ebüzziya tarafından neşredilen Tevhid-i Efkâr gazetesiydi.

Bu gazete, Lozan Antlaşmasının imzalanmış olmasını "Sulh bayramı" şeklinde tarif ediyor.

Bu da gösteriyor ki, Tevhid-i Efkâr, hem Ankara hükümetini destekliyor, hem de diğer kapatılanların çoğu gibi Millî Mücadele taraftarı bir gazetedir.

Buna rağmen, Şeyh Said Hadisesi bahane edilerek bu gazateler kapatıldı; yetmedi, sahiplerine de ağır cezalar verildi. Maksat, hürriyetin sadâsını susturmak ve tek parti diktasını yaygınlaştırmak.

Nitekim, bu tarihten sonra sadece mevcut hükümetin meddahı, yalakası ve şakşakçısı olan gazeteler neşriyat yapabildi. 

Diğerlerinin hemen tamamı, yaklaşık 20 sene müddetle susturulmuş oldu.

İmam Hatip Okulları

İ­mam Ha­tip Li­se­le­ri 6 Mart 1951’de res­men a­çıl­dı. Bu da Demokratların din ve vicdan hürriyetine yönelik bir başka hizmeti.

1940’lı yılların sonlarında ku­ru­lan ve çok az sayıda kontenjanı bulunan “İ­mam-ha­tip kurs­la­rı” ih­ti­ya­cı kar­şı­la­ya­ma­yın­ca, İHL’lerin ku­rul­ması cihetine gidildi..

* * *

3 Mart 1924'te çıkartılan Tevhid-i Tedrisat Kànunu, doğrudan doğruya Halk Partisi’nin eseridir. Patent, ona ait.

Bu kànuna göre, kapatılan medreselerin yerine İmam Hatip Mektepleri açılacak ve bu mekteplerde güyâ dinî konularda da eğitim-öğretim yapılacaktı.

Ama, ne gezer? Avrupa'dan ithal fen ve özellikle felsefe dersleri alabildiğine yaygınlaştırılırken, dinî eğitim ve öğretim bütünüyle terk edildi. Dinsiz, imânsız, Kur'ân'sız bir nesil yetiştirilmeye çalışıldı.

Mânevî buhran, 1940'lı yıllarda had safhaya çıktı. Bilhassa köylerde, evlenenlerin nikâhını kıyacak, vefat edenler için gerekli dinî vecibeleri deruhte edecek imamlar, hocalar, din görevlileri bulunamaz bir hale geldi. Yer yer başgösteren gerilim ve huzursuzluk, tehlikeli boyutlara çıktı.

Bu durumdan telâşa kapılan iktidardaki Halk Partisi, "U" dönüşü yaparak 1949'da "İmam Hatip Kursları"nı açmak mecburiyetinde kaldı. 

İlk etapta 10 ay süreli bu kurslar, Demokrat Parti zamanında 7 (4+3) yıllık İmam Hatip Okullarına çevrilmiş oldu.

@salihoglulatif: Bir yanlış, bir başka yanlışla düzelmez.

Bir zulüm, bir başka zulümle izâle edilmez.

Bir suç, bir başka suçla ortadan kaldırılmaz.

Benzer örnekler çoğaltılabilir.

* * *

"Nefret dili" şüphesiz kerihtir, kötüdür, suçtur...

Bu dili kullanan her kim olursa olsun,

Hiç tevilsiz, suç işliyor demektir.

Her suçun da bir cezâsı, bir bedeli olmalı.


.

Avrupa’ya çatarken, kendi yaptığını görmemek

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

07 Mart 2017, Salı

Avrupa’daki bazı hükûmetler, Türkiye’yi yöneten siyasilerin gidip oralarda referandum kampanyası yapmalarını yasakladı. Hatta, bir kısmı salon konuşmalarına dahi eften-püften bahanelerle engel koydu.

Siyasilerimiz, iktidarı ve muhalefetiyle birlikte, Avrupa’nın bu yüzsüz yüzünü şiddetle eleştirdi, kınadı, reddetti... 

Gayet tabii ki, haklı olarak.

Buraya kadar tamam; hepsine eyvallah. Biz de, bizimkilerin bu müşterek tavrını destekliyoruz.

Bu müşterek duruş ve davranışı, keşke diğer insanî meselelerde de gösterebilsek.

Bir de, madalyonun öbür yüzü var ki, asıl içler acısı olanı da bu yüzde karşımıza çıkıyor.

İşte, bu yüzdeki sayısız mağdurlara, son olarak bir de Yeni Asya muhabiri, Nur Ener kardeşimiz eklenmiş oldu.

Bu konuyla ilgili detaylı bilgileri, gazetemizin manşet haberlerinde görebilirsiniz.

* * *

Bu vesile ile, içimiz burkularak şunu söylemek durumundayız: Siyasilerimiz, Avrupa’daki yasakçı ve antidemokratik uygulamalara çatarken, kendi yaptıklarını ve yanı başlarında cereyan eden aynı türden, hatta daha beter uygulamaları da görmesi lâzım.

Aksi halde, ciddiyetleri, samimiyetleri ve inandırıcı yönleri sorgulanır bir hale gelir. 

Ne yazık ki, el’ân devam etmekte olan durum budur.

Tamam, Avrupa’nın yasakçı tutumuna, çifte standartlı davranışına hep birlikte karşı çıkalım. Onları dünya âleme şikâyet edelim; hatta, rezil û rüsvây etmeye çalışalım.

Ama, bu arada kendimiz de dünya âleme rezil olmamaya dikkat edelim. Doğru olanı da bu değil mi?

Günün Tarihi: 7 Mart 1927  -  Zulmün ömrü kısa sürdü

İstiklâl Harbi esnasında (1920'de) kurulan ve sayısız idam kararı veren İstiklâl Mahkemeleri, 7 Mart 1927’de nihayet kapatıldı.

Bu imtiyazlı mahkeme, vermiş olduğu dehşetli idam kararları yanı sıra, ayrıca merkezde görev yapan "Aliler"i ile de meşhûrdur: Ali Çetinkaya, Kılıç Ali ve Necip Ali... 

Bu Mahkemelerinin merkezi Ankara'daydı. Ancak zaman içinde başka vilayetlerde de şubeleri kuruldu ve bu mahkemelerin toplam sayısı 15’i buldu.

1920'de kurulan ve özellikle 1924'ten itibaren mahiyet değiştirerek tâ 1927'ye kadar icraatını bilfiil sürdüren İstiklâl Mahkemelerinin bilineni kadar, şüphesiz bilinmeyen yönleri de var.

Bu mahkemelerle ilgili en mühim mesele, karar ve infazların bilânçosunu gösterecek olan sayım-döküm rakamları ve bunların delili mahiyetindeki resmî belgelerdir. Aradan 90 yıllık bir süre geçmiş olmasına rağmen, bunlara bir türlü ulaşılamıyor. Bilhassa 1924'ten sonrakilere.

İyi de, yakın tarihimizin bu en önemli safhası neden aydınlatılamıyor? Niçin karanlıkta bırakılmaya ısrar ve inatla devam ediliyor?

Bu mahkemelerin İstiklâl Harbi esnasındaki tutumunu vermiş olduğu kararların mantığını az-çok anlamak mümkün: Asker kaçaklarını tedip etmek, elverişli olanları düzenli orduya katmak, vatana-millete ihanet edenleri cezalandırmak, vesaire...

1923'e kadar süren bu safhayı anlamak kolay. Peki, ya ondan sonrası için ne demeli?

İşgal bitmiş, düşman gitmiş, tehlike bertaraf edilmişken, kendi öz vatandaşımız neden hâlâ hain muamelesi görüyor ki, idam gibi en ağır cezalara çarptırılıyor? Bu mahkemelerin idam gerekçesine bakıldığında, "devrimlere karşı gelmek" suçunun(!) ön plâna çıktığı görülüyor.

Ama ne yazık ki, bu mahkemelerin cereyan şekli ve kronolojik periyodu az-çok bilindiği halde, özellikle idamların hangi hukukî gerekçe ile ve hangi akla hizmet için yapıldığı bilinemiyor; bilinenler de anlatılamıyor, izah edilemiyor.

Tesellimiz de şu ki: Tarihimizdeki bu en dehşetli zulmün de ömrü kısa sürmüş.

@salihoglulatif:

Felek, her türlü esbâb-ı cefâsın toplasın, gelsin;
Dönersem kahbeyim, millet yolunda bir azîmetten

* * *

Mûin-i zâlimin, dünyada erbâb-ı denâettir;
Köpektir zevk alan sayyâd-ı bîinsafa hizmetten.

#NamıkKemal’den


.

8 Mart ve Kadınlar Günü

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

08 Mart 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ 8 Mart 1977

Bir asrı aşkın süredir, her yıl 8 Mart’ta kutlanan Dünya Kadınlar Günü, gerçekte bir düzmeceden ibarettir.

Zamanla, düzmecenin de ötesine geçildi, mesele, kadınları başka maksatlar için kullanmaya, istismar etmeye ve nihayet onlar üzerinden ticarî, siyasî ve ideolojik faaliyetlerde bulunmaya kadar vardı, vardırıldı.

Ayrıca, 8 Mart’ın, Rusya’daki Bolşeviklerin İhtilâl Provası ve Anadolu’daki işgalcilerin istilâ faaliyetleriyle de bağlantısı var... Şimdi, bu meselenin çıkış noktası ile tarihî seyrine kısaca değinmeye çalışalım.

Çıkış noktası

Kadınlara mahsus bir günün belirlenmesi düşüncesi, ilk kez 27 Ağustos 1910’da Kopenhag’da düzenlenen Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı’nda ortaya atıldı ve kabul edildi. Ardından, bir çok ülkede her yıl kutlamalar yapıldı.

Meselâ, İsveç’te 1912 yılından itibaren kutlanmaya başlandı. 

Keza, 1921’de Moskova’da gerçekleştirilen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı tarafından da 8 Mart gününün Rusya ve bağlı ülkelerde kutlanması uygun görüldü.

Bilâhare, 1960’lı yılların sonunda Amerika Birleşik Devletleri’nde de kutlanmaya başlamasıyla birlikte, konu BM gündemine getirilmiş oldu. BM Genel Kurulu da, 1977 yılında 8 Mart’ın Dünya Kadınlar Günü olarak kutlanmasını kabul etti.

Bolşevik İhtilâli Provası

Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru, Çarlık Rusyası'nda ihtilâl sesleri yükselmeye başladı.

O zamanki başkent Petersburg'ta "Kadınlar Günü" vesilesiyle 8 Mart 1917'de adeta bir ihtilâl provası sergilendi. O günkü Çarlık Rusyası’nda, iktidar henüz Menşeviklerin (gelenekçiler) elindeydi.

Bolşevikler (devrimciler) ise, her fırsattan istifade ile halkı ayaklandırarak iktidarı ele geçirmeye çalışıyorlardı. İşte, bu maksatla yürütülen faaliyetler içinde en çok yankı uyandıranı, kadınların sokağa dökülmesiyle yapılan yürüyüş ve nümâyiş hareketleri oldu.

Rusya'nın bu iç sancılarla kıvranması, bu devletin Dünya Savaşından çekilmesini netice verdi.

Bu da, savaştan bunalan Osmanlı'ya bir derece nefes aldırmış oldu. Hiç olmazsa, azılı düşmanlarından biri çatışmayı bırakmış ve kendi başının derdine düşmüştü.

* * *

Rusya'da aylarca devam eden muhtelif çaptaki yürüyüş ve protesto gösterileri, Çarlık idaresi tarafından şiddet kullanılarak bastırılmaya çalışıldı.

Ne var ki, kan döküldükçe, itirazlar daha da yükselmeye ve isyanlar çok daha geniş alanlara yayılma istidadını gösterdi.

Neticede şiddet yöntemi ters tepti, hatta bir başka şiddet hareketini doğurdu. Bolşevikler de, Menşeviklere karşı acımasız eylemlerde bulundular, binlerce insanın hayatını söndürdüler.

Aynı yılın Ekim ayına gelindiğinde ise, Çarlık idaresinin daha fazla dayanacak gücü kalmadı. İktidardan düşen Menşeviklerin yerine Bolşevikler geldi.

Bolşevikler, koca Rus coğrafyasındaki hemen bütün kavimleri Komünist (Sovyet Sosyalist) bir idarenin istibdadı ile yönetmeye koyuldular. Komünist idare ise, yaklaşık yetmiş senelik bir ömürden sonra (1980'lerde), çatır çatır yıkılmaya yüz tuttu.

Anadolu işgalinde 8 Mart

İstanbul'daki işgal politikalarını sertleştiren İngilizler, Anadolu'nun muhtelif bölgelerine asker çıkararak diğer şehirleri de işgale başladı.

İngilizleri Fransızlar ve İtalyanlar takip etti.

Fransızlar, 8 Mart 1919 günü Zonguldak ve Ereğli'yi işgal ederken, İngilizler de Antep'te bildiri dağıtarak halkın elinde bulunan bütün silâhların teslim edilmesini istedi.

İngilizler, bir gün sonra ise Samsun'a 200 kadar asker çıkardı. Şehri işgal eden bu askerî birliğin bir bölümü Merzifon'a doğru harekete geçti.

Bölgedeki Müslüman ahalinin galeyana gelmesine yol açan bu durum, özellikle Merzifon'daki Rum ve Ermeni kesim tarafından sevinç gösterileri ile karşılandı.

* * *

Anadolu'daki işgal hareketinin başını, İngiliz birlikleri çekiyordu. Tıpkı İstanbul'da olduğu gibi...

İşgal güçleri, bu yaptıklarını 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi şartlarına bağlıyordu.

Oysa, o antlaşmanın metinleri arasında herhangi bir yeri "işgal etme" maddesi yoktu. Sadece "güvenliği sağlama" gerekçesi vardı. Zaten, yapılan işgallere de hep bu gerekçenin kılıfı geçiriliyordu.

* * *

Kadınlar, Türkiye’de başörtüsü hürriyeti için çok ağır bedeller ödedi. Gelinen nokta kısaca şudur:

- Başörtüsü serbest; TC tarihinde hiç olmadığı kadar.

- Başörtülüler hapiste; TC tarihinde hiç olmadığı kadar.

@salihoglulatif: Terörle hiç alâkası olmayan mütedeyyin hanımları hapse attırmak, kısaca:

1- Hamiyet-i diniyeyi incitmek

2- Şeref-i milliyeyi çiğnetmek

3- İzzet-i İslâmiyeyi 

lekedâr etmek demektir.

.

Madanoğlu Cuntası

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

09 Mart 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 9 Mart 1971

Darbeden ve cuntacılıktan sâbıkalı olan Korg. Cemal Madanoğlu, 9 Mart 1971’de hükümet ve parlamentoya karşı darbe girişiminde bulundu.

Ne var ki, bu darbe teşebbüsüyle ilgili istihbarî bilgilerin hem Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç’a, hem de I. Ordu Komutanı Faik Türün’e zamanında bildirilmesi sebebiyle, hareket akamete uğradı.

Darbe teşebbüsü 9 Mart’a göre planlandığı için, bu hareketin ismi tarihin kayıtlarına “9 Mart Cuntası” şeklinde geçti.

Şimdi, “müzmin cuntacı” olarak da bilinen Madanoğlu’nun kànun dışı faaliyet seyrine ve darbecilik-cuntacılık hareketlerine kısaca bir nazar gezdirelim.

Cuntacılık huyu değişmedi

Kuleli Askerî Lisesi mezunu olan Cemal Madanoğlu (1907-1993), son derece çalkantılı, sarsıntılı bir hayat mâcerası yaşadı.

Korgenerallikten emekli edilen Madanoğlu, 27 Mayıs (1960) Darbesinin baş aktörlerinden biri olduğu gibi, daha sonraki yıllarda da defalarca darbe hedefli cunta faaliyetleri içinde bulunmuş ve sırtına "Cuntacı" damgasının yapışmasına adeta haklılık kazandırmıştır. Yani, tescilli bir cuntacıdır kendisi.

1926-61 yılları arasında bilfiil askerlik hizmetinde bulunmuş olan Madanoğlu, yurdun muhtelif yerinde değişik rütbelerle görev yaptı.

Bu arada Kore Harbine de iştirak eden Madanoğlu'nun tarihe geçen ve en çok dikkat çeken yönü, 27 Mayıs Darbesi’nde üstlenmiş olduğu aktif rolüdür. 

O darbe, aslında “Albaylar Cuntası”nın alt yapısını hazırlamış olduğu bir vahşi müdahaledir. 

Ne var ki, Genelkurmay Başkanı dahil olmak üzere, neredeyse bütün generalleri dışlayan bu cuntaya, belirli bir merhaleden sonra "cesaret" gösterip dahil olan Tuğgeneral Madanoğlu, kısa sürede sivrilerek cuntanın başı konumuna geldi. Nitekim, darbenin yapıldığı gece, cuntanın başında bulunan da o idi; kısa süre önce emekliye sevk edilen eski Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Cemal Gürsel ise, aynı gece alelacele getirilerek harekâtın başına bir nevi monte edilmiş oldu.

* * *

Tescilli cuntacı Madanoğlu, kısa süre sonra Korgenerallikten emekli edildi; ne var ki,  emeklilikte de rahat durmadı. 

Gerek Yassıada'da yargılanan Demokratlara ve gerekse onların siyasetteki boşluğunu doldurmaya çalışan Adalet Partililere karşı yeniden harekete geçilmesini ve Kemalistliğinden şüphe ettiği bu kimselere daha ağır ve caydırıcı cezaların verilmesini ileri süren bir fikirle, muvazzaf meslektaşlarını tahrik etmeye çalıştı. Onunla aynı kafada olan Albay Talat Aydemir, gizliden cunta faaliyetini yürüterek darbe teşebbüslerinde bulundu. (1962) Ancak, Aydemir ve arkadaşlarının iki sene arayla teşebbüs ettiği darbe teşebbüslerinde başarılı olamayıp sonunda darağacını boyladılar. (5.7.1964)

Şu müzmin hastalığa bakın ki, İsmet Paşa’nın tabiriyle "Talat ve üç–beş adamı"nın defterden silinmesi bile, Madanoğlu'nu darbecilik alışkanlığından vazgeçirmeye yetmedi. 

1971'de, ikinci kez tek başına iktidara gelen AP hükümetini devirmeyi kafasına koyan Madanoğlu, yeni bir cunta faaliyetini başlattı. En güvendiği adamı ise, sonradan MİT ajanı olduğu anlaşılan Mahir Kaynak.

Madanoğlu Cuntası, 9 Mart 1971'de yeni bir darbe teşebbüsünde bulundu. Ancak, bu darbe teşebbüsüne bir şekilde mani olundu. Hükümete muhtıra (12 Mart) vermekle yetinildi. Cuntanın sivil ve askerî kanadı böylece dağıtılmış oldu.

Ardından mahkemeye sevk edildiler. Mahkeme, 8 Şubat 1973'te başladı ve aylarca devam etti. Askerî mahkeme, kendince delil yetersizliğinden sanıklar hakkında beraat kararı verdi. (2 Ekim 1974)

9 Mart’ın diğer olayları

Bu arada, 9 Mart 1971’de ortaya çıkarılan darbe teşebbüsünün dışında, ayrıca şu hadiseler de yaşandı:

1- 19 Adalet Partili, Süleyman Demirel'in Başbakanlıktan çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.

2- Başsavcılık, Erbakan Başkanlığındaki Millî Nizam Partisi’nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.

3- Güvenlik kuvvetlerinin denetimi altındaki ODTÜ'de, Mütevelli Heyeti tarafından Akademik Konseyinin feshedilmesi üzerine, Rektör Erdal İnönü görevinden istifa etti.

4- Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç'ın başkanlığında toplanan Yüksek Komuta Konseyi tarafından "Olayları önlemede hükümetin yetersiz kaldığı" ifade edildi ve Başbakanın istifası istendi.

@salihoglulatif:

#Referandum'da #EVET de #HAYIR da çıksa, kesinlikle saygı duyarım. Ama, tercihlerden birini “hainlik-teröristlik” ile itham edenlere asla saygı duymam.


.

Aynen Şeflik Devrinde olduğu gibi:

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

10 Mart 2017, Cuma

Aynen Şeflik Devrinde olduğu gibi: Hem Vali, hem Belediye Başkanı, hem CHP İl Başkanı (Hem Devlet Başkanı, hem Hükûmet Başkanı, hem Parti Başkanı)

Türkiye’nin “Şeflik Dönemi” yahut “Tek Parti Devri” diye de isimlendirilen 1946 öncesi devlet, hükûmet ve belediye yapılanmasında çok tuhaf uygulamalar denenmiş.

Bunlardan biri, günümüz gelişmeleriyle de bağlantısı bulunan, üç büyük vazifenin aynı kişide toplanması gibi: Yani, aynı kişi hem vali, hem belediye başkanı iken, aynı zamanda parti il başkanı da oluyordu...

Bu “üçü bir yerde” formülü, müflis bir tecrübe olarak tarihe geçi. “Geçti” diyoruz; zira, hakikaten geçti diye biliyorduk. Ne var ki, tarihin yeniden tekerrür etmesi ihtimali ile şimdi bir kez daha karşı karşıya gelmiş olduğumuzu görüyoruz.

16 Nisan’da yapılacak olan referandumdan şayet EVET çıkarsa, o köhnemiş formül, bu kez yüksek “devlet katında” tatbik sahasına konulacak. Buna göre, Cumhurbaşkanı seçilen kişi, hem Devlet Başkanı, hem Hükûmet Başkanı iken, aynı zamanda Parti Başkanı olarak kalmaya devam edecek.

Medenî dünyanın hiçbir yerinde eşi-benzeri olmayan böylesi bir ucûbe sistemin “dahası” da var ki, bunların bir kısmına aşağıda temas etmeye çalışalım.

Köhne 46 öncesi durum

Cumhuriyet Halk Partisinin 1931 ve 1935’te yaptığı kongrelerin “Kurultay Tutanağı” sayfalarında (S: 259; 105), valilerin, aynı zamanda belediye başkanı ve CHP il başkanı yapılması yönündeki bir uygulamaya, kademeli şekilde karar verildiğini görmekteyiz.

İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirler başta olmak üzere, kısa sürede diğer illerde de tatbik edilen bu “tekelci sistem”, zamanla ilçeleri ve kasabaları dahi içine alacak şekilde genelleştirildi.

Yani, valiler gibi, kaymakamlara da hem belediye başkanı, hem parti ilçe başkanlığı yetki makamları peşkeş edildi: Meselâ, “başından bulan” Nevzat Tandoğan ile Ankara’da böyle bir dönem yaşandı... Keza, Muhittin Üstündağ, Lütfi Kırdar ve “Küçük Vali” Fahrettin Kerim Gökay ile İstanbul’da aynı sistem—gel-gitli şekilde de olsa—tatbik edildi.

Ayrıca, ara ara şu tarz uygulamalar da denendi: Cumhurbaşkanı, aynı zamanda CHP Genel Başkanı (M. Kemal, İ. İnönü); Başbakan, aynı zamanda CHP Genel Başkanı Vekili; İşiçleri Bakanı, CHP Genel Sekreteri; Umumî Müfettişler, aynı zamanda parti müfettişleri, vesâire...

Yukarıda bahsini ettiğimiz “üçü bir yerde” tarzındaki ucûbe sistem, ileriki zamanlarda, meselâ 27 Mayıs Darbesi ve 12 Eylül İhtilâli sonrasında da kısa süreli olarak uygulandı.

Tarih tekerrür mü ediyor?

Eski Halk Partisinin kendisi bile, o eski uygulamaları beğenmeyerek, tâ 1946 öncesinde denemiş olduğu bir köhne sistemi terk ile reddettiği halde, ne hikmetse, “muasır medeniyetler seviyesi”nin bile üzerine çıkma iddiasındaki AKP tarafından, o sistemin bir benzeri, üstelik devletin en üst katmanında tatbik sahasına konulmak isteniyor.

Yani, bir vilayeti idare etmeye bile kifâyet etmeyen o “tek adam sistemi”, şimdi Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tepesine monte edilmeye çalışılıyor.

İşte, 16 Nisan’daki referandumdan şayet EVET çıkarsa, bu durumda, Cumhurbaşkanı olan kişi, hem Devlet Başkanı (temsil), hem Hükûmet Başkanı (yürütme), hem de Parti Genel Başkanı (politikacı) olarak, ülkenin topyekûn yönetiminde tek başına yetkili bir konumda olacak.

Bitmedi, bunun dahası da var: Başa geçtikten sonra, adliyesi, siyaseti, diplomasisi, bürokrasisi, medyası, hatta özel sektörü ve sâiresiyle birlikte, herşeyi keyfî bir sürette yeni baştan dizayn etmeye koyulacak. Bundan da hiç kimsenin bir şüphesi olmasın.

Nitekim, bunun emareleri şu 18 maddelik yeni Anayasa değişiklik teklifinde dahi görünüyor. İşte, bunlardan sadece bir tek örnek:

Üye sayısı 22 olan eski HSYK’da Cumhurbaşkanı 6 üye belirlerken, üye sayısı 13’e düşürülen HSK’lı yeni teklife göre, Cumhurbaşkanı yine 6 üyeyi belirleyecek.

Üstelik, Adalet Bakanı Başkan, onun Müsteşarı da bu kurulun tabiî üyesidir... Bu durumda “yargının bağımsızlığı”ndan söz etmek, hiç mümkün müdür?

İşte, yargının düşürülmek istenen bu tekelci hali, değiştirilmek, daha doğrusu inhisar altına alınmak istenen diğer kurum ve kuruluşlara kıyas etmeli ve nihaî kararı ona göre vermeli.

Son bir not: Dünyaya âlet edilmemesi gereken Risâle-i Nur’u bile inhisar altına almak isteyen bir zihniyetin, ayrıca tekelleştirmeyeceği hemen hiçbir yapı, değer, müessese veya işleyiş yoktur kanaatindeyiz.

@salihoglulatif:

İslâmiyet düşmanı zalim İsrail, adım adım Ezân'a yasak getirirken, Müslüman Türkiye'den yükselecek bir ‘Eyy İsrail! nidâsı bekliyoruz.


.

Belâ ve musîbet taşları

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

11 Mart 2017, Cumartesi

Dünyanın en güzel coğrafyalarından birinde yer alan Türkiye, aynı zamanda yıkıcı zelzele hattında bulunuyor.

Bilhassa Marmara Bölgesinde vuku bulan 1509, 1766, 1894 ve 1999’daki depremler, pek yıkıcı olmuş ve sayısı tesbit edilemeyecek kadar çok ölümlerle neticelenmiş.

Keza, 1939’daki İzmir ve Erzincan Depremleri de öyle...

Bu tarihlerdeki depremlerde, yer yer zemin kaymaları olmuş ve yüzey şekilleri dahi değişmiştir.

Bunların dışında, Türkiye’mizde ayrıca şiddeti 6 ve üzerinde olan çok sayıda yıkıcı depremler vuku bulmuştur ki, bu seviyedeki sarsıntılara günümüzde de birkaç senelik periyotlarla şahit olmaktayız.

Netice itibariyle, bütün olup biten ve dahi el’ân devam edip giden şiddetli, hiddetli ve yıkıcı sarsıntılar, bize açıkça gösteriyor ve ders veriyor ki: Deprem, hiçbir zaman ve hiçbir şekilde unutmaya gelmez ve gelmemeli.

Ancak, buna rağmen gaflete dalıp unuttuğumuz oluyor, yine de.

* * *

Cenâb-ı Hakk’ın, biz kullarına ikaz için ara ara gönderdiği belâ ve musibet taşları var: Düşük ve orta şiddetteki depremler gibi. Bunun yanı sıra, ayrıca sel, heyelan, kuraklık, yangın ve sair kazalar, fâcialar da aslında birer ihtar ve ikaz-ı İlâhidirler.

Şayet, bunlardan bir ders-i ibret alınmaz ve gaflet uykusuna yatmaya devam edilirse, peşi sıra daha şiddetli tokatlar geliyor ki, maazallah...

O halde, ufak çaplı olan o ikazlardan ve o işaret taşlarından gerekli dersi çıkarmalıyız ki, inayet-i İlâhiye imdadımıza yetişsin.

İlâhî inayet hasıl olunca, zelzele şiddetli de olsa, can kaybının az, hatta asgarî seviyede olması hem mümkün, hem de vâkidir.

İşte bu noktada örnek teşkil edecek bir vâkıa: 22 Mayıs 1766'da yaşanan ve İzmit'ten Tekirdağ'a, hatta Gelibolu'ya kadar uzanan büyük Marmara fay hattının kırılmasıyla neticelenen tahminen 8+ şiddetindeki depremde, yüksek tsunami dalgaları oluştuğu, Galata Kulesi, Topkapı Sarayı ve Fatih Camii başta olmak üzere, pekçok tarihî yapı ağır şekilde hasar gördüğü halde, ölü sayısı—160 binlik nüfusa göre—yine de çok az olmuştur: Bölgenin tamamında 5 bin civarında olduğu tahmin ediliyor.

Bunun en önemli sebebinin izahı şudur: Deprem, Kurban Bayramının 3. günü olan Perşembe sabahı, gün doğumundan yaklaşık yarım saat sonra vuku buldu. Bu da, vatandaşların çoğunun sabah namazını kılmış ve dışarı çıkmış bir vakti gösteriyor. (Malûm, Mayıs’ın sonlarında, geceler kısalıp günler bir hayli uzamaya başlar.)

Elazığ, Erzincan, Adıyaman...

Bugünler Çanakkale ve Adıyaman çevresinde sıklıkla meydana gelen sarsıntıların bir benzeri, bundan yedi sene evvel aynı bugünlerde Elazığ ve çevresinde yaşanmıştı.

Mart 2010’da yıkımlara ve onlarca insanın ölümüne yol açan Karakoçan merkezli depremle eşzamanlı olarak, yurdun muhtelif yerlerinde de sarsıntılar yaşandı.

Bazı uzmanlar, o günlerde yaşanan küçüklü-büyüklü sarsıntıların, tetikleme neticesi daha büyük fay kırılmalarına yol açabileceğine dair tahminlerde bulundular.

Sarsıntıları durdurmanın, zelzeleye mani olmanın imkânı yok. Yaratılış kaidesi böyle. Denizin dalgaları gibi, arzın dalgaları da kıyamete kadar devam edip gidecek.

Ancak, bu İlâhî musîbet karşısında bazı tedbirleri almak, yaşanması muhtemel ânî ve toplu ölüm ihtimali karşısında hazırlıklı olmak, bizlerin elinde.

Tedbir ve hazırlık noktasında, Rabbimiz tarafından insanın ihtiyar ve iradesine bir hisse, bir paye verilmiştir: Zararı azaltmak, hasarı asgarî seviyeye indirgemek için, sağlam ve dayanıklı yapılar inşa etmek gibi mühim bir mükellefiyetimiz var.

Öte yandan, ölüme her an hazır olmak gibi, temel bir kulluk görevimiz var... Asıl vazifesini ve mükellefiyetlerini unutan, yahut ihmal eden insan, iki büyük hasarla karşı karşıya geliyor:

Depreme hazırlıksız yakalanan insan, dünyası gibi âhiretini de kaybedebilir. O halde, ölüme mahkûm ve musîbetlere mâruz her insan gibi, biz de kendimize dahima şunu sormak durumundayız:

BİR: Yıkıcı depremlere karşı gerekli tedbirleri aldın mı?

İKİ: Alâküllihâl başına gelecek olan ölüme karşı hazırlıklı mısın?

İşte, bu noktada alınacak tedbir ve yapılacak hazırlık şekline göre, kişi, dünyada da rahat ve huzur içinde yaşayabilir, âhirette de...

@salihoglulatif:

En sığ, en silik, en basit, en iğrenç... bir bakış açısı da şudur: Bakın, falanı bana karşı, filanı da bana düşman; e, o halde benden yana olmanız lâzım!

* * *

İyi de, sen KİMsin? Başkasını değil, önce kendini anlat. Yoksa, ucuz kahramanlık yapmış olursun, bilesin.


.

Aşırı merhamet, maraz getirdi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

13 Mart 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ 13 Mart 1430

Vaktiyle Bizans'tan Venediklilerin eline geçmiş olan Selânik, 13 Mart 1430’da Osmanlı kuvvetleri tarafından fethedildi.

Aynı Selânik, 1909’da Osmanlı’nın sonunu hazırlayan bir komitenin hareket noktası oldu: Selânik Dönmesi olarak da bilinen Sabetaist asker ve bürokratlar, Hareket Ordusu’nu burada teşkil ve organize ederek, Payitaht’ın üzerine gönderdi.

Hükümet darbesi yapan ve Padişahı deviren bu dehşetli komite, “Hall” ettikleri Halife-Sultan’ı Selânik’e gönderdiler; kendileri de onun yerine oturdular. Esasen, tâ bir asır evvel işgal ettikleri bu makamı halen de bütünüyle terk etmiş değiller.

Her ne ise, biz dönelim Selânik’in tarihteki mâcerasına.

* * *

Sultan II. Murad (S. Fatih'in babası) zamanında, 1430’larda bütünüyle Osmanlı hâkimiyetine giren Selânik, daha önceki tarihlerde de birkaç kez el değiştirdiği olmuştu.

1430'dan 1912'ye kadar kesintisiz tam tamına 482 sene Osmanlı'nın idaresi altında kalan Selânik şehri, Birinci Balkan Savaşı’nın ardından elden çıkmış oldu.

Bazı yönleriyle İstanbul'a benzeyen, tarihî ve stratejik bakımdan büyük öneme sahip olan Selânik, demografik dokusu itibariyle de daima dikkat çekici bir şehir olmuştur.

Burası 1912'den sonra ve hâlen Yunanlıların elinde bulunuyor.

Gel-gitli dönemler

Bir ara Osmanlı hükmü altına giren Selânik, Yıldırım Bayezid ile Timur arasında yaşanan Ankara Savaşı (1402) esnasında, tekrar elden çıkarak Bizans'ın kontrolü altına girdi.

Ancak, on yıl kadar sonra yeniden toparlanan Osmanlı devleti, Selânik'i geri almaya koyuldu.

Bu esnada, burayı koruyamayacağını anlayan Bizans İmparatoru, şehri imar ve inşa etmek şartıyla Venediklilere sattı... Sultan II. Murat, Anadolu Beylerbeyi Hamza Bey emrindeki Anadolu kuvvetlerini öncü olarak Selânik'e gönderdi. Şehrin önlerine gelen Hamza Bey, bir yandan kuşatma hazırlıkları yapmaya başlarken bir yandan da Venedik Valisi’ne şehrin teslim edilmesi için haber gönderdi. Vali ise, buna red cevabı verdi. Bunun üzerine Osmanlı topçuları şehri topla dövmeye başladı.

Çarpışma başladıktan sonra Venediklilerden donanma ve sair hususlarda yardım talebinde bulunan valinin talepleri bir türlü yerine getirilemedi. Sultan Murad ise, fırsattan istifade ile karargâhına gelerek kuşatmayı olabildiğince daralttı. Hemen ardından da şiddetli bir tahkimatla harekete geçilerek, şatonun bulunduğu kısımdan surlara yüklenildi.

Şehrin savunması giderek zayıfladı ve nihayet içeri giren Osmanlı askerleri kalenin kapısını da içten açmaya muvaffak oldu. Böylelikle, Selânik şehri kesin surette fethedilerek Osmanlı hâkimiyeti altına girdi.

Yahudi sığınmacılar Selânik’te

Balkanların en gözde şehirlerinden biri olan Selânik'teki demografik (etnik nüfus) yapı, 1500'lü yıllardan itibaren hızla değişmeye başladı.

Hıristiyan İspanyol hükümeti, kendi ülkesinde yaşayan Yahudilere karşı uyguladığı sert politikalar yüzünden, Yahudiler buradan göç etmeye mecbur kaldı. 

İspanyollar, Yahudileri vatandaşlıktan çıkartmadan, ülkeden çıkarmaya çalışıyordu. Ne var ki, hiçbir ülke Yahudileri kabul etmiyordu.

Sonunda Osmanlı Padişahı Sultan II. Bayezid, onlara acıdı ve göçe zorlanan Yahudi nüfusuna ülkesinin kapılarını açtı. 1492 yılına gelindiğinde, İspanya'dan Osmanlı ülkesine doğru büyük göç dalgaları başladı.

Onları iskân etmek, yerleştirmek için ise, Selânik şehri birinci adres olarak gösterilmişti. (Sonra İzmir)

İşte, bu tarihten sonra Selânik'i mesken tutan Yahudiler, zamanla bu şehrin en kalabalık etnik unsuru haline gelmiş oldular. Öyle ki, 1900'lü yıllara gelindiğinde, Yahudilerin buradaki nüfusu 100 bine kadar gelip dayandı.

Sonradan Sabetaycılık akımının lideri olacak olan Sabetay Sevi (1626-76) isimli şahıs, Yahudilerin İzmir koluna mensup bir ailenin çocuğudur. Sevi, son derece hareketli ve enerjik bir kimsedir. Sinagoglarda ders ve nasihatler verir. Zamanla kendisinde bir İlâhî güç vehmetmeye başlar. Hatta, 31 Mayıs 1665'te etrafındakiler onu Mesih, yani kurtarıcı dinî lider olarak ilân eder. O da bunu kabullenir ve son derece marjinal bir yola girer. Şöhreti çok geniş bir coğrafyaya yayılır. Derken, etrafında ona inanan kalabalık bir toplulukla birlikte günün birinde Osmanlı'nın başkenti İstanbul'a doğru yürüyüşe geçer.

Bu durumda, devlet haliyle tedbir alır ve Sevi'yi tutuklatır. Suçu ağırdır ve idam edilmesi kaçınılmazdır.

Sultan IV. Mehmet, mahkeme safahatını perde gerisinden takip eder. Sonunda Sevi'nin önüne iki tercih konulur: Ya idam edileceksin, ya da Müslümanlığı kabul ile kurtulabileceksin.

Sabetay Sevi de: "Bu can bu bedende olduğu müddetçe ben Müslümanım" der ve Aziz Mehmet Efendi ismini alır.

İşte, devletin bütün kademelerine sızarak 1900’lı yılların başında Osmanlı’yı yıkma planlarını yapan, Müslümanlık kisvesi altında gizli faaliyet yürüten ve neticede başarıya da ulaşan, özellikle bu kesime mensup olan Yahudilerdir.

Tarih, böylelikle “Aşırı merhamet, maraz getirir” hakikatine bir kez daha şahitlik etmiş oldu.


.

HAYIRcılar ‘terör yandaşı’ mı?

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

14 Mart 2017, Salı

Seçimler, referandumlar, demokrasinin bir lâzımıdır, gereğidir, vazgeçilmez şartıdır.

Seçim veya referandumun yapılma şekli ise, ilgili ülkenin hukuk, adâlet, hürriyet ve demokratlık seviyesini yansıtır; yani, bir nevi gösterge mahiyeti taşır.

Aynı ölçü, şüphesiz Türkiye için de geçerli. O halde, bakalım Türkiye’mizde durum nedir, ne değildir.

* * *

Can alıcı soru şudur: HAYIRcılar “terör yandaşı” mıdır?

Başlıkta da yer alan bu soru, gayet net ve açık olduğu âşikar.

Buna göre, verilecek cevabın da aynı netlikte ve aynı açıklıkta olması icap eder. Öyle değil mi?

* * *

Bilindiği gibi, Türkiye 16 Nisan’da referanduma gidiyor. Doğrudan veya dolaylı şekilde, ama tamamı “tek adam”a ve ona tanınan ilâve yetkilere endeksli olarak hazırlanan “18 maddelik Anayasa değişiklik paketi” halkoyuna sunulacak.

Seçmen vatandaş, bu değişiklik paketine EVET yahut HAYIR diyecek... Sözde veya kâğıt üstünde, gayet medenice, gayet demokratça bir durum, değil mi?

Esasen, medenî ülkelerdeki benzer durumlara bakıldığında, imrenmemek, gıpta etmemek elde değil... Ama, gelin görün, bizdeki durum bambaşka bir tabloyu yansıtıyor. Ve, bu tabloya baktıkça, insan utanıyor; utancından yüzü kızarıyor. Tabiî, yüzü hiç kızarmayan kösele suratlılar da yok değil.

* * *

İşte bakın. Gündemden tavsamış olan bir meseleyi, MHP lideri Devlet Bahçeli, durduk yerde çıkıp tekrar gündeme taşıdı.

Konu, Meclis’teki Komisyonlarda ve Genel Kurul’da görüşüldü, konuşuldu. Kavgalı gürültüler neticesinde, 18 maddelik değişiklik teklifinin tamamı kabul edildi. Kànunî sürenin son gününe kadar bekletilip Saray’a gönderildi. Saray da, yine aynı şekilde son güne kadar bekleterek onayladı. 

Yüksek Seçim Kurulu da, buna istinaden, nihayet referandum takvimini belirledi: 16 Nisan 2017.

Bu safhaya kadar yaşanan gelişmelerin hemen her adımında, siyasî iktidar, en yüksek perdeden hep şunu haykırdı, durdu: “Gelin millete gidelim! Niye kaçıyorsunuz? Kimden korkuyorsunuz? Milleten korkulur mu? Millî iradeden kaçılır mı? Bizim için millet ne derse, o. Siz de buna razı iseniz, mesele yok. Haydi, gelin millete gidelim, sandığa gidelim.” Vesaire...

Ne hoş, ne güzel değil mi? Ama, ne yazık, hatta yazıklar olsun ki, kazın ayağı hiç de öyle anlatıldığı değil.

* * *

Hadisenin tâ başından beri “Hodri meydan! Gelin, millete gidelim” diye böbürlenerek efeleyenler, 16 Nisan takvimi belli olduğu andan itibaren değişmeye, başkalaşmaya, hatta kendi sözleriyle ters düşmeye başladılar.

En tepedeki zevâttan tutun da, en aşağı mertebedeki tarafgir siyasetçiye kadar, adeta koro halinde şu nakaratı okumaya başladılar:

“HAYIR demek hainliktir.”

“HAYIRcılar terör yandaşıdır.”

Aynı nakaratı seslendirmeye, ne yazık ki el’ân devam ediyorlar.

Peki, aklen ve vicdânen, böyle bir ithamı kabul etmek mümkün mü? Böylesine sakim, itici ve çarpık bir zihniyeti tasvip etmenin imkânı var mı?

İlk başlarda, şöyle “dostça” bazı ikazlar yapıldı: Yapmayın, etmeyin; farklı tercihlere saygılı davranın. Meseleyi öyle iman-küfür ayrımı gibi göstermeyin. Toplumu germeyin, kutuplaştırıcı olmayın. Ayrıştırıcı, ötekileştirici dil kullanmayın. Vesaire...

Ne var ki, bu tür ikazların fazla bir tesiri olmadı. Bir ara duraklar gibi oldular; ardından, çok daha sert ve agresif bir üslûp ile ajite edici propaganda dilini kullanmaya devam ettiler.

* * *

Şimdi, bu şirretliğe ve bu ajitasyona karşı ne demek ve ne yapmak lâzım? Kestirmek zor ama...

Öncelikle, yapılan itham ve isnadı reddetmeli. Hatta, “Kem söz, sahibine aittir” diye iade etmeli.

Sâniyen, seçmen bazında, her iki tercihe de mutlaka ve mutlaka saygı duymalı; lâkin, “HAYIRcılar terör yandaşıdır” diyenlere hiçbir zaman saygı duymamalı. Asla. Hatta, kazansalar da... Zira, saygıyı hak etmiyolar.

* * *

Doğrusunu söylemek gerekirse, bu agresif, dışlayıcı, ötekileştirici dili kullananların fikren zayıf, muhakemeten cılız olduklarını biliyordum; ama, siyaseten yükselmek için, fikren bu derece alçalacaklarını, seviyeyi bu kadar düşüreceklerini tahmin etmiyordum.

Ne var ki, şu dehşetli zamanda, güya dindar geçinen kimselerin, bir siyasî ikbâl uğruna, böyle milyonlarca insanın günahına gözü kapalı şekilde sürüklendiklerini ve asla telâfi edilmez derece kul hakkına girdiklerini görme tâlihsizliğini de yaşamış olduk ki, vâ esefâ...

@salihoglulatif:


.

“İstanbul’u işgal” kararı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

15 Mart 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 15 Mart 1920

Savaşarak Çanakkale’yi geçemeyen düşman ittifakı, sonunda “bukalemunlaşarak” geçmeyi başardı.

Çanakkale Boğazı’ndan geçerek doğrudan İstanbul’a gelip yerleşen bu sinsî ittifak, adım adım işgalin zeminini hazırlamaya başladı ve nihayet 16 Mart 1920’de fiilî işgali gerçekleştirmiş oldu.

Gelişmelerin seyri kısaca şöyle oldu: Birinci Dünya Savaşı sonrasında İstanbul'a gelen ve “Nihaî barışa kadar güvenliği sağlamak” maksadıyla görev yapan üçlü ittifakın “Müttefik Yüksek Komiserliği” (İngiltere, Fransa, İtalya), İstanbul'u fiilen işgal etmek için 15 Mart 1920’de gizlice toplandı.

Başkanlığını İngiliz Komiserin yaptığı toplantıda şu kararlar alındı:

1- İstanbul, yarın yani 16 Mart 1920 günü sabahın erken saatlerinden itibaren fiilen işgal edilecek.

2- Müttefik askerî makamları tarafından, işgalin gerektirdiği bütün tedbirler alınacak.

3- Harbiye ve Bahriye Nezaretlerinin işgali ile her türlü haberleşmeleri kontrol altına alınacak.

4- Posta, telgraf ve telefon hizmetleri kontrol altına alınacak.

5- Hükümet ve Meclis’in bütün faaliyeti kontrolümüz altında tutulacak.

6- Osmanlı polisi de sıkı kontrol altında tutulacak ve kamu düzeninin gerektirdiği bütün emir ve talimat, sadece komiserliğimize bağlı askerî makamlar tarafından verilebilecek.

Teşebbüse geçiliyor

Yukarıdaki kararlar, tam bir gizlilik içinde alındı. Hemen ertesi sabah da, fiilî tatbikata başlandı.

İlk iş olarak Şehzadebaşı karakolu basılarak kan döküldü. Arkasından diğer maddelerin uygulanmasına geçildi.

Bu arada, yine 15 Mart günü işgalciler tarafından alınan bir kararla, 150 kadar asker-sivil Osmanlı aydını hakkında tevkif kararı çıkartıldı.

Dört gün müddetle aranıp tutuklanan ve bilâhare Malta Adası’na sevk edilen bu aydın grubundan bir kısmının isimleri şöyle: Çanakkale kahramanı Cevat (Çobanlı) Paşa, Mersinli Cemal Paşa, Çanakkale kahramanı Albay Şevket Bey, Çürüksulu Mahmut Paşa.

* * *

18 Mart günü son toplantısını yapan son Osmanlı Meclis-i Mebusanı, işgal müddetince çalışmasına ara verme kararı aldı. Aynı anda harekete geçen işgal güçleri bazı mebusları da tevkif ederek sürgün edilecekler listesine dahil etti. Bunların arasında Rauf Orbay, Kara Vasıf, Esat Işık Paşa gibi isimler de yer alıyordu.

Sürgün kararı çıkartılanlar, gemiyle 21 Mart 1920 günü Malta Adası’na götürüldüler.

Uydurma işgal gerekçesi

Osmanlı askerini silâhlardan arındırarak hükümet merkezi olan İstanbul'u işgale niyetlenen ecnebi komiserliği, maksadına kavuşmak için bahaneler arıyordu.

Nihayet, aradıkları bir bahane ortaya çıktı. Kilikya (Çukurova: Adana-Tarsus) bölgesinden İstanbul'a ulaştırılan bir uydurma habere göre, Müslümanlar oradaki Ermenileri öldürüyor, katlediyorlarmış.

Yüksek Komiserlik, hadiseyi tahkik etme lüzûmunu dahi görmeden, gelen uydurma habere itibar etti ve İstanbul'un fiilî işgaline karar verdi.

Oysa, gerçek durum bunun tam tersine idi. Kilikya bölgesindeki Fransız askerlerinden kuvvet ve cesaret alan Ermeni çetecileri pür silâh harekete geçmiş, silâhsız Müslüman ahaliyi kırıp öldürmeye koyulmuştu.

Nitekim, aynı gün, yani işgal planının yapıldığı 15 Mart 1920 günü, Osmanlı Dışişleri Bakanlığı tarafından Fransa Yüksek Komiserliğine yazılan yazıda, Kilikya Bölgesi’nde caniyane faaliyet gösteren Ermeni militanlarına karşı tedbir alınması isteniyordu.

O günkü zayıf Osmanlı hükümeti ise, adeta acizliğini ilân edercesine, İşgal Komiserliğine hitaben öylesine zilletli bir cevap yazdı ki, okuyunca kahırlanmamak elde değil. (Bkz: BOA. HR. SYS. 2556-2/53)

Fiilî işgalin ardından, Anadolu’ya geçen son Osmanlı Meclisinin mebusları, 23 Nisan 1920 günü An

.

Hem sefil, hem kaypakça bir mizan

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

17 Mart 2017, Cuma

Başlıkta zikrettiğimiz “sefil” ve “mîzân” tâbirleri, bu yazının asıl konusu da olan Üstad Bediüzzaman’ın şu çarpıcı beyanında geçiyor: “Bence yol ikidir; mizânın (terazinin) iki kefesi gibi. Birinin hiffeti (hafiflemesi), ötekinin sıkletine (ağırlığı hesabına) geçer. Ben tokadımı Antranik ile beraber Enver’e, Venizelos ile beraber Said Halim’e vurmam. Nazarımda vuran da sefildir.” (Sünûhat, s. 67)

İşte, Hazret-i Üstad’ın Mütareke döneminde (1918-22) sarf etmiş olduğu bu harikulâde muvâzeneli sözünü, bazı muvazenesizler tutup günümüzün “yalana dolanmış” politik virajlarına taşıyarak, onların adeta çöplüğe dönmüş muzahrefâtlı siyasetine âlet etmeye çalışıyor.

İşte bir misâl: Tıpkı 12 Eylül Darbesi döneminde olduğu gibi, bugün yine “meşveretin ruhu”ndan uzak ve fakat “itibarlı şahıs odaklı” hareket eden aynı kulvardaki adamlar tarafından dolaşıma sokulan “güncel yorum”lardan biri aynen aşağıdaki gibidir: “Evet, mizan bellidir. Terazinin iki gözü vardır, bir üçüncüsü yoktur. Evet, bizler bu işin ciddiyetini müdrikiz. Bu görev ve sorumluluğun şuuru içindeyiz. Bu mananın tahakkuku için fert fert elimizden gelen bütün gayreti sergileyecek, 16 Nisan’daki referandumda EVET diyecek, devletin yanında olacak, millî ve manevî seferberliğimizi efkâr-ı ammeye göstereceğiz.”

İşte, kendince almış oldukları bu kararı, ne yazık ki, yukarıda iktibas ettiğimiz Hz. Bediüzzaman’ın güya o meşhûr sözüne dayandırıyorlar.

Hakikaten ölçüsüz, mîzânsız, muvanezesiz, hatta sersefil bir fikir, bir yorum... Ama, şuna da emin olun ki, aynı tip kimseler, aynı tarzdaki “tekellüflü teviller”e dayalı gerekçelerle, 1982 Referandumunda da EVET kararı verdiler. Yani, şu mendebur “Darbe Anayasası”nı duâlarla, alkışlarla, takdirlerle desteklediler.

Ve, yüzde yüz kat’iyetinden yanıldılar, aldandılar, aldattılar... Buna itirazı olan varsa, lütfen çıksın göstersin kendini. 12 Eylül Darbesi sonrasındaki ayyuka çıkan o “darbe meddahlığı” doğruydu diyen..., “İyi ki o zaman EVET denilmiş” diyen varsa, lütfen şöyle bir işaret buyursun da görelim.

Yok.. O gün yapılanları savunacak, o günlerde söylenenleri bugün çıkıp söyleyecek yüreğe, cesarete sahip birini bulmak, elbette ki kolay değil.

* * *

Ne yazık ki, “Hafıza-i beşer nisyan ile mâlul”dür. 1980’lerde din adına, dindarlık adına, dahası “Nurculuk adına” yapılanlar ve söylenenlerin çoğu unutuldu, gitti...

Ama, o günlerde sergilenen söz ve davranışları adeta “Unutalım gitsin” diyerek, bugün için o mâzi dosyasını masaya yatırmaya yüreği yetmeyenler, şimdi yine benzer bir batağın içine saplandılar ve düşe kalka gidiyorlar. Bakalım, nereye varacaklar...

* * *

Şimdi, önce Hz. Üstad’ın o ifadelerinde zikredilen ve I. Dünya Savaşı yıllarına (1914-18) damgasını vuran isimleri sırasıyla tanıyalım.

ANTRANİK: 1865 Şebinkarahisar doğumlu olan Antranik (Ozanyan) Paşa, Ermeniler tarafından millî kahraman olarak kabul edilen “Ermeni çete reisi”dir. Avrupa’da militanlık eğitimi aldıktan sonra, Anadolu’ya döndü. Tam bir ihanetin içine girdi. Osmanlı ülkesindeki Ermeni isyanlarının ve yapılan katliâmların çoğunda lider ve organizatör rolünü oynadı. 1927’de Amerika’da öldü. Mezarı 1991’de Erivan’a taşındı.

ENVER: 1881 doğumlu Enver Bey (Paşa), bir Osmanlı subayıdır. Genç yaşlarında hızla terfi ederek Osmanlı Devleti’nin Başkumandanlığı’na kadar yükseldi. Naciye Sultan’la evlenerek Saray’a damat oldu. İtalyan, Balkan ve I. Dünya Harbi’nde bilfiil bulundu. Mağlûbiyetin kesinleşmesi üzerine, yurdu terk etti. Buhara taraflarında Ruslarla çarpışırken, 4 Ağustos 1922’de şehit düştü. Naaşı, 1996’da İstanbul’a nakledildi.

VENİZELOS: 1864 Girit doğumlu olan Venizelos, Birinci Dünya ve İstiklâl Harbi yıllarının en etkili Yunan Başbakanı’dır. Aynı zamanda “Megalo İdea” denilen “Büyük Yunanistan” idealinin en ateşli savunucusudur. Bütün Anadolu topraklarını da içine alan bu büyük ideali gerçekleştirmek için, bir ömür harcadı. 1935’te Yunanistan’dan ayrılarak Paris’e gitti. Bir yıl sonra orada öldü.

SAİD HALİM: 1863’te Kahire’de doğdu. Osmanlı Devleti’nin çeşitli kademelerinde görev yaptı. 1912’de İttihat-Terakki Cemiyeti’nin Genel Sekreteri oldu. Bir yıl sonra M. Şevket Paşa’nın öldürülmesi üzerine, Sadrâzamlık makamına getirildi. Dört yıl müddetle bu makamda kaldı. 1917 Şubat’ında istifa etti. İstanbul’un işgalinden sonra, diğer bazı İttihatçılarla birlikte Malta Adası’na sürgün edildi. Sürgün sonrasında İtalya’ya gitti. 6 Aralık 1921’de Roma’da bir Ermeni terörist tarafından vurularak şehit edildi. Naaşı, İstanbul’a taşındı.

* * *

Şimdilik, kısacık bir yorum.

Hz. Üstad’ın “savaş şartlarında” ve “haricî mütecaviz düşman”a karşı sarf ettiği o sözünü bugünkü iç siyasete tatbik eden mezkûr kimseler, Enver-Said Halim kefesine R. T. Erdoğan’ı koyarlar. Bu, sefilce bir yorum.

Kaypaklık ise, Antranik-Venizelos kefesine kimi koyduklarını söylememeleri veya bunu aynı yüreklilikle izhar etmemeleri... Yürekleri varsa, çıkıp izhar etsinler. Biz de ona göre konuşalım.

Allah aşkına, biz millet olarak 16 Nisan’daki referandumda Enver ile Antranik’ten birini mi tercih ediyoruz? Said Halim ile Venizelos’tan birine mi oy veriyoruz? Söz konusu mukayese, öyle tek taraflı olmaz, olamaz.

Özetle: Risâle-i Nur'daki mizânlar, hem dinî ölçülere, hem de aklî muhakemeye tam mânâsıyla mutabıktır. Nur Talebesi de, tahkik ehlidir. Her söyleneni hemen kabul etmez. Söylenen sözleri mihenge vurmadan almaz; silik ve çürük olanları reddeder.

Son bir not: Üstad Bediüzzaman, iç siyasette Enver'in de, Said Halim'in de içinde dahil oldukları İttihatçılara değil, tam aksine onların muhalifi olan Prens Sabahaddin ve Mizancı Murad gibi Ahrarlara taraf olmuştur. Onların siyasetini daha doğru buluyor, İttihadçıların politikasını ise reddediyor.

.

Kısaca, açıkça, mertçe...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

22 Mart 2017, Çarşamba

Konumuz, bir önceki yazı konusunun devamı.

Yani, Üstad Bediüzzaman’ın bir asır evvel doğrudan doğruya “haricî mütecâviz düşmanlar” hakkında ifade etmiş olduğu bir kıyaslamanın, bazı kimseler tarafından günümüz iç siyasetine veya siyasilerine tatbik edilmeye çalışılması meselesi...

Bu konuda söylenecek çok şey var. Ancak, meselenin herkes tarafından anlaşılacağı netlikte ve açıklıkta, mümkün olduğunca da kısa maddeler halinde bir kez daha dikkat nazarlarına takdim ediyoruz.

İşte, Sünûhât’ta zikredilen o mânidar ifadeler:  “Bence yol ikidir; mizânın (terazinin) iki kefesi gibi. Birinin hiffeti (hafiflemesi), ötekinin sıkletine (ağırlığı hesabına) geçer. Ben tokadımı Antranik ile beraber Enver’e, Venizelos ile beraber Said Halim’e vurmam. Nazarımda vuran da sefildir.” (Age, s. 67)

Şimdi, kısa bölümler halinde meselenin tahliline geçiyoruz.

* * *

Buradakî cevabî sözler, Birinci Dünya Savaşı’ndaki şartlar ve dengeler nazar-ı itibara alınarak sarf edilmiştir. Normal sulh şartlarına göre sarf edilmediği gibi, doğrudan dahilî siyasetle de ilgili değildir.

* * *

Bediüzzaman, burada haricî saldırgan düşmanların reisleri ile Osmanlı devlet ricâlinin isimlerini açıkça ve mertçe zikrediyor.

Onun bu yöndeki sözlerini kim, nereye tatbik etmeye çalışıyorsa, onun da aynı netlikte ve aynı mertlikte yine isim zikretmesi icap ediyor. Aksi halde, kaçak, kaypak ve nâmertçe bir tutum söz konusu olur ki, bunu kabul etmek mümkün değil.

Evet, kim ki bazı siyasîleri “Enver, Said Halim” yerine koyup da, “Antranik ile Venizelos”un yerine kimi koyduğunu mertçe söylemiyorsa, o kimse ya cahil, ya saptırmacı, ya istismarcı, ya da iflâh olmaz bir tarafgirdir.

Tıpkı, 1982 ve 2010 referandumlarında aynı şeyleri yaptıkları gibi...

* * *

Bediüzzaman, haricî düşmanın saldırısı karşısında “mizânın iki kefesi” gibi “yol ikidir” diyerek, böylesi durumlarda herkesin bu iki şıktan birini tercih etmesi gerektiğini vurguluyor.

Peki, aynı Üstad “dahilî siyaset” için de aynı ölçüyü mü veriyor? Lâhikalarda iki partiden, iki şıktan mı bahsediyor? Yani, hemen herkesin bildiği “Bu vatanda dört parti var” demiyor mu?

Kezâ, çok çarpıcı şekilde “Haydar Ağa, Haydo ve Haydar” şıklarını tek tek zikretmiyor mu?

Bu tasniflerine kimsenin bir itirazı olabilir mi? O halde, kim ne hakla Üstad Bediüzzaman’a âdeta “Bu vatanda iki parti var” veya sadece “Haydo ile Haydar Ağa var”  dedirtmeye çalışıyor?

* * *

Üstad Bediüzzaman’ın, o mukayeseli sözlerinin, dahilî siyasetle bir alâkasının bulunmadığına bir delil de şudur: Aynı bahiste geçen bir önceki suâlde “Neden geldin geleli siyasete karışmıyorsun?” deniliyor. Kısa cevabı da şudur: “Eûzübillahi mine'ş-şeytani ve's-siyaseti.” 

Bu da gösteriyor ki, mezkûr bahiste, dahilî siyaset söz konusu bile değil ve olamaz.

* * *

Antranik ile Venizelos, bizim can, mal, mülk, din, vatan, millet düşmanımızdır.  Görüldükleri yerde öldürülmeleri câizdir.

Peki, onlar için söylenen o hükmî ifadeleri, tutup Türkiye’deki politikacılara uygulatmak mümkün mü?

Meselâ, EVET-HAYIR cephesinde, kimin, yani hangi siyasinin öldürülmesi caizdir?

Dahası, Nur Risâlelerine istinaden, kim çıkıp “Ben falanı-filânı öldürmeye hazırım” diyebilir?

* * *

Enver ile Said Halim, baş düşmanları olan Venizelos ile Antranik'e karşı en ağır silâhları kullanıyor. Taraflar, karşılıklı olarak da birbirlerini imhaya çalışıyor. Benzer bir davranışın hazır liderlere veya siyasî partilere karşı tatbik edilmesi mümkün mü?

* * *

Üstad Bediüzzaman'ın vermiş olduğu söz konusu misâl, "Harice karşı kuvvet kullanılabilir" düstûruyla izah edilebilir. Ama, o düstûr "Dahildeki müsbet hareket" düstûruyla hiçbir şekilde örtüşmez. Asla ve kat’a. Zira, haricî cihad başka, dahildeki cihad başkadır.

* * *

Bediüzzaman, haricî düşmanın hücûm ve taarruzu karşısında, İttihatçılarla yaşadığı dahilî (siyasî) ihtilâfı terk ederek, talebeleriyle birlikte cepheye koşmuş ve Kafkas Cephesi’nde yaralanıp tâ esir edilinceye kadar da vargücüyle mücadele etmiştir. 

Bundan da asla pişman olmamıştır. Onun bu halini yadırgayanlara ise, işte söz konusu o susturucu cevabı vermiştir: “Nazarımda, vuran da sefildir.”

Allah, bizi böylesi sefilliklere düşmekten de, Bediüzzaman'ın sözlerini çarpıtma veya tersine çevirme sefilliğine düşmekten de muhafaza eylesin.

@salihoglulatif: Soru: Erdoğan'ın hiç mi bir siyasî başarısı yok?

Cevap: Elbette var: 40 yıllık Demokrat Nurcuları "gömleksiz" Millî Görüş çizgisine çekme başarısı.

***

Bazı sosyal gruplar "Referandumda SERBEST" kararı almış.

Bu halde bile, seçmenin önünde 2 değil, 4 tercih şıkkı var demektir: EVET, HAYIR, İPTAL, PROTESTO

Ama, bu tercihlerden hiç biri, seçmen vatandaşı Venizelos, ya da Antranik durumuna düşürmüyor.


.

Terör Lobisi ile II. Avrupa kime çalışıyor?

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

23 Mart 2017, Perşembe

Teröristler veya terör örgütleri vahşidir, zalimdir, gaddardır, haindir, nâmerttir, ahlâksızdır...

Buna, akıl-vicdan sahibi hiç kimsenin bir itirazı olamaz.

Bununla beraber, terör lobisinin aptal, manyak, geri zekâlı olduğunu da hiç kimse iddia edemez.

Yani, bu örgüt ve lobilerin de kendine göre bir kurmay aklı, bir şeytânî zekâsı vardır.

Stratejilerini buna göre belirler, faaliyetlerini buna göre yürütürler.

Esasen, böyle hareket ettikleri içindir ki, bu mel’un terör örgütleri, yıllarca koca devletlere, milletlere kafa tutup başlarını ağrıtabiliyor. Ocakları söndürebiliyor. Sayısız canları yakıp oluk oluk kan akıtabiliyor. Astronomik rakamlarda zarar-ziyan verebiliyor. Vesâire...

* * *

Öte yandan Vahşi Batı, özellikle II. Avrupa da zalimdir, gaddardır, sömürgecidir, ahlâksızdır, çiftestandartlıdır, menfaatperesttir, vesâire... Artık, ne derseniz deyin.

Ama, tıpkı terör lobileri gibi, onların da aptal ve geri zekâlı olduğu söylenemez. Söylense, abes kaçar. Buna akıl-mantık sahiplerini inandırmak mümkün değil.

Yani, onların da kendilerine göre bir şeytânî zekâsı ve bir stratejik aklı vardır. Vardır ki, asırlardır dünyaya hükmedebiliyorlar.

Batı dünyası, şayet hakikaten aptal ve geri zekâlı olsaydı, sanayi devrimini yapamaz, rönesansı gerçekleştiremez, yüksek teknolojiye imza atamazdı. Vesaire...

* * *

İşte, yukarıda özet bir halde mahiyetlerini tarif etmeye çalıştığımız vahşi terör lobileri ile bozuk ve gaddar ruhlu II. Avrupa’nın şom ağızlı sözcüleri, tutup bizim 16 Nisan’daki “Demokratik Referandum”umuz hakkında habire ileri-geri konuşup duruyorlar.

Zahirde açık açık, hatta bağıra çağıra HAYIR diyorlar. Bunu, ayrıca her tarafa ilân ediyorlar; dolayısıyla, yurt içi ve yurt dışındaki bütün seçmenlere duyurmuş oluyorlar.

Peki, seçmen kitlesi bundan nasıl etkileniyor? Hiç şüphesiz olumsuz şekilde, yani aksi yönde etkileniyorlar. Yani, terör örgütleri ile Avrupa’nın bozuk kesimi, HAYIR diye bağırdıkça, EVET diyecek olanların hem gücünü, hem de sayısını arttırmış oluyorlar. Üstelik, bu “aksülamel” gelişmenin gayet iyi farkındalar.

Yani, bilerek ve kasten yapıyorlar bu işi: Şüphesiz, stratejik menfaatleri gereği, böyle davranıyorlar.

Çünkü, başta da ifade etiğimiz gibi, zalim oldukları halde, aptal değiller. Yaptıklarının, ne tür reaksiyonlar doğuracağını, sonuç itibariyle oyların ne yönde etkileneceğini gayet iyi biliyorlar.

Bilmemeleri mümkün değil.

Bilmemelerini farz etmek, onların zekâsını hafife almak demektir.

Bu ise, kendi kendimizi kandırmak anlamına gelir.

* * *

Referandum kampanyasını gerilim ve kutuplaştırmaya dayalı olarak yürütmek de, şüphesiz ki kendine has bir stratejidir. Üstelik, bu strateji, şimdiye kadar hep “kârlı sonuç” doğurmuştur.

Yakın geçmişteki seçim ve referandum dönemlerini, burada tek tek sayıp sıralamaya gerek yok.

Hemen herkes, kendine göre yapacağı küçük bir araştırma neticesinde, istediği kadar bol miktarda bilgiye, veriye ulaşabilir.

Özeti şudur: Saltanatı ele geçirenler, seçimlerin, referandumların hemen tamamında, hep karşıtlık üzerinde, yani reaksiyoner bir kampanya yürüttüler. Kendi marifetlerini anlatmaktan çok, her defasında ya bir mağduriyete oynadılar, ya da ayrı bir düşmanı nazara vermeyi tercih ettiler. Seçmene mânevî baskı yaparak “Ya benden, ya da bu hainlerden yanasın” demeye getirdiler... Bundan kârlı sonuç aldıkları içindir ki, aynı alışkanlığı devam ettiriyorlar.

* * *

İşte, şimdiki referandum kampanyasında, içerden yeteri kadar, ya da milleti reaksiyona sevk edecek kadar düşman bulamayınca, haricî bir cephe buldular. Mal bulmuş Mağribî gibi de üzerine atladılar.

Ama, şunu asla unutmamak gerekir ki, o hariçteki düşmanlarımızın da kendilerine göre bir aklı ve zekâsı vardır. Türkiye’nin diktatörlüğe doğru sürüklenmesi, onların da kârına ve çıkarınadır. Bu sebeple, HAYIR diyerek, dolaylı şekilde EVET’e çalışmış oluyorlar.

Şundan eminiz ki, onlar da, bu yaptıklarının, dolaylı olarak Türk seçmen kitlesi üzerinde şiddetli bir tepki uyandırdığının, bir alerji meydana getirdiğinin ve bir “aksülâmel” hâsıl ettiğinin pekâlâ farkındalar.

Son bir nokta: Kendi kendimizi ve birbirimizi hiç kandırmaya gerek yok: Dünyada hiçbir ülke, haricî düşmanları veya terör örgütlerinin hatırı için referandum yapmaz.


.

Seyyidlik perdelendi; Mehdi, zaten perdeli - 1

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

24 Mart 2017, Cuma

Vefatının yıldönümü münasebetiyle, Türkiye’nin ve dünyanın hemen her yerinde takdirle yâdedilen Bediüzzaman Hazretleri’ni biz de hürmetle ve rahmetle yâdediyoruz.

Başka kimseler arasında olduğu kadar, Nur Risâlelerini okuyanlar arasında da en konuşulan, yer yer tartışma sebebi olan meselelerden biri de, hiç şüphesiz “Bediüzzaman Said Nursî’nin Seyyidliği ve Mehdiliği” hususudur.

Seyyidlik, zamanımızda büyük ölçüde perdelendi. Osmanlı’nın son dönemlerine kadar Nakibüleşrâf tarafından kayıtları titizlikle tutulan ve takip edilen Seyyidler, bilâhare takip edilemez ve kayıt altına alınamaz bir vaziyete girdi.

Öyle ki, günümüz itibariyle adeta “Levh-i Mahfuz” açılsa, kimin nereden geldiği, kimin hangi nesebe ait olduğu ancak vüzuha kavuşur.

Seyyidlik bu derece perdelenmiş iken, Mehdilik meselesi ise, öncelikle 24. Söz’ün 3. Dal’ında gayet net bir şekilde izah ve ifade edildiği gibi, zaten perdelidir ve öyle olması iktiza eder: Bilhassa, bir dâr-ı tecrübe olan şu dünyada cârî olan “sırr-ı teklif ve imtihan”ın zayi olmaması bakımından...

Bu durumda, yapılacak her türlü çalışma, ortaya konacak her türlü fikir ve yorum, o “sırr-ı teklif ve imtihan” çerçevesinde tutulması icap eder. Nitekim, bizim burada sıralayacağımız deliller, ifadeler ve izahlar da aynı çerçevenin sınırları dahilinde addedilmesi gerekir.

İşte, bu hassasiyet ve nezâket sebebiyle, fazla bir yoruma gitmeden, aktaracaklarımız, yine Üstad Bediüzzaman’ın ifadelerine ve Risâle-i Nur eksenli bilgilere istinaden yazılan veya şahitler tarafından nakledilen hatıralardan ibaret bir nevi “derleme” mahiyetinde olacak.

Bir başka nokta: Bahsini ettiğimiz Seyyidlik ve Mehdilik, münakaşa sûretinde veya “alâmelei’n-nâs” bir tazda anlatılacak bir mesele değildir.

Umuma açık platformlarda bu meseleyi tartışmanın faydası değil, zararı var. Meselâ: Ehl-i din ve diyaneti itiraza, ehl-i dünya ve siyaseti ise taarruza sevk etmesi gibi...

Bu hatırlatmaladan sonra, şimdi asıl sadede dönüyoruz. (NOT: Sayfa numarası verilen Risâleler, arkası lûgatçeli eski tanzim nüshalardır.)

Mehdi, Âl-i Beyt'ten olacak

Âl-i Beyt'e muhabbetin, Risâle-i Nur’da ve Nur Talebelerinin mesleğinde bir esas olduğunu ifade eden Bediüzzaman Said Nursî, eserlerinde bu vazgeçilmez esasın, ayrıca kudsî bazı gerekçelerini zikreder. (Emirdağ Lâhikası, s. 177)

Keza, 4. Lem'a’da (s. 27) nakledilen bir hadis-i şerif meâline göre, Hz. Peygamber (asm) buyurmuş ki: "Size iki şey bırakıyorum; onlara temessük etseniz (bağlansanız), necat bulursunuz: Biri Kitabullah, biri Âl-i Beytim." (Müsned, 3:14)

Risâle-i Nur’da "Âli Beyt muhabbeti"ne dair zikredilen kudsî dayanaklardan bir diğeri şu âyet-i kerîmedir (meâlen): "Vazifem karşılığında sizden bir ücret istemiyorum; sizden istediğim, ancak akrabaya sevgi ve Ehl-i Beytime muhabbettir." (Şûrâ Sûresi: 23.)

Evet, muhtelif eserlerinde Âl-i Beyt'e muhabbetin mesleğinin esaslarından biri olduğunu beyan eden ve bu kudsî hakikati talebelerine de ders veren Üstad Bediüzzaman'ın, bizim kanaatimize göre kendisi de hem mânen, hem neseben Âl-i Beyt-i Nebevîdendir. Yani, "evlâd-ı Resûl"dendir. Üstelik, hem Seyyid, hem de Şeriftir.

Bununla beraber, herkesin, hatta Risâleleri okuyanların tamamının da aynı fikir ve kanaatte olmasını beklemiyoruz. Fikir ehli, bu konuda hürdür ve herkes kendi derecesine göre bir imtihana tâbidir.

Bu hususun daha geniş izahını daha sonraya bırakarak, öncelikle Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmın Âl-i Beyt'e, yani kendi neslinden olanlara neden “muhabbet ve meveddet” gösterilmesi tavsiyesinde bulunduğunun hikmetini anlamaya çalışalım.

Nurânî, mübarek şecere

Yine Risâle-i Nur'daki ilgili bahisleri mütalâa ederek anlıyoruz ki, Resûl-i Ekrem (asm) istikbâli keşfeden nazarıyla bakmış ve görmüş ki, onun Âl-i Beyti, İslâm âlemi içinde mübarek bir nuranî ağaç hükmüne geçecek.

Ayrıca görmüş ki, bütün asırlarda bütün ümmete kemâlât dersi verecek, insanlığa rehberlik edecek ve mürşidlik vazifesini görecek olan nuranî zatlar da, mutlak ekseriyetle Âl-i Beytten çıkacak. İşte, Zeynelabidin, Câfer-i Sâdık, Gavs-ı Geylânî, Seyyid Ahmed-i Bedevî, Seyyid Ebu’l-Hasen-i Şâzelî, Seyyid İdris, Seyyid Yahyâ... gibi zâtların tamamı bu mübarek nesildendir.

Elbette ki, böyle nuranî bir nesle hürmet ve muhabbet etmek esastır, lâzım ve elzemdir.

Hz. Peygamberin (asm) Al-i Beytine muhabbet gösterilmesini istemesindeki asıl muradı ise, hiç şüphesiz onun "Sünnet-i Seniyyesi"dir.

.

Seyyidlik perdelendi; Mehdi, zaten perdeli - 2

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

25 Mart 2017, Cumartesi

Mevzuya dair bir iktibasla devam edelim: “Bu dünya tecrübe ve imtihan meydanıdır. Akla kapı açılır, fakat ihtiyârı elinden alınmaz. Öyle ise, o eşhas-ı âhirzaman, hattâ o müthiş Deccâl dahi, çıktığı zaman çokları, hattâ kendisi de bidâyeten Deccâl olduğunu bilmez. Belki nur-u imânın dikkatiyle, o eşhâs-ı âhirzaman tanınabilir.” (24. Söz, 3. Dal)

İki türlü Âl-i Beyt var

Bu hususta, bize yol gösterecek Bediüzzaman Hazretleri’nin şöyle bir beyanı var: "...Kat'iyen bil ki, Resûl-i Ekrem Aleyhisselâtü Vesselâmın iki Âl'i var. Biri, nesebî Âl'dir; biri de şahs-ı mânevisi ve nuranîsinin Risâlet noktasındaki Âl'i var." (Dokuzuncu Lem'â.)

Buna benzer izahlara, daha başka eserlerde de rastlamak mümkün.

Netice itibariyle şunu söylemek mümkün: Hz. Peygamber'e (asm) neslen ve neseben bağlananlar "birinci Âl"den; O’nun (asm) Sünnet-i Seniyyesine uyanlar ise "ikinci Âl"den sayılırlar.

Bu ikinci kategoriye girenler, ayrıca "mânen seyyid" şeklinde vasıflandırılabilirler.

Üstad Bediüzzaman hem mânen, hem de neslen seyyid ve Âl-i Beyt-i Nebevi'den olduğuna işaret eden delilleri ise, bir değil, birçoktur. Ancak, şu var ki, bu deliller Risâle-i Nur'da—bir hikmete binâen—büyük ölçüde perdelenmiştir.

Bu perdeler kısmen olsun aralanmaya çalışıldığında ise, onun hakikaten hem mânen, hem de neseben Âl-i Beyt'ten olduğuna dair fikir ve kanaatler kuvvet kazanmaktadır.

Seyyidler her yerde

Pek mühim bir hikmete binaen kendi Seyyidliğini gizlemeye, perdelemeye çalışan Bediüzzaman Hazretleri, dünyanın hemen her tarafına yayılmış olan Seyyidleri "nuranî ve mübarek bir nesil" tâbirleriyle târif ediyor.

Bu tarife göre, seyyidler her milletin, her kavmin içinde bulunabilir demektir.

İşte, muhtelif risâlelerde bu hususlarla ilgili Üstad Bediüzzaman'ın bazı ifadeleri:

"Bugün tarih-i âlemde hiçbir nesil, şecere ile ve senetlerle ve anane ile birbirine muttasıl ve en yüksek şeref ve âli hasep ve asil neseple mümtaz hiçbir nesil yoktur ki, Âl-i Beytten gelen seyyidler nesli kadar kuvvetli ve ehemmiyetli bulunsun. ...Böyle bir cemaat-i azîme içindeki mukaddes kuvveti tehyiç edecek ve uyandıracak hâdisât-ı azîme vücuda geliyor." (29. Mektup, Beşinci İşaret.)

"Âl-i Beyt (seyyidler), âlem-i İslâmiyetin bir silsile-i nuraniyesidir." (19. Mektup, 4. Esas.)

"Dünyada mütesanit hiçbir hanedan ve mütevafık hiçbir kabile ve münevver hiçbir cemiyet ve cemaat yoktur ki, Âl-i Beyt'in hanedanına ve kabilesine ve cemiyetine ve cemaatine yetişebilsin." (5. Şuâ, 9. Mesele.)

"Âl-i Beytten gelen seyyidler nesli, şimdi de kemiyeten milyonları geçen bir nesl-i mübarektir." (29. Mektup, 5. İşaret.)

* * *

Yazımızın bir önceki bölümünde de ifade ettiğimiz gibi, esasen Bediüzzaman Said Nursî'nin kendisi de böyle bir "nesl-i mübarek"e mensup olduğu kanaatindeyiz.

Mevzuyla alâkalı olarak, Risâle-i Nur'daki muhtelif parçalar birleştirildiğinde, hakikat-i hâlin bu merkezde olduğunu görmek mümkün.

Evet, zahirî tarih nazarında Kürt unsurundan olan Üstad Bediüzzaman, hakikat nazarında ise hem Seyyid, hem de Şeriftir. Yani, anne tarafından Hasenî, baba tarafından Hüseynîdir.

Çoğu zaman gizlemeye çalıştığı bu mensubiyet yönünü—lüzûmuna binaen—bazı şahıslara söylemek ve onlara meseleyi izah etmekten de imtina etmemiştir.

Meselâ, bu zatlardan ikisi şunlardır: Biri, Emirdağlı Osman Çalışkan, diğeri ise Seyyid Salih Özcan’dır.

Bu iki önemli şahsın, gerek sözlü ve gerekse yazılı hatıralarından açıkça öğrenmekteyiz ki, Üstad Bediüzzaman onlara neseben de hem seyyid, de şerif olduğunu beyan etmiştir. (Bkz: Son Şahitler, ilgili şahıslar bölümü.)

.

Seyyidlik perdelendi; Mehdi, zaten perdeli - 3

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

27 Mart 2017, Pazartesi

R. Nur’da Seyyidlik işaretleri

Üstad Bediüzzaman'ın Âl-i Beyt’ten, yani Seyyid ve Şerif olduğunu sadece hatıralardan değil, Risâle-i Nur'daki muhtelif bahislerden de okuyup öğrenebiliyoruz. Aşağıda, bu bahislerden birkaç misâl verelim.

* * *

Yeni Asya Neşriyat’a ait son baskı Lem'âlar isimli eserin Yirmi İkinci Lem'â’nın sonunda "Büyük Ruhlu Küçük Ali"nin imzasıyla yer alan mektubun hülâsası şöyledir:

"İmam-ı Ali Radiyallahu Anh, ('Eminnî mine'l-fecet/Kurtar, emân ve emniyet ver' ve 'Lâ tehşâ/Çekinme, korkma') gibi kerâmetli kelimeleriyle, bizlerin hapisten, mahkemeden kurtulacağını hârika bir tarzda izhâr ediyor.

"Çünkü, evlâdından olan Gavs-ı Geylânî (ra), kendi omzunda Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmın kademini (ayak izini) gördüğü gibi, evlâdından olan ve her asırda Âl-i Beytten gelen mehdî ve müceddit, verese-i enbiya olan muhakkikleri, fertleri görüp kendi kademini o mübarek gelecek zatlara basmış.

"Hususan, Risâle-i Nur müellifi zamanın Abdülkadir'i Üstadımız Bediüzzaman Said Nursî Hazretleri’ne, sâir evliyaya muhalif olarak müphem değil, sârihan haber vermesi, bizce birinci Âl'den olduğu kat'idir.

"Gerçi, Üstadımız mahkemede ehl-i vukufa karşı ikinci Âl-i Beytten olduğunu onlara ispat etti. Fakat, maksadı tam ihlâsa muvafık olduğu için, kendi şahsını azlediyor; Kur'ân'ın bir elmas kılıcı olan Risâle-i Nur'u gösteriyor."

Kuleönü'lü Küçük Ali, bu mektubunda Üstad Bediüzzaman'ın "birinci Âl'den olduğu kat'idir" demesiyle, onun tıpkı Şâh-ı Geylânî gibi neseben Hz. Ali'ye dayandığı ve "evlâd-ı Resûl" olduğunu tereddütsüz şekilde ifade etmiş oluyor.

* * *

Gerek Nur Âleminin Bir Anahtarı ve gerekse Emirdağ Lâhikası isimli eserlerinde yer alan çok mühim bir mektubunda şu ifadeleri kullanıyor, Üstad Bediüzzaman: "Eski Said’in çocukluk zamanından beri hem kendisi, hem babası fakir oldukları halde, başkalarının zekât, sadaka ve hediyelerini almadığının ve alamadığının hikmeti..." (Emirdağ Lâhikası, s. 313)

Zekât ve sadaka gibi makbul yardımlar, seyyid olan kimselere yapılmaz. Seyyidler de böylesi yardımları almaz ve alamazlar. Ne var ki, Üstad Bediüzzaman'a zekât ve sadaka ile yardımda bulunmak isteyenler, onun Seyyid olduğunu bilmiyorlardı. Kendisi de bu gerçeği çoğu zaman açıklamaz, gizli tutardı.

İşte, bu tür yardımları almayan ve alamayan Üstad Bediüzzaman, bu tavrının, yani "almadığının" hikmetini kısmen izah ediyor; "alamadığının" hikmetini ise, düşüncemize havale ediyor.

* * *

Denizli kahramanı Hasan Feyzi Efendi, Üstad Bediüzzaman'ın zahiren Kürt olmakla beraber, hakikatte seyyid ve şerif olduğuna dair fikir ve itikadını, Lâhika'ya giren bir mektubunda şu sözlerle ifade ediyor:

"Ona (Bediüzzaman'a) 'Kürdî' denilmesi ve kaside-i Hazret-i İmam-ı Ali'de (ra) görülen 'Yâ müdrike' kelimesinin hazf ve kalbiyle (tersinden ve düzünden iki mânâ: Ey Kürt ve ey idrak eden) 'Kürt' imâ ve işaretinin bulunması, gerçekten Kürtlüğüne delâlet etmez ve onun mânevî silsile-i şerafet ve siyadetten (şerif ve seyyid olmaktan) tenzil ve teb'idini (düşürme ve uzaklaştırmayı) icap ettirmez.

"Kürtçe bilmesi, o kıyafete girmesi ve öyle görünmesi, kendini setr ve ihfa için olup, hakikî hüviyet ve milliyetini ihlâl ve inkâr mânâ ve maksadıyla değildir diye düşünüyorum." (Emirdağ Lâhikası, s. 75)

Hasan Feyzi, aynı mektubun devamında, Türk milletinin Üstad Bediüzzaman'ı bu kadar çok sevmesinin sırr-ı hikmetini, onun evlâd-ı Resûl olduğunun mânen ve ruhen keşfedilmiş olmasına bağlıyor.

* * *

Milaslı Halil İbrahim, Üstadına hitaben şöyle diyor: "Muhterem efendim. Mesmuatıma nazaran (duyduğuma göre), Denizli de, bundan yetmiş seksen sene evvel (1877-78 yılları) büyük bir evliyadan Hasan Feyzi isminde bir zat, bir gün talebelerine, 'Bugün Kürdistan'da bir evliya dünyaya geldi' diye beşarette bulunmakla zât-ı devletlerini işaret buyurmuş." (Emirdağ Lâhikası, s. 172)

İnsanlar dünyaya geldiklerinde değil, daha sonraları âlim veya evliya olur. Bu gerçeğe binaen, Üstad Bediüzzaman'ın şahsiyetiyle alâkalı yukarıdaki 'Bugün bir evliya dünyaya geldi' şeklindeki sözün de, tıpkı diğer benzerleri gibi "perdeli" olabileceğini düşünerek, perde arkasını merak ettik. Bu merak saikasıyla 1997’de Denizli'ye gittik ve orada merhum Beylerbeyli Süleyman Hünkâr'la görüştük. O da, bu sözün hakikaten perdelenerek Lâhika'ya alındığını ve doğrusunun o gün dünyaya gelen Üstad Bediüzzaman'ın Âl-i Beyt'ten, yani evlâd-ı Resûl olduğunu açıkça bildirdiğini söyledi.

Muhteşem tablo

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

28 Mart 2017, Salı 00:05

Geçen hafta sonu günlerinin her saatini dolu dolu geçirdik: Şevk dolu, heyecan dolu, uhuvvet-muhabbet dolu, azim, gayret, kararlılık dolu...

Önce, ilim ve irfanla yoğrulmuş yetişmiş kabiliyetlerin akademik seviyedeki feyizli, bereketli masa çalışmalarına şahit olduk.

İki gün süren bu heyet çalışmaları neticesinde, ortaya iyice hazmedilmiş manevî gıdalar ve topluma huzur verici hakikat pırıltıları çıktı.

Bunlar, ayrıca derlenip toparlanarak, kısaca “Adalet Paneli” için toplanan binlerce fedakâr hazirûna sırasıyla takdim edildi. Aynı anda, elektronik-dijital medya vasıtalarıyla Türkiye’nin, hatta dünyanın her tarafına...

Hele, en son Beylikdüzü’nde yapılmasına karar verilen “Bediüzzaman ve Adalet Paneli”ndeki o insan manzarası, cidden eşine ender rastlanan bir mâna tablosunu yansıtıyordu.

Âcizâne, o coşkulu tablodan kendi fikrimce çıkardığım mâna zincirinin bazı halkalarını şöylece ifade etmek isterim.

Evet, Pazar (26 Mart) günü İstanbul Beylikdüzü’nde Nurânî bir gaye ve hizmet için içtima eden o cemaat-i uzmada;

1) Bütün Türkiye’nin, orada bir şekilde temsil edildiğini gördüm. Vatanımın hemen her köşesinden fertler ve gruplar halinde gelen fedâkâr insanlar vardı orada. Cidden, özellikle “temsil kabiliyeti” en yüksek sevideki ender toplantılardan biriydi.

2) Şefkat kahramanları olan hanımların, bu Nurânî hizmet zincirinde, erkeklerden hiç de geri kalmadığı bedâhet derecesinde görülmüş ve anlaşılmış oldu. İki salondan birini onlar doldurdu. Yetmedi, mescide taştı. Dahası, onlardaki şevk, heyecan, arzu ve iştiyakı, anlatmak, tarif etmek bile zor.

3) Gerek erkeklerde ve gerekse hanımlarda en dikkate değer bir hâl-vaziyet de “Dâvayı, hizmeti sahiplenme şuurunun had safhada” olmasıydı.

4) Şahsiyet-i mâneviye bağlı halis, sâdık Nur Talebelerinden müteşekkil Yeni Asya camiası, defalarca engellenmeye çalışılan ve türlü baskılarla geri adım attırılmak istenen Nurânî hizmetlere tam sahibiyetle beraber, ayrıca dosta-düşmana gayet net bir şekilde şu mesajı vermiş oldu: Nur hizmetini engelleme teşebbüsleri, bizi asla korkutamaz, yıldıramaz, vazgeçiremez. Bilâkis, bizi daha da birleştirir, kaynaştırır, gayrete sevkeder, cûş û hurûşa getirir.

5) Yapacağımız her türlü hizmeti, emniyet, hakkaniyet ve müsbet hareket dairesinde yaparız. Kimseyi üzmeye, kırmaya doğrudan bir kastımız yok. Hizmetimizi meşrûiyet içinde kalarak, temel insanî, hukukî ve demokratik haklarımızı kullanarak yapma emelinde ve gayretindeyiz. Buna da kimse mani olamaz ve tanımayız.

6) Lokal ölçekli ayrılıklar, bölünmeler, çekişmeler, umumî hizmetlerin önüne geçmez, geçmemeli. Umuma yönelik hizmetler ve mesajlar, aynı zamanda “İttihad-ı Nuriye”yi temine yönelik olup, dolayısıyla “İttihad-ı İslâm”a hizmettir.

7) Risâle-i Nur’u tahrif çabası; hemen ardından konulan bandrol engeli ve nihayet Risâlelerin inhisar altına alınma çabası, nasıl hukuk zemininde ve müsbet hareket çerçevesinde kalınarak aşıldı ise, sair Nurânî programların önündeki engellerin de yine aynı ölçü ve prensipler manzumesiyle aşılması hem mümkün, hem de vâkidir.

8) Risâle-i Nur ve Bediüzzaman’lı programların, dostlara ve ehl-i imana ümit, cesaret ve teselli verdiği gibi, zalimlere, zorbalara, münafıklara ve gizli din düşmanlarına da korku ve yeis veriyor. Türkiye’nin her yöresinden gelip aynı dâvâ etrafında pervâne olan insanlar ve onların teşkil etmiş olduğu şahs-ı mânevî, türlü yalan ve çarpıtmanın ortalıkta kol gezdiği, korkunun dağları sardığı bir vasatta, büyük bir ferâgàt ve cesaret örneği sergileyerek, milyonların yüreğine su serpmiş, fikir ve hissiyatına tercüman olmuştur.

Cenâb-ı Hak, şu “cemaat-i muazzama”nın bu harikulâde hizmetini kabul, makbul ve dâim eylesin.

.

Biri Trabzon, biri Giresun’a iki cenaze

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

29 Mart 2017, Çarşamba

Ankara’da iki cesur hemşehri: Biri Trabzon’lu Ali Şükrü Bey, diğeri Giresun’lu Topal Osman.

1923 yılı başlarında Ankara’yı zehirleyen siyasî, fikrî ve itikadî komitacılık, birbirini candan seven insanları dahi yek-diğerine düşman eyledi.

Aynı şekilde, birlikte omuz omuza vatan müdafaasında bulunan millî kahramanları da karşı karşıya getirerek, birbirinin canına okuyan, yek-diğerinin kanını emen korkunç hasımlara dönüştürdü.

Bu cümleden olarak, Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey, Mart ayı sonlarında Giresunlu hemşehrisi Albay Topal Osman eliyle katledildi. Dört-beş gün sonra da, aynı karanlık pençe Topal Osman’ın şah damarını keserek, başını gövdesinden kopardı.

Ne garip bir tecelli ki, bu her iki hemşehrinin cenazesi, 1923 Nisan ayı başlarında peşpeşe memleketlerine gönderildi.

Şimdi, biraz da bu dehşetli kanlı vak’anın karanlıkta kalan arka plânını aydınlatmaya çalışalım.

Nursî’nin tesbiti

Ali Şükrü Bey cinayetinin işlendiği 1923 Mart'ında Ankara'da bulunan Bediüzzaman Said Nursî, yeni kurulan o günlerin hükümet merkezine dair dehşet uyandıran bir tesbitini şu sözlerle ifade eder: "1338’de (1922-23) Ankara’ya gittim. İslâm Ordusu’nun Yunan’a galebesinden neş’e alan ehl-i imanın kuvvetli efkârı içinde, gayet müthiş bir zındıka fikri, içine girmek ve bozmak ve zehirlendirmek için dessâsâne çalıştığını gördüm. 'Eyvah,' dedim. 'Bu ejderha imânın erkânına ilişecek!'" (23. Lem'a, "Bir İhtar" bölümü.)

* * *

Üstad Bediüzzaman, bir yandan iman sahiplerini birbirine düşürmeye, bir yandan da imansızlığı yaymaya çalışan bu zındıka cereyanının tesirini kırmak için, Ankara'da Hubâb ve Tabiat Risâlesi isimli eserleri telif ile neşreder. Ayrıca, dinde ve bilhassa namaz gibi ibadetlerinde lâkayt davranan meb'uslara hitaben 10 maddelik bir Beyannâme yayınlar.

Yapılan bu hizmetlerin tesiri bir derece görülür görülmesine, ne var ki ejderhaya dönüşen dinsizlik cereyanı da gemi azıya almış, bütün kuvvetiyle mânevî değerleri yakıp yıkmaya devam ediyor.

Bu arada, Ankara'da I. Lozan Konferansıyla ilgili olarak, Meclis'te peşpeşe gizli celseler (gizli oturumlar) yapılıyor. Zira, bir süre sonra II. Lozan Konferansı başlayacak ve Türkiye'den istenilen tâvizler, taahhütler listesi görüşülecek... İşte, ne gariptir ki, Ali Şükrü Bey cinayeti tam da bu atmosferde işleniyor.

* * *

Evet, Ankara’da teşkil olunan yeni Meclis'in ilk kurbanı Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey oldu. Millî Mücadelenin bu kahraman siması, bir siyasî tertip sonucu katledildi.

Peki, neydi onun suçu, yahut günahı? O tarihteki Meclis Zabıtlarına bakıp görüyoruz ki, Lozan Antlaşmasıyla ilgili görüşmelerde son derece hararetli konuşmalar yapmış, Ali Şükrü Bey.

Meselâ, şunları söylemiştir: "Mehmetçiğin süngüsüyle ve şehitlerin kanlarıyla kazanılan muazzam zafer, Lozan'da heba ediliyor. Yani, harp meydanında kazandıklarımız, götürülüp masada kaybediliyor.”

Onun bu meyandaki konuşmaları, rakip grubun lider kadrosunu hiddete getirmiştir. Öyle ki, Meclis'te Ali Şükrü Bey’in üzerine silâhla gidenler dahi olmuş, ama o yine de yılmamış ve inandığını söylemeye devam etmiştir.

* * *

Ali Şükrü Bey’in bir diğer günahı (!) ise, onun yeni Meclis'in kurulduğu daha ilk günlerde gündeme getirmiş olduğu "içki yasağı" meselesidir.

Evet, 14 Eylül 1920'de Meclis'te kabul edilen "Men'i Müskirat Kànunu" özellikle Ali Şükrü Bey ve dindar demokrat arkadaşlarının gayretleriyle yürürlüğe girdi. Bu da, içki müptelâsı bazı şahısların hiddetini celp etti ve onları rakiplerini fikirle ve Meclis iradesiyle değil, kuvvet ve tedhiş yoluyla sindirme yoluna itti.

* * *

Ali Şükrü Bey’in üçüncü bir günahı (!) da, Bediüzzaman Said Nursî'ye olan yakınlığı ve bazı eserlerini kendi matbaasında tab' etmesiydi.

İşte, bütün bu makbul hizmetler, dindar demokrat grubun lideri konumundaki Ali Şükrü Beyi—yukarıda ifade ettiğimiz—zındıka cereyanının adeta boy hedefi haline getirdi.

Yine, ne yazık ve ne tuhaftır ki, gayet sinsice çalışan bu cereyan, Trabzonlu Ali Şükrü Beyin karşısına Giresunlu bir hemşehrisini çıkarttı.

Aynı zamanda kendisi de bir Millî Mücadele kahramanı olan Giresunlu Topal Osman, türlü hile ve entrikalarla iğfal edilerek, hemşehrisi olan Ali Şükrü Bey’in aleyhine caniyane bir şekilde sevk edildi.

Ve, yine binlerce yazıklar ve teessüfler olsun ki, bu iki komşu şehrimizin (Trabzon ile Giresun) insanları birbirinden soğutulmaya, hatta birbirine düşman edilmeye çalışıldı.

Biri diğerine kırdırılan bu iki vatanperverin cenazesi de, yine peşpeşe alınıp (1923 Nisan'ında) memleketlerine götürüldü. Ali Şükrü Bey Trabzon'da, Topal Osman ise Giresun'da medfundur.


.

İlk cinayet aydınlatılmadıkça...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

30 Mart 2017, Perşembe

Yeni Türkiye tarihine dair aydınlatılmasını en çok istediğim ve üzerinde çokça tahşidat yaptığım hadiselerin başında 1923 yılı Mart ayı sonlarında işlenen Ali Şükrü Bey cinayeti gelir.

Bu hadise, yeni Türkiye’de hem ilk olması, hem de dinî, fikrî ve siyasî yönü itibariyle bir takım farklı bağlantılarının bulunması bakımından çok büyük önem arz etmektedir.

İlk cinayetin arka plânı aydınlatılamadığı takdirde, onu takip eden ve tâ günümüze kadar devam eden yüzlerce benzer hadiselerin aydınlatılması da mümkün olmaz.

Cesurane bir araştırma ve karanlıkta kalan noktaları bütün yönleriyle vüzûha kavuşturma şansı veya imkânı olmadığı takdirde ise, muhtelifül-cins komplo teorilerinin de ardı arkası kesilmez.

Dolayısıyla da, herkes kendi dünya görüşüne göre konuyu ele alır. İstediği tarzda yorumlar, hatta birtakım hükümler çıkarır. Bu ise, ortalığı daha da bulandırır, kafaları daha da karıştırmaya hizmet eder. Ki, maalesef 90 küsûr yıldır yaşadıklarımızın hemen tamamı bundan ibaret.

Yani, devletin ve milletin mukadderatında önemli rol oynamış hadiselerin çoğu sathî şekilde biliniyor. Dahası, yarım yamalak şekilde anlatıldığı için, yaşananlardan gerekli dersler de çıkarılamıyor.

Gerek bu sebeple, gerekse daha başka sebeplere istinaden olsun, yakın tarihimizde vuku bulmuş ve mahiyeti muğlak kalmış hadiselerin yeni baştan tek tek ele alınarak, yeni nesillere ders çıkaracak doğru bilgilerin aktarılmasında artık zaruret hasıl olmuştur.

Ama, işe öncelikle ve özellikle yine Ali Şükrü Bey cinayetinden başlamak gerekiyor. Aksi halde...

BİR: Vatanını terk eden Çerkes Ethem Hadisesi aydınlatılamaz. Zira, iç şüphe yok ki, Ali Şükrü Beyin muarızları ile Çerkez Ethem'in muarızları aynı kafanın, aynı anlayışın mensuplarıydı..

İKİ: Topal Osman Hadisesi aydınlatılamaz. Şurası muhakkak ki: Biri Giresunlu, diğeri Trabzonlu olan bu iki hemşehri, aynı zamanda "millî dâvâ" arkadaşıydı. Demek ki, birileri Osman Ağayı tesirli bir sûrette gizlice kışkırtarak onu can yoldaşının can düşmanı haline getirdi, onu katil yaptı ve hemen ardından onun da vücudunu ortadan kaldırttı. Böylelikle, cinayetin izi ve adresi karartılmış oldu.

ÜÇ: İzmir Sûikastı gerekçesiyle idam edilen Ziya Hurşit hadisesi aydınlatılamaz. Dolayısıyla, sûikast senaryosu da aydınlatılamaz. (Evet "senaryo", çünkü ortada yaşanmış bir vukuat, yani bir sûikast yok iken mahkeme açıldı ve idamlar yapıldı.)

DÖRT: Halid Paşa cinayeti de aydınlatılamaz... İstiklâl Harbi kahramanlarından olan Ardahan mebusu (Deli) Halid Paşa, 1925 yılı başlarında Meclis binasının içinde vurularak öldürüldü. Onu vuran kişi, Ali Şükrü Beyin de muhalifi olan Ali Çetinkaya'dır. Bu şahıs, aynı zamanda Ziya Hurşit'i idam ettiren İstiklâl Mahkemesi’nin başkanı ve İnönü hükümetlerinin de Ulaştırma Bakanıdır.

BEŞ: Mehmed Âkif'in neden vatanını terk ederek Kahire’ye gittiği hususu hakkıyla izah edilemez.

ALTI: Eski Millî Eğitim Bakanı ve Lozan delegesi Dr. Rıza Nur'un niçin Türkiye'yi terk ettiği hakkıyla izah edilemez.

YEDİ: Meclis'teki ilk muhalefet hareketinin neden bastırıldığı ve muhaliflerin niçin susturularak siyasetten dışlandığı lâyık-ı veçhiyle izah edilemez... Başta, Ali Şükrü Beyin arkadaşları olan Erzurum mebusu Hüseyin Avni Bey ve Nureddin Paşa olmak üzere, 1924'te kurulan TCF’nin özellikle yönetim kademesindeki şahsiyetler: Karabekir, Bele, Cebesoy, Adıvar...

SEKİZ: Bediüzzaman Said Nursî'nin, "en kara bir hava" hissederek bir-iki ay sonra Ankara'dan niçin ayrıldığı hususu hakkıyla izah edilemez... Üstad Bediüzzaman ile Ali Şükrü Bey, iki samimî dost idiler. İçkinin yasaklanmasında fikrî müştereklikleri bulunduğu gibi, neşriyat sahasında da müşterek çalışmaları vardı. Üstad'ın bazı eserleri, Ali Şükrü Matbaasında basıldı.

DOKUZ: Lozan Konferansı’nın içyüzü hakkıyla aydınlatılamaz... Zira, o günlerde Meclis'te defalarca "gizli celse" yapıldı. İsmet Paşa yandaşları ile Ali Şükrü Bey, görüşme safhasında defalarca karşı karşıya geldi. Zaman zaman sert tartışmalar, hatta tehdit yüklü sataşmalar yaşandı.

ON: Daha sonraları vuku bulan sûikastlar ve kanlı darbelerin mahiyeti anlaşılamaz... Çünkü, tek parti zihniyetinin farklı bir sese, yahut bir başka siyasî temayüle tahammülü yoktu. Bunlar göründüğü anda, en sert şekilde bastırılmaktan çekinilmedi. Ali Şükrü Bey cinayetiyle başlayan istibdat halkaları, yıllar yılı zincirleme devam etti ve defalarca demokrasinin canına okundu.

* * *

Evet, yeni Meclis'te işlenen ilk siyasî cinayet olması bakımından, Ali Şükrü Bey hadisesi son derece önemlidir. Bu hadise etraflıca sorgulanıp aydınlığa kavuşturulduğu takdirde, gerisinin de çorap söküğü gibi geleceğine inanıyoruz. 


.

Lozan ile doğrudan bağlantılı...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

31 Mart 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ 31 Mart 1923

Son yazılarda “Ali Şükrü Bey Cinayeti”nin tam bir ciddiyetle ele alınmasına dair ısrarımızın en önemli gerekçesi, bu ve benzeri hadiselerin “Lozan görüşmeleri” ile doğrudan bir bağlantısının bulunmasıdır.

Evet, gerek bu ve benzeri cinayet hadiselerinin ve gerekse Hilâfetin kaldırılması, Medreselerin kapatılması, Kur’ân ve Ezan’ın yasaklanması gibi köklü değişiklilerin, gizli Lozan Antlaşması ile doğrudan bağlantıları vardır.

Nitekim, Lozan’a itiraz eden grubun lideri konumundaki Ali Şükrü Bey’in ortadan kaldırıldığının tam anlaşıldığı, yani kesinlik kazandığı aynı gün (31 Mart 1923), Londra'da toplanan İtilâf Devletleri (Türkiye karşıtı) temsilcileri, Ankara hükümetinin “masaya oturma” talebine olumlu cevap vererek, Lozan'da kesintiye uğrayan görüşmeleri devam ettirme kararına vardı.

Demek ki, Ankara’dan böylesi bir hadisenin yaşanmasını, yani Meclis’te o “çetin ceviz”in bir şekilde kırılmasını bekliyorlarmış...

Şimdi, o günlerde yaşanan gelişmelerin seyrine bakalım.

Birinci’den İkinci Lozan’a

22 Kasım 1922'de başlayan I. Lozan Konferansı, 4 Şubat 1923'te kesilmiş ve herhangi bir antlaşma yapılamadan görüşmelere ara verilmişti.

Aradan 34 günlük bir süre geçtikten sonra, yeni bir barış metni (sulh planı) hazırlayan Ankara Hükümeti, bunu yani 8 Mart günü İstanbul'da bulunan İtilâf Devletleri temsilcilerine verdi.

Karşı taraf ise, Türkiye'nin teklifine 23 gün sonra cevap verdi.

I. Lozan Konferansı’yla ilgili olarak, Millet Meclisi'nde 20 Şubat-8 Mart tarihleri arasında mükerrer görüşmeler (gizli celse) yapıldı.

Görüşmeler esnasında hararetli, hatta zaman zaman kırıcı tartışmalar yaşandı.

Gerilimin tırmanmasıyla, Meclis'teki vekiller, kelimenin  tam anlamıyla iki gruba ayrıldı:

Bunları M. Kemal ve İsmet Paşa’nın başını çektiği I. Grup ile Trabzon mebusu Ali Şükrü ve Erzurum mebusu Hüseyin Avni Beylerin başını çektiği II. Grup şeklinde tasnif etmek mümkün.

Bu arada, özellikle Birinci Grubun arkasında tetikçiler, yalakalar, gözdağcılar ve "Kraldan çok kralcı"lar vardı.

Bunların da meseleye eklemlenmesiyle birlikte, fikrî ve siyasî atmosfer, ağırlaştıkça ağırlaşıyordu.

* * *

8 Mart'tan sonra, Birinci Grubun tetikçileri, İkinci Grubun temsilcilerini korkutmaya, sindirmeye, hatta tasfiye etmeye koyuldu.

Muhalif grubun liderlerinden Ali Şükrü Bey, bir siyasî tertip sonucu vurularak şehit edildi. (27 Mart 1923)

Böylelikle, muhalif seslerden biri (hatta en önemli şahsiyeti) kıstırılıp susturulmuş oldu.

Gerilim dozu alabildiğine yüksek bu cinayet hadisesinin hemen ardından ise, Birinci Meclis'in feshedilerek yeni bir seçime gidilmesi çalışmalarına başlandı.

Nitekim, Londra'dan gelen "II. Lozan Konfesansı başlasın" haberinin Ankara'ya ulaştığı aynı günün ertesinde, Meclis'in yenilenmesi, yani genel seçim yapılması kararı alındı. (1 Nisan)

Ne gariptir ki, seçim kararı katakulliye getirildi ve Birinci Gruptakilerin hemen tamamı seçilecekler listesinden tasfiye edildi.

Yine ne tuhaftır ki, hemen bütün ordu komutanları milletvekili adayı gösterilerek listelerin birinci sıralarına alındı.

İşte, Lozan görüşmelerini başlatacak olan İtilâf Devletleri, meğerse Türkiye'de bu gelişmelerin yaşanmasını bekliyormuş ki, bundan sonra olacaklara kanaat getirip Lozan Konferansı İkinci Celse Görüşmelerini başlatma kararını alma cihetine gittiler.

* * *

Esasen, bütün bu olup bitenler gösteriyor ki, Lozan Konferansı’nın biri görünen, diğeri ise görünmeyen iki yüzü varmış.

İşte, bu ikiyüzlülüğün katmerli bir versiyonu bizdeki Millet Meclisi'nin çatısı altında boy göstermiştir ki, ecnebilerden de okkalı bir aferin almayı hak edebilmişler: “Aferin çocuklar! Ödevinizi yaptınız. Şimdi gelebilirsiniz. Gelin ve yarım kalan anlaşmayı tamamlayalım artık.”

Final: 1923 Mart’ındaki Ali Şükrü Bey cinayetini, “yüz bin başlar”ın gitmesi ile neticelenen diğer cinayetler, hapisler, sürgünler, idamlar, katliâmlar takip etti.


.

Hangi düşman, nereye ok atıyor?

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

01 Nisan 2017, Cumartesi 00:30

Bilhassa 12 Eylül (80) Darbesinden sonra, siyaset bataklığına saplanmış kimi bağnazların yanlış mâna ile aksi yönde tatbik ettiği İmam-ı Şâfii’nin şöyle bir sözü var: Düşman okunu takip edin, o sizi hak ehline götürür.

Bu hak sözü, dün olduğu gibi, maalesef bugün de dillerine pelesenk ederek yanlış mâna verenler var.

Bu kesimden olup, aklî muhakeme kabiliyetini bütün bütün kaybetmeyenlere, şöyle esaslı bir izahatta bulunmak lâzım.

O halde, biz de izâh kabiliyetimiz nisbetinde, yeri ve zamanı gelen bu vazifeyi yapmaya çalışalım.

* * *

Bu meselede, öncelikle “düşman”ın tanım ve tesbitini iyi yapmalı.

Dahası, dahildeki dost-düşman kim; hariçteki dost-düşman kim? Bunların da tasnif edilmesi lâzım.

Bütün bu tanım, tesbit ve tasniflerden hiçbirini yapma-belirleme zahmetine katlanmadan, sadece siyaseten “Kime kime oy veriyor? Kim neyi destekliyor?” noktasına bakarak hüküm vermek, kişiyi doğru tarafa, yani hak ehline götürmeye yetmez. Aksine, kişiyi tamamen zıt bir istikamete sürükleme riski ile karşı karşıya getirir.

Meselâ: “Anarşi” bahanesi veya gerekçesiyle darbe yapan 12 Eylül Cuntasına alkış tutan ve 82 Darbe Anayasasına da EVET diyerek vargücüyle bunlara destek verenlere göre, asıl düşman “Sağcı ve solcu anarşistler” idi.

Kiminin “Faşist” dediği sağcılar ile “Komünist” diye nitelenen solcuların, gerçekte ne olup olmadığı—hâlâ—şüpheli ve tartışmalı iken, 12 Eylül Darbesini yapan cuntanın ise “Kemalist” olduğunda şek, şüphe, tereddüt yoktur. Dahası, o zavallı sağcı ve solcuları “Darbenin olgunlaşması için” maşa gibi kullananların, yine aynı darbe cuntası olduğu âşikârdır.

Peki, bu durumda asıl ve amansız “düşman” kim oluyor? Yani, attığı oku takip edilecek olan düşman kim?

Kardeş kanı akıtıp duran şu kandırılmış zavallı sağcı-solcu maşalar mı? Yoksa, katıksız Kemalist olan cuntacı darbeciler mi?

1980’lerin muhakemesizleri, Kemalistlerin ve Masonların marifeti ile anarşiye bulaştırılmış olan sağcılar ile solcuların attığı HAYIR oklarına bakarak, Darbe Anayasasına EVET dediler.

Böyle yapmakla, hem kendileri zokayı yuttu, hem de demokrasinin ve hür iradenin zıpkınlanmasına sebebiyet verdiler.

35 senedir, ne onlar yuttuğu zokayı çıkarabildiler, ne de millî iradeye vurulan zıpkın çıkarılabildi.

* * *

Gelelim günümüze... İşine gelmediği zaman âyet ve hadislerin mesajına bile kulak asmayan “menfaat üzerine dönen siyaset”çiler, işine gelince, makbul bir zatın bir sözünü alır, aslî mecrasından çıkarır ve onu çarpıta çarpıta bayraklaştırma vartasına düşer.

İşte, maalesef şimdilerde böylesine kriminal bir vak’a ile yeniden karşı karşıya gelmiş bulunuyoruz.

Aynı fâsid zihniyet, istediğine dost, istediğine düşman diyor. Dahası, zaman içinde tamamen keyfine göre bunların yerini değiştiriyor ve seni de aynı patolojik vaziyete düşürmeye çalışıyor.

Ama, akıl ve muhakeme sahiplerinin buna direnmesi, teslim olmaması, hatta üstüne gidip söylenenleri sorgulaması lâzım. İşte, size bir demet sorgulama örneği.

* * *

S: Ey çarpıtma ustası! Senin düşman dediğin İsrail mi? Onun attığı oka mı bakmalıyız?

C: Ama, görüyoruz ki, hiç gereği bile yokken, en üst perdeden “İsrail, Türkiye’nin ve Türk halkının gerçek dostudur” ilânatını yapıyorsunuz.

S: Senin düşmanın Kemalistler mi? Onların okuna mı bakmalı?

C: Lâkin, bakıp görüyoruz ki, sırıtan bir yaranmacılıkla “Atatürk olsa EVET derdi” savunması içindesiniz.

S: Senin düşmanın Kürtçüler mi?

C: Oysa, Çözüm Süreci tiyatrosunda, İmralı’da övünçle yapılan ekstra hizmetler gibi, devletin hâkim ve savcılarının tâ sınır kapılarına kadar götürülmeleri de unutulmadı. Keza, Dolmabahçe Protokolü kimin eseri?

S: Senin düşmanın Türkçüler mi?

C: Bu cenahta sergilemiş olduğun gel-gitlerden artık başımız döndü.

S: Senin düşmanın Putin, Esed, Sisi, Malikî gibi adamlar (Merkel gibi madamlar) mı?

C: Bu cephede de kesinlikle istikrarlı bir istikametin yoktur. Öyle ki, aynı sene içinde bile “dost ve düşman” kategorisindeki kişiler birden değişiveriyor.

S: Senin düşmanın Gülen mi?

C: Oysa, saltanatınızın ilk 11 yılında en yakın dost ve müttefik idiniz. Hatta, en sâdık adamlarınızın bile, onun hakkında saatlerce süren medihnâmeleri var.

S: Senin düşmanın biz miyiz?

C: Gayet iyi biliyorum ki, sen bizim takvâmıza, salâhatimize değil, siyasî tavrımıza ve oy tercihimize bakarak dost veya düşman sınıfına dahil ediyorsun. Öyle ki, şeytanı melek, meleği şeytan gibi görecek derecede.

İşte biz, böylesi bir zihniyetin “dost-düşman” tarifine asla itibar etmiyoruz; hatta “Euzubillahimineşşeytâni vessiyaseti” diyerek ondan şiddetle kaçıyor ve kaçınıyoruz.


.

Ne dostluğun belli, ne düşmanlığın

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

03 Nisan 2017, Pazartesi

Âşığının çelişkili, değişken, tutarsız davranışlarından bîzâr olan, âdeta sıtkı sıyrılan bir mâşuk, şikâyetini şu mısralarla dile getirir:

Ey sevdiğim! Sana şikâyetim var

Ne sevdiğin belli, ne sevmediğin

Ben de bir insanım, bir de canım var

Ne sevdiğin belli, ne sevmediğin

Bir halk türküsü ile terennüm edilen bu ifadeleri, günümüzün ikircikli siyasetine şöylece uyarlamak mümkün:

Ey iktidar! Sana şikâyetim var

Ne dostluğun belli, ne düşmanlığın

Ben de bir seçmenim, bir de oyum var

Ne dostluğun belli, ne düşmanlığın

* * *

Bir önceki yazıda da temas ettiğimiz gibi, bahis konusu mesele şudur: Siyasî iktidar, hemen her seçim-referandum kampanyasında İmâm-ı Şâfiî’nin (ra) şu sözünü tutup siyasetine malzeme yapıyor: “Düşmanın okunu takip edin; o sizi hak ehline götürür.”

Sırf oylarını arttırmak ve istediği sonucu almak için bu ve benzeri sözleri kullanan siyasî iktidarın, dinî hassasiyetleri fütûrsuzca istismar ettiği açıktır.

Zira, öncelikle belirtmemiz gerekir ki, dini siyasete âlet etmek maksadıyla “Düşman okunu takip edin...” diyen siyasî iktidar, hemen her seçim devresinde “asıl düşman”ını değiştiriyor.

Aynı şekilde dost ve müttefiklerini de değiştiriyor.

Üstelik, dost-düşman listesindeki sıralamayı da değiştiriyor.

Meselâ, bir seçim dönemindeki en öncelikli dost ve müttefiki “Gülenciler” iken, baş düşmanı “Ergenekoncular” olabiliyor.

Keza, bir sonraki seçimde bakıyorsunuz, bu ikisi bütünüyle yer değiştirmiş vaziyette.

Aynı durum “Türkçüler ile Kürtçüler” için de geçerli.

Aynı vaziyet, zigzaklı giden Irak, Suriye, Mısır, İsrail, Rusya, AB, ABD politikalarında da geçerli.

Demek ki, bunların ne dostluğu belli, istikrarlı ve güvenilir, ne de düşmanlığı belli, istikrarlı ve güvenilir.

Dahası, dönem dönem yer değiştiren “dost ile düşman” kriterlerini bile kestiremezsiniz.

Rusya ve Putin ile yaşanan uçak krizi, İHH ve Mavimarmara hadisesi ile yaşanan İsrail krizi, Öcalan ve PKK ile sürdürülen Çözüm Süreci ucûbesi, kast ettiğimiz ölçüsüzlüğün birer göstergesi mahiyetindedir.

Dolayısıyla, “Düşman okuna bakın...” sözüyle kast edilen şeyin, çoğu kez aslında “Kuşa bak, kuşa...” kabilinden bir mâna taşıdığı görülüyor.

Hiç benzeşmiyorlar

Her türlü dinî mukaddesatı menfaatine âlet etmekten çekinmeyen, sen ey siyasî bağnazlık!

Bunca yıldır seni tanıdığım kadarıyla, şu birkaç noktaya daha dikkat çekmeye kendimi mecbur hissediyorum.

BİR: Din-i İslâmın gizli-açık düşmanları vardır. Hem de “ezelî düşmanlık” denecek türden. Bunlar, her fırsatta ve her vesile ile İslâma ve Müslümana zarar vermeye çalışırlar.

Senin düşmanın ise başka; yani, pekâla başkası da olabiliyor.

Meselâ, oldum olası İslâma düşmanlık eden ve büyük zararlar veren mütecâviz Yahudiler, Masonlar, Sömürgeci İngiliz Siyaseti, haricî Deccalistler, yerli Süfyanistler, zâlim İsrail yöneticileri, senin değişmeyen, yahut değişmez düşmanların değil. Hatta, bazen dostun bile olabiliyorlar.

İKİ: Tıpkı dinimiz gibi, bu vatan ve milletin de gizli-açık düşmanları vardır.

Ama, senin onlarla olan düşmanlığın da sabit, tutarlı ve istikametli değil. Değişkendir. Aynen, dostluğunda olduğu gibi.

ÜÇ: Vatan, millet ve İslâmiyet düşmanları, öyle kolayca değişmez, değişmiyor; ama senin düşmanın da, dostun da çabuk ve çok kolay şekilde değişiyor, değişebiliyor. 

Dolayısıyla, “düşmanın oku”nu da senin ciddiyetsiz tarifine ve pusulasız sözlerine bakarak takip etmeyiz, edemeyiz. Zira, böyle ifratlı-tefritli tarifler, bizi hiçbir şekilde “hak ehli”ne götürmez, vâsıl etmez.

Velhâsıl: Dostu gibi düşmanı da bu derece sık değişen dar bir görüşe, tutarsız bir zihniyete güvenmemekte ve itibar etmemekte yerden göğe kadar haklıyız.


.

Darbe karşıtlarına Pakistan’dan bakmak

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

04 Nisan 2017, Salı

Türkiye’de kimlerin demokrat, kimlerin darbeci olduğunu anlamak pek kolay değil.

Çünkü, yarım demokrat kişiler gibi, yarı darbeci olan zihniyet mensupları da var. Bunlar, tablonun netliğini bozuyor; zihinleri karmaşık bir hale getiriyor.

Özetle, işine geldiği zaman demokrat kesilmek ve işine geldiği zaman darbeden yana tavır koymak, en azından darbe tasarrufunu hoş görmek, yahut zulümlerine sessiz-suskun kalmak, sözünü ettiğimiz karmaşanın, muğlaklığın, bilinmezliğin en bâriz bir göstergesidir.

Ama, yine de bu yarım-yamalakları bir şekilde tanımak mümkün. Meselâ, başka ülkelerdeki darbelere ve darbecilere nasıl baktıklarını, gelişmeler karşısında nasıl tavır takındıklarını araştırıp öğrenerek...

İşte, bu noktada kardeş Pakistan’da yaşanan darbeler ve bilhassa Butto Ailesinin başına gelenler karşısında, bizdeki fikir ve siyaset sahiplerinin nasıl bir tutum sergiledikleri hususu, son derece önemli bir ölçü ve kıstas teşkil ettiğini söylemek mümkün.

* * *

Burada “Günün tarihi” itibariyle yaşananları da hatırlatarak, konuyu özetlemeye çalışalım: Kardeş Pakistan'ın devrik Başbakanı Zülfikâr Ali Butto, darbeciler tarafından 4 Nisan 1979’da idam edildi.

1928 doğumlu Butto, 1971-73 yılları arasında Pakistan'da devlet başkanlığı, ardından 4 yıl müddetle Başbakanlık yaptı.

Butto'yu siyaseten mağlûp edemeyeceğini anlayan iç ve dış mihraklar, dindar orduyu onun aleyhine sevk ederek, 1977'de iktidardan düşürdüler. (Aynen, 1960 Türkiye'sinde olduğu gibi...)

Darbeciler tarafından uzun süre yargılanan Butto, nihayet 1979'da idamına hükmedilerek darağacına gönderildi. Henüz 51 yaşındaydı...

* * *

Demokrat Butto'yu idam ettirenler,  ne yazık ki “din adına” darbe yapmışlar ve öyle de hareket ettiklerine inanıyorlardı.

Ancak, işledikleri cinayetin dinle-imanla bir alâkası yoktur.

Zira, İslâma göre askerin siyasete karışmak gibi bir görevi yoktur. Askerin vazifesi, bilhassa haricî taarruz ve tecavüzler karşısında durmak ve yurdun sınır emniyetini muhafaza etmektir.

Ne var ki, darbeciler, her ülkenin şartlarına uygunluk arz edecek şekilde cinayetlerine kılıf hazırlıyorlar ve bir ölçüde zâhirperestleri aldatarak kendilerine taraftar topluyorlar.

Türkiye'deki darbelerin gerekçesi de başka başka olmuştur: İrtica, anarşi, kardeş kavgası, vesaire... Oysa, gerekçe ne olursa olsun, darbeler, bir ülke ve millet için ihanet derecesindeki cinayetlerdir. Zahiri, yani kandırmaca faydasının bin misli kadar zararı vardır.

Kızı Benazir Butto

Zülfikar Ali Butto’nun ardından, kızı Benazir siyasete atıldı ve iki kez Başbakanlık yaptı.  Ancak, o da 27 Aralık 2007'de bir sûikasta kurban gitti. 

Evet, Pakistan Halk Partisi Başkanı Benazir Butto, seçim meydanında düzenlenen bir sûikast sonucu vahşice vurularak katledildi.

Tam da, üçüncü kez Başbakanlığına hazırlandığı seçim kampanyası esnasında.... (Ne gariptir ki, dünya siyaseti ve iktidar makamı Butto Âilesine yâr olmadı; aksine, onları erken yaşta hayattan koparmaya sebebiyet verdi.)

* * *

Çok özet halinde temas ettiğimiz bu trajik gelişmelerin yanı sıra, dikkat çekici bir başka noktanın da altını çizerek nazara vermek istiyoruz.

O da şudur: Mısır’da yakın zamanda iktidardaki Mursi ve partili arkadaşlarına yapılan bed muameleyi, onlara revâ görülen işkenceli zulmü güyâ “demokrasi adına” protesto edip karşı gelen bizdeki bazı “dindar siyasetçiler”, ne hikmetse, Buttolar’ın başına gelen Pakistan’daki darbelere, saldırılara, adâletsiz idamlara, vahşî katliâmlara karşı aynı tepkiyi göstermediler.

Yani, Mısır’daki gibi benzer reaksiyonlarda bulunmadılar. Darbeleri ve darbecileri protesto etmediler. İdamları durdurmak için harekete geçmediler. Ne yazık ki, “dilsiz şeytan” durumuna düşmek kabilinden, olanı-biteni sadece seyretmekle yetindiler.

İşte, biz bu tip adamları “demokrasiye, insan temel hak ve hürriyetlerine saygı” veya bu değerleri “sahiplenme” noktasında samimi bulmadığımız gibi, onların sahip olduğu zihniyeti de ciddi ve samimi bulmuyoruz. Dolayısıyla, bunları eleştirmekte de kendimizi yerden göğe kadar haklı görüyoruz.

Evet, ne demek Mısır’daki darbeye lânet okuyarak karşı gelirken, Pakistan’daki daha beter darbe ve saldırılar karşısında sessiz-suskun kalmak? Bu tenakuzlu tavrı asla doğru bulmuyor ve buna saygı duymuyoruz.

Demokratik bir sistemde, darbeyi kim yaparsa yapsın ve kime yönelik yapılırsa yapılsın, her halükârda karşı gelinmeli ve en sert şekilde lânetlemeli. 

Zira, darbeciler, dindar da olsa, ekseriyet itibariyle vahşi, gaddar, hünhar ve zalim olurlar. Zalimlere karşı ise, suskun kalınmaz, yumuşak veya mülayim şekilde davranılmaz.

Darbecilere karşı farklı tutum ve davranış sergileyenler, demokrat olamayacakları gibi, hürriyetçi ve adâletçi de olamazlar.


.

İttihad-ı Muhammedî, İttihad-ı İslâm’dır (1)

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

05 Nisan 2017, Çarşamba

Pek kısa ömürlü olmasına rağmen, yakın tarihimize damgasını vurmuş olan İttihad-ı Muhammedî Cemiyeti 5 Nisan 1909'da kuruldu.

Cemiyetin kuruluşu, Ayasofya Camii’nde okunan Mevlid-i Şerif ile geniş kitlelere de duyrulmuş, ilân edilmiş oldu. Camide okutulan Mevlidin yanı sıra, gün boyunca, ayrıca dinî muhtevalı konuşmalar yapıldı ve tesirli vaazlar verildi.

Ayasofya Camii, bütün gün adeta bir “manevî merasim” programına sahne oldu. Ekseriyetini Medrese talebelerinin teşkil etmiş olduğu yaklaşık 50 bin kişinin aynı gün gelip ziyaret ettiği Ayasofya’da konuşma yapanlardan biri de Bediüzzaman Said Nursî idi.

Üstad Bediüzzaman, müezzin mahfilinden yaklaşık iki saat boyunca ayakta durarak cemaate hitap etti: Bu hitabesinde, umum millete, cemiyetin mahiyet ve maksadını anlatmaya çalıştı.

Eski Said’den Üçüncü Said’e

“Eski Said” dönemi eserlerde “İttihad-ı Muhammedî” tâbir ve terkibinin sıklıkla zikredildiğine şahit olmaktayız... “Üçüncü Said” döneminde telif edilen Lâhika mektuplarında ise, yine aynı mânâ ve maksat ile bu kez “İttihad-ı İslâm” tâbir ve terkibinin mükerreren nazara verildiğini görmekteyiz.

Sathî veya zahirî bir nazarla bakıldığında, sanki bu iki mâna ve mefhum arasında ciddî bazı farklılıklar varmış gibi anlaşılıyor.

Bu sebeple, çeşitli platformlarda aynı mevzuya dair zaman zaman şu tarz suâllerle karşılaşmaktayız: Bazı Risâlelerde bahis konusu edilen “İttihad-ı Muhammedî” ve “İttihad-ı İslâm”ı nasıl anlamalıyız? Kezâ, bilhassa Lâhikalarda sözü edilen "Bu vatandaki dört parti"den "İttihad-ı İslâm Partisi"ni bu meyanda nasıl yorumlamalıyız? 

Kaynağından cevaplar

Eski Said'in bazı eserlerinde, bilhassa Münâzarât, Divân-ı Harb ve Hutbe-i Şâmiye gibi risâlelerinde, bu mesele sıklıkla târif ve izah ediliyor. 

Bu gibi mübarek isimlerin dünya işlerine ve siyaset cereyanlarına bulaştırılmaması, âlet ve tâbi edilmemesi gerektiğini ifade eden Üstad Bediüzzaman, meselenin cihanşümûl tarafını şu suâl ve cevap ile izah ediyor: 

Suâl: Dâima İttihad-ı İslâmdan bahsedersin. Sen bize tarif et. 

Cevap: İki Mekteb-i Musîbet Şehadetnâmesi ismindeki eserimde tarif etmişim. Şimdi o kasr-ı muallânın bir taşını, bir nakşını göstereceğim. İşte, kâbe-i saadetimiz olan ittihad-ı münevver-i İslâmın Hacerül-Esved’i, Kâbe-i Mükerremedir; ve dürret-i beyzâsı (incisi), Ravza-i Mutahharadır; Mekke-i Mükerremesi, Ceziretü’l-Araptır; medine-i medeniyet-i münevveresi, tam hürriyet-i şer’iyeyi tatbik eden Devlet-i Osmaniyedir. Eğer İslâmiyet milliyetini ve İttihad-ı İslâmın taşını ve nakşını istersen, işte bak:... (Münâzarât, s. 113) 

* * *

Bu hakikatin bir başka izahı, aynı bahsin devamında yapıldığı gibi, Hutbe-i Şâmiye ve Divân-ı Harb-i Örfî isimli eserinde aynen şu sözlerle yapılıyor: "Tekraren söylüyorum ki, ittihad-ı İslâm hakikatında olan ittihad-ı Muhammedînin (asm) cihetü’l-vahdeti Tevhid-i İlâhîdir. Peyman ve yemini de îmandır. Müntesibîni (bağlıları), umum mü’minlerdir. Nizamnâmesi, sünen-i Ahmediyedir (asm). Kànunu, evâmir ve nevâhi-i şer’iyedir. Bu ittihad âdetten değil, ibâdettir. İhfa, havf; riyâdandır. Farzda riyâ yoktur. Bu zamanın en büyük farz vazîfesi, ittihad-ı İslâmdır." 

Bu mânâdaki İttihad-ı İslâmın bütün mü'minlere şâmil olduğunu, bunun tahsis (ipotek) ve tahdit (sınırlama) kabul etmediğini dâvâ eden Üstad Bediüzzaman, Yavuz Sultan Selim'in de bu mânâdaki İttihad-ı İslâmı hedef alıp tesis etmeye çalıştığını ve kendisinin de buna ittiba ettiğini açıkça ifade eder. 

Yukarıdaki ifadelerden de anlaşılacağı üzere, "İttihad-ı İslâm" ile “İttihad-ı Muhammedî" müşterek bir mânâyı ifade ediyor. 

Ne var ki, 1909'da İstanbul'da kurulan İttihad-ı Muhammedî Cemiyetinin bir siyasî cemiyet şekline dönüştürülmesi yönündeki arzu ve çabaları fark eden Üstad Bediüzzaman, bundan nihayet derecede korktuğunu söyleyerek, gerekli teşebbüslerde bulunmakta gecikmez. 

İşte, o dönemin gazetelerinde (Volkan, İkdam...) neşrolan ve bilâhare risâlelerinde de iktibâsen yer verilen bu meyandaki ifadelerinden bazıları...

* * *

Hutbe-i Şâmiye: ...Hem de anlaşıldı ki, İttihad-ı İslâm, umum askere ve umum ehl-i imana şâmildir. Hariç kimse yoktur." 

* * *

Hutbe-i Şâmiye: İttihad-ı İslâm olan İttihad-ı Muhammedî (asm) dediğimiz vakit...


.

İttihad-ı Muhammedî, İttihad-ı İslâm’dır (2)

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

06 Nisan 2017, Perşembe

Evet, 1909’larda bir teşekkül şeklinde ortaya çıkan İttihad-ı Muhammedî Cemiyeti ne ise, 1950’li yıllarda telif edilen Lâhika mektuplarında bahsi geçen İtihad-ı İslâm (Partisi) de bilmâna odur.

Nitekim, Eski Said döneminde kurulan İttihad-ı Muhammedî Cemiyeti’nin partileşip siyasileşmesine şiddetle karşı gelen Üstad Bediüzzaman, bu vatandaki dört partiden biri olarak isimlendirmiş olduğu İttihad-ı İslâm Partisinin de siyaset meydanına atılmasına ve şimdiki siyasetin başına geçmesine, yine aynı hassasiyet içinde karşı gelmeye devam ediyor.

1952’de Cevat Rıfat Atilhan’ın liderliğindeki İslâm Demokrat Parti’nin kurulmasından hemen sonra “kalbe ihtar” ile telif edilen “Bu vatanda şimdilik dört parti var” mektubunda zikredilen “İttihad-ı İslâm Partisi” isminde, resmen kurulmuş herhangi bir parti yoktu, sonradan da olmadı.

Diğer üç parti ise, zikredilen isimleriyle aynen, alenen ve resmen var idiler. Nitekim, aynı mevzuya dair ve “Başbakan Adnan Menderes’e” hitaben yazılan mektupta, sadece resmen var olan üç partiden söz ediliyor: “Eğer Demokrat Parti düşse, ya Halkçılar veya Milletçiler iktidara gelecek” ifadesi gibi...

Bütün bu ifadelerden açıkça anlaşılıyor ki, lâhika mektuplarında zikredilen İttihad-ı İslâm, siyasî veya sosyolojik potansiyeli itibariyle, Meşrûtiyet dönemindeki “İttihad-ı Muhammedî” ile aynı mâna kast ediliyor.

Şimdi, Risâle-i Nur’dan aynı hakikati teyid ve takviye eden iktibaslardan bir demet daha takdim ile mevzuya devam edelim.

Divân-ı Harb-i Örfî: İşittim, İttihad-ı Muhammedî (asm) nâmıyla bir cemiyet teşekkül (1909) etmiş. Nihayet derecede korktum ki, bu ism-i mübarekin altında bazılarının bir yanlış hareketi meydana gelsin. Sonra işittim: Bu ism-i mübareki bazı mübarek zevât, daha basit ve sırf ibadete ve Sünnet-i Seniyyeye tebaiyete nakletmişler. Ve o siyasî cemiyetten kat-ı alâka ettiler, siyasete karışmayacaklar. Lâkin, tekrar korktum, dedim: Bu isim umumun hakkıdır, tahsis (ipotek) ve tahdit (sınırlama) kabul etmez. 

* * *

Hutbe-i Şâmiye: İttihad-ı İslâm olan İttihad-ı Muhammedî (asm) dediğimiz vakit, umum mü’minlerin mabeyninde bilkuvve veya bilfiil sabit olan ittihad murattır. Yoksa, İstanbul ve Anadolu’daki cemaat murad değildir. Amma, bir katre su da sudur. Bu ünvandan tahsis (tekel, ipotek) çıkmaz. ...Müntesibîni, umum mü’minlerdir. Reisi de Fahr-i Âlemdir (asm).

* * *

Hutbe-i Şâmiye: İttihad-ı Muhammedî (asm) olan İttihad-ı İslâm’ın efkâr ve meslek ve hakikatını, efkâr-ı umumiyeye arz ederiz. Kimin bir itirazı varsa etsin; cevaba hazırız. (Demek ki, ikisi aynıdır. MLS)

* * *

Risâle-i Nur'da geçen cihanşümûl mânâdaki İttihad-ı İslâmın tarifine dair söz ve izahların bir hülâsasını bu şekilde naklettikten sonra, bilhassa bu vatanda potansiyel bir kuvvetin, bir umumî temayülün karşılığı mânâsında zikredilen "İttihad-ı İslâm Partisi"ni anlatmaya geçelim.

Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi, bu isim ile bir parti resmen kurulmadı ve kayıtlarda dahi ismine rastlamış değiliz.

1950’lerin başında yazılan Emirdağ Lâhikası-II’de yer alan ve "Bu vatanda şimdilik dört parti var" diye başlayan o meşhur mektubunda "İttihad-ı İslâm Partisi" tâbirini kullanan Üstad Bediüzzaman (Yani Üçüncü Said), esasen bu ismi taşıyan bir partinin olmadığını kendisi de gayet iyi biliyordu.

Demek ki, bu ismi zikretmekteki asıl niyet ve maksadı, siyaseten de pek kuvvetli bir potansiyele sahip olan bir eğilimi, bir temayülü nazara vermekti. 

Zira, aynı mektupta peşpeşe sıraladığı diğer üç parti, üstelik aynı isimle siyaset sahnesinde resmen de mevcut idiler: Halk Partisi, Demokrat Parti ve Millet Partisi. (Emirdağ Lâhikası, s. 387) 

Resmî veya teşkilâtlı olarak o gün için ortada bulunmayan İttihad-ı İslâm Partisi ise, daha başka mektuplarda da ifade edildiği gibi, eski (1909) İttihad-ı Muhammedî Cemiyeti ve cereyanı ile irtibatlandırılarak, mümkün olduğunca siyasetin dışında tutulmaya ve "başa geçmemesi" gerektiği hususu ehemmiyetle nazara verilmeye çalışılıyor. 


.

İttihad-ı Muhammedî, İttihad-ı İslâm’dır (3)

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

07 Nisan 2017, Cuma

Nurcular parti kurmaz, kuramaz. Zira, parti kurmaları için Üstadlarından veya Risâle-i Nur’dan onlara verilmiş herhangi bir izin, bir ruhsat görünmüyor.

Bununla beraber, Emirdağ Lâhikası’ndaki “Ehemmiyetli bir hakikat” başlıklı mektupta, 1909’daki “İttihad-ı Muhammedî” içinde “mânen Nurcular”ın, 1950’lerde sözü edilen “İttihad-ı İslâm”ın içinde ise “aynen Nurcular”ın bulunduğu hususu, gayet açık bir lisânla ifade ediliyor. Şöyle ki: “Mânen, eski İttihad-ı Muhammedîden (asm) olan yüz binler Nurcular.... Şimdi, aynen İttihad-ı İslâmdan olan Nurcular...” (Age, s. 271)

Demek ki, Bediüzzaman Hazretleri’nin mükerreren zikretmiş olduğu İttihad-ı Muhammedî ve İttihad-ı İslâm ile kast ettiği şey, sathî veya zahirî nazarla bilinen bir siyasî teşkilât, yahut bir siyasî parti hareketi değildir. Belki, “doğru siyaset”e yardım edecek, kuvvet verecek bir “nokta-i istinad”dan haber veriyor.

Madem öyle, o halde, bu sosyal potansiyel, bir siyasî parti hüviyetine bürünmemesi ve büründürülmemesi icap eder.

Şayet, içinde ve isminde kudsî-mübarek “İslâm” ve “Muhammedî” tâbirlerinin geçtiği bu cereyan, bilindik herhangi bir siyasî parti hüviyetine bürünür, hele hele tutup başa geçmeye çalışırsa, ortaya ciddî bazı sakıncaların zuhûr etmesi de kaçınılmaz hale gelir. Şöyle ki: "Çok zamandan beri terbiye-i İslâmiye zedelenmesiyle ve şimdiki siyasetin cinayetine karşı, dini siyasete âlet etmeye mecbur." (Age, s. 387) 

Bununla beraber, İttihad-ı İslâmı esas alan İslâmiyet milliyetinin "Demokrat mânâsında" olduğunu da ifade eden Üstad Bediüzzaman, Millet Partisi içindeki samimî din ve İslâmiyet taraftarı olanların “Demokratlara muhalif ve muarız” olmamaları, hatta iltihak etmeleri, hele hele iktidara gelmeye çalışmamaları tavsiyesinde bulunur. (Age, s. 422) 

* * *

Yine aynı eserin muhtelif mektuplarında Meşrûtiyet zamanındaki İttihad-ı Muhammedî ile 1950'den sonrası için tâbir ettiği İttihad-ı İslâmı özdeşleştiren Üstad Bediüzzaman, kendisi ve talebelerinin bu silsileye mensup olduklarını, bu yüzden siyasetin başına geçmeyi düşünmeyerek, sadece Ahrar (1908'den sonra) ve Demokrata (1950'den sonra) "nokta-i istinad" olmaya çalıştıklarını mükerreren beyan eder: "...Şimdi de aynen İttihad-ı İslâmdan olan Nurcular, büyük bir yekûn teşkil eder. Demokratlara bir nokta-i istinaddır." (Age, s. 271)

Dahası, aynı beyanın geçtiği mektup ve bahislerde, Demokratların da İttihad-ı İslâm cereyanını kendilerine "nokta-i istinad" yapmaya mecbur oldukları gerçeğini hatırlatır: "Demokratlar, hem mevkilerini muhafaza, hem vatan ve milletini memnun etmek çâre-i yegânesi, İttihad-ı İslâm cereyanını kendine nokta-i istinad yapmaktır." (Age, s. 271) 

Aynı hakikate parmak basan bir başka izah ve ifade ise, yukarıdaki iktibaslarla da bağlantılı olup aynen şöyledir: "...İttihad-ı Muhammedî ile müttefik olan Ahrar Fırkası, yine otuz beş sene sonra dirildi, yine uyandı. ...Eskide 'İttihad-ı Muhammedi' şimdi 'Nurcular' namını alan ve İttihad-ı İslâm içinde bulunan kardeşlerimiz..." (Beyanat ve Tenvirler, s. 202) 

* * * 

Bütün bu bilgi ve iktibaslardan da açıkça anlaşılıyor ki, Üstad Bediüzzaman, eski İttihad-ı Muhammedî cereyanı içinde mânen gördüğü Nur Talebelerini, daha sonra aynen İttihad-ı İslâm cereyanı içinde görüyor ve öyle de mütalâa ediyor. 

Buna göre, bu kudsî cereyana tâbi olanlar, bizzat kendileri herhangi bir siyasî parti kurmazlar ve siyasetin başına geçmeye çalışmazlar. Aksi halde, dinî siyasete âlet etmeye mecbur kalarak, büyük bir vebâlin altına girmiş olurlar. 

Bu kitlenin siyasete bakması ve vatandaşlık hakkı itibariyle bir partiye oy vermesi halinde ise, onu bekleyen vazifenin Demokratlara "nokta-i istinad olmak"tan ibaret olduğunu hatırlatan Üstad Bediüzzaman, bu vazifenin de "Kur'ân, vatan ve millet hesabına" yapılmasının gerekli olduğunu talebelerine ders veriyor. (Emirdağ Lâhikası, s. 422) 

Elhâsıl: Siyasetle doğrudan değil, dolaylı şekilde meşgul olması halinde bile, insanlara tarafgirâne bir nazarla bakılmaması gerektiğini hatırlatan Üstad Bediüzzaman, "şeytanı melek, meleği şeytan gösteren" bir siyasetten daima Allah'a sığındığını eserlerinde defaatle tekrarladığını da, hiç hatırdan çıkarmamalı


.

Boğazlıyan Kaymakamı kurban seçildi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

08 Nisan 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: 8-10 Nisan 1919

İstanbul'u işgal eden İngilizler, kendi isteklerine uygun bir "kukla sadrâzam"ı da bulmuşlardı: Damat Ferit Paşa.

İşte, İngiliz kuklası olan Ferit Paşa’nın en büyük günahlarından biri, hiç şüphe yok ki, Boğazlıyan (Yozgat) Kaymakamı Mehmet Kemal Beyi idam ettirmedir: İdam kararı 8 Nisan (1919) günü verildi, infaz ise iki gün sonra yapıldı.

Şehid-i mazlûm Kemal Bey hakkında idam kararı veren kişi, Divân-ı Harb-i Örfî (Sıkıyönetim) Mahkemesi’nin o esnada başkanlığını yapan "Nemrut" lâkaplı Mustafa Paşa’dır.

Kemal Beye isnat edilen suç ise "Ermeni tehcirinde takınmış olduğu menfî tutum" diye kayıtlara geçti. Oysa, verilen idam kararının asıl gerekçesi, hem Ermenileri memnun etmek, hem İngilizlerin direktifiyle hareket etmek mânasını taşıyordu.

İşte, işgalci ecnebilerin hatırına kurban seçilen Kemâl Bey, ne yazık ki 10 Nisan’da Bayezid Meydanında kurulan umuma açık haldeki darağacında asılarak idam edildi.

* * *

Henüz 35 yaşındayken idam edilen Kemal Beyin son sözleri şunlar oldu: "Sevgili vatandaşlarım! Ben bir Türk memuruyum. Aldığım emri yerine getirdim. Vazifemi yaptığıma vicdanım emindir. Sizlere yemin ederim ki, ben masumum. Son sözüm bugün de budur, yarında budur. Ecnebi devletlere yaranmak için beni asıyorlar. Eğer adalet buna diyorlarsa, kahrolsun adalet! Benim sevgili kardeşlerim, asil Türk Milletine çocuklarımı emanet ediyorum. Bu kahraman millet elbette onlara bakacaktır. Allah, vatan ve milletimize zeval vermesin. Amin. Borcum var, servetim yok üç çocuğumu, millet uğruna yetim bırakıyorum. Yaşasın millet!”

Meydanda toplanan halkın gözyaşları arasında darağacına çekil Kemal Bey’in cenazesi, hayli kalabalık bir merasimle Kadıköy'de toprağa verildi.

Ankara’daki Büyük Millet Meclisi, 14 Ekim 1922'de çıkardığı bir kànunla Kemâl Beyi "millî şehit" olarak kabul ve ilân etti.

* * *

Bu elîm hadise, Sadrâzam Damat Ferit'in kabul görmez ve asla affedilmez hatalarının başında gelir.

Zira, kendisi İngiliz işgal güçlerine tam mânâsıyla boyun eğmiş ve adeta işgalciler ne diyor, ne istiyorsa, onu harfiyyen yapmaya çalışan bir kukla durumundaydı.

* * *

Bu arada, aynı mahkemenin ayrıca 20 Temmuz'da vermiş olduğu mühim bir başka kararı var ki, bunu pek az kimse biliyor.

Boğazlıyan Kaymakamı Mehmed Kemâl Beyin (1884-1919) cenazesi.

O karar şudur: 20 Temmuz'da "Ermeni kırımından sanık" olarak yargılanan eski Urfa Mutasarrıfı ve Bayburt Kaymakamı Nusret Bey—tıpkı Boğazlıyan Kaymakamı gibi—yine aynı mahkemenin kararıyla idam cezasına çarptırıldı.

Nitekim, bu ceza da, tıpkı 8 Nisan'daki gibi, 5 Ağustos'ta yine Beyazid Meydanında infaz edildi.

* * *

Çok garip bir tecelli de şudur ki: İstanbul'un işgal dönemiyle ve işgalcilerin zâlimane tasarrufuyla ismi adeta özdeşleşmiş olan Sadrâzam Damat Ferit Paşa, işgalin tam da sona erip kurtuluşun resmen ve alenen ilân edildiği gün (6 Ekim 1923) Fransa'da son nefesini verdi.

* * *

Son olarak, yine Mehmed Kemâl Bey’in vedâ konuşmasında söylediği rivâyet edilen bir metni hülâsaten takdim edelim:

“Sevgili oğlum merhum Adnan’ın medfun bulunduğu Kadıköy Kuşdilli Çayırı’ndaki Kabristanda, yavrumun yanına gömülmeyi diliyorum. Teyzem ve kardeşim Kadıköy’ünde meskûndurlar. Defin masrafı, teyzeme tevdi edilsin. Kabir taşım, hamiyetli Türk ve Müslüman kardeşim tarafından dikilsin ve üstüne şöyle yazılsın: Millet ve memleket uğruna şehit olan Boğazlıyan Kaymakamı Kemâl’in ruhuna Fâtiha!

“Perişan zevcem Hatice’ye, yavrularım Müzehher ve Müşerref’e muavenet edilmesini, yavrularımın tahsil ve terbiyesine ihtimam buyrulmasını vatandaşlarımdan beklerim.

“Babam, Karamürsel Aşar Memur-u Sâbıkı Ârif Bey âcezedir. Kardeşim Münir kimsesizdir. Bunlara da muavenet olunursa, memnun olurum. Türk milleti ebediyyen yaşayacak, Müslümanlık asla zevâl bulmayacaktır. Allah, millet ve memlekete zevâl vermesin.”


.

Mareşal’in gidişiyle dengeler değişti

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

10 Nisan 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 10 Nisan 1950

Mareşal’den kast ettiğimiz kişi, 10 Nisan 1950’de ölen meşhûr Fevzi (Çakmak) Paşa’dır.

Mezarı Eyüpsultan’da, tam da Yahudi iş adamı Üzeyir Garih’in öldürüldüğü noktada bulunuyor.

Hemen aynı yerde, Paşa’nın mürşidi olarak bilinen Hüseyin Küçük Efendi’nin mezarı da bulunuyor.

Alarko Holding’in sahibi Üzeyir Garih (1929-2001), bu iki şahsın, vaktiyle Yahudilere yapmış olduğu iyilikleri sebebiyle, her Cumartesi günü kabirleri başına gider ve kendi usûlünce onlara duâ ederdi.

* * *

Millet Partisi Fahrî Başkanı olan Fevzi Paşa (1876-1950), 14 Mayıs’ta yapılacak genel seçimler sebebiyle meydan meydan dolaşırken, Trakya’daki seçim gezisi esnasında rahatsızlandı ve 10 Nisan günü Teşvikiye Sağlık Evi’nde öldü. Ce­na­ze me­ra­si­mi de bir hayli o­lay­lı geç­ti.

Fevzi Paşa’nın, genel seçimlere tam da 34 gün kala âniden ölmesi, siyasî dengelerin büyük ölçüde DP lehinde değişmesine sebebiyet verdi.

Şayet Paşa ölmeseydi, Demokratların tek başına iktidara gelmesi çok zor olacaktı. Zira, dindar kitlenin nazarında “Dindar Mareşalin Partisi” birinci derecede tercihe şâyân idi.

Mareşal’in seçimden kısa süre önce gitmesiyle, tabandaki dindar seçmen kitlesi, DP’ye doğru “yatay geçiş” yaptı ve “Demokratların zaferi”ni netice verdi.

Şimdi de, Fevzi Paşa’yı biraz daha yakından tanımaya çalışalım.

Emirber Mareşal

1876 İstanbul doğumlu olan Fevzi Paşa, askerlik mesleğinde adım adım rütbe ve mertebe kazanarak, 1919'da "Osmanlı Seraskeri" makamına, yani Genelkurmay Başkanlığı’na kadar yükseldi.

Bu tarihten sonra zaman zaman siyasî (mebusluk, bakanlık gibi) vazifeler üstlenmiş olmakla beraber, esasen askerlik mesleğinden hiç ayrılmadı. Tâ ki, 1944'te "yaş haddinden" emekliye sevk edilinceye kadar.

* * *

1920 Mart’ından itibaren Ankara hükümetinin emri altına giren Fevzi Paşa, 1922'de Genelkurmay Başkanlığı’na getirildi. 

Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin toplamını aldığınızda, paşanın "Seraskerlik" müddeti 25 seneyi buluyor. 

Kendisi Mareşal olmasına rağmen, bu 25 yıllık süre içinde siyasî otoriteye karşı mutî, yani tam itaatkâr bir asker olarak çalıştı.

Dizgin-inisiyatif başkasında

Osmanlı döneminde böyle olduğu gibi, birinci ve ikinci reisicumhura (M. Kemal ve İsmet Paşa) karşı da aynı itaatkârlık içinde bulundu. Kendisi yaşça ve rütbece daha büyük olmasına rağmen, emri altına girmiş olduğu siyasî otoritelerin hiçbirine karşı en ufak bir muhalefeti dahi vaki olmuş değil.

Baştakiler, ne diyorlarsa aynısını yapıyor: Vur diyorlarsa vuruyor, dur diyorlarsa duruyor; as diyorlarsa asıyor, kes diyorlarsa kesiyor. Aynı şekilde, bakanlık yap diyorlarsa yapıyor, bırak diyorlarsa bırakıyor. Öyle ki, Ankara hükümetinin ilk dönemlerinde kendisine tevdi edilen üç bakanlığı birden üstlendiği dahi olmuş.

Dr. Rıza Nur, "Hatırat"ında kendisine niçin böyle davrandığını söylediğinde, şu cevabı aldığını yazıyor: "Ne yapayım? Bana vazife veriyorlar, ben de alıyorum."

Dr. Nur, kendince şu teşhisi koyar: "Bu, inisiyatifsiz bir şahsiyettir."

* * *

“Kıyafet İnkılâbı”na dair teklif, henüz daha görüşülüp kànunlaşmadan, şapkayı Meclis'te ilk giyen kişi, yine Fevzi Paşa’dır. 

Bundan da anlaşılıyor ki, kendisi önceden fena halde ikna edilmiş...

* * *

M. Kemal'in siyasetten uzaklaştırdığı İsmet Paşa, 11 Kasım 1938 günü Fevzi Paşa’nın kesin desteği ve askerî dayatmaları sayesinde cumhurbaşkanı oldu. İsmet Paşa ise, 1944'te onu bir başka dayatma taktiğiyle emekliye sevk etti.

1946'da Demokratların (DP) Cumhurbaşkanı adayı ve ardından aynı partinin listesinden İstanbul milletvekili oldu. Meclis'e girdikten bir müddet sonra DP'yi sattı ve MP'nin (Millet Partisi) kurucuları arasına girdi. Böylelikle, kendisini harcayan CHP’nin değil, onun karşısındaki DP'nin kuvvetini kırmaya çalıştı.

10 Nisan 1950'de ölen ve cenaze merasimi hayli olaylı geçen Fevzi Paşa hakkında, en doğru tesbitlerden biri de hiç şüphesiz Bediüzzaman Said Nursî'ye ait.

Feyzi Paşa’yı, mesleği ve zahirî kişiliğiyle hiç başdaşmayan ve başkasının boyunduruğu altına kolaylıkla girebilen ve pekçok fenâlığa da âlet edilen bir kişilik sahibi olarak gören Üstad Bediüzzaman, Şuâlar (Beşinci Şuâ) isimli eserinde—paşanın ismini vermeden—şu ifadelerle söz eder: "...Gayet cesur ve iktidarlı ve metin ve cevvâl ve şöhretperestliğe tenezzül etmeyen bir serasker." (Age, s. 513)

Rumûzât-ı Semâniye eserinde ise, “Dizginleri zındıkların eline verdiği” için, âkıbetinin vahim olduğuna dair bir kanaat husûle geliyor. Bu sebeple, öldüğünde “Allah rahmet eylesin” demiyor, diyemiyor, Üstad.


.

Gerçek ve sahte bayramlar

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

11 Nisan 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ 11.8.1920-63

Yakın tarihimizde aynı günde kutlanan birbirine zıt mahiyette iki farklı bayram var ki, biri ne kadar gerçek ve sevindirici ise, diğeri o derece sahte ve üzücü.

Gerçek bayram: Ş.Urfa’nın 1920’de düşman işgalinden kurtuluş günü olan 11 Nisan’dır.

Sahte bayram ise: Kanlı ve kinli 27 Mayıs Darbesinin, 1963’te Meclis’te "Hürriyet ve Anayasa Bayramı" olarak kabul edildiği 11 Nisan’dır.

Şimdi, bu iki zıt hadise hakkındaki gelişmelerin seyir defterine bir bakalım...

Urfa’da sevinç var

11 Nisan, aslında Şanlıurfa için tek değil, çifte bayram sevincinin yaşandığı bir gün sayılır.

Urfalılar, 1) 1920 yılı 11 Nisan'ında düşman işgalinden kurtuldukları için; 2) 1995'in 11 Nisan'ında ise Harran Ovasının Fırat'ın suyuna kavuşma bahtiyarlığına şahit oldukları için, bugün itibariyle çifte bayram sevinci yaşadılar, yaşıyorlar.

* * *

Osmanlı'nın I. Dünya Savaşındaki mağlûbiyetini tescilleyen Mondros Mütarekesinden hemen sonra Anadolu'da başlayan işgal ve istilâ dalgasından, peygamberler diyârı Urfa da nasibini aldı.

Bu mübarek beldeyi önce İngilizler, ardından da Fransızlar işgal etti. İşgalcilere karşı kurdukları gönüllü milis kuvvetleriyle mücadeleye girişen Urfalılar, nihayet 11 Nisan 1920'de kesin bir muzafferiyete imza attılar.

* * *

11 Nisan 1995 tarihi ise, meşhûr Harran Ovasının asırlardır hasret kalmış olduğu Fırat'ın bereketli suyuna kavuştuğu gündür. GAP projesi çerçevesinden yıllardır yapımı devam eden 26 km. uzunluğundaki sulama tünellerinin inşası tamamlandı ve yapılan açılış merasiminin ardından Fırat suyunun vanaları açıldı.

Bölge tarımının hayat damarını teşkil eden T–1 ve T–2 tüneli, dünyanın sulama amaçlı en uzun tünelleri olarak biliniyor.

Ülkede hüzün var

Kanlı darbenin yapıldığı 27 Ma­yıs gününün “Hür­ri­yet ve A­na­ya­sa Bay­ra­mı” olarak şenliklerle kutlanma­sı, ne yazık ki 11 Nisan 1963’te Meclis çatısı altında ka­nun­laş­tı­rıl­dı.

Evet, binler teessüf olsun ki, Demokrat Parti iktidarını kanlı bir darbe planı ile devirenler, ayrıca o günü resmen "Hürriyet ve Anayasa Bayramı" diye ilân ettiler.

Bu tarihte (1963) Başbakanlık yapan kişi, İsmet Paşadır. Üstelik, bu iş tamamiyle onun isteği dahilinde yapıldı.

Hani bazıları diyorlar ya "Kendisi idamlara karşıydı; ancak buna engel olamadı” falan filan... Bunlar tamamıyla düzmece beyanlar.

Haydi, farzımuhal olarak, idamlara mani olamadı. Peki, kendisi başbakan iken, idam edilenlerin acısı üzerinde tepinilmesine ve o kanlı günün bayram diye ilân edilmesine de mi mani olamadı?

Kaldı ki, 27 Mayıs gününü bayram diye ilân edenler, bu maksatla 221 sayılı kànun maddesini hazırlayanlar, onun partili arkadaşlarıydı. O tarihte Meclis'in çoğunluğunu teşkil eden CHP'liler, bu kànun teklifini Meclis’in reyine sundular ve sonunda kabul ettirdiler.

* * *

27 Mayıs gününü bayram olmaktan çıkaranlar ise, 12 Eylül Cuntacıları oldu. 1963'ten 1982'ye kadar, 17 yıl süreyle resmî törenlerle kutlanan bu kanlı-kinli bayram, 26 Mayıs öğleden sonra başlamak ve 27 Mayıs günü devam etmek üzere, toplam bir buçuk güne yayılmış durumdaydı. Dolayısıyla, resmî daireler de tatile girerdi.

Halkın pek katılmadığı ve hiç itibar etmediği 27 Mayıs'taki resmî törenler, özellikle Anayasa Mahkemesinde kutlanırdı. 1982 Anayasası döneminde yürürlükten kaldırılan bu iğrenç bayramda, bilumum devlet erkânı, Anayasa Mahkemesi başkanının makam odası önünde sıraya dizilerek başkanına tebriklerini sunarlardı.

1982'ye kadarki hemen her yıldönümünde, radyo, televizyon ve resmî ajansların haber metninde, aşağı yukarı şu meş'um cümle yer alırdı: "27 Mayıs Hürriyet ve Anayasa Bayramı, bugün saat 12.00’den itibaren bütün yurtta, dış temsilciliklerimizde ve Kıbrıs Türk Federe Devletinde kutlanmaya başlandı."


.

Türk Dili’ne Agop, Türk Tarihi’ne Josef

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

12 Nisan 2017, Çarşamba

Totaliter rejimin hükümfermâ olduğu çeyrek asırlık dönemde (1923-50) uygulanan politikaların, yapılan icraatlerin çoğu, maalesef “akla ziyan” denilecek türden işler...

Düşünün ki, “Türklük-Türkçülük” vurgusu had safhada sürdürülmekte iken, Türklükle hiç alâkası olmayan garâbetler yaşanıyor.

Meselâ, Türk Dili üzerinde kaskatı bir ırkçılık havasının hâkim kılınmaya çalışıldığı aynı devirde, işin başına hiç de Türk olmayan biri, Ermeni asıllı Agop Martayan getiriliyor.

Aynı şekilde, Türk Tarihi üzerinde bütünüyle kavmiyetçi bir atmosferin hükmettiği dönemde, anne tarafı Yahudi olup, Yahudi asıllı Lenin’le samimi yakınlığı ile bilinen Aqçuralı Josef isimli muamma şahıs getirtiliyor.

Türkleri ve Türklüğü yakından ilgilendiren bu kurumların başına öncelikle “Türk olmayanlar”ın getirilme sebebi nedir?

Bize göre, en kuvvetli ihtimallerden biri şudur: Müslüman Türk asıllı bir kimse, neseben Türk olmayan biri kadar koyu ve kaskatı derecede ırkçılık yapamaz.

İstenen şey, sınır tanımaz bir ırkçılık cereyanı olduğu için, bu maksada tam hizmet edecek, yani “biçilmiş kaftan” işlevi görecek türden kişiler tercihe şâyan olmuş.

Bu girizgâhtan sonra, şimdi konuyla ilgili olarak 12 Nisan 1931’den itibaren yaşanan tuhaf gelişmelere kısaca temas edelim.

İslâm dışı dil, tarih, san’at...

Mustafa Kemal’in emriyle Türk Ocaklarının kapatılmasından iki hafta sonra, yani 12 Nisan 1931’de toplanan bir heyet tarafından, merkezi Ankara'da olmak üzere “Türk Tarihini Tetkik Cemiyeti” teşkil olundu. Cemiyetin kurucuları arasında yer alan Yusuf Akçura, bir yıl sonra (8 Nisan 1932) aynı cemiyetin başkanlığına getirildi. Ölünceye kadar da bu görevde kaldı.

Tek parti zihniyetinin hükmettiği bu dönemde, özellikle arzulanan ve yapılmak istenen şey, bu milletin dilini, tarihini, san’atını başta olmak üzere hayatını tümüyle İslâmdan uzaklaştırmak ve nihayetinde bütün bağlarını dinden, mukaddesattan koparmak idi.

Bu meyanda mevzii ve geçici bazı başarılar elde edildi. Ancak, “Dinsiz bir millet yaşayamaz” hakikati karşısında, geri adımlar atılmaya mecbur kalındı.

Türkçü Yusuf Akçura

Bütünüyle İslâmiyetten kopuk, hatta dine muarız bir Türk Tarihi vücuda getirmek için vazifelendiren Akçuralı (1876-1935), Rusya (Olyanovski) doğumludur. Baba tarafından Tatar, anne tarafından ise Yahudi olduğuna dair bilgiler var.

Babası ölünce annesiyle birlikte İstanbul'a gelip yerleşir. Annesi Dağıstanlı Osman Bey ile evlenir. Osman Bey, onun tahsiliyle ilgilenir ve götürüp askerîyede okutur. 

Zaman zaman Rusya'ya gidip gelen hatta Bolşevik İhtilâlinden kısa bir süre önce Avrupa'da Lenin ile de görüşen Akçura'nın Rusya'daki ismi Yosif/Josif Aqçura'dır.

* * *

Akçura'nın Türkiye'de yaptığı ilk faaliyet ırkçılık mânâsındaki "Türkçülük" olmuştur. Akrabası olan ve İstanbul'da ilk kadın dergisini çıkaran Gaspıralı İsmail'in de Rusya'dan Türkiye'ye gelmesiyle birlikte, müştereken Türkçülük faaliyetine daha da hız vermişlerdir. Türk Yurdu (1911) ve Türk Ocağı'na (1912) dair yayın ve oluşumların en aktif aktörleridir.

1918 yılı sonlarında İstanbul'da kurulan Kürt Teâli Cemiyeti’nin kurucu üyesi ve bu hareketin fikir öncülerinden biri olan Celadet Bedirhan, hatıralarında kendisinin ve arkadaşlarının en çok Yusuf Akçura'dan etkilendiğini söylüyor ve Türk Ocağının faaliyetleri hakkında şunları söylüyor: "Bu ocaklar, kendileri için Türkçü yetiştirdiği kadar, bize de Kürtçü yetiştirdi. Kendimiz elli sene uğraşsaydık, yine de bu kadar Kürtçüyü harekete geçirip de biraraya getiremezdik." (M. Kemal'e Mektup, 1933)

İşte, asıl işi ve mahiyeti böyle olan Akçura, 1923 seçimlerinde CHP milletvekili oldu. Uzun yıllar üniversitelerde siyasî tarih dersleri verdi. Türk tarihi hakkında ortaya yeni tezler attı. 1931'den sonra bu tezlerin adeta lokomotifi rolünde çalıştı. 

* * *

Türk Tarih Kurumu’nun Akçura'ya emanet edildiği aynı yıllarda (1932...), gariptir ki Türk Dili Kurumu’nun başına da Ermeni asıllı Agop Martayan getirildi. Sonradan "Dilaçar" soyadı verilen TDK Genel Sekreteri Agop Martayan, Güneş Dil Teorisinin sahibi olup, öldüğü 1979 yılına kadar da Türk Dil Derneği Başkanlığını yaptı.

Agop ile Josif, her ne kadar "Ne mutlu Türk'üm diyene" ortak paydasında buluşmuş olsalar da, aralarında herhangi bir din, dil ve milliyet birliği yoktur.


.

Bediüzzaman’a göre 31 Mart

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

13 Nisan 2017, Perşembe

Milâdî takvime göre 13 Nisan 1909’da yaşanan “31 Mart Vak’ası” hakkında, yaklaşık yüz yıldır çok şeyler yazıldı, çizildi, söylendi... Ancak, bu koyu karanlığın içyüzü tam olarak yine de aydınlatılamadı. Alacakaranlık vaziyet, el’an devam edip gidiyor.

Önce, bu hadise hakkında kısacık bir değerlendirme yapalım, ardından, bu vak’âya Üstad Bediüzzaman’ın nazarıyla bakmaya ve onun değerlendirmeleri ışığında konuyu aydınlatmaya çalışalım.

* * *

1908 Temmuz'unda ilân edilen II. Meşrûtiyetin daha birinci senesi dolmadan, Bozuk-Mason İttihatçılar cunta faaliyetini başlattılar.

Yıl sonuna doğru yapılan genel seçimleri kazanmış olmalarına rağmen, Meclis dışında kalmış bir muhalefetin (Ahrar) varlığına bile tahammül edemez oldular.

Muhaliflerini önce tehdit ederek yıldırmaya çalıştılar. Bunda muvaffak olamayınca, bir adım ileri giderek cinayetlere başladılar.

Siyasî muhaliflerin yanı sıra, fikrî muhaliflerini de susturma, hatta ortadan kaldırma eğilimi içine giren İttihatçı komitacılar, ilk cinayeti 6 Nisan 1909'da Galata Köprüsü üzerinde işlediler.

İttihatçılara muhalif, Ahrar Fırkası ile İttihad-ı Muhammedî Cemiyetine dost görünen Serbestî gazetesinin Başyazarı Hasan Fehmi faili meçhûl bir cinayete kurban gidince, ortalık alabildiğine gerildi. Merhûmun cenaze merasimi ise, kelimenin tam anlamıyla İttihatçılara karşı bir gövde gösterisine dönüştü. Esasen, bu gelişme cuntacıların ve komitacıların istediği gibi oldu.

İttihatçılara karşı kin ve öfke damarı kabardıkça kabaran dindar kesimlerin galeyanı, günden güne artarak devam etti. Bu galeyan ve öfke seli, nihayet 13 Nisan (Rumî 31 Mart) günü patlama noktasına geldi ve kontrolsüz şekilde patladı: Bir yandan sivil kitleler sokaklara dökülürken, bir yandan da İstanbul'un güvenliğinden sorumlu Avcı Taburlarında isyan hareketleri başladı.

Bu arada, söz ve yazılarıyla askerlere nasihat eden Bediüzzaman, sekiz taburun isyandan vazgeçmesini sağladı. Buna rağmen, diğer taburlardaki askerler başlarındaki subayları (zabitler) kışlaya hapsederek, onlar da sokaklara döküldüler.

Manzara, gitgide ürkütücü, endişe verici bir vaziyet aldı: Cadde ve meydanları dolduran asker-sivil karışımı kalabalık, başsız ve kontrolsüz bir şekilde "Yaşasın Şeriat!" sloganlarıyla ortalığı inletiyordu. Karşılarına çıkan bir İttihatçının, hele hele "Şeriat aleyhtarı" olarak bilinen bir şahsın canını kurtarması hiç de kolay değildi. Öyle ki, içinde mebusların dahi bulunduğu kimi şahıslar, başkası zannedilerek öldürüldü, linç edildi.

Bu kanlı kargaşa hali, birkaç gün devam etti. İnsanlar, mahkemesiz ve muhakemesiz şekilde vuruluyor, dövülüyor, canından ediliyordu. Üstelik, kimsenin kimseyi dinlediği de yoktu.

Doğrusu, bütün bu yaşananların üzerinde ciddî soru işaretleri vardı? Aklı başında olan bir dindarın, bu anarşik ortamı tasvip etmesi mümkün değildi. Zira, işin içinde gizli bir tertip, bir kumpas, bir provokasyon hali vardı. Buna ise, aslında hiç âlet olunmaması gerekiyordu.

* * *

Bediüzzaman, bu Vak’a ile alâkalı olarak, yaklaşık bir ay sonra (Mayıs 1909) çıkarıldığı Divan-ı Harb-i Örfî Mahkemesindeki müdafaasında şunları söyler: “Mart'ın 31'inci günündeki dehşetli hareketi, iki-üç dakika uzaktan temaşa ettim. Müteaddit metalibi (istekleri) işittim. Anladım ki, iş fena, itaat muhtel (bozulmuş), nasihat te'sirsizdir. Yoksa her vakit gibi yine o ateşin itfasına (söndürülmesine) teşebbüs edecektim. Fakat avam çok, bizim Kürdler gâfil ve safdil... Ben de bir şöhret-i kâzibe ile görünüyordum. Üç dakikadan sonra çekildim. MekrîKöy'üne (Bakırköy) gittim. Tâ beni tanıyanlar karışmasınlar. Rast gelenlere de karışmamak tavsiye ettim. Eğer zerre miktar dahlim olsaydı; zaten elbisem beni ilân ediyor, şöhret de beni büyük gösteriyor. Bu işte pek büyük görünecektim. Belki Ayastefanos’a (Yeşilköy) kadar tek başıma olsun mukabele ederek ispat-ı vücud edecektim. Merdâne ölecektim. O vakit dahlim bedihî olacaktı, tahkike lüzum kalmazdı."

* * *

“31 Mart Hâdisesi denilen o sâika ve müthiş fırtına, âdi sebepler tahtında öyle bir istidad-ı tabiîyi müheyya etmişti ki, neticesi hercümerc olduğu halde, min indillâh ehl-i kıyamın lisanına daima mu’cizesini gösteren ism-i şeriat geldi. O fırtınayı gayet hafif geçirdiğinden Nisan’ın nısfından sonraki gazeteleri indallah mahkûm ediyor. Zira, o hadiseye sebebiyet veren yedi mesele ve onunla beraber yedi hal nazar-ı mütâlâaya alınsa, hakikat tezahür eder. Onlar da bunlardır: 

1. Yüzde doksanı İttihad-Terakkinin aleyhinde, hem onların tahakkümü ve istibdadı aleyhinde bir hareket idi. 

2. Fırkaların meydan-ı münakaşâtı olan vükelâyı tebdil idi. 

3. Sultan-ı mazlûmu sukut-u musammemden kurtarmaktı. 

4. Hissiyat-ı askeriyenin ve âdâb-ı dindaranelerinin muhalif telkinatın önüne set olmaktı. 

5. Pek çok büyütülen Hasan Fehmi Beyin kàtilini meydana çıkarmaktı. 

6. Kadro haricine çıkanları ve alay zabitlerini mağdur etmemekti. 

7. Hürriyeti, sefahete şumulünü men’ ve âdâb-ı şeriatla tahdit ve avâmın siyaset-i şer’î bildikleri yalnız kısas ve kat-ı yed haddini icra idi. Fakat zemin bataklık ve dam ve plân serilmişti. Mukaddes olan itaat-i askeriye feda edildi.

Üssü’l-esas esbâb: Fırkaların taraftârâne ve garazkârane münakaşatı ve gazetelerin belâgat yerine mübalâgat ve yalan ve ifratperverâne keşmekeşleri idi.” (D.H.Ö.)


.

Saltanat meddahlarının bitmeyen kini

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

14 Nisan 2017, Cuma

Kadir Mısıroğlu, Ahmet Şimşirgil, Selahaddin Eş Çakırgil gibi bugünkü siyasî iktidarın fikrî pâyandası ve akıl hocası durumunda olanların hemen tamamı, katıksız birer Sultan Abdülhamid hayranıdır. Hayranlıktan öte, ayrıca o koca Sultan’ın birer meddahıdır. Dahası, meddahlıkta sınır tanımazlar.

Bu meşhûr şahıslar, aynı zamanda Üstad Bediüzzaman’ın da şiddetli muhalifi ve muarızıdırlar. Muhalefetlerini bazen doğrudan, bazen de dolaylı şekilde yaparlar.

Sultan Abdülhamid ile bağlantılı şekilde söz konusu olduğunda ise, Bediüzzaman Hazretlerini öyle bir karalamaya ve gözden düşürmeye çalışırlar ki, hayret etmemek elde değil.

* * *

Şimşirgil, özellikle tv programlarında; Mısıroğlu, kitap ve sohbetlerinde, Hz. Üstad’ı müthiş zemmetmeye çalışırlar. Hatta, Mısıroğlu, Bediüzzaman Said Nursî’nin Sultan Reşad’dan 20 bin altın aldığı ve bunu da ömür boyu kendisi için harcadığı yalan ve iftirasını atmaktan dahi çekinmiyor. (Neyse ki, değerli Müfid Yüksel, söz konusu paranın Van Valisinin emrine gönderildiğinin belgesini yayınladı; ancak, nâfile. Adamın belge-melge dinlediği yok.)

İsmini zikrettiğimiz diğer şahıs Çakırgil ise, dünkü (13 Nisan) yazısında öyle bir şenaatte bulundu ki, tarih önünde de, huzur-i İlâhîde de bunun hesabını asla veremez. Çünkü, hem kıyas-ı maalfârık bir yolda gidiyor, hem de Bediüzzaman’a yönelik affı kàbil olmaz yalan ve iftiralarda bulunuyor.

İşte, Star gazetesi yazarı Selahaddin Eş Çakırgil’in 13 Nisan 2017 tarihli yazının sonundaki ifadeleri: “Hatırlayalım, 100 yıl öncelerde, Osmanlı’nın o son demlerinde ve son derece karmaşık dünyada hattâ Mehmed Âkif, Elmalılı Hamdi Efendi ve Said Nursî gibi isimler bile—elbette eleştirilecek bir çok yanlışları da olsa bile—devleti emperyalistlerin oyunlarına karşı ayakta tutmaya çalışan ve son 300 yıl içinde belki de en dikkatli ve çağını okumakta en uyanık bir devlet başkanı konumunda olan 2. Abdulhamid’e muhalefette ve hattâ ona düşman olmakta; yazık ki, Tevfik Fikret gibi ateistliğini ilân edenlerle, Abdulhamid’e bombalı saldırıda bulunan ‘Ermenici’ teröristlerle ve emperyalist dünyanın uşağı durumundaki diğer nice iç düşmanlar ve emperyalist güç odaklarıyla aynı safta yer almaktan kaçınamamışlar ve Müslümanların elinde büyük bir güç olan 600 yıllık Osmanlı da, Abdulhamid bertaraf edildikten sonra, İttihadçıların elinde 10 senede parça parça oluvermişti!”

Bediüzzaman: Ben dindar bir cumhuriyetçiyim

Çakırgil, tarihe ait bu değerlendirmeyi, 16 Nisan’daki referanduma malzeme olarak kullandığını ise, aynen şu cümle ile noktalamış: “Yapılacak referandum oylamasında da, ortaya bir zaaf tablosu çıkarsa, tıpkı 100 yıl öncelerde olduğu gibi, bütün uluslar arası emperyalist güç odaklarının ve onların içerdeki uzantılarının özgürlük türküleriyle, nasıl bir saldırıya geçeceğinden asla gafil olmamak gerekir.”

* * *

Veli bir şahsiyet ve kudretli bir padişah olan Sultan Abdülhamid için duyulan muhabbeti, hayranlığı, hatta meddahlığı bir derece mazur görmek, hatta hoş karşılamak mümkün. Bunu yadırgamamalı, bundan gocunmamalı ayrıca...

Fakat, bu meddahlığın yanı sıra tutup Bediüzzaman Said Nursî’ye kin ve garaz ateşi ile saldırmanın kabul edilir bir tarafı olamaz.

Hatta denilebilir ki, bu tip adamların Said Nursî’ye karşı duyduğu kin ve garaz, aynen ehl-i Şiâ’nın Hz. Ömer’e karşı hissettiklerini çağrıştırıyor: “Esas maksat, Hz. Ali'ye duyulan muhabbet değil; Hz. Ömer'e duyulan adâvettir.”

Sahi, bu nasıl bir kin ve düşmanlık ateşidir ki, bizim gibi milyonlarca bîçarenin imanlarının kurtulmasına vesile olan bir zât-ı muhterem, Sultan Abdülhamid’i öldürmek isteyen ‘Ermeni terörist’ veya o teröriste övgüler düzen Tevfik Fikret gibi bir ‘ateist’le aynı kalıba sokulmaya ve aynı kategoride değerlendirilmeye çalışılıyor.

Maalesef, bununla da  iktifa edilmiyor; Kafkas Cephesinde 90 talebesini şehit veren ve kendisi de yaralanıp Ruslara esir düşen  Gönüllü Miralay Said Nursî, ayrıca “600 yıllık Osmanlı’yı parça parça eden emperyalist güç odaklarıyla aynı safta yer almakla” itham ediliyor.

* * *

Gözünü kin ve garaz bürümüş bu tip kimselere söylenecek sözün ciddî bir faydası olacağını sanmıyoruz. Onlar, yüz yıldır bildiklerini okumaya devam ediyor... Farklı ve hiç umulmadık durum şudur: Risâle-i Nur’u benimseyerek okuyan ve Bediüzzaman Hazretleri’ni Üstad olarak kabul eden mühim bir kesim, ne yazık ki “Nur’a muarız” bu tip şahısların takip ettiği “tarz-ı siyaset”e perestiş etmiş, hatta bir kısmı zebunu olmuş durumdalar. İşte, bizi en ziyade müteessir eden bu umulmadık vaziyet-i acibedir.

Hayatı boyunca hürriyeti, adâleti, meşrûtiyeti ders verip savunan ve “Dindar bir cumhuriyetçi” olan Bediüzzaman Hazretleri’ne “Saltanat” üzerinden vurmaya yeltenen saldırganları, biz de “Hürriyet, adâlet, demokrasi ve cumhuriyet düşmanı” ilân ediyoruz.

* * *

Son olarak, Üstad Bediüzzaman’a yönelik daha evvel yapılmış itham ve iftiralara karşı vermiş olduğumuz bir kısım cevabî yazıların link adresini vererek, şimdilik bir nokta koyalım.

1) Harbî düşman yapmaz bunu

2) Demokrasiye düşman mısınız?

3) Bediüzzaman’ın ortak düşmanları


.

Yakın tarihin 17 Nisan’ları

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

17 Nisan 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ 17 Nisan 1993

Bugün, 17 Nisan 2017 Pazartesi. Yani, dün yapılan referandumun hemen ertesi günü. Büyük ihtimalle, oyların sayım-döküm işi tamamlanmış ve netice kesinlik kazanmıştır.

Bu yazı, referandumdan 30 saat kadar evvel yazıldı. Ama, tercih oranları ne olursa olsun, peşinen, neticenin ülkemiz ve milletimiz için hayırlı olmasını dileyerek, konuya öyle devam edelim.

Bu arada, bir tahminimiz de şudur: Yapılan referandumun, Türkiye’deki siyasî gidişat itibariyle mühim bir dönüm noktası teşkil edeceği hususu, kuvvetli ihtimal dahilinde görünüyor.

Meşhûrların vefâtı

17 Nisan, ayrıca yakın tarihimizin âşina isimlerinden üç mühim şahsiyetin de vefat yıl dönümü.

Birincisi: Prof. Ali Fuat Başgil, 17 Nisan 1967’de Hakk’ın rahmetine kavuştu.

İkincisi: Malatya Belediye Başkanı Hamid Fendoğlu 17 Nisan 1978’de uğradığı bombalı bir sûikast neticesi şehit oldu.

Üçüncüsü: Cumhurbaşkanı Turgut Özal, 17 Nisan 1993’te geçirmiş olduğu kalp krizi sonucu vefat etti.

Özal: Bürokrasiden siyasete

Bugünkü konumuzun ağırlığını ise, Turgut Özal teşkil ediyor.

Kısaca, onun hayat seyrine değinmeye çalışalım.

* * *

Eski Başbakan ve Sekizinci Cumhurbaşkanı olan Turgut Özal, 1927'de Malatya'da doğdu.

Ailesi, kısa süre sonra Bilecik Söğüt'e taşındı. İlk, orta ve lise öğrenimini yine farklı şehirlerde tamamladı. 1945 İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümünde okumaya başladı.

1950'de Fevzi Çakmak’ın ölümü sebebiyle yayın akışını aynen sürdüren radyoevine baskın yapanların içinde yer aldı. Aynı yıl, Ankara'da mühendis olarak Elektrik İşleri Etüd İdaresi’nde çalışmaya başladı.

İki yıl sonra Amerika'ya gitti. 1954'te döndü ve Semra Hanımla hayatını birleştirdi. 1959'da askere alındı. Terhisten sonra, Devlet Planlama Teşkilâtında (DPT) Süleyman Demirel'in yanında çalıştı. Ayrıca, muhtelif dairelerde de bürokrat ve teknokrat olarak, mühim görevlerde bulundu.

1971 Muhtırası’ndan sonra özel sektörde (Sabancı Holding) görev aldı. 1977'de ise Erbakan'ın safında siyasete atıldı. Aynı yıl MSP’nin İzmir milletvekili adayı oldu, ancak seçimi kazanamadı.

* * *

Özal, 1980 İhtilâli’nden sonra, Başbakan Yardımcılığı’na getirildi. İki sene sonra hükümetten ayrılarak Amerika'ya gitti. Dönüşte tekrar siyasete atıldı ve 20 Mayıs 1983’de Anavatan Partisi’ni kurdu.

Aynı sene, sadece imtiyazlı partilerin katıldığı seçimleri kazandı ve tek başına iktidar oldu. Bir sonraki seçimde oyları düşmesine rağmen, yine iktidarda kaldı. 

Siyasî yasaklar hakkında 1987’de yapılan referandumda, yasakların devamından yana açıkça tavır aldı. (O tarihte, kılpayı bir farkla siyasî yasaklar kalkmış oldu.)

* * *

Özal, henüz Başbakan iken, partisinin 1988'deki kongresinde silâhlı saldırıya uğradı. Parmağından yaralandı. Ancak, bu cinayetin arka planının aydınlığa kavuşturulması noktasında pek istekli davranmadı.

Bu tarihten bir yıl sonra Meclis'te yapılan seçimin 3. turunda, sadece kendi partisinden almış olduğu 267 oyla cumhurbaşkanlığı makamına çıktı.

Bu makamda iken, hem Köşk'ü, hem Meclis'i idare etmeye çalıştı. Körfez Harbi’ndeki diplomasiyi kendisi yönlendirdi. Başkan gibi davrandı ve kendi Başbakanını bir nevi gölgede bırakmış oldu.

Daha sonra, Mesut Yılmaz başkanlığındaki eski partisiyle arası açılan Özal, 17 Nisan 1993'te Çankaya’daki görev süresini tamamlayamadan vefat etti.

Zehirlendiği iddiasıyla, geçen yıllarda türbesi açıldı, organları üzerinde tıbbî incelemeler yapıldı; ancak, o iddiaları doğrulayacak bir delil bulunamadı. Böylelikle, konu kapanmış oldu.


.

Pirüs zaferi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

18 Nisan 2017, Salı

Bilinen hikâyesi tâ Milat’tan öncesine (MÖ 280) kadar giden meşhûr “Pirüs Zaferi”, aslında ağır ve yıkıcı bedeller ödenerek elde edilen “fecî üstünlük” halleri için bir tâbir, bir deyim mânasında kullanılır.

Bu noktadan bakıldığında, 16 Nisan’da (2017) yapılan referandum, özellikle iktidar partisi açısından aynen bir “Pirüs zaferi” anlamını taşır.

Zira, aşağıda sıralayacağımız üzere, devletin bütün kaynakları kullanılarak, maddî-mânevî  çok ağır bedeller ödenerek ve pek büyük mânevî yıkımlara sebebiyet verilerek elde edilen sonuç, envâ-i çeşit hile, hurda, baskı, tehdit, şantaj, hakaret ve şaibeli işlere rağmen, iktidar cenahının aldığı oy yine “bıçak sırtı” veya “kıl payı” denilecek bir oranda gerçekleşti: Yani, % 51 küsûr...

Bu referandum, şayet hür, eşit, âdil ve şaibesiz şartlar altında yapılmış olsaydı, neticenin farklı, hatta tam tersine olacağına adımız gibi eminiz.

İşte, bu noktaya haklılık kazandıran sebepler ve gösterge mahiyetindeki delillerden bir kaçı...

* * *

Devletin tepesindeki zevât, daha ilk günden başlamak üzere, referandum kampanyası boyunca, avaz avaz bağırarak kerratla şunu söyleyip durdular: Teröristler HAYIR diyor. Kandil ve Pensilvanya ağzıyla konuşarak HAYIR diyenler de teröristlerle, darbecilerle, vatan hainleri ile bir ve beraber sayılırlar. Onların ekmeğine yağ sürüyorlar. Dış düşmanlarımızı sevindirmeye çalışıyorlar. İşte, biz onun için EVET diyoruz.

İnsafsızca, vicdansızca bir ağız; hukuk ve demokrasi dışı bir söylem ve eylem biçimi.

Şayet, gerçek durum onların dedikleri gibi olsaydı, sonuçlar açıklandıktan sonra çıktıkları o meşhûr “Balkon Konuşması”nda milyonlarla alay edercesine “Referandum geride kaldı; artık hepimiz kardeşiz” demezlerdi; dememeleri gerekirdi.

* * *

Devletin, hükümetin ve kendilerine bağlı belediyelerin bütün gücü ve bilumum kaynakları, 16 Nisan Referandumu için adeta seferber edildi.

Bütün bu imkânlar, sınırsız şekilde ve son âna kadar tepe tepe kullanıldı.

Devlet memurları, öğrenciler ve belediye çalışanları, bindirilmiş kıtalar halinde miting alanlarına taşındı; tatil günü-mesai günü ayrımı yapılmaksızın, bu insanların hemen tamamı, yapılan siyasî faaliyetlere katılmaya mecbur edildi.

* * *

Anketçilerin çoğu adeta satın alındı. Belli ki, onlara yalan-yanlış şeyler söylettirilmeye çalışıldı. Havuz medyasına “çanak yalayıcılığı” yaptırıldı. Yasak kapsamı dışına çıkılarak, kànunlar alenen çiğnendi. Aynı günah kazanı içine TRT, Anadolu Ajansı gibi devlet kurumları da fütursuzca atıldı.

* * *

Umum köy muhtarları üzerinde ve özellikle Doğu-Güneydoğu Bölgelerindeki köy korucuları üzerinde inanılmaz derece maddî-manevî baskılar uygulandı. Bazı köylerden bir tek HAYIR oyunun çıkması halinde, başlarına neler geleceği, kelimenin tam anlamıyla “gözdağı” verilerek söylendi.

* * *

En tepedeki adamların ağzından, sandıktan yüzde 60’ın üzerinde EVET çıkacağı söylenip duruldu. Yalan yere Elma-Armut toplanarak hesap şöyle yapıldı: AKP+MHP+BBP...

* * *

Gerilim ve kutuplaştırma politikası kasten, bile bile, zevkle ve pür iştahla uygulanmaya çalışıldı. Özellikle, yatıştırıcı konumdakilerin bunu en üst perdeden yapması, tarihin affedeceği türden hatalar, yanlışlar değil.

* * *

Bütün bunlara rağmen, yine de Türkiye’nin en büyük kentlerinde, yani İstanbul, Ankara ve İzmir’de kaybediyorsun.

Dahası, altı büyük kentin beşini ve “Büyükşehir” statüsündeki vilayetlerin de yarıdan çoğunu kaybediyorsun; ama, yine referandumu “kazanmış” oluyorsun.

“Oy deposu” mahiyetindeki ülkenin en büyük şehirlerinde oy kaybına uğrayanların, nasıl olup da seçimde galip geldiklerinin izâhı, bugün değil, ama gelecekte daha rahat yapılabilir fikir ve ümidindeyiz.


.

Kafkaslar’da savaş, işgal...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

19 Nisan 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 18-19 Nisan 1877-1919

Son 150 yıllık zaman zarfında, (Özellikle 18 Nisan 1977-13 Ekim 1921 arası dönemde) Kafkaslar’ın en stratejik şehri olan Kars ve çevresinde meskûn insanımızın başına gelmedik sıkıntı, belâ, musîbet kalmadı... Takvimini belirttiğimiz tarihlerde, serhad şehri Kars vilayetimiz, iki büyük kanlı işgal hadisesine sahne oldu.

Birinci işgal, Rus orduları tarafından 18 Nisan 1877’de gerçekleştirildi. İkinci işgal ise, 19 Nisan 1919’da İngilizler’in kışkırtmasıyla Ermeni çeteciler tarafından gerçekleştirilmiş oldu. Şimdi, bu iki vahim hadisenin kısaca gelişme seyrine bakalım.

Osmanlı-Rus (93) Harbi

Birçok kez tekerrür eden Osmanlı-Rus Savaşları’nın en büyük ve en dehşetlisi, 1877-78 yıllarında yaşanan meşhûr "93 Harbi"dir. 

Bu savaş, ismini Rumî takvimden alıyor: Savaşın yaşandığı tarih, Rumî takvime göre 1923 senesidir. 

Harbin başlangıç tarihi, yukarıda da belirttiğimiz gibi 18 Nisan 1877 olarak kayıtlara geçmiş. Harbin bitiş tarihi ise, 31 Ocak 1878'de imzalanan Edirne Mütarekesi olarak biliniyor. 

Bu mütarekeyi (ateşkes) 3 Mart 1878'de imzalanan Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması, onu da 13 Temmuz 1878'de Almanya'da imzalanan Berlin Antlaşması takip etti.

Osmanlı Devleti, bu savaşta tarihinin en ağır yenilgisini yaşadı.

Dolayısıyla, gerek insan kaybı ve nüfus göçü itibariyle, gerek toprak kaybı ve tazminat borcu itibariyle ve gerekse dahilî siyasetine (Kıbrıs ve Ermeni meselesi gibi...) yapılan dış müdahaleler itibariyle, menfî neticeleri günümüze kadar yansıyan son derece ağır bir faturayı ödemeye mahkûm olduğumuzun adıdır, 93 Harbi.

Ermenileri İngilizler kışkırttı

Ruslar’dan gizlice yardım alan, İngilizler’den ise alenî destek ve teşvik gören Ermeni çeteleri, 19 Nisan 1919'da Kars ve çevresini işgal ettiler. Oysa, Millî Mücadele’nin ilk şanlı direniş hareketlerinden birisi burada sergilenmişti.

Mondros Mütarekesi’nden hemen sonra, yani 5 Kasım 1918'de "Kars Millî İslâm Şûrâsı Merkez-i Umumisi" teşkil edildi. Bu şûrânın şubeleri ise, başta Ardahan olmak üzere yakın merkezlerde de hızla teşekkül ettirildi.

Yaklaşık altı ay müddetle bu bölgeyi Rus, Ermeni, Gürcü ve İngiliz işgalcilerine karşı korumaya çalışan Kars Millî İslâm Şûrâsı, Nisan 1919'dan itibaren dayanılmaz derecede sıkıntılı günler geçirmeye başladı.

Devlet ve hükûmet merkezinden buraya hiçbir yardım yapılamıyordu.

Etraf, bütünüyle işgalci güçler tarafından kuşatılmış durumdaydı.

Şark Cephesine (15. Kolordu) gönderilen Kâzım Karabekir, 19 Nisan'da Trabzon'a ancak ulaşabildi. (30 Nisan'da Erzurum'a doğru hareket ediliyor. Uzun süren çalışmaların ardından, işgalcilere karşı taarruz harekâtı başlatılıyor.)

13 Nisan 1919'da Kars ve çevresinin idaresini ele geçirdiğini duyuran İngiliz işgal kuvvetleri, Millî İslâm Şûrâsı merkezine baskın düzenleyerek 12 kişiyi tutuklattı.

Tutuklananlar önce Batum'a, ardından Malta Adası’na sürgün edildiler. Ardından, Müslüman nüfusa yönelik katliâmlar başladı.

Sahipsiz, çaresiz ve imkânsız duruma düşen Kars çevresindeki Müslümanlar, 19 Nisan'da başlayan Ermeni istilâsına da teslim olmak durumunda kaldı. Ermeniler, hem Ruslar'dan cesaret, hem de İngilizlerden kuvvet alarak, her tarafta katliâma giriştiler.

Bu arada, Hıristiyan Gürcüler de, aynı yöntemlerle Ardahan ve Posof'u ele geçirerek, onlar da savunmasız ve perişan durumda kalan Müslüman halka kan kusturmaya başladılar.

Böylelikle Kars, Ardahan ve çevresinde aylarca sürecek olan kanlı işgal süreci başlamış oldu.

Bölgenin işgali, Kâzım Karabekir Paşa komutasındaki Millî Kuvvetler’in 30 Ekim 1920 tarihinde gerçekleştirdiği püskürtme harekâtına kadar devam etti. Ayyıldızlı bayrak, Kars Kalesi’ne Besmele-i Şerife ile o gün yeniden çekildi.

* * *

Konuyu, Kâtibî isimli ozanın bir Kars türküsüyle noktalalım:

Sana bir nasihatım var

Gel yanıma hele gardaş

Uzaktan arayıp gezme

Gitme elden ele gardaş

Harama sürme elini

Kötüden sakın kendini

Bazen hıfzeyle dilini

Dilden gelir belâ gardaş

Dinle okunan Ferman'ı

Bulasın derdine dermanı

Tersi savurma harmanı

Dane gider yele gardaş

Kâtibî'm geldim cihana

Şükür olsun ol Subhan'a

Halin arz eyle Sultan'a

Mihnet etme kula gardaş


.

24 Anayasasıyla kuvvet şahsa geçti

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

20 Nisan 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 20 Nisan 1924

Anayasalar, normalde “içtimaî mutabakat” metinleridir. Bu sebeple, hazırlanacak ve kabul görecek Anayasa maddeleri, toplumun tamamını, hiç olmazsa mutlak ekseriyetini memnun edecek tarzda olmalı ki, toplum ve gelecek nesiller bunun ceremesini çekmesin.

Fakat, Türkiye’de ne yazıkki gidişat pek de öyle olmadı. Anayasa ile “kànun hâkimiyeti”  kurmak veya “kuvvetin kànunda olduğu”nu tesis etmek yerine, şahıslar hep ön plânda tutuldu ve yetkilerin kısm-ı âzamı siyasî aktörlere tevdi edildi.

Tıpkı, 20 Nisan 1924’te kabul edilen/ettirilen “24 Anayasası” gibi...

* * *

Evet, Büyük Millet Meclisi'nde 20 Nisan 1924'te kabul edilen "1924 Anayasası", yakın tarihimizin şüphesiz “en uzun ömürlü” anayasasıdır.

Zira, zaman içinde bazı maddeleri üzerinde önemli değişiklikler yapılmakla birlikte, o Anayasa, esas itibariyle 1960 Darbesine kadar yürürlükte kaldı.

24 Anayasası’nın en dikkat çeken özellikleri arasında yer alan iki hususu nazara vermekte fayda var:

Birincisi: Anayasanın 2. Maddesinde yer alan "Türkiye Devletinin dini din-i İslâmdır" ibaresi bilâhare (1928) çıkartılarak, resmî devletin din hanesi boş bırakıldı. Bir mânâda devlet "dinsiz" hale getirilmiş oldu.

1937'de aynı madde üzerinde yapılan bir köklü değişiklik ile, CHP'nin "altı ok"unu temsil eden "cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, lâiklik ve inkılâpçılık" prensipleri, anayasaya konuldu.

Bu altı ilke, yıllar yılı adeta imânın altı şartı gibi millete lanse ve empoze edilmeye çalışıldı.

İkincisi: 24 Anayasasında, "Kuvvet kànunda olmalı" prensibi adeta iğdiş edilerek, kuvvetin kaynağı Millet Meclisi’ne tevdi edildi. Meclis’te ise, zaten “Tek Adam” hakimiyeti mevcut olduğu için, kuvvet, kànundan şahsa geçmiş oldu.

* * *

Yine 2. Maddeye derc edilen şu ibareler, asıl maksadın ne olduğunu bütün açıklığıyla ortaya koymakta: "İcra kudreti ve teşrî (kànun) salâhiyeti milletin yegâne mümessili olan Büyük Millet Meclisi’nde tecellî ve temerküz eder."

Böylelikle, Meclis'teki sayı üstünlüğü kimin eline geçerse, ülkede o hükmedecek ve millet iradesi üzerinde istediği gibi tasarruf sahibi olabilecek demektir.

Buna göre, bir adım öteye gidip farklı partilere de hayat hakkı tanımadın mı, artık kral sensin, hâkim sensin, yegâne söz sahibi sensin.

Nitekim, o tarihten sonraki 27 yıllık otoriter (ara ara totaliter) rejim ülkeye hâkim olmuş ve herhangi bir muhalefet hareketine zerrece müsamaha gösterilmemiş.

Bu durum da gösteriyor ki, 24 Anayasası’na göre, kuvvet kànunda değil, doğrudan politik şahıslar ile yine şahısların hegemonyası altındaki “tek parti” diktatoryasının elinde olmuştur.

* * *

1921 ve 1924 Anayasası’nın asıl ismi "Teşkilât-ı Esasiye Kànunu" idi. Bu Anayasaların "ahkâm-ı esasiye" denilen esas hükümlerinin bir kısmını mukayeseli olarak şöylece takdim edelim:

Madde-1: (İlk hali) Hâkimiyet bilâ kayd ü şart milletindir. İdare usûlü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına dayanır.

1924 değişikliği: Türkiye Devleti’nin şekl-i hükûmeti, Cumhuriyettir.

Madde-2: (İlk hali) Türkiye Devleti’nin dini, Din-i İslâmdır. Resmî lisânı Türkçedir. 

1924'te, bu kısım kaldırıldı. Yeni madde şöyle oldu: İcra kudreti ve teşri (kànun) salâhiyeti milletin yegâne ve mümessili olan Büyük Millet Meclisi’nde tecellî ve temerküz eder.

Madde-9: BMM Heyet-i Umumiyesi tarafından intihap olunan (seçilen) reis, bir seçim devresi zarfında BMM Reisidir. İcra Vekilleri Heyeti, içlerinden birini kendilerine reis intihap ederler. Ancak, BMM Reisi Vekiller Heyetinin (Bakanlar Kurulunun) de reis-i tabiisidir.

Madde-10: (İlk hali) Türkiye coğrafî vaziyet ve iktisadî münasebetine nokta-i nazaran vilâyetlere; vilâyetler kazalara münkasım olup kazalar da nahiyelerden terekküp eder. 

1924 değişikliği: Türkiye Reisicumhuru, TBMM Heyet-i Umumiyesi tarafından ve kendi âzası meyanından bir seçim devresi için intihap olunur. Vazife-i riyaset (başkanlık vazifesi) yeni Reisicumhurun intihabına kadar devam eder. Tekrar intihap olunmak (seçilmek) caizdir.


.

24 Anayasasıyla kuvvet şahsa geçti

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

20 Nisan 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 20 Nisan 1924

Anayasalar, normalde “içtimaî mutabakat” metinleridir. Bu sebeple, hazırlanacak ve kabul görecek Anayasa maddeleri, toplumun tamamını, hiç olmazsa mutlak ekseriyetini memnun edecek tarzda olmalı ki, toplum ve gelecek nesiller bunun ceremesini çekmesin.

Fakat, Türkiye’de ne yazıkki gidişat pek de öyle olmadı. Anayasa ile “kànun hâkimiyeti”  kurmak veya “kuvvetin kànunda olduğu”nu tesis etmek yerine, şahıslar hep ön plânda tutuldu ve yetkilerin kısm-ı âzamı siyasî aktörlere tevdi edildi.

Tıpkı, 20 Nisan 1924’te kabul edilen/ettirilen “24 Anayasası” gibi...

* * *

Evet, Büyük Millet Meclisi'nde 20 Nisan 1924'te kabul edilen "1924 Anayasası", yakın tarihimizin şüphesiz “en uzun ömürlü” anayasasıdır.

Zira, zaman içinde bazı maddeleri üzerinde önemli değişiklikler yapılmakla birlikte, o Anayasa, esas itibariyle 1960 Darbesine kadar yürürlükte kaldı.

24 Anayasası’nın en dikkat çeken özellikleri arasında yer alan iki hususu nazara vermekte fayda var:

Birincisi: Anayasanın 2. Maddesinde yer alan "Türkiye Devletinin dini din-i İslâmdır" ibaresi bilâhare (1928) çıkartılarak, resmî devletin din hanesi boş bırakıldı. Bir mânâda devlet "dinsiz" hale getirilmiş oldu.

1937'de aynı madde üzerinde yapılan bir köklü değişiklik ile, CHP'nin "altı ok"unu temsil eden "cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, lâiklik ve inkılâpçılık" prensipleri, anayasaya konuldu.

Bu altı ilke, yıllar yılı adeta imânın altı şartı gibi millete lanse ve empoze edilmeye çalışıldı.

İkincisi: 24 Anayasasında, "Kuvvet kànunda olmalı" prensibi adeta iğdiş edilerek, kuvvetin kaynağı Millet Meclisi’ne tevdi edildi. Meclis’te ise, zaten “Tek Adam” hakimiyeti mevcut olduğu için, kuvvet, kànundan şahsa geçmiş oldu.

* * *

Yine 2. Maddeye derc edilen şu ibareler, asıl maksadın ne olduğunu bütün açıklığıyla ortaya koymakta: "İcra kudreti ve teşrî (kànun) salâhiyeti milletin yegâne mümessili olan Büyük Millet Meclisi’nde tecellî ve temerküz eder."

Böylelikle, Meclis'teki sayı üstünlüğü kimin eline geçerse, ülkede o hükmedecek ve millet iradesi üzerinde istediği gibi tasarruf sahibi olabilecek demektir.

Buna göre, bir adım öteye gidip farklı partilere de hayat hakkı tanımadın mı, artık kral sensin, hâkim sensin, yegâne söz sahibi sensin.

Nitekim, o tarihten sonraki 27 yıllık otoriter (ara ara totaliter) rejim ülkeye hâkim olmuş ve herhangi bir muhalefet hareketine zerrece müsamaha gösterilmemiş.

Bu durum da gösteriyor ki, 24 Anayasası’na göre, kuvvet kànunda değil, doğrudan politik şahıslar ile yine şahısların hegemonyası altındaki “tek parti” diktatoryasının elinde olmuştur.

* * *

1921 ve 1924 Anayasası’nın asıl ismi "Teşkilât-ı Esasiye Kànunu" idi. Bu Anayasaların "ahkâm-ı esasiye" denilen esas hükümlerinin bir kısmını mukayeseli olarak şöylece takdim edelim:

Madde-1: (İlk hali) Hâkimiyet bilâ kayd ü şart milletindir. İdare usûlü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına dayanır.

1924 değişikliği: Türkiye Devleti’nin şekl-i hükûmeti, Cumhuriyettir.

Madde-2: (İlk hali) Türkiye Devleti’nin dini, Din-i İslâmdır. Resmî lisânı Türkçedir. 

1924'te, bu kısım kaldırıldı. Yeni madde şöyle oldu: İcra kudreti ve teşri (kànun) salâhiyeti milletin yegâne ve mümessili olan Büyük Millet Meclisi’nde tecellî ve temerküz eder.

Madde-9: BMM Heyet-i Umumiyesi tarafından intihap olunan (seçilen) reis, bir seçim devresi zarfında BMM Reisidir. İcra Vekilleri Heyeti, içlerinden birini kendilerine reis intihap ederler. Ancak, BMM Reisi Vekiller Heyetinin (Bakanlar Kurulunun) de reis-i tabiisidir.

Madde-10: (İlk hali) Türkiye coğrafî vaziyet ve iktisadî münasebetine nokta-i nazaran vilâyetlere; vilâyetler kazalara münkasım olup kazalar da nahiyelerden terekküp eder. 

1924 değişikliği: Türkiye Reisicumhuru, TBMM Heyet-i Umumiyesi tarafından ve kendi âzası meyanından bir seçim devresi için intihap olunur. Vazife-i riyaset (başkanlık vazifesi) yeni Reisicumhurun intihabına kadar devam eder. Tekrar intihap olunmak (seçilmek) caizdir.

***

@salihoglulatif:

Hırsızlık yaparak zengin olunmaz.

Haksız kazançla gelecek kurulmaz.

Haram parayla Zekât verilmez.

Çalıntı servet ile Hacca gidilmez.

Yani, bu hâl muhâl-ender muhâl.


.

Demokrasi yolunda med-cezir

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

26 Nisan 2017, Çarşamba

Türkiye’de, mevsim normallerinin dışında gelişmeler yaşanıyor. Öyle ki, Nisan ayının son haftasında bile, yurdumuzun muhtelif yörelerinde yoğun kar yağışına şahit olundu.

Aynen mevsimlerde olduğu gibi, zaman zaman demokrasilerde de “olağan dışı” birtakım gel-gitlerin yaşandığına dair, yakın tarihimizde çarpıcı örnekler var.

1876’da ilân edilen meşrûtiyet (meşrûtî monarşi), iki yıl kadar sonra askıya alındı... 1908’de yeniden yürürlüğe konulan meşrûtiyet, bu kez aradan bir sene bile geçmeden, şâibeli Hareket Ordusu tarafından süngülenerek iğdiş edildi.

Cumhuriyet ilân edildikten (1923) sonra ise, meşrûtiyetin (demokrasinin) adeta canına okundu. Öyle ki, Türkiye, insanlık tarihinde eşi-benzeri görülmedik bir zulüm ve istibdat uygulamasına sahne oldu... Demokrasinin 1950’deki teneffüsü, ancak on yıl kadar sürdü. 1960, 1971 ve 1980’de yapılan süngülü müdahaleler, demokrasinin ciğerini dağladı.

Şimdilerde şahit olduğumuz gelişmeler ise, hem hürriyetleri, hem de çoğulcu demokrasiyi adeta komalık eden, adâlet ve eşitlik gibi kavramların içini boşaltıp dilhûn eden bir Tek Adamcılık siyasetinin ötekileştirme salvolarını resmediyor. Üstelik, alkışlar eşliğinde...

Bütün bunlar gösteriyor ki, “hürriyet ile istibdat”, tâbir-i diğerle “demokrasi ile otokrasi” zaman zaman yer değiştiriyor. Tıpkı, bahr-ı ummanda yaşanan gel-gitler, yani med-cezir hareketleri gibi.

Yakın dönem gel-gitleri

II. Meşrûtiyet'ten (1908) günümüze yüz yıllık demokrasi serüvenini araştırırken, bilhassa Bediüzzaman Said Nursî ile devrin hükûmetleri arasında yaşanan münasebet ve yaklaşım tarzları dikkatimizi çekti.

Baktık gördük ki, zamane hükûmetlerinin çoğu tam da "enaniyet asrı"nın karakteristik özelliklerine uygun bir tavır sergilemiş ve Said Nursî'ye karşı en gaddar muameleyi revâ görmüştür.

Bu son derece mağrurâne ve kahredici yaklaşım tarzının ilk kırılma noktasına 1950 sonrasında rastlamaktayız... Şimdi, sırasıyla bu mezkûr devirlere kısaca nazar gezdirelim.

Mutlâkıyet dönemi

Memleketin maarif meselesi için 1907'de hükümet merkezine gelen ve merkezin kalbinde görmüş olduğu istibdat hastalığını hürriyet ve meşrûtiyet ilâcıyla tedâvi etmeye çalışan Bediüzzaman, kendi ifadesiyle "divanelikle taltif" ediliyor. O, hamiyet duygusuyla yapmış olduğu bu fedakârane hizmetine mukabil, devrin hükümeti tarafından önce tımarhaneye, ardından da nezarethaneye sevk ediliyor.

Orijinal ifade ile: "Vaktâ ki hürriyet divanelikle yâd olunurdu; zayıf istibdat tımarhaneyi bana mektep eyledi." (Divân-ı Harb-i Örfî, s. 17)

O zamanın hükümeti, istibdada çatan, hürriyet ve meşrûtiyeti ise hararetle savunan Üstad Bediüzzaman'a, mağrurâne bir edâ ile adeta şunu söylüyor: "Sen kim oluyorsun ki, gelip bize bu dersleri veriyorsun!"

Evet, işte bu tarzdaki söz ve davranışlar, hiç şüphesiz gururun, enaniyetin, gaddarlığın tezahürüdür.

Meşrûtiyet devri

Güzel olan meşrûtiyet idaresi, hürriyet nimetiyle tezyin edilince daha da mükemmelleşir. Ne var ki, isim ve mânâ itibariyle güzel olan bu devrin hükümet nezdindeki uygulamaları da farklı olur.

Hâkim zihniyetin, bilhassa Bediüzzaman'a bakış ve yaklaşım tarzı ziyadesiyle gaddarânedir. Eski hükümetin "divanelik" isnadına mukabil, yeni hükümet ise onun hayatına kast ediyor, derhal idam edilmesini istiyor. Orijinal ifade ile: "Vaktâ ki i'tidâl, istikamet; irtica ile iltibas olundu; Meşrûtiyet'te şiddetli istibdat, hapishaneyi mektep yaptı." (Divân-ı Harb-i Örfî: 17)

Hapishaneden idamlıklar mahkemesine sevk edilen, ancak orada da hürriyet ve meşrûtiyeti aynen müdafaa eden Bediüzzaman'a, devrin hükümeti yine aynı edâ ile seslenir gibi bir muamelede bulunuyor: "Sen kim oluyorsun ki, gelip bize bu dersleri veriyorsun!"

Görüldüğü gibi, aynı hastalık.

Cumhuriyet dönemi

Hastalığın büyüğü gibi, istibdadın büyüğü de ne yazık ki bu devride çıkıyor Said Nursî'nin karşısına.

"Ben dindar bir cumhuriyetçiyim" diyen Bediüzzaman ve onun gibi binlerce Kur'ân hizmetkârının canına, malına, eserlerine ve hatta imanlarına kast eden devrin hükümeti, onlar hakkında sürgün, hapis, zindan, zehirle öldürmeye varıncaya kadar, her türlü şenâati revâ görüyor.

Bu mutlak istibdat devrinde iyiden iyiye kabaran enaniyet damarından yine aynı zehir fışkırıyor: "Sen kim oluyorsun ki, gelip bize hürriyet, cumhuriyet dersleri veriyorsun!"

Demokrasi devri

Hürriyet, meşrûtiyet ve istibdat meselesi hakkındaki genel bakış ve yaklaşımın, işte bu devirde değiştiğini görmekteyiz.

İstanbul'da görülen Gençlik Rehberi Mahkemesi’nde (1952) Said Nursî'nin avukatı olan Mihrî Helâv, beraetle neticelenen mahkemede yaptığı müdafaatında aynen şu ifadeleri kullanıyor: "Filhakîka, müvekkilim (Bediüzzaman), bütün milletle beraber istibdâda karşı mücâdele etmiş, hürriyet ve demokrasinin tesisine çalışmış ve bu hususta husûle gelen muvaffakıyetten dolayı da memnun olmuştur." (Tarihçe-i Hayat: 567)

Evet, bu tarz bir müdafaa, ilk kez olmak üzere devrin hükümetini hiddete değil, bilâkis memnuniyete sevk ediyordu... Bakalım, bundan sonraki Tek Adamcılık devrinde ülkeyi neler bekliyor.


.

Bugün 27 Nisan; hüzünle doluyor insan

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

27 Nisan 2017, Perşembe 00:05

Ankara’da 23 Nisan 1920’de teşkil olunan Millet Meclisi’nin yıl dönümü için kullanılan şu ifade meşhûrdur: Bugün 23 Nisan; neşe doluyor insan...

27 Nisan için ise, bunun tam tersini söylemek, tarihî gerçekliğe daha uygun düşüyor olsa gerektir: Bugün 27 Nisan; hüzün doluyor insan...

Zira, gerek 1909 ve gerekse 2007 yıllarındaki 27 Nisan günlerinde pek nâhoş, üzücü, can sıkıcı gelişmeler yaşandı. En kötüsü, her ikisinde de meşrûtiyete, yani demokrasiye karşı menfî hareketlerin meydân-ı zuhûra çıkmış olması...

* * *

Önce, ikinci vukuattan bahsedelim, kısaca: Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt imzasıyla hazırlanan ve “e-muhtıra” etiketiyle kayıtlara geçen bir bildiri, 27 Nisan (2007) gecesi tv ekranlarından dolaşıma sokularak kamuoyuna yansıtıldı.

Bildiride, özetle laikliğin aşındırılmaya çalışıldığı; dinî duyguların istismar edildiği; millî bayramlara alternatif kutlamalar yapıldığı; bu tür eylemlerin, birlik ve bütünlüğe karşı yürütülen yıkıcı ve bölücü eylemlerle şaşırtıcı benzerlikler taşıdığı; bütün bu olup bitenlerin, laikliğin kesin savunucusu ve tarafı Türk Silâhlı Kuvvetleri tarafından endişe ile izlendiği nazara verildikten sonra, söz konusu bildiriye şöyle kallavi bir nokta dercediliyor: “Ne mutlu Türküm diyene!” anlayışına karşı çıkan herkes, Türkiye Cumhuriyetinin düşmanıdır ve öyle kalacaktır.

Bu “e-muhtıra” yaftalı militarist bildiri, demokrasi tarihimizin sayfalarında, ancak lekeli bir “dip not” kıymetinde yer alabildi.

Selânikliler iş başında

Yakın tarihimizin ikinci “27 Nisan Vak’ası” ise, 1909’da yaşandı. Bu tarihte, Osmanlı Hanedanı’nın son “Kudretli Padişah”ı Sultan II. Abdülhamid Han, bir yönüyle gayet sinsi, diğer yönü tam vahşiyâne bir yöntem ile tahttan indirilerek “hall” edildi. Onun yerine ise, zayıf iradeli kardeşi Sultan Mehmet Reşad tahta getirilmiş oldu.

Şimdi, Osmanlı, hatta dünya tarihinin seyrini değiştiren ve özellikle “Selânikli Dönmeler”in iş başına gelmesine yol açan bu tarihî vak’ayı biraz daha yakından tahlil etmeye çalışalım.

* * *

Provokatif 31 Mart Vak'asını (13 Nisan 1909) fırsat belleyen Selânik Yahudileri, aynı gün içinde Selânik merkezli Hareket Ordusunun beş kişilik kurmay heyetini tesbit ettiler. (Bu heyette yer alan subaylar, ‘Türk ve Müslüman’ diye biliniyor olmalarına rağmen, gerçekte öyle değil idiler.)

Hemen ardından, “Hareket”in çapını genişlettiler ve toplanan birlikleri İstanbul’a doğru harekete geçirdiler: 23 Nisan günü İstanbul'a giren Hareket Ordusunun ilk işi, hükümete ve Millet Meclisi’ne müdahale oldu. İttihatçıların lideri olan Selânik kökenli Talat Bey, Meclis'te en etkili konuma getirildi. O da ilk iş olarak Meclis'ten Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesi kararını çıkarttırdı.

Gariptir ki, bu kararın padişaha tebliği, yine bir Selânikli Yahudi’nin başkanlığındaki heyet tarafından yapılmış oldu.

“Tebeddül-ü saltanat”

Bediüzzaman Hazretleri, 1909'da yaşanan bu tarihî hadiseyi "tebeddül-ü saltanat" tâbiriyle ifade ediyor. (Bkz: Tarihçe-i Hayat, Kastamonu hayatı, "Karadağ'ın bir meyvesi".)

Bu tabiri, saltanat değişikliği, yahut saltanat idaresinin el değiştirmesi şeklinde görmek, okumak, yorumlamak mümkün. Zira, Sultan Abdülhamid'den sonra tahta geçen iki zâtı, gerçek anlamda kudretli birer padişah gibi görmek kabil değil. 

Evet, Sultan Abdülhamid'den sonra, saltanatın kuvveti, kudreti kırıldı; padişahlık gölgelendi ve M. Reşad ile M. Vahdeddin, askerin, İttihatçıların ve bilhassa Selânikli komitacıların gölgesi altında yaşamaktan kurtulamadılar. Nitekim, 1922'de Saltanat’ın tamamen kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı’na mensup bütün fertlerin sınır dışı edilmesinde de, yine Selânik menşeli şahısların emir ve iradesi söz konusudur.

Tebliğ heyeti

Bu arada, Sultan Abdülhamid’e "Hal Tebliği"ni götüren dört kişilik heyet hakkında da kısaca bilgi vermekte fayda var.

Öncelikle, bu heyetin içinde hiç Türk olmadığını hatırlatalım.

Heyetin başında olan sözcü kişi, Yahudi asıllı Selânik mebûsu Emanuel Karasso’dur.

Heyette bulunan diğer üç şahıs ise şunlardı: Ermeni asıllı Aram Efendi, Arnavut Esat Toptani Paşa ve Gürcü asıllı Arif Hikmet Paşa.

Asıl çarpıcı ve dikkat çekici bir gelişme de şudur: Padişahın düşürülmesi fikriyle Mebûsan Meclisini toplayan ve kararı çıkarttıran başroldeki kişi, sekiz yıl sonra Sadrâzamlık da yapacak olan Meclis Başkanvekili Talat (Bey) Paşadır: Hem mason, hem de köken itibariyle Selânik dönmelerine dayanan Talat Bey, İttihat-Terakki komitasının en önde gelen siyasî aktörüdür.

Bir Selânik Yahudisi’nin götürdüğü tebliğle tahttan indirilen Osmanlı Sultanı, yine Selâniklilerin marifetiyle derdest edilip Selânik'teki Alatini Köşküne gönderilerek hapsedildi. Bu acip tavrın, bize göre zımnî mesajı şudur: Ey Osmanlı Sultanı! Senin ceddin bize Selânik’i vermişti; şimdi sen oraya git, biz de  gelip senin ceddinin yerine oturalım.

Selânikliler, yüz yıldan fazla bir zamandır, devletin kilit noktalarında mevzilenmiş durumdalar. Henüz sökülebilmiş değiller. Bütün darbe, muhtıra, ihtilâl, inkılâp ve sâir kanlı boğuşmaların arkasında onların örtülü plânları var.

İşin en zor tarafı, bazı muhakeme yoksunlarının, onlarla mücadele ediyorum zannı ile onlara yardım etmesi, fenâ halde oyunlarına gelmesi...

.

Yağma, sıkıyönetim, anarşi...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

28 Nisan 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 28.4.1909-19-60

Yakın tarihe damgasını vuran üç önemli hadise var ki, üçü de 28 Nisan’da vuku buldu.

Birincisi: Yıldız Sarayı yağması.

İkincisi: İttihadçıların yargılanması.

Üçüncüsü: İlk anarşik hadise.

Şimdi, sırasıyla bu konuların kısaca gelişme seyrine bakalım.

Yıldız Sarayı yağmalandı

Sultan II. Abdülhamid'i tahttan indiren İttihatçı çapulcular, aynı zamanda tarihin en çirkin, en iğrenç hırsızlık olaylarından birini de irtikâp etmiş oldular.

Yıldız Sarayı'nda bulunan Sultan Abdülhamid'in şahsına, ailesine ve hatta saltanata ait değerli eşyanın hemen tamamını sandıklara doldurup ve bir kısmını da alenen gasp ve garet edip götüren yağmacılar, ayrıca kütüphanede bulunan pekçok kitap ve evrakı da ateşe vermek sûretiyle ihanete varan en büyük cinayeti işlemiş oldular.

Saraydan hırsızlanarak götürülen değerli eşyanın âkibeti hakkında da esaslı bir mâlumat yok... İşte, bu büyük tâlân ve soygun hadisesinden de anlaşılıyor ki, Selânik merkezli Hareket Ordusu’nun asıl maksadı, iddia edildiği gibi “31 Mart isyanını durdurmak, sükûneti sağlamak, meşrûtiyeti korumak” falan değildir.

Bu çapulcu sürüsünün yapıp ettiklerine bakıldığında, temelde Osmanlıya düşmanlıktan, hürriyet ve meşrûtiyete karşı duyulan hazımsızlıktan başka birşey görünmüyor. Gerisi bahanedir, lâf û güzâftır, çalınacak minareye kılıf hazırlamaktır ve tatbik edilecek şiddetli istibdat rejimine göz boyama gerekçeler hazırlamaktan ibarettir.

Evet, herşey bir yana, sadece şu Yıldız Sarayı yağması dahi, Hareket Ordusu’nun arkasına gizlenmiş olan müfsit şebekenin sûiniyet ve ihanetinin bâriz bir göstergesidir.

10 yıl sonraki Divân-ı Harb

Osmanlı'nın son döneminde kurulan Divân-ı Harb-i Örfî (Sıkıyönetim Mahkemesi’nin on yıl arayla değişen karakteristik yapısı, "etme-bulma dünyası" bakımından son derece çarpıcı bir örnektir.

27 Nisan 1909'da Sultan Abdülhamid'i deviren ve Meşrûtiyetin canına okuyarak muhaliflerini Divân-ı Harb-i Örfî'de yargılatan İttihatçılar, kaderin garip tecellisi olarak, kendileri de tam tamına 10 yıl sonra aynı Divân-ı Harb-i Örfî'ye sevk edildiler: 28 Nisan 1919'da İstanbul'da fiilen çalışmaya başlayan mahkeme, savaş suçlusu (I. Dünya) olarak addedilen asker-sivil İttihatçıları yargılamaya başladı.

O günlerde, İstanbul işgal altındaydı. Sadrâzamlık makamında ise, İngiliz yanlısı Damat Ferit vardı.

Divân-ı Harb-i Örfî'de ilk duruşmaların yapıldığı günlerde, mahkemenin başkanlığını Nâzım Paşa yapmaktaydı. Ancak, daha sonra başkan değişti. Nazım Paşa’nın yerine "Nemrut Paşa" lâkabıyla bilinen Kürt Mustafa Paşa getirildi. 

Basit gibi görünen bu görev değişikliği bile, Ferit Paşa’nın serfuru ettiği işgalci İngiliz Yüksek Komiserliği tarafından dayatılmıştı.

* * *

İşgalcilerin dayatması sonucu, tevkiflere daha evvel başlanmıştı.

Tevkif edilenler arasında eski Sadrazam Said Halim Paşa, eski Şeyhülislâm Musa Kâzım Efendi, Fethi (Okyar) Bey, Ziya Gökalp, Abbas Halim Paşa, Ahmed Emin (Yalman) gibi isimler de vardı. İttihatçıların ileri gelenleri (Talat, Cemal, Enver...) ise, aylar öncesinden yurdu terk ettikleri için, gıyâben tevkif edildiler.

Sadece İttihatçı diye bilinenler değil, işgale karşı olan hemen herkes tevkif edilmeye başlandı. Nisan ayı sonlarına doğru mahkemeye çıkarılmak üzere yakalananların sayısı 250'nin üzerine çıktı.

Yakalananların bir kısmı idamla yargılanıyordu ki, 15 Mayıs'ta İzmir'in Yunan kuvvetleri tarafından işgal edilmesi, mahkemenin de seyrini değiştirdi.

İdam yerine, yakalananların çoğu İngiliz idaresindeki Malta Adası’na sürgün olarak gönderilerek, doğacak tepkiler bir ölçüde hafifletilmeye çalışıldı.

İlk anarşik olay

Türkiye'de yirmi yıl sürüp gidecek ve binlerce insanımızın can ve mal kaybına yol açacak olan anarşik olaylar zincirinin ilk halkası, İstanbul Üniversitesi’nde ortaya çıktı.

Önceden yapılan illegal duyurular sebebiyle üniversitenin Beyazıt Kampüsü’nde toplanan sol tandanslı öğrenci grubu, DP iktidarını protesto eden bir gösteri yaptı. Polis, gösterilerin çığrından çıkması üzerine olaya müdahale etti. İş çatışmaya dönüştü. Çatışma Beyazıt Meydanı’na da yayıldı.

Bu kargaşa esnasında, olaylarla ilgili bulunmadığı belirtilen 19 yaşında Malatya doğumlu Turan Emeksiz isimli öğrenci meçhûl bir kurşunla vurularak öldürüldü.

Aynı gerilim ortamında, birçok öğrenci ve öğretim görevlisi de çeşitli yerlerinden yaralandı. Gerginlik, ertesi gün İzmir ve Ankara'ya sıçradı. Ardından, diğer büyük şehirlere.

Olaylar, zincirleme şekilde devam etti. 5 Mayıs'ta Ankara Kızılay Meydanında "555K" şeklinde duyurusu yapılan büyük bir gösteri yapıldı. 19 Mayıs'ta ise, yine Ankara'da bu kez Harbiyeliler yürüyerek iktidarı protesto gösterisinde bulundu.

Bütün bu gelişmeler, esasen yaklaşan, daha doğrusu önceden düşünülüp plânlanan kanlı "27 Mayıs Darbesi"ne bir meşrûiyet kılıfı hazırlamaktan ibaretti.

Bu kanlı sürecin ilk işaretini İsmet Paşa Meclis'te vermişti. Kürsü'den Demokratlar'a hitaben "Siz Atatürkçüler'i hiddete getiriyorsunuz. Öyle bir hale düşersiniz ki, sizi ben dahi kurtaramam" demişti.

.

Evren öldü; dâvâ düştü; 12 Eylül?

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

09 Mayıs 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 9 Mayıs 2015

Bugün, 12 Eylül Darbe Cuntasının lideri Kenan Evren’in ölüm yıl dönümü. Evren Paşa, 9 Mayıs 2015’te öldü. Darbe tasarrufu ise, büyük ölçüde devam ediyor.

Geçen hafta sonu ise, ajanslara şöyle bir haber düştü: “12 Eylül askeri dâvâsına ilişkin darbeci generaller Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya hakkında Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dâvâ sonuçlandı. Mahkeme, iki sanığın hayatlarını kaybetmiş olması nedeniyle, dâvânın düşürülmesine karar verdi.”

Böylelikle, söz konusu darbecilerin, bu dünya mahkemesindeki hesapları kapandı; cuntacılar, hiç ceza çekmeden, hatta rütbeleri dahi tenzîl edilemeden, göçüp gittiler... Demek ki, asıl hesaplaşma Mahkeme-i Kübrâ’ya kaldı. İyi ki, bir dâr-ı âher var.

Bilvesile, biz de 12 Eylül zihniyeti ve tasarrufları ile milletçe mücadele edilmesi gerektiğine dair mülâhazalarımızı sizinle paylaşmaya çalışalım.

* * *

Evet, 12 Eylül Darbesi döneminin “devlet başkanı” Kenan Evren’in “devlet mezarlığı”na defnedilmesinin üzerinden iki tam sene geçti. Ama, asıl önemli olan, Evren Paşa’nın hem lideri, hem de sembol ismi olduğu 12 Eylül Darbesi’ni tarihe gömmektir.

Bu iş ve işlem yapılmadığı müddetçe, hiç kimse ortalara çıkıp arz-ı endâm ederek hukuk ve demokrasi adına övünmesin, böbürlenmesin. Zira, inandırıcı olmaz.

Evet, “12 Eylül” damgasını taşıyan, darbe ürünü sayılan bilumum tasarrufu geçersiz kılıp devre dışı etmediğimiz müddetçe, devlet ve millet olarak hürriyet, adâlet ve demokrasi adına rüştümüzü ispat etmiş sayılamayız... Bu açık noktayı, hiç kimse “ama, lâkin, fakat...”larla lütfen sulandırmaya ve zihinleri bulandırmaya çalışmasın.

* * *

Evet, 12 Eylül Darbesi’nin etkileri ve hayatımızdaki yansımaları maalesef bugün de devam ediyor. Ne var ki, bugünkü insanımız özellikle genç nesil, bu amansız darbenin hakikî mahiyetini bilmiyor. 

Aynı şekilde, darbeden iki yıl sonra referanduma sunulan "82 Anayasası"nın hangi şartlarda ve nasıl bir atmosfer içinde bu millete dayatıldığını da tam olarak bilmiyor, bilemiyor. Fakat, olup bitenleri yine de bıkmadan, usanmadan anlatmak lâzım. Kelimelerin kifâyet ettiği, tâbirlerin takat getirdiği kadarıyla, bugünkü nesle yine de anlatmak, izah etmek lâzım.

Zira, darbeci cuntanın bazı hukukçulara dikte ettirdiği anayasasıyla, devlet kurumlarında yaptığı birtakım keyfî tasarruflarıyla ve özellikle millete empoze etmeye çalıştığı yalan-yanlış mefkûresiyle, 12 Eylül Darbesi’nin etkileri ve yansımaları günümüzde de büyük çapta devam edip gidiyor.

Meselâ, darbecilerin ve yardakçılarının zihinlere empoze ettikleri zehirli fikirler, damarlara şırınga ettikleri bulaşıcı virüsler, sözünü ettiğimiz tahribatın en dehşetlisi, bize göre "Dindar Atatürkçülük", yahut "Dindar Kemalizm" cereyanıdır.

* * *

Bizim hatırımıza gelen hususlardan biri de şudur: Kendimizi kandırsak dahi, hâşâ ki Allah'ı kandıramayız. Allah, affedicidir; ancak, affetmek için de hata yapanın nedâmet etmesini, bir nasuh tevbesinde bulunmasını ister... Acaba, 82 Anayasası’na EVET dediği halde, bu hatasından dolayı nedâmet eden, tevbe-istiğfarda bulunan kaç vatandaşımız, yahut dindaşımız var?

Darbe Anayasası’na taraf olan, savunan, referandum zamanında cuntacıların meddahlığını yapanları bekleyen "kul hakkıyla" bağlantılı bir başka "özür borçları" daha olmalı.

Cunta ve anayasa meddahları, kendilerinden farklı düşünen din kardeşlerinden öyle çok kimseleri kırdılar ki, bunu kelimelerle târif etmek kàbil değil. Emin olun, gayretullaha dokunacak kadar ileri gidenler oldu... İşte, bu noktada da bir özür dileme ve bir helâlleşmede bulunma ihtiyacının duyulması gerektiğine inanıyoruz.

Elhâsıl: Ne yapıp etmeli, ama mutlaka Kemalizm ile birlikte 12 Eylül felsefesini de tarih mezarlığına götürüp gömmeli. Millet olarak, başka türlü rahatlık yüzü görmemiz, hürriyet ve demokrasi nimetinden hakkıyla istifade etmemiz pek mümkün olmaz.

***

@salihoglulatif:

12 Eylül Darbesinin lideri ve sembol ismi Kenan Evren öleli iki yıl oldu. 12 Eylül ise, birçok yönüyle yaşıyor. Şu husus gayet açıklıkla bilinmeli ki: Darbe izi taşıyan uygulamalar ve darbe tasarruflarını da tarihe gömmedikçe, hürriyet ve demokrasi noktasında rüştümüzü ispat etmiş sayılmayız.


.

Hacizli tabut

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

16 Mayıs 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 16 Mayıs 1926

Bundan 91 sene evvel bugün (16 Mayıs 1926) gurbet elde vefat eden son padişah Sultan Vahdeddin’in şöyle bir vasiyeti vardı: "Emr-i Hak vaki olduğunda, naaşım vatan toprağında gömülsün isterim. Bu mümkün değilse şayet, hiç olmazsa ahâlisi Müslüman bir beldede defnedin beni."

Ne var ki, İtalya’da yoksulluk içinde vefat eden Son Sultan’ın tabutu, aile borçları sebebiyle “hacizli” idi ve oranın kànunlarına göre hiçbir yere götürülemiyor, hatta gömülemiyordu. Yani, öncelikle haczin kaldırılması gerekiyordu. Bu vaziyet ise, “ölümden de beter” bir acı ve keder veriyordu, o asîl aile efrâdına...

Şimdi, o tarihten 6-7 sene öncesine giderek, “acı son” ile biten “hacizli tabut” hikâyesine bakalım.

Tevâfuklu ölüm 

Anadolu'da bir millî mücadele harekâtının başlatılmasını şiddetle arzuladığı zaman içinde daha iyi anlaşılan talihsiz padişah Sultan Vahdeddin, ne gariptir ki, bu maksatla bir subay heyetini Anadolu'ya gönderdiği aynı günün (16 Mayıs 1919) yıldönümünde vefat etti: 16 Mayıs 1926. 

Sultan Vahdeddin'in izniyle Samsun'a gidecek olan 19 kişilik “Osmanlı paşaları” heyeti, Bandırma Vapuru (!) ile yola çıktı. 

Bu heyetin Anadolu'ya gönderiliş maksadı, bilhassa Müslümanlarla Rumlar arasında yer yer şiddetlenen çete savaşlarını durdurmak, isyanları bastırmak, ağır silâhları toplamak ve Mondros Mütareke şartları gereğince güvenliği sağlamaya çalışmak idi. Bu gaye ve maksatla Anadolu'ya gönderilen heyetin başında, "Padişahın Yaveri" sıfatıyla 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal bulunuyordu.

Sultan’ın izni; İngiliz’in vizesi

M. Kemal Paşa, Sultan Vahdeddin'in izni ve resmî onayı olmadan, kendi başına hareketle Anadolu'ya gidemezdi. Asla ve kat’a.

Aynı şekilde, bu görevlendirmeye İngiliz İşgal Komiserliğinin vizesi olmadan, yine herhangi bir vapurla İstanbul Boğazından geçerek Karadeniz'e doğru yol alamazdı.

Zira, o tarihte Boğazlardan geçecek bütün gemiler, işgalci İngiliz askerleri tarafından hem kontrol ediliyor, hem de vize işlemleri yapıldıktan sonra salıveriliyordu.

Nitekim, M. Kemal'den tam bir ay önce yola çıkan ve 19 Nisan'da Trabzon'a ayak basarak düzenli ordularla Millî Mücadele hareketini başlatan Kâzım Karabekir, kendisinin bindiği geminin de Harem açıklarında aynı muameleye tabi tutulduğunu ve bilhassa silâh–mühimmat kontrolünün titizlikle yapıldığını ifade ediyor. (Bkz: Hatırat/Günlükler)

Karabekir Paşa, ayrıca kendisi dahil olmak üzere Anadolu'ya vazifeli olarak gönderilen Osmanlı paşalarıyla Sultan Vahdeddin'in bizzat görüştüğünü ve vatanın işgalden kurtarılması için gayret göstermeleri tavsiyesinde bulunduğunu söylüyor. İngiliz siyasetinin baskısı ve tahakkümü altında olan Padişah, bu yöndeki ümit ve temennilerini, haliyle gizli şekilde yapmak durumundaydı.

O günlerin son derece kritik, kırılgan ve olağan dışı şartlarını nazara alarak gelişmeleri değerlendirmek icap ediyor. Aksi halde, hataya düşmek ihtimali fevkalâde yüksek görünüyor. Her ne ise...

Haczin kaldırılması

1922 yılı Kasım ayı ortalarında anavatanından ayrılmak mecburiyetinde kalan son Osmanlı padişahı Sultan Vahdeddin, 16 Mayıs 1926'da İtalya'nın sâhil şehri San Remo'da vefat etti.

Yıllar yılı hainlikle de suçlanan Sultan Vahdeddin, diyâr-ı gurbette yokluk ve yoksulluk içinde yaşadı. Kendisi ve ailesi, sürgün olarak bulunduğu ülkenin insanlarına epeyce borçlanmış durumdaydı.

Bu borçlar, onların mirası üzerinde kurulan yeni Türkiye devletinin hükümeti tarafından ödenmesi gerekiyordu. Ne var ki, hiç ama hiç oralı olunmadı. Bundan dolayı, son padişahın cenazesi bir süre orta yerde kala kaldı. Zira, üzerinde “haciz” vardı. Alacaklılar, tedbiren haciz koydurmuştu. Tarihiyle ve ecdadıyla "sözde iftihar" eden Türkiye'nin o günkü yöneticileri, ne yazık ki eski padişahın cenazesine dahi sahip çıkmamışlardı. Halen de hakkıyla sahip çıkmış değiller.

* * *

Öte yandan, 65 yaşında vefat eden Sultan Vahdeddin'in mezar yeri için şöyle bir vasiyeti vardı: "Ölürsem, cenazem vatan topraklarında gömülsün isterim. Şayet bu mümkün değilse, beni hiç olmazsa halkı Müslüman olan bir beldede defnedin" diyordu.

Bu meyanda en çok istediği yer ise, Şâm-ı Şerif ve buradaki Selâhaddin-i Eyyübî Türbesi civarı idi.

Onun bu vasiyet ve arzusu aynen değil de, kısmen tahakkuk etti. Devreye giren Suriye Devlet Başkanı Ahmet Nami, cenaze üzerindeki haczi kaldırdı ve eski padişahın tabutunu Şam'a getirtti.

Sultan'ın cenâzesi, tamamen dolu durumdaki Eyyübî Türbesi yerine Sultan Selim Camiî haziresine defnedildi. Mezarı, halen aynı yerde olup ziyarete açıktır.

* * *

Sultan Vahdeddin, şayet-hâşâ ki-vatan haini biri olsaydı, hudut harici edildiğinde, isteseydi ömür boyu kendisine ve aile efradına yetecek kadar bir hazineyi pekâlâ yanında götürebilirdi. Ama, asla öyle bir zillete tenezzül bile etmedi. Dolayısıyla, ona “hain” damgasını vuranların ihanetinden şüphe edilmesi gerekir. Rahmetullahi aleyh..


.

Bana dokun(may)an darbe...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

18 Mayıs 2017, Perşembe 00:10

Münâzarât isimli eserinde, bir nidâ ile ve gayet veciz şekilde umuma ilân etmiş olduğu şöyle bir dâvâsı ve iddiası var: “İki elimde iki hayatımı tutmuşum; tek hayatlı olanlar meydanıma çıkmasın.”

Bilâ teşbih-velâ tesil, biz de şunu dâvâ edip nidâ ile diyoruz ki: Bilhassa cumhurî demokratik rejimlerde yapılan bütün darbelere karşıyız. Darbeler arasında ayrım yapanlar, yani sadece bazı darbelere karşı olan ikiyüzlüler, bizim meydanımıza çıkmasın.

* * *

İslâm dünyasında veya başka ülkelerde yapılan darbeleri bir yana bırakarak, yakın tarihte sadece Türkiye’de yaşanan darbe, muhtıra veya darbe teşebbüsleri hakkındaki fikir, kanaat ve tavrımızı gayet net bir şekilde sıralayıp özetleyerek devam edelim...

* * *

Biz 1909 Nisan’ında, yani 31 Mart Vak’ası sonrasında Hareket (Selânik) Ordusu’nun yapmış olduğu Meclis, Hükümet ve Saray darbesine şiddetle karşıyız.

Meşrûtiyeti tahkime çalışmak ve kuvvet vermek yerine, Sultan Abdülhamid’i devirerek, Üstad Bediüzzaman ve arkadaşlarını idamla yargılayarak, dehşetli zulümler, cinayetler işleyen bu darbenin elebaşısı durumundaki gaddar zalimleri de şiddetle kınıyor ve nefretle lânetliyoruz.

Öte yandan, şunu da gàyet iyi biliyoruz ki: Sözde hürriyet taraftarı, gûyâ meşrûtiyet muhafızı gibi görünen “hamiyet” maskesini takmış bazı sahtekârlar, bu darbeyi ve darbecilerin zalimâne tasarruflarını vargüçleriyle hep savunageldiler.

Zira, onlara göre, yapılan darbenin kime yaradığı, kime zarar verdiği önemli. Yani senin darbecin, benim darbecim meselesi. (Tıpkı “senin teröristin, benim teröristim” hikâyesi gibi.)

İşte, böylesi ikiyüzlü sahtekârların bizim yanımızda, meyanımızda veyahut meydanımızda yeri yoktur ve olamaz. Hürriyet, adâlet ve demokrasi noktasındaki samimiyet ve ciddiyetlerine de kat’iyen inanmıyoruz, inanamayız.

* * *

Aynı şekilde, Cumhuriyet dönemindeki her türlü darbe ve darbe teşebbüslerinin de şiddetle aleyhindeyiz. Zerrece olsun, hiçbirine taraf olmadık, olmayız.

Dahası, bunların tamamını her vesileyle kınadık ve kınıyoruz.

Meselâ: Kanlı 27 Mayıs (1960) Darbesi. Kumpaslı 12 Mart (1970) Muhtırası. Münafıkane 12 Eylül (1980) İhtilâli. Mahiyeti karanlık 15 Temmuz (2016) Saldırısı. Vesaire...

Evet, biz bütün bunlar ve benzeri mahiyetteki kanlı-kansız darbe, muhtıra, ihtilâl veya saldırılar arasında herhangi bir ayrım veya tercih yapma cihetine gitmeden, istisnasız tamamına karşı durduk; her vesile ile eleştirdik, eleştirmeye devam ediyoruz.

Ne var ki, bütün bu darbelerin hepsine birden aynı zaviyeden bakmayan, dün olduğu gibi bugün de aynı tavrı takınmayan, aynı tepkiyi göstermeyen ve aynı tarz bir fikrî muhalefeti sergilemeyen mebzûl miktarda kişi ve gruplar var çevremizde.

Meselâ, kanlı 15 Temmuz Saldırısına şiddetle, hiddetle, hatta sınırsız bir kin ve nefretle karşı geldiğini her vesileyle izhâr eden çok sayıda insanımız var ki, 12 Mart Muhtırası veya 12 Eylül Darbesi’ne karşı son derece duyarsız ve umursamaz bir tutum sergiliyor.

Niye? “Sana dokunan; bana dokunan darbe” meselesi... Veyahut “Bana dokunmayan darbe, varsın bir 35 sene daha yaşasın” umursamazlığı...

İşte, biz böyleleriyle aynı fikir meydanında bulunamayız ve aynı siyasî kulvarda yol arkadaşı olamayız. Zira, tutarsızdırlar. Böyle tutarsızların demokrasi, hürriyet, adâlet ve hakkaniyet noktasındaki samimiyet ve ciddiyetlerine de doğrusu inanamıyoruz, güvenemiyoruz.

İki parti ve iki darbe

Gerçekte, birbirinin devamı mahiyetinde olan Demokrat Parti gibi Adalet Partisi de darbe mağduru olan iki siyasî partidir.

Biri 27 Mayıs İhtilâli, diğeri ise 12 Mart Muhtırası ve 12 Eylül Darbesiyle iktidardan zorbalıkla uzaklaştırılmış ve bu siyasî misyona olan milletin teveccühü gayet münafıkane manevralarla kırılmaya çalışılmıştır.

Dün olduğu gibi, günümüzde de hayret ve taaccüp ettiğimiz bir durum var. Şöyle ki: Darbeye ve darbecilere şiddetle karşı olduğunu söyleyen kimi siyasî fikir sahiplerini azıcık konuşturup test ettiğimizde, darbelere maruz kalan, yani mağdur durumdaki siyasî partilere ve liderlerine mülâyemetle bakacaklarına, tam aksine, daha şiddetli bir kin ve husûmetle ateş püskürdüğüne şahit olmaktayız. Üstelik, istisnalardan ibaret değil; maalesef, misâlleri sayılamayacak kadar çoktur.

Bunlara defalarca şahit olunca, bu tür kimselerin hürriyete ve demokrasiye olan samimiyetinden ve ciddiyetinden haklı olarak şüphe etmeye başlıyoruz. Hatta diyebiliriz ki, bunların insafı dahi şüphelidir, arızalıdır.

Zira, bakıp aşikâr şekilde görüyorsunuz ki, cuntacıların darbe ile devirdiği aynı siyasîlere, kendisi de başka türlü darbe vuruyor, yani bir tekme de kendisi vurmuş oluyor. Adeta, “Onlara oh oldu” diyor, yahut öyle demeye getiriyor.

İşte, böylelerinin hürriyet ve demokrasi noktasındaki samimiyetine, ciddiyetine, tutarlılığına nasıl inanacak ve nasıl güveneceksin?


.

Siyasî Kürtlük ve Siyasî İslâmcılık (1)

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

19 Mayıs 2017, Cuma

Türkiye’de sosyal kitleleri coşku ile kendine celp eden iki radikal cereyan var: Biri “siyasî Kürtlük”, diğeri ise “Siyasî İslâmcılık” cereyanı.

Özellikle Kürt kökenli seçmen kitlesi, bu iki cereyan arasında gel-gitler yapıyor; konjonktürel şartlara bağlı olarak yatay geçişlerde bulunuyor: Oy verdiği partinin ya “Kürtlük”, ya da “İslâmcılık” rengine bakıyor. Bu renklerin hangisi ağır basıyorsa, ekseriyetle oraya yöneliyor. Yıllardır genel durum böyle.

Oysa, bu durumun ve bu şekildeki yaklaşım tarzının Kürtlere de, dindarlara da bir faydası yoktur; şimdiye kadar olmamıştır ve olması da mümkün görünmüyor.

Zira, ülkede etkili durumdaki bir başka cereyan, hem Kürtleri, hem de İslâmcıları rahatlıkla kendi içlerinden bölebilir, parçalayabilir, dahası onları karşı karşıya getirip birbirine fenâ halde kırdırabilir.

Nitekim, tâ 31 Mart Vak’asından (1909), Kürt-Teâli Hareketinden (1918) ve özellikle Şeyh Said Hadisesi’nden beri (1925) böylesine vahim bir kısır döngünün sayısız örneklerine şahit olduk, oluyoruz.

Bu kısır döngünün bir yerde artık bitmesi ve son bulması gerekir.

Onun yerine ise, ortak payda mahiyetin hürriyet, adâlet ve meşrûtiyet (tam demokrasi) gibi değerlerin ikame edilmesi ve bunların üzerinde muazzam tahşidat yapılması icap eder. Aksi halde, her iki tarafta da içten içe kırılmalar, dökülmeler, daha da vahimi, işi “ecnebi müdahalesi”ne (veya himayesine) kadar götürecek dehşetli inşikak ve yıkıcı çatışmalar zincirleme sûrette devam edip gidecek ki, maazallah...

Din ve siyaset

Bediüzzaman Hazretleri’nin zındıklarla, dinsizlerle, komünistlerle, masonlarla, münafıklarla mücadelesi, daha ziyade iman-küfür ekseninde ve bilhassa “tahkiki iman esasları”nın izâhlı ispatı tarzında cereyan etti.

Siyasî mücadelesi ve doğrudan, hatta zaman zaman birebir meşguliyeti “dindar” kişi ve zümrelerle olmuştur: Gerek 1909’daki İttihad-ı Muhammedî Cemiyetini “siyasî parti arenası”na çevirmeye çalışanlara ve gerekse 1948’de Fevzi Paşa’nın etrafındaki dindar kişi ve grupların Millet Partisi’ni kurarak “dini siyasete alet etme” teşebbüslerine karşı derhal harekete geçmiş ve gayet etkili derslerle bu cereyanı “marjinal seviye”de tutmaya muvaffak olmuştur. (Derviş Vahdetî’ye ve Eşref Edib’e hitâben yazmış olduğu mektuplar.)

Evet, Üstad Bediüzzaman’ın Risâle-i Nur’daki siyasî ders ve irşadları hassâten Nur Talebeleri ve dindar dostlara yönelik iken, dine muhalif ve muarızlara karşı ise, öncelik ve özellikle imanî meselelerin izahı ve ispatı ile mücadele ve mukabelede bulunmuş.

Kürtler ve siyaset

Kürtlerin edebî, sosyal, kültürel ve medeniyet sahasında terakki etmelerini tavsiye ile onları teşvik eden Üstad Bediüzzaman, bilhassa ayrılmayı netice veren “politik bir güç” olarak ortaya çıkmalarına ise şiddetle muhalefet ediyor.

Bu noktada Kürtlere, hatta bazı eski talebelerine ders verirken, özetle şunları söylüyor: Osmanlı’dan ve Türkler’den ayrılmayın. Hürriyet ve meşrûtiyete birlikte çalışın. Müşterek hükûmet havuzunu temiz su ile doldurun. Aksi halde istibdat kuvvet bulur. İstibdattan, en çok siz zararlı çıkarsınız. Meşrûtiyeti esas alan Türkler’den size zarar gelmez. Gelse de, sinek ısırması kabilinden olur. Onlardan ayrılmakla, sinekten kaçarken yılanların, çiyanların, ejderhaların ağzına girersiniz.

Bu noktada, hem Türklere, hem de Kürtlere yönelik bir “içtimaî reçete” mahiyetinde Münâzarât’taki “İfâde-i Merâm”ında şu sosyolojik dersi verir: “Emin olunuz, biz Kürtler başkalara benzemiyoruz. Yakînen biliyoruz ki, içtimaî hayatımız Türklerin hayat ve saadetinden neş’et eder.”

Yani, Kürtler, bin yıldır birlikte yaşadığı Türklerle birlik-beraberlik içinde kalarak ancak mesut olabilir. Esasında, saadetleri müşterektir. Biri ıztırap çekerken, diğeri rahat ve huzur içinde olmaz, olamaz.

Kürtler, hürriyet ve adâletin hakim olduğu demokratik bir cumhuriyet rejiminde rahatla yaşayabilir. Bunun dışındaki alternatiflerin ve arayışların tamamı, önceden hesap edilemeyecek derecede büyük risklerle ve pek ağır bedellerle doludur. Ki, Kemalist Türkçüler ile İslâmiyet düşmanı ecnebiler, yüz yıldır Kürtleri daima o pahalı yola doğru sürüklemek istiyor. Aman dikkat ve teenni...


.

Siyasî Kürtlük ve Siyasî İslâmcılık (2)

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

20 Mayıs 2017, Cumartesi

Evet, Türkiye’de Kürd’ü Kürd’e ve dindarı dindara vurdurup kırdıracak hem dessas zalimler var, hem de etkili zındıka komiteleri mevcut.

Bu sebeple, “siyasî ve ideolojik Kürtlük” gibi, “siyasî ve ideolojik İslâmcılık” cereyanı da son derece riskli, tehlikeli gelişmelere teşnedir.

Yani, “siyasî Kürtlük” en çok Kürtlere zarar verdiği gibi, “siyasî ve İslâmcılık”tan da en büyük zararı dindar kişi ve gruplar görür; hatta görmektedir denilebilir.

Bir diğer nokta da şudur: “Siyasî Kürd”ün en büyük düşmanı diğer Kürtler iken, “siyasî İslâmcılar” da, zamanla kendileri için en büyük hasım ve muarız  olarak, diğer dinî grup ve cemaatleri görmeye başlar... Aynen şimdilerde olduğu gibi.

Bu kısacık hatırlatmadan sonra, bir önceki bölümde kaldığımız yerden konuya devam edelim.

Eski talebesini kurtarıyor

1922 yılı sonlarında İstanbul’dan Ankara’ya giden Üstad Bediüzzaman, Meclis’teki mebuslara hitap ederken, bu vatanda ırkçılık ve bölücülük tehlikesinin mevcudiyetine ehemmiyetle temas ettikten sonra, ayrıca, bu tehlikenin nasıl bertaraf edileceğine dair, yaşadığı ve bizzat şahit olduğu bir vakıayı da aynen şu sözlerle nakleder: “Eskiden, Türk olmayan bir talebem vardı. Eski medresemde (Van, 1913-15), hamiyetli ve gayet zekî o talebem, ulûm-u dîniyeden aldığı hamiyet dersi ile her vakit derdi: ‘Salih bir Türk, elbette fâsık kardeşimden ve babamdan, bana daha ziyade kardeştir ve akrabadır...’ Aynı talebe, talihsizliğinden, sırf maddî fünûn-u cedîde okumuş. Sonra, ben dört sene sonra esaretten gelince (1918) onunla konuştum. Hamiyet-i milliye bahsi oldu. Dedi: ‘Ben şimdi, rafizî bir Kürdü, salih bir Türk hocasına tercih ederim.’ Ben de ‘Eyvâh!’ dedim. ‘Ne kadar bozulmuşsun...’ Bir hafta çalıştım, onu kurtardım; eski hakîkatli hamiyete çevirdim.” (Tarihçe-i Hayat: 129)

Bediüzzaman Hazretleri’nin bu talebesi, aynı zamanda İşarâtü`l-İ`câz`ın kâtibi ve ilk Tarihçe-i Hayat’ın (1920) müellifi de olan Müküs`lü (Bahçesaray) Hamza Efendidir.

Yıllarca kendisinden ders alan bir talebesinin “ırkçılık-milliyetçilik” illetine yakalanmış olmasına teessüf ederek “Eyvâh!” diyen Hz. Bediüzzaman, ona karşı yine de itici davranmaz; bir hafta uğraşarak onu eski hamiyetine döndürmeye çalışır ve bunda muvaffak olur.

Evet, onu eski hamiyetine çevirmede muvaffakiyet sağlanmış olmalı ki, aynı o eski talebesi 1927’de Barla’da telif edilen Haşir Risâlesi’nin İstanbul`da tab’edilmesi için büyük gayret gösterir.

Ne var ki, “siyasî Kürtlük” ve Kürt-Teâli Cemiyeti ile olan eski münasebeti sebebiyle “kara liste”ye alındığı için, yeni Türkiye`de kalamaz ve hudut haricine gitmeye mecbur olur.

Meşhûr edebiyatçı Ali Nihat Tarlan’ın ablasıyla da evli olan Müküs’lü Hamza Efendi, 1929`da Suriye`ye gider ve 1960`ta orada vefat eder.

Kısa kısa

Bu mesele hayli uzun, derin, geniş ve çetrefilli. Kısa cümlelerle, kısmen olsun toparlamaya çalışalım.

 * * *

Kürtler, ecnebilere inanmamalı, güvenmemeli ve onlara sırtını dayamamalı. Onlar Kürtleri değil, kat’i sûrette kendi menfaatini düşünür. Menfaati bozulacaksa, seviyor, destekliyor göründüğü Kürtleri anında satar, yarı yolda ve yüzüstü bırakıverir. Yakın tarih şahittir.

* * *

Türkiye, İran, Irak ve Suriye’de son derece sancılı durumda olan Kürtlerin bölge çapında huzur ve rahata ermesinin yolu, kesinlikle silâh, kan ve şiddet değildir. En kolay, en rahat ve en erzan yol güzergâhı, her halükârda yine hürriyet, adâlet ve demokrasiyi hem lokal bazda, hem de bölge çapında hakim kılmaya çalışmaktan geçer.

* * *

Türkiye’deki Müslüman Kürtler, yaklaşık bir asırdır “derin devlet”in tarassut ve tazyiki altında. Dil ve milliyetleri inkâr edildi. Buna karşı verdikleri mücadele “şiddet metodu”na kaydığında ise, onları yine birbirlerine öldürttüler: Tetikçiler, itirafçılar, milisler, korucular, Hizbullahçılar, vesair gruplarla, dün olduğu gibi bugün ve yarın da istediği sonucu alabilir. Yani “Türk-Kürt çatışması”na dahi hiç gerek kalmayacak şekilde, Kürtler, pekâlâ birbirine kırdırılabilir.

Demek ki, siyasî ayrılık çabası gibi, şiddet metoduna yönelen kapı da netice itibariyle kapalıdır. Teoride açık gibi görünse bile, pratikte daima kapalı olmuş ve olmaktadır. Bu kapılar zorlandığında, bazen taktik icabı aralansa da, arkasından daha kanlı, daha şedit bir süreç başlıyor.

* * *

Kürt ve İslâmcı siyasîler, ülkede hakimiyet kurmak ve galip gelmek için, en yakın gördüğü muhalifleri kırmaya, bertaraf etmeye kendini mecbur bilir.

Böyle bir vahşete teşebbüs ettiğinde ise, zaten sonuca giden yol belli olmuş demektir; kaybetmek, mukadder sayılır. Zira, uzağa gerek yok, pek yakınındaki düşmanları yeterince çoğalmış demektir.

Yaşanan sayısız derecedeki acı örneklerden ve bilhassa Risâle-i Nur’daki hakikatli düstûrlardan, herkesin gerekli dersi çıkarması duâ ve temennisiyle bitirelim.


.

Fanatizm: İnsanlıktan çıkma hali

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

23 Mayıs 2017, Salı

Vakit, gecenin bir yarısı... Alaaddin Ağabey (Temur) ile birlikte Gebze’den İstanbul’a geliyoruz.

Uzunçayır durağından metrobüsle Avrupa yakasına geçmek istiyoruz. Ama, kalabalıktan, izdihamdan binmek mümkün değil.

Bu çaresizlik karşısında, geriye doğru gitmeye, yani gidip ilk duraktan binmeye karar verdik.

Söğütlüçeşme’ye vardık ki, orası daha beter: Bir spor kulübünün kalabalık taraftarları, metrobüsün kalkış durağını da alabildiğine düzensiz, kuralsız, intizamsız bir şekilde işgal etmiş durumda: Koro halinde marş söylüyorlar, slogan atıyorlar, diğer takımlara yönelik küfürlü-hakaretli sözlerle tempo tutuyorlar, vesaire... Yani, itici mi itici, tiksindirici mi tiksindirici, hatta lânet edilesi bir geceyarısı tablosu...

* * *

Gece saat 01 civarında. İlk duraktaki izdiham had safhada. Sıradaki metrobüs şoförü dahi nizamî olmayan bir noktada durmak zorunda kaldı... Kapıların açılmasıyla birlikte, çılgın fanatikler birbirini ve diğer yolcuları ezercesine aracın içine doluştular. En önde olmamıza rağmen, körük kısmında zar-zor yer bulabildik. Otobüsün içi itiş-tıkış oldu. Sadece körük kısmında 30-40 kişilik çılgın grubun içinde bizim gibi sıradan kimseler ile 4-5 kadar da bayan yolcu var.

* * *

Aynen dışarıdaki gibi, otobüsün içinde de çılgınca bağrışmalar, konuşmalar, tempolu dejenere marşlar, rakip takımlara yönelik—üstelik koro halinde—küfürlü-hakaretli sloganlar kesintisiz devam etti.

Yani, bu çılgın fanatikler, sadece kendi takımlarının başarısını, yahut, zaferini övünmekle yetinmiyor, asla ağza alınmayacak galiz tâbirlerle, çirkin sözlerle diğer takımları tahkir ve tezyif ediyorlar.

Üstelik, aynı ortamda anneleri, ablaları, yahut kız kardeşleri mesabesindeki hanım yolcular bulunmasına rağmen...

Hiiiç aldırış etmiyorlar. Zerre kadar olsun, diğer yolcuları, ama özellikle hanımları umursamıyorlar.

O sıkışıklıkta zıplayarak, otobüsün cam ve koltuklarını, hatta tavandaki panelleri dahi yumruklayarak, hançerelerini de yırtarcasına sloganlar atmaya, çirkefleştirilmiş marşları okumaya, rakip tarafa açık açık küfürler savurmaya dakikalarca ve aralıksız şekilde devam ettiler.

Camlar kırılacak derecede dövülürken, tavandaki parçalar yerinden oynamaya, hatta bağlantı çıtaları sökülmeye başladı. Yerinden sökülüp yere düşen parçaları dahi umursayan yok.

* * *

Hiç mübalağasız, öylesine zehirli, öylesine elektrikli bir atmosfer ki, en ufak bir uyarıda bulunacak kişinin, hemen oracıkta linç edilmeyi mutlak sûrette göze alması icap ederdi. Zaten gürültünün şiddetinden ve o çılgınca bağrışmalardan ne ikaz edici bir sesin duyulmasına imkân vardı, ne de müsbet bir sonuç vermesine... Çaresiz şekilde, herkes o kàbus dolu dakikaları yaşamak durumunda kaldı.

Yarım saat kadar sonra, yani gece saat 01:30 civarında Edirnekapı durağında inerek derin ve rahat bir nefes alabildik ancak.

KISACA

Geçirdiğimiz o kàbus dolu vakitten beri düşündüğüm bazı hususları özetleyerek geçelim.

* Zaman zaman maç öncesi ve sonrasındaki kavgalarda kullanılan taş, sopa, şiş, zincir, bıçak, döner bıçağı gibi suç âletlerinin çoklukla bulunmasına hayret ediyordum. Dün geceki çılgınlığa şahit olunca, sebebini derk ettim; hayretim gitti, nefretim geldi.

* İnsanlarımızın ve gençlerimizin ne hale geldiğini yakînen görünce, nefret ve kızgınlığımın yanı sıra, ayrıca kahrolacak derecede üzüldüm, elem duydum, muzdarip oldum...

* Aynı anda, gençliği kurtarma, iman-ahlâk hizmetinde bulunma iddiasında olan Kurân şâkirdlerini, bir hiç uğruna birbiriyle çekişmesinden, kavgalar edip ihtilâfa düşmesinden dolayı, zaten duymuş olduğum nefret ve tiksinti bir kat daha ziyadeleşti.

* Hiçbir insanî ve ahlâkî kuralı-kaideyi tanımayan ve takmayan fanatizmin kurbanı, hatta kölesi olmuş bu kişi ve grupların, yapmayacağı kötülük, işlemeyeceği cinayet yoktur diye, bende esaslı bir kanaat hasıl oldu. Zira, gördüğüm, cidden “insanlıktan çıkma hali”ni yansıtıyordu. Hem de bütün vahâmeti ve şeameti ile...

* Her türlü günâh ve mel’anete bulaşmış durumdaki takım fanatizminden uzak durmayı, has kardeşlerime ve yakın arkadaşlarıma her fırsatta tavsiye ederdim; şimdi aynı tavsiyeyi daha bir şiddetle ve hararetle yapmaya kendimi mecbur ve mükellef hissediyorum.

Son söz: Bir spor kulübü üyesi olmak, bir takım taraftarı olarak tezahürat yapmak, tuttuğu takımın başarısına sevinmek, yahut kazandığı bir zaferi kutlamak, insanlıktan çıkmayı elbette gerektirmez ve gerektirmemeli.

***

@salihoglulatif:

En güzeli şudur ki:

-Deli gibi abdest alacak,

-Veli gibi namaz kılacaksın.

Delice: Hemen, cabucak, hızlıca, capcanlı şekilde;

Velice: Yavaşça, teenni ve tâdil-i erkân ile


.

Necip Fazıl’ın Bediüzzaman’a bakışı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

25 Mayıs 2017, Perşembe

Bir önceki yazıda ismini zikrettiğimiz “Son Devrin Din Mazlûmları” isimli kitabında, sadece 30-40 günlük bir mazlûmiyet süresi yaşayan hocası Arvasî’yi her yönüyle methedip adeta göklere çıkaran Necip Fazıl, hayatının 30-40 senesini ağır ve çileli bir mazlûmiyet içinde geçiren Said Nursî hakkında ise, maalesef aynı cömertliği, bonkörlüğü göstermiyor.

Bonkörlük bir yana, yer yer bilenleri hayretler içinde bırakırcasına küçümsemeye, karalamaya, tezyif etmeye çalışıyor Üstad Bediüzzaman’ı. Bilhassa "Eski Said ve Üçüncü Said Dönemi” hayatı itibariyle...

Necip Fazıl, dinî cihadı ve imana hizmeti cihetiyle takdir edip ondan sitayişle bahsettiği Bediüzzaman Hazretleri’ne, bilhassa içtimaî ve siyasî hayatı yönü itibariyle çok ağır tenkitlerle yükleniyor.

Üstad Bediüzzaman'ın, bilhassa Sultan II. Abdülhamid'in istibdat siyasetine karşı gelmesine, hürriyet ve meşrûtiyetin tesisi yolunda çaba sarf etmesine, İstanbul Sultanahmet ve Selânik Hürriyet Meydanında “Hürriyet Nutku”nu irad etmesine şiddetle çatıyor ve hatta bu gibi noktalarda onun yanıldığını, büyük hataya düştüğünü savunuyor, Necip Fazıl.

Ne var ki, bu tarz tenkidkâr fikirlerini Said Nursî ile 1952'deki yüz yüze görüşmesi esnasında söylemiyor; Bediüzzaman'ın vefatından yıllar sonra Büyük Doğu mecmuasında dillendirmeye başlıyor. Kendi ifadesine göre, Sirkeci'deki bir otel odasında yapmış olduğu görüşme esnasında, Said Nursî kendisine büyük iltifatlarda bulunmuş.

Doğrudur. Üstad Bediüzzaman, sadece orada değil, bilâhare kaleme aldığı bir lâhika mektubunda da, Eşref Edib'in başında bulunduğu Sebilürreşad gibi Necip Fazıl'ın başında bulunduğu Büyük Doğu cemiyetindeki "mücahid kardeşler"e de iltifat edip imân dâvâsı noktasında "Onları ruh u canımızla takdir ve tahsin edip onlarla dostuz" diyor. Ama, hemen arkasından, gayet net ve kat'î bir sûrette araya şu kırmızı çizgiyi koyuyor: "Fakat, siyaset noktasında değil." (Emirdağ Lâhikası: 281)

Teşhis, tesbit, gayet yerinde ve tam isabetli: Zira, imân cihetinde dost ve kardeş olan Sebilürreşad gibi Büyük Doğu çevresi de siyaseten "Milletçiler"in yanında, hatta onların yayın organı ve yan kuruluşu mesabesinde çalışıyorlar.

Bediüzzaman Said Nursî ise, siyasî ve içtimaî mesleği itibariyle onlar gibi düşünmüyor, onlar gibi veya onlarla birlikte hareket etmiyor. Demek ki, bu cihetteki farklılık, tâ yıllar öncesine kadar gidip dayanıyor.

Evet, yaşanmış gerçekleri gizlemeye, örtbas etmeye hacet yok. Din-iman dairesine bihakkın intisap etmiş Necip Fazıl ve Eşref Edip gibi dostlar, gerek tarikat şeyhlerine olan müfritane bağlılıkları ve gerekse Sultan Abdülhamid ve 1948'den sonra da Millet Partisi siyasetine olan tarafgirlikleri noktasında Üstad Bediüzzaman'la ayrı, hatta zıt düşmüşlerdir. Yani, iman cihetiyle dost ve kardeşlik dairesinde buluşmaları ne kadar doğru ise, siyaset ciheti itibariyle farklı düşmeleri de aynı ölçüde yaşanmış bir realitedir. Dolayısıyla, bunu gizlemenin, saklamanın, yahut zorlamalı tevillerde başka türlü göstermenin geçerli bir mantığı yoktur. Nitekim, aşağıda okuyacağınız iktibaslar da, bu gerçeğin çarpıcı bir ifadesi mahiyetindedir.

İşte, Necip Fazıl'ın adı geçen kitabında Eski Said Dönemine dair yazdıklarından kısacık bir bölüm:

"Hürriyet kimsenin aslını ve özünü bilmediği ve esasta Türk ruh nizamını bozmak ve İslâm birliğini parçalamak gibi bir gaye güttüğünü anlamadığı cereyan, “Eski Said” derecesinde Bediüzzaman'ı da içine alıyor ve ona, şeriata bağlılığına ve İttihatçılara aykırılığına rağmen, Abdülhamid Hâna da zıt bir rol oynatıyor.

Said Nursî, tarafını tam tâyin edemez ve hem İttihatçılara, hem Abdülhamîd'e bağlı bazı çizgiler arasındaki tezadı göremez vaziyettedir. Biricik dâvâsı İslâm olduğu hâlde, onu “Ağyârını mâni ve efradını câmi” şekilde ele almaktan uzaktır.

Evvelâ, Derviş Vahdetî'nin Volkan isimli gazetesinde, kendisi bu basit adamın çok üstünde olduğu hâlde, birtakım yazılar yazıyor; sonra 31 Mart Hâdisesine karışıyor, fakat hâdiseyi körükleyenlerden değil de fikirde kolaylaştıranlardan ve böylece bilmeksizin 31 Mart tertipçisi İttihatçılara imkân verenlerden oluyor. İş çığırından çıkınca da, âsi askerleri yatıştırmaya çalışıyor ve onları itaate getirmekte hayli başarı gösteriyor.

Bediüzzaman, 31 Martçılarla beraber Divan-ı Harp huzurunda muhakemeye çekildi. On beş kadar sarıklı da idama mahkûm ve bu hüküm hemen infaz edilmişti. Asılanlar, mahkeme binasının bahçesinde, darağacında sallanırken, Bediüzzaman'ı bu manzara içinden geçirerek hesaba çektiler.

Divan-ı Harp Reisi Hurşit Paşa sordu: "Sen de şeriat isteyenlerden imişsin; öyle mi? Said Nursî, eşkıya reisinden daha korkunç Paşaya şu cevabı verdi: Şeriatın tek hakikatine bin vücudum olsa fedâya hazırım! Çünkü şeriat, biricik saadet sebebi, adâlet örneği ve fazilet timsâlidir.

Ve Said Nursî beraet ediyor. Beraet kararı bildirilince, mahkemeye teşekkür etmiyor, salondan asık yüzle çıkıyor, arkasında kalabalık bir halk yığınıyla Sultanahmed'e kadar yaya yürüyor ve yolda kendi kendisine defalarca mırıldanıyor: “Zalimler için yaşasın Cehennem!”

Ama; İslâm ve şeriat bağlılığından nokta fedâ etmeyecek olan Bediüzzaman, ne yazık ki Eski Said devresinde, bir ân için olsa da, İttihatçıların sahte hürriyetini şeriata hizmet, Abdülhamîd'in disiplinini de zulüm ve istibdat zannetmek gibi bir hatâya düşecektir. Fakat bu hatâsı uzun sürmeyecek ve Eski Said’e topyekûn lağvetme faziletini olgunluk devresinde ona kazandıracaktır. (Son Devrin Din Mazlûmları.)


.

Necip Fazıl’ın kör noktaları

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

26 Mayıs 2017, Cuma

Bugünkü bir kısım siyasilerin üstadı olan Necip Fazıl’ın, Üstad Bediüzzaman hakkında düştüğü bazı vahim hatalar var.

Adeta birer “kör nokta” mesabesindeki bu hataları tesbit sadedinde, özellikle aşağıdaki itiraza medar birkaç maddenin Necip Fazıl için liste başında geliyor.

Şahsî hayatı gibi siyasî hayatı da zigzaklar içinde (İçki, kumar, CHP’ye müracaat, MP’ye destek, Erbakanlı MSP’den 1977’de Türkeşli MHP’ye yatay geçiş...) geçen Necip Fazıl’ın Bediüzzaman Hazretleri hakkındaki bazı tenkit ve itirazlarına ve bunlara karşı verilecek cevapları özetlemeye çalışalım.

TENKİTLİ İTİRAZ: Said Nursî, hürriyet ve meşrûtiyeti dâvâ etmekle hataya düşmüş.

İZAHLI CEVAP: Bilhassa günümüz dünyasında, abes olduğu kadar ilmîlikten ve hakkaniyetten de hayli uzak bir itirazdır bu.

Başka meşrepten olanlar da “hürriyet-meşrûtiyet” istiyor diye, Said Nursî’yi bu dâvâsında hatalı görmek kadar bir hatayı tasavvur edemiyoruz. 

Aynen, yakın zamandaki referandum kampanyasında  “Terör örgütleri HAYIR diyor” teranesiyle, bütün HAYIRcıları vatan haini, yahut terör yandaşı göstermek gibi bir sakatlık, bir bağnazlık gibi...

Öyle ya, bu milletin bir yarısını ötekileştiren zihniyetten daha sakat, daha sakim ne olabilir ki?

Esasen, Üstad Bediüzzaman ile onu böyle bağnazca eleştirenler arasında, neredeyse yüz yıllık bir mesafenin olduğu, yapılacak ciddî karşılaştırmalarla bariz şekilde ortaya çıkmış oluyor.

TENKİTLİ İTİRAZ: Ulu Hakan Abdülhamid Hân devrinin “disiplinli” siyasetini, Bediüzzaman’ın çıkıp “istibdat” şeklinde nitelendirmesi yanlış.

İZAHLI CEVAP: Said Nursî’nin tenkit ve itirazı, Sultan Abdülhamid’in şahsî hayatına yönelik olmadığını peşinen hatırlatalım. Hatta, onun hakkında “Şefkatli Padişah” tâbirini kullanıyor ve onu “Veli derecesinde bir sultan” olarak görüyor.

Bununla beraber, onun bilhassa 1878-1908 yıllarındaki 30 yıllık devr-i saltanatında tatbik edilen siyasetin “müstebidâne” olduğunu mükerreren söylüyor.

Hatta, 1950’den sonra yeniden neşrettiği Münâzarât ve Divan-ı Harb-i Örfi/İki Mekteb-i Musîbetin Şehadetnâmesi gibi eserlerinde de, aynı yöndeki fikir ve kanaatini izhâr ile bir kez daha ibrâz ediyor: “Vakta ki, hürriyet divanelikle yâd olunurdu; istibdat, tımarhaneyi mektep eyledi.” (Age)

Görüldüğü ve bazı çevrelerce kasten çarpıtılmaya çalışıldığı gibi, Said Nursî, Sultan Abdülhamid dönemi hakkındaki fikir ve kanaatini değiştirmiş falan değildir.

TENKİTLİ İTİRAZ: Said Nursî, 1909’da Divan-ı Harp Mahkemesinden beraet edip çıkıyor, arkasında kalabalık bir halk yığınıyla Sultanahmed'e kadar yaya yürüyor ve yolda kendi kendisine mırıldanıyor: Zalimler için yaşasın Cehennem!

İZAHLI CEVAP: Bu noktada ciddî bir problem var. Hayatı boyunca korkmayan, korku nedir bilmeyen Said Nursî’den bu tarzda bahsetmenin hak ve hakkaniyetle, insaf ve vicdanla bir alâkası yoktur ve olamaz. Olsa olsa, meşrebî bir kıskançlık, gizli bir garaz ve zımnî bir adâvetle münasebeti olabilir.

Zira, Necip Fazıl’ın bu sözleri kendi içinde çelişkilerle doludur.

Evvelâ: Siz orada olmadığınız halde, onun mırıldanarak “Zalimler için yaşasın Cehennem!” dediğini nereden biliyorsunuz?

İkincisi: Onun mırıldanarak söylendiğini kim söylüyor? Nerede yazıyor. Sizin bunu tesbit etmeniz nasıl mümkün olabiliyor?

Üçüncüsü: Sizin tâbirinizle “Kalabalık halk yığını”, Bayezid Meydanından Sultanahmet’e kadar “mırıldanarak” yürüyen Bediüzzaman’ın arkasından niçin gitsin?

Dördüncüsü: Said Nursî, sizin anlatımınıza göre, haşa ki böyle “pısırık-pasif” bir şahsiyet ise, kalabalık halk yığını niçin onun etrafına toplansın veya peşinden giderek kenetlenmiş halde yürüyüş yapsın?

TENKİTLİ İTİRAZ: Said Nursî, zaten “Eski Said”i topyekûn lağvetti.

İZAHLI CEVAP: Cidden, dehşetli bir yanılgıdır bu. Zira, Üç Said devresini yaşayan Bediüzzaman Hazretleri, hayatının hiçbir dönemini “topyekûn lağvetmiş” değildir. İşte, hâlen de neşredilmekte olan eserlerinde kayıtlı bizzat kendi ifadeleri:

“Bütün kuvvetimle derim ki: Gazetelerde neşrettiğim umum makalâtımdaki umum hakaikte nihayet derecede musırrım (ısrarlıyım).

“Şayet, zaman-ı mâzi cânibinden, Asr-ı Saadet mahkemesinden adaletnâme-i şeriat ile davet olunsam; neşrettiğim hakaiki aynen ibraz edeceğim. Olsa olsa, o zamanın ilcaatının modasına göre bir libas giydireceğim. 

“Şayet, müstakbel tarafından üç yüz sene sonraki tenkidât-ı ukalâ mahkemesinden tarih celp namesiyle celp olunsam, yine bu hakikatleri, tevessü ve inbisat ile çatlayan bazı yerlerini yamalamakla beraber, taze olarak orada da göstereceğim.” 

Son olarak, 1952’de İstanbul’daki Gençlik Rehberi Mahkemesinde (Ki, N. Fazıl’ın da görüştüğü günlerdir), Avukatı Mihrî Helav’ın müdafaasından kısacık bir bölüm: “Filhakîka, müvekkilim (Bediüzzaman), bütün milletle beraber istibdâda karşı mücâdele etmiş, hürriyet ve demokrasinin tesisine çalışmış ve bu hususta husûle gelen muvaffakıyetten dolayı da memnun olmuştur.” (Tarihçe-i Hayat; 8. Kısım, Isparta Hayatı)

.

Kutlu Fetih; mahzûn Ayasofya

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

29 Mayıs 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 29 Mayıs 1453

Fahr-ı Kâinat olan Resûl-i Ekrem’in (asm) tâ asırlar öncesinden haber verip müjdelemiş olduğu kutlu, mübarek bir fetihtir, İstanbul'un fethi...

İstanbul’un fethini kalıcı bir sevinç ve saadete dönüştüren ise, “Fethin Sembolü” olarak kabul edilen Ayasofya’nın camiye çevrilmesidir.

1453’ten 1930’lara kadar cami hüviyeti ile hizmet veren bu mâbed, ne yazık ki seksen yılı aşkın süredir bir başka mâna ve mahiyete bürün(dürül)müş vaziyette.

Yıllarca devam eden restorasyon çalışmasından sonra 1934’te fiilen “müze”ye çevrildi. O gün bugündür, ne ilk hali olan kiliseye çevrildi, ne de fethin nişanesi olan cami hüviyetinde kaldı.

Bugün karşımızda, kendi içinde mateme bürünmüş mahzûn bir mâbed var.

Ne diyelim... En iyisi, sözü Şair Arif Nihat Asya’ya bırakalım:

Ulu mabed! Neye hicrana büründün böyle

Fatih’in devrini bir nebzecik olsun söyle

Beş vakit loşluğunda saf saftık,

Dâvetin vardı dün ezânlarda,

Seni ey mabedim, utansınlar;

Kapayanlar da, açmayanlar da!

Fetih, 29. Kuşatmada

Havası, manzarası, fizikî güzelliği ve bilhassa stratejik ehemmiyeti itibariyle, hemen bütün milletlerin arzu ve iştiyakını cezbetmiş bir belde olması, devlet ve hükümetlerin İstanbul üzerindeki plân ve hesaplarını da büyük çapta etkilemiştir. Hem de asırlar boyu...

İstanbul'u fethetmek, yahut ele geçirmek maksadıyla, gerek Avrupa'dan ve gerekse Asya'dan çok büyük akınlar yapıldı; İstanbul surları önüne kadar gelen kalabalık ordular, aylar süren kuşatmalarla şehri zaptetmeye çalıştı.

Ancak, bunlardan hiçbiri başarılı olamadı ve gerisin geriye çekildi.

Tâ ki, 29. kuşatmaya kadar...

* * *

Evet, muhtelif milletler ve devletler tarafından, önceden tam 28 defa kuşatılmış olan İstanbul, nihayet 29 Mayıs 1453'teki 29. kuşatma ile Sultan Fatih'in komutasındaki İslâm ordusu tarafından fethedildi.

Bu büyük fetih hadisesinin çeşitli safhaları, merhaleleri var. Bunların bir kısmı rahat aşılmış, bir kısmı ise son derece zor ve kritik gelişmelere sahne olmuştur.

İstanbul'un fethi için, gerekli çalışmalara aylar, hatta yıllar öncesinden başlanmış ve o tarihe kadar hiç yapılmayan, daha doğrusu insanlık tarihinin hiç şahitlik etmediği yeni bazı keşiflere, buluşlara imza atılmıştır, 1453’te...

Büyük Şahî toplarının yapılması, havan topunun kullanılması, gemilerin karadan yüzdürülmesi, Haliç üzerinde dubalarla köprü inşa edilmesi, Boğazkesen'in (Rumelihisarı) sür'atle inşâ edilmesi, yürüyen yüksek kulelerin yapılması gibi harikulâde gelişmeler, hep bu fetih hadisesi esnasında meydân-ı zuhûra çıktı.

Bu tarihe kadar yapılan kuşatmaları etkisiz kılan en önemli bir sebep, Bizans tarafından "Rum ateşi" denilen alev toplarının kullanılmasıydı. Suyla sönmeyen, hatta daha da parlayan bu ateş topu, yaklaşan herşeyi yakıp mahvediyordu. 

İşte, Sultan Fatih'in mühendisliğiyle yapılan uzun menzilli havan topları, hem bu ateş güllesini etkisiz kılıyor, hem de yıkılmaz denilen kalın surlarda büyük gedikler açtırıyordu.

* * *

Fetihten önceki bu son kuşatmanın en kritik safhalarından birini ise, karadan ve denizden giderek yaklaşan Haçlı ordusu teşkil ediyordu.

Zor durumdaki Bizans'ın imdadına gönderilen iki Haçlı donanmasından biri Tuna'yı aşarak Karadeniz'e ulaşmış, bir diğeri ise Ege Denizi’ne gelerek karaya asker çıkarma hazırlığına başladı.

İşte, bu büyük tehlikenin İstanbul'a yaklaşmasına fırsat verilmeyecek bir zamanlama stratejisinin takip edilmesi icap ediyordu ki, Sultan II. Mehmed Hân da aynen öyle yaptı. Gerekli bütün hazırlıkları tamamladıktan ve birtakım testleri uyguladıktan sonra, bütün kuvvetiyle yüklenerek Bizans merkezini fethetti... Şayet, iki-üç haftalık süre kadar bir gecikme yaşansaydı, İstanbul fethinin de meçhûl bir başka tarihe kalacağı kuvvetle muhtemel idi.

* * *

Son olarak, dünya tarihinin bu ender hadisesini mısralarla anlatmaya çalışan Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Fetih Destanı” isimli eserinden bazı iktibaslar yapalım:

Bir sabah fermân ile uyandık İstanbul kıyılarında,

Bir sabah duyuldu, Sultan Mehmed: “Gemilerim karadan yüzdürülsün!

Dağlar Taşlar inledi: “Emret!”

Kızaklarla yarıldı yer, ufuklarca.

Saçılıp zümrüt göklere, gümüş böceklere merhamet,

Acayip pınarlardan, meçhul koruluklardan geçtik,

Zamanımızla durdu iki yanda,

Geçmiş devirler set set,

İlk defa, bu koca dünyâ ilk defa,

Bir şey âşikâr oluyordu bütün milletlere ibret...

***

@salihoglulatif: 

Mübarek Ramazan'da

Yeme-içmeyi kestiğin gibi

Dilini yalandan

Gözünü haramdan

Kulağını fenâ şeylerden

Kesmeli-sakınmalısın


.

İkinci Amerika ile kriz gel-gitleri

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

03 Haziran 2017, Cumartesi

Avrupa gibi Amerika (ABD) da “iki”dir. Esasında Türkiye de öyle...

Yani, dünyada hiçbir ülkeyi veya ülkeler topluluğunu aynı kefeye koyamıyor, aynı kategoride değerlendiremiyorsunuz.

Her ülke, hatta hemen her topluluk, kendi içinde farklı ruh, fikir veya hisleri barındırabiliyor.

Bu yalın gerçek ortada iken, toptancı bir yaklaşımla, herhangi bir devleti veya milleti kategorik olarak “tek şablon” içine yerleştirmek doğru olmadığı gibi, esasen mümkün de değil. İddialar havada desteksiz, mesnetsiz kalır.

Sözü, son zamanlarda ciddî mânâda hissedilen “Türkiye-ABD krizi”ne getirmek istiyoruz.

Ayrıca, aşağıda ifade edeceğimiz hususların çoğu, Türkiye-AB münasebetleri için de geçerli.

Diplomatik krizler

Denilebilir ki: Türkiye ile ABD arasında, şimdiye kadar doğrudan hiç savaş hali yaşanmadı.

Ne var ki, zaman zaman neredeyse savaş bilânçosu kadar ağır ve ciddî bazı krizlerin eşiğine kadar gelindi ve tekrar geri dönüldü.

Siyasî, askerî veya iktisadî açıdan yaşanan bu krizlerin birincisi ve belki de en önemlisi, 1964 yılı Haziran'ında Kıbrıs meselesiyle bağlantılı olarak ortaya çıktı.

Türkiye'nin Kıbrıs'a askerî müdahale teşebbüsü sebebiyle, ABD Başkanı Johnson ile Başbakan İsmet Paşa arasında sert ve soğuk mesajlı mektuplaşmalar oldu.

O tarihteki bu mektup teatisinin ardından, Başbakan İsmet Paşa, Başkan Johnson’un özel uçağıyla Amerika’ya giderek ikili görüşmelerde bulundu.

Bir derece zillet içinde gerçekleştirilen görüşme sonuçsuz kaldı. Kıbrıs meselesi çözüme kavuşturulamadı. Hatta, “Düğüm bağlamaya devam etti” denilebilir.

Nitekim, o görüşmenin üzerinden tam on yıllık bir süre geçti ve   bu kez Kıbrıs'ta (1974) kanlı bir savaş hali zuhûr etti..

Bu yüzden, ABD ile yeni bir kriz daha yaşandı: Türkiye'ye karşı son derece ciddî ve ağır faturalı bir ambargo uygulanması cihetine gidildi.

Bir süre sonra ambargo kalktı; ne var ki, zamanla artık kronik hale gelen şu “Kıbrıs Sorunu” ile ilgili çözümsüzlük sendromu bugün de devam ediyor.

Ve, son dönem krizleri...

ABD ile yaşanan son yıllardaki krizler, daha çok Kuzey Irak ile bağlantılı (1 Mart Tezkeresi, 2003)  olarak başladı.

Bugün ise, hem Irak, hem de Suriye’de uygulanan farklı politikalar sebebiyle, var olan krizler, maalesef derinleşerek ve yeni boyutlar kazanarak devam ediyor.

* * *

Hatırlanacağı üzere, 1 Mart Tezkeresinden hemen sonra, bölgede hiç umulmadık bazı şok gelişmeler yaşandı. Şöyle ki:

* 22 Nisan 2003'te, Türkmenlere gıda ve ilâç götüren Türk timi, "Silah taşıyorsunuz" diyen ABD birlikleri tarafından durduruldu. Yardım konvoyundaki askerlerimiz 2 gün süreyle alıkonuldu.

* 4 Temmuz 2003’te, Türkiye-ABD ilişkilerini derinden yaralayan "Başa çuval geçirme" hadisesi meydana geldi.

* O hakaretli ve rencide edici "Çuval Vakası"ndan sonra, ABD uçakları Türkiye'nin hava sahasını ihlâl eden uçuşlar gerçekleştirdi.

* 2007’de, Türkiye'nin teröre karşı Kuzey Irak'ın içlerine doğru yapmayı düşündüğü bir sınır ötesi askerî harekât ihtimali gündeme geldi. Haliyle, bu durum da Türkiye ile ABD'yi bir kez daha karşı karşıya getirdi. Zira, bölgedeki Amerikan askerleri, kendilerini “Irak'ın bekçileri” olarak görmekte idiler.

* Şimdilerde ise, daha evvel bölgede yaşanan tüm Türkiye-ABD krizlerini dahi gölgede bırakacak derecede, üstelik uzun vâdeli görünen yeni bir krizin eşiğine gelinmiş oldu: “Dost ve müttefik!” yeni Amerika yönetimi, Türkiye’nin terör örgütü olarak kabul ettiği yerel bazı gruplara açıktan açığa silâh yardımında bulunuyor.

ABD, güyâ “DAEŞ” isimli terör örgütüyle mücadele adına yapıyor bu işi. Ancak, Türkiye bu gerekçeyi kabul etmiyor ve buna karşı gerekli tedbirleri alma kararlılığını sürdürüyor. Nitekim, son MGK toplantısında öncelikli gündemi de bu konuyla ilgili gelişmelere dair oldu.

Cenâb-ı Hak, hakkımızda hayırlısını tecelli ettirsin.

SONUÇ OLARAK

Suriye’de durum, uzun sürecek bir Türkiye-ABD krizine dönüşür mü, şimdilik bilinmez.

Bu krizin yer yer lokal ölçeki çatışmalara sebebiyet verip vermeyeceği hususu da öyle.

Ancak, bu tür gelişmelerin olmasını taraflar istemez ve istememeli. Zira, harp belâsı ile düşmanlık hissinin kabartılması, hiçbir ülkeye fayda sağlamaz. Zarar üstüne zarar verir.

Temenni ve nihaî kanaatimiz de şudur ki: ABD ve Türkiye’nin birbiriyle çatışmak veya ciddî şekilde karşı karşıya gelmek gibi bir niyet ve hesapları yoktur.

Bize göre, ortada “ustaca” veya “acemice” (dengeli-dengesiz) yaşanan bazı diplomatik manevralar ile, siyasilerin kendi iç politikalarına yönelik mesajları vardır.

Gelişmeleri bu çerçevede değerlendirmek daha rasyonel olur.


.

Musul’u kaybettiğimiz gün...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

05 Haziran 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 5 Haziran 1926

Ortadoğu’daki çıbanbaşı, şimdilik İsrail olarak görünüyor. Oysa, bu çıbanbaşının da başı, tâ iki asır öncesinden itibaren bölgeyi şekillendirmeye çalışan “İngiliz Siyaseti”dir.

Bunun farkına varılıp, ona göre gerekli tedbirler alınmadığı müddetçe, bizim gibi diğer Müslüman toplulukların da çilesi bitmez.

Bu yazının asıl konusu, arkasında aynı “İngiliz Siyaseti”nin bulunduğu iki vahim hadisenin gelişme seyrine dair. Ki, her iki hadise de yılın tam aynı gününde vukua geldi... Şimdi, sırasıyla bunlara değinelim.

5 Haziran 1926:

Musul, göz göre göre gitti

Türkiye ile bağlantısı ara ara gündeme gelen Musul, işte tam da bu tarihte kaybedilmiş oldu.

Tarihî kayıtlarda "Musul Meselesi" şeklinde yer alan bu dâvâ, esasında genç Türkiye Cumhuriyetinin ilk yıllarında masa başında kaybedilmiş bir dâvâdır.

Çünkü, Musul Birinci Dünya Savaşı’nda kaybedilmedi. Tâ Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı 30 Ekim 1918 yılına kadar bile, Musul ve çevresi Osmanlı topraklarına dahildi. Üstelik, asgarî vatan sınırları olan "misâk-ı millî" hudutları içindeydi.

Ne var ki, kısa bir süre sonra İstanbul'u işgal eden İngilizler, aynı tarz hareketle Musul'u da işgal ettiler.

* * *

İstiklâl Harbi’nden sonra, Musul meselesi yine gündemdeydi. Türkiye buradan vazgeçmiş değildi.

Konu, Lozan görüşmelerinde de ele alındı. Türk delegasyonu içinde yer alan Dr. Rıza Nur, Hatırat'ında, heyet başkanı olan İsmet Paşa tarafından Musul'un gerektiği şekilde savunulmadığı ve adeta İngiltere'nin dümen suyuna gidildiğini yazıyor.

Lozan Konferansı’nda kesin çözüme bağlanamayan Musul meselesinin halli, Türkiye-İngiltere ikili görüşmelerine bırakıldı. 19 Mayıs 1924'de, bu maksatla İstanbul'da toplanan Haliç Konferası’nda da, Türkiye lehinde kayda değer bir ilerleme sağlanamadı. Meselenin Birleşmiş Milletlere (Cemiyet-i Akvam) intikal ettirilmesine karar verildi.

Oysa, Türkiye henüz bu cemiyetin üyesi bile değildi. İngiltere ise, cemiyette en çok ağırlığı olan bir ülke konumundaydı.

Netice itibariyle, Musul'un Türkiye'den ayrılıp Irak'a bağlanması ve Irak'ın da 25 yıl müddetle İngiltere'nin hegemonyasına terk edilmesine karar verildi. Bu arada, Türkiye'ye de—adeta sus payı kàbilinden—25 yıl boyunca Musul petrollerinden % 10 pay verilmesi kararlaştırıldı. 

Ne var ki, anlaşmaya konulan ek bir madde ile "Türkiye, 500 bin İngiliz lirası karşılığında petrol üzerindeki hakkından feragat" ettirildi.

Böylelikle, üzerinde yemin edilen "misâk-ı millî" sınırları, diğer bazı hususlarda olduğu gibi, Musul meselesinde de açıkça ihlâl edilmiş oldu.

5 Haziran 1967:

İsrail’den Baskın Savaş

Osmanlı’nın bakıyesi Müslüman Arap ülkelerinden Mısır, Suriye, Ürdün ile “İngiliz Siyaseti”nin veledi olan İsrail Devleti arasında uzun süredir yaşanan gerilim, nihayet olanca şiddetiyle patlak verdi. 

İki taraf arasında altı gün süren çok şiddetli bir muharebe başladı.

İsrail, 5 Haziran 1967 günü sabahın erken saatlerinde elindeki hemen bütün savaş uçaklarını Akdeniz'e doğru havalandırdı. Sayısı 300'ü bulan bu uçaklar, kısa bir şaşırtma hareketinin ardından, Mısır'ın üzerine yöneldiler. Daha evvel planlandığı şekilde, Mısır'ın bütün hava alanlarını bombardıman ettiler. Mısır'a ait bir tek uçağın havalanmasına fırsat vermediler.

Tam da, Türkiye’nin Ortadoğu’nun kilidi Musul’u kaybettiği günün yıldönümünde, Mısır'a ait Sîna Yarımadası’nın hemen tamamını işgal eden İsrail, hiç ara vermeksizin Ürdün'ün kontrolü altındaki Gazze ve Batı Şeria topraklarına da saldırdı. 

Burada, asker sivil ayırd etmeksizin her tarafı bombalamaya başladı. Sahipsiz ve korumasız kalan bu bölgedeki Filistinliler, kendi topraklarını terk etmeye ve büyük kafileler halinde Ürdün'e iltica etmeye yöneldi. Mültecilerin sayısı, çok kısa bir sürede 400 bine kadar çıktı. Böylelikle, Filistin topraklarının da yüzde 20'den fazlasını işgal eden İsrail, hemen ardından Suriye'ye saldırdı.

Kudüs'ten sonra Şam'a da göz diken İsrail'i, o zamanki Rusya (SSCB) dizginledi. Daha ileri gitmesi halinde Kızılordu'yu harekete geçireceğini bildiren Rusya, teknolojik olarak da Arap ülkelerine her türlü desteği sağlayacağını ilân etti. Bu sebeple, Suriye'ye ait Golan Tepelerini işgal etmekle yetinen İsrail, savaşın altıncı gününde saldırı yaptığı ülkelerin hükümetleriyle ateşkes antlaşması yaptı.

Altı Gün Savaşı, başta Nasır'ın Mısır'ı olmak üzere, müttefik Arap ülkelerinin kesin hezimeti ve ağır kaybıyla neticelendi. İsrail ise, mevcut ülke sınırlarını birkaç misli daha genişleterek, işgal ettiği yerlerde hak iddia etti ve BM'nin bütün girişimlerine rağmen geri çekilmedi.

Bu tarihte yaşanan hadiseyi "savaş" şeklinde isimlendirmek pek doğru olmaz. Zira, burada karşılıklı çatışmadan ziyade bir anî baskın ve saldırı hadisesi var.

Tâ 1917’deki Filistin işgalinden itibaren İngiltere ve İngiliz Siyasetinin desteği ile yayılıp gelişen İsrail, esasen resmî olarak kurulduğu 1948'den bu yana hep saldırganlıkla iş görüyor.

.

Hicaz’ı koparan İngiliz siyaseti

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

06 Haziran 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: Haziran 1916

Bugünlerde başı terörle dertte olan İngiltere’nin, vaktiyle plânlı şekilde yapmış olduğu kışkırtmalar sonucu, 1916 yılı Haziran’ında Osmanlı'ya karşı Hicaz'da büyük bir ayaklanma hareketi zuhûr etti.

Yaklaşık ört yıl kadar süren Birinci Dünya Savaşının tam ortalarına gelinmişti ki, Osmanlı'nın aleyhine bölge genelinde yeni bir harekât başgösterdi.

Bu harekâtın adı, tarih kayıtlarına "Hicaz İsyanı" şeklinde geçti.

İsyanın başında Mekke Şerifi Hüseyin görünmekle birlikte, arka planda kışkırtıcılık görevi yapan ve Arapları iğfal eden, bölgedeki İngilizlerdi. Yani, hadise doğrudan “İngiliz Siyaseti” patentini taşıyordu.

* * *

Tâ 1517'den Dünya Savaşının başladığı 1914 yılına kadar da Osmanlı'dan kopmayan ve özerk statüde de olsa Hilâfete bağlı bulunan Hicaz (Arabistan), ne yazık ki İngilizlerin kışkırtması neticesinde, adım adım Osmanlı'dan önce soğudular, ardından, baş kaldırdılar ve ittifaka en çok ihtiyaç duyulduğu bir zamanda Hilâfet/Saltanat merkeziyle büsbütün ihtilâfa düştüler.

Bazı Arapların, küffara aldanarak bu hale düşmesinin şüphesiz bazı önemli sebepleri var. Bunların başında ise, Osmanlı Türklerinde baş gösteren dinde lâkaytlık ve örfen, ahlâken, hatta irfânen Avrupalılaşma hareketleriydi.

Gariptir ki, Avrupalıların başını çeken İngilterenin bölgedeki casusları da aynı yönde propagandalarda bulunarak Araplarla Türkleri birbirinden soğutmaya çalıştılar. Sonunda, maalesef muvaffak oldular.

Dünya Harbinin kızıştığı vetirede Osmanlı'dan ayrıldığını açığa vuran Mekke Şerifi Hüseyin, İngilizlerin askerî desteği ve büyük para yardımları sayesinde bölge üzerindeki hakimiyetini (krallığını) ilân etti.

Suudi Arabistan, yani Hicaz Bölgesi, o gün bugündür Türkiye'ye mesafeli olup ecnebi siyasetinin tesiri altında bulunuyor.

Ne var ki, mesele birden bire bu hale gelmedi. Hadiselerin, bir de gizliden yürütülen arkaplân boyutu var. Biraz da ona bakalım.

Vehhabilik ve İngiliz casusu

Büyük Britanya’nın (İngiltere) İslâm dünyasını çökertmeyi hedef alan politikaları, tâ 1700’lü yılların ilk çeyreğinde uygulamaya konuldu.

Sömürgeler Bakanlığı bünyesinde çalışan binlerce casus, çeşitli kılık ve kisveler altında Osmanlı coğrafyasının gözde şehirlerine, beldelerine vazifeli olarak gönderildi.

İşte, 1710’da en kritik, en hassas noktalara gönderilen o casuslardan biri de Mr. Hempher’dir.

Bu yaman casusun vazife sahası İstanbul, Kahire, Basra ve Hicaz Bölgesidir. (Bkz: Mr. Hempher’in Casusluk Faaliyetleri; Ferşat Yayınları)

* * *

Amirleri, Mr. Hempher’in genel strateji itibariyle iki ana noktaya odaklanmasını istemiş:

Bir: Sömürgeleştirilmiş yerleri elimizde tutmaya çalışmak;

İki: Geri kalan yerleri ele geçirmeye çalışmak.

Bu casus, ikinci kategorideki bölgelerde görevlendiriliyor. Bu da, Osmanlı Devletinin hakim olduğu topraklar demektir.

Casus, kendisine verilen görevleri bihakkın ifâ etmeye çalışıyor. Bu cümleden olarak, görev alanındaki bütün merkezlere uğruyor. Buralarda yıllarca araştırma yapıyor. Ara ara Londra’ya gidiyor. Gerekli raporları ve ilâveten verilen görevleri alıp tekrar vazifesinin başına dönüyor. 

* * *

Mr. Hempher, kısa zamanda bazı başarılar elde ediyor. Bununla hem kariyer yapmış oluyor, hem de yüksek makam ve ücretlerle taltif ediliyor... Bu arada, en büyük başarıyı Hicaz’da göstermiş oluyor.

Müslümanlığı kabul etmiş bir mühtedi kılığıyla, Selefilerin Vehhabilik damarını depreştirmeye muvaffak oluyor. Bu hareketin öncüsü olan Muhammed bin Abdülvahab’ı (1703-92) rahatlıkla kafa-kola alarak, artık her işini onunla birlikte yürütmeye çalışıyor.

Böylelikle, 1737’de ilk Vehhabilik hareketi patlak veriyor ve Osmanlı’ya karşı Hicaz bölgesinde boy göstermeye başlıyor.

İngiltere, Vehhabilik hareketini asırlarca desteklemeye devam etti. Bu desteğini, özellikle 1916-18 yıllarında zirve noktasına taşıyarak, koca Hicaz Bölgesini Osmanlı’dan bütünüyle koparmayı başardı.

Bediüzzaman Said Nursî’nin bu mesele hakkındaki şu değerlendirmesi son derece dikkat çekici: “Sâdattan olan Şerif-i Mekke, Ehl-i Sünnet ve Cemaatten iken, zaaf gösterip, İngiliz siyasetinin Haremeyn-i Şerifeyne müstebidâne girmesine meydan verdi. Nass-ı âyetle, küffârın girmesini kabul etmeyen Haremeyn-i Şerifeyni, İngiliz siyasetinin, Âlem-i İslâmı aldatacak bir sûrette, merkez-i siyâsiyesi hükmüne getirmesine yol verdi...” (Mektubat: 354)

Evet, Haziran 1916’da, Hicaz’ın elden gitmesinin, ayrıca böyle bir arkaplân senaryosu var.

***

@salihoglulatif:

Sömürgeci İngiliz Siyasetinin ana temâsı şu idi: Büyük Britanya'nın huzur ve selâmeti için, İslâm dünyasının huzursuz edilmesi lâzım

.

İngiliz zulmü: Mehmetçiğin gözleri haşlandı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

07 Haziran 2017, Çarşamba 00:05

Başını İngilizlerin çektiği devlet ve hükûmetlerin Osmanlı’ya ve Müslümanlara yapmadığı kötülük yok. Üstelik, yüz yıllar boyu... Şimdi, “kaderin adâleti” ile ettiğini bulmaya, ektiğini biçmeye başladı.

Coğrafî olarak İslâm diyârından en uzak ülkelerden biridir İngiltere.

Coğrafî durum böyle olduğu halde, İngilizler, Müslüman topluluklarının içine en çok sızan, en çok sömüren, onlara en çok zulmeden ve her fırsatta Müslümanlarla savaşa tutuşan milletlerin başında geliyor.

Bakınız, onlarla sınır komşusu olmadığımız halde, I. Dünya Savaşı ve sonrasında hemen bütün cephelerde karşımızda İngiltere’ye bağlı kuvvetler veya bizatihi “İngiliz siyaseti” var: Hicaz Bölgesinde, Filistin-Sînâ Cephesinde, Suriye-Irak Cephesinde, Çanakkale Boğazında, Anzak Çıkarmasında, Gelibolu Yarımadasında, Nablus Savaşında, Kanal Harekâtında, İstanbul’un işgalinde, Samsun Canik’te, Kıbrıs’ta, Musul-Kerkük’te, Anadolu’daki istilâcı Yunan kuvvetlerinin arkasında, Lozan’da, vesaire...

Esasında bunların her biri başlı başına işlenecek, üzerinde durulacak konular. Fakat, şimdilik İngilizlerin Birinci Dünya Savaşı sonlarında esir aldıkları Osmanlı askerlerine revâ gördüğü “asitli işkence”den bir miktar söz etmek istiyoruz.

Krizol (Cresol) ile işkence

Birinci Dünya Savaşı sonrasına ait, ortaya az da olsa yeni bazı bilgi ve belgelerin çıkması, yer yer şok etkisi meydana getiriyor.

Bahsimize konu olan tarihî hadiseye dair mâlûmatın özeti şudur: Birinci Dünya Savaşı’nda İngilizlere esir düşen 15 bin kadar askerimiz, Mısır’daki “Osmanlı Usera-yı Harbiye Kampı”nda, aşırı krizol (yakıcı asit) maddesi bulunan havuzlara zorla sokularak gözleri haşlandı ve pekçoğu kör olup hiç göremez bir hale geldi. 

Bu arada, o acı vak’aya dair bazı bilgi ve belgelerin Genelkurmay'ın arşivinde bulunduğunu hatırlatmış olalım.

Millî Savunma eski Bakanı İsmet Yılmaz, 2013’te Ankara Milletvekili Sinan Aygün’ün konuyla ilgili sorusuna cevaben yaptığı açıklamada, Mısır'dan İzmir'e gelen mâlul esir kafilelerinin sayısı ve sağlık durumları ile ilgili bilgilerin Genelkurmay Askerî Tarih Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığında olduğunu ifade etti.

Ayrıca, aynı konuyla ilgili daha geniş bilgi ve belgelerin İngiliz arşivlerinde (British Arshive) bulunduğunu hatırlatarak, bir hususu özellikle nazara vermek istiyoruz.

* * *

Bu arada, bizim de kendi çapımızda yaptığımız araştırmalar neticesinde, 19-21 Eylül 1918’de hezimetle neticelenen Suriye-Filistin Cephesindeki Nablus Savaşı ve sonrasında ciddî bazı tuhaflıklarla karşılaştık: Savaş ciddiyetine, harp nizamına ve savaş ahlâkına uymayan tuhaflıklar... Yine hatırlatmak gerekir ki, söz konusu tarihlerde, M. Kemal Paşa Dördüncü, Yedinci ve Sekizinci Orduların dahil olduğu Yıldırım Orduları Grup Komutanıdır. 

Garip olduğu kadar acıklı da olan durum, yekûnu hakkında 30-40 bin civarındaki rakamların telâffuz edildiği bu kalabalık orduların, adeta “yıldırım hızıyla” ric’at ettiği, geriye çekildiği ve kısm-ı âzamının hezimete uğradığı, bunların İngilizlere esir düştüğü ve bölgedeki kızgın Ermenilerin de müdahalesiyle asitli sularda vücutları ve özellikle gözleri haşlanıncaya kadar işkenceye maruz bırakıldığı yönündeki gelişmelerdir.

Muhtelif kaynaklardan edindiğimiz bilgiler, bu vahim gelişmenin şöyle dramatik bir seyir takip ettiğini gösteriyor: Birinci Dünya Savaşı’nın son günlerine kadar düşmana karşı duran, dayanan ve teslimiyet bayrağını çekmeyen bu cephedeki Arap kabileleri ve müttefik Osmanlı kuvvetleri, her nasılsa 1918’in sonlarına doğru müthiş bir bozgun ile çöküntü içine girdi. 

Güneydeki bu geniş cephe, son safhada bütünüyle kaybedildi. On binlerce Osmanlı askeri de İngilizler'e esir düştü. Bu esirlerin de çoğu, tehcir sebebiyle o bölgeye sürülmüş olan kızgın Ermeniler'in insafına terk edildi. Kin ve öfke dolu Ermeni çetecileri, esir durumdaki binlerce Müslüman Türk askerini çeşitli işkence metotlarıyla imhaya girişti.

TBMM Zabıt Ceridesi'nin Mayıs–Haziran 1921 tarihli sayılarında yer aldığı kadarıyla, 1918 yılı Eylül–Ekim aylarında, Filistin–Sina Cephesi’nde yaşanan mağlûbiyet sebebiyle on binlerce Osmanlı askeri İngilizlere esir düşmüş. Bu askerlerin çoğu, İngiliz sömürgesi veya kolonisi durumundaki ülkelere cebren gönderilmiş.

Bu arada, 15 bin kadarı Osmanlı askeri de İskenderiye civarındaki esirler kampına getirilerek, güya yıkanıp temizlenmeleri istenmiş.

Yakıcı bir madde olan Krizol (Cresol), yıkanma havuzuna çok fazla miktarda konulduğu için, havuza dalan Mehmetçiklerin vücudu yanmaya başlamış. Bunu fark edip çekinen, yahut itiraz edenler ise, dipçik darbeleriyle havuza itilmiş ve nihayet başlarını da suya sokmaya mecbur edilmişler... İşte, pekçok askerimiz bu sûretle vücudu yanmış, haşlanmış ve nihayet gözlerini kaybetmiştir.

Bu vaziyette kurtulan bazı askerlerin tâ İstanbul’a kadar geldikleri, sokaklarda dilenci durumuna düştükleri de rivâyet ediliyor. 1924’te bu konuya dair bir Meclis araştırması istendiği halde, ne hikmetse üzeri örtülüyor ve on binlerce Osmanlı askerinin âkıbeti adeta bilerek ve kasten meçhûle terk ediliyor.

Sebep? En kuvvetli ihtimal: Cephedeki bu ağır yenilginin asıl sorumluları ortaya çıkarılmasın ve hesaba çekilmesin diyedir... Öyle anlaşılıyor ki, Güney’deki cephede, Sarıkamış felâketini dahi aratacak derecede elim hadiseler cereyan etti.

@salihoglulatif:

ZEYTİN, dayanıklı-bereketli; uzun ömürlü bir ağaç. Kurân'da takdir-tahsin edilmiş bir nîmet... Kezâ, barıştır; onunla çatışan kaybeder.


.

Âlim cesareti; câhil cesareti

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

08 Haziran 2017, Perşembe

İki türlü cesaret var: Biri âlim cesareti, diğeri ise cahil cesaretidir.

Birincisinin kaynağı ilim ve imandır. İkincisinin dayanağı ise cehalettir: “Cahil cesur olur” sözü bunun bir yansımasıdır.

“Cahilin cesareti”ne takılıp kalmamalı. Zira, fazla bir işe yaramaz. Faydadan çok zararı var. Bu sebeple, üzerinde durmaya hiç hacet yok... O halde, aslolan, ilimden ve imandan beslenen cesarettir. Onun üzerinde durmalı, onu nazara vermeli, onun lüzumunu, kıymetini, ehemmiyetini anlatmalı.

Zira, bu imânî “cesaret” ile “korku” duygusu bir yerde durmaz, aynı yerde barınamaz. Biri girerse kalbe, diğeri çeker gider.

İlmin ve imanın kuvvet vermiş olduğu ayrıca bir “medenî cesaret” meziyeti vardır ki, bunun da en belirgin özelliği, işi şahsiyete çekmeden, hissiyata veya husumete bindirmeden, hak ve hakikati olduğu gibi söylemeyi, anlatmayı ve ilgili kimselere, özellikle idareci konumunda olanlara usûlü dairesinde yansıtmayı iktiza eder.

Korkunun dağları sardığı zamanlarda, bizim fikriyatımızı çekinmeden izhâr etmemize şaşıranlar, bizi anlamakta zorluk çekenler, bilhassa bu noktaya dikkat kesilsinler. Mütalâa ve değerlendirmelerini de ona göre yapsınlar.

Hürriyet, serbetiyet, adâlet ve şeffâfiyetten yana

Zaman ve mekân şartları içinde halkı ve ülkeyi yönetenlerin sıfat veya unvanları sürekli şekilde hep değişegelmiş. 

Meselâ: Bey, ağa, kral, han, hakan, sultan, hâkim, hükümdar, şâh, padişah, imparator, reis, vezir, sadrâzam, başkan, başbakan, genel başkan gibi... 

Makam ve unvanları ne olsursa olsun, yönetim tarzlarında iki temel nokta daima dikkate değer şekilde görülmüş ve genel değerlendirmeler ona göre yapılmıştır: Zulüm ve adâlet... 

Evet, özellikle bunların hangisinin ağır bastığı ve hangisinin hafife alındığı hususu daima göz önünde bulundurulmuştur.

Adâleti tesis etmenin öncesi zor da olsa, sonrasında işler nisbeten kolaylaşıyor. Zulme yönelmede ise, durum tam tersine: Öncesi kolay gibi görünmekle beraber, sonrası herkes için zor ve sıkıntılı.

Adâletle hükmetmek isteyenler, daima açıklıktan ve şeffaflıktan yana olurlar. Zulme meyledenler ise, yine bunun tersini yaparlar: Her şeyi gizli, örtülü ve kapalı devre şeklinde yürütmenin bir yolunu bulmaya bakarlar.

* * *

Oysa, açıklık açıklığı, kapalılık da kapalılığı tetikleyip besler; dolayısıyla, bütün işler, yukarıdan aşağıya doğru aynı minval üzere, yani birbirine “benzemeklik” tarzında şekillenmeye başlar.

Hatta, gerekçeler de ona göre bulunup sıralanır.

Herkes için müşterek fayda, açıklıkta ve şeffaflıkta olduğu şüphe götürmez bir gerçek.

Evet, açık rejim ve sisteme dayalı yönetimlerde, yöneticiler fenâ kişiler olsa bile, adâleti sağlamak ve zulmün önüne geçmek nisbeten kolaydır. 

Rejim "kapalı devre" sisteme yatıp meylettikçe, baskı ve haksızlıklara karşı mücadele de müşkilleşir.

Dolayısıyla, insan temel hak ve hürriyetleri noktasında savunulacak ideal sistem, halkı duyan, bilen, onun iradesine değer verip dikkate alan “açık rejim” tarzıdır.

Ama, buna rağmen, yönetimin başına geçen şahıs, şahıslar, ekipler, vs, âdil olabildiği gibi, zalim de olabilirler. 

Keza, kişilerin iyi, temiz ve düzgün olması, sistemi temize çıkarmadığı gibi, sistemin düzgün ve ideal olması da, idarecilerin pîr û pâk kimselerden müteşekkil olduğunu göstermez. 

Eskileri tenkit kolay...

Geçmişte olduğu gibi, şüphesiz zamanımızda da hem zalim, hem de âdil yöneticiler vardır, olmuştur ve olmaktadır. 

Şu var ki: Tarihe mal olmuş idarecileri farklı yönleriyle değerlendirmek, hatta eleştirmek hem rahat, hem gayet kolaydır. 

Ama aslolan, halen hayatta ve işbaşında olanlar hakkında rahat ve serbest şekilde, yani hiç çekinmeden yazmak, konuşmak ve onların yanlışlarını yapıcı yönde tenkit etmektir.

Bu ise, essahtan cesaret ister: İlimden ve imandan beslenen medenî cesaret.

***

@salihoglulatif:

Zeytinlikler, “babamızın malı” değil sadece... Dedelerimizin-atalarımızın. çocuklarımızın-torunlarımızın da malı.

* * *

Beşerin bulaşık eli karışmamak şartıyla, hiçbir şeyde hakikî nezafetsizlik ve çirkinlik görünmüyor. (BSN; 30. Lem'a)

.

Muhalifleri susturma taktikleri

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

09 Haziran 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 9 Haziran 1910

Ahrar Fırkasına yakın, İttihat-Terakkiye muhalif bir çizgide yayın yapan Sadâ-yı Millet’in başyazarı Ahmet Samim Bey, İstanbul’da bir tetikçi tarafından vurularak katledildi: 9 Haziran 1910.

Bir önceki senenin 6 Nisan’ında Hasan Fehmi Bey ve bir sonraki senenin 10 Temmuz’unda da gazeteci Zeki Bey, yine aynı tetikçiler vasıtasıyla vurularak susturuldular.

* * *

Bu hadiselerin üzerinden yüz yıldan fazla bir zaman geçti. Ancak, yine de geçmeyen ve değişmeyen vahşiyâne şöyle bir bağnazlık hali var: Muhalif gazetecileri bir şekilde susturma çabası, niyeti, gayreti...

Bu susturma çabaları içinde değişkenlik arz eden tek şey, susturma yöntemlerinin, taktiklerinin, gerekçe ve bahanelerinin birbirinden farklılığı... Evet, bütün bu farklılığın sonucu hep aynı: Susturmak.

Eden bulur

Acı bir realitedir: Bazı iktidarların, serbest yazan gazetelere ve hür fikirli gazetecilere hiç mi, hiç tahammülü yok. Bir sebep veya bahane bulduklarında, derhal gazeteleri kapatmaya ve o bünyede hizmet veren gazetecileri, yazarları, düşünürleri illa ki susturmaya çalışırlar.

Sonrasında ise, benzer bir âkıbete kendileri de dûçâr olurlar.

Tıpkı, komitacı İttihatçıların yaşadığı ve bilâhare başlarına gelen ibretlik vâkıalar gibi.

İttihatçıların bozuk ve komitacı kısmı, iktidarı ele geçirdikten kısa süre sonra, tetikçiler vasıtasıyla muhaliflerini vurdurup susturmaya yeltendiler. Yaklaşık dokuz-on sene boyunca (1909-1918) bu lânetlik alışkanlıklarını hemen hiç terk etmediler. 

Muhalifleri kuvvet-şiddet yoluyla susturmak, zamanla onların adeta karakteristik bir özelliği haline geldi: “İttihatçılar tetikçidir; tetikçiler İttihatçıdır” tarzındaki sözler, zamanla toplumda bir umumî kanaat haline geldi.

1918’in sonlarına gelindiğinde ise, bu kez İttihatçıların kendileri mücrim, horlanan, yargılanan, itilip kakılan, yüzlerine tükürülen, hatta kaçıp ecnebilere sığınan zavallı durumlara düştüler. Yani, vaktiyle başkasına revâ gördükleri bed-muamelenin çok daha vahim olanı bizzat kendi başlarına geldi. 

Öyle ki, İttihatçı elebaşların birçoğu, doğup büyüdüğü vatan topraklarında bile barınamaz hale geldiler. 

Âhiren, bu vatanı terk edip gittiler; gurbet ele düştüler...

Etme-bulma dünyası işte.

Yani, “Men dakka-dukka...”

Şimdi, sözü tekrar İttihatçıların tâ 107 sene önce bugün işlemiş olduğu o menfur cinayet hadisesine getirmek istiyoruz.

Sadâ-yı Millet de susturuldu

Mâlum, mühim bir kısmı Ahrarlar ile siyaseten müttefik gibi görünen İttihad-ı Muhammediye Cemiyeti, 5 Nisan 1909’da kuruldu.

Kuruluşunun hemen ertesi günü olan 6 Nisan’da ise, bu cemiyete yakınlığı ile bilinen Serbestî gazetesinin başyazarı Hasan Fehmi Bey, İttihatçı tetikçiler tarafından Galata Köprüsü üzerinde vurularak şehit edildi.

Muhaliflere karşı tehdit, baskı, yıldırma ve sûikast teşebbüsleri kesintisiz şekilde devam etti.

Bu İttihatçı komitacılar, son bir yıl içinde işlemiş oldukları seri cinayetlere 9 Haziran 1910’da bir yenisini daha eklediler: Sadâ-yı Millet gazetesi Başyazarı Ahmet Samim Bey, Eminönü’de bir tetikçi tarafından vurularak katledildi. Henüz 26 yaşındaydı.

Prens Sabahaddin’in fikirlerinden istifade ederek yazılar yazan Ahmet Samim Bey, nice zamandan beri zaten şiddetli bir baskı ve tehdit altındaydı. Fakat, yine de korkmuyor ve gözü pek bir şekilde bildiğini, inandığını yazmaya devam ediyordu... Sonunda, İttihatçıların “kara listesi”ne dahil edildiğini, ellerinden gelse idam edeceklerini, mahkeme eliyle idamı mümkün değilse, tıpkı Hasan Fehmi gibi katledileceğini hissetmenin ötesinde “tahmin” etmişti.

İşte, tam da bu sebeple “Kardeşim Şevket” başlığıyla, dost ve arkadaşlarına hitaben adeta vasiyet gibi bir mektup yazdı:

“İttihat ve Terakki Cemiyeti idamıma hükmetmiş; idam olunacağım. Bunu nîm-resmî (yarı resmî) bir sûrette tebliğ eylediler. Haberiniz olsun.

“Yalnız, arkadaşlardan bir şey rica ediyorum. Bana Hasan Fehmi’ye yaptıkları gibi mükellef (şaşaalı, gösterişli) bir cenaze alayı tertip etmesinler. Demirciköy’de bir bayır tepesinde küçük ve garip bir köy kabristanı var. İstiyorum ki, beni oraya defnetsinler... Zira, o mezarlığın kenarında gençliğimin en tatlı birkaç saati şiir ve hülyasını geçirdim, fikrimin o küçük mezarlıkta olduğu kadar hiçbir yerde o kadar derin bir sükûn ve istiğraka daldığını bilmem.

“Mezarlığın bulunduğu tepeden bütün kırlar, tarlalar... uzakta birer küçük ve yeşil demete benzeyen koruları, ormanları ve nihayet ta ilerde Karadeniz’in kâh durgun ve mavi, kâh beyaz ve coşkulu sathı bipâyân (sınırsız şekilde) görülür. Cenazemin de orada kalmasını ricâ ediyorum.

“Emin olun, kalbimde hiçbir korku duymuyorum. Bana dindarâne bir tevekkül geldi ve ölmeye razıyım, hazırım... Yalnız, ne zaman olacağını bilemiyorum.”

* * *

Görüldüğü gibi, yüz sene önce “kurşunla susturma” âdeti vardı. Daha sonraları ve şimdilerde de “susturma âdeti” var; sadece, bu işin taktik ve yöntemi değişti, o kadar...

İhtar: Gazete(ci)leri susturmanın bedelini ve turnusola benzeyen vahim neticesini unutmamalı

.

Zalimler cephe açıyor, biz asker gönderiyoruz

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

10 Haziran 2017, Cumartesi 00:05

Son olarak, Türkiye’den bir askerî birliğin Katar’a da gönderilmesine karar verildi.

Böylelikle, askerî birliklerimizin bulunduğu Bosna, Kosova, Afganistan, Irak, Suriye, Somali... ile birlikte, önümüzde yeni bir cephe daha açılmış oldu.

* * *

Şüphesiz, ismi geçen cephelerin tamamı, hariçteki zalimler ve saldırganlar tarafından açıldı.

Bosna ve Kosova’da Sırp vahşeti yaşandı; bunun önüne geçmek için BM bünyesinde asker gönderdik.

Afganistan’daki cephe, 2001’de ABD’de yaşanan 11 Eylül Saldırıları sonrasında açıldı. 48 ülkenin 44’ü askerini geri çektiği halde, Türkiye, mevcut sayıyı daha da arttırarak bine çıkardı ve yaklaşık 15 senedir Mehmetçiğimiz bu cephede nöbet tutuyor; şehit, gazi oluyor.

Somali’deki saldırgan korsanlara karşı Türk birliği o cepheye gitti. Bilâhare, cephe biraz daha genişletildi. Üs kurma cihetine gidildi.

Kuzey Irak’ta bulunan askerlerimiz, yine bu bölgenin istikrarını bozan zalimlerin açtığı yarayı bir nebze olsun kapatmak için oradalar.

Suriye’deki operasyonel durum zaten ortada. Ençok şehit-gazi bu cepheden geldi.

* * *

Zaman zaman tehlikeli tırmanışlar gösteren Suriye ve Irak’taki durum belirsizliğini korumaya devam ederken, şimdi de Katar merkezli bir başka belirsizlik hali zuhûr etti.

Bütün bölgeyi, hatta dünyayı tedirgin eden “Katar krizi”nin ardı-arkası “alacakaranlık” bir vaziyet arz ediyor. Bu sebeple, ortalıkta bir yığın soru işaretleri dolaşıyor.

Bu soru işaretlerinin bir kısmını şöylece sıralamak mümkün:

Bu kriz, birden bire nasıl ortaya çıktı? 

Krizi kim tırmandırmak istiyor?

Bölge ülkelerinin Katar ile olan diplomatik ve menfaat ilişkisi nedir ve nasıl bir potansiyele sahiptir?

1971’de İngiltere’nin himayesinden kurtularak “kabile bazlı” bağımsız hale gelen Katar üzerinde, başta İngiltere olmak üzere ABD, İran, S. Arabistan, Mısır, Türkiye ve sair ülkelerin etkisi, ağırlığı nedir?

Bu ülkelerin, henüz bilinmeyen veya açıklanmayan örtülü-kapaklı bazı hesapları var mı?

Güresel güçlerin, Katar krizi ile varmak istedikleri başka hedefleri var mı?

Yüz yılını dolduran Sykes Picot planı yerine, şimdi bir başka plan mı ikame edilmeye çalışılıyor?

Dünyadaki silâh imalatçıları ile baronları, yeni bir Körfez Harbini daha çıkartıp yaygınlaştırmak için, Katar krizini fırsata çevirmeye mi çalışıyor?

Global kanatlı leş kargaları, bölgedeki doğal zenginliklere göz dikti de, şimdilerde satranç oynar gibi mi oynuyor?

Bunlar gibi daha birçok soru, şüphe ve tereddüt, patlak veren Katar krizi ile birlikte zihinlerde yer etmeye başladı.

* * *

Soru işaretleri bir yana, Türkiye açısından gayet net şekilde okunan acı tablo şudur: Krizi biz çıkarmadığımız halde, oraya askerimizi gönderiyoruz. Bölgedeki inisiyatif bizde olmadığı halde, çıkması muhtemel çatışmalarda, yine kendi askerimiz şehit-gazi olacak.

Şunu da hatırlatmak gerekir ki: Şimdiye kadar hep zalimlerin açtığı ve bizim de bir şekilde müdahil olup asker gönderdiğimiz mezkûr cephelerin hiçbiri henüz selâmet ile kapanmış, kapatılabilmiş değil.

Üstelik Afganistan, Irak ve özellikle Suriye’deki durum, eskiye nazaran daha da riskli ve tehlikeli bir seyir takip ediyor.

Bu durumda, yeni açılan Katar’a asker gönderirken, son derece hassas ve dikkatli davranılması lâzım.

Hikmet-i hükûmeti bilemiyoruz; ama, gördüğümüzü söylemek ve endişelerimizi ifade etmek durumundayız.

Evet, düşünmeden edemiyoruz: Acaba fazla mı açılıyoruz? Dünyaya çok mu dağılıyoruz? Bu açılma ve dağılmayı yaparken, gelişmelerin önünü-sonunu görüyor muyuz? Muhtemel riskleri, rasyonel şekilde hesaba katıyor muyuz?

Elbette ki, bütün bu soruların bir şekilde cevabı vardır, olmalıdır. Ama, henüz çok taze olan Suriye meselesinde, müttefiklerin bize karşı yaptıklarını unutmadık, unutamayız. Meselâ:

Bunlar, hemen hiçbir sözünde durmadılar. Mülteci krizinde bizi yalnız ve yardımsız bıraktılar. Türkiye’nin hassasiyetlerini adeta kulakardı ettiler. Hatta hiçe saydılar. Türkiye’nin “güvenli bölge” tezine bir türlü yanaşmadılar. Suriye’nin birliği-bütünlüğünün korunması formülüne yanaşmadıkları gibi...

Demek ki, sözde dost ve müttefik gibi görünen hükûmetlerin çoğu, bize karşı ikili oynuyor. 

Sözlü takdirler, iltifatkâr sözler yığın yığın. Ama iş uygulamaya gelince, hepsi geri çekiliyor ve Türkiye adeta yalnız bırakılıyor.

Katar ile adeta “kanka” gibi görünen Türkiye’nin Mısır ile arası soğuk; ama, Arabistan’la olan durumumuz farklı. Kopamayız.

Bu ülkeler şimdilik karşı karşıya gelmiş durumdalar; ama biz öyle kesin şekilde aynı cepheleşmenin içine sürüklenmemeliyiz. Bize yaraşmaz.

Velhasıl, Türkiye, bölgede olup bütün bu gelişmelerin soğukkanlı şekilde değerlendirmesini yapmalı ve yeni açılan Katar cephesinde ona göre bir tavır almalı. Aksi halde, Suriye-Irak gibi diğer benzerlerinden çok daha can sıkıcı bir badirenin içine sürüklenme tehlikesi ile karşı karşıya gelebiliriz. Zira, dünya devleri, dev şirketleri ile birlikte hareket ederek, Katar krizini kendileri için yeni fırsatlara, Müslümanlar için de yeni felâketlere dönüştürmenin hesabı-kitabı içinde görünüyorlar. Bir kez daha, aman dikkat!

@salihoglulatif:

Şu Ortadoğu ülkeleri niçin ADAM olamıyor? Neleri eksik? Petrol var. Gaz var. Para-servet zibil gibi... Bir tekhürriyet ve demokrasi yok.

.

Yeni bir Dörtlü Takrîr’e ihtiyaç var

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

12 Haziran 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 12 Haziran 1945

Tek parti döneminin sonlarına doğru, dört milletvekilinin ortak imzasıyla tarihî öneme sahip bir Takrîr/Önerge hazırlanarak Parti (CHP) Grubuna sunuldu.

Bu “Dörtlü Takrîr”, 12 Haziran 1945’te “tek parti grubu”nda enine-boyuna görüşülüp konuşdu.

Tam yedi saat boyunca saldırıya kadar varan hakaretli tartışmalardan sonra, nihayet oy çokluğuyla bu önerge reddedildi.

Bayar, Menderes, Köprülü ve Koraltan tarafından verilen bu önergeyle, mevcut kànunlarda ve parti tüzüğünde yer alan antidemokratik hükümlerin çıkartılması, seçimlerin serbestçe, namusluca yapılması ve Meclis’in hükûmeti denetlemesi gibi hususlarda yenilikler yapılması talep ediliyordu.

Esasen, şimdilerde de bu mânada bir Takrîr’e ihtiyaç var.  Zira, içinde bulunduğumuz çok partili sistem, bir sû-i tâlih eseri olsa gerek, adım adım “tek adam sistemi”ne doğru kayma eğilimine girmiş durumda. Tek parti gibi, tek adamcılığın da vatana ve millete hayır getirmeyeceği fikrindeyiz.

Şimdi, günümüz için de ders alınması gereken 72 sene evvelki o tarihî hadisesin seyrine bakalım.

Mecburî istikamet

İkinci Dünya Savaşının sona ermesiyle birlikte, özellikle Avrupa kıtası yeni bir arayış süreci içine girdi.

Diktatörlükler sona ermeye ve üllkeler hızla demokratikleşmeye başladı. Sonuç olarak, endi içinde demokrasiyi uygulamayan hiçbir ülke, Avrupa'daki kuruluşlara üye, yahut ortak olamazdı.

Aynı kriter, haliyle Türkiye için de geçerliydi. Türkiye, şayet çok partili sisteme geçmeyecekse, Avrupa tarafından gitgide dışlanacak ve zamanla büsbütün kopma noktasına gelecekti. Bu arada Komünist Rus (SSCB) tehlikesi de bariz şekilde görünüyordu. Bu durumda, Türkiye'nin Batı’dan gelecek kuvvetli bir desteğe acil ihtiyacı vardı. Dolayısıyla, Avrupa'nın taleplerine—istemeyerek de olsa—karşılık vermek durumundaydı.

* * *

Çok partili sisteme geçiş ihtiyacı, dışardan olduğu kadar içerden de şiddetli şekilde hissediliyordu.

Fakat, halk o derece korkutulmuş ve sindirilmişti ki, bu istek açık bir şekilde seslendirilemiyordu.

Nihayet, oyle bir gün geldi ki artık bu isteğin önüne geçilemez oldu. Halk, tek parti diktatoryasından iyice sıkıldı, daraldı, bunalma, hatta patlama noktasına geldi. İşte, Meclis'teki dört parlamenter, kendilerini adeta feda edercesine ortaya çıktılar ve halkın bu şiddetli hissiyatına tercüman olmaya çalıştılar.

* * *

7 Haziran 1945’te, Türkiye'de hürriyet ve demokrasi sahasında ciddî adımlar atılması gayesine yönelik olarak, adına "Dörtlü Takrir" denilen dört imzalı bir önerge hazırlandı. CHP grubuna verilmek üzere hazırlanan bu önergenin altında İzmir milletvekili Celal Bayar, İçel milletvekili Refik Koraltan, Kars milletvekili Fuat Köprülü ve Aydın milletvekili Adnan Menderes'in imzası bulunuyordu.

Bu dörtlü takrir, 12 Haziran 1945’te parti grubunda görüşmeye açıldı. Konu üzerinde uzun konuşmalar yapıldı. Konuşmalar çoğu zaman seyir ve makas değiştiriyordu. Öyle ki, takrir sahiplerine hakaret edercesine şiddetli hücumlar yapıldı. Hatta, imza sahiplerinin üzerine yürüyenler oldu.

Bütün bu sert ve de bed muameleye rağmen, takrir sahipleri gevşemedi ve isteklerinden vazgeçmedi. Grup adına yapılan açıklamada “Biz verdiğimiz takriri geri alacak insanlar değiliz” denildi.

Cesur davranan “Dörtlü Takrir” sahipleri, kısa sürede hür basının ve halk ekseriyetinin adeta gözdesi oldu. Her gittikleri yerde büyük itibar gördüler. Hatta, Halk Partisinden ayrılarak yeni bir parti kurmaları halinde, halktan fevkalâde bir destek görecekleri noktasında tatmin, hatta ikna oldular. Zaten, genel gidişat da bu istikametteydi.

Bu arada, Ulus ve Cumhuriyet gazetesinden farklı bir politika izlemeye başlayan Milliyet ile Vatan gazetesi, dörtlü takrir sahiplerine sempatiyle yaklaşmaya, fikir ve görüşlerine sayfalarında yer vermeye başladı. Milliyet Bayar'a, Vatan ise Menderes'e yakınlık gösteriyordu.

* * *

CHP Genel Başkanlık Divanı, Menderes'in Vatan gazetesinde "Dörtlü Takrir" istikametindeki neşriyatı ve Meclisteki konuşması üzerine 21 Eylül 1945 Cuma günü Şükrü Saraçoğlu’nun başkanlığında toplandı ve Adnan Menderes ile Fuat Köprülü’nün oybirliği ile partiden ihraç edilmesine karar verildi.

Bunun üzerine, Celal Bayar da partiden ihraç edilen iki arkadaşıyla beraber olduğunu söyleyerek 26 Eylül günü CHP'den ayrıldı.

Bu tarihten sonra, yine Celal Bayar, Refik Koraltan, Fuat Köprülü ve Adnan Menderes'in başında bulunduğu yeni bir parti kurma çalışmalarına hız verildi. Çalışmalar, nihayet 7 Ocak 1946'da tamamlanarak, yeni parti kurulmuş oldu. Halkın büyük teveccühle karşılamış olduğu bu yeni siyasî hareket "Demokrat Parti" ismiyle ilân edildi.

Bu yeni hareket, ülkeye ve millete çok büyük hayırlar getirdi, faydalar sağladı. Haliyle, bu büyük nimetin ve hayırlı hizmetlerin çok ağır bedelleri de oldu.


.

Cesur yürek: Cemil Meriç (1)

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

13 Haziran 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 13 Haziran 1987

Türk aydınlarının yüz akı, fikir nâmusu erbabı, keskin münekkid, muktesid kelâm üstadı, güçlü kalem, cesur yürek Cemil Meriç, bundan tam 30 sene evvel bugün dünyaya vedâ ederek Rahmet-i Rahman’a kavuştu: 13 Haziran 1987.

Cemil Meriç`le vefatından iki-üç sene evvel görüşüp tanışma imkânını bulduk. Göztepe`deki evinde üç kez ziyaret ederek, bir–iki defa da kitap fuarında görüşerek hususî sohbette bulunduk... Değerli kızları Ümit Hanım (Prof. Ümit Meriç), evlerine her gittiğimizde, babasının yanıbaşında ve her an için hizmetindeydi.

Hocayı bir ziyaretimiz esnasında, kendisine “Kırk Ambar” isimli en hacimli eserini imzalattık.

Halen hususî kütüphanemizde duran bu eserin ilk sayfasına şu veciz ifadeleri yazarak imzalama lütfunda bulundu: “Latif Salihoğlu`na… Kırk Ambar, kırk bin hücreli bilgi sarayından birkaç oda sergiliyor. Huzma safâ, da`ma keder.” Cemil Meriç (imza), 28 Haziran 1985.

* * *

Vefatından evvel üç kez ziyarette bulunma şerefine nail olduğumuz Cemil Meriç, şahsen tanıdığım, bizzat sohbet ettiğim ve eserlerinin çoğunu okuyarak düşüncelerini öğrenmeye çalıştığım son dönemin en dürüst ve haysiyetli fikir adamlarından biridir.

Hakperest bir araştırmacı, yerine göre münekkit, hakikatte münevver ve mütefekkir bir şahsiyet idi.

Cenâb-ı Hak ona rahmet eylesin ve ebeden razı olsun.

* * *

Şimdi de, Cemil Meriç`in özellikle Said Nursî ve Nur Risâlelerine dair yazıp söylediklerini aktarmaya çalışalım. Tâ ki, bu konuda hem zihnî kargaşa içinde olanlara, hem de hakikati olduğu gibi öğrenmek isteyenlere bir nebzecik de olsa faydamız dokunsun.

Nursî: İslâm tefekkürünün çağdaş idrake seslenişi

Çok erken yaşlarda görme yeteneğini kaybeden Cemil Meriç, ömrünün son döneminde geçirdiği beyin kanaması sebebiyle, kısmî felç geçirmiş ve yatağa bağlanmış durumdaydı... Kendilerini ziyaretlerimiz esnasında, sohbetimizin ana konusunu Said Nursî, onun eserleri, fikirleri ve tarih içindeki yeri gibi hususlar teşkil ediyordu.

Öncelikle, Said Nursî`yi çok geç tanıdığını hayıflanarak söylerdi. “Şayet kendisini önceden tanıyıp eserlerini tetkik etme imkânını bulsaydım, hayatımın akışı, yaşayış tarzım bambaşka olurdu” diyor ve şunları ekliyordu: “Üstad Bediüzzaman`ın eserlerini şayet ilk gençlik yıllarımda tanımış, okumuş olsaydım, büyük ihtimalle gözlerimi bu kadar erken yaşlarda kaybetmezdim… Önce Batı`ya yönelerek peşine düştüğüm hakikati, yine Doğu`da buldum. Doğu`da ise, en parlak yıldız olarak Said Nursî`yi tanıdım… Tanzimat`tan bu yana, İslâm tefekkürünü temsil makamında, bir tek onu tanıdım. Başka hiçbir şahsiyet, bu makamı dolduramıyor, hakkını veremiyor.”

* * *

Cemil Meriç, bizim için imzaladığı kitaptaki özel notunda “Huzma safâ, da`ma keder” diyordu.

Meriç Hoca, bu darb-ı meseli zikretmekle, bize şu mesajı vermek istiyordu: “Bu kitabı okuduğunuzda, safâ vereni alın, keder veren şeyleri ise bırakın.”

Biz de öyle yaptık. Okuduk ve içinde ekseriyetle safâ veren şeyleri bulduk... Ve, bu kitabın en safâlı yerin “Ezelî sır: Kader” başlıklı bir bölüm ile karşılaştık... Doğrudan doğruya Bediüzzaman Said Nursî`nin telifatı olan “Kader Risâlesi”ni tam bir hakperestlik ve kadirşinaslıkla nazara veren Cemil Meriç, konuya şu teknik terimlerin izahıyla giriş yapıyor:

“Kàmus der ki: `Kader, (lûgatte) ölçme, tahmin, ölçerek takdir ederek tâyin; (kelâmda) Allah`ın iradesini icrâdan, yani kazâdan evvel takdir etmesi, ölçmesi mânasındadır.`

“Kader, ezelden ebede kadar cârî ahval ve hâdisata hâkim olan, küllî İlâhî hükümlerdir.

“Kader, ölçüp biçip hüküm vermek; kazâ ise, bu hükmü infâz etmek, yani ezelden verilen hükmü ademden (yoktan) fiil haline getirmektir.

“İslâmda her şeyin takdir-i İlâhî ile, yani kadere tevfikan vücuda geldiğine inanmak şarttır.

“Cebriye mezhebi, bütün fiil ve hadiselerin ezeldeki takdir üzre vukua geldiğine inanır. Ona göre, irade-i cüz`iyye bir vehimden ibaret. (Batı dillerinde, fatalizm.)

“Bu karanlık mefhuma yeni bir aydınlık getirmek kimin haddi?

“Said Nursî, İslâm irfanının, cihanşümûl hakikatlerini küçük bir risâlede toplamış. Dinleyelim…” (Kader Risâlesi, 26. Söz.)

Kırk Ambar isimli kitabın 417-419 sayfalarında yer alan bu bölümde, sözü edilen Kader Risâlesi’nden birkaç paragraflık iktibas ve tam 7 maddelik yine iktibas ağırlıklı bir analiz yapılıyor.

Maddelerin bitiminde de, aynı risâleden cüz-i ihtiyarinin sarfına dair şu hakikatli veciz söz aktarılıyor: “Duâ ve tevekkül meyelân-ı hayra büyük bir kuvvet verdiği gibi, istiğfar ve tevbe dahi meyelân-ı şerri keser, tecavüzâtını kırar.”

Meriç`in “Ezelî sır: Kader” başlıklı tahlilinin sonunda ise, takdir yüklü şu değerlendirmeyi okumaktayız:

“Yazı (Kader Risâlesi) şu ezelî hükümle tuğralanıyor: ‘Kader’e îman, îmanın erkânındandır. Kısaca, hayat-ı insaniye bütün teferruatıyle kaderin mikyası ile çizilmiştir ve kalemiyle yazılıyor.’.. Üstâd (Bediüzzaman), şimşek pırıltıları ile aydınlanan bu karanlık bölgelerde büyük bir güvenle dolaşıyor. Üslûb kesif ve izahlar inandırıcı. Asırları kucaklayan bir tefekkürün çağdaş idrâke seslenişi, yaralanan bir idrâke, yabancılaşmış bir idrâke… İrfanımızın madde-i asliyesi olan bu fikirleri ne kadar anlayabiliyoruz? Heyhât! Ne meselenin kendisine âşinâyız, ne mefhumlara.”

İşte, Cemil Meriç`in müstesnâ bir nazarla baktığı Said Nursî ve onun aydınlatıcı izâhları hakkında söylediklerinden kısacık bir bölüm.

.

Cesur yürek: Cemil Meriç (2)

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

14 Haziran 2017, Çarşamba

 

İslâm tefekkürünü temsil ediyor

Bir başka ziyaretimiz esnasında, Bediüzzaman Said Nursî`nin hayatı ve temsil ettiği İslâm tefekkürü hakkında hacimli bir çalışma yapmak istediğini ifade eden Cemil Meriç, bu hususta ayrıca Prof. Şerif Mardin’e de bazı tavsiyelerde bulunduğunu anlattı.

Meriç Hoca, aynı arzusunu başkalarıyla da paylaştığını biliyoruz. Ne var ki, böylesi bir çalışmada bulunmaya son yıllarda giderek bozulan beden sağlığı el vermediği gibi, buna ömrü de kifâyet etmedi.

Ama, yine de elinden geldiğince bu meseleyle alâkadar oldu. Hemen her vesileyle Said Nursî ve eserlerini idrak nazarlarına sunmaya çalıştı.

İşte, aşağıda okuyacağınız satırlar, onun bu hususta nasıl bir arzu ve düşünce atmosferi içinde bulunduğunun açık bir göstergesi.

Cemil Meriç’e göre, İslâm tefekkürünü temsil eden Bediüzzaman’ın celâdeti (üstün cesaret, yiğitlik, kahramanlık...) ise, taşıdığı sağlam îmanın tezahürüdür.

Hayatının son yıllarında tanıma şansına nail olduğu Said Nursî ve eserleri ile ilgili olarak, yazılı/sözlü çok tesirli ve sitayişkâr beyanlarda bulunan Meriç, Üstad Bediüzzaman’ın, evet bilhassa “celâdet” noktasında bir kahraman olduğuna ve bu asırda “İslâm tefekkürünü temsil makamı”nda bulunduğuna inandığını söylüyor.

İşte, bu konularla ilgili olarak 1981’de Cemil Meriç’le yapılan bir mülâkattan kısa bazı bölümler…

Suâl: ‘Vak`a-yı Hayriye’den (Tanzimat’tan) beri (1839) bizde İslâm tefekkürünün büyük isimleri çıkmamıştır’ diyorsunuz. Bunun…

Cevap: Çıkmamıştır. Said Nursî var. Hürmete lâyık başka bir adam tanımıyorum. Ben onu tanıdım.

“Ben, `Müslüman mütefekkir` deyince, celâdetiyle, cihadetiyle onu tanıdım, başka tanımadım.

“Hepsi `Pırt!` deyince kaçan, firar eden insanlar. Mehmet Âkif de dahil. Bir tane başka göremedim ki…

“Ama, mâzide var. Onları da yazdım. Ben Tanzimat’tan bugüne kadar gelen Türk edebiyatını, Türk düşüncesini gayet iyi bilirim. Bunların arasında iki tanesini çok seviyorum: Cevdet Paşa’yla Tunus’lu Hayreddin. Ötekiler karışık.

“Namık Kemâl şairdir. Severim, ama şair olarak severim. Aynı zamanda İslâmı müdafaa eden bir şairdir. O tarafını da beğenirim. Diğerlerini de öyle.. Yani, bunlar şairdirler, İslâm tefekkürü diye bir tefekkürün içine giremezler. Ama, İslâmın müdafiidirler.

“Saygı gösteririm. Bahsederken hürmetle bahsederim. Ama, benim uğraşma saham değil bunlar. İnsan her şeyle uğraşmaz, her şeyi bilemez ki… Evet, Tanzimat’tan sonra büyük İslâm mütefekkiri yok. Olsaydı, zaten bu hale gelmezdik. Yani olsaydı, bir mücadele olurdu… Hiçbir mücadele olmadı. Giyin dediklerini giydik, atın dediklerini attık. Dili de mahvettik…

“Bütün bu cinayetler olurken, herkes pustu, sindi… Tek sesini çıkaran Said Nursî oldu, o kadar.”

Sual: Bu yüzden mi celâdetine daha fazla önem verdiniz?

Cevap: Tabiî, son derece mühim. İslâm, celâdet demektir. Başka bir şey değil... Şahsiyet, celâdet demektir. (Yerine göre) kabadayılık demektir. Hiçbir tehlikeye girmeden, hiçbir şey olmaz. Fakaat, o kısım ayrı mesele.

“İslâm tefekkürü bakımından Said Nursî’nin değeri nedir? O ayrı bir tetkik mevzuudur. Bu dâvâda, benim ele aldığım dâvâda, mühim olan insanların insan olması, şahsiyetli olması, kahraman olması, celâdet göstermesidir.

“Bunlar beşerî kıymetlerdir. İslâmın bu kıymetlere sahip olduğuna inanıyorum.

“Elbette. Zaten (İslâmlar) bu kıymetlere sahip olmasaydı, dünyayı istilâ edemez, muzafferiyetler kazanmazdı. Kazandı ve bu celâdeti kaybettiği gün, düştü, sukût etti… Her darbeye, her zıpçıktıya teslim olan bir hale geldi.

“Günahlarımız büyüktür, maalesef. Ve günahlarımızın başında celâdet mahrumiyeti gelir; medenî cesaretten mahrumiyet, yani.” (Yeni Devir, 9 Ocak 1981; Ayrıca bakınız: Suffe Yıllığı 1982, s. 262.)

Kutay, Said Nursî`yi anlatmıyor

Mütefekkir bir şahsiyet olduğu kadar, münekkit bir düşünür de olan Cemil Meriç, yine bir ziyaretimiz esnasında söz dönüp dolaştı Cemal Kutay’ın Said Nursî hakkındaki çalışmasına geldi. Meriç Hoca, bu hususla alâkalı olarak salonda hazır bulunanları adeta şoke eden şu değerlendirmeyi yaptı:

“Said Nursî hakkında benim ciddiye alabileceğim bir çalışma henüz ortada yok. İyi niyetli birtakım çalışmaların farkındayım. Fakat bunları asla kifayetli buluyor değilim. İlim camiasının dikkatini çekecek, onları akademisyenleri tatmin edecek ve muarızları da dize getirecek evsafta bir çalışma yapmak lâzım. Bakalım, böylesi bir hizmet kime, yahut kimlere nasip olacak…

“Cemal Kutay’ın yaptığı çalışmaya gelince… Kutay, bu kitabında Said Nursî’yi değil, kendini anlatıyor. Ne yazık ki öyle… Keşke böyle bir çalışma hiç yapılmasaydı, böyle bir kitap hiç yayınlanmasaydı. Bediüzzaman’ı ve dâvâsını anlamaktan, anlatmaktan çok uzak bir kitap müsveddesidir bu. Faydadan çok, zararı olduğu kanaatindeyim…”


.

15 Haziran sarsıntıları

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

15 Haziran 2017, Perşembe

Yakın tarihteki 15 Haziranlarda, dehşet ve ürperti veren birçok hadiseler yaşandı. Bunların bir kısmına sırasıyla değinmeye çalışalım.

Yeniçeri Hadisesi

Yakın tarihimizin ve hatta bir cihetiyle diyebiliriz ki “Âhirzaman Tarihi”nin ilk büyük sarsıntısı 15 Haziran 1826’da yaşandı.

Sultan II. Mahmut, bu tarihte ilân etmiş olduğu bir fermân ile Yeniçeri Ocağını söndürüp kapattırdı.

O gün ve devam eden günlerde binlerce askerimizin kanı akıtıldı, temeli asırlar öncesine dayanan bir ordu mahv û perişan edildi. Üstelik, kanlı hadisenin adına da "Vaka-i Hayriye" ismi verildi.

Evet, 500 yıllık bu köklü askerî teşkilâtın lağvedilmesi çok kanlı oldu. O gün İstanbul'da adeta bir iç savaş hadisesi yaşandı. Binlerce insan canından oldu. Binlerce insan da hapis ve sürgün cezasına çarptırıldı.

Yeniçeri Ocağının kapatılmasına fiilen karşı gelenlerin öldürülmesine dair fetvâ, Şeyhülislâm tarafından verildi. Ayrıca, çok nâdir durumlarda ortaya çıkarılan Sancak-ı Şerif de Sultanahmet Camii’nde açıldı ve bütün ahali bu sancağın altında toplanmaya çağrıldı.

Bir yandan da, toplanan kalabalığa silâh ve mühimmat dağıtıldı.

Karşılarında Sancak-ı Şerif etrafında silâhlanmış ahaliyi gören mütedeyyin Yeniçeriler, hemen isyandan vazgeçip çatışmayı bıraktılar ve doğruca kışlalarına çekilip içeriye kapandılar. Ne var ki, artık ok yaydan çıkmış ve hedefi vurmaya başlamıştı. Binlerce asker, o gün imha edildi.

Özetle, askerler kurban edildi; Yeniçeri Ocağı söndürülerek kapatıldı; onun yerine ise, Asakir-i Mansure-i Muhammediye teşkilâtı kuruldu.

Fakat ne aciptir ki, Sultan II. Mahmud’un kurmuş olduğu bu yeni askerî teşkilât, tam tamına elli yıl sonraki bir Haziran gününde, onun torunu olan Sultan Abdülaziz’in kanına girdi: 4 Haziran 1876.

Darbeci Paşa öldürüldü

Sarsıcı bir başka hadise, 15 Haziran 1876’da vuku buldu.

Bu hadisenin hülâsası şudur:

Çerkes Hasan isimli genç subay, 30 Mayıs’ta darbe ile tahttan indirilen beş gün sonra da katledilen Sultan Abdülaziz’in kayınbiraderidir. Aynı zamanda, Sultan’ın oğlu Şehzade İzzeddin Yusuf Efendi’nin yaveridir.

Henüz 26 yaşında olan Çerkes Hasan, aynı zamanda çevik, cesur, silâhşör ve gözüpek bir subaydı.

Bu sebeple, darbeci katiller ondan korkuyor, çekiniyordu. Korktukları için de, uzak bir diyâra onu tayin ettiler. Ancak, o gitmedi, gitmek istemedi. İçeri atıldı. Sonra, tanıdıkların ricasıyla ve tayin yerine gideceği vaadiyle serbest bırakıldı.

İşte, tam serbest bırakıldığı gece, yanına bir kama ve 4-5 adet tabancayı da alarak darbeci Hüseyin Avni Paşa’nın peşine düştü. Birkaç yerde izini sürdü ve nihayet o gece Beyazıt’taki Sadrâzam Mithat Paşa’nın evinde olduğunu tesbit etti.

Meğerse, devletin bütün ileri gelenleri o gece konakta yapılacak olan toplantıya çağrılmış. Üzerindeki üniformasıyla gittiği için, konağın görevlileri tarafından her nasılsa engellenemeden içeri giriyor.

Toplantının yapıldığı salona giren Çerkes Hasan'ın karşısında, asker ve hükümet erkânından tamı tamına 13 şahsiyet var.

Bir elinde tabanca, diğerinde kamasıyla salonun kapısında "Davranmayın!" diye bağırmasıyla, neye uğradığını şaşıran H. Avni Paşa’ya ateş etmesi bir oldu. 

Paşaya iki kurşun isabet etti. Yaralı halde kaçıp kurtulmaya çalıştıysa da muvaffak olamadı. Paşaya yetişen Çerkes Hasan, elindeki kamasıyla vurup vücudunu delik deşik etti.

Dışarıdan askerlerin gelip Çerkes Hasan’ı teslim almalarıyla son bulan baskında toplam beş kişi ölürken, üç kişinin de ağır şekilde yaralandığı tesbit edildi.

Ertesi gün alelusûl şekilde mahkemeye çıkartılan Çerkes Hasan, Beyazıt Meydanı’ndaki bir dut ağacının dalına asılmak sûretiyle idam edildi. Bu hadise "Çerkes Hasan Vak'ası" ismiyle tarihe geçti.

İzmir Sûikastı Kumpası

Sultan Aziz ve Çerkes Hasan Vak’asında yine tam elli sene sonra, bu kez İzmir’de sarsıcı bir hadise patlak verdi: 15 Haziran 1926.

İzmir’de M. Kemal’e karşı sûikast yapılacağı yönündeki ihbar, 15 Haziran gecesi ifşâ edildi.

Bu kumpas kokulu hayalî senaryoya göre, İzmir Valisi Kâzım Dirik'e gelen Giritli Motorcu Şevki isimli şahıs, bazı kimselerin M. Kemal'e sûikast plânladığı ihbarında bulundu.

İddiaya göre, eski Lazistan mebusu Ziya Hurşit ile arkadaşları, iki gün sonra İzmir'e gelmesi beklenen M. Kemal'e sûikast yapıp kaçmayı plânlamışlar.

İhbarı ciddiye alan valilik, harekete geçer ve adı geçen şahıslar derhal tutuklanır. Tevkifler, İzmir'le sınırlı kalmaz, ayrıca Ankara ve İstanbul'dan da tanınmış şahsiyetleri içine alacak şekilde genişletilir.

Tutuklananlar arasında Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat gibi eski İstiklâl Harbi komutanlarıyla, yakın zamanda kapatılan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının (TCF) şöhret kazanmış şahsiyetleri de var.

Esasında, iktidardaki Halk Partisi, muhaliflerini sindirmek için, yine kendisinin plânlamış olduğu entrika dozu yüksek ve bir operasyondur, bu hayalî İzmir Sûikastı Hadisesi.

Evet, bu sûikast, tamamıyla hayalidir. Zira, M. Kemal, o tarihte henüz Balıkesir'de, yani daha İzmir’e gelmemiş olup, ortada teşebbüs edilmiş görünen bir sûikast hali mevcut değildir. Nitekim, bilâhare İzmir İstiklâl Mahkemesi’ne  çıkartılan Karabekir Paşa da, orada gördükleri karşısında hayrete düşer. Karabekir, hiç ilgisiz insanların, hayatta hiç tanışmamış ve görüşmemiş kimselerin nasıl olup da aralarında işbirliği yapmış oldukları iddiasıyla mahkemeye sevk edildiklerini hayretle sorar.

Ankara'dan İzmir'e sevk edilen uyduruk İstiklâl Mahkemesi, hayalî sûikastten birinci derecede sorumlu ilân ettiği Ziya Hurşit ile 13 arkadaşını idam cezasına çarptırır. Yani, hiç vuku bulmamış bir sûikast ihtimaline binaen tam 14 vatan evlâdı orada idam ettirilir.

İdam edilmeyenler de, siyasetten ve ülke yönetiminde bulunmaktan büyük ölçüde men'edilir.

.

Ticaniler, Demokratlar ve Bediüzzaman

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

20 Haziran 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 20 Haziran 1951

Emirdağ’da ikamet etmekte olan Bediüzzaman Said Nursî, 20 Haziran 1951’de Başbakan Adnan Menderes’e hitaben bir mektup yazdı. Mektupta, bir sene evvel hürriyetine kavuşan Ezân-ı Muhammedî’nin yanı sıra, ayrıca “Ayasofya’nın vaziyet-i kudsiyesine çevirilmesi” ile “Risâle-i Nur’un resmen serbestî”ne dair hususlar hatırlatılıyor.

Mektubun “Haşiye”sinde ise, yeni zuhûr “Ticaniler meselesi”ndeki kumpasa önemle dikkat çekilerek, bu “tertip”ten doğacak günahın “Dindar Demokratlar”a yüklenilmemesi gerektiğini nazara veriyor.

Mâlum, ilk olarak 25 Şubat 1951’de Kırşehir’de heykel kırmakla ortaya çıkan Ticaniler, en son Ankara Ulus Meydanındaki “Atatürk Heykeli”ni balyozla kırarak şöhretlerini her tarafa duyurmaya muvaffak oldular.

“Demokratları ezmek için” Kemalistler tarafından kullanıldıkları hakikat nazarında kesinlik kazanan Ticanilerin bu menfi hareketi, sonunda 25 Temmuz 1951’de çıkarılan “Atatürk hakkında işlenen suçlar”a dair 5816 sayılı meşhûr “Koruma Kànunu” ile neticelenmiş oldu.

Bu kànun, 1951-60 arasında sadece“heykel kırma suçu”na karşı işletilirken, 60 Darbesinden sonra bambaşka bir vaziyete sokularak, iş M. Kemal hakkında ufacık bir eleştiride bulunan kimselerin canını yakmaya kadar tırmandırıldı. Evet, lastikli 5816 sayılı kanun maddesi, halen de affedilmez ceza kànunlarının başında geliyor.

Bu hatırlatmalardan sonra, şimde de Üstad Bediüzzaman’ın Menderes’e hitaben kaleme almış olduğu mektubun muhtevasına bakalım.

35 sene sonra 1-2 saat 

Üstad Bediüzzaman’ın söz konusu 20 Haziran tarihli mektubu, talebelerinin şu takdim yazısıyla başlıyor: “Risâle-i Nur’un vatana, millete ve İslâmiyete büyük hizmetini kabul ve takdir eden Başvekil Adnan Menderes’e Üstadın yazdığı bir mektup.”

“Bismihi Subhânehû” ile söze başlayan Bediüzzaman Hazretlerinin mektuba giriş cümleleri aynen şöyledir: “Ben çok hasta olduğum ve siyasetle alâkasız bulunduğum halde, Adnan Meneres gibi bir İslâm kahramanı ile bir sohbet etmek isterdim. Hâl ve vaziyetim görüşmeye müsaade etmediği için, o sûrî konuşmak yerine bu mektup benim bedelime konuşsun diye yazdım. Gayet kısa birkaç esâsı, İslâmiyetin bir kahramanı olan Adnan Menderes gibi dindarlara beyân ediyorum...”

***

Bu uzun ve “Hâşiye”li mektubun “esâslar” kısmını ana başlıklar halinde şu şekilde özetlemek mümkün:

1) İslâmiyetin kànun-u esâsîsinden olan “Velâtezîrû vizrâ uhrâ.../Birinin cinayetiyle başkaları, akrabâ ve dostları mes’ul olamaz...” (En’âm: 164) ayeti hatırlatılarak, muhalefet veya başka partiden olanlara “toptan cezalandırma” cihetine gidilmemeli; aksi halde, bunun zulüm olacağı beyan ediliyor.

2) İslâmiyetin ikinci bir kànun-u esâsîsi olara şu hadîs-i şerif hatırlatılıyor: Memuriyet bir hizmetkârlıktır; bir hâkimiyet ve benlik için tahakküm âleti değil. (Keşfü’l-Hafa,1: 462)

3) İslâmiyetin milliyet-i kudsiyesini bırakıp ırkçılık mânasındaki Türkçülüğe meyletmeyin, buna meydan vermeyin. Bir cümlede aynen şu mânayı görmekteyiz: “O zevkli (ırkî) kardeşliğin içinde, o zevkli fâideden bin defa daha ziyâde hakîki kardeşleri düşmanlığa çevirmek gibi acîb tehlikeyi, o (milliyetçilik) sarhoşluğu ile hissedemiyor.”

(NOT: Son dönemde habire milliyetçilikten dem vuran ve iktidarı Türkçülerle haşır-neşir vaziyette sürdüren siyasîleri hâlâ tanımayanların kulakları çınlasın. MLS)

4) İslâmiyetin hayat-ı içtimâiyeye dâir bir kanun-u esâsîsi dahi bu Hadîs-i Şerifin, hakîkatidir: Hariçteki düşmanların tecâvüzlerine karşı, dahildeki adâveti unutmak ve tam tesânüd etmektir. (Buhârî, Salat: 88)

***

Mektubun sonundaki bazı cümleler ile mektuba ilâve edilen “Haşiye” kısmını aynen iktibas ederek bitirelim. “Hem şimdi birisi, hem Ramazan-ı Şerife, hem şeâir-i Islâmiyeye, hem bu dindar millete büyük bir cinayeti yaptığı vakit, muhâlilerinin, onun o vaziyeti hoşlarına gittiği görüldü. Halbuki, küfre rızâ küfür olduğu gibi; dalâlete, fıska, zulme rızâ da fısktır, zulümdür, dalâlettir... İşte bu çeşit dehşetli haksızlıkların neticeleri pek tehlikeli olduğu gibi, içtimâî ahlâkı da zîr ü zeber edip, bu vatan ve millete ve hâkimiyet-i Islâmiyeye büyük bir sû-i kast hükmündedir.

.

Yamuk adamların düzgün sözleri

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

21 Haziran 2017, Çarşamba

Milletin neredeyse bir yarısını esir alan sosyal medya (e-mail, twitter, facebook, instagram...) furyasından sonra, “söz-fiil birliği”ndeki mertlik iyice bozuldu.

İnsanların çoğu, yazdığı, yaydığı, beğendiği ve paylaştığı güzel sözleri maalesef hayatına, fiiliyatına tatbik etmiyor, edemiyor.

Yani, hayatımıza giren, gözümüze ilişen güzel sözler çoğaldı; ama, güzel davranışlar aynı oranda çoğalmadı. Aksine, daha da azaldı.

Bir başka ifade ile, günden güne çoğalan güzel sözlere paralel şekilde, çevremizdeki yamuk davranışlar, sahte yaklaşımlar da çoğaldı.

Tıpkı, boşanmalar arttıkça, aşk şarkılarının da artması gibi.

Demek ki, o aşk şarkılarının da çoğu sahte, riyâkâr, samimiyetsiz...

Bu sebeple, her şeyden önce samimiyet gelir, ciddiyet gelir, tutarlılık gelir. Bu da, muhatabımızda söz ve davranış birliğinin varlığını, dirliğini, ispatını iktiza eder.

Üstad Bediüzzaman’ın tâbiriyle "Sözünüzü, fiiliniz tasdik etmeli.” (Münâzarât)

Evet, kişinin fiili sözünü tasdik etmiyorsa, o kimseden uzak durmalı. Onun söylediklerini ihtiyatla karşılamalı. Aksi halde, büyük zarar vermesi, saf kimseleri hayal kırıklığına uğratması muhtemel.

Enaniyet ve tesanüd

Bir kimse bencil davranıyorsa, hodbîn, yani egoistçe tavırlar sergiliyorsa, onun sarfettiği güzel sözleri de ihtiyatla karşılamalı. Aksi halde aldanmak kaçınılmaz olur.

Evet, bazen bakıyorsunuz, kişi çok güzel konuşuyor veya yazıyor. Anlattıklarını hayranlıkla dinliyor, okuyorsunuz. Kendi kendinize “Ağzından-kaleminden bal damlıyor” der durursunuz.

Zira, o kimse bakıyorsunuz birlik-beraberlikten söz ediyor; kardeşlikten-muhabbetten dem vuruyor; ittifaktan-imtizaçtan-tesanüdden mest edici dersler veriyor, vesaire...

Ama, o kimsenin hal ve haretlerine bakıyor, davranışlarına dikkat ediyor ve hayretler içinde görüyorsunuz ki: O kimse fevkalâde bencildir. Dâvayı değil, kendini merkeze alıyor. Hizipçi-grupçudur. Herkesle samimi kardeş gibi göründüğü halde, gayet ustalıklı manevralarla kayırmacılık yapıyor. “Kendi adamı” gördüğü kişilere öncelik veriyor, imtiyaz tanıyor.

Oysa, hakiki iman kardeşliğinde böyle şeylerin yeri yoktur. Zira, “İmân, bütün mü’minleri bir babanın cenâh-ı şefkati altında yaşayan kardeşler gibi kardeş addediyor.” (Mesnevî-i Nuriye, Hubâb)

* * *

Evet, mü’minler arasındaki iman kardeşliği dairesi içinde şahsiyetçilik, benlik, enaniyet, hodfürûşluk gibi mazarrata, menhiyata yer yoktur.

Fakat, şu imtihan dünyasında her insanın bazı zaafları olabilir.

Kimi zaaflar şehvete, kimileri şöhrete, kimileri de servete tutku derecesinde meyledebiliyor. Hatta, önü alınmazsa esir, köle derekesine kadar düşebiliyor.

Bu sebeple, söylenen her sözü ihtiyatla karşılayıp sorgulamalı, yani Münâzarât’taki ifade ile “mihenge vurmalı.” Çünkü, kişinin kendisi müfsid olabildiği gibi, kişi bilmeyerek ifsad ediyor da olabilir.

İster öyle, ister böyle, güzel de olsa söylenen sözlere hemen kapılmamalı. Hele hele, o güzel sözleri sıralayıp duran şahıslara yuları asla kaptırmamalı.

Özellikle de şu sebepten dolayı: O kimsenin gayesi, hedefi, maksadı başka türlü olabilir. Bir başka odak adına hareket ediyor olması da muhtemel... 

Dolayısıyla, sarf etmiş olduğu o güzel sözlerle sâfdilleri avlamaya çalışıyor. Kitleleri kendine hayran bırakıp, sonra da onları başka tarafa sürüklemek istiyor. 

Şayet işin başında tedbirli davranılmazsa, sonradan dönüşler çok zor olabilir. Üstelik, yara-bere içinde halsiz-takatsiz kalmak, hatta ye’se düşmek de ihtimal dahilinde.

Netice itibariyle, elimizde daima ölçüler, düstûrlar, prensipler manzumesi olmalı. Tâ ki, hem söylenen sözleri mihenge vurma şansımız bulunsun, hem de kişinin sözü ile fiili arasında herhangi bir tutarsızlığın olup olmadığını görme fırsatımız olsun.

Asla ve kat’a unutmayalım ki: Usûl, daima esâstan evvel gelir.

***

@salihoglulatif:

TERAZİ

Yapıp ettiklerin yanlış ve usûle aykırı ise, esasa dair söylediğin bütün güzel sözler ‘trafiğe tersinden girmenin fazileti’ni anlatmaya benzer.

* * *

Demokrasi, adâlet, insan temel hak ve hürriyetleri, şahsî, siyasî, ideolojik heveslere göre şekillendirilemez.


.

Tillo’da bir Erzurumlu: İbrahim Hakkı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

22 Haziran 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 22 Haziran 1780

Bugün Siirt Tillo’da medfun bulunan büyük İslâm âlimi Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri’nin vefat yıl dönümü: 22 Haziran 1780.

Dünya çapında meşhûr eser Marifetnâme’nin yazarı olan İbrahim Hakkı, 1703’te Erzurum’a bağlı Hasankale kasabasında doğdu. Anne tarafından Seyyid olduğu ifade ediliyor. 

İbrahim Hakkı, ilk tahsilini babasından aldı. İyi bir öğrenim gördü. Ehil hocalardan Arapça, Farsça dersler aldı. Büyük bir azim, irade, kararlılık ve gayret ile ilmini inkişaf ettirmeye çalıştı.

Bilâhare, Erzurum’dan hicret ederek, Siirt’e 7 km. mesafedeki Tillo kasabasına gitti. (Ne hikmetse, büyük âlimlerin yolu bir şekilde Tillo’dan geçiyor.)

Tillo’da, ilim ve feyiz kaynağı olarak keşfettiği Kadirî Tarikatı büyüklerinden İsmail Fakirullah Hazretleri’nin manevî terbiyesi altına girip ona mürit ve talebe oldu. 

* * *

Uzun yıllar hocasının himayesinde kalarak, Tillo'da çeşitli hizmetlerde bulundu. Hem kitabî, hem mimarî, hem tıbbî, hem de sâir fennî sahalarda hayret ve hayranlık uyandıran eserlere imza attı.

1734’te hocası Fakirullah Hazretleri’nin vefatından bir müddet sonra tekrar Erzurum'a döndü. Burada imamlık vazifesine devam ederken, Sultan I. Mahmud'un vaki dâveti üzerine İstanbul'a gitti. Bir müddet Saray Kütüphanesi’nde çalıştı.

1775’te yeniden memleketi olan Hasankale’ye döndü ve burada inzivaya çekilerek, bütün vaktini kitap hazırlamaya sarf etti. İşte, meşhûr Marifetnâme isimli eserini de bu dönemde telif ettiği, ya da esere son şeklini verdiği tahmin ediliyor. 

* * *

Hayatının son yıllarını yine Tillo'da geçiren İbrahim Hakkı, 22 Haziran 1780'de burada vefat etti. Mezarı, hocası İsmail Fakirullah için yaptırmış olduğu türbenin içinde yer alıyor.

Onun vefat tarihinde de bir tevâfuk var: 21 Haziran’daki (Gündönümü, Ekinoks) ışık hüzmesiyle ilgili inşa etmiş olduğu eserini tecrübe ettiği (deney) günün hemen ertesinde vefat etmesi, şüphesiz çok mânidar bir tevâfuk olsa gerek.

Tarihte ikinci bir örneğine rastlanılmayan o mimarî harika türbenin kulesine, 21 Haziran ve 21 Aralık günlerindeki ilk güneş huzmesi, 4 km. mesafedeki kale penceresinden geçerek vuruyor.

İlk ışık huzmesinin, kulenin şerefesindeki cama vurması ve camda da kırılmaya uğrayarak hocasının türbe içindeki mezarına isabet ile aydınlatması, İbrahim Hakkı'nın sırrı hâlâ keşfedilemeyen ilmî dehâsının bir işaretidir.

40’a yakın eseri bulunan İbrahim Hakkı Hazretleri’nin meşhûr olmuş diğer bazı eserleri şunlar: Divân, İrfaniye, İhsaniye, Mecmuatü’l-Meâni.

* * *

İbrahim Hakkı Hazretleri’nin asırlara damgasını vuran tevekküle dair şiiri “Tefvîznâme”den (nakarat kısmını tayyederek) bazı bölümleri iktibasen bitirelim.

Hak şerleri hayr eyler

Zan etme ki gayr eyler

Ârif ânı seyr eyler

 

Mevlâ görelim neyler

Neylerse güzel eyler

 

Sen Hakk’a tevekkül kıl

Tefvîz et ve râhatı bul

Sabreyle ve râzı ol

 

Bir işi murâd etme

Olduysa inâd etme

Haktandır o, reddetme

 

Hep işleri fâikdır

Birbirine lâyıkdır

Neylerse muvâfıkdır

 

Dilden gamı dûr eyle

Rabbinle huzûr eyle

Tefvîz-i ümûr eyle

 

Deme şu niçin şöyle

Yerincedir ol öyle

Bak sonuna sabreyle

 

Hiç kimseye hor bakma

İncitme gönül yıkma

Sen nefsine yan çıkma

 

Her dilde O’nun adı

Her canda O’nun yâdı

Her kuladır imdâdı

 

Nâçâr kalıcak yerde

Nâgâh açar ol perde

Dermân eder ol derde

 

Az ye, az uyu, az iç

Ten mezbelesinden geç

Dîl gülşenine gel, göç

 

Her sözde nasîhat var

Her nesnede zînet var

Her işte ganîmet var

 

Hep remz û işârettir

Hep gamz û beşârettir

Hep ayn-ı inâyettir

 

Her söyleyeni dinle

Ol söyleteni anla

Hoş eyle kabul canla

 

Bil elsine-i halkı

Aklâm-ı Hak ey Hakkı

Öğren edeb ü hulkı

 

Mevlâ görelim neyler

Neylerse güzel eyler…

 

Vallâhi güzel etmiş,

Billâhi güzel etmiş,

Tallâhi güzel etmiş,

 

Allah görelim netmiş,

Netmişse güzel etmiş


.

Hatay’ı kazandık; Refah’ı kaybettik

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

23 Haziran 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 23 Haziran 1939-41

Yakın tarihimizde tam iki yıl arayla yaşanan iki hadiseden biri lehimize, diğeri aleyhimize tecelli etti. Yani, birinde kazancımız, diğerinde ise elim bir kaybımız var.

Kısaca; 1) Uzun yıllar Fransa’nın işgalinde kalan Hatay, 23 Haziran 1939'da Türkiye Cumhuriyeti Devletine dahil (ilhak) oldu. 2) Türkiye'nin en büyük denizaltı gemilerinden biri olan Refah isimli şilep, 23 Haziran 1941 gecesi Kıbrıs Adası açıklarında vurularak batırıldı. Faciâda 167 cânımız gitti.

Şimdi bu iki hadiseye biraz daha yakından bakmaya çalışalım.

Hatay Cumhuriyeti

Türkiye'nin en güney noktasındaki ili Hatay'ın Türkiye'ye ilhak kararı, esasen 2 Eylül 1938'de kurulan Bağımsız Hatay Cumhuriyetinin "Devlet Meclisi" tarafından verildi.

O tarihte, ömrü 9-10 ay kadar olan Hatay Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen, Başbakanı Abdurrahman Melek, Meclis Başkanı ise Abdülgàni Türkmen idi.

Bu zevâtın öncülüğünde gerçekleşen "Türkiye'ye ilhak kararı"ndan tam bir ay sonra, TC'ye bağlı "Hatay vilayeti" kurulmuş oldu.

* * *

Tâ Yavuz Sultan Selim zamanında (1516) Osmanlı Devletinin hakimiyeti altına giren Hatay, 1918 yılı sonlarında Fransızların işgaline uğradı. Bu işgal, tıpkı İstanbul'un işgali gibi Mondros Mütarekesi’ne dayanılarak yapıldı.

Hatay'daki Fransız işgali, tam 20 sene müddetle devam etti. Ne var ki, işgalciler, birtakım zorbaca muamelelerine rağmen, halkın dinî yaşayışına yine de herhangi bir müdahale bulunmadılar. Meselâ, 1930'lu yıllarda Türkiye'de Muhammedî Ezanın okunması yasak iken, işgalci küffarın yönetimindeki Hatay'da serbest idi.

Aynı şekilde, Hatay'da 1939 yılına kadar camiler, medreseler açık, Kur'ân okunması serbest, Ramazan ayında oruca duyulan saygı en üst seviyede bulunuyordu.

* * *

Bu gerçekleri, o dönemi yaşayan canlı şahitlerden de dinledik.

Yakın tarihimizde yaşanan bu realite, bize şu hakikatin doğruluğunu bir kez daha teyid ve te'kid ediyor: "Münâfık, kâfirden daha eşeddir."

İsmi Refah, cismi fâcia

23 Haziran 1941’de “Refah Faciası”, aslında Türkiye'yi savaşa çekme manevrasıydı. Şükür ki, Cenâb-ı Hak devletimizi, milletimizi muhafaza etti de, savaşa girmedik. Her ne ise...

İkinci Dünya Savaşı’nın en kritik günlerinde, tahminen kırk yaşındaki bu denizaltı gemimizin batırılması sonucu, sahasında yetişmiş 167 insanımızın hayatına mal oldu... İş bu "Refah Fâciası"nın hazin hikâyesi ise kısaca şöyledir:

Türkiye'nin en büyük denizaltı gemilerinden biri olan Refah isimli şilep, 23 Haziran 1941 gecesi Kıbrıs Adası açıklarında vurularak batırıldı.

Şilebin içinde istikbâl vâdeden 200 insanımız vardı. Gemi mürettebatının dışında kalanların çoğu askerî uzman personeldi. Aralarında en iyi derecede yetişmiş denizci, havacı ve karacı subaylar vardı.

Bu kalabalık kadro, daha önceden İngiltere'ye siparişi verilmiş olan denizaltı ve uçak filolarını teslim almak üzere yola çıkmıştı. II. Dünya Savaşı’nın en hararetli günlerine denk gelmesi, yolculuğun doğrudan değil, Mısır üzerinden dolaylı şekilde yapılmasını gerekli kılıyordu.

Bu sebeple, yapılan hazırlıklardan sonra, gemi Mersin'den, Mısır'ın İskenderiye Limanına doğru hareket etti. Kıbrıs açıklarına vardığında ise, gemi dehşet uyandıran bir patlamayla sarsıldı. Zira, milliyeti meçhûl bir başka denizaltı tarafından torpido (patlayıcı ve imha edici bir sualtı silâhı) ile vurulmuştu. Aldığı fecî yara ile önce hızla su alan 102 metre uzunluğundaki Refah şilebimiz, bir süre sonra ikiye bölündü ve tahminen dört saat sonra da Akdeniz'in karanlık sularına gömüldü.

Bazı askerlerimiz ilk patlama esnasında şehit düşerken, yüz elliden fazla askerî personelimiz de gece karanlığında kurtulma çabası ile dalgalarla boğuşarak veya köpek balıklarına yem olarak vefat etti. Yaklaşık 30 kadar personel ise, muhtelif sebeplerle ve mu’cizevî bir sûrette kurtulma şansına sahip oldu.

Türkiye'ye maddî-mânevî çok ağır kayıplar verdiren bu büyük fâcianın faili uzun müddet meçhûl kaldı. Sonunda, şüpheler Fransızların üzerinde yoğunlaştı. Fransa da, bu işin ancak yanlışlıkla olabileceğini ileri sürerek, cinayeti bir yönüyle kabullenmiş oldu. 

İki ülke arasında sürdürülen gizli pazarlıklar sonucu, Fransa, Türkiye'ye iki adet savaş gemisi vermeyi kabul etmek durumunda kaldı.

***

Bu büyük fâcia, öncelikle ve özellikle Alman-İtalyan ittifakı üzerine yıkılmaya çalışıldı. Bunda başarılı olunamayınca, bu kez Rusya'nın ismi telâffuz edilmeye başlandı. Üzerinde en az durulan husus ise: Bu saldırının niçin yapıldığı?..

Mantığa da ters düşmeyen en kuvvetli ihtimale göre, o tarihe kadar tarafsızlığını defalarca açıklayan Türkiye'yi savaşın içine çekmek ve Alman–İtalyan ittifakıyla karşı karşıya getirmek için, önceden kurgulanmış bir plândı bu.

Geminin sefer programından ve takip edeceği rotadan haberdar olan ülkelerin başında ise, o tarihte Kıbrıs'ın yönetimini de elinde tutan İngiltere geliyordu.

İngiltere Başbakanı Churchill, savaş süresince birkaç kez İsmet Paşa ile görüşmüş ve Türkiye'yi saflarına çekmeye çalışmıştı. Bu çabayı aralıksız sürdüren İngiltere, maksadına Ocak 1945'te nail oldu; ne var ki, büyük savaş, aynı sene içinde sona erdi. Türkiye, böylelikle savaşa fiilen iştirak etmedi, edemedi. 


.

Yıldız Mahkemesi’nden Mahkeme-i Kübrâya

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

26 Haziran 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 26 Haziran 1951

Uzun bir döneme damgasını vuran meşhûr Sadrâzam Mithat Paşa, 27 Haziran 1881’de Yıldız Mahkemesi’nden yargılandı, Taif’e sürüldü, orada boğduruldu ve nâşı 26 Haziran 1951’de Tükiye’ye getirildi.

Bu kısacık hatırlatmadan sonra, şimdi hadisenin gelişme seyrine geçelim.

Yıldız Mahkemesi

Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilmesi ve katledilmesi hadisesini (1 Mayıs 1876) vüzûha kavuşturmak maksadıyla kurulan Yıldız Mahkemesi’ndeki ilk duruşma 27 Haziran 1881’de başladı.

Yıldız Sarayı karşısında kurulan bir çadırda görülen mahkemeye, aralarında eski Sadrâzam Mithat Paşa ve diğer bazı emsâllerinin yanı sıra, Fer'iye Sarayı’nın bekçi ve bahçıvanları da sevk edildi.

Fer'iye Sarayı, tahttan indirilen Sultan Abdülaziz'in önce hapsedildiği, ardından katledildiği yer.

Yerli ve yabancı gazetecilere açık tutulan mahkeme, günlerce devam etti. Ardından 11 sanığa muhtelif cezalar verildi. Mahkûm edilenler temyize başvurdular, ancak netice değişmedi.

Sonunda ölüm cezaları Sultan Abdülhamid tarafında kaldırıldı ve mahkûmlar Hicaz Eyaletine bağlı Taif'e sürgün edildi. 

Sürgünler arasında bulunan eski Sadrâzam Mithat Paşa, orada plânlı bir şekilde boğmak suretiyle öldürüldü. Ölümünden evvel kaleme almış olduğu hatıraları, ibret dersleriyle dolu.

Taif’ten nakl-i kubûr

Sürgün olarak bulunduğu Taif'te (S. Arabistan) ölen Mithat Paşanın kemikleri, 26 Haziran 1951’de Türkiye'ye getirildi.

8 Mayıs 1884'ten beri Taif'te bulunan paşanın mezarı, ölümünden tam 67 yıl sonra nakledilerek İstanbul Şişli'deki Hürriyet–i Ebediye Tepesi’ne getirilerek burada toprağa verildi.

* * *

1822 doğumlu olan Mithat Paşa, çok renkli, çok yönlü bir şahsiyet olarak bilinir. 

Reformcu, hürriyetçi, anayasa ve parlamenter sistem yanlısı, hatta Cumhuriyet taraftarı olarak bilinen Mithat Paşa, bürokrasinin en alt kademelerinden başlamak üzere, uzun yıllar valilik, ayrıca kısa süreli olmak üzere bakanlık ve iki kez de başbakanlık (Sadrâzam) yapmış parlak bir şahsiyettir. 

Aynı şekilde, Ziraat Bankası ile Emniyet Sandığı’nın kuruluşunda da büyük emek sarf ettiği biliniyor ve o şekilde de anılıyor.

Bununla beraber, adı birtakım siyasî entrikalara da karıştığı için, başı belâdan bir türlü kurtulamadı.

Sultan Abdülaziz'in hal ve katledilmesinde, ardından Sultan V. Murad'ın tahta çıkarılıp indirilmesinde önemli rol oynadığına dair söylentiler, yakasını hiç bırakmadı.

Sonunda, yine bu tür entrikalara bulaştığı ve özellikle 1881'de kurulan Yıldız Mahkemesi’nde Sultan Abdülaziz'in ölümünden sorumlu tutulanlar arasında sayıldığı için, idam cezasına çarptırıldı. Sultan II. Abdülhamid, bunu sürgün (kalebentlik) cezasına çevirdi ve onu Taif'e sürdü.

Sürgünde iken, Berber İsmail isimli bir muhafız asker tarafından boğularak öldürüldüğü rivâyet ediliyor.

* * *

Mithat Paşa, hatası-sevabıyla âhiret diyârına göç edeli hayli zaman oldu. Ölümünün üzerinden 120 yılı aşkın bir devir geçti.

Onun hakkında çok yazılar yazıldı, kitaplar neşredildi.

Ne var ki, bu şahsiyetin gerçek portresinin yine de tam olarak anlaşılamadığını düşünüyoruz.

Zira, tıpkı “Ulu Hakan-Kızıl Sultan” kutuplaşmasında olduğu gibi, Sultan Abdülhamid ile doğrudan bağlantısı bulunan Mithat Paşa da, aynı fanatik ikilemin, aynı bağnazca zıtlaşmanın kurbanı oldu.

Oysa, bu zıtlaşan anafordan sıyrılarak, ismi geçen tarihî şahsiyetler hakkında ilmî objektiflik için akademik çalışmaların yapılması lâzım.

Bakalım, ülkemiz insanları ne zaman böylesi bir erdeme vâsıl olacak. Ümidimizi kaybetmiyoruz.

***

@salihoglulatif:

Piyasadaki bir düzineye yakın "Mehdi taslağı" şarlatandan hiçbiri çıkıp da kendine rakip, muhalif, muarız dinsiz bir Deccal'i göstermiyor, gösteremiyor.

.

Kıbrıs Meselesinde 1 Temmuzlara dikkat

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

01 Temmuz 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: 1 Temmuz 1878

Bir buçuk asırlık Kıbrıs meselemiz yine gündemde. İsviçre’de çetin görüşmeler yapılıyor.

Bu görüşmelere, KKTC ve Kıbrıs Rum heyetleri ile garantör ülke konumundaki Türkiye ve İngiltere’nin yanı sıra ayrıca AB temsilcisi de katılıyor... 

Ümit edelim ki, her iki taraf için hayırlı ve adâletli adımlar atılsın.

Biz bu vesile ile, “günün tarihi” sadedinde, Kıbrıs Adası yönetiminin, tam da 1 Temmuz 1878’de Osmanlı’dan alınarak Birleşik Krallığa devredilmesinden itibaren yaşananları özetlemeye çalışalım. İnşaallah, bunun da bir faydası olur..

Sinsî “İngiliz Siyaseti”

Tarih boyunca Türklerin, Osmanlıların ve umum Müslüman kavimlerin İngilizlere yardımı olmuş, yahut faydası dokunmuştur. Ancak, İngilizler bunun tam tersini yapagelmişlerdir.

Müslüman devletlerin çoğu, İngiltere'ye hep "dost ülke" nazarıyla bakmışlardır. İngiltere (veya Birleşik Krallık) ise, yine bunun tam tersini yaparak, İslâm âlemini hep "düşman blok" olarak görmüş ve öyle de göstermeye çalışmıştır.

Bu gerçeğin bir ifadesi şudur: İslâm coğrafyasını her fırsatta işgal eden ve yaklaşık 200 sene müddetle Müslüman ülkelerin çoğunu sömürgeleştiren devletlerin başında İngiltere geliyor... Evet, Müslümanların onlara hiçbir zararı dokunmamasına rağmen, İngilizlerin İslâma olan bu kaskatı düşmanlığının sebebi nedir ve niçin bu daimî düşmanlık?.. Bir yandan bu önemli suâlin cevabını düşünürken, bir yandan da bugünkü asıl konumuz olan "Kıbrıs'ın işgali" sürecine kısa bir nazar gezdirelim.

Tarih, 1 Temmuz 1878

Evet, tam da bu tarihte, Kıbrıs'ın toprak mülkiyeti Osmanlılarda kalmak üzere, yönetimi–güya muvakkaten–Birleşik Krallığa devredildi.

İşin bu noktaya gelmesinin sebebi şudur: Tarih kayıtlarına "93 Harbi" diye de geçen Osmanlı-Rus Harbi (1877-78) esnasında, Osmanlı Devleti, tarihinin en büyük mağlûbiyetini yaşadı: "Küçük Kıyâmet" diye de adlandırılan bu çetin savaş sebebiyle, Çarlık Rusya'sı, gerek Kafkaslarda ve gerekse Balkanlardaki Osmanlı topraklarını işgal etti. Bu topraklardan Anadolu'ya tarihin en büyük muhacereti yaşandı.

Keza, toprak kaybının yanı sıra, sayıları yüz binleri bulan insan kaybı meydana geldi. Balkanları aşan Rus orduları, Trakya'yı da geçerek Edirne'yi işgal etti ve ilerlemeyi sürdürerek tâ Yeşilköy'e kadar geldi.

Burada yapılan Ayastefanos Antlaşmasıyla, Rus kuvvetleri durdurulmaya çalışıldı. (3 Mart 1878)

Ne var ki, bu antlaşmanın şartları çok ağırdı. Genç Padişah Sultan II. Abdülhamid, yapılan antlaşmayı içine sindiremedi. Bu handikaptan kurtulmak için, Avrupa devletleri nezdinde yeni bazı girişimlerde bulundu... Çabalar işe yaradı ve neticede Berlin'de yeni bir antlaşmanın yapılması için, Almanya ve İngiltere ikna edildi. Rusya da bu yeni durumu kabul etmeye mecbur kaldı.

13 Temmuz'da imzalanan ve Ayastefanos Antlaşması’nın şartlarını kısmen hafifletip Osmanlı lehine çeviren bu antlaşma öncesinde ise, İngiltere, Osmanlı devleti nezdinde birtakım girişimlerde bulundu ve bazı şartları ileri sürdü. İşte, ileri sürülen bu şartların en ağır olanı Kıbrıs Adası’nın istenmesiydi.

İngiltere, adanın mülkiyeti Osmanlı'da kalmak üzere, buranın yönetimine talip oldu. Talipliğin ötesinde, Osmanlı hükümetine şu dayatmada bulundu: Kıbrıs'ı vermezseniz, size değil Rusya'ya yardım ederiz. Böylelikle, Batum, Kars ve Ardahan'a ilâveten, bilhassa Ermenilerin meskûn olduğu yeni bazı vilayetleri de kaybetmek durumunda kalırsınız.

Osmanlı hükümeti, asırlarca dost elini uzattığı İngiltere'nin bu dayatmasına boyun eğmek ve isteklerini kabul etmek durumunda kaldı. Kıbrıs'ın idaresini İngiltere'ye verdi. Adayı işgal eden İngilizler, I. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla birlikte, Kıbrıs'ın toprak mülkiyetini de ilhak etti.

İbre nasıl değişti?

Kıbrıs'ta tâ 1878'de inisiyatifi ele geçiren ve bilâhare burayı resmen işgal eden İngiltere, her vesileyle koruyup kolladığı Rumlar'la bir müddet sonra anlaşmazlığa düştü. Aralarındaki sıkıntıların artması sebebiyle, İngiltere, 1950'li yılların ortalarında adadan çekilme sinyalleri verdi.

Bu ise, Türkiye ile Yunanistan'ın karşı karşıya gelmesi demekti. Fırsatı ganimet bilen Yunanistan, adanın tamamına göz diktiği için, Kıbrıs'ı ilhak (ENOSİS) etmek istiyordu... Rumların nüfus yoğunluğunu da gerekçe gösteren Yunanistan, konuyu BM'nin Genel Kurulu’na kadar taşıdı. 

Türkiye'nin takip ettiği yol ise farklıydı. DP hükümeti, meseleye ciddiyetle eğildi ve Kıbrıs'ta yaşanan ihtilâfların öncelikle ilgili ülkeler (Türkiye, Yunanistan, İngiltere) nezdinde yapılacak diplomatik görüşmeler yoluyla bir esasa bağlanmasını istiyordu.

1954'te yaptığı girişimlerden bir netice alamayan Yunanistan, aynı meseleyi 1957'de tekrar BM'ye götürdü. BM Genel Kurulu’nda yapılan görüşmeler neticesinde, Yunanistan'ın tezi kesin sûrette red edildi. Böylelikle, Türkiye'nin eli daha da güçlenmiş oldu. Mesele dönüp dolaştı ve NATO'nun da gündemine geldi.

Üyesi olan her iki ülkeye de arabuluculuk teklifinde bulundu. Tabiî, yine BM'nin bilgisi ve kontrolü dahilinde olmak üzere... 

Neticede, Türkiye ve Yunanistan'ın dışişleri bakanları 18 Aralık 1958'de Paris'te yapılan bir NATO toplantısı vesilesiyle biraraya gelerek, yeni bir müzakere sürecini başlatmış oldular. Bunu takip eden süreçte ise, ileriye doğru bir adım daha atıldı ve iki ülkenin başbakanları biraraya geldi. 

Şubat 1959’da Zürih’te buluşarak Kıbrıs’ın devletler arası hukukî statüsünü belirleyen Türkiye ve Yunanistan'ın hükümet başkanları, hemen ardından bu durumu sağlama almak maksadıyla Londra'da yeni bir toplantı yapma kararına vardılar. 

Başbakan Menderes'in bindiği uçağın yere çakıldığı bu seferki görüşmede ise, masaya İngiltere temsilcisi ile Kıbrıs'taki Türk ve Rum cemaatlerinin liderleri de dâvet edildi. 

İşte, en büyük diplomatik zafer, bu toplantı esnasında kazanıldı. Türkiye için garantörlük, ittifak, yardım, asker bulundurma, gerektiğinde müdahale etme hakkı tanıyan bu antlaşma, halen uluslar arası hukukî geçerliliği olan dayanakların başında geliyor... Şimdilerde İsviçre’de yapılan görüşmelerde Türkiye’nin en büyük kozu yine bu garantörlük hakkıdır.

@salihoglulatif:

İttihatçılar (1908-18) ile Naziler (1935-45) de

Seçimle iktidar oldular. Ama seçimle gitmediler.

10 yılda (I. ve II. Dünya Harbi) herşeyi mahvettiler.

.

Zaman tünelinde kalmış on yıllık yazılar

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

03 Temmuz 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 2-3 Temmuz 2008

Gazetemizin 3 Temmuz 2008 tarihli arşivine baktım ki, ne göreyim... Çok okunan yazarların hemen tamamı, köşesini generalleri de içine alan Ergenekon Operasyonları’na ayırmış.

Çoğunluk, Türkiye’nin geri dönülmez bir şekilde sivil demokrasiye geçtiğini ve artık yeni bir dönemin final noktasına gelindiğini yazmış.

İşte, Yeni Asya’nın “Basından Seçmeler” sayfasında iktibâsen yer alan 2 Temmuz 2008 tarihli muhtelif köşe yazılarından bazı bölümler...

Milliyet’ten Güneri Civaoğlu:

48 yılda ilk

Eski Jandarma Komutanı ve Atatürkçü Düşünce Dermeği (ADD) Genel Başkanı Şener Eruygur ve eski I. Ordu ve Ege Ordu Komutanı Hurşit Tolon gözaltındalar.

48 yıldır ilk kez oluyor bu.

27 Mayıs 1960 İhtilâlinde dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral merhum Rüştü Erdelhun’dan bu yana, siyasî nedenle- hiçbir orgeneral böyle bir durumla karşı karşıya kalmamıştır. Hele bir sivil yönetim sürecinde...

“Olacak şey değil” gibi görünüyordu... Yazılı bir yasaya dayanmayan, ama çok daha güçlü geçerliliği olan bir fiili “dokunulmazlık” kalkmış bulunuyor. Onların askerî güvenlik içinde bulundukları lojmanlardan, polisler tarafından alınarak götürülmeleri de dikkat çekici.

Elbette yasalar önünde herkes eşit olmalı. Gücünü yasalardan alan “dokunulmazlıkların” bile kaldırılması tartışılırken, hukukî dayanağı olmayan “dokunulmazlık” statüsü de sorgulanabilir. (...)

Taraf’tan Ahmet Altan:

Dönüm noktası

Tarihimizde ilk kez emekli bir kuvvet komutanıyla, bir ordu komutanı askerî lojmanlardaki evlerinde gözaltına alındılar.

Bu operasyon, Türkiye’nin değişiminin birinci bölümünün finali bence. Bundan sonra yeni bir dönem başlayacak.

Devlet, yeni toplumsal yapıya göre şekillenecek, iktidar bu yapıya uygun bir biçimde el değiştirecek, dünyayla ilişkiler daha normale oturacak.

Bütün bunlar Erdoğan’la Başbuğ görüştü, ya da AKP gücünü göstermek istedi diye olmayacak. Türkiye temelinden değiştiği için olacak.

Sarsıntılar, çekişmeler belki hemen bitmez. Ama artık yeni bir Türkiye’ye hazırlanın.

Tarihimizde ilk kez rastladığımız bu operasyon, tarihimizin bir döneminin de sona erdiğinin işareti.

Yeni Şafak’tan Ali Bayramoğlu:

Generaller ve milât

Bomba dün düştü. İki emekli orgeneral, bir emekli tuğamiral ve bir emekli albayın aralarında bulunduğu asker, gazeteci ve iş adamlarından oluşan yaklaşık 35 kişi Ergenekon soruşturması kapsamında gözaltına alındı. Bir başka emekli tuğgeneral ise aranıyor.

Tutuklanan kişilerin, özellikle askerlerin hemen hepsi, Nokta Dergisi’nde yayınlanan Özden Örnek günlüklerinin de teyit ettiği gibi, 2003 ve 2004 yıllarında Sarıkız ve Ayışığı kod adlı iki darbe hazırlığında adı geçen isimler.

O zaman “dün yaşanan gelişmeler gerçekten bir ilktir ve son derece değerli bir ilktir”…

Bu ülkede “ilk kez darbe girişiminde bulunmuş general, orgeneral ve kuvvet komutanı düzeyinde emekli asker, bu gişimlerinden ötürü hukukî takibata uğruyorlar”.

Darbelerin, darbe girişimlerinin, muhtıraların, uyarıların, kurumsal tehditlerin ilk kez hukukî bir karşılığı olabileceğini, bir yaptırıma tâbi tutulabileceğini görüyoruz.

Ergenekon Savcısı Zekeriya Öz’ün cesur ve ilkeli tutumunu alkışlamak gerekir. Beklenen, arzu edilen ve olması gereken yapılmıştır.

Dün yaşanan gelişmelerin “ilk boyut”u alkış ve demokratik heyecan gerektiren bu boyuttur.

Daha önce de yazdığımız gibi “Ergenekon ‘Derin Devlet’ tir. 

Radikal’den İsmet Berkan

‘Büyük’ Ergenekon!

Operasyonun ‘son dalga’ diye nitelenebilecek olan Ergenekon gözaltılarında ‘Ayışığı’ planlayıcılarına uzanılması benim için önemli. 

Bu planı hazırlayanlarla Ergenekon çetesinin silâhlı-külâhlı uygulayıcıları arasında somut bağ kurulması halinde Türkiye, modern demokrasi tarihinde belki de ilk kez darbe girişimcileriyle hukuk önünde hesaplaşabilecek. 

Taraf’tan Yasemin Çongar:

Apoletli Raskolnikovlar

Dün, Türkiye’de bir ilk gerçekleşti. “Dokunulmazlar”a da dokunulabileceğini düşündüren bir adım atıldı.

Bu ülkede işlerin artık eskisi gibi yürümeyebileceği yönünde bir umut doğdu... Darbe suçunu cezasız bırakma geleneğini terk ettiğimiz gündü belki de dün.

Türk Silâhlı Kuvvetleri’ndeki Raskolnikovlar için sonun başlangıcıydı.

Şurası muhakkak: Raskolnikovlara suçlarının cezasız kalmayacağı bir kez açıkça gösterilirse, bu ülkede yeni darbelerin önü kesilir.

...................................................

Yazıların tamamını okumak için:

http://www.yeniasya.com.tr/2008/07/03/haber/h2.htm

***

@salihoglulatif:

Zalimi övmekten,

Ona taraftar olmaktan,

Zulmünü hoş görmekten,

Zulmüne destek vermekten,

Dağa ağır bir günah,

Daha büyük bir vebâl olabilir mi?


.

Son padişahların son yılları

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

04 Temmuz 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 3-4 Temmuz 1918

Bir gün önce 74 yaşında iken vefat eden Sultan Mehmed Reşad’ın yerine, Osmanlı tahtının son padişahı Sultan Vahdeddin geçti: 4 Temmuz 1918

Son padişah ve haleflerinin son yılları ile başına geçtikleri devletin sarsıntılı son yıllarının kısacık bir panoramasını resmetmeye çalışalım... Calib-i dikkat bir nokta: Son padişahların vefat tarihleri, ekseriyetle Haziran-Temmuz-Ağustos günlerine rastlıyor.

* * *

Osmanlı Devletinin sonu ile son padişahların elim âkıbetleri arasında dikkat çekici bazı benzerlikler var.

Esasında, “Saltanat ile Sultanlar”ın biri diğerinin vaziyetini haber verip şu fânideki âkıbetlerine birçok yönüyle işaret ediyor.

Ne var ki, bunun fark edilmesi hayli zaman sonra mümkün olabiliyor ancak.

Zira, sosyal ve siyasî tahliller, tıbbın aksine olarak “sonuçtan sebebe” doğru gidilerek yapılabiliyor.

İşte, bu zâviyeden bakınca, şu çarpıcı tabloları görebilmekteyiz:

* * *

Altı asırlık Osmanlı Devletinin sekerât süreci, Sultan III. Selim’in tahttan indirilmesi ve ardından vahşice katledilmesi ile başladı: Temmuz 1808.

* * *

Yeniçeri Ocağına sızmış olan zındıka komitesi, askerleri kışkırtarak katlettiği III. Selim’den sonra, bir başka kargaşa ile Sultan IV. Mustafa’nın da aynı sene içinde katledilmesine sebebiyet verdi: Kasım 1808.

* * *

Tahta yeni getirilen Sultan II. Mahmud’un öldürülmesine de ramak kalmış iken, Sadrâzam Alemdar Mustafa Paşa, adeta kendini fedâ ederek onun kurtulmasına zemin hazırladı. Paşanın vefat tarihi:  Kasım 1808.

* * *

Avrupaî tarzda yenilikler, inkılâplar yapan, Yeniçeri Ocağını lağveden, Asâkir-i Mansure-i Muhammediye ismiyle yeni bir ordu kuran Sultan II. Mahmud, bu yeni ordunun Mısır Vilayetinin kuvvetleri karşısında Nizip’te bozguna uğradığını duyunca, âniden rahatsızlanarak vefat etti: Haziran 1839.

* * *

Babasının yenilik hareketini devam ettiren, Tanzimat ve Islâhat Fermânlarıyla radikal çıkışlar yapan Sultan Abdülmecid, Ruslarla yaşanan Kırım Savaşı sonrası, Osmanlı Devletini (hatta TC’yi) yüz yıllık borç yükü (Düyûn-u Umumiye) sokmaya mecbur kaldı: Haziran 1861.

* * *

Sultan Abdülaziz, babası II. Mahmud’un kurmuş olduğu “Asâkir-i Mansure”nin içindeki zındıka komitesi tarafından önce tahttan indirildi, ardından “intihar süsü” verilerek, son derece gaddar bir sûrette katledildi: Haziran 1876.

* * *

Sultan V. Murad (Avcı), yaşanan kanlı ve dehşetli hadiselerin sarsıntısıyla, aklî muvazenesini kaybetti. 94 günlük saltanatının ardından, heyet raporuyla tahttan indirildi: Ağustos 1876. (Vefat tarihi: Ağustos 1904.)

* * *

Sultan II. Abdülhamid, 30 yıl arayla I. ve II. Meşrutiyeti ilân etti. Çok çalışkan, takvâlı, aynı zamanda kudretli bir padişah idi. Ne var ki, Çarlık Rusyası ile yaşanan 93 Harbi mağlubiyeti neticesinde, Osmanlı tarihinin en büyük muhacereti, en büyük insan ve toprak kaybının önüne geçemedi... 31 Mart Vak’asında sonra tahttan indirildi. Önce Selânik’teki Alatini Köşküne, ardından Beylerbeyi Sarayına hapsedildi. Vefat tarihi: Şubat 1918.

* * *

Sultan Reşad, Osmanlı padişahları içinde en talihsiz olanların başında gelir. Yakalandığı şeker hastalığından kurtulamayarak 74 yaşında vefat etti: Temmuz 1918

Kendisinden bir önceki padişah (aynı zamanda abisi Sultan Abdülhamid) ile aynı sene içinde (4 ay sonra) vefat eden Sultan Reşad’ın en büyük bahtsızlığı ve şanssızlığı, 600 yıllık devletin içte ve dışta, üstelik hemen her kademede yıkılışa doğru gittiğine yakînen şahit olması... Amcası Sultan Abdülaziz, onun gözleri önünde devrilip  katledildi. Büyük kardeşi Sultan II. Abdülhamid'in tahta geçmesinin ardından, her ihtimale karşı kontrol altında tutularak bir nevi hapis hayatı yaşadı. Bu çileli hayat, tam 33 yıl sürdü.

Hemen bütün cephelerde ağır mağlûbiyetlerle neticelenen I. Dünya Harbinin sonlarına doğru vefat eden Sultan Mehmed Reşad’ın yerine, başka türlü talihsizliklere şahitlik edecek olan Sultan Vahdeddin getirildi: 4 Temmuz 1918.

Son yıllarını gurbet elde geçiren Sultan Vahdeddin’in vefat tarihi ise Mayıs 1926.

Cenâb-ı Hak, bu asîl hanedanın vefat etmiş umum efrâdına rahmet ve mağfiret eylesin.

***

@salihoglulatif:

Yola, tünele, köprüye, baraja karşı olunmaz, karşı gelinmez. Ama, bunlar yapılırken, ülkenin ve milletin geleceği “Düyûn-u Umumiye” misâli “İktisadî İpotek” altına alınmamalı. Alınmaya çalışılırsa, buna da razı olunmaz.

.

İnsanlar çatışmasın; fikirler vuruşsun

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

05 Temmuz 2017, Çarşamba

Eşref-i mahlûkat olan insan azizdir, muhteremdir, mükerremdir...

Bu mükemmel varlık, birbiriyle çatışmaya-boğuşmaya girdiğinde, bazen esfel-i sâfilîne düşer; yani, en aşağılık bir mahlûk derekesine iner.

Buna göre, ideal olan şey, insanların birbiriyle boğuşmaması, çatışmaya, müsademeye girmemesidir. Sulh ve selâmet, hatta saadet bunu iktiza ediyor.

Bozuşmanın, yahut vahşiyane bir boğuşmanın içine girmemeleri için ise, çeşitli sebeplere, tedbirlere, sübaplara ihtiyaç var.

İşte bu ihtiyaçların başında, hiç şüphesiz hürriyet-i efkâr, yani ifade hürriyeti gelir.

Kişi, fikrinde şâhâne hür ve serbest olmalı. Kendini çok rahat bir şekilde ifade edebilmeli.

Fikir, ne kadar aykırı görünürse görünsün, muhatabı ona sabır ve tahammül ile mukabele etmeli. Medenî ölçüler içinde kalarak, muarızını susturma, bastırma, yahut kuvvetle karşılık verme cihetine gitmemeli.

Zira, böylesi bir muamelenin, yahut mukabelenin hiçbir faydası, katkısı, getirisi yoktur. Zararı ise, pek çoktur. Esasen, kendine güvenen, fikrinin doğruluğuna itimadı olan kimse, kuvvete-şiddete tenezzül etmez. 

Evet, “Düstûr-u nübüvvet: 'Kuvvet haktadır, hak kuvvette değildir' der, zulmü keser, adâleti temin eder.” (30. Söz) Aynen "Medenîlere galebe çalmak ikna iledir, söz anlamayan vahşiler gibi icbar ile değildir” hakikatinin verdiği derste olduğu gibi.

* * *

Meseleye nereden bakılırsa bakılsın, farklı fikirlerin müsademe meydanına çıkıp rahatça serd edilmesi ve birbiriyle kemâl-i ciddiyetle vuruşmasında hayır vardır, hayat vardır, hakikat parıltısı vardır...

Evet, darbımeselde ifade edildiği gibi “Müsademe-i efkârdan barikâ-i hakikat tecelli eder.” 

Yani, hakikat güneşi, fikirlerin birbiriyle açık ve net bir şekilde çarpışmasıyla doğar ve parıldar.

İHTAR: Kasdî bir şekilde dinsizlik, sapıklık, ahlâksızlık, dalâleti terviç veya tâmim eden âdet ve cereyanlar bahsimizden hariçtir.

* * *

Öte yandan, farklı fikirlere, farklı inançlara, farklı siyasî eğilimlere tahammül etmek, aynı zamanda bir demokratik erdemliliktir.

Bunlara tahammülsüzlük ise, istibdadın, taassubun, bağnazlığın ve kendine olan güvensizliğin bir tezahürüdür.

Fikrine inanan, dâvâsına güvenen kimse, farklılıkların meydân-ı zuhûra çıkmasından asla çekinmemeli, korkmamalı, endişeye kapılmamalı. Bilâkis, bundan memnun olmalı.

Zira, “Açık yara adam öldürmez;” aksine, gizlisi-saklısı öldürür.

Evet, kimin içinde ne varsa bütünüyle ortaya çıkmalı ki, söylenen şeyin doğru mu, yanlış mı olduğu, dahası, doğruysa kaç ayar değerinde olduğu daha kolay anlaşılsın.

Söylenmeyen, yahut söylettirilmeyen fikrin mahiyeti de bilinemez. Hatta, o fikrin sahibi bile, fikrinin ne değerde, yani kaç paralık olduğunu da tam olarak bilemez.

Hem, bazı ham kokulu kimseler kendince zannediyor ki, inandıklarını bir söylese, fikrini bir izhâr etse, adeta yer yerinden oynayacak; muazzam kitleler, onun savunduklarıyla coşup taşacak, falan-filan...

Esasında, konuşturulmayan çoğu kimse kendini öyle görüyor olabilir. Fikirleriyle dünyaya nizamat vereceğini zanneder.

Oysa, durum ekseriyetle öyle değil. Çoğu zaman, kişi söyledikleriyle kalakalıyor. Hatta, bazan alkış da alır, ama beklediği desteği alamaz, bulamaz, göremez olur.

* * *

Bir zamanlar, hitabeti fevkalâde kuvvetli meşhûr bir hatip vardı. İsmi: Osman Bölükbaşı.

Bölükbaşı, kendisini dinleyen toplululuğu coşturur, ortalığı alkış tufanına boğdururdu. Ama, yine de seçmenden beklediği oy desteğini bir türlü alamazdı.

Hatta, kendisi bile bunun farkına varmış ve şunu söyleme gereğini duymuştu: "Ey seçmen! Siz burada beni alkışlıyorsunuz. Ama, oyunuzu gidip yine başka partiye veriyorsunuz."

Bu durum gösteriyor ki: Bölükbaşı'nın konuşma ve hitabet tarzı güzel. Ancak, fikirlerinin toplumda ciddî bir karşılığı yoktur.

Bölükbaşı'dan bu yana yarım asırdan fazla bir zaman geçtiği halde, insanlarımız yine de fikrini rahatça söyleyememekte, siyasî görüşünü hür bir şekilde ifade edememektedir. Hakkında hemen soruşturma başlatılıyor, yahut dâvâlar açılıyor.

Bu yöntem, esasında daha sakıncalı, daha zararlıdır. Söz hürriyetine sahip olamayanlar, kendini mazur görüp şiddet yanlısı olmaya meyledebiliyor ki, bunun hiçkimseye faydası yok.

Farklı şeyler söylemenin, hatta yüzde yüz aykırı fikirler serd etmenin bile, “baskıcı suskunluk” hali kadar zararı olmaz, olamaz.

O halde, fikirler bir bir er meydanına çıkıp güreşsin. Gerekirse, zayıf ve çürük olanlar yorgun ve bîtap düşünceye kadar da vuruşup çarpışsın.

Yeter ki, fıtraten muhterem ve mükerrem olan insanlar çatışmasın, fiiliyata teveccüh, tevessül eylemesin.

***

Kurnazca siyasete aldanan dindarlar

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

12 Temmuz 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 12 Temmuz 1947

Kurnaz siyasetçi İsmet Paşa’nın, ayrıca çok kurnazca yürütmüş olduğu “siyasî taktik”leri var. Özellikle, çok partili sistem içinde...

O taktiklerden birini, 1970’li yılların başında uygulamaya soktu.

12 Mart (1971) Muhtırası ve ardından ilân edilen Sıkıyönetim Mahkemesi tarafından kapatılan Millî Nizam Partisi’nin Genel Başkanı N. Erbakan, yurt dışına gitti ve İsviçre’de ikamet etmeye başladı.

CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, bu durumda 1965-69 seçimlerinin galibi olan Adalet Partisi’nin, yapılacak seçimlerde yine tek başına iktidara geleceğinden endişe ederek, hiç de hoşlanmadığı Erbakan’ı adeta can simidi gibi görmeye başladı.

Kendine yakın gördüğü paşalardan Turgut Sunalp ile Muhsin Batur’u Erbakan’ın yanına gönderdi. Ona güvence verilerek, ikna edilmesini istedi.

Onlar da gittiler ve Erbakan’a şu güvenceyi verdiler: Türkiye demokratik bir ülkedir. Demokrasiden dönüş olmaz. Bu sebeple, siz de gelin partinizi kurun veya istediğiniz partinin başına geçin.

Eş zamanlı olarak, Millî Nizam’ın yerine Millî Selamet Partisi kuruldu: 11 Ekim 1972. Erbakan yurt dışında olduğu için, parti başkanlığını bir müddet Süleyman Arif Emre yürüttü. Genel seçimlere (14 Ekim 1973) kısa bir süre kala gelip Millî Selamet’e kaydolan Erbakan, seçimden bir hafta sonra partinin başına geçti.

Genel seçim tablosu, en çok CHP Genel Başkanı İnönü’yü sevindirmişti. Zira, taktik tutmuş ve AP’nin oyları bölünerek, bu partinin tek başına iktidara gelmesine engel olunmuştu.

Şimdi de, aynı bölme-parçalama taktik ve stratejinin ilk kez devreye konulduğu “Günün Tarihi” kısmına geçelim, bakalım.

12 Temmuz (1947) Beyannâmesi

II. Cumhurbaşkanı İsmet Paşa, iktidardaki CHP ile tek muhalefet partisi olan DP arasında giderek tırmanan gerilimi güyâ dindirmek maksadıyla, bu partilerin liderleri ile ileri gelen aktörlerini sık sık Çankaya Köşkü'ne dâvet ederek çeşitli konulara ilişkin yatıştırıcı görüşmelerde bulunur.

Yapılan bir dizi görüşmeden sonra, İsmet Paşa, 11 Temmuz 1947'de bir beyannâme metni hazırlatır. Bu metin, günlük gazetelerde 12 Temmuz'da yayınlandığı için, ismi "12 Temmuz Beyannâmesi" şeklinde kayıtlara geçer.

İsmet Paşa, bu beyannâmede, özetle kendisi halen CHP Genel Başkanı sıfatını taşımasına rağmen, cumhurbaşkanı olarak, bütün siyasî partilere eşit mesafede duracağını, taraf tutmayacağını, haksızlığa daima karşı geleceğini, bundan da kimsenin bir şüphesinin olmaması gerektiğini söyler.

Beyannâme, kendi partisi içinde de lokal bir rahatsızlığa yol açmakla beraber, asıl büyük darbeyi muhalefetteki Demokrat Parti yedi.

Tam bir sene önce yapılan genel seçimlerde 60'ın üzerinde milletvekili çıkaran DP, ne yazık ki, söz konusu beyannâme yüzünden şiddetli sancılar çekmeye başladı ve kısa bir süre sonra, parti adeta ortadan çatlayarak ikiye bölündü.

DP'den ayrılanlar, Fevzi Paşa’nın da teşvikleriyle, Prof. Hikmet Bayur'un başkanlığında kurulan Millet Partisi’ne geçti. Bir grup da, ayrıca Müstakil Demokratlar Partisi’ni kurdu. 1950'den önce, bu parti de MP'ye katıldı. MP, Meclis'de grup kurdu ve temel siyasetini CHP'den çok DP'ye çatmak üzerine bina etmeye başladı.

Demokrat Parti'de "12 Temmuz Beyannâmesi"ni bahane ederek ayrılanların söyledikleri şuydu: "Partimiz, CHP karşısında pasif kalıyor. Daha sert, daha şiddetli bir muhalefet yapılması lâzım. Demek ki, İsmet Paşa Celal Bayar'ı görüşmeler sonucunda iyice yumuşattı. Bu da, muvazaa demektir, danışıklı muhalefet yapmak demektir. Böyle pasifçe hareket etmekle, muhalefet yapılmaz. Bu sebeple, bu partiden ayrılmak ve daha sert politikalar izleyecek iktidar adayı bir parti kurmak gerekir."

Ayrılan grup aynen öyle yaptı. 1948'de yaklaşık 30 milletvekilini transfer ederek Millet Partisini kurdu.

İşte, Demokrat Parti bünyesinde o gün meydana gelen derin çatlak, bir daha hiç kapanmadan tâ zamanımıza kadar da devam edip geldi.

İsmet Paşa, tarafsızlık görüntüsü altında yapmış olduğu bir siyasî manevra ile, maksadına ulaşmaya çalışıyordu. Esasında, karşısındaki muhalefeti bölmek istiyordu. Aralarına bu yüzden ihtilâf soktu ve muhaliflerini birbirine düşürdü.

Ne var ki, bu maksadına—o dönem itibariyle—tam mânasıyla nail olamadı İsmet Paşa.

Zira, DP'li milletvekillerinin yarısı MP'ye geçtikleri halde, hatta, Kudret gazetesi başta olmak üzere, dinî tandanslı bütün gazete ve dergileri yanlarına çekmelerine rağmen, 1950 ve daha sonraki seçimlerde, yine de ciddî bir varlık gösteremediler.

Öyle ki, dindarlar ile milliyetçilerin koalisyonu olan bu Millet Partisi geleneği, tâ 1970'lere kadar da Demokratları bölme şansına sahip olamadılar.

Yine aynı İsmet Paşa’nın, aynı mânâdaki manevrasının bu kez başarıya ulaşması sayesinde, Demokratlar (Adalet Partisi), 1973 seçimlerinde bölünmekten kurtulamadılar.

Onlar bölününce de, İsmet Paşa’nın partisi, hür seçimler tarihinde ilk kez olmak üzere, iktidara en yakın parti oldu ve Demokratları bölen parti ile koalisyon (CHP-MSP Koalisyonu) kurarak iktidara gelmeyi nihayet başarmış bulundu


.

Önce suç icad edilir; sonra vurulur

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

13 Temmuz 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 12-13 Temmuz 1926

Bundan 91 yıl önce bugün “İzmir Sûikastı” kumpası ve bahanesi ile 14 muhalif kişi dârağacına götürülerek idam edildi: 13 Temmuz 1926.

Konunun hemen başında, önemli bir iddianın altını çizelim, öyle devam edelim. İddia şudur: Kemalizmin hayatımıza girdiği 1923 yılı başlarından itibaren işlenen hemen bütün cinayet ve katliâmlarda kumpaslar ve tertipler vardır. Kurulan bu kumpaslarla, vurulacak kişi veya gruplara önce bir suç işlettirilir; ardından kıyılıp biçilmeye çalışılır.

Bu kumpas ve tertiplerin meşhûr olmuş birkaç tanesi şunlardır: Ali Şükrü Bey Cinayeti. Şeyh Said Hadisesi. İzmir Sûikastı. Menemen Vak’ası. Dersim Katliâmı. Sason İsyanı. Muğlalı Olayı, vesâire...

Bütün bu hadiselerin ön ve arka plânlarını araştırmış ve karşılaştırmış bir araştırmacı olarak, söz konusu iddiayı her platformda ispata hazır olduğumuzu bir kere daha ifade ederek, asıl konumuz olan “günün tarihi” ile ilgili kumpası anlatmaya geçiyoruz.

Bir günde 14 idam

Muhalifleri bertaraf etmek için daha evvelden tasarlandığı anlaşılan muhayyel "İzmir Sûikastı Hadisesi", 14/15 Haziran (1926) gecesinde ifşâ edildi. 12 Temmuz 1926'da nihaî karara bağlanan dâvâ neticesinde, 12/13 Temmuz gecesinde idam edilenler arasında şu isimler var: Saruhan milletvekili Halis Turgut, İstanbul milletvekili İsmail Canbulat, Erzurum milletvekili Rüştü Paşa, eski Lazistan milletvekili Ziya Hurşit, Trabzon milletvekili Hafız Mehmed, eski Ankara valisi Abdülkadir ve Kara Kemal...

* * *

Söylentiye göre, İzmir Valisi Kâzım Dirik'e gelen Giritli Motorcu Şevki isimli şahıs, bazı kimselerin M. Kemal'e sûikast plânladığı ihbarında bulunuyor. 

Ortaya atılan "resmî iddia"ya göre, eski Lazistan mebusu Ziya Hurşit ile arkadaşları, iki gün sonra İzmir'e gelmesi beklenen M. Kemal'e sûikast yapıp kaçmayı plânlamışlar. 

İhbarı ciddiye alan valilik, derhal harekete geçer ve adı geçen şahıslar tutuklanmaya başlanır. Tevkifler, İzmir'le sınırlı kalmaz, ayrıca Ankara ve İstanbul'dan da tanınmış şahsiyetleri içine alacak şekilde genişletilir. 

Sûikast ortakları arasında Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat ve Erzurumlu Rüştü Paşa gibi eski İstiklâl Harbi komutanlarıyla, yakın zamanda kapatılan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının (TCF) şöhret kazanmış isimleri de var. 

Hadiseye neresinden bakılırsa bakılsın, yapılan işin bir tertip, bir komplo, yani bir kumpas olduğu âşikâr... İktidardaki Halk Partisi, muhalifleri sindirmek için, yine kendisinin plânlamış olduğu entrika dozu yüksek bir operasyondur, şu muhayyel İzmir Sûikastı Hadisesi. 

Evet, bu sûikast iddiası, tamamıyla hayalidir. Zira, M. Kemal, o tarihte henüz Balıkesir'de olup, ortada teşebbüs edilmiş bir sûikast mevcut değildir. Nitekim, bilâhare İzmir İstiklâl Mahkemesi’ne çıkarılan eski Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa da, orada gördükleri karşısında hayrete düşer. 

Karabekir, hiç ilgisiz insanların, hayatta hiç tanışmamış ve görüşmemiş kimselerin nasıl olup da aralarında işbirliği yapmış oldukları iddiasıyla mahkemeye sevk edildiklerini hayretle sorar. (Bkz: Günlükler, ilgili bölüm.)

Ankara'dan İzmir'e sevk edilen uyduruk İstiklâl Mahkemesi, hayalî sûikastten birinci derecede sorumlu ilân ettiği Ziya Hurşit ile 13 arkadaşını idam cezasına çarptırır. 

Yani, hiç vuku bulmamış bir sûikast ihtimaline binaen tam 14 vatan evlâdı orada idam ettirilir. 

İdam edilmeyenler de, siyasetten ve ülke yönetiminde bulunmaktan büyük ölçüde men'edilir. 

Düşünün ki, idamdan kıl payı kurtulan Karabekir Paşa bile, ömür boyu casus takibi altında bulundurulur. Yoksul ve sefil bir hayata mahkûm edilmek istenir. Öyle ki, elindeki-evindeki evraklar ile yayına hazırlamış olduğu kitaplar bile yakılarak yok edilir. 

İşte, bu ve benzeri vak’alardan açıkça anlaşılıyor ki, iktidardakiler, muhaliflerini ezmek ve bertaraf etmek için, her yolu mübah görmüşler ve her türlü zulümkârlığı irtikâp etmişlerdir.

* * *

Hayalî "İzmir Sûikastı" bahanesiyle muhalif kişilere yönelik cezalandırma işlemine, İzmir'den sonra Ankara'da da devam edildi.

Ankara İstiklâl Mahkemesi’nin 26 Ağustos 1926 tarihli tebliğ kararına göre, aralarında Hamidiye Kahramanı Rauf Orbay'ın da bulunduğu birçok asker ve siyasî muhalifin daha cezalandırılması isteniyordu.

Verilen karar gereği, (yurt dışında tedâvi gören) Rauf Bey ve bir grup arkadaşı çeşitli hapis ve sürgün cezasına çarptırılırken, birçok mebus, bürokrat ve askerin de aralarında bulunduğu kimseler ise Ankara'da idam edildi... Baskıların artması üzerine, önce milletvekilliğinden istifa eden Refet Bele Paşa, bir süre sonra askerlik mesleğinden de ayrılmak zorunda kaldı.

Mahkemede idam edilmekten kurtulabilen, ancak askerî ve siyasî faaliyetlerine son verilen diğer meşhurlar ise şunlar: Kâzım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Cafer Tayyar Paşalarla milletvekillerinden Faik, Sabit, Halet, Feridun Fikri, Kâmil Zeki, Bekir Sami...

.

Temmuz ortası darbeleri

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

14 Temmuz 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 14-17 Temmuz 1958

Türkiye ve dünya tarihinde Temmuz ayı içinde vuku bulan pek mühim ve bir o kadar da sarsıcı olan siyasî hadiseler var.

Ağırlıklı olarak Temmuz ortalarına denk gelen bu hadiselerden bir kısmını satır başlarıyla nazara verdikten sonra, listede yer alan 1958’deki kanlı “Irak İhtilâli”ne biraz daha etraflıca temas etmek istiyoruz.

İşte, kronolojik sıralamaya göre darbe, ihtilâl ve sair yönetim değişikliğini gösteren hadiseler zinciri:

14 Temmuz 1789: Büyük Fransız İhtilâli vukua geldi.

23 Temmuz 1908: Osmanlı’da Hürriyet ve (II.) Meşrûtiyetin ilânı.

14 Temmuz 1958: Irak’ta yaşanan bir kanlı darbe sonucu, Başbakan Nuri Said ile Kral II. Faysal vahşi şekilde katledildi.

17 Temmuz 1968: Irak’ta yeni bir darbe daha yaşandı.

16 Temmuz 1979: Irak’ı bitirme noktasına getirecek olan Saddam Hüseyin’in, Irak’ın başına geçmesine yol açan vahim gelişmeler.

15 Temmuz 2016: Türkiye, ardı henüz karanlık ve mahiyeti hâlâ meçhûl dehşet verici bir saldırıya mâruz kaldı. Hadiseyi aydınlatmaya yönelik mahkemeler devam ediyor.

Darbe bitmezse, ülke biter

Komşu ve kardeş Irak'ta, hem ülke, hem de bölge tarihinin adeta seyrini değiştiren çok kanlı bir darbe, 14 Temmuz 1958’de yaşandı.

Irak ordusu içindeki bir cunta,  Başbakan Nuri Said ve genç Kral II. Faysal’ın da öldürüldüğü kanlı bir darbe sonucu yönetime el koydu.

Bu darbe ile kraliyet sona erdirilip cumhuriyet ilân edildi. Başbakanlığa getirtilen darbeci general Abdülkerim Kasım, Irak'ta tam bir dikta rejimi kurdu.

Darbecilerin ilk icraatlarından biri de, Irak'ın "Bağdat Paktı"ndan çıktığını ilân ve bunu tatbik etmek oldu. Bu da gösteriyor ki, darbenin asıl hedeflerinden biri, 1955'te kurulan Bağdat Paktı’nı işlevsiz hale getirmektir.

İşin içinde ecnebi (İngiliz-Yahudi) parmağının olması, bu husustaki tereddütleri izâle ediyor.

Evet, Türkiye, İran, Irak ve Pakistan'ın müşterekliğiyle Şubat 1955'te kurulan ve Üstad Bediüzzaman'ın tâbiriyle "İttihad-ı İslâmın bir nevî çekirdeği"ni teşkil eden Bağdat Paktı, belli ki hariçteki zalimler ile dahildeki münafıkları tedirgin etmiş. 

Bu tedirginlik sebebiyle, o pakta imza atan Müslüman devlet ve hükümet başkanlarına karşı gizli bir plân yürütüldü. Sırasıyla, bu şahısların tamamının (Başbakan ve Dışişleri Bakanları) çeşitli darbelere maruz kalarak devrilmesi, bu plânın varlığını ispat ediyor. 

Devam eden yıllarda, benzer mahiyetteki ihtilâl ve darbelerin İran, Pakistan ve Türkiye'de de yaşanması, İslâm Birliği’ne giden yolun baltalanmasından başka birşey değil.

Evet, komşu ve kardeş ülkelerde yaşanan bütün bu darbeler, elbetteki birbirinden bağımsız ve tesadüfi işler değildir. 

İç ve dış karanlık odaklar, bilhassa Irak'ı tahrip ede ede elbirliğiyle bugünkü hazin duruma getirdiler.

* * *

Haricî ve ecnebi odaklı cereyanların etkisiyle teşkil edilen Arap Baas Partisi, Mısır, Libya ve Suriye'nin yanı sıra Irak'ta da taraftar bulmuş ve güçlendirilmişti.

Arap Sosyalistleri olarak da isimlendirilen bu cereyanın taraftarları, iktidardaki darbecileri beğenmeyerek, yeni darbe hazırlıklarına başladı. Abdüsselâm Arif liderliğindeki bir cunta 1963 yılı 8/9 Şubat’ında ikinci bir darbe yaparak, Kasım ve taraftarlarını idam ettirdi. 

A. Arif, kendini devlet başkanı olarak ilân etti. Üç yıl sonra şüpheli bir helikopter kazasında ölünce, yerine kardeşi Abdurrahman Arif geçti. Mareşal Arif, General Tahir Yahya başkanlığında yeni bir hükümet kurdurdu.

Ne var ki, iki yıl sonra, yani 17 Temmuz 1968’de kansız bir darbe gerçekleştiren Devrim Komuta Konseyi isimli bir cunta, Arif'i uzaklaştırıp Ahmed Hasan El-Bekr’i Cumhurbaşkanlığına getirdi.

* * *

Mareşal El–Bekr, geçirmiş olduğu kalp krizi neticesi, 16 Temmuz 1979’da partiden ve devletle ilgili bütün görevlerinden istifa ettiğini açıkladı. Yerine, Irak'ın bugünkü vaziyete düşmesine sebebiyet veren Saddam Hüseyin geldi.

Haricî cereyanların piyonu ve oyuncağı haline gelen Saddam'ın eceli, yine aynı cereyanın eliyle, yahut desteğiyle gerçekleşti. 

* * *

Irak’ı 24 yıl boyunca tam bir diktatörlükle yöneten Saddam, 14 Aralık 2003'te Tikrit’te yakalandı. Uzun bir muhakeme safhasından sonra 12 Şubat 2007'de idam edildi. 

Hariçten gelen ve ülkenin tâ harem-i ismetine kadar sokulan kirli ve kanlı eller, bakalım kardeş ve komşu ülke Irak'tan ne zaman çekip gidecek.

Bu nokta meçhûl; ama, şu husus gayet açık: Bir ülkede darbe ve ihtilâller son bulmazsa, darbe ve ihtilâller o ülkenin sonunu hazırlar.

.

Kudüs ve Kıbrıs’ta 15 Temmuz işgalleri

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

15 Temmuz 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: 15 Temmuz 1099-1974

Sinsî “İngiliz Siyaseti”nin manevraları sonucu elimizden giden Kudüs ve Kıbrıs tarihinde, 15 Temmuz’un çok kritik bir önemi var.

Evet, zamanla İslâm dünyasının yarıdan fazlasını sömürgeleştiren o meşhûr “İngiliz Siyaseti” son meyvelerinden biri, 1878’den itibaren Kıbrıs Adası’nın Rumlaştırılması; diğeri ise, 1917’den itibaren Filistin topraklarının dünyanın her tarafındaki Yahudilere peşkeş edilmesidir.

Bu iki beldenin asırlık çilesi, peyderpey ağırlaştırılarak günümüzde de aynen devam ediyor gidiyor.

Kudüs ve Kıbrıs’ın 15 Temmuz bağlantılarına gelince...

- Kudüs’ün Haçlı kuvvetleri tarafından ilk işgal tarihi 15 Temmuz 1099 senesidir.

- İngiltere’nin Osmanlı’dan gayet sinsi bir şekilde koparmış olduğu Kıbrıs’ta ise, 15 Temmuz 1974’te EOKA darbesi yaşandı.

Şimdi, bu iki hadisenin gelişme seyrine dair detaylara bakalım.

Kudüs’ün işgali

Muhtelif kaynaklara göre, dokuz kere düzenlenmiş olan Haçlı Seferlerinin birincisi, Kudüs'ün işgaliyle neticelendi: 15 Temmuz 1099.

Bu ilk ve en büyük seferin hazırlıklarına yaklaşık dört-beş yıl öncesinden başlandı: Gerek papazların idaresindeki kiliseler birliğinin kışkırtmaları ve gerekse devlet-hükûmet başkanı konumundaki kralların teşvikleri neticesinde, yekûnu yüz binleri aşan silâhlı birlikler teşkil edildi.

Bir kısmı sivil halktan, bir kısmı şövalyelerin idaresindeki kuvvetlerden ve en önemlisi de ateş gücü yüksek askerî birliklerden oluşturulan bu büyük Haçlı topluluğunun nihaî hedefi, onlara göre de kutsal sayılan “Kudüs” merkezli Filistin toprakları idi. 

Adeta karınca sürüsü gibi yollara düşen Haçlı kuvvetlerinin yol güzergâhı, Orta Avrupa, Balkanlar, İstanbul, Anadolu, Antakya ve Kudüs şeklindeydi.

Gerekli hazırlıklar tamamlandıktan sonra, çok uzun bir seyr û sefere çıkıldı. Güzergâh üzerindeki yerleşim alanlarında büyük tâlân ve tahribat yapıldı; ayrıca dehşet saçan katliâmlar yaşandı. Bilhassa Müslüman nüfusun olduğu yerlerde oluk oluk kan akıtıldı.

Büyük kayıpların ardından sağ kurtulabilen Haçlı birlikleri, nihayet 1099 yılı Temmuz'unda Filistin'e ulaştı ve derhal Müslümanlarla meskûn olan Kudüs şehri kuşatma altına alındı. Kudüs, o tarihde Fatimilerin idaresindeydi. Ancak, Haçlılara karşı koyacak güçleri yoktu. Çaresiz teslim oldular.

Temmuz ayı ortasında Kudüs'e giren Haçlılar, korkunç bir katliâma giriştiler. Adeta canlı nâmına birşey bırakmadılar.

Burada bir Haçlı devleti statüsünde olmak üzere Kudüs Kırallığını kurdular. Krallık, zaman içinde bölgeyi de etkisi altına alarak daha geniş bir coğrafyada hakimiyet tesis etti.

* * *

Kudüs, ilk olarak Hz. Ömer'in 638'deki Yermuk Zaferi’nden sonra önemli bir İslâm beldesi haline geldi. Bu statü, asırlarca devam etti. Ne var ki, 460 sene sonra, yani 1099 yılında yaşanan I. Haçlı Seferi neticesinde, Kudüs Müslümanların hakimiyetinden çıktı, Hıristiyanların eline geçti. 

Kudüs'te 88 yıl süren Hıristiyan Krallığı zamanında, Müslüman ahaliye yapılmayan baskı, zulüm, işkence kalmadı. Bu zulüm, Sultan Selâhaddin-i Eyyübî’nin Kudüs’ü yeniden fethettiği zamana kadar (2 Ekim 1187) kesintisiz şekilde devam edegeldi.

Kıbrıs'ta darbe ve işgal

Türkiye ile Yunanistan (dolayısıyla Türklerle Rumlar) arasında mükerreren gerilimlerin yaşandığı Kıbrıs'ta bir askerî cunta, 15 Temmuz 1974’te darbe yaptı. Darbeciler, Rum lider Makarios'u devirip yerine Nikos Sampson isimli bir örgüt liderini getirdiler. EOKA–B isimli terör örgütü lideri Sampson'a yardım edenlerin, Yunanlı subayların yönetimindeki "Ulusal Muhafız Alayı"ndaki Rum askerler olduğu anlaşıldı. 

Bu durum, darbenin arkasında Yunanistan'daki cunta hükümetinin de desteği olduğunu gösteriyordu. Rum ve Yunan cuntacılarının maksadı, işi oldu-bittiye getirerek, Kıbrıs'ı tümüyle Yunanistan'a bağlamaktı. 

Türkiye, bu gelişmelere asla kayıtsız kalmayacağını ve gereğini yapacağını dünyaya duyurdu. Dönemin hükümeti, 1959'da DP hükümeti sayesinde elde edilmiş olan "Garantörlük Hakkı"na istinaden harekete geçti ve diplomasideki kanalları sür’atle çalıştırmaya başladı.

Diplomatik münasebetlerin  olumlu bir netice vermemesi üzerine ise, Türkiye, 20 Temmuz'da “Kıbrıs Barış Harekâtı”nı gerçekleştirerek, adadaki cunta idaresine son verilmesini sağlamış oldu.  Ne var ki, Türkiye, bu hadisede yalnız kaldı. Müttefiklerin yardım etmesi bir yana, onların keskin ambargo şartlarıyla karşılaştı. 

Görünürde, Kıbrıs'ta iki toplumlu bir idare kurulmuş oldu. Fakat, bu yeni statü, aradan 40 küsûr sene geçmesine rağmen, hiçbir ülke KKTC’yi de, Türkiye’nin kazanımlarını da henüz kabul etme noktasına gelmiş değil. Yani, adanın 1974’ten sonraki yeni statüsüyle ilgili olarak, Türkiye'nin yalnızlığı dün gibi bugün de devam ediyor.

İsviçre’de yakın zamanda yapılan iki taraflı görüşmelerden de olumlu bir netice alınamadan, müzakerelere şimdilik son verildiği açıklandı.


.

Gereksiz yere yıkılan dostluklar

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

17 Temmuz 2017, Pazartesi

 

Aynı hatalar tekrarlandığı için, biz de mecburen benzer mahiyetteki tembih ve tavsiyeleri tekrarlamak durumunda kalıyoruz. Bu yazı da, aynı mâna ve mahiyetteki yazılardan biri...

* * *

Son yetmiş yıllık demokrasi tarihimiz içinde kurulmuş yüzlerce siyasî parti var. Ama, bunlardan çok az kısmının ismi biliniyor.

Aynı şekilde, 1945’ten sonra kurulun bu partilerin başına geçen liderlerden, genel başkanlardan  çoğunun ismi dahi bilinmiyor.

Siyasî tarihte ismi şöhret bulan parti başkanlarından kimisi icraatıyla tanınıp unutulmaz oldu; kimisi de, daha çok fanatik (bir kısmı paralı, kadrolu) meddahları tarafından övülüp cilâlanarak bol bol reklâm edildi.

İşte, bu yazıda nazara vermek istediğimiz kesim, özellikle bu reklâmcı meddah gürûhudur.

* * *

Paralı ve gönüllü meddahlar, bağlı göründükleri partinin misyonunu veya icraatını anlatmaktan çok, parti genel başkanının meddahlığını, gözü kara avukatlığını yaptıklarından, kırdıkları insanların, yıktıkları dostlukların da haddi hesabı yoktur.

Evet, bir yerde dostlar, ahbaplar birbirini kırıp dökmekten çekinmiyorsa... Hatır-gönül demeyip birileri ortalığı tarumar ediyorsa... Hiç şüphe edilmesin ki, orada tarafgir siyaset, ballı ticaret, şahsî kin veya muhabbet ağır basıyor ve hükmediyor demektir.

Aksi halde, iş çığrından çıkmaz ve ortalık harabeye çevrilmez.

En azından, birbirinin yüzüne bakacak bir mesafe korunup kollanır da, konuşmalar, tartışmalar ona göre yapılır.

Özellikle son 30-40 yıllık çalkantılı süreçte, daha çok “şahıs merkezli siyaset” uğruna, pekçok dost ve ahbabın yakasında, gönüllü meddahlarla paralı saldırganların parmak izleri var. 

Bu zaman zarfında, yine aynı “şahıs merkezli siyaset” sebebiyle, cami içinde ve sâir kudsî mekânlarda dahi birbirini fenâ halde kıranlara şahit olduk. Meselâ, "Bu adamın arkasında namaz kılınmaz" veya “Ben bu adamla aynı safta namaz kılmak, duâ etmek istemem” tarzındaki çıkışlarla, cemaatten birini, hatta yer yer imamları bile kolundan tutup geri çekenler oldu... Aynı kafa yapısındakilerin, cami cemaatini birbirine düşürdüklerine, bilmem sizler şahit oldunuz mu?

Üniversite yıllarında, şadırvanda abdest alırken bizzat yaşadığım, hatta mâruz kaldığım bir şenaat şudur: Aynı görüşte olmadığımız bir vandal, yanındakiyle konuşur gibi yapıp bize lâf çakarak şunları söyledi: "Bizim mücahid liderimize oy vermeyenin dininden imanından şüphe etmek lâzım. Hele gidip oyunu ...’in partisine veriyorsa, onun abdesti-namazı da boşuna. Dinsizden, Masondan bir farkı kalmaz onun." 

Evet, hiç mübalâğasız, yukarıda anlattığımız tarzdaki bed-muamelelere, vaktiyle hem şahit olup bir kısmını yaşadık, hem de çok daha beterini yakın çevremizden duyduk, öğrendik.

Esasında, iş meddahlıkla da sınırlı kalmayıp, en çirkin bir militanlığa dönüşüyor zamanla.

Nasıl olur da onlar gibi düşünmüyor, onların göklere çıkardığı şahsın partisine rey vermiyoruz diye, seviyesi militanlık derekesine inenler tarafından, çok kere üstelik topluluk içinde olmadık şeni' muamelelere maruz kaldık.

* * *

Maalesef, dilleri ısırganotu gibi yakıcı, hareketleri diken gibi batıcı, kanatıcıdır bunların. 

Üstelik, alışkanlığını hiç terk etmeyen kısmı, şöyle geriye dönüp de bu o yaptıklarından hicap duymazlar. Fazilet gösterip hatadan dönme cihetine gitmezler. 

Öyle ki, bir şahıstan yüz çevirseler bile, nevzuhûr yeni bir şahsın peşine takılmaktan, bu kez onu cilâlayıp pohpohlamaktan geri durmazlar. Bunlar, kategorik olarak “Can çıkmayınca, huy çıkmaz” darb-ı meselinde kast edilen gürûha girerler. 

* * *

Bu vesile ile, muhakemeyi büsbütün yitirip terk etmemiş dostlara son bir kaç noktayı daha burada hatırlatmak isteriz.

Ey dost! Şahsa dayalı fikir ve siyasetler çok değişkendir. Kendi içinde tenakuzlar, tersleşmeler kaçınılmazdır. Bunlar için dostunu, ahbabını, akaribini kırmaya değmez.

Değişkenliklere takılıp meçhûllere doğru sürüklenmek yerine, prensiplere bağlanmak daha sağlam ve daha selâmetlidir.

Dün söylediğin şeyleri bugün de, yarın da söyleyebilirsin. Aynı ölçü ve kıstaslarla hayatına, hizmetine kırıksız, dahası mahcubiyetsiz şekilde devam edebilirsin. Aksi halde, hem tersleşmeler, hem de mahcubiyetler kaçınılmaz olur.

Ey aziz dost! Dostluk hatırına sana söyleyecek daha başka sözlerim de var. Fakat, ortada görünen "sindirim krizi" sebebiyle, bir kısmını tehir ederek şimdilik nokta koymayı tercih ediyorum.

.

Türkiye’de heykelcilik furyası

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

18 Temmuz 2017, Salı

İslâmda memnû’ (men’edilmiş) olan heykelciliğe İslâm tarihinde olduğu gibi, eski Osmanlı Türkiye’sinde de itibar yoktu.

İlk heykelcilik furyası, 1923’ten sonraki “Yeni Türkiye”de görüldü.

Bu sahadaki ikinci furya ise, 1980 Darbesinin hemen ardından gösterdi kendini... Öyle ki, yerel (belediye) ve merkezî idarede iş başına gelen muhafazakâr siyasiler bile, kendilerini bu ufûnetli rüzgâra kaptırdılar.

Meselâ, Sultan Fatih ve yakınındaki ulemâ-umerâ ekibinin heykeli, ismini verdiği Fatih semtinin tam orta yerine dikildi. Bu işi, 1984’te ANAP’tan belediye başkanı seçilen Yetkin Gündüz Bey’den bizzat dinledim. Üstelik, iftiharla anlatıyordu, bu yaptıklarını...

* * *

Dev heykelcilik merakı, 2000’li yılların ilk yarısında da zaman zaman depreşti: Adalara dev Semazen heykeli; Kadıköy açıklarında Sultan Fatih Heykeli; vesâire...

Şimdilerde, aynı heykelcilik sıtmasının bazı siyasilere sirayet ettiğini gördüğümüzden, bundan tâ 90 küsûr sene evvel bu hususta yaşananları bir kez daha hatırlatmak istedik.

İşte, Ankara merkezli yeni Türkiye’nin heykelcilik serencâmı.

Lozan’dan hemen sonra...

Lozan Antlaşması’nın imzalanmasından hemen sonra (1924) Hilâfet makamı ilga edilmiş, medreseler kapatılmış, Şer'iye Vekâleti’ne son verilmişti.

Bundan bir sene sonra ise, kılık–kıyafet inkılâbı adı altında sarık yasaklanmış, cebrî bir kànunla şapka giyilmesi mecburi kılınmıştı. (Bu arada, şapkaya muhalefet edenlere idama varan ağır cezalar verilmeye devam ediyordu.)

"Avrupalılara benzeme" furyasının had safhaya vardığı o günlerde şapka giyilmesi "medeni olmanın göstergesi" şeklinde lanse ediliyordu.

Müslüman Türkiye'yi ve Türkiye halkını Avrupalılara benzetmek için, sırada bekleyen daha başka adımlar ve düzenlemeler vardı. Şapkadan bir sene sonraki (1926) adım, heykel meselesinde atıldı.

* * *

İstanbul Sarayburnu'ndaki M. Kemal'in heykeli, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde görünür yere dikilen ilk heykeldir. Avusturyalı heykeltraş Heinrich Krippel'e yaptırılan bu heykelin açılışı için, tek parti hükümeti tarafından 3 Ekim 1926'da resmî bir tören düzenlendi. 

Heykelin masrafları, İstanbul Belediyesi tarafından karşılandı. Bu tarihteki belediye başkanı Muhittin Üstündağ'dı. Açılış merasimini organize eden de oydu. 

Sarayburnu'ndaki heykel, aynı zamanda yeni rejimin "Avrupailik ideolojisi"ni sembolize ediyordu. 

Sarayburnu mevkii ise, İstanbul'un en gözde, en stratejik noktalarının birini teşkil ediyor.

Bu tercihin sebebi şudur: Dünyadan, bilhassa Avrupa'dan denizyolu veya demiryolu ile gelecek diplomat ve turistlerin en rahat şekilde bu heykeli görmeleri sağlanırken, bir taraftan da Türkiye'den dünyaya, hasseten Batı'ya şu mesaj verilmek isteniyordu: "Bakın, biz değiştik. Artık eskisi gibi değiliz. Dinde reform yaptık. İslâmdan uzaklaşarak size benzemeye başladık. Haberiniz olsun. İşte bakın, gözünüzle görün." 

1926'dan beri devam edegelen heykelcilik faaliyeti, Türkiye'yi büyük ihtimalle dünya birincisi olma noktasına getirmiştir.

Said Nursî ile heykel tartışması

Heykelcilik tartışması, Türkiye'de henüz daha Cumhuriyet kurulmadan başladı. Bizim tesbitlerimize göre, ilk büyük tartışma 1923 yılı başlarında Mustafa Kemal ile Said Nursî arasında yaşandı. 

Son Şahitler’den Vanlı Tevfik Demiroğlu, ilk Meclis'te Siverek mebusu Abdülgani Ensari, Av. Hulusi Bitlisî Aktürk ve 1940’lı yıllarda Afyon'da askerliğini yapan Şarköylü Hasan Ergen, bu noktaya müştereken parmak basıyorlar. Onların görüp anlattıkları birbirini tam teyid ediyor. 

Bu şahısların, gerek bizzat müşahade ederek ve gerekse Said Nursî'nin kendisinden dinleyerek aktardıklarına göre, 1923 yılı başlarında Ankara'da bulunan Bediüzzaman Said Nursî ile Meclis Başkanı Mustafa Kemal arasında dört konuda çok sert tartışmalar ve münakaşalar yaşandı. O tarihte münakaşa ettikleri konular sırasıyla şöyledir: 1) Said Nursî'nin mebuslara hitap ederken öncelikle imandan söz etmesi ve namazın ehemmiyetini nazara vermesi.  2) M. Kemal'in içkiye dair fetva talebi. 3) Aynı şekilde, kadınların açık gezebilmelerine dair fetva istenmesi. 4) Heykellerin dikilebileceğine dair fetva istenmesi. 

Son üç madde ile ilgili fetvânın istendiği tarih, tam da II. Lozan görüşmelerinin Türkiye ve Avrupa gündemini işgal ettiği günlerdir. 

Belli ki, gizli Lozan görüşmeleri esnasında, Türkiye'de bir "dinî reform" hareketinin başlatılması ve bazı örneklerinin âcilen sergilenmesi istenmiştir.

* * *

Son zamanlarda, özellikle dindar ve muhafazakâr siyasilerin heykel konusundaki tâvizkâr ve toleranslı tutumuna dair söylenecek çok şey var. Ona da inşallah başka bir yazıda bakalım.


.

AKP’nin siyasî kökeni

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

19 Temmuz 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 19 Temmuz 1948

Kurucu genel başkanı Recep Tayyip Erdoğan olan Adalet ve Kalkınma Partisi, bağımsız ve bağlantısız bir siyasî hareketmiş gibi görünmekle beraber, şüphesiz onun da bir siyasî kökeni vardır.

Keza, bu tür partiler, her ne kadar “şahıs merkezli” veya “şahıs ağırlıklı” bir siyasî oluşum karakterinde görünse de, geçmişteki örneklerine veya benzerlerine rastlamak pekâlâ mümkün.

Bugün itibariyle “dindar siyasetçiler” ile “milliyetçi siyasetçiler”in büyük çapta ittifak halinde göründükleri “Erdoğan merkezli siyaseti”n bir benzeri, bundan 69 sene evvel bugün (19 Temmuz 1948) “Fevzi Paşa merkezli” olarak Millet Partisi ismiyle kuruldu.

Partinin Fahrî Başkanı Mareşal Fevzi Paşa, bir bahane ile Demokrat Parti’yi ortadan ikiye bölerek Meclis’te 28 kişilik yeni bir grup kurdu.

Bu yeni parti grubu, aynen bugünkü “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AKP’si” gibi, bir kanadı “dindar”, diğer kanadı “milliyetçi” olarak bilinen isimlerden teşkil edildi.

Satırbaşları ile verdiğimiz bu bilgilerden sonra, şimdi de yetmiş önce bugünlerde yaşanan gelişmelere biraz daha yakından başkalım.

Bir siyasî yarma harekâtı

Milliyetçi ve muhafazakâr diye bilinen bir grup milletvekili, 1946'da seçilmiş oldukları Demokrat Partiden ayrılarak, 19 Temmuz 1948’de Millet Partisi’ni kurdu.

Bu yeni siyasî hareketin başını Fevzi Paşa, Sadık Paşa, Hikmet Bayur, Osman Nuri Köni ile Osman Bölükbaşı çekiyordu.

1948 yılı Temmuz ayı ortalarında Ankara'da dindarlığıyla tanınan ve Bediüzzaman’ın dostu olarak bilinen Osman Nuri (Köni) Efendi’nin evinde toplanan Milletçiler, mübarek sayı olsun diye 33 kişiyle yeni parti kurmaya karar verdi.

Millet Partisi’nin Fahrî Genel Başkanlığı’na Mareşal Fevzi Çakmak, resmî Genel Başkanlığı’na Prof. Hikmet Bayur, Meclis Grup Başkanlığı’na ise Osman Nuri Bey getirildi.

Böylelikle, Meclis'te grubu bulunan yeni bir parti daha teşkil edilmiş oldu.

Millet Partisi’ni oluşturan milletvekillerinin (bir-iki bağımsız dışında) hemen tamamı, Demokrat Parti’den ayrılan kimselerdi.

Toplam milletvekili sayısı 60 kadar olan Demokrat Parti, bu yeni hareketle daha ikinci senesinde tam ortadan ikiye bölünmüş oldu.

Millet Partisi’ni kuranlar, Demokrat Parti’yi Halk Partisi ve özellikle İsmet Paşa karşısında “pasif durmak”la suçlayarak, siyaset sahnesinde arz-ı endam etmeye başladı. Onlara göre, iktidar partisine karşı daha sert, daha haşin bir politika izlenmeliydi.

Nitekim, partinin resmî kuruluşuyla birlikte bir beyannâme neşreden Fahrî Başkan Fevzi Paşa’nın sözleri de aynı doğrultudaydı.

Fevzi Paşa, Halk Partisi’ne karşı asıl muhalefeti ancak kendilerinin yapabileceğini, Demokratların çok pasif kaldığını ve iktidar ile uzlaşmacı bir tavır sergilediğini söylüyordu.

Oysa, Millet Partisi’nin bu çıkışı en çok da Halkçıları ve bilhassa İsmet Paşa’yı sevindiriyordu. Zira, böylesi bir hareketle, iktidara gelmeye hazırlanan Demokratların zaafa uğratıldığını gayet iyi biliyorlardı.

* * *

Milletçi hareketin başını çekenlerden Fevzi Paşa, İsmet Paşa’nın dayatmaları sonucu, 12 Ocak 1944'de "yaş haddinden" emekliye sevk edilmişti. Ancak, o bu muameleyi hazmedemedi ve iki sene sonra siyasete atıldı.

Zira, ne de olsa 22 sene aralıksız şekilde Genelkurmay Başkanlığı yapmış, üstelik M. Kemal'den sonra İsmet Paşa’nın da bir dediğini iki etmemiş bir kişilikti.

Nitekim, 1946 seçimlerinde DP listesinden bağımsız seçildi ve Meclis'te de İnönü'ye karşı DP'nin Cumhurbaşkanı adayı oldu.

Ne var ki, 1948'de Milletçilerin gönüllü reisliğine geçerek Demokratları adeta sırtından hançerledi.

1948'den 1950 seçimleri öncesine kadar da gittiği hemen her yerde Demokratların aleyhinde bulundu. Seçimlerden bir ay kadar evvel öldü. Partisi de seçimi kaybetti. Üstelik, "Müstakil Demokratlar Grubu" ile "Öz Demokratlar Partisi"ni de saflarına katmış olmalarına rağmen...

* * *

Bu konuyu etraflıca incelediğimizde, AKP’yi teşkil eden çekirdek kadronun gerek siyaset (dindar, milliyetçi) damarı, gerek neşriyat (Büyük Doğu, Serdengeçti, Sebilürreşad...), gerek tarikat ve şahsiyât damarı (Nakşî Arvasi, N. Fazıl, H. H. Işık, Eşref Edib...) ve sâir damarları itibariyle, bundan yetmiş sene evvel siyaset sahnesinde boy göstermiş olan Millet Partisi (Milletçiler) ile büyük ölçüde benzerlik arz ediyor.

***

@salihoglulatif:

Allah ile aldatan siyasetten,

Allah ile aldatan şahsiyetten,

Allah ile aldatan ticaretten,

Yine Allah'a sığınırız.


.

Fetret”e sebep olan kavga

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

20 Temmuz 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 20 Temmuz 1402

İslâm ve Osmanlı tarihinde, zaman zaman fetret, yarı-fetret gibi tevakkuf, yani duraklama dönemleri yaşanmıştır.

Bunların içinde en belirgin olanlardan biri, Timur Han ile Yıldırım Bayezid Han arasında 20 Temmuz 1402’de vukû bulan meşhûr Ankara Savaşı’ndan sonraki “fetret dönemi”dir.

Oysa, bu her iki sultan da neseben Türk ve dînen Müslüman idi.

Aynı zamanda, ikisi de cengâver birer asker ve devlet adamıydılar. Yani, her biri ayrı birer cihangir devletin başında ve başkanı durumunda idiler.

Evet, ikisi de sultan idiler, hakan ve padişah idiler… 

Üstelik, dünya üzerinde onlara kafa tutabilecek üçüncü bir kuvvet görünmüyordu.

Fakat, ne büyük bir talihsizliktir ki, bu iki büyük şahsiyet karşı karşıya geldiler ve ordularıyla birlikte amansız bir savaşa tutuştular.

* * *

Sutan Bayezid, Osmanlı Devleti’nin; Emir Timur ise, kendi adına kurmuş olduğu Türk-Moğol karışımı büyük bir devletin başındaydı.

Kaderin acı bir tecellisi olarak, bu iki şahsiyet 1402 yılı Temmuz’unda karşı karşıya geldi.

Mektuplaşmalar fayda vermedi ve Ankara’nın Çubuk Ovası, al kızıl kana boyandı: Şavaş, yaklaşık 50 bin insanın hayatına mal oldu.

Peki, asıl sebep neydi?

Şüphesiz, asıl sebep, “hakimiyet dâvâsı”ydı; diğer sebeplerin tamamı kılıftı ve bahaneydi...

* * *

20 Temmuz günü, yaklaşık 14 saat müddetle ve göğüs göğüse yaşanan savaşta, Osmanlı cephesi bozguna uğradı ve Bayezid Han Timur’a esir düştü.

Durum, dramatik olduğu kadar, pek vahim ve elim sonuçlara da sebebiyet verdi.

Meselâ, Osmanlı tarafının yenilmesi sebebiyle, Osmanlı fütûhatı sekteye uğradı. En az on yıl süren çekişmeli, hatta dahilî ihtilâflarla geçen bir fetret devresine girilmiş oldu. Bu fetret kâbusu, aynı zamanda şehzadeler (kardeşler) arasındaki taht mücadelesine de yol açtı. 

Kahreden ölüm

Çubuk Ovası’nda yaşanan savaşın sonlarına doğru, Anadolu Beyleri’nin birden karar ve saf değiştirerek Timur tarafına geçmesi, Niğbolu kahramanı Sultan Yıldırım Bayezid'in işini olabildiğince zorlaştırmış oldu.

Esasen, savaşın kırılma noktası da budur: Beyliklerin en kritik anda saf değiştirmesi...

Böylelikle, adeta yalnızlığa mahkûm edilen Sultan Bayezid, esir düşmekten kurtulamadı. Esaret hayatının kahrına dayanamayınca da, kısa bir süre sonra (1403) vefat etti. 

Osmanlı'nın Ankara mağlûbiyeti, sağlanmak üzere bulunan Anadolu birliğinin yeniden bozulmasına yol açtı. Beylikler, eski dağınık ve çekişmeli hallerine geri döndü. En önemli husus ise, fetih maksadıyla ara ara kuşatma altına alınan İstanbul’un (Konstantiniye), fethi de 50 sene geciktirilmiş oldu. 

Osmanlı şehzadeleri, birbiriyle uğraşmaktan, bu dönemde hiçbir fetih hareketiyle ilgilenemedi. Aksine, Selânik gibi mühim bazı şehirler kaybedildi ve fetret devrinin sonuna kadar tekrar Bizans'ın eline geçmiş oldu. 

Yıldırım’dan 2 yıl sonra...

Büyük Timur İmparatorluğu’nun kurucusu Emir Timur, rakibi ve muarızı olan Yıldırım Bayezid’den iki yıl sonra (18 Şubat 1405) Hakk’ın rahmetine kavuştu.

Sultan Bayezid (8 Mart 1403’te) vefat ettiğinde 43, Emir Timur ise 68 yaşındaydı. 

Timur Han, 200 bin kişilik bir orduyla Çin Seferine çıkma hazırlığı yaptığı esnada vefat etti.

Mirza Bediüzzaman

Timuroğullarının son hükümdarı Mirza Bediüzzaman, aynı zamanda Emir Timur’un neslindendir. İmam-ı Rabbânî, Mektubat isimli eserinde bahsetmiş olduğu zât işte budur.

Meşhûr Bediüzzaman-ı Hamedanî ise, Mirza Bediüzzaman’dan yaklaşık beş asır evvel yaşamıştır.

Babasının ismi Mirza olan Bediüzzaman Said Nursî, tarihte meşhûr olmuş Bediüzzamanlar’ın üçüncüsü olarak bilinir.


.

Üç İttihatçı”dan Cemal Paşa

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

21 Temmuz 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 21 Temmuz 1922

Meşrûtiyet döneminin daha çok “Üç Paşa”sı meşhûr olmuş. Bunlar sırasıyla şöyledir:

1) Enver Paşa: Başkomutan, Harbiye Nâzırı, Padişah Vekili.

2) Talat Paşa: Meclis Başkan Vekili, Dahiliye Vekili, Sadrâzam.

3) Cemal Paşa: İTC’nin öncü paşaşı, Adana Valisi, Bahriye Nazırı, Arabistan’da muhtelif komutanlıklar.

Bu “Üç Paşa” listesinde yer almamakla beraber, gerçekte meşhûr olmuş ve çok etkili roller oynamış olan birkaç “İttihatçı Paşa” daha var ki, onları es geçmek olmaz.

Bunları da aşağıdaki şekilde listeye dahil etmek mümkün:

4) Hüseyin Hüsnü Paşa: Selânik’ten yola çıkan Hareket Ordusu’nun başındaki dönme. 

5) Mahmut Şevket Paşa: Yeşilköy’e intikal eden Hareket Ordusu’nun Komutanı. Sadrâzam.

6) Mustafa Kemal (yüzbaşı, sonradan paşa): Hareket Ordusu’ndaki Kurmay Heyeti Başkanı.

7) Said Halim Paşa: Mısır Valisi Kavalalı M. Ali Paşa’nın torunu. Yazar, düşünür. Şurâ-yı Devlet (Danıştay) Azası. 1913-17 arasında Sadrâzam.

8) Hurşit Paşa: Divan-ı Harb-i Örfî (idam gibi ağır cezalara karar veren Sıkıyönetim) Mahkemesi Reisi.

Bu listeyi daha da uzatmak mümkün. Ama, günün tarihi itibariyle asıl konumuz “İttihatçı Cemal Paşa”ya dair olduğundan, listeyi kısa kesip sadede geçiyoruz.

NOT: Cemal Paşa, gazeteci-yazar Hasan Cemal’in de dedesi.

Zulmetti; zulme uğradı

Evet, Meşrûtiyet döneminde meşhûr olmuş “Üç İttihatçı”dan biri olan Cemal Paşa, 21 Temmuz 1922’de Tiflis'te Ermeni asıllı teröristler tarafından vurularak katledildi.

Eski Bahriye Nazırı, Adana Valisi ve Suriye Cephesi Kumandanı da olan Cemal Paşa, Birinci Dünya Savaşı’ndaki mağlûbiyetin sorumlularından biri olarak gıyabında yargılanmış ve ileri gelen diğer paşalarla birlikte yurt dışına gizlice kaçtığı için firarî durumundaydı.

Tiflis’ten iki yaveriyle birlikte Afganistan taraflarına gitmeye hazırlanırken, uğradığı bir sûikast sonucu vurularak öldürüldü.

Cemal Paşa’nın en büyük günahlarından biri, Arabistan coğrafyasında görev yaptığı yıllarda, türlü bahanelerle sayılamayacak kadar çok Arap ileri gelenlerini vurdurması, idam ettirmesidir.

İdamlar o raddeye çıktı ki, bir çok Arap kabilesi mensubu, adeta Türklerden nefret eder ve işgalci İngiliz keferesini bağrına basar bir hale geldi... Cemal Paşa’nın ayrıca bir “Adana sâbıkası” var ki, onu da anlatmadan geçmek olmaz.

* * *

İstanbul'daki 31 Mart Vak'asından bir gün sonra (14 Nisan 1909) Adana'da yaşanan ve kısa süreli aralıklarla birkaç kez tekrarlanan kanlı hadiseler zinciri, yakın tarihimizin kayıtlarına "Adana Vak'ası" tâbiriyle geçti.

Adana'daki kanlı hadiseler, o bölgedeki Müslümanlarla gayr-ı Müslim kesimden olan Ermeniler arasında yaşandı: 14 Nisan ile 27 Nisan günleri arasındaki 13 günlük süre içinde, iki taraf arasında en az 3 kez tekrarlanan bu iç çatışma esnasında binlerce insanın kanı döküldü.

Muhtelif kaynaklardan alınan bilgilere göre, Müslümanların kaybı 2000'den az iken, Ermenilerin kaybı ise 5000'den fazla olduğu anlaşılıyor. (Cemal Paşa’nın "Hatırat"ı gibi bazı kaynaklar, Ermenilerin kaybını 15 binden fazla gösterir.)

Anlaşılamayan ve alaca karanlıkta kalan nokta ise, bu kanlı hadiselerin zuhûr etmesine kim veya kimlerin sebebiyet verdiği hususudur.

* * *

İttihatçı hükümet, Adana'daki kanlı hadiseleri yatıştırmak, tedbir almak ve suçluların cezalandırılmasını temin etmek maksadıyla, meşhûr Cemal Paşa’yı buraya vali olarak tayin etti.

O tarihlerde, İttihatçılar ile Ermeni grupların arası iyi görünüyordu. Siyaseten de, hemen her safhada birbirini kollayıp destek veriyorlardı. Öyle ki, Ermeniler, Hareket Ordusuna da var güçleriyle destek oldular. Ermenilerle İttihatçıların müşterek hareketliliği, Birinci Dünya Savaşı öncesine kadar da devam etti.

İşte, bu iki cenahın birbirine çok yakın olduğu bir atmosferde Adana'ya giden Cemal Paşa, derhal bir Divân-ı Harb-i Örfî (Sıkıyönetim Mahkemesi) teşkil ettirdi.

Kanlı hadiselerde dahli veya tesiri bulunan kimseler tesbit edilip mahkemeye çıkarıldılar.

Fakat, ne tuhaftır ki, tıpkı İstanbul'daki aynı isimli mahkemede olduğu gibi, suçlu bulunan ve idam edilenlerin hemen tamamı dindar Müslümanlar oldu.

Netice itibariyle, sadece bir tek Ermeniye mukabil tam 47 Müslüman idam edildi.

Bu hususlarla ilgili bilgiler, gerek Talat Paşa ve gerekse Cemal Paşa’nın "Hatırât"ında yer aldığı gibi, ayrıca o dönemde gazetecilikle iştigal eden tarihçi-yazar İsmail Hami Danişmend'in eserlerinde de ayrıntılı bir şekilde yer almaktadır. (Osmanlı Tarihi Kronolojisi-IV, s. 373-74) 

Kaderin garip bir cilvesi şudur ki: Vaktiyle, Ermenileri memnun etmek için elliye yakın Müslümanın idam edilmesine sebebiyet Talat ve Cemal Paşa, gün geldi yine ters düştükleri Ermeni teröristlerin nâmert kurşunlarıyla gurbet elde ölüp gittiler.


.

Selimiye’nin (Edirne) kurtuluşu

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

22 Temmuz 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: 22 Temmuz 1913

Serhad şehri Edirne (haliyle Selimiye), tam 155 günlük Bulgar işgalinden kurtarılarak, 22 Temmuz 1913’te yeniden hürriyetine kavuşturuldu.

Edirne’deki işgalin sona erdirilmesinde ve bu beldenin yeniden fethedilmesinde emeği geçenlerin başında, hiç tereddütsüz Enver Paşa gelir.

Dünkü yazıda bahis konusu “İttihatçı Cemal Paşa”nın hemen ardından, bugün de ondan çok önemli farklarla ayrılan bir diğer İttihatçı Paşa’dan, yani Enver Beyden, Edirne’nin düşman elinden kurtarılışı vesilesiyle bir parça söz etmeye çalışalım.

Edirne’den önce Bâbıâli

Yaşlı Sadrâzam Kâmil Paşa (1833-Kasım 1913), hükümet idaresinde nisbeten pasif yetersiz bir durumdaydı.

Onun ve hükûmetinin bu vaziyeti, siyasetçilerin yanı sıra, siyasetin zehirlemiş olduğu orduyu da şiddetli rahatsız ediyordu.

Meclis açık kalsa ve çalışmasına aynen devam etse de, kabinenin mutlaka değişmesi gerektiğine kanaat getirenlerin sayısı günden güne artıyordu. İttihatçıların düşündüğü yegâne çare, “baskın” yapmaktan ibaretti.

 İttihat-Terakki Cemiyeti merkezinde toplanan nisbeten hamiyetli İttihatçılar, bu işe Enver Paşa’yı uygun gördü. Haliyle, hazırlıklar da ona göre yapıldı.

23 Ocak 1913 günü beyaz bir ata binen Enver Paşa ve beraberindekiler, cemiyetin Nuruosmaniye’deki merkezinden Babıali’ye doğru harekete geçti.

Bu tarihî hadisenin arkasındaki asıl çekişmenin sebebi, ordunun siyasete bulaşması ve bu zehirle serseme dönmesiydi.

Zira, askerî cenâh, İttihatçılar ile Halaskârân Zâbitân grupları arasında bölünmüş durumdaydı.

Savaş (İtalyan, Balkan...) ortamında bile biri diğerinin yardımına gitmiyor, dahası bir diğerinin yıpranmasını, hatta düşmana karşı mağlûp düşmesini istiyordu.

Görünürde ise, başarısız ve sürekli toplantı halinde olan bir kabine vardı. Nitekim, baskın planı da bu noktada temerküz etti.

Baskından sonra hükümet değişikliğine gidildi. Sıra, İtalyan Savaşı ile Balkan Savaşları’nda kaybedilen yerlerin yeniden geri alınmasına geldi. Ki, Edirne’nin kurtarılması, bu meyanda yapılacak işlerin başında geliyordu.

(NOT: Kâmil Paşa’nın yerine getirilen M. Şevket Paşa, beş ay sonra 11 Haziran 1913’te yine İttihatçı tetikçiler tarafından vurularak öldürüldü. Onun yerine, meşhûr Said Halim Paşa getirildi.)

5 aylık esaretin ardından...

I. Balkan Savaşı’ndaki mağlûbiyetin bir uzantısı olarak kuşatma altına alınan E­dir­ne, 1913 yılının 16 Mart’ında Bul­gar kuvvetleri ta­ra­fın­dan iş­gal e­dil­di.

Tam 155 gün sü­ren ku­şat­ma­dan son­ra şeh­re gi­ren Bul­gar­lar, si­vil halk­tan pek­çok insanı katletti­ler.

Aylardır Bulgar kuvvetlerinin kuşatması altında bulunan Edirne, merkezden hiç yardım alamaması ve şehirde giderek şiddetlenen açlık, yokluk ve mühimmatsızlık sebebiyle daha fazla dayanamayarak teslim oldu.

Şehri işgal eden Bulgarlar, sivil halka çok büyük baskı uyguladı. Mâsumlara yönelik katliâmlarda bulundu. Bazı kuyuları insan cesetleriyle doldurdu.

Ayrıca, başta Selimiye Camii olmak üzere, şehirdeki hemen bütün mâbetlere zarar verdi. Çok büyük tahribat yaptı.

Siyasî fırkacılığın orduya bulaşması ve askerî ahlâk ve âhengi bozması sebebiyle, Osmanlı paşaları, düşmanla harbetmek yerine birbirine düştüler. Birbiriyle yardımlaşmadılar. Hatta, Bulgar kuvvetleriyle savaşmadılar bile. Gerisin geriye tâ Çatalca önlerine kadar çekilerek Trakya'nın neredeyse tamamını savunmasız bıraktılar.

Çaresiz ve ümitsiz kalan İttihatçı hükümet, daha fazla kayıp vermemek için Bulgaristan'la ateşkese gitmek istedi. Taraflar arasında savaşı bitiren antlaşma, 30 Mayıs 1913'te Londra'da imzalandı. Bu antlaşmaya göre, Girit Adası Yunanistan'a ve Edirne'nin tamamı Bulgaristan'a bırakıldı.

Ancak, Balkanlar'daki çalkantı bitmedi. Bu bölge, 16 Haziran'da yeni bir çatışmaya sahne oldu. Bulgaristan’ın başı yakın komşularıyla derde girdi.

İşte, tam da bu esnada gayrete gelen Osmanlı kuvvetleri, Batı'dan yeterli desteği alamayan Bulgarların üzerine gitti.

Edirne, nihayet 22 Temmuz 1913'te kurtarıldı. Taraflar arasında bilâhare Bükreş'te yapılan bir antlaşmayla (10 Ağustos 1913), fiilî durum hukukî statüye kavuşturulmuş oldu


.

Meşrûtiyet bir güneş gibi doğdu

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

24 Temmuz 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 24 Temmuz 1908

Sul­tan I­I. Ab­dül­ha­mid’in fermânıyla (İkinci) Meş­rû­ti­yet res­men i­lân e­dil­di: 24 Temmuz 1908.

Böylelikle, bir gün önce Kolağası Niyazi Bey tarafından Manastır’da ve Binbaşı Enver Bey tarafından Selânik’te yapılan Hürriyet ve Meşrûtiyet ilânatı, Padişah tarafından da tasdik edilerek, bu mesele 30 yıllık kesintinin ardından yeniden resmîyete kavuşturulmuş oldu.

Özetle söylemek gerekirse, Hürriyet ve Meşrûtiyetin ilânı, diğer devletlere nisbeten, Osmanlı'da kansız şekilde gerçekleşti.

Lâkin, böylesi bir muvaffakiyetin elde edilmesi hiç de kolay olmadı. Bu uğurda uzun yıllara dayanan çok ciddî çalışmalar yapıldı, çok çetin mücadeleler verildi.

Şimdi de, meselenin bu yönüne dair sarf edilen emeklere, gayret ve faaliyetlere bakalım.

30 yıllık kesinti...

Birinci Meşrûtiyetin kapanması ile İkinci Meşrûtiyetin ilânı arasında geçen sürenin tam tamına 30 yıl olduğu (1878–1908) hemen herkesçe bilinen bir tarihî mâlûmattır. 

Bu ise, Meşrûtiyetin yeniden ilân edilmesi için, tam 30 yıl boyunca uğraşılmış, mücadele edilmiş, gayret gösterilmiş demektir. Fakat, ne hikmetse, bunda bir türlü başarılı olunamamış ki, tâ 1908 Temmuz’una kadar istenen neticeye ulaşılamamış... O halde 30 yıl sonra, yani 1908’de ne oldu yahut ne değişti ki, Hürriyet ile birlikte Meşrûtiyet de resmen ve alenen ilân edilmiş oldu?

Sözü dolaştırmaya hiç gerek yok. Bu tarih ve bu dönem itibariyle, bize göre değişen ve gelişen en önemli hadisenin hülâsası şudur: Hürriyete oldum olası “âşık”, Meşrûtiyet’in en tesirli müdafiî ve fakat istibdadın ise en şiddetli muhalifi olan büyük İslâm âlimi Bediüzzaman Molla Said Efendi, Bitlis’ten İstanbul’a o sene içinde geldi.

Gelmesiyle birlikte, İstanbul’un âfâkında âdeta bir güneş gibi doğdu. Kimi yerde bir şimşek gibi çaktı; kimi yerde ise gök gürlemesi gibi ses verdi, sadâ verdi.

Meselâ, İstanbul’a gelir gelmez, yerleştiği Fatih Camii civarındaki çalışma ofisinin serlevhâsına şu çarpıcı ibâreyi yazdırdı: “Burada her müşkül halledilir, her suâle cevap verilir; fakat suâl sorulmaz.”

Tarihte ikinci bir misâline daha rastlayamadığımız böylesine harikulâde iddialı bir duruş ve ortalığı birden elektriklendiren böylesine cesurâne bir çıkış, esasında pek yakında başlayacak yeni ve bambaşka bir dönemin habercisi mahiyetinde olup bir nevî “işaret fişeği” idi.

Evet, “Burada her müşkül halledilir…” diye başlayan ifade ve ibarenin tahtında yatan mânâ ve mahiyet, şüphesiz ki sanılan veya tahmin edilenden çok daha büyük ve ileri derecede boyutlar taşıyor. 

* * *

Görünürde, memleketin eğitim/maarif meselesi için hükümet merkezi İstanbul’a gelen Said Nursî’nin, “Her müşkül halledilir; kim ne isterse sorsun” tarzındaki çıkışı açıkça gösteriyor ki, onun bu gelişi sadece bir tek “mektep–medrese” meselesiyle sınırlı değildir.

Nitekim, çok kısa bir süre sonra anlaşıldı ki, genç Said’in çok ciddî ve aynı zamanda büyük risk taşıyan daha başka düşünce ve talepleri var.

Meselâ, bir-iki aylık süre zarfında, onun istibdadın her türlüsüne ve hükümfermâ olan monarşik mutlakıyet rejimine şiddetle karşı, buna mukabil hürriyet ve meşrûtiyet sistemine ise bütün ruh û cânıyla taraftar ve müdafaacı olduğunu, neredeyse duymayan kalmadı.

Üstelik, bu uğurda her türlü bedeli ödemeye de hazırdı.

Nitekim, öyle oldu. Tımarhaneye gönderildi, mahkemeye çıkarıldı, hapishaneye sevk edildi. Ancak, o yine de yılmadı; inandığını söylemeye, bildiklerini yazmaya devam etti.

Bilhassa Nutuk, Münâzarât, Hutbe-i Şâmiye ve Divân-ı Harb-i Örfî isimli eserlerinde, bu meyandaki hizmetlerine, kanaat ve beyanatlarına dair pekçok mevzu-bahis var.

Bunlardan birkaç misâli iktibas ederek, şimdilik bir nokta koyalım.

“Evvel (1908’den evvel) Şark’ta fenalığın sebebi, Şark’ın uzvu hastalanmış zannediyordum. Vaktâ ki, hasta olan İstanbul’u gördüm, nabzını tuttum, teşrih ettim (açıp baktım); anladım ki, kalbindeki hastalıktır, her tarafa sirayet eder. Tedâvisine çalıştım; bir divânelikle taltif edildim.” 

“Devr-i istibdadda tımarhaneden sonra tevfikhanede iken Zabtiye Nâzırı Şefik Paşa ile muhavere’den: ‘Sigara kâğıdı kadar ince ve nizâm nâmıyle bir perdeyi, bu kadar feverân-ı efkâr ve hissiyâta karşı herkesin üstüne örtmüşsünüz. Herkes, altında, sizin tazyîkatınızla meyyit-i müteharrik gibi inliyor. Ben acemî idim, altına girmedim, üstüne düştüm.”

“Meşrû, hakikî meşrûtiyetin müsemmâsına ahd ü peymân ettiğimden, istibdat ne şekilde olursa olsun, meşrûtiyet libâsı giysin ve ismini taksın, rast gelsem sille vuracağım.” 

“Sakın ey ihvan-ı vatan! Sefahetlerle ve dinde laubaliliklerle (hürriyeti) tekrar öldürmeyiniz.


.

Meydanlarda bir hürriyet kahramanı

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

26 Temmuz 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 26 Temmuz 1908

Bundan 110 sene evvel bugün (26 Temmuz 1908), Sultanahmet Meydanı’ndan toplanan halka hitap eden Bediüzzaman Said Nursî, dört dörtlük bir “Hürriyet Nutku”nu irad etti.

Bu nutuk, öyle çok beğenildi ve takdir gördü ki, dinleyenler, bunun başka yerde de tekrarlanmasını talep ettiler. Hürriyete susamış olan halkın bu talebi, kısa sürede “Kahraman-ı Hürriyet” olarak bilinen Enver ve Niyazi Beylere ulaştırıldı.

Onlar da, hemen bunun tedbirini aldılar ve aynı nutkun Selanik Hürriyet Meydanı’nda okunması için zemin hazırladılar. Nitekim, üç gün sonra, yani 29 Temmuz günü “vâki dâvete icâb ederek” Selanik’e giden Üstad Bediüzzaman, o destansı nutku burada aynen irad etmiş oldu.

Bir hususun daha altını çizerek, hadisenin gelişme seyrine öyle geçelim. O da şudur: Eşzamanlı olarak ilân edilen Hürriyet ve Meşrûtiyetin İslâmiyet’e aykırı değil, bilâkis tamamen uygun ve barışık olduğunu anlatacak, Bediüzzaman Hazretlerinden başka tanınmış bir âlim yoktu. Varsa dahi, meydana çıkmış veya çıkacak gibi değildi.

Bilinen tanınmış âlimlerin hemen tamamı, Sultan Abdülhamid’in uygulamış olduğu İstibdat Siyaseti’nden yana tavır koymaktan ileri gidemiyorlardı. Bediüzzaman ise, 1907 yılı sonlarında İstanbul’a gelir gelmez, hürriyet ve meşrûtiyetten yana tavrını âşikâr etmekle kalmadı, ilâveten inisiyatif kullanarak, bu içtimaî nimetleri umuma mal etmeye vargücüyle çalıştı. İşte bu meyandaki ifadelerinden misâller: "Ayasofya’da, Bayezid’de, Fatih’te, Süleymaniye’de umum ulemâ ve talebeye hitaben müteaddit nutuklarla şeriatın ve müsemmâ-yı meşrûtiyetin münasebet-i hakikiyesini izâh ve teşrîh ettim. Ve mütehakkimane istibdadın şeriatla bir münasebeti olmadığını beyan ettim." (Divân-ı Harb-i Örfî: 22)

* * *

“Evvel (1908’den evvel) Şark’ta fenalığın sebebi, Şark’ın uzvu hastalanmış zannediyordum. Vaktâ ki, hasta olan İstanbul’u gördüm; nabzını tuttum, teşrih ettim (açıp baktım); anladım ki, kalbindeki hastalıktır, her tarafa sirayet eder. Tedâvisine çalıştım; bir divânelikle taltif edildim.” (Age: 87)

* * *

Yine aynı eserde yer alan ve “Devr-i istibdatta tımarhaneden sonra tevfikhanede iken, Zabtiye Nâzırı Şefik Paşa ile muhavere” başlıklı kısımdan bir parça: “Sigara kâğıdı kadar ince ve nizâm nâmıyle bir perdeyi (istibdat perdesini), bu kadar feverân-ı efkâr ve hissiyâta karşı herkesin üstüne örtmüşsünüz. Herkes, altında, sizin tazyîkatınızla meyyit-i müteharrik gibi inliyor. Ben acemî idim, altına girmedim, üstüne düştüm.”

* * *

Açıkça anlaşıldığı üzere, “deli muamelesi”ni görmeye, divânelikle damgalanıp tımarhaneye gönderilmeye, hatta işkenceli hapishanede ömür tüketmeye bile razı olan Üstad Bediüzzaman, “inanç ve fikir hürriyeti”ni fedâ etmeye asla razı olamıyor.

Öyle ki, Sultan II. Abdülhamid’in şahsını iyi-şefkatli gördüğü için, onu tahkir ve tezyife tenezzül etmediği halde, onun “hafif istibdat” ayarındaki siyasetini de içine alan bütün dikta yönetimleri hakkında şu ifadeyi kullanmaktan çekinmiyor: “Meşru, hakikî meşrûtiyetin müsemmâsına ahd ü peymân ettiğimden, istibdat ne şekilde olursa olsun, meşrûtiyet libâsı giysin ve ismini taksın, (her nerede) rast gelsem sille vuracağım.” (Age: 40)

* * *

Evet, Üstad Bediüzzaman, tarihin bu dönüm noktasında, esasen hayatını hiçe sayarak inisiyatif alıyor ve ısrarla hürriyete, meşrûtiyete sahip çıktığı gibi, herkesin de sahip çıkılmasını istiyor; tâ ki, bu nimet elden gitmesin... Bediüzzaman böyle davranmakla, aynı zamanda, "Hürriyet, Meşrûtiyet Zaferi bizim sayemizde kazanıldı" şeklinde yaygara koparan Ermeni, Rum ve Yahudi gibi gayr-i müslim çevrelerin dermanını kesiyor ve bu hizmetin onlara ait olmadığının bilfikir ve bilfiil ispatına çalışıyor.

* * *

Son olarak "Hürriyete Hitap" başlığını taşıyan ve bilâhare Risâle-i Nur Külliyatına da dahil edilen o mühim “Nutuk”tan bazı bölümler aktararak nokta koyalım.

Kitlelere hitaben şunları söylüyor, Bediüzzaman Said Nursî:

"Ey hürriyet-i şer'î! Öyle müthiş ve fakat güzel ve müjdeli bir sadâ ile çağırıyorsun. Benim gibi bir Şarklıyı tabakât-ı gaflet altında yatmışken uyandırıyorsun. Sen olmasa idin, ben ve umum millet, zindân-ı esarette kalacaktık. Seni ömr-ü ebedî ile tebşir ediyorum (müjdeliyorum.)

"Ey mazlum ihvan-ı vatan! Gidelim dahil olalım! Birinci kapısı, şeriat dairesinde ittihad-ı kulûb; ikincisi, muhabbet-i milliye; üçüncüsü, maarif; dördüncüsü, sa’y-i insanî; beşincisi, terk-i sefahettir...

"Sakın ey ihvan-ı vatan! Sefahetlerle ve dinde laübaliliklerle (hürriyeti) tekrar öldürmeyiniz.

"Ey hamiyetli ihvan-ı vatan! İsrafat ve hilâf-ı şeriat ve lezaiz-i nameşrûa ile (o pis istibdadı) tekrar ihya etmeyiniz!

"Talebeliğin bana verdiği vazife ile ve hürriyetin fermân-ı mezuniyetiyle ihtar ediyorum ki: Ey ebnâ-yı vatan! Hürriyeti su-i tefsir etmeyiniz; tâ elimizden kaçmasın ve müteaffin olan eski esareti başka kapta bize içirmekle bizi boğmasın." (Age: 73


.

Zâhiren dindar, gerçekte müfteri

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

27 Temmuz 2017, Perşembe

Risâle-i Nur’a ve bu eserlerin müellifi olan Üstad Bediüzzaman’a yapılan alçakça saldırı ve iftiralar berdevam olduğundan, izzetli bir duruşla hak nâmına yaptığımız izahlı müdafaaların da aynen devam edip gideceğini dost-düşman herkesin bilmesi lâzım.

Özetle, bu meydan boş değil ve kıyamete yakın bir zamana kadar da inşaallah boş bırakılmayacak.

Öyle anlaşılıyor ki, münafıkane saldırılar da, mü’minane müdafaalar da, bazen azalıp bazen çoğalarak kendi mecrâlarında sürüp gidecek.

Bu durum, hem imtihan dünyasının, hem de dehşetli âhirzaman hadisâtının bir cilvesini yansıtıyor.

* * *

Dindar olmayanların bir mesele hakkında yalanlar uydurması veya iftiralara tevessül etmesi normaldir... Dindar görünen veya öyle bilinen kimselerin aynı yola tevessül etmesi normal olmadığı gibi, yaptığı melânetin şiddet ve huşûnet derecesi de ötekine nazaran daha yüksek dozda ve çok daha yıkıcı olabiliyor.

Bir de, o yalan ve iftiralara kin ve garaz, inat ve intikam duygularını da katarak düşmanlığı sürdürüyorsa, “Can çıkmayınca, huy çıkmaz” türünden bir saldırıyla karşı karşıyasınız demektir.

Nitekim, 2004 tarihli Siyaset Belgesinde yer alan “Risâle-i Nur Hareketi ile etkin mücadele” kararının ihalesini alan taşeron kişi ve çevrelerde aynı türden iftiralı saldırıları açıkça görebilmekteyiz.

Bunlar, zâhiren “dindar” görünmekle beraber, gerçekte ya kandırılmış, oyuna getirilmiş zavallılardır, ya da Nur Hareketine karşı kin ve garaz yüklü muannidlerdir. Ki, böylelerinden daha etkin bir düşman bulunmaz ve azmettiriciler de bulamamışlardır.

İnadın gözü kör

Evet, yerinde ve usûlünce kullanılmayan "aşk" duygusu gibi "inad"ın da gözü kördür. 

İnsanda hükmeden bu iki kuvvetli duyguyu, Cenâb-ı Hak, yerinde kullanmak, yani hakka yönelmek ve “hakta sebat” etmek için vermiş. İnsan ise, ya gafletinden, ya cehaletinden, ya da bozuk mizacından dolayı tutup bunları yaratılış maksadının dışında kullanıyor. Böyle yapmakla da, elbette ki büyük zarar ediyor, azim hasârete düşüyor. 

İşte, kendilerini böylesine azim bir hasaretin içine atan muannitlerden bazıları, yukarıda da ifade ettiğimiz gibi bilhassa 2004’ten sonra Üstad Bediüzzaman'ı karalamaya çalışmakla, ona iftira etmekle meşguller. İftiralarında o derece inat ediyorlar ki, âdeta başka birşeyle meşgul olamayacak bir duruma düşüyorlar. 

Bu sebeple, mükerreren yaptığımız izahların, onların akıl ve vicdanları üzerinde müsbet tesir uyandırmıyor. Çünkü, bu müfteriler inat batağına düşmüşler. Orada debelenip duruyorlar. Çırpındıkça batıyorlar ve bütün ehl-i vicdanı da adım adım aleyhlerine sevk ediyorlar. 

Denilebilir ki: "Bu dindar görünümlü kişileri o batağın içine kim veya kimler itti?" 

İşte bütün mesele orada ve asıl düğüm o merkezdedir. 

* * * 

Evet, artık hiç şüphemiz kalmadı ki, gizli bir merkez, sinsî bir odak bunları maşa olarak kullanıp Risâle-i Nur’un aleyhine sevk ediyor. 

Zira, yıllardır hak ve hakikatin açık sûretini çıkarıp tâ gözlerinin içine sokuyoruz, yine de görmüyorlar veya görmek istemiyorlar. 

Görmüyorlar. Çünkü iftirada inat ediyorlar. Böylesi inat ise, sahibini elbette kör eder. 

Göremiyorlar. Çünkü, başkasının gözüyle, yahut yönlendirmesiyle bakıyorlar. Öyle baktıran bir göz ise, gerçeği olduğu gibi görmelerini istemiyor. 

O halde, biz de meydandaki açık gerçeği dahi görmeyen ve görmek istemeyen öyle kimselere değil, belki perde arkasında gizlenmiş art niyetli, münafık tabiatlılara hitap ederek konuşalım. 

Ey kendini kamufle etmiş bedbahtlar! Bilin ki, ortaya attığınız bu son oyun da tutmayacak. Yine hevesiniz kursağınızda kalacak. Bu yalan yamalarla asla dikiş tutturamayacaksınız. Hatta, odunun ateşi parlatması gibi, bu üfürüklerinizle siz hakikat nurunun daha da parlamasına vesile olacaksınız. Çünkü, sizin şu yalan kampanyanıza karşı, hakikatin sesi bundan böyle daha da gür çıkacak. Ve, bir tek dâne-i hakikat, sizin bir harman yalanınızı yakıp kül edecek. 

İşte o koca yalan harmanını yakıp kül edecek olan bir hakikat kıvılcımı şudur ki: Üstad Bediüzzaman, Talebeleri ve Nur Risâleleri, tam elli sene müddetle (1935-85), şeytanın aklına dahi gelmeyecek türlü itham ve isnatlarla sevk edildikleri binlerce mahkemeden geçerek, sonunda beraat edip aklandılar. Yarım asır boyunca, onlara atılmadık iftira, verilmedik sıkıntı, çektirilmedik işkence kalmadı. Sonuç, yine beraat ve daima beraat. Üstelik, ne kin ve intikam duygusu var onlarda, ne de pes edip teslim olmak.

Varın, gerisini siz düşünün artık.


.

Savaşı başkası çıkardı; fatura bize kesildi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

28 Temmuz 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 28 Temmuz 1914

Muhtelif sebeplerin tazyiki ile patlak veren I. Dünya Savaşının resmî başlangıç tarihi 28 Temmuz 1914 olarak kabul edilir.

Bu savaş için “bardağı taşıran son damla”, tam tamına bir ay evvel (28 .6.1914) Avusturya-Macaristan prensinin Saraybosna’da bir Sırp milliyetçi tarafından öldürülmesi hadisesidir.

Savaşı alevlendiren sebeplerin başında, ırkçılık mânasındaki katı milliyetçiliğin Avrupa’da revaç bularak hükümetleri etkisi altına alması gelir.

Savaşın büyümesinin şüphesiz başka sebep ve gerekçeleri de var; ancak, zehirli ırkçılık illeti, kan akıtmada, canları yakmada en itici, en tahrikkâr rolü oynamıştır: Avusturya, Macaristan ve Almanya, “üstün Germen ırkı” cephesinde yer alırken, Sırbistan Krallığı, Rusya, İngiltere, Fransa ise, Alman karşıtlığı sebebiyle “Slav ırkı”nı savunan tarafa destek vermeyi tercih ettiler.

* * *

Savaş, önce Avrupa devletleri arasında yaşandı ve adım adım kıt’anın hemen her tarafına yayıldı. Bilâhare ve özellikle gizli bir plânın neticesi olarak Osmanlı Devleti’nin de savaşa bulaştırılmasıyla, Avrupa Savaşı “Dünya Savaşı”na dönüştürülmüş oldu.

Avrupa’daki rakiplerine karşı kendi aslî gücüyle savaşan İngiltere, Osmanlı’ya karşı ise Afrika’dan Hindistan’a, Avustralya’dan Yeni Zelanda’ya kadar dünyanın her tarafındaki sömürge ve kolonilerinden asker toplayarak muhtelif cephelere sevketti.

* * *

Başlangıçta, Osmanlı Devleti’nin harbe girmesi söz konusu değildi. Esasen, savaşa girmesini gerektirecek zahirde herhangi bir sebep de görünmüyordu. Ne var ki, Osmanlı, adeta meçhul bir el tarafından, adeta bir emrivaki/defakto tarzında savaşın tam da ortasına çekilmiş oldu.

Önce Rusya ile karşı karşıya getirilen Osmanlı Devleti, hemen ardından İngiltere, Fransa, hatta 1915’te taraf değiştiren İtalya’nın boy hedefi haline getirilmiş bulundu. 1918 yılı sonlarına kadar devam eden Birinci Dünya Savaşı, netice itibariyle en büyük zararı Osmanlı’ya verdi. Topraklarının büyük bir kısmını kaybeden Osmanlı, ölüm, hastalık, sakatlık ve muhaceret zayiatı itibariyle yaklaşık 4 milyon kadar nüfus kaybı yaşadı.

* * *

Evet, zahirde hiçbir sebep ve gerekçe görünmediği halde, insan ve toprak kaybı itibariyle en ağır faturası Osmanlı’ya kesilen bu savaşın ismi, 1939’daki İkinci Dünya Harbi’ne kadar da sadece “Büyük Harb” veya “Harb-i Umumî” şeklinde zikrediliyordu. Bu tarihten, daha çok 1943’ten sonra, öncekine Birinci, sonrakine ise İkinci Dünya Harbi ismi verilmeye başlandı.

Tâ Kasım 1918'e kadar devam eden bu  Avrupa merkezli Dünya Savaşı’nın sebep ve neticesi ile alâkalı olarak, bizzat kendisi de cephede savaşıp esir düşen Bediüzzaman Hazretleri şu veciz ifade ile tarif eder: “Sırp bir neferin Avusturya Veliahdına attığı bir tek gülle, eski (Birinci) Harb-i Umumîyi patlattırdı; otuz milyon nüfusun mahvına sebep oldu.” (Mektubat: 457)

Başlangıçta hiçbir cephede görünmeyen ve yer almayan Osmanlı Devleti, söz konusu Harb-i Umumî henüz senesini dahi doldurmadan, hemen bütün cephelerde bir ölüm-kalım mücadelesine tutuşmuş bulundu. Bunları da aşağıdaki şekilde özetlemek mümkün.

Kafkas Cephesi

Bu cephede, Osmanlı ile Rusya savaşıyordu. Osmanlı vatandaşı olan Ermeniler de, savaşın kızışmasıyla birlikte Rusların safına geçti. Ermeni çeteciler, ateş gücü yüksek Rus ordusuna hem kılavuzluk yaptı, hem de sivil Müslüman halktan sayısız mâsumu katletti. Haliyle, Müslümanlar da yer yer misillemede bulundu. Osmanlı ordusunun en büyük kaybı, Sarıkamış'ta yaşandı. 1915'in başlarında yaşanan fevkalâde ağır kış şartları içinde cepheye giden askerlerden on binlercesi soğuk, açlık ve hastalıktan kırılarak şehit düştü. 

Çanakkale Cephesi

Bu cephede, Osmanlı'nın karşısında bir "kuvvetler koalisyonu" vardı. Düşman kuvvetlerin başını ise, İngiltere ve Fransa çekiyordu. Ayrıca, İngiliz Ülkeler Topluluğu denilen Büyük Britanya Krallığı’na bağlı (çoğu sömürge durumundaki) devletlerden de sayıları yüz binleri aşan asker yığılmıştı, bu cepheye. Ne acıdır ki, bunların arasında Hindistan'dan getirtilmiş İslâm dinine mensup pekçok asker de vardı.

Çanakkale harbi, biri denizde, biri karada olmak üzere iki etapta ve iki merhalede yaşandı.

Galiçya Cephesi

Almanya, batıdan gelecek Fransız saldırılarına, Avusturya-Macaristan kuvvetleri ise, doğuda kalan Galiçya Cephesi’nde Rus saldırılarına mukabele edecekti. Ne var ki, Avusturya-Macaristan bu işi başaramadı. İlerleyen Rus kuvvetleri, Karpat Dağları’nın kuzey eteğine kadar gelip dayandı. Bunun üzerine, müttefiklerimiz, Osmanlı ordusundan yardım talebinde bulundu. Yardım talebi uygun görüldü ve anlaşma sağlandı... Yorgun da olsa, Çanakkale muharebelerinden zaferle çıkan 30 bin kadar Osmanlı askeri tren katarlarıyla cepheye sevk edildi. 1916 yılı Eylül'ünde bölgeye intikal eden Osmanlı kuvvetleriyle Rus kuvvetleri arasında şiddetli çarpışmalar yaşandı. Mağlûbiyet kaçınılmaz oldu.

Irak Cephesi

Buradaki zengin petrol yataklarına gözünü diken İngiltere, 1914'ün Ekim ayında Bahreyn, Kasım ayında da Basra'yı işgal etti. Asker ve ateş gücü yüksek olan İngilizler, ayrıca Hindistan'dan sayıları yüz bini aşan silâhlı birlikler getirtti. Büyük bir kuvvetle taarruza geçen İngilizler, 11 Mart 1917'de Bağdat'ı işgal etti. Ardından Musul'a yöneldiler, ancak burayı harb ederek değil, maalesef Mondros Ateşkes Antlaşması’nı çiğnemek suretiyle hakimiyetleri altına aldılar.

Sîna-Filistin-Suriye Cephesi

Harbin başlamasıyla birlikte (1914-15) Mısır ve Süveyş Kanalı’nı kontrolleri altına alan İngiliz kuvvetleri, bir taraftan da Arap şeyhleri ve kabile reislerini de kendi taraflarına çekmeye çalıştılar. Buna mukabil, bu cephede Osmanlı ordularına kumandanlık yapan İttihatçılar, Arapları küstürmek için elinden geleni yaptı. Arap ileri gelenlerinden pekçok adamı çeşitli bahanelerle idam ettirdi...1917'de bölgede kurulan ve tavzif edilen Yıldırım Orduları da hiçbir varlık gösteremedi.


.

Gelmek kadar, gitmek de mukadder

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

29 Temmuz 2017, Cumartesi

Beşerî iktidarlar, ne kadar güçlü ve sağlam görünürse görünsün, yine de inkıraza, yıkılmaya mahkûmdur. Zira, gelmeleri gibi, gitmeleri de mukadderdir.

Tarihe damgasını vurmuş güçlü hükümetlerin çoğu, günün birinde kendi sonunun da geleceğini düşünmemiş, yahut düşünmek istememiş olabilir. 

Ancak, bu durum, onların da vahim âkıbetini değiştirmemiş. Bu değişmez hakikatin, tarihte sayısız örneklerine rastlamak mümkün.

* * *

Dünkü iktidarlar gibi bugünkü siyasî iktidar da gitmeyi hiç düşünmüyor. Dahası, bugünkü iktidarın düşmesini “dinin düşmesi, yıkılması” şeklinde yorumlayanlar var.

Tıpkı, Sultan Abdülhamid devrindeki telâkkinin bir benzeri gibi: “Abdülhamid yıkılırsa, şeriat yıkılır.”

 İyi de, hükümet ve saltanatların yıkılmaması gibi bir ihtimal yok ki...

Hem, gitmeyi düşünmemekle netice hiç değişmiş midir?

İktidara gelenler, bir gün de illâ ki giderler. Olmaz olmaz demeyin; olur olur... Hem, ne demişler: "Olur ev yıkanın hânesi virân."

* * *

Mâzi sayfasına bakıldığında, hiç olmaz denilen, hiç beklenilmeyen bazı gelişmeler, hiç umulmadık şekilde öyle bir oluvermiş ki, görenler şaşırıp hayretler içinde kalmışlardır. "Değişim" kaidesi hiç değişmedi, bundan sonra da değişmeyecek. 

Bunu, herkes olduğu gibi kabul etmeli. Dolayısıyla, hazırlığını ona göre yapmalı, tedbirini de ona göre almalı. Bilhassa seçimle gelenler, seçimle gitmeyi de içlerine mutlaka sindirebilmeli. Ne var ki, gitmeyi hiç düşünmeyen, gitme ihtimalini hiç hesaba katmayan hükümetler, bu noktada vahim bir sindirim bozukluğu yaşarlar. Yerine başkasının gelmesini asla kabullenmezler, içlerine sindiremezler. Ancak, mukadder âkıbet değişmiyor, yine de değişmez. 

Daha evvelkiler gibi, bu hükümet de mutlak surette dağılıp gidecek, yerine bir başka partinin kabinesi gelip oturacak. Değişen tek şey, hükümetlerin mukadder ömürlerinin kısalığı-uzunluğudur.

Burada nazara vermeye çalıştığımız ölçü, münhasıran halihazırdaki hükümet için değil, beşerî bütün sistemlerdeki bütün hükümetler için geçerli.

Tarihten bazı örnekler

Mısır'ın ilâhlık dâvâ eden firavunu II. Ramses, günün birinde Kızıldeniz'de boğulup gideceğini aklına hiç getirmediği gibi, yıkılmaz zannettiği saltanatının da kısa sürede tarûmar olacağını asla düşünmemişti. 

Asur Kralı Nemrud, Hz. İbrahim'i (as) ateşe atacak kadar azgınlaştığı günlerde, bir topal sineğin, kulağından beyin kıvrımlarına doğru uzanan karanlık tünelde sıkışıp cızırtılar çıkararak, hem kendisinin, hem de iktidarının sonunu getireceğini, aklından hayalinden bile geçirmiş değildi. 

Ama, olmaz zannedilen şeyler oldu ve en ceberrut hükümetlerin yıkılışı, en umulmadık şekilde gelişti: Firavun'un karşısına, kendi sarayında yetişen Hz. Musa (as) dikildi; Nemrud'un karşısına ise, hemen yanıbaşındaki İbrahim Aleyhisselâm çıkarıldı. 

Örneklerin tamamı bu derece çarpıcı olmasa da, yıkılmaz zannedilen en kuvvetli iktidarların bile, değişik sebeplerle nihayet bulduğu, tarihin kayıtlarında mebzul miktarda mevcuttur.

* * *

İslâm’dan evvel olduğu gibi, İslâm tarihinde de yıkılış ve çöküşlerle ilgili çarpıcı misâller var.

Emeviler ve Abbasiler gibi, kudretli Selçuklu ve Osmanlı devletleri de hiç umulmadık, hiç hesap edilmedik şekilde ömürlerini tamamlamışlardır. Ayrıca, kendi içlerinde saltanat tebeddülü pek vâki' olmamakla beraber, sadâret/hükûmet değişikliğinin ise, haddi hesabı yoktur.

Osmanlı'nın son dönemini misâl verecek olursak, şunları söylemek mümkün: En büyük cihan devletini otuz yıl âdeta tek başına yöneten Sultan Abdülhamid, bir gün mutlaka öleceğini bilmiş ve buna kesin inanmıştır; ama, kendi emri altındaki subay ve diplomatları tarafından iktidardan düşürülüp halledileceğini rüyâsında görmüş olsa bile, buna hiç inanmamıştır. 

Gariptir, kudretli padişah Abdülhamid gibi, azametli devlet Osmanlı'nın sonunu da, yine yabancılar değil, kendi öz paşaları, zabitleri, diplomatları getirmiştir. 

Kezâ, kendisine muhalif olanları en kanlı komitacılık oyunlarıyla diskalifiye eden İttihat-Terakki hükümeti, kendine çok uzun bir ömür biçtiği halde, borularını ancak on yıllık bir sürede öttürebilmişlerdir.

Turancılık hayalleriyle, tâ Orta Asya bozkılarına kadar gidip uzanan bu maceraperest hükümet, on yıl içinde ülke topraklarını yirmiden bire indirdikten başka, kendi sonlarını da getirdiler ve ülkeyi gizlice terk edip canlarını zor belâ kurtardılar. 

İşte, olmaz denilen vak’aların nasıl olduğunu, yıkılmaz denilen iktidarların nasıl da yıkılıp gittiğini gösteren, kendi tarihimizden birkaç örnek.

* * *

Aynı gerçeğin yakın tarihimizde de birçok misalleri var. Bozulmuş İttihat ve Terakki'nin Cumhuriyet dönemi versiyonu olan Halk Partisi, hiç rakip bilmez, muhalefet tanımaz şekilde, bu ülkede tam yirmi yedi sene (1923-1950) bir "devr-i istibdat" sürdü. Sonra, hiç umulmadık şekilde milletten unutulmaz öyle bir şamar yedi ki, yetmiş yıldır hâlâ kendine gelebilmiş ve tek başına iktidar olabilmiş değil. 

Medeni dünyada boy göstermeye başlayan parlak realite şudur: Millet devlet için değil, devlet millet için lâzım ve bilâ kayd û şart devlet milletin hizmetinde olmalı... Buna göre, millete dayanmayan, asıl gücünü milletin hür iradesinden almayan hükümetler, belki bir daha dirilmemek üzere tarihin mezarlığına gömülürler.

Olur mu, olur. Bazılarının aklına, hayaline sığışmaması, olmayacağını göstermez. Hal ve istikbal platosundaki siyasî gelişmeleri daha iyi görüp anlayabilmek için, mâzi derelerinde bol miktarda görülen benzer vakıaları hatırlayıp analiz etmekte fayda var.


.

Sığınmacı Yahudiler Osmanlı’yı bitirdi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

31 Temmuz 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 31 Temmuz 1992

Yahudilerin İspanya'dan kovulmasını şart koşan “Elhamra Kararnâmesi”, 31 Temmuz 1492’de yetkili makamlarca imzalanarak yürürlüğe konuldu. 

Bu kararnâmeye göre, İspanya’yı terk etmeyen Yahudiler yargılanacak ve ölüm dahil en ağır cezalara çarptırılacaktı.

Dünyanın muhtelif ülkelerinden sığınma talebinde bulunan ve gittikleri birçok yerde perişan olan Yahudilerin en kalabalık grubu, Sultan Bayezid-i Velinin müsaadesiyle gelip Osmanlı’nın Selânik şehrine yerleştiler.

Ne gariptir ki, asırlarca Osmanlı’nın altını oyarak Yeniçeri askerlerini isyana teşvik eden, darbeler yaptıran, Sultan ve Sadrâzamlarını katlettiren, hilâfeti kaldırtan ve sonunda Osmanoğullarını devirip hanedan mensuplarını hudut haricine çıkartan, yine aynı o sığınmacı Yahudilerin (Dönme-Sabetaycı) torunları oldu.

Şimdi, asırlar önce yaşanan ve etkileri günümüzde de devam edip giden Yahudilerle ilgili bu “zillet ve meskenet tokadı”nın tarihî seyrine kısaca bakalım.

* * *

Kendi ülkesindeki Yahudilerle anlaşmazlığa ve şiddetli geçimsizliğe düşen 1490'ların İspanya hükümeti, çareyi baskı ve ceza ile yıldırma yolunda buldu.

Yahudilere, önce dinlerini değiştirip Hıristiyanlığı kabul etmeleri istendi. Direnme gösterenlere şiddetli baskı uygulanmaya başlandı. Papazlar da hükümetin bu yöndeki tasarrufuna destek verince, iş büsbütün ciddileşti.

Engizisyon mahkemesine çıkarılan Yahudilere en ağır cezaların verilmesi, onları sıkıntılı bir ikilemle karşı karşıya getirdi. Bir kısmı yalandan da olsa Hıristiyanlığı kabul ederken, bir diğer kısmı ise her ne pahasına olursa olsun, din değiştirmeyeceğini ifade etti. (Tıpkı, bizdeki Sabetay Sevi Hadisesi’nde olduğu gibi.)

Din değiştirmeyenler, ağır cezalara çarptırılmaktan kurtulamadı. Din değiştirenlerin ise, zamanla "dönme" oldukları, takiyye yaptıkları anlaşılınca, bu kez ortaya daha farklı bir durum çıktı.

İspanya Kraliçesi İsabella, 31 Mart 1492 tarihinde bütün Yahudilerin—en geç 2 Ağustos'a kadar—ülkeden kovulmaları yönünde bir ferman yayınlattı.

Bu ferman, nüfusları 300 bini bulan Yahudiler için tarihin dönüm noktası oldu. Onları çok zor günler bekliyordu.

Çeşitli ülkelere yaptıkları müracaatların hiçbiri kabul edilmedi. Kapılar bir bir yüzlerine kapatıldı.

Sonunda, onların imdadına Osmanlı Padişahı Sultan II. Bayezid'in merhameti yetişti. Padişahın fermaniyle, Yahudiler, büyük gruplar halinde başta Selânik olmak üzere, İzmir ve İstanbul'a gelip yerleşmeye başladı. Uzun yıllar, zâhiren huzur içinde ve zararsız bir unsur olarak öylece yaşayageldiler.

Sapkın Dönmecilik

Osmanlı’ya sığınarak büyük şehirlere yerleşen Yahudiler, 1665 senesinde pek mühim bir vukuata karıştılar.

Sabetay Sevi (1626-1676) isimli ruhanî liderleri, o tarihte binlerce müridiyle ortaya çıktı ve kendinde bir "İlâhî güç" gördüğünü ilân etti.

Bununla da kalmadı, İzmir'den hareketle İstanbul üzerine yürüyüşe geçti. Hükümet merkezine gelecek ve devleti ele geçirecekti.

Bunda yanıldığını, derdest edilip mahkemeye sevk edilince anladı.

Sabetay Sevi'nin cezası idamdı. Ancak, ona Müslümanlığı kabul etmesi halinde affedileceği söylendi. O da—can korkusu sebebiyle—hiç tereddüt etmeden İslâm dinini kabul ettiğini ve "Mehmet Aziz" ismini aldığını söyledi.

Esasında bu bir takıyye idi. Kendisi ve binlerce müridi sadece "dönme" olmuştu. Müritlerinin çoğu ise, yalandan da olsa Müslümanlığı kabul etmeyeceklerini ifade ile onunla yollarını ayırmış oldular.

Nüfusunun çoğunluğu Selânik'te yaşayan Yahudiler, dönme olsun olmasın, gizliden gizliye Osmanlı'nın kuyusunu kazmada, kendilerine merhamet eden bu mümtaz hanedana ihanet etmede anlaşmış, adeta söz birliğine varmış gibiydiler. Nitekim, ilk fırsatta Osmanlı'yı vurmaktan, sırtından hançerlemekten geri durmadılar.

Özellikle 1807’den itibaren, Osmanlı’da yaşanan isyanların, darbelerin, provokatif eylemlerin, 31 Mart gibi karanlık hadiselerin arkasında hep bu “marazî damar” var. Hatta, Hilâfeti lağvederek Saltanat mensuplarının tamamını sınırdışı eden, yine aynı gizli damar ve aynı sinsî cereyanın mensuplarıdır.

Sözün özü: Çok acip bir tecelli ki, Osmanlı’nın merhametine sığınan Yahudiler, sonunda tam bir maraza dönüşerek Osmanlı’nın sonunu getirdi ve onu tarihe gömmeyi başardı. Katmerli acı ise, bu nankörlüğü yapan hainlerin “kahraman” olarak görülüp alkışlanmasıdır ki, vâesefâ...

.

Yüksek ahlâk sahibi iki kurucu lider

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

01 Ağustos 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 1 Ağustos 1063-1326

Büyük Selçuklu Devletinin kurucusu, Sultan Alparslan’ın da amcası olan Tuğrul Bey’dir. (993-1063) Şânlı Osmanlı Devletinin kurucusu ise, Osman Gazi’dir. (1258-1326)

Ne garip bir tecellidir ki, bu her iki şahsiyetin vefât tarihleri de yılın aynı gününe tevâfuk ediyor: 1 Ağustos.

Bazı kaynaklarda farklı günler yer almakla beraber, bizim tesbit ve hesaplamalarımıza göre, vefat tarihleri arasında böylesi bir tevâfuk söz konusu, her ne ise...

* * *

Dedelerinin adına Selçuklu Devletinin esas kurucuları olan Tuğrul ve Çağrı Bey kardeşler, cidden imrenilecek, gıpta edilecek bir uyum ve beraberlik içinde hareket ettiler: Sultan Alparslan’ın babası olan Çağrı Bey, devletin askerî sahadaki vazifesini ifâ ederken, Tuğrul Bey de siyasî yönetimi deruhte ediyordu.

Esasında, her biri ehil, kabiliyetli ve selâhiyetli olduğu sahadaki vazifeyi üstlenmiş durumdaydı. Aralarında herhangi bir kıskançlık, çekememezlik gibi fenâ hasletler yoktu.

Kaderin bir cilvesi de şudur ki: Sultan Tuğrul Beyin oğlu olmadığı için, kendisinden sonra saltanata gelen kişi, büyük kardeşinin oğlu, yani kısa müddet sonra Malazgirt Kahramanı olarak tarihlere geçecek olan Sultan Alparslan oldu.

Bir başka tevâfuk: Aralarında üç yaş fark bulunan Çağrı ve Tuğrul kardeşlerin her ikisi de 70 yaşlarında iken vefat ettiler.

* * *

Tuğrul Bey, Selçuklu Devletini idare ederken, Abbasî Halifesinden de büyük teveccüh gördü.

Hilâfet merkezi olan Bağdat, bazı eşkıya-terörist grupların tesiri altına girince, Tuğrul Beyden yardım-desten istendi.

İran’da oturan Tuğrul Bey, hazırlıkları tamamladıktan sonra Bağdat seferine çıktı. Ordusunu Bağdat’ın dışında tutarak, orada terör estiren gruplara haber gönderdi: Kan dökülmesini istemiyorum. Bu sebeple, şehri derhal terk edip başka yerlere gidin. Aksi halde, günah benden gider.”

Çoğu Şii olarak bilinen gruplar, kısa süre içinde Bağdat’ı terk edip Fâtımîler’in hakimiyeti altında bulunan Mısır taraflarına doğru gittiler.

Hilâfet merkezi olan Bağdat’ı kansız-savaşsız şekilde sulh ve sükûna erdirmeye muvaffak olan Tuğrul Bey, aylar sonra tekrar devlet merkezi olan İran-Hemedan taraflarına geri geldi.

Başkente geldiğinde bir de görür ki, ona pek ihtişamlı bir saray inşa edilmiş. O da sarayın yanında mâbed yapılıp yapılmadığını sorar. “Henüz yapılmadı” cevabı alınca, o ihtişamlı sarayda oturmayı kabul etmeyerek, şunu söyler: “Bana bir sa­ray ya­pılıp da, onun ya­nın­da on­dan da­ha ih­ti­şam­lı bir mâbet in­şâ et­tirmez­sem, huzur-i İlâhiye gitmekten u­ta­nı­rım.”

Tarihe geçen sözler

İlk Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey gibi, ilk Osmanlı Sultanı Osman Gazinin de tarihe geçen ibret yüklü sözleri, nasihatleri var.

68 yaşında iken Söğüt'te vefât eden Osman Gazinin yerine, oğlu Orhan Gazi geçti.

Şeyh Edebali Hazretlernin damadı da olan Osman Gazi, kayınpederi tarafından şu harikulâde nasihata muhatap olmuş bir devlet adamıdır: “Ey oğul! Sabretmesini bil. Azminden dönme. Çıktığın yolu, taşıyacağın yükü iyi bil. Şunu da unutma: insanı yaşat ki, devlet yaşasın.”

Osman Gazi'nin, ölüm döşeğinde iken oğlu Orhan Gazi'ye yaptığı nasihat da, şüphesiz  pek meşhûr ve manidardır.

Osman Gazinin oğluna, dolayısıyla kendi neslinden gelecek diğer idarecilere şu veciz nasihati yaptığı rivayet edilir:

* "Ey oğul! Din yolunda gazâya devam et. Dostlarını, komutanlarını gözet. Âlimleri kayır ve gözet. Adâlet yolundan ayrılma...

* “Asla kibirlenme, büyüklenme.

* “Oğul Orhan! Şu Bursa’yı da aç, gülzâr eyle...

* “Ey oğul! Bu devleti sana, seni de Hûdâ'ya emânet ediyorum


.

Saldırgan yapar, tutsak ederler

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

02 Ağustos 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 2 Ağustos 1990

Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin (1937-2006), tam on yıl arayla iki komşu ülkeye saldırdı.

27 Temmuz 1980’de komşu Şiî ülke İran’a savaş açtı.

2 Ağustos 1990’da ise, komşu Sünnî ülke Kuveyt’i işgal etti.

Bu iki büyük saldırının ardından gelen üçüncü on yıla girerken (2003), bu kez Saddam’ın kendi sonu geldi.

Bu arada, İran-Irak savaşının başlamasında bir buçuk ay kadar sonra Türkiye’de yaşanan “12 Eylül Darbesi”nin zamanlamasına da dikkat çekmekte fayda var.

Besbelli ki, Ortadoğu’da zalimlerin yeni satranç oyunu başlamış, diktatörler kullanılarak, etap etap başarı kazanılmaya çalışılıyordu.

* * *

Evet, diğer diktatörler gibi Saddam’ın takip ettiği kanlı siyaset de “Vahşi Batı”nın güdümünde ve kontrolündeydi.

Onu bitirmek için, önce cesaretlendirip farklı etnik ve dinî gruplara karşı tahrik ettiler.

İlk fırsatta, Irak vatandaşı olan Şiîlere saldırdı. Binlerce insanı acımasızca katletti. Üzerine, bütün Şiî dünyasının nefretini, husûmetini celbetti. Hemen ardından, Iran’a karşı savaş açtı. Sekiz yıl süren bu anlamsız savaşta, on binlerce Müslümanın kanı akıtıldı.

Zulümkârlıkta sınır tanımayan, dur-durak bilmeyen Saddam, savaşın ardından, ağırlıklı olarak ülkenin kuzey kesiminde yaşayan Türkmenler ile Kürtler’i katletmekten de geri durmadı. Halepçe’yi kimyasal gaz bombalarıyla bir günde harabeye çevirdi.

* * *

Saddam kuklasını kullanan Vahşi Batı, son darbeyi vurmak için, ona bir cinayet daha yaptırdı: 2 Ağustos (1990) günü, onu Kuveyt’e saldırttı.

Büyük bir ordu ile Kuveyt’e giren ve kısa sürede bu ülkeyi işgal eden Saddam, buradan tam bir zillet ve mağlûbiyet içinde çıkmaya mecbur kaldı.

Şimdi de, İran Savaşı ile Kuveyt İşgali hadisesine biraz daha yakından bakmaya çalışalım.

* * *

Yıl­lar­ca (tam 8 yıl) bir kör­dü­ğüm şek­lin­de sü­rüp gi­de­cek o­lan mâ­nâ­sız İ­ran-I­rak Sa­va­şı 27 Temmuz 1980’de baş­la­dı.

Fiilî savaş hali, Eylül ayı ortalarında patlak verdi. Ancak, savaşın artık kaçınılmaz hale geldiği Temmuz ayının ortalarından itibaren fark edilmeye başlandı.

Perde arkasında başka türlü hesapların yapıldığı ve dolapların çevrildiği İran-Irak savaşı, bir yönüyle de saldırgan diktatör Saddam Hüseyin ile Şiî lider Ayetullah Humeyni’nin bilek güreşine döndü.

Dünyadaki silâh imalatçıları ile tüccarları bu savaştan büyük paralar kazanırken, iki Müslüman ülkenin yaklaşık bir milyon insanı bu mânâsız savaşta canından oldu.

İki ülkede de çok büyük göçlere, kaçışlara, ilticalara, kasdî- gayrı kasdî yaralanmalara ve çok ağır yıkımlara yol açan bu savaş, sekiz yıl sonra galibi olmadan sonlandırıldı.

Ne var ki, bu hadiseden sonra bölgede durulma, sükûnet hemen hiç yaşanmadı. Kaotik atmosfer, o gün bugündür kesintisiz devam edip gidiyor.

Arada yaşanan, Halepçe katliâmı, Kuveyt Saldırısı, Birinci ve İkinci Körfez Savaşı ile Irak’ın bölünüp parçalanması hadiseleri de cabası.

İran, iç ve dış siyaseti itibariyle hâlâ istikrar bulmazken, Irak’ın durumu maalesef çok daha feci bir manzara arz ediyor.

* * *

İran’la yapılan Körfez Savaşı biteli henüz iki olmuştu. Diktatör Saddam’ın emriyle I­rak silâhlı kuvvetleri, 2 Ağustos (1990) günü komşusu olan Ku­veyt’i iş­gal et­ti.

Kuveyt Emiri Şeyh Cabir es-Sabah, ülkesini terk ederek Suudi Arabistan'a sığındı.

Uzun süredir devam eden İ­ran-I­rak sa­va­şının he­nüz yarası kabuk bağlamadan pat­lak ve­ren Ku­veyt iş­ga­li, bir an­da dün­ya­yı ayağa kal­dı­ra­rak bütün ülkeleri I­rak’ın (daha doğrusu Dev­let Baş­ka­nı Sad­dam’ın) a­ley­hi­ne sevk et­ti.

İş­gal se­be­biy­le baş­la­yan Kör­fez Kri­zi, dün­ya­da pet­rol fi­ya­tı­nın yük­sel­me­si­ne ve ik­ti­sa­dî ha­ya­tın dal­ga­lan­ma­sı­na yol aç­tı.

A­me­ri­ka, Kuveyt’i işgalden kurtarmak ve Su­u­dî A­ra­bis­tan’ın gü­ven­li­ği­ni sağ­la­mak i­çin böl­ge­ye mo­dern teç­hi­zat­lı 500 bin as­ker gönderirken, di­ğer ba­zı Av­ru­pa dev­let­le­ri de Bas­ra Kör­fe­zi­’ne do­nan­ma sevk etti.

Ku­veyt’i terk et­me­si i­çin I­rak’a ve­ri­len sü­re­nin bi­ti­ş vakti o­lan 16 O­cak 1991 ge­ce­si, BM Gü­ven­lik Kon­se­yi­ne bağ­lı müt­te­fik güç­ler as­ke­rî ha­re­kâ­ta baş­la­dı. 

Bir ay sü­ren şid­det­li sa­va­şın ar­dın­dan, I­rak, mağ­lû­bi­ye­ti ka­bul e­de­rek Ku­veyt’ten çe­kil­mek zorunda kaldı.

* * *

Sonuç: Vahşi Batı’nın, 1980 ve 1990 basamaklarının ardından gelen 2003'teki son işgal manevrasının, Başkent Bağdat'la birlikte Irak'ın geneli (hemen ardından Suriye geneli) üzerindeki etkisi bugün de devam ediyor.


.

Fikrin dibe vurma hâli...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

03 Ağustos 2017, Perşembe

Vatan sathı, gitgide kuruyan, çölleşen, çorak bir araziye dönüşen coğrafyaları andırıyor, şu sıralar.

Adeta, bir tek adamın ağzından çıkan sözlere odaklanmış konumdaki ufuklar kararmaya, vizyonlar sararmaya, düşünceler dibe vurmaya başladı.

Yazılan, çizilen, dillendirilen şeylerin çoğu, ya tek adama övgüler ayarında, ya da birilerine yergiler mahiyetinde.

Böylesi bir fâsit dairenin dışına bir milim olsun çıkamayan mebzul miktarda gazeteci, yazar, çizer, düşünür, araştırmacı takımı var.

Ne yaparsınız ki, sadece Türkiye’de değil, tek adamcılığın hâkim olduğu dünyanın hemen her yerindeki durum, üç aşağı-beş yukarı budur ve böyledir.

* * *

“Tek Adam” meddahlığı meydan aldığı dönemlerde, eş zamanlı olarak ayrıca aynı adama karşı bir “husûmet ateşi” alevlendirilmeye çalışılır.

Bu ortamı germe, toplumu kutuplaştırma, dolayısıyla huzuru kaçırma siyasetinin içine her türlü ufûnet, her türlü mikrop ve muzahrafât süprüntüsü girmesine fırsat doğmuş olur.

Şu elim vaziyet bir yana, gereksiz ve değersiz zıtlaşmaların tarrakası altındaki toplumlarda, bazı insanî melekeler, duygular ve değerler dumura uğramaya başlar.

Meselâ, ufkî daralmaya, fikrî sefâlete ve hatta karakter bozukluğuna kadar türlü menfiliklere yol açan aşağıdaki türden telkinler ortalığı istilâ eder:

* * *

Bizim lider dünyada bir tanedir. Onun gibisi yok. Olamaz. Olsa bile, yüz senede bir gelir. Şahsen, onu olağanüstü seviyorum. Kimse benim kadar onu sevemez. O öl dese ölürüm, vur dese vururum. Hiç tereddüt bile göstermem.

* * *

Bizim liderimiz, bir süper adam. O herşeyi bizden daha iyi bilir, daha doğru düşünür, tasarlar, plânlar ve uygulamaya sokar. Ona bütünüyle itimat etmemiz, bu da yetmez tam itaat etmemiz lâzım. Nitekim, Peygamberimizin (asm) sahabileri de aynen öyle yapmış. Zaten, başka türlü olmaz bu işler. Yani, biat ise biat, itaat ise itaat...

* * *

“Bizim adam”ı sevmeyen ölsün arkadaş... Onu sevmeyende Allah-Peygamber sevgisi de yok. Hatta, bunların çoğu ya vatan haini, ya terör yandaşı. Bazıları da aldanmış-aldatılmış, hiç farkında değil. Onları da uyarmalı, hidayete çağırmalı. Buna rağmen gelmeyen varsa, kalbi mühürlenmiş demektir. Allah almış ondan. Artık onun gideceği yer, direkt Cehennem...

* * *

“Bizim adam” dünya lideri; aynı zamanda İslâm âleminin lideri. Hatta, Halife-i Rû-yi Zemindir o. İslâm Birliğini kuracak, insanlığa örnek olacak. Onu sevmeyen, ona itaat etemeyen, İslâm Birliğine de karşıdır demektir.

* * *

Hiç abartısız, yukarıda sıralamış olduğum söz, tâbir ve cümlelerin çoğuna bizzat şahit olmuşumdur.

Bir paket olarak bakıldığında, bu ütopik, daha doğrusu bu marazî zihniyetin içinde uyumluluktan eser olmadığı gibi akıl-mantık da yok.

Dahası, kâinatta câri olan Adetullahtan, tekvinî kànunlardan, İlâhî emir ve hikmetten de mahrum ve büyük çapta sıyrılmış bir vaziyette.

Bu ise, normal fikir sahiplerini dahi zamanla tembel eder ve geveze bir hale doğru sürükletir.

* * *

Önümde, cidden çok çarpıcı bazı örnekler var.

“Lider uydulu” kişi, bu senenin başında söylediği şeyin tam tersini söylemeye, hatta ateşli bir şekilde tersini savunmaya geçiyor.

Aynı kişiye ait olan bu iki zıtlık arasındaki ortak özellik ise, lidere sığınması, ona temennâ çekmesi, her defasında övmesi, yağ çekmesi, yalakalık yapması, vesâire...

Kendim görüp okuyunca, bu tip fırdöndülerin yerine insan olarak utanıyor, yüzüm kızarıyor.

Bazen de hayret ediyorum: “Bir insan bu kadar mı değişir, dönüşür, fırıldaklaşır...” diye.

* * *

Netice itibariyle anlaşılan odur ki, şahısperest-liderperest kimseler, zamanla çok bozularak değiştiği gibi, aynı bozukluğu başkasına da bulaştırabiliyorlar. 

Bunlar büsbütün şahıs odaklı hale geldikleri için, fikir ve muhakeme de gitgide dibe varıyor ve bir müddet sonra artık yerlerde sürünmeye başlıyor.

İyisi mi, uzak durmalı, içlerine girmemeli; tâ ki üstünüze sıçramasın.


.

Erzurum Kongresi ve ötesi

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

07 Ağustos 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 7 Ağustos 1919

Yeni Türkiye’nin kuruluşuna zemin hazırlayan en önemli hadiselerden biri olan Erzurum Kongresi, 7 Ağustos 1919 tarihi itibariyle sona erdi.

Erzurum’u Sivas Kongresi takip etti. Her iki kongrede alınan kararların takibi ve tatbiki için ayrıca bir Heyet-i Temsiliye seçildi. Bu heyetin ikamet ve faaliyet merkezi olarak da Ankara’da karar kılındı.

Bütün bu faaliyetlerin öncülüğünü yapanların başında, aynı zamanda birer ordu komutanı olan Kâzım Karabekir ile Ali Fuat Cebesoy gelir... Bilâhare, hâsıl olan bütün iyiliklerin, şereflerin ve kahramanlıkların kendisine mal edilen M. Kemal, kısa süre önce lağvedilen 9. Ordu müfettişi olup, onun emri altında savaşabilecek durumda herhangi bir ordu veya askerî birlik yoktu.

* * *

İşgal altındaki vatanın kurtuluş plânını ilk hazırlayan kişi ise, hiç tereddütsüz Karabekir Paşa’dır.

Bizâtihi kendisinin kaleme almış olduğu Günlükler’inde, gün gün aynen şunları yazmış:

11 Nisan 1919 Cuma: Selâmlığa (Sultan Vahdeddin ile görüşmeye) gittim. Huzurda kabul buyuruldum. Genç kumandanların bir an evvel Anadolu'ya tayinini tekrar rica ettim. Silâhlar toplanıyor, felâket dedim. İltifat ve duâ ettiler. (Not: Bu arada, bir hususî görüşme de gerçekleşiyor. Padişah, tam bir itimat ile Karabekir'in millî mücadeleye atılmasını arzu ve talep ediyor. MLS)

İzzet, Cevat, Şevket Turgut Paşaya: Şarkta millî mukavemet esaslarını kuracağımı söyledim... M. Kemal Paşa’yı ziyaret ettim. Hasta yatıyordu. Ameliyat yaptırmış. Anadolu'ya geçip fiilî uğraşmaktan başka çare kalmadığını söyledim. Behemehâl gelmelerini anlattım. Münakaşa ettik.

12 Nisan 1919 Cumartesi: (İstanbul’dan Trabzon’a) Hareket. Gülcemal Vapuru ile akşama kalktık. Kız Kulesi ile Selimiye arasında demirledik. Geceyi vapurda geçirdik. İtilâf (İngilizler) kontrol edecek!

Şark'taki plânımı yaverlerime anlattım: Kolordular (K)

K.1 İstanbul: Daima değişir.

K.2 Edirne: Cafer Tayyar Bey.

K.3 Sivas: Refet, Salahattin Bey.

K.12 Konya: Fahrettin Paşa.

K.13 Diyarbekir: Cevdet Bey.

K.15 Erzurum: Kâzım Karabekir.

K.14 Balıkesir: Yusuf İzzet Paşa.

K.17 İzmir: Ali Nadir Paşa.

K.20 Ankara. Ali Fuat Paşa.

* * *

Trabzon’a 19 Nisan’da ayak basan Karabekir, yapılanları anlatmaya devam ediyor:

19 Nisan 1919 Cumartesi: Trabzon... Sabahtan evvel sakit ve lâtif bir havada Trabzon’a vardık. Yeni vali Galip Beyle birlikte sâhile çıktık. Kıta-i muntazıra ve memurîn ve erkân ve ahaliyi selâmladık. Belediyeye gittik. Vali Beyle birlikte belediye namına verilen ziyafette idik. Yemekten sonra İstanbul’a hareket etmek üzere olan Şehzâde Miralay Cemaleddin Efendiyi ziyaret ettim. Orada dedim ki: "Bugün iş Mehmet’in süngüsünün ucundadır. Ben ve ordum bu uğurda öleceğiz ve kuvvetle milletin hakkını alacağız. İstanbul’daki İtilâf donanması bugün bostanlardaki korkuluk gibidir. Ermenileri ise, bir hamlede ezmek hiçtir."

* * *

23 Temmuz’da başlayan Erzurum Umumî Kongresi, alınan tam bağımsızlık kararlarından sonra 7 Ağustos’ta (1919) sona erdi.

“Şarkî Anadolu Vilayetlerinin Erzurum Kongresi Beyannamesi” başlığı altında alınan 10 maddelik karar metninin baş kısmında zikredilen şu ifadeler son derece mânidar: “Bismillâh. ...Kendini en yakın ve kanlı tehlikeler karşısında gören Şarkî Anadolu Vilayetlerinin, mukaddesatını bizzat muhafaza gayesiyle, her taraftan vicdan-ı millîden doğmuş cemiyetlerin iştirâkıyle yapılan Erzurum Kongresi, 7 Ağustos 1335 (1919) tarîhinde mesaisine son vererek, Allah'ın lütfuyla aşağıdaki kararları almış oldu.”

* * *

Erzurum’da yapılan kongre tarihi öncesi ve sonrasını da, yine Karabekir’in hatıra notlarından takip ederek bitirelim...

26 Mayıs 1919: Erzurum'daki kararım: Askerî ve millî teşkilât imha edilemez. Silâh, cephane ve sâire teslim edilemez. Herhangi bir mıntıkaya taarruz, umumî müdafaaya bizi mecbur eder... Bu kararımı kolordulara tâmim (ilân) ettim. M. Kemal ile Rauf Bey kabul etti.

23 Haziran 1919: Amasya’dan 23’te yazılan üç maddelik şifreyi aldım. Üçüncü maddesi garip; Bolşevik olmaya karar veriyorlar. Bereket benim 17 Haziran’daki ikazım bir emniyet sübabı olmuş...

(NOT: Amasya'da meğerse bir ara "Rusya gibi biz de Bolşevik olalım" fikri ağır basıyor. Karabekir Paşa, daha sonraki yıllarda Günlük'teki bu hatıraya şu notu düşüyor: "Gazi, Nutkunda bunlardan hiç bahsetmiyor.")

10 Temmuz 1919: Kemal Paşa’nın kongreye alınması münakaşası ve reyim ile alınması, kabul edilmesi.

23 Temmuz 1919: Erzurum Kongresi'nin resmî küşadı/açılışı... Kemal Paşa üniforma ve kordonuyla giriyor, kürsüye çıkıyor. Gümüşhane murahhası (delegesi) Zeki Bey "Paşa! Evvelâ üniformayı ve kordonunu at, ondan sonra kürsüye gel! Millî kuvvet, askerî tahakküm şekline girmesin" diyor.

7 Ağustos 1923: Meclis'te Halk Fırkası içtimaı. (CHF toplantısı.) Gazi Paşa, Nutkunda "Sivas Kongresi esastır" dedi. Erzurum Kongresi’ni Balıkesir Kongresi ile bir tuttu! Muhaliflerin daha Sivas Kongresi’nde Amerika mandası taraftarı olduklarını söyledi! (Nefret ve hayret!)




.

Nutuk ile Günlükler karşı karşıya

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

08 Ağustos 2017, Salı

Dünkü “Erzurum Kongresi” yazısında da nazara verdiğimiz gibi, Nutuk’a dayanan “resmî tarih” bilgileri ile Günlükler’e dayanan “alternatif tarih” notları birbirini tutmuyor.

Hatta, çoğu noktada birbiriyle ters düştüğü dahi söylenebilir.

Bu sebeple, aynı konuya bugün de devam etmekte fayda var.

* * *

Nutuk, hemen herkesin bildiği gibi, M. Kemal’in kaleminden çıkmış hatıra notları.

Günlükler ise, çoğu kimsenin bilmediği, K. Karabekir’in kaleminden çıkmış gün gün hatıra notları.

* * *

Nutuk, 19 Mayıs 1919’dan Ekim1927’ye kadar olan zaman aralığındaki (toplam 8 yıllık) askerî ve siyasî ağırlıklı bazı gelişmelerden söz eder.

Günlükler ise, 1906’dan Karabekir’in vefat tarihi olan tâ 1948’e kadarki sürede yaşanan pek çok hadiseden söz eder.

* * *

Nutuk, CHP’nin 1927’deki Kongresi esnasında, altı gün süreyle ve yekûn 36.5 saat müddetle okunarak “resmî tarih tezi” haline getirildi.

Günlükler ise, bu tarihten itibaren, yazarı Karabekir Paşa ile birlikte “yasaklı” kapsamına alındı.

* * *

Nutuk, devletin bütün imkânları seferber edilerek, defalarca ve en yüksek miktarda basılarak her tarafa gönderildi, yayıldı, okutulmaya çalışıldı.

Günlükler ise, devletin bütün imkânları seferber edilerek, hem Karabekir’in evine defalarca baskın yapılarak toplattırıldı, mühim bir kısmı imha edildi ve yayınlanmasına yasak getirildi.

* * *

Nutuk’un gerek orijinal nüshaları ve gerekse değiştirilmiş, yer yer tahrif edilmiş versiyonları tam doksan yıldır piyasada bulunmakta.

Günlükler ise, bütün halinde ne orijinal nüshaları mevcut, ne de piyasada serbestçe bulunabilmekte. En son Yapı Kredi Yayınları tarafından iki cilt halinde basılan nüshaları içinde, bir çok senenin notları yer almamaktadır. Bunların hemen tamamı, yapılan baskınlarda ele geçirilip bilâhare imha edilen kısımlar olsa gerektir.

* * *

Yakın tarihimizle ilgili bu iki kitabın muhtevası, haliyle birbirinden çok farklılık arzediyor.

Bunun başlıca sebepleri arasında, yukarıdan beri sıralamış olduğumuz hususlar yer almakta.

Bununla birlikte, bize göre çok önemli bir hususun daha altı çizilerek nazara verilmesinde büyük faydalar var. O da şudur ki:

19 Nisan 1919’da Trabzon’a ayak basan Kâzım Karabekir Paşa, bu tarihten önceki safhaları da gayet detaylı bir şekilde Günlükler’de anlatıyor. Özetle:

* İşgal altındaki İstanbul’un nasıl kurtulacağını düşünmekle işe başlıyor. Bunun için muhtelif kimselerle görüşmeler yapıyor. Güvendiği şahıslarla fikir teatisinde bulunuyor. 

* Sonunda, Anadolu’ya geçmek gerektiği kanaatine varıyor. Anadolu’ya nasıl geçeceğini, bu husus için kimlerle görüşmesi gerektiğini, işgal altındaki İstanbul’dan çıkmanın nasıl mümkün olabileceğini tek tek hesaplayarak harekete geçiyor.

* Son Padişah Sultan Vahdeddin ile iki kez görüşüyor: Hem Cuma Selâmlığında, hem de gizli ve özel mahiyette... (Esasen, Padişahtan izin alınmadan ve bir vazife ile tavzif edilmeden İstanbul’dan Anadolu’ya gidilemeyeceği, hatta İstanbul Boğazından bile geçilemeyeceği hususu, gayet âşikar bir durum.)

* Karabekir Paşa, Trabzon’a gidecek geminin, işgal kuvvetleri tarafından Üsküdar açıklarında üç gün bekletilerek aramadan geçirildiğini de kaydediyor.

* Velhasıl, Anadolu’daki İstiklâl Mücadelesinin başlatılmasından evvel, İstanbul’da yapılan veya yapılması gereken herşeyi anlatan Karabekir, özellikle Şarkî Anadolu’daki gelişmelerden de İstanbul’u—yer yer şifreli şekilde—haberdar ettiklerini de kayda geçiyor.

* * *

Gelelim Nutuk’taki duruma...

M. Kemal, Nutuk’ta 19 Mayıs 1919’dan evvelki safhaya dair hemen hiçbir bilgi vermiyor.

Meselâ, ilk cümlesi şudur: “1919 yılı Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım; ülkenin genel durumu ve görünüşü şöyledir...”

Karabekir’in vermiş olduğu bilgilere kıyasla, bu noktada şu sorular akla geliyor: M. Kemal, Samsun’a resmî olarak hangi izin ile ve hangi vize ile geldi? Bir Osmanlı paşasının kendi başına İstanbul’dan çıkması mümkün mü? Başta Sultan Vahdeddin olmak üzere, kendisin bağlı bulunduğu komuta kademesi ile görüştü mü, gerekli izinleri aldı mı?

İşte, bu ve benzeri soruların tamamı havada kalıyor.

Bu durumda, İstanbul’dan çıkış ve Anadolu’ya gidiş ile ilgili bilgiler hakkında, Karabekir Paşanın Günlükler’ine itibar etmekten başka şimdilik bir alternatif görünmüyor.


.

Alman (Dünya) Harbinin seyri nasıl değişti?

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

19 Ağustos 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: Ağustos 1945

İkinci Dünya Savaşı diye kayıtlara geçen insanlık tarihinin en büyük ve en kanlı çatışmasının başlangıçtaki ismi “Alman Harbi” idi.

Zira, ilk başlarda, bir tarafta Almanya vardı, öbür tarafta diğer (İtalya hariç) Avrupa devletleri vardı. Bilâhare, Japonya ile ABD’nin katılmasıyla birlikte, ateş dünyayı sardı ve karşılıklı saldırılar yeni bir dünya savaşına dönüştü.

* * *

1939 yazında patlak veren ve Ağustos 1945’te Japonya’da atom bombasının kullanılmasıyla birlikte fiilen sona eren bu kanlı ve katliâmlı savaş, tam altı sene sürdü.

Savaşın ilk yıllarında, Hitler Almanyası, kesin bir üstünlük sağlamış durumdaydı.

Karşısında başta Rusya, İngiltere ve Fransa olmak üzere, Avrupa’nın diğer bütün devletleri ittifak kurduğu halde, Alman orduları, onların tamamına galebe çalmaktaydı.

Üçüncü yıldan sonra, savaşın seyri peyderpey değişmeye başladı. Şimdi, yaşanan o kritik süreçle birlikte, savaşın genel seyri hakkında önemli bazı bilgileri aktarmaya çalışalım.

* * *

İki yılı aşkın bir süre devam eden Avrupa (Alman) Savaşı, Japonya ve Amerika'nın (ABD) da bilfiil dahil olmasının ardından, Aralık 1941'den itibaren adım adım Büyük Dünya Savaşına dönüşmüş oldu.

Kesintisiz altı yıl müddetle devam eden ve 60 milyondan fazla (bazı kaynaklarda daha fazla) insanın hayatına mal olan II. Dünya Harbi, aslında I. Dünya Harbinin de bir nevi rövanşı ve yarım kalmış bazı hesapların neticesi idi. 

Bu İkinci Büyük Savaş, Alman ordularının 1 Eylül 1939'da sınırı geçerek Polonya'ya saldırmasıyla başladı. Bunun hemen ardından da, peşpeşe olmak üzere şu kritik gelişmeler yaşandı: 

1- Birleşik Krallık (İngiltere) 3 Eylül'de, bir gün sonra da Fransa, Almanya'ya savaş ilân ederek, kanlı boğuşma sahasını genişlettiler. 

2- Rusya ise, 17 Eylül 1939 günü Sovyet Kızıl Ordusuna bağlı birlikleri Polonya'nın doğu sınırına kaydırdı. 

3- Alman ve Rus ateşi arasında kalan Polonya, 27 Eylül 1939'da Almanya'ya teslim oldu. Bu başarıdan cesaret alan Hitler, Avrupa'nın diğer ülkelerine de saldırdı. 

4- Rusya, 1940 Haziran'ında Baltık Ülkelerine (Litvanya, Letonya ve Estonya) tehditkâr bir nota göndererek, onları kendi safına katılmaya mecbur etti. Direnenleri de Kızıl Orduyla dize getirdi. 

5- Avrupa Savaşı, 27 Eylül 1940'den itibaren yeni boyutlar kazanmaya başladı. Almanya ve İtalya, bu tarihte Japonya'yı da yanlarına çekmeyi başardı. Üçlü ittifak kararı alındı. Böylelikle, Asya–Pasifik Cephesi de açılarak, savaş Avrupa kıt'asının dışına taştı ve yeni bir "Dünya Savaşı" mahiyetine büründü. 

6- Japonya'nın bu tavrı Amerika'yı tedirgin etti. Diğer cepheye meyleden ABD, savaş filolarını Hawai adalarında konuşlandırma cihetine gitti. Bu durum, Japonya'yı büsbütün endişelendirmeye başladı. 

7- Japonya saatiyle 8 Aralık (1941) sabahı, ABD’nin Hawai’deki  filolarını bir ani baskın taktiğiyle (Pearl Harbour Baskını) bombardıman eden Japon kuvvetleri, Amerika'ya çok büyük zayiat verdirerek geçici bir başarı kazandı. (Hâşiye)

8- Amerika'nın da bütün gücüyle savaşa katılması neticesi, dünyanın birçok bölgesi yangın yerine döndü. On milyonlarca insanın öldüğü bu savaşta, herkes kaybetti; kazanan, ya da kârlı çıkan taraf olmadı.

.........................................

(Hâşiye) Pearl Harbor Baskını

Almanya safında savaşa katılan Japonya, ABD'nin Hawai'deki Pearl Harbour üssüne ânî bir baskın düzenleyerek, harp tarihinin ender rastlanan safhalarından birini gerçekleştirdi. 

Japon Hava Kuvvetlerine ait 360 uçak, Pearl Harbour üssünü ânî ve çok şiddetli bir bombardımana tâbi tuttu. Öyle ki, 2 saat içinde ABD’ye ait 5 savaş gemisi, 14 vasat gemi ve 200 kadar da savaş uçağı, Hawai'deki karanlık suların derinliğine gömüldü.

Amerika'yı şaşkına çeviren bu şiddetli saldırılar esnasında, ayrıca 2400'ün üzerinde insan öldü.

Bunun üzerine toplanan ABD Kongresi, İkinci Dünya savaşına fiilen girme kararını aldı ve özellikle Japonya'ya misillemede bulunma plânlarını hazırlamaya başladı.

Nitekim, uzun süren çalışmalar neticesinde uçaktan atılabilen atom bombasını üreten Amerika, aldığı darbenin yüz katı büyüklüğünde bir darbeyi Japonya'ya indirme kararına vardı.

1945 yılı Ağustos'unda önce Hiroşima, üç gün sonra da Nagazaki Adasına atom bombası atan ABD, burada yaklaşık 250 bin kadar insanın ölümüne sebebiyet verdi.


.

Prag’da komünist pranga

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

21 Ağustos 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 20/21 Ağustos 1945

Komünizm, gerek ilmî-fikrî ve gerekse askerî-siyasî yönden insanlığın başına açılmış olan en büyük belâdır.

Hem muhalif cepheden canlar-başlar alıyor; hem de, bütün insanlığı hedef alarak, ruh ve kalplerden iman cevherini çıkarıp, türlü felsefî düzenbazlıklarla yok etmeye çalışıyor.

Yani, hem câna, hem imâna düşman bir fikir ve cereyandır komünizm. Ki, bir yönüyle maddîyyunluk tâbir edilen materyalizmi yaymaya çalışırken, bir yönüyle de “ibaha mesleği”nin gereği olarak, her türlü ahlâksızlık virüsünü beşere enjekte etmeye gayret etti, durdu.

Peki, bu muzır cereyanın yaymış olduğu tehlikeler geçti mi?

Bir siyasî ve askerî rejim mânasındaki etkileşim gücünü büyük çapta kaybetti. Eski hâmisi olan Rusya, Çin ve eski demir perde ülkeleri başta olmak üzere, dünyanın hemen hiçbir ülkesinde ayakta duracak hâli, mecâli kalmadı.

Ne var ki, ahlâkî ve itikadî yönden, bir “Şimâl cereyanı” olan komünizmin tesir gücü, büyük ölçüde, üstelik dünya genelinde hâlen de devam ettiğini söylemek mümkün.

Özetle, bir siyasî rejim olarak komünizm çöktü; ama, dünyaya yaydığı necis ve ences ibaha (herşey mübah) felsefesi itibariyle, birçok ferdi, aileyi, hatta bazı grup ve topluluğu mânen ve ahlâken çökertmeye bugün de devam ediyor. 

Evet, komünizm, milyonlarca insanı kısmen veya tamamen komünist ruhlu bir hale getirdi, getirmeye devam ediyor. Velev ki, başka başka isim ve unvanlar altında olsa da: Nudizm, ateizm, naturalizm, vesaire...

Komünzm ile ilgili bu tariflerden sonra, şimdi de aynı cereyanın siyasî ve askerî cihetteki vahşetini gözler önüne seren bir tarihî vak’adan söz edelim: Günün tarihi itibariyle Prag’ın işgali...

Prag’da bir gece baskını

Bilinen tarihte, dünyada eşi benzeri olmayan bir kanlı işgal hadisesi, 20/21 Ağustos (1968) gecesi meşhûr Prag şehrinde yaşandı.

Çek (bir ara ÇekoSlovakya) Cumhuriyetinin başkenti Prag şehrine giren  Varşova Paktı’na (NATO karşıtı komünist blok) bağlı binlerce tank ile yüz binlerce savaş askeri, gecenin koyu karanlığında başşehirle birlikte ülke topraklarını da işgal etti. Başını Rusya'nın çektiği bu işgal harekâtına katılan tank sayısının 6 bin, asker sayısının ise 500 bin kadar olduğu tahmin ediliyor.

Komünist kuvvetlerin bu dehşet verici işgali esnasında yüzlerce ölüm ve yaralanma vak'ası yaşanırken, yaklaşık 300 bin civarında kişi de diğer Avrupa ülkelerine kaçarak canını zor kurtardı... Böylelikle, dünya diline yerleşen sekiz aylık "Prag Baharı" da sona ermiş oldu.

* * *

Prag'ın işgali günlerinde, Çekoslavakya'nın başında liberal sosyalist Alexander Dubçek, komünist Rusya'nın başında ise, kanlı diktatör Leonid Brejnev vardı.

Brejnev, Sovyet Rusya'nın devlet başkanı, ama aynı zamanda komünist dünyanın da lideri konumundaydı. Komünizmin uygulanmasında katı ve acımasız bir politikadan yanaydı. Herhangi bir ülkenin bu bloktan ayrılma belirtisine dahi tahammül göstermeyecek kadar bağnazdı. İşte, Alexander Dubçek'e karşı gazaba gelmesi de bu yüzden oldu.

Dubçek, 1968 yılı başında iktidara geldiğinde, liberalleşme yönünde bazı adımlar atmaya başladı.

Bu politika, medyanın kısmî özgürlüğü, tüketim maddelerine önem verilmesi, demokratikleşme, hatta çok partili bir hükümet kurulması gibi değişik ve önemli düzenlemeleri gerektiriyordu.

Neticede, federal bir anayasanın hazırlanarak Çekoslavak Sosyalist Cumhuriyeti’nin eşit iki halka dönüştürülmesi plânlanıyordu.

Bütün bu gelişmeler, Brejnev'i adeta kudurtma noktasına getirdi. Derhal harekete geçti ve Dubçek'e karşı Brejnev doktrinleri’nin en sert biçimde tatbik edilmesini istedi.

Brejnev'in bu isteği doğrultusunda harekete geçen komünist blok (demirperde ülkeleri) tam bir savaş hali içinde Prag şehrini işgal etti. 

(NOT: Romanya, aynı blok içinde olmasına rağmen, işgale karşı tarafsız kaldı. Diğerleri Rusya'nın yanında yer alarak, aynı zamanda komşu ülkeye birlikte saldırdı.)

Sonunda hem çok sayıda mâsum insan öldürüldü, hem de şehrin birçok yeri harabeye döndürüldü.

Hemen ardından, seçilmiş hükümet devrildi. Onun yerine, Rusya'ya bağlı kukla bir idare kuruldu.

Bu taktik, kendine uygun gördüğü bir kuklanın marifeti ile bir başka ülkeyi yönetme taktiği, Rusya'nın karakterinde var olan ve defalarca başvurmuş olduğu bayağı, aşağılık, aynı zamanda acımasız bir politik yöntemdir.

Rusya’nın bu tarz işgal girişimlerine muhalefet eden diğer dünya ülkelerine o dönemde verilen cevap da hep aynı olurdu: "Bu Pakt içi bir meseledir, sizi ilgilendirmez."

Bununla beraber, Prag’ın işgalinden sonra, “Avrupa komünizmi” ile “Rusya komünizmi” arasında birtakım farkların bulunduğu hususu da kendini göstermeye başladı.

***

@salihoglulatif:

Türkiye Cumhuriyeti hükûmetleri, Risâle-i Nur'da ifadesini bulan "Bahtiyar Alman milleti" ve "Din lehindeki muazzam Amerika devleti" ile bir tersleşme, bir zıtlaşma içine girmekten sakınmalı. Hele, dine ve İslâma düşman olmayan bu iki ülke ile gerilimli bir diplomasi yürütmekten imtina etmeli. Zira, geçmişte büyük savaşlar yaşadığımız karşı blok çok daha muzır, çok daha tehlikeli.


.

Şâh Hatayî (İsmail) anne kàtilidir

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

23 Ağustos 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 23 Ağustos 1514

Bir “anne kàtili” olan İran hükümdarı Şah İsmail, Çaldıran Ovası’nda savaşa tutuştuğu Osmanlı kuvvetlerine karşı 23 Ağustos 1514’te mağlup düştü.

Öyle ki, tâcını-tahtını dahi savaş meydanında bırakarak, İran’a doğru gerisin geriye kaçmaya mecbur kaldı. (Som altından yapılan o muhteşem taht, hâlen Topkapı Sarayı Müzesinde bulunmakta.)

Şimdi, tarihin dönüm noktalarından birini teşkil eden bu hadisenin gelişme seyrine şöyle kısaca bir nazar gezdirelim.

İkisi de “Şâir Hükümdar”

Osmanlı tarihinin en büyük ve en çetin muharebelerinden biri olan Çaldıran Savaşı, uzun süren bir yürüyüş ve son derece gergin geçen bir bekleyişin ardından, nihâyet 23 Ağustos (1514) günü olanca şiddetiyle patlak verdi.

Bu savaş, İslâm dünyasının o tarihteki iki büyük ülkesi (Osmanlı ve Safevî), orduları ve şöhretli liderleri arasında yaşandı.

Sultan Selim ile Şah İsmail'i karşı karşıya getiren bu savaşın en önemli sebeplerinin başında, siyasete bulaştırılmış din-mezhep farklılığı, hâkimiyet dâvâsı ile yer yer had safhaya varan bir takım zorbalık ve zulümkârlıklar gelir.

Daha iki sene evvel (1512) Osmanlı tahtına geçen Sultan Selim, bütün hayatını "İttihad-ı İslâm"ın tesisine adamıştı. Bunun için de, öncelikle "Anadolu birliği"nin sağlanması gerekiyordu.

Bu birliğin önünde ise, Güney Kafkas, Doğu Anadolu ve neredeyse Ortadoğu'nun yarısını etkisi altına alan "Siyasî Şia" engeli vardı.

İki rakip ülke ve liderlerinin başında bulunduğu iki ordu, aylar süren takip ve manevralar neticesi, nihayet Ağustos ayının sonlarına doğru Van'ın Çaldıran Ovası’nda karşı karşıya geldi. 

Kıyasıya yaşanan bu dehşetli savaş, aynı gün sona erdi. Zira, gidişatın aleyhine döndüğünü fark eden Şah İsmail, canını kurtarmanın telâşesine düştü ve hiç bekleme yapmadan ricât etti, kaçtı. 

Edebiyattan siyasete geçiş

Avşar Türklerinden olan Şah İsmail, 1501'de Akkoyunlu Devleti’ni yıkarak Safevî Devleti’ni kurmuş, İran, Azerbaycan, Irak ve Doğu Anadolu'yu hâkimiyeti altına almıştı.

Şah İsmail, İran’da iktidara gelir gelmez, Şiâlığı devletin resmî din ve mezhebi haline getirdi.

Esasen, siyasete bulaşmadan ve iktidar tahtına oturmadan evvel gayet mülâyim ve usta bir şair olan Şah İsmail, iktidar makamına geldikten sonra birdenbire değişti ve bambaşka bir karakter olup çıktı. Öyle ki, zulümkârlıkta, âdeta sınır tanımaz bir hale geldi.

Meselâ, mağlup ettiği Sünnî Özbeklerin reisini öldürmekle de kalmadı, onun kafatasından şarap içecek kadar gaddarlaştı.

Dahası, uyguladığı zalimâne politikaları eleştirdiği için, Sünnî olan annesi Âlemşah Begüm Hanımı dahi gözünü kırpmadan idam ettirdi.

İşte onun “anne katli”ne dair ürpertici fermânı: "Safevî Şahının buyruğudur. Akkoyunlu Sultanı Uzun Hasan'ın kızı Âlemşah Begüm, 17 Eylül 1501 sabahı Tebriz'de idam edilecektir. Soylu kanının akıtılmaması, yay kirişiyle boğulması buyrulmuştur." (Uzunçarşılı, İ. H.; Osmanlı Tarihi c. 2 s. 296)

* * *

Sadece annesini ve Özbek asıllı dayılarını değil, Sünnî olarak bilinen Türk ve Kürtleri de toplu zehirlemeler ve katiâmlarla ortadan kaldırmaya çalışan Şah İsmail'in, saymakla bitirilemeyecek kadar daha bir çok zulümkârlıkları var. 

Ancak, böylesine “fenâ ve fâni” olan bir zâlimin, ayrıca güzel ve baki bir yönü var ki, onu da nazara vermeden geçmek olmaz:

Zalim İran Şahı, evveliyatı itibariyle hem iyi bir mürid, hem de gayet usta, içli ve ince ruhlu bir şâirdir.

İşte, onun siyasete girmeden evvel "Şâh Hatayî" mahlasıyla yazmış olduğu o enfes şiirlerinden sadece bir tanesi...

Kırklar yaylasında

 

Vardım kırklar yaylasına

Gel berû hey cân dediler

Yüz sürdüm ayaklarına

Gir işte meydan dediler

 

Erenler gönlü gànidir

Yuduğu kalbi arıdır

Gelişin kandan bellidir

Söyle ey ihvân dediler

 

Gir semâha bile oyna

Silinsin pâk olsun ayna

Kırk yıl bir kazanda kayna

Daha çiğsin yan dediler

 

Düşme dünya mihnetine

Talip ol Hak hazretine

Âb-ı Kevser şerbetine

Parmacığın ban dediler

 

Şâh Hatayi'm nedir halin

Duâ edip kaldır elin

Kesegör gıybetten dilin

Cümlemiz yeksân dediler

***

@salihoglulatif:

Yüz elli yıla yakın bir süredir (Özellikle Peygamberimizin  (asm) bir hayranı olan Bismark’tan bu yana) Almanya’ya karşı hasmâne ve müntakimâne bir tutum sergileyen dünya Yahudileri, nice zamandır, TC Hükûmetlerini de kendi saflarına çekebilmenin diplomatik manevrası içinde görünüyor.


.

Şâm’a giden yol Çaldıran’dan geçer

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

24 Ağustos 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 24 Ağustos 1516

Bundan tam tamına beş asır evvel bugünlerde kazanılan Mercidabık Zaferiyle birlikte, Şâm-ı Şerif’e giden esaslı yol açılmış oldu: 24 Ağustos 1516.

Pek manidar olan bir tevâfuk da şudur ki: Mercidabık Zaferi, Çaldıran Zaferinin 2. yıldönümüne denk gelen günlerde müyesser oldu.

Bu tarihî hakikat, bir “sosyal realite” olarak şu demektir: Şâm’a giden yol, Çaldıran’dan geçer.

Bir başka tâbirle, Şâm’a, Kahire’ye, Kudüs’e ve Hicaz’a giden “birlik yolu” yani İttihad-ı İslâm’ın yolu, Türklerle Kürtlerin ittihadından, ittifakından, imtizacından geçer.

İşte, bundan beş asır evvel, Sultan Selim, İdris-i Bitlisî’nin de yardımı ve tavassutu ile bu ittihadı sağlamış ve bu kutlu yolu gayet sağlam bir şekilde açıp emin adımlarla nihaî hedefe doğru yürümeye muvaffak olmuştur.

Siz, bugün de şayet Şam’a, Kahire’ye, Kudüs’e, Hicaz’a bihakkın ulaşmak ve bu geniş coğrafyadaki unsurlarla kaynaşmak istiyorsanız, ilk yapacağınız iş, Kürtlerle hakiki bir ittihad ve imtizacı temin etmektir. Başka türlü hareketle, ileri doğru sağlam ve güvenilir bir tek adım atamazsınız. Attığınız her adım, size katmerli bir sıkıntı sûretinde geri dönecektir; nitekim, dönüyor.

Bu hatırlatmalardan sonra, şimdi de hayalen beş asır öncesine gidelim ve Şâm-ı Şerif’e giden mukaddes yolun nasıl açıldığını anla(t)maya çalışalım.

İki yıl sonra iki yıllık sefer

Osmanlı Padişahı Sultan Selim'in iki yıldan fazla süren meşhûr "Mısır Seferi"nin (1516-18) en mühim safhalarından biri, hiç şüphesiz Mercidabık Meydan Muharebesidir.

24 Ağustos 1516 tarihinde yaşanan bu kanlı muharebe, Suriye’nin Halep şehri yakınlarındaki "Merc-i Dâbık/Dâbıkçayırı" denilen ovada vuku buldu.

Bu tarihlerde, Mısır ve Suriye topraklarının da dahil olduğu geniş bölge. Kölemenlerin hakimiyeti altında bulunuyordu.

Bu tarihten tam tamına iki sene evvel (23 Ağustos 1514) Çaldıran’da yaşanan Osmanlı-İran Savaşından sonra, Osmanlı ile Kölemenler sınır komşusu haline gelmişlerdi.

Bu sebeple, iki ülke arasında hem bazı sınır anlaşmazlıkları yaşanmaya, hem de aralarında hâkimiyete dayalı ciddî bir rekabet hâli zuhûr etmeye başlamıştı.

Ayrıca, Kahire'de bulunan ve henüz Abbasî Hanedanının uhdesinde tutulmaya çalışılan Hilâfet makamı, gayet sönük ve aciz bir durumda bırakılmış durumdaydı.

İslâmın ittihad ve inkişâfını hedef alarak sefere çıkan Osmanlı tahtında, 46 yaşındaki Yavuz Sultan Selim vardı; Kölemenlerin başında ise, 86 yaşındaki Kansu Gavri bulunuyordu.

Kölemenler, ekseriyetle Sünnî Müslüman olmasına rağmen, Osmanlıya karşı—her nedense—İran'daki Şiî Safevilerle müşterek politikalar yürütmeye başlamıştı.

Bu durum, Yavuz Selim açısından muharebeyi meşrû kılan önemli bir başka sebepti.

* * *

Savaşa tutuşmadan evvel, iki taraf arasında diplomatik münasebet ve müzakerelere başvuruldu.

Ne var ki, bu diplomatik münasebetlerde yaşanan bazı münasebetsizlikler, savaşı daha da kızıştırıp çabuklaştırmış oldu.

Kansu Gavri, Sultan Selim'e on kişilik bir elçi heyeti göndererek ona savaşmak yerine sulh teklifinde bulunur. Ne var ki, Sultan'ın huzuruna gelen bu heyetin—karşı tarafa gözdağı verircesine—pür silâh şekilde teçhiz edildiği görülür.

Onların böyle “silâh kuşanmış” vaziyetlerine hiddete gelen Yavuz Selim, heyetin başındaki şahsın (Moğolbay'ın) sakalını ve bıyığını tıraş ettirdikten sonra, ayrıca onu uyuz ve topal bir eşeğe bindirerek geri gönderir... Bu durum, o zamanki telâkkiye göre, savaşın artık kaçınılmaz bir hâl aldığını gösterir.

* * *

24 Ağustos'ta başlayan ve iki gün kadar devam eden savaşta, Kölemenler, kesin olarak mağlûp düşer. Üstelik, Osmanlı’ya nisbetle asker sayısı daha fazla durumdaki Sultan Gavri bile canını kurtaramaz olur.

Muzaffer ordusuyla birlikte iki gün sonra Halep'e giren Sultan Selim, burayı da teslim alır ve iki haftalık bir molanın ardından, Şâm–ı Şerif'e doğru yoluna devam eder.

Bir Kıssa: Sin, Şın, Mim...

Sultan Selim Şam’da kaldığı sırada, Muhyiddin-i Arabî’nin (vefatı 1240) bir kitabında geçen “Sin Şın’a girince, Mim’in kabri ortaya çıkar” şeklindeki ifadesini, büyük âlim Kemâlpaşazâde ile birlikte mütalâa etmişlerdi. O ifadede geçen “Sin”in Selim’e, “Şın”ın Şam’a, “Mim”in de Muhyiddin’e işaret olduğu kanaatine vardılar.

Sultan Selim, bir rüyasında Muhyiddin-i Arabî’yi görmüş ve ondan şunları duymuştu: “Yâ Selim! Senin gelmeni bekledim. Hoş, safâ geldin. Sabahleyin bir siyah ata bin. O seni bana getirir. Beni hâk-i mezelleten (zillet toprağından) kaldır. Bana bir türbe, bir cami ve imaret yap. Yürü, işin rastgele; Mısır’ın fethi müyesser ola...”

Padişah, rüyâdaki tavsiyeye uyar. Bindiği at gider, Salihiye Mahallesindeki bir çöplükte durup eşinmeye başlar. Açılan noktada büyükçe bir taş çıkar. Taşın üzerinde “Burası Muhyiddin’in kabridir” yazısı görülür.

Sultan Selim, bu hakikatli rüyâda dinlediği diğer tavsiyelere de aynen riâyet ederek, gerekli faaliyetlerin derhal başlayıp ikmâl edilmesini teminat altına alır ve oradan öylece ayrılır.


.

Kastamonu’da şapka çıkarması...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

25 Ağustos 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 25 Ağustos 1925

Kılık-kıyafet inkılâbının başlangıcını teşkil eden ilk “şapka çıkarması”, şu günlerde bile Kastamonu ile Çankırılı siyasiler arasında polemik konusu olabiliyor: “Yok, sizde değil, ilk önce bizde başladı” falan diyerekten...

Esasen, bu nokta bizi hiç ilgilendirmiyor. Bizi alâkadar eden husus, 25 Ağustos 1925’te, yani “Şapka Kànunu”ndan aylar önce yapılan hazırlık çalışmaları ve özellikle “serpuş” hakkında o günlerde millete hitaben sarf edilen sözlerdir.

İşte, bu iki önemli noktayı vüzuha kavuşturmaya yardımcı olacak 92 yıl önceki gelişmelere dair kayıtlar, bilgiler, izahlar...

* * *

Cumhuriyetin henüz ikinci yıllında (Kasım 1925) cebrî bir kànunla milletin başına geçirilen şapka (fötr, serpuş, kasket, şemsisiper...), o günlerde medeniyetin bir göstergesi ve "medenî millet" olmanın bir ölçüsü şeklinde takdim ediliyordu.

Kànun kuvvetiyle kısa sürede resmiyet kazanan bu anlayışa göre, o tarihte yüzde doksanı şapka giyen milletimiz medenî hale gelmiş olmalı.

İlgili “inkılâp kànunu”, kâğıt üstünde de olsa hâlâ yerinde duruyor. Ne var ki, fiiliyatta durum tersine dönmüş görünüyor. Yani, halkın yüzde doksanı bugün şapka giymiyor. Giyenlerin çoğu memur olup, onlar da severek ve isteyerek değil, mecburiyetten takıyor. (Köylüler bahsimizden hariçtir.)

Bu durumda, şapkayı terk eden milletimiz, aynı zamanda medenî olmaktan da çıkmış oluyor mu?

Siz bu suâlin cevabını bir taraftan düşüne dururken, bir taraftan da bu meselenin tarihî seyrine bakmaya devam edelim.

Halkın nazarında "Şapka Kànunu" olarak da bilinen Kılık-Kıyafet Kànunu, Millet Meclisi’nin 25 Kasım 1925 tarihli oturumunda kabul edildi. Aynı zamanda sarık ve cübbe giyilmesini yasaklayan bu kànun, kısa süre sonra tatbik sahasına konuldu. Buna karşı direnenler ise, para ve idam dahil, her türlü ceza ile cezalandırılmaya çalışıldı.

Tıpatıp Batılıları taklit etmeyi öngören bu kànun, her ne kadar TBMM tarafından görüşülüp onaylansa da, hadisenin fikrî ve icraî öncülüğünü M. Kemal yapmaktaydı. 

Nitekim, söz konusu Şapka Kànunu’nun kabulünden aylar öncesinden (üç ay önce) harekete geçen M. Kemal, başında Panama Şapkasıyla Kastamonu'ya gitti ve yakında resmiyete konulması plânlanmış olan kıyafet inkılâbının sahadaki denemesini yaptı. 

1925 senesinin 23-31 Ağustos günlerinde gerçekleştirilen Kastamonu ve ilçeleri gezisi, baştan sona şapka ve yeni Avrupaî kıyafete dair konuşmalarla geçti. 

İşte, Kastamonu Belediye salonunda yapılan o kunuşmalardan biri: "...Baylar! Buna şapka derler. Biz her yönden medenî insan olmalıyız. ...Fikrimiz, zihniyetimiz tepeden tırnağa kadar medenî olacaktır. Bizim şimdiye kadar geri kalmamız ve nihayet son felâket (I. Dünya Harbi) çamuruna batışımız, medeniyete ayak uyduramadığımızdandır. ...Medeniyet öyle kuvvetli bir ateştir ki, ona uzak kalanları yakar, mahveder." 

M. Kemal, aynı maksada matuf seyahatin bir başka halkası olarak gittiği İnebolu'daki balıkçılara hitap ederken de, şunları söyler: "Ben şimdiye kadar millet ve memleket yararına ne gibi hareketler, inkılâplar yapmış isem, hep böyle halkımızla görüşerek, onların ilgi ve sevgilerinden, gösterdikleri samimiyetten kuvvet ve ilham alarak yaptım." (TC Kronolojisi, TTK, s. 439) 

Gerçekte yapılan işin Türklükle, millî örf-âdetlerle bir alâkası yoktur. 

Kezâ, bu ve benzeri inkılâpların hiçbiri için halka danışılmış, yahut referanduma falan gidilmiş değildir. Ne var ki, tam da bu süreçte sarf edilen "Bir Türk dünyaya bedeldir" sözü, Müslüman Türk milletinden gelecek muhtemel tenkit ve itirazların önünü kapatıyor, set çekiyordu. Aynı şekilde, uyanması ve dillendirilmesi muhtemel "Eyvah! Ne oluyoruz? Yoksa Türklükten mi çıkıyoruz?" yollu şüphe ve tereddütlerin üstü kalınca bir örtüyle kamufle ediliyordu.

Buna rağmen, Şapka İnkılâbı’na karşı yer yer çetin reaksiyonlar sergilendi. Gösteriler, protestolar yapıldı. Ne var ki, aksi yöndeki bütün fikir ve hareketler, dehşet verici bir kuvvetle bastırıldı; kara listeye alınanlar, ölüm dahil en ağır cezalara çarptırıldı.

* * *

Evet, vaktiyle "vatana ihanet" suçunu işleyenleri cezalandırmak maksadıyla kurulan İstiklâl Mahkemeleri bile, Ekim 1925'ten sonra bilhassa şapka muhalifleri ile sarık giyen vatandaşları cezalandırma yönünde kullanıldı. Bu mahkemeler, sayısı bilinemeyecek kadar çok vatandaşı ya hapse attırdı, yahut da idam sehpasına yolladı. 

Düşünmeye değer son bir not: Kılık-kıyafete dair gel-gitlerle, acaba ülke ve millet olarak ne ölçüde medenileştik, yahut ne kadar mesut ve bahtiyar olduk?  Bunun bir muhasebesini yapmakta fayda var.


.

Son sultanların elim âkıbeti...

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

29 Ağustos 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 29 Ağustos 1904

Bilhassa III. Selim (1807) ve sonrasında gelen hemen bütün Osmanlı Sultanlarının âkıbeti vahim ve elim olmuştur.

Kimisi kederinden vefât etti, kimisi vahşice katledildi, kimisi cinnet geçirdi, kimisi darbe ile devrilip hapse atıldı, kimisi kahırlı bir sürgüne gönderildi, vesâire...

Bu çarpıcı durum, esâsen şânlı Osmanlı Devletinin ihtiyarlık ve sekerat devresine girdiğinin bir nevi işareti veya habercisi mahiyetinde.

Asıl konumuz olan ve “Günün Tarihi” itibariyle 29 Ağustos 1904’te vefat eden Sultan V. Murad’ın acıl, elem ve ıstırap yüklü hikâyesine geçmeden evvel, diğer padişahların durumlarını şöyle bir hatırlatmaya çalışalım...

Sultan III. Selim: 1789’da tahta geçti. 29 Mayıs 1807’de istifaya zorlandı. Yerine Şehzade Mustafa getirildi. Kendini bütünüyle musıkiye verdi. 28 Temmuz 1808’de çıkartılan bir isyan-kargaşa sonucu hapsedilldiği odada cânice katledildi.

Sultan IV. Mustafa: Sancılı dönemde bir yıl bile tahtta oturamadı. Yerine gelen Sultan II. Mahmud’um emriyle 17 Kasım 1808'de idam edildi.

Sultan II. Mahmud: Osmanlı’nın hayatta kalan tek erkek evlâdı olarak, 28 Temmuz 1808’de tahta çıktı. Köklü inkılâplar yaptı. Yeniçeri Ocağını lağvetti. Emrindeki ordunun, Mısır Valisinin emrindeki orduya mağlup olduğu (1839 Nizip Bozgunu) haberini alınca, kederinden vefat etti.

Sultan Abdülmecid: Babası II. Mahmud’un yerine tahta geçti. Çöküşe doğru sürüklenen ülkeyi kurtarmaya çalıştı. Önce Tanzimat, ardından Islâhat Fermânını ilân etti. Kırım Harbi (1854) sonrası, devlet “Düyûn-u Umumiye”nin altına girdi. Yirmiden fazla evlilik yaptı. 25 Haziran 1861’de, henüz 39 yaşında iken veremden vefat etti.

Sultan Abdülaziz: Pehlivan idi. 1861’de tahta oturdu. Bazı yeniliklere imza attı. Yurt dışı seyahatlerde bulundu. 1876’da bir darbe sonucu önce tahttan indirildi, hemen ardından (30 Mayıs) “intihar süsü verilmiş” bir cinayetle hünharca katledildi.

Sultan V. Murad: İbretlik hikâyesi aşağıda...

Sultan II. Abdülhamid: Son kudretli Osmanlı Padişahı. 31 Ağustos 1876'da tahta oturdu. Meşrûtiyeti ilân etti; iki yıl sonra lahvetti. Rusya ile 93 Harbini yaşadı. 1908’de Meşrûtiyeti yeniden ilân etti. 31 Mart Vak’ası bahanesiyle, yapılan askerî darbe sonucu tahttan indirildi. Hayatının son on yılını önce Selanik’te, ardından Beylerbeyi Sarayında hapis olarak geçirdi.

Sultan Reşad: Sultan Abdülhamid’in kardeşi. Darbeci askerlerin gölgesi ve baskısı altında padişahlık yaptı. Bu sebeple, pek fazla bir inisiyatif kullanmadı. Ağabeyi Abdülhamid ile aynı sene içinde (1918) vefat etti.

Sultan Vahdeddin: Alatı asırlık şânlı Osmanlı Devletinin tükenişine tanıklık etti. Saltanatın lağvedilmesi sebebiyle, hayatının tehlikede olduğunu görerek İstanbul ve Türkiye’yi terk etmek durumunda kaldı. Ömrünün son yıllarını gurbet elde ve tam bir sefâlet içinde geçirdi. Tabutuna bile haciz konuldu. Naaşı Şam’a götürülerek orada defnedildi.

Ve, Sultan Murad-ı nâ murad

Bir darbeci cunta tarafından Sultan Abdülaziz'in tahttan indirildiği gün (30 Mayıs 1876), yerine onun yeğeni olan Şehzâde Murad getirildi.

Sultan V. Murad tahta geçtiğinde, 36 yaşındaydı. Ne var ki, daha ilk günden itibaren aklî ve ruhî yönden büyük sarsıntılar geçirdi. Darbecilerin kaba, hırçın, vahşiyane davranışları, onu ziyadesiyle müteessir etti. 4 Haziran'da amcası Sultan Abdülaziz'in katledilmesini duyduğu anda ise, aklî dengesi bir daha düzelmemek üzere bozulmaya yüz tuttu.

Bundan dolayı, amcasının ölümünün tertipli bir cinayet mi, yoksa bir intihar vak'ası mı olduğunu araştıramadı, soruşturamadı ve bu maksatla bir hukukî süreci başlatma iradesini dahi gösteremedi.

Nitekim, böyle bir işi yapmak ve mahkeme kurdurmak, ancak bir sonraki padişaha, Sultan II. Abdülhamid'e nasip oldu. Fakat, bu da ancak yıllar sonra gerçekleştirilebildi: Yıldız Mahkemesi, Haziran 1881.

 * * *

Tedâvilere cevap vermeyen, aklî ve ruhî dengesi giderek bozulan Sultan V. Murad, nihayet 6 Haziran'da cinnet geçirme noktasına geldi. Kendi kendine sürekli şekilde "Ben kan istemem, padişahlık istemem" diye söylenip durmaya başladı.

Bu durum, 31 Ağustos gününe kadar devam etti ve o tarihte—hekimlerin raporuna istinaden— onun için bir "Hal fetvâsı" çıkartıldı ve tahttan indirilmiş oldu.

Böylelikle, Sultan V. Murad'ın saltanat müddeti ancak 93 gün sürebildi. Hicrî tarih itibariyle 1293 senesinde bulunulduğu içindir ki, onun hakkındaki şu ifade tarihin kayıtlarına geçti: "93'te 93 günlük padişah..." Tarihin kayıtlarında, ayrıca şu mânidar beyite rastlamaktayız:

Doksan üçte doksan üç gün padişah-ı dehr olup, 

Göçtü uzletgâhına Sultan Murad-ı nâ-murad.

Senelerce Çırağan Sarayındaki bir odada hapis kalan, odanın dışına çıkmasına izin dahi verilmeyen bahtsız padişah Sultan 5. Murad, 29 Ağustos 1904'te 64 yaşında iken Hakk'ın rahmetine kavuştu.


.

Dine müdahaleden, dini kullanmaya

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

30 Ağustos 2017, Çarşamba

Cumhuriyet’in ilk çeyrek yüz yılı “dine müdahale” çabalarıyla geçti. Son kırk-elli yıldır “dini kullanma” siyasetine tanıklık etme bahtsızlığını yaşıyoruz.

Oysa, siyaset yoluyla “dine hizmet” etmektir, esas olan...

* * *

Laikperest Kemalistlerin laiklikten anladığı şey, maalesef “dinsizlik” mânasıydı. Nitekim, 1950’den önceki uygulamaları da aynen bu istikamette olmuştur: Camiye, Ezana, Kur’ân’a, dinî giyim-kuşam dahil, her türlü dinî ibadete müdahale edilmekten geri kalınmadı.

Müdahalenin ötesinde, cebrî kànunlarla, para ve hapis cezalarıyla, milyonlarca mâsuma kan kusturuldu, dünyaları başlarına yıkıldı.

* * *

Son yıllarda ise, siyasî ikbâl ve iktidar uğruna, ne yazık ki bu kez “dinî kullanma” yöntemi ihtiyar edildi. Bunları da “Dindar Kemalist” şeklinde tarif ve tasnif etmek mümkün. Tabiî, itikadî noktada değil, belki amelî yönleri itibariyle...

İşin garibi, ilk dönemde olduğu gibi, bu son dönemde de en çok sıkıntıyı çekenler, yine “dindar kesim”den kendi insanlarımız....

Siyaset topuzu, daha çok “dindar muhalif” şeklinde görünen mâsumlara karşı kullanılıyor.

Şimdi, bu konuyla ilgili olarak, dünden bugüne yaşanan acıların, zulüm ve baskıların tarihî seyrine kısaca bir nazar gezdirelim.

Din ve millet gerçeği

Yaratılış kànunu gereği, bir millet asla dinsiz, mâneviyatsız yaşamaz ve yaşayamaz.

Bu hakikati, bütün beşer tarihinde görmek, göstermek mümkün.

Yakın tarihimizin bir asra yaklaşan inişli çıkışlı sürecinde yaşanan vak'alar dizisi de, bize bu bâriz gerçeği adeta ezber ettirdi.

Millete rağmen dine yapılan hiçbir müdahale, kabul görmedi ve topluma mal olamadı.

İşte, çarpıcı bazı misâller...

Şapka Kànunu yürürlüğe konulduktan sadece iki gün sonra, yani 30 Kasım 1925'te sarık ve sair dinî kıyafetlerin giyilmesi, çıkarılan bir başka kànun maddesiyle yasaklandı.

Yine aynı gün Meclis'te kabul edilen bir diğer kànun maddesi gereği, tekke, zaviye ve türbeler kapatıldığı gibi, şeyh, mürit, türbedar ve benzeri unvanların kullanılmasına da kökten yasak getirildi.

Kısaca, bu tarihlerde çıkarılan ve derhal tatbike konulan kànunlarla, tarîkat-tasavvuf mesleği yurt genelinde yasaklanmış oldu.

Evveliyatı yüz yıllara dayanan bu dinî müessesenin ortadan kaldırılması için ise, alabildiğine sert, kırıcı, yıkıcı yollara tevessül edildi.

Üstelik, 5'er yıl arayla en akla gelmedik metodlara başvurularaktan. Şöyle ki:

BİR: Meselâ, 1925'te patlak veren Şeyh Said Hadisesi bahane edilerek, Anadolu'nun özellikle Doğu kesimindeki tasavvuf/tarîkat faaliyetlerine son verilmeye çalışıldı; tanınmış şeyhlerin hemen tamamı ya idam edildi, ya da başka yerlere sürgüne yollandı.

Ne var ki, bu milletin dinî hakikatlere duyduğu ihtiyaç aynen devam ediyordu.

İKİ: 1930'da yaşanan "Menemen Hadisesi" bahanesiyle, Anadolu'nun bilhassa Batısında mevcudiyeti tesbit edilen tarîkat ehli şeyh ve müritler, idama varan en zecrî tedbirlerle sindirilmeye çalışıldı.

Ancak, bu milletin din ihtiyacı artarak devam ediyordu.

ÜÇ: 1935'te 120 talebesiyle Eskişehir Ağır Ceza Mahkemesi’ne sevk edilen Üstad Bediüzzaman'a isnat edilen en büyük suçlardan biri şuydu: "Sen şeyhlik taslıyor ve yasaklanmış olan tarikat dersleri veriyorsun."

Bir dinî müessese olarak tarikatların asırlar boyu yaptığı kudsî hizmeti nazara veren Üstad Bediüzzaman ise, muhataplarını şaşkına döndürecek şu cevabı veriyordu: "Efendiler! Ben şeyh değilim; ben hocayım. Şu dokuz-on senelik sürgün hayatımda, haydi biri çıksın desin ki bana tarikat dersi verdi. Belki yanıma gelen herkese demişim ki: İman lâzım, İslâmiyet lâzım. Zaman tarikat zamanı değil, imanı kurtarmak zamanıdır." (Bkz: Eskişehir Müdafaası.)

İşte, bu tarihten sonradır ki, kànunen yasak olan tarîkatçılık, fiiliyatta büyük ölçüde serbest bırakıldı ve bütün kuvvetiyle Risâle-i Nur hareketinin üzerine gidildi.

Burada, ortaya çıkan apaçık mânâ şudur: Ne yapılırsa yapılsın, bu milletin dine, diyanete, maneviyata olan ihtiyacı bitmez, sönmez ve dahi söndürülemez.

Şimdi dikkat edilmesi ve üzerinde odaklanması gereken en mühim nokta şudur ki: Bu millet, nasıl “dine müdahale” anlayışını reddedip ona gereken dersi verdi ise, son zamanlarda uygulamaya sokulan “dini kullanma” anlayış ve alışkanlığını da aynı şekilde reddedecek bir şuur ve irade kuvvetiyle, istikbâle müteveccihen istikametli yolunda biiznillah devam edip gidecek.


.

Şerif Mardin’in açtığı pencere

M. Latif SALİHOĞLU

latif@yeniasya.com.tr

 

08 Eylül 2017, Cuma

Prof. Şerif Mardin’in vefatı, yurt ve dünya genelinde büyük yankı uyandırdı. Cenâb-ı Hak, ona rahmet ve mağfiret eylesin.

1970’ler Türkiye’sinde Bediüzzaman Said Nursî ile ilgili kitabî çalışma yapan iki şöhret isim vardı: Cemal Kutay ve Şerif Mardin.

Kutay’ın kitabı “Çağımızda Bir Asr-ı Saadet Müslümanı: Bediüzzaman Said Nursî” ismini taşıyordu.

Mardin’in İngilizce olarak yazıp sonradan Türkçeye çevrilen kitabının ismi de şudur: “Bediüzzaman Said Nursî Olayı/Modern Türkiye'de Din ve Toplumsal Değişim”

* * *

Zamanla, Kemalist Kutay’ın “Bediüzzaman” hakkında tam bir yalancı ve sahtekâr kişi olduğu ayan-beyan ortaya çıktı. İlâveten, hayatının son deminde “Türkçe İbadet” günahının gayyâsı içinde boğuldu gitti.

Sosyolog Şerif Mardin ise, elinden geldiğince, kaleme aldığı konunun hakkını vermeye çalıştı. İleriki yıllarda ise, Said Nursî’yi hâlâ anlamaya çalıştığını ve tamamıyla anladığı takdirde, bu konuda daha berrak şeyler yazacağını ifade etti.

* * *

1979-80’li yıllarda gerek C. Kutay’ı ve gerekse Ş. Mardin’i görüp dinleme fırsatını bulduk. İkisi de Yeni Asya’nın Cağaloğlu’ndaki merkezine geldiler. Çalışma yaptıkları “Bediüzzaman” konusuyla ilgili konuşmalarda bulundular.

1985’te ise, Göztepe’deki evinde ziyaret ettiğimiz merhum Cemil Meriç’ten, bu her iki şahsiyet ve yayınlanan kitaplarıyla ilgili dikkate şâyân tahlil, yorum ve değerlendirmeler dinledik.

Bu hususları, geçmişte de muhtelif vesilelerle yazılarımızda işledik. Merhum Meriç’ten, Şerif Mardin ile ilgili dinlediğimiz hatıranın özü-özeti şudur: “Şerif Mardin ile uzun yıllara dayanan bir fikir ve dostluk münasebetimiz var. Bir görüşmemiz esnasında, Bediüzzaman Said Nursî hakkında ilmî ve akademik mahiyette bir çalışma yapması tavsiyesinde bulundum. Sağolsun, ortaya ciddî bir eser koymuş oldu. Tam istediğim şekilde olmasa da, henüz bunu aşan bir çalışma yapılamadı. İleride benzer mahiyette ve daha tatminkâr çalışmaların yapılacağını ümit ediyorum.”

* * *

Mütefekkir bir şahsiyet olduğu kadar, münekkit bir düşünür de olan Cemil Meriç, yine bir ziyaretimiz esnasında söz dönüp dolaştı Cemal Kutay’ın, Said Nursî hakkındaki çalışmasına geldi. 

Meriç Hoca, bu hususla alâkalı olarak orada hazır bulunanları hayretler içinde bırakan şu değerlendirmelerde bulundu:

“Said Nursî hakkında benim ciddiye alabileceğim bir çalışma henüz ortada yok. İyi niyetli birtakım çalışmaların farkındayım. Fakat bunları asla kifayetli buluyor değilim. İlim camiasının dikkatini çekecek, onları akademisyenleri tatmin edecek ve muarızları da dize getirecek evsafta bir çalışma yapmak lâzım. Bakalım, böylesine mühim bir hizmet ne zaman, kime, yahut kimlere nasip olacak…

“Cemal Kutay’ın yaptığı çalışmaya gelince… Kutay, bu kitabında Said Nursî’yi değil, kendini anlatıyor. Ne yazık ki öyle… Keşke böyle bir çalışma hiç yapılmasaydı, böyle bir kitap hiç yayınlanmasaydı. Bediüzzaman’ı ve dâvâsını anlamaktan, anlatmaktan çok uzak bir kitap müsveddesidir bu. Faydadan çok, zararı olduğu kanaatindeyim…”

* * *

Şerif Mardin’in kitabıyla ilgili bir hatıramız da şöyledir:

Bundan üç-dört sene evvel, Türkiye’de doktora tezini hazırlamakta olan İtalyan asıllı Maria Tedesco isimli öğrenciye “Bediüzzaman’ın içtimaî ve siyasî düşünceleri” konusunda yardımcı olmaya çalıştık.

Bir ara, kendisine doktora tezi için neden bu konuyu seçtiğini sorduk. Şunları anlattı: “Ön lisansı bitirince, sıra doktora yapmaya geldi. Kendi çapımda bir araştırma yaptım ve üniversite senatosuna üç ayrı konuyu götürdüm. Hocalarım, ittifakla ‘Bediüzzaman Said Nursî’ konusunu önerdiler. Ben de, Kütüphanede bulduğum Şerif Mardin’in orijinali İngilizce olan o kitabından dolayı bu konunun farkına vardım. Konu, hem benim, hem de hocalarımın dikkatini fazlasıyla çekmişti. Nitekim, bu çalışmanın hemen her safhası ilgimi çekmeye devam ediyor. Hatta zaman zaman hayret ve hayranlık içinde kalıyorum. Meselâ, Said Nursî’nin bundan tâ bir asır önce hürriyet, demokrasi ve kànun hakimiyetine dair söyledikleri, son derece orijinal ve bir o kadar da önemli. Hele, hürriyet hakkında söylediği ‘Ne nefsine, ne başkasına zararı dokunmayan’ şeklindeki ifadesi, cidden hayranlık uyandıran bir tarif şekli. İnanın, Avrupa’nın en medenî toplumu dahi bu seviyeye henüz gelebilmiş değil.”

İşte, “Es-sebebüke’l-fâil” sırrınca, ülke ve dünya çapında bu tarz müsbet ilmî çalışmalara sebebiyet veren ve akademik sahada cesurâne pencereler açtıran Şerif Mardin Hocaya, bir kez daha Allah’tan rahmet ve mağfiret diler, yakınlarına taziyetlerimizi sunarız.


.

Yalan yere yaranma yarışı

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

09 Eylül 2017, Cumartesi

Kemalist, ya da Atatürkçü diye geçinenlerin çoğu, ne hikmetse, gözümün önünde bir yalancı sahtekâr sûretinde canlanıyor.

 

Bunun sebebini düşünüyor ve acaba şu tablodan dolayı olabilir mi diyorum:

* Eskiden mebzul miktarda piyasada görünen komünist ve sosyalist, yani “solcu-devrimci” fikirli kimseler “Atatürkçülük” kisvesi ile ortalıkta at koşturuyordu.

* Türkçü-Turancı geçinen ırkçılar, doksan küsur yıldır Atatürkçülüğü dillerinden hiç düşürmüyor.

* Din ve mukaddesattan hiç hazzetmeyen laikperest yobazlar (hatta bir kısım ateistler), Atatürkçülüğü kendilerine hem siper, hem sığınak olarak kullanırlar.

* Darbeciler ve cuntacıların en şirret maskesi, şüphesiz her dönemde Atatürkçülük olmuştur.

* Hz. Ali’nin dâvasını anlamaktan bile âciz ve gafil durumdaki Alevilerin çoğu, özellikle Dersim Katliâmından sonra Atatürkçü geçinmeye başladılar. (Bu riyâkârlığın, kökeni 1400 yıl öncesine dayanan “Alevilik” ile ne ilgisi varsa?..)

* Şimdiye kadar karşılaştığımız Kur’ân kursu ve başörtüsü düşmanlarının hemen tamamı, kendini Kemalist veya “M. Kemal’in askerleri” diye etiketleyip öyle lanse etmeye çalışmıştır.

* Ve, özellikle son zamanlarda “dindar” diye geçinen, ama bize göre gerçekte “dinci” olan irili-ufaklı kişi ve zümrelerin “Atatürkçülük” maskesiyle yaptıkları yaranma yarışı...

Sanırım, en sırıtkan, en iğrenç ve en tiksindirici olanı da, bu en sondaki “Atatürkçülük” taslamasıdır.

Eskiden yoktu böyle bir durum. Dindar görünümlü olarak, sadece Ordunun başı Fevzi Çakmak ile Diyanetin Rıfat Börekçi (Bu arada, ikisi de Nakşî) vardı, Kemalist geçinen-görünen kişiler olarak.

Demek ki, günümüzde aynı damar tekrar canlandı ve günümüz versiyonları, diğer bütün yaranmacıları adeta geride bırakırcasına yarışı önde götürmeye çalışıyorlar.

Bu iğrenç yarışmacılar, M. Kemal’e her türlü mukaddes sıfatı yakıştırmaktan geri durmadıkları gibi, yalanlarını ifşa edenlere de herlü hakareti revâ görmekten de imtina etmiyorlar.

Oysa, bu tarz davranışlar, fikren âciz hatta müflis olan kişi ve zümrelerin işidir. Ancak onlara yaraşır ve yakışır.

Bu durum, bize 7-8 sene evvel gündeme gelen belgesel “Mustafa” filmi dolayısıyla yapılan tartışmaları da hatırlattı.

O tarihte, filmi yayına hazırlayan Can Dündar’ın üzerine giden Kemalistler, içki içen M. Kemal’in niçin dindar biri olarak gösterilmediğine adeta ateş püskürüyorlardı.

Şimdi, o günlerde yazdığımız yazının kısacık bir hülâsasını takdim edelim.

 

“Mustafa” belgeseli

Bir şahsı olduğundan farklı gösterme çabası, ciddiyetsizlik olduğu kadar, aynı zamanda kişilik zaafının bir göstergesidir.

Vakur ve dürüst kimse, birilerine sığınma ihtiyacını duymaz. Birilerine yaranmak için yalakalık yapmaz. Bukalemun gibi davranmaya, takiyyecilik yapmaya tenezzül etmez.

İrade terbiyesi görmüş karakter sahibi kimse, bir şahıstan bahsederken, onu olduğu gibi anlatmaya çalışır. Tesir icra etmiş şahısları olduğundan eksik, ya da fazla göstermek gibi dengesizlikler sergilemez.

Fakat ne yazık ki, çevremizde bile bile ve göz göre göre yalakalık adına meddahlık, takiyyecilik yapan kimseleri görmekteyiz.

Hele, bu kimselerin dindar görünmeleri ve bu işi din nâmına yapıyormuş gibi heveslenmeleri, tam bir traji komik tablosu teşkil ediyor.

Bizim gibi sizler de çevrenizde az çok şu tabloyu görüyor ve şahit oluyorsunuz: Bazı din kardeşlerimiz, tutturmuş canhıraş bir şekilde M. Kemal'in ne kadar dindar bir kimse olduğunu anlatmaya çalışıyor.

Bazıları bilmeden yapıyor bu tehlikeli meddahlığı, bazıları ise takiyyeciliği adeta meslek ve alışkanlık haline getirmişcesine sürdürüyor bu işgüzarlığı.

* * *

Ne garip bir durum ki, M. Kemal'i dindar gösterme furyası, 12 Eylül (1980) darbesinden sonra başladı. Evet, bu şaklabanlık 12 Eylül zihniyetinin bir mahsulü...

Maalesef, bu şaklabanlık trendi o günden bu yana artarak devam ediyor. Hem, öyle bir şiddette devam ediyor ki, Can Dündar gibi "Gerçek Mustafa"dan söz edenleri aforoz edecek kadar azgınlaşabiliyor.

M. Kemal'i dindar gösterme çabası hız kesmeden devam ededursun, hemen akabinde ise, Atatürkçülüğü dindarların omuzları üzerinde yaşatma merhalesine geçildi.

Burada şahıs, gazete, dergi, kitap ismi vermek istemiyoruz. Fakat, şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki: Ortada çok fenâ bir aldanış hali var. Kemalistleri aldatıyoruz diyen takiyyeci dindanların aldanışı... .

 

Türkiye Sivas oldu; Ankara’ya yöneldi

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

11 Eylül 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 11 EYLÜL 1919

 

Millî Mücadalenin başlamasıyla birlikte, yurdun hemen her bölgesinde toplu hareketlenmeler baş gösterdi: Millî müdafaa cemiyet ve cephe hareketleri, kongreler, yürüyüşler, mitingler, birbirini takip etti.

Hem doğu, hem batı bölgelerinde düzenlenen kongrelerin başında Erzurum, Sivas, Balıkesir Kongresi gelir.

 “Günün tarihi” itibariyle, bir hafta süren ve 11 Eylül 1919’da nihaî toplantısını yapan Sivas Kongresi ile kongre sonrasında yaşanan gelişmeleri anlatmaya çalışalım.

 

“Sadâkat Yemini”ne dikkat!

4-11 Eylül arasında gerçekleştirilen bu toplantının ardından, ertesi gün halka açık bir oturum yapıldı ve alınan nihaî kararlar bir "Umumî Beyannâme" şeklinde Türkiye ve dünya kamuoyuna ilân edildi. Aynı gün ayrıca şu iki önemli karar alındı:

BİR: Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulması.

İKİ: Millet Meclisi teşkil olununcaya kadar, kongre kararları ile hükümet idaresinin 15 kişilik bir “Temsil Heyeti” tarafından yapılması.

* * *

Anadolu ve Trakya'dan gelen onlarca delegenin iştirak etmiş olduğu Sivas Kongresi, şimdiki Sivas Lisesi binasında harikulâde bir yemin merasimiyle çalışmalarına başladı.

İşte o pek mühim olan yemin metni, ne hikmetse çoğu yerde gizleniyor, yahut görmezden geliniyor. Oysa, o gün olduğu gibi, bugün ve yarın gelecek nesillerin de bunu bilmesi gerekiyor.

Bilinmesi, bu ülkede yaşayan her vatandaşın öncelikli haklarından biridir diye düşünüyoruz. Zira, Erzurum ve Sivas Kongreleri, işgalden kurtuluşun ve yeni bir devleti kurmaya giden yolun başlangıcı ve en önemli kilometre taşlarından biridir.

Ayrıca, bu yemin metnini önemli kılan daha başka sebepler de var. Fakat, biz detaya girmeden, konuyu toparlamaya çalışalım.

İşte, kongreye katılan delegelerin çalışmaya başlamadan evvel yüksek sesle okumuş olduğu söz konusu o yemin metni: (Uluğ İğdemir; Sivas Kongresi Tutanakları)

 "Makam-ı Celil-i Hilâfet ve Saltanata, İslâmiyete, devlete, millete ve memlekete mânen ve maddeten hizmetten başka bir gaye ve emelimiz olmadığına binaen, kongrenin müzakeresi ve devamı müddetince ihtirasat-i şahsiye ve siyasiyeden ve fırkacılık emellerinden münezzeh bir azim ve imân ile çalışacağıma, ayrıca İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ihyasına çalışmayacağıma, nâmusum ve bilcümle mukaddesatım nâmına Vallahi, Billahi yemin ederek söz veriyorum."

* * *

Şimdi de kongre sonrası ilân edilen Umumî Beyannâme’ye bakalım.

Daha evvel yapılmış olan Erzurum Kongresi’nin devamı ve daha da genişletilmiş mahiyetteki Sivas Kongresi, aslında çok daha geniş bir katılımla gerçekleştirildi. Son toplantıda alınan ve 12 Eylül günü metin halinde umuma ilân edilen nihaî kararlar şu şekilde tanzim edildi:

* Millî sınırlar içinde bulunan vatan, bölünmez bir bütündür.

* Kuvâ-yı Millîyeyi selâhiyetli ve millî iradeyi hâkim kılmak esastır.

* Osmanlı ülkesinin herhangi bir kısmına yapılacak müdahale, işgal ve Ermenilik-Rumluk teşkiline yönelik hareketlere toptan karşı konacak.

* İstanbul hükûmeti, bir dış baskı karşısında topraklarının herhangi bir parçasını bırakmak zorunda kalırsa, buna karşı bütün tedbirler alınır ve kararlar verilebilir.

* Mondros Mütarekesi imzalandığı tarihte sınırlarımız içinde bulunan, halkı Müslüman olan topraklar üzerindeki tarihî, millî, dinî ve coğrafî haklarımıza saygı gösterilmesini ve bunlara aykırı girişimlerin geçersiz hale getirilmesini bekleriz.

* Devletin bağımsızlık ve bütünlüğü mahfuz kalmak şartıyla, topraklarımızı ele geçirmek isteği olmayan herhangi bir devletin ekonomik, teknik ve sınaî yardımlarını memnuniyetle karşılarız.

* Millî iradeyi temsil etmek üzere Millet Meclisi'nin toplanması mecburi olup, kudsî gayelere erişmek ve takip etmek için, şimdilik bir Temsil Heyeti teşkil olundu.

* Millî vicdandan doğan cemiyetler birleşmiş, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adını almıştır. Bu cemiyet her türlü fırkacılık (particilik) cereyanlarından, şahsî ihtiraslardan uzaktır. Bütün Müslüman vatandaşlar bu cemiyetin tabiî üyesidir.

 

KISA NOTLAR

1) Tarihçi ve gazeteci-yazar İ. Hâmi Dânişmend, Sivas Kongresi’ne İstanbul Delegesi olarak katıldı. Kongrenin ilk toplantısında yapılan oylamada, oybirliğiyle Divân-ı Riyaset Kâtipliğine (Sekreterya) seçildi. Bir süre İrade-i Milliye gazetesini neşretti. M. Kemal, buna karşı Hakimiyet-i Milliye (bilâhare ULUS) gazetesini çıkardı. Araları açıldı. Uzlaşamadılar.

2) Erzurum Kongresi’nde seçilen 9 kişiye, Sivas Kongresi’nde seçilen 6 kişinin daha ilâve edilmesiyle, 15 kişilik Heyet-i Temsiliye teşkil edilmiş oldu. Bu heyet, BMM kuruluncaya kadar, en yüksek karar ve icra merciî sıfatıyla faaliyette bulundu.

3) Bilhassa Cumhuriyetin ilânından sonra, Sivas Kongresi’nde yapılan o yeminin metnine ne derece sadık kalındığını ve yine aynı kongrede alınmış olan nihaî kararlara ne ölçüde riayet edildiğini, dün olduğu gibi bugün de düşünmekte yarar var .

 

Darbeci kafası ve mahkeme safhası

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

12 Eylül 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 12 EYLÜL 1980

 

Bu vatanda son yüz yıl içinde gerçekleştirilen darbelerin hiçbiri henüz hakkıyla mahkemeye taşın(a)madı, hukuk ve adâletin önünde lâyık-ı veçhiyle muhakeme edilmedi, ne yazık ki...

Bundan dolayı da, yarım düzineyi bulan bu darbe ve muhtıraların failleri, şu fâni âlemde cezasını alamadan gitti; geri kalanların durumu ise, henüz meçhûl...

Bu ülkede "geçmişi sorgulamak" var; ancak bilhassa siyasîleri "hukuken ve âdil şekilde yargılama" âdeti tam olarak gelişmiş, yahut yerleşik bir mekanizmaya dönüşmüş değil.

(NOT: Yüz sene önceki İttihatçıların yargılanması, daha ziyade "savaş yenilgisi" sebebiyle olmuş. Ki, o da çok sınırlı tutulmuş ve elebaşı durumundakiler ancak "gıyâben muhakeme" edilebilmişler.)

Darbe yapanlar, keşke zamanında ve hak ettikleri şekilde yargılanabilseydi... O takdirde, acaba bu türden ihanetler, fecâatler, felâketler hiç tekerrür eder miydi?

 

Kronik darbeler kronolojisi

Bugün "12 Eylül Darbesi"nin 37. yıldönümü... 1980'de "Darbe Cuntası"nı teşkil edenler, o zamanın kuvvet komutanlarıydı. Bu cunta, elindeki yetkiler itibariyle orduyu temsil ediyordu. Ancak, vicdan ve hukuk açısından aynı temsil yetkisine sahip olduklarını savunmak imkânsız... Demek ki, orduyu şeklen temsil eden "12 Eylül Cuntası", aynı orduyu mânen ve hakikaten temsil etmiyordu.

Dolayısıyla, orduyu emellerine âlet ettiler; ama, onlar da ne yazık ki "başka emeller"e âlet oldular.

Bilvesile, adâlet önüne çıkarılamayan ve hukuken muhakeme edilemeyen diğer darbeleri de, geriye doğru sıralayarak kısaca hatırlamaya çalışalım.

* * *

"12 Eylül"den önce "12 Mart" var. 1970'in 12 Mart'ında hükûmete yönelik bir "muhtıra" yayınlayan o zamanın komuta kademesi, istifa edip çekilmemesi halinde hükümeti silâh zoruyla devireceklerini ilân etti. Başbakan Demirel, "Parlamento yolunu açık tutmak" mülâhazasıyla, Çankaya'ya hükümetin istifasını sundu. Bu muhtıranın da, tıpkı diğer darbeler gibi ülkeye zarardan başka hiçbir faydası olmadı.

* * *

27 Mayıs 1960'ta tek başına iktidar olan Demokrat Parti hükümetini deviren askerî cunta, on yıllık demokrasinin de canına okudu. 600 kadar DP'liyi gaddar ve de cebbar bir mahkemede en ağır şekilde cezalandırdı. Seçilmiş dört vatan evlâdının (Başbakan, İç İşleri ve Dışişleri Bakanları ile Maliye Bakanı) kanına girdi.

* * *

Cumhuriyet tarihinin iki kanlı darbesinin benzeri olan iki darbe de Meşrûtiyet devrinde yaşandı:

BİRİNCİSİ: "31 Mart Vak'ası" bahanesiyle 27 Nisan 1909'da İstanbul'a giren Hareket Ordusu, iş başındaki hükümet ile birlikte Sultan Abdülhamid'i de tahtından indirdi. Sayısız mazlûmu dârağacında sallandırdı.

İKİNCİSİ: İttihatçılar tarafından 23 Ocak 1913'te kanlı Bâbıâli Baskını gerçekleştirildi. Normal usûlle işbaşına gelmiş olan hükümet, silâh zoruyla işbaşından uzaklaştırılmış oldu. (Bu hadisenin, ayrıca kendi has özel bazı yönleri de var.)

* * *

Bunların dışında, küçük çapta kalan, yahut başarısız kalıp bastırılan daha başka ihtilâl teşebbüsleri de oldu.

Gariptir, başarılı olan ihtilâlciler "kahraman" ilân edilip ödüllendirilirken, başarısız olanlar ise "hâin" muamelesi görerek idama mahkûm edildiler: Birinci grup için paşalardan Cemal Gürsel (1960) ve Kenan Evren (1980) ile ikinci gruptan albay Talat Aydemir ve Fethi Gürcan (1964) gibi...

* * *

Son olarak yaşanan “15 Temmuz Saldırıları”nın gelişme seyri gibi, asıl mahiyeti de henüz alacakaranlıkta görünüyor. Mahkemesi devam ettiği için, şimdilik detaylara girmiyoruz. İleride inşaallah...

* * *

Yukarıda da sıraladığımız gibi, darbelerin hiçbiri hukuk önünde muhakeme edilemedi; Kenan Evren bile, mahkeme salonuna gelmeyerek, tele-konferans şeklinde ifadesi alındı. Hak ettiği cezayı çekmeden öldü, gitti...

Bu durumda yapılacak olan iş, yani yapılması gereken şey, özellikle yakın geçmişte yaşanmış olan ihtilâl ve muhtıraları fikren sorgulamak ve vicdânen yargılamaktır.

Bu da, eski darbecilerin tasarrufunu tanımamak, geçersiz saymak veya yaptıklarını geçersiz hale getirmekle olur... Meselâ:

 Darbecilerin hazırlatmış olduğu Anayasalar temelden değiştirilmeli; yeni sivil ve demokratik bir anayasayı yürürlüğe konmalı.

BİR:

YÖK, RTÜK gibi ihtilâl tasarrufu olan kurum ve kuruluşlar, yeni baştan ele alınıp kâmilen ıslâh edilmeli.

İKİ: 

 Darbecilerin halka dayatmış olduğu "siyasî dizayn"ı yok saymalı, muktesep olan siyasî haklar sahiplerine iade edilmeli.

ÜÇ:

 Siyaseti, özellikle “seçim barajı” maskaralığından bütünüyle koruyup kurtarmalı.

DÖRT:

Bunlar yapılmadığı takdirde, teşebbüslerin başarılı olup olmaması bir yana; ama, darbeci kafalardan kurtulma ve muhtemel zararlarından emin olma ihtimali zayıf kalır.

Oysa, bu noktada artık geleceğe emin şekilde ve ümitli bir nazarla bakmalı; istikbâle de ona göre hazırlanmalı. Zira, ülkenin ve milletin dabeye de, darbeci kafalara da artık tahammülü yoktur. .

 

Bir 12 Eylül hatırası ve Şinasi

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

13 Eylül 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 13 EYLÜL 1980

 

Aşağıda okuyacağınız “12 Eylül Darbesi”ne ilişkin hatıranın hikâyesi, bundan tam on yıl evvel bugün tarafımızdan yazıldı.

Türkiye medyasında, sadece bizim köşemizde yayınlandı. Başka da bir kaynağı yoktur.

Bu noktayı vurgulamaktaki maksadımız şudur: Şimdi TRT-1’de tekrarı yayınlanan “Seksenler” dizisinin bir bölümünde, o aynı orijinal hadise, biraz değiştirilerek dramatize edildi ve öylece yayınlandı.

Bunu yapanlar, muhtemelen internette bir tarama yaptılar ve buldukları bu hatıra bilgisini diziye dahil edip yayınladılar.

Telif hakkı istemiyoruz; ama, TRT’nin ilgilileri bu hatırayı tesbit edip yazanı aramaları, yani sorup izin almaları gerekmez miydi?

Maalesef bunu yapmadılar. Ama, kesinkes söylüyorum, o hatıranın orijinalitesi bize ait olup, bundan on yıl evvel yine bu köşede yayınlandı.

Bilvesile, işte o hatırayı tekraren dikkat nazarlarına sunuyoruz. “Seksenler”in tekrarında rastlarsanız, bu yazdıklarımızı da lütfen hatırlayasınız diye...

13+Simitçi=14

Cemal Beyle komşu ve hemşehriyiz. Onunla zaman zaman sohbetlerimiz olur.

"12 Eylül Darbesi" olduğu esnada (1980), DİSK'e bağlı bir sendikanın İstanbul şubesinde çalışıyordu. Başından geçen ibretlik bir hadiseyi bize şöyle anlattı:

"Bir gün askerler geldiler. Birlikte çalıştığımız sendika yöneticisi arkadaşların hepsini topladılar. 'Sıkıyönetim Komutanlığı emridir. Sizi Selimiye Kışlasına götüreceğiz' dediler.

"Bizi apar-topar askerî araca bindirdiler. Yolda giderken, telsizle kaç kişi olduğumuz soruldu. Başımızdaki komutan da, heyecan ve telâştan olacak, iyice sayamadan 'Komutanım, 14 kişiler' diye cevap verdi. Halbuki, biz 13 kişiydik.

"Merkeze bilgi verildikten sonra, komutan tekrar saymaya başladı. Bir de baktı ki, toplam sayımız 13.

"Yeniden bir tedirginlik ve telâş başladı. Askerler, aralarında ne yapacaklarını konuştular.

"Kısa bir süre sonra, içinde bulunduğumuz araba durdu. Yolun kenarında simit satan bir adam vardı. Komutan, sert bir şekilde onu çağırdı. Adam da, yarı sevinç yarı ürkek bir vaziyette arabaya doğru koşarak geldi ve 'Buyrun abi, kaç simit istersiniz?' diye daha lâfını bile tamamlayamadan, kolundan tutup onu da aracın içine attılar.

"Bu vaziyette, yani 14 kişi olarak Selimiye Kışlası’na götürüldük. Oradaki görevlilere teslim edildik. Derhal nezarete atıldık.

"Simitçiyle birlikte ifademiz ancak üç ay sonra alındı.

"O zamanki kànunlara göre, gözaltı süresi üç aydı. Üç ay sonra mahkemeye çıkarıldık. Kimimiz beraat ettik, kimimiz hapsi boyladık.

"Fakat, en çok üzüldüğümüz kişi simitçiydi. Zira, o tamamen bir yanlış sayı telâffuzunun kurbanı oldu. O an için, yolun kenarında simit satmaktan başka hiçbir suçu yoktu. Bir hiç uğruna, üç ay müddetle nezarette kaldı. Bundan ailesinin dahi haberi yoktu."

* * *

Evet, ihtilâl tasarrufu kabilinden, bunun gibi daha başka hadiseler de var.İhtilâlleri–iyi niyetle olsa bile–alkışlayarak tasvip edenlerin, işlenen bunca zulüm ve adâletsizliği düşünerek ve her halde nedamet duyarak tevbe etmesi gerekir diye düşünüyoruz.

***

 

GÜNÜN TARİHİ: 13 EYLÜL 1871

 

Şinasi ve Tanzimat edebiyatı

Tanzimat döneminin tanınmış şair, edip ve gazeteci yazarı Şinasi, 13 Eylül 1871’de vefat etti.

Asıl ismi İbrahim Şinasi'dir.

İlk tahsilini tamamladıktan sonra, Tophane Müşiriyeti Mektubî Kalemine kâtip adayı olarak girdi. Burada lisan dersleri aldı. Sırasıyla Arapça, Farsça ve Fransızca'yı öğrendi.

 

Lisan ve edebiyata olan kabiliyeti sebebiyle, memuriyet makamlarında hızla yükseldi. Bilgisini geliştirmek üzere bir müddet Paris'e gönderildi. Burada ünlü bazı şahsiyetlerle tanıştı. Bu sayede büyük şöhret kazandı.

1854'te İstanbul'a dönüşünde bir süre Tophane Kalemi'nde çalıştı. Ardından Meclis-i Maarif Üyeliğine seçildi. Encümen-i Dâniş'te (İlimler Akademisi) vazife gördü.

Şinasi, Tanzimatçı Mustafa Reşit Paşa’ya hep yakın durdu. Onunla birlikte iş ve makam durumlarında da değişiklikler oldu.

1860'da Agâh Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahvâl Gazetesini çıkardı. Devlet yönetimini tenkit etmesi ve Sultan Abdülaziz'e şiddetli muhalefette bulunması sebebiyle, resmî makamlardan uzaklaştırıldı. Sıklıkla Paris'e gidip geldi. 1869'da İstanbul'a döndükten sonra bir matbaa kurdu ve eserlerini neşretmeye başladı. İki yıl kadar sonra da 13 Eylül 1871'de beyin tümöründen öldü.

Şinasi, Batı dünyası, bilhassa Fransız kültürü etkisinde eserler verdi. Fransız kültür ve medeniyetine hayranlık derecesinde bağlandı.

Hürriyeti, meşrûtiyeti istemesi güzeldi. Ancak, gümrüksüz, filtresiz bir Batı taklitçiliğine soyunması, onu milletinden kopuk bir mecraya soktu.

 

Eserlerinden bazıları:Tercüme-i Manzume, Şair Evlenmesi, Durub-u Emsâl-i Osmaniye (atasözleri), Müntehabat-ı Tasvir-i Efkâr (gazetede çıkan seçme yazılar. .

 

Ahrâr Fırkası ve Meşrûtiyet seçimleri

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

14 Eylül 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 14 EYLÜL 1908

 

Orijinal ismi “Ahrâr-ı Osmâniye Fırkası” olan ilk anamuhalefet partisi, 14 Eylül 1908’de kuruldu. (Bazı kaynaklar, resmî müracaatı 18 Eylül’de gösteriyor.)

Siyasetten çok komitacılıkla iştigal eden “İttihatçılar”ın en ciddî rakibi olarak kurulan ve pek yakında yapılacak genel seçimler için hazırlık çalışmalarını başlatan Ahrar Fırkasının yönetim kadrosunda yer alan bazı isimler şöyle: Nureddin Ferruh (Kâtib-i Umumî/Genel Sekreter), Dr. Nihad Reşad, Ahmet Fazıl, Kıbrıslı Tevfik, Celâleddin Arif, Melih Said, Namık ve Şevket Beyler.

Bu siyasî hareketin fikrî arka planda (bir cihette idolleri) ise, Prens Sabahaddin Bey, Mizancı Murad Bey ve Hasan Fehmi Bey gibi ilim ve fikir adamları bulunuyordu.

* * *

Ahrâr-ı Osmaniye Fırkasının (AOF) en büyük şanssızlığı, kuruluşundan iki ay-üç ay sonra genel seçimlerin yapılmasıydı. O tarihte, seçimler hemen bir gün içinde bitirilemiyordu. Kesin sonuçların belirlenmesi, günler, bazen haftalar alıyordu. Aralık  ayının ikinci haftasında Meclis-i Mebusan’ın resmî açılışı yapıldığına göre, AOF’nin ne kadar hazırlıksız yakalandığı kendiliğinden anlaşılıyor. Yurt genelinde henüz teşkilâtını tamamlayamayan AOF, İstanbul dahil, hiçbir seçim bölgesinde mebus çıkaramaz.

Ne var ki, gerek bağımsızlardan ve gerekse İttihat-Terakki Fırkası (İTF) listesinden girip seçimi kazanan birçok mebus, İstanbul’a gelip partilerin içyüzünü gördükten sonra, AOF’a İTF’yi tercih ederek parti değiştirmek durumunda kalmıştır.

Bu acip halin bir neticesi olarak da, Ahrarlar, Meclis’te grup kuracak sayıya ulaşmış ve muhalefet görevini deruhte etmeye başlamıştır.

Fakat, ne yazık ki, II. Meşrûtiyetin de daha ilk aylarından itibaren, hürriyet ve meşrûtiyetin ruhuna taban tabana zıt gelişmeler başgöstermiş ve meydan almıştır.

Şimdi, filmi biraz geriden alarak, bundan yüz küsur yıl kadar evvel yaşanan gelişmelere muhtasar bir nazarla bakmaya çalışalım.

* * *

Yerli ve yabancı kaynakların bir çoğunda Yeni Osmanlıların 1902'de Paris'te yapmış olduğu zirve toplantısından "Jön Türklerin I. Kongresi" şeklinde bahsedilmesine rağmen, toplantıya başkanlık eden Prens Sabahaddin Bey gibi zâtların nazarında bu içtimaın ismi Ahrar-ı Osmaniye Kongresi’dir.

Dolayısıyla, Mizancı Murad gibi Prens Sabahaddin Bey de bu "Ahrar-ı Osmaniye" isim ve mânâsına tâ başından beri sâdık kalmış ve hiçbir zaman da bundan vazgeçmemişlerdir. Nitekim, İttihatçılarla yollarını ayırdıktan sonra bile, yine aynı ismi kullanmış ve 14 Eylül 1908’de kurmuş oldukları partinin ismini  "Ahrar-ı Osmaniye Fırkası" şeklinde kabul ve ilân etmişlerdir.

İşte bu Ahrar, Namık Kemâl'in tâbiriyle "Namert korkulardan sıyrılan ve bir heyecân-ı âteşîn kesilerek, beşeriyet âleminde bir güneş gibi parlayan hürriyet hakikati"nin bir bakıma yeniden doğuşudur.

(NOT: Üstad Bediüzzaman, 1950'de iktidara gelen Demokratlar'ı kast ederek aynen şunu söyler: "Ahrar Fırkası, yine otuz beş sene sonra dirildi, yine uyandı." Demek ki, Ahrar ve Demokrat'ı, birbirinin devamı ve aynı kökten gelen, aynı misyona bağlı partiler mânâsında anlamak gerekir.)

1908 ve 1912 yıllarında yapılan seçimlere de aynı isimle katılan Ahrar Fırkası, İttihatçı komitacıların şiddetli baskısı sebebiyle, ne yazık ki Meclis'te ve ülke genelinde yeterli bir varlık gösteremedi.

1912 yılı seçimlerinin hemen her yönüyle şaibeli olduğunda, tarihçilerin çoğu hemfikirdir. "Sopalı seçim", yahut "dayaklı seçim" diye de kayıtlara geçen ve birkaç kez tekerrür etme mecburiyeti hasıl olan bu tarihlerdeki (1912–14) seçimler, peşpeşe patlak veren İtalyan, Balkan ve Harb-i Umumî gailesinin de eklenmesiyle, esasında seçim olmaktan çıkmış, İttihatçıların bir nevi oyun arenasına dönüşmüştür. Komitacılar, seçime katılan hemen hiçbir partiye hayat hakkı tanımamış; bu sebeple, memleket tek parti diktatoryasına mahkûm edilmiştir.

* * *

1908'de yapılan ilk seçimlere dönecek olursak, bu dönemde sadece iki partinin öne çıktığını ve seçimlere iştirak ettiğini görmekteyiz: İttihad ve Terakki Fırkası ile Ahrar-ı Osmaniye Fırkası.

Ahrarların İstanbul dışındaki bölgelerde yeterince katılma imkânını bulamadığı bu seçimi İttihatçı adaylar kazanır. Ne var ki, Meclis'in 17 Aralık'ta açılmasıyla birlikte, birçok mebus İttihatçılardan ayrılarak Ahrar tarafına geçer. Böylelikle Ahrar, Meclis'te ana ve yegâne muhalefet partisi vasfını kazanmış olur.

Bu siyasî gelişmeye paralel olarak, dönemin etkili gazeteleri de İttihatçılara karşı cephe alır. Dolayısıyla Ahrar Fırkası’nı desteklemeye yönelir. Bu gazetelerin belli başlı olanları şunlar: Mîzân, İkdam, Sabah, Serbestî, Yeni Gazete, Sadâ-yı Millet ve Servet-i Fünûn.

Bu durum karşısında adeta çılgına dönen İttihatçılar ise, en güçlü oldukları komitacılık faaliyetleriyle iş görmeye koyulurlar: Başta Serbestî gazetesi başyazarı Hasan Fehmi Bey olmak üzere, Ahrar'a destek veren diğer gazetelerin yazarları da birer birer vurularak katledilir.

Derken, 13 Nisan 1909'da mahiyeti hâlâ aydınlatılamayan meş'um 31 Mart Vak'ası patlak verir. İttihatçılar, bu fırsatı hiç kaçırmaz. El altından derhal bir organizasyon yürütülür ve bu dehşetli sosyal kriz, kelimenin tam anlamıyla bir fırsatçılığa dönüştürülmeye çalışılır.

Selânik'li dönmelerin başını çektiği 30-40 bin kişilik derme-çatmalı Hareket Ordusu, İstanbul’a gelip darbe yapar, devlet ve hükümet yönetimine el koyar. Zulüm ve zorbalığın en dehşetlisine imza atar. .

 

Geldi yine demokrasinin hazân yıldönümü

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

16 Eylül 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: 16-17 EYLÜL 1961

 

Yakın siyasî tarihimizin en yakıcı dertlerinden biri, hatta birinci 1961 Eylül’ünde yaşandı: 16-17 Eylül günlerinde, Menderes, Polatkan ve Zorlu, zındıka komitesinin mârifetiyle zulmen asılarak şehit edildi.

Bu sebeple, hemen her yıl Eylül ayı ortalarında bu konuya temas etmeden geçemiyoruz. Hatta, yazmadan edemiyoruz. Esasen, başka konular bu elim hadisenin önüne geçmiyor, geçemiyor.

Elli yedi yıllık zaman zarfında, sadece bir sene “Yassıada zulmü” konusu medyada yer almadı, yeterince değil, hemen hiç konuşulup tartışılamadı... O menhus tarih ise, Eylül 1980 tarihidir. 12 Eylül Cuntası, buna izin, fırsat vermedi, vermek istemedi.

Bu hatırlatmadan sonra, şimdi hayâlen o tarihe gidelim ve mavi Marmara Denizi’nin ortasında bir “elem katresi” mahiyetine bürünen Yassıada’da olup bitenlere kısaca değinmeye çalışalım.

* * *

Konuya, Yassıada zulmünü yaşayarak mısralara döken F. N. Çamlıbel’in bir dörtlüğünü iktibas ederek devam edelim.

 

Bilmiyor gülmeyi sâkinlerinin binde biri

 

Bir vatan derdi birikmiş bir avuçluk karada

 

Kuşu hicrân getirir, dalgası hüsrân götürür

 

Mavi bir gözde elem katresidir Yassıada

Evet, o günlerin Yassıada'sında hakikaten bir vatan derdi birikmişti.

Bu büyük dert ile yanan milletin gözlerinden ise, damla damla elem katreleri akıyordu. Bilhassa, o yılki Eylül ayının tam ortalarına gelindiğinde, akan gözyaşı damlaları, adeta sel olup taşmaya başladı.

Zira, 14 ayrı dâvâdan yargılandıkları halde, cezayı gerektirecek bir tek suçu tesbit edilemeyen Adnan Menderes ve yüzlerce partili arkadaşı, o günlerde en ağır cezalara çarptırıldı.

Mahkeme kararları arasında 13 kişi için de idam cezası vardı.

Bunlardan üçünün infazı 16 ve 17 Eylül günlerinde yapıldı ki, her üçü de hür irade ile seçilmiş güzide birer vatan evlâdıydı: Biri Maliye Bakanı Polatkan, biri Dışişleri Bakanı Zorlu ve biri de Başbakan Adnan Menderes idi.

* * *

Bir yıldan fazla süren kahır ve çile yüklü Yassıada günleri, 27 Mayıs (1960) darbesinden hemen sonra, yani Haziran ayının daha ilk yarısında başlamıştı.

Gelişmelerin bundan sonrasını da, yine o dayanılmaz acılara mâruz kalan mazlûmların dilinden aktarmaya çalışalım. Zira, hakikate dair en doğru, en müessir söz onlarındır...

İşte, mazlûm Başbakanın eşi Berin Hanımın 13 Haziran 1960 tarihli mektubunda Adnan Menderes'e hitaben yazmış olduğu ifadeler:

"Adnancığım,

"Üç gündür senden bir haber alamadığım için çok meraktayım. İki gündür gazeteler Yassıada’ya götürüldüğünü yazıyor, fakat katiyetle bir şey öğrenemediğim için büyük üzüntüdeyim.

"Buradayken, her gün senden el yazınla tezkere alıyor, seviniyorduk. Bugün posta ile mektup gönderebileceğimizi söylediler. Hemen bir telgraf çektim. Senin de bana telgrafla sıhhatini bildirmeni rica ederim.

"Akşam gazetesinde senin bana çektiğin bir telgraf yayınlandı. Fakat bana böyle bir telgraf gelmedi. Daha doğrusu Ankara’dan gittikten sonra, hiçbir mektup ve telgrafın gelmedi. Bu merak beni harap ediyor. İnşaallah sıhhattesindir ve haberini alır sevinirim."

Bu sözlerin sahibi, daha iki hafta öncesine kadar Türkiye'nin mukadderatında söz ve irade sahibi olan seçilmiş bir Başbakanın hanımıdır.

* * *

Şimdi hatıra geliyor ki: Acaba bundan daha çok acı veren, daha çok hüzne-kedere sebebiyet veren bir durum var mı diye... 

Evet, maalesef var ve o da şudur: İhtilâl günü yakalanıp gözetim altına alınan başbakanın aile efradı, Başbakanlık Konutundan kapı dışarı edilir. Berin Hanım, bu durumda ne yapacağının şaşkınlığı içinde, Adnan Beye şu satırları yazarak bir fikir ister:

"Köşkü tahliye etmemiz lâzım. Bana ne tavsiye edersin? Acaba bir apartman katı mı aratayım? Yoksa İzmir veya Aydın’a mı gideyim? Bir fikir verirsen çok sevineceğim.

"Artık ne kadar yalnız kaldığımı tahmin edersin. Aydın’ımla beraber her an sana, sıhhatine duâ ediyoruz."

* * *

Yassıada'ya götürülen Adnan Menderes'ten gelen ilk "sıhhat haberi"ne karşılık, fedakâr eş Berin Hanım şu cevabî mektubu yazar:

"Yassıada’dan ilk sıhhat haberini gece aldık. Ne kadar sevindik bilemezsin. Buradayken her gün haberini alıyorduk. Meğer benim için ne büyük teselliymiş. Dört gündür habersiz kalınca adeta harab olduk. Gazetelerde geceyi gömlekle geçirdiğini öğrenince çok üzüldüm. Neyse... Çamaşır, para göndereceğim, ama nasıl bilemiyorum. İsteğini bana hemen yaz.

"Aydın, bana büyük destek oluyor yavrucak. Her an sana duâ ediyoruz. Sıhhat ve selâmetle bize seni kavuşturması için Allah’a yalvarıyoruz."

* * *

Yassıada'ya toplatılıp aylarca sorgulanan mazlûm Demokratların mektuplaşmalarına kelime limiti getirilmişti. Aileleriyle, dostlarıyla olan mektuplaşmalarında, en fazla 50 kelime yazabilirlerdi. Limiti aşan kelimeler, anında sansürleniyordu.

Bu insanlık dışı muameleye karşı, haydi gelin de içerlenmeyin...

***

 

@salihoglulatif:

 

-Okullarda ilim-irfân kalitesi düşünce

 

+Hapishaneler çoğaldı

 

-Evde anneler azalınca

 

+Anaokulları çoğaldı

 

-Evde huzur kalmayınca

 

+Huzurevleri çoğaldı .

 

Yaslıada’dan vedâ mektupları

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

18 Eylül 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: EYLÜL ORTASI 1961

 

Hürriyet ve demokrasinin en ağır şekilde bedelini ödeyen Demokratlar, Yassıada’da bir yılı aşan işkenceli sorgulamanın ardından, uyduruk bir mahkeme kararıyla, yine en ağır şekilde cezalandırılmaları cihetine gidildi.

Dokuz-on kadar vatan evlâdı, bu uzun ve çileli sorgulama esnasında şehîden vefat etti. Bir o kadarı da, ağır hasta vaziyette Yassıada’dan ayrıldıktan çok kısa bir süre sonra, ardısıra Hakk’ın rahmetine kavuştu.

Mazlûm Demokratların yüzlercesine de, türlü cezaların yanı sıra, ayrıca “siyaset yasağı” getirildi.

İşte onun içindir ki, resmiyetteki ismi Yassıada olan o yas ve keder adasına biz mâ’şerî vicdandaki ismiyle “Yaslıada” diyoruz.

Tıpkı, 1230’larda çokça kardeş (Selçuklu-Harzemşah) kanının akıtıldığı Erzincan’daki Yassıçemen’e “Yaslıçimen” denildiği gibi...

 

Yıldızlar sönüyor;

 

Güneşler batıyor...

Yassıada’da yapılan duruşmaların sona ermesiyle birlikte, nihayet, bütün dikkatler mazlûmlara verilecek cezalara odaklandı. 

Vâ esefâ... O mazlûmlar ki, bir yıl müddetle çekmiş oldukları eziyetlerin neticesinde, hasta, bitkin ve perişan bir vaziyette iken, şimdi de cezalarının infaz edileceği günü beklemeye koyuldular.

Aynı Yassıada cehenneminde diğer mazlûmlarla birlikte türlü sıkıntılara mâruz kalan “Han Duvarları” şairi Faruk Nafiz Çamlıbel, orada yaşananları “Zindan Duvarları” isimli eserinde şu sözlerle mısralaştırır:

 

Gece zindanda Yusuflar sıralanmış yatıyor 

 

Yüzlerinden okudum sapsarı rüyâlarını 

 

Kimi sehpada görür kendini kimi çarmıhta

 

Ve, ararlar yine zindandaki dünyalarını

Zindandan sehpaya doğru giden bu kahramanların son duruşları, son bakışları gibi, son sözleri ve son mektupları da şâyân-ı hayret ve takdirdir. 

Onlar ki, izzetlerinden, vakarlarından zerrece taviz vermediler. Yiğitçe durdular ve ölüme de merdane bakarak gittiler. 

Üç şehitten merhum Hasan Polatkan'ı hemen hiç konuşturmadılar, hatta onun 170 sayfayı aşan müdafaasını dahi yok saydılar. Onca feryâdına karşılık, ‘Kısa kes, otur yerine!’ azarıyla mukabele ettiler. (Bkz: Polatkan'ın Savunması, Rasim Ekşi.)

 

Zorlu'nun son mektubu...

Zalim zorbalarca asılmasına karar verilen Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, abdest alarak idam sehpasına doğru yürüdü. 

Bu arada, bir mektup yazmak ve son sözlerini kâğıda dökmek istedi. Elleri kelepçeli olduğundan rahat yazamıyordu. Her nasılsa birileri merhamete geldi ve kelepçeyi çözdüler. 

İşte, ölüm sehpasına doğru giderken, Zorlu'nun kaleminden dökülen sön sözleri: 

“Sevgili Anneciğim, Emelciğim (Hanımı) ve Abiciğim, 

“Şimdi, Cenâb-ı Hakk’ın huzuruna çıkıyorum. Sâkinim, huzur içindeyim. Benim için üzülmeyin. 

“Sizlerin de sakin ve huzur içinde yaşamanız beni daima müsterih edecektir. 

“Bir ve beraber olun. Allahın takdiratı böyleymiş. Hizmet ettim ve şerefimi daima muhafaza ettim. 

“Anne! Sevdiklerimi muhafaza edin ve Allah’ın inayetiyle onların huzurunu temin edin. 

“Hepinizi Allah’a emanet eder, tekrar üzülmemenizi ve hayatta berdevam olarak beni huzur içinde bırakmanızı rica ederim.

“Allah memleketi korusun.”

 

Ve, Menderes'in mektubu

Şimdi de, Başvekil Adnan Menderes’in idam edilmeden önce zâlim cuntacılara hitaben yazmış olduğu mektubu ise şöyledir:

"Size dargın değilim. Sizin ve diğer zevatın iplerinin hangi efendiler tarafından idare edildiğini biliyorum. Onlara da dargın değilim. Kellemi onlara götürdüğünüzde deyiniz ki: Adnan Menderes hürriyet uğruna koyduğu başını 17 sene evvel almadığınız için sizlere müteşekkirdir. 

"İdam edilmek için ortada hiçbir sebep yok. Ölüme kadar metanetle gittiğimi, silâhların gölgesinde yaşayan kahraman efendilerinize acaba söyleyebilecek misiniz? 

"Şunu da söyleyeyim ki, milletçe kazanılacak hürriyet mücadelesinde sizi ve efendinizi yine de 1950’de olduğu gibi kurtarabilirdim. Dirimden korkmayacaktınız. Ama şimdi milletle el ele vererek Adnan Menderes’in ölüsü ebediyete kadar sizi takip edecek ve bir gün sizi silip süpürecektir. Buna rağmen duâm sizlerle beraberdir."

* * *

Zorlu’nun, Polatkan’ın ve Menderes’in Yaslıada’daki son sözleri, duyan-okuyan vicdan sahibi herkesi derinden etkiledi, etkilemeye devam ediyor.

***

 

@salihoglulatif:

 

İslâm birliğine, vatan birliğine hizmet, insan birliğinden, vicdan birliğinden geçer. .

 

Diyarbekir, Osmanlı eyaleti oldu

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

19 Eylül 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ: 19 EYLÜL 1515

 

Çaldıran Zaferinden (23 Ağustos 1514) sonra, Şarkî Anadolu Bölgesi büyük ölçüde Osmanlı idaresine geçti.

O tarihte, bölgedeki yirmi beş civarındaki Kürt Beyliği “müsâlemetle”, yani barış içinde ve kendi tercihleriyle Osmanlı’ya tabi oldu.

Bölgede yer alan şehirlerin başında ise, aynen bugün olduğu gibi o dönemde Diyarbekir geliyordu. Diyarbekir’i Van, Bitlis, Mardin ve Urfa takip ediyordu.

Zaferden yaklaşık bir yıl kadar sonra, Diyarbekir’in bir “Osmanlı eyaleti” olmasına karar verildi: 19 Eylül 1515. Zamanla, bu eyalete 32 sancak daha bağlanarak, bölgenin en gözde merkezi haline getirilmiş oldu...

Bu yöndeki bilgiler tarih kayıtlarda yer aldığı gibi, ayrıca meşhûr halk şairi Karacaoğlan’ın mısralarında da bunu teyid edici lâtif tâbirlere, manidâr mısaralar rastlamaktayız... Şimdi, beş asır öncesine gidelim ve o zamanın manzarasına biraz da Karacaoğlan’ın penceresinden bakmaya çalışalım.

 

“32 Sancaklı Diyarbekir”

Evet, ismi unutulmazlar arasında yer alan halk şâiri Karacaoğlan, dünya hayatını içine alan neredeyse bütün bir zaman ve mekân içinde hep "Elâ gözlü nazlı dilber"ini aradığını dillendirir şiirlerinde İşte, o şiirlerinden birinde, aynen şu mânidar mısraları sıralar:

 

Yeşil ördek yayılıyor çimende

 

Kürd'te, Hind’te, Çin’de, Yemen’de

 

“Mehdî günü” doğar Âhirzemande

 

Acep gezsem elâ gözlüm var m’ola

Aynı şiirin bir başka dörtlüğünde ise, yaşadığı dönemde (1606–1689), Diyarbekir'in otuz iki sancaklı bir Osmanlı eyaleti olduğunu şu şekilde hatırlatır:

 

Hey geri de deli gönül hey geri

 

Adana, İlbeyi, Göksun, Tekir’i

 

Otuz iki sancak Diyarbekir’i

 

Acep gezsem elâ gözlüm var m’ola

Evet, yazının giriş kısmında da ifade edildiği üzere, Şarkî Anadolu'nun en büyük ve en stratejik merkezlerinden biri olan Diyarbekir'in 32 sancaklı bir Osmanlı eyaleti olmasının gün itibariyle tarihi 19 Eylül 1515 olarak görünüyor.

Diyarbekir yöresi ve özellikle surlarla çevrili olan şehir merkezi, bu tarihten evvel İran'daki Safevî Devletinin hükmü, veyahut tahakkümü altında bulunuyordu.

Ağustos 1514'teki Çaldıran Savaşından sonra, bölgedeki dengeler değişmeye başladı. İki taraf arasındaki çekişme, bilhassa Urfa, Mardin ve Diyarbekir taraflarında bütün şiddetiyle devam ediyordu.

Bölgede etkili durumdaki Kürt Beyleri, Mevlâna İdris (yani İdris-i Bitlisî) vasıtasıyla Osmanlı'ya bağlanma yönündeki isteklerini Sultan Selim'e ilettiler.

Yerli halktan kuvvet alan Yavuz Sultan Selim ise, Bıyıklı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu bölgeye göndererek, Kürtlerle birlikte Safevîler'e karşı çok yönlü bir mücadele harekâtını başlattı.

Safevî hükümdarı Şah İsmail'e bağlı kuvvetler, bu büyük taarruza karşı fazla dayanamayarak, Eylül 1515'te bölgeyi bütünüyle terk ettmeye mecbur kaldılar.

Bu yeni gelişmeye istinaden, Eylül 1515'te, bölge yeni bir statüye kavuşturuldu. Netice itibariyle, Diyabekir Eyaleti ve ona bağlı durumdaki 32 sancaklı bölgede, ve kısmî özerklik arzeden yeni bir idare kurulmuş oldu.

Özetle: Yönetim, babadan oğula geçmek sûretiyle, bu eyalet ve bağlı sancaklar iç işlerinde özerk, dış işlerinde ise Osmanlı devletine bağlı olacak şekilde dizayn edildi. 

* * *

Diyarbekir eyaleti, 1864'te çıkartılan "Vilâyet Nizamnâmesi"ne kadar aynı statüde kaldı. Ardından, Diyarbekir vilâyetine çevrildi.

Eski Diyarbekir Eyaletine bağlı 32 sancağın büyükleri şunlardır: Amid (merkez), Harput (Elaziz), Mardin, Ergani, Siverek, Nusaybin, Hısn-ı Keyfâ (Hasankeyf), Akçakale, Habur, Garzan, Meyyafarıkiyn (Silvan), Siird, Kiğı, Birecik...

(NOT: Şimdiki Şırnak ve Batman vilayetinin bulunduğu bölgenin tamamı, yine aynı eyaletin sınırları içinde yer almaktaydı.)

***

 

@salihoglulatif:

 

Gözü, kulağı ve sâir hissiyatiyla dijitale (sırada lazer var) kilitlenmiş olanları, buhrana-bunalıma kadar götüren yalnızlık, içine kapanıklık ve sosyal uyumsuzluk gibi haller bekliyor, ne yazık ki...

 

* * *

 

"Hatalar-kusurlar başa, iyilikler-haseneler cemaate verilir" kaidesince, Gülen’in hatası o camianın tabanına (ibadet katmanına) verilmez; Aynı şekilde, Erdoğan’ın hatası AkParti tabanına (seçmenine) verilmez, yüklenmez, yüklenmemeli...

 

* * *

 

"Dünya 5'ten büyüktür." Kesinlikle doğru. Tıpkı, Türkiye 1’den büyük olduğu gibi... .

 

M. Kemal-İnönü çekişmesi

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

20 Eylül 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ: 20 EYLÜL 1937

 

Hemfikir idiler. Yıllarca birlikte çalıştılar. Hemen her işte bir ve beraber oldular. İnkılâplara birlikte imza attılar. Muarızlarını tepelemede birbirine tam destek verdiler.

Ne var ki, sonunda ayrıldılar. Bu ayrılık, asla fikir ayrılığı değildi. Öyle anlayanlar, fenâ halde yanıldılar.

Derin yanılgı, el’an devam ediyor.

Sanırım, kim(ler)den ve hangi zaman aralığından söz ettiğimizi anlamışsınızdır. Kısaca: M. Kemal ile İsmet Paşa’nın 1919-37 yılları arasındaki müşterek fikir ve davranışları...

Evet, çoğu kimsenin bilmediği, bilmek de istemediği bir konudur bu: Osmanlı’dan sonra kurulan yeni Türkiye’nin bu iki siyasî-askerî aktörünün, 18 sene süren birlikteliğinin, son demde niçin sona erdiği hususu... Şimdi bu önemli meselenin, gelişme seyrine şöyle bir nazar gezdirerek, işin püf noktasını öğrenmeye çalışalım.

 

“İkinci adam” meselesi

Tarihçe çığır açan siyasiler, etraflarında “ikinci adam” olma hevesindekilere pek göz açtırmazlar. Heveslerini kursaklarına hapsetmek için, uygun bir zamanı, fırsatı kollarlar. 

Tâ ki, ölümlerinden sonra gelecek olan idarecilerin, kendilerini gölgede bırakma şansları kalmasın.

Bu sebeple, ikinci, hatta üçüncü sırada görünen veya görünmeye çalışan adayları pasifize, hatta diskalifiye etmek için türlü tedbirler alırlar.

İşte, aynı fikirde olmalarına rağmen, M. Kemal, İsmet İnönü’nün kendisinden sonra gelip Devlet Başkanlığı makamına oturmasını istemediği için, ömrünün son deminde, hemen herkese şaşırtıcı gelen bazı tedbirleri alma cihetine gidiyor. Şöyle ki:

Mustafa Kemal, ölümünden tam bir yıl 50 gün evvel, yani 20 Eylül 1937’de Başbakan İsmet Paşa’yı 1.5 ay müddetle mecburî izne gönderdi. Onun yerine, önce vekâleten ve bir ay sonra da asâleten “İktisat Vekili” Celal Bayar’ı atadı.

İsmet Paşa, M. Kemal'in tâ ölüm gününe kadar da siyaset sahnesine bir daha dönmedi, dönemedi.

Zira, ikisi arasında ciddî anlamda bir "küslük" hali yaşandı. Ve fakat, besbelli ki, asıl mesele bu küslük halinin de ötesinde bir ciddiyet arz ediyordu.

* * *

İsmet Paşa, her ne kadar politikadan uzaklaştırıldıysa da, M. Kemal bundan emin değildi: Günün birinde tekrar aktif politikaya döner ve Bayar'ın inisiyatifindeki mevki ve makamları tekrar ele geçirebilir diye endişe ediyordu.

M. Kemal, bu endişesini yakın çevresiyle konuştuktan sonra, İsmet Paşa’nın hesabının kesilmesine ve defterinin dürülmesine karar verildi: İsmet Paşa, bir tertiple öldürülmeli. Aksi takdirde, hükûmetin başına getirilmiş olan Bayar'ı rahat bırakmaz.

Nitekim, ölümcül hastalığı ilerleyen M. Kemal, ölümünden iki ay önce kaleme aldığı "Vasiyetnâme"nin 5. maddesindeki ifadelerinden de anlaşılıyor ki, kendisinde, İsmet Paşa’nın “bertaraf edilmiş olduğu” yönünde bir kanaat hasıl olmuş.

İşte 5. maddedeki o ifadeler: "İsmet İnönü'nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmâl için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır."

Bunun aksi yönündeki tezi savunanlar da olmuş; ancak, onlar hiçbir zaman Pembe Köşk'te oturan "İkinci Adam" İsmet Paşa’nın çocuklarının neden "yardıma muhtaç oldukları" meselesinin tatminkâr bir cevabını verememiş, izahını yapamamışlardır.

* * *

İsmet Paşa’nın sûikastten kurtulmasına birinci derecede sebep olan kişi, Dr. Refik Saydam'dır.

M. Kemal'in ölümünden hemen sonraki gün siyaset sahnesine dönen ve (F. Çakmak’ın da gayretiyle) Cumhurbaşkanlığına seçtirilen İsmet Paşa, birkaç ay sonra da Başbakan Celal Bayar'ın işine son verdi.

Bayar'ın yerine ise, kendisine “can borcu” olan Dr. Refik Saydam'ı Başbakanlık makamına getirtti. (25 Ocak 1939) Saydam, ölünceye (1942) kadar da bu makamda kaldı.

1938 yılı başından itibaren, meydan bütünüyle İsmet Paşa’ya kaldı. O da, siyaset arenasında dolu dizgin at koşturdu. Öyle ki, bir süre sonra para ve pulların üzerindeki M. Kemal'in resimlerini kaldırtarak, yerine kendi resimlerini koydurdu.

Ne var ki, onun bu tasarrufu uzun süre devam etmedi, edemedi. Atatürkçüler bu konuda daha baskın çıktılar ve özellikle para ile pulların üzerindeki İsmet Paşa’nın resimlerini kaldırtarak yeniden eskiye dönüşü sağlamış oldular.

* * *

26 Aralık 1938 günkü CHP Olağanüstü Kurultayı’nda "Değişmez Başkan" olarak kabul ve ilân edilen İsmet Paşa’yı siyaset sahnesinden uzaklaştıran kişi ise, onun sekreteri Bülent Ecevit oldu.

7 Mayıs 1972'de yapılan CHP Olağanüstü Kurultayı’nda, genel başkanlık yarışını kaybeden İsmet Paşa, kısa bir süre sonra siyasetten çekildi; bundan bir buçuk yıl sonra da hayattan çekildi.

Acip bir durum: Halk Partisi’ne liderlik yapan M. Kemal İnönü’ye, İnönü Ecevit’e, Ecevit Baykal’a küs gitti. Baykal ile Kılıçdaroğlu’nun arası da limonî vaziyette... .

 

Deryalar üstünde bir kutlu zafer: Preveze

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

27 Eylül 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ 27 EYLÜL 1538

 

Adriyatik Denizi sâhillerinde (Yunanistan - İtalya arası) 27 Eylül 1538’de tarihin en büyük deniz muharebelerinden biri yaşandı. Bizim tarihimizdeki ismiyle Preveze Deniz Zaferi...

Haçlı Donanması Kumandanı Andrea Dorya ile Osmanlı Kaptan–ı Deryâsı Barbaros Hayreddin Paşa’nın yönettiği iki ordu, Preveze açıklarında karşı karşı geldi. Günboyu devam eden şiddetli muharebenin ardından, Haçlı donanması, çok büyük kayıplar vererek ve perişaniyet içinde kaçarak, mağlubiyeti tartışmasız şekilde kabul etti.

İşte, bu tarihten sonradır ki, koca Akdeniz, bir "Osmanlı gölü" diye isimlendirilmeye başlandı.

Osmanlı, adeta rakipsiz kaldı.

Yine bu tarihten sonra, Osmanlı leventlerinin denizler üzerindeki hakimiyeti giderek genişledi; adım adım büyük okyanuslara yelken açılmaya başlandı.

* * *

Preveze Deniz Zaferi’nin, binlerce “isimsiz kahraman”ı yanı sıra, ayrıca iki büyük kahraman kumandanı var: Hızır Reis ve Turgut Reis.

Bunlar, hayatları boyunca, hep bir cenâhtan diğerine koşturdu; zaferden zafere seferler düzenledi.

Şimdi, sırasıyla bu iki büyük kumandanı, Preveze ile Trablusgarp fatihlerini biraz daha yakından tanımaya çalışalım.

 

“Barbaros Hayri” (*)

Asıl ismi Hızır Reis olan Barbaros Hayreddin, bu büyük zaferden yaklaşık bir sene evvel "Kaptanpaşa"lık makamına atanmıştı.

Bu yeni vazifesini, 12 sene müddetle, yani vefat tarihi olan 1546 yılına kadar hakkıyla yapmaya çalıştı.

Osmanlı denizciliğinin en parlak devrini yaşatan Barbaros Hayreddin Paşa, Akdeniz sâhillerinde daha evvel Osmanlı'ya saldıran veya saldırmak için fırsat kollayan hemen bütün ülkelere sırasıyla gözdağı vererek onları sindirme yoluna gitti.

Tek tek çarpışmakla Barbaros'un üstesinden gelemeyeceklerini anlayan Avrupa devletleri, bu kez Fransa'nın teşvikiyle topluca harekete geçtiler ve denizden büyük bir taarruz harekâtını başlattılar.

Büyük bir iştahla giriştikleri savaşı kaybedince de, hayal kırıklığına uğradılar ve kendilerini toparlamak için uzun yıllara ihtiyaç duydular.

..................................

 

(*) Ara başlıktaki “Barbaros Hayri” tâbiri, Bediüzzaman Said Nursî’ye aittir. D. H. Örfî isimli eserin son tashihli nüshasında geçiyor.)

 

Turgut Reis

Barbaros Hayreddin Paşa’dan sonra en büyük “Osmanlı denizcisi” olarak da bilinen Turgut Reis, 1485 senesinde Menteşe (Muğla) Sancağının bir köyünde doğdu. Veli isminde bir çiftçinin oğludur. 

Gençliğinden itibaren askerlik mesleğine meraklı idi. Bu sebeple, Menteşe kıyılarından levent toplayan Hızır Reis’in (Barbaros'un) kurmayları tarafından seçilerek, Cezayir leventleri arasına alındı.

Zamanla pek çok savaşta gösterdiği cesaret ve silâh kullanmadaki ustalığıyla dikkati çekti; nihayet Barbaros’un da takdirini kazandı ve bilâhare reis oldu. Barbaros'un hizmetine girdikten sonra, Preveze Deniz Savaşı’na katıldı. Orada yedek donanmaya kumanda etti.

Dalmaçya kıyılarındaki bazı kaleleri geri aldı. 1540'da Korsika'da bulunduğu sırada, Cenovalılara esir düştü ve üç yıl kadar süreyle bir gemide forsa olarak kaldı. 1543'de Cenova'yı kuşatan Barbaros tarafından kurtarıldı.

Napoli Körfezi’ndeki İspanyol gemilerini batırdı. Cerbe Adası’nı kendisine üs yaptı. İspanyollar daha sonra Cerbe Adası’nı kuşattılarsa da Turgut Reis'i ele geçiremediler.

Turgut Reis, bundan sonra Fas limanlarına üslendi. 1551'de İstanbul'a çağrıldı ve kendisine Karlıeli Sancakbeyliği verildi. Trablusgarb'ın fethi ile görevlendirilen Turgut Reis, burayı da fazla zorlanmadan teslim aldı.

1554 yılında Trablusgarb Beylerbeyliği’ne getirildi. Cerbe Savaşı'na katıldı. Malta kuşatması sırasında kaleden atılan bir mermi ile şehid oldu (1565) ve Trablusgarb'daki türbesine defnedildi. .

 

Hamam tellâkı Lâle Devrini bitirdi

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

28 Eylül 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 28 EYLÜL 1730

 

Osmanlı Devleti’nin merkezi olan İstanbul'da, uzun zamandır sancıları yaşanan bir ihtilâl, bir ayaklanma hadisesi 29 Eylül 1730’da patlak verdi.

Bu kanlı hadise ile birlikte, yaklaşık 13 yıldır devam eden Lâle Devri de sona ermiş oldu.

O devirde, birçok yeniliğin (resim, san'at, icat, süs, motif, keşif...) yanı sıra, dünyevîleşme, manevî gaflet, zevk û safâ, iç politikada rehavet, diplomaside uyuşukluk, güvenlikte laçkalık gibi menfi haller, adeta ayyuka çıkmış vaziyette idi.

Avrupalı sömürgecilerin (özellikle İngilizlerin) Osmanlı mülküne musallat olması, İngiliz casusların dahilî ihtilâfı körüklemeye başlaması, hatta Vehhabilik hareketinin canlandırılması, kendini en çok bu dönemde göstermeye başladı.

Önemli bir nokta şudur: İsyancılar, bir yandan "Fakir halk, zahire bulamıyor" diye de propaganda yaparken, bir taraftan da zahire ambarlarını tâlân ettirip yaktırıyor; bununla, kıtlığın daha fazla hissedilmesini temine çalışıyorlardı. Böylelikle, âlemin nazarında kendi gerekçelerini kuvvetlendirmiş oluyorlardı. (NOT: Aynı taktik, hemen bütün ihtilâlciler tarafından kullanılageldi: 12 Eylül Darbesini yapanların "ihtilâli olgunlaştırma"ya dair itiraflarını hatırlayın.)

Bu hatırlatmalardan sonra, şimdi o meşhûr ismiyle “Patrona Halil İsyanı” hadisesini biraz daha yakından görmeye çalışalım.

 

“İstemezüüük!” çığlıkları

Saltanat ve Saray çevresi dahil, kısa sürede İstanbul'u baştan sona yangın yerine döndüren, sayısız yıkım ve tâlânı netice veren bu çılgınca hadisenin başını çeken şahıs, bir Yeniçeri esnafı (hamam tellâkı) olan Patrona Halil.

Bu şahsın Arnavut asıllı olduğu, bir müddet Patrona isimli gemide levendlik (gözüpek asker) yaptığı, Yeniçeri Ocağına bağlılığı yanı sıra değişik sahalarda esnaflık mesleğini de sürdürdüğü tarih kitaplarında kaydediliyor.

Bu hadise, aynı zamanda Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın, yakınlarının ve daha sonra isyancı elebaşıların da başını götürdü. İsyancılara 37 kelle bağışlayan Padişah ise, 27 yıllık saltanatını kaybetti.

* * *

İsyancıların elindeki en büyük kozlardan ve halkı tahrik edecek en önemli gerekçelerden biri, 13 yıldır Sadrazamlık makamında bulunan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın tutum ve yönetim politikalarıydı.

Lâle Devri’ne damgasını vuran İbrahim Paşa’nın politikaları, esasen bu devrin tâ kendisi sayılır.

Bu devrede, birçok yenilik yapıldı, pekçok belde fethedildi. Tabiî, birçok belde de kaybedildi.

İlk matbaanın kuruluşu (1727), harikulâde san'atlı çeşmelerin (Topkapı ve Üsküdar'da III. Ahmed Çeşmesi) camilerin (Lâleli Camii), sarayların ve ihtişamlı kasırların (Kâğıthane, Sadabad) inşası, askerîyede (karada-denizde) yeni düzenlemelere gidilmesi, bu dönemin en önemli özelliklerinden.

* * *

Patrona Halil İsyanı, Sultan III. Ahmed'in "İran seferi bahanesi"yle neredeyse iki aydır gidip kaldığı "Üsküdar askerî karargâhı"nda bulunduğu esnada başladı.

İsyan dalgasının bütün İstanbul'u etkisi altına aldığını gören padişah, gece karanlığında maiyetiyle birlikte gizlice Topkapı Sarayı’na döndü ve duruma vaziyet etmeye koyuldu. Ancak, iş işten çıkmış ve öfkeli isyancıların önüne geçilmez bir hal almıştı.

Padişah, kendi sonunun da yaklaştığının farkındaydı. Fakat, o son bir ümitle, isyancılar tarafından kellesi istenenleri harcamayı düşündü.

Kellesi koparılmak istenenler listesinde tam tamına 37 isim vardı. Liste başında ise Sadrâzam Damat İbrahim Paşa’nın ismi yer alıyordu. Listenin içinde, ayrıca Kaptan–ı Derya ile Dahiliye Nazırı olan zatların isimleri de vardı.

Padişah, zorbalara boyun eğdi. Kellesi istenen zatları önce idam ettirdi, ardından da inandırmak için cesetlerini isyancıların toplandığı Et Meydanına (Aksaray) gönderdi.

Ne var ki, âsiler bununla da iktifa etmedi. Onlar, padişahın da tahttan çekilmesini istiyordu.

Bu maksatla, öküz arabasıyla kendilerine gönderilen Sadrâzam'ın cesedini bir beygir kuyruğuna bağlayarak Saray'a geri gönderdiler ve hemen ardından şu yaygarayı kopardılar: "Bu, katiyen Damat İbrahim Paşa’nın cesedi değildir. Padişah bizi kandırdı. Böyle yalancılık yapan, halkını aldatan birinin sultanlığı da, halifeliği de kabul edilemez. Derhal çekilsin, gitsin. İstemezüüük!..."

III. Ahmed, dizginlerin elinden çıktığını, tavizin tavizi celbettiğini her nasılsa anladı ve isyancılarla şöyle bir anlaşmanın yolunu tuttu: "Benim ve aile efradımın hayatına dokunulmaması şartıyla, tahttan ferâgat edebilirim" dedi. Âsiler bu şartı kabul etti. III. Ahmed de, saltanatı kuzeni olan Şehzade I. Mahmud'a devrettiğini açıkladı.

* * *

İlk günlerde, kısmî bir sükûnet sağlanmış gibi göründü.

Bu arada, Patrona Halil de Beylerbeyi makamına oturdu. Ne var ki, bu şahıs yerinde rahat oturan biri değildi. Liyakatı olmadığı halde, bir yüksek makamı işgal etmiş, aynı zamanda devletin, hükümetin her işine karışır bir vaziyet almıştı.

Kılık kıyafeti de pejmürde olan bu şahsın afra-tafrası, gün geldi artık çekilmez bir hal aldı. Vezir ile Sultan dahi ondan usanmaya başladı.

Baktılar ki, olacak gibi değil. Bir gece (15 Kasım 1730) ona ve has adamlarına tuzak kuruldu. Padişahın önemli bir hususta onlara danışmak istediği haberi gönderildi.

Adamlarıyla birlikte Topkapı Sarayına gelen Patrona, Revan Köşkü civarında ansızın derdest edilip topluca imha edildi. Böylelikle, iki aydır devam eden kargaşa sona erdi, ortalık nisbeten sükûnet buldu. .

 

Önce işgal, ardından peşkeş

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

29 Eylül 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ 29 EYLÜL 1923

 

Tarihi en büyük ve en acımasız sömürgeci devleti olan İngiltere (nâm-ı diğer Büyük Britanya), daha evvel işgal ettiği Filistin’i 29 Eylül 1923 tarihi itibariyle kendi mandası altına aldığını duyurdu.

Birinci Dünya Savaşı’nın son merhalesinde (1917-18) Filistin topraklarını işgal eden ve bir adım sonrasında mandacılık sistemini kuran İngilizler, ileriki merhalelerde, burayı adım adım dünya Yahudilerine peşkeş etmeye çalıştı.

* * *

Ah şu sömürgeci Britanya’nın sinsi mi, sinsi İngiliz Siyaseti...

- 1878’de Osmanlı’dan emaneten ve geçici olarak işletmesini aldığı Kıbrıs’ı, bir daha Osmanlı’ya ve Türkler’e vermedi. Burayı, önce işgal etti; ardından, kademeli bir şekilde Rumlara peşkeş çekti.

- 1911’de İtalyan Donanmasının türlü hile ve desiselerle ele geçirmiş olduğu Ege’deki 12 adanın, Lozan Antlaşması esnasında Yunanistan’a verilmesini sağladı.

- 1918’de yine cebren ve hile ile kontrolü altına aldığı Musul ve Kerkük’ü, ne yapıp edip Osmanlı’dan kopardı; bilâhare, burayı Irak’a, Irak’ı da manda statüsüyle kendine bağladı.

- 1918-22 yılları arasında İstanbul’u işgal altında tutan İngiltere, elinden gelseydi, Türkiye’nin şimdiki topraklarını da Sevr Anlatmasıyla paramparça ederek, büyük parçayı kendine, geri kalan kısmını da Fransa, İtalya ve Yunanistan’a taksim edecekti. Ama, çok şükür ki, buna muvaffak olmadı.

- Ve, bugünkü asıl konumuz olan Filistin’in aynı şekilde işgali; Osmanlı’dan koparılarak Yahudilere peşkeş edilmesiyle, Ortadoğu’da bir çıbanbaşının, bir terör devletinin, üstelik BM eliyle vücuda getirilmesi...

Evet, maalesef bütün bunlar İngiliz Siyasetinin mârifetiyle gerçekleştirilmiş olan; dahası, ezeli kin ve intikama dayalı olan kasdî tasarruflardır: İslâmdan ve Müslümanların hâmisi durumundaki Osmanlı’dan intikam alma siyaseti...

 

Filistin, İngiliz mandasında

Fransızca bir tâbir olan manda, diplomasi dilinde "yetki, görev ve sorumluluk" demektir.

Sömürge sistemine duyulan tepki ve alerji sebebiyle, nisbeten daha yumuşak ve daha medenice görünen “manda” tabiri, diplomasi literatürüne daha çok 1919 yılında girdi... Bu tabir, özellikle de Osmanlı'dan kopan zayıf toplulukların geçici süreli olarak bir başka ülke tarafından yönetilmesi maksadıyla Milletler Cemiyeti (MC) gündemine getirildi.

Bugünkü karşılığı Birleşmiş Milletler (BM) olan MC, İngiltere’nin hatırına “manda sistemi”ni tasdik ederek yürürlüğe koydu.

Buna göre, bir ülkede yaşayan ve bağımsızlık isteyen topluluklar, kendi ayakları üzerinde duracak seviyeye gelinceye kadar, güçlü bir ülkenin siyasî ve askerî himayesi altında varlığını sürdürecek.

Aynı dönemde, Türkiye'nin de sömürgeci karaktere sahip İngiliz ve Fransız mandası yerine, daha insanî davranan Amerika'nın mandası altına girmesini savunanlar oldu. Hatta bu konu Erzurum ve Sivas Kongrelerinde de ciddî şekilde tartışıldı. Netice itibariyle mandacılık kabul edilmeyerek, Millî Mücadelenin sonuna kadar sürdürülmesine karar verildi.

Filistin'de ise, ne yazık ki, böylesi bir mücadele içine girilmedi, girilemedi. Onların dört yüz yıllık hamisi olan Osmanlı'dan kopmalarıyla birlikte, topraklarının tamamı İngiliz işgaline uğradı. Millerler Cemiyeti’nden de onay alan İngiltere, Irak ve Filistin'de kendi mandasını kurdu.

Irak, o tarihte nisbeten çabuk ve ucuz kurtuldu. Yedi ay sonra Bağımsız Irak Krallığının kurulmasıyla (23 Ağustos 1923), buradaki İngiliz mandacılığı sonra erdi. (Esasında, İngiltere’nin asıl derdi, Türkiye’nin bu bölgede etkisini kırmak ve eski gücüne, satvetine kavuşmasını engellemekti. Bunda da başarılı oldu.)

* * *

Hem sahipsiz, hem de takatsiz durumda kalan Filistin halkı ise, mandacılıktan kurtulamadığı gibi, 1948'de bu kez İngilizlerin palazlandırmış olduğu toplama Yahudi milletinin boyunduruğu altına girdi. Aynı topraklar üzerinde, yine başta İngiltere’nin desteğiyle Yahudi İsrail Devleti kurulmuş oldu.

Müslüman Filistin halkı, 20 yıl boyunca İngilizlerin kahrını çektikten sonra, yaklaşık 70 yıldır İsrail Devleti’nin zulmü altında inliyor; bütün dünyanın gözü önünde şiddetli kahır ve ıztırap çekiyor.

* * *

Gerek Avrupa’da (AB) ve gerekse dünya ölçeğinde yaşanan yeni gelişmeler, günah defteri kabarık Büyük Britanya’nın ve özellikle İngiliz Siyasetinin aleyhinde olarak ciddî sinyaller veriyor.

Eee, ne demişler: Etme-bulma dünyası... Herkes gibi, İngiltere’de ettiğini bulacak, ektiğini biçecek.

 Aldatıcı olan saltanat-ı dünyeviye, neseben Âl-i Beyt'e yaramadığı gibi, mânen ve meşreben Âl-i Beyt'ten olanlara da yaramıyor, yaramaz... .

@salihoglulatif:

 

Sultan Süleyman’a kalmayan dünya...

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

30 Eylül 2017, Cumartesi

GÜNÜN TARİHİ: 30 EYLÜL 1566

 

Tam 46 sene müddetle saltanat süren Kànunî Sultan Süleyman, Zigetvar Seferi’nde iken, 30 Eylül 1566’da rahmet-i Rahmân’a vâsıl oldu.

Hem öyle bir saltanat ki, o devirde ne rakibi var, ne de emsâli: Adriyatik Denizi’nden Çin Seddi’ne kadar uzanan ve neredeyse üzerinde güneş batmayan muazzam Osmanlı Saltanatı...

İşte, bu eşsiz-benzersiz devletin yarım asra yakın süreyle başında bulunması hasebiyle, Sultan Süleyman adına darb-ı meseller söylenmiş, çokça övgüler düzülmüş, pekçok şarkı-türkü yakılmış:

 

Hümâ kuşu yere düştü ölmedi;

 

Dünya Sultan Süleyman'a kalmadı

 

Dedim yâre gidem, nasip olmadı;

 

Ağlama gözlerim, Mevlâ kerimdir.

* * *

Tarihin ender görülen tevâfuklarından biri, Kànunî Sultan Süleyman ile oğlu Sultan II. Selim'in tahta çıkış (cülûs) hadiselerinde karşımıza çıkıyor.

Biri Süleymaniye Camii ve külliyesini, diğeri ise Selimiye Camii ve külliyesini inşa ettiren baba ve oğul, tam 46 yıl fâsıla ile aynı gün, yani 30 Eylül günü Osmanlı tahtına cülûs eylediler.

Baba sultan 1520 yılı, oğul sultan ise 1566 yılının 30 Eylülünde, yapılan resmî törenle Osmanlı Devleti’nin başına geçti.

 

Baba-oğul tevâfukları

Evet, bir rekora imza atarak, kesintisiz şekilde 46 yıl saltanat süren Kànunî Sultan Süleyman ile “Sarı Selim” ismiyle şöhret bulan oğlu Sultan II. Selim'in resmî merasimle tahta çıkışları, ne gariptir ki 30 Eylül günlerine tevâfuk ediyor: Baba için, 1520 yılı Eylül’ün son gününde; oğul için ise, 1566 yılı Eylül’ün son gününde “Cülûs Merasimi” yapıldı.

Yani, ölüm günleri farklı olmakla beraber, Osmanlı tahtına geçiş günleri tam tamına aynı oldu.

 

Gizli tutulan ölüm

1566 senesinin 6/7 Eylül gecesi, Zigetvar'da top sesleri arasında hayata gözlerini yuman Sultan Süleyman'ın vefat haberi gizli tutulmuştur. Zira, Viyana yolu üzerindeki Zigetvar Kalesi, Padişahın komutasındaki Osmanlı kuvvetleri tarafından kuşatılmış olup, nihaî fetih ân meselesiydi.

Nitekim, Sultan Süleyman, tam da o esnada, yani Zigetvar'ın fethinden bir gün önce, hasta yatağında vefat etti.

Vefat hadisesi, haliyle—şevk kırılmasın diye—hem ordudan, hem de halktan gizlendi.

Dahası, gerek Zigetvar'dan yola çıkarılan cenaze, gerekse o esnada Afyon - Kütahya taraflarında (Sincanlı Sahrâsı) bulunan Şehzâde Selim İstanbul'a vâsıl olana kadar da, bu gizlilik hali büyük ölçüde muhafaza edildi.

Haliyle, bu da haftalar sürdü.

Hürrem Sultan’ın oğlu Şehzâde Selim'in cülûsu, nihayet Eylül ayı sonunda ancak mümkün olabildi.

Sarı Selim, Kànunî'nin hayattaki tek oğluydu. Diğerleri, erken yaşta vefat etmişlerdi.

* * *

Kànunî Sultan Süleyman’dan sonra, pek mühim sayılan bir gelenek de inkıtaa uğramış oldu: Ordunun başında, sefere katılma geleneği....

Evet, Kànunî’nin yerine geçen oğlu Sultan II. Selim devrinde, seferler, savaşlar ve bilhassa fetihler bakımından, Osmanlı tarihinin adeta bir dönüm noktası yaşandı.

Her ne kadar Kıbrıs Adası’nın fethi bu dönemde gerçekleşmiş ise de, Sarı Selim, ordunun başında olarak Kıbrıs’a gitmediği gibi, başka herhangi sefere katılmış da değil... Daha da kötüsü, Osmanlı tarihinde ilk kez tanık olunan bu "bilfiil sefere katılmama" tutumu, adeta bir alışkanlık, yahut bir mâzeret haline dönüştü... Hani, Sultan IV. Murad (1623-40) ile Sultan III. Mustafa'yı (1695-1703) istisna tutarsak, diğerlerinin neredeyse bütün hayatı saltanat merkezinde, hatta kafes arkasında geçti.

Bu arada, sefere katılmamakla birlikte, İstanbul dışına çıkan, Kahire'ye giden ve bazı Avrupa ülkelerinde seyahatta bulunan Sultan Abdülaziz'in durumu da bir istisnâ teşkil ediyor.

 

Tarihe geçen sözler...

Son olarak, Kànunî Sultan Süleyman'ın "Muhibbî" mahlâsıyla kaleme aldığı o dillere destân olmuş birkaç beyitini sunalım.

 

Halk içinde mûteber bir nesne yok devlet gibi

 

Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi

 

Saltanat dedikleri ancak cihan kavgasıdır

 

Olmaya baht û saadet dünyada vahdet gibi

 

Ko bu îş û işreti, çünkim fenâdur âkıbet,

 

Yâr-ı bâkî ister isen, olmaya tâat gibi.

 

Olsa kumlar sayısınca ömrüne haddûaded

 

Gelmeye bu şîşe-i çarh içre bir saat gibi.

 

Ger huzur bulmak dilersen ey Muhibbî fâriğ ol

 

Olmaya vahdet cihanda kûşe-i uzlet gibi.

***

 

@salihoglulatif:

 

Fert, dâhi de olsa, cemaatin ferd-i mânevîsine karşı sivrisinek kadar kalır. (Bediüzzaman; Sünûhât)

 

* * *

 

Bu zamanda, şahıslar cilâlanıp vitrine çıkarıldıkça, ilim-fikir-idrak-muhakeme işportaya düşürülmüş olur. .

 

Orada Kudüs, burada Ayasofya...

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

02 Ekim 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ: 02 EKİM 1187

 

Günün tarihine geçmeden evvel, mânen birbiriyle bağlantılı iki adresten kısaca söz etmek istiyoruz: Birincisi, mukaddes Kudüs ve Mescid-i Aksa; ikincisi ise, İstanbul Fethinin sembolü olan Ayasofya Camii.

Bugün her ikisi de melûl-mahzun durumda, ne yazık ki...

Kudüs, bütün âlem-i İslâmı ilgilendiren mühim bir mesele.

Ayasofya, özelde Türkiye, genelde ise, yine İslâm dünyasını dolaylı şekilde alâkadar eden sırlı, perdeli ve bir o kadar da hassas, kritik bir dâvâ... Bu iki mahrem mâbedin genel durumu, esasında Türkiye, Ortadoğu ve âlem-i İslâmın genel durumunu yansıtıyor.

Biz burada Ayasofya meselesini halletmeye ne ölçüde güç-kuvvet yetirebiliyorsak, diğer Arap ve İslâm toplulukları da Kudüs dâvâsını halletmeye ancak o nisbette güç yetirebilir demektir.

 

II. Fethin 830. Senesi

Bundan tam 830 sene evvel bugün, Kudüs’te, etkisi asırlarca sürecek bir kutlu fetih gerçekleşti.

İslâm ordusunun kahraman bir kumandanı olan Selâhaddin-i Eyyübî, mübarek Kudüs şehrini yeniden fethetmek ve buradaki Latin Krallığı’na son vermek için bütün mevcudiyetini ortaya koyarak, çetin ve meşakkatli bir büyük mücadeleye girişti.

Bu çetin ve uzun soluklu mücadelenin neticesinde ise, nihayet 2 Ekim 1187'de Kudüs'e girmeye muvaffak olarak, burada yeniden "hakimiyet-i İslâmiye"yi tesis etmeye muvaffak oldu.

 

Adım adım zafere doğru

İhlâs ve gayret yüklü hizmetleriyle tarihe geçen Sultan Selâhaddin, Kudüs başta olmak üzere, bütün Filistin ve Suriye topraklarını zapt eden Haçlı ordularına karşı vermiş olduğu mücadelenin en büyüğünü Hittin Savaşı’nda (4 Temmuz 1187) sergiledi.

Darmadağınık kuvvetleri İslâm potasında eritmek suretiyle yüksek disipline sahip bir ordu kurmaya muvaffak olan Selâhaddin Eyyübî, Kudüs'ü işgal ile çevredeki Müslümanlara zulmeden Latin Haçlı Krallığına bağlı orduların üzerine çeşitli akınlar düzenlemeye koyuldu.

Girişmiş olduğu hemen her mücadeleden, muzafferiyetle dönen Eyyübî İslâm ordusu, bilhassa Hittin'de yapılan savaştaki galibiyetten sonra, bölge üzerindeki hakimiyetini tescillemiş oldu.

Kuzey Filistin ile Tiberya arasındaki Hittin'de, sayıca çok kalabalık bir Haçlı ordusu vardı. Ancak, bunlar sıcak ve kurak çöl şartlarında hayli etkilenmiş, yorgun ve bitap düşmüş vaziyetteydi.

İslâm ordusu ise, sayıca az olmakla birlikte, hem zinde olmaları, hem de cihad ruhunu taşımaları sebebiyle, daha yüksek bir keyfiyete sahip idiler... İki tarafın kuvvetleri, nihayet 4 Temmuz günü Hittin'de karşı karşıya geldi.

Sultan Selâhaddin komutasındaki İslâm ordusu, Latinleri şaşkına döndüren bir sür'at ve çeviklik içinde taarruza geçti. Latin kuvvetleri, daha ne olup bittiğini dahi anlayamadan, çok ağır kayıplar vermeye başladılar.

Hittin Savaşı, çok kanlı geçmesine mukabil, çok da hızlı yaşandı ve Müslümanların kesin galibiyeti ile neticelendi. Latin ordusu darmadağın oldu.

Hittin Zaferi, Kudüs'ün fethine doğru giden sürecin en büyük adımı oldu. Korkuya kapılan Kudüs'teki Latin Krallığı, artık sonunun yaklaştığını anladı.

Çünkü, Hittin Savaşı’ndan çok kısa bir süre sonra Filistin ve çevresindeki üstünlük Selâhaddin Eyyübi'nin eline geçmişti: Meselâ, Akka, Betrun, Beyrut, Sayda, Nasıra, Nablus, Yafa gibi merkezler, üç ay gibi çok kısa bir zaman içinde Müslümanların eline geçti.

Elde ettiği bu zafer silsilesine en büyük halkayı eklemek isteyen Selâhaddin, bütün kuvvetiyle Kudüs'ün üzerine yürüdü. Nihayet, tam 88 yıldır Latinlerin elinde bulunan Kudüs’ü 2 Ekim 1187’de teslim alarak buradaki Haçlı işgaline son verdi.

* * *

Kudüs'ün yeniden İslâm hakimiyeti altına girmesi, Avrupa Kıt'ası’nı sarstı. Haçlı dünyası, korku ve öfke arasında büyük gel-gitler yaşadı.

Sonunda, kendi aralarında yeni bir ordu ihdas ederek "Üçüncü Haçlı Seferi"ni başlatmış oldular. Bu III. Haçlı Seferi’ne, Avrupa'daki çok sayıda "soylu ve ünlü şövalye"nin yanı sıra, ayrıca üç ülkenin kralı da, kendinden gayet emin şekilde iştirak etti.

Bu kralların en meşhuru ise, "Aslan Yürekli Richard" denilen Fransız asıllı İngiltere kralı I. Richard idi. (1157-1199) Ne var ki, krallar ve şövalyelerin hiçbiri Sultan Selâhaddin seddini aşamadılar ve savaştan sonra kurtulabilenler çaresiz şekilde ülkelerine döndüler. Kral Richard da, Ekim 1192’de ülkesine dönüş yapanlar arasındaydı.

* * *

Kudüs'ün yeniden fethi, dün olduğu gibi, şüphesiz bugün de mümkün. Ancak, Müslümanların öncelikle Sultan Selâhaddin'in ruhuna, ihlâs ve gayretine liyâkat gösterecek bir seviyeye erişmesi gerekiyor.

***

 

@salihoglulatif:

 

Sizin gayet sâkin ve nezâketlice sormanıza rağmen, muhatabınız kaba ve agresif tepkiler veriyorsa, üç ihtimal söz konusudur:

 

1. Cahil tepkisi,

 

2. Asabi tepkisi,

 

3. Mal çalan hırsız tepkisi .

 

AKP’nin Kemalistleri Anıtkabir yolunda

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

10 Kasım 2017, Cuma

Bütün AKP’liler—hâşâ ki—Kemalist değildir. Aynı şekilde, bütün Kemalistler de AKP’li değil ve olmazlar.

 

Bilindiği gibi, şu münbit topraklarda çeşit çeşit Kemalist, yahut Atatürkçü kişi ve gruplar var.

Ankara’daki Anıtkabir’i Medine’deki Ravza-i Mutahhara’ya tercih edenlerinde içinde bulunduğu Atatürkçüler, özellikle her 10 Kasım günü gidip M. Kemal’in mezar yerini ziyaret ederler.

Ne var ki, özellikle bu yıl itibariyle çok farklı bir gelişmeye şahit olduk: Resimde de görüldüğü gibi, iktidar partisinin bazı teşkilâtları, yoğun ve çarpıcı bir ilânât kampanyası ile “Bütün halkımızı Anıtkabir’e dâvet” etti.

Kemalistlerin, mahal olarak nisbeten daha çok ikamet ettiği bilinen Şişli ve Beşiktaş’taki parti ilçe teşkilâtları, her tarafa astıkları reklâm afişleriyle, ismini yazdıran vatandaşları Ankara Anıtkabir’e götürecek otobüs seferlerini organize ettiklerini duyurdu.

Doğrusu, böylesi bir durumla ilk defa karşılaşıyoruz.

Bu parti adına hareket edenlerin “Atatürk övgüsü”nde bulunduklarına, “Anıtkabir ziyareti” yaptıklarına, “En Atatürkçü parti bizim parti” diye övündüklerine, “İllâ birine benzetecekseniz, beni Atatürk’e benzetin” şeklinde racon kestiklerine daha evvel de mükerreren şahit olmuşluğumuz var.

Fakat, şu “Bindirilmiş kıt’alarla Anıtkabir ziyareti”ni organize etmelerine ilk defa tanıklık ediliyor.

Üstelik, bu işi adeta “CHP’ye meydan okurcasına” veya o partiden “rol çalarcasına” yapıyorlar.

Kim ne derse desin, bu tablo, yeni bir durumun habercisidir ve yeni bir “dönüm noktası”nın işaret fişeği manasındadır.

Bugün 10 Kasım olduğuna göre, “Anıtkabir ziyaret yarışı”nı kimin önde götürdüğünü de, herkes gibi biz de öğrenmiş oluruz.

Bu arada merak ettiğimiz bir husus var. O da, AKP’yi gönüllü olarak destekleyen bazı dindarların, aynı parti adına yapılan “Anıtkabir ziyareti organizasyonları” hakkındaki duruş ve davranışlarıdır. Bunun da, bugünden itibaren kendini belli edeceği kuvvetle muhtemel.

 

GÜNÜN TARİHİ 10 KASIM 1983

 

Çok renkli bir şahsiyet: Serdengeçti

Yakın tarihimizin en renkli simâlarından biri olan Osman Zeki Yüksel Serdengeçti, bundan tam 24 sene evvel bugün, yani 10 Kasım 1983'te Hakk'ın rahmetine kavuştu.

Karakterine uygun gördüğü "Serdengeçti" terkibini bir imza, bir mahlas yerinde kullanan ve çok sevdiği aynı isimle yıllarca dergi çıkaran Osman Yüksel, 1917 yılında Akseki'de (Antalya) dünyaya geldi.

Kendisi, aynı zamanda Akseki müftüsünün oğlu ve eski Diyanet İşleri Başkanlarından merhûm Ahmet Hamdi Akseki'nin de yeğenidir.

12 Eylül Darbesi’nden kısa bir süre sonra Cağaloğlu’nda bizzat görüşme-konuşma fırsatını da bulduğumuz Serdengeçti’nin şahsiyeti hakkında, özetle şunları sıralamak mümkün:

* Milliyetçi, mukaddesatçı bir vatanperverdi.

* Gazeteci-yazar ve şair bir nüktedan idi.

* Cesur ve gözükara bir siyasetçiydi.

* Hayatının büyük bir kısmını hapishanelerde, mahkemelerde ve muhtelif mücadeleler içinde geçirmiş bir kavga ve dâvâ adamıydı.

Rahmetullahi aleyh...

 Eğer uçamıyorsan koş, Koşamıyorsan yürü, Yürüyemiyorsan sürün... Ne yaparsan yap, bir şekilde ilerlemeye çalış. 

@salihoglulatif:(Martin Luther King) .

 

Kemalistlere yaranmaya çalışmayın

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

13 Kasım 2017, Pazartesi

Bazı tâbirler var ki, okunuşları, yazılışları dahi itici, rahatsız edici gelir insana. İşte, “yaranmak, yaranmacılık” da onlarda biridir.

 

Bilhassa  yılın 10 Kasım ve benzeri mahiyetteki mâlum günlerde, ortalık yaranmacılıktan adeta geçilmez olur.

Peki, kim kime yaranmaya çalışıyor, bu ve benzeri günlerde? 

M. Kemal 80 yıl evvel öldüğüne göre, hayatta olan Kemalistlere, tâbir-i diğerle Atatürkçülere yaranmaya çalışılıyor demektir.

Söz konusu yaranmacılık yarışı, bu yıl biraz daha ileri götürüldü. Özellikle siyasî partiler tarafından adeta bir gövde gösterisine dönüştürüldü.

İşin en dikkat çeken noktası ise, iktidar partisinin bazı teşkilâtları, ilk kez olmak üzere bu yıl ipi göğüslemeye çalışması oldu. Adeta “Biz Halk Partililerden daha çok Atatürkçüyüz” demeye getirdiler. Öyle ki, kendi seçmen tabanlarını dahi rencide edecek derecede işi ileri götürdüler.

Peki, bu yaptıklarıyla, partilerine “Atatürkçü oy akışı”nı sağlayabilirler mi? Ya da, vatandaşları otobüslerle Anıtkabir ziyaretine götürüp getirmekle, Atatürkçüler nezdinde bir sempati kazanabilirler mi? 

Bize göre, baştan sona nâfile bir çabadan ibarettir. Kendilerine hiçbir faydası, hiçbir getirisi yoktur bunun. Şimdiye kadar hiç olmuş da değil zaten...

Hatta, dindar ve mütedeyyin diye bilinen kimseler veya kesimler nazarında dahi, bu yaptıklarının gayet soğuk bir “yaranmacılık” şeklinde görüleceği ve öyle de değerlendirileceği kuvvetle muhtemeldir. Nitekim, yer yer sancılanmalar başladı bile...

Tam da bu noktada, Üstad Bediüzzaman’ın dindarlara yönelik bir tavsiyesini hatırlatmak yerinde olur kanaatindeyiz. O tavsiye de şudur: “Ey uykuda iken kendilerini ayık zannedenler! Umûr-u diniyede müsamaha veya teşebbühle (onlara benzemeye çalışmakla) medenîlere (‘dünyeviler’i kastediyor) yanaşmayın. Çünkü, aramızdaki dere pek derindir; doldurup hatt-ı muvasalayı temin edemezsiniz. Ya siz de onlara iltihak edersiniz, veya dalâlete düşer, boğulursunuz.”

 

(Mesnevî-i Nuriye, Habbe)

 

GÜNÜN TARİHİ 13 KASIM 1918

 

İşgalcilerin İstanbul çıkarması

Birinci Dünya Savaşı’nı sona erdiren Mondros Ateşkes Antlaşması’nın (30 Ekim 1918) üzerinden daha iki haftalık süre geçmeden, 61 parçalık düşman donanması, ileri doğru harekete geçmeye başladı. Çanakkale'yi geçen ve 13 Kasım günü İstanbul Boğazı’na giriş yapan müttefik (İngiliz, Fransız, İtalyan) gemileri, aynı gün karaya da asker çıkardı.

Bilâhare, çeşitli aşamalardan geçerek gitgide şiddetlenen ve tâ 4-6 Ekim 1923'e kadar devam eden işgal hareketi, aslında o gün bilfiil başlamış durumdaydı.

* * *

Söz konusu Ateşkes (Mütareke) Antlaşmasının) hemen akabinde, İstanbul, Trakya ve Anadolu sathında ciddî bir hareketlenme safhası başladı. Hemen her tarafta “Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cephesi” kuruldu.

Fiilî işgalin başlamasıyla birlikte, bu millî cephe de şahlandı; vatan, millet ve mukaddesat uğrunda göğsünü siper etti.

 

Tuhaf rastlantı

İşgal filolarının İstanbul'a geliş tarihiyle bağlantılı olarak çok garip, çok tuhaf bir rastlantı var: O tarihe kadar VII. Ordu ile Yıldırım Orduları Kumandanı olarak (Ağustos - Kasım 1918) Suriye-Filistin Cephesi’nde bulunan M. Kemal, yine İngiliz işgal komutasındaki düşman donanmasının İstanbul Boğazı’na girdiği aynı gün içinde, yani 13 Kasım günü İstanbul'a gelir. (Bkz: Bütün kaynaklardaki Atatürk Kronolojisi.)

Kimi mütedeyyin kimselerin ve kesimlerin, bu yılki 10 Kasım'da M. Kemal'i Kemalistlerden bile daha fazla anma/yâdetme gayretkeşliği içine girmesi, öyle bir iğreti duruyor  .

@salihoglulatif: 

 

Atatürkçülük çatlağı derinleşiyor

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

14 Kasım 2017, Salı

İktidar partisine bağlı bazı teşkilâtların bu yılki “Anıtkabir ziyareti” için organizeli şekilde harekete geçmesi, hem parti tabanını rahatsız etti, hem de diğer partiler tarafından şiddetli bir reaksiyona sebebiyet verdi.

 

Diğer partiler, iktidar cenahında günden güne artan “Atatürkçülük hayranlığı”nı ciddî ve samimî bulmuyor. Bu tür çabaların sun’î ve göstermelik atraksiyonlar olduğuna inanıyor. Zamanlama itibariyle de, bunu “oy devşirme” amaçlı bir siyasî manevra olarak gördüğünü söylüyor. Gelinen noktada ise, iş “Siz değil, asıl biz daha çok Atatürkçüyüz” polemiğine dönüşüyor.

Bu türden bir tiyatral kapışmaya yol açan arka plândaki argümanlara baktığımızda ise, taraflar arasında dikkat çeken bazı rijid çıkışlar görüyoruz. Meselâ, AKP karşıtı Kemalist cephenin konuyla ilgili duygu ve düşüncesini yansıtanlardan (“Atatürk Araştırmaları” ile iltisaklı) Prof. Dr. Mehmet Saray'ın şu tarz çıkışlarına rastlamaktayız: “Atatürk'ü sevmeyenin ya kanı bozuktur, ya sütü bozuktur!” Tamam, Müslümanız; Peygambere inanırız. Ancak, Atatürk de Türk milleti için bir nevi peygamberdir.”

Geçmişte, Kemalizmi “Türk’ün dini” olarak gören ve M. Kemal’i “Türk’ün ilâhı” şeklinde lanse edenler de olmuştur ya, neyse...

Demek istediğimiz şu ki: İktidar cenâhı, “Atatürkçülük”te, itikadı bozuk Kemalistlerle yarışamaz ve yarışmamalı. Keza, onlara yaranamaz ve yaranmaya çalışmamalı.

* * *

İktidar cenahında, hatta siyaset cephesinde Atatürkçülük yarışını önde götürenlerin başında AKP Genel Başkanı ve Cumhurreisi olan Erdoğan geliyor.

Kendilerinin bugüne kadar bu hususta sarf etmiş olduğu söz ve beyanlarını toplarsak, neredeyse başlıbaşına kitap olacak bir hacimde görünüyor. Son zamanlarda ise, “Atatürkçülüğü sahiplenme” şeklinde özetlenebilecek çıkışların dozunda biraz da yükselme hasıl oldu. Bu da, şimdiye kadar AKP’ye gönül vermiş ve oy desteğini hiç esirgememiş olan tabandaki saf ve mütedeyyin kesimi iyiden iyiye rahatsız etmeye başladı.

Nitekim, bu kesimin etkili bazı isimleri “Yanlış yapıyorsunuz. Eğer siz öyle iseniz, biz değiliz. Siz bu şekilde devam edecekseniz, biz yokuz. Kemalistlerin oyunu kazanayım derken, bizim oyumuzdan olacaksınız. Vesaire...” mânasında açık mesajlar verme cihetine gittiler.

İşte, bu ve benzeri mahiyetteki gelişmeler, partiler arasında olduğu kadar, iktidar kanadında da zaten var olan “Atatürkçülük çatlağı”nın biraz daha derinleşmesine sebebiyet verdi. Bakalım, bu işin sonu nereye kadar gidip dayanacak. Bekleyip görelim...

 

GÜNÜN TARİHİ 14 KASIM 1914

 

Karşılık bulamayan cihad fetvâsı

Zahirî şartlara göre, savaşa hiç bulaşmaması gereken altı asırlık koca Osmanlı Devleti, kendini bir anda Birinci Dünya Savaşının ortasında buldu...

Esasen Avrupa’da patlak veren bu savaşa, Devlet-i Aliyye’nin katılması için gereken fetvâ, 14 Kasım 1914'te umum millete ve âleme ilân edilmiş oldu.

* * *

Ne gariptir ki, Osmanlı'nın bu Birinci Dünya Harbine girmesi, birtakım emrivâkiler (defacto) neticesi oldu. Devlet ve millet, bir anda kendini bu fecî savaşın ortasında buldu. Tuhaflığa bakın ki, İttihatçı çığırtkanların baskısı sonucu, kabine savaş kararını almak zorunda kaldı. Karara itiraz eden bazı bakanlar istifa etmek durumunda bırakıldı...

Bu arada, Evkaf Nazırlığına da vekâlet eden Şeyhülislâm Ürgüplü Hayri Efendi, Müslümanları savaşmaya dâvet eden bir fetva hazırladı. 14 Kasım 1914'te Fatih Camii meydanında toplanan asker ve ahaliye hitaben okunan bu fetva metninde, Müslümanlar mal ve canlarıyla cihad etmeye davet edilirken, bilhassa İngiltere, Fransa, Rusya, Sırbistan ve Karadağ'da yaşayan Müslümanlar, esaretleri altında bulundukları yönetimlere karşı isyana teşvik edildi. Bunun yanı sıra, Müslümanların müttefik devletlerden Almanya ve Avusturya'ya zarar verecek davranışlardan uzak durmaları istendi. 

Ne var ki, pek de işe yaramayan ve ağır şartlar sebebiyle makes bulmayan bu cihad fetvâsı, İttihatçı bozuntular tarafından gazetelerden "Cihad-ı Ekber" başlığıyla neşredildi. Oysa, fetvâ metninde "Cihad-ı Ekber" tâbiri hiç yer almıyordu.

Velhâsıl, yapılan propagandaların tamamı, bir “yalan rüzgârı”ndan ibaret olarak kaldı.

 

@salihoglulatif: 

Hürriyet'ten Abdülkadir Selvi:

-AkParti'nin bir Atatürk sorunu olmadı.

-AkParti'nin Atatürk'le bir sorunu olmadı.

-Ama AkParti hiç bu kadar Atatürkçü olmadı.

-Ey yüzde 50+1! Sen nelere kadirmişsin... .

 

Siyasetin kimyası değişti

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

15 Kasım 2017, Çarşamba

Yakın çevremizdeki bazı inanların, zamanla kimyalarının değiştiğini hemen herkes biliyor, görüyor veya bir şekilde hissedip fark ediyor...

 

Sıradan insanlar gibi politikacıların, hatta içinde bulundukları siyasî atmosferin de havası, zaman içinde kimyası değişebiliyor.

Bu acip kimyevî değişim, bazen yavaş, bazen de hızlı oluyor.

Son zamanlarda, böylesi bir değişim-dönüşüm öylesine hızlandı ki, pekçok kimsenin başı dönmeye, gözü kararmaya başladı.

Meselâ, muhtelif platformlarda karşılaştığımız veya muhatap olduğumuz birçok kimseden şu tarz sözler duymaya başladık:

- Yâhû, şu Devlet Bahçeli, nasıl oldu da bu kadar Erdoğanlaştı? Ne oldu da, Binali Beyi bile sollamaya başladı? Hayret etmemek elde değil...

- Yâhû Allah aşkında, bizim Reis, neler oldu da bu kadar “Atatürkçü” kesiliverdi? Öyle ki, yılların Kemalistlerini bile geride bırakmaya başladı?

- Şu kendilerine “Muhafazakâr Demokrat” diyen iktidar partisinin teşkilâtları, ne oldu da CHP’yi bile sollayacak derecede “Anıtkabir ziyaretleri”ni organize etmeye koyuldu?

- Yâhû, bu siyasetçiler eskiden böyle değildi. Çok değiştiler, birader. İnanın bir kısmını neredeyse tanıyamaz hale geldik. İnsan nasıl bu kadar değişir; hayret doğrusu...

* * *

Aslında, cevap gayet basit: Fertler, zamanla nasıl değişip başkalaşıyorsa, zerrâtı fertlerden müteşekkil olan hükûmet ve siyaset âleminin de değişip başkalaşması pekâlâ mümkün.

Özellikle Türkiye’deki siyasilerde değişimi hızlandıran en önemli faktörlerin başında Kemalizm, yani Atatürkçülük gelir.

Dolayısıyla, siyasiler, bu cereyan ile ne derece bir yakınlık içine girerse, o nisbette kimyevî bir değişime uğrayacağı söylenebilir.

Şimdiki durum, bunun bâriz bir göstergesi mahiyetinde. Onun için “Allah kurtarsın” demeli...

 

GÜNÜN TARİHİ 15 KASIM 1920

 

Şeyh Sünûsî’den Üstad Bediüzzaman’a

Millî Mücadele döneminde (1918-23) üstün gayret gösteren âlimlerden Üstad Bediüzzaman ile Şeyh Sünûsî arasında önemli bazı benzerlikler var.

İkisi de, bizzat M. Kemal tarafından Ankara’da yeni teşkil edilen Millet Meclisi’ne dâvet edildi: Şeyh Sünûsî, bu dâvete 15 Kasım 1920’de icabet etti. Üstad Bediüzzaman ise, ısrarlı dâvetlere rağmen, o tarihten yaklaşık iki yıl sonra (Kasım 1922) Ankara’ya gitmeyi tercih etti.

Her iki mübarek zât için de Meclis’te “Hoşâmedî” yapıldı ve Meclis Kürsüsünden duâ etmeleri istendi.

Millî Mücadele saflarında cihad eden Şeyh Sünûsî, aynı zamanda “Umumî Vaizlik” ile tavzif edilmişti. Bu görevi, Yunan mağlubiyetinin tescil edildiği Eylül 1922’ye kadar sürdürdü; ardından, vatanı olan Libya’ya geri döndü.

Onun gidişinin hemen ardından, Ankara’yı teşrif eden Üstad Bediüzzaman’a da aynı “Umumî Vaizlik” görevi tevcih edildi. Fakat, zafer sonrasında büsbütün değiştiğini gördüğü M. Kemal ile birlikte çalışmak istemediği için, yeni Başkent’ten ayrılarak uzun yıllar kaldığı Van’a doğru hareket etti.

* * *

Türkiye’ye geldikten sonra bir müddet Konya'da ikamet eden Kuzey Afrika'daki "Senûsîye Tarikatı"nın lideri Libya'lı Şeyh Ahmed Sünûsi (1873-1933), 15 Kasım 1920’de geldiği Ankara'daki hükûmet erkânı tarafından büyük bir ihtiramla karşılanmasına ve onun şerefine özel toplantılar düzenlenmesine rağmen, baştaki adamların din noktasındaki tutumlarını beğenmeyerek ülkesine döndü.

Aynı zamanda, 1911’de istilâcı İtalyanlara karşı mücadele ettiği için “Trablusgarb gazisi” de olan Şeyh Sünûsî, o tarihte Libya’daki Osmanlı askerlerini vargücüyle himayeye çalışmış hamiyetperver bir şahsiyet olarak bilinir.

 

@salihoglulatif:

1-Bîçare gençlerin âcil sorunlarına çare bulmayı,

2-Zihinlerini kurcalayan hayatî suâllere cevap vermeyi,

Kasten ve bilerek erteleyen, öteleyen, iteleyen, geleceğe bırakanlar, adeta ihanet derecesinde hata ediyor, kötülük yapıyor, günah işliyor demektir. .

 

Kemalizm “Türk’ün dini” midir?

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

17 Kasım 2017, Cuma

Hemen herkesin “Atatürk”ü farklı olduğu gibi, çoğu kimsenin “Kemalizm”e bakışı, tarifi ve tanımlaması da farklıdır.

 

Bunu, Nadir Nadi’nin “Ben Atatürkçü Değilim” yaklaşımından da, Taha Akyol’un  “İyi Ama Hangi Atatürk?” isimli çalışmasından da anlamak mümkün.

Türkiye’de yaşanan “Atatürkçülük curcunası” içinde, özellikle şu hususu rahatlıkla ifade edebiliriz ki: Milliyetçiler gibi, bazı dindarların (“dinciler” mi desek?) da Kemalist, yahut Atatürkçü olması, bu cereyana meyletmesi, hatta savunmaya kalkışması pekâla mümkün.

 

Buna mukabil, Kemalizm’in dindarlaştırılması, yani İslâmlaştırılması, imkân ve ihtimal dışıdır.

Zira, esas Kemalizm, tâ başından beri İslâmı, Kur’ân’ı, Hz. Muhammedi, hatta Allah inancını hayattan bütünüyle dışlamaya, dahası reddetmeye “azm û cezm û kast” eylemiştir.

Esasen, 1950 öncesi yayınlarda, hatta Türk Dil Kurumunca hazırlanan “Türkçe Sözlük”ler, bu noktanın gizlenmesine bile ihtiyaç duyulmadan, açıktan açığa ifade edilmiştir.

İşte, resim kısmında görmüş olduğunuz kupür, bu çarpıcı gerçeğin inkâr edilmez bir belgesidir. Oradaki “DİN” maddesi kısmında, açıktan açığa “Kemalizm, Türk’ün dinidir” ifadesi yer alıyor.

Yine aynı dönemde yazılıp neşredilen “Ata’ya Mevlid” şiiri, Peygamberimize (asm) okunan “Mevlid-i Nebevi”ye bir nâzire olarak piyasaya sürüldüğü gibi, M. Kemal için kullanılan şu sıfatlar da, bu vadide ne derece ileri gidildiğini açıkça gösterir: “Yüce Atatürk, Yüce Yaratıcı, Ulu Önder, Türk’ün İlâhı, vs...”

Prof. Şükrü Hanioğlu’nun da ifadesiyle, Kemalizmi dinselleştirmenin, toplumun eğitimli tabakalarında bile ciddî bir etki meydana getirdiği şüphesizdir: “...Cumhuriyet’in ilk yıllarında, Türkiye’yi ziyaret eden Grace Ellison’a bir Maarif müfettişi tarafından yapılan şu yorum, söz konusu etkiyi yansıtan ilginç bir örnektir: ‘Bizim Peygamberimiz, Gazi’mizdir. Biz o Arabistanlı şahıs ile ilişkimizi sona erdirdik. Muhammed’in dini, Arabistan’a pek uygundu; ama bize yaramaz.’” (Bkz: Sabah, 13.11.2011)

* * *

İşte, bunlar gibi sayısız derecede daha başka örnekler de var, yakın tarih arşivlerinde. İhtiyaç halinde, onları da insaf ve dikkat nazarlarına sunmaya çalışırız.

Bütün bu çarpıcı gerçeklere rağmen, dindar bildiğimiz bazı kimselerin Kemalizme, yahut Atatürkçülüğe meyletmesi, bize göre son derece riskli bir handikaptır. Dindarın sâfî inancını tehlikeye atar.

Bu cümleden olarak, şunları da eklemekte fayda var:

Halkçılık, darbecilik, devrimcilik, milliyetçilik, hatta “dincilik” ve benzeri şeyler, Kemalizme uyar, onunla uyumlu bir vaziyet alabilir.

Ama hürriyet, demokrasi, dindarlık ve evrensel insan hakları gibi temel insanî değerleri Kemalizm ile bağdaştırmanın mümkinatı yoktur. Ne kadar uğraşılsa uğraşılsın, bu aşı tutmaz; iş, sathî ve sûrî olmaktan, yapmacık ve sun’î kalmaktan öteye gitmez, gidemez.

Netice olarak, Kemalizm, bin yıllık Müslüman Türk milletine zoraki bir tarzda, adeta “yeni bir din” gibi giydirilmeye çalışılan çok farklı bir dünyevî cereyandır. Bu sebeple, siz tutup kimi dindarları Kemalist yapmaya kalkışsanız bile, Kemalizm’i dindarlaştıramaz ve dahi İslâmlaştıramazsınız. Zorlama ise, bumerang gibi döner, sizi vurur. Bizden hatırlatılması...

 

GÜNÜN TARİHİ 17 KASIM 1930

 

İşte size “Sözde Demokrasi” örneği

Cumhuriyetin ilk döneminde 6 yıl arayla iki kez yaşanan ve adına demokrasi denemesi denilen göstermelik oyunlar gösteriyor ki, tâ 1946’ya kadar Türkiye’de sadece “sözde demokrasi” var imiş.

 

BİRİNCİ ÖRNEK

17 Kasım 1924: Halk Fırkasından ayrılan bir grup politikacı/asker, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası isimli partiyi kurdu. Kurucu üyeler şunlar: Ali Fuat Cebesoy, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Adnan Adıvar, Refet Bele.

Bu parti, çeşitli bahanelerle, 5 Haziran 1925'te kapatıldı: İrticaya taviz vermekle suçlanan yönetim kadrosunun çoğu siyasetten dışlandı. Bir kısmı da, İstiklâl Mahkemesinden canını zor kurtardı.

 

İKİNCİ ÖRNEK

17 Kasım 1930: Halk Partisine muhalif olan kişileri ortaya çıkarmak için kurdurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası (Partisi), kendi kendini feshetti.

Üç ay kadar evvel kurulmuş olan bu partinin kapatılma gerekçesi olarak da şu hususlar ileri sürüldü: Ekonomide liberal görüşü benimseyen bu partinin içine, kısa zamanda gerici, mürteci ve gayr-i memnun kimseler sızmıştır.

 Tecrübeli muhlisler, baştan beri ‘Bunlar Dindar Kemalist’ dedi; Tekilci munsifler, bu hakikati henüz yeni görmeye başladı; Tescilli müflisler, gaflet uykusunda uyumaya devam ediyor... .

@salihoglulatif:

 

Emperyalistlerin Kürtler’e bakışı

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

18 Kasım 2017, Cumartesi

Gerek Türkiye’de ve gerekse komşu diğer ülkelerde yaşayan Kürtler’in yöneticisi konumundaki siyasiler, şimdiye kadar hangi ecnebi güce inanmış veya onlara güvenerek hareket etmiş ise, her defasında yanılmış, aldatılmış ve sukût-u hayale uğratılmışlardır.

 

Bundan yüz sene önceki (1918) işgalci İngiliz destekli “Kürt-Teâli Cemiyeti” hareketinden tutun da, geçen ay Kuzey Irak’ta yapılan işgalci İsrail destekli “Bağımsızlık Referandumu” hadisesine kadar, benzer gelişmelerin tamamı, hep aynı “müflis tecrübe” ile sonuçlanageldi.

* * *

Sovyetler Birliği’nin desteği ile 22 Ocak 1946’da İran’da “Mahabad Kürt Cumhuriyeti” kuruldu. Bu hükûmet, daha bir senesini bile dolduramadan, İran, SSCB ile anlaştı, Kürtler’in üzerine orduyu sevk edip Mahabad Cumhuriyetini yıktı, ele geçirdiği kurucu kadronun hemen tamamını idam ederek o sayfayı bütünüyle kapattı.

Bu fâcianın arkasındaki yerel aktör durumundaki Mustafa Barzanî, canını zor kurtararak Moskova hükümetine sığındı. Uzun müddet Rusya’da ikamet etti.

* * *

1955’te İttihad-ı İslâmın “nüvesi” mahiyetinde ve Türkiye, İran, Irak, Pakistan’ın iştirakiyle Bağdat Paktı kuruldu. Birliğin üyeleri, S. Arabistan, Suriye, Mısır’ı da üye olmaya dâvet etti. Fakat her nasılsa, İngiltere gidip 5. üye oldu.

Bir yıl sonra (1956), yüzlerce kilometrelik Türkiye-Suriye sınırına boydan boya mayın döşendi. Zahirî sebep kaçakçılığın önlenmesi; gerçek sebep ise, iki tarafın birleşip kaynaşmalarına darbe vurmaktı.

1957’de, M. Mustafa Barzanî, Moskova’dan “paraşütle” Irak’a nakledildi. Bir bakıma, Türkiye-Irak sınırına da “siyasî mayın” döşenmiş oldu. 

1958’de, çok kanlı bir darbe (Kral ile Başbakan vahşice öldürüldü) sonucu sarsıntının bütün şiddetiyle devam ettiği bir  hengâmede, Mustafa Barzanî, tutup “Irak Kürdistanı”na adeta monte edildi.

Bu montajlama işine Rusya, ABD, İsrail, İngiltere, hatta İran bir şekilde razı olduğu gibi, özellikle emperyal hevesli ecnebilerin her biri Kürtleri kendi menfaati istikametinde kullanma politikaları geliştirdi.

Yıllarca Irak merkezî hükûmeti ile mücadele eden Mustafa Barzanî, gerek SSCB’den, gerek ABD’den ve gerekse diğer ecnebilerden umduğu desteği alamayarak, bir kez daha hezimete, dolayısıyla sukût-u hayale uğradı. 1979’da tedâvi gördüğü Amerika’da vefat etti. Bilâhare, ABD’ye sitem yüklü mektupları yayınlandı.

* * *

Emperyalistler, Irak’taki menfaatleri istikametinde Barzanileri kullandığı gibi, Türkiye ve bölge üzerindeki menfaatleri için de PKK, PJAK, PYD gibi örgütleri kullanıyor, kullanmaya el’an devam ediyor.

Mesut Barzanî, birkaç kez bağımsızlık referandumuna ciddî ciddî niyetlendi. Teorik planda, böylesi bir niyet ve arzuyu her unsur yaşayabilir ve  taşıyabilir. Normaldir.

Meselenin pratik ve reel-politik yönüne bakıldığında ise, siyaseten bağımsız bir Kürdistan’ın kurulmasına imkân ve ihtimal görünmüyor. Zira, İsrail dışında bölgedeki ve çevrelerindeki hiçbir ülke, başka hiçbir unsur veya topluluk, buna razı olmuyor, olamıyor.

Küresel güçler ise, gerçekte Kürtleri değil, kendi hasis menfaatlerini düşünür ve Kürtlerin hatırına bölgedeki hiçbir devlet ile durup dururken rizikoya girip de karşı karşıya gelmez, gelmeyi tercih etmez.

Onların menfaati ise, Kürtlerin bağımsız bir devlet kurup rahata kavuşmalarında değil; tam aksine, ezelî-ebedî menfaatlerini, Kürtlerin daima rahatsız, daima sıkıntılı ve hatta isyankâr bir ruh haleti içinde olmalarında görüyor.

Nitekim, yakın geçmişte IŞİD’in Musul’u işgal etmesi bile, tam tamına Barzanî’nin bağımsızlık referandumunu yüksek sesle dillendirdiği ve “Bekleyin, pek yakında” dediği günlere denk getirildi.

Bağımsızlık kararından vazgeçen, geri adım atan Barzanî, Kürtleri ateşler içinde bırakarak yönetimi bıraktı ve şunu söyledi: “ABD bizi sırtımızdan vurdu!” Öyle olacağı, tecrübeler ışığından da belliydi zaten. Ama...

* * *

Türkiye’nin Kürtlere yönelik emperyal, ırkçı ve asimileci yüzünü ise, Kemalizm temsil ediyor.

Kemalist Türkçü rejim anlayışı, Üstad Bediüzzaman’ın Es’ile-i Sitte’deki ifadesiyle, bin yıllık vatandaşı ve cihad arkadaşı olan Kürtlerin dillerini unutturmaya ve milliyetini inkâr etmeye yönelik politikaları, tedâvisi çok zor dinî, sosyal ve kültürel yaraların açılmasına sebebiyet verdi. Türkçü Kemalistlerle iyice haşır-neşir bir duruma gelen şimdiki hükümet de, ne yazık ki o derin yaraya tuz-biber ekmeye yönelmiş veya buna mecbur edilmiş gibi görünüyor.

Sosyokültürel ve temel insan hakları üzerindeki Kemalist baskılar, maalesef siyasî ve ideolojik Kürtlüğü hem tetikliyor, hem de beslenip boy vermesine yardımcı oluyor. Bu ise, öncelikle Kürtlere zarar veriyor; onları cayır cayır yakan bir ateş topuna dönüşüyor.

Üstad Bediüzzaman’ın hiçbir şekilde doğru bulmadığı “Siyasî ve ideolojik Kürtlük” yerine, devlet Kürtlerin sosyal, kültürel ve sair temel insanî haklarına hizmet etmeli; Kürtler de, vargücüyle hürriyetin, demokrasinin, hukuk ve adaletin ülkemizde ve bölgemizde yeşermesine, ikamesine, kuvvet kazanıp hakimiyet kurmasına yardımcı olmaya çalışması lâzım, hatta elzemdir. Zira, istibdat ve diktacı yönetimlerden, en çok onlar zarar görüyor. .

 

Bir ileri, iki geri adımlar

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

21 Kasım 2017, Salı

Mevcut siyasî iktidarın her geri adım atmasına, her U dönüşü hareketine kendince bir yorum getiren, bir kılıf uyduran gönüllü meddahlar tayfası, son iki gelişme karşısında, sağa-sola savrulan Sonbahar yapraklarına döndüler.

 

Anaforlu rüzgarlar, önüne kattığı o kof meddahları, şakşakçıları, trol ve troliçeleri, kuru yapraklar misâli alıp farklı yönlere doğru sürükleyip götürdü.

O iki konudan biri, Reis’in geçen 10 Kasım vesilesiyle yaptığı “Gerçek Atatürkçü biziz; bundan böyle onu daha kimseciklere kaptırmayız” çıkışıyla başlayan tartışmalar;

Diğer konu ise, MEB tarafından Tokat’taki bir imam hatip lisesine “Mustafa Sabri” isminin verilmesine karşı şiddetlenen Kemalist tepikler üzerine, siyasî iktidarın geri adım atılmasıyla ilgili yaşanan tuhaf gelişmeler...

* * *

“Atatürkçülüğün sahiplenilmesi” konusunda, türlü teviller yapıldı, yapılmaya devam ediyor. Bu sırıtkan ve zorlamalı tevilleri şöylece özetlemek mümkün: Şimdiye kadar istismarcı CHP ile Faşist ve Marksist fikirli çevreler, Atatürk’ü farklı amaçlarla kullandı. Oysa, bunların hepsi de sahte Atatürkçü. Bundan sonra, bu istismarın önüne geçmeli, M. Kemal’i sahiplenmeli ve anmanın ötesinde onu doğru şekilde anlamaya çalışmalıyız. Çünkü, biz daha çok Atatürkçüyüz ve onu diğerlerinden  daha çok seviyoruz. Vesaire...

İktidar cenahından yapılan bu tür yorumlar, “Laikçi Kemalistler” tarafından zerrece itibar görmediği ve inandırıcı bulunmadığı gibi, daha çok alaycı bir üslup ile adeta ti’ye alındı.

Buna rağmen, siyasî iktidarın kurmayları, Reislerinin göstermiş olduğu “Yeni Atatürkçülük” istikametinde dolu dizgin gitmeye devam ediyor.

Bakalım, bu gidiş nerede kadar sürecek...

* * *

İkinci meseleye gelince... Bir önceki yazıda da temas ettiğimiz gibi, iktidar tarafı, resmen ve alenen “Mustafa Sabri” isminden ferâgat etti; yani, zaman zaman nükseden o “Kemalist refleks” karşısında açıkça geri adım atmaya mecbur oldu.

İşte, meddahlar ile şakşakçı tayfası, siyasilerin bu U dönüşü ve geri adım atması karşısında fena halde çuvalladılar. Adeta şoke olup dumura uğradılar. 

Zira, gelişmelerin böyle U dönüşlü bir seyir takip edeceğini önceden düşünemediler, kestiremediler, hiç tahmin etmediler. Bu sebeple, ilk başlarda acayip şekilde horozlandılar ve Laikperestlerle ortalığı toza-dumana boğan bir kapışmanın bir kör dövüşünün içine sürüklendiler.

Aradan birkaç gün geçip “Mustafa Sabri” isimli o tabelanın indirilmesiyle de, adeta grogi bir duruma düştüler. Ardından, nakavt, yani kesin bir mağlubiyet...

* * *

Bütün bu tuhaf gelişmelerden sonra, şunları düşünmeden edemedik:

1) Aslen Tokatlı olan son Osmanlı Şeyhülislâmı Mustafa Sabri Efendiye sahip çıkamayan, onun isminin yazıldığı tabelayı sökmek ve kelimenin tam anlamıyla geri adım atarak Laikperest Kemalistleri daha da şımartanlar, hiç olmazsa bundan sonra bu tarz zilletli durumlara düşmesinler. Geri adım atacakları herhangi bir icraatta bulunmasınlar. Gereksiz yere gerilimli polemiklere sebebiyle vermesinler. Kısaca, ya riskli konularda ileri doğru adım atmasınlar, ya da attıkları adımların arkasında dursunlar, devamını getirsinler.

2) İşgal dönemindeki bir Osmanlı Şeyhülislâmına sahip çıkamayanlar, benzer durumlarda, Sultan Vahdeddin ile onun dönemindeki sâir devlet adamlarına da bihakkın sahip çıkamazlar. Oysa, işgal altında iken bazı hususlarda ideal mânâda icraat yapamayan bütün ulemâ ve umerâyı “hainlik” ile damgalamamalı; onları, dönemin şartlarına göre yeni bir değerlendirmeye tabi tutmalı.

3) M. Kemal ile zıt fikirde olduğu için Mustafa Sabri Efendiye sahip çıkamayan, onu savunamayan, dolayısıyla Atatürkçülerin hücûmuna karşı dik duramayanlar, acaba aynı durumdaki diğer zâtlara sahip çıkabilir mi? Hepsinde önemlisi, şaibeli de olsa “Atatürk” imzasıyla müzeye çevrilen Ayasofya Camiini ibadete açma cesaretini, yahut iradesini gösterebilir mi?

Bilvesile, bütün bunları bir paket halinde iyiden iyiye düşünmek lâzım gelir.

 Seni çekiştirenlere aldırış etme; yoluna kuyu kazanlara da... İşine odaklan, gayret et, tedbir al... Sonra tevekkül ile sabreyle. Gün gelir, kuyu kazan, kendi ağayıyla gider düşer içine. Zirâ, Rabbim imhâl eder; lâkin, asla ihmâl etmez. .

@salihoglulatif:

 

Ayasofya unutturulamaz...

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

24 Kasım 2017, Cuma

Ayasofya’nın “anıt-müze” haline getirilmesine dair, 24 Kasım 1934 tarihini taşıyan acip, garip, tuhaf, şaibeli, alengirli bir Bakanlar Kurulu Kararı var. Bugün, o kararın yıldönümü...

 

Bugün, aynı zamanda Öğretmenler Günü. Varsın, olsun. Bir sakıncası olmasa gerek.

Bugün, aynı zamanda “Soyadı Kànunu” kabul günü. Bu kànun, Ayasofya kararıyla, gün, ay ve yıl itibariyle de aynı tarihi taşıyor.

Buna göre, Soyadı Kànunu ile Ayasofya’nın müzeye çevrilmesine dair o şaibeli karar arasında gizli bir bağlantının olması ihtimali kuvvetlidir. Zira, aynı gün M. Kemal’e “Atatürk” soyadının verilmesine de resmen karar verildi ve Ayasofya kararının altında atılmak üzere ilk kez “Atatürk”lü imza kullanılmış oldu.

Hadiseye nereden bakılırsa bakılsın, karşımıza zihinleri ziyadesiyle meşgul eden bir dizi soru işareti çıkıyor. Bunlar, gelecek zaman içinde inşaallah cevabını bulur diye ümit ederek, asıl konuya dönüyoruz: Ayasofya unutturulamaz...

* * *

Evet, Ayasofya dâvâsı, gündemimizin daimî, yani demirbaş maddesidir. Kıyamete kadar da inşaallah gündemimizde kalmaya devam edecek.

Zira, Peygamber (asm) müjdesine mazhar olan bu mâbed, fetihle sağlanmış bir hakimiyet sembolü olduğu gibi, aynı zamanda bu vatanda Hıristiyanlığın İslâmiyete devir-tesliminin müşahhas bir nişânesidir.

İşte, böylesine muazzam ve mukaddes değerler taşıyan bu mâbedin halihazırdaki vaziyeti hazmedilemez, hiçbir şekilde hafife-basite alınamaz, ipe un sermek kabilinden ondan sarf-ı nazar edilemez. Vesaire...

 

Süreç nasıl işledi?

Ayasofya’nın müzeye çevrilmesi işi, öyle hemen bir anda gerçekleşmedi; gizlice, hatta sinsice sürdürülen bir hazırlık safhasından sonra, yani alıştıra alıştıra iş bitirildi, yani tamamlanmış oldu.

Gelişmeler özetle şöyle: Ayasofya Camii, tâ 1930 senesinden evvel ibadete kapatıldı. Kapatma gerekçesi, o tarihde “restorasyon çalışması” diye de ilân edildi. 

Oysa, o devirde hiçbir mescit, medrese, yahut camide restorasyon çalışmasının yapıldığı görülmüş, duyulmuş değildir. Dahası, ibadetsiz ve cemaatsiz kalmaya mahkûm edilen mescit ve  camilerin birçoğu satışa çıkarılmış durumdaydı. (1926-1949 arası, 3000’den fazla mâbed.)

Demek ki, Ayasofya için asıl niyet başkaydı. Bu da zamanla daha iyi anlaşılacaktı.

İşte, 24 Kasım 1934’te imzalanan söz konusu “Kararnâme” ile, 480 yıl cami olarak hizmet veren Ayasofya, kapalı-devre yapılan bir hazırlık çalışmasının ardından, nihayet 1 Şubat 1935'te fiilen “müze olarak” kullanıma açılmış oldu. 

Peki, neden kànun değil de kararnâme?

Çünkü, Ayasofya'nın kànun nezdindeki statüsü 1453'ten beri hiç değişmedi ve değiştirilemezdi. Bu mâbed, Fetihten itibaren camidir. 

Nitekim, tapusunda hâlâ cami diye yazar. Üstelik, bu mânâdaki kayıt, Sultan Fatih Mehmed’in neşrettiği meşhûr Vakfiyesi’nde de aynen ifade edilmektedir.

Vakfiye’deki asıl can alıcı ifade ise şudur: "Camiye çevirmiş olduğum bu mâbedi her kim ki bir başka şekle tebdil ederse, Allah'ın, meleklerin ve insanların lâneti onun üzerine olsun! Yüzlerine bakan ve onlara şefaat eden hiçbir kimse bulunmasın!"

İşte, bu derece ağır, bu derece büyük ve okkalı bir kayıt, lânet, itham ve sorumluluk altına girmeyi kimse göze alamadığı için, topluca kànundan hazer edilip uyduruk bir “Bakanlar Kurulu Kararı”na sığınma cihetine gidilmiş oldu.

 

İlâve Kısa Bilgiler

 Ayasofya’nın 1930’dan sonraki restorasyon çalışmasında ve iç duvarların sıvadan temizlenmesi işinde başı çeken odaklardan biri, ABD merkezli Bizans Enstitüsü (The Byzantine Institute of America) isimli kuruluştur.

BİR:

 İstanbul’da bulunan M. Kemal, 1 Şubat’ta müzeye çevrilen Ayasofya’yı 6 Şubat 1935’te ziyaret ederek, yapılan bu köklü değişimden dolayı memnuniyetini izhâr ediyor.

İKİ:

 O tarihlerde, İngiltere ve İtalya devletleri ile Türkiye arasında şiddetli bir gerilim yaşandığı anlaşılıyor. Hatta, savaş tamtamları bile çalıyor. Bilâhare, Yunanistan’ın da müdahil olduğu söz konusu devletler arasında bir gizli anlaşma ile Ayasofya’nın kurban seçildiği ve fedâ edildiği kanaati hasıl oluyor.

ÜÇ:

 Ayasofya’nın “anıt-müze” olması hakkındaki 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu Kararının altında “Atatürk” imzası, bilinen ve yaygın olarak kullanılan imza şekli ile uyuşmuyor, örtüşmüyor.

DÖRT:

 Seksen küsûr yıllık resmî “Ayasofya muamması” ile kudsî “Ayasofya dâvâsı” gündemdeki yerini korumaya devam ediyor. .

 

Doksan yıl sonra Osmanlıca’ya bakış

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

01 Aralık 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ: 1 Aralık 1928

 

Bundan tam doksan yıl önce bugün (1 Aralık 1928), Millet Meclisi mârifetiyle sosyal ve kültürel sahada azim bir cinayet işlendi.

Cinayetten kastımız, salt Latincenin resmî olarak kabul ve devlet eliyle teşvik edilmesi değildir. Esas büyük cinayet ve affı mümkün olmayan asıl hıyanet, “Hurûf-u Kur’ân”ın yasaklanmasıdır.

Nitekim, 1935’te Üstad Bediüzzaman da Eskişehir Mahkemesi’ndeki bir duruşmada, Latinceye değil, Kur’ân dersinin yasaklanmasına karşı geldiklerini beyan ile bu mühim noktaya parmak basarak şunu söylüyor: “Latin harflerinin kabûlü değil; belki, Kur’ân hurûfunun dersinin men’ine yirmi sene evvel bir mahrem risâlede itiraz etmişim.” (Şuâlar: 370)

Latin harflerini bilmeyen, ama bu alfabe tarzıyla bir problemi de olmayan Bediüzzaman ve talebeleri, “Hurûf-u Kur’ân’ı muhafaza ve müdafaa” sadedinde destânsı bir mücadele verdiler.

Bütün eserlerini Kur’ân harfleriyle telif eden Üstad Bediüzzaman, resmî olarak buna getirilen yasakları da âdil ve hukukî bulmadığını, hemen her vesileyle dile getirdi. İşte o ifadelerinden kısacık bir bölüm daha:

“Haksız bir itham ile ‘Hüsrev Altınbaş, Türk Harfleri Kânununa aykırı olarak Asâ-yı Mûsâ ve Zülfikar gibi mecmuaları Arap harfleriyle yazmış’ denilmiş.

“Elcevap: Şimdiye kadar Kur’ân harfleri ve hattı, Türk milletinin hatt-ı kadîmi olduğu halde, Lâtin harflerini Türk harfleri deyip Kur’ân harfleriyle Asâ-yı Mûsâ’yı yazan Hüsrev’i mes’ul etmek birkaç vecihle yanlış olduğunu ehl-i insaf anlar.” (Şuâlar: 359)

Bu iktibaslı hatırlatmalardan sonra, şimdi de doksan yıl önceki hadisenin gelişme seyrine şöyle kısaca bir bakalım...

* * *

1928 yılı Kasım ayı başlarında TBMM’de kabul edilen bir kànun ile “Harf İnkılâbı”nın yapılmasına karar verildi. 1 Aralık tarihinden itibaren ise, kitap, dergi ve gazete yazıları ile cadde ve sokak tabelâlarının, ayrıca yapılacak her türlü duyuru ve ilânâtın da “Latin harfleri” ile yazılması “mecburi” hâle getirtilmiş oldu.

Yani, bu tarihe kadar Osmanlıca, yani Arabî Kur’ân harfleri ile basılan matbuat ve sair neşriyatın, bundan böyle aynı tarzda sürdürülmesi kesin bir sûrette yasaklanmış oldu. Söz konusu “mecburiyet”in açık bir mânası da şudur:

1) Latince harflerinin her alanda kullanılması mecburidir.

2) Eski yazı olarak da isimlendirilen Osmanlıca, daha doğrusu Kur'ân harfleri kesin olarak yasaklandığı gibi, bundan sonra bunun cezaî müeyyidesi de tatbik edilecektir.

* * *

Ne aciptir ki, düpedüz “Latin Alfabesi” olan bu yeni tarz yazıya, tutup “Yeni Türk harfleri” ismi verilmeye çalışıldı.

Sahi, bunun neresi Türk? Türkler ne zaman kabul edip kullanmış, bu alfabeyi?

Yalan ve uydurmanın bu kadarına pes…

* * *

Kur’ân alfabesini dışlayıp reddeden, buna mukabil Latince’yi benimseyip dâvet eden zihnî, fikrî, sosyal ve kültürel faaliyetlere, esasında tâ aylar öncesinden başlanmıştı.

Hatta, 13 Ağustos 1928 tarihli Akbaba dergisinde çıkan ressam Ramiz Gökçe'nin bir karikatürü ile Kur’ân harfleri dışlanıyor; dahası, hayasızca bir tutumla alay konusu edilerek kapı dışarı ediliyordu.

Neticede, 1 Aralık 1928 tarihinden itibaren gazete ve dergi yazılarının, cadde ve sokak tabelâlarının, yapılacak her türlü duyuru ve ilânâtın da “Latin harfleri” ile yazılması kànunî bir dayatma sonucu mecburi hale getirtildi.

Gerçekte, dünyada buna benzer bir ikinci bir örnek yoktur. Her ne ise...

Aradan geçen doksan yıllık zaman zarfında, her türlü baskı ve dayatmaya rağmen, insanlarımızın Osmanlıcadan ve Kur’ân’dan bağı, irtibatı kesilmedi; aksine, günden güne artarak devam etti.

İnanıyoruz ki, aynı ilgi ve sevgi bundan sonra da artarak devam edecektir. 

Buna, şimdiye kadar kimse mani olamadığı gibi, bundan sonra da inşaallah olamaz. .

 

Boğuşmalara mesafeli durmalı

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

06 Aralık 2017, Çarşamba

Dünya çapındaki boğuşmaların seyri gibi, mâna ve mahiyeti de değişiyor: Eskiden, daha çok ırkî-millî, mezhebî kaynaklı ve askerî güce dayalı boğuşmalar olurdu. Çağımızda ise, siyasî, ticarî, iktisadî ve diplomatik boğuşmalar ağırlık kazanmış durumda.

 

Tıpkı, tâ bir asır önce dile getirilen şu veciz tesbit ile nazara verildiği gibi: “Devletler, milletler muharebesi, tabakat-ı beşer muharebesine terk-i mevki ediyor.” 

(Lemeât)

Dünya üzerinde, özellikle İkinci Büyük Harpten sonra, artık fikirler, ideolojilerle bağlantılı, sosyal sınıflar ve tabakalar arasında ve daha çok menfaat odaklı çekişmeler ve boğuşmalar boy gösteriyor.

Öyle ki, silâhlı gösterilerin ve sun’î gerilimlerin arka planında dahi, silâh-mühimmat satışları ve bunlardan elde edilecek servetler hesabı yatıyor.

Allah muhafaza, şayet silâh üreten ve pazarlayan büyük devletler savaşa tutuşacak olursa, dünyanın sonu gelir ve kıyâmetin kopmasına sebebiyet verir. Zira, yeni nükleer silâhlar bir yana, halihazırda depolanmış olan silâh ve mühimmat dahi, yeryüzündeki canlıların sonunu getirebilir.

* * *

Yerli ve yabancı kaynaklı haberler ortalığı istilâ etmiş durumda. Buna dayalı olarak, aşırı meraklı kimselerin huzuru kaçıyor, kafası şu tarz sorularla allak bullak: Dünyayı tehdit eden Kuzey Kore, acaba ne yapacak? Suriye krizi nasıl bir seyir takip edecek? Arap dünyasındaki karmaşanın sonu ne olacak? Reza Zarrab meselesinin iç yüzü nedir? Nasıl bir sonuca doğru götürülmek isteniyor? Türkiye, AB veya ABD ile karşı karşıya gelir mi? Bir ambargoya maruz kalabilir miyiz? Vesaire...

İşte, dar dairedeki mühim vazifeleri unutturan ve şiddetli huzursuzluk veren geniş dairedeki bu tür gelişmelere kapılmamalı ve kalbimizi, zihnimizi kaptırmamalı. Aksi halde, çok büyük zarar ederiz.

Zararın neler olabileceğini ise, Üstad Bediüzzaman’ın Kastamonu Lâhikası’nda geçen tüyler ürpertici şu keskin ifadesinden öğreniyoruz: “Bu zamanda merakla, ...ciddî alâkadarâne küre-i arzdaki boğuşmalara merak edip bakanlar, dikkat edenler, maddî ve manevî pek çok zararları vardır: Ya aklını dağıtır, manevî bir divâne olur; ya kalbini dağıtır, manevî bir dinsiz olur; ya fikrini dağıtır, manevî bir ecnebî olur.”

Buna göre, bilhassa geniş daireli boğuşmalara mesafeli durmak ve mümkün olduğunca pencerelerden seyredip içine girmemek lâzım geliyor.

 

GÜNÜN TARİHİ: 06 ARALIK 1948

 

Meşhûr Savarona satılamadı

Bundan seksen yıl önce astronomik bir fiyatla satın alınan meşhur Savarona Yatı, M. Kemal’in ölümünden on yıl sonra bugün (6 Aralık 1948) satışa çıkarıldı. Ne var ki, alıcı çıkmadığından satılamayıp hiç işlevsiz bir şekilde elde kalakaldı.

Türkiye tarafından alındığı günden bu yana Savarona Yatı’yla ilgili bilgiler hep şüpheli, hep şaibeli bulunmuş ve çeşitli tartışmalara konu olagelmiştir. Bilvesile, bugüne kadar çok çalkantılı bir macera yaşayan korkunç maliyetli Savarona’nın kısa bir hikâyesini aktarmaya çalışalım.

* * *

1931’de tamamlanıp denize indirildiğinde dünyanın en büyük yatı olan Savarona, 28 Mart 1938’de Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından 1 milyon 250 bin dolara satın alındı. (İlâveten, tefriş edilerek büyük masraflar yapıldı. Toplam maliyet, o günkü Türkiye parasıyla korkunç meblâğlara ulaştı.)

Ölümcül hastalığa yakalanan M. Kemal için alınan bu geminin o günkü maliyeti, mini bir devletin bütçesine denk düşüyor. (İkdam, 24 Şubat 1939) Üstad Bediüzzaman’ın Ceylan Çalışkan’a ait 5. Şuâ’ya ilâve ettiği  bir “Haşiye”deki ifadesine göre, bu gemi için “On beş milyon fakir milletin parasıyla on yedi milyon lira” sarf edilmiş.

* * *

Dolmabahçe’de ölümcül hastalıkla pençeleşen M. Kemal, bu gemiyi toplam iki ay bile kullanamadı. Ölümünden 10 yıl sonra satışa çıkarıldığı halde satılamayıp, metruk halde kaderine terk edildi.

Bu geminin yeniden onarılıp kullanılır hale getirilmesi ise, Turgut Özal’ın teşvikleri ve armatör Kahraman Sadıkoğlu’nun gayretleri ile (1989-92 yıllarında) mümkün olabildi. Sadıkoğlu, 6 bin dolara hurdaya gitmek üzere iken sahip çıktığı Savarona’ya toplam 60 milyon dolar harcayarak onardığını defaatle dile getirdi.

Muhtelif kaynaklarda rastladığımız Savarona ile ilgili dikkat çekici diğer bazı bilgiler ise şöyle:

- Geminin ağırlığı: 4.6 gros ton.

- Kapasite: 34; mürettebat 44.

- 3 Ekim 1979'da yangın çıktı.

- 1989’da temizlik ve onarım.

Sadıkoğlu anlatıyor: Savarona’yı aldığımızda, çok kötü durumdaydı. Tamir için Gölcük’ten Tuzla’ya çekilirken batma tehlikesi geçirdi. Makinalar, tulumbalar, jeneratörler, kısacası hiçbir şey çalışmıyordu. Tam anlamıyla fare yuvası olmuştu. Bir özel kimyevî gazla yat ilâçlandı. İlâçlama işlemi tam 3,5 ay sürdü. Sonunda 2,5 ton fareyi temizleyebildik. (Hürriyet, 6 Ekim 2010)

* * *

Son 8-10 yıllık süreçte Savarona’nın başına gelen iğrençlikleri anlatmaya ise, edebimiz ve prensiplerimiz müsaade etmiyor .

 

33 idam! ‘Bir de kadın asalım’ dediler...

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

07 Aralık 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 7 Aralık 1925

 

Adına "Şapka Kànunu" denilen yeni kıyafet düzenlemesine dair kànun maddesi, 25 Kasım 1925’te Millet Meclis’inde oylanarak kabul edildi.

Aynı günden itibaren, yurdun çeşitli merkezlerinde bir takım itirazlar, nümayişler başgösterdi.

Bu gösterileri bastırmak ve sorumluları cezalandırmak için, yer yer Sıkıyönetim ilân edildi ve ardından gezici İstiklâl Mahkemeleri devreye sokuldu. Neticede, yüzlerce kişiye idam cezası verilirken, binlerce vatandaş da türlü cezalara çarptırıldı.

* * *

İlgili kànunun Meclis’te kabul edildiği aynı gün, halk arasında şiddetli rahatsızlığın yaşandığı Erzurum’da da Sıkıyönetim ilân edildi. Hemen ardından, İstiklâl Mahkemesini aratmayan bir Örfî İdare Mahkemesi kuruldu.

7 Aralık 1925’te faaliyete başlayan bu ceberut mahkemenin en selâhiyetli kişisi Vali Zühtü Durukan ve Müstahkem Mevki (Garnizon) Kumandanı Tatar Hasan Paşa olarak belirlendi.

Yazının başlığında vurgulamış olduğumuz “kadın idamı”nın günahkârı da olan Garnizon Komutanı Tatar Hasan Paşa, meşhur  gazeteci-yazar Çetin Altan’ın dedesidir. Çetin Altan, “Şalcı Bacı” lâkaplı kadını astıran dedesi hakkında, bir vesile ile şunları söyler: "Dedem Hasan Paşa çok sert bir askerdi. İsmet Paşa topçu okulunda öğrenci iken, Hasan Paşa okul müdürüydü. Sonrası ünlü komutanlar olan o dönemin öğrencileri, anlatıp dururlar Hasan Paşa‘nın sertliğini. Bir şapka isyanını bastırmakla görevlendirildiği bir kentte, hızını alamayıp bir de kadın asmıştı. Sanırsam siyasal suçtan ilk asılan kadın odur tarihimizde. Kadın sehpaya çıkmadan önce ‘Ben bir hatun kişiyim. Şapka ile ne derdim ola ki!’ demiş galiba. Ben o tarihte henüz doğmamışım. Çok ama çok sonradan öğrendim bunları. Ve inanın ince sızı gibi tatsız bir burukluk kaldı içimde." (Kahrolsun Komünizm Diye Diye: 59.)

* * *

Alparslan Yasa, “Milletimize Revâ Görülen Kültür Jenosidi” isimli kitabında, “Şapka Kànunu”na muhalefet sebebiyle idam edilen Şalcı Şöhret Kadın, kısaca “Şalcı Bacı” hakkında şunları yazar: “Şalcı Bacı, çok haysiyetli dindar bir hanım şahsiyetiyle, kimseden yardım kabul etmez. Kendi el işlerini satarak binbir güçlükle ve kıt-kanaat (Sinan, Ayten ve Aziz) adlı çocuklarının rızkını çıkarırdı. Esnaf onu çok sever, himaye eder ve kendisini, ördüğü pek güzel şallara atfen ‘Şalcı Bacı’ diye çağırırdı. O dışarıda nafakasını kazanmaya çalışırken, iki odalı küçük kerpiç evlerinde, (3 yaşındaki) küçük oğluna, çocuğun ablası ve ağabeyi bakardı.”

* * *

 

 

Taş Ambarlar Mevkii: Şalcı Bacı’nın da dahil olduğu otuzdan fazla mazlûmun idam edildiği yer.

Şapka Hadisesi sebebiyle Erzurum’da idam edilenlerin sayısı  hakkında, kaynaklarda farklı bilgiler var. Bu faklılığın sebebi, sıkıyönetim şartları altında düzenli bilgi akışının sağlanamamasıdır.

Bununla beraber, hemen bütün bu kaynaklarda “Şalcı Bacı” lâkaplı bir kadının idam edildiği bilgisi yer verilmektedir ki, bunda hiçbir şüpheye yer kalmamaktadır.

Tarihimizde muhtemelen ilk ve son kez olmak üzere, bir kadının—üstelik şapka kànunu bahanesiyle—1926 yılı başlarında Erzurum’da idam edilmesinin esas sebebi olarak şunu tesbit etmiş bulunuyoruz: İdamlıklar listesine bir de kadın dahil edilmeli ki, herkese ders-i ibret olsun. Herkes kabuğuna çekilsin. Korkudan kimse sesini çıkaramasın. Vesaire...

Bu arada, Şapka Hadisesi sebebiyle idama mahkûm edilen İskilipli Mehmed Âtıf Hocaya verilen ceza 4 Şubat 1926’da infaz edildi.

* * *

Erzurum’daki aynı hadise ile ilgili olarak, Necip Fazıl’ın “Son Devrin Din Mazlumları” isimli kitabında da aşağıdaki ifadeler yer almakta: “Çarşıda kapatılan dükkânların kepenk sesleri... Heyecanlı bir kalabalık... Kalabalık, Vilâyet binasının önünde... Sesler: ‘Şapkayı istemiyoruz! Gàvur kılığına giremeyiz!’ Kalabalık, süngülü jandarma zoruyla dağıtılıyor. Erzurum’da Sıkı Yönetim... İstiklâl Mahkemesi... Başta Gavur İmam lâkaplı bir hoca ile Hoca Osman isimli bir din adamı, aralarında da bir kadın, sehpada 33 ceset...”

Prof. Dr. Zeki Başar, “Eskilerimizin Baş Giysileri ve Şapka” isimli çalışmasında, idamlıklar arasında tesbit edebildiği isimleri şu şekilde sıralıyor: Pırtın Köyü İmamı Abdülmecid, Küllebioğlu Akif, Kacıroğlu Hacı Osman, Demirci Ethem Usta, Manav Hacı Ali, Hacı Galip, Fırıncı Halil, Gez Mahalleli Müezzin Hafız, Hızarcı Ismail, Karga Mehmet, Bakkal Ziya Oğlu Kâzım, Mahmut Efendi, Şöhret Kadın.

* * *

Velhâsıl, Erzurum’da 7 Aralık 1925’te çalışmaya başlayan o ceberrut mahkemenin insanlık dışı kararıyla, gerek idam edilenlerin ve gerekse ölüme sevk edercesine verilen diğer ağır cezaların, otuz kişiden fazla mazlûmun hayatına mal olduğu anlaşılıyor. .

 

İstiklâl’in “dal kıran-baş kesen” Alileri

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

08 Aralık 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ 8 Aralık 1923

 

Haklı bir maksat için kurulup haksız bir uygulamaya dönüştürülen İstiklâl Mahkemeleri, Ankara’nın ardından 8 Aralık 1923’te İstanbul'da da kuruldu.

İdama mahkûm etmiş olduğu vatandaş sayısı bilinemeyecek kadar çok olan bu mahkemeler, daha çok “Aliler Çetesi” ismiyle şöhret buldu.

Ceberrut ve zorba tabiatlı bu Aliler şunlar: Kel Ali (Çetinkaya), Rize mebusu Ali, Kılıç Ali (Altemur Kılıç’ın babası) ve savcı Necip Ali'dir. Bu listeye bir de Aydın mebusu Reşid Galip ilâve edildi.

* * *

İstiklâl Mahkemesi, ilk baştaMillî Mücadeleye karşı gelenleri, işgalcilerle işbirliği yapanları, vatana ihanet edenleri yargılamakla görevlendirilirken, bilâhare Cumhuriyet'e muhalefet edenleri ve bilhassa "ilke ve inkılâplar"a karşı gelenleri, (hatta, karşı geldiği varsayılanları bile) âcilen cezalandırma yönünde kullanıldı, ne yazık ki...

Sayısız derecede insanın canını yakan, pekçoğunu idam ettiren bu mahkemelerin meşrûluğu 90 yıldır tartışıla geliyor. Bir umumî kanaat henüz hasıl olmadığı için, aynı tartışmanın daha da sürüp gideceği anlaşılıyor.

* * *

İstiklâl Mahkemeleri’nin kuruluş tarihi, 31 Temmuz 1922'dir. Kànun no: 29.

Millet Meclisi tarafından kurulan ve icrası da yine Meclis tarafından yürütülen bu mahkeme için düzenlenen kànun metni ise, tam tamına 16 maddeden müteşekkil.

16 maddelik bu kànun metni içinde, bilhassa Millî Mücadele esnasında asker kaçaklarını, talan ve çete faaliyetinin engellenmesi yer alıyor.

Ankara merkezli kurulan İstiklâl Mahkemeleri, aynı zamanda gezici mahkemelerdi. Merkezde faaliyette bulunduğu gibi, İstanbul, İzmir, Diyarbakır, Karadeniz, Erzurum gibi (8-10 kadar) sâir yerlere de giderek faaliyetini aynen sürdürebiliyordu.

Olağanüstü şartlarda kurulan bu mahkemeler, aynı şekilde olağanüstü, hatta hukuk üstü yetkilere sahipti. Gittiği yerlerde, sür’atli şekilde yargılama yapan bu mahkemelerin kararları da genellikle kesindi. Yani, temyizi yoktu ve kararın infazı derhal yapılmaktaydı. Öyle ki, bazan kişiyi idam eder, sonra yargılar; bazan da ölmüş kişiyi mezarından çıkarttırıp cezalandırırdı.

Bu tür garabetlere kimse itiraz edemiyor, karşı gelemiyordu. Zaten karşı gelenlerin de âkıbeti belliydi, biliniyordu.

 

1927’ye kadar

1927'de kapatılan İstiklâl Mahkemeleri’nin özellikle son üç yılı, daha ziyade şapka ve kıyafet devrimi gibi yeni inkılâplara karşı gelen, M. Kemal'e karşı sûikast girişiminde bulunan (hayalî İzmir sûikastı gibi) ve yeni rejime muhalefet ettiği öne sürülen kişileri cezalandırmakla geçti.

Önemli bir diğer nokta, 8-10 civarındaki merkezlerde kurulan ve sayısız insanı cezalandıran bu mahkemelerde görev yapan kişilerin, ekseriyetle hukuk adamı olmaması, yani adâletin ruhundan mahrum olmasıdır.

Hakikaten, bu mahkemeler için tesbit edilen kişilerde, adlî-hukukî ehliyetden ziyade, bunlarda gaddarlık ehliyeti aranmış ve atamalar da ona göre yapılmıştır.

Hukuk tahsili yapmış kimselerin vicdan rahatlığı içinde çalışmalarına ise, ne yazık ki sonraki dönemlerde de zaman zaman müsaade edilmediği anlaşılıyor. Özellikle tek parti dönemi ile darbe ve muhtıra süreçlerinde...

1927’den sonra ise, bir on yıl daha başka başka isimler altında yine idamlar, infazlar, katliâmlar yapıldı, ne yazık ki...

Ali kıran, baş kesen...

Bilindiği gibi, "Ali kıran baş kesen" şeklinde bir deyim var.

Bu deyimin aslı-orijinali böyle değil, şöyledir: "Dal kıran; baş kesen."

Bunun da hikâyesi, tâ Sultan Fatih zamanına kadar gidip dayanır. İstanbul Fatihi’nin “Ormanlarımdan izinsiz dal kesenin başı kesilir” dediği rivâyet edilir.

İşte bu deyim, 1920’li yıllarda şöhret olan “Aliler Çetesi” sayesinde şekil ve mahiyet değiştirerek “Ali kıran-baş kesen" tarzında dillere pelesenk oldu.

Yani, İstiklâl Mahkemesi’nin Aliler’i, istediği kişiyi kırabiliyor, asabiliyor, kesebiliyor..., demektir.

* * *

Son olarak, aklı sönmemiş, vicdanı körelmemiş insanları düşünmeye ve bir iç muhasebeye sevk etmek için, şimdilik sadece aşağıdaki üç önemli noktayı nazara vermek istiyoruz.

 27 yıllık tek parti rejimi döneminde, idam edilen vatandaşların sayısını biliyor muyuz? Hatta, bu yekûn sayı hakkında bir tahminde dahi bulunabilir miyiz?

BİR:

 İdam edilen, yahut ağır cezalara çarptırılan vatandaşların suçu neydi? Kim hangi gerekçeyle cezalandırıldı? Bunun bir dökümünü çıkaran var mı? Dahası, bilânçoyu çıkarmaya muktedir miyiz?

İKİ:

 Lozan’ın imzalandığı 1923’ten itibaren, düşman birlikleri yurdumuzu bütünüyle terk ettiği ve ülkenin barışını, huzurunu tehdit edecek boyutta hiçbir faaliyet sergilenemediği halde, esasen çok komik karşılanan birtakım bahanelerle yapılan sayısız idamlar, kurşunlu infazlar, hatta katliâmlar için ne demek lâzım gelir? .

ÜÇ:

 

Diplomaside ‘Eyy! Ey!’lerin hükmü

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

12 Aralık 2017, Salı

Bir “yönetim san’atı” olan siyaset, bilhassa günümüzde profesyonelce icra edilmesi lâzım gelir. Zira, amatörce siyaset yapacak bir zamanda yaşamıyoruz.

 

Diplomasi ise, “dahilî siyaset”in sınır, kalıp ve kapasitesini de aşan devletler arası münasebetlere dair tanzimleri ihtiva eder ki, bu sahadaki aktörlerin “ilm-i siyaset”in de ötesinde ayrıca “hariciye ilmi”ni bilen san’at ve maharet ehli kimselerin varlığını iktiza ediyor.

Aksi halde dengesizlik, istikrarsızlık, deneme-yanılma ve U dönüşleri gibi garabetler kaçınılmaz bir hale gelir. Tıpkı, özellikle son yıllarda sıklıkla yaşadığımız zikzaklar, gel-gitler ve zincirleme sâir tuhaflıklar gibi...

Demek ki, siyaset gibi diplomasi de amatörce icra edilecek bir sanat değil. Her ikisinin de, gayet profesyonelce bir bilgi, birikim ve davranışlar bütünlüğü içinde yürütülmesi gerekiyor.

Buna göre, özellikle diplomaside hamasetin yeri olmadığı gibi, hükmü de yoktur. Hiçbir devletin diplomat veya yönetim kadrosu, senin hamasetli çıkışlarının etkisiyle fikir ve fiiliyatını değiştirmez. Hatta, şayet kısmî değiştirmeler söz konusu olursa, onun da müsbetten çok menfice olması ve zarar vermesi ihtimali daha yüksektir.

Kısaca, hamasetli çıkışların ve konuşmaların diplomasi sahasında ve devletler arası münasebetlerde bize hiçbir faydası yoktur, olması da mümkün görünmüyor. Tıpkı, “Eyy Putin! Eyy Trump! Eyy Merkel!. Eyy Esed!” deyip durmanın, şimdiye kadar hiçbir hükmü ve kıymet-i harbiyesi görülmediği gibi...

Ama, buna rağmen açılışlarda, parti kongrelerinde, şurada-burada “haricî konular”la ilgili konuşmalarda “ikna ve itidâl” yerine yine de tutup hamaset yapılıyorsa, bu davranışın iç politikaya yönelik olduğuna ve tribünlere oynamak hırsıyla yapıldığına kanaat getirebiliriz.

Ki, bu da bir nevi “siyasî hipnotize” ameliyesi olup kitleleri uyutma ve sonunda onları “sürü psikozu” içine sokarak, istediği yönde hareket ettirmekten (tercihe zorlamaktan) başka bir işe yaramıyor.

Velhasıl, iç politikada muvakkaten de olsa işe yarayan bu yöntem, sonunda bizi yalnızlığa ve dünya üzerinde “ciddî, samimî, güvenilir müttefik”i olmayan bir ülke konumuna doğru sürükledi; sürükleme el’an devam ediyor, ne yazık ki...

 

Kudüs’te “Haçlı-Hilâl Savaşı” var mı?

Kimi zahirperest ezberciler, hâlâ “Kudüs’te bir Hilâl-Haçlı savaşı var” nakaratını okuyup duruyor.

Oysa, mevcut durum tamamen farklı. Hiçbir şekilde o eski “Haçlı seferleri”ne benzemiyor.

Dolayısıyla, Filistin’de bir asrı aşan Yahudi istilâsı ve Siyonizm saldırısı, sadece Müslümanlara yönelik bir hareketmiş gibi değerlendirilmemeli.

Kudüs ve Filistin genelindeki saldırı ve keyfi muamele, öncelikle oradaki Müslümanları ezmeye ve başka yerlere göçe zorlamaya yönelik olmakla beraber, aynı şekilde İsevileri de (Hıristiyanları) dışlamakta ve dinî hassasiyetlerini hiçe sayıp rencide etmektedir.

Dolayısıyla, bu yeni gelişme karşısında, eski bazı ezberleri bozmalı ve geçici de olsa eski nakaratı terk etmeli. Yerine ise, ikisi de muvahhid (Tevhid ehli) olan Müslüman-İsevî yakınlaşmasını tesis etmeye çalışmalı. Halihazırda, Papalık dahil, Hıristiyan bir çok devletin temsilcileri, Kudüs meselesinde Yahudilere karşı cephe açmış durumda. Bu gelişmeyi kesinlikle hafife, basite almamalı.

Dahası, zâhiren şer gibi görünen hadiseleri, âhirzamana dair rivâyetlerde haber verilen “Muvahhid Hıristiyanların Müslümanlara yardım etme ve bir kısmı İslâma tabi olmaları” mânâsındaki müjdenin tahakkuk etmesine mâtuf gelişmelerin bir parçası olarak da değerlendirmek mümkün.

 

Ş Û R Â

 

“Haklı çıkma” meselesi

Yaşanan bir çok konuda “Yeni Asya haklı çıktı” denilmesi, bazı dostları, hatta Risâle-i Nur okuyan kimi şahıs ve grupları rahatsız ettiği anlaşılıyor.

Dahası, bu rahatsızlığını “Siz çok kibirli, gururlu, kasıntılı bir davranış sergiliyorsunuz” şeklindeki ifadelerle dışa vuranlar var.

Oysa, dost ve kardeş olarak gördüğümüz kimselerin böyle bir rahatsızlık duymalarına hiç gerek yok. Zira, burada kast edilen şey “Ben, sen, o” kabilinden tekil, yani münferit şahısların haklılığı değil. Hatta, münhasıran “Yeni Asya” ismi de değil.

Belki, “Yeni Asya haklı çıktı” derken, burada asıl kast edilen şey “Meşveret ve şûrâ ile hareket eden Yeni Asya haklı çıktı” mânasıdır. Yoksa, Yeni Asya camiası içinde görünüp de şahsî tasarrufta veya münferit hareketlerde bulunan kim olursa olsun, onun da yanılması, yanlışa düşmesi pekâlâ mümkündür; üstelik, mesul olur.

Netice itibariyle hepimiz için geçerli olan daimî düstûr şudur: Vahim hatalara düşmemek ve mânevî mesuliyetten kurtulmak için, meşveret ve şûrâya dayanmak ve onunla amel etmek gerektir. .

 

Dededen toruna İttihad hatırası

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

13 Aralık 2017, Çarşamba

Bundan yarım asır evvel, Bâbıâli’ye yeni bir ses, yeni bir nefes geldi: Önce haftalık İttihad gazetesi ve ardından da günlük Yeni Asya.

 

İttihad, 1967 yılı sonlarında (Ekim) neşir hayatına başlarken, Yeni Asya 1970 yılı başlarında (Şubat) tulû etti matbuat âfâkında...

Fikrî çizgileri gibi, hedef ve maksatları da aynıdır. Aradaki tek fark, birinin günlük, diğerinin haftalık şekilde çıkıyor olması.

İkisinin ortak kaderi ise, darbeciler, cuntacılar veya devrin ceberrutları tarafından defaatle toplattırılması, kapattırılması, baskı ve zorbalıkla cezalandırılarak susturulmaya çalışılması...

Ama, şükürler olsun ki, zaman zaman değişen isimlerle de olsa, aynı ses haykırmaya, aynı nefes daha da canlanarak çalışmaya devam edegeldi.

Bundan sonrası için ise, aynı hizmet kervânının, günden güne artan bir şevk, ümit ve heyecanla istikbâle müteveccihen menzil aldığını söylemek hiç de mübalağa olmasa gerek.

Evet, bilhassa genç neslin gönüllü olarak devreye girmesi ve aynı hizmet çığırında birbiriyle adeta yarışırcasına gayret göstermesi, geleceğe dönük ümitleri daha da canlandırıp takviye ediyor.

İşte, bu duygu ve düşüncelerle, 50. yıl coşkusunu yaşadığımız Yeni Asya’nın öncüsü İttihad gazetesi için birkaç söz daha söylemek istiyoruz.

* * *

Çoğunuzun haberdar olduğu gibi, “İttihad’ın 50. yıl hatırası” olarak, çok itina ile bir özel sayı hazırlanıp neşredildi.

Tabloid boyda yayınlanan bu hatıra sayı, toplam 56 sayfadan müteşekkil.

Hiç ilânsız-reklâmız hazırlanan bu İttihad özel sayısının her sayfasında İttihad gazetesinin çok ses getiren çarpıcı sayfaları—bir miktar küçültülmüş şekilde—yer almakta.

Manşetler, yazı başlıkları ve özet bilgiler, herkesin rahatça görüp okuyabileceği bir surette sunulmakla birlikte, diğer yazı ve makalelerin hurufatı nisbeten küçük olup, onlar da gençlerin okuyabileceği bir baskı kalitesi ile hazırlanıp konuldu.

Buna göre, ortaya hem babalar ile dedelerin, hem de çocuklar ile torunların istifade edebileceği çok değerli bir hatıra sayısı çıktı. (Bilhassa yeni neslin bu elli yıllık hizmet birikimine iştirak ettirilmesi fevkalâde bir ehemmiyet taşıyor.)

Dolayısıyla, İttihad’ın 50. yıl hatırası için büyük bir emek ve gayretle hazırlanan ve istifadeye sunulan bu özel sayının her evde ve herkeste bulunması, bugün ve gelecek açısından da büyük önem arzediyor.

Elli yıl sonra ve bir defaya mahsus olarak basılan tarihî belge niteliğindeki bu “İttihat özel sayısı”nı, hem merkezden, hem bütün Yeni Asya büro ve temsilciliklerinden temin etmek mümkün. Hediyesi sadece 2 tl’dir. Hem kendiniz için almanızı, hem de uygun gördüğünüz kimselere hediye olarak vermenizi önemle tavsiye ederiz.

İlâve bilgi ve irtibat için,

Telefon: (0212) 655 88 59

WhatsApp: 0546 539 13 69

 

İKİ VECİZE

 

Kudüs krizi nasıl çözül(ür)mez?

Kudüs meselesinin yeniden alevlenmesiyle birlikte, Kudüs Fatihi Sultan Selahaddin-i Eyyübî daha ziyade hatırlanır oldu.

İşte onun altın harflerle yazılması gereken bir sözü: “Dostlarıyla uğraşanlar, düşmanlarıyla savaşamaz ve onları mağlup edemez."

Kudüs Fatihi'nin tecrübe ile de sâbit şu veciz sözüne tamamlayıcı mahiyette olmak üzere—aktüel yönü ağır basan—aşağıdaki mânidar sözü de eklemek gerekir diye düşünüyoruz.

Bir Risâle-i Nur Kongresi “masa çalışması” esnasında zuhûr edip ardından bayraklaşan o veciz söz işte budur: "Düşmanı sık değişenin dostluğuna güven olmaz. .

 

Şahsa bağlılık, yarayı derinleştirir

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

14 Aralık 2017, Perşembe

Müslüman toplulukların en önde gelen problemlerinden biri, hiç şüphe yok ki şahsa bağlılık, şahsî tahakküm veya lider sultası gibi ruhî, fikrî, siyasî, sosyal marazlardır.

 

Bu içtimaî hastalıkların çoğu müzmin, yani kronik hale gelmiştir. Bundan kurtulmak, öyle sanıldığı gibi kolay değildir. Bu marazın tedâvisi, en azından zararsız hale gelmesi için, hem uzun zaman, hem de yoğun bir çaba gerektiriyor.

Düşünün ki, Risâle-i Nur Külliyatında en çok nazara verilen bu gibi içtimaî meselelerin başında, “Zamanın şahıs zamanı olmadığı” vurgusu var. Muhtelif Risâlelerde “Fanî şahıslar hiç hükmünde. Kıymet ve ehemmiyet ferde göre değil, şahs-ı mâneviye göre olmalı” şeklinde mükerrer ikaz ve ihtarlarda bulunuluyor.

Ama, gelin görün ki, bütün bu ikaz, ihtar ve irşadlara rağmen, aynı Risâleleri okuyanlar dahi kemiyet itibariyle şahıslara perestiş ediyor, ferdî imtiyaza değer veriyor, aklını-fikrini grup liderinin cebine koyabiliyor, vesaire...

Cidden, hayret ve taaccüp etmemek elde değil.

Üstelik, telâfisi mümkün görünmeyen ciddi hata ve zararların vukuuna rağmen, yine de “Şahsa bağlılık, lidere perestiş” hastalığı hükmünü icraya devam ediyor: “Yok yok, bizim hoca, bizim abi, bizim lider, bizim postnişin... hata yapmaz, doğru yoldan sapmaz...” gibi teraneler, maalesef başını almış dolu dizgin şekilde gidiyor.

İşte, bizim de en fazla üzerinde durduğumuz ve ihtiyaca binaen “Ettekrarü ahsen; velevkâne yüz seksen” kaidesince nazara vermeye çalıştığımız meselelerin başında bu müzmin husus geliyor.

Zira, sırf bu sebeple yaşanan acıları yakînen görüp hissediyor ve dehşet veren umumî tahribatı üzülerek müşahade ediyoruz. Yekûn tutan zarar-ziyanın derecesi, maalesef şahsa bağlılık nisbetiyle adeta başabaş gidiyor. Yani, şahsa bağlılık ne kadar derin ve şiddetli ise, ardından gelen tokatlar, yaşanan eziyetler ve hasıl olan yıkımlar da aynı ölçüde büyük, derin ve şiddetli oluyor.

Bu sebeple, söz konusu “şahsa bağlılık” marazının vermiş olduğu maddî-manevî zararları, biz de adeta “Gafil kafaya tokmak” kabilinden keskin ve mükerrer şekilde nazara verme ihtiyacını duymaktayız.

 

GÜNÜN TARİHİ 14 ARALIK 1913

 

Liman Paşa Osmanlı ordusunda

Osmanlı ordusunun modernize edilmesi maksadıyla dâvet edilen Alman General Liman Von Sanders, 42 kişilik bir subay grubuyla birlikte 14 Aralık 1913’te İstanbul'a geldi

Osmanlı ordusunun, bu tarihlerde yenilenmeye, ıslâh edilmeyen, kısaca baştan ayağa modernize edilmeye şiddetle ihtiyacı vardı. Ama, bu ihtiyaca rağmen, uzun yıllardır bu meyanda herhangi bir teşebbüste bulunulamamıştı... Tabii, kolay değildi. Zira, en ufak bir değişiklik söylentisi bile askeri rahatsız ediyor, bazı paşaları isyan noktasına getirebiliyordu.

Vakıa şu ki: Osmanlı ordusu uzun zamandan beri katılmış olduğu savaşlardan hep mağlubiyetle çıkıyordu. Neredeyse 200 yıldır devam edip gelen bu mâkus talihi bir şekilde değiştirmek gerekiyordu.

İşte, başta Enver Paşa olmak üzere, ordunun kurmayları bu yönde ciddi bir teşebbüste bulunmak istediler. Özellikle, 1911'deki İtalyan Harbi, 1912 ve 13'teki Balkan Harplerinde yaşanan perişaniyet, orduda yeni bir düzenlemeyi zaruri kılmıştı. Nihayet, Osmanlı ordusunun komuta kademesi bu işe karar verdi ve Almanya ile özel bir anlaşma yaptı.

Bu esnada, ordudaki yaşlı subayların emekliye sevk edilmesi ve ordunun gençleştirilmesi de gündeme geldi. Hiç çekinilmeden, bu uygulamaya da gidildi. Binlerce subay emekliye sevk edildi. Ne var ki, bu konuda tam isabet kaydedilemedi.

Çünkü, ileri yaşta olsa da, bazı subaylar cidden aktif, dinamik ve hepsinden önemlisi büyük tecrübe sahibiydi. Onların kritik bir zamanda emekliye zorlanması, Osmanlı ordusu için büyük kayıp oldu. Genç subayların, Birinci Dünya Savaşında canla başla mücadele etmesine rağmen, muhtelif cephelerde mağlup düşmesinin zahirî bir sebebi de, harp sanatında tecrübe sahibi olamamalarıydı.

* * *

Liman Paşa, Türkiye’deki Alman askerî heyetinin de başkanı idi.

Yapılan anlaşma gereği, Orgeneral rütbesiyle Osmanlı ordusunda yapılacak olan reform hareketinin başına getirildi. Aynı zamanda, karargâhı İstanbul'da bulunan I. Ordu Kumandanlığı ile Yüksek Askerî Şûra üyeliğine atandı.

Birinci Dünya Savaşının başladığı 1914 yılında mareşalliğe de getirilen Liman Paşa, Çanakkale Muharebeleri esnasında ise (1915), bölgede teşkil olunan 5. Ordu Komutanlığına getirildi.

Bu arada, Çanakkale Zaferinin kazanılmasında, Liman Paşanın ve onun sağlamış olduğu modernizasyonun büyük önem taşıdığını hatırlatmak lazım.

* * *

Mareşal Liman Von Sanders, Birinci Dünya Savaşının sonlarına doğru, yani 1917–1918 yıllarında bu kez Filistin Cephesi’nde IV., VII. ve VIII. ordulardan oluşan Yıldırım Orduları Grubu Kumandanlığına getirildi. Eylül 1918’de Filistin Cephesi kaybedilince, kuvvetlerini Halep’e kadar geri çekti.

Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı, bilahare M. Kemal Paşaya devredildiyse de, herhangi bir galibiyet vuku bulmadığı gibi, bölgede çöküş üstüne çöküş hadiseleri yaşanmaya devam etti.

Liman Paşa, Mondros Mütarekesinin imzalanmasından (30 Ekim 1918) hemen sonra, emri altındaki diğer Alman subaylarla birlikte Türkiye'den ayrıldı. .

 

Eşref Edib ve siyasî görüş farklılığı

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

 

15 Aralık 2017, Cuma

GÜNÜN TARİHİ 15 Aralık 1971

 

Bugün Eşref Edib Fergan’ın vefat yıldönümü. 15 Aralık 1971’de İstanbul’da vefat etti. Kabri Edirnekapı Mezarlığında.

Bundan dört-beş sene evvel, ESKADER tarafından Cağaloğlu’nda düzenlenen bir “Eşref Edib’i Anma Programı”na, biz de konuşmacı olarak dâvet edilmiştik.

Programın düzenlendiği salona gittiğimizde, çok kalabalık ve entelektüel seviyesi hayli yüksek bir topluluğun orada hazır bulunduğuna şahit olduk.

Konuşmacılar olarak on kişiydik. Yaş sırasına göre, liste başında muhterem Mehmet Fırıncı, listenin sonunda ise bizim ismimiz yer alıyordu.

Hiçbir konuşmacı, bir nebzecik olsun eleştirel mahiyette serd-i kelâm etmedi. Mehmet Fırıncı da, Üstad Bediüzzaman’ın Eşref Edib ile ilgili bir mektubunun yarısına kadar, hatta “fakat” kelimesine kadar olan kısmını okuyup bıraktı.

Sıra bize geldiğinde, biz de aynen o “fakat” kelimesinden sonraki kısmına nazar-ı dikkati çekmeye çalıştık. İşte, söz konusu o “fakat”tan önceki ve sonraki kısımların bir hülâsası:

"Eşref Edip kırk seneden beri iman hizmetinde benim arkadaşım ve Sebilürreşad’da makale yazan hakikî İslâmiyet mücahidlerinden bir kardeşimdir. Ve Nurun bir hâmisidir. Ben vefat etsem de, Eşref Edip Nurcular içinde bulunmasıyla büyük bir teselli buluyorum. ...Yalnız, Sebilürreşad, (Büyük) Doğu gibi mücahidler, iman hakikatlerini ehl-i dalâletin tecavüzatından muhafazaya çalıştıkları için, ruh u canımızla onları takdir ve tahsin edip onlarla dostuz ve kardeşiz; fakat...”

* * *

“...Fakat, siyaset noktasında değil. Çünkü, iman dersi için gelenlere tarafgirlik nazarıyla bakılmaz. Dost-düşman, derste farketmez. Halbuki siyaset tarafgirliği, bu mânâyı zedeler, ihlâs kırılır. Onun içindir ki, Nurcular emsâlsiz işkencelere ve sıkıntılara tahammül edip Nur’u hiçbir şeye âlet etmediler. Siyaset topuzuna el atmadılar.” (Emirdağ Lâhikası)

* * *

Söz konusu mektubun asıl yazılış maksadı, din-iman hizmeti cihetiyle dost-kardeş olduğumuz bu kesimle siyaseten aynı çizgide, aynı kulvarda olmadığımızın nazara verilmesiydi. Dahası, Risâle-i Nur’un siyasete âlet edilmemesi gerektiği hususuydu. Mektubun illiyet bağı ise, 1952’de kurulan İslâm Demokrat Partisi ile alâkalıydı.

Sebilürreşad ile Büyük Doğu çevreleri, siyaseten Fevzi Paşalı Millet Partisi ve ardından Cevat Rıfat liderliğindeki İslâm Demokrat Partisini destekliyordu. Bu siyasî hareketin günümüzdeki devamı ve temsilcisi, iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisidir.

Şimdi de, vefat yıldönümü vesilesiyle hayır ve rahmetle andığımız Eşref Edib’i biraz daha yakından tanımaya çalışalım.

* * *

"Türk matbuatının mücahit kalemi" olarak da bilinen Eşref Edib, vefat ettiğinde doksan yaşlarındaydı. Meşrûtiyet'in tâ ilk yıllarından itibaren yayın hayatına atılan Sebilürreşad'da, Mehmed Âkif, İzmirli İsmail Hakkı ve Üstad Bediüzzaman'ın da aralarında bulunduğu münevver zatların yazıları neşredilirdi.

İstanbul işgal altında iken telif edilen Hutuvât-ı Sitte isimli broşür de, yine Sebilürreşad matbaasında ve tam bir gizlilik içinde basılarak yayınlandı.

* * *

Millî Mücadele hareketi kızıştığı esnada, Sebilürreşad'ın idare merkezini Anadolu'ya taşıyan Eşref Edib, Mehmed Âkif'le birlikte önce Kastamonu'ya, ardından Ankara'ya gitti.

Savaş yıllarında dahi yayını aralıklı şekilde devam eden bu mecmua, 1925'te Şeyh Said Hadisesi bahanesiyle, tek parti hükümetince kapatıldı. Sahibi olan Eşref Edib de, İstiklâl Mahkemelerinde yargılanarak hapis cezasına çarptırıldı. 

Elazığ'daki cezaevinde, ayrıca maddî-mânevî büyük işkenceler gören Eşref Edib, Mutlâkiyet ve Meşrûtiyet dönemlerinde, hatta işgal yıllarında bile görmediği alçakça muamelelere ve zulümlü baskılara maruz bırakıldı.

* * *

22 yıl müddetle yayını yasaklanan Sebilürreşad, Demokratları bölen Millet Partisinin kurulduğu 1948'den itibaren, yeniden neşir hayatına döndü.

Din-imân cephesinde bütün mü'minleri, hasseten o tarihlerde Afyon Hapishanesinde bulunan Üstad Bediüzzaman ve talebelerini cesaretle savunan Sebilürreşad, siyasî kulvarda ise milliyetçi-muhafazakâr kesimin adresi şeklini alan Fevzi Paşanın fahrî başkanlığındaki Millet Partisinin bir nevî yayın organı haline geldi.

Sebilürreşad'ın yayını, 1966'da son buldu. Dindar bir şahsiyet olan Eşref Bey, hiçbir dönemde Demokratlara müsbet bir nazarla bakmadı. Çoğu zaman aleyhlerinde yazılar yazdı. Öyle ki, 27 Mayıs Darbecileri tarafından 30 Mayıs 1960’ta Harp Okulu penceresinden atılarak katledilen İçişleri Bakanı Namık Gedik ile ilgili hilâf-ı hakikat şeyler de dahil olmak üzere...

Ömrünün sonuna kadar aynı siyasî çizgide giden Eşref Edib, 1970’te kurulan Millî Nizam Partisinin de isim babası olarak bilinir.

 Lütfen, birbirimizi kandırmayalım; Ayasofya dâvâsını hafife alıp konuyu bir cümle ile geçiştirenlerin, Kudüs dâvâsı için lâf salatasının ötesinde fazla bir şey yapması beklenemez. .

@salihoglulatif:

 

İmam-ı Gazâlî Hazretleri

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

18 Aralık 2017, Pazartesi

GÜNÜN TARİHİ 18 Aralık 1111

 

Yüzlerce esere imza atan ve “Hüccetü’l-İslâm” lâkabıyla tanınan büyük müceddit  İmam-ı Gazâlî, 18 Aralık 1111’de Tûs'da vefât etti.

Fakir bir ailenin çocuğu olan Gazâlî, 1058-1111 yılları arasında yaşadı. Yaşadığı asırda, sadece Müslümanların değil, başka dinden olan insanların da takdir ve hayranlığını kazandı.

Kelimenin tam anlamıyla, yaşadığı çağı üstün ahlâk ve ilmî vukufiyetiyle aydınlatmış, kalp ve akılları nurlandıracak harikulâde eserler telif ederek tarihe mal olmuş ender bir şahsiyettir.

Bu sebeple, onun , hem büyük bir imam, hem müceddit, hem de müçtehid bir şahsiyet olduğu, Müslümanlar arasında umumî kabul görmüştür.

Yaklaşık 200 kadar kitabın müellifidir. Ayrıca, yaşadığı devirde küçükten büyüğe, çobandan sultanlara kadar sayısız insana tesirli nasihatlerde bulunmuş, yahut nasihat dolu mektuplar göndererek insanları adâalet ve hidayet yoluna sevk etmeye vesile olmuştur.

İşte, bütün insanlık camiasının da takdir ve hürmetle yâdettiği o büyük imamın kısa, veciz iki-üç müessir nasihati:

"Belâya da şükretmek lâzımdır. Çünkü, küfür ve günahlardan başka belâ yoktur ki, içinde senin bilmediğin bir iyilik olmasın! Allah, senin iyiliğini senden iyi bilir."

"Bir sözü söyleyeceğin zaman, düşün! Eğer o sözü söylemediğin için mesul olacaksan, söyle. Yoksa sus!"

"İnsanlar birbirinin dışını görür. Allah ise, hem dışını hem içini görür. Bunu bilen bir kimsenin işleri ve düşünceleri edepli olmalı."

 

Sultan Sencer’e mektup

Bir dönem (1091...), Bağdat’taki Nizamiye Medreselerinin Başmüderrisliğinde de bulunan İmam-ı Gazâlî Hazretlerinin, Büyük Selçuklu Devletinin başındaki Sultan Sencer’e nasihat için şu mektubu yazıp gönderdiği rivâyet edilir:

“Alla, İslâm beldesinde muvaffak eylesin, nasibdâr kılsın. Âhirette de, yanında dünya padişahlığının hiç kalacağı mülk-i azim ve sultanlığı ihsan etsin.

"Cenâb-ı Hakk’ın, ahirette bir insana ihsan edeceği şeylerin yanında, bütün dünya bir kerpiç gibi kalır. Yeryüzünün bütün beldeleri, vilayetleri, o kerpicin tozu toprağı gibidir. Kerpicin ve tozunun toprağının ne kıymeti olur? Ebedî sultanlık ve saadet yanında, yüz senelik ömrün ne kıymeti vardır ki, insan onunla sevinip mağrur olsun?

"Ebedî sultanlığa kavuşmak, herkes için güç bir şey ise de, senin için kolaydır. Çünkü Resulullah (asm) buyurdu ki: 'Bir tek gün adaletle hükmetmek, altmış senelik ibadetten efdaldir.' İşte, bu senin için bundan iyi fırsat olamaz!"

 

Risâle-i Nur’da Gazâlî

Dokuz yüz sene evvel yaşayan ve asırlara hükmeden İmam-ı Gazâlî’nin ismi, Risâle-i Nur Külliyatında da mükerreren zikrediliyor.

İşte, o mübarek şahsiyetin takdir ve sitayişle yâd edildiği bahislerden birkaç örnek..

* * *

Malûm olsun ki, Celcelûtiye’nin esası ve ruhu olan  (....) İmam-ı Ali Radıyallahu Anhın en mühim ve en müdakkik üveysî bir şakirdi ve İslâmiyetin en meşhur ve parlak bir hücceti olan Hüccetü’l-İslâm İmam-ı Gazâlî (ra) diyor ki: "Onlar vahiyle Peygambere (asm) nazil olduğu vakit, İmam-ı Ali’ye (ra) emretti, ’Yaz’; o da yazdı, sonra nazmetti." (8. Şuâ)

* * *

İmam-ı Gazâlî, İmam-ı Nureddin’den ders alarak, Celcelûtiye’nin hem Süryanî kelimelerini, hem kıymetini ve hâsiyetini şerh etmiş. (8. Şuâ)

* * *

"Daire-i imkânda daha ahsen yoktur" olan sözü İmam-ı Gazalî’ye dediren, hilkatteki kemâl ve hüsün... (Muhakemat)

* * *

Arkadaş! Bütün asırlar o Asr-ı Saadetin güneşinden Ebû Hânife, Şâfiî, Ebû Yezid, Cüneyd-i Bağdadî, Abdülkadir-i Geylânî, İmam-ı Gazalî, Muhyiddin-i Arabî, Ebû Hasen-i Şâzelî, Şah-ı Nakşibend, İmam-ı Rabbânî (radiyallâhü anhüm ecmaîn) gibi binlerce nurânî ziyâdar yıldızlar ayrılıp âlem-i beşeri tenvir etmişlerdir. (M.Nuriye)

* * *

İmam-ı Gazalî, İmam-ı Rabbânî gibi muhakkıkîn-i ehl-i tarikat derler ki: "Birtek Sünnet-i Seniyyeye ittibâ noktasında hâsıl olan makbuliyet, yüz âdâb ve nevâfil-i hususiyeden gelemez. Bir farz bin sünnete müreccah olduğu gibi, bir Sünnet-i Seniyye dahi bin âdâb-ı tasavvufa müreccahtır" demişler. (Mektubat)

***

 

@salihoglulatif:

 

Sana sataşana sakın aldırış etme,

 

Dahildeki kavgalara hiç prim verme,

 

Zira, sırf bu işi meslek edinenler var;

 

Sırf bu meslekten geçinenler var.

 

Kavgasız-çekişmesiz yapamıyorlar.

 

Bırak bağnazları kendi hallerine;

 

Eriyip tükensinler, kahrolup gitsinler. .

 

Kemalist patentli Menemen Kumpası

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

19 Aralık 2017, Salı

GÜNÜN TARİHİ Aralık 1930

 

Kemalist patentli “Menemen Kumpası” Hadisesi, 1930 yılı Aralık ayı başlarında tezgâhlandı, ay sonlarında ise tatbik sahasına konulmuş oldu.

23 Aralık’ta yaşanan o mürettep “Kubilay Cinayeti”, hiç araştırılıp tahkik gereği dahi duyulmadan ve hemen ânında “irticaî vahşet” diye isimlendirildi. Cinayetin faturası da, hadise ile uzaktan-yakından zerrece ilgilisi olmayan mâsum dindarların üzerine yıkılmaya çalışıldı.

Derhal Sıkıyönetim ilân edildi. Dindarlıktan başka hiçbir “suç”u olmayan maznunlar sorguya çekildi. Üzerlerine ölümlü-zulümlü ağır cezalar yağdırıldı. 3 Şubat günü, yargılanan gruptan 28 kişi idam edildi.

Gerçekte ise, bundan 87 sene evvel Menemen’de yaşanan kanlı hadise, bütünüyle bir tertipten, bir kumpastan ibaret idi. 

Hiç şüphesiz, kanlı Şeyh Said Hadisesi ile katliâmlı Dersim Hadisesinde de aynı tertip ve kumpasların payı vardır. Keza, 27 Mayıs İhtilâli ile 12 Eylül Darbesi de öyle... Hatta, muammalı 15 Temmuz Saldırısı için de aynı yönde bir fikir ve kanaatin izharı mümkündür.

Esasen, Kemalizm var olduğu müddetçe, bu tür kumpasların da sonu gelmez. Zira, Kemalizm denilen heyülâ, tertiplerden, kumpaslardan ve şartları olgunlaştırılan darbelerden beslenir; kendini bu sûretle ibka etmeye çalışır.

Kemalizm, ister darbeci, ister milliyetçi, ister dinci kılığına bürünsün, varlığını idame ettirebilmek için, kumpasçılık, tertipçilik ve gizli komitacılık alışkanlığından vazgeçmez.

Bir diğer nokta da şudur: 1920’lerin başından itibaren tesis edilen ve devletin kuvvetiyle alabildiğine tahkim edilegelen Kemalizm ile, 1930’lar Türkiye’sinde kan dökerek mücadele edecek, hele galebe çalacak hiçbir yapılanmadan asla söz edilemez. Mümkün değil. Bütün güç-kuvvet Kemalistlerdedir; onlar, gelişmeleri istedikleri gibi tertipleyebilir, baştan sona dizayn edebilir ve etmişler.

Bu genel değerlendirmelerden sonra, şimdi de üzerinden neredeyse doksan yıllık bir zaman dilimi geçen alacakaranlıktaki Menemen Hadisesinin diğer bazı boyutlarına bakalım. Zira, şöyle veya böyle bir cihette “Menemen Vak’ası Haftası”na girmiş bulunmaktayız.

* * *

Evet, 1930 yılı Aralık ayı sonlarında Menemen'de yaşanan "Kubilay Cinayeti", resmî tarih kayıtlarına göre “irticaî bir hadise”dir; hatta, inkılâplara karşı kanlı bir isyan hareketidir. 

Yine aynı resmî ağızlara göre, dinî tarikata mensup bazı müritler, Derviş Mehmet isimli şahsın öncülüğünde muhtelif yerlerden toplanarak Menemen'e gelmişler. Aralarında gizlice anlaşarak dinî gösterilerde bulunmuşlar. Ama, onların bu yasa dışı eylemlerine engel olmaya çalışan öğretmen asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay'ı hunharca öldürmüşler. Hatta öldürmekle de kalmayıp kafasını kesmişler. 

Evet, 1930 yılı sonlarında Menemen'de yaşanan o elim hadisenin "vahşet boyutu" doğrudur. Bunu, zaten hiç kimse inkâr etmiyor, edemez de.

Ancak, bu vahşetin din adına ve dindarlar tarafından sergilenmiş olduğu iddiası külliyen yalandır, yanlıştır, hatta iftiradır. 

Dolayısıyla, o tarihte Menemen'de işlenen cinayet ve sergilenen vahşet tablosu ne derece büyük ve dehşet vericiyse, bu hadisenin dine ve dindarlara mal edilmesi de o nisbette büyük, hatta ondan daha büyük bir cinayettir. 

Cinayetin büyüklüğü şuradan geliyor: Kanlı Menemen hadisesini doksan yıla yakındır dindarların üstüne ısrarla yıkmaya çalışanların ileri gelenleri de biliyor ki, o hadisenin arka planında bir kumpas, bir tertip senaryosu yer almaktadır. 

Biliyorlar ki, o vahşiyâne cinayeti hakikî dindarlar ve ihlâslı Müslümanlar işlemedi. Biliyorlar ki, Kubilay cinayeti, karanlık odakların kullandığı Derviş Mehmet ve etrafındaki bir grup esrarkeş tarafından işlendi. 

Evet, bütün bunları en az bizim kadar kesinkes biliyorlar ve o korkunç iftirayı da dindarların üstüne bilerek atıyorlar. 

İşte, bizim "daha büyük cinayet" dediğimiz acı gerçek budur.

* * *

Evet, bunca zamandır dindarların aleyhinde kahredici bir malzeme olarak kullanılan Kubilay Hadisesinin bir tertip ve bir komplo eseri olduğunun iki dayanak noktası var. 

Birincisi: İslâm dini, dahilde kuvvet kullanmayı, din kardeşinin kanını dökmeyi kat'î sûrette reddediyor, men'ediyor. Bu dine mensup aklı başında bir şahıs, kalkıp da böylesi bir cinayeti işlemez, işleyemez. 

İkincisi: Dindar kesim, 1920’lerin başından itibaren öylesine ezilmiş, örselenmiş ve sindirilmiş ki, faraza bir grubun kendi başına o tarihlerde Menemen'de üstelik hiçbir engelle karşılaşmadan böylesi bir kanlı isyan hareketini planlayıp organize etmesine imkân ve ihtimal harici görünüyor. 

İşte bu iki nokta, söz konusu hadise gibi, benzeri mahiyetteki diğer vak’aların da püf noktasını ve can damarını teşkil ediyor. 

Son nokta: Hiç şüphe edilmesin ki, "Hakiki vukuatı kaydeden tarih", günün birinde Menemen Hadisesi için de "hakikate şahit"lik vazifesini inşaallah ifâ edecektir. .

 

Demokratları bölen 2x28’ler...

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

20 Aralık 2017, Çarşamba

GÜNÜN TARİHİ 20 Aralık 1955

 

Muhtelif sebep ve bahanelerle Demokrat Partiden ayrılan ve bir kısmı ihraç edilen milletvekilleri, 20 Aralık 1955’te Hürriyet Partisini (HP) kurdular.

Muhalefetteki Halk Partisinin (CHP) el altından desteklemiş olduğu HP, zaman içinde yekûnu 28’i bulan üye sayısı ile, aynı gün içinde Meclis’te ayrıca grup kurarak, yıkıcı bir muhalefet örneğini sergilemeye başladı.

Ne aciptir ki, 1948’de Fevzi Paşanın fahrî başkanlığında kurulan Millet Partisinin (MP) Meclis’te grup kurması da aynı şekilde ve aynı sayı (28) ile gerçekleşmiş idi.

Evet, gerek 1948’deki MP’nin ve gerekse 1955’teki HP’nin Meclis grubunda yer alan milletvekillerinin yekûnu 28 olup, bunların tamamı Demokrat Partiden istifa sonucu transfer edilen üyelerden müteşekkil idi.

 

Hürriyetçiler’in yalan yere yemini ile müflis âkıbetleri

İsmet Paşanın siyasî manevrası sonucu ikinci kez bölünmek ve çökertilmek istenen Demokrat Parti, Allah’tan ki milletin gönlünde taht kurmasıyla ayakta kalmaya devam etti. Ancak, her iki bölünme hadisesinde de ciddi sarsıntılar yaşandı.

Zira, DP’den ayrılanlar, hem sûret-i haktan görünmeyi başarabiliyorlar, hem de “Demokrat Partiden daha demokrat” bir görüntü vermeyi ihmal etmiyorlar.

İşte bunun bir delili, Hürriyetçiler’in kamuoyu ile de paylaştıkları şu yemin metnidir: "Biz Hürriyet Partililer, demokrasi ve hürriyet rejimine sadık kalacağımıza, insan hakları ve demokratik müesseselere saygı göstereceğimize, vatandaşlar arasında parti farkı gözetmeyerek memleket ve millet menfaatlerini parti menfaatlerinin daima üstünde tutacağımıza, iktidarı muhafaza için hürriyetleri tahdit (sınırlama) ve tahrip (yıkma) yollarına asla sapmayacağımıza, tarih ve Türk milleti önünde and içeriz."

* * *

1950 ve 54 seçimlerini kaybeden Halk Partisi, normal seçim yoluyla, kolay kolay bir daha iktidar yüzü göremeyeceğini düşünüyordu. Zira, onun çeyrek asırlık şeflik devrinde maddî-mânevî büyük yaralar alan bu millet, kendi iradesiyle onu iktidara getirmek istemediği anlaşılmış durumdaydı.

Bu fecî durum karşısında bir çıkış yolu arayan Halk Partisi, 1954 yılı hezimetinin ardından, iktidardaki Demokrat Partinin içini karıştırmaya yöneldi.

1955'te, Meclis'te "basın hakları"nın görüşüldüğü bir oturumda, şiddetli münakaşalar yaşandı. Demokrat Partinin hariçten çengel atılmış bazı milletvekilleri, muhalefetle ağız birliği yaparak, kendi partilerini yerden yere vuran konuşmalar yaptılar. Bir süre sonra, partilerinden ayrılan ve bir kısmı ihraç edilen bu üyeler, yeni bir siyasî teşekkül kurmaya yöneldiler ve CHP'nin de desteğiyle Hürriyet Partisini kurdular.

İşte, tamamı DP'den ayrılarak Meclis'te grup kuran HP'nin önemli bazı isimleri: F. Lütfi Karaosmanoğlu, Turan Güneş, İbrahim Öktem, Cihat Baban, Fethi Çelikbaş, Ekrem Alican, Raif Aybar, Enver Güreli, Kasım Küfrevi, E. Hayri Üstündağ, Ziyat Ebüzziya.

O günlerde, Nadir Nadi'nin sahibi olduğu Cumhuriyet gazetesi de, bu partinin çıkışına ve özellikle 1957 seçimlerindeki faaliyetlerine büyük destek verdi. Nadir Nadi, ayrıca Ankara'da çıkarmış olduğu Yeni Gün isimli gazetesini de HP'nin yayın organı haline getirdi.

* * *

1957 yılı Ekim ayı sonlarında yapılan genel seçimlere dört parti katıldı. Sonuçlar, milletvekili sayısı itibariyle şu şekilde tecelli etti: Millet Partisinin devamı olarak kurulan CMP 4, Demokratlardan ayrılan Hürriyet Partisi 4, Halk Partisi 178 ve Demokrat Parti 424. (HP, sadece Fethi Çelikbaş'ın memleketi olan Burdur seçimlerini kazandı ve bu ilin 4 milletvekilini de almış oldu.)

Bu seçimlerde umduğunu bulamayan ve büyük hayal kırıklığı yaşayan Hürriyet Partisi, siyasî hayatını sürdüremedi. 28 Kasım'da toplanan parti kongresi, kendi kendini fesih ve bütün malvarlığıyla birlikte CHP'ye katılma kararı aldı.

Böylelikle, bu partinin ne maksatla kurulmuş olduğu da kendiliğinden anlaşılır hale gelmiş oldu.

 

KISA KISA NOTLAR

1) HP'nin önde gelen siyasîlerinden biri olan Turan Güneş, 1974 koalisyon hükümetinde Bülent Ecevit'in Dışişleri Bakanlığını yaptı. Ekrem Alican ise, 1961'de YTP'nin başına geçerek Demokratlara olan muhalefetini devam ettirdi.

2) HP’nin kurulduğu aynı gün, Eskişehir’de hafif bir deprem oldu. 20 Şubat 1956'da, yani tam tamına iki ay sonra ise, aynı bölgede 6.4 büyüklüğünde yıkıcı bir deprem meydana geldi.

3) Üstad Bediüzzaman’ın, Emirdağ’da hasta haliyle sandık başına gittiği ve özellikle HP’nin istismarına karşı oyunu alenen DP lehinde kullandığı seçim, işte bu seçimdir.

Ölüm, en büyük bir nasihatçıdır.

@salihoglulatif: 

Çoğu kimse kondurmuyor; ama,

Hiç çaresi yok; alaküllihâl öleceğiz.

"Allah rahmet etsin....biriydi" denilince,

Noktalı yere ne yazılmasını istiyorsak,

Dünyada aynen öyle yaşamalıyız. .

 

Güney Cephesinde yazılan destân

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

21 Aralık 2017, Perşembe

GÜNÜN TARİHİ: 21 Aralık 1918

 

Resmî ve ideolojik pencereden bakarak yakın tarihi okuyanlar, Millî Mücadelenin 1919 Mayıs’ından sonra başladığını görür ve öyle zanneder.

Bu zan ve kanaat, bütünüyle yalan ve yanlıştır. Dolayısıyla, bu yöndeki ezberlerin de artık değişmesi, bozulması gerekiyor. Aksi halde, yüz yıl öncesine dair uydurulan gerçek dışı masallarla uyumalar, uyutmalar, uyutulmalar aynen devam edip gidecek.

Her ne ise, biz üzerimize düşen yapalım da, hiç olmazsa vicdanımız rahat olsun.

 

Mondros’tan hemen sonra

Anadolu ve Rumeli’deki millî şahlanış, gerçekte Mondros Ateşkes Antlaşmasından (30 Ekim 1918) hemen sonra başladı. 

İşte, Kasım ayı başlarından itibaren yurdun muhtelif bölgelerinde başlayıp aralıksız şekilde devam eden o mukaddes şahlânışın bir örneği de Adana, Antep, Maraş ve bütün Kilikya’yı içine alan Güney Cephesinde açıkça görünür hale geldi.

Evet, tarih 21 Aralık 1918'i gösterdiğinde, Türkiye'nin güneyinde olağanüstü gelişmeler zuhûr etti. Meselâ, aynı gün içinde birbirinden önemli şu üç büyük hadise yaşandı:

Birincisi: Akdeniz'den karaya asker çıkaran Fransızlar, Adana ve çevresini fiilen işgale başladı.

İkincisi: Padişah Sultan Vahdeddin, III. dönem parlamentoyu (Meclis-i Mebusan) feshetti. Haliyle Meclis dağıldı.

Üçüncüsü: Adana, Maraş, Antep, Tarsus, Osmaniye ve çevresindeki bölgenin asıl sahibi olan vatanperverler, hukuklarını müdafaa için İstanbul'da Kilikyalılar Cemiyetini kurdu.

* * *

Anadolu'nun dört bir yanındaki işgal hareketleri, Mondros Antlaşmasının aleyhimizdeki maddelerine dayanılarak başlatıldı.

İşgal hareketleri: 

İzmir, Çanakkale, İstanbul ve Kars'ta olduğu gibi, Urfa, Antep ve Adana çevresinde de çetin kuşatma ve işgal manevraları sürüp gidiyordu... Bu dehşet verici saldırılar karşısında, İstanbul'daki hükümetin suskun, hatta teslimiyetçi bir sessizlik içinde bulunmasına mukabil, esarete boyun eğmeyen Müslüman halkımız, şanlı bir direniş harekâtını başlattı.

İşte, bu direnişlerden biri de, Kilikya diye bilinen bölgede cereyan ediyordu.

Özet olarak: Fransız kuvvetleri 11 Aralık 1918'de takviyeli bir piyade alayı ile Dörtyol’u işgal etti. 17 Aralık 1918’de Mersin ve Antep, 19 Aralık’ta Tarsus işgale uğradı. 21 Aralık 1918’e kadar ise, Adana ve Osmaniye sancakları işgal edildi... Fransız albay Romien, 9 Ocak 1919’da Genel Vali sıfatıyla Adana Hükümet Konağına yerleşti. Ona verilen resmî mühürde ise “Ermenistan İdarî Servisi” diye yazıyordu. Bu da gösteriyor ki, Fransızlar Ermenilerle birlikte hareket ediyor ve bu bölgeyi onlarla paylaşmaya çalışıyordu.

Bütün bu gelişmelerin ardından, 22 Şubat 1919’da Maraş, 8 Mart 1919’da Kozan ve 24 Mart 1919’da da (İngilizler tarafından) Urfa işgal edildi.

* * *

Bu vatanın Müslüman ahalisi, peşpeşe yaşanan bu işgallere karşı elbette ki seyirci kalamazdı, kalmadı da.

İstanbul merkezli Kilikyalılar Cemiyeti ile müşterek bir mücadele hakerâtını başlatan Adana ve çevresindeki millî kuvvetler (Adana Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti), şehir merkezinden köylere ve hatta kırlık alanlara varıncaya kadar, hemen her yerde işgalcilerle amansız bir mücadelenin içine girdi. Millî kuvvetler, yeterli silâh desteğine sahip olmamasına rağmen, ümitsizliğe düşmeyerek, canla başla mücadele etti.

19 Aralık 1918’de Dörtyol civarındaki Karakese köyünde Fransız kuvvetlerine karşı silâhlı çatışmaya giren köylü milisler, düşmanı geri püskürtmeyi başardı.

Bu arada, Fransız işgali de Adana cephesinde, kuzeye doğru genişleme istidadı gösteriyordu: İşgal hareketi, Pozantı, Ceyhan, Kozan, Osmaniye bölgelerini de içerisine almıştı. İşgali tâkiben, Fransız tarafından, işgale boyun eğmeyen mahallî ve mülkî idare âmirleri de görevden alınmış, yerlerine de Fransız ve Ermeni idareciler atanmıştı.

1919 sonlarında Adana Cephesi Kuvâ-yı Milliye Komutanlığına atanan binbaşı Kemal Bey, Fransızlara karşı yapılan mücadeleyi şiddetlendirdi. Bu esnada, Pozantı’daki bir Fransız taburu 28 Mayıs 1920’de esir edildi. Ayrıca, Fransız komutan Menile’nin de Toroslarda esir alınması, düşmanı şaşkına çevirdi.

Bu gelişmeler üzerine, Fransızlar 20 günlük ateşkes antlaşması istediler. 28 Mayıs 1920’de antlaşma imzalandı. Süresinin bitiminde ise, Adana’nın çeşitli noktalarında kanlı çatışmalar başladı. Fransızlar, 4 Temmuz 1920’de şehirde sıkıyönetim ilân etti.

Ve, nihaî zafer: Millî Kuvvetlerin olağanüstü derecedeki gayreti, kesintisiz devam ediyordu. Bu esnada, bölgede kurulması kararlaştırılan Kilikya Kuvây-ı Milliye Komutanlığının emrinde mücadele etmek üzere, binlerce asker kaydolundu. Komutanlığa topçu binbaşı Kemal Bey, yardımcılığına ise piyade yüzbaşı Osman Bey atandı. Kemal Beye “Kozanoğlu Doğan Bey”, Osman Beye de “Aydınoğlu Tufan Bey” diye lâkaplar verilerek, nihaî zafer kazanılıncaya kadar asıl isimleri gizli tutuldu.

***

 

@salihoglulatif:

 

Kaderin hükmü düşünülmeden,

 

Kaderin fetvâsı idrak edilmeden,

 

Kaderin hissesi hesaba katılmadan,

 

Başa gelen her tâlihsizlik, teselli bir yana,

 

İnsanlara dayanılmaz derecede

 

Büyük acı, kahır, elem ve keder verir .

 

Dahildeki maskeli bozguncular

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

22 Aralık 2017, Cuma

Dahilde bir kargaşa, bir fitne-fesat hali varsa, hiç şüphe yok ki, fitne-fesat işiyle uğraşanlar da vardır. Zira, durduk yerde ihtilâl, iftirak, inşikak çıkmaz...

 

Fitnekârlar, kendilerini ciddi şekilde kamufle ederler. Yüzleri daima maskelidir. Hep sûret-i haktan görünmeye çalışırlar.

Maske ne kadar sahici ve inandırıcı görünüyorsa, tahkiksiz gidenlerin aldanması da o nisbette yüksek ve ziyade olur.

Hariçteki düşman, daha çok harbîce davranır. Fırsat bulursa, saldırıya geçer. Büyük tahribat yapmaya çalışır. 

Haricî düşman, şayet dahilde bir müttefik bulursa, faciânın boyutları da o nisbette büyük ve dehşet verici olur.

İşte, hariçle irtibatlı dahildeki fitnekârlar, bilhassa Yeniçeri Ocağının söndürülmeye çalışıldığı 1800’lü yılların başında nbu yana, aradan geçen 200 senelik zaman zarfında, tam bir fitne-fesat manevrasıyla çok büyük yıkımlara ve tahribata sebebiyet verdiler.

Bunların kütüklerinde isimleri Türk ve dinleri de İslâm yazınca, önüne geçilmez felâketlerin kumanda merkezini çok daha rahat şekilde idare edebiliyorlar.

Şimdi, 200 yıl öncesine giderek, günümüzde de etkileri görülen bu dahilî çalkantıların müsebbiplerini biraz daha yakından tanımaya çalışalım.

* * *

Sultan II. Mahmud devrinin mahiyeti ve bilhassa Yeniçeri Ocağının kaldırılması hakkındaki en düşündürücü, en mânidar fikir ve yorumlar, Risâle-i Nur Külliyatının bir derece mahrem ve perdeli bahislerinde yer alıyor.

Burada, o perdelerden birini aralayarak, şu kanlı Yeniçeri Hadisesinin mahiyetini kısmen de olsa anlamaya çalışalım.

Mektûbât'tan 29. Mektub'un ilgili yerinde şu açıklama var: "Sekizinci Kısım Olan Rumuzât-ı Semâniye: Sekiz Remizdir, yani sekiz küçük risâledir. Şu Remizlerin esâsı, ilm-i cifrin mühim bir düstûru ve ulûm-u hâfiyenin mühim bir anahtarı ve bir kısım esrâr-ı gaybiye-i Kur’âniye'nin mühim bir miftâhı olan tevâfuktur." (Age, s. 427; YAN-2012)

Sultan II. Mahmud devrinin mahiyetine dair bilgi kaynağımız, işte bu Sekiz Remiz'li eserin "Dördüncü Remiz"inde, hülâsâten şu şekilde izah ediliyor:

 1800'lü yılların başında (Hicrî 1222...) Yeniçerilerin içine giren mason komitacıları, Yeniçeri Ocağını ifsat ederek, onları Hilâfete karşı isyana teşvik etti.

BİR:

Yeniçeri Ocağını ıslâh etmeye çalışması gereken Halife Sultan Mahmud ise, Yeniçerileri kurban (venhar) etmeye mecbur kaldı.

İKİ: 

 Halife Sultan'ı şaşırtanlar, 1808'deki (1222) denemesinde başarısız kaldı; ancak, 1826'da (1242) neticeye ulaştı. Yani, orduyu kullandılar ve Ocağı söndürdüler. 

ÜÇ:

(Bu tarihten yüz sene sonraki yıllarda da benzer hadiseler yaşandı. Mason komitelerinin kışkırtmasıyla, Hareket Ordusu 1909'da Halife'ye karşı isyan ederek onu devirdi. Aynı hareketin elebaşı zabitleri, 1924'te Hilâfeti lağvetti.)

 Yeniçeri'yi "kurban" eden (yani "venhar"ı yapan) kişi, zahirde Halifedir. O ise, vekil-i Nebevî'dir. Fakat, asıl failleri göstermek lâzım. Bu da, mason komitesi ve Yeniçeri'nin içine giren fesat şebekesidir.

DÖRT:

* * *

Bu ve benzeri tahlillerden istihraç ettiğimiz mânâyı bir başka ifadeyle nazara vermek gerekirse, şunları söylemek mümkün: Halife Sultan, bilerek ve kasten, yani şuurî ve kasdî olarak bu fenalıkları (Yeniçeri Ocağını söndürme, kılık-kıyafet inkılâbını yapma, vesaire...) yapmamış.

Belki, dip dalgası halinde cereyan eden fesat odaklarının maksat ve faaliyetlerini tam derk edemediği için, bu derece sert ve kanlı icraatlarda bulunmaya kendini mâzur ve mecbur hissetmiş.

Dolayısıyla, onun durumu da bir derece torunu Sultan Abdülhamid'e benziyor. İyi insan olmakla beraber, tatbik ettikleri istibdat siyaseti fenâdır. Hak ve adâlet-i mahzâ nâmına savunulamaz.

Bu açıdan bakınca, Sultan Abdülhamid'e "Kızıl Sultan" demek ne derece yanlış ve haksız ise, Sultan II. Mahmud'a bazılarının yaftalamak istediği "Gàvur Padişah" tâbiri de o derece yanlış, haksız ve yersizdir.

* * *

Son bir nokta olarak, şunu hatırlatalım ki: Ehl-i İslâm, ne zaman bir dahilî fitne ile çalkalandı ise, ne zaman yek diğerini kırmaya yöneldi ise, bilinmeli ki, orada bir fitne-fesat tezgâhı kurulmuş ve faaliyete başlamıştır. Azim hatalara, günahlara düşmemek ve cinayetlere şerik olmamak için, dahilî çekişmelerden mümkün olduğunca uzak durmalı, imtina etmeli. Aksi halde, gizli komiteler sevindirilmiş, memnun edilmiş olur. .

 

Dahildeki vuruşma devam ediyor

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

26 Aralık 2017, Salı

Kanlı 15 Temmuz (2016) Hadisesinden sonra daha da şiddetlenen “dahildeki vuruşma”ya dair, tam dört yıl evvel bugün sıralamış olduğumuz endişeler, maalesef ve maattessüf doğru çıktı... O geniş ibretlik yazıya hiç ilâve yapmaksızın, bu sütunlara sığdığı kadarını iktibas ile sizlerin dikkatine takdim ediyoruz.

 

 

Medet, medet yâ İlâhî!

 

Ehl-i İslâm birbirini kırıyor

Kızıl Ordu’nun diş ve pençesini kıran Afganistan’daki din kardeşlerimiz, yıllardır birbirinin canına okuyup kanını döküyor.

Benzeri bir vahşete mâruz kalan Irak’taki dindaşlarımızın dahilî kargaşa sebebiyle son yıllardaki can kaybı yüz binlerle, hatta milyonlarla ifade edilir hale geldi.

Filistin’deki mazlûm kardeşlerimizin üzerindeki İsrail vahşeti bir türlü bitmek bilmezken, onlar da kendi aralarında ihtilâfa düşüp mütemadiyen kan kaybediyorlar.

 Suriye’de bir nevi iç savaş var. Can kaybı yüz bini, muhaceret edenler ise milyonları geçti. Vahim kanlı gelişmelerin bundan sonra nasıl bir seyir takip edeceğini ise, ne yazık ki kestirebilen yok.

Mısır’da bir başka ızdırap....

Bütün bunlara ilâveten, daha başka İslâm beldeleri de var ki, dahilî ihtilâf sebebiyle buralarda kanlı hadiselerin yaşanmadığı gün hemen hemen yok gibi...

Öte yandan, yukarıda saydığımız bölge ve dünya Müslümanlarına destek verecek, onlara yardım ile barış elini uzatacak olan, uzatması gereken Türkiye’de de, yine dindar grup ve camialar arasında öylesine dehşetli ve hiddetli bir fitne-fesat fırtınası zuhûr etti ki, sergilenen tavırları gördükçe, üzülmemek, hayret ve taaccüp etmemek elde değil.

Öyle ki, biri diğerine demediğini bırakmıyor. Aralarında adeta cephe savaşı açılmış gibi. Karşılıklı olarak kullanılmak ve yek diğerini tahrip etmek üzere, hemen her türlü iddia, isnat, itham, komplo, karalama, tehdit, şantaj, hatta lânet ve bedduâ mermileri, kalıpları, bombaları tedavüle sokulmuş durumda. Hatta öyle ki, birine şeytan yardım etse rahmet, diğerine melek yardım etse lânet okuyacak, beddua edecek bir hale geldiler. Böyle bir vaziyete düşmekten Allah’a sığınmalı.

* * *

Taraflar arasında tırmandırılan gerginlik, son günlerde had safhaya varmış ve akıllara durgunluk verecek şekilde kimi yerde kıyımlara yol açmış görünüyor.

Üzülerek ifade edelim ki, adeta buluttan nem kaparcasına bir yaklaşımla, yek diğerinin adamlarını, yetişmiş kadrolarını kendi hâkimiyetleri altındaki şirketlerden, gazete ve televizyonlardan tasfiye etmeye, hatta bir nevi biçmeye başladılar: Yılların yazarıdır, çizeridir, programcısıdır demeden, hiç umulmadık çınarlar bile kesilip yere serilmekten çekinilmiyor...

Aynı öfkeli müdahale, resmî bürokrasiye, yani devlet kurumlarına kadar sirayet etti. İsim listeleri hazırlanarak, muhalif görünenler ya tasfiye ediliyor, ya da pasif görevlere kaydırılıyor.

Bu mânâdaki gelişmelerin seyri cidden hem üzüyor, hem de ürkütüntü veriyor... Milyonlarca insanımız, huzursuz ve tedirgin vaziyette “Bu çatışmanın sonu nereye varacak?” diye merak ediyor. 

Günden güne artan gerginlik ve beraberinde tetiklemiş olduğu belirsizlik hali, pekçok insanımızın ruhiyatını etkiledi, psikolojik dengesini bozdu... Şayet araya girip yatıştıran olmazsa, yer yer çok vahim tabloların yaşanabileceğine bizzat şahit olduk.

* * *

İnsanlarımız niçin bu hale geldi? Daha da önemlisi, neden bu hale gelsin? Daha düne kadar sımsıkı şekilde birbirine sarılan bu insanlar, son zamanlarda neden böyle kanlı bıçaklı hale geldi? Neyi paylaşamıyor, neyi bölüşemiyorlar? Ortada kayda değer hangi dünya metaı var ki, kavganın dozu her gün biraz daha arttırılmaya çalışılıyor.

Acaba, binlerle birlik noktaları yetmiyor mu ki, nizaa düşülerek düşman kardeşler haline geliniyor? Oysa, her iki tarafta da mütedeyyin insanlar ağırlıkta. Yani, iki tarafın da Allah’ı bir, Peygamberi bir, kitabı bir, kıblesi bir, milleti, vatanı, bayrağı bir, bir, bir...

Nasıl olur da, bu kadar bir birlerini gölgede bırakacak ikilikler ortaya çıkıp meydan alıyor? Cidden, insanın aklı, havsalası almıyor... Hani, insanlar veya gruplar arasındaki içtimaî ve siyasî fikirler birbiriyle uyuşmayabilir. Kezâ, ideolojiler birbirinden farklı olup çatışabilir de. Varsın, olsun... Camialar arasındaki fikirlerin, ideolojilerin birbiriyle çatışmasında zarar değil, bilâkis fayda var.

Ama, insanlarımız çatışsın, birbirini kırsın istemeyiz. Zira, insanlar muhteremdir, mükerremdir. Birbiriyle daima yüzyüze bakabilecek bir mesafe, bir denge içinde konuşup tartışmalı.

Başta da temas ettiğimiz gibi, ehl-i İslâm arasındaki tartışmaların hadden aşıp kıyasıya bir mücadeleye, bir çatışmaya dönmesi, hamiyet sahiplerini kan ağlattıracak vahim bir durumdur.

Çatışmalı-vuruşmalı aynı minvâl üzere gitmeleri halinde, hem kendileri büyük zarar görürler, hem de milyonlarca insanımızın birbirini kırmasına sebebiyet vermiş olurlar. Buna hakları olmasa gerektir. Ne var ki, onlar bizi dinlemiyorlar, dinleme niyetinde de görünmüyorlar. O halde, bizim mesajımız, tabandaki mâsum milyonlara... .

 

Şahıs yüzünden toptan yanılma

 

 

 

 

 

M. Latif SALİHOĞLU

 

latif@yeniasya.com.tr

 

 

 

 

 

 

 

28 Aralık 2017, Perşembe

Eskiden, küfür ve dalâlet ehlini temsil eden bir kâfir olurdu. Ona karşı, ehl-i imanı da temsil eden bir reis-rüesâ bulunur ve o dalâlet cephesine mukabele ile şerrini durdurur, en azından şiddetini hafifletirdi.

 

Şimdi ise, durum çok farklı. Şer cephesini temsil eden bir tek şahıs yok artık. Ne Türkiye, ne de dünya çapında.

Acaba hangi kâfiri (veya kaç kâfiri) öldürsek, küfür ve dalâlet biter? Biter mi hiç? Bitmesi mümkün mü?

Aynı durum, iman ve hidayet cephesi için de aynen geçerli.

Demek ki, şimdilerde hükmeden şey, fertten-şahıstan ziyade şahs-ı mânevidir. Yani, her iki cephede de, karşılıklı olarak varlığını ve hükmünü sürdüren şey, fikirler ve cereyanlardır.

Artık apaçık şekilde görünen ve bilinen bu reel ve rasyonel durum karşısında, her kim ki, küfrî cereyanlara ferdî varlığıyla veya şahsî sermayesi ile çıkıyorsa, o peşinen mağlûp demektir. Zira, karşı tarafa galebe çalması, günümüz şartlarında imkân ve ihtimal haricidir.

Dolayısıyla, ümmet fertlerinin aklı, ihtiyar ve iradesi şahıslara, hatta ferdî dehâlara bile teslim edilmemeli. Edilse, mağlûbiyet kaçınılmazdır.

Hem öyle bir mağlûbiyet ki, akıllara ziyan bir derbederlik, bir dağınıklık, bir perişaniyet hali...

İtimat edilen şahsın tökezlemesiyle, mağlûp düşmesiyle, hatta bir şekilde karizmasının çizilmesiyle, o şahsa bağlı durumdaki bütün fert ve cemaatlere de toptan bir şevksizlik, mo- ralsizlik, hatta ümitsizlik karamsarlığı çökmeye başlar.

Evet, ferdiyetçilik ve şahısperestlik ile gelen bir yanılgı, ne yazık ki bir “toptan yanılgı”ya dönüşür. Keza, baştaki liderin şahsında görülecek bir hâlsizlik, bir mecâlsizlik, yahut mağlûbiyete dayalı bir moralsizlik, ister istemez o şahsın arkasındaki bütün bir kitlenin de demoralize olmasına sebebiyet verir. Ki, böylesi bir kitlevî yıkıma, aklı başında, vicdanı yerinde hiç kimsenin sebebiyet vermemesi lâzım.

Şahıs, yani lider konumundaki kişi, bilhassa şiddetli fırtınaların zuhûr ettiği şu zamanda, farkında olmadan da meczûbâne bir anafora yakalanmış, bir türbülansın içine düşmüş olabilir. Hatta, çırpındıkça daha da aşağı doğru yuvarlanıyor olabilir.

Bunların tamamı, hem mümkün, hem de vâkidir. Dikkatli bir nazarla bakıldığında, çarpıcı örnekler pekâlâ görülebilir.

İşte bu noktada, ümmetin fertlerine düşen, aklını, kalbini, iradesini doğru şekilde kullanarak kendini muhafazaya çalışmasıdır.

Öncelikle, dinî veya içtimaî mevkii ne olursa olsun, şahısların câzibesine kapılmamaya çaba harcamalı.

Hani, şahıslara karşı bir hürmet ve muhabbet beslenebilir; ama, adeta tapınırcasına bir aşırı bağlılık, bir kölelik, yahut bir meftuniyet içine asla girilmemeli. Girilmişse şayet, duâların da kuvvet ve kudsiyetini arkasına alarak, o anafordan çıkmaya var gücüyle cehd û gayret gösterilmeli. 

Allah, bu zamanın maddî-mânevî fırtınalarından bizleri muhafaza eylesin ve âhiren istikamet üzere sâhil-i selâmete eriştirsin.

 

GÜNÜN TARİHİ 28 ARALIK 1908

 

80 bin ölümlü Sicilya Depremi

Bundan tam bir asır önce bugün, dünya tarihinin en yıkıcı depremlerinden biri yaşandı.

28 Aralık 1908’de İtalya’nın Sicilya bölgesinde meydana gelen sarsıntının büyüklüğü Richter ölçeğine göre 7.1 olmasına rağmen, yıkıcı şiddeti çok daha yüksek seviyede hissedildi ve yaklaşık 80 bin insanın hayatına mal oldu. Haliyle, yıkım, tahribat ve yaralanma vak’aları da aynı nisbette büyük oldu.

Yapılan ölçümlere göre, deprem 300 km'lik bir sahada hissedildi. Sabaha yakın 05:20’de başlayan ve 30-40 saniye kadar süren depremin asıl yıkıcı etkisi, yükseklikleri 12 metreye kadar çıkan tsunamiler sebebiyle görüldü... Gerek şiddetli sarsıntı ve gerekse tsunami sebebiyle meydana gelen tahribat sonucu, bazı yerleşim birimlerinin büyük çapta yıkılarak yerlebir olduğu ve denize yakın alçak yerleşim bölgelerin ise, bataklıktan farksız bir hale geldiği, bilâhare tesbit edildi.

Netice itibariyle, İtalya’da bir asır evvel, yani 1908’in son günlerinde meydana gelen büyük Sicilya Depremi’nin maddî ve insanî bilânçosu çok ağır oldu. İtalyan halkı, yeni yıla çok derin bir yas ve üzüntü hali içinde girmiş oldu.

@salihoglulatif: Aralığın sonu geldi, Ocağın başı görünüyor; azgınlaşan zulmün ise, ucu-bucağı görünmüyor.

(El-küfrû yedûm; ez-zulmû lâ-yedûm.) Allah encâmımızı hayr'eylesin.

.xxxxxxxxxxxxxxxxxxx



xxxxMukaddes bir fetih örneği

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr



01 Ocak 2018, Pazartesi
Pek çok tarihî kaynağa göre, Resûl-i Ekrem’in (asm) emir ve komutası altındaki İs- lâm ordusu, Miladî tarihe göre 1 Ocak 630’da Mekke’yi fethetti.
Bu mukaddes fethin tarihî seyrine dikkatle baktığımızda, hayatın her safhası için ölçü ve mikyas kabul edilecek çok ibretli derslerin ve örnek davranışların saklı bulunduğunu görmekteyiz.

Yani, en küçük daire olan ferdin fethedilmesinden, tâ en geniş dairede yer alan beldelerin fethine kadar, Mekke’nin Fethi bunların tamamı için bir ölçü, bir kıyas ve harikulâde bir örnek tablosu teşkil ediyor... Şimdi, dikkatli bir nazarla bu mukaddes fethin seyrini takip edelim.

* * *

Fahr-ı Kâinat (asm), fetih tarihinden yaklaşık sekiz sene evvel Mekke’den göçmek ve terk-i diyâr etmek zorunda kalmıştı.

Sadece kendisi değil, başta Hz. Ebubekir olmak üzere, sahabelerin de çoğu burayı terk ile Medine’ye hicret etmek mecburiyetinde kalmıştı.

Aradan geçen sekiz senelik zaman zarfı içinde ise, insanlık tarihinin kayda değer en şânlı mücadele tabloları yaşanmıştı: Bedir, Uhud, Hendek, vesaire…

Bunların yanı sıra, bir başka mücadele tarzı daha yürütülmüştü ki, bunlar günümüz insanları tarafından bilhassa örnek alınması gereken fikir ve mesaj yüklü mânâ tablolarını teşkil ediyor.

Meselâ, sekiz sene evvel zorla ve hatta öldürülmek tehdidiyle terk etmek mecburiyetinde kalmış olduğu Mekke’ye dönen Fahr-i Âlem (asm), şehrin etrafını on bin kişilik İslâm ordusuyla kuşattıktan sonra, Mekke halkına şu fermânı gönderiyor:

* Kim elinden silâhı bırakırsa;

* Kim Ebû Süfyan’ın evine sığınırsa;

* Ve kim ki evine girip kapısını ka- patırsa, ona emân verilmiştir.

Neticede, Mekke halkı bu fermânı dinliyor, sıralanan maddelere riayet ediyor ve nihayet hiç kan dökülmeksizin Mekke’nin fethi müyesser oluyor.

İşte, İslâm tarihinin en güzel ve en kutlu fethi budur.

Kan dökmek ve zorla şehir halkını dize getirmek yerine, önce kalpler, ruhlar fethediliyor.

Ardından, muhtemel mukavemet noktalarını kırmak ve şiddetle karşı koyma riskini or- tadan kaldırmak için, harikulâde tedbirler alınıyor, yahut çarelere başvuruluyor.

Başvurulan bu tedbir, çareler ve prensipler arasında, bilhassa şu hususlar dikkat çekici:

BİR: Kan dökülmeden yapılacak bir fetih hareketi için, mâkul bir zaman bekleniyor. Yani, fevkalâde bir zamanlama stratejisi uygulanıyor. Hani, belki Hicretin 6. yahut 7. senesinde bile ele geçirilebilecek bir şehrin kansız ve kinsiz şekilde fethedilebilmesi için, tam 8 sene sabır içinde bekleniliyor.

İKİ: Fetihten öncek, mükemmel bir diplomasi faaliyeti yürütülüyor. Müşriklerin hata yapması ve bilhassa Hudeybiye şartlarını ihlâl etmesi bekleniliyor. Yaptıkları ha- ta, onlara (özellikle lider konumundaki Ebû Süfyan’a) en tesirli bir şekilde ihsas ediliyor.

ÜÇ: Tâ başından beri, savaş hali ve kan dökme yolu tercih edilmeyerek, sekiz sene müddetle halkın kalbi fethedilmeye, ayrıca tebliğ edilen kudsî mesajlarla halkın vicdanına seslenmeye çalışılmış.

Haliyle, bunda da mükemmel bir başarı sağlanmış. Öyle ki, Mek- ke’nin etrafını saran Muhammedî (asm) ordunun neferatına karşı, herhangi bir organize harekât teşebbüsünde dahi bulunulamamış. Yani, tepkiler ferdî olmanın ötesine gidememiş.

Elhâsıl: İslâmî mânâdaki fetihler için, ister bir ferdi, ister bir aileyi, ister bir toplumu seçelim, bu hizmetlerde Mekke’nin Fethini bilhassa örnek almalı ve o süreçte yaşanan hal ve hareketlerden büyük ibret dersleri çıkarmalıyız.

GÜNÜN TARİHİ 01 OCAK 1990

Şengen (Schengen) Sözleşmesi

Avrupa ülkeleri arasında 1985'te imzalanan ve 1 Ocak 1990'da kademeli şekilde uygulamaya başlanan Schengen (Şengen) Antlaşması, üye ülkeler arasındaki sınır kontrollerini kolaylaştıran bir sözleşmenin adıdır. Sözleşmenin en aktif ve en yaygın şekilde uygulamasına 1992’de geçildi.

Bu anlaşmaya göre, Schengen vizesine sahip bir kimse, AB sınırları içindeki coğrafyada, hemen hiç sınır/gümrük kontrolü engeline takılmadan rahatça ve serbestçe dolaşabiliyor.

İlk etapta (1985) Almanya, Belçika, Fransa, Lüksemburg ve Hollanda arasında imzalanan Şengen Antlaşması, Lüksenburg'a bağlı Schengen kasabasında imzalandığı için bu ismi aldı. Bilâhare sınırı genişletilen ve yeni üyeleri bünyesinde toplayan Şengen Antlaşması, zamanla AB üyesi ülkelerin hemen tamamı tarafından imzalanarak bugünkü seviyeye getirildi.

Bu anlaşmaya dahil olmayan ülkelerin bir kısmına vize şartı konulurken, bir kısmı için ise, gümrük kapılarında sıkı bir denetim yapılması yoluna gidildi.

Şengen pasaportu sahibi kimseler, kendi ülkesinde bir şehirden bir başka şehre gider gibi, Avrupa ülkelerinin hemen tamamında kolaylıkla seyahat edebiliyor.

@salihoglulatif: Bir Matematik problemini çözmek için, usûl-yöntem olarak “formül” üzerinden gidilir... Bir idarî-siyasî-içtimaî problemi çözmek için de, öncelikli olarak “düstûr-prensip” üzerinden gidilmeli.

.

Dindarlarda ‘aşk-ı siyaset’ ateşi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


03 Ocak 2018, Çarşamba
Din adına siyasete atılanlarda, İslâma zarar gelmemesi için “olmazsa olmaz” şartların başında “aşk-ı İslâmiyet” gelir.
Yani, dindar siyasetçilerin hedefi, gayesi gibi, esas kaynağı ve hareket noktası da aynı aşk, aynı şevk, aynı sevdâ olmalı.

Bu temel yörüngenin dışına çıkanlarda “aşk-ı siyaset” galebe çalar; bunlar, zamanla ve gitgide düğüm bağlayan bir açmazın, bir çıkmazın içine fena halde düşüp boğulurlar.

* * *

“Siyaset aşkı”nı “İslâmiyet aşkı”ndan üstün tutanlar, ilk başlarda güçlenerek marjinal bir yükselişin içine girebilirler.

Zira, yanlış ve sakat bir kulvarda yürümekle beraber, yine de aşkla-şevkle çalışıp çabalarlar. Adeta “ibadet aşkı”yla bir cehd ve gayret içine girerler.

Haliyle, bu üstün gayretlerinin meyvesini de alırlar: Rakiplerinin hemen hepsini geçip açık ara üstünlük sağlarlar.

Tökezledikleri zaman ise, çok fenâ halde düşerler. Korkunç bir karamsarlığın, ızdıraplı bir ümitsizliğin içine yuvarlanırlar.

Çünkü, kendi düşüşlerini, dinin yıkılması, İslâmiyetin düşmesi mâna ve mahiyetinde anlarlar. Yani, öyle telâkki ederler.

Bundan dolayı da, bir ye’is ve ümitsizlik girdabının içinde yuvarlanıp giderler.

Nitekim, 1909’da “Abdülhamid düşerken”, böylelerinin nazarında “Din düşmüş, şeriat yıkılmış, İslâmiyet mahvolmuş...” gibi fecî bir vaziyet hasıl olmuş.

Benzer veya aynı mânadaki zihniyetin sahipleri için, dün olduğu gibi bugün de durum hemen hemen aynıdır: Ümmetin reisi, milletin vekili, dinin asıl sahibi şahıstır, liderdir, sultandır, halifedir, vs... O varsa herşey var, o yoksa herşey elden çıkıp yok olmaya mahkûmdur. (“Biz varsak siz varsınız” saplantısını tahattur ediniz.)

Oysa, asıl önemli ve öncelikli olan hükümdar değil, hükümdür, ahkâmdır, kànundur, ölçüdür, dengedir, düstûrdur, prensipler manzumesidir, vesaire...

Aynen, şu vecizede ifade edildiği gibi: “İstibdat, zulüm ve tahakkümdür; meşrûtiyet adâlet ve şeriattır. Padişah, Peygamberimizin (asm) emrine itaat etse ve yoluna gitse halifedir; biz de ona itaat ederiz. Yoksa, Peygamber’e (asm) tâbi olmayıp zulmedenler, padişah da olsa, hayduttur.” (D. H. Örfî)

* * *

Şimdi de, “aşk-ı İslâmiyet”i geriye iterek, “aşk-ı siyaset” ile öne çıkan iktidar tutkunu bağnazların, sıklıkla kullanmış olduğu etkili silâh ve propagandalarına dair bazı tesbitlerimizi sıralamaya çalışalım.

Siyaset aşkıyla sarhoş olanlar, hem nazarları, hem de bazı duyguları körelmeye yüz tutar. Kendi liderine tapınırcasına bağlanırlar. Liderlerinin doğrularını da, yanlışlarını da aynı aşk çılgınlık hali içinde alkışlar durur. Hataların, zikzakların, U dönüşlerin farkına bile varmaz. Çünkü, aklı başında olmadığı gibi, iradesi de elinde değil. Tam bir sürü mantığı (yani mantıksızlığı) içinde meçhûl bir âkıbete doğru sürüklenir gider. Tâ ki, sert bir kayalığa toslayıp aklını-beynini dağıtıncaya kadar kör-kütük bir sarhoşlukla gider.

Siyaset aşkıyla “şahsiyet meftunu” haline gelenler, aynı zamanda korkunç birer “damgacı” haline gelirler. Ellerinde kirli-boyalı bir mühür, önüne gelen her muhalifin alnına yapıştırıverirler: Sen şusun-busun, yahut şucu-bucusun diyerekten... Bu bağnazların kasıtlı şekilde vurduğu o korkunç damgaları, sen ve senin gibi kırk bin akıllı kırk yıl uğraşsa yine de çıkaramaz. O derece etkili. Çünkü, o işi de bir nevi ibadet telakki ederek yapar ve yaptırır.

Akıl-vicdan terazisi bozulmuş siyaset aşıkları, siyaset ve iktidar uğruna, düpedüz yalan ve yanlış şeyleri hiç çekinmeden ve hiç yüzü kızarmadan söyler. Çünkü, aslında Cenâb-ı Hakk’a ait olan netice-i siyaseti ve iktidar menfaatini düşünerek öyle hareket eder. Oysa, bile bile yalan “bir lâfz-ı kâfirdir”; mü’minin vasfı değildir ve hiçbir şekilde cevazı yoktur.

İslâmiyetten çok siyasetin câzibesine kapılan aktörler, açık ve şeffaf iş yapmazlar. Çünkü, hukuk ve demokrasiye hakkıyla inanmadıkları için ikili oynamaya mecbur kalırlar. Meselâ, masa başında ve zahirde görüştükleri, yahut onlarla çetin bir pazarlık-müzakere yapıyor gibi göründükleri halde, aynı muhataplarla masa altında el sıkışmak veya gizli mutabakata varmak gibi kapalı devre iş çevirme yoluna saparlar.

Velhâsıl, buna benzer daha başka garipliklerin acaipliklerin, tuhaflıkların içine girerler de, muhibleri tarafından bunların hiçbiri fark edilmez. Zira, o muhiblerin, uğrunda yanıp tutuştukları aşk “aşk-ı İslâmiyet” değil, vâ-esefâ ki “aşk-ı siya-set”tir. Bu ise, onlara her türlü fenalığı yaptırır ve ne yazık ki yaptırıyor.

***

7’den 77’ye dergilerimiz

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


04 Ocak 2018, Perşembe
İttihad Gazetesi ve Mihrab Yayınları ile birlikte elli yılı aşkın süredir neşriyat hizmetini idame ettiren Yeni Asya ailesi, gazete, takvim, Nur Külliyatı ve sâir kitapların yanı sıra, ayrıca dört adet dergi çıkarıyor: Köprü, Can Kardeş, Genç Yorum ve Bizim Aile.
Akademik seviyede çıkan Köprü hariç, diğer dergilerimiz aylık periyotlar halinde çıkıyor.

Bu dergilerimiz, aynı zamanda bütün yaş gruplarına hitap ediyor. Başlıktaki ifade ile “7’den 77’ye” dememiz, lâfın gelişi itibariyledir.

Dergilerin tamamına birden şimdilerde, yani yılbaşından itibaren abona olanlar için önemli avantajlar var. Açılan yeni kampanya sebebiyle, hem ücretlendirmede indirim yapılıyor, hem de ilâveten “Bediüzzaman Kitap Takvimi” hediye olarak veriliyor.

* * *

Bu vesile ile şunu da bilmenizi isteriz ki, bu dergilerimiz, çok sınırlı eleman ve son derece kısıtlı imkânlarla çıkıyor.

Dolayısıyla, bu olağanüstü fedakârlık, ancak ve ancak sizlerin ciddî mânadaki yardım ve desteği ile devam edebilir.

Lütfen, şimdiye kadar vermiş olduğunuz azimli desteği bir miktar daha arttırarak ve uygun gördüğünüz kimselerin iştirakini de sağlayarak devam ettiriniz.

Unutmayın ki, yapacağınız en ufak bir katkı, vereceğiniz en küçük bir destek dahi, üstün fedakârlıklarla çalışan kardeşlerimizin inşaallah şekvini kamçılayacak, moralini yükseltecek ve gayretlerini daha da ziyadeleştirecektir.

* * *

Bir diğer tavsiyemiz de şudur ki: Söz konusu dergilerimizi, herkes ve hepimiz kendi hinterlandına göre, dost, ahbap, komşu, hısım, akraba veya ticarî müşterilerine rahatlıkla hediye edebilir, yahut promosyon niyetine takdim edebilir. Zira, dergilerin özellikle kapak konusu olarak seçilen ve işlenen meseleler, yaş grupları itibariyle toplumun hemen her kesimini yakından ilgilendiriyor. Yani, hemen herkese lâzım ve bir kısmı hakikaten elzem diyebileceğimiz konular işleniyor.

Bu cihetiyle, dergilerin gazeteden ziyade geniş ve çok daha muhtaç durumda görünen ciddi bir muhatap kitlesi var.

Hani, gazete aboneliğinin diyelim ki “siyaset” noktasında bir zorluğu olsa da, dergiler için yapılacak bir abone çalışmasında böyle bir sıkıntı söz konusu olmasa gerektir. Velev ki olsa bile, aşılması daha ehven, daha kolaydır.

Dükkân, mağaza ve sâir alış veriş merkezleri gibi yerlerin sahibi veya çalışan durumunda olanlar için de şunu hatırlatalım ki: Özellikle çocuk ve ailelerin uğrak yerleri olan bu merkezlerde, okumaya meraklı-iştiyaklı kimselere Can Kardeş, Genç Yorum ve Bizim Aile dergisi pekâla hediye edilebilir ve beğenmeleri halinde abone kayıtları yapılabilir.

Kezâ, genç kız ve erkeklere hitap eden giyim mağazaları, ya da onların bir şekilde uğradığı, alış veriş yaptığı, yahut yeme-içme ihtiyacı için gelip takıldığı işyerlerinde, Genç Yorum ile Bizim Aile dergileri aynı şekilde takdim edilebilir.

Akademisyenlere ve akademik seviyede eğitim gören yüksek tahsil talebelerine ise, Köprü dergisini takdim etmenin, mühim ve tesirli bir hizmete vesile olacağını hatırdan çıkarmamalı.

* * *

Bu sûretle, yani, “üretilen bir hizmete destek verip onu yaygınlaştırmak”la, yarım asırdır sahip çıktığımız Yeni Asya’ya hem maddî-mânevî en güçlü ve “sürdürülebilir” en mâkul, en oturaklı desteği vermiş, hem de inandığımız hakikatlerin intişar ve ilânatına en büyük katkıyı sağlamış oluruz.

Cenâb-ı Hak, cümlemizin gayretini arttırsın ve yapacağımız çalışmaları makbul eylesin.

GÜNÜN TARİHİ 04 OCAK 1610

Bir şaheser: Blue Mosque/Mavi Cami

Sultanahmed Camii’nin temeli 4 Ocak 1610’da atıldı. Sultan I. Ahmed tarafından büyük mimar Sedefkâr Mehmet Ağaya yaptırılan bu muhteşem caminin inşaatı yaklaşık yedi yıl sürdü.

Yabancıların "Blue Mosque/Mavi Cami" dedikleri bu harikulâde mâbed, 9 Haziran 1617'de ibadete açıldı.

Müslümanların yanı sıra, hem dünya mimarlarının, hem de yabancı turistlerinin dikkatini çekerek, görenleri hayranlık içinde bırakan bu cami, klâsik Osmanlı mimarisinin orijinal bir eseri olup 6 minare ile inşa edilen ilk ve tek camidir.

Bulunduğu yer, eski İstanbul'un da önemli diğer bazı eserleri ile çevrilidir. Manzarası, özellikle denizden görünümü harikulâdedir. Bu manzara, siluetiyle de çoğu yerde İstanbul'u temsil eder.

Son yıllarda ise, asırlara meydan okuyan o eşsiz siluet, maalesef önemli ölçüde bozuldu; bozulmanın ötesinde âdeta katledilmiş oldu.

@salihoglulatif: Öyle dehşetli bir zamandayız ki: Hemen herkesin bir ölçüde sarsılması-yanılması, hatta günaha girmesi hem mümkün, hem muhtemel. Şefkat mesleği, nedametle hatasını telâfiye çalışan sadık ihvânları kucaklamayı, bağrına basmayı iktiza eder.

.

Demokratların yeniden dirilişi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


08 Ocak 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 7-8 OCAK 1946
Öncelikle, konuyla doğrudan alâkalı olan başlıktaki “diriliş” tâbirinin ve kaynak ve dayanağını belirterek başlayalım.

Risâle-i Nur’daki içtimaî ve siyasî muhtevalı mektuplardan derlenmiş olan 1970 baskılı Beyanat ve Tenvirler isimli eserin 11. sayfasında iktibasen yer alan ifade aynen şöyle: "Ahrar Fırkası, yine otuz beş sene sonra dirildi, yine uyandı."

Burada Ahrar Fırkası diye zikredilen siyasî hareketin 1946’dan sonraki ismi Demokrat Parti’dir. Bu partinin kuruluşu ise, 7-8 Ocak 1946 tarihidir.

* * *

Ahrar ve Demokrat Parti’yi diğer siyasî fikir ve misyonlardan ayıran önemli bazı özellikleri var. Bu notayı birkaç misalle açmaya çalışalım.

Türkiye’de şimdiye kadar ortaya çıkan ve kısaca “Türkçü, Kürtçü, Halkçı, Dinci” tandanslı siyasî hareketlerin hemen tamamı, ideolojik mahiyette olup halkın dinî ve millî duygularını istismar ile iktidara oynarlar.

Esasen, içinde yoğun şekilde duygusallık barındıran hemen her hareket, aynı zamanda istismara da açıktır.

Siyaseti bir “yönetim sanatı” olarak gören Ahrar ve Demokrat misyonda ise, duyarlılık var, ancak aşırı duygusallık yoktur. Daha çok rasyonellik vardır. Dolayısıyla, istismar edilecek şeyler de sınırlı ve kısıtlıdır.

Keza, dindarlık var, dincilik yoktur. Dinî itikad var, ama riyâkârlığa yer yok, prim yoktur. Hamiyet ziyadesiyle var, hamaset ise, sınırlı olup frenli ve kontrollü şekilde kullanılır.

Bu kısa hatırlatmalardan sonra, şimdi tekrar sadede dönelim ve Demokrat misyonun 1946’daki o “yeniden diriliş” serüvenine şöyle bir nazar gezdirelim.

* * *

Cumhuriyet tarihimizin iktidar olma başarısını gösterebilen ilk siyasî teşekkülü kuruldu: Demokrat Parti.

7 Ocak günü resmî kuruluş formalitesini tamamlayan Demokrat Parti (DP), müteakip günlerde, başkan ve üst yönetim kurullarını belirlemeye başladı. (Aynı isim ve misyona sahip olan bu parti, tam tamına 62 sene sonra yine benzer halleri yaşadı. Kongresini yaptı ve yeni genel başkanını belirledi.)

Ancak, partinin başına eski başbakanlardan Celal Bayar'ın getirilmiş olmasına rağmen, halkın gönül verdiği şahsiyet ise, istikbâlin başbakanı olacak olan Adnan Menderes'ti.

Nitekim, DP ile ilgili basında çıkan yazı, makale, açıklama ve röportajlarda da Menderes'in ismi ön plana çıkıyor ve söyledikleri halkın vicdanında mâkes buluyordu. İşte, Adnan Menderes'in parti kuruluşunu tamamladıktan hemen sonra çıkmış olduğu ilk yurt gezisi esnasında vermiş olduğu bir beyanatın özeti:

“...Henüz kurulan ve yurt sathında çalışmaya başlayan partimiz, hemen her yerde Halk Partisinin-devlet destekli-şiddetli muhalefetiyle karşılaşmaktadır.

Siyasî alanda, bir partinin karşısında başka siyasî partilerin bulunması gayet tabiîdir.

Fakat, bazı idare âmirleri (vali, kaymakam...) ve devlet memurlarının, üzerinde taşımış oldukları sıfatın kendilerine yüklediği kayıtlara hiç ehemmiyet vermeyerek ve tıpkı partili imişler gibi, bu gayretlere bütün himmetleriyle katıldıklarını, hatta kendilerini kaptırdıklarını görmekle, büyük teessür duymaktayım.

Bilhassa tek partinin baskısı altında yaşamış ve birden fazla partilere henüz intibak edememiş bir memlekette-tek partinin kökleştirdiği birçok tatbikat ve itiyatlarla (alışkanlıklarla) mücadele gibi-zor şartlar altında bulunan partimizin, bir hükümet teşkilâtını karşısında bulması, durumu bir kat daha güçleştirmektedir.

Partilerin eşit hak ve şartlarla çalışabilmeleri prensibine tamamen aykırı olan bu halin, uzun zaman devam etmeyeceğini bilmek, bizi müteselli etmektedir.”

Beyanatında, ülkenin son elli yıllık siyasî panoramasını özetleyen Menderes, devamla şunları ifade ediyor:

“Onun içindir ki, memleketimizde birden fazla partinin doğuşu ve bu partiler arasındaki siyasî mücadeleleri, bu tarz-ı hayata öteden beri alışmış olan memleketlerdeki mücadeleyi kıyaslamaya imkân yoktur.

Bu hayırlı istihaleyi (dönüşümü), yurdun yüksek menfaatleri zâviyesinden görmek ve her türlü tedbir ve mücadele vasıta ve usûllerinin tesbitinde, bu hakikatin gerektirdiği ölçüyü aşmamak, her yurtseverin borcudur.

Unutulmamalıdır ki, memleket partiler için değil, partiler memleket için vardır. Bu sebeple, yüksek memleket menfaatleri kar- şısında, dar bir parti menfaatçiliği, dar bir particilik zihniyetiyle yürümek hatalıdır. Ve, vukua gelmekte olan değişikliğin mânasını anlamamak olur.

...Memnunluğu mucip olan şudur ki: Demokrat Parti, Halk Partisi’nin bütün menfî gayretlerine rağmen, yine de yurdun her tarafında büyük bir ilgi, sevgi ve güvenle karşılanmaktadır.”

(O. C. Fersoy; Adnan Menderes, Mayataş Yay., İstanbul, 1971, s. 122-124)

***

@salihoglulatif:

Bir kimse çıkıp "Dünya 5'ten büyüktür" dedikten sonra, dönüp"Türkiye de 1'den büyü

.

Viyana Bozgunu’ndan Eskişehir Zaferine

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


09 Ocak 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ9 OCAK 1921
Fertler ve aileler gibi, devletler ve milletlerin ömründe de tarihin dönüm noktaları vardır. Ki, bu noktalar, düşünenler ve akıl edenler için ibret dersleriyle doludur.

İşte, yeni Türkiye tarihinin dönüm noktalarından birini de, 9 Ocak 1921’de Eskişehir civarında kazanılan "İnönü Zaferi” teşkil ediyor.

Rusya destekli Türkiye ile Batı destekli Yunanistan kuvvetleri arasında o gün öğleden sonra başlayan muharebe, aslında İstiklâl Harbinin de seyrini tâyin eden bir ölüm-kalım mücadelesi mahiyetini taşıyordu.

Zira, aynı günün erken saatlerinde yaşanan Bilecik ve Bozüyük işgalinin hemen ardından, Anadolu'nun iç kesimlerine doğru hızla ilerlemeyen Yunan kuvvetleri, ilk kez bu noktada (Sakarya Nehri havzasında) durdurularak adeta şaşkına çevrildi.

Şaşkınlığın sebebi, bu civarda çetin bir direniş hareketi ile karşılaşılacağının bilinememesi, önceden hesap edilememiş olmasıydı.

Yunan kuvvetleri, gerek asker ve gerekse silâh gücü itibariyle, karşılarındaki Millî Kuvvetlerin yaklaşık iki misli kadar bir mevcuda ve imkâna sahipti.

Buna rağmen, Kuvâ-yı Milliye fedâileri bir adım bile geri atmaksızın, cansiperâne mücadele etti ve istilâcı kuvvetleri İnönü mevkiinde duraklatmayı başardı.

Tabiî, her iki tarafın da kayıpları vardı. Ama, verilen ağır kayıplara rağmen, aylardır süregelen işgal ve taarruz hareketinin burada durdurulmuş olması, mânen ve moralmen büyük bir zaferdi. Aynı zamanda, yaşanacak oln daha büyük zaferlerin habercisiydi.

* * *

Bu arada önemli bir noktayı vüzûha kavuşturmak, tarihî olduğu kadar aynı zamanda vicdanî bir vazife olsa gerektir. O da şudur ki: Birinci İnönü Muharebesinin başladığı ve zafere giden ümit kıvılcımlarını yaydığı 9 Ocak 1921 günü, güya "cephe komutanı" olan Albay İsmet Bey, savaş meydanında, yani İnönü mevkiinde değildi.

Evet, kesin olarak orada değildi. Kaldı ki, İsmet Beyin o gün orada olduğunu gösteren güvenilir hiçbir bilgi-belge bulunmuyor.

Dahası, kendisi "Batı Cephesi Komutanlığı"na getirilmiş olmasına rağmen, o gün için o mevkide böyle bir zafer kazanılacağına dair ümidi ve inancı da yoktu. Zaten bu ümitsizliği sebebiyledir ki, o Yunan kuvvetlerine karşı koymak yerine, yanına aldığı büyük bir askerî kuvvetle Çerkez Ethem'in peşine düşmeyi tercih etmişti. Nitekim, o günlerin tarih kayıtlarına bakıldığında, Albay İsmet'in Gediz taraflarında olduğu görülüyor.

* * *

Evet, maalesef o kritik günlerde bile, çok büyük katakulliler ve dalavereler yaşanmıştır. Düşünün ki, Şark Cephesinde zafer üstüne zafer kazanmış olan Kâzım Karabekir gibi bir paşa (general) Ankara'da adeta pasif ve âtıl vaziyette tutuluyor ve daha bir albay rütbesinde olan İsmet, Batı Cephesi Komutanlığına getirtiliyor.

Zaten, siyasî ayak oyunlarından anlamayan Ethem Beyin isyanı da bunaydı. Ancak, kurulan tuzakları önceden tahmin edemediği ve usûlünce aşmayı bilemediği için, aradan çıkmayı ve yurt dışına gitmeyi tercih etti.

* * *

9 Ocak’taki gelişmeyle eş zamanlı olarak, kahraman askerimizin İnönü mevkiinde düşman taarruzunu durdurduğu haberi, etrafa bir büyük müjde olarak yayıldı. Millî Kuvvetlerin zafere doğru önemli bir adım attığını duyan İsmet Bey ise, hemen ertesi gün İnönü mevkiinin yolunu tuttu ve burada kazanılmış olan başarıyı kendi şahsına mal etmenin derdine düştü.

Evet, çok aciptir ki, pekçok şehidin kanıyla kazanılan İnönü Zaferi, bütünüyle Albay İsmet'e mal edildi. Nitekim, o tarihe kadar albay rütbesinde iken, 1 Mart 1921'de birden generalliğe (paşalığa) yükseltildi.

Lemaât’teki değerlendirme

1921 senesinin Ocak ve Nisan aylarında istilâcı Yunan kuvvetlerine karşı İnönü'de peşpeşe kazanılan iki önemli zaferle, tâ Viyana Bozgunu’ndan (1683) beri devam edegelen Haçlı taarruzunun ilk kez geriletilmesi, geri püskürtülmesi sağlanmış oluyordu.

Üstad Bediüzzaman'ın da Lemaât isimli eserinde (Osmanlıca el yazması) ifade ettiği gibi, Eskişehir'de elde edilen bu iki zafer, "zahiren küçük" olmasına mukabil, tarihin dönüm noktasını teşkil etmesi açısından, bunların kıymeti "bâtınen pek büyük" olmuştur. Orijinal ifadeler aşağıdaki gibidir:

“Âlem-i İslâm cihadı, zamanen iki yüz senelik, mekânen iki yüz günlük tedafüî bir harp ve darb cephesi daima var idi.

“En son siperi ise, bu yeni senedir (1921), hem Eskişehir'de idi. Zâlim kâfirin en son taarruzu da bu cephede hemen kırıldı.(...)

“Âlem-i İslâmın hak ve hürriyetinin istidradı için, biiznillah tedafü'den taarruza geçiyor; belki çok yerlerde geçti.

“İnönü'nün (Eskişehir-Sakarya M.M.) iki zaferi, zâhiren ger küçüktür; bâtınen pek büyüktü...”

(NOT: Yukarıdaki ifadelerin yer aldığı Lemaât isimli manzum eser, 1921 senesi Ramazan ayında İstanbul Çamlıca'da te'lif edildi.)

.

Sarıkamış’tan Çanakkale’ye Enver Paşa

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


15 Ocak 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 15 OCAK 1915
Meşhûr Enver Paşa (1881-1922), kimine göre hain, kimine göre mâceraperest, kimine göre de büyük bir vatanperverdir.

Türkiye’deki tarihçi, araştırmacı, asker ve siyasetçilerin Enver Paşa’ya dair görüş ve kanaat ihtilâfının yüz yıldır devam ediyor olması, hem büyük bir tâlihsizlik, hem çok ayıp bir görüntü arz ediyor. Bu tuhaf ihtilâf ve dağınıklığın, muhakkak ki çok önemli bazı sebepleri vardır.

Şu hususu da tereddütsüz şekilde ifade edelim ki: Türkiye’deki çelişkili vaziyetin aksine, Azerbaycan halkı Enver Paşa hakkında hem daha net, hem çok daha müsbettir. Çünkü, onlar bu tarihî şahsiyete garazsız ve peşinhükümsüz bakıyorlar. Ayrıca, Enver Paşa ve amcası Nuri Paşa’nın 1918’de kurulmasına vesile olduğu Azerbaycan Cumhuriyeti için sarf ettikleri gayret ve emeklerini yakînen biliyorlar.

Bu sebepten dolayı, Enver Paşa’ya ayrıca bir hürmet ve muhabbet besliyorlar.

Türkiye halkının Enver Paşa’ya menfi bakışının öncülüğünü yapagelenlerin başında ise, şüphesiz jakoben Kemalistler geliyor.

Bu hatırlatmalardan sonra, şimdi de Enver Paşa’nın Başkumandanlığı döneminde yaşanan Sarıkamış Fâciası ile Çanakkale Zaferi’ne dair gelişmeleri mukayeseli şekilde dikkat nazarlarına sunmaya çalışalım.

* * *

Kafkas Cephesi’nin Sarıkamış ve çevresindeki yüksek dağlarda Rus kuvvetleriyle savaşa hazırlanan Osmanlı ordusunda bulunan 90 bin civarındaki askerin, açlık, salgın hastalık ve dondurucu soğuklar sebebiyle, çok büyük kayıplar verdiği ve düşman birlikleriyle savaşamayacak bir duruma düştüğünün net şekilde anlaşılması, 15 Ocak 1915’te mümkün olabildi.

Hiç muharebe dahi etmeden kırılan ve şehit düşen askerlerin mevcudu ve yekûnu hakkında, yüz yıldır birbirinden farklı rakamlar dillendiriliyor.

Yaşanan fâcia ile ilgili nakledilen muhtelif rivâyetlere bakıldığında, şehit sayısının 18 bin ile 100 bin arasında değiştiği görülüyor. Oysa, bu rakamlar arasında âdeta uçurum kadar bir fark var. Şimdiye kadar yapılan araştırmalar neticesinde tesbit edilen en sahih rakam 36 bindir. Bu ise, abartılı rakamların üçte birini teşkil ediyor. Esasen, şehit sayısı ne olursa olsun, orada yaşanan acılar meselenin ehemmiyetini azaltmıyor.

Bu tarz bir değerlendirme, Çanakkale Muharebeleri için de aynen geçerli. Burada mühim olan, vakıayı olduğu gibi dosdoğru şekilde yansıtmaktır.

Bir hadise, şu veya bu gerekçeyle çarpıtıldığı takdirde, doğruluk gizleniyor ve yalan-yanlış şeyler meydan almaya başlıyor.

Tarihî bir hadisenin kasıtlı bir şekilde çarpıtılması ise, doğruyu, sadece doğruyu ifade edecek olan şahidin reddi, yahut bertaraf edilmesi anlamına gelir. Maalesef, hem Sarıkamış Fâciası, hem de Çanakkale Savaşı hakkında yayılan, yahut topluma yansıtılan bilgilerin çoğu sağlıksızdır. Bunun sebebi ise, kasıtlı yaklaşımlardır. Kasdî yaklaşımların başında ise, İttihatçılar ve özellikle Enver Paşa hakkındaki peşin hükümlü görüş ve kanaatlerdir. Kimisi kökten hain ilân etmiş onu, kimi de düşmana karşı merdane şekilde çarpışan bir kahraman olarak görmüş... Abartılı rakamların ve ifrat ile tefrit arasındaki yaklaşımların asıl sebebi budur.

Oysa, dahilde kötü ve tarafgir bir politika izleyen İttihatçılar'ın çoğu, hariçteki düşmana karşı canla, başla çalıştı. Dönme ve masonik kesimin dışında kalanların, herhangi bir ihaneti söz konusu değil. Kaldı ki, o hengâmede düşmana taraf olurcasına İttihat-Terakki hükümetine karşı takınılan yıpratıcı bir muhalef hareketi vardı ki, bunların yaptığı da yine saldırgan ve istilâcı kuvvetlerin hesabına geçiyordu. Üstad Bediüzzaman’ın tâbiriyle bunlar "sefil" takımından kimselerdi.

İşte bu sefiller, Said Halim’e saldıran Venizelos'un (Yunan) ile Enver Paşa’nın baş düşmanı Ant- ranik Paşa’nın (Ermeni çeteci) elini güçlendiriyordu.

* * *

Bu tarihi hadise hakkında yaşanan zihnî kargaşanın bir başka sebebi ise, Enver Paşa hakkındaki tutum ve telâkkiden kaynaklanıyor. Zira, gerek Sarıkamış ve gerekse Çanakkale hadiselerinin yaşandığı dönemde, fiilen Başkomutan mevkiinde olan kişi Enver Paşa’dır. Onunla aynı yaşta ve aynı meslekte olup, hayatları boyunca rekabet halinde bulunmuş olan M. Kemal ile araları hiç iyi olmamış; dahası, ikisi daima çekişegelmişlerdir.

Bu rekabetkârane çekişme haline, hemen bütün kaynaklarda rastlamak mümkün. İşte, bu rekabet ve çekişme sebebiyledir ki, Sarıkamış'ın bütün günahı, üstelik abartılarak Enver Paşa’ya yüklenmeye çalışılırken, aynı hadiseden bir ay kadar sonra kazanılan Çanakkale Zaferi’nde ise, Enver Paşa adeta yok sayılıyor.

Halbuki, Enver Paşa, her iki hadise esnasında da aynı kişidir; üstelik, aynı mevkide olup aynı derecedeki yetki ve sorumluluğun sahibidir.


.

Sinek, çiçek, böcek ve Küçük Sözler

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


16 Ocak 2018, Salı
Risâle-i Nur’da çokça zikredilen sinekli, çiçekli, böcekli, ağaçlı, yapraklı, meyveli, çekirdekli... bahisleri yadırgayanlar var.
Kezâ, Küçük Sözler’de olduğu gibi, pek mühim hakikatlerin muhtelif hikâyeciklerle anlatılmasına müstehzi ve alaycı tavırlarla bakanlar var.

Aynı şekilde, küçük ve dar dairedeki hizmetlerin, büyük ve geniş daireye nisbeten daha mühim, daha lüzumlu ve daha makbul olduğuna dair (Meyve’nin 4. Meselesi gibi) bahisleri anlamakta ve kabullenmekte bir hayli zorlanan deve dişi gibi adamlar var.

Var oğlu var...

Risâlelerdeki ilgili bahislere böyle küçümseyici veya alaycı bir nazarla bakanların çoğu, ne yazık ki hoca kılıklı, dindar kisveli tiplerdir.

Bir kısmı, mücahitlik taslayan, dünyayı ele geçirmeye hazır, kibir ve enaniyet kulvarında at koşturan mağrur yarmalardır.

Kafasını büyük ve geniş dairedeki işlere taktığı için, böyle “küçük ve basit şeyler”i göremeyecek kadar sersem-âvâre olmuş sefillerdir.

Bu gürûhta olanlar için en vahim ve en acınacak durum ise, Cahiliye Devri müşriklerin akıl, adet ve bakış tarzlarına benzemeye başlamalarıdır. İtikadları farklı olmakla beraber, amelde, aynı o müşriklerin tavrını takınmaları, yahut onları taklide çalışmalarıdır.

Zira, Cahiliye Devri müşrikleri de Kur’ân’ın sinekten, arıdan, karıncadan, örümcekten bahsetmesini küçümseyerek yadırgamışlar; hele hele en uzun sûre isminin “Bakara/İnek” olmasını fazlasıyla diline dolamaktan çekinmemişlerdir.

İşte bu hadsizliktir, haddini aşmaktır. Tam bir gaflet ve dalâlettir. Allah’ın hikmet, kudret ve azâmetinden tegàful ile cehaletini sergilemektir.

Rabbim, hiç bir kulunu, hele Ümmet-i Muhammedin (asm) hiçbir ferdini böyle aşağılık bir derekeye düşürmesin; düşmüş olanları da intibaha getirip uyandırsın ve kurtarsın diye duâ ediyoruz.

Kudsî kaynaklar

Mevzu ile alâkalı önemli bir nokta da şudur ki: Sekizinci Söz’de anlatılan meşhûr hikâyeciğin Fihrist’inde, o hikâyenin aslının “Suhûf-u İbrahimiye”de olduğu ve oradan alındığı ifade ediliyor.

Bu da gösteriyor ki, Tolstoy’un “Hind Hikâyeleri” kitabında da aynen nakledilen bu hikâyenin aslı ve kaynağı ulvîdir, âlîdir, kudsîdir...

Hiç şüphe edilmesin ki, kimi basiretsizlerin nazarında basit gibi görünen Risâlelerdeki diğer hikâye, misâl ve temsillerin de ulvî-kudsî birer kaynağı vardır. Onların hiç biri öyle zannedildiği gibi büsbütün hayalî, farâzî, gelişigüzel, lâlettâyin hikâyeler değildir. Mervîdir, mevsûktur, dolayısıyla makbuldür.

Kezâ, küçücük temsiller kabilinden Nur Külliyatında dercedilip zikredilen bilumum sinekli, çiçekli, böcekli, yapraklı, meyveli, çekirdekli..., hatta gözle görünmez derecedeki madde ve mahlûkattan (hüve, hurdebini, zerre, parçacık...) söz eden bahisler de, aynı şekilde Kur’ân’ın şânına ve hikmetli nazarına muvafık şekilde işlenmiştir.

Bu hikmetli sırları bilmemek, zikredilen bahislerin bir ulviyetinin, kudsiyetinin olmadığını hâşâ ki göstermez.

Bize düşen, söz konusu bahislere tenkitli bakış ve yaklaşım yerine, nazar-ı hikmetle ve âzami derece istifade niyeti ile bakarak, nasibimize düşeni almaya çalışmaktır.

Ne mutlu, bu nazarla bakıp istifaza ve istifadesi ziyade olanlara...

***

@salihoglulatif:

Fihrist Risâlesi, 130 parçadan müteşekkil Risale-i Nur Külliyâtının bir cüz'üdür. Makamı, 15. Lemâ ile 10. Şuâ'dır. İçinde çarpıcı, orijinal, endemik bahisler var. Bu Risâle okunmadan, Külliyât devredilmiş sayılmıyor.

* * *

En çok neye yanıyorum, biliyor musunuz? Dünyevî hasis menfaatleri gözetlemenin had safhaya çıktığı şu zamanda, hamaset ile duygu sömürüsünün vâki korkunç zararlarına rağmen, balık hafızalı insanların, hâlâ sürüler halinde hamaset oltasına geliyor olmasına yanıyorum.

* * *

Eğer sahiden “tek parti devri” olsaydı, iktidarın şakşakçığınını ve borazanlağını yapan şu resmî-özel haber tv’leri, acaba şimdiki durumdan daha fazla nasıl yaltaklanırlardı?

.

Tv dizileriyle tarihe yalancı şahitlik

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr



20 Ocak 2018, Cumartesi
Nur Külliyatı’na dahil Hutbe-i Şâmiye isimli eserde, pek manidar ve düşündürücü şöyle bir söz var: Hakîki vukuâtı kaydeden tarih, hakîkate en doğru şahittir.
El-hak, öyledir: Hadiseleri çarpıtmadan, yani olduğu gibi kaydeden tarih, ibretli dersler verdiği gibi, hakikatlere de doğru şahitlik eder.

Buna göre, çarpıtılan tarih de “yalancı tarih” olup, âlemin ve bilhassa gelecek nesillerin önünde “yalancı şahitlik” işlevini görmüş olur. Böylesi bir çarpıtma, aynı zamanda, hakiki tarihe de kara çalmak, hatta iftira etmekle eşdeğer bir hüküm alır.

Tıpkı, son yıllarda tv ekranlarından milyonlara yansıtılan tarih dizilerinde olduğu gibi: Muhteşem Yüzyıl, Muhteşem Süleyman, Diriliş Ertuğrul, Payitaht Abdülhamid, vesaire...

* * *

Söz konusu dizi filmlerin pek çok zararlarından bir kaç tanesini burada sıralamaya çalışalım.

* Öncelikle tarih yalanlanıyor ve yalan yere tarih öğretilmeye çalışılıyor. Tarih ilmine hakarettir; ilmin ciddiyetine halel getirmektir bu.

* Bu işlerden reyting, servet, şöhret veya siyaset üretenler, izleyenleri enayi yerine koyarak, zihinleri bulandırıyor ve aldatmakla iş görmeye çalışıyor.

* Tarihî vak’aları olduğu gibi yansıtmayı bile bile terk edenler, yaşanmış gerçekleri hiç umursamıyor, hatta küçümsüyor demektir. Bu durumda, geriye “Bu işten kendimize nasıl bir pay, bir menfaat çıkarabiliriz” endişesi ve düşüncesi kalıyor. Bu ise, gayet bencilce ve sadistçe bir yaklaşım tarzıdır ki, bunun kimseye bir hayrı yoktur.

* Gerçek anlamda bir ders-i ibret çıkarılması gereken tarihî hakikatler, ne yazık ki, hasis menfaatlere kurban ediliyor veya siyasî hesaplar için bir malzeme olarak kullanılıyor. Böylelikle, hem gerçek tarih sevgisi öldürülmüş oluyor, hem de şahsî veya siyasî ikbâller uğruna tarih meraklı kitleler uyutulmaya çalışılıyor.

* Tarih dizileri arasında en dikkat çekeni Osmanlı dönemine ait olanlardır. Bu tür dizileri ekrana getirenlerden bazılarının maksadı, menfaatini temin etmenin yanında, ecdat tarihini karalamaya ve tarihî şahsiyetleri kötü göstererek onları zan ve töhmet altında bırakmaktır.

Bir diğer kesim ise, özellikle pis siyasetlerine şanlı Osmanlı tarihini malzeme yapmanın derdine düşmüştür. Kendilerini o tertemiz tarihî şahsiyetlerine benzeteceklerine, tutup onları kendilerine benzetmeye çalışıyorlar. Bunu yapmak için de, devlet kesesinden korkunç bütçeler ayırıyor, paralar harcıyorlar.

Şüphesiz, her iki kesim de hakikati bilerek ve isteyerek çarpıtmış oluyor.

Evet, niyeti başka olanlar, el attıkları her şeyi kendi kâr ve menfaatleri doğrultusunda kullanmaya yeltenirler.

Ne var ki, bu türden yalan rüzgârlarına kanmamalı ve kapılmamalı. Bunun için, tarihi hakikatler noktasında da, günümüz insanlarını uyarmalı, ikaz etmeli; ayrıca, yeni nesilleri bilinçli, şuurlu fertler ayarında yetiştirmeye yoğun gayret sarf etmeli. Aksi halde, şikâyet edip durmaktan öteye gitmiş olamayız.

GÜNÜN TARİHİ 20 OCAK 1920

Maraş’ta işgal yüzgeri edildi

Maraş'ta işgalci Fransız kuvvetlerine karşı, bütün halktan destek gören şiddetli bir direniş mücadelesi başladı. (20 Ocak 1920)

Maraş sancağında, mücadele meşâlesi daha evvel de yakılmıştı. Ancak, halkı büsbütün çileden çıkartan ve topyekûn bir mücadelenin fitilini ateşlemeye sebep olan yeni bir gelişme yaşandı.

Bölgedeki işgal kuvvetleri komutanı, bir gün önce Maraş Mutasarrıfına bir tebliğ göndererek, bundan böyle Maraş'ta guvarnör olarak bir Fransız binbaşının görev alacağını ve şehrin birinci derecedeki sorumlusunun da o komutan olacağını bildirir.

Bu tebliği duyan halk, birden galeyana gelir. Fransız boyunduruğu altında yaşamak istemeyen Maraşlılar, "Ya ölüm, ya istiklâl" diyerek dillere destan olacak bir mücadeleye girişir.

Maraş'ın hemen her tarafında şiddetli çarpışmalar yaşanır. Eli silâh tutan hemen her vatandaş işgalcilere karşı koymayı, bir vatan ve namus borcu sayar.

Bu şanlı direniş karşısında daha fazla dayanamayan ve günden güne geri çekilmeye başlayan Fransızlar, nihayet 12 Şubat 1920'de işgale son vererek Maraş'ı bütünüyle terk eder.

Darbe giyotin, darbeci yamyamdır

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


22 Ocak 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 21-22 OCAK 1793
Bilhassa kanlı darbe ve ihtilâller için söylenmiş ve umumî kabul görmüş şu söz pek meşhûr olmuştur: Darbe, zamanla kendi çocuklarını yer. (Bir tür yamyamlık yani.)

Bu durum, Büyük Fransız İhtilâli (1789) için olduğu kadar, Türkiye, Avrupa ve dünyanın diğer coğrafyalarında yaşanan darbeler için de aynen geçerli.

Bizdeki en çarpıcı örneği, 27 Mayıs (1960) Darbesi’nden kısa süre sonra, Millî Birlik Komitesi ismi verilen darbe cuntasının “14’ler hadisesi”yle ortadan ikiye bölünmesidir; bu cuntanın milliyetçi sağcı kanadının diskalifiye ile sınırdışı edilerek başka ülkelere gönderilmesidir.

Bizde başka örnekler de var; fakat, “günün tarihi” itibariyle, bugünkü konumuz, Fransız İhtilâli’nden kısa müddet sonra “ihtilâlin çocukları”na yönelik yaşanan idamlı, giyotinli gelişmelerdir. Şimdi, bundan 200 küsûr sene evvel yaşanan o ibretli olayların gelişme seyrine bakalım.

Ey hürrriyet...

Fransız Kralı 16. Lui, Büyük Fransız İhtilâlinden dört yıl sonra (21-22 Ocak 1793) giyotinle idam edildi. Böylelikle, Fransa tarihinde yeni bir ilk daha yaşanmış oldu.

O meşhûr ihtilâlin ardından, kral ve kraliyetin yetkileri de büyük ölçüde kısıtlanmış, tırpanlanmıştı. Kral Lui (1754-93), bu durumdan haliyle memnun değildi. Kilise yönetiminde de aynı hoşnutsuzluk vardı.

Ne var ki, adı üstünde "ihtilâl"dir bu; fırsat bulduğunda, kendi çocuğunu bile öldürüp yemekten çekinmez.

Nitekim, öyle oldu. Daha önce ihtilâl yanlısı ve hürriyet sevdalısı olan Madam Roland ile Kadın Bildirgesi’ni kaleme alan Olympe de Gouges de aynı âkıbete uğramaktan kurtulamadı. Kral'dan sonra, bu iki hürriyet kadını da giyotinden geçirilerek idam edildiler. Madam Roland, giyotine doğru giderken, son söz olarak şunu söyledi: "Ey hürriyet! Senin adına ne cinayetler işleniyor."

* * *

Gizli işler çevirmekle suçlanan ve "vatana ihanet" cezasıyla idama sevk edilen Kral Lui'nin son sözlerinin de, şu şekilde olduğu rivayet ediliyor: "Ben masum olarak gidiyorum. Dökülecek kanların Fransa'ya yeni musîbetler getirmemesini dilerim."

Kral'ın idamından aylar sonra, yani aynı yılın 16 Ekim'inde aslında bir Avusturya prensesi olan karısı Kraliçe Marie Antoinette de, yine aynı yöntemle idam edildi. Bu da, haliyle iki ülke arasında ciddî bir rahatsızlığa sebebiyet verdi.

* * *

İdam edilen Kral'ın, yeni yönetimi rahatsız edecek ölçüde bazı hata ve günahlarının olması kuvvetle muhtemeldir. Ancak, o yine de bir vatan haini değildi. Dolayısıyla, onu idama götüren sebepler bahaneydi. Asıl sebep, yeni yönetim şeklinin ortak kabul etmemesi, bütün yetkinin kendisinde olmasını istemesiydi.

Bu realite, hemen bütün iktidarlarda vardır. Hiçbiri, elindeki yetkileri başkasıyla, yani başka türlü yönetim anlayış ve alışkanlıklarıyla paylaşmak istemez.

Dahası, yeni rejimler, eskisini daima kendisi için tehlike, hatta tehdit gibi görür. Bu sebeple, eskiye karşı olmadık suçlamalar yöneltilir. Tâ ki, büsbütün tehlike olmaktan çıksın.

* * *

Nitekim, bizde de buna benzer bir durum yaşandı. Cumhuriyet'in kurulmasından hemen sonra, bir Osmanlı düşmanlığı furyası başlatıldı ki, sadece Türkiye halkı değil, insanlık âlemi dahi hayretler içinde kaldı.

Oysa, bunun yapılması, yani geçmişin karalanması yerine, yeni rejim kendi iyiliklerini anlatsa, güzelliklerini göstererek kendini halka benimsetse, çok daha insanî olur. Fakat, ne yazık ki, yeni gelen pekçok iktidar zümresi, sıkıştığı anda geçmiş iktidarları karalamaktan kurtaramıyor kendini. Bu bir içtimaî hastalıktır ki, halen de bundan kurtulabilmiş değiliz.

* * *

İhtilâl'in mantığıdır bu: Fikren galebe edemediği, yahut zaafa düştüğünü anladığı anda, kuvvete, şiddete müracaat etmekten çekinmez. İhtilâlciler, geçmişte giyotinli, darağaçlı idam yöntemlerini kullanmışlar. Bununla muhaliflerine gözdağı vermişler. Onları ürkütmeye, yıldırmaya, susturmaya çalışmışlar.

İdamın zor olacağını, yahut faydasız olacağını anladıktan sonra ise, bu kez muhtıra silâhına yöneldiklerini görüyoruz.

Haliyle, bu da bir süreçtir. Zaman içinde şekil ve taktik değiştiriyor. Ancak, bugünkü dünyanın geldiği noktada, artık darbelere hiç tahammül edilmediği gibi, muhtıralara da sıcak bakılmıyor.

Dünya genelinde, hürriyete susamışlık ve demokrasiye bir iştiyak var. Genel gidişat bu yönde seyrediyor. Geçici arızalar olsa bile, insanlık gerçek hürriyet ve tam demokrasinin tadına varmak, erdemine vasıl olmak istiyor.

Fransa'da, güya hürriyet uğruna darbe yapılmıştı. Ancak, adâletten saptığı için, diğer Avrupa ülkeleriyle birlikte kapitalizme ve sömürgeciliğe yöneldi. Başka milletleri esir ve köle gibi görmeye başladı. Servetlerini asırlarca gasp ve yağma etti. Çirkin yüzünü dünyaya gösterdi.

.

Ortalık ırkçılık kaynıyor

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


24 Şubat 2018, Cumartesi
Evet, ortalığı yeniden ırkçılık kokusu sarmaya başladı.
Yaşadığımız çağın öldürücü bir hastalığı olan ırkçılık, ne yazık ki bulaşıcı bir özelliğe de sahip.

Son bir kaç yıldır gizliden gizliye yürütülen siyasî ittifak çabaları, günümüz itibariyle artık suyüzüne çıkmış durumda.

Şu var ki, bir insanlık ayıbı olan ırkçılık illeti, bu kez “din ve dindarlık perdesi” altında yürütülmeye çalışılıyor. Ambalajı ise “yerlîlik-millîlik” yutturmacası...

Esasen, bu tuhaf siyasî ittifak çabası ile eşzamanlı olarak, “milliyetçi-muhafazakâr” etiketli kişilerden “din-iman kardeşliği” temâsını işleyen Risâle-i Nur’a ve bu eserlerin müellifi Üstad Bediüzzaman’a yönelik gizli-açık saldırıların ve karalama çabalarının zuhûr etmesi tesadüfî değildir.

Gayet açık ve belli ki, bütün bunlar, gayet sinsice yürütülen bir plân ve program dahilinde yürütülüyor.

Ne diyelim; onlar, haliyle ve elbette kendi işlerine bakıyorlar ve üzerine düşeni yerine getirmeye çalışıyorlar.

Buna mukabil, biz de artık kısmen aleniyete dökülen ırkçılık ve menfi milliyetçilik anlayışının mahiyetini nazara vermeye ve insanlarımızı bu konuda uyarmaya devam etmek durumundayız. Aksi halde, vazifemizi yapmış sayılmayız. İşte, başlıyoruz.

* * *

Irkçılık mikrobu, tedâvisi müşkil bir maraz-ı ruhî ve kalbidir. Sahibini dalâlete kadar sürükletir, âhiretini de yaktırır.

Ne var ki, ırkçılık illetine yakalanmış kimselerin âhiret diye bir derdi, maneviyat-mukaddesat diye bir meselesi yoktur.

Öyleleri için mukaddes sayılan tek bir dâvâ vardır; o da ırkçılık mânâsındaki milliyetçilik, unsuriyetçilik, kafatasçılıktır...

Evet, “Irkçılar, milliyeti mâbud ittihaz ederler.” (Mesnevî-i Nuriye: 96) Allah'tan ziyade ırka taparlar. Hamiyet-i diniye yerine, asabiyet-i milliyeyi tercih ederler.

İşte, millî asabiyet gibi müzmin hastalıklara yakalananların, hamiyetli âlimlere hürmet etmeleri, faziletli dindarlarla uyum içinde olmaları elbette ki beklenilmez. Hürmetkâr olmaları ve uyum göstermeleri bir yana, ırkçılar, imân kahramanlarına şiddetli muarız olurlar, insafsız birer düşman kesilirler.

İşte, Üstad Bediüzzaman ile ırkçı Ziya Gökalp arasındaki zıtlaşmanın sırrı buradan kaynaklanmaktadır.

Keza, 1900'lü yılların başında Kürtçülükten Türkçülüğe yatay geçiş yapan “Kürt Ziya” lâkaplı Gökalp'in takipçileriyle Üstad Bediüzzaman'ın talebeleri arasındaki derin farkın sırrı burada yatıyor.

Aynı şekilde, Nihal Atsız gibi kaskatı bir Türkçünün Üstad Bediüzzaman'a yönelik insafla, vicdanla bağdaşmayan iftiralı saldırılarının temelinde, işte din ve ırkçılık arasındaki bu uçurum yer alıyor.

Gökalp ve Atsız gibi dini sadece ırkçılık mâna ve mahiyetindeki milliyetçiliğin dolgu malzemesi olarak düşünenlerin, "Din ve iman hakikatleri değil dünyaya, kâinata hiçbir şeye âlet edilmez" diyen Bediüzzaman Hazretleri ve emsâllerine dost olması mümkün görünmüyor...

İki kutup arasındaki zıtlığı andıran bu rasyonel hakikat, dün olduğu gibi bugün de—konjonktürel olarak biraz daha hızlanmış şekilde—aynı devam edip gidiyor. Aynen, şu veciz sözlerde izah edildiği gibi: "İ'lem Eyyühe'l-Azîz! Asabiyet-i cahiliye, birbirine tesanüd edip yardım eden gaflet, dalâlet, riyâ ve zulmetten mürekkeb bir macundur. Bunun için milliyetçiler, milliyeti mâbud ittihaz ediyorlar. Hamiyet-i İslâmiye ise, nur-u îmândan in'ikas edip dalgalanan bir ziyadır."

.

M. Kemal ve Osmanlı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


01 Mart 2018, Perşembe
GÜNÜN TARİHİ 01 Mart 1923
Millet Meclisi, 1923 yılı Ocak-Şubat aylarında tatile girdi. 1 Mart günü, yeni yılın resmî açılışı (resm-i küşâd) yapıldı.

“Ferdî saltanat”a veryansın eden Meclis Başkanı M. Kemal, o gün kürsüden şu konuşmayı yaptı: “... Misâk-ı Millî, vatanın haricî düşman karşısındaki vaziyet ve mevkiini tesbit eden mukaddes bir kural olduğu gibi, 1 Kasım 1922 kararı (Saltanatı kaldırma kararı) da milletimiz için dahilî ve daimî bir düşman olan ferdî saltanata (Osmanlı Saltanatı) ve onun temsil ettiği meş'um bir idare şekline tevcih edilmiş mukaddes bir silâhtır." (Zabıt Ceridesi, 28. Cilt, s. 2)

Osmanlı Saltanatına son veren 1 Kasım 1922 tarihli kararı, 3 Mart 1924 tarihli Hilâfetin kaldırılması kararı takip etti.

Gariptir ki, Hilâfet lağvedilirken, sanki Hilâfetin olmazsa olmaz şartı imiş gibi, Osmanlı Hanedanına mensup bütün fertler, tutup sınır dışı edildi. Tedbirsiz ve harçlıksız bir şekilde muhtelif gurbetlere gönderildi.

Bütün bunların yaşanmasında birinci derecede rol alan kişi, Birinci Reis M. Kemal’dir.

Esasen, Selânik merkezli Hareket Ordusu’nun sevk ve idare edilmesinde, Sultan Abdülhamid’in devrilmesinde, Sultan Vahdeddin’in hain ilân edilmesinde, Çerkes Ethem’e dünyanın dar edilmesinde, Medreseler ile Türbe, Tekke ve Zâviyelerin kapatılmasında, Ezân’ın ve Kur’ân harflerinin yasaklanmasında da, muharrik-i bizzat olarak birinci aktör yine M. Kemal’dir.

Sayısız bilgi, belge ve hatıra notlarıyla sâbit olan bu tarihî gerçekleri inkâr eden, hakikaten ya cahildir, ya da kasıtlı bir gizleme yapıyor, yahut saptırmada bulunuyor demektir.

* * *

M. Kemal’in yıldızı, “Meş'um bir idare şekli” dediği Osmanlı idaresiyle hiç barışmadı. Özellikle, yıldızı hiç de barışık olmayan son padişahlarla bir çok yönden zıtlaştı ve onları birer hain gibi görmeye başladı. (Bkz: Nutuk)

Kendisi, aynı zamanda Sultan Abdülhamid’i deviren ve Selânik’e sürgün ettiren Hareket Ordusu’nun beş kişilik kurmay heyetinin başkanıydı. Öyle ki, (1913’te Sadrazam iken öldürülen) Ordu Komutanı Mahmut Şevket Paşa bile, bu kurmay heyetin elinde âdeta bir oyuncak, bir kukla gibiydi.

Bütün bu bilgilere, bazı tarihî kaynaklarda rastlamak, ulaşmak mümkün. Kaynakların yazmadığı, yahut kalemlerin yazmaya akıl erdiremediği veyahut cesaret edemediği bir kaç realiteyi de biz burada sıralamaya çalışalım.

* * *

M. Kemal, tarih kaydettiği ender kişilerden biridir. “Nev-i şahsına münhasır” bir yapısı vardır. Onu ya olduğu gibi anlatmalı, ya da yalan-yanlış şekilde anlatmaya yeltenmemeli.

Meselâ, M. Kemal’i tutup Sultan Abdülhamid, Sultan Vahdeddin, Said Nursî, Mehmed Âkif gibi dindar-takvâlı şahsiyetlerle uyumlu, barışık imiş gibi göstermemeli; gösterme yalancılığına tevessül etmemeli.

Kezâ, onu Osmanlı ve Selçuklu devlet sistemleriyle ve daha evvelki Müslüman Türk devletleri tarihiyle barışık bir şahsiyet imiş gibi lanse etmemeli. Külliyen yanlıştır ve sunturlu bir yalandır. M. Kemal, daha çok İslâmdan önceki Türk tarihine meyyaldir ve dizginler eline geçtikten sonra TDK ve TTK’yı bu yönde çalışmalar yapmaya sevk etmiştir.

M. Kemal, aynı şekilde İslâm dini ile de barışık değildir. Özellikle Mart-Nisan 1923’ten itibaren arayı açmış ve yeni Türkiye’yi adım adım İslâmdan uzaklaştırmaya çalışmıştır. En basitinden, din ve ibadet dilini, hatta namaza dâvet gibi Ezanı dahi cebren ve kànun zoruyla değiştirmeye öncülük etmiştir.

Evet, Muhammedî Ezan, tam 18 yıl müddetle yasak ile susturulmuş, bu vatanın semâlarında yankılanmasına mani olunmuştur.

Bunun aksini iddia etmenin adı, sadece yalancılık değil, aynı zamanda tarihî gerçekleri kasten ve bilerek çarpıtmak, ters-yüz etmektir. Bu da düpedüz tarihte sahtecilik yapmak demektir.

* * *

Günün tarihi olan 1 Mart 1923’teki Meclis oturumunda, ayrıca şu gelişmeler yaşandı:

1) Latife Hanım, o gün Meclis'e gelen ilk kadın oldu. Çalışmaları, dinleyici locasından takip etti.

2) Ali Fuat Paşa, Meclis 2. Başkanlığına seçildi.

3) Hüseyin Avni Bey, 1. Başkan Vk. yeniden seçildi.

4) Konya mebusu Musa Kâzım Efendi, Meclis İkinci Başkan Vekilliğine seçilmiş oldu.

.

Yeşilaycıydı; katledildi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr



05 Mart 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ 5 (27) Mart 1920 (1923)
Bugün Yeşilay’ın kuruluş yıldönümü. İlk ismi "Hilâl-i Ahdar" olan bu cemiyet, 5 Mart 1920’de İstanbul’da kuruldu.

Gariptir ki, Yeni Türkiye’nin en sâdık ve cevval Yeşilay taraftarı olan Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey de, üç yıl sonraki bir Mart ayında, plânlı bir sûikast sonucu katledildi.

Bu sinsi plânın kurucularına göre onun en büyük suçu, Yeşilay’ın da ana hedeflerinden biri olan zararlı ve sarhoş edici maddelerin yasaklanmasını istemesi ve bunu Meclis’te savunmasıydı.

İstanbul, Yeşilay’ın kurulduğu hengâmede işgal altındaydı. Nitekim, 11 gün sonra Şehzadebaşı Karakolu’na işgal güçleri tarafından yapılan bir baskınla, 3 yıllık fiilî işgal bir “kanlı işgal”e dönüşmüş oldu. Diğer devlet kurumlarının yanı sıra Meclis binasının da işgale kalkışılması sebebiyle, 200 civarındaki mebus İstanbul’u terk etti. Bunların çoğu Anadolu’ya geçerek, Heyet-i Temsiliye’nin de bulunduğu Ankara’da toplanmaya başladı.

İşte, Trabzon mebubu Ali Şükrü Bey de, 23 Nisan 1923’te Ankara’da yeni teşkil olunan Millet Meclisi çatısı altında toplanan İstiklâl kahramanlarından biriydi; hatta kısa süre sonra M. Kemal’in rakibi olarak “İkinci Grub”un lideri konumuna geldi.

* * *

Hakikaten dindar bir vatanperver olan Ali Şükrü Bey, İstanbul'da olduğu gibi Ankara'da da Yeşilay'ın maksadına vargücüyle hizmet etmeye çalıştı.

Meselâ, derhal bir "Men-i Müskirat Kànunu" (Sarhoşluk veren şeylerin önlenmesi) taslağı hazırlayarak Ankara'da henüz yeni (bir ay evvel) kurulan Meclis'in gündemine getirdi.

Mayıs 1920'de Meclis'te görüşülmeye başlanan ve çok sert tartışmalara yol açan bu kànun maddesi, ancak aylar sonra (14 Eylül) kabul edilebildi. O da sadece bir tek oy farkıyla.

Zira, Anadolu'da ölüm-kalım savaşının bütün şiddetiyle hükmettiği o günlerin Meclis'i, adeta tam ortadan ikiye ayrılmış durumdaydı.

Alkolün, yani sarhoşluk veren maddelerin yasaklanmasını isteyen grubun başında Ali Şükrü Bey, buna karşı gelen grubun başında ise M. Kemal geliyordu.

Aralarında çok şiddetli tartışmalar yaşandı. Sonunda bir oy farkla da olsa, Meclis (22. sayı kararıyla) "Men-i Müskirat Kànunu"nu kabul etti.

Gariptir ki, bu kànun büyük bir tesir icra etti. Yasak, ülke genelinde uygulanmaya başlandı. Buna uymayanlar mahkemelere sevk edildi.

Bilvesile, Risâle-i Nur’dan bir iktibas: "Câ-yı dikkattir ki: ...Anadolu Hükümetinin bir emri ile, bütün işret, kumar gibi kebâirler men' edildi." (Bediüzzaman Said Nursî’nin Tulûât isimli eserinden.)

* * *

İçki yasağını kànunlaştırmada en etkili rolü oynayan Ali Şükrü Bey, Çankaya Köşkü Muhafız Alayı Komutanı Topal Osman tarafından 23 Mart 1923'te canice öldürülerek katledildi.

9 Nisan 1924’te ise, üç yıl evvel kabul edilen "içki yasağı kànunu" iptal edilerek yürürlükten kaldırıldı.

11 Aralık 1924'te ise, bu kànun kapsamında cezaya çarptırılanlar için özel bir af kànunu çıkartıldı ve bütün suçlular serbest bırakıldı.

.

Siyasî mağdurlar (1)

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


12 Mart 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ 12 Mart 1971
Bugün 12 Mart Muhtırasının yıl dönümü. 1971’in 12 Mart’ında, bir askerî cunta tarafından, seçimle işbaşına gelmiş olan Adalet Partisi’ne karşı muhtıra verilerek hükümetten çekilmesi istendi. Aksi halde, kanlı bir darbe ile devrilecekleri tehdidinde bulunuldu.

Gerçekte, yakın tarihimizin en büyük siyasî mağdurları Hürriyetçi (Ahrar) Demokratlardır.

31 Mart Vak’asına (1909) kadar iki defa hükümet kuran Ahrâr-ı Osmaniye Fırkası, bozuk İttihatçılar tarafından ve fakat Hareket Ordusu marifetiyle iktidardan devrildi. Yönetim kadrosunun çoğu asıldı, geri kalanlar da Sinop Hapishanesi’nde adeta ölüme terk edilerek bitirildi... Meşrûtiyet idaresi, böylelikle yerini bir “şiddetli istibdat”a bırakmış oldu.

1946’dan sonra yeniden dirilen Hürriyetçi Demokrat misyon, on yıllık iktidarının ardından, bu kez hem sivil, hem de ordu içindeki halkçı-ırkçı ittifakı ile devrilerek, tek başına iktidar olmalarının önüne geçilmeye çalışıldı.

Ne var ki, kanlı 27 Mayıs Darbesi dahi, 12 Eylül Darbesi kadar dehşetli bir siyasî tahribat ve parçalanmışlık haline yol açamadı.

Şimdi, muhtıranın da dahil olduğu bu iki darbe arasındaki 20 yıllık siyasî süreci bir de bu zâviyeden okuyup değerlendirmeye çalışalım.

* * *

Demokratlara karşı yapılan ve bu partinin tabana oturmuş, millete mal olmuş potansiyelini de bölüp parçalamayı hedef alan 1960 darbesinin siyasî etkileri 1965'e kadar kısmen de olsa devam etti.

1965'te yapılan genel seçimlerde ise, Demokratlar yeniden toparlandı, güçbirliği yaptı ve DP'nin yerine kurulan AP'yi tek başına iktidara getirdi.

Seçimlere altı parti katılmasına ve özellikle MP, YTP ile CKMP'nin Demokrat oyları bölme yönündeki canhıraş çabalarına rağmen, oyların yüzde 52.8'ini alan Adalet Partisi, Meclis'teki 450 sandalyeden 240'ını kazanarak tek başına iktidara geldi. Rakip parti CHP % 28'le 134 sandalyede kaldı.

Bu tablo, dört yıl sonra (1969) yapılan genel seçimlerde de pek değişmedi. Tablonun değişmemesi ve Demokratların iktidarda kalmaya devam etmesi, iç ve dış ifsat komitelerini yeniden rahatsız edip harekete geçirdi.

1971'in 9 Mart'ında ordu içinde darbe hazırlığı yapan bir cuntanın varlığı ortaya çıktı. Emir–komuta zinciri dışında gelişen "9 Mart Cuntası"nın deşifre edilmesi, ne yazık ki, tehlikenin bertaraf edilmesine yetmedi.

12 Mart'ta ise, bu kez emir-komuta hiyerarşisine uydurulmuş bir cunta hareketi ortaya çıktı ve bu cunta, milletin hür iradesiyle iktidara gelmiş olan Adalet Partisi hükümetini hedef alan çok sert bir muhtıra verdi.

Kuvvet komutanlarının imzasını taşıyan bu tehdit yüklü muhtıranın sonunda, hükümet açık bir şekilde istifaya dâvet edildi ve şayet hükümet istifa edip gitmezse, Türk Silâhlı Kuvvetleri’nin darbe yaparak yönetime el koyacağı gayet açık bir dille ifade edildi.

O tarihte Başbakan olan Süleyman Demirel, "Parlamentonun açık tutulmasının daha doğru olacağı" inancıyla hareket etti ve Cumhurbaşlanlığı makamına hükümetin istifasını sundu.

Böylelikle, Türkiye yeni bir siyasî buhranın, yeni bir hükümet krizinin içine sokulmuş oldu. Ardından sıkıyönetim ilân edildi. Ara rejimin kol gezdiği Türkiye'de, bu tarihten sonra anormal gelişmeler birbirini takip etmeye başladı.

Aynı hengâmede mahkemece kapatılan Millî Nizam Partisi’nin lideri Erbakan yurt dışına (İsviçre’ye) kaçtı. 1973 seçimlerine kadar yurt dışında kalan Erbakan, bu tarihte yapılan genel seçimlerde daha etkili bir rol üstlenmek üzere yeniden Türkiye'ye geldi.

Hatta, bu dâvetin arka planında AP'ye gidecek oyların bölünmesini isteyen CHP lideri İsmet Paşa’nın bulunduğu ve aracı olarak da iki generalin (Turgut Sunalp ve Muhsin Batur) görevlendirildiği hususu defalarca yazılıp ifade edildiği halde, bunların hiçbiri tekzip edilmedi.

Evet, ne yazık ki, Necmettin Erbakan'ın aktif ve etkin bir şekilde siyasete girdiği bu tarih, Demokratlar açısından âdeta bir milat oldu.

Zira, Erbakan Hareketi’nden önce yapılan bütün hür seçimleri kazanan ve tek başına iktidara gelen Demokratlar, 1973'ten sonra yapılan seçimlerden hiçbirini aynı ölçekte kazanamadı ve bir daha tek başına iktidar şansına sahip olamadı. Hatta, 2002’den sonra marjinal konuma düştüler.

Gelecek yazı: 1973 seçimleri ve sonrası

@salihoglulatif: Bir İbret Tablosu: Eski Erdoğan ve RP'li eski arkadaşları, bir yönüyle 28 Şubat Süreci’nin SEBEBİ sayılır iken, yeni Erdoğan'ın yeni siyasî oluşumu AKP ise, aynı 28 Şubat Süreci’nin bir NETİCESİ halini aldı.

.

Siyasî mağdurlar (2)

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


13 Mart 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ 12 Mart 1971
(Dünden devam)

Varlığını Adalet Partisi çatısı altında sürdüren “Demokrat misyon”un mağdur temsilcileri, 1973 seçimleri esnasında deve dişi gibi karizmatik adamların başında bulunduğu partilerle karşı karşıya kaldı. Bu sebeple, tarihinin belki de en çetin mücadelelerinden birini vererek, oyların yüzde 30'unu zor belâ alabildi. Milletvekili sayısı ise 149’da kaldı.

CHP'nin başında ise, "M. Kemal'in solcusu, en gözde Sadrâzamı ve en yakın arkadaşı" olan İsmet Paşanın halefi Bülent Ecevit vardı. Siyasette çok şiddetli bir "Ecevit rüzgârı" esiyordu. CHP bu seçimde oyların yüzde 33'ünü alarak birinci oldu. Milletvekili sayısı 185.

Üçüncü sıradaki parti, "M. Kemal'in sağcısı ve son Sadrâzamı", aynı zamanda rahmetli Menderes'in başını yiyen eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın el altından destek verdiği Demokratik Parti geliyordu; bu da genel oyların yüzde 11,9'u ile 45 sandalye aldı.

Dördüncü sırada, "M. Kemal'in fedâisi ve 22 yıllık Seraskeri" Fevzi Paşanın ilk başkanlığını yaptığı “İslâmcı” Millet Partisinin misyonunu üstlenmiş olan Erbakan liderliğindeki Millî Selamet Partisi vardı. MSP, oyların yüzde 11.8'ini alarak toplam 48 milletvekilliğini alarak Meclis'te "anahtar parti" konumuna yükseldi.

Bu seçimde, Turhan Feyzioğlu'nun CGP’si 13 sandalye kazanırken, Alparslan Türkeş’in başında bulunduğu MHP ise, yüzde 3 oy oranı ile sadece 3 milletvekilliği kazanabildi.

* * *

Türkiye, 1973 seçimlerinden başlamak üzere tâ 1980 darbesine kadar hep azınlık ve koalisyon hükümetleri ile idare edildi. Siyasette ihtilâf ve bölünmelerin gitgide şiddetlendiği 1977 seçimlerinde ise, ortaya çok daha vahim görünen bir tablo çıktı.

En büyük vahâmet, komünist kuvvetin ele geçirmiş olduğu CHP'nin iktidara en yakın parti haline gelmiş olmasıydı. Oyların yüzde 42'sini kazanan ve 450 sandalyeden 213'ünü kazanan bu parti, şayet 226 üye ile tek başına iktidara gelecek olsa idi, komünist kuvveti o partinin kanadı altında bu vatana rahatlıkla hakim olabilirdi...

Evet, CHP, 1977'den önce olduğu gibi bu tarihten sonra da, yani 1950’den günümüze kadar gelen süreçte, bu orandaki bir güce sahip olabilmiş değil.

Dolayısıyla, tehlike had safhaya çıkmış olmasına rağmen, bilhassa Nur Talebelerinin o seçimde yurt genelinde seferber olarak Adalet Partisine (% 37) destek çıkması ve oyların daha fazla bölünmesine mani olması sebebiyle, o azim tehlike büyük ölçüde bertaraf edildi. Bir başka tâbirle, komünizmin beli kırılmış oldu.

Bu tarihten iki yıl sonra, yani 14 Ekim 1979'da Türkiye bir "ara seçim" gerçeğini yaşadı ki, dillere destan bir hadiseydi. Yeniden toparlanan Demokratlar (AP), genel oyların yüzde elliden fazlasını alarak tek başına bir azınlık hükümeti kurmaya muvaffak oldu.

Bu hadiseden hemen sonra, tam iki senedir ülkeyi kasıp kavuran Ecevit'in sebep olduğu yokluk ve kuyruklar son bulmaya başlarken, Türkiye, bir yandan da genel seçimlerin sath-ı mailine girmiş oldu. Siyasetin Meclis'te kilitlenmesi ve nafile cumhurbaşkanı seçimi turlarının yüzden fazla tekrarlanması, genel seçimleri kaçınılmaz hale getirmişti.

Seçim olması halinde ise, Demokratların toplandığı ve yeniden kenetlendiği Adâlet Partisi'nin bir kez daha tek başına iktidara gelmesine garanti gözüyle bakılıyordu.

İşte, bu açık realiteden ürken ve şiddetli rahatsız olan müfsit cereyanlar, yeniden darbe hazırlıklarına başladı ve nihayet 1980 (12 Eylül) Darbesini gerçekleştirmiş oldu.

“Demokrasiyi yeniden rayına oturtmak” vaadinden bulunan cuntacılar, ne yazık ki “Demokrat misyon” hareketini öldürme plânlarını bir bir devreye sokmaya başladılar. Fikir, misyon, prensipler siyasetini bitirip, şahıs merkezli yapılanmaları palazlandırdılar.

Bu gayet münafıkane bir tuzaktı, bir cendere idi ve Türkiye siyaseti bu cendereden hâlâ çıkabilmiş değil.

@salihoglulatif: 27 Mayıs (1960 Darbesi gibi, 12 Mart (1971) Muhtırası ile 12 Eylül (1980) Darbesi de, Türkiye’de hayat-memat mücadelesi veren “Demokrat misyon” siyasetine çok ağır darbeler vurmakla kalmadı, misyonun temsilcilireni de mağdur ve mazlum bir duruma düşürdü.


.

Tetikçinin tetikçisi...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


14 Mart 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 14 Mart 1964
Günün Tarihi: 14 Mart 1964. ABD mahkemesi, bir sûikast sonucu öldürülen Demokrat Başkan Kennedy'nin tetikçisini vuran tetikçi hakkında idam kararı verdi.

Bu tarihten yaklaşık yüz sene evvel, yine ABD’de benzer bir cinayet daha işlenmişti: 14 Nisan 1865’te, o tarihteki Başkan Abraham Lincoln, sûikast sonucu vurularak katledildi.

Kezâ, siyahî liderlerden Malkolm X (21 Şubat 1965) de öyle... O da, Lincoln’dan tam tamına yüz yıl sonra vurularak şehit edildi.

Aynı şekilde, Martin Luther King’in (4 Nisan 1968) vurulması da benzer bir hadise.

Şimdi, başta ABD olmak üzere, Türkiye ve başka ülkelerde de örnekleri bulunan bu türden cinayet hadiselerinin perde arkasını bir nebze olsun aydınlatmaya çalışalım.

* * *

Büyük sûikastların, özellikle siyasî cinayetlerin tetikçi failleri bilinse-bulunsa da, arka plândaki azmettiricilerin çoğu, maalesef karanlıkta kalıyor. Çünkü, asıl sorumlular, izlerini kaybettirecek her türlü tedbiri önceden alıyorlar. Bu tedbirlerin başında da, tetikçiyi ilk fırsatta “ölümle susturmak” geliyor. Tıpkı, Kennedy sûikastı dâvâsında olduğu gibi...

* * *

Evet, dünyanın hemen her yerindeki “mahiyeti meçhûl cinayetler”in aydınlatılması fevkalâde zordur. Zira, ölenle öldüren, yani katil ile maktul arasında doğrudan bir irtibat kurabilmek hemen hemen imkânsız bir durum arz ediyor. Siyasî kişiliklere olsun, mühim şahıslara yönelik diğer cinayetlerde olsun, mutlak ekseriyetle aracı taşeron ile sırf bir maşadan ibaret olan tetikçiler kullanılır. Cinayeti hedefleyenler ile cinayeti işleyenler arasında o derece kalın ve kesif perdeler vardır ki, işin arka plânında olup bitenleri büsbütün karanlıkta bırakır, adeta görünmez kılar.

Bu genel ifadelerin ardından, şimdi Kennedy cinayetine biraz daha yakından bakalım.

* * *

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı (35. Başkan) John F. Kennedy, 22 Kasım 1963 günü Teksas eyaletinin Dallas şehrine yaptığı ziyaret esnasında bir sûikast neticesi vurularak öldürüldü.

Cinayetin ardından kaçarak izini kaybettirmeye çalışan Lee H. Oswald isimli tetikçi, bir saat kadar sonra kendisini takip ettiği zannıyla bir polisi de vurarak öldürdü.

Tetikçi tekrar kaçarak bir sinemada gizlenmeye çalıştığı aynı gün içinde yakalanarak tutuklandı. Cinayetten iki gün sonra, yani 24 Kasım Pazar günü, tetikçi Oswald, Dallas Emniyet Müdürlüğü’nden alınarak hapishaneye götürülecekti. Sanığın öldürüleceği yolunda polise birçok ihbar yapılmasına rağmen, tetikçi Oswald, tedbirsizlik ve tam bir lâkaydlık içinde, meraklılardan ve gazetecilerden oluşan bir kalabalığın arasından geçirilerek götürülüyordu. Ayrıca, televizyonlar da bu sahneyi canlı olarak yayınlıyordu.

İşte tam bu esnada, gazetecilerin bulunduğu yerden öne doğru fırlayan Jack Ruby isimli şahıs, elindeki tabancayla Oswald'ı yakın mesafeden yaylım ateşine tuttu.

Ağır yaralı ve elleri kelepçeli olduğu halde hastahaneye kaldırılan Oswald, aynen Kennedy gibi o da kurtarılamayarak öldü.

Başkan Kennedy'yi öldürmekten tutuklanan Oswald'ı herkesin gözü önünde çekip vuran Jack Ruby'nin geçmişi hayli karanlıktır. Kirli ve karanlık işlere girip çıkmış bir kişi olarak biliniyordu. Fakat o, mahkemede Başkan Kennedy'ye yapılan suikasttan çok etkilendiği için katili öldürdüğünü ileri sürüyordu.

Yapılan yargılama sonunda, Jack Ruby, 14 Mart 1964 tarihinde ölüme mahkûm edildi. Bu sûretle, tetikçinin tetikçisi de idam edilmek sûretiyle ortadan kaldırılmış oldu.

Bütün bu gelişmelerin, özellikle Kennedy cinayetinin arka planında İsrail'in, daha doğrusu Yahudilerin parmağı olduğu yönünde pekçok yorum ve değerlendirme yapıldı.

@salihoglulatif:

Başkanlık Sistemi, seçmen kitlesini iki ana blokta toplamaya götürür. Sistem, % 50+1’e zorlar, hatta mecbur eder. Şimdi ‘Cumhur İttifakı’ az-çok kesinleştiğine göre, siyasette mecburen ‘Demokrat İttifak"a doğru bir gidiş olacak: Tıpkı, ABD’deki durum gibi. Başka hiç çaresi yok. İster şimdi, ister yarın. Ama bir gün mutlaka!


.

Harp belâsı ve ordu

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


16 Mart 2018, Cuma
Şanlı Osmanlı Ordusunda gönüllü bir subay (Miralay) olarak Kafkas Cephesinde cansiperâne hizmet eden ve bu “ordu mensubiyeti”ni eserlerinde iftiharla anlatan Bediüzzaman Said Nursî, bir yandan da gayet açık ve net bir lisânla “Harb belâsı istenmez” diyor. (Bkz: 16. Lem’a)
En önemli gerekçesini “Harb belâsı, hizmet-i Kur'âniyemize mühim bir zarardır” sözleri ile ifade eden Üstad Bediüzzaman, savaş için seferberlik emrinin çıkması halinde (1934), çoğu genç olan talebelerini askere göndermemek için “bedel-i nakdî”ye razı olduğunu söyler.

Bu tarihlerde, Türkiye ile İngiliz-İtalyan hükümetleri, sebebi henüz tam olarak bilinemeyen bir kanlı savaşın eşiğine kadar geldi. Bediüzzaman, bu gerginliğin “asayiş” ile, yani diplomasi yolu ile halledilmesini arzu etti.

O tarihten 16 yıl sonra vuku bulan Kore Harbi (1950) meselesine ise, Üstad Bediüzzaman’ın 1934’teki Türkiye-İtalya harbinden farklı bir nazarla baktığını görmekteyiz. Hatta, bazı talebelerini göndermek istediğini ve onlarla bazı Risâleleri Japon dostlarına hediye olarak gönderip duâlar ediyor.

Bu iki savaş durumu arasındaki farklar şudur: 1934’te, Türkiye tek başına harbe girme riski ile karşı karşıya. 1950’deki Kore Harbine ise, Türkiye BM’nin kararıyla, yani dünya ile birlikte (dahası, bir Komünist istilâya karşı) harbe iştirak ediyor. Dünya ile birlikte olunca, müsbet ve hayırlı neticeler alınabiliyor.

Bir devletin tek başına savaşa katılması, bugünkü dünyada pek netice alıcı görünmüyor: Süper güç ABD’nin 1960’lardaki Vietnam Savaşı, 1990’lar ve 2000’lerdeki Irak Savaşı; Rus Kızıl Ordusunun 1979-80’lerdeki Afganistan Savaşı; 1990’lardaki Bosna Savaşı; bugünkü Suriye Savaşı, hatta, 1974’teki Türkiye’nin haklı Kıbrıs Savaşı. Vesâire...

Bunların hiçbiri kâmil mânada neticeye ulaşabilmiş savaşlar değil. Hepsi de, geride sadece acılar, ölümler, düğümler ve insanî dramlar bıraktılar. Haklı Kıbrıs (KKTC) dâvâmızı bile tanıyan dünyada tek bir ülke yok.

Şunu demek istiyoruz: Ordu, askerî güç mutlâka lâzım, hatta elzem; çünkü, devlet kılıç ile kalem üzerinde duruyor.

Fakat, savaşı ve savaş riski taşıyan sâir sıkıntı ve gerilimleri, mutlâka dünya (BM, NATO, AB) ile birlikte hareket etmek şartıyla ve öncelikli olarak diplomasî kanallarını sonuna kadar çalıştırmakla giderme, halletme cihetine gitmeli. Aksi halde, bir arpa boyu yol gidemez, rahatlatıcı bir mesafe alamazsın.

Demek ki—varsa şayet—haklılığı öncelikle dünya ile paylaşmalı ve diplomatik görüşmelerle hükümetlere kabul ettirmeye çalışmalısın. Dolayısıyla, savaşa gireceksen de, arkana, mümkünse yanına dünyanın desteğini alma başarısını sergilemelisin. Aksi durumda, ya iki arada bir derede kalırsın, ya çözdüğün zannettiğin mesele ile bir müddet sonra tekrar yüzyüze gelirsin, ya da tıpkı “Kıbrıs Sorunu” gibi şimdilik 44 yılı bulan tuhaf bir “çözümsüzlük” vak’asıyla karşı karşıya kalırsın.

* * *

Bu arada, şunu da hatırlatalım ki: Bazen “muvakkat arızalar” sebebiyle, hiç istenmeyen ve arzu edilmeyen “savaş hali” gibi emrivâki haller, vaziyetler zuhûr eder. Ordu teyakkuza geçer, asker ve sâir güvenlik birimleri hareketlenir ve aynen şimdi Suriye’de olduğu şekliyle operasyonlara girişir.

Bu gibi durumlarda, mâsum kanı dökülmemesi, zayiat olmaması ve en az hasarla hadisenin nihayet bulması için duâ edilmesinin yanı sıra, ayrıca Üstad Bediüzzaman’ın dikkat çekmiş olduğu şu ifadelerdeki hassasiyete muvafık bir duruşun sergilenmesi gerektiğine inanıyoruz: “Cenâb-ı Hak, bin seneden beri Kurân’ın hizmetinde istihdam ettiği ve ona bayraktar tayin ettiği bu vatandaşların muhteşem ordusunu ve muazzam cemaatini, muvakkat arızalarla inşaallah perişân etmez. Yine o nuru ışıklandırır ve vazifesini idame ettirir.” (Mektubat, 26. Mektup)

Allah muhafaza, bu vasıftaki ordu perişan olduğu takdirde, diğer perişaniyet halkaları da zincirleme gelir ve iş işten geçmiş olur.

Son not: Bu mühim meseleye, siyasî tarafgirlik ve dahilî çekişmelerden ayrı ve bağımsız şekilde bakılması gerekiyor.

@salihoglulatif: Sadece askerî güç ve kuvvetle ideal bir neticenin alınamadığı bir dünyada yaşıyoruz. Bu sebeple, diplomasi ve asayişle çözüm yolu ön plânda olmalı. Fakat, bin yıl Kurân’a hizmet etmiş bir ordu savaşa girdiğinde, onun mağlûp ve perişan olmaması için duâ edilmesi lâzım, hatta elzemdir.

.

Varlık’lı yoksullar(!)

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


17 Mart 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ: 17 Mart 1944
Tek partinin, yahut tekelci bir zihniyetin hükmettiği dönemlerde, insanlık utancı sayılacak büyük dramların, trajedilerin yaşanması adeta kaçınılmaz hale geliyor.

İşte, yakın tarihimizin o utandırıcı, hatta yüz kızartıcı icraatlerinden biri de hiç şüphe yok ki ''Varlık Vergisi” diye bilinen insanî fâciadır.

Şimdi, bu tarihî vak’anın kısa bir özetini verelim, ardından detaylı bilgileri takdim etmeye çalışalım.

Millet Meclisi’nde 11 Kasım 1942'de kabul edilen Varlık Vergisi Kànunu, tâ 17 Mart 1944 tarihine kadar acımasızca, merhametsizce tatbik edildi; bu tarihten sonra ise yürürlükten kaldırılması cihetine gidildi.

Bu iki tarih arasında, mutlak çoğunluğunu gayr-ı müslim vatandaşların teşkil ettiği yüzlerce (1300 kadar) varlıklı kişi, çalışma kamplarında çalıştırılarak resmen ve alenen perişan edildi:

Başta, İstanbul olmak üzere diğer büyük şehirlerde ikamet eden bilhassa Rum, Ermeni, Süryanî ile çok az miktarda Yahudi tüccar-esnaf kimseler, gayet vahşi ve cebrî bir sûrette toplanıp sevkiyatı yapılarak, önce Erzurum Aşkale, bilâhare Ankara-Eskişehir arasında kurulan Sivrihisar’daki çalışma kampına gönderildi.

Daha çok demiryolu inşaatında çalıştırılan bu insanların bir kısmı öldü, bir kısmı hastalandı, geri kalanların çoğu da mal-mülklerini adeta haraç-mezat satarak Türkiye'yi terk etmeye mecbur kaldı.

Bütün bu eziyet ve işkencelere maruz bırakılmalarının sebebi olarak, resmî ağızlar tarafından “Varlıkları, servetleri oranında vergi vermekten kaçınıyorlar” diye ifade edildi.

Gerçekte ise, iki ana sebep görünüyor: Birincisi, zayıf durumdaki bütçeye hazır para (mevcut bütçe miktarınca vergi) akışını temin etmek. İkincisi ise, Türkçülük perdesi altında, gayr-ı Türklere gizliden ve fakat reaksiyoner bir sûrette “Türk düşmanlığı” aşılanıyordu ki, bunlar Müslüman Türklere ebediyyen düşman olsunlar.

* * *

Varlık Vergisi meselesi, ilk kez Başbakan Şükrü Saracoğlu'nun 5 Ağustos 1942'de Meclis'te okumuş olduğu hükümet programında gündeme geldi. Saracoğlu, kurmuş olduğu yeni hükümetin ırkçı ve ideolojik ağırlıklı sosyal politikasını Meclis kürsüsünden şu sözlerle açıkladı: "Biz Türküz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız. Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar ve lâakal o kadar bir vicdan ve kültür meselesidir. (...) Biz ne sarayın, ne sermayenin, ne de sınıfların saltanatını istiyoruz. İstediğimiz sadece Türk milletinin hakimiyetidir." (Faik Ökte, 'Varlık Vergisi Fâciası', Nebioğlu Yayınevi. İstanbul 1951)

Başbakan Saracoğlu'nun, konuşmasında ayrıca "yabancılar, karaborsacılar" diyerek ağır ithamlarla hedef tahtasına koyduğu kimseler hakkında, bir süre sonra Millî Şef İsmet Paşa da konuştu ve bu kesimi "soysuzlar" tâbiriyle niteleme bedbahtlığında bulundu. (29 Ekim 1942, Hipodrom’daki konuşma.)

* * *

Aynı dönemde yaşanan vahim bir başka gelişme şudur: Eylül 1942'de İstanbul Defterdarlığı görevine atanan Faik Ökte'nin naklettiğine göre, Maliye Bakanlığı, yüksek kazanç elde ettiği iddia edilen kimseler hakkında çizelge tutulmasını ve bu çizelgede Müslümanların M, “Azınlık” diye isimlendirilen gayrımüslim kimselerin G, dönmelerin ise D harfiyle işaretlenmesini talep ediyordu. (Age)

İşte, 4305 sayılı Varlık Vergisi Kànunu, Meclis'te 11 Kasım 1942’de görüşüldü ve firesiz şekilde, yani oy birliği ile kabul edilerek derhal yürürlüğe konulmuş oldu; yakın tarihimizin bir kara lekesi mahiyetinde olaraktan...

Son bir not: Aslında “Azınlık” da hoş bir tâbir değil. Çünkü, bazı insanları aşağılama, yahut aşağıda görme mânâsını çağrıştırıyor. Bu sebeple, bunun İslâmın ruhuna da uygun düşmediği kanaatini taşıyoruz.

***

@salihoglulatif:

Bir Âdâb-ı Muâşeret yahut Görgü Kuralı: Topluluk içinde sizinle konuşan kişiyle aynı ses tonunu kullanmalı. Küçüğün büyüğe karşı daha yüksek ses tonuyla konuşması saygısızlık olduğu gibi, bir konuda size danışan kişinin ses tonunu aşan volümde cevap vermek de görgüsüzlük-nezâketsizlik sayılır.


.

İki Çanakkale var

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


18 Mart 2018, Pazar
GÜNÜN TARİHİ 18 Mart 1915
Çanakkale Zaferi o derece büyük bir hadisedir ki, bu muhteşem zaferin yıldönümünde başka şeyleri yazmak, bizim gibiler için bir nevi “abesle iştigal” hükmüne geçer.

Bu önemli hatırlatmanın ardından, hemen ifade edelim ki, şu bizim “Çanakkale”, birkaç yönüyle ikidir: Biri, Boğaz’da kazanılan “deniz zaferi” kısmıdır; biri de zaferden sonra daha çok Gelibolu Yarımadası’nda devam eden “kara muharebeleri” kısmı...

Aynı şekilde, umum millete ve şânlı Osmanlı ordusuna mal edilen bir Çanakkale Zaferi var; bir de, söz konusu zaferin hemen bütün şerefini götürüp Yarbay M. Kemal’e mal etmeye çalışan diğer bir Çanakkale Zaferi.

Velhasıl, türlü yalan ve yanlışlarla harman edilmeye çalışılan bir zafer edebiyatı var; bir de, her karışı şehitlerin kanıyla sulanmış gerçek bir Çanakkale Destanı var karşımızda.

Söz konusu “yalan ve gerçek” tarih, üstelik sadece Çanakkale Zaferi ile sınırlı değil; neredeyse son 150-200 yıllık tarihimizin tamamını içine alan bir zaman şeridinde karşımıza çıkıyor.

Şimdi, bu çetin zorluklara ve resmî bariyerlere rağmen, biz yine de gerçek Çanakkale’yi bir nebzecik olsun anlatmaya çalışalım.

* * *

Dünyanın en güçlü donanmalarına karşı hayret ve hayranlık uyandıran bir direniş örneği sergileyen kahraman ordumuz, her saniyesi ölüm kusan çarpışmalar neticesinde, nihayet 18 Mart günü Çanakkale'nin geçilmez olduğunu bütün dünyaya ilân etti. Şayet o gün Çanakkale Boğazı geçilmiş olsaydı, çok kuvvetli bir ihtimalle İstanbul da, dolayısıyla Marmara Bölgesi’yle birlikte bütün Anadolu elden gitmiş olacaktı. Zaten, asıl hedef, asıl maksat da buydu: Anadolu ve Rumeli'yi Türklerden ve Müslümanlardan temizlemek, onları asırlar önce geldikleri yere göndermek...

18 Mart'ta Çanakkale'de kazanılan deniz zaferinin en kısa, en doğru ve en yalın şekilde izahı, yukarıda ifade edildiği gibidir. Ne var ki, yetmiş–seksen yıldır, bu doğruların yerini yalan ve yanlış şeyler almış durumda.

Yani, Çanakkale'yi geçilmez yapan doğrular olduğu gibi anlatılmıyor, yalana ve yanlış bilgilere tevessül ediliyor: Göreceksiniz, bugün de benzer şeyler yapılacak. Yalan ve uydurma sokuşturmalarla kamuoyu enforme edilmeye çalışılacak. Meselâ, destanın yazıldığı ve zaferin kesinlik kazandığı 18 Mart 1915 tarihine kadar savaş mahallinde bulunmayan, harp sahasında esâmisi dahi okunmayanlar bile, yalan yere o bölgeye getirilmeye, mücadelenin içine sokulmaya çalışılacak. Dahası, yüz binlerce askerin canı ve kanı pahasına elde edilen o muazzam şeref, hiç ilgisiz şahıslara mal edilmesi cihetine gidilecek.

Şehitlerimizin ve ecdadımızın ruhunu muazzeb eden bu haksızlığın en acı tarafı ise şudur: Böylesi kahredici bir yalan ve çarpıtma işi, bilmeyerek değil, bilerek ve kasten yapılıyor. Hem öyle kahrecidi bir durum ki, zaferin yıldönümlerinde doğru söyleyenin değil, yalan ve yanlış şeyleri dillerine dolayan çığırtkanların sesi daha yüksek çıkıyor, maalesef.

* * *

Öte yandan, meselâ, Çanakkale Zaferi ile M. Kemal arasında ısrarla bağlantı kurulmasına çalışan ve sanki 18 Mart’taki zaferin kazanılmasında onun bir dahli varmış gibi resmî-özel beyanlarda bulunanlar var. Emin olun, yıllardır empoze edilmeye çalışılan bu tarz bilgi ve söylentilerin tamamı yalan ve gerçek dışıdır. Zira, inkârı mümkün olmayan tarih kayıtlarında açıkça belirtildiği üzere, savaşın ilk gününden tâ Çanakkale Zaferi'nin kazanıldığı 18 Mart 1915 tarihine kadar olan süre içerisinde, M. Kemal, Çanakkale'de olmadığı gibi, savaş bölgesinde dahi değildir. Onun Eceabat'a varması dahi, zaferden günler sonrasına tekabül ediyor.

Şöyle ki: Ekim 1913'ten Ocak 1915'e kadar Sofya Ateşemiliterliği görevinde bulunan M. Kemal, 18 Mart'ta kazanılan Çanakkale Zaferi’nden 5 gün sonra Yarbay rütbesiyle Maydos'tan Eceabat'a intikal ediyor. Bölgeye intikal ettikten sonra da, Alman general Liman Von Sanders'in emrinde olmak üzere Gelibolu muharebelerine iştirak ediyor. (MEB Yayını, İ.A., I. Cilt, s. 722)

Evet, M. Kemal denizci olmadığı gibi, 18 Mart'ta kazanılan Çanakkale Zaferi’nde de herhangi bir dahli söz konusu değildir. Onun 23 Mart'ta Eceabat'a varmış olması, bu gerçeği elbette ki değiştirmez.

@salihoglulatif: "Isparta Kahramanları"na arkadaş olan Nur'un sâdık-kahraman fedâileri ile "grup asabiyeti" damarını tahrik ederek ifrat-tefrit arasında gidip gelen tetikçi militanları birbirine karıştırmamalı. İkisi arasında "dağlar kadar" büyük bir ruh, mizaç ve karakter farkı var.


.

150 yıllık demokrasi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


19 Mart 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 19 Mart 1877
Bugün adına Demokrasi dediğimiz Meşrûtiyet sistemine fiilî ve tatbikî sûrette adım attığımız (19 Mart 1877) tarihinin üzerinden yaklaşık yüz elli senelik bir zaman geçti.

Her ne kadar otuz yıllık bir kesinti (askıya alınma) hali yaşandı ise de, millet olarak bunun tadını almıştık bir kere; ondan vazgeçmek söz konusu olamazdı. Nitekim, 1908’de yeniden askıdan indirilen Meşrûtiyet sistemi, darbeler ve diktatörlükler sebebiyle ağır-aksak, yahut kör-topal şekilde de olsa, nihayet günümüze kadar hayatiyetini idame ettirebildi.

Buna da şükretmek lâzım. Zira, diğer Müslüman ülkelerin büyük çoğunluğu bu içtimaî nimetten hâlâ mahrum bir durumdalar.

Şimdi de, bakalım bundan yüz elli sene kadar evvel bu meyanda neler olmuş ve neler yaşanmış, neler...

* * *

Meşrûtiyetin 23 Aralık 1876’da ilân edilmesinden sonra teşkil edilen ilk Osmanlı Meclis-i Mebûsânı (Millet Meclisi), 19 Mart 1977’de açıldı ve normal çalışmalarına fiilen başladı. Meclis'in açılışı vesilesiyle geniş iştirakli bir merasim yapıldı.

Dolmabahçe sarayında düzenlenen merasimde yabancı temsilciler de hazır bulundu. Yeni teşkil edilen Meclis'in ilk başkanlığını Ahmed Vefik Paşa yaptı.

* * *

Meşrûtî monarşi

Anayasanın (Kànun-i Esasî) kabulü ve Meşrûtiyetin ilânı bu tarihten yaklaşık üç ay kadar evvel gerçekleştirilmişti. Bu süre zarfında parlamentonun teşkili için gerekli hazırlıklar yapıldı.

Yeni rejimin adı "meşrûtî monarşi" idi. Dolayısıyla, yapılacak olan düzenlemeler de buna göre dizayn edilecekti. Ön hazırlık olarak, iki ayrı Meclis binası ihdas edildi. Çünkü, yeni sistem iki meclis tarzında işleyecekti: Biri Meclis-i Mebûsân, diğeri ise Senato manasında Meclis-i Âyân. Bu ikisine birden Meclis-i Umumî denildi. Nihayet, iş seçimlerin fiilî şekilde yapılması aşamasına geldi.

* * *

19 Mart’tan itibaren çalışmalarına başlayan ilk Meclis-i Mebusanın üyeleri, geçici bir talimatla vilayet, sancak ve kazaların idâre meclisi üyeleri arasından seçildi. İstanbul için ise, ayrı bir seçim tarzı uygulandı.

Mebusan Meclisi'ne 115 üye seçildi. Bunların 70'ten fazlası Müslüman, geri kalanı ise gayr-ı müslim temsilcilerdi.

Bu meclis, 28 Haziran 1877’de çalışmalarını tamamlayarak dağıldı.

Aynı seçim usûlüyle teşkil edilen ikinci Meclis-i Mebusan ise, 13 Aralık 1877’de toplandı. "93 Harbi"nin (1877 Osmanlı-Rus Savaşı) getirdiği sıkıntılar sebep gösterilerek 14 Şubat 1878’de tâtil edildi.

İşte bu tatil, ne yazık ki çok uzun sürdü. Öyle ki, Mebûsân Meclisi'nin yeniden teşkili tam otuz sene sonra mümkün olabildi.

* * *

Osmanlı Anayasası olan Kànun-i Esasî gereği, Mebusan Meclisi ile birlikte Ayan Meclisi’nin de teşkil edilmesi gerekiyordu. Bu meclisin üye sayısı daha azdı. 25–30 kişilik Ayan Meclisi de, yine aynı tarzda teşkil edildi.

Meclisin üyeleri, daha çok elit tabakadan, yani seçkinler heyetinden müteşekkil idi. Bir nev'î senatörlük vazifesi görmekteydiler.

Osmanlıdaki bu ilk demokrasi denemesi, ne yazık ki iç ve dış gelişmelerin tazyikatı altında can çekişme noktasına geldi. Padişah Sultan II. Abdülhamid, ülkenin mâruz kaldığı çetin şartları gerekçe göstererek Meşrûtiyeti askıya aldı.

Meşrûtiyetin yeniden ilânı ve askıdan indirilmesi, 30 yıl sonra, yani 1908'in 23-24 Temmuz'unda ancak mümkün olabildi.

***

@salihoglulatif:

Kökü mâzide, uzun ömürlü, ulvî, mustakîm bir dâvanın sâdık-mâsum, muteber, mutedil, müeddep, müşfik ve muhlis neferlerinin, hayatını vakfettiği Nur ve Gül Fabrikasının geniş dairesi, meyvedar bahçesi ve yeşil alanı, militanca hareket edenlerin deneme ve cirit atma sahası olamaz


.

Giderim Van’a doğru...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


20 Mart 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ 20 Mart 1514
Bugün, kesin zafer ile neticelenen meşhûr Çaldıran Seferinin yıldönümü: Yaklaşık iki bin kilometre yol gidecek olan koca Osmanlı Ordusu, 20 Mart 1514’te Edirne’den hareket etti.

İslâm Birliği “İttihad-ı İslâm” açısından tarihin dönüm noktalarından birini teşkil edecek olan bu muazzam ve muhteşem seferin başında Sultan Fatih’in torunu Kànunî Süleyman’ın babası Yavuz Sultan Selim Hân vardı. Karşısında ise, o devrin en çetin ve en tecrübeli rakibi, muarızı olan İran Hükümdarı Şah İsmail bulunuyordu.

* * *

Bir halk türküsünün şu manidar sözleri, tam da bahsini ettiğimiz o uzun seyr û seferi çağrıştıyor gibi. Şöyle ki:

Giderim Van'a doğru;
Yolum İran'a doğru...
Kes başım kanım aksın;
Kadir bilene doğru...

Hû beni, hurda beni,
Koydun çukurda beni,
Sadıklığın bu muydu?
Yedirdin kurda beni...

* * *

Evet, Osmanlı Sultanı Yavuz Selim’in İran hükümdarı Şah İsmail'in üzerine yürümek için hazırlamış olduğu bu uzun seyr û sefer, 20 Mart’a Edirne’den başladı, 23 Ağustos’ta ise Van’ın Çaldıran mevkiinde nihayet buldu.

Toplam 156 gün süren bu uzun sefer ve çetin muharebe esnasında, genç pardişah Sultan Selim'in iki önemli hususiyeti ortaya çıktı: Biri, sabır ve tahammül gücü; diğeri ise harp sanatındaki ustalığı, becerisi, dehâsı...

Sefer esnasındaki zahmet, meşakkat ve sabırlı bekleyişler, zaman zaman askerleri isyan noktasına kadar getirmiş. Ancak, Sultan Selim bunların da üstesinden gelerek vaziyete hâkim olmuş ve yoluna sabırla, azim ve kararlılık ile devam etmiştir.

* * *

Bu uzun, çetin ve riskli Van-İran Seferi esnasında yaşanan ve rivâyetlerle nakledilen ibretlik pekçok hadiseden bir tanesi şöyledir:

Ordu Erzincan yakınlarına vardığında, uzun süren bir konaklama ihtiyacı hâsıl olur. Günlerce süren bu bekleyiş sebebiyle, bazı askerlerin sabrı taşma noktasına gelir. İsyan halleri tezahür eder. Hatta, Sultan Selim’in çadırına faili meçhul oklar, kurşunlar atılır.

Durumun vehameti anlayan genç padişah atına biner ve askere hitaben şu meâlde bir hitabete bulunur: “Kardaşlarım! Biz henüz menzil-i maksuda vâsıl olamadık. Daha hasım kuvvetlerle karşılaşmadık. Korkaklar gibi dönemeyiz. Hattâ dönmeyi düşünmek bile bize haramdır. Medar-ı teessüfdür ki, Şah’ın maiyeti kendi efendileri yoluna can verdikleri halde, biz Şerîat-ı Ahmediyye’ye muhalif hareket eden bu zümreyi fitnekârlıktan vazgeçirmek için bunca yol gelmişken, bazı gayretsiz herifler bizi yolumuzdan geri çevirmek ister. Biz, katiyen yolumuzdan dönmeyiz. Ulûlemre itaat edenlerle, nihaî hedefe kadar gideriz. İradesi zayıf olanlar, ehl û iyâlini düşünenlen, karısının yanına dönmek isteyenler, yol zahmetini, sefer meşakkatini bahane edenler, kendileri bilirler. Dönerlerse şayet, bilsinler ki, dîn-i mübîn-i İslâm yolundan, İttihad-ı İslâm maksadından dönmüş olurlar. Eğerkim bahaneleri ‘Düşman gelmedi’ ise, düşman daha ileridedir. Her kim ki er kişi ise, benimle beraber gelsin. Ve illâ, ben tek başına dahi olsam, yolumdan asla dönmem, yürür yürür giderim!”

* * *

Sabırlı bekleyiş ve kararlı yürüyüşün ardından, 23 Ağustos 1514’te Çaldıran'da büyük bir zafer kazanan Sultan Selim, hemen dönmez ve tâ Tebriz'e (İran) kadar gider. Burayı da aldıktan sonra, bölgede Osmanlı hâkimiyetini tam sağlayıncaya kadar da orada kalır.

Sultanın İran seferinden İstanbul'a dönüş tarihi 11 Temmuz 1515'tir. Bu tarih ile Edirne'den hareket günü arasında ise, toplam 477 gün var.

Muzaffer Padişah Sultan Selim'in, Üsküdar'dan Topkapı'ya gece sessizliğinde geçtiği rivâyet edilir. Sebebi, mütevazı kişiliğinden dolayı, kendisi için şaşaalı bir karşılanma merasimi yapılmasını istememesi olarak bilinir.

@salihoglulatif: 1930'larda telif edilmiş olan 16. Lemâ'dan: "Maalesef, camilere Ramazân-ı Şerifte bid’alar girdiğinden, duâların kabûlüne sed çekip ferec gelmedi." (Bediüzzaman)

Evet, bid'alardan uzak durmalı; imtina etmeli. Çünkü: Ferec, ferâh, sürûr ve huzura sed çekip perde oluyor.

.

Burası Muş’tur...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


21 Mart 2018, Çarşamba
Dün “Tarih penceresi”nden bakarak Van’ı yazmıştık; bugün ise “Aktüel pencere”den bakarak Muş ve çevresinden söz edelim.
Geçen hafta sonu günlerini, bu güzelim havalide geçirdik: Muş, Hasköy, Bulanık ve ilâveten (Bitlis) Ahlat...

Üç gün boyunca, bu harikulâde güzellikteki diyârda ikamet eden aziz okuyucularımızla, dost ve kardeşlerimizle görüştük, onlarla hasret giderip hemhâl olduk.

* * *

Bir yanını karlı yüce dağlara yaslamış olan Muş ve çevresinde, bir yandan da göz alabildiğine uzayıp giden düzlükler, ekin alanları, tarım arazileri var. Fırat’ın bir kolu olan Murat Nehri, bu geniş düzlüklerde kan-can damarı gibi kıvrıla kıvrıla dolaşarak bölgeye cennet-âsâ bir hayat veriyor.

Neredeyse Hollanda kadar verimli tarım arazisi bulunan Muş’ta, ziraatteki randımanı ise, ne yazık ki çok düşük, hatta hiç kıyaslanamayacak bir seviyede.

Yani, orta ölçekli bir ülkenin tüm mahsülâtına yetecek kadar geniş olan bu bereketli toprakların, maalesef yüzde on-yirmilik kısmı ancak hakkıyla işletilebiliyor.

Devletin, işçi istihdamı veya en azından nüfus göçünü durdurmak maksadıyla da olsa Muş ve benzeri vilâyetler için özel bir master plân yapması, gitgide bir zarûret halini alıyor.

* * *



Muş’taki ilk durağımız, Hasköy’deki “Said Nursî Ortaokulu” idi. Okul idaresinin de arzu ve tensibiyle, buradaki öğrenci kardeşlerimize yönelik bir seminer verip onlarla sohbet ettik. Genel bilgilerin dışında, onlar özellikle okullarına ismi verilen Said Nursî’yi merak edip sordular. Biz de, vaktimizin müsaade ettiği ölçüde sorularını cevaplandırmaya çalıştık.

Bu okulun ve bilhassa öğretmen ve öğrencilerinin farklı bir özelliğini tesbit ettik. Buradaki kardeşlerimiz, kitap okumaya çok meraklı, çok iştiyaklı kimseler. Bir dakika olsun, vakitlerini boşa harcamıyorlar. Öyle ki, sıra halinde yemekhaneye giderken bile, ellerinde okudukları kitaplarla gidiyorlar.

Onlara hemen her taraftan kitap gönderiliyor. Beraber gittiğimiz arkadaşlarımızla onlara arabada getirdikleri kitapları hediye ettiler. Biz de ayrıca kitap göndereceğimizi söyledik. İnşaallah, onların beklentilerine cevap vermeye muvaffak oluruz.

* * *

Hasköy’den sonra, birlikte (biri Korkut, biri de Ahlât üzerinden olmak üzere iki kez) Bulanık ilçesine gittik. Burada da iki gün gecenin geç saatlerine kadar müşterek ders ve sohbetlerde bulunduk.

Aynen Hasköy’de olduğu gibi, buradaki öğretmen ve öğrenci kardeşlerimiz de aynı arzu ve iştiyakla bizi dinlediler. Adeta, sohbetin bitmesini istemiyorlardı. Muhtelif sorular sorup cevaplarını aldılar.

Onlarla da şevk alış-verişinde bulunduk. Fakat, adeta “Daha yok mu? Hel min mezid?” der gibi, saatler süren ve gece saat 24’lere kadar varan sohbetleri dikkatle ve merakla takip ettiler.

Velhasıl, bu havalideki o ilim sohbetleri ve tadına doyulmaz o kardeşlik muhabbetleri, hakikaten unutulmaz nurlu, feyizli, bereketli hatıralarla yüklü geçti diyebilirim.

Üç gün boyunca Muş ve çevresinde bizi ağırlayıp uğurlayan kardeşlerimize, rehberlik eden, mihmandarlıkta bulunan, ulaşım ve iletişim hizmetlerini deruhte eden arkadaşlarımıza tebrik ve duâlarımızı iletiyoruz.

* * *

Bu yazıyı, Muş’a da uyarlanan bir Yemen (Hûş) türküsündeki nakaratın kendimize ait yeni bir versiyonu ile bitirelim:

Burası Muş’tur;
Havası hoştur.
Yokuşu yoktur;
Düzlüğü çoktur;

Suyu Murat’tır;
Mecrâsı Fırat’tır.
Menbaı Cennet;
Medâr-ı hayattır.

.

Dünya ile birlikte...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


24 Mart 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ 24 Mart 1999
Son zamanlarda Karadağ ile sınır problemi yaşayan Kosova Cumhuriyeti, Yugoslavya’nın dağılması üzerine 1990’ da bağımsızlığını ilân etti.

Sırp birliklerinin, Bosna’nın ardından Kosova’ya da saldırıp katliâma girişmesi üzerine, ABD Başkanı Bill Clinton NATO’yu harekete geçirdi.

NATO gücü, 24 Mart 1999’da Sırpların karargâhı ile silâh ve mühimmat depoları üzerine yönelik çok etkili bir hava harekâtı başlattı. Durumun bu kez Bosna’dan daha ciddî olduğunu anlayan katil Sırp sırtlanları, kuyruğunu kısarak Kosovalılara karşı uyguladıkları vahşiyane saldırılara son verdiler.

Şimdi, bu önemli gelişmeleri biraz daha yakından takip edelim.

NATO müdahalesi, nihayet...

Kendilerini dağılan Yugoslavya’nın aslî varisi olarak Sırpların, Müslüman Boşnaklara karşı yapmış olduğu dehşetli katliâmların acısı bütün sıcaklığıyla ortada dururken, bu kez Müslüman Kosovalılara yönelik şiddetli bir katliâm harekâtına başlattı.

Saldırıların ikazlara rağmen devam etmesi üzerine, ABD’nin Demokrat Başkanı Bill Clinton, Sırp saldırılarının durdurulması gerektiğini açıkladı. Clinton’ın tam bir kararlılık içinde saldırıları durdurma meselesi ile ilgilenmesi, hatta bu işe öncülük etmesi sonucu harekete geçen NATO gücü, Sırpların silâh ve mühimmat üslerine karşı 24 Mart 1999 günü şiddetli bir hava harekâtına girişti.

Bu kararlı ve şiddetli çıkışla derhal anlaşıldı ki, azgınlaşmış Sırplar ancak bu dilden anlayabiliyormuş.

Esasen, Bosna-Hersek’teki savaş durumu da bu şekilde son bulmuştu: Sırplar, kendilerinden üstün bir kuvvetle karşılaştıkları anda, hemen yelkenleri indirip geri çekilmeye koyuldular.

Ama, buna rağmen, Sırplar yine de sinmiş değil. İlk fırsatta aynı tür saldırılarda bulunacaklarına kesin gözle bakılıyor. Nitekim, bugünkü nüfusu iki buçuk milyon civarında olan Kosovalılar, hâlâ Sırpların tehdidi altında bulunuyor.

Bereket ki, Kosova halkı uzun süredir NATO askerî gücünün koruması altında. Aksi halde, Balkanlarda yeni bir katliâm harekâtının yaşanması kuvvetli ihtimal dahilinde. Dolayısıyla, tehlike bütünüyle bertaraf oluncaya kadar, bu koruma şemsiyesi devam etmeli.

Diplomasinin gücü

Kosova, Bosna ve benzeri coğrafyalarda yaşanan kanlı olaylardan çıkarmamız gereken çok önemli dersler ve mesajlar var. Şöyle ki:

Bugünkü dünyada, kendi gücünüz ne olursa olsun, tek başınıza bir başka ülkeye, millete müdahale ile veya savaşı andıran saldırılarla, hiçbir şeyi halledemiyorsunuz. Geriye, her iki tarafta da sadece ve sadece kan ve gözyaşı bırakırsınız. Dahası, açılmış olan yarayı biraz daha derinleştirmiş olursunuz.

İşte Sırpların yaptığı meydanda: Boşnaklardan ve Kosovalılardan çok daha güçlü durumdaydılar. Mazlûmları senelerce vurdular, kırdılar, büyük katliâm yaptılar. Peki, sonuç?

Aynı şekilde, süper güç ABD’nin tek başına yaptığı da ortada: Ne, fakir Vietnam’ı emri altına alabildi, ne de burnu dibindeki küçücük Küba’yı. Aynı ABD’nin başını çektiği kanlı Irak ve Suriye operasyonları da, yine hiçbir problemi çözemediği gibi, aksine bölgenin daha da karmaşık bir vaziyet almasına yaradı.

Bilvesile, Türkiye’yi yönetenlere şunu hatırlatmak isteriz ki: Tek başına Bosna ve Kosova için fazla birşey yapamadık. Sırplara karşı koyamadık. Ama, diplomasiyi kullanıp dünya (NATO) ile birlikte hareket edince, nisbeten önemli başarılara imza atabildik. Kıbrıs, Irak ve Suriye meselesinde de aynı metodu kullanma cihetine gidersek, şüphesiz daha az masrafla, ama çok daha iyi sonuçları elde etmemiz mümkün hale gelecek.

@salihoglulatif: Üstad Bediüzzaman’ı vefat yıldönümünde hiç hatırlamayan, tek cümlelik bir mesajla olsun ona rahmet okumaya tenezzül etmeyen; ama, seçim-sandık zamanı geldiğinde, tanınmış Nur Talebelerini ekran ekran gezdiren; kezâ, Nur Risâlelerini miting meydanlarında sallayan o riyakâr yüzsüzleri unutmamalı, onlara kanmamalı.

.

Türk Ocakları ve Barbaros heykeli

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


25 Mart 2018, Pazar
GÜNÜN TARİHİ 25 Mart 1912-1944
Yıllar sonra “aksülamel”, yani reaksiyoner bir hareket olarak ortaya çıkacak “Kürtçülük cereyanı”nı tetikleyen ve ona kaynaklık eden meşhûr Türk Ocakları, 25 Mart 1912’de resmen kuruldu.

Celâdet Bedirhan gibi Kürt-Teali Cemiyeti kurucularının da itirafıyla, siyasî ve ideolojik Kürtlük hareketine zemin ve malzeme hazırlayan Türk Ocakları, aslında tâ 1909’lardan itibaren kendini ciddî manada hissettirmeye başlamıştı. Hareket Ordusu içinde bulunan ve darbeden sonra kilit noktalara yerleşen Yahudiler, Dönmeler, Masonlar ve ırkçı Turancılar, yaklaşık dört yıl müddetle bu “Frengî illeti”ni kitlelere bulaştırmaya çalıştı.

1912'de resmî teşekkülü tamamlanan Türk Ocakları'nın kurucular listesinde yer alan şahısların isimlerini şu şekilde sıralayabiliriz: Kırım kökenli Yusuf (Yafes-Josef) Akçura, Hamdullah Suphi (Tanrıöver), Ziya Gökalp, M. Emin Yurdakul, Halide Edip, Adnan Adıvar, Ahmet Ferit Tek, Fuat Köprülü, Ahmet Ağaoğlu.

İşte, o tarihten yaklaşık altı yıl sonra (1918), bu cereyanın tam zıddı olarak Kürtçülük hareketi canlandırıldı. İşgal altındaki İstanbul merkezinde Kürt-Teali Cemiyeti teşkil edilerek, ecnebilerle dirsek teması kuruldu.

* * *

Üstad Bediüzzaman’ın Van-Horhor’dan eski bir talebesi olan Müküs'lü (Bahçesaray) Hamza Efendi, milliyetçi cereyanların kıyasıya çarpıştığı o dönemde, İstanbul Üniversitesindeki Türkçü hocalardan aldığı aksülâmel ile o da Kürtlük hareketine meyleder, hatta o menfî cereyana kapılır.

Rusya’dan esaret dönüşü o talebesiyle buluşan Bediüzzaman, bu üzücü hadiseye dair şunları ifade eder: "...Ben, dört sene sonra esaretten gelince (1918) onunla konuştum. Hamiyet-i milliye bahsi oldu. O dedi: 'Ben şimdi, rafizi bir Kürdü, sâlih bir Türk hocasına tercih ederim.' Ben de 'Eyvah!' dedim. 'Ne kadar bozulmuşsun!' Bir hafta çalıştım, onu kurtardım, eski hakikatli haline çevirdim.” (Tarihçe-i Hayat: 128)

Ara ara kapanan Türk Ocakları, 22 Nisan 1924'te tekrar açıldı. Bir gün sonra I. Kurultayı yapılan yeni Türk Ocaklarının başkanlığına "Türkçü" kimliğiyle öne çıkan meşhûr hatip ve siyasetçi Hamdullah Suphi Tanrıöver getirildi. Hamdullah Suphi, Meşrûtiyet döneminde de (1913) aynı teşkilâtın başkanlığını yapmıştı.

Hamdullah Suphi, kurultayda yaptığı konuşmada "Yeni Türk Ocağının, yapılan ve yapılması planlanan inkılâpların bekçisi olacağını" dile getirdi. (Dağyolu-I, s. 140-49)

Barbaros heykeli

Osmanlı tarihinde "Denizler Hakimi" olarak yâdedilen Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa için Beşiktaş Meydanı’nda yapılan heykel, 25 Mart 1944'te törenle açıldı.

Hayreddin Paşa’nın türbesine yakın yerde ve güya onun hatırasına yapılan bu heykel, aslında kemiklerini sızlatıp ruhunu muazzeb ediyor. Zira, o hayatının hiçbir safhasında heykelci olmadı, heykel yapılmasını tasvip etmedi. Dahası, heykelcilik adeti, onun asıl mücadele etmiş olduğu ecnebî cephenin inançlarında ve onların tapınak figürleri arasında yer alıyor.

Dolayısıyla, onun putçuluğa meyletmesi, heykelleri sevmesi, imkân ve ihtimal haricidir. Buna rağmen, tutup o büyük mütedeyyin zâtın heykelini dikmek, hem onun şahsına bir hürmetsizlik, hem de onun taşıdığı inanç değerlerine alenî bir hakaret mânâsına gelir. (Aynı ölçü ve kıstas, aslında Mevlânâ, Sultan Fatih, Kànunî Süleyman, Mimar Sinan ve diğer büyük zâtlar için de geçerli.)

Madem öyle, o halde bu ucûbe heykeller niçin yapıldı, yapılıyor? Acaba, aynı yerde bulunan türbesinin başında rahmet duâlarıyla ve dinî merasimlerle anılması ihtiyaca kâfi gelmiyor mu? Acaba, bir tarihî şahsiyeti anmak için, illâ da onun heykelini dikmek mi lâzım geliyor?

Bu ne menem bir ilkellik, gericilik, bağnazlıktır böyle... Ne yazık ki, bir ismi de Hızır Reis olan Hayreddin Paşa, 1944'ten bu yana (türbeden ziyade) söz konusu heykelin önünde anılmakta ve bu sebeple ruhu muazzeb edilmekte.

@salihoglulatif: Sulh-u Umûmî, yani Dünya Barışına giden yol:

- İttihad-ı Aklîyeden,

- İttihad-ı Kalbîyeden,

- İttihad-ı Nuriyeden,

- İttihad-ı Meşrûtîyeden.

- İttihad-ı Türkiye'den,

- İttihad-ı İslâmiyeden geçer.

.

İlk karanlık cinayet

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Mart 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 26/27 Mart 1923
Ankara merkezli kurulan yeni Türkiye’de işlenen “Azmettiricisi meçhûl” ilk siyasî cinayet, Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey cinayeti olup 1923 senesi 26/27 Mart gecesi vuku buldu.

Bir bağ evinin yakınında gizlenen cesedin bulunması ise, ancak 4-5 gün sonra mümkün olabildi. Cinayetin faili olarak da, Çankaya Muhafız Komutanı Topal Osman ilân edildi.

Ne var ki, fail az-çok belli olmakla beraber, Topal Osman’ı kim veya kimlerin azmettirdiği husus bir türlü aydınlığa kavuşmadı, yahut kavuşturulamadı.

Bu hadise üzerinden 95 yıllık bir süre geçmiş olmasına rağmen, cinayetin arka plânının hâlâ karanlıkta kalmış olması, şüphesiz çok düşündürücü. En kuvvetli ihtimal, muktedir güçler tarafından bu cinayetin üzeri kasten karartıldı ve karanlıkta bırakılması istendiği içindir ki, tetikçi isimden öteye gidilemiyor.

Oysa, yeni Millet Meclisinin en gözde şahsiyetlerinden biri olan Ali Şükrü Beye yönelik bu ilk cinayet hadisesini mutlak sûrette aydınlatılması gerekiyor. Aksi halde, yakın tarihimizin doğru şekilde anlaşılması, anla- tılması, öğrenilmesi, öğretilmesi mümkün görünmediği gibi, anlatılan şeyler de inandırıcılığını kaybediyor.

* * *

Cinayetin işlendiği tarihte, özellikle yeni Ankara siyasetinin de seyri değişti.

Meselâ: Âcilen seçim kararı alındı; muhalif gruplar birbirine gözdağı verdi; vekiller hayatından emin olmamaya başladı; tartışılmakta olan Lozan meselesi, önemli ölçüde karambole getirildi; gizli celselerde muhalefetin sesi kıstırıldı; vesaire...

Evet, o cinayetin işlendiği haftaya kadar da Millet Meclisi’nde iki ayrı siyasî grup vardı. Ki, cumhuriyet ve demokrasi açısından bu durum gayet normal idi.

Birinci grubun başını M. Kemal ile İsmet Paşa, ikinci grubun başını ise Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey ile Erzurum mebus Hüseyin Avni Bey çekiyordu.

İkinci gruptakiler, Lozan görüşmelerinin Avrupa basınındaki yansımaları ile Meclis'e sunulan bilgiler arasında ciddî çelişkiler olduğunu, deliller göstererek savunuyordu.

Birinci gruptakiler ise, bu tarz bir malûmat yüksekliğini bir türlü hazmedemiyordu.

Gizli celselerde, zaman zaman ortam gerildi ve bu iki grubun taraftarları biribirlerinin üzerine yürüdü.

* * *

Bir başka nokta, her iki grubun da ayrı matbaası ve gazetesi vardı: Birinci grubun lideri M. Kemal'in Hakimiyet-i Milliye, ikinci grubun lideri Ali Şükrü Beyin ise Yenigün isimli günlük gazetesi çıkıyordu.

İki grup arasında, hemen her yönüyle derin bir muhalefet söz konusuydu.

Gerilim had safhaya varınca, birinci gruptakiler, özellikle Ali Şükrü Beyi gözden çıkarma noktasına geldiler.

Bu havayı sezen Çankaya Muhafız Komutanı Topal Osman, kendince bir plan hazırladı. Ali Şükrü Beyi tuzağa düşürdü. Onu evine götürdü, gece vakti ona işkence çektire çektire öldürdü. Ardından da götürüp bir bağda toprağa gömdü.

Ceset, birkaç gün sonra ortaya çıkartıldı ve bu cinayetin Topal Osman tarafından işlendiği anlaşılmış oldu.

Meclis, câninin asılarak idam edilmesine karar verdi...

* * *

Son olarak, iki önemli noktaya dikkat.

Birincisi: Meclis'in idamına karar verdiği Topal Osman, üzerine gönderilen askerlerle girdiği müsademe neticesi vurularak öldürüldü. Öldürülmekle de kalınmadı, her ihtimale karşı kafası kesilerek başı gövdesinden kopartıldı. Böylelikle, delil karartılmış ve soruşturmanın önü tamamiyle kesilmiş oldu.

İkincisi: Topal Osman'ın üzerindeki şahsiyetlerden, yani amirlerinden hesap sorulamadı, mahkeme yoluyla ifadeleri alınamadı; dolayısıyla, bu cinayetle bağlantılarının olup olmadığı anlaşılamadı, bağlantılar büyük çapta karanlıkta kaldı.

***

@salihoglulatif:

Yargıda, medyada, iç-dış politikada yaşanan radikal gelişmeler, yaklaşan seçimlere ciddî manada bir hazırlık yapıldığı işaretini veriyor.


.

AB ile Varna zirvesi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


28 Mart 2018, Çarşamba
Bulgaristan’ın Karadeniz kıyısındaki liman şehri Varna’da yapılan AB-Türkiye Zirvesi’nde önemli bazı gelişmeler yaşandı.
Bu gelişmelerin başında, gerek tarafların ve gerekse katılımcıların tansiyonu yükseltecek, gerilimi tırmandıracak söz ve davranışlardan uzak durması gelir.

Özellikle Türkiye açısından büyük önem taşıyan bu zirveye, zirvedeki şu isimler katıldı: Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, evsahibi ve AB Dönem Başkanı Bulgaristan Başbakanı Borissov, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ve Avrupa Komisyonu Başkanı Juncker.

Zirvede ağırlıklı olarak ele alınan ve konuşmacıların da üzerinde önemle durma ihtiyacı duyduğu konuları şöylece sıralamak mümkün:

1) Uluslar arası ilişkilerde 44 yıldır adeta düğüm bağlamış hale gelen Kıbrıs meselesi.

2) Türkiye’nin yarım asrı aşkın bir zamandır üyelik müracaatında bulunduğu AB’nin, bu konudaki belirsiz ve çekinceli halinin hâlâ devam ediyor olması. Bununla bağlantılı olarak “Gümrük Birliği”nin güncelleştirilmesi.

3) Başta Suriye ve Irak’tan Türkiye’ye gelen dört bin civarındaki sığınmacıların durumu ve AB’nin finansal yardım vaadi. Konuyla dolaylı bağlantılı olarak, Türkiye’nin Suriye’deki operasyonlarda hassasiyet göstermesi gereken bazı hususlar.

4) AB üyesi ülkelerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına yönelik uygulamış olduğu ağırlaştırılmış vize (Şengen Vizesi) sorunu.

5) Türkiye'de bir buçuk yıldır devam eden OHAL, demok- ratikleşme çabaları ile ferdî hak ve özgürlükler noktasındaki gelişmeler.

* * *

Takip ettiğimiz kadarıyla, ele alınan konuların hemen tamamında, yumuşak bir dilin kullanılmasına büyük hassasiyet gösterildi.

Keza, Türkiye’nin arzu ve talepleri ile kimi haklı beklentileri, orada gayet açık bir dil ile ifade edildi. Üstelik, bu talepler (Kıbrıs meselesi ve hürriyetler konusu hariç) saygı ile karşılandı ve bunların zaman içinde yerine getirilmesi gerektiği hususu mükerreren vurgulandı.

Ayrıca, sığınmacılar için Brüksel’de taahhüt edilen 3 milyar Euro’luk mâlî yardımın geri kalan miktarının da belirlenmiş olan prosedür içinde mutlaka Türkiye’ye ödeneceğinin garantisinden söz edildi.

* * *

Varna Zirvesi çerçevesinde yaptığımız bazı tesbit ve değerlendirmeleri de kısaca ifade etmeye çalışalım.

* Türkiye tarafı, haklı olarak AB’ye sitemkâr. “Bizi AB kapısında niye bu kadar bekletiyorsunuz?” diyerek, cevabını bir türlü alamadığı soruları her vesile ile muhataplarına yöneltiyor. Uygulanmakta olan ağır vize şartları için de aynı tondaki sitemlerini tekrarlıyor.

* Devlet temsilcilerimiz, Türkiye’nin “AB genişleme plânı” dışında bırakılmasını veya özel statü ile farklı bir muameleye tabi tutulmasını kabul etmediği gibi, bunu çok sakıncalı bulduğunu her vesile ile iletiyor.

* AB üyesi ülkeler, Türkiye ile bağları koparmak istemiyor. Türkiye gibi büyük ve köklü bir ülkeye ihtiyaç duyuyor. Bundan dolayı da, dışlayıcı bir tavır takınmaktan imtina ediyor. Endişelerin başında ise, demokratikleşme sürecini henüz tamamlayamamış 80 milyonluk Müslüman bir ülkeyi nereye koyacakları, nasıl hazmedecekleri, yani AB ile entegrasyonunu nasıl sağlayacakları hususu geliyor.

* Taahhüt edilen mâlî yardımın devamını bekleyen (şimdilik yumuşak beyanlı durumdaki) siyasî iktidarın, seçim sürecinde, AB üyesi ülkelere yönelik tavrını yine ve yeniden sertleşmesi ihtimalinden endişe ediyoruz.

SONUÇ

AB-Türkiye ilişkileri, konjonktürel olarak da olsa, nisbeten bir yumuşama dönemine girmiş görünüyor. İki taraf da bağları bütünüyle koparma taraftarı değil. Umulur ki, ikili münasebetler daha da düzelerek devam eder. Birliğe illa da üye olmak şart değil; fakat, AB kriterlerini yakalama, hatta mümkünse medeniyette geçme yönündeki çabalara hız verilmesi, öncelikle kendi menfaatimizedir.

Bunu başarabilirsek, onlar peşimize düşer.

İşimiz daha da kolaylaşmış olur.

***

@salihoglulatif:

Arkadaş! Eğer doğruya doğru dersen, eğriye eğri deme lüksün var. Şayet, doğru olanı TAKDİR edersen,TENKİDe hakkın var. Allah, seni sırf tenkit ve saldırı için yaratmadı ki! Hem, ne demişler: Bağa bak üzüm olsun, üzüm yemeye yüzün olsun.

.

M. Kemal çeşitlemesi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


30 Mart 2018, Cuma
Bugün hemen hiç yoruma gitmeden, Kâzım Karabekir Paşa ile daha çok “Atatürkçü” kimliğiyle bilinen “Kürt kökenli” Prof. Toktamış Ateş’in M. Kemal hakkındaki yazı, hatıra notları ve röportajlarından bazı pasajlar aktararak, nihaî yorum ve değerlendirmeyi okuyuculara bırakalım.
7 Şubat 1923 Çarşamba günü Balıkesir’deki Ulucami’de (Zağnos Paşa Camii) öğle namazı kılındıktan sonra Mevlid-i Şerif okunuyor.

Daha sonra, M. Kemal Paşa minbere çıkarak bir hutbe irad ediyor. Karabekir’e göre “En mutaassıp bir hocanın söyleyemeyeceklerini söyledi: ‘Dinimiz son dindir. Ekmel dindir. Kànun-i Esâsî (Anayasa) Kur’ân-ı Azimüşşân’daki nüsûstur (nâslardır).’” (Günlükler-II, s. 847)

* * *

M. Kemal, Balıkesir’de verdiği hutbeden sonra, Karabekir’in fikrini öğrenmek ister. Bu safhayı şu şekilde anlatır, Karabekir Paşa: “Akşam, M. Kemal Paşa bugünkü beyanatını nasıl bulduğumu sordu. Ben de kendilerine olan samimî bağlılığım kadar kendilerinden aynı karşılığı gördüğüme dayanarak, fikrimi söyleyeceğimi bildirdim ve dedim ki: “Dünya işlerini camilere soktuğumuzun acısını çektiğimiz yetmez mi paşam? Millî işlerimizi neden yine camilere sokuyoruz? Ve neden siz Başkumandan olduğunuz halde, dinle, hilâfetle bir din adamı gibi, hatta daha ileri giderek meşgul oluyorsunuz?

“Münevverlerimiz, haklı olarak bu gidişi iyi telâkki etmeyeceği gibi, bu yol da esasen tehlikelidir... Paşam, görüyorum ki, siz din ve hilâfet kuvvetlerine çok ehemmiyet veriyorsunuz. Şu halde, muhafazakârlara (statükoculara) dayanmak istiyorsunuz.

“Türk milleti teceddüde muhtaçtır. Ve bunu da mütehassıslarla başarabiliriz. Asla camilerle değil, asla muhafazakârlarla değil... Din, vicdan kanaatidir; münakaşaya gelmez. İlim adamı olan bizlerin ve hele sizin bunu (dinî konuları) ele almanızı katiyen doğru bulmuyorum. Bunu tamamiyle mühmel bırakmalısınız. Bu mütalâalarımı size açık kalbimle söyleyeceğim.

“M. Kemal Paşa, mütalâalarımı samimî karşıladı. Ertesi gün yaverlerinden naklen benim yaverim, Gazi’nin şu ifadesini bildirdi: ‘Ben, Karabekir’in bana bu kadar samimî olduğunu zannetmediğimden, çok çekişeceğimizi tahmin ediyordum. Halbuki o çok açık yürekli ve candan insanmış. Beraber çalışacağımızı görerek memnun oluyorum.’” (Uğur Mumcu, Kâzım Karabekir Anlatıyor, s. 67)

Ve, işret sofrası...

Karabekir Paşa’yı hayrette bırakan bir diğer husus, M. Kemal’in yaşantısındaki çarpıcı değişiklik ve birbirine zıddiyet teşkil eden tablolar.

Meselâ, 1923 senesinin 7 Şubat’ında Balıkesir’deki “Çarşamba Hutbesi”nde gördüğü M. Kemal ile aynı yılın 19 Nisan’ında üstelik Ramazan-ı Şerif’te işret (içki) sofrasında gördüğü M. Kemal’i kendi âleminde bir türlü bağdaştıramayarak hayretler içinde kalır.

Kezâ, aynı yıllarda (1923-24) Hilâfet makamını müdafaa etmesi ile Hilâfeti kaldırma yönündeki fikir ve teşebbüsleri meselesinde de hayret, hatta dehşet verici tablolara şahit olduğunu anlatır, Günlükler’de. Neticede, M. Kemal ve ekibiyle birlikte çalışmaya devam edemeyeceği kanaatine vararak, yakın arkadaşlarıyla birlikte ayrı bir siyasî cephe (1924 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası) kurmaya karar verir. Ama, iş işten geçer.

Namaz takkesi, seccadesi var mıydı?

Vaktiyle Cumhuriyet’ten Bugün gazetesine transfer edilen Toktamış Ateş ile yapılan röportajdan (29-30 Mart 2011) kısa bir bölüm:

Soru: Atatürk Hz. Muhammed’e hayran mıydı?

Cevap: Hayrandı. Ayrıca, ben Atatürk’ün samimî bir Müslüman olduğuna inanırım.

Soru: ‘Müslüman ateist’ olamaz mı?

Cevap: Olabilir. Şöyle diyeyim: Kimliğinde Müslümanlık vardır, ama şekil şartlarını yerine getirmez. Öyle bir Müslüman... Namaz kılarken çekilmiş hiçbir fotoğrafı olmadığını biliyoruz.

Soru: Namaz kıldığını biliyor muyuz?

Cevap: Bilmiyoruz. Belki odasına çekildikten sonra kılıyordur, kim bilir...

Soru: Kılsa bilinirdi her halde?

Cevap: Doğru. Kılsa, bir namaz takkesi, bir seccadesi olurdu.

Soru: Mustafa filminde Meclis’in açılışı öyle verilmiş ki, sanki Atatürk Müslümanları kandırıyor...

Cevap: Evet. Takiyye yapıyor sanki.

Soru: Cuma namazı kılınıyor. Sonra kurbanlar kesiliyor. Bunu siyaseten yapmış olamaz mı?

Cevap: Hayır. Siyaseten yapılmış birşey değil bu.

***

@salihoglulatif:

Dövizin ateşi yükseldikçe, hamasî nutukların dozu da artıyor. Şu var ki, biri diğerine baskın geliyor. Meselâ: Dolar-Euro-Benzin ne kadar artarsa, yerli-millî-dinî hamaset narkozunun dozu, ondan daha fazla arttırılmalı ki, uyutma-uyuşturma etkisi devam etsin.


.

İlk OHAL’den günümüze

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


31 Mart 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ: 31 Mart 1925
Yakın tarihimizde, bugünkü OHAL ve KHK ile yapılan uygulamaları andıran tablolardan biri 1909’daki “31 Mart Vak’ası”nın ardından, diğeri ise 1925’teki “Şeyh Said Hadisesi”nin hemen ardından yaşandı.

Biz bu yazıda, bilhassa sonuçları bakımından 15 Temmuz Fâciası’na benzeyen ikinci hadise ile ilgili gelişmeleri analiz etmeye çalışalım.

11 Şubat 1925’te Diyarbakır ve çevresinde zuhûr eden ayaklanma (kıyâm) hareketini bastırmak için, 31 Mart 1925 tarihi itibariyle Meclis’te âcilen iki “olağanüstü tedbir” alındı. (NOT: Aşağıda zikredilen bu tedbirler, 15 Temmuz 2016 Hadisesi sebebiyle 20 Temmuz’da alınan tedbirlerle de büyük ölçüde benzerlik arz ediyor.)

Bu iki ana başlıklı tedbir, özetle şöyle:

Birincisi: Operasyonel bir askerî harekât.

İkincisi: İstiklâl Mahkemelerinin yeni yetkilerle muhtelif merkezlerde yeniden kurulması.

* * *

Önemli bir nokta da şudur: “Şeyh Said İsyanı” diye isimlendirilen kanlı ve yağmalı hadise 11 Şubat’ta Diyarbekir’de patlak verdi. O günlerde Bingöl (Genç) taraflarında bulunan Şeyh Said’in hadiseden haberdar olması ise, ancak 2-3 gün sonra mümkün olabildi. Bu da gösteriyor ki, kendince bir kıyâm hazırlığı içine giren Şeyh Said’in bizzat kendisi henüz start vermiş, yani “Haydi! Ayaklanın!” emrini vermiş değildir.

O kanlı ve fitneli hadisenin karanlıkta kalan bunun gibi daha başka noktaları da var. Tıpkı, 15 Temmuz Hadisesinde olduğu gibi...

* * *

Şeyh Said Hadisesi dolayısıyla, Meclis’te daha evvel (3 Mart) alınan olağanüstü kararlarda “Sansür ve Sürgün”ün de dahil edildiği “Takrir-i Sükûn Kanunu” vardı.

Bütün bunlar, yakında çok kanlı bir harekâtın başlatılacağı işaretini veriyordu.

Nitekim, hemen o zaman aralığı içinde, nisbeten yumuşak davranan Fethi Okyar kabinesi düşürüldü, onun yerine hemen sertlik yanlısı İsmet Paşa kabinesi kuruldu.

İsmet Paşa kabinesinin isteği üzerine, Meclis'ten iki yerde derhal İstiklâl Mahkemesi’nin kurulması kararı çıkarıldı. Biri Ankara, diğeri Diyarbakır'da kurulması kararlaştırılan İstiklâl Mahkemeleri’nin başkan ve üyelerinin tesbitinden sonra çalışmalara başlandı. (Bkz: Zabıt Ceridesi, 15. Cilt, s. 198)

Bu süre zarfında son derece dikkat çeken bir nokta da şudur: 31 Mart (1925) günü Meclis tarafından alınan bir başka kararla, İstiklâl Mahkemeleri’nin vereceği idam cezaları hakkında, ayrıca bir tasdik/onay gerektirmeden, kesilen cezanın derhal infaz edilmesine dair bir özel kànun çıkartıldı.

Böylelikle, Meclis idam cezalarının infazı hakkında nihaî onay mercii olmaktan çıkarılmış oldu. Meclis'in iradesine karşı yapılan bu baypastan sonra, artık bütün iş "mahkeme çetesi"nin keyfine bırakılmış oldu.

* * *

Ankara'daki mahkeme, ilk iş olarak henüz yeni kurulmuş bulunan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını (TCF) hedef tahtasına koydu.

Mahkeme başkanının emriyle, gerek parti merkezinde, gerek şubelerinde ve gerekse parti yöneticilerinin ev ve işyerlerinde aramalar yapıldı. Üstelik, bu aramalar ânî baskınlar şeklinde gerçekleştirildi. (Hâkimiyet-i Milliye, 15.04.1925)

Şeyh Said Hadisesi bahanesiyle muhalefeti susturmayı, hatta yok etmeyi hedef alan devrin hükûmeti, hukuk ve adâleti de emellerine âlet ederek TCF'nin yanı sıra muhalif gördüğü gazeteleri de birer birer kapattırma cihetine gitti.

* * *

Diyarbakır merkezli kurulan Şark İstiklâl Mahkemesi ise, usûlen yapılan duruşmaların ardından, Şeyh Said ile birlikte 47 kişi hakkında verilen idam cezası, yine aynı mahkemenin kararıyla hemen oracıkta infaz edildi. Ardından, açılan geniş bir çukura toplu halde gömüldüler. Orduevi yakınlarında olduğu tahmin edilen mezar yeri hâlâ meçhûl.



www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/07/20160727M2-1.pdf

***

@salihoglulatif:

İbret alınmadığı için, tarih tekerrür ediyor: 15 Temmuz 2016 Hadisesi, 1909’daki 31 Mart Vak’ası ve 1925’teki Şeyh Said Hadisesi ile bazı benzerlikler arz ediyor.

.

Meşrûtiyetten önceki Şûrâ

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


01 Nisan 2018, Pazar
GÜNÜN TARİHİ: 01 Nisan 1868
Pek çok kimse, Osmanlı’daki ilk Meclis’in (Şûrâ) teşekkül tarihini 1876’daki I. Meşrûtiyet’in ilânından sonraki gelişmeye bağlı olarak bilir. Oysa ki, o tarihten sekiz sene kadar (tam 150 yıl) evvel, yani 1 Nisan 1868’de kurulmasına resmen karar verilen bir Meclis vardır ki, adı Şûrâ-yı Devlet’tir.

Bugünkü Danıştay’ın temeli ve kuruluşu olarak da kabul edilen bu şûrâya verilen bir başka isim ise “İbtida Meclis-i Mebûsân”dır.

* * *

Şûrâ-yı Devlet, yani “Saltanat Danıştayı”nın kuruluşuna ait ilk belge Mabeyn Başkâtipliğinden Babıaliye yazılan 11 Zilkade 1284 (6 Mart 1868) tarihli tezkeredir. İlk başkanlığına Tuna Valisi Mithat Paşa getirildiği “Şûrâ-yı Devlet”in resmî kuruluşu ise, Hicrî 8 Zilhicce, Milâdî takvimle 1 Nisan’da tamamlanmış oldu. Şimdi, hadisenin ayrıntılarına bakalım...

* * *

Bugünkü Danıştay'ın başlangıcı, bir yönüyle 1868'de teşkil olunan işte o meşhûr Şûrâ-yı Devlet’in kuruluşuna dayandırılır.

Ne var ki, bu iki kuruluş, birbirinin tıpkısının aynısı değildir. Ama, birbirinden tamamen farklı da değildir.

Bu önemli müessese, zaman içinde statüleri ve görmüş olduğu hizmetleri itibariyle kısmî değişikliğe uğrayarak günümüze kadar devam edegeldi.

* * *

Evet, Meşrûtiyet yani Demokrasi tarihimizde atılan ilk ciddî adımlardan biri, hiç şüphesiz 1868 tarihinde atıldı. Devrin Sadrâzamı meşhûr Âli Paşa, tıpkı selefi Reşid Paşa gibi, giderek ehemmiyet kazanan bu Şûrâ/Meclis sisteminin yerleşmesi için, büyük gayret gösteren şahsiyetlerden biridir. Sultan Abdülaziz ise, bu ilk olma özelliğine sahip parlamenter sistemi (İbtida Meclis-i Mebûsân) bir cihette hoş karşılayıp tasvip etti. Fakat, ne yazık ki onun bu toleransı hayatına mal oldu. Diktatör ruhlu Serasker (Genelkurmay Başkanı) olan Hüseyin Avni Paşa, Sultan Aziz ile birlikte bu taptaze demokrasi filizini de kesip kopardı. Önce darbe yaptı; ardından, devirdiği Halife Sultan'ı—intihar süsü vererek—katletti. Böylelikle, demokrasi yolunda atılmış çok önemli adım, kan, darbe ve alçakça bir cinayetle lekedar edildi.

* * *

Sultan Abdülaziz’in, Avrupa seyahati esnasında gördüğü demokratik idarelerin işleyiş biçimi ve bilhassa Londra’da ziyaret ettiği Avam Kamarası’ndaki müzakere tarzları, onu ziyadesiyle etkiler. Avrupa seyahatinden sonra, Sultan’ın üzerinde hasıl olan müsbet tesirlerin farkına varan Sadrazam Ali Paşa, bu fırsatı değerlendirerek bir “Şûray-ı Devlet Nizâmnâmesi” hazırlatıp Padişaha takdim eder.

Bu nizâmnâmeye göre, Şûray-ı Devlet şu şekilde tarif ediliyor: "Bu büyük şûrâ, müslim ve gayr-ı müslim tefrik edilmeksizin, devlete bağlı bütün vilâyetlerden ve onların 'İdare Meclisi'nce seçilecek azalardan müteşekkildir."

Bugünkü milletvekili mânâsında olarak ilk defa “meb’us” ismi verilen bu üyeler, iki yılda bir seçilecekler. Nizâmnâmeye göre, ayrıca kuvvetlerin tek elde (vahdet-i kuvâ) toplanması yerine, kuvvetler ayrılığı (tefrîk-i kuvâ) esâs kabul ediliyor. Padişahın bile selâhiyetlerini daraltan bu nizâmnâmeye göre, bütçenin tanzimi de yine meclise/şûrâya aittir.

Bu ilk demokrasi hareketini benimseyen Abdülaziz, konuya verdiği ehemmiyeti şu sözleriyle teyid eder: “Her kim olursa olsun, hangi millete mensup bulunursa bulunsun, bütün erbâb-ı iktidarın Şûray-ı Devlete dâhil olmasını isterim. Bu Meclis Suriyelilerin, Bulgarların, Boşnakların, velhasıl tekmil anâsırın erbâb-ı iktidarı için müşterek bir merkez olmalı ve bu erbâb-ı iktidar Vükelâya (Bakanlara) yardım etmelidir.”

Bâbıâli’deki hükümet merkezine doğru muhtelif vilâyetlerden gelen seçilmiş mebuslar, yola çıkarlarken, halkın heyecanla tezahürat yaptığından ve Osmanlı’ya bağlı bütün milletlerin memnuniyet verici hallerini izhâr ettiğinden bahseden kaynaklar, nihayet bu mutlu güne, 10 Mayıs 1868’de yapılan bir büyük merasimle gelindiğini kaydediyor.

Meclisin açılışında bir nutuk irad eden Sultan Abdülaziz, kuvvetler ayrılığına dair şunu ifâde eder: “Bu teşkilât-ı cedide, kuvve-i icrâiyenin; kuvve-i adliye, kuvve-i diniyye ve kuvve-i teşriîyeden tefriki esâsına müstenittir.”

***

@salihoglulatif:

Bu vatanda, gelişimini hâlâ tamamlayamamış kör-topal durumdaki demokratik nizâma, öyle hemen kolay şekilde geçilmedi. Bu nimetin kıymetini iyi bilmeli...

.

İttihad-ı Muhammedî ve Tutiler

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


05 Nisan 2018, Perşembe
GÜNÜN TARİHİ: 05 Nisan 1909
Bugün, meşhûr “İttihad-ı Muhammedî Cemiyeti”nin kuruluş yıldönümü. Bütün mü’minlere şâmil olma düşünce ve kanaatiyle vücuda getirilen bu cemiyetin resmî kuruluşu, bundan yaklaşık 110 yıl önce bugün, yani 5 Nisan 1909’da Ayasofya Camii’nde Mevlid-i Şerif okunarak umuma ilân edildi.

Çoğu medrese talebeleri olmak üzere, gün boyu yaklaşık 50 bin kişinin gelip ziyaret ettiği Ayasofya Camii’nde konuşma yapanlardan biri de Üstad Bediüzzaman idi. Bediüzzaman, müezzin mahfilinden yaklaşık iki saat müddetle ayakta kalarak cemaate hitaben konuşmalar yaptı. Millete, cemiyetin mahiyet ve maksadını anlatmaya çalıştı. Özeti şudur: İttihad-ı Muhammedi'nin reisi Hz. Peygamber'dir. (asm) Bu ittihadın merkezi Mekke, kulüpleri cami, medrese ve tekkelerdir. Neşriyat unsurları bütün dinî kitap, gazete ve dergilerdir. Âzâ kayıt defteri Levh-i Mahfuzdur. Müntesipleri gelmiş ve gelecek bütün Müslümanlardır. Mesleği, herkesin kendi nefsiyle mücadele etmek, yani İslâmiyeti yaşamak ve başkalarına da anlatmaktır. Nizamnâmesi Sünnet-i Nebeviye, tüzüğü Cenâb-ı Allah'ın emir ve yasaklarıdır.

* * *

O tarihten bir süre önce, “İttihad-ı Muhammedî” ismiyle bir cemiyetin kurulmaya çalışıldığını duyan Bediüzzaman Hazretleri, bu husustaki endişesini şu sözlerle ifade eder: "İşittim, İttihad-ı Muhammedî (asm) nâmıyla bir cemiyet teşekkül etmiş. Nihayet derecede korktum ki, bu ism-i mübarekin altında bazılarının bir yanlış hareketi meydana gelsin... Sonra işittim: Bu ism-i mübareki bazı mübarek zevât, daha basit ve sırf ibadete ve Sünnet-i Seniyyeye tebaiyete nakletmişler. Ve o siyasî cemiyetten kat-ı alâka ettiler, siyasete karışmayacaklar. Lâkin, tekrar korktum, dedim: Bu isim, umumun hakkıdır, tahsis (tekel, ipotek) ve tahdit (sınırlama) kabul etmez." (Divân-ı Harb-i Örfî: 27)

Sonraki gelişmeler açıkça gösterdi ki, Üstad Bediüzzaman’ın bu husustaki korku ve endişesi boşa değilmiş; aksine tam da yerli yerinde imiş. Zira, bu hayırlı cemiyetin bir kısım şuursuz taraftarları, gizli zındık komitacılar tarafından oyuna getirildiler, sokağa döküldüler ve Tuti (Papağan) kuşları gibi “Şeriat isteriz!..” diye bağırttırılarak, (31 Mart’ta) ortalığı velveleye verdirip kargaşaya, hatta darbeye zemin hazırladılar.

Evet, Hareket Ordusunu kurup Selânik’ten İstanbul’un üzerine doğru harekete geçirenler, aslında önceden bu plânı yapmış ve şuursuz, zahirperest dindarları oyuna getirerek, gizli kumpasın zahirî gerekçesini bu sûretle tamamlamış oluyorlardı. Gûyâ “Meşrûtiyeti koruma ve kollama” gayesiyle harekete geçen Selânik Ordusu (3. Ordu, Hareket Ordusu), gerçekte Hürriyetin de, Meşrûtiyetin de, hatta İttihad-ı Muhammedî ismiyle teşkil olunan dinî canlanmanın da canına okumak için, 31 Mart nümayişini bir fırsat olarak değerlendirerek İstanbul’a gelip kanlı bir darbeyi gerçekleştirmiş oldu.

“Dindarları oyuna getirme” plânı, o günden sonra darbe cuntaları için adeta bir gelenek halini aldı. Hemen her darbeden önce, bir kısım şuursuz ve basiretsiz dindarlar oyuna getirilir, kimi söz ve davranışları darbe gerekçesi olarak kullanılır; ne var ki, asıl fatura, her defasında samimî dindarlara, hürriyetçiler ve demokratlara çıkarılır: Bu plân, 31 Mart Vak’asında (1909) tezgâhlandığı gibi, aynısının bir başka benzeri 1925’teki Şeyh Said Hadisesinde, 1930’daki Menemen Vak’asında, 1937’deki Dersim Katliâmında, 1960’taki 27 Mayıs İhtilâlinde, 1980’deki 12 Eylül Darbesinde ve 28 Şubat 1997’deki “Post-modern darbe”de de sergilendi.

Evet evet, hemen her defasında dindarlara zâhirde suç işlettirilerek oyuna getiriliyor ve hemen ardından, mâsum kişi, gruplar, partiler ve hatta kitleler cezalandırılmaya çalışılıyor.

Üstad Bediüzzaman, işte bu gizli plân, sinsi tezgâh ve oyuna getirme ameliyesi karşısında, Münâzarât’ta “Câ-yı dikkat, bir nokta-i siyah” uyarısıyla, şu ifadeleri serd ediyor: "İslâmiyetin meşrûtiyetperver ve hamiyetli fedâileri (Ahrarlar), cevher-i hayat makamında bildikleri nimet–i meşrûtiyeti şeriata tatbik edip ehl-i hükûmeti adâlet namazında kıbleye irşad ve tam mukaddes şeriatı, meşrûtiyet kuvvetiyle îlâ; ve meşrûtiyeti şeriat kuvvetiyle ibka… etmek için bazı telkinatta ve teferruatın tatbikatında bulundular. Sonra, sağını solundan fark edemeyenler–hâşâ!–şeriatı istibdada müsait zannederek Tûti (Papağan) kuşları taklidi gibi 'Şeriat isteriz!..' demekle, hakikî maksat ortada anlaşılmaz oldu... Zaten plânlar serilmişti. İşte o zaman yalan olarak hamiyet maskesini takınan bazı herifler, o ism-i mukaddese (Şeriata) tecavüz ettiler. İşte câ-yı ibret bir nokta-i siyah!" (Münâzarât: 83)

***

@salihoglulatif:

Siyasî İslâm cereyanı ve tarafgir siyaseti, korkunç tüketicidir. Zira, muhafazakâr âilelerin mâneviyatını dahi sömürüp kemirdi. Öyle ki, onların bir kısım çocuklarını dejenere edip dinini yaşamaktan soğuttu;h atta, bir kısmını deist, ateist, nihilist, sefih-serkeş bir hale getirdi.


.

Süfyaniyetin mahiyeti

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


07 Nisan 2018, Cumartesi
Bütün ümmetin şerrinden istiaze ettiği, yani Allah’a sığındığı Süfyaniyet cereyanı, bu vatanda yaklaşık yüz yıldır icrâ-yı faaliyette.
Kuvvetle, siyasetle, yahut ideolojik argümanlarla tesir sahasını genişletmeye çalışan ırkçılık ve istismarcılık mânâsındaki “Türkçü, Kürtçü, Halkçı, Dinci...” yapı ve yapılanmalar, bilerek-bilmeyerek Süfyaniyet cereyanına hizmet ediyor; onun barajına şuursuzcasına su taşımaya çalışıyor.

* * *

Evet, Süfyaniyetin mahiyetini bildiren, onu tarif eden belli başlı bazı hususiyetler var. Gerek rivâyetlerle bildirilen ve gerekse 5. Şuâ’daki gibi tevilleri yapılan bu özelliklerin bir kısmını şöylece sıralamak mümkün:

* Süfyan, neseben Yahudi olacak; onun mühim kuvveti de Yahudiler olacak.

* Tâ Horasan’dan başlamak üzere, Türklerin hakimiyeti altında ve fakat Yahudilerin yoğun olarak meskûn bulunduğu bir yerden çıkacak.

* Buna binâen, hem kendini gizlemek, hem Türkçülüğü İslâmın yerine ikame etmek maksadıyla, Türkçülüğü bayrak edinip, ırkçılığı mâbud gibi kullanacak.

* Nifak ile işbaşına gelip, aldatmakla iş görecek.

* Hakimiyeti zamanında, onun sûreti her tarafa yayılacak, taammüm edecek.

* Haremeyn-i Şerifeyn’e (Mekke-Medine’ye) gidemeyecek, giremeyecek.

* Ebter, yani soyu kesik olacak. Evlilikler yaptığı halde, çocuğu olmayacak.

* Aynı zamanda âlim, bilgin, zeki biri olup, siyasî ve askerî noktada dâhî olacak.

* Müsrif olacak; elinde mal durmayacak; eli delik gibi israfata akacak.

* Allah, Peygamber, Kur’ân, Ezan, cami ve namaz ile arası hiç hoş olmayacak. Bu kudsî değerlere “tağiyâne” bir şekilde hücûm ile müdahale edecek, bozmaya çalışacak.

* “Ulemaissû” diye tâbir edilen “kötü âlimler”i kullanacak; onları teshir edip bid’akâr rejiminde âlet olarak istimal edecek. (Kudsî kaynaklarda “Vay o âlimlerin haline!” mealinde azim tehditler var.)

* Ümmetin evlâtlarını birbirine düşürüp kırdırmaya çalışacak. Katliâmlara sebebiyet verip, buna hem zemin, hem de türlü gerekçeler ihzâr edecek. Ki, aralarındaki düşmanlık ve dahilî ihtilâf uzun müddet devam etsin.

* * *

Süfyaniyetin bunlar gibi daha başka özellikleri de var. Aynı şekilde, ölümünden sonra bile ona hizmet eden-edecek olan türlü kisveli avaneleri olacak. Onları tanımak, mahiyetlerini anlamak ve şerlerinden emin olup uzak durmak için, şu noktalara da dikkat gerek: Kim ki nifak-şikak çıkarıyorsa... Kim ki, bid’alara taraf olup çanak tutuyorsa... Kim ki, sâfî kalpli insanları aldatmaya çalışıyorsa... Kim ki, bu milletin-ümmetin evlâtlarını birbirine düşürmeye yel- teniyorsa... Kim ki, Müslümanlar arasında ırkçılığı körüklemeye çabalıyorsa...

Böylelerinin, bilerek-bilmeyerek Süfyaniyete hizmet ettiğini anlayıp onlardan uzak durmaya âzamî derecede gayret göstermeli; ayrıca ve muhakkak sûrette şu duâyı okumalı: Allahümme ecirnâ min fitnet-i âhiriz-zamân. (Allah’ım bizi âhirzaman fitnesinden muhafaza eyle.) Allahümme ecirnâ min fitnet-i Mesihi’d-Deccâl-i ve’s-Süfyân. (Allah’ım bizi Deccâl ve Süfyân fitnesinden muhafaza eyle.)

* * *

Son olarak, sırasıyla Beşinci ve On Üçüncü Şuâ’dan konuyla ilgili birer iktibas:

“Gariptir, hem çok gariptir: (İslâm Deccâli) Yedi yüz sene müddetinde İslâmiyetin ve Kur’ân’ın elinde şeref-şiâr, bârika-âsâ bir elmas kılınç olan Türk milletini ve Türkçülüğü, muvakkaten İslâmiyetin bir kısım şeâirine karşı istimâl etmeye çalışır. Fakat, muvaffak olamaz.”

“Bütün mekteplerde, dairelerde ve halkta, o ölmüş dehşetli adamın muhabbeti telkin ediliyor. Bu hâlin, âlem-i İslâma ve istikbâle pek elîm ve acı bir tesiri olacaktı. Şimdi ihtiyarımızın haricinde, onun mahiyeti ne olduğunu, en başta ve en ziyade alâkadar ve en son ondan vazgeçecek adamların eline kat’î hüccetler gösteren ve isbat eden Risâle-i Nur geçmesi, kemâl-i merak ve dikkatle okunması, öyle bir hâdisedir ki; bizler gibi binler adam hapse girse, hattâ îdam olsa, din-i İslâm cihetiyle yine ucuzdur.”

***

@salihoglulatif:

EY NEFİS! İhlâs kulesinin şerefesinde seyr û temâşâ ederken, dikkatli ol! İhlâsı kıracak türlü BENcillikden uzak dur; imtina et! Aksi halde, bir gün mutlaka başın döner, gözün kararır; ve, o yüksek kuleden alaşağı düşersin de, sağlam bir kemiğin kalmaz.


.

En büyük desise: Türkçülük cereyanı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


12 Nisan 2018, Perşembe
Bir önceki yazıda temas ettiğimiz 29. Mektup’taki “Altı Desise-i Şeytaniye”de, en geniş ve en hacimli kısmı Türkçülük perdesi altında yürütülen “4. Şeytanî Desise” teşkil ediyor. Hani, neredeyse diğer beş desisenin tamamı kadar yer tutuyor.
Beşinci Desise’deki “enaniyet” damarı, şüphesiz en tehlikeli olanıdır. Ama, Türkçülük adı altında yürütülen fitne-fesat hareketi, bir kaç yönü ve de yekûnu itibariyle, şeytanî desiselerin en dehşetlisi olma hüviyetini kazanmış durumda. Bunun birkaç sebebini şöylece sıralamak mümkün:

1) Irkçılık mânâsındaki Türkçülükte, aynı zamanda vahşî bir enaniyet gizlidir. Bencillik, egoistlik, üstünlük taslama meyli had safhada yani. Biz buna kısaca “millî enaniyet” diyoruz.

2) Bir “Frengî illeti” olan asabî Türkçülük, bu vatanda Kürtçülük ve benzeri mahiyetteki yıkıcı, ayrılıkçı, fitnekâr cereyanları tetikleyip harekete geçirmeye sebebiyet verdi.

3) İslâmiyetin reddettiği asabî Türkçülük fikri, ırkçılar tarafından “mâbud” ittihaz edilerek bizâtihi din-i İslâmın yerine ikame edilmeye çalışıldı. (“Elhamdülillah Müslümanım” demek yerine, “Ne mutlu Türküm” sözü tedavüle sokuldu.)

4) Menfi milliyet fikri, bulaşıcı bir hastalık gibidir. Hem etrafa hızla yayılma istidadı gösterir, hem de nesilden nesile tevârüs ederek müzmin bir vaziyet alır.

5) Asabiyet-i milliye, aynı zamanda kan, kin, şiddet ve gafletten beslenir. Evet “Asabiyet-i cahiliye, birbirine tesanüt edip yardım eden gaflet, dalâlet, riyâ ve zulmetten mürekkep bir mâcundur.” (Mesnevî-i Nuriye, Zeylü'l-Hubâb)

İslâmiyet milliyeti yetmiyor mu?

İşte, bu derece muzır ve tehlikeli olan bir Türkçülük/milliyetçilik cereyanı, özellikle son yıllarda dinî tandanslı siyasî iktidarı ciddî mânada etkileyerek, kendi kontrolü altına almaya başladı.

Öyle ki, “Biz, cahiliye adeti olan her türlü milliyetçiliği, kavmiyetçiliği ayağımızın altına almışız” diyenler bile, günümüz itibariyle tam tersi bir vaziyete inkılâp etmiş durumda. Hele son 10 Kasım’dan itibaren “Atatürk milliyetçiliği” fikrini öyle bir sahiplendiler ki, seksen yıllık kaşarlanmış Kemalistler bile onların yanında “layt Atatürkçü” gibi kaldı.

Bu durum, ne yazık ki yeni bir fitne-fesat ateşini ülke geneline yaymaktan, yahut yaygınlaştırmaktan başka bir işe yaramayacak. En büyük zararı ise “Necip Türk milleti”ne verecek. Çünkü, başka unsurları onların aleyhine sevk edip birer kindar düşman haline getirecek.

Evet, Türk milletine karşı en büyük kötülük, Türkçülük cereyanından geldi ve gelmeye devam ediyor. Zira, hakikî bir Müslüman Türk, ayrıca Türkçülük yapmaya asla ihtiyaç duymadığı gibi, Türkçülük yapanlar da hakikî Türk değiller.

Evet, “İslâmiyet milliyet-i kudsiyesini bırakıp” menfi milliyet ve unsuriyet fikrine revâç verdirmek, pek büyük bir tehlikedir. Ve, “Bu tehlike, hem bu vatana, hem hükûmete, hem de dindar Demokratlara ve Türklere büyük bir tehlikedir ve öyle yapanlar da hakikî Türk değillerdir.” (Emirdağ Lâhikası-II: 393)

* * *

Sahi, Müslüman olan bir Türk, ortaya çıkıp ayrıca Türkçülük dâvâ etmeye niçin ihtiyaç duysun ki? Yani, et ve tırnak gibi İslâmiyet ile kaynaşmış ve hatta içinde erimiş durumdaki ırkî/millî kimliğini neden ekstradan vurgulama, yahut öne çıkarma cihetine gitsin ki? Müslümanlıkla imtizaç etmiş olan kudsî milliyet fikri, onun neyine yetmiyor?

Hülâsa: Yirmi Altıncı Mektup’ta ifade edildiği gibi “Nerede Türk taifesi varsa, Müslümandır. Müslümanlıktan çıkan veya Müs- lüman olmayan Türkler, Türklükten dahi çıkmışlardır.” (Macarlar, Bulgarlar gibi.)

***

@salihoglulatif:

Kemalist Türkçülük fikri, uzun müddet Laikperest zümrenin eliyle bu vatanda bayraklaştırılmaya çalışıldı. Şimdilerde ise, aynı menfi cereyan, “Dindar Atatürkçü”lerin omuzları üzerinde yaşatılmaya çalışılıyor.


.

31 Mart’tan 15 Temmuz’a

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


13 Nisan 2018, Cuma
Bugün meşhûr 31 Mart Vakasının yıldönümü: Rumî takvime göre 31 Mart 1325'te İstanbul’da patlak veren o kanlı kargaşanın Milâdî tarihi 13 Nisan 1909’dur.
O tarihte günlerce devam eden kanlı 31 Mart kargaşası, bir cihette 1925’teki Şeyh Said Hadisesi ile de benzerlik gösterirken, büyük çapta ise, 2016’daki “15 Temmuz Fâciası” ile önemli benzerlikler arzediyor.

İki yıla yakın bir zamandır ki, hemen her yerde şu tarz sorularla karşılaşıyoruz: Hocam, siz gazeteci, tarihçi, yazarsınız. Size göre ‘15 Temmuz’ kimin eseri? Tasarım ve planlamayı kim yaptı? Bu hadisenin içinde, arkasında kim veya kimler var? Sizce bu olayın perde gerisi ne zaman aydınlığa kavuşur? Vesaire...

Bu fakirin de, bu ve benzeri tarzdaki suâllere öncelikli cevabı şöyle olmuştur: Ey Azizler! 15 Temmuz Vakasının aydınlığa kavuşmasını, bugün itibariyle ve hatta yakın gelecekte mümkün göremiyorum. Düşünün ki, bundan yüz küsûr sene evvel yaşanmış olan 31 Mart Vakasının bile ardı-arkası hâlâ karanlıkta. Kezâ, bundan doksan küsûr yıl evvel vuk’u bulmuş olan Şeyh Said Hadisesi’nin dahi hakiki mahiyeti hâlâ bilinmiyor, bilinemiyor. Hatta, 1909’da ve 1925’te idam edilenlerin mezar yerleri dahi tam olarak bilinemiyor. Yani, asırlık hadiselerin bile içyüzü henüz aydınlatılamamışken, daha bir-iki sene evvel yaşanmış mürettep bir kanlı kargaşanın mahiyeti, iç yüzü ve arka plânı nasıl bilecek ve nasıl aydınlatılacak...

Kendimizi hiç yormaya, paralamaya gerek yok. Zira, “Minareyi çalan, kılıfını da hazırlar” misâli, bu vatan ve milletin zararına darbe yapan, saldırı tertipleyen, katliâm düzenleyen cereyanlar, kendilerini çok iyi şekilde kamufle ediyor ve çok büyük emek ve masraflarla izinin sürülmesini âdeta imkânsız hale getirmek için gerekli her türlü tedbiri önceden alıyor.

Öyle ki, bırakın azmettiricilere ulaşıp belirlemeyi, siz büyük gayret ve çabalarla tetikçileri bile zar-zor tesbit edebiliyorsunuz. Dahası, tam “Aha tesbit ettik” derken, kumpasçılar ona da bir çare buluyor ve tetikçiyi ortadan kaldırma cihetine gidiyor.

Peki, suç delillerinin böylesine karartıldığı, kamufle edildiği veya tümüyle ortadan kaldırıldığı durumlarda ne yapmalı?

İşte, bu gibi durumlarda, elinizde aklen, fikren, irfânen, izânen, vicdânen tek bir ölçü ve kıstas kalıyor. O da şudur: Söz konusu hadise daha çok kimin/kimlerin işine yaradı? Netice itibariyle, bu kanlı vak’adan en çok kim veya kimler istifade etti? Hadisenin bilânçosu, neye tahvil edildi ve hangi maksat için kullanıldı?

Şimdi, aynen bu kıstas ve ölçüler ışığında, biz 31 Mart Vakasının sonucu ve hâsıl olan netice hakkındaki tesbitleri sıralayalım; siz de bunları alıp Şeyh Said, Menemen, Dersim, 27 Mayıs, 12 Eylül, 12 Mart, 28 Şubat ve 15 Temmuz Hadisesi gibi kanlı kargaşalara tatbik etmeye çalışın. Bakalım, sonuç ne olacak ve bakalım tetikçiler, maşalar ve azmettiriciler hakkında sizde nasıl bir kanaat husûle gelecek.

İşte, 13 Nisan 1909’da başlayan 31 Mart Hadisesinin ardından hasıl olan sonuçlar:

1) Muhakemesi kıt saftrikler, aklını başkasının cebine koymuş dindarlar, önceden plânlanmış olan kargaşa ortamında âlet olarak kullanıldı ve resmen tuzağa düşürülmüş oldu.

2) Neticede, nâzik demokrasi, nâzenin Meşrûtiyet büyük yara aldı.

3) Hürriyet, adâlet, eşitlik ayaklar altına alındı.

4) Temel insan hakları, adeta çarmıha gerildi.

5) İstibdat, diktatörlük daha da şiddetlendi.

6) Siyasî muhalefet hareketi kanlı bir şekilde bastırıldı; insanlık dışı cezaî müdahalelerle, Ahrar hareketi alabildiğine sindirilmiş oldu.

7) Muhalif gazeteler kapatıldı, hür fikirli gazeteciler ve aydınlar cebren susturuldu.

8) Dindar, mütedeyyin insanlar, fert ve kitleler halinde çok büyük zararlar gördü.

9) Başımıza harp belâsı geldi ve peşpeşe cepheler açıldı: Balkan Savaşları, Trablusgarp/İtalyan Harbi, Dünya Harbi, İstiklâl Harbi...

İşte, bu ve benzeri sonuçlara bakıp muhakeme yürüterek, 31 Mart ve bir cihette ona benzeyen 15 Temmuz Vakalarının kime yaradığı, dolayısıyla kim(ler)in müşterek yapımı olduğu noktasında tutarlı bir fikir edinmek mümkün hale gelebiliyor.

***

@salihoglulatif:

Bir asrı aşkın süredir ki, hemen her kanlı vak’ada sâfî-kalp dindarlar kullanılıyor ve hâsıl olan fatura, yine dine ve dindar insanlara kesiliyor.


.

Canbulat’ı da mahvettiler

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


14 Nisan 2018, Cumartesi
Nisan’ın 13’ünde başlayan ve bir kaç gün devam eden kanlı 31 Mart Vak’ası nümâyişlerini Selânik’teki 3. Ordu merkezine “Meşrûtiyet mahvoldu” diye ihbar edenlerin başında İzmit Milletvekili İsmail Canbulat gelir.
Tarih kayıtlarında, bu mânadaki ihbarnâmeyi “Selânik İttihat-Terakki Cemiyeti” kanalıyla yaptığı ifade ediliyor. Ama, işin detay kısmından ziyade, asıl önemli olan İstanbul ile Selânik arasındaki bilgi ve haberleşmeyi sağlayan kilit adamlardan biri olmasıdır.

* * *

Evet, 1880 İstanbul doğumlu Canbulat, M. Kemal ile hem yaşıt, hem de askeriyeden grup arkadaşı (İttihatçı) olduklarından olsa gerek, sürekli şekilde onunla temas halindedir.

Dolayısıyla, hükümet merkezinde meydana gelen 31 Mart patentli “irticâî ayaklanma”yı da o esnada Selânik’te bulunan M. Kemal ve ekibine bildirmeyi bir vazife addeder.

Zira, hemen aynı gün veya 14 Nisan (1909) günü “Hareket Ordusu” ismiyle yeniden şekillendirilen Selânik merkezli 3. Ordu, İstanbul üzerine yürümek üzere hazırlık çalışmalarına başladı. M. Kemal, işte silâhlı asker sayısı 40 bine ulaşan bu tuhaf ordunun 5 kişilik “Kurmay Heyeti”nin başkanı konumundadır.

Öyle ki, ordu komutanlarından H. Hüsnü Paşa ile M. Şevket Paşa bile, hepsi de Selânik doğumlu olan bu kurmay heyetin tesiri, hatta kontrolü altında birer kukla gibidirler.

İşte, o tarihten tâ 1924’e kadar M. Kemal ve ekibi ile gayet samimî ve yakın münasebet hali içinde olan İsmail Canbulat, 1926’da yine M. Kemal’in inisiyatifi ile İzmir’de dârağacında sallanarak idam edildi.

Peki, kim bu İsmail Canbulat? Gelin, onu biraz daha yakından tanımaya çalışalım.

Canbulat: Su yolunda kırılan testi

Asker kökenli olan İsmail Canbulat (İstanbul 1880-İzmir 1926), Harp Okulunu bitirdikten sonra Selânik’e giderek İttihat-Terakki Cemiyetine girdi, hatta kurucular listesinde yer aldı.

Zamanla, bu cemiyetin fedâilerinden biri haline geldi. Öyle ki, Sultan Abdülhamid yanlısı olarak bilinen Albay Nazım’ın vurulmasında aktif rol aldığı gibi, kendisini tutuklamaya gelen bir polisi de vurarak resmen kàtil oldu.

Temmuz 1908’de II. Meşrûtiyet’in ilân edilmesiyle birlikte, askeriyeden ayrılarak siyasete adım attı. Yılsonu yapılan seçimlerde, İzmit mebusu olarak Meclis’e girmeyi başardı.



İttihatçı İsmail Canbulat

Canbulat’ın yıldızı hızla parladı: 1914’te Polis Şefi oldu. 1915’te İstanbul Valiliği, 1916’da ise İstanbul Belediye Başkanlığı makamına getirildi. 1917’de Stockholm (İsveç) Büyükelçiliği, 1918’de İçişleri Bakanlığı görevlerinde bulundu.

İttihat ve Terakki Fırkası’nın kendini feshetmesi üzerine yerine kurulan Teceddüt Fırkası’nın kurucuları arasında yer aldı; kısa süre sonra Yunus Nadi ve Muhittin Üstündağ ile birlikte partiden istifa etti.

Meclis-i Mebûsan’ın kapatılmasından (Nisan 1920) sonra ise, İstanbul’u işgal eden İngiliz Komiserliği tarafından tutuklanarak Malta Adası’na sürgün olarak gönderildi.

Sürgün dönüşü Ankara’ya geldi ve M. Kemal ile yeniden buluşarak yakın arkadaşlığa devam etti. Hatta, 1923 seçimlerinde İstanbul milletvekili sıfatıyla Millet Meclisi’ne girdi. Ne var ki, 17 Kasım 1924’te kurulan Terakkiperver Cumriyet Fırkası’na girdikten sonra, İ. Canbulat ile M. Kemal’in yolları ayrıldı. Dostluğun yerini, bu kez kin ve intikam duyguları almaya başdı.

Nihayet, 1926'daki İzmir Sûikastı’na ismi karıştırılan eski İttihatçı Canbulat, eski arkadaşı M. Kemal’in inisiyatifi ile sevk edildiği İstiklâl Mahkemesi tarafından idam cezasına çarptırılarak vücudu ortadan kaldırıldı.

Aynı gerekçe ile idam edilen ve fakat “İzmir Sûikastı” ile hiçbir alâkası bulunmayan “Eski İttihatçılar”dan daha başka isimler de var. Dolayısyla, idamların zahirî sebebi siyasî ve zulümlü iken, “kaderin fetvâsı” cihetiyle bakıldığında ise, adaletin tecellisi görünüyor.

Vakıayı halk diliyle söylemek gerekirse “Su testisi su yolunda” kırılmış oldu.

Netice itibariyle şunu ifade edelim: 31 Mart Vak'ası, kimin işine yaradıysa ve kim bu kargaşayı kendi menfaati için fırsat telâkki ettiyse, meşrûtiyeti mahveden de, dökülen kanların en büyük günahkârı da odur. Yani, bu ve benzeri hadiselerde, karartılan delillerden çok, âkibet noktasına odaklanarak tahlil ve yorumda bulunmak gerekiyor.


.

Ecnebi saldırısı alkışlanmaz

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


17 Nisan 2018, Salı 00:06
Komşu ve kardeş ülke Irak’ın parçalanıp harabeye döndürülmesinde, hiç şüphe yok ki bizdeki hükûmetlerin uyguladığı yanlış politikaların da ciddi payı vardır.
Rahmetli Özal, kafayı diktatör Saddam’ın şahsına takarak ve hissî damarları depreştirerek, ecnebi saldırısına taraftar oldu.

Dahası, milyonlarca insanımızın da fikir ve hissiyatını da ecnebi zalimlerin taarruzuna meylettirerek, milyonların hayatına mal olan o azim günahkârlığı büyütüp paylaştırmış oldu.

Peki, netice ne oldu? Sonuç tablosu ortada. Irak halkı, zalim Saddam’ı dahi arattıracak elemli, belâlı bir vahşete mâruz kaldı.

* * *

Ecnebilerin I. Irak müdahalesinin hazırlık çalışmaları (1990), Özal liderliğindeki keyfî, şahsî, güdümlü ve nihayet “ilkesiz siyaset”in Türkiye’ye hâkim olmasıyla eşzamanlı olarak başladı.

II. Irak müdahalesinin (2003) adımları ise, Erdoğan liderliğindeki “şahsî inisiyatif”li siyasetin Türkiye’de hâkimiyetini kurmaya başlamasıyla atıldı.

Irak paramparça edildikten ve ülke halkı baştan başa kan-revân, toz-duman atmosferi içine sürüklendikten sonra, sıra Suriye’ye geldi. Irak’taki senaryonun daha dehşetlisi bu kez Suriye’de sahnelenmeye çalışıldı.

Kanlı-fitneli Irak tiyatrosu, milyonlarca mâsumun hayatına mal oldu; fitnekâr Suriye senaryosu ise, on milyonlarca mâsumun dünyasını karartma potansiyeline çıkartıldı.

* * *

Son gelişmeleri ibretle, hatta hayret ve dehşetle seyrediyoruz... Sırtını dünyadaki silâh baronlarına ve imâlatçılarına dayamış durumdaki gaddar siyasîler, Suriye’yi adeta “Savaş Laboratuvarı”na çevirerek yaptıkları füzeli saldırılarına ne yazık ki alkış tutan insanlarımız var. Bir de koro halinde “Geç oldu, ama iyi oldu” diye tempo tutuyorlar.

Sırf Esad düşmanlığı, yani bir tek şahsa karşı beslemiş oldukları kin ve garazı dindirmek adına, komşu ve kardeş durumdaki bir ülkenin büsbütün harab olmasına pür-iştah taraf oluyorlar. Hızını alamayıp, hamasetle hitap ettikleri kalabalıklara alkış tutturuyorlar.

Oysa, Esad rejimi ve münafıkâne diktatöryası dahi, aynı o ecnebi zalimlerin eseridir.

Peki, bu gibi durumlarda ne yapmalı ve olup bitenleri nasıl bir bakış açısıyla değerlendirmeli? Bizim için ölçü teşkil eden prensipler Nur Risâlelerinde var. Bilhassa 16. Lemâ’daki benzer mahiyette bahislerin analizinde, baz alınacak düstûrlar gayet açık bir şekilde ifade edilmiş durumda. O halde, biz de o düstûrlara ve o bahisteki ifadelere dikkat kesilerek, yolumuzu ve bakış koridorumuzu aydınlatmaya çalışalım.

* * *

1930’lu yılların ortalarında telif edilen 16. Lemâ’nın ilk sayfalarında peşpeşe sıralanan iki “meraklı suâl ve cevap” faslından anlaşılıyor ki, İngiliz ve İtalya devletleri, o günlerin Türkiye’sindeki müstebid ve mübtedî hükümete ilişmek, hatta devirmek ve yerine, zâhiren daha iyi, hatta gûyâ “İslâma taraftar” bir başka hükümet kurdurmak istemişler.

Üstad Bediüzzaman ise, bu tarz haricî bir teşebbüse ve müdahaleye şiddetle muhalefet ediyor ve bir “harp belâsı” ile ecnebî müdahalesinin çok daha büyük sakıncalara yol açacağını beyan ediyor. İşte, o meraklı suâller ve hikmet yüklü cevabın kısacık bir hülâsası...

Suâl: İngiliz ve İtalya gibi ecnebîlerin bu (Tek Parti-Kemalist) hükümete ilişmesiyle, ...şeâir-i İslâmiyenin ihyâsına ve bid’aların def’ine medar olacağı halde, neden harp aleyhinde çıktın ve bu meselenin âsâyişle (diplomasi ile) halledilmesini duâ ettin?

Elcevap: Biz ferec ve ferah ve sürur ve fütuhat isteriz, fakat kâfirlerin kılıcıyla değil! Kâfirlerin kılıçları başlarını yesin; Kılıçlarından gelen fayda bize lâzım değil. Zaten o mütemerrid ecnebîlerdir ki, münafıkları ehl-i imana musallat ettiler ve zındıkları yetiştirdiler.

* * *

Suâl: ...Bazı zatlar dediler: "Sana işkence eden baştaki insanların takip ettiği siyaseti nasıl görüyorsun ki ilişmiyorsun?"

Elcevap: Bu zamanda ehl-i İslâmın en mühim tehlikesi, ...kalblerin bozulması ve imanın zedelenmesidir. Bunun çare-i yegânesi nurdur, nur göstermektir ki, kalbler ıslâh olsun, imanlar kurtulsun. Eğer siyaset topuzuyla hareket edilse, galebe çalınsa, o kâfirler münafık derecesine iner. Münafık, kâfirden daha fenâdır.

* * *

Evet, ecnebîlerin bir İslâm ülkesine silâhlı müdahale, "hasis menfaat"li olduğundan, o ülkeyi hiçbir şekilde huzura, sükûna kavuşturmaz. Zira, o Frengî menşe'li kirli ecnebî eller bir ülkenin iç işlerine bulaştı mı, bir daha çıkmak bilmiyor, mütemadiyen karıştırmaya devam ediyor.

İslâm toplumları, iç kargaşayı dindirmek, sıkıntıları gidermek ve uzun yıllar hâsıl olmuş mânevî tahribatı tamir etmek için, kendi öz dinamiklerini harekete geçirmek durumunda. Başka türlü bir düzelme olmadı, olmuyor, olmaz.


.

Çöküşe götüren savaşlar

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


18 Nisan 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 18 Nisan 1877-97
On dokuzuncu asrın sonlarında yirmi yıl arayla ağırlık kısmı Rumeli’de vuku bulan iki mühim savaş var ki, koca Osmanlı Devleti’nin sonunu hazırladı. Garip bir rastlantı sonucu, her iki savaşın başlangıcı da 18 Nisan olarak görünüyor.

Bu iki savaştan birincisi ve en büyüğü, Osmanlı’yla-Rusya arasında yaşanan ve “Küçük Kıyâmet” diye de isimlendirilen meşhûr “93 Harbi” ki, bunun başlama tarihi 18 Nisan 1877’dir.

İkinci savaş ise, Mora coğrafyasının kaybı ile neticelenen Osmanlı-Yunan Harbi olup, başlangıç tarihi 18 Nisan 1897’dir.

Şimdi, Osmanlı Devleti’ni büyük ölçüde zaafa uğratıp çöküşe doğru sürükleyen bu iki mühim hadiseye biraz daha yakından bakmaya çalışalım.

Yeşilköy’e kadar geldiler

Defaatle tekerrür eden Osmanlı - Rus Savaşlarının en büyük ve en dehşetlisi, 1877 - 78 yıllarında yaşanan meşhûr "93 Harbi"dir.

Bu savaş, ismini Rumî takvimden alıyor. Savaşın yaşandığı tarih, Rumî takvime göre 1293 senesidir.

Harbin başlangıç tarihi, 18 Nisan 1877 olarak kayıtlara geçmiş. Harbin bitişi ise, 31 Ocak 1878'de imzalanan Edirne Mütarekesi olarak gösteriliyor. Bu mütarekeyi (ateşkes) 3 Mart 1878'de imzalanan Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması, onu da 13 Temmuz 1878'de Almanya'da imzalanan Berlin Antlaşması takip etti.

Osmanlı Devleti, bu savaşta tarihinin en ağır yenilgisini yaşadı. Dolayısıyla, gerek insan kaybı ve nüfus göçü itibariyle, gerek toprak kaybı ve tazminat borcu itibariyle ve gerekse dahilî siyasetine (Kıbrıs ve Ermeni meselesi gibi...) yapılan müdahaleler itibariyle, menfî neticeleri günümüze kadar yansıyan son derece ağır bir faturayı ödemeye mahkûm olduğumuzun adıdır, 93 Harbi.

Dokuz ay müddetle, ağırlıklı şekilde Rumeli/Balkanlar coğrafyası olmak üzere birkaç cephede yaşanan ve "Kıyâmet-i Suğra" diye nitelendirilen bu dehşetli harbin yol açtığı maddî ve mânevî kayıplar, altı asırlık Osmanlı tarihinde yaşanmış ilk ve (I. Dünya Savaşı hariç) en büyük zarar listesinin başında görünüyor.

Ve “Elvedâ Rumeli”

Rumeli'de uzun süredir yaşanan gerginlik nihayet patlak verdi ve 18 Nisan 1897 günü itibariyle Osmanlı-Yunan Savaşı başladı. Tam bir ay süren bu çetin savaşın her safhasında ve hemen bütün cephelerde Osmanlı kuvvetleri galip gelmesine rağmen, bölgede istenen huzur ve sükûn yine de sağlanamadı.

Dahası, mevcut sıkıntılar yeni ve farklı boyutlar kazandı. Sıkıntılar yer yer büsbütün şiddetlenerek tâ on beş yıl sonraki (1912) Balkan Harbi’ne kadar kesintisiz şekilde devam etti.

Peşpeşe yaşanan Birinci ve İkinci Balkan Harbi sonrasında ise, Osmanlı Rumeli'ye vedâ etmek zorunda kaldı.

Bu süre zarfında, bölgede çok büyük dramlar yaşandı. Vaktiyle "Evlâd–ı Fatihân" olarak Rumeli'ye giden Müslüman nüfus, büyük acılar çekti ve çok büyük mühaceretler yaşandı.

Hicret edenlerin çekmiş olduğu büyük eziyet, fecî perişaniyet bir yana, kaçamayıp yerinde kalanların da çekmediği azap, işkence kalmadı. Öyle ki, neredeyse bir buçuk asır evvel yaşanan bu kahredici ıztırabın sonu hâlâ gelmiş değil. Rumeli'de, Batı Trakya'da kalmış Osmanlı bakiyesi Müslüman Türk azınlığı, yakın tarihte daha yoğun olmak üzere, ne yazık ki bugün de zalim Sırp, Yunan ve Bulgar ırkçıların ağır baskısı altında bulunuyor.

Hasılı, Osmanlı'nın Rumeli'den çekilmesinden ve orada zaafa uğramasından sonra başlayan huzursuzluk dalgası, bölgede hâlâ tümüyle dinmiş değil. Batı Trakya'da olduğu gibi, Arnavutluk, Kosova, Bosna, Makedonya gibi yerlerde, siyasî/sosyal sancılanmalar aralıklı şekilde günümüzde de devam edip gidiyor.

.

Bu kafaya göre “kardeş katli” bile geri gelebilir

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


24 Nisan 2018, Salı
Gûyâ sosyal ve demokratik bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetinin doksan beşinci yılında, sağda-solda yazılıp söylenen kimi sözleri hayret ve ibret nazarıyla okumaktayız.
Kimisi çıkmış, demokrasinin “olmazsa olmaz” bir şart-ı lâzımı olan seçimleri savaşa benzetiyor. Vah, vah... Böylelikle, Türkiye 24 Haziran’da seçime gitmiyor da, sanki harbe giriyormuş gibi millete lanse edilmeye çalışılıyor.

Yine, aynı kafanın bakış açısına göre, şöyle bir cephe ile karşı karşıya bulunmaktayız: Seçim harptir. Harp hiledir. Dolayısıyla, her türlü hile serbesttir, mübahtır.

İşte, bu kafa yapısına sahip olanların, seçim süresi müddetince yapmayacağı hile, hurda, oyun, tehdit, kumpas, gasp, hırsızlık yoktur.

Esasında, bu tür suçlardan zaten sabıkalı olan bir zihniyet ile karşı karşıya bulunuyoruz. Ne var ki, bu kez gemi azıya almış görünüyor.

* * *

İşte bu kafa, Allah muhafaza, ülke idaresini bütünüyle tek-ele aldığı takdirde, tıpkı tarihin kanlı sayfalarında görüldüğü gibi, işi “kardeş katli”ne kadar getirip dayandırabilir.

Evet, seçimler bir “demokratik yarış” iken, tutup bunu “savaş” mantığı ile değerlendiren bir zihniyet, hiç şüphe yok ki, 19 kardeşini katleden Sultan III. Mehmet zamanından sonra (1600) Osmanlı’nın bile terk etmiş olduğu bir “vahşi irtica”ya dönmekte ve bunu bu zamanda tatbik etmekte tereddüt göstermez.

Nitekim, son 4-5 senedir, âlem-i İslâmda kardeşi kardeşe vurdurma ve Türkiye’de Müslüman vatan evlâtlarını dahi birbirine kırdırma siyasetini güden bu zihniyet, maazallah, bundan sonra daha da ileriye giderek, “toplu cezalandırma”da bulunduğu aynı siyaset topuzu ile işi “toplu katliâmlara” kadar götürebilir. Zira, kendine göre “harp halinde”dir. Dolayısıyla, diğer partilerin canı, malı, hatta nâmusunun bile pây-ı mâl edilmesi caizdir, mübahtır, muvafıktır...

Bu söylediklerimizi mübalâğa görenlere şunu söylemek isterim: 15 Temmuz Fâciasından sonra, aynı zihniyete mensup birçok kişi ortalıkta gezinip benzer şeyleri haykıra haykıra seslendirdikleri halde, hiçbir kurum ve kuruluş, hiçbir yetkili ve selâhiyetli kişi çıkıp da bunları ne hesaba çekme, ne sıgaya çekme teşebbüsünde bulunmadı.

* * *

Risâle-i Nur’da vâzedilen ölçü ve izahlara göre, seçimi harp gibi görmek de, “kardeş katli” ruhsatını savunmak da mümkün değildir. Tam tersine, hemen her vesile ile Kur’ân’ın anayasası olan “adâlet-i mahzâ”ya göre hüküm şudur: Bir mâsumun hakkı, yüz câni için dahi fedâ edilmez. Devlet veya millet için fert fedâ edilmez. Bir kişinin hatasıyla, bir başkası cezalandırılmaz. Velev ki, o kişi diğerinin kardeşi olsun veya onun akrabasından, aşiretinden, partisinden biri olsun, hiç fark etmez.

Öte yandan, saltanat ve hakimiyet kaygısıyla kardeş katlini yapanların çoğu, beşikteki mâsum çocukları dahi öldürtmüşlerdir.

Ha, belki içleri yana-yakıla yapmışlardır ve acımasızlığı; ne var ki, o çocuğun kaderi bilinmediği gibi, ne kadar yaşayacağı ve hakimiyet dâvâ edeceği bir yaşa kadar gelip gelemeyeceği dahi (kader cihetiyle) bilinmiyor, bilinemiyor. O halde, neden katlediliyor? Nereden biliyorsun ki, o çocuk büyüyecek de, rakip olacak veya hakimiyet dâvâsını güdecek?

Netice itibariyle, şunu ifade edelim: “Harp hiledir” deyip, seçimlerde her türlü hileyi mübah görme eğilimindeki “Neo Osmanlı”cılar, Osmanlı’yı dahi hakkıyla tanımış değildir. Zira, Osmanlı’ya göre, “Harp, kâfire ve haricî düşmana karşı yapılır” iken ve dahi “Kardeş katli”ni tâ 400 sene evvel terk etmiş iken, bugünün nevzuhûr Osmanlı taklitçileri, tarihin mezarlığına defnedilmiş eski âdetlerini dahi, sırf siyasî ihtiraslarını tatmin için çıkıp tatbik etmeye hazır ve âmâde görünüyorlar.

Buna inşaallah muvaffak olamazlar.

***

@salihoglulatif:

Muhalefetteki partilerin yaptığı-yapacağı hiçbir HAMLE, şu 4 maddelik yaman HİLE’nin eline su dökemez:

1- Erken seçim yok!

2- Erken seçim ihânet!️

3- Jet-Baskın Seçim kararı iyi bir GOL oldu.

4- Seçim harptir. Harp hiledir. Her türlü HİLE mübahtır, sevaptır...


.

Tercihlere saygı lütfen

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Nisan 2018, Perşembe
Erken genel seçim tarihine iki aydan daha az bir zaman kaldı.
Siyasî partiler, hummalı bir hareket ve faaliyet hali içinde. Bu elektrikli durum, ister istemez seçmen kitleye de sirayet edip ziyadesiyle etkiliyor.

Bu vesileyle, yurt genelindeki gözlem ve tesbitlerimize istinaden, burada bazı şeyleri söylemek ve bazı hatırlatmalarda bulunmak istiyoruz. Şöyle ki:

« 24 Haziran seçimleri, fazlasıyla gergin, çekişmeli, didişmeli, sataşmalı geçecek gibi görünüyor. Belki de, son 40-50 yıldır hiç olmadığı, hiç yaşanmadığı kadar...

« Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP açısından, bu seçim âdeta bir “var olma-yok olma” milâdına ve hesabına dönüştürülmüş durumda. Nitekim, “Saray’ın Fetvâcıları” da, yaklaşan seçimi bir “ölüm-kalım savaşı”na benzeterek, her türlü hilenin yapılmasına bile çanak tuttular. Artık, varın gerisini siz tahayyül edin.

« Önceki genel seçimlerde, partilerin yüzde 10 barajı stresi vardı. Şimdiki sistemde ise, baraj sınırı yüzde 50+1’e çıkartılmış durumda. Bu oranı yakalayabilmek için, Cumhurbaşkanı adaylarının “ittifak arayışı” olanca şiddetiyle devam edecek.

« Gerek siyasî partilerin yüzde 10’luk baraj endişesi, gerekse CB adayları için gereken yüzde 50+1’lik baraj mecburiyeti, baş döndürücü çekişmenin yanı sıra, yer yer akıllara durgunluk veren entrikaların olacağını da kuvvetli ihtimal dahiline sokuyor.

« İşte, böylesine ciddiyet ve ehemmiyet arz eden 24 Haziran seçimleri, partiler ve siyasetçiler gibi seçmenleri de ister istemez karşı karşıya getiriyor. Bu karşı karşıya gelme hali, aslında demokrasinin gereklerinden, hatta erdemlerinden biridir. Meseleye böyle bu nazarla bakılmalı. Fakat, ne yazık ki, bunu başarabilmek bu defa çok zor görünüyor. Yani, çok çetin kırılmalar, dökülmeler yaşanacak gibi.

« Kırılma ve dökülmenin en önemli sebebi, tesbit ve düşüncemize göre şudur: Taraflar, özellikle siyasî iktidar tarafı, farklı siyasî fikir ve tercihlere saygı göstermiyor. Kişinin düşünce ve tercihi farklı ise, hemen eline bir mühür alıp “Sen hainsin! Yerli ve millî değilsin. Türkiye’nin düşmanlarıyla berabersin! Terör örgütleriyle bir ve berabersin...” diye diye insanları damgayı basıyor. Bunun ise, değil demokrasi ile insan temel hak ve hürriyetleriyle dahi bir alâkası yoktur ve olamaz.

« Farklı tercihlere saygı duyulmayacaksa şayet, farklı partileri tercih etmek “vatan hainliği, terör yandaşlığı” ise eğer, bu takdirde seçime ne gerek var, sandık başına gitmenin ne lüzûmu var. Hem, bile bile ve göz göre göre hainlere fırsat vermek de hainlik sayılmaz mı?

« Keza, siyasî partiler yasasına göre seçime katılmaya hak kazanmış bir partiye oy vermek, şayet bir tür “terör yandaşlığı” ise, o partiyi seçime iştirak ettirenler de “Terör örgütüne yardım ve yatakçılık” suçu işlemiş olmazlar mı?

Netice itibariyle, herkesin aklını başına devşirip şunları düşünmesi ve gereğine riayet etmesi lâzım: Gelin, hepimiz, birbirimizin fikrine saygı gösterdiğimiz gibi, siyasî parti tercihine de, seçimlerde oy tercihine de saygı duyalım, saygı gösterelim. Lütfen, birbirimize itici davranmayalım. Birbirimizi o tercihinden dolayı vatan haini gibi görmeyelim ve bu meyanda damgacılık yapmayalım. Seçimlerde illa ki bazı liderler ve partiler kaybedecek, bazıları ise kazançlı çıkacak. Ama, asıl önemli olan demokrasinin kazanmasıdır. Gelin, hepimiz öncelikle buna çalışalım ve bu netice için gayret gösterelim.

***

@salihoglulatif:

(Bundan tam iki ay evvel aşağıdaki sözleri yazmışız.)

Düşünmek lâzım:

-Vatan-millet hamâseti,

-Şehit-gazi edebiyatı,

-Âyet-Hadis kıraatı,

-Din-iman serenatı,

.................

Bütün bunlar seçim ve oy hesabına yönelik ise, şüphesiz, Allah'ın da bir hesabı vardır.

.

“İlkeli duruş” dersleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


27 Nisan 2018, Cuma
Hani derler ya “Âleme verir talkını, kendi yutar salkımı” diye... Şimdiki siyasî iktidar aktörleri ile “yavuz-havuz medyası”nın ak-trolleri de aynen öyle bir durumdalar.
Mütemadiyen, elâleme “adamlık” dersleri vermeye ve ona-buna bakarak habire “ilkeli duruş”tan dem vurmaya çalışırlar.

Ne var ki, kendi hallerini unutarak, yahut görmezden gelerek yaparlar bu işi.

Tabiî, ehl-i hakikat nazarında hiç de inandırıcı olmuyor bütün bu çalıp söyledikleri.

Çünkü, o dem vurdukları “ilkeler” ve ders verdikleri “adamlık” duruşları, kendi aynalarında görünmüyor; hatta, yıllar içinde büsbütün silinmiş görünüyor.

Yani, ilkeli duruş falan yok; tek adam var. Bütün akıl-fikir, işte o tek adamın cebinde. Tek adam ne diyorsa odur; o nereye dönüyorsa, umumî dönüş de oraya. Vesaire...

Buna ilke falan denmez; bu düpedüz bir ucûbe duruş halidir. İşte size, bu ucûbe halin sayısız örneklerinden bâriz birkaç nümûne.

* * *

Abdullah Gül, Bülent Arınç, Ahmet Davutoğlu, Abdüllatif Şener gibi meşhûr isimlerle beraber yola çıkmışlardı, beraber yürümüşlerdi ve yağmur altında beraber ıslanmışlardı; gûyâ... Peki, ne oldu da yollar ayrıldı?

Haydi diyelim, yollar ayrıldı; herkes kendi yoluna gitti, gidiyor. Peki, her yol ayrımında bu kişilere yönelik yapılan saldırılar, küfürler, hakaretler, karalama kampanyaları ne oluyor? Bir dönem, Bülent Arınç’a “parsel parsel” atılan o çamurlar şimdilerde ufak ufak silinmeye ve ona atılan okkalı tükürükler son günlerde iyiden iyiye yalanmaya başlandı. Peki neden? Adamlık yahut ilkeli duruş bunun neresinde?

Kusura bakılmasın, ama burada ilke-prensip, helâl-haram diye bir ölçü-mîzân yok, sadece ve sadece “Kimin yanında?” durduğu veya durmadığına bakılarak yapılıyor, bütün bu dönüşler, gel-gitler, zigzaklar...

* * *

Aynen Bülent Arınç gibi, diğer yol arkadaşlarından Abdullah Gül ve Ahmet Davutoğlu’na karşı takınılan tavır da aynıdır. Bu tavırlarda, asla ve kat’a “ilkeli duruş” falan yok. Tavırlar bütünüyle “kişi odaklı” ve “şahıs merkezli”dir.

İki gündür, hayret ve teessüfler içinde görüyoruz ki, Cumhurbaşkanlığı adaylığı gündeme gelen “Abdullah Gül kardeşimiz” hakkında, yine aynı aktörler ve aktroller tarafından yapılmayan küfür-hakaret kalmadı. Hatta öyle ki, “Ha Abdullah, ha Fetullah” gibi zıpkınlı ajitasyona bile dört elle sarılanlar oldu.

Şimdi, Allah aşkına söyleyin: İlke, prensip, adamlık bunun neresinde? Bir kimseyi sevmeyebilirsiniz. Ona oy vermeyebilir, hatta verilmemesi gerektiğini savunabilirsiniz. Ama, kişiyi böyle yerin dibine batırırcasına hakaretin hiçbir cevazı, mazereti olmaz, olamaz.

* * *

İlkeli duruştan söz edenler, partisinin CB adayı olması için Kılıçdaroğlu’na vargücüyle yüklendikleri halde, meselâ aynı şeyi Bahçeli için yapmadılar, yapmayı akıllarına dahi getirmediler. Oysa, her ikisi de “parti genel başkanı” sıfatına haiz kimselerdir.

Niçin birine öyle, diğerine böyle?

İlkeli duruş, bunun neredesinde?

Kaldı ki, Ankara ve İstanbul’un belediye başkanlarını görevden almalarına karışanlara şunu diyorlardı: “Hadi, gidin işinize bakın siz. Bu bizim parti içi meselemiz.”

Madem öyle, siz niçin başkasının parti içi meselesine bu derece asıldınız ve asılıyorsunuz? Sizdeki ilkeli duruşun adı bu mu?

* * *

Sizin son şeklini vermiş olduğunuz “Siyasî partiler kànunu”na göre, meselâ HDP hem seçime girebiliyor, hem CB adayı gösterebiliyor, hem de parti faaliyeti için “Hazine yardımı”nı kolaylıkla alabiliyor. Siz buna birşey diyemiyor ve karşı gelmeye de çalışmıyorsunuz? Ama, aynı HDP’nin bir başka siyasî parti ile yakınlaşmasına, ittifak yapmasına, işinize gelmeyecek şekilde oy tercihinde bulunmasına ateş püskürüyorsunuz? Seçmene demediğiniz kalmıyor. En az sizin kadar vatan- perver olan insanların ne hainliğini bırakıyorsunuz, ne de terör yandaşlığını..

Kusura bakılmasın; ama, bu tür davranışların ne “adamlık”la bir ilgisi var, ne “ilkeli duruş”la... Siyaset yapın, karşı tarafı da eleştirin; ama böyle seviyeyi ayağa düşürerek değil. Yani, sözde değil, özde “ilkeli duruş”larla...

.

Ayrılıp birleşen yollar

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


01 Mayıs 2018, Salı
Türkiye’de 1945’ten itibaren çok partili sisteme geçildi.
O tarihe kadar tek parti (CHP) iktidarı vardı. 1946 yılı başlarında, ilk teşkilâtlı muhalefet hareketi olarak Demokrat Parti (DP) kuruldu.

O sene yapılan genel seçimlerde, DP çok zorlandı. Tarif edilmez derecede şiddetli baskılara mazur kaldı. Çok ağır bedeller ödeyerek, 60 civarındaki sandalye sayısıyla Meclis’e girmeye muvaffak oldu.

Yıldırıcı baskılar devam ediyordu ki, bu “Çeyrek kuvvetindeki gazi muhalefet” hareketi, bu kez içerden bölündü.

1948’de kurulan Millet Partisi (MP) müstebit iktidar cephesi ile uğraşacağına, tuttu muhalefeti bölüp parçalamaya yöneldi. Bölme-parçalama görevini, Süfyaniyet Komitesinin dindar aktörü rolündeki Fevzi Paşa deruhte etti.

1924-1944 tarihleri arasındaki 22 yıllık dönemde “yüz bin başlar”ın gitmesinden de sorumlu olan (aynı zamanda Genelkurmay Başkanı makamındaki) Fevzi Paşa, tuttu DP’yi ortadan ikiye bölerek, Meclis’te MP’ye 28 kişi ile grup kurdurdu.

Cumhuriyet tarihinin en kanlı zalimlerinden biri olan Fevzi Paşa, hem “Türkçüler”in, hem de “Siyasî İslâmcılar”ın fahri başkanı konumundaydı. Bu iki siyasî cereyan, ilk birleştiren ve Demokratlara kar- şı onların ittifakını sağlayan kişi odur.

Yani, bugünkü mânâda ilk “Cumhur-İttifakı”nı temin eden ve bu uğurda vargücüyle çalışan kişi, “Mareşal” iken M. Kemal’in emirber neferi gibi davranan Fevzi Paşa’nın tâ kendisidir.

14 Mayıs 1950 genel seçimlerine asılan Paşa’nın ömrü yetse idi, DP’nin tek başına iktidara gelmesi fevkalâde zor olacaktı. Zira, ömrü vefâ etmedi ve Trakya’da seçim gezisine çıktığı esnada kriz geçirdi ve 10 Nisan 1950’de (yani seçimlere 35 gün kala) öldü. Fevzi Paşa’dan ümidini kesen seçmen kitlesi, blok halinde Demokrat Parti’ye teveccüh ederek, Türkiye’de bir “Demokrasi Bayramı”nın yaşanmasına vesile oldu.

* * *

Daha sonraki dönemlerde, mükerrer defalar ayrılıp birleşen bu iki siyasî cereyan (Türkçüler ile Dindarlar), 1952’de Cevat Rifat Atilhan liderliğindeki İslâm Demokrat Parti (İDP) ile Osman Bölükbaşı öncülüğündeki Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) şeklinde göründüler. İDP mahkeme kararıyla kapatılınca, bu iki siyasî eğilim 1969’a kadar da CMP (CKMP-MHP) ile yoluna devam etti.

1969 genel seçimlerinde, farklı bir tablo ortaya çıktı: Daha sonra Millî Görüş fikriyatının lideri olacak Erbakan, bir grup siyasetdaşı ile birlikte “Bağımsızlar” hareketini teşkil etti. Kısa bir süre sonra da, aynı bağımsızlar tarafından Millî Nizam Partisi kuruldu. 27 Mayıs Darbesi’nden sabıkalı olan Alparslan Türkeş ise, aynı seçim döneminde MHP’nin başında Adana’dan seçilerek Meclis’e girdi.

1969’dan 1991’e kadar ayrı lider ve ayrı partiler şeklinde siyaset yapan bu iki cenah, ‘91 genel seçimlerine kamuoyundaki ismiyle “Kutsal İttifak” bloku teşkil ederek katıldı. Seçimden kısa bir süre sonra da ayrıldılar.

(NOT: Erbakan, o ittifaka ayrıca “II. Kuvâ-yı Milliye Hareketi” diyordu. Aynı kökten gelen şimdiki “Cumhur İttifak”çılar da “II. İstiklâl Harbi” gibi tâbirler kullanıyor.)

* * *

Son yetmiş yıllık siyasî tarihimizde mükerrer defalar gel-gitler yaşayan, zaman zaman birleşip tekrar ayrılan “Türkçü Milliyetçiler” ile “Millî Görüşçüler”, son dönemde ve önümüzdeki 24 Haziran genel seçimlerinde, aralarında sıkı bir “siyasî ittifak” hali kurmuş görünüyor.

Bugünkü durum ile geçmişteki ittifakların bazı benzerliklerine mukabil, farklılık arz eden en önemli nokta şu olsa gerektir: Bu kez, kendilerine taraf olmayan, destek vermeyen milyonlarca vatandaş, en yüksek perdeden “yerli ve millî olmayan” kimseler olarak damgalanıyor. Hatta, daha da ileri gidilerek, bu vatanın öz evlâtları “hain, düşman, terör yandaşı...” gibi çok ağır ithamlar altında tutulmaya çalışılıyor.

Bakalım, sağduyu sahibi insanlarımız, bu vahşiyâne damgalama furyasına karşı nasıl bir tavır koyacak, nasıl bir irade gösterecek. Allah’tan hayırlısını diliyoruz.

***

@salihoglulatif:

Bugünkü tabloya benzer ilk “Cumhur İttifakı”nı 1948’de Fevzi Paşa kurdu. 1954’te Osman Bölükbaşı. 1991’de ise Erbakan ile Türkeş tarafından kuruldu. 70 senede 7 kere birleşip ayrılarak yoluna devam ettiler.


.

Yeni bir milât gibi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


04 Mayıs 2018, Cuma
Bilgi, sezgi ve tecrübelere dayalı olarak, kuvvetli bir ihtimâl ile ifade edelim ki: Yaklaşan 24 Haziran seçimleri Türkiye’nin siyaset tarihi ve demokrasi mücadelesi itibariyle, yeni bir milât olma mahiyetini taşıyor.
Aynen 1876’daki I. Meşrûtiyet İlânı, 1908’deki II. Meşrûtiyet İnkılâbı, 1950’deki Demokrasi Bayramı ve 1987’de siyasî yasakları sona erdiren referandum vâkıalarında olduğu gibi...

24 Haziran seçimleri, özellikle de “Başkanlık seçimi”, AKP ve Erdoğan’ın siyasî hayatında da yeni bir dönüm noktası teşkil edecek gibi görünüyor. Meselâ, kurmuş oldukları “Cumhur İttifakı”nın oyları yüzde 50’nin altına düşerse, kuvvetle muhtemeldir ki, bir “siyasî zelzele” vukua gelecek. Bunun şiddet derecesini de, yine sandıktan çıkacak oy tablosu belirleyecek. Tersi olursa şayet, o takdirde de “Dayansın ehl-i kubûr.”

* * *

Şimdiye kadar yapılan hemen bütün anketlerin sonuç tablo- suna göre, kurucu lider Erdoğan, başında bulunduğu AKP’den daha güçlü ve daha yüksek oranda bir oy desteğine sahiptir. Bu sebeple, kendisinin “Baş- kan” seçilememesi, ya- ni Cumhurbaşkanı ada- yı olarak seçimi kaybetmesi halinde, zincirleme olarak partisinin de yıkılma, en azından dağılma sürecini tetiklemiş olur.

Muhtemelen, kendisi de bu riskin farkında olduğu için, bir taraftan MHP+BBP ile “seçim ittifakı” kurarken, bir taraftan da gayet agresif bir ses tonuyla “Erken seçim-meçim yok kardeşim! Seçimler zamanında yapılacak, o kadar!” diyerek, muhalefet partilerini apansız, hazırlıksız, yani gafil avlamanın hesabını yapageldi. Keza, büyük medya kuruluşlarının el değiştirmesi de, yine aynı hesaba dayalı.

Ne var ki, Saray’daki hesap, siyaset çarşısındaki hesaba uymadı. Hiç ummadıkları bir siyasî ittifak ve dayanışma cephesiyle karşı karışa gelmiş oldular. Bu da, haliyle paniklemeye yol açtı ve onları muhalifetin ittifakını hırpalamaya sevk etti. Söz konusu panikleme hali, onlara dengeli söz söyleme becerisini ve muvazeneli hareket etme kabiliyetini de dumura uğrattı. Bahçeli’nin “100 bin imza” için sarf ettiği skandal sözler, işte sarsıntılar içinde bocalayıp duran o ruh halinin bir nevi dışa vurumudur.

* * *

Netice itibariyle denilebilir ki: Nice zamandır kazıp durdukları kuyuya kendileri düştüler. Ve, gizliden gizliye kurmuş oldukları zincirli tuzaklar, gelip ayaklarına dolandı.

İşte, bütün bu sancılı gelişmeler ve ortaya çıkan sürpriz tablolar, yeni bir doğuşun, yeni bir milâdın habercisi gibi görünüyor.

İnanıyoruz ki, her şeyin bir “vakt-i merhun”u var. O vaktin zuhûru ise, şüphesiz kaderin fetvâsına tabidir. Yine inanıyoruz ki, “Her şey kader ile takdir edilmiş.” Her şey gibi devletin geleceği ve milletin mukadderatı da... Cüz’î ihtiyarinin sarfından sonra, kadere rıza ile teslimiyet gerekiyor...

SONUÇ: Biz burada tahminlerimizi söylüyor ve muhtemel gelişmelere dair fikrimizi beyan ediyor ve bittabi temennilerimizi dile getiriyoruz. En büyük dilek ve temennimiz ise, 24 Haziran seçimlerinin vatanımıza, milletimize ve İslâm âlemine ferec, sürûr ve fütûhât getirmesi, bunların tahakkukuna vesile olması içindir.

***

GÜNÜN TARİHİ: 04 Mayıs 672

Eyyüb Sultan

Konstantiniyye şehidi, İstanbul'un mânevî sultanı Ebâ Eyyüb El–Ensarî, 4 Mayıs 672’deki kuşatma esnasında şehit düştü.

Vefat ettiğinde 83 yaşında olan Eyüp Sultan Hazretleri, Medineli Müslümanlardan olup İkinci Akabe biatında Hz. Muhammed'e (asm) iman eden sahabilerdendir.

Peygamber Efendimizin (asm) Medine'ye hicretinde yedi ay müddetle evine misafir olduğu Ebâ Eyyüb El–Ensarî, Müslümanların mâruz kaldığı hemen bütün savaşlara bilfiil katılmış bir kahraman gazidir.

Onun bu kahramanlığı, Resûlullah'ın (asm) vefatından sonra da aynen devam etti. Neticede, yine aynı uğurda hayatını fedâ edip İstanbul surları önünde şehit düştü.

***

@salihoglulatif:

Hariçteki cihad başka, dahildeki cihad başkadır.

Haricî tecavüze karşı kuvvetle mukabele edilir. Çünkü, düşmanın malı, çoluk-çocuğu ganimet hükmüne geçer. Dahilde ise öyle değildir. Dâhildeki hareket, müsbet şekilde mânevî tahribata karşı mânevî, ihlâs sırrıyla hareket etmektir. (Bediüzzaman’ın son dersinden.)


.

İnönü Ecevit’e yenildi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


08 Mayıs 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ 7-8 Mayıs 1972
Uzun müddet CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün yardımcısı ve parti yönetiminde “Genel Sekreter”i konumunda görev yapan Bülent Ecevit, sonunda “İkinci Adam” diye bilinen “İsmet Paşa”ya rakip ve muarız bir konumuna geldi: 7-8 Mayıs 1972. Böylelikle, CHP'nin tâ 1923’ten beri “İkinci Adam” ı olan, 1938'den beri de aynı partinin Genel Başkanlığını yürüten İsmet Paşa, siyasî hayatında hiç tatmadığı bir mağlubiyete düçâr olarak, âhir ömründe radikal bir almaya kendini mecbur hissetti: Yardımcısı Bülent Ecevit’e yenilen İsmet Paşa, elli yıllık partisinden istifa ettiği gibi, siyasî hayata da vedâ ettiğini açıkladı. Paşa, bir yıl buçuk yıl sonra dünyaya da vedâ ederek, selefine küs gitti. Aynı şey Ecevit’in de başına geldi; 2006’da o da halefi Deniz Baykal’a küs gitti. (NOT: M. Kemal de, halefi İsmet’e küs gitmişti.) Her ne ise, biz tekrar 1972’ye dönelim ve o dönemde yaşanan şok gelişmelere şöyle bir nazar-ı ibret ile bakmaya çalışalım.

* * *

C. Halk Partisinin 7 Mayıs 1972’de yapılan 5. Olağanüstü Kurultayında, biri Bülent Ecevit'e, diğeri İsmet İnönü'ye ait iki bloklu "Parti Meclisi Listesi" yarıştı. Kıran kırana yapılan seçimler neticesinde, Ecevit'in listesi 709 oy alırken, İsmet Paşanın listesi ise 507 sınırında kaldı. Bu çarpıcı tablo, M. Kemal’den sonra gelen ve "İkinci Adam" diye isimlendirilen İsmet İnönü liderliğindeki siyasî dönemin tükenerek sona artık erdiğini gösteriyordu. İnönü, nitekim bir gün sonra CHP Genel Başkanlık görevinden istifa ettiğini duyurdu. Bu arada, parti yönetimi tarafından 14 Mayıs'ta ayrıca bir "Genel başkanlık Özel Kurultayı" yapıldı. Ne var ki, İsmet Paşa burada da kaybederek, ikinci kez hezimete uğradı: Eski sekreter Bülent Ecevit, 913 delegeden 828'inin oyunu alarak CHP’nin üçüncü genel başkanı ünvanını almış oldu.

* * *

Parti içi mücadeleler sonucu İsmet İnönü’nün yeri ne ge çen Bülent Ecevit’in ilk açıklamalarından biri şu oldu: “Devrimci kadrolar, CHP’yi Atatürk ve İnönü’ye lâ yık bir şe kil de yaşatacak.” (NOT: Bu ve benzeri mahiyetteki açıklamalar, bize Üstad Bediüzzaman’ın şu tesbitini hatırlatıyor: “Lisân-ı siyasette, lâfız, mânânın zıddıdır.” Ecevit’in bu tarz açıklamalarına mukabil, partinin ağır toplarından olup partinin “İsmetçi” kanadında görünen Ke mal Sa tır i se, teessür ve karamsarlık içinde aynen şu beyanatta bulundu: “İnönü hayatTa iken, İnönü’süz bir CHP nasıl olacak?” Ecevit genel başkan seçildikten sonra, bilhassa komünist/sosyalist kimlikli kişi ve gruplar parti içinde iyiden iyiye kadrolaşmaya başladı. Hatta denilebilir ki, “Komünist kuvveti, o partiye hakim bir duruma geldi.”

Paşa’ya duyulan öfkenin sebebi

Yukarıda sözünü ettiğimiz o “kurultaylar maratonu” esnasında, Bülent Ecevit ile İsmet Paşayı karşı karşıya getiren ve Paşaya seçimi kaybettiren şüphesiz birden fazla sebep ve gerekçe var. Meselâ: Yaşlılık, asker kökenlilik, ağır işitme gibi... Bunların yanı sıra, ayrıca 12 Mart (1971) Muhtırasına sıcak bakması, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam edilmesine karşı çıkmaması, hatta zımnen destek vermesi gibi sebepler, İsmet Paşanın siyasî hayatını bitirdi. Malûm, Ecevit, askerî muhtıraya (12 Mart) destek vermediği gibi, idamlara da açıkça karşı çıkmıştı. Bu da onu komünist/sosyalist kitlenin gözünde adeta bir umut, bir idol haline getirdi: "Umudumuz Ecevit" sloganına, o dönemde hemen her yerde rastlamak mümkündü. Ne acip ve tuhaftır ki, Ecevit de, tıpkı halefi İnönü gibi, hayatının son bir-iki yılında büsbütün yalnızlaşan ve siyasî etkisi sıfırlanan bir eski genel başkan olarak göçüp gitti dünyadan.

***

@salihoglulatif:

Misilleme yok: Cumhur İttifak’ın hedefi-gayesimaksadı ne olursa olsun, bu ittifaka oy desteği verecek kimseler, aynen Millet İttifakı'na destek verenler gibi, her türlü insanî, vicdanî, demokratik hak ve hukuka sahip, vatanına-milletine sâdık insanımız, dostumuz, ahbabımız, arkadaşımız, kardeşimizdir





Damgalama marazı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


11 Mayıs 2018, Cuma
Belli periyotlarla seçime gidilmesi, demokrasinin vazgeçilmez, ihmale gelmez, hatta olmazsa olmaz şartlarından biridir.
Demokrasiye ciddî taraftar olanlar, demokratik nizamın işleyişini inanarak savunanlar, bu noktadaki “seçim” şartını asla küçümseyip hafife, basite almaz, alamaz. Dahası, gereği ne ise onu da yapmaya, yahut yaptırmaya vargücüyle çalışır, çabalar.

Bu meselede “takiyye” yapanların durumu ise farklı, hatta çok farklı. Hem o kadar farklı ki, gerçekte neye inanıp inanmadığı, hakikatte neyi savunup savunmadığı bile net bir şekilde belli olmuyor.

Meselâ şöyle ki: Karşınızdaki şahıs, bakıyorsunuz bir taraftan “Cumhuriyet iyidir. Demokrasi lâzımdır. Seçime gidilsin. Millet kimi tercih ediyorsa, yönetime o gelsin” diyor; bir taraftan da tutup “Seçim harptir. Harp hiledir. Şu partiye oy verenler haindir. Bu partiye oy verenler düşmandır. O partiye destek verenler teröristtir” demekten de geri durmuyor.

İşte bu zihniyet, açık, net ve berrak değil, aksine bulanık, marazlı, hastalıklıdır. Dahası, ikiyüzlüdür. Ciddiyetsiz ve samimiyetsizdir.

En hafif tâbirle “takiyye” yapıyor.

Çünkü, açıktan Cumhuriyete lâf söylemediği ve Demokrasiye razı göründüğü halde, iç âleminde ve hususî ortamlarda tam tersi bir kulvarda yürür, hatta fırsat bulursa koşmaya âdeta can atar. Öyle ki, hızını alamayıp, ağzından her biri kocaman birer “itiraf” şeklinde tuhaf sözler kaçırır. İçindekini dışa vurur. Haliyle de, pot üstüne pot kırar.

Meselâ: Cumhuriyeti bir “parantez” olarak görür ve gösterir. Demokrasi için “küfür rejimi” tâbirini kullanır. Seçime gitmek ile harbe gitmeyi birbirine karıştırır. Zaruret durumdaki “harp hilesi” fetvâsını, tutup “seçim hilesi”ne bir kılıf ve gerekçe yapar. Farklı partilere oy verecek kişiler hakkında ağza alınmayacak küfür ve hakaret dolu sözleri sarf eder. Vesaire...

Siyasî tarafgirliğin alabildiğine bozduğu, lider fanatizminin olabildiğince dejenere ettiği bu türden bozulmuş “damgacı” tipleri görünce, aslında normal bir “insan” ile karşı karşıya olmadığınızı anlıyor ve ona göre araya mesafe koyabiliyorsunuz. Asıl zor, sıkıcı ve incitici olan husus, bu tip dengesizlerin özellikle seçim zamanlarında prim yapması, üst kademedekiler tarafından itibar görmesi, yani tekdir yerine takdir edilmesidir.

Oysa, bunlar gerçekte sırf itibar sûikastına yarayan azgınlaşmış militanlardır. Özellikle liderlik makamında bulunanların, hem damgacılıktan uzak durmaları, hem de damgacıları kendilerinden uzak tutmaları ülke ve millet menfaatinedir. Aksi halde, huzura susamış ve sükûnete muhtaç olan aziz milletimizin hür iradesiyle bunlara gereken dersi vermesi kaçınılmaz hale gelecektir.

GÜNÜN TARİHİ: 11 Mayıs 1838

M. Kemalin serveti

Menkul ve gayr-ı menkulleriyle büyük bir servete sahip olan M. Kemal, ölümünden 5 ay evvel yazmış olduğu bir vasiyetnâme ile bu büyük mirasın varisini belirlemiş oldu.

Servetinin ve mirasının hemen tamamını kurucusu olduğu Halk Fırkasına bağışlayan M. Kemal, 11 Mayıs 1938'de Meclis'ten bu yönde bir kararın çıkmasını da sağlayarak, miras devrini bir bakıma garanti altına almış oldu.

Yaklaşık bir sene kadar evvel bu yöndeki resmî işlemlerin başlatılmasını talep eden M. Kemal, 11 Mayıs'ta ise Meclis vasıtasıyla son noktayı koydu. Servetin dokümü ve devrine dair bilgiler, ana hatlarıyla şöyledir:

Arazilerinin toplam büyüklüğü 154 bin 729 dönümü geçiyordu. Ankara, Silifke, Tarsus, Dörtyol ve Yalova’da büyük çiftlikleri vardı.

İş Bankası’nda toplam nakit 73 bin lira. Bunun dışında 1,5 milyonu aşan nakit para vardı... Ulus Matbaası’nı ile çevresindeki bütün bina ve arsaları Halk Partisi’ne, Hipodrom ve Stad çevresindeki arsaları ve Ankara’daki otel ile altındaki dükkânları da Ankara Belediyesi’ne bağışladı. Partiye, ayrıca 45 daire, 7 ağıl, 6 mandıra, 8 ahır, 7 ambar, 4 samanlık, 6 hangar, 4 lokanta ve gazino ve 2 fırın ile 2 sera hibe edildi. Ayrıca 13 bin koyun, 443 sığır, 69 at, 2450 tavuk, 16 traktör, 13 biçer-döver, 5 kamyon, 2 otomobil, 19 araba ve 1 adet deniz motoru.

***

@salihoglulatif:

Millet o derece dolmuş, öylesine bıkmış-usanmış ki, âdeta bir yanardağ gibi patlayarak, ülke ve dünyanın her tarafına milyonlarca T A M A M-T A M A M lavlarını püskürdü.

(8 Mayıs 2018)

II. Meşrûtiyet 111



M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


16 Mayıs 2018, Çarşamba
Evvelâ Hürriyet ilân edildi Manastır Dağlarında; hemen ardından II. Meşrûtiyet. Tarih: Bundan tam 110 sene önce...
Evet, II. Meşrûtiyet’in ömür müddetinden söz ediyoruz. 1908’in Temmuz ayını baz aldığımızda, aradan geçen sürenin 110 sene olduğunu görmekteyiz. Önümüzdeki Haziran’da bu süre de bitiyor ve Temmuz ayında II. Meşrûtiyetin 111. senesine girilmiş oluyor.

Aradan geçen bunca zamana rağmen, bir asır evvel müjdesi verilen “Meşrûtiyetin hakikî cemâli”ni tam olarak göremedik, yine de... Ama, inşaallah pek yakında görmeye başlarız diye duâ ediyoruz. Tabiî, kavlî duâ yetmez, ayrıca fiilî duâlar gerekiyor.

* * *

Meşrûtiyet’in hakikî cemâlinin görünmesini engelleyen, ona perde çeken ciddî maniler çıktı ortaya, zaman zaman.

Zira, o “Nâzenin Meşrûtiyetin cemâli” mükerrer defalar darbe ve ihtilâllerle vuruldu, muhtelif muhtıralarla örselendi... Keza, o nâzik bünyesi, dinî istismarcılıkla, yahut millî hamaset darbeleriyle hırpalanageldi.

Ümit ve temenni edelim ki, bütün bu darbe ve engeller sona ersin de, Meşrûtiyet, kemâl-i haşmet ile meydân-ı zuhûra çıksın artık.

Bu temennilerden sonra, şimdi de Üstad Bediüzzaman’ın Meşrûtiyet’e dair müjdeli sözlerinden bir demet sunalım.

* * *

Önce “Hürriyet” ve hemen ardından “Meşrûtiyet”in peşpeşe ilânından bir hafta kadar sonra Selanik'e giden Bediüzzaman Said Nursî, oradaki Hürriyet Meydanı’nda bir Nutuk irad eder. Ki, bu nutku üç gün evvel de Sultanahmet Meydanı’nda kalabalık bir halk kitlesine hitaben irad etmiş idi.

Selânik’e gitmişken, Hürriyet-Meşrûtiyet hareketinin öncü liderlerinden Resneli Niyazi Beyle de görüşmek ister. Görüşmek kısmet olmayınca da, kendisine bir mektup bırakarak oradan ayrılır ve İstanbul'a geri döner.

Üstad Bediüzzaman, o mektubunda "Ey zamanın Rüstem-i Zâli!" diyerek hitap ettiği Niyazi Beye, yakında Şark Vilâyetlerine gitmek ve Meşrûtiyetin güzelliğini halka anlatmak istediğini şu sözlerle ifade eder: "Sizin te'sis ettiğiniz bünyân-ı saadeti (saadet binası olan Hürriyeti-Meşrûtiyeti) tahkim etmek için, bir teşekkür-ü fiilî olarak Kürdistan'a gitmek niyetindeyim." (1)

O tarihten yaklaşık bir sene sonra Şark Vilâyetlerine doğru seyahata çıkan Bediüzzaman, kendi tâbiriyle "Dağ ve sahrâyı medrese ederek meşrûtiyeti ders verdim" diyor. (2)

Aynı eserinde, yine aynı çerçevede yapmış olduğu münâzarâlar esnasında şöyle bir suâle muhatap oluyor: "Tarif ettiğin Meşrûtiyetin ne miktarı bize gelmiş ve niçin bütün gelmiyor?" Bu mühim suâle verdiği cevabın içinde aynen şu ifadeleri kullanıyor, Bediüzzaman: "Ancak on kısımdan bir kısmı size gelebilmiş. ...Eğer siz tenbel kalıp da onun yolunu yapmazsanız, tenbellik etseniz, yüz sene sonra tamamen cemâlini göreceksiniz." (3)

Fikir ve kanaatimize göre, burada verilmek istenen mesaj şudur: Meşrûtiyet gayet derece nâzik ve nâzenindir. Sizlerin ciddiyetle çalışmanız ve yolunu yapmanız gerekir. Ciddî bir gayret gösterirseniz, meşrûtiyet çabuk gelir. Şayet tenbellik ederseniz, Meşrûtiyet yine gelecek; ama, bu süre yüz seneyi bulabilir. Ondan sonra, ister istemez gelecek.

İçinde bulunduğumuz zaman itibariyle, Meşrûtiyetin üzerinden 110, Münâzarât’ta sözün üzerinden ise 108 senelik bir zaman dilimi geçti.

Dolayısıyla, vukû bulan muhtelif darbeler ve hâlen yaşanılmakta olan siyasî-içtimaî sancılar, tahmin edilen, yahut öngörülen sürenin aşılmasına sebebiyet verdi.

Ama, yine de karamsar olmaya, ye’se düşmeye hiç hacet yok. Haber verilen müjdeler, şartlara bağlı olarak tehir olsa bile, ergeç tahakkuk edeceğine inanıyoruz.

................................................................

Dipnotlar

(1) Nutuk (Eski Said Dönemi Eserleri)

(2) Münâzarât, s. 19.

(3) Age, s. 29.

***

@salihoglulatif:

Elbette ki kalbimiz Filistin’de... Elbette ki aklımız-yüreğimiz Kudüs'te... Elbette ki duâlarımız Filistin'li mazlûmlarla beraber. Fakat, bunlar yetmez. Çünkü: Devletler arası münasebetlerin birinci derecede sorumlusu hükûmetlerdir. Hükûmet icraatı, öyle lâftan ibaret kalmamalı artık.

.

İzmir yalnız bırakılmadı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


18 Mayıs 2018, Cuma
Resmî tarih perspektifine göre, dört gün önce başlayan “İzmir’in işgali” hariç, 19 Mayıs 1919 öncesinin ehemmiyeti yok. Dolayısıyla, bu tarihe kadar olup bitenlerin bilinmesine de pek fazla ihtiyaç duyulmuyor.
Oysa, yakın tarih gerçekliği hiç de öyle değil. Zira, o tarihten evvel, yedi düvele karşı savaşan ordusunun Birinci Dünya Harbi’nde perişan şekilde mağlûp düştüğünü gören bu necip millet, asla pes etmedi ve ümitsizliğe kapılmadı.

Millet, adeta tükenme noktasına gelen maddî imkânlara aldırış bile etmeksizin harekete geçti, kendi milis kuvvetlerini vücuda getirdi ve dünyayı hayranlıkla baktıran bir kahramanlık destanını yazdı.

Üstelik, bu destanın yazılmasına 19 Mayıs 1919’dan evvel başladı.

İşte, isimlerini aşağıda göreceğiniz bazı millî cemiyetlerin kuruluş tarihleri:

1) İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (1 Aralık 1918)

2) Trakya-Paşaeli Müdafaa Heyeti (2 Aralık 1918)

3) Vilayât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti (4 Aralık 1918)

4) Kilikyalılar Cemiyeti (21 Aralık 1918)

* * *

Şimdi gelelim, İzmir ve çevresinin işgali karşısında, Anadolu ve Rumeli’de galeyana gelen millî şuurun şahlanış destanına...

Başta İngiltere ve Fransa olmak üzere Avrupa'daki müttefiklerinden destek alan Yunan kuvvetleri, 15-16 Mayıs’ından itibaren İzmir'i fiilen işgale başladı.

Bu işgalin gerekçesi Osmanlı'nın aleyhine neticelenen Mondros Mütarekesine (30 Ekim 1918) dayandırılıyordu. Ayrıca, Ege'nin sâhil şeridinde Rum nüfusunun Türk nüfusundan daha fazla olduğu iddia ediliyordu.

Mütareke maddeleri, bahanelere açık durumdaydı. Antlaşmanın şartlarına göre, Osmanlı'nın karşısındaki devletler, gerekli gördükleri takdirde istedikleri her yere asker çıkarabiliyorlardı. Yeter ki, ortada bir bahane bulunsun.

İşte, 1919'un Mayıs ayı ortalarında İzmir'de başlayan, Ege ve Batı Anadolu'nun hemen tamamını içine alan Yunan işgal hareketi de son derece basit ve sıradan bahanelere dayanıyordu. Asıl gaye, Türkleri ve Müslümanları Anadolu topraklarından söküp atmaktı.

Bu plânın ilk etabında İzmir vilayeti görünürken, hemen ardından Anadolu'nun diğer beldelerini bölüşüm ve paylaşım safhaları geliyordu. Özetle: İstanbul zaten İtilâf kuvvetlerinin işgali altındaydı. Eşzamanlı olarak Adana, Urfa, Antep, Maraş, Antalya, Konya, Samsun ve Merzifon, İngiliz, Fransız ve İtalyanların özel işgal yerleri olarak belirlenmiş durumdaydı.

* * *

Büyük şehirler arasında ilk fiilî işgal İzmir'de başladığı için, vatanperver halkımızın ilk direniş çabası ve işgali protesto mitingleri de bu vesilesiyle yoğunluk kazandı.

İşte, o direniş ve protesto hareketlerinden birinin ismi de, "Redd-i İlhak Cephesi"dir.

Redd-i İlhak Heyeti, İzmir'in işgal edildiği gün, ülkenin hemen her tarafına telgraf göndererek şu çağrıda bulundu: "İşgal başladı. İzmir ve civarındaki yerler ayakta ve heyecanını muhafaza etmektedir. Sizler de vatanın müdafaasına hazırlanınız."

Bu ve benzeri telgraflar, başta Ege Bölgesi ve İstanbul ahalisini birden elektriklendirdi, adeta galeyana getirdi. Muğla'da, Aydın'da, Manisa'da, Balıkesir'de, Denizli'de, Tavas'ta, Bayramiç'te, Seydişehir'de, Erzurum'da ve daha birçok yerde büyük mitingler ve işgali protesto mitingleri düzenlendi. En büyük miting ise, İstanbul Sultanahmet'te gerçekleştirildi.

İşte, işgal ve istilâya karşı duran Anadolu'daki Millî Hareket, bu şekilde başladı ve dalga dalga yayılarak yurdun dört bir yanını sarıp sarmaladı.

Tabiî, bütün bu faaliyetler bir anda ortaya çıkıp tekâmül etmedi. Anadolu ve Trakya'nın pekçok merkezinde, aylar öncesinden başlayan birtakım altyapı çalışmaları vardı. Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri gibi... Bu gönüllü cemiyetler, yukarıda da temas edildiği gibi, tâ 1918 Aralık ayı başından itibaren faaliyete başlamış ve kendi imkânları ölçüsünde ciddî hazırlık çalışmalarında bulunmuşlardı.

Yakın tarih “yalan tarih”ten ibaret kalmasın diye, yeri ve sırası geldikçe bu gibi hakikatleri hatırlatmaya gayret ediyoruz.

***

@salihoglulatif:

Bizim konjonktürel olarak siyasetle alâkamız, asla bir parti fanatizmi, bir iktidar hırsı, yahut bir menfaat beklentisiyle değildir Öncelikli sebep şunlardır: 1- Dinin siyasete âlet edilmek istenmesi; 2- Devlet kuvveti ile halka zulmedilmesi; 3- Demokrasinin zaafa uğratılmaya çalışılması.


.

Karabekir Trabzon’da Kolordunun başında

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


19 Mayıs 2018, Cumartesi
Yakın tarihimize dair yalanları bir bir düzeltmeye ve nesillere doğru tarihi yansıtmaya devam ediyoruz.
Meselâ, tâ başından beri uydurulmuş ve milyonlarca insanımıza yutturulmuş en büyük yalanlardan biri, Kurtuluş da denilen İstiklâl Harbi’nin 19 Mayıs 1919'da Samsun'dan başlatıldığı masalıdır.

Hakikat ise şudur: Millî Mücadele hareketi, Osmanlı'nın mağlûbiyetini tescilleyen 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi Antlaşması’ndan hemen sonra başladı.

Bir önceki yazıda da ifade ettiğimiz üzere, Anadolu ve Trakya'nın hemen her yerinde Müdafaa-yı Hukuk-u Millîye Cemiyetleri kurulmaya başlandı. Bu cemiyetlerin mensupları da, her türlü sıkıntı ve tehlikeyi göze alarak, canla-başla mücadele meydanına atıldı.

Hürriyet ve istiklâl mücadelesinin yurt genelinde ve düzenli orduların iştirakiyle başlatılması safhasında ise, 19 Nisan 1919'da Trabzon'a çıkan Karabekir Paşa’nın oynamış olduğu aktif rol, bu meselede birinci plânda geliyor. İşte, bu çarpıcı gerçeğin detaylı bilgileri...

* * *

1906’dan itibaren düzenli şekilde “Günlük” tutan Karabekir'in yazı ve evrakları, 1927'den sonra evine defalarca yapılan baskınlarla toplatılıp yok edilmeye çalışıldı. Ancak, yine de tamamını imha edemediler.

Hasbelkader kurtulabilen bilgi ve belgeler kitaplaştırıldığında, bu kez o kitaplar toplatılıp yasaklanması cihetine gidildi. Neyse ki, o devirler artık geride kaldı. Karabekir Paşanın eserleri ve günlük notları derlenip toparlanarak yeniden neşredilmeye başlandı. İşte, size o Günlükler’den konumuzla ilgili kısımlarını burada özetler halinde takdim etmek istiyoruz. Tâ ki, İstiklâl Harbi’yle ilgili hem yalan-yanlış bilgilerden bir arınma, hem de doğru bilgilere ulaşma şansı, imkânı hâsıl olsun.

* * *

12 Nisan 1919 Cumartesi: Hareket. Gülcemal Vapuru ile akşama kalktık. Kız Kulesi ile Selimiye arasında demirledik. Geceyi vapurda geçirdik. İtilâf (İngilizler) kuvvetleri kontrol edecek!.. Şark'taki plânımı yaverlerime anlattım: İstanbul, daima değişir. Edirne’de Cafer Tayyar Bey, Sivas’ta Re’fet ile Salahattin Bey, Konya’da Fahrettin Paşa, Diyarbekir’de Cevdet Bey, Balıkesir’de Yusuf İzzet Paşa, İzmir’de Ali Nadir Paşa, Ankara’da Ali Fuat Paşa var; Erzurum’daki 15. Kolordunun başında ise ben varım.

13 Nisan 1919 Pazar: Sabahleyin Boğaz'dan çıktık. Hava rüzgârlı ve bulutlu. Büyükdere'de İngiliz bayrağı çırpınıyor. "Hepiniz, hepiniz inmeye mahkûmsunuz" dedim.

14 Nisan 1919 Pazartesi: Zonguldak’a sabahtan evvel vardık. Hava yağmurlu... Burada kömür hazır değilmiş. Bir saat kadar Kozlu’ya gemi döndü. Buradan kömür aldı.

17 Nisan 1919 Perşembe: Samsun'a vardık. Hafif bir rüzgâr gemiyi sallamıyor. ...Samsun'da bir Hint (sömürge) bölüğü, limanda bir İngiliz torpido ve muhribi var. Rumlar kırk-ellişer kişilik çete halinde fenalık yapıyorlarmış.

18 Nisan 1919 Cuma: Ordu ve Giresun’a uğradık. İkisi de medenî manzaralı. ..Millî hareketimiz hakkında icap edenlerle görüştüm. Silâhlı teşkilâtlarının kuvvetlendirilmesini söyledim.

19 Nisan 1919 Cumartesi: Trabzon.

Sabahtan evvel sakit ve lâtif bir havada Trabzon’a vardık. Yeni vali Galip Beyle birlikte sâhile çıktık. Kıta-i muntazıra ve memurîn ve erkân ve ahaliyi selâmladık. Belediyeye gittik.

Öğle yemeğinde Vali beyle birlikte belediye namına verilen ziyafette idik. Yemekten sonra İstanbul’a hareket üzere olan Şehzâde Miralay Cemaleddin Efendiyi ziyaret ettim.

Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti, eşraftan 21 kişi. 11’i heyet-i merkeziye, 10’u heyet-i idare. Hedefleri Avrupa’ya heyet göndermek. Rica edecekler...

Dedim ki: "Bu iş ölüme mahkûm hastanın başında, memlekete mersiye okumaktır. Bugün iş Mehmed’in süngüsünün ucundadır. Ben ve ordum bu uğurda öleceğiz ve kuvvetle milletin hakkını alacağız. İstanbul’daki İtilâf donanması bugün bostanlardaki korkuluk gibidir. Ermenileri ise, bir hamlede ezmek hiçtir."

Bu fikrim belediye reisine ve bazılarına hüsn-i tesir etti ve bu esasta çalışmaya başladılar.

***

@salihoglulatif:

Mevcut iktidarının din ve mukaddesât yolunda 16 senedir yaptıklarının tamamını toplasanız, Ayasofya'nın temsil etmiş olduğu mânâ ve mânevîyatın çeyrek değeri dahi etmez.

.

Napolyon Bonapart, haritayı değiştiremedi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


21 Mayıs 2018, Pazartesi
Meşhûr Akka Kalesi önünde bozguna uğrayanan Fransızların efsanevî lideri Napolyon Bonapart, imparator olduktan sonra şöyle bir itirafta bulundu: "Eğer Akka'da durdurulmamış olsaydım, Ortadoğu'nun tamamını ele geçirir, böylelikle dünyanın haritasını değiştirmeye muvaffak olurdum."
Napolyon’un Akka hezimeti, 21 Mayıs 1799’da gerçekleşti. Bu tarihten birkaç gün evvel kalenin yaşlı komutanı Cezzar Ahmet Paşa’ya şu mealde bir mektup gönderdi: "Nihayet geldim ve şu an kalenin duvarları önündeyim. Bir ihtiyarın geri kalmış birkaç günlük ömrünü almak bana bir şey kazandırmaz. Seninle savaşmak istemiyorum. Benimle dost ol ve kaleyi teslim et!."

Yaşlı Osmanlı kumandanı, ona şu karşılığı verdi: "Allah’a hamd olsun, kuvvetimiz yetiyor, elimiz silâh tutuyor. Geri kalmış birkaç günlük ömrümüzü de cenklerde geçiririz ki, bu çok daha iyi olur."

Neticede, Akka'daki şanlı Osmanlı savunması karşısında daha fazla tutunamayan Napolyon, burayı terk ederek geri çekilir.

Ordusu da bozguna uğrayan ve bu moral çöküntüsü içinde Mısır'a dönen Napolyon, Ağustos'un sonlarına doğru burayı da terk ederek ülkesi Fransa’ya dönmeye mecbur kalır.

* * *

Daha geniş bir perspektiften o dönemin hadiselerine bakacak olursak...

Avrupa'nın en büyük sömürgeci ülkelerinden olan İngiltere ile Fransa, işgal için gittikleri hemen her yerde aynı zamanda çekişiyorlardı.

İşte, o çekişmelerden biri de Mısır'da yaşandı. Fransa, Napolyon'un bazı başarılarla efsaneleşmesi sayesinde, Mısır'da kısmî bir üstünlük sağladı ve 12 bin kişilik ordusuyla 1 Temmuz 1798 İskenderiye Limanı’ndan girerek bu ülke topraklarını işgale başladı.

Fransız ordusu, modern silâhlarla donatılmıştı. Karşısında ise, ilkel usûllerle savaşan Osmanlı kuvvetleri vardı. Fransızlar, kısa sürede üstünlük sağladı ve Mısır'ın tamamını ele geçirdi.

Buradaki hakimiyetini garantiye almak isteyen Napolyon, Osmanlı'dan çok İngiliz tehdidi altındaydı. Bu sebeple, denizden gelecek tehlikeye karşı gerekli tedbirleri tamamladıktan sonra, karadan gelebilecek tehlikeleri de bertaraf etmeye yöneldi.

Onun korkusu, Suriye-Filistin cephesinden gelebilecek saldırılardı. Erken davrandı ve 6500 kişilik ordusuyla Suriye'ye doğru ilerledi. Yol üstünde o tarihte küçük bir Osmanlı kasabası olan Akka kale şehri vardı. Kaleyi, 18 Mart 1799'dan itibaren kuşatma altına aldı.

70 yaşın üzerinde olan Cezzar Ahmet Paşa, kaleyi vargücüyle savunmaya çalışıyor, ancak mütemadiyen kayıp veriyordu. Çünkü, onun askerleri de iptidaî silâhlarla harp ediyordu.

Neyse ki, bir süre sonra İngilizler'in modernizasyonuyla teçhiz edilmiş Nizam–ı Cedid askerleri Akka'ya vasıl oldu ve 8 bin 500 kişilik bu modern ordu ile Napolyon'un ordusu karşı karşıya geldi. Zor günler geçiren Fransız ordusu, nihayet 21 Mayıs günü pes etti ve geri çekilmek zorunda kaldı.

* * *

1517'den 1918'e kadar Osmanlı'nın hakimiyeti altında yaşayan Akka, bu tarihten sonra ne yazık ki İngilizlerin işgaline uğradı. 1948'den sonra ise, yine İngiltere'nin sayesinde İsrail'in eline geçti.

Savunma surlarını Cezzar Ahmet Paşa’nın inşa etmiş olduğu 50 bin nüfuslu bu tarihî şehirde, halen Müslümanlar, Yahudiler, Dürziler ve Hıristiyanlar yaşamakta.

***

@salihoglulatif:

Katil İsrail Filistin'de katliâm yapıyor; biz burada mîting yapıyoruz.

Zalim İsrail Gazze'ye bomba yağdırıyor; biz burada bağırıp çağırmakla meşgulüz.

Gaddar İsrail Kudüs'ü işgal ediyor; biz burada nârâ atıp duruyoruz.

İsrail zevkten dört köşe; biz siyasî şova bayılıyoruz.

.

Nene Hatun ve taklitleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


22 Mayıs 2018, Salı
Yakın tarihimizin efsanevî kadın kahramanı olan Nene Hatun, 22 Mayıs 1955’te Hakk’ın rahmetine kavuştu. Vefat ettiğinde, 98 yaşındaydı.
Onun hayat mâcerasını biraz sonra takdim etmeye çalışalım. Bilvesile, Nene Hatun taklitçilerine dair bir-iki hatırlatmada bulunalım.

Biliyorsunuz, son zamanlarda “Nene Hatun”a benzetilmek istenen bazı kadınlardan söz ediliyor. Biri 15 Temmuz akşamı darbecilere karşı bir şahlanmış, bir şahlanmış ve kendini tutamayıp Taksim Meydanı’na kadar kocasına ait kamyonu sürüp getirmiş... Tabiî, bu haber uydurma çıktı ve haberin kahramanı da Nene Hatun taklitçisi olmaktan öteye gidemedi.

Nene Hatun’a benzetilmek istenen bir başka kadın da İngiltere’de ortaya çıktı. İsrail’in kuruluş yıldönümünde bu ülkeye giden TC Cumhurbaşkanına tezahürat için bayrak sallarken, bir haddini bilmez aşağılık kişi, bayrağı elinden almaya yeltendi. Kadın, bayrağı vermeyerek cidden bir dirayet gösterdi.

Ne var ki, kadının kendisi değil de, onun bu tavrının Nene Hatun’a benzetenler samimi değildir. Şayet, aynı kadın veya bir başkası, aynı bayrağı, aynı yerde Cumhurbaşkanını protesto için sallamış olsaydı, ona söylenmeyecek söz kalmazdı... Demek, onu Nene Hatun’a benzetenlerin önceliği bayrak değil, Erdoğan’ın şahsına olan yaklaşımlarıdır.

Her ne ise, şimdi biz dönelim gerçek Nene Hatun’u yaptığı gerçek kahramanlığa...

* * *

Doğrusu, bir kadının eline silâh alarak cepheye koşması, âdetten bir durum değildir. Gelenek dışıdır ve nâdirattandır.

Kezâ, bir kadının elinde silâhla düşmana karşı çatışma cesaretini sergilemesi, kadınlık özelliklerinden değildir. Kadınlar için bu hâl de gelenek dışıdır ve ender hadiseler arasında yer alır ki, buna da "ızdırar hâli" denir. İşte ızdırara, zarurete, mecburiyete dayanan bu nâdir hadiselerden biri, 1877-78'deki Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) esnasında Erzurum civarında yaşandı. Hadisenin kahramanı ise, o yıllarda henüz yirmi yaşında bir gelin olan meşhûr Nene Hatun'dur.

Nene Hatun'un kocası gibi kardeşi de cephede Ruslarla ve onların yerli işbirlikçileri olan Ermeni çetecileriyle harbediyordu.

Ermenilerin ihanetli cinayeti yüzünden, Erzurum yakınlarındaki Aziziye Tabyası (1877, 8/9 Kasım gecesi) Rus kuvvetlerinin eline geçmişti. Bu haberin merkeze ulaşmasıyla birlikte, durumun vehameti sabah ezanı vaktinde minalerden Erzurum halkına ilân ediliyordu: "Aziziye Tabyası, Moskof'un eline geçti."

Bu haber, Erzurum halkını heyecana, şecaate getirdi. Silâhı olanlar, tam tekmil silâhlarını kuşandılar. Ateşli silâhı olmayanlar ise, eline ne geçtiyse, kazma, kürek, balta, tırpan, taş, sopa... ile Tabya'ya doğru harekete geçtiler. Aziziye Tabyası'na doğru giden kalabalığın arasında Nene Hatun da vardı. Ağabeyi Hasan, bir gün evvel cepheden ağır yaralı olarak Erzurum'a gelmiş ve kollarında son nefesini vermişti.

Gencecik bir gelin olan Nene Hatun, üç aylık bebeğini emzirdikten sonra onu "Allah'a havale" ederek, bir elinde satır, bir elinde ağabeyi Hasan'ın silâhıyla Moskof'un karşısına dikilmişti. Kendi ifadesi şöyledir: "Ağabeyim Hasan cepheden ağır yaralı olarak bir gece önce eve gelmişti. Bir yandan ona bakarken, bir yandan da bebeğimi emziriyordum. Kardeşim o gece kollarımın arasında vefât etti. Sabaha karşı minarelerden 'Moskof Aziziye'ye girdi' diye haykırışlar başlayınca, kardeşimin alnını öpüp, 'Seni öldüreni rahat bırakmayacağım' diye söz verdim. Yavrumu Allah'a emanet ettikten sonra, ağabeyimin tüfeğini ve satırı alıp dışarı fırladım. Sel gibi Aziziye'ye doğru akıyorduk. Tabyanın mazgallarından düşman ölüm yağdırıyordu. Düşmanda iyi silâh vardı; bizde de imân. İleri atıldım. Dadaşların arasına karıştım. Vargücüyle çatışık."

Erzurumlular, ağır kayıp vermesine rağmen çekinmediler, kahramanca direndiler. Etraf kan-revân içinde kalmasına rağmen, Dadaşlar Tabya'nın içine girdi. Göğüs göğüse mücadeleye başladılar. Saatlerce devam eden çatışmalar neticesinde, bin kadar Müslümanın şehit düşmesine mukabil, Ruslar iki binden fazla kayıp vererek perişan oldular. Aziziye Tabyası ile birlikte, Erzurum da kurtulmuş oldu. Nene Hatun ise, bir şefkat kahramanı olarak hizmete devam etti. Kendi yarasını unutup, bir hemşire sıfatıyla yaralı askerlerin imdadına koştu.

1955’te "yılın annesi" de seçilen Nene Hatun'u kahramanlığı, sadece Erzurum'da değil, dilden dile doşarak bütün ülkede destanlaştı.

***

@salihoglulatif:

Her sahtekârın bir “dürüstlük” kisvesi;

Her münâfığın bir “dindarlık” maskesi;

Her alçağın bir “milliyetçilik” kamuflesi vardır.


.

Dandanakan ile tarihin seyri değişti

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


23 Mayıs 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 23 Mayıs 1040
Zaman içinde büyük fütûhâta imza atan iki şânlı devlet: Gazneli ve Selçuklu. 23 Mayıs 1040 tarihi, birincisinin inişine, diğerinin yükselişine zemin hazırlayan bir dönüm noktasının adıdır.

O tarihte, iki Müslüman Türk devleti arasında Dandanakan Meydan Muharebesi yaşandı. Sonuç, Gaznevîlerin aleyhinde, Selçukîlerin lehinde tecelli etti.

Kaderin garip bir tecellisi de şudur ki: Bu tarihten yaklaşık 32 sene evvel, yani 5 Ocak 1008’de, Karahanlılar ile Gazneliler arasında vuku bulan ve Katar Ovası denilen yerde meydana gelen savaşta ise, galip gelen taraf Gazneliler olmuştur.

Gaznelilerin o tarihte kazandıkları muvaffakiyet, iki devlet için yine tarihin dönüm noktası mesabesindeydi. Karahanlılar sönme, Gazneliler parlama dönemine girmişti.

1040’ta Dandanakan’da yaşanan hadisede ise, Gazneliler’i eski Karahanlılar’ın âkıbetine uğrattı. Bu hadisenin gelişme seyri, kısaca aşağıda anlatıldığı gibidir.

* * *

Dandanakan Savaşı’nın ardından, Gazneli Devleti günden güne zayıflamaya ve tarihî misyonunu doldurup yerini Büyük Selçuklulara terk etmeye başladı.

Selçukîler, Oğuzlar'ın Kınık boyuna bağlı bir hanedan. Bu hanedanın ismi Malazgirt Fatihi Sultan Alparslan’ın babası Çağrı Beyin de dedesi olan Selçuk Bey ile şöhret bulmuştur.

Selçuk Beyin torunları olan Çağrı ve Tuğrul kardeşlerin idaresindeki Selçuklu kuvvetleri ile Gazneliler arasında, bir süreden beri gerginlik yaşanıyordu. Bu gerginlik, nihayet iki İslâm topluluğunu karşı karşıya getirdi ve amansız savaş kaçınılmaz hale geldi.

Afganistan bölgesini yurt edinen Gazneliler, 100 bine yakın kuvvetiyle askerî üstünlüğe sahip görünüyordu. Hazar Gölü çevresindeki coğrafyaya hükmeden Selçukluların asker sayısı ise 50 binin de altında bulunuyordu. Ne var ki, büyük olan aşağıya, küçük olan ise daha dinamik olup yukarıya doğru çıkıyordu.

Bu sebeple, Gazne Devleti’nin bir kısım askerleri bile, savaşın şiddetlenmesiyle birlikte Selçuklu tarafına geçmeyi tercih etti.

Selçuklu kuvvetleri, netice itibariyle Dandanakan Meydan Muharebesi’nde, Gaznelilere karşı büyük bir zafer kazandı. Öyle ki, savaş esnasında Gazne devletini yöneten Sultan I. Mesud bile canını zor kurtardı.

Sultan Mesud’un yakın adamları, kritik anda ona şu ikazda bulunarak, kaçıp kurtulmasına sebep oldular: “Sultanım! Bekleyecek zaman değildir. Ordumuz dağıldı. Hassa askerleri bile bizi terk edip karşı tarafa geçti. Tehlike yüzde yüz. Önümüz, arkamız sarılmış durumda. Acele burayı terk edip gidelim...”

Dandanakan Hadisesi, netice itibariyle bölgede tarihin seyrini değiştirmekle kalmadı, aynı zamanda Türkiye tarihinin önemli bir dönüm notasını teşkil eden bir hadise olarak tarihe geçti.

Bu hadiseden sonra Horasan Bölgesine bütünüyle hâkim duruma gelen Selçuklular, Abbasiler’e ve Bağdat’taki Hilâfet merkezine de daha yakın bir müstahkem kuvvet teşkil etmiş oldular. Esasen, İslâm tarihi açısından yakında başlayacak olan büyük fütûhâtın zemini de bu şekilde sağlama alınmış oldu.

.

Meşrûtiyetin Ahrarları

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


24 Mayıs 2018, Perşembe
Yakın tarihimizde iki defâ ilân edilmiş olan Meşrûtiyet’in günümüzdeki karşılığı “Demokrasi” iken, “Ahrâr”ın karşılığı ise “Hürriyetçiler” demektir.
Haliyle, tarihe dair bu gibi sorularla çokça karşılaşmaktayız. Bizde, bilgimizin kifâyet ettiği ölçüde bu konuları izâh etmeye çalışıyoruz.

Bu cevap ve izâhların bir kısmını bugünkü köşemizde de sizlere takdim edelim. İnşallah istifadeye medar olur.

* * *

En çok muhatap olduğumuz soru, bilhassa II. Meşrûtiyet döneminde siyaset meydanına çıkan “Ahrâr-ı Osmaniye” kadrosunda kimlerin yer aldığı, ayrıca bu kadronun siyasî hedef ve programlarının ne şekilde olduğuna dairdir.

Bu konuya dair, kısaca şunları ifade edebiliriz ki: 20. asrın başlarında çoğu Avrupa’da bulunan Jön Türklerin 1902'de Paris'te yapılan kongresi, iki grubun çekişmesine ve nihayetinde siyaseten ayrışmalarına sahne oldu.

Bu gruplardan biri merkeziyetçiliği, diğeri ise liberalizmi savunuyordu: Merkeziyetçiler, daha ziyade komitacılıkla iş gören İttihatçılara meylettiler. Nihayetinde, ilk başta gizlice kurulan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde birleştiler. Liberal kanadın başını çeken Prens Sabahaddin Bey ise, "Ahrâr-ı Osmaniye" fikriyâtında karar kıldı.

“Ahrar” grubu içinde yer alan şu önemli isimleri de ayrıca zikretmekte fayda var: Mizân gazetesinin sahibi tarihçi-yazar Mizancı Murat Bey, Nureddin Ferruh ile Ahmet Fazlı Beyler. Bu gruptakiler, bir süre sonra "Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti"ni kurdu.

* * *

Her iki grupta bulunanlar da, II. Meşrûtiyetin ilânından (Temmuz 1908) sonra fırkalaştı, partileşti. Hatta, yıl sonunda yapılan genel seçimlerde, birbirine rakip adaylarla yarışa girdi. Tabiî, İttihatçılar daha erken davranarak yurt genelinde teşkilâtlanmış ve bir cihette hakimiyetlerini kurmuş durumdaydılar.

Bu arada, Mizân dışında Serbestî, İkdam, Sabah, Sadâ-yı Millet ve Servet-i Fünûn gazetelerinin de Ahrar Fırkası’nı desteklemekte idiler. Ne var ki, o dönemde seçmen üzerinde siyaseten fazla etkili olamadılar. Tesirleri, aydın kesim ile sınırlı kaldı.

Bu sebeple, 1908 seçimlerinde, Ahrarların adayı diye bilinenler, hiçbir yerde yeterli oy desteğini alamadı. Ama buna rağmen, İttihatçıların desteklemiş olduğu adayların bir kısmı seçilip İstanbul'a geldiklerinde, İttihatçıları beğenmeyerek Ahrar Fırkası’na katıldı.

Hatta, Ahrar grubu, kısa süreli hükûmetler de kurdu. Ne var ki, komitacılar tarafından kısa zamanda devre dışı edildiler.

Ahrarlar, ikinci ve en büyük darbeyi 31 Mart Vak'ası sonrasında darbeci İttihatçılar tarafından kurulan Divân-ı Harp (Sıkıyönetim) Mahkemesi’nde yedi. (Emirdağ Lâhikası: 271)

Müstebid mahkeme, İttihad-ı Muhammedî Cemiyeti üyeleriyle birlikte Ahrarların da çoğunu idam ettirdi. Geri kalanlarını da çeşitli cezalara çarptırarak, onları siyaseten çalışamaz hale getirdi.

* * *

Hürriyet mânâsıyla özdeşleşen Ahrar Partisi’nin siyasî görüşünü şu tâbirlerle özetlemek mümkün: Sosyal ve iktisadî hayatta liberal, yönetimde adem-i merkeziyet, teşebbüs-i şahsî ve hiss-i rekabetin kamçılanması.

Üstad Bediüzzaman, Prens Sabahaddin Beye yazdığı bir mektupta, bu fikrin güzel olduğunu, ancak bilhassa "adem-i merkeziyet" fikrinin yanlış anlaşıldığını, dolayısıyla, konjonktürel şartlar gereği bunun sakıncalı sonuçlar doğuracağını hatırlatır. Bunun tatbiki için de Almanların (millet-i mütemeddin) durumunu bir medeniyet çıtası olarak gösterir.

Bunun yanı sıra, aynı mektubunda "teşebbüs-i şahsî ve hiss-i rekabet"in bizi tekâmüle götürecek medeniyet makinesinin buharı hükmünde olduğunu ve hükümetlerin bu istikamette hazırlık çalışması içine girmeleri gerektiğini söyler. (Bkz: Eski Said Dönemi Eserleri: 183)

Bediüzzaman, hamiyetli Ahrarların, 1908'den itibaren meşrûtiyet-i meşrûânın ruhuna uygun ciddî bir iktidar hazırlığı içine girdiklerini, ancak onların bu teşebbüslerinin, şer odakları tarafından saf ve muhakemesiz dindarların 31 Mart Vak’asında (1909) kullanılmasıyla akim bırakıldığını, Münâzarât’ta teessürle ifade eder.

***

@salihoglulatif:

İktidar dinozoru fenâ halde sendeliyor. Ayakta kalmak için, diyelim ki radikal çıkışlar yaptı:

- OHAL'i kaldırdı.

- Dövizi-Faizi frenledi.

- Tumturaklı bir af çıkardı.

- Bedelli'ye tamam dedi.

Acaba inandırıcı olur mu?

Bu saatten sonra çok zor.

Yani, yağmur yağsa da, yağmasa da...

.

Haziran 77’den 41 yıl sonra

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Mayıs 2018, Cumartesi
Bir ay sonra yapılacak 24 Haziran genel seçimleri ile bundan 41 yıl önce yine Haziran ayında yapılan genel seçimler arasında bazı benzerlikler var.
Özellikle de seçimlerle ilgili alâvere-dalâvere, abidik-gubidik, hile-hurda, tehdit-şantaj ve siyasî liderleri efsaneleştirmeye yönelik çılgın propagandalar ciheti itibariyle...

1977 seçimlerine giderken, Bülent Ecevit’in başında bulunduğu C. Halk Partisi, tarihinin en güçlü zamanını yaşıyordu.

Ecevit’in ismi efsaneleştirilmiş; “Kıbrıs Fatihi” ve “Karaoğlan” diye yâdediliyordu.

Her tarafta “Umudumuz Ecevit” yazılı afiş ve pankartları ile donatılmıştı.

“Ortanın solu”na geçen Ecevit, “Toprak işleyenin, su kullananın” sloganını şiar edinmiş, partisini birinci yaparak âdeta şâhâ kaldırmış, oy oranını yüzde 40’ın üzerine çıkartmıştı.

Seçim sonrasında, toplam 450 üyelik Millet Meclis’ine 213 milletvekili taşıyarak, tek başına iktidara gelmesine ramak kalmıştı.

Oldu olacak, 1977 Haziran’ında ortaya çıkan Meclis genel tablosunu da nazara vererek, konuya öyle devam edelim.

1. sıradaki C. Halk Partisi, oyların 41.4’ünü alarak, Meclis’te 213 milletvekilliğini elde etti.

2. sıradaki S. Demirel’in başında olduğu Adalet Partisi, oyların yüzde 36.9’unu alarak, 189 milletvekilliğini kazandı.

3. sırada gelen N. Erbakan liderliğindeki Millî Selamet Partisi, yüzde 8.5 ile 24 sandalye kazandı.

4. sırada ise, A. Türkeş liderliğindeki MHP vardı. Oy oranı yüzde 6.4, milletvekili sayısı ise 16’da kaldı.

Geriye kalan küsûrât oyları ise, bağımsız adaylar ile küçük partiler arasında dağılıyordu.

* * *

1977 Haziran’ındaki Halk Partisi’nin yerini AKP, “Kıbrıs Fatihi Karaoğlan”ın yerini ise “Afrin Fatihi Reis” almış görünüyor.

İki partinin de oyları yüzde 40’ın üzerinde ve iki lider de fanatik taraftarları tarafından adeta “ölümünü” efsaneleştirilmiş durumda.

* * *

Ecevit, partisini birinci sıraya çıkartmayı başardığı halde, seçim sonrasında hükûmet kuramadı. Bugünkü “Erdoğan ile AKP”nin durumu da o günkü “Ecevit ile CHP”nin durumuyla bazı benzerlikler arz ediyor.

Ecevit fanatikleri ile partisinin azılı militanları, sahte ve mükerrer oy kullanarak, olağanüstü bir performans gösterdiler. Öyle ki, ölmüş kimselerin, hastahanede yahut hapishanede yatan kimselerin yerine dahi oy kullanıldığı, hiçbir şüpheye, tereddüde yer kalmayacak şekilde tesbit edildi.

Esasen, sırf bu sebepten dolayı, tâ Hindistan’daki Himalaya Dağlarından silinmez bir mürekkep ithal edilerek, bilâhare yapılacak seçimlerde mükerrer oy kullanılmasına engel olunmaya çalışıldı.

(Nitekim, iki sene sonra, yani 1979’da yapılan “mürekkepli” ara seçimlerde, CHP’nin oy oranı yüzde 30’a gerilerken, Adalet Partisinin oy oranı yüzde 54’lere çıktı.)

* * *

Geçen seneki 16 Nisan Referandumuna bir dizi şaibe karıştı. Ortaya saymakla bitmeyecek kadar iddialar atıldı. İddiaların hiçbiri, inandırıcı bir açıklıkta cevap-izah bulamadı.

YSK’nın yaptıklarından, köy korucularının üzerindeki baskılara kadar; TRT ve sair kurumların elinde olan devlet gücünün siyaset kulvarında adaletsizce kullanılmasından, tek yanlı vahşiyâne propagandaya kadar, bir sürü şüphe, tereddüt ve tartışma götürür karanlık nokta...

Bütün bunlar hesaba katıldığında, 1977 Haziran seçimleri ile 41 yıl sonraki 2018 Haziran genel seçimleri arasında ciddî bazı benzerlikler olduğu kendiliğinden anlaşılır hale geliyor.

Bakalım, sonuçları itibariyle de bir benzerlik olacak mı, yoksa ortaya farklı tablolar mı çıkacak? Bunu görmeye sadece 30 günlük bir süre kaldı. Haydi hayırlısı...

***

@salihoglulatif:

Erdoğan'ın "Seçim Vaatleri"nden biri de şu:

"Şehir içindeki stadyumlar, Millet Bahçesi olacak."

*

"Yaptıkları, yapacaklarının teminatı" olduğuna göre,

Mecidiyeköy'deki Ali Sami Yen Stadı'nın bir kaç gökdelenli hali ortada...

.

Ayasofya’nın 88 yıllık hicrânı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr



29 Mayıs 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ: 29 Mayıs 1453
Kostantiniye’nin fethedilmesiyle birlikte camiye çevrilen Ayasofya’nın müze haline getirilmesinin üzerinden 84 yıl, ibadete kapatılmasının üzerinden ise tam 88 yıllık bir zaman geçti.

Ayasofya dâvâsını uzun yıllar siyasî sermaye olarak kullanan korkak, istismarcı ve buhranlı yüreklerde hâlâ tık yok, hâlâ gık yok.

1934’teki şaibeli bir “Bakanlar Kurulu Kararı”yla müzeye çevrilen Ayasofya, 1930’da restorasyon gerekçesiyle ibadete kapatılmıştı. Dolayısıyla, 88 senedir Ayasofya Camii’nin içinde namaz kılınamıyor, ibadet edilemiyor, mevlid okunamıyor...

* * *

Bir cihette İstanbul'un kâbesi, 1453’te fethin sembolü, hâkimiyetin bir nişânesi, Haç'ın Hilâl'e-Hıristiyanlığın İslâmiyete devir-teslimi ve bir Peygamberî müjde”nin tapu senedi olan Ayasofya’nın hicrânını en veciz şekilde dile getirenlerin başında, muallim şâir Arif Nihat Asya gelir. Şöyle nidâ ediyor, o usta şâir:

Ulu mâbed! Neye hicrâna büründün böyle?

Fatih’in devrini bir nebzecik olsun, söyle!

Arif Nihat, söz konusu “Mahzun Ayasofya” isimli şiirinde, şu hakikatleri de samimi bir coşku ve pervasızlık içinde dile getiriyor:

Beş vakit loşluğunda saf saftık,

Dâvetin vardı dün ezanlarda,

Seni ey mâbedim! Utansınlar;

Kapayanlar da, açmayanlar da...

Aradan geçen bunca zamanın ardından, biz de bir nâzire kabilinde şöyle diyelim:

Utansın ey mâbedim!

Senin kadr û kıymetini

Bilmeyenler de, gizleyenler de...

* * *

Ayasofya, bundan 1600 sene kadar evvel ilk yapıldığında bile sadece bir kiliseden, yahut sıradan bir mâbetten ibaret değildi.

Hıristiyanlık âleminde bir istisna olarak inşa edildi ve bir hakimiyet sembolü olarak tescillendi. Meselâ, Ayasofya bir kilise iken, Patrikhaneye değil, Bizans, yani Doğu Roma hükümdarına bağlıydı.

Buna göre, 1453’te cami olduktan sonra, bu kez yeni hükümdara, yani doğrudan "Ebul-Feth" olan Sultan Fatih'in emriyle onun adına kurulan vakfa bağlandı. Beş yüz seneye yakın müddetle cami olarak kullanılan bu mâbet, 1930’da kasten ibadete kapatıldı ve dört sene sonra da müzeye çevrilmiş oldu.

Bu tarihten 50 yıl sonra (Son AP iktidarı döneminde) Ayasofya'nın minarelerinden ilk kez Ezan-ı Muhammedî okundu. Aynı anda, Hünkâr Mahfili kısmında namaz kılınmaya başlandı. Tarih, 08.08.1980.

Bu tarihten yaklaşık 35 gün sonra da Türkiye’de bir askerî darbe (12 Eylül) yapıldı ve ilk iş olarak Hünkâr Mahfili kısmının etrafı baraka ile çevrilerek ibadete kapatıldı... Aynı yer, yıllar sonra tekrar açıldı.

* * *

Netice itibariyle şunu diyebiliriz ki: Ulu mâbed Ayasofya, şeklen ve mânen ne durumda ise, vatana hâkim olan ruh, mânâ ve mânevî atmosfer de ona göre şekilleniyor.

Üstad Bediüzaman, zamanın Demokrat hükümetine hem mektup, hem heyet göndererek “Ayasofya’yı, beş yüz sene devam eden vaziyet-i kudsiyesine çevirin” tavsiyesinde bulundu.

Aynı mahiyetteki tavsiye, bugünkü siyasî aktörlere de mükerrer defalar iletildi, hatta 10 milyondan fazla imza toplandı, yine de müsbet bir netice alınmadı, alınamadı.

Kadir Mısıroğlu, bir video kaydında, hükümet reisine sunulan “Ayasofya’nın camiye çevrilmesi” fikrine şiddetle karşı geldiğini ve Erdoğan’ı bu fikirden caydırdığını söylüyor.



***

@salihoglulatif:

İstanbul’un işgali yıllarında Ayasofya’da nöbet tutan bir tabur Osmanlı askeri, Kurân’a el basarak, işgalci düşmanları bu mâbede sokturmayacaklarına yemin etti... İşgalcilerin kirletemediği bu mâbet, yöneticilerimiz tarafından iftiharla(!) müzeye çevirdi.

.

Sultan Fatih’in partisi (!)

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


31 Mayıs 2018, Perşembe
Hakikaten bir akıl ve izân tutulması içine girmiş insanlarımız var.
Bundan eminiz artık. Bunun bir sebebi, mukaddes fethin 565. yıl dönümü vesilesiyle ortaya konulan ve “Artık bu kadar da olmaz” denilecek türden birtakım şaklabanlıkların, üstelik en üst perdeden sergilenmeye çalışılması.

Önce, hemen bütün televizyon ekranlarından bir sunum yapıldı. Atlara binmiş Sultan Fatih ve dâvâ arkadaşları, sadece denizleri değil, önlerine çıkan her engeli harikulâde bir coşku ve heyecanla aşıyor. Seyredince, heyecanlanmamak, iftihar etmemek elde değil...

Fakat, o da ne? Hadisenin mânâ seyri gitgide değişiyor: Sultan Fatih, Erdoğan’a benzetiliyor. Fetih kadrosu AKP üyesi yapılıyor. Bu arada, fetih ruhu da 24 Haziran seçimerine parti için destek amaçlı olarak taşınmaya çalışılıyor.

İşte, tam da bu noktada “Yahu, bu kadarı olmaz, olamaz!” diye isyan etmek üzere iken, karşınıza bir manzara daha çıkıyor: O çarpık zihniyete göre, Fatih ve fetih ruhu, seçim maratonunda kendileri ile beraber iken, muhalif partiler ise, adeta topyekûn şekilde düşman tarafına, yani Bizans Palikaryasına benzetilmeye çalışılıyor.

Evet, işte bu bir aymazlık, bir ciddiyetsizliktir. Daha ileri boyutlarda ise, iş hayasızlığa ve haysiyet cellâtlığına kadar gidip dayanıyor.

Bu necip millete, bugüne kadar kimse böyle bir kötülük yapmadı. Hiçbir parti, İstanbul’un fethi üzerinden bu kadar iğrenç bir devşirmede bulunmaya yeltenmedi. Hiçbir siyasî kadro, rakip konumdaki diğer siyasî partileri doğrudan “Bizans tarafı” gibi gösterme cüretini, kabalığını sergilemedi. Hiçbir zihniyet, “fetih ruhu”nu böylesine pespaye şekilde bir siyasî malzeme olarak kullanma bedbahtlığına düşmedi. Vesaire...

İşin acip, tuhaf bir yönü de şudur ki: Avazları çıktığı kadar “Biiiz, Sultan Fatih’in torunlarıyız!” diye bağırdıkları ve o tarihî şahsiyeti siyasetlerine âlet ettikleri halde, onun aziz bir hatırası olan Ayasofya meselesine hiç girmediler. Hiç hatırlamadılar ve hatırlatmadılar. Adeta Ayasofya’yı ademe mahkûm ettiler ki, cidden yazık...

Yâhû, sizdeki fethin mânası bu mu? Sizin Sultan Fatih’i ve İstanbul’un fethini idrak etmenizin Ayasofya ile hiçbir cihet-i münasebeti yok mudur? Varsa şayet, nerede?

Sizin buna cevabınız, “Hele bir Sultanahmet dolsun, ondan sonra bakarız” mı hâlâ? Fatih Sultan Mehmed de meseleye öyle mi bakmış?

Sevsinler sizin bu sakim bakışınızı...

GÜNÜN TARİHİ: 31 Mayıs 1994

Kayalar Ağabey



Risâle-i Nur’un kahraman kumandanlarından biri olan Mehmed Kayalar, 1994’te (31 Mayıs/1 Haziran) Yalova’da vefat etti.

Mezarı da Yalova Çiftlikköy’de olan Kayalar, 1913’te bir “Evlâd-ı Fatihân” olarak Rumeli topraklarında dünyaya gözlerini açtı.

Balkan Harbi sebebiyle ailesi Konya’ya taşındı. Temel eğitimden sonra askerlik mesleğini seçti. Cesur bir zâbit oldu. Yüzbaşı rütbesiyle ordudan emekliye ayrıldı.

Onun 1950’den sonraki ömrü Risâle-i Nur’a hizmetle geçti. Görev yeri Diyarbekir’de yaptığı hizmetler dillere destan olmuştur.

Çok şiddetli mahkemelerden geçti; ders ve sohbetleri sebebiyle amansız takip ve tarassutlara maruz kaldı. Diyarbakır’daki 7. Kolordu Komutanı Cemal Tural Paşa, başta ona ve birlikte hizmet ettiği dâvâ arkadaşlarına çok büyük zulümler, kötülükler yaptı. Fakat, o hayatının hiçbir devresinde yılmadı, çekinmedi, korku nedir bilmedi. İnandığı hayatı yaşamaya aynen devam etti.

***

@salihoglulatif:

Sonunda İstanbul’un Fethi'ni bile partinize mal ettiniz ya... Sonunda Sultan Fatih'i de partinizin figüranı haline getirdiniz ya... Üstelik Ayasofya dâvâsını hiiiç hatırla(t)madan... Pes!


.

‘Sâdık ahmak’ siyasiler

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


23 Haziran 2018, Cumartesi

Eski Said dönemi (1911) eserlerinden biri olan Muhakemât’ın “mübalâğa”ya dair Yedinci Mukaddemesi, aynen şu sözlerle başlıyor: “Mübalâğa ihtilâlcidir. Şöyle ki: Beşerin seciyelerindendir: Telezzüz ettiği şeyde meylü’t-tezeyyüd; ve vasfettiği şeyde meylü’l-mücazefe; ve hikâye ettiği şeyde meylü’l-mübalâğa ile, hayali hakikate karıştırmaktır... Bu seciye-i seyyie (kötü seciye) ile iyilik etmek, fenâlık etmek demektir.”

Din-i İslâm dairesi içinde abartıya kaçan, mübalâğaya meyleden herifler, bu makalede adeta yerden yere vuruluyor.

Zira, mübalâğacı heriflere göre İslâmiyeti dosdoğru şekilde anlatmak yetmiyor. Kudsî hakikatleri olduğu gibi anlatmak, tesir ettirmek için kâfi gelmiyor. Vesâire...

Dolayısıyla, işin içine abartı katmak, mübalağaya prim vermek gerekiyor.

Bu sebeple, yazılarında, sözlerinde, konuşmalarında “haddi aşan” ifadeleri kullanıyorlar. Böylelikle, dinin terazisini, şeriatın dengesini bozmaya yelteniyorlar. Haliyle, büyük zarar veriyorlar. Zarar o kadar büyük ve ürpertici ki, din düşmanlarından beter zararlara sebebiyet veriyorlar.

İşte, aynı makalenin sonlarında, Üstad Bediüzzaman, bu tip dengesizleri aynen şu sözlerle ikaz ediyor: “Ey herif! Bu sözlerinde şeriata adâvet ediyorsun. Faraza sâdık olsan, sâdık-ı ahmak olursun. Adüvvü’d-dînden (din düşmanından) daha muzırsın.”

İşte, o pek muzır olan mübalâğa ve mücazefe metodunun, şu sıralar siyaset âleminde de fazlasıyla kullanıldığına şahit olmaktayız.

Teessüfle gördüğümüz ve bizi teessüre gark eden o abartılı ve saptırmalı sözlerin bir kısmı aynen şöyledir:

- Şu partiye oy verirsen Cennete gider, şu partiye oy verirsen Cehennemi boylarsın.

- Şu parti din-iman yolunda, şu parti(ler) ise küfür ve dalâlet yolundadır.

- Hangi partinin adayına oy verirsen, direkt onunla birlikte haşrolursun.

Demokrasi zemininde, seçim atmosferinde farklı tercihler kaçınılmazdır. Hatanın bir karşılığı dünyada sıkıntı çekmek, bir diğer karşılığı günahkârlıktır. Bu ise, kişinin imanını kaybettiği ve sırf bu sebeple doğrudan Cehennemi boylayacağı anlamına gelmez. “Gelir” diyenler, mübalâğa ediyor ve din düşmanından ziyade dine-dindara zarar veriyor demektir.

Alternatif yok mu?

Son on beş yıldır, AKP’ye oy verenler, diğer seçmenlere ve hasseten din kardeşlerine genellikle şu mukabelede bulunurlardı: Yahu başka adam mı var? Başka alternatif mi var?

Şimdi ise, bunu diyemiyorlar ve diyemezler. Çünkü, artık herkese gösterecek, herkesin haberdar olacağı bir alternatif var.

Tarafgirâne hareket eden kimi fanatik bağnaz ise, kendince başka sebep ve bahanelerle aynı istikamette gitmeye devam ediyorlar.

Kim ne tarafa gitmek itiyorsa gitsin. Kim hangi partiye oy veriyorsa versin; hangi Cumhurbaşkanı adayını destekliyorsa desteklesin; ama, herkes bilsin ki, artık her iki kulvarda da alternatif var. Bu da, demokrasi açısından büyük bir kazanç ve itibar sayılır.

GÜNÜN TARİHİ: 23 Haziran 1983

Doğru Yol Partisi



Darbe Cuntasının, daha evvel kurulan Büyük Türkiye Partisi’ni kapatmasının ardından, 23 Haziran 1983’te aynı misyon (DP-AP) çizgisinde olmak üzere Doğru Yol Partisi (DYP) kuruldu.

Siyasî yasaklı durumundaki Süleyman Demirel’in görüş ve tavsiyeleri doğrultusunda kurulan DYP’nin Genel Başkanlığına Ahmet Nusret Tuna getirildi. Aynı yıl yapılan seçimlerde, başkanı ile birlikte veto darbesi yiyen DYP’nin başına Yıldırım Avcı getirildi. 14 Mayıs 1985’teki kongrede nöbeti H. Cindoruk devraldı.

6 Eylül 1987’de yapılan referandum sonucu siyaset yasağı kalkan Süleyman Demirel, 24 Eylül 1987’de DYP’nin genel başkanlığına seçildi. 1991 seçimlerinde, partisini birinci sıraya taşımayı ve önce Başbakan, ardından (1993) Cumhurbaşkanı olmayı başardı.

***

@salihoglulatif:

Adem Özköse: Siyasî görüşü ne olursa olsun; fanatik, taassup sahibi, yalaka, kendisi gibi düşünmeyeni hain, kâfir, yobaz gören herkese uzağım...

Tüm mâkul, akl-ı selim, sağduyu sahibi olanlara selâm olsun!

.

Kader ve sebepler

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Haziran 2018, Salı
Sayısız tecrübelerle de sâbittir ki: Yaşanan her hadisenin iki ciheti, iki veçhesi vardır: Biri zahirî sebepler yönü, diğeri ise hakikî sırr-ı kader ciheti.
Bu mühim meseleye dair iki kısa iktibas:

BİR: “Başa gelen zulümlerde iki cihet var ve iki hüküm vardır: Biri insanın, biri kader-i İlâhî'nin. Aynı hâdisede insan zulmeder, fakat kader âdildir, adâlet eder.

İKİ: “...Beşer, zâhirî esbaba bakar; bazan yanlış eder, zulmeder. Fakat kader, başka noktalara bakar, adâlet eder.”

(Bkz: Lem'alar: 643; Kastamonu Lâhikası: 385)

* * *

Evet, yukarıda iktibasen naklettiğimiz hakikati teyid ve tekid bakımından, tekraren ifade edelim ki: Vukua gelen her hadisenin iki veçhesi vardır: Biri, o hadisenin sebep-hikmet ciheti, diğeri ise kaderî fetvâ ciheti.

Dolayısıyla, yaşanan veya başa gelen her hadisede, bu iki ciheti birden görüp ona göre yorum ve değerlendirme yapmak lâzım gelir. Aksi halde, karşımıza can sıkıntısı, kafa zonklaması ve moral bozucu bir tevfiksizlikle “cevab-ı red” çıkar.

Meselâ, Türkiye’yi idare edenler, Ocak 1945’te önce Almanya ve hemen ardından Japonya ile bütün diplomatik ve ekonomik münasebetlerini kesmeye karar verdiler ve bitmek üzere olan II. Dünya Savaşında İngiltere’nin yanında (Almanya’nın karşısında olmak üzere) savaşa katılma kararını Meclis’ten geçirmeye muvaffak oldular.

Ne var ki, silâh ve mühimmat yardımı bekleyen Türkiye, tam da savaşa fiilen katılmak üzere iken, aynı yılın ortalarında, dünya ve insanlık tarihinin en büyük savaşı sona ermiş oldu. (NOT: Hiroşima ve Nagazaki felâketi sebebiyle.)

Bu gelişmelerin neticesinden de şu hususu istihraç ile anlıyoruz ki: İlâhî takdir, bir hikmete binâen, Türkiye’nin harbe girmesine fetvâ vermedi, müsaade etmedi. Gerisi ise, bütünüyle ve zincirleme bir tarzda “zahirî sebepler ciheti”nden ibarettir.

İçerde ve dışarıda olup bitenlere, ferdî ve içtimaî bazdaki hadiseler zincirine, işte bu zâviyeden bakılmalı ki, kişi ne ye’se ve karamsarlığa düşsün, ne de alınması gereken sebep ve tedbirler noktasında zindân-ı adâlete, tembelliğe, miskinliğe dûçâr olsun.

***

GÜNÜN TARİHİ: 26 Haziran 1097

İznik el değiştirdi



Bizans’ın elinden alınan ve 22 sene müddetle Selçuklular’ın idaresinde kalan İznik, 26 Haziran 1097’de tekrar Bizans’ın hakimiyeti altına girdi.

Bizans ordularının 1071'de Malazgirt'te yenilmesinden sonra, Selçuklular, çok hızlı bir şekilde Anadolu’nun orta ve batısına, dolayısıyla Bizans’ın içlerine doğru yürüdüler.

Öyle ki, 1075’te İznik’in önlerine kadar gelen Selçuklu orduları, o tarihte bu tarihî şehri aldılar ve 1080 yılında burayı devletin başkenti yaptılar.

Ne var ki, Bizans’ın imdadına gelen ve tahminen 600.000 kişilik kuvveti bulan Haçlı (I. Haçlı Seferi) Ordusu, 1097 yılı Mayıs’ında İznik'i kuşattı ve yaşanan şiddetli muharebelerin ardından 26 Haziran’da burayı yeniden Bizans idaresine teslim etti.

İznik’in İslâm ve Osmanlı hâkimiyeti altına girmesi ise, o tarihten 230 küsûr yıl sonra, yani tâ Sultan Orhan Gazi (1331) zamanında mümkün olabildi ancak.

***

@salihoglulatif:

“Ahrâr ve Demokrat Misyon”un temsilcileri, 16 yıl aradan sonra yeniden Millet Meclisi’nde. Onları tebrik ediyor ve hayırlı muvaffakiyetler diliyoruz. Her şeye rağmen, yine de yaşasın hürriyet, yaşasın demokrasi

.

Milliyetçi dinamikler

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


28 Haziran 2018, Perşembe
Türkiye’de “milliyetçilik akımı” yükselmedi; belki “Tahrik edildi”, ya da “İteklendi-fişteklendi” demek daha doğru olur.
Türk ve Kürt milliyetçiliğine oynayan MHP ile HDP’nin tahmin edilen miktarın üzerinde bir oy desteği ile Meclis’e girmesi, ister istemez akıllarda soru işaretlerine yol açtı.

İşte, o soru işaretlerinden biri şudur: Türkiye’de milliyetçilik akımı yükselişe mi geçti?

Kısa cevap, ilk cümlede olduğu gibidir.

Sorunun genişçe bir cevabını ise, aşağıdaki tahlilde vermeye çalışalım.

* * *

Bize göre ırkçılık mânasındaki Türkçülük ile Kürtçülük, birbirini tahrik ile tetikleyen, kan ve şiddet ile yekdiğerini besleyen Avrupa menşeli “Frengî illeti”nin iki muzır veledidir.

Aynı zamanda, birbirinin velinîmetidir. Biri olmadan, diğeri güç-kuvvet kazanamaz.

Bu tehlikeli cereyanlar hakkındaki en net ifadelerden biri, Mesnevî-i Nuriye’de şöylece zikredilmiş: "Asabiyet-i cahiliye, birbirine tesanüt ile yardım eden gaflet, dalâlet, riyâ ve zulmetten mürekkep bir mâcundur. Bunun için milliyetçiler, milliyeti mâbud ittihaz ediyorlar."

Demek ki, bu türden milliyetçi damarların esin ve besin kaynağı “gaflet, dalâlet, zulmet” gibi mazarrattır. Güç ister, kan ister ki, yaşayabilsin, hayatiyetini idame ettirebilsin.

İşte, son yıllarda yükselişe geçmiş gibi görünen söz konusu iki akım da, aslında dahildeki çukur-hendek operasyonları ile Suriye ve Irak’taki kanlı operasyon beslenerek palazlandı.

Giden canlar, dökülen kanlar, her iki tarafın da besin kaynağını güçlendirdi.

Şu kadar kişi şehit oldu, bu kadar kişi öldürüldü veya “etkisiz hale getirildi” şeklindeki sonuç bildirileri, çözüm için zerrece bir devâ teşkil etmediği gibi, aksine tarafları “hamaset dozu yüksek” kutuplaşmalara sevk etti.

Devlet, silâha sarılan, mâsum kanı döken hiçbir kişi veya örgüte karşı sessiz kalamaz ve kalmamalı. Ne var ki, son 30-40 yılda gördük ki, mesele “ölmek-öldürmek”ten ibaret değil. Yani, problem sadece kan dökmekle halledilecek gibi değil.

Zira, öldürülen, etkisiz hale getirilen örgüt mensuplarının sayısı 35 yılda 45 bini aştığı halde, içerde veya dışarıdaki silâhlı militanların sayısında hiçbir azalma görülmedi.

Demek ki, kandan-kinden önce yapılması gereken başka işler var, alınması gereken daha başka tedbirler var. Aksi halde, ölüm-kıyım çarkı aralıklı da olsa devam edecek, ne yazık ki...

Final: Bu konuları düşünüp yazarken, hemen her defasında aklıma Kürtçülük akımının öncülerinden biri olan Celâdet Bedirhan’ın, 1933’te Suriye’den Türkçülük akımı lideri M. Kemal’e yazdığı uzunca bir mektubun sonlarındaki şu cümle geliyor: “Sonradan gördük ki, Türk Ocakları size Türkçü yetiştirdiği kadar, bize de Kürtçü yetiştiriyordu.” (Doz Yayınları; M. Kemal'e Mektup, s. 22)

***

GÜNÜN TARİHİ: 28 Haziran 1638

Sakarya Şeyhi



Eskişehir’de “Mehdîlik” ve “İsa Rûhullah” iddiasında bulunan “Sakarya Şeyhi”lâkaplı bir meczup ortaya çıktı.

Sultan IV. Murad’ın meşhûr “Bağdat Seferi”ne hazırlık yaptığı günlerde (28 Haziran 1638) binlerce müridiyle birlikte ortaya çıkan Ahmed isimli şahsın üzerine mükerrer defa kuvvet gönderilerek mağlup edildi; yakalandı ve ardından idam edildi.

***

@salihoglulatif:

Şu husus, artık kat'iyet peydâ etti: Siyasî muhtevalı fikir ve yorumlarımızdan şiddetli rahatsızlık duyanlar, mutlak sûrette haricî başka bir siyasî cereyana angaje olmuş veya fenâ halde tarafgirlik illetine yakalanmış demektir. Aksi halde, kişi niye ŞİDDETLİ RAHATSIZ olsun ki?


.

Şeyh Said’e idam

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


29 Haziran 2018, Cuma
GÜNÜN TARİHİ: 29 Haziran 1925
Diyarbekir’de kurulan meşhûr İstiklâl Mahkemesi, 29 Haziran 1925’te Şeyh Said ile birlikte 47 kişiye idam cezası verdi.

Cezalar bilâhare infaz edildi ve asılanların tamamı askerî alanda açılan bir çukura topluca defnedildi. Maznunların mezar yeri, nokta itibariyle hâlâ meçhûl durumda.

* * *

Daha başka kaynaklarda olduğu gibi, M. Şerif Fırat’ın yazdığı “Doğu İlleri ve Varto Tarihi” isimli kitapta da yer alan bilgilere göre, Şeyh Said, kendince bir içtihatta bulundu ve o içtihadın gereği olarak, Şark Vilâyetlerinde nüfûz ve kuvvet sahibi hemen bütün ileri gelenlere “dinî fetvâ”yı da ihtivâ eden bir “Kıyâma Dâvet” mektubunu gönderdi.

Aslı Arapça olan o mektubun Türkçe sûreti şöyledir: “Kurulduğu günden beri din-i mübin-i Ahmedî’nin (sav) temellerini yıkmaya çalışan Türk Cumhuriyeti Reisi M. Kemal ve arkadaşları, Kurân’ın ahkâmına aykırı hareket ederek, Allah ve Peygamberi inkâr ettikleri ve Halife-i İslâmı (Abdülmecid Efendi’yi) sürdükleri için, gayr-ı meşrû olan bu idarenin yıkılması, bütün ehl-i İslâm üzerinde farzdır. Rejimin başında olanların ve Cumhuriyete tâbi olanların mal ve canlarının Şeriat-ı Garrâ-ı Ahmediye’ye göre helâl olduğu hususu, birçok ulemâ ve meşâyihin istişaresiyle kararlaştırılmıştır.”

Bingöl Genç taraflarında bulunan Şeyh Said’den izinsiz ve habersiz şekilde, 11 Şubat’ta cahiller, ya da provokatörler tarafından başlatılan kıyâm, kanlı çatışma ve yağma hadisesi, muhtelif merkezlerde birkaç hafta kadar devam etti. Kardeş kanı, oluk oluk aktı. Hiç kimse, hiçbir şey kazanmadı. Netice itibariyle herkes kaybetti. Geriye kin, adâvet, husûmet yarası kaldı. O yara hâlâ kapanmış, kapatılabilmiş değil.

Önenli bir nokta: Söz konusu kıyâmın-isyânın (adına ne derseniz deyin) startını Şeyh Said’in bizâtihi kendisi vermiş değil. Bir “Defacto” oldu. Evet, aylardır süren bir direniş hazırlığı vardı; ama, muhtemelen provoke edilerek kanlı boğuşmaya çevrildi.

* * *

Bilindiği üzere, o tarihlerde Van’da bulunan Bediüzzaman Said Nursî, Şeyh Said kıyâmına iştirak etmediği gibi, farklı bir içtihad ile hareket ederek, halkı ve aşiretleri teskin etmeye çalıştı.

Arşivimizde bulunan teksir Kastamonu Lâhikası’ndaki bir mektuba göre, Üstad Bediüzzaman, Şeyh Said’in “Kıyâma Dâvet” metubunu karşılıksız bırakmaz ve hissetmiş olduğu sorumluluğu bihakkın yerine getirir.

Söz konusu kaynakta “İnebolu havalisindeki umum Nur Şâkirdleri nâmına, Selahaddin’in, Üstadımızın Tarihçe-i Hayat’ından çıkardığı bir kısacık hülâsanın bir parçasıdır” denilerek, devamında aynen şöyle devam ediyor: “Şark isyanında, Şeyh Said ve askerleri, Üstadımız Bediüzzaman’ı Şark’taki büyük nüfuzundan istifade için mücadeleye iştirake dâvet ettikleri zaman, cevaben demiş: ‘Yaptığınız mücadele, kardaşı kardaşa öldürtmektir ve neticesizdir. Çünkü, Türk milleti bin senedir İslâmiyete bayraktarlık etmiş, dinî uğrunda binlerle şehid vermiş ve binlerle velî yetiştirmiştir. Binâenaleyh, kahraman ve fedakâr İslâm müdafilerinin torunlarına, yani Türk milletine kılınç çekilmez ve ben de çekmem’ diyerek, hem red cevabı vermiş, hem de mücadelesinden vazgeçmesini söylemiştir.” (Age, s. 275)



***

@salihoglulatif:

Millet Meclisi’nde iyi bir grup kurmayı başaran İyi Parti'ye mesaj:

1- Ülkenin iki Türkçü partiye ihtiyacı yok;

2- Radikal-marjinal milliyetçi partilere de...

3- Partinizi merkeze oturtmak ve Demokrat karaktere büründürmek tek çıkar yol;

4- Aksi halde, geliştirmek bir yana, mevcudu muhafaza bile zor.


.

Dördüncü kuvvet”

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


04 Temmuz 2018, Çarşamba
Türkiye’de ise, medya, bilhassa son yıllarda hissedilir derecede bir gerileme, bir pasifize olma tirendi içine girmiş görünüyor. “Tek seslilik” korosuna katılarak siyasî iktidarın borazanlığını yapmaya razı olmasıyla birlikte, “dördüncü” sırada tasavvur edilen o “kuvvet”ini de büyük ölçüde kaybetti.
Başta basın-yayın (neşriyat) işleri olmak üzere, günümüzde “kitle iletişim araçları”nın tamamı Latince kökenli “medya” tâbiriyle isimlendiriliyor.

“Halkın gözü-kulağı” diye de şöhret bulan medya, aynı zamanda “yasama, yürütme ve yargı” erkinden sonra “dördüncü kuvvet” olarak da nitelendiriliyor.

Medyanın gelişmiş dünya ülkelerindeki fonksiyonu, hâlen de “dördüncü kuvvet” derecesinde ve mesabesinde sayılır.

Türkiye’de ise, medya, bilhassa son yıllarda hissedilir derecede bir gerileme, bir pasifize olma tirendi içine girmiş görünüyor. “Tek seslilik” korosuna katılarak siyasî iktidarın borazanlığını yapmaya razı olmasıyla birlikte, “dördüncü” sırada tasavvur edilen o “kuvvet”ini de büyük ölçüde kaybetti.

Medyadaki iç kanama ve kıvrandıran sancılanma, son zamanlarda biraz daha artmışa benziyor. Bu gidişle, iyiden iyiye takattan düşme riskiyle karşı karşıya gelecek gibi...

* * *

Siyasî iktidar ile adeta “bilek güreşi” tutarcasına davranan bir medya, asıl vazifesini yapması mümkün olmadığı gibi, iktidarın gücüne yaslanarak, yahut sığınarak da üzerine düşeni yapıyor sayılamaz.

Medya, aslî vazifesini yapabilmesi, “ifrat” gibi “tefrit”ten de uzak durması, yani “vasat” yolu tercih etmesi ile mümkün olur ancak.

Özetle, gazeteler, öncelikle kendi vazifesini yapmalı. Milletin lehinde aslî görevini yaparken, devlet-hükûmetle papaz olmaktan imtina etmesi gerektiği gibi, nüfûz veya menfaat temin etmek için iktidarda bulunanlara yaranmaya, onlara tabasbus edercesine bir zilletin içine düşmemeye son derece dikkat ve itina göstermeli.

Aksi takdirde, yapmış olduğu hatalar, içine düştüğü aşırılıklar, günün birinde döner onu vurur. Tıpkı, şimdilerde olduğu gibi...

Bu can alıcı noktaya muhtelif eserlerinde temas eden Bediüzzaman Said Nursî, 1908 baskılı “Nutuk” isimli eserinde de, bilhassa gazetecilere hitaben şu çarpıcı tesbit ve izahatta bulunuyor: “Evvel ‘Haydar Ağa’lık vardı. Şimdi siz de ‘Haydo’ yaptınız. Hâlbuki bize lâzım ‘Haydar’dır. O elmas kılıca benzeyen lisân-ı matbuata (gazete lisânına) îtidâl ile saykal (cilâ) vurun; tâ ki, ifrat ve tefrit ile pas tutmasın.”

Bu nasihat ve izahlardan, gereken derslerin çıkarılması ümit ve temennisiyle...

***

GÜNÜN TARİHİ 4 Temmuz 1546

‘Barbaros Hayri’

Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa, 4 Temmuz 1546’da İstanbul'da vefat etti. Türbesi Beşiktaş’ta, denize nâzır bir noktadadır.

1470'li yıllarda Midilli Adası’nda doğdu. Asıl ismi Hızır Reis olup Oruç Reis’in kardeşidir.

Aynı zamanda “Cezayir Fatihi” olarak da bilinen Hayreddin Paşa, başta Preveze Deniz Zaferi olmak üzere, deryalar üstünde (özellikle Akdeniz’de) birçok zafer kazanan bir bahriye kumandanı olarak tarihe geçti.

.......................................

NOT: Başlıktaki “Barbaros Hayri” tâbiri, Bediüzzaman Said Nursî’ye aittir. Bu tâbir, D.H.Örfî isimli eserin son tashihli Osmanlıca nüshasında geçiyor. “Hatime” bölümündeki orijinal ifade aynen şöyledir: “İslâmiyet milliyeti denilen mâzi derelerinde ve hâl sahrâlarında ve istikbâl dağlarında hayme-nişin olan Salâhaddin-i Eyyubî ve Celâleddin-i Harzemşah ve Sultan Selim ve Barbaros Hayri ve Rüstem-i Zâl gibi ecdatlarınız…”



***

FECİ ÇOCUK ÖLÜMLERİ

Küçük Eylül'ün acısından sonra, minik Leyla'nın cansız bedeni.

- İşte sözün bittiği yer,

- Acının son raddesi,

- Toplumdaki çürüme ve kokuşmanın dip noktası.

Ailelerine, yakınlarına sabır yâ Rabbî!


.

İnsan avcıları

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


05 Temmuz 2018, Perşembe
Ekolojik dengeyi bozan hayvan avcıları ile bir türlü başedilememişken, cemiyetin başına musallat olan bir de “insan avcıları” türedi ki, yapıp ettikleriyle “Kıyâmet alâmeti” sayılacak bir vahâmeti çağrıştırıyor.
Bunlar, sadece kız veya erkek çocukları kaçırmıyor; genç kızları, delikanlıları, hatta yetişkin insanları da kaçırıp kayıplara karışıyor.

Türkiye’de şu anda yerli-yabancı binlerce “kayıp insan” var. Gün geçtikçe de, kayıpların hem sayısında, hem de mikyasında maalesef ciddî artışlar gözlemleniyor.

Kayıp ve kaçırılmaların başında büyük şehirler ile Doğu illeri gelirken; yabancılarda ise, Suriye’li sığınmacıların çocukları geliyor.

Uzun çabalar neticesinde sağ veya ölü halde bulunanların başına gelenleri, insanın dinlemeye de, anlatmaya da yüreği yetmiyor.

Öylesine vahşice işlenmiş cinayetler, öylesine korku ve dehşet uyandıran dramatik hikâyeler var ki, öğrendiğinizde, hiç tereddüt geçirmeden diyorsunuz ki “Bunu bir vahşî canavar yapmaz; bunu, insan olan bir insan da yapmaz, yapamaz.”

* * *

Sözün burasında, sizinle ibretlik bir hatırayı paylaşarak bitirelim: 1995 Temmuz’unda ailecek Barla Dağlarına gittik. Dağın tepesinde, henüz kesilmemiş haldeki o meşhûr Çam ile Katran ağacının tam ortasına çadırımızı kurduk.

Orada iken, Barlalı Sıddık Süleyman’ın yeğeni, 80 küsûr yaşlarındaki Hüseyin Bülbül Ağabey geldi. Gün boyu sohbet ettik. Kendisinden orijinal hatıralar dinledik. Henüz 13-14 yaşlarında iken Üstad Bediüzzaman ile yaşadıkları bir mâcera şöyledir: Gece vakti, Barla Dağlarında sürü halinde dolaşan kurtlar ulumaya başlıyor. Sesleri dağlarda yankılanıyor. Bu esnada, kendisi korkmaya başlıyor. Onun bu halini gören Üstad Bediüzzaman, teselli bâbında şöyle ibretlik bir nasihatta bulunuyor:

“Kardaşım korkma! Bunlar gelip bize saldırmazlar. Dizginleri Cenâb-ı Hakk’ın elinde. Yoksa, tâ evimize kadar gelir, bize zarar verirlerdi... Kardaşım, sen hayvanın vahşisinden değil, insanın vahşisinden kork. Dizginleri serbest bırakıldığı için, insanın vahşisi çok daha tehlikeli ve muzırdır.”

***

GÜNÜN TARİHİ 5 Temmuz 1964

Darbe sıtması

Yakın tarihimizin hür iradeyi hedef alan en zalim ve en kanlı hadisesi olan 27 Mayıs Darbesi, Demokrat misyonun güzide temsilcilerini biçti. Özetle: Astı, vurdu, sürdü, zindana attı, işkenceyle katletti...



Ne var ki, yapılan bunca vahşiyane zulüm ve baskı, kalbi nasırlaşmış, gözünü kan bürümüş bazı darbecileri tatmin etmeye yetmedi.

Bilhassa 1961 seçimlerinde, Demokrat misyonun bu kez Adalet Partisi ile devam ettiğini gören gözü dönmüş herifler, yine darbe yapma ve artık bu misyonun takipçilerini kökten kıyıp biçme heves ve düşüncesi içine girdiler.

İşte, bu “Darbe manyakları”nın başını çekenlerden biri Albay Talat Aydemir, bir diğeri ise Binbaşı Fethi Gürcan idi.

Hadiselerin gelişme seyri kısaca şöyledir:

Aydemir ve adamlarının ilk darbe teşebbüsü 22 Şubat 1962'de oldu. Ancak, neticesi akim kaldı. Cuntacılar, alelusûl yargılandı ve küçük cezalara çarptırılarak, mesele güya kapatıldı.

"Darbecilik sıtması" nükseden Aydemir, bir yıl sonra (21 Mayıs 1963) yeni bir darbe teşebbüsünde daha bulundu. Hatta, bazı askerî birliklerde tank ve toplarla harekete bile geçildi.

Ayrıca, TRT Radyosu basıldı ve zorla ele geçirdi. Hatta "Askerî ihtilâl oldu" diye de anons yapıldı ve bu yönde yayına başlandı. Ancak, yine başarılı olamadılar, bastırıldılar, yakalandılar ve bu kez en ağır bir şekilde cezalandırıldılar.

Aylar süren askerî yargılamalar neticesinde, Emekli Kurmay Albay Talât Aydemir ile yakın arkadaşı Emekli Sü­vari Binbaşı Fethi Gürcan idama mahkûm edildi. İki kez darbe teşebbüsünde bulunan cunta lideri Talat Aydemir’in cezası 5 Temmuz 1964'te Ankara'da infaz edildi. Fethi Gürcan, 27 Haziran’da asılmıştı.

***

@salihoglulatif:

Evet, zaman ve hadiseler gösterdi ki, insanın vahşisi, hayvanın vahşisinden çok daha muzır ve tehlikelidir.


.

Linç, idam, hadım...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


06 Temmuz 2018, Cuma
Hayır ve iyilikler, hem şahsî, hem cemaatîdir. Hata ve günahlar ise, ekseri şahsîdir, ferdîdir. Haliyle, suç ve cezâ da ona göre olmalı.
Bilhassa mâsum ve korumasız haldeki çocuklara yönelik istismar, kaçırma ve öldürme hadiseleri sebebiyle, toplumdaki öfke seli kabardıkça kabarıyor.

Böyle devam ederse şayet, sosyal patlamalar kaçınılmaz hale gelecek gibi gözüküyor.

Böyle devam ederse, herkesin kendine göre bir tedbir alması, hatta kendine göre cezalandırma cihetine gitmesi de kuvvetli ihtimâl dairesinde görünüyor. Yer yer “linç” vak’alarının yaşanması, “idam” taleplerinin yükselmesi, ya da “Hadım edilsinler” şeklindeki tekliflerin tartışma gündeminin üst sıralarına yerleşmesi, aslında meselenin ciddiyeti kadar vahâmet derecesini de gözler önüne seriyor.

Bu “linç kültürü” revâç bulursa eğer, büyük ihtimâlle kasten ve başka başka garezler sebebiyle, hiç ilgisiz kimselerin de canı yanacak, dünyası kararacak, hayatı sönecek...

“İdam” şıkkı lâyıkıyla uygulanabilse şayet, “Kısasta hayat vardır” hakikati tahakkuk edeceğinden, şüphesiz hem caydırıcı olur, hem de vicdanî rahatlık temin eder. Ki, biz de buna fikren, vicdânen taraftarız. Zira, hayata kast edenin, başkasının hayatını söndürenin, hayat hakkı da olmasa gerektir.

Ne var ki, günümüz Türkiye’sinde ve imzalanan sözleşmelerle bağlı bulunduğu AİHM ve Avrupa Konseyi çerçevesinde meseleye bakıldığında, idam cezası, teknik olarak da mümkün görünmüyor. (Bir de, idam cezasının, muhaliflere karşı siyasî garaz ve maksatla kullanılabileceği endişesi söz konusu.)

Geriye kalıyor, özellikle sapkınlara yönelik “hadım” etme cezası... Bu ceza yöntemi, usûl itibariyle hem tarihimizde görülüyor, hem de bazı medenî ülkelerde elân uygulanıyor.

Şu var ki, diğer cezalandırma yöntemleri gibi, bunun da ehil ve uzman kimseler tarafından enine-boyuna görüşülüp müzakere edilerek esasa bağlanması icap ediyor. Aksi halde, beraberinde yeni bazı sıkıntılar getirebilir.

Meseleye nereden bakılırsa bakılsın, fert, aile ve toplum hayatında bir âciliyet hali arz ettiği açıkça görülüyor. Caydırıcı ceza mutlaka gerekli, fakat yeterli değil. Ciddî bir dinî, imânî, ahlâkî terbiye, yani bir “manevî restorasyon” artık zaruret halini almıştır. Bilhassa aile, okul, medya, hükûmet, devlet katmanlarında...

***

GÜNÜN TARİHİ 6 Temmuz 1908

Niyazi ve geyiği



İkinci Meşrûtiyet’in resmî olarak da ilân edilmesinde en çok emek ve gayret sarf eden cesur subaylardan Kolağası Resneli Niyazi Bey, 6 Temmuz 1908’de yaklaşık 400 kadar askerî kuvvetle birlikte Manastır’da dağa çıktı.

Bu kadarlık bir silâhlı kuvvetle dağa çıkmasının sebebi, Saltanat Merkezine, dolayısıyla Sultan Abdülhamid’e bilmânâ şu mesajı vermekti: Tâ başından beri söz verdiğin, üzerinde yemin ettiğin ve fakat birtakım sebeplerle rafa kaldırmış olduğun “Meşrûtiyet” sistemini tekrar ve derhal yürürlüğe koyduğunu ilân etmelisin. Aksi halde, sana itaat etmiyoruz. Biz burada Hürriyeti, sen orada Meşrûtiyeti ilân et. Mesele bu sûretle hallolursa, biz tekrar senin emrüfermânına tâbi olur, itaat ederiz.

Sultan Abdülhamid, üzerine kuvvet göndermek tarzında bir-iki deneme yaptı. Ancak, istediği sonucu alamadı. Bu sebeple, Padişah, yaklaşık üç hafta sonra II. Meşrûtiyeti resmî olarak da ilân etmeye mecbur kaldı.

* * *

Üstad Bediüzzaman’ın Nutuk isimli eserinde “Ey zamanın Rüstem-i Zâli!” diye hitap ettiği Niyazi Bey, dağda bulunduğu esnada bir geyik yavrusunu bulup besleyip ehlileştirerek, uzun müddet yanında gezdirdi. Gökalp’in o meşhûr “Ala Geyik” şiiri bununla ilgilidir.

Vefatına kadar da Enver Paşa’yla birlikte Hürriyet Kahramanı diye yâdedilen Niyazi Bey, İttihatçı komitacılar tarafından, üstelik korumasının eliyle 1913’te Arnavutluk’ta vurdurularak şehit edildi. Geriye ise, onun için haksızca, insafsızca ve kahramanlığını gölgelemek maksadıyla kasıtlı şekilde kullanılan şu yaftalı terane kaldı: “Ne şehit oldu, ne gazi; pisi pisine gitti Niyazi.”
.

Azgınlara açlık cezası

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


07 Temmuz 2018, Cumartesi
Sapkın yollara düşerek, özellikle çocuk ve kadınlara karşı şiddet ve şehvet noktasında azgınlaşan “suç makineleri”ne verilmesi gereken ilâve cezaların hemen her tarafta konuşulduğu bir süreçten geçiyoruz.
Bu meselenin, yeni “yasama dönemi”nde ele alınacak öncelikli konulardan biri olacağı da kuvvetli ihtimal dahilinde görünüyor.

Esasen, insanımızın sabır ve tahammül gücü bitme aşamasına gelmiş durumda. Dolayısıyla, yeni bir takım tedbirlerin alınmasında zaruret derecesinde ihtiyaç var.

* * *

Bir önceki yazıda “Linç, idam, hadım...” konularına temas ettik. Bu yazıda da, azgınlık yapanlara verilmesi gereken “Açlık cezası” üzerinde durmaya çalışalım.

Evet, açlık cezası, bir başka ifade ile “açlıkla terbiye” metodu, kısmî de olsa yer yer uygulanmakta ise de, diğer cezalandırma usûllerine mukabil bu yöntemi yaygınlaştırmanın daha etkili ve daha faydalı olacağını düşünüyoruz. Bu düşünceyi misâllendirmek gerekirse...

Bakara Sûresi, 184. âyetin meâli şöyle: "Ey iman edenler! Oruç, sizden öncekiler gibi, size de farz kılındı. Umulur ki, oruç sayesinde kötülüklerden korunursunuz."

Kurân ahlâkının zirve timsâli olan Resûl-i Ekrem (asm) de, aynı mesele hakkında şöyle buyuruyor: "Evlenmek, gözü harama bakmaktan korur; iffeti muhafaza eder. Evlenmeye gücü yetmeyen kimse ise, oruç tutsun. Çünkü, oruç kişinin şehvetini kırar." (İbni Mâce; Nikâh)

Kurân’ın malı ve bir tefsiri olan Ramazan Risâlesi’nde, nefsin ıslâhına, terbiyesine, yani “yola gelmesi”ne dair, rivâyete dayalı şöyle pek çarpıcı bir mesel zikrediliyor:

Cenâb-ı Hak nefse demiş: “Ben neyim, sen nesin?” Nefis demiş: “Ben benim, sen sensin!”

Azap vermiş, Cehenneme atmış, yine sormuş. Yine demiş: “Ene ene, ente ente!”

Hangi nevi azabı vermiş, enaniyetten vazgeçmemiş. Sonra, açlık ile azap vermiş, yani aç bırakmış. Yine sormuş: “Men ene vemâ ente?”

Nefis demiş: “Ente Rabbiye’r-Rahîm ve ene abdüke’l-âciz.” Yani, “Sen benim Rabb-i Rahîmimsin; ben senin âciz bir abdinim.”

* * *

Vaktiyle, hırçın mı hırçın bir muhabbet kuşum vardı. Çok da tatlı, sevimliydi. Elime alıp sevmek, okşamak istiyordum.

Fakat, o ele gelmiyor, elimde durmuyor, hemen uçup gidiyordu. Tuttuğumda da, parmaklarımı gagalayıp kanatıyor, fenâ halde tahriş ediyordu.

Çareler aradım; meseleyi araştırıp soruşturdum. Derde devâ bir formül bulamadık.

Bilâhare, birisi dedi ki. Sen onu bir müddet aç bırak. Yemini önüne koyma. Acıktığını belli edince de, sen yemi elinde tut, ona göster, bak nasıl gelir... Hakikaten, bu formülü denedik ve netice aldık. Maksat hâsıl oldu.

* * *

Netice itibariyle, “açlık” bir terbiye metodudur. Bu metot, insanlarda olsun, hayvanlarda olsun, yerinde ve dozajında uygulandığında müsbet ve hayırlı sonuçlar alınabiliyor.

Kudsî kaynaklarda, evlilik öncesini, yani bekârlık dönemini “iffet ve nâmusluluk” dairesinde geçirebilmek için “oruç tutmak” tavsiye edildiğine göre, bu metodun azgınlaşan nefislere karşı “açlıkla terbiye” mânasında kullanılması, bize göre gayet mâkul ve mantıklı bir yöntem olarak görünüyor.

* * *

Yeni yasama döneminde, şiddet ve şehvet noktasında taşkınlık yapan, azgınlık derecesinde ileri giden sapkın sâbıkalılara karşı hazırlanacak yeni “caydırıcı tedbirler”i düşünen veya yeni kànun tasarısı hazırlayacak olan devletlûlere, biz de böyle mâkul bir teklifte bulunmayı insanî, vicdanî bir vazife addediyoruz.

***

@salihoglulatif:

ALDANMA ÇAĞI

Hiç tahkik etmeden, hiç mihenge vurmadan, bir şahsa, bir fikre, bir hükme bağlanının aldanıp pişman olma ihtimali yüksektir. Ama, sonradan "Bunca zaman nasıl tanıyamadım! Neden aldandım? Nasıl aldatıldım?" diye dövünüp durmasının bir faydası olmaz.


.

Fethin Rumelihisarı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


09 Temmuz 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 9 Temmuz 1452
Bir ismi de “Boğazkesen” olan Rumelihisarı’nın 9 Temmuz 1452’de tamamlanmasıyla birlikte, aslında muştulanmış olan “Kostantiniye Fethi”nin yüzde ellisi tamamlanmış sayılıyordu.

Bu sebeple, aynı senenin 26 Mart’ında yapımına başlanan ve dört aydan evvel inşası tamamlanan bu muazzam hisarın ehemmiyeti ve İstanbul’un fethine giden süreçteki etkili fonksiyonu, son derece dikkate değer bir meseledir.

İşte, bu ehemmiyetine binâendir ki, bir sene sonra “Fa­tih” unvanını kazanacak olan Sul­tan I­I. Meh­med’in bizzat kendisi de, Rumelihi­sarı’nın in­şa­sın­da bir a­me­le gi­bi çalıştı ve bu yaptığından dolayı da büyük şeref duydu. Hisarın projesini ise, muhtemelen tahta geçer geçmez hazırlamaya başladığı kuvvetle muhtemel.

Bilvesile, biz de bu muazzam hisarın bazı özelliklerini sıralamaya çalışalım.

* * *

Şüphesiz, İstanbul fethinin ilk nişânelerinden biri olan Rumelihisarı, konumu itibariyle, Boğaz’a nâzır bir mevkide inşa edildi. Tam karşısında evvelce inşa edilmiş bulunan Anadoluhisarı ile kontaklı şekilde çalıştırılması sonucu, İstanbul Boğazı, her iki yönde de kontrol altına alınmış oldu.

Kontrol, özellikle şu açıdan önemli: Bizans merkezinden Avrupa ülkelerine ve Avrupa ülkelerinden Bizans’a gidip-gelen askerî-ticarî ne varsa, fetihten önce de Osmanlı’nın siyasî hâkimiyeti ve gümrük denetimi altına alınmasını sağladı. Bu ise, haliyle kuşatmaya ve nihayet fethe giden şartları büyük ölçüde kolaylaştırmış oldu.

* * *

Rumelihisarı’nın üç büyük kulesinin isimleri şöyle: Saruca Paşa, Zağanos Paşa ve Sadrazam Halil Paşa Kulesi.

Bu kuleler, aynı zamanda dünyanın en büyük kale burçlarına sahip. Meselâ, içi ahşap malzemeden 9 katlı olarak inşa edilen Saruca Paşa Kulesi’nin duvar kalınlığı 7 metre, yüksekliği ise 28 metredir.

* * *

Rumelihisarı, çok acele bir sûrette inşa edilmekle beraber, mimarî sağlamlık ve estetik güzellik ciheti de hayranlık uyandıracak türden bir eser olma özelliğini taşıyor.

Hisar, üç büyük kuleden biri olan Saruca Paşa Kulesi, Fetihten önce “Divânhane” olarak kullanılıyordu.

Bu kulenin kubbesine, harikulâde bir nizam ve intizam içinde yerleştirilen küçük-büyük ağızlı testiler sâyesinde—tıpkı Süleymaniye Camii’nde olduğu gibi—hayranlık uyandıran bir “akustik ses düzeni” sağlanmış oldu. Aradan geçen 5-6 asırlık zamana rağmen, bugün de aynı o san’atlı güzelliğe şahit olmak mümkün.



***

@salihoglulatif:

HUZUR yerine, ELEMli ihtiyarlık:

“Sigara bağımlısı” tiryakiler, 50-60 yaşına kadarki kazancının mühim bir kısmını içine çektikleri DUMANa harcar. 60’tan sonra, birikimlerinin bazen hepsini TEDÂVİ için harcar da, yine kâfi gelmez olur...

BAŞLICA ÇARESİ:

1- Tahkiki sûrette bir îmân kuvveti;

2- Çelik gibi bir irade kuvveti.


.

Utanç tablosu: Srebrenitsa

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


11 Temmuz 2018, Çarşamba
İnsanlık dışı yöntemlerle işlenen Srebrenitsa Katliâmı, üstelik BM gücüne bağlı olarak orada bulunan sözde “güvenlik şemsiyesi” altında gerçekleştirildi.
Dünya durdukça unutulmayacak bir utanç tablosu, 11 Temmuz 1995’te Bosna’da yaşandı: Ratko Miladiç komutasındaki vahşi Sırp kuvvetleri, Srebrenitsa’da 8000’den fazla Müslümanı katletti.

İnsanlık dışı yöntemlerle işlenen Srebrenitsa Katliâmı, üstelik BM gücüne bağlı olarak orada bulunan sözde “güvenlik şemsiyesi” altında gerçekleştirildi.

Başta Birleşmiş Milletler Cemiyeti olmak üzere, “Medeni Avrupa”nın bir utancı, hatta yüzkarası olarak tarihe geçen bu katliâmın üzerinden çeyrek asra yakın bir zaman dilimi geçmiş olmasına rağmen, o gün yaşanan acılar hâlâ taptâze olarak duruyor.

Katledilen mâsumların özellikle anaları, bacıları, çocukları ve bir şekilde kurtulmayı başarabilen sair yakınlarının yürekleri dün olduğu gibi bugün de yangın yeri gibidir.

Onların halini düşünüp de yanmayan bir yürek, herhalde “insan yüreği” olamaz.

Bu hatırlatmalardan sonra, şimdi de o unutulmaz vahşetin adım adım nasıl işlendiğine kısaca bir nazar gezdirelim.

* * *

Komünist-Sosyalist bloku ifade eden “Demirperde”nin 1980’lerin sonlarına doğru yırtılmaya başlamasıyla birlikte, bu din dışı cereyanın dayandığı maddî-mânevî pâyandalar da bir bir yıkılmaya yüz tuttu.

Bununla bağlantılı olarak, Tito’nun Yugoslavya'sı da parçalanmaktan nasibini aldı. 1990'da Boşnak Müslümanların dayanışmasıyla Cumhurbaşkanlığı makamına gelen Aliya İzzetbegoviç, Bosna'nın tam bağımsızlığı yönünde kararlı ve azimli bir mücadelenin içine girdi.

Bu maksatla 1992'de yapılan referandumdan "bağımsız cumhuriyet" kararı çıktı. Ancak, Sırplar bu kararı tanımayarak, bilhassa Boşnak Müslümanlara yönelik kanlı saldırılara başladı. O tarihte Müslümanlarla Sırplar arasında patlak yaşanan Bosna-Hersek Savaşı, yaklaşık üç yıl devam etti.

İşte, söz konusu “Srebrenitsa Katliâmı” tam da savaşın sonlarına doğru işlenmiş oldu. Denilebilir ki, insanı insan olmaktan utandıran bu katliâm, dünyanın, özellikle Batı dünyasının gözleri önünde cereyan etti.

Ratko Mladic komutasındaki Sırp birlikler, 11 Temmuz (1995) günü Hollandalı Birleşmiş Milletler (BM) askerlerinin güya koruması altındaki sözde "güvenli bölge"ye, yani Srebrenitsa'ya girdi. Vahşette sınır tanımaz Sırp kuvvetleri, burada savunmasız insanları gece-gündüz demeden vahşice, gaddarca, hünharca katletti.

* * *

Dayanılmaz acılara sahne olsa da, günün birinde savaşın bitmesi, barışın sağlanması kaçınılmaz hale geliyor. Burada da aynı şey oldu. Nihayet, Aralık 1995'te savaşın sona ermesiyle birlikte, taraflar arasında “Dayton Antlaşması” sağlandı. Bu mecburî antlaşma gereği Ortodoks Sırp, Katolik Hırvat ve Müslüman Boşnaklar, yine eskisi gibi birarada yaşamaya mecbur kaldı.

1992-95 yılları arasındaki tek taraflı saldırı şeklindeki savaş müddeti boyunca, sayıları yüz binlerle ifade edilebilen Müslüman Boşnak nüfus, Sırp ve Hırvat'ların (daha çok Sırpların) insanlık dışı saldırıları sonucu vefat etti, şehit düştü.

SONUÇ: Lahey’deki Uluslararası Adâlet Divânı, 2007'deki kararında, Srebrenitsa ve civarında yaşananları "soykırım" olarak ifade etti. Sırp komutan Ratko Mladic müebbet hapse mahkûm edilirken, diğer suç ortaklarına da çeşitli cezaların verilmesine hükmetti.

***

@salihoglulatif:

- Tuhaf kokulu, şeker karışımlı, şarap rutubetli, kokain esanslı fabrikasyon türü sigara tüketimi, ülke ve dünya genelinde artış gösteriyor... Günün birinde herkesin ve her “bağımlı”nın kafasına dank edecek “acı gerçek” şudur: İnsanın sigarayı tükettiğinden çok, sigara insanı tüketiyor.


.

Viyana Milât oldu

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


12 Temmuz 2018, Perşembe
Osmanlı ve İslâm tarihinin dönüm noktalarından birini teşkil eden II. Viyana Kuşatması, fiilen 14 Temmuz 1683’te başladı.
Sadrâzam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa kumandasındaki Osmanlı Ordusunun Viyana Kapıları’na dayanması ve şehre hâkim mevkideki 484 rakımlı Kahlenberg Tepesi’ne varıp burada karargâh kurması ise, iki gün öncesine, yani 12 Temmuz gününe denk gelir.

Temmuz ortalarında başlayıp tâ Eylül ortalarına kadar devam eden bu II. Viyana Kuşatması, ne yazık ki tam bir bozgun ve hezimetle neticelendi. Bu sebeple, İslâmiyetin Avrupa Kıt’ası’na doğru umumî fütûhatı büyük çapta duraklamış oldu.

Asırlar boyu devam edegelen bu durgunluk ve tevakkuf hali, tâ 1950’li ve daha çok 1960’lı yıllarda nihayete erdi.

Bilhassa, Nur Risâleleri ile Nur Talebelerinin bu tarihten itibaren Avrupa’nın ülkelerine muhtelif sebeplere gitmesiyle birlikte, Batı dünyasındaki fütûhât, bu kez kansız ve harpsiz-darpsız bir şekilde zuhûr etti. Bu tarzdaki mânevî fütûhât günümüzde de aynen devam edip gidiyor.

Kanunî bile başarılı olamadıydı

Eskiden Nemçe denilen Avusturya’ya giden Osmanlı akıncıları, Birinci Viyana Kuşatması’nı Eylül-Ekim 1529’da gerçekleştirdi.

Kanunî Sultan Süleyman’ın devr-i saltanatında yapılmış olan bu büyük seyr û sefer esnasında Viyana şehrini fethetmeye muvaffak olunamadı. Ekim ayında kuşatmayı kaldıran Osmanlı ordusu, ilk hareket yeri olan saltanat merkezine geri döndü.

II. Viyana Kuşatması ise, Sultan IV. Mehmet devrinde vuku buldu.

Bu kuşatmanın hezimet ile neticelenmesi sebebiyle, ordu kumandanı olan Kara Mustafa Paşa, aslında bir nevi kurban seçilerek Belgrad'ta idam edildi.

Bozgunun faturası çok acı oldu

Evet, II. Viyana Kuşatması esnasında Osmanlı ordusunun uğramış olduğu bozgunun faturası—Padişah IV. Mehmed'in fermânıyla—ne yazık ki hem Serdâr-ı Ekrem (Başkomutan), hem de Sadrâzam, yani Başbakan mevkiinde olan Merzifonlu Paşa’ya kesildi.

İstanbul’dan Belgrad'a (Sırbistan) giden resmî tebliğciler tarafından, orada bulunan Kara Mustafa Paşaya önce padişahın azil (vazifeden alma) fermânı tebliğ edildi. Asâletli Paşa, bunu hürmetle karşıladı ve aynen şu mukabelede bulundu: "Hakkımızda azilden başka bir emr û fermân var mıdır?" Tebliğci, "Belî paşam, vardır" diyerek ölüm fermânını uzattı. Merzifonlu, bunu da metanetle karşıladı ve fermanı öperek başına koydu.

Sıra infaza geldi. Cellâtlar hazırda bekliyordu. Paşa, hemen oracıkta abdest tazeledi, iki rekât namaz kıldı ve "Gelin, ben hazırım" dedi.

Cellâtlar salona gelirken de, halının kaldırılmasını istedi. Tâ ki, kafası kesilirken akacak kandan halı kirlenmesin, kanı toprağa düşsün diye...



***

@salihoglulatif:

-II. Viyana Bozgunu için kurban seçilen ve fermâna göre kafası kesilecek olan Merzifonlu Paşa, cellâtlara şöyle seslendi: Beni şöyle hoş tutun... Halıyı da kaldırın... Kanım zemine aksın; devletin halısı kirlenmesin...


.

Viyana Milât oldu

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


12 Temmuz 2018, Perşembe
Osmanlı ve İslâm tarihinin dönüm noktalarından birini teşkil eden II. Viyana Kuşatması, fiilen 14 Temmuz 1683’te başladı.
Sadrâzam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa kumandasındaki Osmanlı Ordusunun Viyana Kapıları’na dayanması ve şehre hâkim mevkideki 484 rakımlı Kahlenberg Tepesi’ne varıp burada karargâh kurması ise, iki gün öncesine, yani 12 Temmuz gününe denk gelir.

Temmuz ortalarında başlayıp tâ Eylül ortalarına kadar devam eden bu II. Viyana Kuşatması, ne yazık ki tam bir bozgun ve hezimetle neticelendi. Bu sebeple, İslâmiyetin Avrupa Kıt’ası’na doğru umumî fütûhatı büyük çapta duraklamış oldu.

Asırlar boyu devam edegelen bu durgunluk ve tevakkuf hali, tâ 1950’li ve daha çok 1960’lı yıllarda nihayete erdi.

Bilhassa, Nur Risâleleri ile Nur Talebelerinin bu tarihten itibaren Avrupa’nın ülkelerine muhtelif sebeplere gitmesiyle birlikte, Batı dünyasındaki fütûhât, bu kez kansız ve harpsiz-darpsız bir şekilde zuhûr etti. Bu tarzdaki mânevî fütûhât günümüzde de aynen devam edip gidiyor.

Kanunî bile başarılı olamadıydı

Eskiden Nemçe denilen Avusturya’ya giden Osmanlı akıncıları, Birinci Viyana Kuşatması’nı Eylül-Ekim 1529’da gerçekleştirdi.

Kanunî Sultan Süleyman’ın devr-i saltanatında yapılmış olan bu büyük seyr û sefer esnasında Viyana şehrini fethetmeye muvaffak olunamadı. Ekim ayında kuşatmayı kaldıran Osmanlı ordusu, ilk hareket yeri olan saltanat merkezine geri döndü.

II. Viyana Kuşatması ise, Sultan IV. Mehmet devrinde vuku buldu.

Bu kuşatmanın hezimet ile neticelenmesi sebebiyle, ordu kumandanı olan Kara Mustafa Paşa, aslında bir nevi kurban seçilerek Belgrad'ta idam edildi.

Bozgunun faturası çok acı oldu

Evet, II. Viyana Kuşatması esnasında Osmanlı ordusunun uğramış olduğu bozgunun faturası—Padişah IV. Mehmed'in fermânıyla—ne yazık ki hem Serdâr-ı Ekrem (Başkomutan), hem de Sadrâzam, yani Başbakan mevkiinde olan Merzifonlu Paşa’ya kesildi.

İstanbul’dan Belgrad'a (Sırbistan) giden resmî tebliğciler tarafından, orada bulunan Kara Mustafa Paşaya önce padişahın azil (vazifeden alma) fermânı tebliğ edildi. Asâletli Paşa, bunu hürmetle karşıladı ve aynen şu mukabelede bulundu: "Hakkımızda azilden başka bir emr û fermân var mıdır?" Tebliğci, "Belî paşam, vardır" diyerek ölüm fermânını uzattı. Merzifonlu, bunu da metanetle karşıladı ve fermanı öperek başına koydu.

Sıra infaza geldi. Cellâtlar hazırda bekliyordu. Paşa, hemen oracıkta abdest tazeledi, iki rekât namaz kıldı ve "Gelin, ben hazırım" dedi.

Cellâtlar salona gelirken de, halının kaldırılmasını istedi. Tâ ki, kafası kesilirken akacak kandan halı kirlenmesin, kanı toprağa düşsün diye...



***

@salihoglulatif:

-II. Viyana Bozgunu için kurban seçilen ve fermâna göre kafası kesilecek olan Merzifonlu Paşa, cellâtlara şöyle seslendi: Beni şöyle hoş tutun... Halıyı da kaldırın... Kanım zemine aksın; devletin halısı kirlenmesin...


.

Tefrikanın sebepleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


13 Temmuz 2018, Cuma
İman ve hidâyet dairesi içine girenlerin de kendilerine göre çeşit çeşit imtihanları var: Daha çok içtimaî, siyasî, ticarî, ailevî, meslek-meşrep ve sâir konular...
Ehl-i imandan olan kardeşler, bu imtihan konularında sıklıkla ihtilâfa düşerler. İstişareye dayalı bir sistem ile vâki ihtilâfları gideremedikleri takdirde, ne yazık ki bu kez tefrika yaşarlar. Bölünüp parçalanırlar.

Yani, önce birbirlerinden keskin hatlarla ayrılırlar; ardından, yekdiğerine karşı cephe alma, yıpratma, hatta çökertme cihetine gitmekten bile çekinmez hale gelirler.

Bu ise, basîret sahiplerini kan ağlatan, ehl-i hamiyeti dîlhûn eden dehşetli bir fecâattir.

Cenâb-ı Hak, bizleri böylesi fecâatlere düşmekten, cereyanına kapılmaktan, ona şerik ve hissedar olmaktan muhafaza eylesin.

* * *

Gerek Kastamonu Lâhikası ve gerekse S. T. Gaybî isimli risâlede yer alan “Emin ile Feyzi’nin mektubuna cevap” kısmında, Üstad Bediüzzaman, aynen şu ifadeleri zikrediyor:

“Aziz, sıddık kardeşlerim,

“Sakın, sakın! Dünya cereyanları, hususan siyaset cereyanları ve bilhassa harice bakan cereyanlar sizi tefrikaya atmasın.”

Aslında bir nevi “vasiyet” gibi addedilmesi gereken bu veciz ifadede asıl dikkat çeken nokta şu olsa gerektir: Kurân şâkirdleri ve iman kardeşleri birbirinden ayırıp tefrikaya düşüren en büyük tehlikenin kaynağı, dünyevî, siyasî ve bilhassa haricî cereyanlardır.

Elhak doğrudur. Hal-i âlem ve yaşanan tecrübeler, bu hakikatin birer şahididir.

Nitekim, yukarıda iktibas ettiğimiz vecizenin devamında, aynen şu ifade yer almaktadır: “...Evet, bu zamanda siyaset, kalbleri ifsad eder ve asabî ruhları azap içinde bırakır.”

Demek ki neymiş? siyaset kalpleri ıslâh etmiyor, ifsad ediyor. Bu ifsadın neticesi olarak da, kardeşlerin arası açılıyor. İhtilâfa, inşikaka, iftiraka düşüyorlar.

Bütün bu menfî gidişata sebep olan ne? En başta haricî, dünyevî, siyasî cereyanlar...

Demek ki neymiş? Kardeşleri birbirine düşüren, kavgaya-nizâya sebebiyet veren, imanî-itikadî meseleler değil de, siyasî ve içtimaî meseleler imiş. Asıl iftirak tehlikesi bu cihetten geliyormuş...

İşte, bu mühim tesbiti dikkate alması gereken kardeşlerin özellikle şu noktayı düşünmelerinde fayda var: Meselâ, sağda-solda deniliyor ki “Asıl mesele, madem iman hizmeti, o halde siyaset bizim neyimize? Gazete, niye bu kadar siyasetle ilgili?” Vesaire...

* * *

Şunu hemen ifade edelim ki: Türkiye’de ve dünyada siyasete ilgisiz olan gazete yok. Üstad Bediüzzaman’ın ifadesiyle “Gazete, siyasetin lisânı”dır. Siyasetten hiç söz edilmeyecekse şayet, gazete çıkarmanın da hiç gereği kalmaz.

İlgilendiğimiz siyaset ise, şükürler olsun ki “muktesit meslek” ile çerçevesi çizilmiş olan kısmıdır. Biraz daha açmak gerekirse, ifrattan-tefritten uzak “vasat” çizgideki siyasettir. Hürriyetçi Demokratlıktır. Şahıslara asla endeksli olmayan ve fakat prensiplere dayalı olan demokrasi tarifi, muhafazası ve müdafaasıdır. Bunun zıddı istibdattır, tahakkümdür, diktatörlüktür.

Öte yandan, siyasetle meşguliyetimizin temel sebebi, yine asıl mesele olan “din-iman hizmeti”dir. Yani, dine-imana zarar vermeyecek olan bir “muktesit siyaset”in tarifi, izâhı ve irşadı çabasıdır. Yani, “siyaset için siyaset” değildir; belki, dinî mukaddes değerlerin, siyaset malzemesi olarak kullanılmasının önüne geçme gayretidir.

Nihayet, bu mânâdaki vazifemizi yapıp Allah’ın vazifesine karışmamaktır. Gayret bizden, takdir ve muvaffâkiyet O’ndandır.

***

@salihoglulatif:

Bediüzzaman: Kim fasık siyasetdaşını mütedeyyin muhalifine, sû-i zan bahaneleriyle tercih etse, muharriki siyasetçiliktir. Hem umumun mâl-ı mukaddesi olan dini, inhisar zihniyetiyle kendi meslektaşlarına daha ziyade has göstermekle, kavî bir ekseriyette dine aleyhdarlık meyli uyandırmakla nazardan düşürmek ise, muharriki tarafgirliktir.

.

.

14 Mayıs’tan, 24 Haziran’a

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


14 Mayıs 2018, Pazartesi
Halkçılar’dan ayrılan bir grup “Hürriyetçi Demokrat”, 14 Mayıs 1950’de bu millete harikulâde bir “Demokrasi Bayramı” yaşattılar.
Irkçılar’dan ayrılan bir miliyetçi de, günümüzdeki “Hürriyetçi Demokratlar”la buluşup kenetlenerek, 24 Haziran 2018’de inşaallah bu millete yeni bir “Demokrasi Bayramı”nı yaşatmaya hazır ve namzet görünüyorlar.

Bu yöndeki mülâhazamızı bir arzu ve temenni sadedinde muhafaza etmekle beraber, “günün tarihi” itibariyle, 14 Mayıs 1950’de yaşananları burada kısaca hatırlatmaya çalışalım.

* * *

O tarihte iktidar avantajını elinde tutan İsmet Paşa yönetimindeki Halk Partisi, 14 Mayıs 1950 seçimlerine kısa bir süre kala “seçim kànunu”nu radikal şekilde değiştirdi. Buna göre, bir seçim bölgesinde en çok oy alan parti, milletvekillerinin tamamını alabiliyordu. Bunun adı "nisbî çoğunluk sistemi"ydi.

Seçim kànunundaki bir başka değişiklik ise, "Açık oy, gizli tasnif" maskaralığının terk edilmesi ve bunun tersine çevrilmesiydi. Yani, oylar artık gizli şekilde verilecek; ancak, oyların sayım, doküm, tasnif işlemi açık surette yapılacak. Dönemin bazı gazeteleri, bu kànunu "Namuslu bir seçim kànunu" şeklinde isimlendirerek demokrasiye arka çıktı.

* * *

İsmet Paşa, bir önceki seçimlerin sonucuna bakarak, yine kendi partisinin en yüksek oy oranına sahip olacağını, dolayısıyla birkaç istisna dışında vilâyetlerin çoğunda CHP'nin rakibi durumunda olan Demokrat Parti ile Millet Partisi’ni geride bırakacağını düşünüyordu.

Bu fikirden yola çıkarak, "nisbî çoğunluk sistemi"yle aslında rakipleri için bir bakıma "seçim tuzağı" kurmuştu. Ne var ki, İsmet Paşa’nın hazırlatmış oldukları bu korkunç tuzağa yine kendisi düşmüş bulundu.

* * *

Nisbî sistemin doğurduğu sonuçlara dair misaller:

BİR: Trabzon'da Demokrat Parti’nin oyu 60.871 iken, CHP'nin aldığı oy ise 63.684. Aradaki fark, üç bini dahi bulmuyor. Bugünkü sisteme göre milletvekillikleri iki parti arasında bölüşülmesi gerekiyor iken, o tarihte geçerli olan nisbî sistem icabı, milletvekillerinin tamamını CHP almış oldu.

İKİ: Pekçok ilde olduğu gibi İstanbul'da da durum Trabzon’un tam tersine oldu. İstanbul'da oyların partilere dağılımı şu şekilde gerçekleşti: DP 238.763; CHP 110.299; MP 72.737. Bu tabloya göre, DP İstanbul'daki milletvekilliklerin tamamını almış oldu.

ÜÇ: Ülke genelindeki tabloya bakacak olursak, genel durumun şu şekilde neticelendiğini görürüz: O tarihte geçerli olan "Her 50 bin seçmene bir milletvekili düşer" hesabına göre, Türkiye genelinde seçilen milletvekili sayısı 487 oldu.

Neticede, oyların yüzde 52.68'ini alan Demokrat Parti, Meclis'te 408 üye ile temsil edildi. İkinci sıradaki CHP, oyların yüzde 39.45'ini almasına rağmen, Meclis'te ancak 69 vekil ile temsil edilebildi. Üçüncü parti konumundaki MP ise, oyların yüzde 3.11'ni alarak sadece Kırşehir'de birinci parti oldu ve Meclis'te bir tek sandalye ile (O. Bölükbaşı) temsil olundu.

Sonuç tablosu, İsmet Paşa’yı dehşete düşürdü. Zira, seçim kànunu hazırlanırken, böylesi bir neticenin ortaya çıkacağına hiç ihtimal verilmiyordu. Hatta, seçimlere iki-üç ay kalıncaya kadar da, durum farklı görünüyordu. İsmet Paşa, Nisan ayı başlarına kadar da ümitliydi.

İsmet Paşa’nın seçim denklemine göre, kendisine muhalif olan cephedeki oyların DP'nin başkanı Bayar ile MP'nin fahrî başkanı Fevzi Paşa arasında esaslı bir şekilde bölünecekti. Böylelikle, kendisi de aradan sıyrılarak partisini yine birincilik konumunda tutabilecekti.

İsmet Paşa, CHP'nin her halükârda yüzde 35-40 civarında oy alacağını hesaplıyordu. Paşa, geriye kalan yüzde 60-65'lik oranın ise, rakipleri olan DP ve MP arasında üstelik eşite yakın bir seviyede bölüneceğine inanıyordu. Seçime dair bütün planlar bu denkleme göre yapılmış, stratejiler de ona göre geliştirilmişti.

Ne var ki, DP'nin oylarını bölmede en kuvvetli faktör olarak görülen Fevzi Paşa’nın 10 Nisan’da ölmesi, İsmet Paşa’nın bütün hesaplarını altüst etti. MP'ye meyyal seçmen kitlesi büyük oranda DP’ye yöneldi ve bilindiği gibi nihaî tablo 408-69 şeklinde tecelli etti.

İsmet Paşa, rakipleri için kurmuş olduğu seçim tuzağına kendi ayaklarıyla düştüğünü, ancak 14 Mayıs (1950) seçimlerinden sonra anlayabildi. Öyle anlaşılıyor ki, yetmiş yıl sonra, yani 24 Haziran’da benzer mahiyette ortaya şaşırtıcı bir tablo çıkacak.

***

@salihoglulatif:

Sn. CB Adayları!

Lütfen gülümseyerek, tebessüm ederek yatıştırıcı mesajlar verin. Bu kıvamdaki tavır ve mesajlar, emin olun panzehir etkisi yapar ve gerilimi dindirmenin ilâcı olur.

.

Gülümseyin; kaybetmezsiniz

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


15 Mayıs 2018, Salı
Bir siyasî aktörün îfâ ettiği misyona uygun görüp kendi tarzına yakıştırdığı “Öfke dili, bir hitabet şeklidir” ifadesi, umumun zararına ve sadistçe bir zevk-lezzetle beraber, muvakkat başarıları da temin edebilir.
Lâkin, o da bir yere kadar. Çünkü, zamanla usanç vermeye ve itici gelmeye başlar.

Esasen, milletimiz yıllardır istemeden duyup şahit olduğu bu “öfke dili”nin artık çizgiyi aştığını, iyiden iyiye usanç ve bıkkınlık vermeye başladığının pekâlâ farkında. Bir taraftan da, bundan artık kurtulmak istiyor. Tıpkı, M. Akif’in “..bir sabah ister” nidâsı gibi.

O mâlum mısralardan ilhâmen, biz de milletin bu mânâdaki hissiyat ve beklentisini burada şöylece ifade etmiş olalım:

Bir ferec gönder İlâhî! Seneler oldu yeter;

Bunaldı milletin âfâkı, artık bir sabah ister.

* * *

Evet, bu millet hakikaten şu kanlı, kinli, sert ve haşin öfke dilinden artık bıktı, usandı, adeta ikrah getirdi. Bunun bir şekilde bitirilmesini, sonlandırılmasını şiddetle ister hale geldi. Zira, bu dil, mekteplerde ve camilerde buluşan kitleleri dahi birbirine düşürdü. Dostları, akrabaları, komşuları, hatta aile efrâdını bile birbirinden soğutmada, dahası bir kısmını birbirinden ayrılmada son derece etkili bir faktör oldu.

Sonuç itibariyle denilebilir ki: Bu sert dilin, bu haşin üslûbun sürdürülmesine sabır ve tahammül kalmadı. Hatta, artık geri tepmeye başladı.

Değil mi ki, bir ilâç bile “haddi aşarsa” dert getirir...

İşte, şu öfke dili de aynen öyle oldu. Artık dert üstüne dert getirir bir hale geldi, yahut getirildi.

24 Haziran seçimleri için birbiriyle yarışan siyasî parti liderlerinin, sâde vatandaşın geldiği, yahut getirilmiş olduğu bu durumu görmesi ve ona göre de kendine bir çekidüzen vermesi lâzım, hatta elzem. Aksi halde, hezimet kaçınılmaz olur.

* * *

Vaktiyle, Süleyman Demirel’e siyasette başarı şansını kazandıran farklı bir meziyeti de, yerine göre sert ve etkili konuşmalarının yanı sıra, kitleleri güldüren, yatıştıran, rahatlatan bir dil ve üslûba da sahip olmasıydı. Yeri geldiğinde, öyle bir espri patlatırdı ki, dinleyenleri gülmekten kırıp geçirirdi.

Aynı başarıyı, kendi çapında Selahattin Demirtaş da gösterdi. Hiç umulmadık seviyede bir oy oranını yakalamayı başardığı için, hapiste iken bile aday gösterildi.

Bu iki misâl, ateşli konuşmalar yapan siyasetçilerin kulağına küpe olsun.

Mesajlarını net ve keskin bir üslupla ifade etmelerinin yanı sıra, gülmeyi, güldürmeyi, espirili şeyler anlatmayı da ihmât etmesinler.

Hem, merak etmesinler; böyle davranmakla bir şey kaybetmezler. Aksine, kazanırlar.

Şu da unutulmasın ki, tebessüm ve espri, aynı zamanda bir özgüveni yansıtır.

Netice itibariyle, meseleye hangi açıdan bakarsak bakalım, milletin gerilen sinirleri ve bunalmış durumdaki âfâkı, artık bir rahatlama istemekte, bir rehabiliyete ihtiyaç duymakta.

Bu ihtiyaca kim daha iyi cevap verebiliyorsa, yaklaşan seçimlerde başarı şansını az bir gayretle arttırmış olur. Bizden söylemesi.

***

GÜNÜN TARİHİ: 13-15 Mayıslar

İngiliz Siyaseti

Sinsî “İngiliz Siyaseti”nin Müslümanlara yönelik tezâhürlerinden bir kaç nümune:

1) 1919: İstilâcı Yunan kuvvetlerine, İzmir’den başlayarak Anadolu'nun bütünüyle işgal edilmesi için her türlü desteği sağladı.

2) 1948: Birleşmiş Milletler nezdinde, Yahudi İsrail Devletinin tanınmasını sağladı.

3) 2018: ABD'nin Kudüs'te kanlı Elçilik naklinin arkaplânını taçlandırmış oldu.

4) 2018: Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı Londra’da ağırlayıp uğurladı.

5) 2018: Kudüs’te Müslüman Filistinlilere yönelik şiddet ve katliâmın şartlarını hazırladı.

***

@salihoglulatif:

Erken Uyarı Sistemi Asbaşkanı Bahçeli, mafyatik cinayetlerden sâbıkalı, terör örgütü taşeronu bazı kabadayılar için AF çıkarılmasını istedi... Siz bakmayın, AKP cephesinin "Af istemek ihanettir" yollu açıklamalarına... Hatırlayın, "erken seçim" için de aynı şeyleri söylemişlerdi.


II. Meşrûtiyet 111

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


16 Mayıs 2018, Çarşamba
Evvelâ Hürriyet ilân edildi Manastır Dağlarında; hemen ardından II. Meşrûtiyet. Tarih: Bundan tam 110 sene önce...
Evet, II. Meşrûtiyet’in ömür müddetinden söz ediyoruz. 1908’in Temmuz ayını baz aldığımızda, aradan geçen sürenin 110 sene olduğunu görmekteyiz. Önümüzdeki Haziran’da bu süre de bitiyor ve Temmuz ayında II. Meşrûtiyetin 111. senesine girilmiş oluyor.

Aradan geçen bunca zamana rağmen, bir asır evvel müjdesi verilen “Meşrûtiyetin hakikî cemâli”ni tam olarak göremedik, yine de... Ama, inşaallah pek yakında görmeye başlarız diye duâ ediyoruz. Tabiî, kavlî duâ yetmez, ayrıca fiilî duâlar gerekiyor.

* * *

Meşrûtiyet’in hakikî cemâlinin görünmesini engelleyen, ona perde çeken ciddî maniler çıktı ortaya, zaman zaman.

Zira, o “Nâzenin Meşrûtiyetin cemâli” mükerrer defalar darbe ve ihtilâllerle vuruldu, muhtelif muhtıralarla örselendi... Keza, o nâzik bünyesi, dinî istismarcılıkla, yahut millî hamaset darbeleriyle hırpalanageldi.

Ümit ve temenni edelim ki, bütün bu darbe ve engeller sona ersin de, Meşrûtiyet, kemâl-i haşmet ile meydân-ı zuhûra çıksın artık.

Bu temennilerden sonra, şimdi de Üstad Bediüzzaman’ın Meşrûtiyet’e dair müjdeli sözlerinden bir demet sunalım.

* * *

Önce “Hürriyet” ve hemen ardından “Meşrûtiyet”in peşpeşe ilânından bir hafta kadar sonra Selanik'e giden Bediüzzaman Said Nursî, oradaki Hürriyet Meydanı’nda bir Nutuk irad eder. Ki, bu nutku üç gün evvel de Sultanahmet Meydanı’nda kalabalık bir halk kitlesine hitaben irad etmiş idi.

Selânik’e gitmişken, Hürriyet-Meşrûtiyet hareketinin öncü liderlerinden Resneli Niyazi Beyle de görüşmek ister. Görüşmek kısmet olmayınca da, kendisine bir mektup bırakarak oradan ayrılır ve İstanbul'a geri döner.

Üstad Bediüzzaman, o mektubunda "Ey zamanın Rüstem-i Zâli!" diyerek hitap ettiği Niyazi Beye, yakında Şark Vilâyetlerine gitmek ve Meşrûtiyetin güzelliğini halka anlatmak istediğini şu sözlerle ifade eder: "Sizin te'sis ettiğiniz bünyân-ı saadeti (saadet binası olan Hürriyeti-Meşrûtiyeti) tahkim etmek için, bir teşekkür-ü fiilî olarak Kürdistan'a gitmek niyetindeyim." (1)

O tarihten yaklaşık bir sene sonra Şark Vilâyetlerine doğru seyahata çıkan Bediüzzaman, kendi tâbiriyle "Dağ ve sahrâyı medrese ederek meşrûtiyeti ders verdim" diyor. (2)

Aynı eserinde, yine aynı çerçevede yapmış olduğu münâzarâlar esnasında şöyle bir suâle muhatap oluyor: "Tarif ettiğin Meşrûtiyetin ne miktarı bize gelmiş ve niçin bütün gelmiyor?" Bu mühim suâle verdiği cevabın içinde aynen şu ifadeleri kullanıyor, Bediüzzaman: "Ancak on kısımdan bir kısmı size gelebilmiş. ...Eğer siz tenbel kalıp da onun yolunu yapmazsanız, tenbellik etseniz, yüz sene sonra tamamen cemâlini göreceksiniz." (3)

Fikir ve kanaatimize göre, burada verilmek istenen mesaj şudur: Meşrûtiyet gayet derece nâzik ve nâzenindir. Sizlerin ciddiyetle çalışmanız ve yolunu yapmanız gerekir. Ciddî bir gayret gösterirseniz, meşrûtiyet çabuk gelir. Şayet tenbellik ederseniz, Meşrûtiyet yine gelecek; ama, bu süre yüz seneyi bulabilir. Ondan sonra, ister istemez gelecek.

İçinde bulunduğumuz zaman itibariyle, Meşrûtiyetin üzerinden 110, Münâzarât’ta sözün üzerinden ise 108 senelik bir zaman dilimi geçti.

Dolayısıyla, vukû bulan muhtelif darbeler ve hâlen yaşanılmakta olan siyasî-içtimaî sancılar, tahmin edilen, yahut öngörülen sürenin aşılmasına sebebiyet verdi.

Ama, yine de karamsar olmaya, ye’se düşmeye hiç hacet yok. Haber verilen müjdeler, şartlara bağlı olarak tehir olsa bile, ergeç tahakkuk edeceğine inanıyoruz.

................................................................

Dipnotlar

(1) Nutuk (Eski Said Dönemi Eserleri)

(2) Münâzarât, s. 19.

(3) Age, s. 29.

***

@salihoglulatif:

Elbette ki kalbimiz Filistin’de... Elbette ki aklımız-yüreğimiz Kudüs'te... Elbette ki duâlarımız Filistin'li mazlûmlarla beraber. Fakat, bunlar yetmez. Çünkü: Devletler arası münasebetlerin birinci derecede sorumlusu hükûmetlerdir. Hükûmet icraatı, öyle lâftan ibaret kalmamalı artık.

.

Tefrikanın sebepleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


13 Temmuz 2018, Cuma
İman ve hidâyet dairesi içine girenlerin de kendilerine göre çeşit çeşit imtihanları var: Daha çok içtimaî, siyasî, ticarî, ailevî, meslek-meşrep ve sâir konular...
Ehl-i imandan olan kardeşler, bu imtihan konularında sıklıkla ihtilâfa düşerler. İstişareye dayalı bir sistem ile vâki ihtilâfları gideremedikleri takdirde, ne yazık ki bu kez tefrika yaşarlar. Bölünüp parçalanırlar.

Yani, önce birbirlerinden keskin hatlarla ayrılırlar; ardından, yekdiğerine karşı cephe alma, yıpratma, hatta çökertme cihetine gitmekten bile çekinmez hale gelirler.

Bu ise, basîret sahiplerini kan ağlatan, ehl-i hamiyeti dîlhûn eden dehşetli bir fecâattir.

Cenâb-ı Hak, bizleri böylesi fecâatlere düşmekten, cereyanına kapılmaktan, ona şerik ve hissedar olmaktan muhafaza eylesin.

* * *

Gerek Kastamonu Lâhikası ve gerekse S. T. Gaybî isimli risâlede yer alan “Emin ile Feyzi’nin mektubuna cevap” kısmında, Üstad Bediüzzaman, aynen şu ifadeleri zikrediyor:

“Aziz, sıddık kardeşlerim,

“Sakın, sakın! Dünya cereyanları, hususan siyaset cereyanları ve bilhassa harice bakan cereyanlar sizi tefrikaya atmasın.”

Aslında bir nevi “vasiyet” gibi addedilmesi gereken bu veciz ifadede asıl dikkat çeken nokta şu olsa gerektir: Kurân şâkirdleri ve iman kardeşleri birbirinden ayırıp tefrikaya düşüren en büyük tehlikenin kaynağı, dünyevî, siyasî ve bilhassa haricî cereyanlardır.

Elhak doğrudur. Hal-i âlem ve yaşanan tecrübeler, bu hakikatin birer şahididir.

Nitekim, yukarıda iktibas ettiğimiz vecizenin devamında, aynen şu ifade yer almaktadır: “...Evet, bu zamanda siyaset, kalbleri ifsad eder ve asabî ruhları azap içinde bırakır.”

Demek ki neymiş? siyaset kalpleri ıslâh etmiyor, ifsad ediyor. Bu ifsadın neticesi olarak da, kardeşlerin arası açılıyor. İhtilâfa, inşikaka, iftiraka düşüyorlar.

Bütün bu menfî gidişata sebep olan ne? En başta haricî, dünyevî, siyasî cereyanlar...

Demek ki neymiş? Kardeşleri birbirine düşüren, kavgaya-nizâya sebebiyet veren, imanî-itikadî meseleler değil de, siyasî ve içtimaî meseleler imiş. Asıl iftirak tehlikesi bu cihetten geliyormuş...

İşte, bu mühim tesbiti dikkate alması gereken kardeşlerin özellikle şu noktayı düşünmelerinde fayda var: Meselâ, sağda-solda deniliyor ki “Asıl mesele, madem iman hizmeti, o halde siyaset bizim neyimize? Gazete, niye bu kadar siyasetle ilgili?” Vesaire...

* * *

Şunu hemen ifade edelim ki: Türkiye’de ve dünyada siyasete ilgisiz olan gazete yok. Üstad Bediüzzaman’ın ifadesiyle “Gazete, siyasetin lisânı”dır. Siyasetten hiç söz edilmeyecekse şayet, gazete çıkarmanın da hiç gereği kalmaz.

İlgilendiğimiz siyaset ise, şükürler olsun ki “muktesit meslek” ile çerçevesi çizilmiş olan kısmıdır. Biraz daha açmak gerekirse, ifrattan-tefritten uzak “vasat” çizgideki siyasettir. Hürriyetçi Demokratlıktır. Şahıslara asla endeksli olmayan ve fakat prensiplere dayalı olan demokrasi tarifi, muhafazası ve müdafaasıdır. Bunun zıddı istibdattır, tahakkümdür, diktatörlüktür.

Öte yandan, siyasetle meşguliyetimizin temel sebebi, yine asıl mesele olan “din-iman hizmeti”dir. Yani, dine-imana zarar vermeyecek olan bir “muktesit siyaset”in tarifi, izâhı ve irşadı çabasıdır. Yani, “siyaset için siyaset” değildir; belki, dinî mukaddes değerlerin, siyaset malzemesi olarak kullanılmasının önüne geçme gayretidir.

Nihayet, bu mânâdaki vazifemizi yapıp Allah’ın vazifesine karışmamaktır. Gayret bizden, takdir ve muvaffâkiyet O’ndandır.

***

@salihoglulatif:

Bediüzzaman: Kim fasık siyasetdaşını mütedeyyin muhalifine, sû-i zan bahaneleriyle tercih etse, muharriki siyasetçiliktir. Hem umumun mâl-ı mukaddesi olan dini, inhisar zihniyetiyle kendi meslektaşlarına daha ziyade has göstermekle, kavî bir ekseriyette dine aleyhdarlık meyli uyandırmakla nazardan düşürmek ise, muharriki tarafgirliktir.


.

M. Kemal’in Kılıç Ali’si

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


14 Temmuz 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ: 14 Temmuz 1971


Mustafa Kemal’in sırdaşı ve çok yakın arkadaşı olarak da bilinen, ceberrut kararlarıyla meşhûr İstiklâl Mahkemelerinin “Aliler Çetesi”nin has üyesi Kılıç Ali, 14 Temmuz 1971’de İstanbul’da öldü.

Asıl ismi Emrullahzâde Asaf’tır. Köken itibariyle Çerkez’dir. Toplam dört evlilik yapmıştır. Uzun yıllar Türkiye gazetesinde köşe yazarlığı da yapan gazeteci Altemur Kılıç ile eski teknik direktörlerden Gündüz Kılıç’ın babasıdır.

* * *

Kılıç Ali ismi, daha çok İstiklâl Mahkemeleri ile meşhur olmuştur.

İstiklâl Harbi esnasında, 1920'de kurulan, 7 Mart 1927’de kapatılan ve bu yedi senelik zaman zarfında sayısız idam kararı veren gaddar İstiklâl Mahkemelerinin bir üyesi olması hasebiyle, Kılıç Ali ismi pek hayırla ve rahmetle anılmıyor. Kılıç Ali’nin diğer günah ortakları ise şunlar: Ali Çetinkaya, Ali Saip, Necip Ali ve Reşit Galip.

* * *

Kılıç Ali’nin sonradan (1950’li yıllarda, Hulusi Turgut tarafından) yayına hazırlanan bazı kitapları var. Bunlar, ağırlıklı olarak İstiklâl Mahkemesi Anıları ve M. Kemal ile ilgili hatıralardan müteşekkil.

İstiklâl Mahkemesinin kararları hakkındaki bilgilerin tek taraflı, dolayısıyla pek sıhhatli bulunmadığı bu hatıra notları arasında, bilhassa 27 Mart 1923’te katledilen Trabzon Mebusu Ali Şükrü Bey ile ilgili olan kısımlar son derece dikkat çekici.

Bir müddet M. Kemal’in yaverlerliğini de yapmış olan Kılıç Ali, söz konusu hatıralarında şunları anlatır: “Çankaya’daki yemekli sofralarda her zaman olduğu gibi açık ve samimî sohbetler oluyordu. Bir ara konuşmalar o gün Meclis'te meydana gelen olaya intikal etti. Hazır bulunan milletvekilleri, Ali Şükrü Bey'in kürsüden Meclis'in moralini bozduğunu ve yanlış bir zihniyetin savunuculuğunu yaptığını belirtmeye çalıştılar. Gazi, Ali Şükrü Bey'in konuşmasını hiç beğenmemişti. Hatta çok üzülmüş, ‘Böyle konuşan insanlar gerçekten dövülmeye lâyıktır’ demiş ve bu konu üzerinde uzun uzadıya durmuştu.”

Mustafa Kemal’in, Ali Şükrü Bey ile ilgili düşüncesini Kâzım Karabekir de Günlükler’inde şöyle naklediyor: “Muhaliflerden Ali Şükrü Ankara'ya makine getirmiş. Tan Gazetesi çıkaracakmış. Gazi, yanımda Cevat Abbas'a şöyle dedi: “Muhalifler matbaa yapıyor da siz hâlâ uyuyorsunuz. Yakmalı, yıkmalı!”

Ali Şükrü Bey'in zahirde görünen katili Topal Osman'ın nasıl bir şahıs olduğunu, Kılıç Ali, Yaver sıfatıyla şöyle anlatır: “Topal Osman, Mustafa Kemal Paşa’ya o kadar bağlıydı ki, Ethem'in şımarıklıklarına dayanamıyor, her an bir olay çıkarmak istiyordu. Beni ve Recep Zühtü'yü bir kenara çekerek şöyle dedi: ‘Uygun görürseniz ben bu Ethem'i bu gece yok edeceğim!’ Ederdi de. Pervasız bir adamdı. Fakat biz karşı çıktık.”

Ne var ki, Kılıç Ali, Ali Şükrü Beyin aynı o Topal Osman tarafından boğularak katledilmesi hadisesini, hatıralarında gayet detaylı bir şekilde anlatır. Anlatır anlatmasına da, cinayetin arka plânı hakkında hemen hiç konuşmaz, söz etmez.

Bu da, onun gibi hatıra yazanların ne derece taraflı olup, yalan söyleyen tarihe nasıl şahitlik yaptıklarını göstermiş oluyor.

* * *

Trabzon Mebusu Ali Şükrü Beyin kayıp olduğu günlerde Meclis kürsüsünden konuşan en yakın arkadaşı Erzurum Mebusu Hüseyin Avni Bey, mebuslara hitaben, içi yana yakıla şunları söylemişti: Bu şerefli kürsü, bugün elîm bir vaziyete sahne oluyor, bu şerefli milletin mebusları bugün kan ağlamış bir zavallı, bir biçare gibi birbirlerine bakıyorlar. Ey Kâbe-i millet, sana da mı taarruz? Ali Şükrü'ye tecavüz eden, milletin namusuna tecavüz etmiştir. Böyle namussuzlar yaşamamalı.

***

@salihoglulatif:

-Hiç sorgulamaz-mihenge vurmazsan, CAHİLLİĞİN ceremesini çekersin; Tahkiki imâna erdiğin yerden koparsan, VEFÂSIZLIĞIN gayyâsına düşersin; Oraya sırtını dönersen, NANKÖRLÜĞÜN tokadını yersin; Oraya karşı cephe alırsan, HIYÂNETİN cezâsını çekersin.

.

15 Temmuz kılıfları

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


16 Temmuz 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 15/16 Temmuz 2016




Biliyorsunuz, çok meşhûr bir darb-ı mesel (atasözü) var: “Minareyi çalan, kılıfını hazırlar” diye...

İşte, 15 Temmuz Hadisesi dahil, tarihimizdeki darbe, ihtilâl ve ihtilâl teşebbüslerinin çoğu, kanaatimce bu formülasyona uygun şekilde gerçekleştirilmeye çalışıldı.

Zira, cuntacılar tarafından iddia edilen veya ileri sürülen “darbe gerekçeleri” ile “gerçek niyet” arasında ciddî ve inandırıcı bir bağ, bir münasebet görünmüyor.

Meselâ, 1909’da “Meşrûtiyeti korumak” için Selânik’ten İstanbul’a gelen ve çok kanlı, çok zalimane bir darbe gerçekleştiren Hareket Ordusu ve onun hempaları, hakikatte “Meşrûtiyetin canına okudular” ve bir “şiddetli istibdat” rejimini kurarak, hem içeride, hem dışarıda Osmanlı’nın felâketine sebep olacak fitne-fesat kapılarına açtılar.

Meselâ, 1960’ta “Türkiye uçuruma gidiyor” yaygarası ile meşrû iktidara darbe yapan 27 Mayıs Cuntası, ülkeyi belki 40-50 yıl daha geri götürdüler veya geri kalmasına sebebiyet verdiler.

Meselâ, 1980’de güya anarşiye karşı, güya “Kardeş kanını durdurmak ve Demokrasiyi yeniden rayına oturtmak” maksadıyla darbe yaptıklarını söyleyen 12 Eylül Cuntası, gerçekte Demokrasiyi hançerledikleri gibi, öte yandan daha fazla kan akıtacak terör örgütlerine de zemin ve bolca malzeme hazırladılar.

Kezâ, 28 Şubat Post-modern darbesi, Türkiye’de yeniden toparlanma sürecine girmiş olan Demokratik birikim ve mahsûlâtını bir kez daha darmağın hale getirmiş oldular.

Ve, nihayet kanlı, kinli, kirli ve kargaşalı 15 Temmuz Saldırıları...

Diğerleri gibi, bunun da ardı-arkası kapkaranlık bir vaziyette.

Tetikçilerin, piyonların, maşaların, taşeronların az-çok biliniyor olması, 15 Temmuz’u kurgulayan, tasarlayan, planlayan, azmettiren ve bundan nemalanan asıl müsebbipleri ortaya çıkarmaya yetmiyor. Bunlar, hadisenin arka plânını aydınlatmaya kâfi gelmiyor. Asıl hedefin ne olduğu ve nereye varılmak istendiği noktasında tatminkâr bilgileri gözler önüne sermiyor.

Tamam, bir taraftan operasyonlar sürüyor. İltisaklar, irtibatlar araştırılıyor. Mahkemeler aralıksız şekilde devam ediyor. Sayılamayacak kadar kişi konuşturuluyor, ifadeleri alınmaya çalışılıyor. Bu arada itiraflar da ortaya çıkıyor.

Ne var ki, bunların tamamı, yine de 15 Temmuz’un zifirî karanlığını aydınlatmaya yine de yetmiyor, yetemiyor.

Öte yandan, tâ başından itibaren asıl konuşması veya konuşturulması gereken kilit noktadaki görevli şahısların izahları, ifadeleri, hiç olmazsa görüşleri hâlâ ortada yok. Meselâ şunların: MİT Müsteşarı, Genelkurmay Başkanı ve 15 Temmuz Saldırılarının lokomotifi durumundaki “Hava Kuvvetleri İmamı” diye de bilinen “kilit adam” Adil Öksüz’ün ifadeleri...

Hele, göz göre göre “elden kaçırılmış olan” Adil Öksüz vak’ası, en büyük soru işaretlerini üzerine çekiyor.

Bir başka nokta, bütün milletin gözünde menfur bir vak’a olan 15 Temmuz Cinayetlerinin, asıl maksadından ve bağlamından bağımsız olarak, kimler tarafından, kimlere karşı ve ne maksatla kullanıldığı yönündeki zan, şüphe ve tereddütler, iki senedir hâlâ giderilebilmiş değil.

Bütün bu ve benzeri soru işaretlerini içinde barındıran karanlık bir hadisenin aydınlatılabilmesi, takdir edersiniz ki, hiç kolay değil. Her ne kadar bazıları işin kolayına, ucuzuna kaçmayı tercih ederek ezbere konuşsa da, yukarıda zikrettiğimiz elli-yüz yıllık darbe düğümlerini bile açamayanların, menfur 15 Temmuz aysbergini öyle kolay şekilde resmetmesi, vuzûha kavuşturması pek mümkün görünmüyor.

***

@salihoglulatif:

- Siyasî-içtimaî taassup ve tarafgirlikle basireti bağlanan kimseler, Kurân'ın malı olan Nurlar’a karşı yürütülen sinsî tehlikeleri göremediği gibi, bu meyanda isabetli içtimaî tercihlerde bulunabilmesi de fevkalâde zordur.


.

Şâh-ı Geylânî (ks)

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


17 Temmuz 2018, Salı
GÜNÜN TARİH: 17 Temmuz 1166
İslâm tarihinin ender şahsiyetlerinden biri de, hiç şüphesiz Şeyh Abdülkadir Geylânî’dir. Milâdî takvime göre, doğumu 1 Kasım 1077, vefât tarihi ise 17 Temmuz 1166 olarak bilinir.

Bundan yaklaşık 940 sene evvel Geylân’ın bir köyünde (İran) doğan Şâh-ı Geylânî’nin mezar-ı şerifi Irak’ın Bağdat şehrindedir.

O büyük evliyânın geniş zaman ve mekâna nüfûz etmiş, yayılmış pekçok meziyeti, hususiyeti var. Bunların bir kısmını, aşağıda özet hâlinde takdim etmeye çalışalım.

* * *

Şâh-ı Geylânî Hazretlerinin, neseben hem Seyyid, hem de Şerif olduğu, gerek ulemâ ve gerekse ümmetin ekseriyeti tarafından umumî kabul görmüş bir husustur. Anne tarafından Hz. Hasan’a (ra) dayandığı için Şerif, baba tarafından Hz. Hüseyin’e bağlandığı için de Seyyiddir. Yani, bu ciheti itibariyle “zülcenâheyn” olan bir zât-ı mübarektir.

Esâsen, İslâm tarihi boyunca mücedditlerin, müçtehidlerin, büyük imam ve aktapların, fikren ve mânen Kur’ânî bir çığır açan zâtların hemen tamamı, neseben Seyyid yahut Şeriftir.

Hz. Muhammed’i (asm) Âhirzaman Peygamberi olarak göndermeyi tensib eden takdir-i İlâhî, bunu da böyle iktizâ etmiştir: Kıyamete kadar gelecek olan (Sey­yid Ab­dül­ka­dir Gey­lâ­nî, Sey­yid E­bu’l-Ha­sen-i Şâ­ze­lî, İ­mam-ı Şâ­fi­î, Sey­yid Ah­med-i Be­de­vî, Sey­yid Ah­me­dü’s-Sü­nû­sî, Sey­yid İd­ris, Sey­yid Yah­ya gibi) vazifeli kudsî zâtları, o “nesl-i mübarek”ten takdir etmeyi murat eylemiştir. Bize düşen, hâşâ ki itiraz etmek değil, bunun hikmetini idrake çalışmaktan ibarettir.

* * *

Geylânî Hazretleri, vefatından sonra da “tasarrufu devam eden” büyük evliyâlardan biri olarak kabul edilir. Darda-zorda olan salihlere mânen himmet ettiği, ruhaniyeti itibariyle yardımlarına yetiştiği hususunda, yine ümmetçe umumî bir kanaat hâsıl olmuştur.

Neseben onunla aynı durumda olduğuna kanaat getirdiğimiz Üstad Bediüzzaman Hazretleri, çocukluğuna dair Şâh-ı Geylânî hakkında şu hatırasını nakleder: "Ben sekiz-dokuz yaşında iken, bütün nahiyemizde ve etrafında, ahali Nakşî tarikatında ve oraca meşhûr Gavs-ı Hizan namıyla bir zâttan istimdat ederken, ben akrabama ve umum ahaliye muhalif olarak ‘Yâ Gavs-ı Geylânî!’ derdim. Çocukluk itibarıyla elimden bir ceviz gibi ehemmiyetsiz birşey kaybolsa, ‘Yâ Şeyh! Sana bir Fatiha, sen benim bu şeyimi buldur.’ Acaiptir ve yemin ediyorum ki, bin defa böyle Hazret-i Şeyh, himmet ve duâsıyla imdadıma yetişmiş. Onun için bütün hayatımda umumiyetle Fâtiha ve ezkâr ne kadar okumuşsam, Zât-ı Risâlet’ten (asm) sonra Şeyh-i Geylânî’ye hediye ediliyordu.” (Tarihçe-i Hayat)

* * *

Yine Nur Külliyâtına dahil olan bir eserin ismi “Kerâmet-i Gavsiye Risâlesi”dir.

“Sekizinci Lemâ” olarak “Lemâlar”da yer alan bu risâle hakkında, Üstad Bediüzzaman şunları ifade eder: “Bu Kerâmet-i Gavsiye Risâlesi, tedrîcen istihraç edildiği için birkaç parça oldu ve tetimmelere inkısâm etti. Gittikçe birbirini tenvir ve te’yid ettikçe vuzuh peydâ ediyor... Bu risâlede, kerâmet-i Gavsiye münâsebetiyle birkaç ehemmiyetli mesele ve birkaç mühim hakîkat beyân edilmiştir. Bu risâleyi herkese tavsiye etmiyorum ve izin vermiyorum. Belki, safvet ve insaf ve ihlâs ve hususiyeti bulunan kardeşlerime müsaade ediyorum. Hem, başında olan maksatlarımı düşünerek öyle baksın; beni, bir kerâmetfürûşluk vaziyetinde tasavvur etmesin.”



***

@salihoglulatif:

BEDİÜZZAMAN: Gavs-ı Âzam gibi, memattan sonra hayat-ı Hızırîye yakın bir nevî hayata mazhar olan evliyalar var. Gavs’ın hususî İsm-i Âzamı ‘Yâ Hayy’ olduğu sırrıyla, sâir ehl-i kubûrdan fazla hayata mazhar olduğu gibi, gayet meşhûr, Mâruf-u Kerhî denilen bir kutb-u âzam ve Şeyh Hayyâtü’l-Harrânî denilen bir kutb-u azîm, Hazret-i Gavs’tan sonra mematları hayatları gibidir. (Barla Lâhikası)


.

18 yıllık ezan yasağı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr



18 Temmuz 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 18 Temmuz 1932
Müslüman Türk milletinin yaklaşık 1000 yıl müddetle aralıksız şekilde okumuş olduğu “Ezan-ı Muhammedî”nin aslî şekliyle okunmasına, 18 Temmuz 1932’den itibaren umumî yasak getirildi.

Söz konusu yasağa uymayanlara çeşitli cezaların verileceği hususu, Diyanet İşleri Başkanlığı mârifetiyle bütün müftülüklere ilân edildi.

Ezân’ı yasaklatma girişimlerine 29 Ocak 1932’de çıkartılan keyfî bir kànunla başlanmıştı. Altı ay sonra ise, bu yasağın hem kapsamı genişletilmiş, hem de cezaî müeyyide cihetine gidilmiş oldu... Tek parti devri iktidarının, dini sosyal hayattan tecrit etme politikalarının yeni bir göstergesi olan Ezân yasağı, Türkiye Cumhuriyeti Devleti semâlarında tam 18 yıl boyunca kesintisiz şekilde devam etti.

Tarihimizin bir utanç safhası olan bu 18 yıllık Ezân yasağına, ancak Demokrat Parti iktidarı döneminin ilk günlerinde son verilebildi.

DP hükümetinin teklifiyle 16 Haziran 1950’de hürriyetine kavuşturulan Muhammedî Ezan, aynı zamanda Millet Meclisi’nin bir şeref ve itibarı olarak da tarihe geçti. Zira, iktidarın teklifini muhalefet grubu (CHP) destekledi ve söz konusu “serbestlik teklifi” bir bakıma “oy birliği” ile Meclis’ten geçmiş oldu.

İşte, 1932’den 1950 tarihine kadar şarkı sözleri gibi okutturulan “Türkçe ezan metni”nin sözleri:

Tanrı uludur, Tanrı uludur;

Şüphesiz bilirim, Tanrı'dan başka yoktur tapacak,

Şüphesiz bilirim, Tanrı'nın elçisidir Muhammed,

Haydin namaza, haydin namaza,

Haydin felâha, haydin felâha,

(Sabah: Namaz uykudan hayırlıdır)

Tanrı uludur, Tanrı uludur;

Tanrı'dan başka yoktur tapacak,

* * *

Aslının yasaklanıp Türkçe okunması mecburî hale getirilen bu Ezan metninde, kasten ve özellikle korku belâsı değiştirilemeyen tek bir ifade, bir terkip vardır ki, o da “Hayyal’el-felâh”tır.

Arapça olan “felâh” kelimesi, Türkçe’de “kurtuluş” anlamına gelir. Dolayısıyla, müezzinlerin “Haydin kurtuluşa!” şeklinde nidâ etmelerinden korkulduğu için, bu kelime, Türkçeleştirilen ezân metninde aynen bırakılmış oldu.

* * *

Ezan, aslî şekliyle okunur. Bunun başka türlü okunması halinde, ismi “ezan” olmaz. Bundan dolayıdır ki, Bediüzzaman Hazretleri de, aslına uygun olmayan ezan okumalarını “şarkı okuma” mânâsında değerlendirmiş ve ziyaretine gelen bazı imamlara, müezzinlere “Kardaşım, sen de o şarkıyı okudun mu?” diye sorma gereğini duymuştur. Okumuşsa şayet, tevbe-istiğfar ile o vebâlden kurtulmaları tavsiyesinde bulunmuştur.

Bu hususu, Nuruosmaniye Camii imamlarından Enver Ceylan Hoca’dan bizzat dinlemişimdir.

* * *

Bu bahsi, bir başka anekdotla noktalayalım.

Söz konusu 18 yıllık zaman zarfında, bütün Anadolu ve Trakya semâlarında Muhammedî Ezân sesi susturulmuş iken, aynı devirde Fransa’nın mandası durumunda olan Hatay bölgesinde ise serbest idi.

Gariptir ki, 1939’dan itibaren işgalci Fransızlardan devralınan Hatay vilâyeti sınırları içinde de o ceberrut yasak aynen uygulanmaya başladı. Tâ, 1950 Haziran ayı ortalarına kadar...

.........................

NOT: Haziran ayının (1950) ilk haftasında, Kayseri mebusu emekli General İsmail Berkok, Adana mebusu Arif Nihat Asya ve Üstad Bediüzzaman’ın sadık dostu Afyon mebusu Gazi Yiğitbaşı’nın da aralarında bulunduğu 12 DP’li milletvekilinin “ezanın serbestliği” için hazırlamış olduğu kànun teklifinin özeti şöyledir:

“Bu toprağın hakikî evlâtları ve sahibi bulunan Müslüman Türk vatandaşların din ve vicdan hürriyetine, amel ve ibadet şekillerine müdahale edilmemek iktiza ediyor. ...Kezâ, partimiz programının 14. Maddesinde de aynen şöyle denilmektedir: ‘Partimiz, lâikliğin din aleyhtarlığı şeklinde yanlış tefsirini reddeder. Din hürriyetini, aynen diğer hürriyetler gibi insanlığın mukaddes haklarından tanır.

“Buna sebeple, müvekkillerimiz ve seçmenlerimiz olan Müslüman Türk vatandaşların ısrarlı ve haklı isteklerine istinaden, ilgili ceza kànunu metninde yer alan ‘Arapça ezan ve kametin okunmasını’ yasaklayıcı ibarelerin kaldırılması hususunda hazırladığımız kànun teklifini yüksek Meclis’e arz ederiz.”

***

@salihoglulatif:

Ezan’ın serbestliği hakkında DP’ye ait kànun teklifi: Partimiz, lâikliğin din aleyhtarlığı şeklinde yanlış tefsirini reddeder. Din hürriyetini, aynen diğer hürriyetler gibi insanlığın mukaddes haklarından tanır.


.

Montrö boş ‘Boğaz’lığı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


20 Temmuz 2018, Cuma
GÜNÜN TARİHİ: 20 Temmuz 1936
Devletler arası bir mesele halini alan “Boğazlar Meselesi”, ilgili devlet temsilcilerinin iştiraki ile İşviçre’nin Montrö (Montreux) şehrinde masaya yatırıldı.

22 Haziran’da başlayan uzun ve çetin görüşmelerden sonra, nihayet 20 Temmuz 1936’da “Montrö Boğazlar Sözleşmesi” ismiyle söz konusu antlaşma imzalanmış oldu.

Antlaşmaya imza koyan ülkeler şunlar: Avustralya, İngiltere (Büyük Britanya), Yunanistan, Bulgaristan, Fransa, Romanya, Sovyetler Birliği, Türkiye ve Yugoslavya.

Taraflarca imzalanan söz konusu sözleşmeye göre, yabancı ülkelere ait yolcu, ticaret ve savaş gemileri, Türkiye’nin güvenliğini tehdit etmemek ve tehlikeye atmamak şartıyla, İstanbul ve Çanakkale Boğazları’ndan serbestçe geçiş yapabilecekler.

Boğazlardan geçiş konusu, aslında Osmanlı’nın takattan düşmeye başladığı tâ 1700’lü yıllardan itibaren gelgitler yapagelen devletler arası bir mesele halini aldı. Yani, sadece 1936 senesinde ortaya çıkmış sıkıntılı durumdan ibaret bir mesele değildir.

İşte, böylesine derin ve geniş çaplı bir “Diplomatik mesele” olması hasebiyle, her önüne gelenin tutup “Boğazlar Meselesi”ni konuşması, gelişmeleri merakla takip etmesi, hele hele bu konuda daha da ileri gidip ahkâm kesmeye çalışması, Bediüzzaman Said Nursî’nin tâbiriyle, bir nevî “Boşboğazlık”tır.

Beyanat ve Tenvirler isimli kitaba iktibasen alınan ifadeleri şöyledir: “Risâle-i Nur’un bir talebesini tecrübe ettim. Acaba, şimdiki siyasete karşı ne fikirdedir diye, Boğazlar hakkında bir boşboğazlığı münasebetiyle bir-iki şey sordum. Baktım, alâkadarâne ve bilerek cevap verdi. Kalben, ‘Yazık!’ dedim. ‘Bu vazife-i nuriyede zararı olacak.’ Sonra şiddetle ikaz ettim.”

* * *

İşte, “Günün Tarihi” itibariyle ele aldığımız bu konu hakkında biz de herhangi bir boşboğazlığa düşmemeye dikkat ederek, bazı ansiklopedik bilgileri vermekle iktifa edelim. Şöyle ki: İsviçre’deki konferansa katılan Türkiye delegasyonu şu isimlerden oluşuyor: Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras, Londra Büyükelçisi Fethi Okyar, Paris Büyükelçisi Suad Davaz, Dışişleri Bakanlığı’ndan Büyükelçi Numan Menemencioğlu, Genelkurmay İkinci Başkanı Korg. Asım Gündüz, Türkiye’nin Milletler Cemiyeti katındaki daimî delegesi ve aynı zamanda Sivas milletvekili olan Necmettin Sadak. Bunların yanı sıra, ayrıca 11 diplomat, 7 yüksek rütbeli asker, 2 uzman yüksek memur ve 4 de enformasyon işleriyle görevli olmak üzere, toplam 24 yedek delegasyon.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin sonuç maddelerinin bir kısmı kısaca şöyledir:

* Lozan Antlaşması ile kurulmuş olan Boğazlar Komisyonu kaldırılsın ve bu komisyonun görev ve yetkileri Türkiye’ye devredilsin.

* Lozan Antlaşması ile Boğazların iki yakasında askersiz duruma getirilmiş olan alanda, Türkiye, sınırlı savunma tedbirleri alabilsin.

* Uluslar arası ticaret gemileri, Boğazlardan serbestçe geçip yapabilsin.

* Savaş gemilerinin Boğazlardan geçiş serbestisi ise, Türkiye ve Karadeniz’de kıyısı bulunan devletlerin güvenliği ön plânda tutularak sağlanabilsin.



***

@salihoglulatif:

“Kurt gövdenin içine girince, mukavemet daha da zorlaşır” gerçeğinden hareketle: Dahilden zuhûr eden tahrifât-saptırma-bozguncu bir faaliyetin hak dâvâya verdiği-vereceği zarar, hariçteki muarız-muhalif bir cereyanın verdiği-vereceği zarardan daha büyüktür... Tarih'teki hak dinleri kemirip bitiren, özellikle dahilî tahrifât ile hurafâttır.


.

Plânları akim bırakmak

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


21 Temmuz 2018, Cumartesi
Arka plân gelişmelerini de az-çok araştırıp vâkıf olduğum sıhhatli bilgilere dayanarak ifade edeyim ki, yakın tarihte yaşanmış yürek dağlayıcı hadiselerin çoğu birer tertiptir, kumpastır, mizânsendir... Meselâ:
1) 1909’daki 31 Mart Vak’âsı, karanlık odaklarca tasarlanıp hazırlanan bir plân, bir tertiptir.

Lâkin, basiretsizce hareket eden ve bu işte âlet olarak kullanılan “sâdık ahmaklar”, muhakemelerini çalıştırıp da o plânı akim bırakamadılar. Aksine, oyuna gelip tuzağa düştüler. Münâzarât’ta “Câyı dikkat bir nokta-i siyah” ifadesiyle, o gün yaşanan kaotik durumun arka plânına dikkat çekiliyor.

2) 1925’teki Şeyh Said Hadisesi’nde de aynı şekilde gizli plân ve tertiplerin eseri ve izleri var. Hareketin lideri daha emir vermeden hadise patlak veriyor, iş kanlı çatışmaya dönüyor...

Ama, şu da muhakkak ki, yanlış bir içtihadla hareket eden Şeyh Said, gizli plânları akim bıraktıracak tedbirleri almıyor, yahut alamıyor.

3) Aynı şekilde, 1930’daki Menemen Hadisesi ile 1937’deki Dersim Fâciası’nda da karanlık mihrakların parmağı var. Kumpası önceden hazırlayıp, gelişmelerin seyrine göre de önceden tedbirlerini almışlar...

Ne var ki, bu elim hadiselerde de gizli plânları akim bıraktıracak bir ferâset eseri gösterilemediği gibi, kumpasa alet olunmamak için gerekli tedbirlerin alınması cihetine de gidilmemiş, gidilememiş.

4) Çok yakın tarihte yaşanan 28 Şubat Süreci ile 15 Temmuz Fâciasında da gizli plân, tertip ve kumpasların etkili olduğu ve tıpkı diğerlerinde olduğu gibi bu hadiselerde de bilhassa dindarların kıyıma uğratılması hedef alındığı âşikâr şekilde görülebiliyor...

Bununla beraber, söz, fikir, hareket ve faaliyetleri o tertiplerde gerekçe veya bahane olarak kullanılan dindarlar, söz konusu plânları akim bıraktıracak ferâseti gösteremedikleri, ihtiyatlı davranamadıkları ve gerekli tedbirleri alamadıkları da bir vâkıa.

* * *

Şimdi de, yukarıda sıraladığımız örneklere benzer tertip ve plânların, “müsbet hareketi” esas alan Bediüzzaman Said Nursî ve talebeleri tarafından nasıl akim bırakıldığına bakalım.

Evet, başta Isparta, Barla, Kastamonu ve Emirdağ olmak üzere, daha başka yerlerde Üstad Bediüzzaman ve talebelerine karşı da birçok plânlar yapıldı, kumpaslar kuruldu, tertipler hazırlandı, vesaire... Ama, tereddütsüz ve yüzde yüz kat’iyetinde ifade edelim ki, bunların tamamı boşa çıkarıldı ve akim bırakıldı. Zira, aradan geçen doksan yıllık süre içinde, menfi tarzda kaydedilmiş hiçbir vukuat olmadığı gibi, bu koca camianın suç teşkil edecek bir tek sâbıkası dahi yoktur. Hâzâ minfadli’r-Rabbî.

Kendi canları yandıkları halde, başkasının canını yakmamışlardır. Ezâ-cefâ çektirenlere karşı bile, intikamcı bir mukabelede asla bulunmamışlardır. Yani, tertipçiler, kumpasçıların eline hiçbir malzeme vermemişlerdir.

Dolayısıyla, daima başları dik, alınları açık olmuş; elleri de lekesiz, tertemizdir.

* * *

Son olarak, gizli tertiplerin nasıl boşa çıktığı ve hazırlanan hâinane plânların nasıl akim kaldığına dair, Üstad Bediüzzaman’ın ifadelerinden birkaç misâl verelim.

“Aziz, sıddık kardeşlerim! Gizli münafıklar, Risâle-i Nur’a kanunla, adliye ile ve asayiş ve idare noktasından hükûmetin bazı erkânını iğfal edip tecavüz ediyorlardı. Biz, müsbet hareket ettiğimiz için.., plânları akim kaldı.” (S. T. Gaybî)

“...Geçen hadise-i ihanetten merak etmeyiniz. O hadise söndü, plânları akim kaldı. ...Perde altındaki düşmanımız münafıklar, adliyeyi ve siyaset ve idareyi âlet edip, bize hücumları akim kaldığı; ve Risâle-i Nur’un fütuhatına menfaati olan eski plânlarını bırakıp daha münafıkane ve şeytanı da hayrette bırakacak bir plân çevirdiklerine dair emareleri göründü. ...İnşaallah, bunların bu plânları da akim kalacak.” (Emirdağ Lâhikası)

“O vukuatta bir nevi siyaset korkusu da görünüyor. ...Böyle heyecanlı bir hadise, habbeyi kubbe yapan düşmanlarımız bize telâş ve sarsıntı verecekti. İnayet-i İlâhiye, o plânı da def etti, bizi muhafaza etti.” (Age)

“Eğer ...sırf âhiret ve ölümün idam-ı ebedisinden Müslümanları kurtarmak vazifesi olmasaydı ve bana ilişenler gibi sırf dünyaya ve menfi siyasete çalışmak olsaydı, on Menemen, on Şeyh Said Hadisesi gibi bir hadiseye, o anarşilik hesabına çalışanlar sebebiyet vereceklerdi.”

“Gizli düşmanlarımız, hükûmetin ehemmiyetli ve bir kaç vazifedarlarını elde edip beni tazyikatla Menemen ve Şeyh Said Hadisesi gibi bir hadise çıkarmak için bütün kuvvetiyle, en hassas damarlarıma dokunduracak tarzda, her desiseyi istimâl ettiler. Gördüler ki, Eski Said yok; yenisi ise herşeye tahammül ediyor. O plânı, sâir sûikastlere, ezcümle ‘zehir vermeye’ tebdil ettiler. Hıfz-ı İlâhî onu da akim bıraktı.” (Age)


.

Dört mühim hadise

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


23 Temmuz 2018, Pazartesi
Yakın tarihimizin 22-23 Temmuz günlerinde yaşanmış dört önemli hadise var ki, bunları kısaca da olsa hatırlatmakta fayda var.
GÜNÜN TARİHİ 22-23 Temmuz 1908-67

Yakın tarihimizin 22-23 Temmuz günlerinde yaşanmış dört önemli hadise var ki, bunları kısaca da olsa hatırlatmakta fayda var. Şimdi, bunlara tarih sırasına göre bakalım.

II. Meşrûtiyetin resmî ilânı

Hürriyet kahramanı olarak da bilinen Enver Bey ile Niyazi Beyin azimli ve kararlı tavır ve duruşları sebebiyle, 22 Temmuz 1908’de Manastır-Selânik taraflarında Hürriyet ve Meşrûtiyet ilân edildi. Bu ilânâtın Sultan Abdülhamid tarafından imzalanarak resmîleşmesi ise, ancak bir gün sonra mümkün olabildi. Böylelikle, Meşrûtî Sistem, tam 32 yıl aradan sonra Sultan Abdülhamid'in fermânıyla ikinci kez ilân edilmiş oldu.

Meşrûtiyetin bu şekilde ilânıyla birlikte, tam otuz yıldır süren istibdat (tek adam) devri sona erdi, Kànun-u Esâsî (Anayasa) yürürlüğe girdi, ayrıca yeni partiler kurulup Meclis-i Mebûsan yeniden faaliyete geçti... Bu hadise, Rumî 10 Temmuz 1324, Milâdî ise 23 Temmuz gününe tekabül ediyor. O devirde Rumî tarih revaçta olduğundan, Hürriyet ve Meşrûtiyetin ilânından bahis açıldığında, daha çok "10 Temmuz hareket-i mesûdânesi" diye söz edilirdi.

Nâzenin Meşrûtiyet, tıpkı Cumhuriyet dönemindeki Demokrasi gibi birkaç kez silâhlı darbeye, kanlı müdahaleye mâruz kaldı. 10 yıl kadar İttihatçı Komitacıların baskısı altına girdi. Saltanatın kaldırılmasıyla, bu sistem, Kasım 1922’de sona erdirilmiş oldu. Türkiye’de Meşrûtî, yani Demokratik yönetimin yeniden işlerlik kazanması, ancak Mayıs 1950’de mümkün hale gelebildi.

Erzurum’da kongre heyecanı

23 Temmuz 1919’da açılan ve aynı gün çalışmalarına başlayan Erzurum Umumî Kongresi, nihayet alınan “tam bağımsızlık” kararlarından sonra 7 Ağustos’ta sona erdi.

Kongrede alınan kararlar, yekûn 10 madde halinde ülke ve dünya kamuoyuna duyuruldu.

“Şarkî Anadolu Vilayetlerinin Erzurum Kongresi Beyannâmesi” başlığı altında alınan söz konusu 10 maddelik karar metninin baş kısmında zikredilen şu ifadeler son derece mânidar: “Bismillâh. ...Kendini en yakın ve kanlı tehlikeler karşısında gören Şarkî Anadolu Vilayetlerinin, mukaddesatını bizzat muhafaza gayesiyle, her taraftan vicdan-ı millîden doğmuş cemiyetlerin iştirâkıyle yapılan Erzurum Kongresi, 7 Ağustos 1335 (1919) tarîhinde mesaisine son vererek, Allah'ın lütfuyla aşağıdaki kararları almış oldu.”

Karabekir Paşa’nın bazı notlarını da aktaralım.

10 Temmuz 1919: Kemal Paşa’nın kongreye alınması münakaşa edildi. Sonunda benim reyim ile alındı, kabul edildi.

23 Temmuz 1919: Erzurum Kongresi’nin resmî küşadı/açılışı... Kemal Paşa üniforma ve kordonuyla girdi, kürsüye çıktı. Gümüşhane delegesi Zeki Bey "Paşa! Evvelâ üniformayı ve kordonunu çıkar, ondan sonra kürsüye gel! Millî kuvvet, askerî tahakküm şekline girmesin" dedi. (NOT: Sonradan Zeki Beyin başına gelmeyen kalmadı.)

7 Ağustos 1923: Meclis'te Halk Fırkası içtimaı. (CHP toplantısı.) Gazi Paşa, Nutkunda "Sivas Kongresi esastır" dedi. Erzurum Kongresi’ni Balıkesir Kongresi ile bir tuttu! Muhaliflerin daha Sivas Kongresi’nde “Amerikan Mandası” taraftarı olduklarını söyledi! (Nefret ve hayret!)

Hatay resmen Türkiye’ye bağlandı

TBMM, daha evvel Cenevre'de Milletler Cemiyeti’nin kararıyla yeni statüye kavuşturulmuş olan bağımsız Hatay Devletini daha evvel tanımıştı. Bilâhare, yine Meclis’in kararıyla Hatay TC’ye bağlandı. Söz konusu kararlar gereği yapılan devir-teslim işlemi ise 23 Temmuz 1939’da gerçekleştirilmiş oldu.

Lozan görüşmeleri esnasında üzerinde anlaşmaya varılamadığı için, Türkiye, Suriye ve Fransa arasında ihtilâflı bir bölge durumunda kalan Hatay (Antakya ve çevresi), Hatay Meclisi ismiyle, 2 Eylül 1938'de bağımsız ve demokratik bir Cumhuriyet olduğunu ilân etti.

Meclis, aynı anda Cumhurbaşkanlığına Tayfur Sökmen'i, Başbakanlığa ise Abdurrahman Melek'i getirdi. 40 kişilik Hatay Parlamentosunun ekseriyetini Türkler (teşkil ediyordu. Bu sebeple, her yönüyle Türkiye'ye bir yakınlık duyuluyordu. Hatay'ın 240 bine yakın nüfusu ise, Araplar, Türkler, Rumlar, Ermeniler ve Yahudilerden müteşekkil idi.

Sakarya’da deprem

Tarih boyunca küçüklü-büyüklü pek çok depreme sahne olmuş Sakarya havalisinde 22 Temmuz 1967’de şiddetli, yıkıcı bir deprem meydana geldi. Şehir merkezinin yanı sıra, Sapanca, Geyve, Pamukova, Akyazı ve civarında da etkili olan zelzelede 80’in üzerinde can kaybı yaşandı.

Birçok betonarme bina yıkıldı, ahşap evlerde çökme, yollarda yarıklar meydana geldi.


.

Basın Ahlâk Prensipleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


24 Temmuz 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ: 24 Temmuz 1960
Eskiden, gazetelerin hemen tamamının künye bölümünde aşağıdaki tarza “centilmenlik” ibareleri yer alırdı:

* Bu gazete, Basın Ahlâk Prensiplerine uymaya söz vermiştir.

* Bu gazete, Basın Meslek İlkelerine uymayı taahhüt etmiştir.

* Bu gazete, Basın Ahlâk Yasasına (Esaslarına) uymaya söz vermiştir.

İşte, bu ve benzeri mânâdaki “Centilmenlik Anlaşması”na dair söz ve ibarelerin Türkiye’deki gazetelerin künyesinde yer almasının başlangıç tarihi, 24 Temmuz 1960’tır.

Bu meselenin hikâyesi ise, kısaca şöyledir:

Son zamanlarda daha az sayıdaki gazetede yer-mâkes bulan Basın Ahlâk Yasası (İlkeleri, Esasları, Prensipleri), Türkiye’de hukukî bir müeyyidesi olmayan prensipler, kural ve kaideler manzumesidir.

Söz konusu ilke ve prensipler, basın-yayın hayatında çalışan gazetecilerin kendi aralarında uymayı kabul ettikleri bir nevi centilmenlik anlaşması olarak da görülebilir.

14 Şubat 1952’de Uluslararası Basın Enstitüsü'nün kabul etmiş olduğu bazı prensiplerin Türkiye için de geçerli sayılması üzerine, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) tarafından “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi” adı altında bir metin hazırlandı.

Bu metin, 24 Temmuz 1960 tarihinde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ile Türkiye Gazeteciler Sendikasının ortak çabasıyla düzenlenen bir merasimle, gazeteciler ve yayın kuruluşlarının temsilcileri tarafından imzalanarak yürürlüğe girdi.

İşte, bahsi geçen “Basın Ahlâk Yasası"nın maddeler halindeki bazı hükümleri:

* Gazetecilik mesleği, şahsî menfaat için ve kamu zararına olacak şekilde kullanılamaz.

* Ahlâk dışı müstehcen yayın yapılamaz.

* Şeref ve haysiyetlere karşı haksız yayın yapılamaz.

* Kişi ve kuruluşlar aleyhinde iftirada bulunulamaz.

* Dinî değerlerin istismarı yapılamaz.

* Haberler, doğruluğuna emin olunmadan yayınlanamaz.

* Tarafgir fikirlere haber metinlerinde yer verilemez.

* Yayınlanmamak kaydıyla (of the record) verilen bilgiler, basın-yayın yoluyla yayınlanamaz.

* Yanlış yayınlar dolayısıyla gönderilen tekzipler, en kısa zamanda yayınlanır.

Burada yazılanların hemen tamamı basın mensupları tarafından fikren kabul görmekle beraber, tatbikatta bunun hakkının verildiğini söylemek pek mümkün değil. Hele ki, son yıllarda ve günümüzde...

Zira, günümüz itibariyle bütün ahlâk prensiplerini çiğneyerek veya yok sayarak yayın yapan sözde gazeteler ve gazeciler var, ne yazık ki...



ANAP’tan geriye kalan...

Başlangıcından itibaren ismi “Yeşilköy Havaalanı” olan yerin ismi, 24 Temmuz 1985’te “Atatürk Havalimanı” şeklinde değiştirildi.

Bu isim değişikliği, özellikle Başbakan ve ANAP Genel Başkanı Turgut Özal’ın isteği ve gayreti neticesi gerçekleştirilmiş oldu. (Aynı siyasî partinin çabasıyla, Birecik’teki en büyük barajın ismi “Atatürk” şekilde, İstanbul’daki Kurtköy Havaalanı’nın ismi de “Sabiha Gökçen” şeklinde değiştirilmiş oldu.)

Kuruluş tarihi tâ 1912’ye dayanan ve zamanla geliştirilerek 1953’te uluslararası standartlara uygun hale getirilen Yeşilköy Havaalanı, yolcu kapasitesi itibariyle bugün dünyanın sayılı havalimanları arasında yer alıyor.

Bu yılın sonlarına doğru iptal edileceği söylenen Yeşilköy Havalimanı’nın olduğu yerin “Millet Bahçesi”ne dönüştürüleceği söyleniyor.

***

@salihoglulatif:

Dinî Cemaat ve Tarîkatler:

* Bunlar sosyal bir vaka, sosyolojik bir realitedir

* Bunlar şeffaf hale getirilebilir; ama asla ortadan kaldırılamaz.

* Baskı uygulanırsa, yeraltına itilmiş olur.

* Aralarında STK ile Örgüt ayrımı yapılmalı.

* Sapkın hale gelenler üzerinden toptan karalama yapılmamalı.

* Zira, kötü misâl, emsâl olmaz.


.

Kemalizm ve Troçkizm

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


25 Temmuz 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 25 Temmuz 1933
Yaklaşık dört yıldır Kemalist Türkiye’de sığınmacı olarak bulunan Rus Yahudisi Lev Troçki, 25 Temmuz 1933’te yine sığınmacı olarak Fransa’ya gitti.

Troçki’nin Türkiye ve sair dünya ülkeleriyle bağlantılı mâcerasını anlatmaya geçmeden önce, Bediüzzaman Said Nursî’nin Şuâlar isimli Risâlesi’nin Beşinci Şuâ’daki “On Dördüncü Mesele”de bahsi geçen Âhirzamana dair bir rivâyetin yorumunu aktaralım. Şöyle:

“Rivayette var ki, ‘Deccalın mühim kuvveti Yahudidir. Yahudiler severek tâbi olurlar.’”

“Allahu a’lem, diyebiliriz ki, bu rivâyetin bir parça tevili Rusya’da çıkmış. Çünkü, her hükûmetin zulmünü gören Yahudiler, Almanya memleketinde kesretle toplanıp intikamlarını almak için, komünist komitesinin tesisinde mühim bir rol ile Yahudi milletinden olan Troçki namında dehşetli bir adamı, Rusya’nın Başkumandanlığına, ve terbiyegerdeleri olan meşhûr Lenin’den sonra Rus hükûmetinin başına geçirerek, Rusya’nın başını patlatıp bin senelik mahsûlâtını yaktırdılar. Büyük Deccalın komitesini ve bir kısım icraatını gösterdiler. Ve sâir (devletlerde) hükûmetlerde dahi ehemmiyetli sarsıntılar verip karıştırdılar.”

Buradaki yoruma göre, Troçki, dinsizliğe ve inkârcılığa dayalı komünist bir rejimi-sistemi bütün ülkelere yayma ve bunu dünyanın başına geçirmeye vargücüyle çalışmış.

İşte, bilhassa fikrî plândaki bu çalışmasını da Türkiye’de kaldığı yıllarda geliştirip ilerletmiş olduğu anlaşılıyor.

* * *

Marksist-Komünist mânâsındaki Rus Bolşevik Partisi'nin Politbüro üyesi, Kızıl Ordunun kurucusu ve başkomutanlığını da yapan Lev Troçki, V. Lenin’den sonra partinin başına geçen J. Stalin’le uyum sağlayamadı.

Bu halin önemli bir sebebi şudur: İnsanların kanına girmeyi bağımlılık haline getiren gaddar Stalin, Sovyet Rusya ve bağlısı durumundaki ülkelerin komünistleştirilmesini yeterli görüyor ve bütün kuvvetiyle bunu sağlamaya çalışırken, Troçki, SSCB’nin yanı sıra diğer ülkeleri ve hatta bütün insan topluluklarının komünistleştirilmesi gerektiğini savunuyordu. İkisi arasında gitgide tırmanan zıtlaşmalar, nihayet çatışmaya dönüştü.

İkinci adam konumundaki Troçki, Sovyet Rusya Devlet Başkanı Josef Stalin ile giriştiği siyasî mücadeleyi 1928’de kaybetti.

Bu gelişmeden sonra, Troçki’nin üzerindeki resmî sıfat ve görevlerin tamamı geri alındı. Stalin, bununla da kalmayıp onun sınırdışı edilmesini istedi. Ne var ki, Troçki’yi hiçbir ülke kabul etmeye yanaşmadı. Bir tek Kemalist Türkiye hariç...

Bu dehşetli Yahudi, M. Kemal’in özel dâvetiyle 1929’da Türkiye’ye geldi ve Büyükada’ya yerleştirildi. Adada kendisine özel olarak tahsis edilen bir evde, kızı ve torunu ile yerleşen Troçki, dünyaya yaymak istediği temel fikirlerini, yani Troçkizm’i ağırlıklı olarak burada kaleme aldı ve ikmâl etmiş olduğu dosyaları yayına hazır hale getirdi.

Esasen, bu tarihlerde Türkiye’de hükümfermâ olan Kemalizm ile Troçkizm arasında “itikadî” anlamda herhangi bir zıtlaşma görünmüyor. Zira, bütün hayatını dinlerle mücadele ederek geçiren her iki cenahtaki aktörlerin de temel gayesi ve nihaî hedefi şu idi: “İktidarı, gökyüzünden yeryüzüne indirmek.”

* * *

Troçki, 1933 Temmuz’unda sığındığı Fransa ve akabinde gittiği Norveç’te ikişer yıl ikamet ettikten sonra, Ocak 1937'de Meksika'ya sığındı ve ölüm tarihine (1940) kadar da orada kaldı.

Kısaca “Enternasyonal sol akım” olarak da ifade edilen Troçkizm, bugün bile dünyanın hemen her tarafında kendi çapında mücadele veren fikrî ve siyasî bir cereyandır. Avrupa'da, Latin Amerika’da, Sri Lanka ve Arjantin gibi ülkelerde, bu siyasî ve ideolojik akım, “insanları dinden soğutmak” adına kullandığı gücünü hâlâ yer yer hissettirmeye çalışıyor.

***

@salihoglulatif:

Bediüzzaman diyor ki:

Bir tek gayem vardır: O da, mezara yaklaştığım bu zamanda, İslâm memleketi olan bu vatanda Bolşevik baykuşlarının seslerini işitiyoruz. Bu ses, âlem-i İslâmın iman esaslarını zedeliyor. Halkı, bilhâssa gençleri imansız yaparak kendisine bağlıyor. Ben bütün mevcudiyetimle bunlarla mücadele ederek gençleri ve Müslümanları imana dâvet ediyorum. Bu imansız kitleye karşı mücadele ediyorum. Bu mücahedem ile inşâallah Allah huzuruna girmek istiyorum


.

Mısır’da Nasır’lı dönem

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Temmuz 2018, Perşembe
GÜNÜN TARİHİ: 26 Temmuz 1952-56
Mısır’ın eli kanlı efsanevî diktatörü Cemal Abdünnasır’ın önünü açan ilk askerî darbe, 26 Temmuz 1952’de gerçekleştirildi.

Bu tarihe kadar, devletin başında Kavalalı Hanedanından Kral Faruk vardı. Bu hanedan, yaklaşık 150 yıldır Mısır’ı yönetiyordu.

1800’lü yılların başlarında Osmanlı’ya bağlı durumdaki Mısır’da “Valilik” vardı, ardından “Hidivlik” kuruldu ve Osmanlı’dan kopmasının ardından “Krallık” sistemine geçilmiş oldu.

Kral Faruk’u devirmek için, ordu içinde cunta faaliyeti geliştiren “Hür Subaylar Grubu”, nihayet yönetimi elinde tutabilecek kuvvete eriştikten sonra darbe yaptı.

Darbenin ardından, Tümgeneral Muhammed Necib “Devlet Başkanı” yapıldı.

Darbeciler, Krallık sistemine son verdikleri ve artık Cumhuriyet rejimine geçildiğini de ilân ettiler.

* * *

Mısır’da her ne kadar Cumhuriyet sistemine geçildi gibi görünmekle beraber, bir taraftan da “darbecilik geleneği”ne kapı aralanmış oldu.

Nitekim, ilk darbeden sonra, aradan daha iki yıllık bir süre bile geçmeden, Mısır’da bu kez Cemal Abdünnasır yönetiminde ikinci bir darbe hadisesi vuku buldu. 25 Şubat 1954'te yönetime el koyan Nasır ve ekibi, General Necib'i devletin başından uzaklaştırdı.

İşte, Mısır’daki bu darbe geleneği veya alışkanlığı, o günden bugüne aralıklı şekilde nüksedip durdu. Öyle ki, yakın zamanda Cumhurbaşkanı Mursi’nin devrilmesiyle neticelenen (3 Temmuz 2013) Sisi yönetimindeki darbecilere kadar aynı “sıtma nöbeti” tekrarlanarak devam edegeldi.

* * *

Dikkate değer ibretlik bir nokta da şudur ki: Darbeci Nasır ve ekibi, bir önceki darbecileri devirip tasfiye etmek için, dönemin İhvan-ı Müslimin Cemaati ile işbirliği yaptı. Belli bir safhaya kadar da birlikte çalıştılar.

Ne var ki, Nasır’ın Cuntası, ipleri ele geçirdikten kısa bir süre sonra yüz seksen derece tavır ve tutum değiştirdi. Müşterek hareket ettiği İhvan-ı Müslimine karşı amansız ve acımasızca bir kıyım harekâtını başlattı.

Netice itibariyle, bu yeni devir tam bir baskı ve zulüm devresidir. Başta Abdulkadir Udeh ve Seyyid Kutub gibi lider isimler olmak üzere çok sayıda Müslüman âlim ve mütefekkir, bu diktatörlük döneminde tutuklandı, hapse atıldı ve nihayet 1967’de idam edildi.

Gariptir, 2013’ten sonraki Sisi döneminde de, tarih benzer bir tarzda tekerrür etti.

Sü­veyş Ka­na­lı’nın millîleştirilmesi

Mısır’da yaşanan önemli ve fakat bu kez müsbet manadaki bir hadisenin tarihi, tuhaftır ki yine 26 Temmuz’a tevafuk ediyor.

Yine aynı Cemal Abdünnasır yönetimindeki Mı­sır hü­kü­me­ti, 26 Temmuz 1956’da Sü­veyş Ka­na­lı­’nı mil­lî­leş­tir­diğini ilân etti.

Dünya Bankası'nın Nil nehri üzerinde yapılmakta olan büyük Assuan Barajı'nın inşasını desteklemekten vazgeçmesi üzerine, Mısır hükümetinin bu kararı aldığı açıklandı.

Mısır hükümetinin bu kararını kabul etmeyen İngiltere ile Fransa, bölgeye savaş gemilerini gönderdi. Hatta, kanal ve çevresini kuşatma altına aldılar.

Ne var ki, Sovyet Rusya’nın bu ülkeleri “Nükleer başlıklı füze” ile tehdit etmesi üzerine, mütecaviz işgalciler, donanmalarını bölgeden geri çekmek zorunda kaldılar.



@salihoglulatif:

Yönetim biçimi konusunda, İslâm’ın önerdiği tek bir biçim olmadığı doğrudur. Bunun kadar önemli bir doğru da, tek adam, azınlık, ya da çoğunluk yönetiminden bağımsız olarak, Şûrâ’nın zorunlu kılınması ile istibdadın her durumda yasaklanmış olmasıdır. (Ahmet Yıldız)


.

Irkçılıkla mücadele destânı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


27 Temmuz 2018, Cuma
GÜNÜN TARİHİ: 27 Temmuz 1964
Uzun müddet insanca bir muamele görmekten mahrum bırakılan Amerika Birleşik Devletleri'ndeki siyahiler, ırkçılık ve ayrımcılıkla mücadelede en büyük başarıyı ancak 1960’lı yıllarda sağlayabildiler.

İlk başlarda köle, esir, mal gibi muamelelere tabi tutulan siyahiler, 27 Temmuz 1964’te ilk defa olmak üzere “Federal Mahkemeye başvurma hakkı”nı elde ettiler.

Bu gelişme, ülke genelinde bir rahatlama sağladı, ayrıca nihaî zafere ulaşma noktasındaki ümit beklentilerini canlandırmış oldu.

* * *

ABD’deki siyahiler, esasen insanî haklar noktasındaki mücadelelerini genel de hep demokratik tepkiler suretinde ve “müsbet hareket” metodunu kullanarak sürdürme cihetine gittiler. Bunda da hep başarılı oldular. Neticede, 1960’lara kadar da itilip kakılan siyahiler, müsbet davranışları sebebiyle 2000’li yıllarda, bir siyahinin bu ülkenin Devlet Başkanı olmasını sağlayacak bir başarıya imza atmış oldular. (Bu insanî manadaki başarı tablosu, dâvâsında haklı olduğunu düşünen bizdeki yıkıcılara, yırtıcılara, can yakıcı-kan dökücü vahşilere önemle ithaf olunur.)

Nereden nereye...

Amerika’daki siyahiler, hatta yerli Kızılderililer, tâ 1900’lü yılların başına kadar da doğru dürüst bir hakka-hukuka sahip değillerdi. Daha önceki dönemlerde ise, durum büsbütün içler acısı bir görünüm arz ediyor.

Meselâ, 1705 tarihli bir kànunî düzenlemede aynen şu hükümler yer alıyor: “Virginia yönetim bölgesindeki tüm zenci, melez ve Kızılderili köleler taşınmaz mal olarak elde tutulacak. Herhangi bir köle efendisine karşı direnirse, sahibi onu ıslâh etmeye çalışırken âsî köleyi öldürecek olursa, böyle bir kaza hiç olmamış gibi, o efendi tüm cezalardan muaf tutulacaktır.”

Hukuk önünde bu muameleye tabi tutulan insanlar, seçimlerde oy kullanmadan tutun lokantalarda yemek ihtiyacını gidermeye kadar, hatta toplu taşıtlarda inme-binme-oturma düzenlerine varıncaya kadar, hemen her sahada hep gayr-ı insanî yöntemlerle dışlanmışlardır.

Özellikle siyahilerin takdire şâyân bir tavırları şudur: Mücadelelerinde kanlı eylemlere bulaşmadıkları gibi, polisin şiddet içeren muamelelerine karşı da “misliyle mukabele”de bulunma cihetine gitmediler. Onları zafere taşıyan bu müsbet tavırlarını şu sözlerle taçlandırdılar: “Şiddetle karşılaşırsak bile, bunu sineye çeker ve hiçbir şekilde şiddetle karşılık vermeyiz.”

Bir de, beyaz zorbalarca toplu taşıma aracından zorla indirilen kadınlardan meşhur “Rosa Parks Olayı” var ki, bu hadise karşısında özellikle Martin Luther King’in başlattığı “ayrımcı politikalara karşı etkin mücadele” metodu, büyük takdir görerek önplana çıktı.

Otobüslere binilmesi boykot edildi; işyerine gidiş-gelişler yaya olarak yapıldı; yürüyüşler, konferanslar düzenlendi, vesaire... Özellikle büyük ses getiren ve “Özgürlük Gezileri” ile “Albany Hareketi” olarak isimlendirilen müsbet direnişler, siyahilerin önündeki engellerin bir bir kalkmasını ve onlar hakkında normal birinci sınıf vatandaş muamelesini sağlayacak yolların açılmasını netice verdi.

Tabiî, bütün bu başarılı gayretlerin ayrıca bir bedeli olmuştur: Irkçılıkla mücadelenin sembol isimlerinden Martin Luter King ile Malcolm X, birbirine yakın tarihlerde uğramış oldukları sûikastler sonucu katledilmişlerdir.



***

@salihoglulatif:

1909’da idamla yargılanan İslâmın yılmaz fedâisi Nursî, Sıkıyönetim Mahkemesi’nde, yanı başındaki dârağaçlarının gölgesinde şunu söyler: Mert olan, cinayete tenezzül etmez. Şayet isnad olunsa, cezadan korkmaz...

Evet, hakiki dâvâ adamı, cinayete tenezzül etmediği gibi, cezadan da korkmaz-kaçmaz.


.

“Sırp sindi” siyaseti

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


28 Temmuz 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ: 28 Temmuz 1914
Başta Osmanlı olmak üzere Balkan, Avrupa ve bütün dünya milletlerinin ve ülkelerinin başını ağrıtan, kanlı çatışmalara sebebiyet veren toplulukların başında Yahudiler gelir, onları da Sırplar takip eder.

Meselâ, kaynaklarda yer aldığı şekliyle, başlangıç tarihi 28 Temmuz 1914 olarak kabul edilen Birinci Dünya Harbi’nin patlak vermesine sebep olanların başında Sırplar gelir.

Bir başka ifade ile “Bardağı taşıran son damla” kabilinden olarak, fiilî savaştan tam tamına bir ay evvel, yani 28 Haziran 1914’te, Avusturya-Macaristan prensinin Saraybosna’da bir Sırp milliyetçi tarafından öldürülmesi, o büyük harbin müsebbibi olarak gösterilir.

Dünya tarihinin ilk kez şahit olduğu bu büyük savaşta, en büyük zararı Osmanlı ve diğer Müslüman topluluklar gördü.

Her ne ise... Şimdi, gelelim şu “Sırp sindi” hikâyesinin izahına...

* * *

Osmanlı kuvvetleri ile Sırplar arasında neredeyse altı asır boyunca aralıklı şekilde çekişme-çatışmalar yaşandı, kanlı muharebeler vuku buldu. Hemen her çatışmadan sonra “Sırplar siniyor”, aradan biraz zaman geçip fırsat bulduklarında ise, bu Slav unsur tekrar harekete geçip saldırmaya başlıyor.

Sırpların bu sinsice, kaypak ve fakat içinde şiddet ve saldırganlığı barındıran siyaseti sebebiyle, aynı zamanda bir teşhis manasında Osmanlı’da bu “Sırp sindi” tâbiri kullanılmış.

Bu tabirle bağlantılı bir başka hikâye de şudur: 1364’te Sırp Krallığı’nın başını çektiği “Balkan Haçlıları” ile Edirne merkezli Osmanlı Devleti arasında şiddetli ve çok kanlı bir muharebe yaşandı.

Osmanlı’ya cephe alan Sırp ve Bulgar Krallıklarının yanı sıra Macar Krallığı, Bosna Prensliği ile Eflak-Boğdan Prenslikleri de aynı ittifakta yer alıyordu. Müşterek gaye ve hedefleri, Osmanlı’yı Balkanlar’dan atmak, geldikleri yere doğru yüzgeri göndermekti.

Balkan Haçlıları’ndan teşkil edilen ordunun sayısı 30 bin olarak ifade edilir. Ordunun başında ise Macar Kralı Layoş bulunuyordu.

Devir, Sultan I. Murad Han devri. Padişah, o esnada Karabiga taraflarında tehlike arz eden Katalanlı olarak bilinen paralı askerlerle meşguldü. Bu sebepler, üzerlerine gelen düşman kuvvetlerine karşı Şahin Paşayı görevlendirdi.

Gelen düşman kuvvetleri karşılamak için, esaslı bir harp planı yapıldı. Şahin Paşa, birçok meziyeti ile tanınan Hacı İlbeyi’den Haçlı birliklerinin vaziyetini yakın takibe almasını istedi. İlbeyi, müthiş bir zamanlama ile saldırıya geçti. Edirne Meriç Nehri’nin kıyısına kadar gelen Haçlı askerlerden bir kısmının sarhoş, bir kısmının uykuda olduğu anda, öldürücü, darmadağın edici darbeyi indirdi.

Sırplar ile müttefikleri, gafil avlandılar kesin bir mağlûbiyete uğradılar. Ama, aslında sindiler; sağ kurtulanlar gerisin geriye kaçtılar.

Bir rivayete göre, Meriç civarındaki o mevkinin bir ismi de makas anlamına gelen “Sındık” imiş. Dolayısıyla, savaş meydanına dönüşen “Sırpsındık” veya “Sırpsındığı” ismi oradan geliyormuş. İşin bu yönü fazla önem taşımıyor.

Asıl önemli olan husus şu olsa gerektir: Sırplar, altı-yedi asır öncesinden tâ günümüze kadar, defalarca tokat yemelerine rağmen, siyaseten bir türlü ıslah olup düzelmediler. Fırsat buldukları anda, zayıf gördükleri unsurlara karşı anında sardırıya geçtiler. İşte meselâ:

1389’daki Kosova Savaşı’ndan 1878’deki Osmanlı-Rus Savaşı’na (93 Harbi), 1914’teki Birinci Dünya Savaşı’ndan 1992’de Bosna Savaşı’na ve de Srebrenitsa Katliâmı’na varıncaya kadar, hep aynı taktik, hep aynı sinme hali ve hep aynı saldırı siyaseti.

Demek ki, sadece mukabil kuvveti gördüğünde sinen siyasî taktiklere güvenmemeli, onlara karşı son derece dikkatli ve tedbirli davranmalı.

***

@salihoglulatif:

Yeni Asya'nın şânlı tarihi, aynı zamanda “müsbet hareket” metoduyla, bu vatanda hak, hukuk, hürriyet ve demokrasi mücadelesinin de tarihidir...

Mehmet Kutlular’ın anlatımıyla, Pazartesi günü başlıyor...


.

Bismark ve Küçük Kıyâmet

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


30 Temmuz 2018, Pazartesi
Osmanlı ve İslâm tarihi itibariyle “helâket ve felâket” devrinin başlangıcı, 1877-78’de Rusya ile yaşanan “93 Harbi”dir.
GÜNÜN TARİHİ 30 Temmuz 1898

Osmanlı ve İslâm tarihi itibariyle “helâket ve felâket” devrinin başlangıcı, 1877-78’de Rusya ile yaşanan “93 Harbi”dir.

Gerek toprak, gerek servet, gerek askerî personel ve gerekse sivil insan kaybı itibariyle hâsıl olan o büyük felâket ve hasâretin yekûn tutan bilânçosuna bakılarak, bu savaş hakkında “Küçük Kıyâmet” tâbiri kullanılmış.

İşte, bu ölüm-kalım mücadelesinde Osmanlı’dan yana kesin tavır koyan büyük diplomat Almanya Devlet Başkanı Otto von Bismarck, 30 Temmuz 1898’de vefat etti. Yani, bugün Prens Bismark’ın ölüm yıl dönümü.

Bu vesile ile, biz de biraz ondan ve onun Müslümanlara hizmetinden söz edelim.

Kurân ve Peygamber âşığı

Asıl ismi “Otto Eduard Leopold” olan Prens Bismark, aristokrat bir ailenin çocuğu olarak 1 Nisan 1815’te Prusya’da doğdu.

Berlin’deki lise eğitiminden sonra üniversiteye giderek Hukuk Fakültesi’nde okudu.

Bir müddet memuriyet yaptı. Ardından sivil hayata dönüş yaptı. 1847’de siyasete adım attı ve Prusya Parlamentosu’na seçildi.

Bu tarihe kadar bölük-pörçük eyalet ve küçük prenslikler halinde darmadağın bir görünüm arz eden Almanya’yı birleştirip bütünleştirmeyi tasarlayan Bismark, bu hedefe doğru kararlı adımlar attı ve nihayet başarıya da ulaştı. 1870’te Fransa ile Prusya karşı karşıya geldi. Fransa İmparatoru meşhur Napolyo’nun savaşta mağlûp ve esir düşmesi üzerine, Alman prenslikleri de Prusya safında birleşmeye başladı.

Bir yıl sonra Alman İmparatoru olan Kayzer Wilhelm, Mart 1871’de Prens Bismark’ı Federal Almanya’nın ilk Şansölyesi (Başbakan) olarak kabul ve ilân etti.



* * *

İlk Şansölye Bismark, Avrupa genelinde barışı sağlamaya çalıştı. Bu meyandaki başarısı, kendi ülkesine daha çok yaradı. Gerek askerî ve gerekse iktisadî açıdan, Almanya, yeni Avrupa’nın yıldızı olma yolunda ciddî mesafeler kaydetti: Dış politikada ideolojiyi bir kenara atan Bismark, daha çok güçler dengesine odaklandı. İç politikada da “sosyal güvenlik” meselesini ciddî şekilde rayına oturtmaya gayret etti.

Tam da bu dönemde vukua gelen ve Osmanlı’nın mağlûbiyeti ile neticelenen “93 Harbi”nden sonraki diplomatik gelişmelere müdahil olan Bismark, nihaî barış görüşmeleri noktasında inisiyatif kullandı ve iki devlet arasında yapılacak antlaşmanın Berlin’de gerçekleşmesini sağladı.

İşte, 93 Harbi ile büsbütün çökertilip bitirilmek istenen Osmanlı, esasen Temmuz 1878’de Bismark’ın başkanlığında yapılan, Osmanlı, Almanya, Avusturya, Macaristan, Fransa ve Rusya’nın katılımı ile gerçekleşen Berlin Antlaşması neticesinde, Osmanlı, yeniden rahat nefes almaya ve günden güne kendini toparlamaya başladı.

Keza, o tarihte temeli atılan Osmanlı-Alman dostluğu, ciddî bir kesintiye uğramadan sonuna kadar devam etti. Hatta, taraflar arasındaki aynı yakınlaşmanın, bir cihetiyle günümüzde de aynen devam ettiği söylenebilir. Aksi halde, üç milyonu aşan Müslüman Türk nüfusunun Almanya’da huzur ve güven içinde barınması mümkün olamayabilirdi.

* * *

Son olarak, Almanya İmparatorluğu’nu kuran, aynı zamanda ilk Şansölye unvanını kazanan Prens Bismark’ın Kur’ân ve Hz. Muhammed (asm) hakkında söylediği düşündürücü bir sözünü iktibas ederek bitirelim: "Ey Muhammed! Senin o Saadet Asrında yaşayamadığım için müteessirim Öğrettiğin ve yaydığın kitap (Kur’ân), senin değildir. O, Lâhûtî'dir. Bu kitabın Lâhûtî olduğunu inkâr etmek, geçerli ilimlerin yalan olduğunu ileri sürmek kadar gülünçtür. Bunun için beşeriyet senin gibi mümtaz bir şahsiyeti bir defa görmüş, bundan sonra göremeyecektir. Ben, huzur-u mehâbetinde kemâl-i hürmetle eğilirim."


.

Hafiye Teşkilâtı’nın sonu

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


31 Temmuz 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ: 31 Temmuz 1908
Sultan II. Abdülhamid’in emir ve iradesi ile 1880’de kurulan “Yıldız Hafiye Teşkilâtı”, 31 Temmuz 1908’de fiilen kapatılarak, bu yapının jurnalleme faaliyetlerine son verildi.

Bakanlar Heyeti (Meclis-i Vükelâ), bu teşkilâtın kapatılması için iki gün evvel karar almıştı. Kararın neşir ve ilânından sonra da, fiilî kapatılma hadisesi gerçekleştirilmiş oldu.

İttihat ve Terakki Cemiyetinin isteği ve baskısı sonucu alınan karar ve yapılan işlemler, bir takım tedirginliklere de yol açtı. Sebebi, başlagıcından itibaren Hafiye Teşkilâtı ile temas kuran, bağlantılı çalışan veya casuslar listesinde ismi bulunan bazı mühim şahsiyetlerin deşifre edilmesi ihtimali.

Ne var ki, özellikle modern çağda hemen hiçbir devlet veya hükümet, ajansız-istihbaratsız çalışamaz durumda. Ya da kendini istihbarat teşkilâtına mecbur görüyor.

Bu sebeple, Hafiye Teşkilâtını kapatan İttihatçılar, bilâhare, benzer mahiyetteki “Teşkilât-ı Mahsûsa”yı Kasım 1913’te kurma cihetine gider. Enver Paşa’ya bağlı olarak kurulduğu ve daha çok hariç ülkelerdeki gelişmeleri takip ettiği söylenen bu teşkilâtın başına ise, Eşref Sencer Kuşçubaşı getirilir.

Bu hatırlatmalardan sonra, tekrar sadede, yani Hafiye Teşkilâtı meselesine dönelim.

* * *

Daha çok jurnalcilik ile şöhret olan Hafiye Teşkilâtının merkezi Yıldız Sarayı idi. Doğrudan Sultan Abdülhamid’e bağlı olarak çalışır durumdaydı. Teşkilâtın, ayrıca İstanbul’un muhtelif noktalarında şubeleri bulunmaktaydı. İstanbul’daki şube sayısının 21-23 civarında olduğuna dair kayıtlar var.

İstanbul genelinde çalışan casusların sayısı yaklaşık 990 civarındaydı. Bunlar, Zaptiye Nazırlığı kanalıyla Yıldız Sarayı merkezine devamlı sûrette jurnaller göndermekteydiler.

Otuz yıla yakın iş gören Hafiye Teşkilatı’nın İstanbul dışındaki birçok şehirde, vilayette de şubeleri vardı. Bunların bir kısmını şu şekilde sıralamak mümkün: Kosova, Selanik, Yanya, Bosna, Suriye, Bitlis, Van, Yakova, Köstendil.

* * *

Hafiye Teşkilâtında çalışanlar, hükümete ve özellikle Sultan Abdülhamid’e yönelik cunta faaliyeti, darbeciliğe dair niyet ve girişimleri başta olmak üzere, merkezî idare aleyhinde yapılacak, hatta yorumlanabilecek her türlü fikrî ve siyasî faaliyetleri tesbit edip teşkilât merkezine jurnalliyordu.

Bu türden jurnalleme belgelerinden oluşan arşivlerin yüzler sandık miktarında olduğuna dair bazı kayıtlar. Bilgilerin net ve sıhhatli olmamasının bir sebebi, Hareket Ordusu Başkumandanı Mahmut Şevket Paşanın talimatı ile o belgelerin çoğunun imha edilmesidir. İmhanın sebebi ise, sonradan İttihat ve Terakki Cemiyetine dahil olan bazı şöhretli şahsiyetlerin, vaktiyle Hafiye Teşkilatı ile de irtibatlı olduğuna dair belgelerin buluması ihtimali idi.

* * *

Hafiye Teşkilatı kapatıldıktan ve deşifre edilen bazı belgelerin basında yer almasından sonra, akıllara ziyan bazı hadiselerin yaşandığına dair hikâyeler de ortaya çıktı. Bunlardan bir tanesi kısaca şöyledir:

Hafiye Teşkilânın mensupları, gizlice yerleştikleri noktalardan, ayrıca dürbün kullanarak etrafı kolaçan ederlermiş. Tesbit ettikleri şüpheli durumları da, güvenlik birimlerine intikal ettirirlermiş.

Dürbünlü casuslardan biri, etrafı kolaçan ederken, bir gün bir evin penceresinden Yıldız Sarayına doğru çevrilmiş bir top namlusunu görür. Hemencecik ve âcil koduyla durumu emniyete haber verir. “Olay yeri”ne intikal eden emniyet mensupları, bütün aramalara rağmen top-tüfek adına bir şey bulamaz. Bina ve özellikle hane halkını sıkıştırır, ifadelerini alır, vesaire...

Sonunda, kesin ve net olarak anlaşılır ki, sözü edilen evin penceresinden uzatılan şey, meğerse “soba borusu” imiş. Temizlenen borular, tekrar yerine takıldığı için, işin aslının tesbit edilmesi biraz uzun sürmüş.

***

@salihoglulatif:

Şahsî hesaplar, yahut hissî zaaflar, kudsî bir dâvânın, ulvî bir hassâsiyetin yerine-önüne geçmemeli.


.

Osman ve Orhan Gaziler

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


01 Ağustos 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 1 Ağustos 1326
Dünya tarihinde emsâlsiz ömürlü ve cihangirâne bir “Hanedan Devleti”nin temelini atan Osman Gazi Han, 01 Ağustos 1326 tarihinde Hakk’ın rahmetine kavuştu.

Saltanatının 27. senesinde ve 68 yaşının içinde iken Söğüt'te vefât eden Sultan I. Osman’ın yerine ise, yine aynı sistemde yetiştirilmiş olan oğlu Orhan Gazi han geçti.

* * *

1258 Söğüt doğumlu Sultan Osman, Oğuzlar’dan Kayı aşiretinin Beyi Ertuğrul Gazi’nin üç oğlundan biriydi.

Diğer kardeşlerin en büyüğü değildi. Fakat, mizaç ve karakteri itibariyle gayet cevval, cesur ve idareciliğe yatkın bir fıtrata sahipti. Bu kabiliyeti sebebiyle, babasının vefatından sonra, merkezi Söğüt’te bulunan aşiretin başına getirildi.

Aşiret lideri olduğunda henüz 23 yaşında olmasına rağmen, heybetli duruşunun yanı sıra ayrıca ahlâk ve takvâsı yönüyle de takdir ve hayranlık uyandıran mazbut bir yapıya sahip idi.

Doğrusu, böylesine mazbut bir karakter yapısına sahip olduğu içindir ki, Cenâb-ı Hak, onun nesline altı asırlık bir devleti nasip etti.

* * *

Kuvvetli bir rivâyete göre, Osman Gazi, o zamanın büyük şahsiyetlerinden Şeyh Edebâli'nin evine misafir olur. Gece istirahat için gösterilen odada, duvarda asılı Kur'ân-ı Kerîm'i görünce, saygısından ayağını uzatıp da yatamaz olur.

Kayıtlarda, o geceyi uykusuz halde geçirdiği pek meşhurdur. Nitekim, Edebâli Hazretleri de bu durumdan çok memnun kaldığı için, onu kızı ile evlendirmiş ve kendisine hayır duâlarda bulunmuştur. Hatta, o duâların büyük ölçüde kabul olunduğu da söylenebilir.

Şeyh Edebali, artık damadı da olan Osman Gazi’ye, ayrıca şu harikulâde nasihatte bulunduğu da yine gelen rivâyetler arasında: “Ey oğul! Sabretmesini bil. Azminden dönme. Çıktığın yolu, taşıyacağın yükü iyi bil. Şunu da hiç unutma: İnsanı yaşat ki, devlet yaşasın.”

* * *

Osman Gazi, aşiretin başında iken fethettiği yerlerin başında Karacahisar gelir. Bilâhare, Domaniç'te Bizans kuvvetlerini yenerek Bilecik ve çevresini fethetti.

1299'da İnegöl’ün fethi tamamlandı. Eşzamanlı olarak Selçuklu yıkılınca, Osman Bey, istiklâliyetini, yani bağımsız bir devlet oluşunu ilân etti. Devlet Başkanı olduktan sonra da, sırasıyla Yenişehir, Köprühisar, Akhisar ve Koçhisar fethini tamamlamış oldu. Sıra, artık Bursa’ya gelmişti ki, buranın fethine ömrü vefa etmedi.

Sultan Osman, ölüm döşeğinde iken oğlu Orhan Gazi’ye yaptığı nasihat da, şüphesiz pek meşhûr ve manidardır.

Osman Gazi’nin oğlu Orhan’a, dolayısıyla kendi neslinden gelecek sonraki idarecilere şu veciz nasihati yaptığı da muhtelif kaynaklarda rivâyet edilir:

"Ey oğul! Din yolunda gazâya devam et. Dostlarını, komutanlarını gözet. Âlimleri kayır ve gözet. Adâlet yolundan ayrılma.

“Asla kibirlenme, büyüklenme.

“Oğul Orhan! Şu Bursa’yı da aç, gülzâr eyle.

“Ey oğul! Bu devleti sana, seni de Hûdâ'ya emâneten gidiyorum."



***

@salihoglulatif:

Osmanlı’daki muvaffâkiyetin öncelikli sebebleri arasında şunları saymak mümkün: Baştakilerde kibir-gurur olmaması. İlme ve âlimlere büyük değer verilmesi. Fethedilen yerlerde yeterince mâbed ve medrese inşa edilmesi. Irkçılıktan uzak durulması. Ordunun başsız bırakılmaması. Hakka-hukuka riayet edilmesi..


.

Kavalalı Hanedanı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


02 Ağustos 2018, Perşembe
Garip bir tevâfuk eseri var: Bir önceki (1 Ağustos) yazımızda “Hanedân-ı Âl-i Osman”ın kurucu Sultan Osman Gazi’nin vefat yıldönümü vesilesiyle, kendisinden ve neslinden söz etmiştik.
GÜNÜN TARİHİ 2 Ağustos 1849

Garip bir tevâfuk eseri var: Bir önceki (1 Ağustos) yazımızda “Hanedân-ı Âl-i Osman”ın kurucu Sultan Osman Gazi’nin vefat yıldönümü vesilesiyle, kendisinden ve neslinden söz etmiştik.

Bugünkü, yani 2 Ağustos tarihli yazımızda ise, Osmanlı’ya kafa tutan eski Mısır Valisi ve Mısır’ı bir buçuk asır yöneten “Kavalalı Hanedanı” kurucusu Mehmet Ali Paşa’dan, yine vefat yıldönümü vesilesiyle söz ediyoruz.

Kavalalı, gün geldi, eski valisi olduğu Osmanlı’nın askerî kuvvetlerini bile bozguna uğrattı (Nizip); ve fakat, bu başarısı ona dünyada bile herhangi bir izzet-şeref kazandırmadı. Çünkü, Ortadoğu’da zaafa uğrayan Osmanlı’nın boşluğunu, zamanla İngiliz, Fransız gibi sömürgeci ecnebiler doldurmaya başladı.

Yani, yerel-lokal şartlar itibariyle, faraza Kavalalı Paşa’nın haklı durumda olması ve kavgada galip gelmesi, Osmanlı ve İslâm mukadderatı açısından kârlı bir neticenin hasıl olmasını sağlamıyor, ne yazık ki...

Bu kısacık değerlendirmeden sonra, “Günün Tarihi” itibariyle 2 Ağustos 1849’da Kahire’de vefat eden Kavalalı Mehmed Ali Paşa ve onun Mısır’da kurmuş olduğu hanedan saltanatından bahsedelim.

* * *

1769 yılında bugünkü Yunanistan'ın sınırları içinde kalan Kavala'da dünyaya gelen M. Ali Paşa, fıtraten gayet zeki, cevval ve azimli bir karaktere sahipti. Gittiği her yerde, bulunduğu her ortamda kısa zamanda sivrilir ve bu meziyetleriyle temâyüz ederdi.

Bazı kayıtlarda aslen Arnavut olduğu rivâyet edilmekle beraber, aslının Anadolu'dan (Konya) Rumeli'ye göç etmiş bir Türk aileye dayandığı şeklindeki rivâyet ağır basıyor.

Kavalalı, henüz küçük yaşlarda iken babası vefat etti. Babasının vefatıyla, amcasının himayesi altına girdi. Yine de büyük sıkıntılar çekti. Çektiği sıkıntı ve acılar, onu hem yoğurmuş, hem de kısa sürede olgunlaştırmış oldu. Öyle ki, henüz 18 yaşlarında orduya intisap etti. Osmanlı donanmasında bir nefer olarak hizmete başladı.

Bu tarihlerde (1798), Fransız Generali Napolyon Bonaparte Mısır'a asker çıkarmış ve bölgeyi işgale başlamıştı. İskenderiye'den sonra kısa sürede Kahire'yi de işgal etti. Bunun üzerine, Osmanlı donanması Mısır üzerine sefere çıktı. Donanmanın Kaptan-ı Deryası Küçük Hüseyin Paşa’ydı.

İşte, Kavalalı M. Ali Paşa’nın yıldızı da, bu sefer esnasında (1801) parladıkça parladı. Fransızlarla olan mücadele safhalarından, kendisine verilen vazifeleri hakkıyla ifa ettiği gibi, hiç umulmadık bazı başarılara da imza attı.

8 Temmuz 1805’te, Sultan III. Selim'in fermânıyla Mısır Valiliği’ne atandı. Başarı grafiği daha da yükseldi. Ne var ki, kazandığı başarılar, gün geldi Kavalalı Paşa’nın başını döndürmüş (ya da mevcuda iktifa etmediği için) olmalı ki, sonunda velinimeti durumundaki Osmanlı’ya da baş kaldırdı. İki defa Osmanlı kuvvetlerini bozguna uğrattı. Bunlardan biri 1839’daki meşhûr “Nizip Bozgunu”dur.

* * *

Mısır’ı uzun süre yöneten sıradışı bir hanedan olan Kavalı nesli, bölgede tâ 1950’lere kadar da etkisini devam ettirdi. Öyle ki, 1952’de askerî darbe sonucu devrilen Kral Faruk, aynı hanedanın son devlet başkanı idi.

Mısır’ın yönetimindeki bu hanedan, 150 yıllık saltanatı süresince Osmanlı merkezî idaresi ile hep gel-gitli haller yaşadı.

Son olarak şunu da hatırlatalım ki, Osmanlı Sadrâzamlarından meşhûr İttihatçı Said Halim Paşa da, yine Kavalalı Paşa’nın diplomat torunlarından biridir.



***

-Ey kardeşlerim! Çoğunuz askerlik etmişsiniz. Etmeyenler de işitmişlerdir. İşitmeyenler de benden işitsinler ki: En ziyade yaralananlar, siperini bırakıp kaçanlardır. En az yara alanlar, siperinde sebat edenlerdir. (Bediüzzaman 29. Mektup)


.

Amerika’yı keşfetmek

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


03 Ağustos 2018, Cuma
Amerika Kıt’ası’nı kimin keşfettiği konusu, araştırmacılar ve ilim adamları arasında bile asırlardır tartışılmaya devam edegeliyor. Aynı tartışmanın, bundan sonra da devam edip gideceği anlaşılıyor.
GÜNÜN TARİHİ 3 Ağustos 1492

Amerika Kıt’ası’nı kimin keşfettiği konusu, araştırmacılar ve ilim adamları arasında bile asırlardır tartışılmaya devam edegeliyor. Aynı tartışmanın, bundan sonra da devam edip gideceği anlaşılıyor.

Buna rağmen, ister işin gerçeği itibariyle olsun, isterse yapılan yoğun propaganda ve tahşidat sebebiyle olsun, Amerika’yı ilk keşfeden ismin İspanyol asıllı Kristof Kolomb olduğu hatıra geliyor.

İşte, dünya genelinde ağırlıklı olarak kabul gören bu yöndeki görüş ve düşünceye göre, Kristof Kolomb’un yola çıktığı, daha doğrusu denize açıldığı tarih, 3 Ağustos 1492’dir.

Cenova doğumlu denizci kâşif Kris­tof Ko­lomb, o tarihte İspanya’nın Pa­los Li­ma­nı’n­dan üç a­det ge­mi i­le ba­tı istikametine doğru yola çıktı. Böyle bir sefer düzenlemekteki maksadının, aslında Hindistan’a ulaşmak ve ardından yeni kıt’alar keşfetmek olduğu şekilde rivayetler var.

Daha evvel Portekiz Kralı’na destek için müracaat eden ve fakat olumlu cevap alamayan Kolomb, bu kez İs­pan­ya Kra­lı Fer­di­nand ve Kra­li­çe İ­sa­bel­la’ya baş­vu­ra­rak, yapacağı uzun ve riskli se­ya­hat i­çin yar­dım talebinde bulundu.

Azimli Kolomb’un bu yar­dım ta­le­bi, neticede ka­bul e­di­ldi. Ayrıca, San­ta Ma­ri­a, Ni­na ve Pin­ta i­sim­li ge­mi­ler­le birlikte yaklaşık 120 ki­şi­lik bir mü­ret­te­bat grubu da onun emrine ve­ril­erek, yapacağı seyahat resmen de desteklenmiş oldu.

* * *

Denizci kâşif Kristof, nihayet yola çıktı ve okyanusa açılmaya başladı.

Rüz­gâr­dan fay­da­lan­mak i­çin, ön­ce Gü­ney­ba­tı yö­nün­de i­ler­ledi. 3 Ey­lül’de Ka­nar­ya, 12 E­kim’de i­se Amerika Kıt’ası’yla bağlantılı olan Ba­ha­ma A­da­la­rı’­na var­dı. At­las Ok­ya­nu­su ü­ze­rin­de­ki bu böl­ge­yi, rivâyete göre yanlışlıkla “Ba­tı Hin­dis­tan” zan­net­ti.

(Ara notu: Amerika’daki ülkelerden biri olan Bahama Milletler Topluluğu, ABD’nin Florida eyaletinin Güneydoğu kıyısı açıklarındaki takım adalardan müteşekkildir.)

* * *

Bu tarihî hadise ile ilgili olarak aktaracağımız diğer hususlar, kısa ifadelerle şöyledir:

* Kâşif Kristof, San­ta Ma­ri­a ge­mi­si­nin Bahama’da ka­ra­ya o­tur­ma­sı ü­ze­ri­ne, bu­ra­da 39 ki­şi­yi bı­ra­ktı ve 15 Mart 1493’te ya­ni 224 gün son­ra ilk ha­re­ket et­tiği noktaya, Pa­los Li­ma­nı’­na ge­ri dön­dü.

* De­niz­ler ü­ze­rin­de yap­tığı bu ilk ke­şif se­fe­ri­nin ar­dın­dan, 25 Ey­lül 1493’te i­kin­ci, 30 Ma­yıs 1498’de ü­çün­cü ve 3 Ni­san 1502’de dör­dün­cü kez se­fe­re çıktı.

* Ne var ki, Kris­tof Ko­lomb, 20 Ma­yıs 1506’da, baş­ta Kral Fer­di­nand ol­mak ü­ze­re, İs­pan­ya’daki dost­la­rı ta­ra­fın­dan terk e­dil­miş o­la­rak ha­ya­ta göz­le­ri­ni yum­du.

* Atlas Okyanusu üzerindeki deniz yolculuğunu İspanyol bayrağı altında yapan Kristof Kolomb’un, gerçekte Amerika'nın kâşifi olup olmadığı hususu tartışma konusu olmaya devam etmesinin bir sebebi, gidip keşfettiği yerin yeni bir kıt’a, yani Amerika Kıt’ası olduğunu, kendisinin de net bir şekilde anlayamadan ölmesidir.

* Kristof Kolomb’un tam da keşif seyahatlerinde bulunduğu o dönemde, İspanya’daki Yahudiler kitleler halinde sınır dışı ediliyordu. Nitekim, o sığınmacıların çoğunluğu, Osmanlı Devleti tarafından kabul edilerek, ağırlıklı olarak Selânik’te iskân edildi. Vâesefâ ki, Osmanlı’nın sonunu getiren de bu hastalıklı damarın tâ kendisi oldu.



Kristof Kolomb (1451-1506)

***

-Türkiye ile ABD arasında ara ara krizler yaşanır. Bu krizlerin bir kısmı, ipleri koparacak kadar gerilir. Sonra, araya diplomasi girer ve kriz çözülür. Yine aynısı olacak; herkesin ona göre hareket etmesinde fayda var.


.

Ethem ve Çapanoğlu

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


06 Ağustos 2018, Pazartesi
Tarihimizde daha çok “isyan, tertip, ikili oynamak ve yolsuzluk-usûlsüzlük” ile ismi anılan Çapanoğulları, 1700’lü yıllardan beri Yozgat ve çevresinde etkili olan bir familyanın adıdır.
GÜNÜN TARİHİ 6 Ağustos 1920

Tarihimizde daha çok “isyan, tertip, ikili oynamak ve yolsuzluk-usûlsüzlük” ile ismi anılan Çapanoğulları, 1700’lü yıllardan beri Yozgat ve çevresinde etkili olan bir familyanın adıdır.

Devletle ilk ciddî vukuatları da 1760’lardan yaşanmıştır. Sülâlenin tanınmış şahsiyeti olan Ahmet Paşa, o tarihlerde Sivas valisi iken önce azledildi, ardından da muhakeme edilerek dârağacına gönderildi. Merkezî yönetim ile husûmetleri de, böylelikle biraz daha derinleşmiş oldu.

Hemen ifade edelim ki, bu geniş familyanın bütün efrâdı, böyle kinci, inatçı, isyancı değildir. Ailenin, son derece mülayim, itaatkâr fertleri ve alt grupları da vardır. Dolayısıyla, zaman içinde yaşanan menfilikleri sülâlenin tamamına teşmil etmemeli.

Bu hatırlatmalardan sonra, şimdi de meselenin “Günün Tarihi” ile alâkalı kısmına geçelim.

* * *

Mütareke döneminde (1918-22) kurulmasına çalışılan yeni Türkiye’nin ilk yıllarında yaşanan riskli vukûtlardan biri de Çapanoğulları ile bağlantılı olan “Yozgat İsyanı”dır. Tıpkı “Koçgiri İsyanı” ve “Bozkır İsyanı” gibi bir vukuat... Bu seriye “Ethem Meselesi” ve “Şeyh Said Hadisesi” de ilâve edilebilir.

“Resmî tarih”in bakışına göre, bunların hepsi de birer “isyan”dır. Oysa, gerçek durum öyle değildir. Bazılarının birbiriyle benzeşen yönleri olmakla beraber, yine de her bir hadisenin kendine göre özel sebepleri, gerekçeleri, şartları ve hatta farklı sonuçları vardır.

Asıl konumuz olan Çapanoğulları İsyanı, 1920 senesinin Haziran ayında başlayıp genişleyerek, Yozgat ve çevre illere yayılma istidadını gösterdi. 6 Ağustos günü ise, isyanın e­le­ba­şı­la­rın­dan biri olarak bilinen “Ça­pa­noğ­lu Ha­lit”, Ankara merkezli millî kuvvetlere (Ku­vâ-yı Mil­li­ye, Kuvâ-yı Seyyâre)­ teslim olarak, isyanın ateşini düşürmüş oldu.

* * *

Aynı sene içinde millî kuvvetlerle iki defa karşı karşıya gelen Çapanoğullarının isyancı kesimi, o günlerde yayılan söylentilere göre, Ankara hükümetini takmıyor ve tanımıyor. Buna mukabil, İstanbul merkezli hükümetle gizlice münasebetini devam ettiriyor.

İşgal kuvvetlerine karşı “millî birlik” esaslı bir “Anadolu birliği” tesis edebilmek için, öncelikle “çıkıntılık” yapan veya “hodserâne” hareket eden aşiret, kabile ve çetelerin mutlak surette “itaat altına” alınması gerekiyordu.

Bu cümleden olarak, ilk itaatsizlik emareleri gösteren Çapanoğulları’nın üzerine gidildi. Bu işle de Kuvâ-yı Seyyâre komutanı Çerkes Ethem görevlendirildi.

Çerkes Ethem’in başında bulunduğu kuvvetlerle çatışmaya giren ve sonunda mağlûp düşen Çapanoğlu Halit Bey, çareyi teslim olmakta buldu: 6 Ağustos 1920. (Yapılan muhakeme ve sorgulamaların ardından, Halit Bey ile çete arkadaşları 1921’de Amasya’da idam edildiler.)

Ethem Beyin “Yozgat İsyanı”nı bastıran bu üstün başarısı, ona “millî kahramanlık” pâyesini kazandırdı. Esâsen, iç isyanların bastırılmasını, o günlerde ondan başkası göze alamıyordu, belki de alamazdı.

Ne var ki, Ethem Bey’in bu ve benzeri mahiyetteki başarıları, sonunda onun başına dert açtı. Onu kendilerine rakip gören M. Kemal ise Albay İsmet Bey, türlü ayak oyunları ile onu diskalifiye etmenin yolunu tuttular. Sonunda, ittire ittire onu hudut haricine çıkarmayı başardılar. Hatta, bununla da yetinmeyerek, o millî kahramanı “hain” ilân ettiler.

Yozgat İsyanlarını bastırmakla şöhret sahibi olan Ethem Bey’in hain olup olmadığına dair tartışma bitmek bilmedi; yaklaşık yüz yıldır devam edip gidiyor.


.

Duraklama çürümedir

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


08 Ağustos 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ 8-18 Ağustos 1648
Sultan İbrahim, 18. Osmanlı padişahıdır. 8 yıl saltanat sürdü. 8 Ağustos 1648’de tahttan indirildi, 18 Ağustos’ta da Cellât Kara Ali’ye boğdurulmak sûretiyle katledildi. Türbesi, Ayasofya Camii haziresindedir.

Osmanlı’nın mülkünü ikiye katlayan Kànunî Sultan Süleyman’ın vefatından (Eylül 1566) sonra, devlet katında ve ülke genelinde nisbî bir duraklama devresine girildi.

Kànunî’nin yerine geçen oğlu Sultan II. Selim, padişahların “ordunun başında” sefere çıkma adetini terk etti. Osmanlı tahtında oturduğu sekiz yıl boyunca, fiilen hiçbir sefere çıkmadı. 4. Murad (1623-40) hariç, ondan sonra gelenlerin de hemen tamamı aynı minvâl üzere saltanat sürdüler.

* * *

Sultan İbrahim, ağabeyi Sultan IV. Murad’ın vefatı üzerine, Şubat 1640’ta 25 yaşında iken Osmanlı tahtına geçti. Devrin iç ve dış çalkantıları sebebiyle, şehzâdelik devresi adeta “oda hapsi” ile geçti.

Ayrıca, 1622’de “Genç Osman”ın katledilmesi ve saltanat sırası bekleyen diğer erkek kardeşlerinin peşpeşe öldürülmesi sebebiyle, kendisi de uzun müddet “ölüm korkusu” altında yaşadı. Bu sebeple, başında şiddetli migren ağrısıyla birlikte halet-i ruhiyesi de bir hayli sarsılmış durumdaydı.

Netice itibariyle, devletin başına geçtiği esnada, bedenen yıpranmış, çökmüş ve sağlığı bozulmuş bir vaziyette idi. Tahta geçtikten sonra da, mümkün olduğunca çok kadınla evlenmeye, aynı şekilde çok sayıda çocuk sahibi olmaya teşvik edildi. Hatta, buna zorlandı. Sebep olarak, Osmanlı hanedanı soyunda erkek nüfusun kalmamış olması gösteriliyor.

Bu arada, “Sultanların anası” olarak da bilinen Vâlide Kösem Sultan’ın Osmanlı Sarayında son derece aktif bir rol oynadığını hatırlatmış olalım. Aynı şekilde, Yeniçeri Ocağı’nın içine sızmış olan bir takım fitne-fesat şebekelerinin, ikide bir isyan çıkartmaya çalıştığını da unutmamalı.

Durgun su, çabuk bozulur

Muhtelif iç ve dış sebeplerin aleyhte birleşmesi sonucu, Osmanlı devleti, özellikle 1600’lü yılların başından itibaren bir durgunluk (tavakkuf) devresi, bir durağanlık hali içine girmeye başladı.

Durgunluk-durağanlık ise, bir cihette bozulma ve çürüme hali demektir.

Hele ki, tâ kuruluşundan itibaren sürekli şekilde fetihlerle uğraşarak gelişen ve genişleyen bir saltanat sisteminin duraklaması, sadece dış dünyadaki bozulmayı değil, iç politikadaki çürüme ve kokuşmayı da tetikler.

Nitekim, fena halde tetikledi ve 1600’lü yılların sonlarına doğru (1683), Osmanlı tarihinin bir dönüm noktası olan “Viyana Bozgunu”nu netice verdi.

* * *

Osmanlı’nın kurucu ruhu, adeta “beldelerin fethi” üzerine inşa edilmiş idi. Ne zaman ki fetihler durdu, bir müddet sonra duraklama, ardından gerileme ve nihayet yıkılma süreçleri birbirini takip etti. Bu hal, fıtrat kànunu ile bağlantılı olduğu gibi, aynı zamanda mukadderattır. Devletlerin ömrü de, tıpkı insan ömrü gibidir: Doğar, büyür, gelişir ve ölürler. Haliyle, bazen “erken ölüm” de mukadder olur.

İlâhî takdir noktası, ayrı bir bahis konusu. Ama, bir dâvânın kuruluşundaki ruh ve ana gaye ne ise, sebepler tahtında ona uygun şekilde hareket edilmeli ki, o dâvânın hem ömrü uzun, hem de sağlıklı olsun.

***

-Şu dünyadaki muvaffâkiyetin yolu “fıtrat kànunu”na uymaktan geçer. Beldelerin fethi, yahut kalpleri fethi üzerine kurulu dâvâlara hizmet, bu ana gaye ve hedeften hiç sapmadan yapılmalı. Aksi halde, bozulma-çürüme kaçınılmaz hale gelir.


.

Adım adım Latince...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


09 Ağustos 2018, Perşembe
GÜNÜN TARİHİ 9 Ağustos-1 Aralık 1928
Yakın tarihte “Harf İnkılâbı” olarak bilinen, tatbikatta ise “ilim-irfan kıyımı” mânâ ve mahiyetinde tezâhür eden hadisenin gelişme seyrine, şöyle kabaca bir nazar gezdirelim.

Bu meselenin bâriz şekilde gündeme getiriliş tarihi 9 Ağustos 1928’dir. M. Kemal, o gün İstanbul Sarayburnu’nda Latin Alfabesi hakkında geniş ve etkili konuşmalarda bulundu.

Yerli ve yabancı basının da yakından takip etmiş olduğu bu plânlı program, pek yakında başlatılacak olan “Harf İnkılâbı”nın habercisi mahiyetini taşıyordu.

Nitekim, aynen öyle oldu: Aynı yılın 1 Kasım’ında, Meclis’ten Latince ile ilgili kànun çıkartıldı. 1 Aralık’ta ise, nihaî gaye-maksat orta yere konulmuş oldu: Hurûf-u Kur’ân olarak da bilinen “Arabî harfler”e kesin yasak getirildi.

* * *

9 Ağustos’ta Sarayburnu çıkışından sonra, Latin harfleriyle ilgili konu bilâhare Halk Fırkası’nın grup toplantısında ele alındı. Toplantıda oy birliğiyle kabul edilen “Latinceye geçiş” kararı, 1 Kasım günü Meclis gündemine getirildi. Karar, o gün Meclis’ten de aynen ve adeta “jet hızıyla” geçirilmiş oldu. Böylelikle, sıra, bu kararın ülke çapında ve umum millet üzerinde tatbik edilmesine geldi.

Meclis’ten geçirilen ve Resmî Gazetede ilân edilen “Latinceyi kabul” kararı için, yurt genelinde âdeta bir seferberlik hali içine girildi. Gündüz saatlerinde resmî vazifesi ile meşgul olan memurlara ve hatta sivil halka, geceleri “Latince kurslarına katılma” mecburiyeti getirildi... Bu yöndeki faaliyetler canhıraş bir şekilde devam ederken, 1 Aralık 1928’de Meclis’ten yeni bir karar çıkartıldı. Bu tarihten sonraki gelişmeleri ise, aşağıdaki şekilde hülâsa etmek mümkün.

* * *

Resmî prosedürü 1 Kasım’da tamamlanan söz konusu "Harf İnkılâbı"nda, 1 Aralık’tan itibaren yeni bir safhaya geçilmiş oldu. Şöyle ki: 1 Aralık’ta alınan karara istinaden, bu günden itibaren bütün gazete, dergi, kitap yazıları ve hatta sokak isimlerinin de Latin harfleriyle yazılması yurt çapında mecburi hale getirildi.

Harf inkılâbı süresinin böyle iki-üç aya sığdırılması ve uygulamasının da çok sert ve hatta cezaî müeyyide biçiminde sürdürülmesi, haliyle tamiri ve telâfisi imkânsız zararlara yol açtı. Zira, milletin yüzde 99'u bir anda adeta cahil bir duruma düşürülmüş oldu.

Düşünün ki, bütün ömrünü okumayla, ilim tahsili ile geçirenler bile, bir gün içinde "hiçbir işe yaramaz" hale geldi, getirildi.

Özetle: O tarihte öyle bir inkılâp yapıldı ki, bununla sadece yeni harflerin okunması mecburiyeti getirilmedi; aynı zamanda, eski harflerin (yani İslâm harflerine dayalı Osmanlıcanın) de kesinkes yasaklanması cihetine gidildi. Bir başka ifadeyle, adeta eskiye ait ne varsa tarih mezarlığına gömülmeye çalışıldı. Böylelikle, 80 yaşındaki bir âlim, 8 yaşındaki çocuğun bile gerisine düşürülmüş oldu.

O günlerde "orta yolu" bulma arayışları çerçevesinde yapılan "Yeniyi mecbur edelim; ama, hiç olmazsa eskiyi yasaklamayalım" teklifleri dahi en sert şekilde yüzgeri edildi.

İslâm yazısına "Arap yazısı" damgası vurulurken, Latin yazısı da—hiçbir alâkası olmadığı halde—"Türk harfleri" diye yutturulmaya çalışıldı. Türkler, İslâm harflerine dayalı geliştirmiş oldukları Osmanlıca'yı ise, kelimenin tam anlamıyla bir "medeniyet lisanı" haline getirdiler. Zaman içinde geliştirilen bu Osmanlıca lisanında kullanılan harf sayısı 36'ya vardı.

Bu, Türkçe'nin gerek telâffuz (fonetik) ve gerekse şekil itibariyle zirveye ulaştığı, mükemmeli yakaladığı anlamına geliyordu. Şimdi kullanılan ve 28 harfle sınırlandırılan Latin alfabesi ise, Türkçe'nin söz ve yazı dilindeki incelik gerektiren ihtiyacını karşılamaktan hayli uzaktır.

Demek, Osmanlıca’ya yeniden ihtiyaç duyuldu ki, en alt kademeden en yüksek tahsil kesimine kadar olan günümüz nesline, bu harikulâde lisân ve tekâmül etmiş alfabe, yeni baştan öğretilmesi safhasına geçilmiş oldu.

***

-Üstad Bediüzzaman, 1935’teki Eskişehir Mahkemesi’nde, Latince’nin kabulünden ziyade, Kur’ân harflerine yasak getirilmesine şu sözlerle itiraz ediyor: Lâtin harflerinin kabulü değil; belki, Kur’ân hurûfunun dersinin men’ine yirmi sene evvel bir mahrem risâlede itiraz etmişim.


.

Sevr’in rövanşı...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


10 Ağustos 2018, Cuma
GÜNÜN TARİHİ: 10 Ağustos 1920
Bugün, Osmanlı hükümeti ile başıbozuk II. Avrupa temsilcileri arasında 10 Ağustos 1920’de imzalanan meşhûr “Sevr Antlaşması”nın 98’inci yıldönümü. Bu vesileyle, konuya değişik açılardan bakmaya çalışalım.

Bir çok meselede olduğu gibi, bilhassa yakın tarihteki bazı hadiselere de toptancı bir nazarla bakanlar var. Yani, “Ya hep, ya hiç” metodunu kullanarak tarihî vak’alar hakkında yorum ve değerlendirme yapanlar var.

İlmî nazar ve objektif bakış açısı, yaşanan gelişmeleri toptancı yaklaşım tarzı ile değerlendirmeyi kabul etmez.

İşte, size Sevr Anlaşması ile bağlantılı zincirleme gelişmelerden bazı misâller.

Bizdeki “ideolojik resmî tarih”in bakış açısına göre, “Sevr Antlaşması kötülerin kötüsü, Lozan Antlaşması iyilerin iyisi.”

Bununla bağlantılı olarak, Lozan’ın devamı mahiyetinde yapılan ve çoğu kanlı katliâmlara sebebiyet veren inkılâplar ise, “mükemmelin de mükemmeli” şeklinde lanse edildi, yer yer hâlâ aynı minval üzere lanse edilmeye çalışılıyor.

Oysa, Lozan Ant- laşması, hakikatten Sevr’in devamı ve hatta rövanşı olup, söz konusu kanlı inkılâplar da aynı zincirin iç politikasındaki halkalarından ibarettir.

Meselâ, Sevr’de, Türkiye haritasının özellikle Anadolu kısmı paramparça ediliyor ve bu milletin âdeta “idam fermanı” hükmünü taşıyor.

Esasen, Sultan Vahdeddin’in de imzalamadığı o antlaşmanın bu millet tarafından kabul edilmesi söz konusu bile olamazdı.

Yani, Sevr, bir “açık yara” gibiydi. Düşman da, “harbî düşman” vaziyetindeydi. Böyle bir düşmana, birlik halinde karşı koymak kaçınılmazdı. Dolayısıyla, o antlaşmanın realize edilmesi mümkün görünmüyordu.

Gizli yara Lozan ise, toprak kaybından çok, manevî kaybımızı hedef tahtasına koymuştu. Bizi birbirimize düşürmeyi ve daha çok mânen öldürmeyi hedeflemiş ve gaye edinmişti.

Nitekim, aynısını yaptılar veya yaptırdılar. Lozan Antlaşması’nın, sırasıyla konferansa katılan diplomat delegeler, taraf ülkelerin parlamentoları ve nihayet devlet başkanlarının imzalamasından sonra, sadece Türkiye tarafında kanlı inkılâplar sürecine geçildi. 1924’ten 1940’lara gelindiğinde yaklaşık yüz bin insanımız vuruldu, sürüldü, asıldı, yahut ağır cezalar ve hatta katliâmlar sonucu öldürülerek bertaraf edildi.

Demek ki, Sevr’in çok çok kötü olması, Lozan’ın ve devamındaki kanlı icraatlerin çok çok iyi olduğu anlamına gelmez. Biri daha çok madden, diğeri ise daha çok mânen öldürmeyi gaye-i maksat edinmiş tarihî vak’alar, yahut plânlamalardır.

* * *

Son olarak, Sevr Antlaşması’nın yıl dönümü olması hasebiyle, söz konusu hâdisenin gelişme seyrine de kısaca bakalım.

Paris yakınlarındaki Sevr (Sèvres) Banliyösü’nde imzalanan bu antlaşma toplantısına, işgal altındaki Osmanlı hükûmeti delegasyonu ile işgalci (İngiltere, Fransa, İtalya) devletlerin temsilcileri katıldı.

Osmanlı heyetinin başında, "Damat"lıktan başka Osmanlılıkla, hatta İslâmlıkla ciddî bir alâkası bulunmayan, üstelik hem kukla, hem de Frenkmeşrep bir siyasetçi olan Sadrâzam Damat Ferit Paşa vardı.

O tarihte fizikî ve hukukî olarak da yürürlüğe konulamayan Sevr Antlaşması’na göre, bugünkü Türkiye toprakları ecnebilerin isteği doğrultusunda bölünerek paramparça ediliyordu. Müslüman Türklere sadece Orta Anadolu'da az bir toprak veriliyor, geri kalan kısımlar işgal güçleri arasında parsellenerek ecnebilere taksim ediliyordu. Bu arada, Ermenilere Doğu Anadolu Bölgesi peşkeş edilirken, Kürt nüfusu ise kàle alınmıyordu.

İşte, bu mahiyetteki Sevr plânı, yaklaşık üç sene sonra Lozan'da tatbik sahasına konulmaya ve bu yeni plana göre, Türkiye maddeten değil; lâkin, mânen paramparça edilmeye çalışıldı ki, bu yönü itibariyle hâlâ kendimize gelip toparlanabilmiş değiliz.

***

@salihoglulatif:

Bu vatan ve milleti hedef alan herbir saldırı, bilinsin-bilinmesin; aynı zamanda İslâma ve Müslümanlara yönelik bir saldırı, bir sûikast hükmüne geçer.


.

Zindandan kıyıma...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


11 Ağustos 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ 11 Ağustos 1961
Sadece Türkiye’nin değil, belki dünya hukuk tarihinin en kara ve karanlık safhalarından birini teşkil eden çileli “Yas­sı­a­da du­ruş­ma­la­rı” 11 Ağustos 1961’de so­na er­di.

14 Ekim 1960 günü başlayan ve 11 ay süren Yassıada Dâvâları, yaklaşık 203 mesai günü görüşüldü. Bunlar için de toplam 872 kez oturum yapıldı.

1068 şahidin dinlenildiği bu oturumların vakit hesabı itibariyle yekûnu 1033 saati bulduğu tahmin ediliyor.

Yassıada duruşmaları esnasında, ayrı ayrı dosyalar halinde olmak üzere 19 dâvâya bakıldı. Bunların içinde üzerinde en çok durulanı ise, "Anayasa’yı ihlâl" dâvâsıdır.

Bu dâvâlar, kasdî ve göstermelik olduğu gibi, verilen cezalar da hiçbir şekilde vicdanlarda mâkes bulmadı, bulmaz da.

Bunun yanı sıra, mazlûmlara verilen ve tatbik edilen cezaların bu milletin vicdanında açtığı yaralar ise, bir türlü kapanmadı, kıyâmete kadar da kapanacak gibi görünmüyor.

* * *

Yukarıda belirtmiş olduğumuz 11 aya yaklaşan “Yassıada duruşmaları”nın süresi, mazlûmların oradaki “Zindan Duvarları” arasında tutulmuş olduğu sürenin tamamını içine almıyor. Zira, mazlûm ve mağdur Demokratlar, 27 Mayıs (1960) Darbesi’nden kısa bir süre sonra adaya sevk edilmeye başlandı ve yüzlerce maznun duruşma vaktine kadar orada cebren tutuldu.

Aynı şekilde, 11 Ağustos 1961’de duruşmanın sona ermesinden tâ 15 Eylül’e kadar, yüzlerce masum vatan evlâdı, yine insanlık dışı bir muamele ile Yassıada zindanlarında tutulmaya devam edildi.

Bu da, orada yaşanan çileli ve kahırlı sürenin bir buçuk yılı dahi aştığını gösteriyor.

* * *

Milyonlara kan ağlattıran söz konusu hadise ile ilgili diğer bazı bilgileri de şöyle kısaca aktarmaya çalışalım:

Yassıada dâvâlarında sanık olarak bulunanlar, başta Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, Başbakan Adnan Menderes, TBMM Başkanı Refik Koraltan, Demokrat Parti hükümeti üyeleri, milletvekilleri ve bu partinin çeşitli il-ilçe merkezlerindeki aktif, dinamik hizmetlerde bulunmuş olan muhtelif kademelerdeki yöneticileri.

Bunlara ilâveten, ayrıca vali (Konya), kaymakam, komutan, emniyet müdürleri (İstanbul) gibi, az sayıdaki bazı asayiş, askerî ve mülkî yöneticiler.

Başlangıçta 600 kişiyi bulan kara liste, duruşmaların ardından, sayı 412'ye kadar indirgendi.

Yekûn sayılarının böyle yüzlerle ifade edilen o mazlûm insanlara, başta idam cezası olmak üzere her türlü eza, cefa, ceza şekli revâ görüldü.

Mazlûmlar hakkındaki idam ve sair cezaların infaz edilmesine ise, aynı yılın Eylül ayı ortalarında başlandı.

Yassıada Mahkemesi, sadece hukuk ve demokrasinin değil, bilumum insan hak ve hürriyetlerinin adeta paspas gibi çiğnendiği, yahut çarmıha gerildiği uyduruk ve fakat pek zâlimane bir mahkeme hüviyetiyle, yakın tarih sayfaları içindeki yerini almış oldu.



“Zindan Duvarları” arasında Yassıada duruşmaları (14 Ekim 1960-11 Ağustos 1961)

***

-DUÂ VAKTİ

Pek sıkıcı ve sıkıntılı bir zamanda İlâhî dergâha müteveccih olan Mehmed Âkif, “Bunaldı milletin âfâkı, bir sabah ister” tesbitinin ardından şu niyâzda bulunur:

“İnâyetinle halâs et ki, dalga dalga zalâm;

İçinde kaynamasın çırpınıp duran İslâm.


.

Banarlı ve Türkçe

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


14 Ağustos 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ: 14 Ağustos 1974
Hayatımda lisân ve özellikle Türkçe’nin sırlarına, inceliklerine dair zevkle, şevkle, severek ve isteyerek kitaplarını okuduğum edebiyatçıların başında Nihad Sami Banarlı geliyor.

Onun kitaplarını bana sevdiren sebeplerin başında ise, tahlil ve analizlerinin Risâle-i Nur’un ulvî lisânıyla büyük ölçüde örtüşmesi, hemen hiç ters düşmemesi gelir.

Evet, Risâleleri belki okumadığı halde, yorum ve değerlendirmelerinin çoğu, sanki doğru ve halis Türkçe’nin Risâle-i Nur’un lisânı tarzında olması gerektiğini anlatıyor olması, doğrusu beni ziyadesiyle etkiledi.

İşte, bu değerli ve mümtaz edebiyat ustası, bundan 44 sene kadar evvel aramızdan ayrıldı: 13/14 Ağustos 1974’te vefat etti. Mezarı Rumelihisarı’ndadır.

Cenâb-ı Hak ondan razı olsun, ona rahmet ve mağfiret eylesin.

Kısa biyografisi ve Türkçe’nin Sırları

Banarlı, 1907’de İstanbul Fatih’te doğdu. Babası Mutasarrıf İlyas Sami Bey, annesi Hafize Nadire Hanımdır.

İlk ve orta tahsilinden sonra Yüksek Öğretmen Okuluna gitti. Ardından, İÜ Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. Uzun yıllar muhtelif liselerde ve bilâhare üniversitede edebiyat dersi hocalığı yaptı.

1972’den itibaren yayımlamış olduğu “Kubbealtı Akademi Mecmuası”nın Müdürlüğü görevinde bulundu.

Türk dili ve edebiyatına dair unutulmaz eserlere imza attı. İşte, onlardan biri de "Türkçenin Sırları"dır. Bu kitap, Türkçe lisanı üzerinde yıllarca yapılan araştırmaların; duyulan his ve heyecanın ve samîmî bir Türkçe sevdâsının, yerine göre hem konuşma dili, hem gazete üslûbu, hem de akademik bir lisânla yazı hâline getirilmiş bir dil ve edebiyat manzumesi gibidir.

Şimdi, her fikrine ve her yazdığına aynen katılmamakla ve hatta bir kısmını eleştirmekle birlikte, yine de ağırlıklı olarak takdir ve tebrik hisleriyle baştan sona okuduğumuz söz konusu "Türkçenin Sırları" isimli eserinden kısa bazı bölümler aktaralım.

Diller ve milletler

Bir dilin kelimelerini hor görmek, hakir görmek, hele şu veya bu politik veya ideolojik sebeple dilden atılabilir görmek, en az, onların oluş ve yontuluş tarihini bilmemekten, hatta sevmemekten doğan büyük bir gaflettir. Çünkü, milletlerin olduğu gibi, kelimelerin de tarihi vardır.

Bir milletin ataları, asırlarca o kelimelerle doymuş, onlarla düşünmüş; birbirlerini ve evlâtlarını o kelimelerle tamamıyla millî bir san'atla işleyip Türk(çe) yapmışsa, evlâtlar, artık o kelimelere düşman kesilemezler."

* * *

Diller, milletlerin en aziz, en tılsımlı, en kıymetli servetleridir. Çünkü dillerin bir ses güzelliği ile dalgalanıp bir duyurma, anlatma ve inandırma gücüne ulaşmaları, kısa zamanda olmamıştır. Çünkü yeryüzünde diller kadar millet fertlerini birbirlerine bağlayan, onlara birbirlerini sevip anlamakta, hele sevgilerini dile getirmekte aziz yardımcı olan başka kuvvet mevcut değildir.

Bir tarih boyunca ordu ordu insanları, savaş meydanlarından geçirerek, zafere, gazi veya şehit olmaya koşturan cihangirler, büyük başarılarını, birçok da, savaşçılara duyurabildikleri hitabet dilinin büyüleyici güzelliğiyle kazandılar.

* * *

Kelimeler canlı birer varlıktır. Doğarlar, yaşarlar, gelişirler ve ölürler. Yer, harf ve nesne isimleri de buna güzel birer örnektir.


.

Nureddin Tokdemir

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr



15 Ağustos 2018, Çarşamba 00:01
Uzun süredir tedâvi görüyordu, Nureddin Tokdemir Ağabey. Son bir haftadır yoğun bakıma alınmıştı. Dün (14 Ağustos) öğle saatlerinde Hakk’ın rahmetine kavuştu. Mekânı Cennet, makamı Firdevs-i âlâ olsun.
Yakın zamana kadar da çok sık görüşürdük. Gerek şifahî ve gerekse telefonla...

Ankara’ya her gidişimizde veya kendisinin İstanbul’a her gelişinde, şartları zorlayarak da olsa görüşüp hasbihal etmeye, fikir alış verişinde bulunmaya âzamî derecede gayret gösterirdik.

Bu halin en mühim bir sebebi, aynı zamanda meslekî branşımız da olan “yakın tarih”e karşı duyduğumuz şiddetli ilgi ve merakımız idi. Bazen saatlerce konuşur, müdavele-i efkârda bulunurduk.

Yazılarımızı yıllardır yakından takip ettiğini, köşemizi satır satır okuduğunu ve çok da istifade ettiğini kemâl-i tevâzu ve mahviyet ile söylerdi. Bilhassa siyasî tahliller, siyasî ve içtimaî gelişmelerin Risâle-i Nur perspektifi ile yorumlanması gibi hususlarda, diyebilirim ki yüzde doksan dokuz itibariyle mutabık kalırdık. Kezâ, yazılarımızı kitaplaştırma konusunda da bizi yeterince teşvik eden telkinlerde bulundu.

* * *

Nureddin Ağabeyimizin, tâ 1960’lı yıllardan itibaren Zübeyir Gündüzalp ve Mehmet Kutlular Ağabeylerimiz ile de çokça teşrik-i mesaisi olmuştur. Dolayısıyla, onlardan dinlediklerini bir bir hafızasına kaydetmiş ve yeri geldiğinde bunları bizimle paylaşırdı.

Cidden bir himmet ve hamiyet sahibiydi. Risâle-i Nur ile alâkalı gelişmeler hakkında fevkalâde duyarlılık gösterirdi.

Gerek “tahrifat”la ilgili ve bilhassa “inhisar” teşebbüsü, yani Risâlelerin devlet tekeline alınması veya bandrol engelinin çıkartılması hadisesinde, vargücüyle çalışarak ve âdeta bütün kredisini kullanarak harikulâde bir gayret ve üstün çaba sarf etti.

Bu uğurdaki sâdıkane çabasını yakînen bilen biri olarak diyebilirim ki, kendisi “Nur’un bir kahramanı” olma mânâ ve hüviyetine mâsadak olmuştur.

* * *

Yaklaşık otuz yılı bulan tanışıklığımızda, gerek Ankara’daki “siyasî-içtimaî heyet” toplantılarında ve gerekse başka platformlarda, özellikle 1950’den sonraki siyasî gelişmeler hakkında bizi bilgilendirir, zaman zaman da eline geçen belge ve dokümanları verirdi.



Çokça istifade ettiğimiz bu bilgi ve belgelerin bir kısmını muhtelif vesilelerle değerlendirmeye çalıştık. Diğer bir kısmını ise, inşaallah sırası geldikçe ve münasebet düştükçe değerlendirmeye gayret ederiz.

Kendisinin bizden bilhassa istediği ve tavsiyede bulunduğu hususlar hakkında da, özetle şunları söyleyebiliriz: Bilhassa yakın tarihteki önemli gelişmelerin Risâle-i Nur ile münasebetini bulmaya ve bunlar üzerinde yoğunlaşmaya çalışmalı... Lâhika mektuplarının yazılış tarihleri ile muhtevada anlatılan mevzular arasındaki “illiyet bağı”nı tesbit etmeye âzamî deredece dikkat ve gayret göstermeli... Üstad Bediüzzaman’ın Nur Risâlelerinde ortaya koymuş olduğu “Ahrar ve Demokrat Misyon”un hem tarifi, hem tarihî seyri, hem de günümüz ve gelecek itibariyle nasıl ve hangi çizgi üzerinde devam ettiğini yeni nesillere anlatmaya çalışmalı. Tâ ki, zihinlerde bir karışıklığa, bir bulanıklığa meydan ve mahal kalmasın.

* * *

Evet, nihayet Nureddin Ağabey de göçüp gitti bu dünyadan. Cenâb-ı Hak rahmet ve mağfiret eylesin. Ailesine, camiamıza ve sevenlerine taziyetlerimizi sunar, sabr-ı cemil niyaz ederiz.


.

1930’ların hükûmeti

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


18 Ağustos 2018, Cumartesi
Elimizde-önümüzde Kurân’ın malı olan Risâle-i Nur’daki siyasî ve içtimaî düstûrlar bulunmasaydı, halimiz cidden haraptı.
Yaşanan hadiseler ve gelişmeler karşısında kör ve kötürüm kalır, hatta başka türlü muzır cereyanların dümen suyuna kapılır giderdik. Bu sebeple, ne kadar şükretsek azdır.

Risâle-i Nur ile Kurânî bir çığır açan Üstad Bediüzzaman, hayatı boyunca bu büyük ve kudsî dâvânın bedelini de ödeyerek gitti.

Yaklaşık bin aylık ömründe, üç çeşit istibdat idaresi ile pençeleşti:

BİRİNCİSİ: 1908’e kadar süren Mutlak Monarşi ki, bu dönemi “hafif-zayıf istibdat” şeklinde tarif ediyor.

İKİNCİSİ: 1909-1922’ye kadar devam eden Meşrûtî Monarşi ki, özellikle İttihat-Terakki yönetim devresini “şiddetli istibdat” olarak nitelendiriyor.

ÜÇÜNCÜSÜ: 1923-1950 arası tek parti dönemi ki, bu devreyi “mutlak istibdat” mânâ ve mahiyetinde görüyor.

Önce, bu üç farklı devreye ait kısacık bir değerlendirme:

1) Padişah Abdülhamid devrindeki istibdat siyasetine şiddetle muhalif olan Üstad Bediüzzaman, “Şefkatli Sultan” dediği o zâtın aleyhinde bulunmaz, onu kötülemez, başkası gibi galiz tabirler kullanmaz.

2) İttihadçıların dahildeki baskıcı siyasetlerine şiddetle karşı çıkar. Ahrar Fırkası ve İttihad-ı Muhammedî ile dost ve müttefik olur. Selânik merkezli Hareket Ordusu’yla darbe yapanların hedefi olur ve hışmına uğrar. İdamla yargılanır... İki-üç sene sonra peşpeşe patlak veren Trablusgarp, İtalyan, Balkan Savaşları ile Harb-i Umumî safhalarında, aynı o İttihatçıların safında mücadeleye atılır; üstelik, milis kuvvetleri ve talebelerini de başına toplayarak... Talebelerini şehit verir, kendisi de yaralanır ve esir düşer... Esaret dönüşü gördüğü işgal teşebbüslerine fikren ve neşriyat diliyle tereddütsüz karşı koyar. Şahsen ve fikren hiç sevmediği, hatta nefret ettiği şahısların da içinde bulunduğu Millî Mücadele saflarında net bir şekilde yerini alır. Vesaire...

3) Yirmi yedi sene süren tek parti devrinin dine düşman mutlak istibdat rejimi altında, hayatının en sıkıntılı, en ıztıraplı devresini yaşar: Sürgün, hapis, tecrit, tertip, tarassut, zindan, karalanma, zehirlenme...

1930’lar hükûmeti bir uç misâldir

Tek parti rejiminin en fenâ, en baskıcı dönemi 1930’lu yıllarda kendini gösterir.

1920’lerdeki Hilâfetin lağvı, Medreselerin kapatılması, Kurân harflerinin yasaklanmasına ilâveten, şeairden olan Muhammedî Ezan yasaklanmış ve fethin sembolü olan Ayasofya Camii ibadete kapatılmış, adeta “din öldürülmüş”tür.

Hülâsa: Bu bir uç örnektir. Yani, İslâmiyet nâmına bundan kötü, daha muzır, daha tehlikeli bir devr-i istibdat yoktur. Hatta, Risâle diliyle, dünyada ve tarihte emsâli görülmemiş bir “eşedd-i zulüm ve istibdat” rejimi hükümfermâ durumda.

İşte, tam da bu devirde (1934-35), 16. Lemâ’da da nazara verildiği üzere, o mübtedi, müstebid ve münafık tek parti hükümeti aleyhinde iki hadise zuhûr ediyor.

Birincisi: “Heyecanlı bir vaziyet-i siyasiye”, yani şeaire ve dindarlara ferec ve ferâhlık verecek bir iç darbe ihtimali.

İkincisi: İngiliz ve İtalyan devletlerinin bir takım tehditlerle Türkiye hükümetini zaafa düşürecek, hatta işi savaş çıkarmaya kadar götürecek gerilimler zinciri.

Üstad Bediüzzaman, gayet açık ve net bir şekilde, kendisini ezen, süren, zehirleyen, zindana atan, nihayet öldürmek isteyen bir hükümetin dahi, iç veya dış darbelerle değişmesini istemiyor. Hatta, iç darbe gibi harbin de şiddetle aleyhinde bulunuyor.

Bazı hamiyetli zatların, onun bu haline hayret etmesine mukabil, aynı Lem’â’daki “meraklı suâl-cevap” faslında, onlara meseleyi izâh ediyor.

Şu sıralar, hararetle okunmasını ve mütalâa edilmesini tavsiye ettiğimiz o bahislerdeki izahların, düz ve kaba bir mantıkla anlaşılmayacağını da bilerek, yapıyoruz bu tavsiyeyi.

Zira, zayıf ve sathi mukame edenlere göre, bu tarz meseleler “tavr-ı aklın haricinde” görünüyor. Oysa, Hıristiyan ve Yahudilerle yapılan “Medine Sözleşmesi”nin mana ve mahiyeti ile muazzam benzerlik arz eden bu izahların her biri bize göre birer mahz-ı hakikattir.


.

Hüsrev’in hattı, Ceylân’ın zekâsı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


21 Ağustos 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ 21-22 Ağustos 1963-77
Saff-ı evvelden olan Nur Talebelerinin vefât tarihleri ve günleri arasında dikkate değer bazı tevâfuklar var. Bazen aynı senenin peşpeşe günleri, bazen de farklı yılların ardı sıra günleri gibi...

Meselâ, farklı yıllardaki Nisan’ın ilk günlerinde yaşanan bir tefavuk: Zübeyir Gündüzalp, Tahirî Mutlu, M. Emin Birinci...

Meselâ, yine farklı yıllardaki Ağustos ayının 21, 22 ve 23. gün(gece)lerinde yaşanan bir başka tevafuk: Hüsrev Altınbaşak, Ceylan Çalışkan, Mustafa Nezihi Polat...

Şirin kalemli Hüsrev

Üstad Bediüzzaman’ın “hatta birinci” talebesi olan Ahmed Hüsrev Altınbaşak, 1977 senesinin Ramazan-ı Şerifte 21 Ağustos günü İstanbul’da vefat etti. Naaşı ise, mezar yeri daha evvelden hazırlanmış olan Isparta’ya götürüldü ve orada defnedildi.

Ahmed Hüsrev, Miladi 1899 senesinde Isparta’da doğdu. Babası, Osmanlı Devletinin son dönem Isparta valilerinden Hacı Edhem Beyin torunu Mehmet Bey’dir. Annesi ise, “Hâfız-ı Kurrâ” diye bilinen aileden Aişe Hanımefendidir.

1931’de gördüğü bir rüya üzerine, Barla’ya Üstad Bediüzzaman ziyaretine gidip tanışır. Bu tarihten itibaren onun talebelerinden biri olarak hizmet-i nuriyedeki yerini alır.

Onun hattı fevkâlede güzeldir, şirindir. Üstadı, Şualar’da onun bu ve benzeri hakkındaki meziyetleri hakkında şunları söyler: “Ben dâva eder ve isbat ederim ki, bu soğukta soğuk muamele gören, vücutça hastalıklı bulunan Hüsrev, Türk milletinin mânevî büyük bir kahramânı ve bu vatanın bir halâskârıdır ve Türk milleti onun ile iftihar edecek bir hâlis fedakârıdır. Ve sırr-ı ihlâsa tam mazhar olduğundan benlik ve riyakârlık ve şöhretperestlik bulunmaması cihetiyle, çok hizmet-i vataniye ve milliyesinden bir ikisini beyan etmek zamanı geldi: Bu zât müstesnâ ve şirin kalemiyle nûrlardan altı yüz risâleye yakın yazmış ve vatanın her tarafına neşrederek, komünist perdesi altında dehşetli ifsâda çalışan anarşistliği kırdı ve tecâvüzünü durdurdu ve bu mübârek vatanı ve bu kahraman milleti o zehirden kurtarmak için tesirli tiryâkları her tarafa yetiştirdi. Türk gençlerini ve nesl-i âtiyi büyük bir tehlikeden kurtarmağa vesîle oldu.”

Evlâd-ı Manevi: Abdülkadir Ceylan

Emirdağlı Çalışkanlar Hanedanı"nın en zeki çocuğu olarak bilinen Abdülkadir Ceylan Çalışkan'ın doğum tarihi, kayıtlarda 1929 diye geçiyor. Ay-gün bilinmiyor.

22 Ağustos 1963'te İstanbul'da bir trafik kazası sonucu vefat ettiğinde, kuvvetle muhtemel ki henüz 33 yaşının içindeydi. Yani, tam da Cennet yaşında vedâ etmiş bu fâni hayata…

Ceylan Çalışkan'ı asıl Cennetlik kılan ve hayatının dönüm noktasını teşkil eden hadise ise, 1944 yılı yaz mevsimi sonlarında vuku buldu. Denizli Hapsinden kurtulan Üstad Bediüzzaman, o tarihte Emirdağ'ında mecburi ikamete tabi tutulmuştu.

Ceylan, henüz 14-15 yaşlarındaydı. İlköğretim mektebini bitirmiş, lise ve daha yükseğini okuma niyetine girmişti. Fevkalâde zeki ve hareketli bir çocuk olduğundan, babası Mehmet Çalışkan da onu okutmak istiyordu.

Baba-oğul, birlikte Bediüzzaman Hazretlerinin yanına geldiler. Ceylan'ın tahsil meselesini ona danıştılar. Üstad, şunu söyler: "İyi. O halde, evvelâ benden imân dersini alsın; sonra yüksek mektebe devam etsin."

Onlar da, zaten her tavsiyesine hürmetle riayet ettikleri Üstad'ın bu teklifini emir telâkki ederek kabullendiler.

Genç Ceylan Çalışkan, işte o günden itibaren Üstad Bediüzzaman'ın hem talebesi, hem hizmetkârı, hem kâtibi, hem de “mânevî evlâdı” oldu. Dahası, onun bu hususiyeti, ömrünün sonuna kadar hiç kırıksız ve kesintisiz bir şekilde devam edip gitti.

Bütün Çalışkanlar Hanedanı gibi, kendisi de Şeyh Abdülkadir-i Geylânî'nin neslindendir. Üstelik, kendi ismi de, o mühim ve mübarek zâta ithafen konulmuştur: Abdülkadir Ceylan. (NOT: Arapça'da "G" harfi yok. Dolayısıyla "Geylânî", Arapça'da "Ceylânî" diye okunur ki, Ceylan ismi de buradan geliyor.)

***

-Müstesna Nur Talebelerinden Hüsrev, Ceylan ve Mustafa Polat, farklı yıllarda ve fakat Ağustos ayının tevâfuken 21, 22 ve 23. günlerinde vefat ettiler.


.

Eskişehir Meydanında birleşen zıtlıklar

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


23 Ağustos 2018, Perşembe
Viyana Bozgunu’ndan (1683) beri Haçlı taarruzu karşısında etap etap gerileyen İslâm Orduları, 1921’de Eskişehir civarında vukû bulan meydan savaşları ile durumu tersine çevirmeye muvaffak oldu.
GÜNÜN TARİHİ 23 Ağustos 1921

Yakın tarihimizin en büyük zaferlerinden biri olan Sakarya Meydan Muharebesi, Eskişehir civarında yaşandı. Sakarya Nehri’nin çıkış noktası, yine bu ilimizin sınırları dahilinde. Zaferle neticelenen meydan savaşı, ismini buradan alıyor.

Üstad Bediüzzaman’ın da Osmanlıca Lemâat isimli eserinde “Zahiren küçük, bâtınen pek büyük zafer” şeklinde temas ettiği Sakarya Meydan Muharebesi, 1921 senesinin 23 Ağustos-13 Eylül günlerinde yaşandı.

Müslüman Türk ordusu ile Yunan kuvvetleri arasında yaklaşık üç hafta süren buradaki ölüm-kalım savaşı, “İslâm ordusu”nun kesin galibiyeti ile neticelendi. Ankara’daki “Beyannâme”sinde “İslâm Ordusunun Yunan’a galebesi” ifadesini kullanan Bediüzzaman Said Nursî, 1921 Ramazanında telif etmiş olduğu Lemâat isimli eserinde Eskişehir-Sakarya’daki zafer hakkında, kâtibi ve talebesi olan biraderzâdesi Abdurrahman’a şunları not ettirir: “Âlem-i İslâm cihadı, zamanen iki yüz senelik, mekânen iki yüz günlük tedafüî bir harp ve darb cephesi daima var idi. En son siperi ise, bu yeni senedir (1921), hem Eskişehir'de idi. Zâlim kâfirin en son taarruzu da bu cephede hemen kırıldı... Âlem-i İslâmın hak ve hürriyetinin istidradı için, biiznillah tedafü'den taarruza geçiyor; belki çok yerlerde geçti. İnönü'nün (Eskişehir-Sakarya’nın) iki zaferi, zâhiren ger küçüktür; bâtınen pek büyüktü.”

Dahildeki muhalifler aynı cephede

Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı andan (30 Ekim 1918) başlayan ve 1922 yılı sonlarına doğru biten Millî Mücadele Hareketine dahil olan şahıs ve grupların, normal şartlarda birbiriyle hiç uyuşmadığı, fikir, inanç ve dünya görüşleri arasında türlü zıtlıklar, hatta uçurumlar olduğunu söylemek hiç de mübâlâğa sayılmaz. Misâl: O yıllarda aynı safta-aynı cephede görülen M. Kemal, İsmet İnönü, Fevzi Çakmak, Şükrü Kaya, Halide Edib, Yunus Nadi v.b. ile Said Nursî, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Refet Bele, Çerkes Ethem, Ali Şükrü Bey, v.b. arasında, gerek itikad ve gerekse dünya görüşleri itibariyle dağlar kadar fark var.

Bu derin ayrılık ve farklılıklara rağmen, 1922 yılı sonlarına kadar aynı safta birlikte mücadele etmişler, 1923’ün başlarından itibaren de yollarını ayırmış, hatta birbirlerine karşı ömür boyu amansız ve eminsiz bir mücadelenin içine girmişler. Öyle ki, zahirde galip gelen taraf, diğer tarafın cenaze merasimine, hatta mezar yerine dahi tahammülsüzlük ile gayr-ı insanî müdahalelerde bulunmuştur.

* * *

Sakarya Zaferi’nin gelişme seyri hakkında da kısa bir bilgi aktararak nihayet verelim.

1921 yılı Temmuz'unda şiddetlenen Yunan taarruzu, İsmet Beyin komuta ettiği Millî Kuvvetlerin Eskişehir-Afyon-Kütahya hattında bozguna uğramasıyla neticelendi. Yeniden toparlanmak maksadıyla 100 km kadar geri çekilen Millî Kuvvetlerimiz, Sakarya Nehri’nin doğusunda (Polatlı civarında) karargâh kurdu.

Yunan taarruzu aralıksız şekilde devam etti. Ancak, bir önemli başarı sağlayamadılar.

Önceki muharebelerde yaşanan mağlûbiyet, bilhassa subaylarımızın izzetini kırmış, gururunu rencide etmişti. Bunun mutlaka telâfi edilmesi gerekiyordu. Subaylarımız, zillet içinde yaşamaktansa ölümü tercih ediyordu.

Bu sebeple, yeni başlayacak bir savaşta en ön safta çarpışmak istediler. Buna tamamıyla hazır bir hale geldiler.

* * *

23 Ağustos’ta vaziyet alan, 10 Eylül'de ise tam bir azim ve kararlılık ile harekete geçen ve istilâcı birlikleri adım adım geri püskürtmeye muvaffak olan askerimiz, üç gün içinde Sakarya Nehri’nin doğu kısmına tamamıyla hâkim bir duruma geldi. Yunan kuvvetleri, nehrin batı yakasına geçmek zorunda kaldı. Yani, 13 Eylül 1921 tarihi itibariyle, Sakarya Nehri’nin doğu tarafında bir tek Yunan askeri kalmadı.

Sakarya Nehri’nin başlangıç havzası civarında cereyan eden bu büyük muharebede, çok sayıda subayımız şehit oldu. Öyle ki, subay kaybı er ve erbaş kaybını neredeyse ikiye-üçe katladı. İşte, bundan dolayıdır ki, Sakarya boylarındaki bu muharebenin bir ismi de "Subaylar Savaşı" olmuştur.


.

Lozan ve Haim Naum

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


25 Ağustos 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ: 23-25 Ağustos 1923
Lozan Konferansı’nın nihaî kararları, 23 Ağustos 1923’te Millet Meclisi tarafından da tasdik edilerek yürürlüğe konuldu.

24 Ağustos günü, Meclis’in Lozan’ı tasdik ettiğine dair resmî karar, İtilâf devletlerinin İstanbul’daki komiserliklerine tebliğ edildi.

25 Ağustos’ta ise, günün gazetelerinde de neşredilen söz konusu karar gereğince, ecnebi kuvvetleri Türkiye’yi terk etme hazırlıklarına başladı. Yunanistan Parlamentosu da, Lozan Antlaşmasını 25 Ağustos’ta onaylama kararı aldı.

* * *

Lozan Konferansı iki safhadır. Birinci safha, Kasım 1922’de başlayıp Şubat 1923’te sonra erdi. İkinci safha ise, 1923 senesinin 23 Nisan’ında başladı, 24 Temmuz’unda sona ermiş oldu.

Lozan görüşmeleri, ama özellikle İsmet Paşa faktörü ile ilgili olarak çok iyi analiz edilmesi gereken iki önemli nokta var.

Birincisi: İsmet Paşa’nın, beraberindeki heyeti dışlaması, onları figüran durumuna düşürmesi ve her şeyi kendi inisiyatifi ile yürütmeye çalışması ki, bu aynı zamanda M. Kemal’in de arzu, niyet ve inisiyatifinin aynı yönde olduğu anlamına gelir.

İkincisi: Türkiye heyetinin başkanı ve aynı zamanda Dışişleri Bakanı konumunda olan İsmet Paşa’nın, Yahudi Hahambaşısı Haim Naum’u birdenbire öne çıkarması ve onun adeta dümen suyuna gitme yönündeki tuhaf tutumu.

Bu iki noktanın altını çizdikten sonra, bunlara dair diğer bazı bilgileri aktarmaya çalışalım.

* * *

İki kez Lozan'a giden heyetin başında İsmet Bey vardı. Heyetin aslî diğer üyeleri ise, Dr. Rıza Nur ve Hasan Saka idi. Bunların dışında, heyette ayrıca 30'dan fazla müşavir, uzman, danışman, kâtip statüsünde adam vardı. İsmet, Konferansın ikinci safhasında bu heyeti büyük çapta değiştirdi. Kendisine en yakın danışman olarak da, Yahudi Hahambaşısı Haim Naum'u seçti.

Lozan Konferansı’nın en mühim maksadı, I. Dünya Harbi ve hemen ardından başlayan İstiklâl Harbi sonrasında kurulan yeni Türkiye Devletinin dünyaca tanınması, toprak bütünlüğü ve millî sınırlarının kabul edilmesiydi. Bu noktada ciddî bir sıkıntıyla karşılaşmaması, Türkiye'nin hakkıydı. Zira, son savaştan zaferle çıkmıştı.

* * *

Bize göre, Lozan'da ayrıca gizlice görüşülen ve karara bağlanan dinî/mânevî hususlar var. Bunlar, hilâfetin kaldırılması, dinî hayat ve tedrisatın sona erdirilmesi, mânevî cephenin çökertilmesi, bin yıllık kültür ve medeniyet birikiminin tahrip edilmesi gibi, bu milletin en mühim ve hayatî meselelerini içine alan bir dizi reform ve inkılâpların muhakkak sûrette realize edilmesi talebidir. Kısa bir müddet sonra (meselâ 3 Mart 1924) Türkiye'de yaşanan gelişmeler ve köklü değişimler, bu taleplerin büyük bir iştahla yerine getirildiğini gösteriyor.

* * *

Lozan’da madalyonun bu yüzünde aktif rol alan en etkili şahıs ise, İstanbul Yahudi Hahambaşısı olan Haim Naum'dur. Türkiye'deki icraatler noktasında maksadına fazlasıyla ulaştığına kanaat getiren Naum, 1925'te Kahire'ye gitti ve orada da bu kez Mısır Hahambaşı oldu. (Bu tarihten sonra Filistin'e el atan Naum, burada bir Yahudi devletinin kurulması için vargücüyle çalıştı.)

Haim Naum'un Lozan’da ortaya çıkması ve heyet reisi İsmet’in gözde müşaviri oluvermesi, ikinci delegasyon makamındaki Dr. Rıza Nur'un dikkatini çeker. Kaleme aldığı hatıralarında, bu "emrivâki"den şöyle bahseder: "Bir müddettir İstanbul eski Hahambaşı Haim Naum, Lozan'da kaldığımız otelde görülmeğe başladı. Baktım İsmet'le görüşüyor. Ne yapmış, kimi vasıta yapmış bilmem. İsmet'e yanaşmış. Yaman Yahudi! Artık İsmet'ten ayrılmıyor. İsmet'in koltuğuna giriyor, belinden yakalıyor; o da onun... İsmet'e dedim ki: 'Bu Yahudi de başımıza nereden çıktı? Senin böyle bir Yahudi ile lâubali görüşmen haysiyetini ve Türk milletinin, heyetinin haysiyetini kırar. Bu kadar yüz verme!' İsmet, bana kızdı... İsmet'e tekrar dedim: 'Bu bir Yahudidir. Âdî adamdır. Bunun kim bilir ne fenâ işleri vardır? Bundan bir hayır bekleme!..' (Dr. Rıza Nur, Hayat ve Hatıratım, c. 3, s.1049)

Eski Başbakanlardan Rauf Orbay da Rıza Nur'un anlattıklarını teyit ediyor: "İsmet Paşa, anlaşıldığına göre, Lozan'da İngilizlerle bir çeşit gizli arabuluculuk rolü oynayan İstanbul Yahudi Hahambaşı Haim Naum Efendi’nin telkinleriyle, Hilâfetin artık ne şekilde olursa olsun Türkiye'de devamına müsaade edilmeyip, derhal kaldırılması fikrini tamamıyla benimsemiş bulunuyordu." (Feridun Kandemir, Hatıraları ve Söyleyemedikleri ile Rauf Orbay: 96)


.

Kosova’da savaştığımız Boşnaklarla kardeş olduk

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


27 Ağustos 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 27 Ağustos 1389
Muhtelif tarihler verilmekle beraber, kuvvetli rivâyetlere göre I. Kosova Savaşı 27 Ağustos 1389'da meydana gelmiştir.

Sultan Murad-ı Hüdâvendigâr’ın da aynı gün şehit düştüğü bu büyük savaş, Osmanlı-İslâm ordusu ile Balkan İttifakı’na dahil Slav-Haçlı kuvvetleri arasında yaşandı.

Kaderin garip bir tecellisi olarak, Müslümanlarla savaş meydanında tanışan Balkan topluluklarından Boşnak, Arnavut ve Pomakların çoğu, devam eden süreç içinde İslâm dinini kabul ile Osmanlı’nın sâdık müttefiki oldular.

Hem, öylesine bir kaynaşma ve din kardeşliği ki, bir kısmı günümüzdeki Türkiye toplumundan bile daha ziyade Osmanlı’ya yakın görünüyor. Bu meyanda iki küçük misâl:

1) Kendi aralarındaki bayramlaşmalarda, hâlâ Osmanlı’dan kalma “Bayram-ı şerifiniz mübarek olsun” ifadesini kullanırlar.

2) Vefat yıldönümlerini anma programlarında ve özellikle antetlerde ve ilân metinlerinde yine Osmanlı’dan kalma “İrtihal-i dâr-ı bekà” ifadesini kullanırlar.

* * *

Şimdi de, sonradan Müslüman olan Balkan milletleri ile savaş meydanında karşı karşıya gelmenin, ardından tanışıp kardeş olmanın kısa bir hikâyesini anlatmaya çalışalım.

1389 Ağustosundan kısa bir süre önce Osmanlı ile harbe tutuşan Bulgar Krallığı ortadan kaldırılmış ve Mora Yarımadası’nın birçok noktası fethedilmiş durumdaydı. Ama buna rağmen Balkan ittifakı tümüyle kırılıp dağılmamış, aksine bu coğrafyadaki toplulukları Osmanlı’ya karşı daha bir tedirgin edip teyakkuza sevk etmiş idi.

Balkan ittifakının başını Sırplar çekiyordu. Sırplar, aynı Slav ırkından olan Bulgar, Boşnak, Pomak, Arnavut, hatta bir kısım Leh, Ulah ve Macar askerlerini de yanlarına alarak savaş naraları atmaya başladılar. Bu ittifakın asker sayısı yüz binlerle (âzamî 300 bin rakamı) ifade ediliyor. Osmanlı kuvvetleri ise, ancak 40-50 bini buluyordu. (Bkz: İ. Hâmi Danişmend; Osmanlı Tarihi Kronolojisi-I/78)

İşte, Ağustos 1389’da Balkan tarihinin belki de en çetin ve bir o kadar da mânidar savaşı bu iki karma kuvvetler arasında yaşandı. Neticede, Sırplar’ın başını çektiği söz konusu “Balkan ittifakı” kesin bir hezimete uğradı.

* * *

Zaferin kesinlik kazanılmasından sonra harp meydanını teftiş eden Sultan Murad–ı Hüdâvendigâr, ölen binlerce Slav askeri arasında "ak saçlı" bir tek kişiyi bulamadığını, hepsinin de bıyığı henüz yeni terlemiş gencecik askerler olduğunu hayıflanarak söyler.

O esnada yanında bulunan vezirlerden biri de, Sultana dönerek şu izahatta bulunur: "Hünkârım, şayet aralarında ak saçlı adam bulunsaydı, başlarına bu felâket hiç gelir miydi?"

Yine, aynı teftiş esnasında Sırp esirlerden Miloş ismindeki bir şövalye, Müslüman olmak ve padişahın ayağına kapanmak isteğinde bulunuyor. İsteği kabul ediliyor. Ancak, yanında sakladığı ucu zehirli hançeri ânî bir hareketle çıkarıp Sultan Murad'ın kalbine saplıyor ve Hüdâvendigâr’ı orada şehid düşürüyor.

Kosova Zaferi’yle birlikte, Balkan ittifakı dağıldı ve Sırp Krallığı tarihe karıştı. Bölge, bütünüyle Osmanlı hâkimiyeti altına girmeye başladı.

* * *

Birinci Kosova Savaşı’nın en önemli neticelerinden biri de, Balkan ve Rumeli coğrafyasında yaşayan bazı toplulukların Müslümanlarla tanışması ve İslâm dinini benimsemeye başlamasıdır. Bunların başında Boşnaklar gelir. Sonra da Arnavutlar, Pomaklar, vesaire...

Kosova'daki karşılaşma, aynı zamanda farklı ırk ve dinlere mensup kitlelerin yakından tanışmasıdır. Bu ilk karşılaşma ve tanışmadan önceki durum şudur: Bulgar ve Sırplar Ortodoks, Hırvatlar Katolik, Boşnaklar ise Bogomildir. Bogomillerde teslis akidesi yok; tek Allah inancı var. Hz. İsa'yı da Allah'ın resûlü olarak kabul ederler. Buna göre Bogomiller, hakikî mânâda İsevî olup İslâm literatüründe "Muvahhid" addediliyor. Muvahhid, Tevhid ehli demek.

Elhâsıl: 1389'da Kosova'da yaşanan çetin meydan muharebesi, hikmet-i İlâhî'nin bir eseri olarak, “şerden hayır ve felâketten saadet” çıktığının da bâriz bir misâli hüviyetinde.


.

Fıtrata aykırı cereyanlar

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


28 Ağustos 2018, Salı
Dinsizlik-imansızlık mânâsındaki komünizm, 1991’de büyük bir çöküş yaşadı. Said Nursî’nin, yıllar önce “Rus da dinsiz kalamaz” dediği çıktı.
GÜNÜN TARİHİ 28 Ağustos 1991

Komünist rejim, fıtrat kànunlarına aykırı bir cereyanın mahsûlü ve neticesi idi. Temeli küfre, isyana, dinsizliğe, imansızlığa dayanıyordu. Hedefinde, sadece ve sadece dünya hayatı vardı.

Bu cereyan, fert gibi aile ve toplumların da bütünüyle dinden ve âhiret inancından uzaklaşması gerektiğini savunuyordu.

Özellikle Troçkizm’in ana felsefesi ve asıl çabası bu yönde ve mânadaydı. Bu ise, fıtrat dediğimiz yaratılış kànunlarına aykırı idi. Ayrıca, dinsiz bir millet yaşayaşamazdı.

İşte, dünya ve kâinatı ihata eden bu hakikat karşısında ancak 60-70 sene dayanabilen Rusya-Şimal merkezli komünist cereyan, 28 Ağustos 1991’den itibaren keskin bir kırılma ile insanlığın başına belâ olmaktan düşme, yahut uzaklaşma eğilimi içine girmeye başladı.

O tarihte, Sovyet Rusya'nın (SSCB, yani Komünist Rusya’nın) son Devlet Başkanı olan Mihail Gorbaçov, Sovyet Komünist Partisi Genel Sekreterliği’nden resmen istifa ettiğini açıkladı.

Gorbaçov'un bu istifası, özelde Rusya için, genelde ise dünya ve insanlık açısından “komünist rejim” ile birlikte bu dinsiz cereyanın da bir cihette sonu ve iflâsı anlamını taşıyordu.

Komünistler, bu gelişmeden şiddetli rahatsızlık duydular ve kendilerince bazı teşebbüslerde bulunma eğilimi içine girdiler.

* * *

Komünist artıklar, esasen Gorbaçov'un tâ 1985'ten beri yürütmüş olduğu Perestroyka (yeniden yapılanma) ve Glasnost (açıklık) adını verdiği reformist politikaları endişe ve memnuniyetsizlik içinde takip ediyordu.

Ancak, ülkenin içine düştüğü bilhassa ekonomik darboğaz sebebiyle, seslerini fazla yükseltemiyorlardı. Onlara göre, işler düzelecek ve komünist rejim yoluna devam edip gidecekti. Ne var ki, hiç umulmadık, hiç beklenmedik gelişmeler birbirini takip edegeldi.

19 Ağustos sabahı, komünizm rejimini yeniden yeşertmek isteyen KGB destekli bir grup general ve siyasetçi "İhtilâl Komitesi" adı altında, Gorbaçov'a karşı darbe teşebbüsünde bulundu. Silâhlı çatışma ve direniş, günlerce devam etti. Başkanlık Sarayı, adeta yangın yerine döndü.

İşte, tam da bu esnada, hiç beklenmedik, hiç umulmadık bir gelişme daha yaşandı: Gorbaçov'un siyasî rakibi olarak bilinen Rusya Federasyonu Başkanı Boris Yeltsin, emrindeki tankların üzerine çıkarak Gorbaçov'u hararetle desteklediğini ve ülkeyi ihtilâl bozuntularına teslim etmeyeceklerini haykırdı.

Bu gelişme ise, hem komünizmin hem de komünist ağırlıklı demirperde ülkelerinin dâmına tüy dikmiş oldu.

GÜNÜN TARİHİ 28 Ağustos 1987

Kocatepe Camii

Ankara’daki meşhûr Kocatepe Camii, 28 Ağustos 1987’de ibadete açıldı.

Cumhuriyet’in kuruluşundan bu tarihe kadar Türkiye’de inşa edilen en büyük mâbed hüviyetini taşıyan Kocatepe Camii, bir cihette başşehir Ankara’nın maddî-mânevî cehresini de değiştirmiş oldu.

Burada büyük bir camiinin yapılması için ilk direktif, 1957’de dönemin Başbakanı Adnan Menderes tarafından verildi.

Ne var ki, o tarihte projesi tamamlanan, 1967’de ise fiilen inşaat çalışmalarına başlanan bu mabedin yapımı, maalesef türlü kasintilere ve zaman zaman kasdî aksatmalara mâruz kaldı. Bu sebeple, cami inşasının tamamlanması yirmi-otuz yıl kadar sürdü.

Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 1987'de inşaatı tamamlanan caminin açılış merasimi, dönemin Başbakan’ı Turgut Özal tarafından gerçekleştirilmiş oldu.


.

Belgrad’tan Mohaç’a...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


29 Ağustos 2018, Çarşamba
Kànunî Sultan Süleyman’ın en az on senesi, Osmanlı Ordusu’nun başında olarak seferlerde geçti. Bu seferlerin çoğu zaferle neticelendi. Belgrad ile Mohaç, bu zaferlerden iki örnek.
GÜNÜN TARİHİ 29 Ağustos 1521-26

Babası Yavuz Sultan Selim’in yerine Osmanlı tahtına geçen Kànunî Sultan Süleyman, ilk seferini Belgrad üzerine yaptı.

Toplam 5 ay süren bu uzun seyr û sefer esnasında, bugün Sırbistan'ın başkenti olan Belgrad şehir-kalesi 29 Ağustos 1521’de fethedildi.

Sultan Süleyman, 1522’de ikinci seferini Rodos, üçüncü seferini ise Macaristan’a bağlı Mohaç üzerine düzenledi. Yaklaşık yedi ay süren bu sefer esnasında da Mohaç’ta büyük bir zafer kazanıldı: 29 Ağustos 1526.

* * *

46 yıllık uzun saltanatı müddetince toplam 13 sefere çıkmış olan Sultan Süleyman’ın 10 yıldan fazla ömrü bu seferlerde geçti.

Bu arada şunu da hatırlamakta fayda var: Saltanat süresinin rekoru Muhteşem Süleyman’da iken, ordunun başında en çok sefere çıkma rekoru ise onun ceddi olan Sultan Fatih’e ait.

Günümüzde, hakikatten ve ciddiyetten uzak bir şekilde, bazı film ve dizilerde anlatılan “Kadın-Harem düşkünü Süleyman” ile gerçek Süleyman arasında dağlar kadar fark var.

Bir husus da şudur: Durup dururken Avrupa içlerine doğru sefer düzenlenmiş değil. Hemen hepsinin de o zamana göre meşrû ve geçerli bir takım sebepleri var.

Bu hatırlatmalardan sonra, tekrar Kànunî’nin Belgrad ve Mohaç seferlerine dönelim.

* * *

Osmanlı’nın yükselme devresine yarım asra yakın bir süre ile hükmeden Sultan Süleyman, devletin başına geçer geçmez stratejik hedefleri tesbit etmeye ve bunların fethi üzerinde mesai sarf etmeye başladı.

O tarihde Orta Avrupa’nın en stratejik merkezlerinden biri Belgrad idi. O da ilk seferini bu merkezin fethine göre tasarladı.

Osmanlı Ordusu, 18 Mayıs 1521’de sefere çıktı. Donanma kuvveti Tuna Nehri’nden giderken, Kanunî de karadan ilerleyerek Belgrad önlerine geldi. Kuşatma Temmuz’da başladı. Ağustos başında dış kaleye girildi. Kadir Gecesine denk gelen 29 Ağustos’da ise iç kaleye de girilerek Belgrad fethedilmiş oldu.

Sefer dönüşü, Belgrad halkından da bir kısmı İstanbul’a getirtilerek Belgrad Ormanları civarındaki köylere iskân edildiler.

Belgrad zaferinden sonra, Macaristan yolu da açılmış oluyordu ki, beş yıl sonra da Macaristan üzerine sefer yapıldı.

* * *

Kànunî, başta Fransa olmak üzere çevre toplulukları üzerinde türlü baskılar kuran Macaristan Kralı 2. Lajos ile Alman Kralı Şarlken üzerine esaslı bir sefer hazırlığına başladı.

1526’nın 23 Nisan’ında harekete geçen Osmanlı ordusu, sürekli şekilde yağan bahar yağmurları ve sellerle boğuşarak Macaristan yolunda ilerlemeye devam etti.

Osmanlı’nın gelişini haber alan Macar Kralı, Ordu-yu Hümâyun’u 29 Ağustos günü Mohaç'ta karşıladı. İki ordunun muharebesi ancak iki saat kadar sürdü. Kesin bir zaferle sonuçlanan bu savaştan sonra, Macar Krallığı tarihe karışmış oldu.

* * *

Sultan Süleyman’ın önemli diğer seferleri de kısaca şöyle: Viyana Seferi: 10 Mayıs-16 Aralık 1529. Alaman Seferi: 25 Nisan-21 Kasım 1532. Irakeyn Seferi: 11 Haziran 1534-8 Ocak 1536. İtalya Seferi: 17 Mayıs-22 Kasım 1537. Boğdan Seferi: 8 Temmuz-27 Kasım 1538. Budin Seferi: 20 Haziran 1541-27 Kasım 1542. Estergon Seferi: 23 Nisan-16 Kasım 1543. İkinci İran-Irak Seferi: 29 Mart 1548-11 Aralık 1550. Nahçevan Seferi: 28 Ağustos 1553-31 Temmuz 1555. Zigetvar Seferi: 1 Mayıs-7 Eylül 1566.


.

İlk Meclis’te büyük kavga - 1

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


30 Ağustos 2018, Perşembe
1919 senesinde olağanüstü şartlarda teşekkül eden Osmanlı’nın son “Meclis-i Mebûsân”ı, işgalci İngilizlerin 16 Mart 1920’deki kanlı karakol baskınından sonra dağıldı ve tamamına yakını İstanbul’u terk etmeye mecbur kaldı.
200 kadar milletvekilinin çeşitli yollardan Anadolu’ya geçmesi ve Ankara’da toplanmasıyla birlikte, aynı kimseler tarafından 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi teşkil edilmiş oldu.

Ankara’daki bu ilk Meclis’in kuruluşundan tâ “erken seçim kararı”nın alındığı 1 Nisan 1923 tarihine kadar geçen zaman zarfında, haricî düşmanlarla mücadelenin yanı sıra, ayrıca Meclis içinde ve Ankara merkezinde de tanınmış şahıslar ve gruplar arasında fecî çekişmeler, kavgalar, yaşandı; dahası, türlü entrikalar çevrildi, kumpaslar kuruldu, hatta sûikastler düzenlendi...

Hilâfetin kaldırıldığı 3 Mart 1924’ten sonra ise, yeni kurulan Terakkiperver Fırkası ile Halk Fırkası arasında adeta ölüm-kalım muharebesi yaşandı. Daha doğrusu, Halkçılar, muhalif kesimi bütünüyle ortadan kaldırmak için vargücüyle Terakkiperver Fırkası’nın üzerine yüklendi.

* * *

Bu yazı serisi içinde, işte 1920-24’te Ankara’da kurulan yeni Türkiye’nin ilk 4-5 senesinde yaşanan dahilî çekişme, kumpas, sûikast ve siyasî entrikalardan önemli gördüğümüz 4-5 tanesine değinmek istiyoruz.

Bunları ana başlıklar halinde özetlemek gerekirse, şöyle bir sıralama yapmak mümkün:

Birincisi: Başını M. Kemal’in çektiği I. Grup ile, başını Ali Şükrü Beyin çektiği II. Grup arasında Eylül 1920’de yaşanan "Men-i Müskirat Kànunu" çerçevesindeki çekişmeler, tartışmalar ve bunun devamındaki cinayetli gelişmeler.

İkincisi: Kasım 1922’den başlayıp Ağustos 1923’e kadar devam eden I. ve II. Lozan görüşmeleri sürecinde Meclis’te ve Ankara merkezinde yaşanan şiddetli tartışmalar, kavgalar, sûikastler ve siyasî tasfiyeler zinciri.

Üçüncüsü: Yine Kasım 1922 ile Mayıs 1923 tarihleri arasında Meclis Başkanı M. Kemal ile Bediüzzaman Said Nursî arasında yaşanan tartışmalı görüşmeler, şiddetli münakaşalar, aşı bahanesi ile zehirleme ve hatta öldürmeye teşebbüse kadar varan hadiseler silsilesi.

Dördüncüsü: Yukarıda sözünü ettiğimiz ilk ana muhalefet partisi Terakkiperver Fırkası’nın kurucu kadrosuna ve taraftarlarına karşı devlet kuvvetiyle yürütülen yıldırma, susturma ve bitirmeye yönelik çabalar zinciri.

Beşincisi: Sonradan mahiyeti değiştirilen İstiklâl Mahkemeleri marifetiyle, mâsum vatandaşlara yönelik olarak işlenen seri cinayetler.



Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey

Meclis’te içki tartışması

1920 yılı Nisan ayı sonlarında Ankara’da henüz kurulan Büyük Millet Meclisi, bir yandan İstanbul’u işgal eden İngilizlere ve Anadolu’yu istilâya başlayan Yunan kuvvetlerine karşı çetin bir mücadele yürütürken, bir taraftan da dahildeki fikir grupları arasındaki kavgalara, çekişmelere sahne olmaktaydı.

Aynı yıl içinde Meclis’te yaşanan ilk şiddetli kavga ve münakaşanın sebebi, Ağustos ayı sonlarında başlayan ve 14 Eylül'de karar altına alınan "Men-î Müskirat Kànunu" idi.

İçkinin, yani sarhoş veren maddelerin üretim, satış ve tüketilmesini yasaklayan bu kànun maddesinin görüşülmesi safhalarında, I. Grubun lideri M. Kemal ile II. Grubun lideri pozisyonundaki Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey arasında kıran kırana bir çekişme ve tartışma yaşandı.

Sonunda ise, bu çekişmeyi Yeşilaycı Ali Şükrü ve taraftarları kazandı. İlgili kànun 14 Eylül 1920’de kesinleşmesiyle birlikte, Anadolu’nun her tarafında yasaklanmış oldu.

Söz konusu yasak, Ali Şükrü Bey öldürülüp saf dışı edilinceye kadar da devam etti.

Bu arada, içkinin yasaklanmasına dair çabayı bugünkü yaklaşım mantığıyla değerlendirmemeli. Zira, o tarihte işgal ve istilâcı kuvvetler, Türkiye’nin başta İstanbul olmak üzere muhtelif limanlarına gemiler dolusu alkollü içkiler getirtip özellikle gençlere bedava dağıtmaktaydı. Tâ ki, sarhoş olup uyuşan beyinler, fiilî işgale karşı harekete geçemesinler.

Dolayısıyla, o tarihte alkol tüketimine karşı gelmek, aynı zamanda bir vatanperverlik olarak da değerlendirilmekte idi.

.

İlk Meclis’te büyük kavga-2

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


31 Ağustos 2018, Cuma
Kemalist jakoben takımı, İstiklâl Harbi’ndeki şehit sayısının en az on katı kadar bu ülkenin sâdık, mâsum, fedakâr vatandaşını katlederek öldürdü.
1920-23 yılları arasındaki muharebelerde verdiğimiz şehitlerin yekûnu 9 bin civarında iken, rejimin madrabazları tarafından bu tarihten sonra “kànun-inkılâp perdesi altında” katledilen insanlarımızın sayısı en az 90 bindir.

Söz konusu kànun ve inkılâplar ise, hiç şüphe yok ki “Gizli Lozan görüşmeleri”nde ecnebi kâfirlere gönüllü olarak verilmiş sözlere ve taahhütlere istinaden, yeni Türkiye’de cebren ve hile ile gerçekleştirilmiştir.

Yine hiç şüphe yok ki, Hilâfetin kaldırılması, Medreselerin kapatılması, Şer’iye Vekâleti’nin lağvedilmesi, dayatmalı Şapka-Kıyafet mecburiyetinin getirilmesi, Latincenin ikamesi ile Kur’ân harflerinin yasaklanması, İslâm fıkhı ve Mecelle’nin terki ile İtalya ve İsviçre Kànunlarının yürürlüğe konulması, Anayasa’dan “Din-i İslâm” tâbirlerinin dahi çıkarılması, Muhammedî Ezân’ın yasaklanması, Laikliğin dinsizlik mânâsında-mahiyetinde tatbik edilmesi ve bütün bu icraatlara karşı gelenlere en ağır şekilde bir takım müeyyidelerin uygulanmış olması, bazen kurşunla taranması ve özellikle İstiklâl Mahkemeleri marifetiyle idama kadar varan ağır cezalarla cezalandırılması ve daha bir çok melânetin irtikâp edilmesi, hep “Gizli Lozan Antlaşması”nın belirtisi ve neticesidir.

Evet, bu icraatlerin hiçbir tanesi “yerli ve millî” ihtiyaçtan kaynaklanmış falan değildir. Hepsi de Avrupa menşeli ve Batı patentli inkılâplar, icraatler ve faaliyetler cümlesidir.

Bu arada, şunu da hatırlatmakta fayda var: Kasım 1922’de, yani Lozan’dan evvel yapılan köklü, radikal bir tek değişiklik var ki, o da Saltanatın kaldırılmasıdır.

Evet, daha I. Lozan heyeti yola çıkmadan evvel Millet Meclisi’nin hür iradesi ile gerçekleştirilmiş olan bu değişiklik, o tarihte artık zaruret derecesinde bir ihtiyaç olmuştur.

Bu mukabil, yine de, tüm Osmanlı Hanedanı mensuplarının Mart 1924’te tam bir perişaniyet içinde hudut harici edilmesi ve gittikleri yerlerde onlara hiç sahip çıkılmaması, hiç yardım dahi edilmemesi, insaniyet noktasından olduğu kadar İslâmiyet itibariyle de savunulacak, tasvip edilir hiçbir tarafı yoktur. Bu, esasen ayrı bir değerlendirme konusu.

“Lozancılar”ın intikamı

Bir önceki yazıda üzerinde durduğumuz “Men-i Müskirat” meselesinde olduğu gibi, Meclis’teki “I. Lozan görüşmeleri” esnasında da çok sert tartışmalar ve ciddî bir gruplaşma hali yaşandı.



I. Grup, gizli celselerde Lozan görüşmelerini, gelinen noktayı ve ileri için yapılması gereken anlaşmaları hararetle savunurken, II. Gruptakiler ise tam tersi bir kulvarda fikir ve kanaat izharında bulunuyordu.

Muhalif grubunun lider kadrosu konumunda olan Trabzon mebusu Ali Şükrü ile Erzurum mebusu Hüseyin Avni Beyler, “Siz Mehmetçiğin kanıyla kazanılmış olan bir zaferi, gidip orada masa başında ucuza satıyorsunuz” diyerek, İsmet Paşa ve taraftarlarına yüklendikçe yükleniyorlardı.

1923 yılı özellik Şubat ve Mart aylarında Ankara’da yaşanan bu şiddetli ve hiddetli münakaşaların siyasî faturası çok ağır oldu. Şöyle ki: 27 Mart günü, Ali Şükrü Bey, birden bire ortadan kayboldu. 4-5 gün sonra anlaşıldı ki, Çankaya Muhafız Komutanı Topal Osman tarafından tertipli bir sûikast sonucu katledilmiş ve cesedi bir bağ evinin yakınlarına götürülüp oraya gömülmüş.

Bütün dikkatler, âkıbeti henüz meçhul durumda olan Ali Şükrü Bey hadisesi üzerinde toplanmışken, Meclis Başkanı M. Kemal, aniden “erken seçim” meselesini gündeme getirdi ve 1 Nisan günü itibariyle de “seçim kararı”nı aldırdı. Böylelikle, bütün mebuslar seçim telâşına düştü; Ali Şükrü Bey cinayeti ise gündemin geri sıralarına düşmeye başladı.

M. Kemal ve arkadaşları, seçilecek milletvekili listesinin tamamını kendi taraftarlarından oluşacak şekilde tanzim etti. Bu sebeple, Lozan muhalifleri büyük ölçüde tasfiye edilirek Meclis dışında bırakıldı. 23 Ağustos 1923’te Millet Meclis’te yapılan oylama sonucu “Lozan Antlaşması” bir bütün halinde onaylanarak kabul edilmiş oldu.


.

İlk Meclis’te büyük kavga-3

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


01 Eylül 2018, Cumartesi
Komitacı ruhlu totaliter Kemalistlerin gözünde, Ali Şükrü Beyin affedilmez üç büyük hatası-günahı vardı.
Birincisi: İçkinin üretim ve tüketimini yasaklayan “Men-i Müskirat”a dair kànunun çıkması yönünde üstün bir çaba sarf etmesi.

İkincisi: Lozan Antlaşması’na dair tartışmalarda, muhalif grubun başını çekmesi.

Üçüncüsü: Bediüzzaman Said Nursî’ye dost olması; hatta, tutup onun 10 maddelik meşhûr Beyannâme’sini kendi matbaasında tâbettirip neşrederek, herkes tarafından bunun okunmasına sebep-vesile olması.

Şüphesiz, daha başka sebepleri saymak da mümkün. Ama, biz şimdi şu üçüncü sebeple bağlantılı olarak, özellikle M. Kemal ile Said Nursî arasında o dönemde yaşanan şiddetli gerilim ve çatışma meselesine bir bakalım.

Ankara’ya dâvet ediliyor

Rusya’daki esaretten firar ederek Haziran 1918’de İstanbul’a gelen Bediüzzaman Said Nursî, kısa süre sonra Şeyhülislâmlık dairesine bağlı olarak kurulan Dârül-Hikmetil-İslâmiye’de âzâ sıfatıyla çalışmaya başladı.

Bir taraftan da Mütareke (Ateşkes) sonrası İstanbul’u işgal eden İngilizlerle ilim, fikir ve neşriyat sahasında mücadele etmeye koyuldu. Emirdağ Lâhikası’nda kendi ifadesi ile “...Harekât-ı Milliyede, Hutuvat-ı Sitte Risâlesi ile ulemayı, Şeyhülislâmı ve İstanbul’u, işgal eden ecnebi taraftarlığından kurtarma”ya hizmet ettiğini beyan ediyor.

Tarihçe-i Hayatı’nda, aynı mesele hakkında şunları söylüyor Üstad Bediüzzaman: “Ankara reisleri, İngilizlere karşı Hutuvat-ı Sitte nâmındaki mücahedatımı takdir edip, beni oraya istediler. Gittim. Gidişatları, benim ihtiyarlık hissiyatıma uygun gelmedi.”

Yine İstanbul’un işgali esnasında “Şeyhülislâmın fetvası” olarak da bilinen bir bildiri neşredilir iken, Bediüzzaman, buna da karşı gelir ve mukabil bir fetvâ ile Millî Mücadele Hareketini desteklediğini açık şekilde deklare eder.



Bütün bunlar, haliyle Ankara hükümetinin nazar-ı dikkatini celb ediyordu. Bu sebeple, Ankara’ya yapılan dâvetler de tekerrür ediyor ve bir an evvel yeni hükümetin merkezine gelmesi isteniyordu. Öyle ki, Meclis Başkanı M. Kemal bile "Bu kahraman hoca bize lâzımdır" diyerek, onunla görüşmek istiyordu. Bediüzzaman ise, İngiliz işgali altındaki İstanbul’da hizmet etmeyi daha lüzûmlu görüyordu. Nitekim, bizzat M. Kemal’in yaptığı şifreli bir dâvete mukabil aynen şu cevabı verdi: "Ben, tehlikeli yerde mücahede etmek istiyorum. Siper arkasında mücahede etmek hoşuma gitmiyor. Anadolu’dan ziyade burayı (İstanbul’u) daha tehlikeli görüyorum.”

Evet “İstiklâl Harbi’nde, İstanbul’daki efkâr-ı ulemayı İngiliz aleyhine çevirip Harekât-ı Milliye lehinde ehemmiyetli hizmet eden” Said Nursî, ısrarlı dâvetler üzerine Ankara’ya gitmeye karar verir.

Millet Meclisi’ndeki ilk gün

Ankara’da yeni kurulan Millet Meclisi’ndeki gerek “Birinci Dönem” milletvekillerinin şahadetleri ve gerekse resmî tutanaklardaki yazılı bilgilere göre, Said Nursî’nin Kasım 1922’den Nisan 1923’e kadar geçen 5-6 aylık zaman müddetini Ankara’da geçirdiği kesin olarak bilinmekle beraber, bazı kimseler çıkıp hâlâ “Yok böyle bir şey” diyebiliyor, ne yazık ki.

Zabıt Ceridesi’ne göre, 9 Kasım 1922 tarihli Meclis oturumunda Bediüzzaman Molla Said için “Hoşamedi” merasimi yapılmış ve kendisi de çıkıp Meclis kürsüsünden “muzafferiyet”e dair duâlı bir konuşma yapmıştır.

Garip bir rastlantı da şudur: Üstad Bediüzzaman’ın, mebuslara hitaben konuşma yaptığı 9 Kasım günü, Meclis I. Başkan Vekilliği seçimi yapılır. Galip Bey ile Hüseyin Avni Bey’in çekiştiği bu seçimi II. Gruptan Hüseyin Avni Bey kazanır.

O dönemdeki gelişmeleri not eden Şebinkarahisar Mebusu Ali Sururî Bey, 9 Kasım 1922 tarihli hatıra notlarında şunları kaydetmiş: “İki gün evvel Ankara’ya gelmiş olan Bedîüzzamân Saîd-i Kürdî Efendi, sâmiîn (dinleyici) locasında idi. Vilâyât-i Şarkıyye mebuslarından bazısının takrîri üzerine, Meclis alkışlarla müşârü’n-ileyhe beyân-ı Hoşâmedî etti. Kendisi de locada ayağa kalkarak tazîmâtla ve birkaç kerre selâm vermek sûretiyle teşekkürde bulundu...

“Bilâhare, Riyâset Odası’nda görüştük. 1324’de (1908 İstanbul’da) gördüğüm Saîd-i Kürdî hiç değişmemiş ve ihtiyarlamamış... Yine, kâ'l-evvel (aynen evvelki gibi) millî elbisesiyle geziyor.”


.

İlk Meclis’te büyük kavga-4

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


02 Eylül 2018, Pazar
Yaklaşık yüz yıl önce Said Nursî ile bağlantılı olarak Ankara’da yaşanan önemli bazı gelişmelerin daha yeni yeni gün yüzüne çıkmaya başladığını görmekteyiz.
Bu gecikmenin birinci sebebi, gerek Said Nursî’nin ve gerekse eserlerinin uzun müddet yasaklı ve sakıncalı olarak addedilmesidir.

Bir diğer sebep ise, Kemalizm diye de isimlendirilen “resmî görüş” despotluğunun her sahada hâkim kılınmaya çalışılmasıdır. Zira, Bediüzzaman Said Nursî, talebeleri ve eserleri, Kemalizm ile olduğu kadar resmî bakış açısıyla da muhalif olup, fikren ve mânen köklü ve daimî sûrette çatışma halindedir.

Bir asırlık süre içinde hemen herkese ve her fikir hareketine baş eğdirmede başarı sağlayan Kemalizm, bir tek “Nur cereyanı” karşısında duraksamış, tökezlemiş ve milletin vicdanında, âfâkında büyük ölçüde gerilemek durumunda kalmıştır.

Şimdi de Kemalizmi temsil eden M. Kemal ile Nur hareketini temsil makamında olan Said Nursî’nin, Ankara’daki ilk Meclis dönemindeki karşılaşma, tartışma ve zıtlaşma hallerine deliller ışığında bir nazar gezdirelim.

Kaynak ve hatıra notları

Üstad Bediüzzaman’ın altı ay kadar süren Ankara günleri ve M. Kemal ile olan görüşme ve münakaşalarına dair, bizim açımızdan en sağlam, en güvenilir kaynak, bizzat kendi söz ve beyanlarıdır... İkinci derecedeki kaynak, bazı arşiv bilgileri ile gazeteci-yazar Eşref Edib, Ankara’da memur Vanlı Tevfik Demiroğlu ve Siverek mebusu Yüzbaşı Abdülgani Ensarî Bey gibi dostlarının anlattıkları... Üçüncü derecedeki bir kaynak ise, Meclis’teki I. Gruptan M. Kemal yanlısı Şebinkarahisar mebusu Ali Surûrî (Tönük) Beyin hatıra notlarıdır.

Şimdi “üçüncü” derecedeki kaynaktan başlayarak birinciye doğru gidelim.

* * *



İlk Meclis’te önemli görevler de üstlenen 1888 doğumlu Ali Surûrî Bey, 30 Eylül 1926’da vefat etti. M. Kemal ile Said Nursî arasındaki hararetli tartışmaların en yakın şahitlerinden biridir. Duyduklarını, tuttuğu “Günlük Defteri”ne not etmiştir.

Yakın zamanda Ankara’daki “Millî Kütüphane”de bulunan bu orijinal defter, 2018 yılı başlarında Hitabevi Yayınları arasında neşredildi. Dr. Niyazi Ünver tarafından yayına hazırlanan 96 sayfalık bu kitap “Yakın Tarihe Tanıklığım; Atatürk-Bediüzzaman Görüşmesi” ismiyle piyasaya sürüldü.

İşte, Ali Sururî Beyin hatıra notlarından, konuyla ilgili Miladî takvimle yaptığımız kronolojik sıralamaya göre bazı bölümler:

9 Kasım 1922

Bediüzzaman Saîd-i Kürdî Efendiye, Meclis alkışlarla Hoşâmedî etti. ...Meclis’te Birinci Reis Vekilliği için 3. defa olarak yapılan intihâb (seçim) neticesinde, grubumuzun namzedi Gàlib Bey kazanamadı; Hüseyin Avnî Bey kazandı.

25 Kasım 1922

Takrîben akşam namazı sıralarında Meclis dağılırken, baktım Divân-ı Riyâset’te Kemal Paşa ile Bediüzzaman arasında bir mübahase (tartışma) var. Ben de dinledim. Bir saat kadar imtidâd etti (sürdü). Mübahasenin ibtidâsı, Bediüzzaman’ın Kemal Paşaya ve bazı arkadaşlara yazdığı mektupta namaz kılmalarını tavsiye etmiş. Ve Mezheb-i Şâfiî’de târik-i salâtın (namazı terk etmenin) şehâdeti kabul edilmeyeceğine nazaran, Meclisin ekseriyeti târik-i salât ise, Meclis’in hükümlerinin medhûl (ayıplı) ve gayr-i nâfiz olması lâzım geleceğini beyân eylemesinden dolayı imiş. Kemal Paşa, mektubun yalnız kendisine yazılsa idi, mahzûrun o kadar vârid olmayacağından bahisle Bediüzzaman’a darıldı. O da bu mahzûru düşünemediğini itirâf etti. Bediüzzaman, evvelce biraz haşince söylüyor ise de, sonra te’vîl ve tahfîf etti. Ve aralarındaki kırgınlık zâhiren zâil oldu gibi ise de, her halde iki taraf da birbirine muğber (kırgın) kaldılar zannederim. Kemal Paşa, çok mühim mes’elelere temâs etti ve hakikaten zekâsını gösterdi. Bediüzzaman’ı yalnız şu mubahasede dinleyenler şöhretini pek de hakikate muvâfık bulmadılar sanıyorum. Maamâfih yine güzel cevaplar verdi. Bilhassa Kemal Paşa’ya hitâben: “Siz Kur’ân’ı ve İslâmı kurtardınız. Kurân’ı omuzunuza kaldırdınız. Kur’ân ise, her sahifesinde Salât ile emrediyor. Madem ki, Kur’ân’ı böyle muhâfaza ettiniz, onun emri olan salâta (namaza) da beyne’l-müslimîn te’mîn-i müdâvemet için teşebbüs etmemiz lâzımdır. Ve o mektubu size onun için yazdım...” meâlinde güzel sözler söyledi. Bir aralık Bediüzzaman (akşam namazına) çıkmıştı. Kemal Paşa, Bediüzzaman’ı beğenmediğini söyledi.


.

İlk Meclis’te büyük kavga-5

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


03 Eylül 2018, Pazartesi
Meclis Başkanlık Kürsüsü önünde “namaz” ve “Beyannâme” ile ilgili olarak M. Kemal ile Said Nursî arasında geçen tartışmanın şahitlerinden biri de Siverek mebusu Yüzbaşı Abdülgani Ensarî’dir.
Ensarî Bey (1885-1974), 1973’te kendisini ziyaret eden Bediüzzaman’ın Talebelerinden Abdülkadir Badıllı’ya hasta haliyle anlattıkları, dolayısıyla bize de yazılı ve şifahî olarak nakledilen sözleri aşağıdaki gibidir:

“Bediüzzaman Hazretleri, İstanbul’dan Ankara’ya geldikten bir müddet sonra, mebusları namaza dâvet etti. Bir Beyannâme yazıp (22 Kasım 1922’de) neşretmişti. Bu mevzuda Mustafa Kemal ile münakaşaları esnasında ben hazır idim. Kemal Paşa’nın hiddetli bağırmasına karşı, Bediüzzaman da şiddetli ve hiddetli bir şekilde bağırarak, ona karşı namazı ve İslâmın şeâirini müdafaa etti.

“Münakaşanın tam ortasında, yani ikisi karşılıklı sert konuşurlarken, Sultan Abdülhamid’in meşhûr müezzini Hafız Hüseyin Efendi Meclis mescidinde (Mağrib namazı için) ‘Allahu Ekber Allahû Ekber’ diye Ezan-ı Muhammedî’ye başlar başlamaz, Bediüzzaman, o şiddetli münakaşayı dakikasında bırakarak, namaz yerine koştu.

“Paşalar, kumandanlar ve meb’uslar Mustafa Kemal Paşa’nın karşısında değil sertçe konuşmak, belki bazıları titrerken; Üstâd Bediüzzaman Hazretleri ise, bir çocuğu azarlar gibi onu azarlardı.” (Bkz: Bediüzzaman Said Nursî, Mufassal Tarihçe-i Hayatı.)

Eşref Edib’in anlattıkları

Yakın tarihimizin bir çok safhasını gören, bilen, araştırıp yazıya döken Eşref Edib Fergan’ın (1882-1971) anlattıkları da, buraya kadar naklettiklerimizi aynen doğrulayıp daha da kuvvetlendirecek mahiyette.



Eşref Edib’in 1950’li yıllarda neşrettiği “Risâle-i Nur Müellifi Bediüzzâman Said Nur: Hayatı, Eserleri, Mesleği” isimli eserinde, M. Kemal ile Said Nursî’nin Ankara’daki görüşme ve tartışmalarına dair şunları naklediyor:

“Üstad Bediüzzaman, nihayet Ankara’nın dâvetine icabet etti. Ankara’da (9 Kasım 1922’de) büyük tezahüratla karşılandı.

“Biraz sonra, vatan ve millet işleriyle meşgul olan mebûsların ibadette kusur etmemeleri, Allah’a karşı rabt-ı kalb etmeleri hakkında bir Beyannâme neşretti.

Bir gün (25 Kasım) Riyaset Divanı’nda Mustafa Kemal ile fikir teatisinde bulunduğu sırada, Mustafa Kemal, Üstad’a dedi ki: ‘Sizin gibi kahraman bir hoca bize lâzımdır. Sizin yüksek fikirlerinizden istifade için sizi çağırdık. Geldiniz. Fakat, siz namazdan işe başladınız. Bu, ferdî bir vazifedir. Kimsenin vicdanına müdahale edilemez.’

“Üstad cevap verdi: ‘Evet, öyledir. Amma, Allah’a karşı vazifesini yapmayan bir ferdin, millet vazifesini hakkıyla göreceğine de ben inanmam. Münferid kaldıkça, herkes vicdanıyla başbaşadır. Amma, müçtemî olunca, vazife de içtimaîleşir. Milletin dinine, milletvekili fiilen uymak ve itaat etmekle mükelleftir. Yoksa, millet dinini muhafazada kusur eder, celâdet ve şehamet gösteremez.

“Bir ferd, bilhassa milletvekili olan bir ferd sıdk ile, hulûs-ı kalb ile Allah’a ibadet etmezse, kula tapmaktan onu koruyacak ne vardır? Allah’a ibadet, kalplere şehamet verir. İnsanları insanlara tapmaktan alıkoyar.

“İşte bunun için, insanın insana tapmaması için, milletvekillerinin herhangi bir insana kul-köle olup milletin mukadderatını idarede zaaf ve kusur göstermemesi için Allah’a ibadet etmelerini, ferâiz-i İlâhiyyeyi ifâ etmelerini lüzumlu görüyorum.’

“Bunun üzerine, Mustafa Kemal, Üstad’ı okşuyor ve şunu diyor: ‘Hocam, güzel söylüyorsun. Ben de temenni ederim ki, her milletvekili Allah’a karşı da, millete karşı da vazifesini yapsın.’


.

İlk Meclis’te büyük kavga-6

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


04 Eylül 2018, Salı
Yakın tarihimiz, dış gailelerle olduğu kadar, içteki kavga, sürtüşme ve çekişmelerle de dolu dolu geçti. Ortak derdimiz, resmî tarihin “gerçek tarih” ile zıtlaşmaya, tersleşmeye devam ediyor olması.
İşte, altı bölümdür nazara vermeye çalıştığımız o derin zıtlaşmalardan biri de, Osmanlı’dan sonraki yeni Türkiye’nin kuruluş safhasında M. Kemal ile Said Nursî arasında inanç, ibadet ve İslâm şeairine dair özellikle 1922-23’lerde yaşanan fikir ve görüş ayrılıklarıdır.

Resmî tarihçiler, bu iki şöhretin görüşmelerini uzun müddet yok saydı, hatta inkâr edenler oldu. Son yıllarda ise, ortaya çıkan delillerin, belgelerin artmasıyla birlikte, o inkârcılık teranesi de bitip tükenme noktasına geldi.

Şuna da eminiz ki, bu meyanda ortaya çıkacak daha çok sayıda arşiv bilgileri, belgeleri, hatta orijinal resimleri, görüntüleri var.

Bakalım, zaman daha neler gösterecek...

Bir çok görüşme var

Şuna hiçbir şüphemiz kalmadı ki, M. Kemal ile Said Nursî arasında, gerek başbaşa ve gerekse topluluk içinde birkaç kez görüşme, konuşma ve tartışma hadisesi vuku bulmuştur.

Gerek Üstad Bediüzzaman’ın kendi beyanları, gerek sâir yazılı kaynaklar ve gerekse tesbit edebildiğimiz muhtelif şahitlerin ikrar ve ifadeleriyle, 6-7 aylık Ankara hayatı dönemindeki karşılaşmaları kronolojik olarak aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir.

Birinci görüşme: 9 Kasım 1922’de Meclis’teki “Hoşâmedî” merasimi esnasında.

İkinci (dolaylı) görüşme: 22 veya 23 Kasım’da Karabekir Paşa vasıtasıyla, o meşhûr Mektubun/Beyannâme’nin iletilmesi.

Üçüncü görüşme: Mebuslardan Ali Sürûrî Bey ile Abdülgani Ensarî Beyin şehadetiyle, 25 Kasım günü eski (Ulus’taki) Meclis salonunda Başkanlık Kürsüsü önünde bir saat kadar süren görüşme, şiddetli tartışma.



Dördüncü görüşme: Bir gün sonra (26 Kasım), bu kez Başkanlık (Riyaset) Odasında başbaşa ve yine bir saat süren fikrî görüşme.

Şu üçüncü ve dördüncü görüşmeye dair olarak Said Nursî’nin beyanları şöyledir:

"Ankara da, pek çok mebuslar varken, Mustafa Kemal, şiddetli bir hiddetle Divân-ı Riyasetine (Meclis Başkanlık Kürsüsü) girip, bana karşı bağırarak: 'Seni buraya çağırdık ki, bize yüksek fikir beyan edesin. Sen geldin, namaza dair şeyler yazıp içimize ihtilâf verdin.' Ben de onun hiddetine karşı dedim: 'Namaz kılmayan haindir, hainin hükmü merduttur.’

“İkinci gün (26 Kasım) hususî Riyaset (Başkanlık) Odasında, Hücumat-ı Sitte'nin Birinci Desiseden tâ İkinci Desiseye kadar, bir saat tamamen ona söyledim. Bütün hissiyatını ve prensibini rencide ettiğim halde bana ilişmemesi, hatta taltifime çok çalışması…" (Emirdağ Lâhikası, Y.A. Neşriyat, İstanbul-2008, s. 422)

Beşinci görüşme: Teklif ve taltifler paketi. İşte, Üstad Bediüzzaman’ın bu hususa dair beyanları: "Büyük memurlardan birkaç zat benden sordular ki: 'Mustafa Kemal sana üç yüz lira maaş verip, Kürdistan'a ve vilâyât-ı şarkiyeye, Şeyh Sinûsî yerine vâiz-i umumî yapmak teklifini neden kabul etmedin? Eğer kabul etseydin... Ben de onlara cevaben dedim ki:…." (Tarihçe-i Hayat, s. 195)

Değişik kaynaklarda, bu görüşme esnasında, Said Nursî'ye ayrıca Çankaya'da bir köşk, mebusluk ve kurulacak Diyanet Dairesinde mühim bir mevki teklifinin yapıldığı da belirtiliyor. Said Nursî ise, yapılan bütün bu parlak teklifleri elinin tersiyle itiyor; M. Kemal'in emri altında çalışmayacağını, ancak dünyalarına da karışmayacağını beyan ediyor.

Aralarında altıncı ve yedinci görüşmenin olması ihtimali de yüksektir. Zira, gerek istasyondaki karşılaşma ve gerekse daha evvelden uç konuda, yani “heykel dikilmesi, içki içilmesi ve kadınların açılması”na dair Said Nursî’den fetvâ istediğine dair muhtelif nakiller ve hatıra notları var.

YILLIK İZİN FASLI

Şimdiye kadar kullanmaya bir türlü imkân-fırsat bulamadığımız “yıllık izin ve dinlenme” faslına şimdi geçmek istiyoruz. Ekim ayı başında, yine bu sütunlarda inşaallah tekrar görüşmek, buluşmak ümit ve duâsıyla. MLS


.

Tatilden geriye kalan...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


02 Ekim 2018, Salı
Senelik iznimizi bu kez Eylül ayında kullanmak durumunda kaldık. Muhtelif sebepler, bizi buna mecbur etti.
Eylül ayı, diğer tatil zamanlarından farklı olarak, içinde hem sıcak, hem soğuk, hem yağışlı, hem güneşli günleri barındırıyor.

Biz de zamanımızı ona göre ayarlayıp plânlamaya çalıştık: Hava şartlarına göre kimi zaman yüzdük, yürüdük, kırlarda gezip dolaştık, boş ve hâli ormanlarda tefekkür ettik, bir sükûnet-i hâl bulmaya çalıştık, zaman zaman oturup bol bol kitap okuduk, haftada iki-üç kez dost ve kardeş meclisine de iştirak ile tatlı sohbetlerde bulunmaya gayret ettik, vesâire...

Bütün bunların içinde, iç dünyamı huzurla doldurup beni ziyadesiyle memnun ve mesrûr eden iki şey var ki, bilhassa onları nazara vermek isterim: Biri, yalnız başına yapmış olduğum hususî “Risâle okumaları” ve tefekkürâne mütalaaları; diğeri ise, lillah için yapılan “sohbet-i ihvân” fasılları ve seansları.

* * *

Dört haftalık süre içinde, muhtelif Risâlelerden—lillahilhamd—bin sayfadan ziyade kitap okuma imkânını, fırsatını bulduk.

Şu var ki, bu seneki okumalar, ruhuma ve mânevî duygularıma çok feyizli, bereketli geldi. Bilhassa, gecenin bir yarısında, yahut sabah namazına yakın vakitlerde okuyabildiğim kısımlar ve bahisler...

O bahislerden şimdiye kadar belki elli-yüz defa okumuş olduğum yerler var. Ama, yüz birinci kere okuduğumda, feyizli yeni bazı pencerelerin açıldığını bütün şuur ve hissiyatımla fark ve derk ettim.

Bu harikulâde halin bir neticesi olarak, kendim için hakkalyakîn derecesinde şu dersi çıkardım ve anladım ki: Aynı Risâlenin veya aynı bahsin yüz kereden fazla okunmasına mukabil, yine de sıkmaması ve usandırmamasının sırr-ı hikmeti, Risâle-i Nur’un doğrudan doğruya Kurân’ın malı olması ve onun feyzinden nebean etmesidir.

Bu meyanda, bana hazinelerin kapısını açtıran bir “anahtar ifade” ise şu oldu: Risâle-i Nur, âyetlerin âyetleridir.

Tam bir sükûnet-i hâl içinde almış olduğum notlar eşliğinde, bu mühim nokta üzerinde bilâhare ve inşaallah ayrıca durmak arzusundayım. Şimdilik, o anahtar ifadeyi aktarmış olmakla iktifa edelim.

***

GÜNÜN TARİHİ 02 Ekim 1187

Selahaddin Eyyübî ve Kral Richard



Mübarek Kudüs şehrinin Latin Krallığından geri alınarak tekrar fethedilmesi tarihi, en kuvvetli kaynaklara göre 2 Ekim 1187’dir. Hicrî takvime göre ise, o gün aynı zamanda Miraç Kandilidir.

III. Haçlı Seferi olarak da bilinen Avrupa ordularının başında, “Aslan Yürekli” lâkabı ile anılan İngiltere Kralı I. Richard var. Richard’ın Fransız asıllı olduğu ifade ediliyor.

Haçlılara karşı koyan İslâm ordularının başında ise “Şark’ın en sevgili sultanı” diye yâd edilen Selahaddin-i Eyyübî bulunuyordu. Bilâhare “Eyyübî İslâm Devleti”nin kurucusu da olan Sultan Selahaddin’in ise, Kürt asıllı bir şahsiyet olduğuna inanılıyor.

İngiltere kralı Richard’ın iki de önemli yardımcısı vardı: Alman İmparatoru Frederik Barbarossa ile Fransa Kralı Auguste.

Alman İmparator, Kudüs’e varamadan öldü. Silifke civarında nehirden geçerken boğuldu. Fransa Kralı da, Richard ile yaşadığı sürtüşme sebebiyle ülkesine geri döndü. Tek başına kalan Richard, Haçlı ordusu komutanı olarak Kudüs’e doğru ilerlerken, Eyyübî komutasındaki ordularla çatışa çatışa takattan düştü ve sonunda mağlubiyeti kabul ederek ülkesine çar-nâçar bir şekilde geri döndü.

2 Ekim 1187’de Kudüs’e giren Sultan Selahaddin’in, bir ara ciddi şekilde hastalanan düşman komutan Richard’ı gidip tedâvi etmeye çalıştığı da, kaynaklarda ayrıca rivâyet edilmektedir.


.

Ker-belâ

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


10 Ekim 2018, Çarşamba
En mübarek bir neslin başına, en büyük belânın açıldığı, en yakıcı fâcianın yaşandığı günün adıdır Ker-belâ.
Fahr-i Kâinat Resûl-i Ekrem’in (asm) nesl-i mübareki ve aziz torunları Kerbelâ mıntıkasında vahşice, gaddarca katledildiler. Üstelik, hem aç-susuz bırakılarak, hem de türlü kahır ve işkencelere mâruz bırakılarak...

İslâm tarihinin bu en elîm hadisesi, Hicrî’ye göre 10 Muharrem 61, Milâdî takvime göre ise 10 Ekim 680 tarihinde vukû buldu.

* * *

Bu fecî hadisenin gelişme seyri hakkında, ana hatlarıyla şunlar söylenebilir:

Hz. İmam-ı Ali (kv) ile Hz. Muaviye arasında başgösteren “Devletin idare şekli” hakkındaki dahilî sıkıntılar, onların evlâtları arasında daha bir şiddet kazanarak devam etti.

Âl-i Beyt’ten olan nesil, (Hz. Hasan-Hz. Hüseyin...) hilâfetin ve devlet idaresinin ehliyet, liyâkat ve seçim (intihab) yöntemiyle belirlenip yürütülmesini savunuyordu. Onların karşısında vaziyet alan Emevî Hanedanı (Muaviye, Yezid, Velid...) ve taraftarları ise, yönetim şeklinin monarşik esasa göre, yani bir hanedan tarafından ve babadan oğula intikal etmek sûretiyle devamından yana tavır koymuşlardı.

Bölge devletleri, ne yazık ki monarşiye destek verecek bir duruş, bir vaziyet arz ediyordu.

Peygamberimizin torunu Hz. Hasan (ra), Müslümanlar arasında fitne-fesat yayılmaması, kardeş kanı dökülmemesi için, hilâfetinin altıncı ayında hakkından fergat ederek, devlet başkanlığı makamını Hz. Muaviye’ye (ra) terk etti. Bu suretle, dahilî fitne bir derece duraklama gösterdi.

Âb-ı rû-yi Habib-i Ekrem için,

Kerbelâ’da revân olan dem için,

Şeb-i firkatte ağlayan göz için,

Rah-i aşkında sürünen yüz için.

Nur-u İslâma zafer ver ya Rabbi!

(Hasan Feyzi)

Hz. Muaviye’nin vefatından sonra, hilâfet makamına tekrar Hz. Hüseyin gelecekti. Lâkin, gelişmeler tam tersi istikamette oldu. Hz. Muaviye’nin oğlu Yezid, Hilâfetin Emevîler eliyle devam etmesi yönünde gayet sert ve keskin bir tavır koydu. Üstelik, buna karşı gelenlerin şiddetle cezalandırılması tarzında bir politika takip etti.

İşte, Hz. Hüseyin, bu müstebidane (diktatörce) politikayı kabul etmedi. Reddetti ve buna karşı koymaya karar verdi. Bu sebeple, bütün ısrarlara ve artan baskılara rağmen, Sultan Yezid’e biat etmedi. Devleti Şam’dan yöneten Yezid ise, işbaşına getirdiği valilerin eliyle, kendisine muhalif olanları cebren ve icabında kan dökerek de olsa bastırma, yıldırma ve ortadan kaldırma yolunu tercih etti.

* * *

Yezid, Suriye bölgesinde babasının kurmuş olduğu saltanatı devam ettirirken, Hz. Hasan ise, Haremeyn-i Şerifeyn'de (Mekke-Medine) manevî hakimiyetini kurmuş ve halifeliğini ilân etmiş durumdaydı. İslâm dünyası, bu sûretle “hilâfet mi, saltanat mı?” ikilemiyle karşı karşıya kalmış ve kelimenin tam anlamıyla derin ve acıklı bir ihtilâfa düşerek ikiye ayrılmış bulunuyordu.

Hz. Hüseyin (ra), gerek ideal yöntemi ve gerekse liyâkati itibariyle şüphesiz haklıydı. Ne var ki, bölge ve dünya siyaseti itibariyle genel konjonktür, yukarıda da temas ettiğimiz gibi, İslâm toplumunu farklı bir istikamete doğru sürüklüyordu. Özetle, liyâkata göre seçim sistemi metodu, hemen her yerde hüküm sahibi olmuş feodalitenin (ağa, kral, sultan, hakan...) işine gelmiyordu. Bu sebeple, dahilî ve haricî bütün rejimler ve yönetimler, bir bakıma Yezid'in barajına su taşımakta, ona kuvvet vermekteydi.

Hz. Hüseyin ise, bölge genelinde olduğu gibi, biat etmek maksadıyla kendisini memleketlerine dâvet eden Kufeliler tarafından bile, son kertede yalnız ve desteksiz bırakıldı.

İki tarafın kuvvet dengeleri arasında zaten esaslı bir uçurum vardı. Yezid’in 5 bini aşan askerî gücüne mukabil, Hz. Hüseyin’in yanında sadece ve sadece 72 kişi kalmıştı. Onlar da, günlerdir aç ve susuz bırakılmıştı. Nihayet, Kerbelâ yakınlarında karşılaşan iki taraf arasında şiddetli bir muharebe başladı. Detayları ve sonuçları itibariyle de yürekleri dağlayan bu çatışmada, başta Hz. Hüseyin ve çocukları olmak üzere, taraftarlarının çoğu şehit edildi.

İşte, o gün bugündür, hiçbir Müslüman kendi çocuğuna Yezid ismini vermediği gibi, o kanlı mezâlime sebebiyet verenler ile fiilen kan döken zalimlerin hemen hiçbiri iflâh etmedi, dünya hayatında rahatın, huzurun yüzünü görmedi. Adeta Cehennem azabını çeke çeke dünyadan gittiler. Şüphesiz, o gün yaşananların ayrıca bir Mahkeme-i Kübrâ safhası var.


.

Türkçü Kürt: Ziya Gökalp

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


25 Ekim 2018, Perşembe

Mustafa Kemal’in “fikrimin atası” diyecek kadar değer verdiği Ziya Gökalp, 25 Ekim 1924’te İstanbul’daki Fransız Hastahanesi’nde öldü. Mezarı, İstanbul Divanyolu üzerindeki Sultan II. Mahmut Türbesi’nin haziresindedir.

Türkçülerin reislerinden biri olan Gökalp öleli neredeyse bir asır oldu; ama, Kemalizm ve Türkçülük ideolojisi sayesinde fikirleri yer yer mâkes bulmaya devam ediyor.

Söz konusu mâkesin iki türlü yansıması var: Biri resmî ideoloji itibariyle Türkçülük şeklinde, diğeri ise Türkçülüğün “aksülamel”i neticesinde Kürtçülük cereyanı şeklinde.

Dolayısıyla, Gökalp, Türkiye’de birbiriyle çatışan iki ırkçı hareketin de en etkili, aynı zamanda en karanlık aktörlerinden biri sayılır.

Zira, kendisi başlangıçta “Kürt Ziya” lâkaplı iken, bilâhare, bu vatanda adeta bir ecnebi maşası gibi davranarak, ırkçılık manasındaki “Türkçü-Turancı” fikir ve ideolojik hareketin en ateşli bir savunucusu kesiliverdi.

Aynı fikrin günümüzdeki takipçileri, hemen her vesile ile Gökalp’i anar, arar ve onu öncü bir lider olarak kabul ederler.

Hayat mâcerası

1876’da Diyarbekir’in Çermik ilçesinde doğdu. Babası yerel bir gazetede memur olarak çalışıyordu.

İlk tahsilini kasabada yaptı. Babasından ve amcasından gelenek-görenek çerçevesinde dinî dersler aldı.



Ne var ki, ilk gençlik çağında bunalıma girdi. Hatta, 18 yaşında (1894) iken “kader”i inkâr ile intihara teşebbüs etti. Kafasına (bir rivayete göre kalbine) mermi sıktı. Dr. Abdullah Cevdet’e göre, o kurşun ameliyatla çıkarılamayacak bir noktada sıkışıp kalmıştı. Gökalp, yıllarca o kurşunla yaşadı.

1895'te İstanbul’a giderek Baytar Mektebi'ne kaydını yaptırdı. Hayatının bu ilk devresinde Kürtlük fikriyat ve hareketine merak saldı. Yazı ve şiirlerinde, bir müddet “Kürt Ziya” imzasını kullandı.

Kürtlük vurgusu, o dönemde fazla yadırganmıyordu. Nitekim, onun en yakın arkadaşı Arapkirli Dr. Abdullah Cevdet de imza yerinde “Bir Kürt” lâkabını kullanıyordu.

Tahsil döneminde tanıştığı İbrahim Temo ve İshak Sükûti sayesinde İttihat-Terakki Cemiyetine girdi. Meşrutiyet’in ilânında sonra Ergani mebusu seçildi. Türkçülük hareketi içinde de en aktif aktörlerden biri oldu.

İşgal yıllarında tutuklanıp Malta’ya sürgün edildi. Döndükten sonra, M. Kemal tarafından Diyarbekir mebusu yapıldı.

Kürtçülükten Türkçülüğe yatay geçiş yapan Gökalp, sonradan birbirine düşman kesilen M. Kemal ve ilk Maarif Vekili Rıza Nur ile fikren aynı istikamette çalışıyordu.

Başta şiir olmak üzere edebî ve içtimaî (sosyoloji) sahada birçok kitaba imza attı.

Bediüzzaman’la münâzarası

Osmanlıca Lem’âlar (15. Lemâ) nüshasının Fihrist’inde Ziya Gökalp’in ismi geçiyor.

Buradan ve Mardin mebusu Abdulganî Ensarî’nin hatıratından istihraç ettiğimiz manaya göre, 1922-1923’lerde Ankara’da mühim bir mecliste Üstad Bediüzzaman’la karşılaşan Ziya Gökalp, haşir ve âhirete iman meselesinde itiraz, hatta inkâr cihetine gidiyor. Üstad Bediüzzaman da ona susturucu cevaplar veriyor.

Söz konusu kaynakta geçen ifade ise şöyledir: ”Bu temsilin meâliyle mühim bir mecliste, Ankara’da otuz sene evvel Ziya Gökalp gibi müthiş bir mülhid (dinden çıkan, münkir), şakk-ı şefe etmeyecek (ağzını açamayacak) derecede ilzam oldu.”


.

Bir ucûbe ‘Andımız’

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Ekim 2018, Cuma
Bu milletin hep birlikte omuz omuza vermiş olduğu İstiklâl Mücadelesi, bir asra yakın süredir (2 Mart 1921) okunagelen İstiklâl Marşı ile taçlandırıldı.
1933’ten sonra İlköğretim okullarında her sabah öğrencilere okutturulan uyduruk “Andımız”ın ise, bu mânâda bir özelliği yoktur.

Üstelik, hemen her yönü ile şüpheli, şaibeli, tartışmalı ve sürekli alerjik dumanlar körükleyerek fitne-fesat virüslerini besleyen bir zehirli duman gibi, milletimizin ekseriyetini rahatsız edegelmiş bir tür câhiliye adetidir.

Esasen, vicdanlarda ve akıllarda mâkes bulamadığı, yani İstiklâl Marşı gibi yerli yerine oturtulamadığı için, “Andımız” denilen bu ucûbe metne ara ara ekleme ve çıkarmalar yapılarak ilk halinin değiştirilmesi cihetine gidilmiştir.

* * *

“Andımız” diye nesillere dayatılan o ırkçı âlet, yahut ayrılıkçı âdet, ilk kez 1933’te Maarif Vekili olan Reşit Galip isimli eli kanlı bir zalimin mârifetiyle hayatımıza sokuldu.

Bu “And”ın metni 1972 ve 1997’de kısmî değişikliğe uğrayarak, İlköğretim öğrencilerine aynı şekilde okutturulmaya devam edildi.

NOT: Metnin kabul edilme tarihi kadar, değişim tarihleri de dikkat çekici. 1933, tek parti diktatöryasının zirvede olduğu tarih. 1972, 12 Mart (1971) Muhtırasının sebebiyet verdiği ara ve kara rejimler dönemi. 1997, “28 Şubat Süreci”nin en koyu şekilde hümettiği dönem.

Ve, bir dönüm noktası... Nihayet, 80 yıl süre gelen “And içme” âdetine 2013’te son verildi.

Ne var ki, yakın tarihte konunun taşındığı Danıştay dairesi, bu yıl (2018) aldığı aksi yöndeki bir karar neticesinde, aynı konu tekrar tartışma gündemine taşınmış oldu. Mesele hakkında, partilerden farklı çıkışlar görüldü. Bizim bu konuyu ele almamızın esas sebebi budur.



* * *

Şimdi, öncelikle 1933-97 yılları arasında “Andımız” denilen söz konusu metin üzerinde yapılan değişiklikleri nazara verelim. Ardından, meselenin kısacık bir tarihçesine bakalım ve arka plandaki bazı karanlık tablolara ışık tutmaya çalışalım. Tâ ki, abartıdan uzak bir şekilde her şey olduğu gibi bilinsin, görünsün ve öyle de yorumlanarak anlaşılır hale gelsin.

1932’te Millî Eğitim Bakanlığı’na atanan eski İstiklâl Mahkemesi üyelerinden Dr. Reşit Galip (hukukçu olmayan üye), kendi yazdığı aşağıdaki metni 23 Nisan (1933) sabahı önce çocuklarına okutuyor. Aynı gün yapılan resmî “Çocuk Haftası” törenindeki konuşması esnasında bir de kendisi okuyor.

Bu ilk safhanın ardından, Cumhuriyetin 10. yılından (29 Ekim 1933) itibaren bu metnin “Andımız” ismiyle bütün İlköğretim okullarında her sabah okunması için “Bakanlık”ça bir genelge yayınlatıyor.

İşte o ucûbe metnin ilk hali:

Türküm, doğruyum, çalışkanım.

Yasam, küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak, yurdumu, budunumu özümden çok sevmektir.

Ülküm, yükselmek, ileri gitmektir.

Varlığım Türk varlığına armağan olsun.

* * *

Halk arasında “Öğrenci Andı” olarak da isimlendirilen yukarıdaki metin, 1972’de (ara rejim döneminde) kısmen değiştirildi.

29 Ağustos 1972 tarih ve 14291 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan İlkokullar Yönetmeliği’nin 78. Maddesinde ilk metinde yer alan "budunumu" kelimesi "milletimi" olarak değiştirilirken, “And”ın sonuna şu ifadeler eklendi:

Ey bu günümüzü sağlayan ulu Atatürk! Açtığın yolda, kurduğun ülküde, gösterdiğin amaçta hiç durmadan yürüyeceğime ant içerim.

Ne mutlu Türküm diyene!

* * *

Son değişiklik 1997 yılında (28 Şubat Süreci) yapıldı. "Öğrenci Andı", MEB Tebliğler Dergisi’nin Ekim 1997 tarih 2481 sayısında yayımlanan İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nde, aynen aşağıdaki şekilde belirlenmiş oldu:

Türküm, doğruyum, çalışkanım.

İlkem, küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak, yurdumu, milletimi özümden çok sevmektir.

Ülküm, yükselmek, ileri gitmektir.

Ey büyük Atatürk! Açtığın yolda, gösterdiğin hedefe hiç durmadan yürüyeceğime and içerim.

Varlığım, Türk varlığına armağan olsun.

Ne mutlu Türküm diyene!

* * *

Son söz: Reşit Galip gibi binlerce mâsumun kanına giren bir zalimin elinden çıkan ve fokur fokur ırkçılık kaynayan bu tahrikkâr metnin okullarımızda tekrar okutulacağına artık ihtimal dahi veremiyoruz.


.

Cuntanın kıyıp biçtikleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


27 Ekim 2018, Cumartesi
Demokrasiyi hançerleyerek hür iradeyi komaya sokan 27 Mayıs (1960) Cuntası, önce iktidardaki Demokratları kıyıp biçtiler. Ardından orduyu lağvettiler. Binlerce subayı ordudan attırdılar.
Hemen ardından, üniversitelere yönelerek akademisyenlerin çalışma hayatına ağır bir darbe vurdular. Çeşitli üniversitelerde görev yapan 147 öğretim üyesini vazifeden alarak akademinin canına okudular: 27 Ekim 1960.

Böylelikle, ortada güven-emniyet diye bir şey bırakmadılar. Yetişmiş siyasileriyle, subaylarıyla, akademisyeniyle vatana, millete çok büyük kötülük yaptılar.

* * *

Yüzlerce vatansever Demokratı Yassıada’ya toplayıp zindanlarda çürütmeye çalışan darbe cuntası, Genelkurmay Başkanı da dahil olmak üzere, önce 235 Ge­ne­ral i­le A­mi­rali top­lu­ca istifaya, yahut e­mek­li­ olmaya mecbur etti: 3 Ağustos 1960. Bir süre sonra alt kademede olanları da kıyıp biçmeye başladı. Şubat 1961’e gelindiğinde, orduda atılanların yekûnunun 5200’ü geçtiği görüldü. Bu vakıa, kısaca “E­min­su­lar Hâ­di­se­si” olarak isimlendirildi. Tam ismi şöyle: “Emekli İnkılâp Subayları.”

Başkomutanların da başını yediler

Olacak şey değil; ama, ekseriyeti albay ve binbaşılardan müteşekkil olan darbe cuntası, ilk etapta Başkomutanları olan, yani Genelkurbay Başkanlığı makamında bulunan Rüştü Erdelhun Paşa’yı tutsak edip bütün rütbelerini söktüler. Onu rütbesiz er seviyesine indirgediler. Ardından, onu da Yassıada’ya sevk ederek türlü hakaret ve işkenceler altında yargılayıp en ağır şekilde cezalandırdılar.



Darbe cuntası tarafından 3 Ağustos’ta emekliye sevk edilenler arasında, iki ay kadar evvel (6 Haziran’da) Genelkurmay Başkanlığı’na getirilen Org. Ragıp Gümüşpala da vardı.

GümüşpaIa, 27 Mayıs Darbesi esnasında 3. Ordu Komutanı olarak Erzurum’da bulunuyordu. Darbenin yapıldığını haber alınca, Cemal Madanoğlu’nu kast ederek “Ben bir Korgeneralin emir-komutası altına girmem” diyerek darbe cuntasına gözdağı verdi. Cuntacılar, bunun üzerine gece yarısı İzmir’e gönderdikleri bir uçakla emekli Kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Gürsel’i getirtip darbe komitasının başına monte ettiler.

Gümüşpala, 3 Ağustos’ta ordudan atılınca siyasete girdi ve Adalet Partisi’nin kurucu Genel Başkanı oldu. Bu görevde iken de hiç rahatlık verilmedi; çok ağır baskılara mâruz bırakıldı. 5 Haziran 1964’te İstanbul'da geçirdiği kalp krizi neticesi vefat etti.

Üniversiteler de hedefte

Darbe Cuntası, zalimane ve gaddarâne bir şekilde Meclisi ve orduyu lağvettikten sonra, bir adım daha ileri giderek bu kez üniversitelere el atmaya başladı.

Bu Komitenin, 27 Ekim 1960’ta işine son verilen öğretim üyeleri hakkında çıkartmış olduğu 114 sayılı kànun için ise “Vazifeden Affına Dair Kànun” tâbiri kullanıldı.

* * *

İhtilâlci komite, 27 Mayıs 1960 günü yaptığı askerî darbe ile, önce hükümeti devirdi ve ülkenin idaresine el koydu. İktidardan düşürdüğü DP'lilerle en hasmane bir şekilde mücadeleye girişti. Böyle bir durumda, silâhsız olanların silâhlı olanlara karşı yapacağı herhangi bir şey yoktu.

Nitekim, o günün şartlarında, tıpkı siyasîler gibi akademisyenlerin de eli kolu bağlı durumdaydı. Bu sebeple, cuntanın üniversiteler üzerindeki "kitabına uydurduğu" totaliter baskısına karşı hiçbir öğretim üyesi çıkıp da herhangi bir mukabelede bulunamadı.


.

Mondros’ta neler oldu?

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


30 Ekim 2018, Salı
Ege Denizindeki Limni Adasının Mondros sâhilinde biraraya gelen Osmanlı ve İtilâf Devletleri temsilcileri, Birinci Dünya Savaşını sona erdiren ateşkes (mütareke) antlaşmasına imza attılar: 30 Ekim 1918.
Bu antlaşma, Osmanlı hükümetinin sonunu getirmekle kalmadı, aynı zamanda ülke topraklarının yarıdan fazlasının işgal edilmesini de netice verdi. Aynı zaman zarfında Anadolu ve Rumeli'nin hemen her tarafında kurulmaya başlayan Müdafaa-yi Hukuk Cemiyetleri, mütareke şartlarını kabul etmeyerek vatanın istiklâliyeti için bilfiil harekete geçti.

* * *

1914 yılı sonlarında başlayan I.Dünya Harbi, Eylül 1918’e gelindiğinde, bu savaşın Osmanlı ve müttefikleri açısından bir mağlûbiyet olduğu kesinlik kazandı.

Bunun üzerine, mağlûbiyeti kabul eden ülkelerden Bulgaristan 29 Eylülde, Almanya ise 4 Ekim'de ABD’ye başvurarak barış için arabuluculuk yapması teklifinde bulundu.

Bu durumda Osmanlı Devletinin de eli kolu bağlanmış oldu. Üstelik, ülkenin hemen her tarafında topyekûn işgal girişimleri başlamış durumdaydı. Yani, şartlar alabildiğine zorlaşmıştı. İşte, bu ağır şartlar altında kalan Osmanlı da, 5 Ekimde ABD Başkanı Wilson’a başvurarak barış girişiminde bulunmasını istedi.

Bu arada, İttihatçı Talat Paşa kabinesi istifâ etmek zorunda kaldı. (8 Ekim) Onun yerine 14 Ekim'de İzzet Paşa geldi, yeni bir hükümet kuruldu. İşte, Mondros Mütarekesini imzalayan da bu yeni hükümetin temsilcileriydi.

Osmanlı hükümeti adına Bahriye Nâzırı Rauf (Orbay) Bey, Büyük Britanya (İngiltere) adına ise Amiral Arthur, söz konusu antlaşmaya imza atan tarafların temsilcisi konumundaydılar. (Orbay’ın biyografisi aşağıda.)

* * *



İki taraf arasında 30 Ekim günü imzalanan yirmi beş maddelik antlaşma metni, Osmanlı hükümetini her yönüyle pasif ve etkisiz bir hâle getirildi. İşte, esaret şartlarına benzeyen o kahredici antlaşmanın bazı maddeleri:

* Boğazlar açılacak. Güvenliği sağlamak için de, İstanbul ve Çanakkale Boğazı Osmanlı'nın değil, İtilâf Devletlerinin kontrolü altında tutulacak.

* Osmanlı sınırındaki bütün mayın alanları temizlenecek, gerekirse bu konuda yardım istenecek.

* Asker sayısı azaltılacak, komutanların çoğu terhis edilecek ve bunların teçhizatı da İtilâf Devletlerine teslim edilecek.

* Osmanlı donanmasına bağlı büyük gemiler silâhtan arındırılarak denetim altında tutulacak ve bu gemiler limanlardan dışarı çıkmayacak.

* İtilâf Devletleri, bir direnişle karşılaşmaları halinde, silâhla müdahale etme, hatta işgal girişiminde bulunma hakkına sahip olacak.

* Osmanlı hükümetinin bütün haberleşme işlemleri İtilâf Devletlerince denetlenecek.

* Kuzey Afrika ve Arabistan'da bakiyesi kalmış olan Osmanlı orduları, İtilâf kuvvetlerine teslim edilecek.

Rauf Orbay

Millî Mücadele döneminin önemli şahsiyetlerinden biri olan Hüseyin Rauf Orbay, 16 Temmuz 1964'te İstanbul'da vefat etti.

Osmanlı döneminde de büyük yararlılıklar gösteren ve Balkan Savaşlarındaki başarılarından dolayı kendisine "Hamidiye Kahramanı" nâmı verilen Rauf Bey, 22 Haziran 1919'da ilân edilen "Amasya Tamimi"ne de imza koyan önemli şahsiyetlerden biridir.

Daha sonra düzenlenen Erzurum ve Sivas Kongrelerine de katılan, hemen ardından Ankara'da teşkil edilen yeni hükûmette mühim görevler üstlenen Rauf Orbay, özellikle I. ve II. Lozan görüşmeleri sürecinin tamamını içine alan dönemde (1922-23) Başbakanlık (İcra Vekilleri Reisliği) görevinde bulundu.

Cumhuriyet'in ilânından sonra ise, başta M. Kemal ve İsmet Paşa olmak üzere Halk Parti


.

Cinayetin düşündürdükleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


31 Ekim 2018, Çarşamba
Haftalardır Türkiye ve dünya gündemini meşgul eden gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti, pek vahim ve üzücü olduğu kadar hayli düşündürücü yönleriyle de büyük önem arz ediyor.
Tabiî, öncelikle Allah böylesine acı, böylesine fecî bir âkıbeti kimsenin başına getirmesin. Hadiseye nereden bakılırsa bakılsın, hakikaten tüyler ürperten, dehşet veren, aynı zamanda nefret uyandıran bir cinayet...

Adamcağız evlilik işlemlerinin tamamlanabilmesi için, nişanlısı dışarıda beklerken, o Suudi Arabistan Konsolosluğu binasına gidiyor. Ama, onun bu gidişi hayatına mal oluyor. Hem de akla-hayale gelmedik bir şekilde...

Bu cinayetin taammüden, yani önceden tasarlanıp plânlandığı hususu, şüphe-tereddüt götürmez derecede anlaşılıyor.

Şayet öyle olmayıp da, bu âniden gelişen bir hadise olsaydı, asla günlerce beklenilmez ve hemen anında açıklama cihetine gidilmiş olacaktı. Ama gelin görün ki, öldürüldüğü şeklindeki acı gerçek günler sonra itiraf edildiği halde, maktulün cesedi hâlâ meçhûlde.

Böyle bir gaddarlık, ilâveten böyle bir rezalet olmaz, olamaz. Asla kabul edilemez. Zaten, insanlık âlemi de bunu kabul etmedi ve etmeyecek.

Dahası, adeta bir “milât” gibi gördüğü bu vahşiyane cinayeti unutmayacak ve peşini de bırakmayacak.



İşte, bu noktada ümit verici bir duyarlılık gözlemleniyor. Dolayısıyla, bu şerden de inşaallah bir hayır çıkacak. Meselâ: Kuvvet bulmasını ümit ettiğimiz hürriyet, meşrûtiyet, adâlet gibi içtimaî nimetlerin ne derece ehemmiyetli olduğunun, ülke ve âlem-i İslâm çapında daha iyi anlaşılması gibi...

* * *

Hadisenin düşündürücü bir başka yönü, kapalı rejimlerin ve kraliyet türü yönetimlerin temel insan hak ve hürriyetini fütûrsuzca nasıl ayaklar altına aldığını gösteriyor.

Hiç şüphe edilmesin ki, Suudi yönetimi, rejime veya saltanatına muhalif gördüğü herkesin hayatına kast edebiliyor.

Sûikast metotları farklı olsa da, netice pek değişmiyor. En yakınından en uzak kişiye kadar, muhalif olduğuna inandığı herkesin vücudunu bir şekilde ortadan kaldırmakta bir beis görmüyor.

Kendi coğrafî sınırları içinde, kim bilir Kaşıkçı gibi nicelerinin hayatı söndü, yahut söndürüldü. Hemen hiçbiri ses getirmedi. Şayet, Kaşıkçı da Arabistan’da ele geçirilip infaz edilseydi, sonuç muhtemelen yine aynı olurdu. Zira, gerek o ülkenin ve gerekse dünya medyasının orada çalışma hürriyeti sınırlı ve kısıtlıdır. Böyle cinayetlerin üzerine gidip dünyanın gündemine taşıyabilme imkân ve kabiliyetleri yoktur.

Basın yayın hürriyeti, aslında Türkiye’de de ideal seviyede değildir. Kezâ, adlî ve idarî mekanizmanın çalışması da öyle... Şayet ideal mânada bir işleyiş mümkün olsaydı, hadisenin gelişme seyri şüphesiz daha farklı olacaktı. En azından, mahalli besbelli olan bu cinayetin aydınlatılması bu derece uzamaz ve bu ölçüde savsaklanamazdı.

Özetle, olaya Türkiye cephesinden bakıldığında da, genel tablo içinde ne yazık ki karşımıza utanç verici bazı kareler çıkıveriyor.

Umarız dileriz ki, Kaşıkçı cinayeti son olsun ve benzer hadiseler hiç tekerrür etmesin.


.

1 Kasım dönüşümleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


01 Kasım 2018, Perşembe
Yakın tarihimizin 1 Kasım günlerinde öyle büyük ve etkili hadiseler yaşandı ki, üzerinden asırlar geçse, yine de unutulacak gibi değil.
Dahası, bundan yüz yıl önce yaşananların tesiri, derinden derine günümüzde dahi hissediliyor.

Önce, satır başlarıyla o hadiselerden bir kaç örnek verelim, sonra mahiyetlerini özetlemeye çalışalım. İşte, o unutulmaz 1 Kasımlardan bazıları (Aciptir ki, ilk ikisi aynı gün):

1 Kasım 1918: İngilizler, Mondros Ateşkes Antlaşması’nı ihlâl ederek, tam bir emrivâki (defacto) ile Musul’u işgal etti.

1 Kasım 1918: İttihat ve Terakki Fırkası, son kongresini yapmak üzere toplandı. Hararetli geçen oturumlar neticesinde, partinin feshedilmesi yönünde bir karara varıldı.

1 Kasım 1922: Saltanatın sonu. Osmanlı’nın mukadderatı hakkında Millet Meclisi'nde yapılan görüşmeler sonrasında, Saltanat ile Hilâfet makamının birbirinden ayrılması ve Saltanatın kaldırılması yönünde karar alındı.

1 Kasım 1927: Millet Meclisi’nin açılış merasimi yapıldı. Dört sene evvel Cumhurreisi seçilen M. Kemal, aynı makama tekrar seçildi.

1 Kasım 1928: Arapça-Farsça yazılı bilumum harf ve sayılar yasaklandı. Yeni alfabenin ise, Osmanlıca yerine Lâtince olmasına karar verildi. Lâtin harflerinin kabulüne dair kànun, Meclis'in açıldığı ve geçen yıl M. Kemal'in ikinci kez cumhurbaşkanlığına seçildiği aynı gün kabul edilmiş oldu.

Komitacı İttihatçılar

1 Kasım 1918’de kendi kendini fesheden İttihat ve Terakki Fırkası’nın elebaşıları da gizlice yurdu terk etmeye başladı.

Jön Türkler'in asker ağırlıklı kanadı olan İttihat-Terakki, 18 Ekim 1908'de yaptığı kongrenin ardından "cemiyet" olmaktan çıkarak partileştiğini ilân etmişti.

Bu tarihten itibaren tam 10 yıl müddetle devleti idare etmeye koyulan ve ülkenin mâkus mukadderatında en tesirli role sahip olan İttihat ve Terakki Fırkası’nın son kongresi yaklaşık 3-4 gün kadar devam etti.

Parti kapandı ve tepe yöneticileri dağıldı ise de, yine bir bakiyesi kaldı. Geriye kalanlar, 9 Kasım günü Teceddüt Fırkası ismiyle yeni ve fakat ölü bir parti daha kurdu.

Musul’un işgali

Birinci Dünya Savaşı’nın nihayetine kadar, yani son güne (30 Ekim 1918) kadar da Osmanlı hâkimiyeti altında bulunan Musul, tıpkı savaş sonrası işgale uğrayan İzmir, İstanbul, Adana, Urfa, Maraş... gibi Misâk-ı Millî sınırları içinde olan bir vilâyetimiz idi.

İşte, ismi geçen diğer Anadolu şehirleri nasıl haksız ve hukuksuz bir şekilde işgal edildiyse, Musul şehri de 1 Kasım günü (1918) aynı âkıbete uğradı. Ne var ki, Millî Mücadele sürecinde kurtarılamayan yer, maalesef Musul vilâyetimiz oldu.

Arapça-Farsça yasaklandı

Meclis eliyle çıkartılan 1 Kasım 1928 tarihli bir kànunla, Arapça yazılan bilumum harf ve sayılar yasaklandı. Yeni alfabenin Lâtince olmasına karar verildi. Böylelikle, yaklaşık bin yıldır gelişerek devam eden bir gelenek bir gün içinde yıkılmış oldu. Zira, yıkmak kolay.

Cumhuriyet gazetesi, daha harf kànunu çıkmadan evvel bazı haber ve yazıları Lâtin harfleriyle neşretmeye başladı. Gazetenin 15 Eylül’deki yorumlu manşet haberinde Latince olarak şu ifadeler yer alıyor: "Gàzi Hazretleri Samsun’u şereflendirdiler. Sarık ve cüppe ile muvaffak olmanın imkânı yoktur. Artık medeni bir millet olduğumuzu cihana ispat ettik."

Millet Meclisi’nde 1 Kasım 1928'de kabul edilen söz konusu kànun, 2 gün sonra yürürlüğe kondu ve böylece bin yıllık yazılı tarih, kültür, medeniyet, ilim, irfan birikimi, bir günde adeta yerlebir edildi.

Bu tarihten sonra Arapça harfler bütünüyle yasaklandı ve Lâtince alfabe kullanma mecburiyeti getirildi. Meclis'in kararıyla başlatılan bu kaskatı uygulama, yaklaşık yarım asır sürdü. Şimdiki durum ise, o zamanki durumdan çok farklı bir noktada


.

Fanatizm, bağnazlık, tarafgirlik hastalığı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


02 Kasım 2018, Cuma
Birbiriyle benzerlik gösteren “fanatizm, bağnazlık, asabilik, tarafgirlik, militanlık, tetikçilik” ve benzeri türden içtimaî (siyasî-sosyal) hastalıklar hem çok fenâdır, hem de son derece tehlikelidir.
İçine sızdıkları, içinde yer aldıkları büyük-küçük her daireye, her camiaya zarar verirler. Mesafe almaları halinde, büyük tahribata, ciddî tahrişata sebebiyet verirler.

Bu yüzden, herkesin, her ailenin ve her camianın bunlardan sakınması gerekir.

Aksi halde, zamanla tamiri ve telâfisi pek müşkil, hatta bazen imkânsız derecede sıkıntılar, yıkımlar, kırılmalar hasıl olur. Zira, tarafgir bağnazların dengesi bozuk, akıl-vicdan terazisi arızalıdır. “Vasat”ı bilmezler, ifrat ile tefrit arasında gidip gelirler. Şiddetli muhabbetleri, bir zaman sonra “şiddet-i adâvet”e dönüşebiliyor. Bunun tersi de mümkün.

Hiç güvenilmez tiplerdir. Ve, onlara asla güvenilmemesi lâzım geliyor. Öyle ki, kendi kendilerine bir dönem “gönüllü militanlık” yaptıkları aynı yere veya kişiye karşı, bir dönem sonra tam tersine dönüp bu kez başkası adına “görevli militanlık” yapabiliyorlar.

Şahsen de, bu acip vaziyetin çarpıcı örneklerini yakînen biliyor ve görüyorum. Mümkün olduğunca, lisân-ı münasiple ikaz da ediyorum. Ama, bazılarına hiç tesiri olmuyor. Bildiklerini okumaya devam ediyorlar.

Bazıları da “hakaret” gerekçesiyle dâvâlık olmuş durumdalar. Yani, eskiden meddahlık yaptıkları yere veya şahsa karşı, daha sonra tersine dönüp bu kez “ağır hakaret”te bulundukları gerekçesiyle dâvâlık olmuşlar. Aleni hakaretten dolayı da, haliyle ceza alıyorlar.

* * *

Hak ve hakikat olan ulvî-kudsî dâvâların bahsi geçen türden militanlara, meddahlara, tetikçilere, tarafgirlere, bağnaz fanatiklere ihtiyacı yoktur. Zira, bu tipler bulaştıkları hemen her yeri bulandırır, her hakikati sulandırır ve her camiayı sancılandırarak sıkıntı verirler.

Meselâ, “Kraldan çok kralcı” kesilirler. Bir dengede durmazlar. Yerine göre yaranmacı, yerine göre kibirli olurlar. Bir beklenti içine içine girerler. İç dünyalarında farklı hesaplar olur. Gizli ajandaları var ve bazen tıpkı bir ajan gibi çalışırlar. Mizaçları bozulduğu için, gıybet, dedikodu, abartı, mugalata, cerbeze yapmakta bir beis görmezler, hatta bu meyanda ölçü, kural, kaide, sınır tanımazlar.

Bir müddet baştâcı ettikleri bir fikir veya şahsiyeti, bir müddet sonra yerin dibine sokmaya çalışırlar. Çakıl taşı mesabesindeki bir hatalarını büyüterek, dağ gibi iyilik ve hasenelerini örtmeye yeltenirler. Dejenere olmuş huy ve mizaçlarına göre, fütursuzca habbeyi kubbe, kubbeyi habbe yaparlar. Kırk yıllık müstakim bir hak ve hukuku, bir anda dinamitleyip berhava etmekten çekinmezler.

Taassup ve tarafgirlik damarıyla, kendisi gibi olmayanları, her noktada kendisi gibi düşünmeyenleri hedef tahtasına koyarlar. Saldırıya geçtiğinde ise, şeytan gibi kimseler yardım etse, onlara bile rahmet okutarak, saldırıyı daha da şiddetlendirirler. Muhalifini “hainlik” ile suçlamaktan bile çekinmezler.

Gıybet ve dedikodu gibi, yalana ve iftiraya da tenezzül ile tezellül ederler. Yalanları ortaya çıktığında ise, tevbe edip nedâmet göstermek yerine, adeta avukat gibi nefislerini savunmaya geçerler. Bir de “zeytinyağı gibi üste çıkmaya” çalışırlar. İşte, böyleleri ne yazık ki birer “ümitsiz vak’a” olup çıkarlar.

Bu duruma ne demeli, ne yapmalı? “Allah ıslâh etsin” demekten başka elden ne gelir...

* * *

Bu türden “ümitsiz vak’a”ları en geniş bir daire olan siyaset âleminde müşahade eden Üstad Bediüzzaman, meşhûr “Euzubillahimineşşeytani vessiyaseti” ifadesiyle, şeytandan kaçar gibi kaçarak Allah’a sığınmaya yönelmiş. Haliyle, bize de yol ve yön göstermiş.


.

Irkçılarla işbirliği (!)

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


06 Kasım 2018, Salı
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın özellikle Türkiye’deki ırkçılarla ilgili çarpıcı söz ve nutuklarına şahit oluyoruz.
Türkçülere veya Kürtçülere doğru öyle bir kılıç sallaması var ki, muhatapların tabularını adeta ortadan ikiye bölüyor. Kısa süreli de olsa, insanın içini şöyle bir hoş ediyor.

Evet, özellikle “kısa süreliğine” diyoruz. Çünkü, beyanlarında sorunlu noktalar var; keza, nutuklarında hazmı hiç de kolay olmayan pürüz ve parazitler var ki, sözlerinin ömrünü kısaltıp nasihatlerinin tesirini kırıyor.

Bunun öncelikli sebebini, bir-iki örnekleme ile aşağıda anlatmaya çalışalım.

* * *

Erdoğan, ayrılıkçı Kürtçülerin aleyhinde konuşurken, ağzından zehir-zemberek sözler dökülüyor: Gününüzü göreceksiniz; biteceksiniz, öleceksiniz, gömülüp gideceksiniz...

Erdoğan, ırkçı Türkçülerin aleyhinde konuştuğunda ise, ağzından adeta bal damlıyor: Bakın, ben Türk’üm; ama, Türkçü değilim. Dinimiz her türlü ırkçılığı reddetmiştir.

Ne güzel, ne âlâ değil mi?

Her türlü ırkçılığı reddeden yukarıdaki sözlere herhangi bir mümin karşı gelebilir mi?

Elhak, Türkçülerle ilgili sözleri gibi Kürtçülerle ilgili sözleri de doğrudur.

Ne var ki, iki ırkçı taraf hakkındaki sözlerinde, ciddi anlamda renk ve ton farkı görülüyor: Bir kesim için “ölüm fermânı”nı gözü kapalı şekilde imzalarken, diğer taraf için gayet mülâyim ve mâkulâne bir edâ ile “Ben sizin gibi değilim ve sizin gibi düşünmüyorum” kıvamında konuşuyor.

Peki, Türkçüler hakkında nasıl konuşmalıydı veya daha başka neler söylemeliydi?

Lâfı hiç dolandırmadan vurgulayalım; hiç olmazsa şunu söyleyebilmeliydi: Ben Türkçü olmadığım gibi, Türkçülerle beraber de değilim; onlarla herhangi bir işbirliği yapmıyorum ve onlarla herhangi bir angajman içinde değilim, olmam da. Nokta.

Kürtçülük akımının öncüsü Celâdet Bedirhan’ın 1933’te Suriye’den M. Kemal’e yazdığı mektubun can alıcı bir cümlesi: Sonradan gördük ki, Türk Ocakları size Türkçü yetiştirdiği kadar, bize de Kürtçü yetiştiriyordu. (Doz Yayın; M. K. Mektup: 22)

* * *

Bilvesile, bu tür konuların gündeme geldiği hemen her yerde ve hemen her vesile ile tarihî gerçeklere de dayalı olarak ifade ettiğimiz bir fikir ve kanaatimizi burada bir kez daha tekrarlamak istiyoruz. Şöyle ki:

Başıbozuk II. Avrupa’nın veled-i nâmeşrusu olan “Frenk illeti”, bu vatanda ırkçılığı körükleyerek önce Türkçülüğü doğurdu. Türkçülük, bir aksülâmel fonksiyon ifâ ederek Kürtçülüğü tetikledi. Siyasî ve ideolojik zehire bulanan Kürtçülük hareketi ise, kelimenin tam anlamıyla bir “vahşet” doğurdu.

* * *

Şimdi, bizim bu değerlendirmemizi okuyan müfrit ırkçıların bir kısmı, öyle zannediyorum ki kızarak, köpürerek, hiddete gelerek şunları diyecek: Nasıl olur da, sen bizi diğeri ile bir tutarsın? Bizi öbürü ile kıyaslamak senin haddine mi düşmüş? Bre, sen böyle bir kıyaslamayı ne hakla ve ne cüretle yaparsın?

Onlar istediğini söylesin. İstedikleri kadar hazımsızlık gösterip tepki versin. Hiç de umurumuzda değil. Bizim haktan başka bir gayemiz, hedefimiz yoktur. Şükür ki olmaz, olamaz. Madem öyle, hak nâmına olduktan sonra, fikir ve kanaatimizi hiç çekinmeden ve hiç tereddüt göstermeden yazar, söyleriz.

Dolayısıyla, şuna inanıyoruz ki: Bizimle aynı vatan sınırları içinde yaşayan ve Frenk illeti ile zehirlenmiş olan ırkçılar, aynı zamanda birbirinin velinimeti gibidirler. Biri olmadan diğeri canlanamaz veya hayat bulamaz. Yani, birbirinden kuvvet alıyorlar ve bu sûretle daha çok taraftar toplayabiliyorlar.

Bu hastalıklı unsurlar, hepimiz için faydalı olan mütekâmil bir hürriyetin, adâletin cumhuriyetin, demokrasinin tesisine çalışacaklarına, aksine, bu içtimaî nimetleri örseleyen, darbeleyen, zaafa uğratan işlerle iştigal ediyorlar.

Bizim isteğimiz ve tavsiyemiz, bunların hasmâne hissiyatı bir tarafa bırakarak, akıllarını başlarına devşirmeye çalışmaları yönündedir. Aksi halde, hem bu vatana, hem içinde bulundukları topluma, hem de İslâm birliği gayesine büyük zarar verirler, yazık ederler.

Evet, aynı kafatasçılıkla veya sırf reaksiyoner bir bakış açısıyla gitmeleri halinde, kan ve gözyaşını artırmaktan ve medeniyet yolunda zaman kaybettirmekten başka hiçbir fayda elde edemeyeceklerini artık iyice anlamaları, hatta ezber etmeleri gerekir.


.

Mert, fazilet sahibi bir kişilik arıyorum

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


07 Kasım 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 07 KASIM 1982
Evet, uzun zamandır mert, faziletli ve açık sözlü bir şahsiyet arıyorum; ama, bir türlü bulamadım, bulamıyorum. Belki de henüz karşılaşamadık. Ama, inşaallah bir gün karşılaşırız diye duâ ediyorum yine...

Haliyle, hemen hatıra gelen sorular var: “Niçin, neden ve nasıl bir kişilik?” gibi...

Elcevap: Bundan 35 sene evvel bugün, yani 7 Kasım 1982’te Türkiye’de bir “Anayasa referandumu” yapıldı ki, tam bir ucûbe misâli. Zira, sadece adı “referandum” idi ve onun dışında âdeta ne ararsan vardı. Yani, aslolan hürriyet ve demokrasi dışında hemen her şey...

Özetle: Tepeden aşağıya tam bir baskı ve dayatma vardı. HAYIR yönünde tercih yapacak olanlar, peşinen anarşist, komünist, bölücü, vatan haini... ilân edilmişlerdi.

Bu yönde yapılan tek taraflı propaganda, tek kanal TRT dahil, devletin bütün imkânları seferber edilerek alenen yapılıyordu. Aksi yöndeki kampanya kesinkes yasaktı.

Dahası, renkleri farklı olan EVET-HAYIR kartları, yarı şeffaf olan zarfların içinde bayağı sırıtıyor, yani kendini belli ediyordu.

Ve, beterin beteri şu idi ki: Risâle-i Nur okuyanlar, hatta Yeni Asya camiası bile kendi içinde “EVETçi-HAYIRcı” şeklinde bölünüp parçalanmış durumdaydı.

Vâ esefa ki, hâkim müstebid cereyandan kuvvet alan kesimden kimseler, HAYIR demeye karar vermiş olan Yeni Asyacı kardeşlerini yerden yere vuruyor, akla-hayale gelmedik propagandalarla karalamaya çalışıyor, hatta yer yer jurnalliyor, huzurdan kovuyor, bulundukları mekândan yaka-paça dışarı bile atılıyordu.

İslâmiyetin inkışâfına içte-dışta bazı mâniler var: “O maniler ise, ecnebilerde taklit ve cehalet ve taassup ve kıssislerin riyaseti; ve bizdeki mani ise, istibdad-ı mütenevvi ve ahlâksızlık ve müşevveşiyet-i ahvâl ve atâleti intaç eden yeistir ki, şems-i İslâmiyetin küsûfa yüz tutmasına sebep olmuşlardır.” (Muhakemat)

İşte, benim yıllar yılı arayıp da bulmaya ve o zamana dair konuşmaya ve illâ ki helâlleşmeye çalıştığım şahsiyetlerin tarifi, tam da bu noktada ete-kemiğe bürünerek görünür bir hale geliyor. Bulsam soracaktım. Bulamadığım için, buradan şunları sormak isterim:

Sevgili kardeşim ve ağabeyim. Özellikle Yeni Asya camiasını hedef tahtasına koyarak, o zamanlar yaptıklarından dolayı pişman mısın? Bir nedâmet hissi duyuyor musun?

Meselâ, hiç özür diledin mi?

Meselâ, kendi çapında olsun, yaptığın tahribatı tamire çalıştın mı?

Keza, şöyle diyor musun meselâ: “Keşke öyle davranmasaydım; kırmasaydım, dökmeseydim, hainlikle-bölücülükle suçlamasaydım” vesâire diyor musun?

Yoksa, maazallah memnun musun, bütün o yapıp ettiklerinden?

Yoksa, “İyi ki o zamanlar öyle davranmış ve öyle bir safta yer almışız” mı diyorsun?

Hangisi? Aklında, kalbinde, vicdanında bir muhasebe yaptın mı? Kendi iç dünyanda bir durulma, bir netlik sağlayabildin mi?

İşte, bütün bu suâllerin cevabını alabileceğim şöyle mert, faziletli ve açık sözlü insanlar arıyorum, yıllardır.

Şayet “Doğru yapmışım” diyorsa, aynı şeyleri bugün de çıkıp mertçe söylesin. Meselâ açık sözlü bir şekilde şunları desin: İyi ki Darbe Konseyini alkışlamış, iyi ki Darbe Anayasasını desteklemiş ve iyi ki sizin gibilere vargücüyle muhalefet etmişiz. Hem de Risâle-i Nur’daki ölçüleri baz alaraktan...

Bütün samimiyetimle söylüyorum, böyle mert insanlarla karşılaşsam, onları da tebrik ve takdir eder, kusursuz bir saygı ile karşılarım.

Aynı şekilde, yanlış yaptığına kanaat getirerek, tam bir fazilet hissiyle çıkıp konuşacak mert insanları arıyorum. Onları bulduğumda da, hiç tereddütsüz helâlleşip kucaklaşmaya hazırım. Amma ve lâkin “Ne o, ne o”, yani “Ne öyle, ne de böyle” durumunda olanlara karşı, benim de ne helâlleşmek, ne de kucaklaşmak geliyor içimden.

Nihaî arzum, şu fâni dünyanın defteri kapanmadan, hani şöyle bir hulûs-u kalp ile helâlleşmekten ibaret.


.

10 Kasım’a doğru; Kansu’nun notları

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


08 Kasım 2018, Perşembe
Dolmabahçe Sarayı’nda derin koma halinde ölüm döşeğinde yatan Mustafa Kemal’in ölümü, gerçekte 9 Kasım (1938) gecesi gerçekleşti.
Saat 23.00 civarında açıklanan son konsültasyon raporunda, sağlık durumunun “Geri dönüşü olmayan bir umumî vahâmete doğru seyrettiği” ifadesi yer alıyordu. Yani, aslında “ölüm gerçeği” kesinleşmiş durumdaydı ve rapora sadece “Öldü” ifadesi yazılmamıştı; o kadar.

Sonra düşünüp taşındılar ve resmî tarihteki bir çok yalan gibi, ölüm tarihi ve saatini de düpedüz yalan yere uydurup bir güzel yazdılar: “10 Kasım, 9’u 5 geçe” diyerekten...

Nitekim, 10 Kasım tarihli Cumhuriyet gazetesinin İstanbul’daki matbaasında gece yarısı yapılan “yıldırım baskı”sında da aynı gerçeklik yer aldı. Bilâhare, o nüsha toplattırıldı; toplanan gazeteler imha ile ortadan kaybedilmeye çalışıldı. Öyle ki, gazetenin kendi arşivinde dahi o nüshayı bulamıyorsunuz.

Her ne ise... Burada asıl nazara vermek istediğimiz şey, son günlerini “derin koma hali” içinde geçiren M. Kemal’in, dünyada gerçekleştirmek istediği şeylerin (yani devrimlerin) ne kadarına muvaffak olduğu ve bunları ne nisbette gerçekleştirebildiği hususudur.

Yapılacak devrimlerin listesi, M. Kemal’in en sâdık bendelerinden biri olan Mazhar Müfit Kansu’nun notları arasında yer alıyor.

Şimdi, evvelâ Kansu’yu biraz daha yakından tanıyalım, ardından “devrim tarihi” ile ilgili notlarına değinmeye çalışalım.

“Müfit Bey, kaçıncı maddedeyiz?”

Muhtelif sancaklarda, vilayetlerde idarecilik yapan Mazhar Müfit Kansu, 1874 Denizli doğumludur. Ölüm tarihi ise 12 Kasım1948.



Kansu, Denizli'nin yanısıra Hakkâri ve Artvin mebusu olarak da Meclis'te görev yaptı. Kayseri, Yozgat, Kırşehir, Niğde İstiklâl Mahkemesi üyeliklerinde ve bir ara başkanlığında da bulunan Kansu'nun en bâriz özelliklerinden biri, şüphesiz M. Kemal'e olan bağlılığıdır.

Gazetelerde tefrika edildikten sonra toplanan yazıları "Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber" ismiyle kitaplaştırıldı. İşte, Kansu'nun bu kitapta Erzurum Kongresi'nin (Temmuz 1919) bittiği geceye dair anlattıklarından bir bölüm:

Mustafa Kemal "Mazhar, not defterin yanında mı?" diye sordu. "Hayır, Paşam" dedim. "Zahmet olacak, ama bir merdiveni inip çıkacaksın. Al gel!" dedi. Hemen aşağıya indim.

Not defterimi alıp geldim. "Defterin bu yaprağını kimseye göstermeyeceksin. Sonuna kadar mahrem kalacak. Bir ben, bir Süreyya (özel kalem müdürü), bir de sen bileceksin. Şartım bu" dedi.

Süreyya da, ben de, "Buna emin olabilirsiniz Paşam" dedik. Sonra, "Öyle ise önce tarih koy!" dedi. Koydum: 7-8 Temmuz 1919.

Sabaha karşı. Tarihi sayfanın üzerine yazdığımı görünce, "Pekâlâ, yaz!" diyerek devam etti: Zaferden sonra, şekl-i hükümet Cumhuriyet olacaktır. Bunu size daha önce bir sualiniz münasebetiyle söylemiştim. Bu bir.

İki: Padişah ve hanedan hakkında zaman gelince icap eden muamele yapılacaktır.

Üç: Tesettür kalkacaktır.

Dört: Fes kalkacak, medeni milletler gibi şapka giyilecektir.

Beş: Latin hurufu kabul edilecek.

Diyanet Başkanı da şapka giydi

Mazhar Müfit, yukarıda aktardığımız “inkılâp listesi”nin yıllar sonraki yansımaları hakkında da aşağıdaki notları naklediyor:

“Şapka İnkılâbını ilân etmiş olarak (1925) Kastamonu'dan dönüyordu. Ankara'ya avdet ettiği anda, otomobille eski Meclis binası önünden geçiyor, ben de kapı önünde bulunuyordum. Manzarayı görünce gözlerime inanamadım. Kendisinin ve yanında oturan Diyanet İşleri Reisinin (Rıfat Börekçi’nin) başında birer şapka vardı.

“Kendisi neyse ne? Fakat, kendisini karşılamaya gelenler arasında bulunan Diyanet İşleri Reisine de şapkayı giydirmişti.

Ben hayretle bu manzarayı seyrederken, otomobili durdurttu, beni yanına çağırdı ve birden: ‘Azizim Mazhar Müfit Bey! Kaçıncı maddedeyiz? Notlarına bakıyor musun?’ deyiverdi


.

Küresel haydutluk

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


09 Kasım 2018, Cuma
Dünyanın gözünde “Küresel Haydut” sıfatını kazanan ABD Başkanı Trump, Türkiye’ye yönelik baskıcı politikalarına verdiği kısacık bir molanın hemen ardından, bütün huşûnetiyle İran’a müteveccih oldu. Bir bakıma, İran’a karşı harb-i iktisadî ilân etti.
Türkiye’nin de dahil olduğu 8 ülkeyi—şimdilik—muaf tutan bu haydut politikacı, söz konusu muaflık süresini altı aylık bir süre ile sınırlamış olduğunu dünya âleme duyurdu.

Bakalım, altı ay sonra durum ne olacak... Söz konusu “harb-i iktisadî”nin, gitgide bir “harb-i askerî”ye dönüşmemesini arzu ve temenni ederek, bekleyip görelim.

* * *

Türkiye’nin iç siyasetinde, iktidar partisinin fikriyatını beğenmemek ve icraatlarını doğru bulmamak, gayet normal bir davranış biçimidir. Bunu hiç kimse yadırgamamalı. Yadırgayan, demokrasiden nasipsizdir.

Keza, iktidar siyasetine muhalif olmak, yerine göre hatalarını eleştirmek, hem demokrasinin bir gereği, hem de gelişmenin bir zembereği hükmünde bir erdemliliktir.

Bununla beraber, hariçten bir taarruz, bir saldırı vâki olduğunda, dahilî meselelerden bağımsız şekilde ona karşı durmak, bir vatanperverlik, bir milletseverlik gereğidir.

Zira, böyle haksız ve zalimâna bir saldırı sadece siyasî iktidarı vurmakla-ezmekle sınırlı kalmaz, bütün ülkeye ve umum millete zarar vermesi kuvvetle muhtemeldir; üstelik, tarihteki bir çok tecrübe ile de vâkidir. Vaki olan bir şey, aynı zamanda mümkün demektir.

Demek ki, dahilî siyaset ile harici siyasetin ölçü ve prensipleri arasında ciddî bazı farklar vardır. Bunları birbirine karıştırmamalı.

* * *

İran’ın dinî-mezhebî anlayışı bize uymaz. Ama, yine de hariçteki bir ecnebi kuvvetin bu Müslüman ülkeye saldırmasına, idarecilerden çok toplumu cezalandırmasına asla razı olmamalı ve buna hiçbir şekilde rıza getirmemeliyiz. Yani, söz konusu saldırı başarıya ulaşmamalı, maksadına vasıl olmamalı. Aksi halde, aynı saldırgan politikalar, başka ülke ve toplumlar üzerinde denenmeye devam edilecek.

ABD’deki Cumhuriyetçi iktidarlar, Yahudi ve Siyonist cereyanlara daha yakın duruyor. Keza, dünya çapında silâh imâlat ve ticaretini yapan lobilerle, baronlarla daha içli-dışlı görünüyor. Esasen bundan dolayıdır ki, Cumhuriyetçiler iktidara her geldiklerinde, bu tür lobileri memnun edecek politikaları izliyorlar.

Keza, İsrail’in menfaatine uygun yeni stratejileri devreye sokuyorlar. Sırf İsrail’i ve sair dünya Yahudilerini memnun etmek için, kendi Büyükelçiliklerini Kudüs’e taşıma karar(lılık)ları, işte bu temel politikalarının bir neticesidir.

* * *

Bütün bu gelişmeler, Müslümanım diyen herkesi derinden derine etkiliyor, rahatsız ediyor ve etmeli. Özellikle bu küresel haydutların Kudüs’e yönelik haysiyet kırıcı politikaları ile İslâm dünyasını krize ve kaosa sürükleyici manevraları itibariyle...

Velhasıl, olup bitenlere karşı nemelâzım diyemeyiz. Yani, Trump ve benzerlerinin, sırasıyla Afganistan, Irak, Suriye ve Türkiye’ye yönelik haydutça polikalarını doğru bulmadığımız gibi, şimdi de İran’a karşı başlattığı siyasî, ticarî, iktisadî savaşı doğru bulmuyor ve tasdik etmiyoruz.

GÜNÜN TARİHİ: 09 Kasım 1922-38



Yakın tarihteki 9 Kasım günlerinde önemli bazı hadiseler yaşandı.

Kısaca şöyle:

9 Kasım 1922: Bediüzzaman Said Nursî için, Millet Meclisi’nde “Hoşâmedî” yapıldı.

9 Kasım 1935: Türkiye Mason Birliği Teşkilâtı, kendi kendini feshettiğini açıkladı.

9 Kasım 1938: Bir kaç gündür ağır koma halinde yatan M. Kemal’in ölümü gerçekleşti. Gece geç saatte vaki olan ölüm gerçeği, toplumu saygı duruşuna sevk etmek düşüncesiyle, kâğıt üstünde yalan yere “10 Kasım sabahı 9’u 5 geçe” diye yazıldı.


.

Sayyâd-ı bîinsaf...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


10 Kasım 2018, Cumartesi
Yazının başlığındaki “sayyâd-ı bîinsaf” tâbiri, meşhûr Namık Kemâl’e ait. Mânası “insafsız avcı” demektir.
Hürriyet Kasidesi’ndeki bir beyitinde, bu tâbiri çok etkili bir biçimde kullanıyor. Şöyle ki:

Mûin-i zâlimîn, dünyada erbâb-ı denâettir;

Köpektir zevk alan sayyâd-ı bîinsafa hizmetten.

Yani: Zalimlere yardım eden, dünyada alçak kimselerdir; İnsafsız avcıya hizmet etmekten zevk alansa köpektir.

Hürriyet kahramanı Namık Kemâl, bir “dâhî edib” olduğu gibi, aynı zamanda bir “basiretli siyasî” idi. Çok kuvvetli sezileri vardı. Öyle ki, istikbâlde gelecek olan “eşedd-i zulüm ve istibdad”ı bile hissetmiş ve zalimlerin başlarına vurulmak üzere müessir mısralar yazmıştı: “Ne mümkün zulm ile bid’at ile imhâ-yı hürriyet; Çalış kalbi kadır, muktedirsen ademiyetten.”

Tek kusuru, böylesine şiddetli edebî tokatları, erken zamanda ve bâzen mustahak olmayan kimselere vurmaya çalışması.

Yine de, istikbâlde gelecek olan zalimleri, zulümleri, hürriyet ve meşrûtiyet düşmanlığını, nihayet “mutlak istibdad”ı tatbik eden münafıkları görmüş olması, her şeye rağmen onun tebrike, takdire şâyân bir meziyet ve kemâlât sahibi olduğunu gösterir.

İşte, onun Hürriyet isimli şiirine derc etmiş olduğu “sayyâd-ı bîinsaf” tâbirini de bu cümleden bir basiret eseri, hatta dâhiyâne bir buluş, bir keşif mânâsında anlamak mümkün.

Evet, kapalı kutuyu andıran bu mühim noktayı şöyle şifreli bir anahtarla açmaya çalışalım.

Avcı mânasındaki “Sayyâd” Arapça bir kelime olduğu gibi, “Benî Sayyâd” da bundan 1400 sene kadar evvel Medine’de meşhûr olmuş Yahudi bir aileye, yahut bir hanedana isim olmuştur. Şöyle ki: Hicret’ten kısa bir süre sonra Medine’deki bir Yahudî çocuğu Hz. Ömer’e (ra) gösteren Resûl-i Ekrem (asm) “İşte, o Süfyanî Deccâl’in sûreti” diyor.

Hz. Ömer (ra) hiddete gelip celâlleniyor ve “Yâ Resûlallah! İzin ver, başını keseyim, öldüreyim” diye mukabelede bulunuyor.

Fahr-ı Kâinat (asm) şu meâlde bir izâhatta bulunuyor: Yâ Ömer! Eğer o değil ise, onun sûretiyle öldüremezsin. Şâyet o ise, hesapta görünmeyen bir sebep çıkar ve yine öldüremezsin onu. Cenâb-ı Hak, eşhâs-ı âhirzamanı öldürülmekten mahfuz tutar. Tâ ki, her biri kendi vazifesini yapsın. Hikmet-i İlâhî, bunun böyle olmasını iktiza ediyor. İşte, o Yahudî çocuğun ismi “Sa’d bin Sayyâd”dır. Bir-iki sene sonra bülûğ çağına erdi ve görünürde Resûlallah’a (asm) iman ederek gûyâ Müslüman oldu.

Bu kişi, muhtemelen ilk “dönme” şahsiyetlerden biridir. Zaman zaman Resûlallah’a kafa tuttuğuna dair kayıtlar da var: “Ey Allah’ın Resûlü! Ben sana itimad edip şehadet getirdim; sen de bana itimad ediyor musun?” gibi...

* * *

Daha ilk günden itibaren göze batan Sa’d bin Sayyâd, üzerinde temerküz eden şüpheli bakışlardan kurtulmak için, önce Müslüman, ardından Arap olduğunu izhâr ile bunu herkese ilân etmeye çalıştı. Ama, yine de şüpheli ve keskin bakışlardan kurtulamadı.

Bir süre sonra evlendi ve Mekke’ye gitti. Bu hallerini delil gösterek, üzerinde yoğunlaşan bakışlardan kurtulmak için, sahabelere hitaben şunları söyledi: “İslâm Deccali olan Süfyan ben değilim. Allah’ın Resûlü ‘O ebter, yani soyu kesik olacak, Yahudi olacak, Mekke’ye giremeyecek...’ demişti, bakın ben evlendim ve çocuklarım oldu. Ayrıca ben Yahudilikten çıkıp Araplaştım ve işte gördüğünüz gibi Mekke’ye de gelmiş oldum.”

* * *

Herşeye rağmen, Müslümanlar arasında göze batmaktan kurtulmayan Sayyâd ailesi, bir zaman sonra Medine’yi terk etmek durumunda kaldı. Önce Isfahan’a, ardından Türkler’in o zamanlar meskûn bulunduğu Horasan (Mâveraünnehir) taraflarına gidip yerleşti.

Arabistan’da Araplara karışan Sayyâd hanedanı, Horasan’da da Türklere karışıp Türkleşmiş oldu ve Türklerin arasında kalmaya devam etti: “Horasan Erleri”nin içine sızarak Orta Asya’dan Anadolu’ya, İç Anadolu’dan da “Evlâd-ı Fatihân”a karışarak Rumeli’ye giderek, kendini iyiden iyiye perdelemeye muvaffak oldu.

İşte bu Sa’d bin Sayyâd’ın nesli ve nesebi, İslâm’a karıştığı halde, zamanla İslâmın dahildeki en büyük düşmanı ve bozguncusu hüviyetini kazandı. Üstelik, hiç kimsenin, onun soy ve nesep silsilesini araştırıp soruşturamayacak tedbirleri de alaraktan... Aksi yönde hareket edenler, işte o “Sayyâd-ı bîinsaf”ın hışmına uğramaktan kurtulamaz. Tabiî, bu durum bir zaman sonra ister istemez gerilemeye ve adileşmeye yüz tutacak ve muhtemelen o zaman bir çok şeyin mahiyeti daha iyi anlaşılır hale gelecek.


Paris’te anlaşma; İstanbul’da işgal

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


13 Kasım 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ 11-13 KASIM 1918
Tarihte çok garip-acip tecelliler var. Bunlardan biri de Birinci Dünya Savaşı’la ilgili: Bundan tam yüz yıl önce bugünlerde Paris’te imzalanan “Barış Antlaşması”na imzaların atıldığı günün hemen ertesinde, başta İstanbul olmak üzere, bütün Anadolu’yu işgal etme planı tatbik sahasına konuldu.

Bilindiği gibi, geçen hafta 11 Kasım günü “100 dünya lideri” Paris’te toplandı. Toplantının sebebi, Birinci Dünya Savaşını sona erdiren barış (ateşkes) antlaşmasının 100. yıldönümünü (11 Kasım 1918) anmak ve bu vesileyle dünyaya barış mesajlarını sunmak.

İşin bu yönü, bilinen ve zaten dünyanın gözü önünde cereyan eden aktüel bir gerçek.

Ama, arka plânı bilinmeyen veya çok az bilinen bir acı gerçek daha var ki, biz de bu vesilye onu nazara vermek istiyoruz.

* * *

Yine bilindiği gibi, 30 Ekim 1918’de Osmanlı hükümeti ile karşısındaki ilgili hükümetlerin temsilcileri arasında Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile I. Dünya Savaşının “Doğu Cephesi” sona ermiş oluyordu. “Batı Cephesi”ndeki antlaşma ise, Mondros’tan 11 gün sonra, hatta 11. ay olan Kasım’ın 11’inde ve hatta saat 11.00’de imzanlamış oldu. Ne var ki, Mondros Antlaşmasından hemen sonra, Osmanlı’nın hakimiyeti altındaki Kerkük ve Musul’u bir emrivâki (defacto) ile işgal eden İngiltere, Paris Antlaşmasının hemen ardından bu kez İstanbul ve Anadolu’yu işgal etme plânını devreye soktu. Şöyle ki:

12 Kasım’a kadar Ege açıklarında bekleyen düşman donanması İstanbul’a doğru harekete geçti. 13 Kasım günü ise, toplam 61 parçalık İngiliz, Fransız, İtalyan müşterek donanması Çanakkale Boğazı’nı geçip Marmara’ya giriş yaptı ve aynı gün İstanbul önlerine gelerek muhtelif noktalardan karaya asker çıkardı.

NOT: O tarihe kadar Suriye-Filistin Cephesinde Yıldırım Orduları Grup Komutanı olan M. Kemal’e atfedilen “Geldikleri gibi gidecekler” şeklindeki sözün tarihi de aynı gündür. Keza, Suriye’den gelerek İstanbul’a her nasılsa o gün varmış olduğu resmî kaynaklarda belirtilir.

* * *

İngiliz Yüksek Komiserliği yönetimindeki işgal (sözde “güvenlik”) kuvvetleri, şehir genelinde günden güne baskılarını arttırdılar.

Saray dahil olmak üzere, İstanbul hükümetini bir nevi tutsak aldılar. Öyle ki, kukla Sadrazamları işbaşına getirtip uzaklaştırmada bile başarılı oldular. Hatta, Şeyhülislâmı da tesir altına alarak, bazı camilerde işgal kuvvetlerine rahmet okutma denemesi yaptılar.

Bununla da yetinmeyen işgalciler, Avrupa’dan gemiler dolusu alkollü içkilerden getirterek, bunları kontrolleri altına aldıkları liman ve kıyı şeritlerinde balıkçılara ve sair gençlere bedava dağıttılar.

Bundan maksat, bol bol alkol tüketen gençlerin işgale karşı galeyana gelmemesi, dinî-millî duygularının törpülenerek dizginlenmesi, uyuşuk uyuşuk kalarak işgalcilerin işini dolaylı da olsa kolaylaştırmasıydı.

Nitekim, bu türden hisleri uyuşturucu ve gençleri sarhoş edici maddelerle mücadele maksadıyla 5 Mart 1920’de Yeşilay (Hilâl-i Ahdar) Cemiyeti kuruldu. Ne var ki, en itibarlı şahsiyetlerin de içinde yer aldığı bu cemiyet bile, sarhoşluk veren maddelere (müskirat) karşı mücadelede zayıf ve kifayetsiz kaldı.

* * *

İşgalcilerın gizli planı, bu kadarla da sınırlı değildi. İşgal yönetimi, içki içmeyen polis ve jandarma gibi emniyet mensuplarını, dindar halk ve özellikle medrese talebelerini sürekli şekilde tahrik ederek, İstanbul’da kanlı bir kaos ortamını körüklemeye çalıştı. Tâ ki, kan dökülsün ve kalıcı işgale bir gerekçe olsun. Nitekim, 16 Mart’taki (1920) kanlı “Karakol Baskını” bu maksatla yapıldı.

Buna mukabil olarak, ilmî-fikrî mücadele ile Hutûvât-ı Sitte isimli eserini gizlice neşreden Üstad Bediüzzaman, onların o tahrikkâr plânlarını da akim bıraktırdı.

Neticede, İstanbul’da tutunmaya ve işgalini sürekli kılmaya muvaffak olamayan sömürge sâbıkalı istilacı kuvvetler, Ekim 1923’ten itibaren yurdumuzu terk etmeye mecbur kaldı.


.

Şapka idamları

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


14 Kasım 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 14-28 KASIM 1925
Henüz “Şapka Kànunu” çıkmadan, vatandaşlara şapka yüzünden türlü cezalar verilmeye başlandı. Sivas’da şapkanın giyilmesine muhalefet eden vatandaşlar, 14 Kasım 1925’te yürüyüş yaptılar.

Bu yürüyüşe önayak oldukları ileri sürülen Sivas ulemasından İmamzâde Mehmet Necati Efendi ile Abdurrahman Efendi (bu zat firar etti) hakkında idam kararı verildi. Necati Efendi’nin cezası 28 Kasım’da infaz edildi.

İstiklâl Mahkemesi’nin idam kararı metninde şu ifadeler yer alıyordu: “Türkiye Devletinin şeklini tebdil ve tağyir maksadıyla halkı ayaklanmaya kışkırttığı ve suçları sabit olduğu...”

Aynı gerekçe ile Rize, Erzurum, Kayseri, Giresun gibi yerlerde de idam cezaları verildi.

Ne garip, ne tuhaf değil mi? Şapkaya muhalefet eden bir vatandaş, mahkemece “Devleti yıkmak” suçuyla yargılanıyor ve tereddütsüz şekilde tutup idam edilebiliyor...

Peki, değer miydi? Bugün çıkıp “Evet, değerdi. İyi ki de oldu. İyi ki asıldılar, cezalandırıldılar” diyenlerin “medenî insan” sıfatına sahip olma imkân ve ihtimali var mı?

Bu mânadaki sorgulamaların, hiç olmazsa günümüzde yapılabilmesi gerek. Aksi halde, hürriyet, adalet ve demokrasiden yana eksiğimiz, kusurumuz var demektir.

Jakobenlik budur işte

Hemen her türlüsüne rastladığımız Kemalistlerin özellikle jakoben (tepeden inmeci) kesimi, tek parti (Şeflik) dönemi icraatlarına toz kondurmama ve gözü kapalı şekilde savunmada bulunma şeklindeki maskaralığı, 21. yüz yılda da aynen devam ettiriyor.

Tabiî, kendilerine göre türlü kılıflar da buluyorlar. Birkaç misâl vermek gerekirse:

* Asmaya-kesmeye, ağır cezalar vermeye o zamanlar mecburiyet vardı.

* Bazı kelleler gitmeden, 1923’lerde Cumhuriyet kurulamazdı.

* Çok sayıda vatandaş öldürüldü tamam; ama, tasarlanan devrimler başka türlü gerçekleştirilemezdi. Batılılaşamazdık yani.

* Demokrasiye geçiş denemeleri de yapıldı; ama, işte başarılı olunamadı. Çünkü, millet henüz demokrasiyi anlayacak, içine sindirecek durumda değildi.

* İstiklâl Mahkemeleri sayesinde devrimler aksatılmadan gerçekleştirildi.

* Şeyh Said, Menemen, Dersim isyanları kanlı şekilde bastırılmamış olsaydı, irtica hortlardı, gericilikle baş edilmezdi.

* * *

Evet, kendilerince her meseleye verecek cevapları var. Ama, hiçbiri hukukî değil, insanî değil vicdanî değil. Hiçbiri temel insan haklarıyla bağdaşmıyor.

“Batı” patenti taşıyan bunlardan hiçbirinin yurtseverlik, milletperverlikle bir ilgisi yok.

Allah aşkına söyler misiniz? Şapkanın, Latincenin, İtalya ve İsviçre kànunlarının yerlilikle veya millîlikle ne ilgisi var?

Bir de utanıp sıkılmadan bunlara yeni “Türk kıyafeti, Türk Alfabesi, Türk Ceza Kànunu, Türk Medenî Kànunu...” gibi tümüyle uydurma-yakıştırma isimler verildi.

Demokrasi denemesi

Yukarıdaki listede yer alan özellikle şu “Demokrasi denemesi yapıldı...” kılıfını, hiç olmazsa günümüz itibariyle mengeneden geçirerek parçalamak, hatta paçavraya çevirip bir kenara atmak gerekir. Zira, bu vatanda yapılan demokrasi denemelerinin başlangıcı tâ 1976’lara kadar gidip dayanır. 1908’de yeniden ilân edilen hürriyet ve II. Meşrûtiyet, kör-topal da olsa 1920’ye, hatta yer-mekân değiştirerek 1923 yılı ortalarına kadar devam etti.

Can alıcı bir nokta da şudur ki: Şayet Cumhuriyetle birlikte Demokratik sistemin de devamına karar verilseydi, bu milletin buna karşı gelmesi, hele hele isyanlarla eskiye dönüş yapılması mümkün değildi. Esasen Meşrûtiyetin, yani Demokrasinin askıya alınması, hiçbir dönemde halkın-vatandaşın isteği, arzusu veya tepkisi sebebiyle olmamıştı. Bunlar dahi, bütünüyle tepeden inmeci politikalar yüzünden yaşanmış kara tablolardan ibarettir.


.

Kemalist Alevîler (!)

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


15 Kasım 2018, Perşembe
GÜNÜN TARİHİ: 15-16 KASIM 1937
Son yüz yıllık tarihi esas alarak diyebiliriz ki, Alevî câmia içinde en dindar, en mübarek, en itibarlı şahsiyetlerin başında Seyyid Rıza ve aile efrâdı gelir.

İşte bu itibarlı kesimden yedi zanlı şahsiyet, 1937 senesinin 15/16 Kasım’ında, üstelik gece karanlığında (araba farları yakılarak), gayet vahşî ve gaddar bir yöntemle dârağacına çıkartılarak zulmen idam edildiler.

İdamlıklar arasında, Seyyid Rıza’nın 17 yaşındaki oğlu Hüseyin de var. Üstelik, o ciğerparesinin can çekişmesini Seyyid Rıza’ya seyrettirildikten sonra infazını gerçekleştirdiler. Oysa, o şefkatli baba “son arzusu”nda bunun tam tersini talep etmişti; ama nâfile...

* * *

İşte, yürekleri kan ağlattıran bu elim hadisenin bir ismi de Dersim Fâciasıdır.

Aynı zamanda bir katliâma dönüşen bu fâcia Mart 1937’de başladı, tâ 1938’in Aralık ayına kadar devam etti.

Resmî kayıtlarda “Dersim İsyanı” ve “Tunceli Harekâtı” diye de isimlendirilen bu hadisenin mahiyeti gibi bilânçosu da çok ağır oldu.

O dönemin otoriter hükümetleri, bazı yanlışlara düşen bölge halkını yatıştırıcı tedbirleri almak veya iknâ edici yöntemleri kullanmak yerine, âdeta bir savaş halini andıran kanlı-katliâmlı harekâtlar, operasyonlar düzenlemeyi tercih etti. Öyle ki, operasyon mıntıkasında zaman zaman “Kadın, çocuk, hatta tavuk dahil, canlı nâmına hiçbir şey bırakmamacasına” gayet vahşice bir şiddet ve hiddet yöntemine tevessül edilmiş.

Vakıânın aynen böyle olduğuna dair, hem (1974’te Elaziz’de şahsen de ziyaret edip sohbetini dinlediğimiz) emekli Albay Hulusî Beyin hatıralarından, hem de sözlü, yazılı, basılı başka kaynaklardan öğreniyoruz.

* * *

Evet, 1937 yılı Mart ayı başlarında harekete geçen devletin başında, dolayısıyla sorumluluk mevkiinde üç “Mustafa Paşa”lar vardı:

1- Reisicumhur: M. Kemal Paşa,

2- Başvekil: M. İsmet Paşa,

3- Başkumandan: M. Fevzi Paşa.

Birinci ve Üçüncü sırada Paşalar, Dersim Harekâtının sonuna kadar da aynı makamda bulundular. Başvekil İsmet Paşanın yerine ise 1937’nin Ekim ayı ortalarından itibaren İktisat Vekili Celal Bayar atandı.

* * *

Dersim Hadisesi ile bağlantılı olarak iki mühim nokta var ki, bizimle beraber birçok kimse açısından da bunların kabul edilmesi mümkün görünmüyor.



Biricisi: Türkiye’deki bir kısım Alevilerin şu anlaşılmaz “Atatürkçülük” sevdâsı ve özellikle M. Kemal’in resmini tutup Hz. Ali’nin (kv) tasvirî resmi ile yanyana ve birarada kullanması.

İkincisi: Dersim’de halkın üzerine bomba yağdırarak katliâm yaptığını açıkça itiraf eden Sabiha Gökçen isimli ilk kadın pilota resmî makamların sahip çıkıyor olması. Hele hele, İstanbul Kurtköy’deki havalimanına tutup onun isminin verilmesi.

Bunlar, asla kabul edebileceğimiz ve anlayışla karşılayacağımız durumlar değil.

Son olarak, Sabiha Gökçen’in, TAN gazetesi adına kendisiyle röportaj yapan Ahmet Emin Yalman’a anlattıklarından bir-iki cümle:

“Dersim’deki uçuşlarım daha heyecanlı olmuştur... İnsan evvelâ bombalarını atıyor, sonra makineli tüfeğe geçiyor. Dersim’deki ilk bombardımanın heyecanını unutamam.”

“Çarpışma) meydanında canlı hedef üzerine bomba atmak, insana hiç acımak hissi vermiyor. İnsan yalnız vazifesini görmek için aramayı, vurmayı düşünüyor...”

Kaynaklar: 1) Kürt Tarihi Dergisi, Aralık-Ocak sayısı 2012; 2) Atatürk’ün Manevi Kızından Katliam İtirafları.


.

Kemalistler şımardı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


16 Kasım 2018, Cuma
Darbe sonrası dönemlerde iyiden iyiye şımaran ve afra-tafrasından geçilmez hale gelen ekran-mikrofon Kemalistleri, son zamanlarda yine benzer haller sergilemeye başladılar.
Gündeme gelen hemen her konuda ahkâm üstüne ahkâm kesiyorlar; üstelik yumruklarını sıkarak, yahut sağa-sola parmak sallayarak “devr-i sâbık”tan dem vuruyorlar. Ezcümle:

* Ardı hâlâ karanlık Şeyh Said ve Menemen Hadisesini konuşurken, bu tavrı sergiliyorlar.

* İnsanlık dışı sahnelerin yaşandığı Dersim Hadisesini aynı edâ ile konuşuyorlar.

* Ezan, Andımız gibi konuları aynı militanca ruh ve kafa yapısıyla tartışıyorlar.

* Tek parti devrinin bütün vahşet ve zulümlerini bile, üstelik hadlerini de aşarak fütursuzca savunmaya tevessül ediyorlar.

Örnekler listesini daha da uzatmak mümkün... İşte, bu tip hadiselere karşı tabandan şiddetli bir reaksiyon var. Hatta, zaman zaman “ifrata karşı tefrit” çerçevesinde görülebilecek bir takım hatalı-zararlı tepkiler de zuhûr ediyor.

Öte yandan tavanda, yani yönetim cenahında ise, bu hararetli gelişmeler karşısında çok garip bir sessizlik, çok tuhaf bir tepkisizlik hali gözlemleniyor.

Sebebi nedir acaba?

Birkaç ihtimal söz konusu:

1- Ya önemsenmiyor,

2- Ya hoş karşılanıyor,

3- Ya aralarında stratejik bir iş birliği var,

4- Ya da ortada bir korku-evham gerçeği var.

Acaba bunlardan hangisi?

Lütfen, “Hangisi olduğunun ne önemi var?” denilerek mesele küçümsenmesin.

Zira, sözünü ettiğimiz Kemalistlerin “sâbıka kaydı” son derece kabarık ve bir o kadar da düşündürücü, hatta endişe verici boyutta.

Misâl, son 95 yılda toplumun huzurunu kaçıran, hatta kanlı olayların hemen tamamında parmakları var. Bütün darbelerin içinde ve arkasında onları işaretleyen belirtiler, göstergeler var. 27 Mayıs, 12 Eylül.

Misâl, tesettürün ve başörtüsü düşmanlığının başını hep onlar çekti. Laikliğin “din düşmanlığı” şekilde anlaşılmasının ve bu mânada yaygınlaşmasının en büyük hissesi onlara ait.

Misâl, 95 yıl öncesinden başlamak üzere, Avrupa’dan ithal eden gayr-ı millî, gayr-ı dinî, yahut dine aykırı ne varsa hepsine alkış tutup başları üstünde tuttukları halde, nisbeten daha çok medenileşen günümüz Avrupa Birliği’ni hürriyet, adâlet, demokrasi gibi taleplerine karşı peşinen hiddet gösterip küplere biniyor ve habire nâra atıp hamaset pompalıyorlar.

Bu türden misalleri çoğaltmak da mümkün.

Netice itibariyle, alabildiğine tutarsızlık içinde görünen ve muhalif oldukları her fikri boğmak için her türlü muameleyi mübah gören böylesine bir despotik ve oligarşik zihniyetin ne mal olduğu ve devr-i sâbıkta ülke ve millet hesabına neye mal olduğu, her halde yeterinde anlaşılmış oluyor.

* * *

İster Kemalist, isterse ant-i Kemalist veya bir başka akımdan olsun, bu vatanda herkese söz hürriyeti ve hayat hakkı var.

Evet, başkasına baskı-zulüm yapmamak, temel insan hak ve hürriyetlerine ilişmemek kaydıyla, her inançtan, her fikirden, her kesimden insanların bir arada yaşamasına tahammül etmek gerek.

Esasında, demokrasi ve cumhuriyet bunu gerektirir. Hukuk, adâlet, eşitlik bunu iktiza eder. Günümüz medenî dünyasındaki gelişme ve kazanılan seviye, bunun böyle olmasını şart, hatta zarurî kılıyor.

Buna herkesin ayak uydurması ve uyum göstermesinin gerekliliği, bizim hem savunduğumuz, hem de korumaya ve güçlendirmeye çalıştığımız bir dünya görüşüdür.

.

Darbe İsmet’e yaradı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


20 Kasım 2018, Salı
Cumhuriyet tarihindeki ilk koalisyon hükümeti 20 Kasım 1961’de kuruldu.
CHP ile AP ortaklığında kurulan bu ilk koalisyon hükûmetinin başına ise, darbecilerle içli-dışlı olan İsmet Paşa getirildi.

Türkiye’de ilk kez ortaya çıkan bu yeni siyasî tablo, aynı zamanda darbeci cunta idaresinin ilk siyasî meyvesi oldu. Hatta denilebilir ki, İsmet Paşanın başında bulunduğu Halk Partisini yeniden iktidara taşımak için kanlı 27 Mayıs Darbesi yapıldı. Zira, o lânetlik darbenin dinî, millî, vicdanî, hukukî, hatta insanî hiçbir dayanağı yoktur. Geriye, ecnebi hesabına yapılan demokrasi dışı bir siyasî tasarruf ihtimali kalıyor ki, esasen onun için darbe yapılmış oldu.

* * *

1961 genel seçimleri çok ağır baskılar altında yapıldı. Demokrat Partinin devamı mahiyetinde ve aynı misyon çizgisinde kurulan Adalet Partisi, özellikle daimî bir baskı ve tehdit altında tutulmaya çalışıldı. Oyları dağıtılarak parti kendi içinden parçalanmaya sürüklendi. Ancak, buna rağmen AP ikinci büyük parti olarak Meclis’e girmeyi başardı.

Seçim sonucu tablosu, darbecilerin tam istediği gibi değildi. İsmet Paşanın tek başına hükûmet kurmasını istiyorlardı. Buna muvaffak olunamayında, AP’yi koalisyon ortağı olmaya zorladılar. Neticede, İsmet Paşayı bu ilk koalison hükümetinin başına getirdiler.

Şimdi de Türkiye'de ilk kez gerçekleştirilen bu koalisyon hükûmetinin kurulmasına yol açan gelişmelerin seyir defterine kısaca bir bakalım.

* * *

27 Mayıs (1960) Darbe Cuntası’nın başında, ilk etapta Korg. Cemal Madanoğlu vardı. Org. Ragıp Gümüşpala’nın tavır koyması üzerine, gece yarısı apar topar gidip Org. Cemal Gürsel'i İzmir’den Ankara’ya getirdiler ve cuntanın başına monte ettiler. Ecnebilerin direktifiyle harekete geçen darbe cuntası, ilk iş olarak Demokrat Parti iktidarını devirdi. Sayısı 600’ü aşkın Demokratları Yassıada’da gaddarca yargıladılar. 1961 yılının Eylül ayı ortalarında ise, Demokrat Başbakan Adnan Menderes ve iki bakan arkadaşını idam ettirdiler.

İdamdan tam bir ay sonra genel seçimlere gidildi. Dört partinin katıldığı seçimlerin neticesi, yüzdelik oy oranı itibariyle şöyle oldu: CHP % 36; AP %34; CKMP %14; YTP % 13.



Bu tabloya göre, hiçbir parti tek başına hükümet kuramıyordu. Ayrıca, yeni Cumhurbaşkanı da yeni teşkil edilecek olan Meclis tarafından seçilmesi gerekiyordu. İşte bu safhada öne çıkan iki isim vardı: Cunta lideri Org. Cemal Gürsel ve AP Samsun senatörü Ali Fuat Başgil.

Şayet, Meclis'teki seçimler hür ve serbest bir ortamda yapılacak olursa, Başgil'in kazanacağına kesin gözüyle bakılıyordu. Bunu fark eden darbeci artıkları yeniden atağa geçtiler ve siyasîleri baskı altına aldılar.

Seçimden iki gün sonra (17 Ekim 1961) AP'lileri tehdit eden Sıkıyönetim Komutanlığı bildirisinden sonra, General Faruk Güventürk de, AP Ankara İl Başkanı Muhittin Güven’i şu sözlerle tehdit etti: “Başgil’i, 30 bin kişi ile karşılayacağınızı duydum. Havaalanına bir tabur gönderiyorum. 3 kişiden fazla karşılama heyeti bulunursa, ateş açtırırım. Haberiniz olsun…”

Bu gelişmelere paralel olarak, o olağanüstü dönemin darbe alkışçısı gazeteler, Başgil’in adaylıktan çekilmesi için bir iftira ve karalama kampanyası başlattı. Başgil'in “sağcı, mürteci ve Atatürk düşmanı” olduğu şeklinde tahrik ve tahkir edici yayınlar yapıldı. Aynı etki altında kalarak 21 Ekim günü İstanbul Harp Akademileri’nde toplanan cuntacı generaller, hazırlanan şu protokol metnine imza koydu: "Cemal Gürsel’in cumhurbaşkanı seçilmemesi halinde, ordu ülke idaresine yeniden el koyacaktır."

Sonunda iş, Prof. Başgil'i silâhlı tehdit yoluyla adaylıktan vazgeçirme noktasına kadar gelip dayandı. Genel seçimler sonrası 25 Ekim'de Meclis'in açılışını yapan Org. Gürsel, ertesi gün Meclis'teki 607 oyun 434'ünü alarak Cumhurbaşkanlığına seçildi... İşte, böylesine baskı ve dayatmanın had safhada olduğu bir ortamda 20 Kasım 1961'de kurdurulan CHP-AP koalisyon hükûmeti, 4'ü red, 78'i çekimser oya mukabil, 269 oyla güvenoyu aldı.

Türkiye, 1965 yılı genel seçimlerine kadar birkaç kez değişen zayıf koalisyon hükûmetleriyle idare edilegeldi.

.

Basra nasıl harap oldu?

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


21 Kasım 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 01-21 KASIM 1914
Komşumuz Irak’ın Bağdat’tan sonraki ikinci büyük şehri olan Basra, yaklaşık dört yüz yıl Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra, 21 Kasım 1914 tarihinde İngilizler tarafından işgal edildi.

1990’lı ve 2000’li yılların başında ABD ve müttefiki olan ülkelerin ordu birlikleri tarafından da işgal edilen Basra, meşhûr Basra Körfezi’nin kuzey ucunda yer alır. Irak’ın en büyük limanı yine burada bulunmakta.

Aynı zamanda zengin petrol yataklarına da sahip olan Basra, Irak’ın hem petrol üretimi, hem de dünya ülkelerine sevkiyatı noktasında da liste başında gelmekte.

Bölge halkının geçimi, daha ziyade petrol üretimi, sevkiyatı ve ticaretine dayanır.

İşte, bu derece ehemmiyetli olan Basra şehri ve stratejik coğrafyası, 21 Kasım 1914 tarihi itibariyle İngiliz Siyasetinin kurbanı olup elimizden çıkmış bulundu.

Koca Basra’nın bu acıklı vaziyeti, Osmanlı aydınlarının dilinde bir teessür ifadesi olarak "Ba'de harabi'l-Basra" şeklinde yer almaya başladı. "Basra harap olduktan sonra..." manasındaki bu deyim, benzer ve muhtemel âkıbetler hakkında kullanılmaya dün olduğu gibi bugün de devam ediyor.

Evet, bugün işte o gerçek Basra'nın hem madden, hem de mânen harap oluşunun 104. yıl dönümüdür.

Basra, o gün bugündür, maalesef bir türlü tam hür olamadığı gibi, ecnebi işgalinden de yakasını tamamiyle kurtaramadı.

Kısacık bir tarihî seyir

Bir oldu-bittiye kapılarak 1914 yılı sonlarında Birinci Dünya Savaşı’na giren Osmanlı Devleti’nin başını ağrıtan cephelerden biri de, şüphesiz Irak Cephesi’ydi.

Koca Rus ordusunun yüklendiği Kafkas Cephesi’nde büyük sıkıntıların başgösterdiği aynı hengâmede, İngiliz kuvvetleri de Kasım ayı başında Irak Cephesi’nden Basra'ya yüklendi ve burayı yaklaşık 20 gün zarfında bütünüyle işgal etmiş oldu.



Tâ, Kànunî Sultan Süleyman zamanında Osmanlı idaresine girmiş olan Basra, yaklaşık dört asır (377 yıl) müddetle haricî saldırı ve tecavüzlerden daima mahfuz kalmıştı.

İşte, merkezî idareye bu derece bağlı olan Basra'nın düşmesi ve İngiliz idaresinin eline geçmesi, İttihatçıların başında bulunduğu Meşrûtiyet hükümetini ciddî şekilde sarstı.

Zuhûr eden tehlikenin aynı bölgedeki diğer merkezlere de sıçramaması için, güvenlik tedbirleri kademeli şekilde arttırıldı. Meselâ, Irak Cephesi ile Sînâ (Filistin-Suriye) Cephesi’ne büyük tahşidatlar yapıldı. Bu sayede, Şam, Halep, Bağdat, Musul ve Kerkük gibi büyük şehirlerin fiilen işgal edilmesi 3-4 sene kadar daha geciktirilmiş oldu.

* * *

Basra şehri dışında, özellikle Irak coğrafyasındaki bir çok merkezin elden çıkması, gariptir ki, ya savaşın bitmesine yakın zamanlarda, ya da Mondros’ta ateşkes antlaşması sağlandıktan sonra gerçekleştirilmiş olduğu görülüyor. Basra ise, Birinci Dünya Savaşı’nın hemen başlarında işgal edilmek sûretiyle, Osmanlı’nın bölge ve özellikle Körfez üzerindeki hakimiyetine çok ağır bir darbe vurulmuş oldu.

Bütün bunlar, “İngiliz Siyaseti”nin gizli iç yüzünü göstermesi açısından son derece önemli bir parametre hüviyetini taşıyor.

Zira, Osmanlı ile İngiltere’nin doğrudan herhangi bir sınır komşuluğu olmamasına rağmen, Birinci Dünya Savaşı boyunca, üstelik hemen her cephede karşımıza çıkanların başında, ateş gücü yüksek İngiliz kuvvetleri olmuştur.

Aynı İngiliz Siyaseti’nin, bugün de Ortadoğu coğrafyasında büyük pay ve tesir sahibi olduğunu söylemek mümkün.


.

Cihad-ı Ekber ilânı; sonun başlangıcı - 1

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


23 Kasım 2018, Cuma
GÜNÜN TARİHİ: 23 KASIM 1914
Adına sonradan “Cihad-ı Ekber Fetvası” denilen 23 Kasım 1914 tarihli resmî hüviyet taşıyan bir savaş metni neşredildi. Bu konuya biz de bu vesileyle girmiş bulunduğumuzu hatırlatarak başlıyoruz.

* * *

Birinci Dünya Savaşı’na girişimize dair bu yazı serisi içinde, ağırlıklı olarak maddî tarih nazarında yaşanan gelişmeler ve zahirde görünen sebepler üzerinde durmaya çalıştık. Muhtelif kaynaklı bilgiler gibi tahliller de haliyle bu çerçevede yoğunluk kazandı.

Esasen, umuma hitap noktasında konunun işleyişi öyle olmak, öyle gitmek durumunda.

Bunu peşinen vurgulamakla beraber, her meselede olduğu gibi bu konunun da bir mânevî bir boyutu ve bir kaderî hikmet ciheti olduğunu hatırlatıp öyle devam etmek istiyoruz. Şöyle ki: On Sekinci Lemâ’da da genişçe tahlili yapıldığı gibi, bir Hadis-i Nebevî’de meâlen şöyle buyruluyor: Ümmetim istikamet üzere giderse, ona bir gün var. Gitmezse, ona yarım gün var.

Yorumlar şöyle: Burada “bir gün”den kasıt, bin yıl demektir. Dolayısıyla “yarım gün” de beş yüz seneye tekabül ediyor.

Resûl-i Ekrem (asm), İslâmiyetin istikametle hakimiyet müddetine işaret ediyor. Buna göre, o istikametli hakimiyetin ilk beş yüz senesi Araplar ve özellikle Abbasiler eliyle sağlanmış. (Fetret zamanları hesap dışı tutulmuş.) Bin yıllık müddetin diğer beş yüz senesini de Türkler ve bilhassa Osmanlılar sağlamış görünüyor. (Burada da fetret dönemleri yine hariç tutulmuş durumda.)

İşte söz konusu Hadis-i Şerifin mânasından anlaşıldığı üzere, devlet ve saltanat şeklindeki hakimiyet, Osmanlı Saltanatı’nın son bulmasıyla sona ermiş oluyor. Bu maddî hakimiyetin ardından, manevî hakimiyet devresi başlıyor ki, Üstad Bediüzzaman, bu noktayı aynı kısma (28. Mektup) derc etmiş olduğu şu yorumuyla izah ediyor: “Eski Harb-i Umumîden evvel ve evâilinde (1914), bir vakıa-i sâdıkada görüyorum ki, Ararat Dağı denilen meşhur Ağrı Dağı’nın altındayım.



Birden o dağ müthiş infilâk etti. Dağlar gibi parçaları dünyanın her tarafına dağıttı. ...O hâlette iken, baktım mühim bir zat bana âmirâne diyor ki: İ’câz-ı Kur’ân’ı beyan et! Uyandım, anladım ki, bir büyük infilâk olacak. O infilâk ve inkılâptan sonra, Kur’ân etrafındaki surlar kırılacak. Doğrudan doğruya Kur’ân kendi kendini müdafaa edecek. Ve Kur’ân’a hücum edilecek; i’câzı onun çelik bir zırhı olacak.”

İşte, burada işaret edilen kritik tarihin başlangıcı, Osmanlı’nın Birinci Dünya Harbi’ne girmesidir ve özellikle bu yöndeki “Cihad-ı Ekber” mânasında bir fetvâ metninin 23 Kasım 1914 tarihinde İslâm âlemine yönelik olarak bütün dünyaya ilân edilmesidir.

Hadis-i Şeriften alınması gereken ders ise, maddî cihetten hakimiyet sağlamaya çalışmaktan ziyade, fikrî ve mânevî cihetiyle dünya çapında ve insaniyet âleminde Kurân’ı ve İslâmı hakim kılmaya çalışmak olmalı.

* * *

Gariptir ki, dünyadaki bütün Müslümanları harekete geçirmeyi hedefleyen bu Cihad İlânı, İslâm âleminde pek mâkes bulmaz.

Merkezî hükümet, büyük çapta yalnız kalır. Zira, İngilizler Osmanlı’yı çökertme yönündeki her türlü planı önceden hazırlamış ve kademeli şekilde devreye sokmuş durumda.

Bunlardan biri, ilk fırsatta Hicaz Demiryolu’nu tahrip etmesi ve daha cihad ilânından evvel (21 Kasım) Basra’yı işgale kalkışarak burayı Osmanlı’dan koparmasıdır.


.

Cihad-ı Ekber ilânı; sonun başlangıcı-2

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


24 Kasım 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ 23 KASIM 1914
Hiç hesapta yokken bir emrivâki kendini aniden savaşın ortasında bulan Osmanlı Devleti, Sultan-Halife Mehmed Reşad'ın 23 Kasım 1914 tarihli fermânıyla Cihad Fetvâsı ilân etti.

Şeyhülislâm Ürgüplü Hayri Efendinin hazırlatmış olduğu ve bazılarınca "Cihad-ı Ekber" diye de isimlendirilen cihad fetvâsı, Fetvâ Emini Ali Haydar Efendi tarafından Fatih Camii avlusunda toplanan asker ve sivil kalabalığa hitaben okundu.

Bilâhare bir beyannâme ile matbu olarak da neşredilen ve dünyanın hemen her tarafındaki Müslümanlara dağıtılması istenen bu cihad fetvâsı, hemen hiçbir ülkede makes bulmadı.

İşte, İslâm devletleri ve toplulukları tarafından hakkıyla sahiplenilmeyen, dolayısıyla maksadına vâsıl olmayan bu fetvâ, ana hatlarıyla şu beş maddeyi ihtiva ediyordu:

1) Padişahın cihad emrine herkesin katılması farzdır.

2) İslâm Hilâfetini ortadan kaldırmak isteyen Rusya, İngiltere ve Fransa'nın idaresi altında olan bütün Müslümanların bu devletler aleyhine birleşmesi şart olmuştur.

3) Bu farziyete rağmen cihada katılmayanlar ağır cezaya düçâr olacaklardır.

4) İslâm (Osmanlı) askerini öldüren yukarıdaki devletlerin tebaası Müslüman askerler, büyük günah işlemiş olurlar.

5) İngiltere, Fransa, Rusya, Sırp, Karadağ hükümetleri idaresinde bulunan Müslümanların, İslâm Devletine yardımcı olan Almanya ve Avusturya aleyhine harp etmeleri, bu devletin zararına olacağı için büyük günah sayılır.

Yalnızlığın bazı sebepleri

İslâm dünyasından beklediği desteği alamayan Osmanlı Devleti, Dünya Savaşı’nda bir bakıma yalnız başına kalarak Almanya ve Avusturya'nın yanında (Rusya ve İngiltere'ye karşı) harbe iştirak etmek durumunda kaldı.

***

Osmanlı Şeyhülislâmı Ürgüplü Hayri Efendi’nin hazırlatmış olduğu ve bazılarınca "Cihad-ı Ekber" diye de isimlendirilen meşhûr cihad fetvâsı, Fetvâ Emini Ali Haydar Efendi tarafından Fatih Camii avlusunda toplanan asker ve sivil kalabalığa hitaben büyük bir heyecan ve helecân ile okundu.

***

İslâm âlemi nazarında yaşanan bu yalnızlığın birçok sebebi vardı. Bunları kısaca aşağıdaki şekilde sıralamak mümkün:

1) İran ve Afganistan dışındaki Müslüman ülkelerin hemen tamamı sömürge durumundaydı. Afganistan, Rusya'nın baskısı altındaydı. Şiâ olan İran ise, hiçbir zaman Osmanlı veya bir başka Müslüman ülkenin yanında savaşa girmiş değildi.

2) Osmanlı'nın iki Hıristiyan ülkenin yanında yer alması, diğer Hıristiyan ülkelerle savaşılmasına mânevî engel teşkil ediyordu.

3) Dünyadaki Müslümanların hemen tamamı, bu süreçte nisbeten yoksuldu, fakr û zaruret içinde yaşıyordu.

4) Müslümanlar, Fransa, Rusya ve İngiltere'ye karşı koyacak silâh ve mühimmat imkânına sahip değildi.

5) İttihatçıların içinde Türkçülük/Turancılık damarının kabarmış olması, başka unsurdan olan dindar toplulukları bile Osmanlı merkezî hükûmetinden soğutmuştur.

Zafere gitmek kolay mı?

Fetvanın İslâm dünyasında bulduğu makes, yukarıda da temas ettiğimiz üzere son derece zayıf kaldı. Müslümanlardan sağlanan destekler, münferit olmaktan (Şeyh Sünûsî gibi) öteye gidememiştir.

Bu durumda, neredeyse 200 senedir hiç zafer kazanmamış olan Osmanlı ordusunun, dünya çapında yaşanan bu yeni büyük savaşta bir başarı elde etmesi hiç de kolay olmayacaktı.

Gerçi, yanında Almanya gibi güçlü bir devlet vardı. Fakat, İtalyan Harbi ile Birinci ve İkinci Balkan mağlûbiyetlerinin neticeleri düşünüldüğünde, Osmanlı'nın zafer kazanması pek mümkün görünmüyordu.

Bununla beraber, düşman kuvvetlerinin Çanakkale Boğazı ile Bitlis Boğazını geçememiş olmasını, yine de mühimsemek gerekir.


.

Cihad-ı Ekber ilânı; sonun başlangıcı-3

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


25 Kasım 2018, Pazar
GÜNÜN TARİHİ 23 KASIM 1914
Osmanlı'nın Birinci Dünya Harbine girmesi, birtakım emrivâkiler neticesi oldu. Devlet ve millet, bir anda kendini bu fecî savaşın ortasında buldu. Tuhaflığa bakın ki, meselenin hükümete intikali ve bakanlar kurulunun gündemine gelmesi, birkaç cephede fiilî savaş başladıktan sonra ancak mümkün olabilmiştir. İttihatçı çığırtkanların baskısı sonucu, kabine savaş kararını almak zorunda kaldı. Karara itiraz eden bazı bakanlar görevlerinden istifa etti...

Bu arada, Evkaf Nazırlığına da vekâlet eden Şeyhülislâm Ürgüplü Hayri Efendi, bütün Müslümanları savaşmaya dâvet eden bir fetva hazırladı. 14 Kasım 1914'te Fatih Camii meydanında toplanan asker ve ahaliye hitaben okunan bu fetva metninde, Müslümanlar mal ve canlarıyla cihad etmeye dâvet edilirken, bilhassa İngiltere, Fransa, Rusya, Sırbistan ve Karadağ'da yaşayan Müslümanlar, esaretleri altında bulundukları yönetimlere karşı isyana teşvik ediliyordu. Bunun yanı sıra, Müslümanların müttefik devletlerden Almanya ve Avusturya'ya zarar verecek davranışlardan uzak durmaları isteniyordu.

Son olarak da, bu fetvâya uymayanların ağır vebâl ve günah işlemiş olacağı ihtarında bulunuluyordu. Pek işe yaramayan ve ağır şartlar gereği makes bulmayan bu cihad fetvâsını, İttihatçı bozuntuları gazetelerden "Cihad-ı Ekber" ismiyle yaydılar ve öyle de propaganda yaptılar. Oysa, fetvâ metninde "Cihad-ı Ekber" tâbiri hiç yer almıyordu. Ancak, bu fetvâ şiddetli propagandanın etkisiyle, tarihî kaynakların çoğunda bu haliyle kayıtlara geçti ve maalesef halen de pekçok kimse tarafından bunun "Cihad-ı Ekber" olduğu zannediliyor. Yanlıştır. (Bkz: İ. Hami Danişmend'in Osmanlı Tarihi Kronolojisi-IV: 419)

***

Dönemin ağır şartlar sebebiyle pek makes bulmayan söz konusu cihad fetvâsını, İttihatçılar tarafından gazetelerden "Cihad-ı Ekber" ismiyle yaydılar ve öyle de propaganda yaptılar. Oysa, fetvâ metninde "Cihad-ı Ekber" tâbiri hiç yer almıyordu.

***

Savaşın ortasına düştük

Temmuz ayı sonlarında (1914) Avrupa'da patlak veren Birinci Dünya Harbine Osmanlı Devletinin de katılacağına dair ortada açık bir delil yoktu. Siyasîler, böylesi bir gelişme olacağına pek ihtimal vermiyordu. Balkan Savaşı’ndan henüz yeni çıkan ordunun da ne bu konuda bir öngürüsü vardı, ne de bir hazırlığı.

Ne var ki, başlangıçta hiç hesapta olmamasına rağmen, Osmanlı Devleti hem savaşın tam ortasına sürüklendi, hem de en ağır faturayı ödemek durumunda kaldı.

Yüz yıldır sırrı tam olarak çözülemeyen bu hadisenin başlangıç safhasında şunlar yaşandı:

* Alman Amiral Wilhelm Souchon'un kumandası altındaki Goeben ve Breslau isimli savaş gemileri, İttihatçı hükümetin izniyle Çanakkale Boğazı’ndan Marmara'ya giriş yaptılar.

* Almanya, bu esnada Rusya ve İngiltere ile savaş halindeydi. Osmanlı, henüz tarafsızlığını bozmamış ve savaşa iştirak etmemişti.

* O gemilere zarar verilmemesi için, hemen ertesi gün bunların satın alındığı ve Osmanlı donanmasına katıldığı ilân edildi.

* Gemilere derhal Osmanlı bayrağı çekildi ve Goben'e Yavuz, Breslav'a da Midilli ismi verildi.

* Yine aynı Alman amiral tarafından ve idare edilen bu gemilere, ayrıca dokuz savaş gemisi daha ilâve edilerek güçlü bir filo teşkil edildi.

* 27 Ekim (1914) günü Karadeniz'e açılan bu savaş filosu, iki gün sonra (29 Ekim) Rusya'nın Sivastopol, Odesa, Kefe ve Novorossis limanlarını bombaladı ve Rus donanmasına ateş açtı.

* İşte bu beklenmedik hadise, Osmanlı Devleti’ni fiilen savaşın içine, hatta orta yerine doğru sürüklemiş oldu.

* İki gün sonra Kafkas sınırını aşarak Osmanlı ordusuna taarruz eden Rusya, 3 Kasım günü itibariyle Osmanlı'ya savaş ilân etti.

* Bir emrivaki ile karşı karşıya kalan Osmanlı hükümeti ise, tam bir çaresizlik ve şaşkınlık içinde Almanya-Avusturya ittifakının yanında ve Rusya-İngiltere devletlerinin karşısında olmak üzere, bu büyük harbe katıldığını bütün dünyaya ilân etti.

(NOT: Yıllar sonra ortaya çıkan bazı bilgi ve belgelere göre, İngiltere ile Rusya’nın, Osmanlı’yı yıkmak için daha evvelden gizliden anlaşmaya varmışlardır. Bkz: Mim Kemal Öke, Gizli Belgelerle Abdülhamid Devri ve İngiliz Ajanı Yahudi: Vambery.

.

Cihad-ı Ekber ilânı; sonun başlangıcı-4

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Kasım 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 23 KASIM 1914
Osmanlı Devleti’ni parçalayıp sonunu hazırlayan bu büyük savaşın başlangıç noktasındaki şu sır hâlâ çözülebilmiş değil: Osmanlı donanmasına kumanda eden Amiral Souchon'a Rus limanlarını bombalaması ve gemilerine ateş açılması emrini kim niçin verdi?

Her ne kadar, bu emrin Bâbıâli veya Bâbıseraskerî tarafından verilmiş olduğu iddia edilmekte ise de, bu iddia yüz yılı aşkın süredir hâlâ ispatlanabilmiş değil.

* * *

Osmanlı Devleti, resmen değil, ama—bir emrivâki neticesi—fiilen Birinci Dünya Savaşı’na girmiş oldu. Emrivâki ise şu şekilde gelişti: Alman asıllı Osmanlı Amirali Souchon, mahiyeti anlaşılmayan şaşırtıcı bir hareketle, 29 Ekim günü (1914) Rus limanlarını bombardıman ettirir.

Almanya'dan henüz satın alındığı ilân edilen Goeben (Yavuz) ve Breslau (Midilli) isimli savaş gemilerinin de iştirakiyle Karadeniz'e açılan Osmanlı donanması, Rusya'nın Odessa, Sevastopol ve Tedosya limanlarını bombalamaya başlar.

Bunun üzerine, Çarlık Rusya’sı da harekete geçti ve Osmanlı'nın Kafkasya'daki sınırını savaş birlikleriyle geçerek şiddetli mukabelede bulunur.

Böylelikle, Osmanlı Devleti kendini apansız bir şekilde Avrupa'da çoktan (28 Haziran'da) başlamış olan Birinci Dünya Harbi’nin ortasında bulur.

Oysa ki, Osmanlı donanmasının Rus limanlarını bombaladığından, hükümetin ve hükümetin başında bulunan (aynı zamanda Dışişleri Bakanı) Sadrâzam Said Halim Paşa'nın dahi haberi yoktur.

(Bu arada, bir süre önce seferberlik ilân edildiği için Meclis'in faaliyetine son verilmiş ve bütün selâhiyet hükümete verilmişti.)

Evet, ortada Meclis yok, sadece İttihatçıların gölgesinde bulunan bir sultan (M. Reşad) ve yine İttihatçıların baskısı altında icraat yapan bir hükümet vardı.

Hükümetin başında bulunan Sadrâzam Said Halim Paşa, olup bitenleri duyunca, son derece müteessir oldu. Çok kahırlandı ve Sultan Reşad'a 30 Ekim günü gidip istifasını sundu. Ancak, bu istifası kabul edilmedi ve bekletildi. Hemen ardından, Said Halim Paşa Köşk'ünde toplanan Bakanlar Kurulu, istifanın geri alınmasını istedi.

Bunun üzerine, Said Halim Paşa, Enver Paşa’dan malûmat istedi. Bir bakıma hesap sordu. Zira, ülkesinin savaşa girmesini, asker kanının akıtılmasını kesinlikle istemiyordu. Oysa, şimdi izahı müşkil bir emrivâki ile karşı karşıya kalınmıştı.

Enver Paşa da, heyetin huzurunda yemin billah ederek, limanların bombalama emrinden habersiz olduğunu, kendisinin de böyle bir emri vermediğini söyledi.

Ne var ki, artık "defacto" olmuş ve Osmanlı Devleti istese de, istemese de bu eminsiz ve emânsız harbe girmişti.

Yine de, Said Halim Paşa, Almanya ile üç ay kadar evvel yapılan anlaşmanın bir saldırı anlaşması olmadığını, o anlaşmanın sadece "müşterek müdafaa" şeklinde olduğunu izah etti ve bu sınırlar içinde hareket edilmesini istedi.

Heyetin aynı fikirde ittifak etmesi üzerine, istifa dilekçesi geri alındı ve cephelerde gerekli tedbirlerin alınması için harekete geçildi.


.

Cihad-ı Ekber ilânı; sonun başlangıcı-5

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


27 Kasım 2018, Salı
GÜNÜN TARİHİ: 23 KASIM 1914
Birinci Dünya Harbine istemeyerek de olsa iştirak etmek mecburiyetinde kalan Osmanlı, hemen bütün cephelerde büyük fâcialar yaşadı, büyük toprak kaybına uğradı ve çok da zayiat verdi.

Başlangıçta hiç hesapta olmadığı halde, dört yıllık savaşın ardından, şehitlerin, gazilerin ve muhaceret neticesi dağılan, yahut telef olanların yekûnu dört milyona baliğ oldu. Yaşanan fâciaların, elbette ki bir kaderî vechesi vardır. Hikmet lisânıyla bunların izahı mümkündür.

Ancak, Meclis ve hükümet dışlanarak, sultan ve sadrâzam adeta hiçe sayılarak, hele hele diplomasinin esâmisi dahi okunmayarak girişilmiş olan bir savaşın mantığını anlamanın, bunu vatan evlâtlarına izah etmenin mümkinatı görünmüyor.

* * *

Said Halim Paşa, ilk istifasını geri aldı. Ancak, İttihatçı komitacıların baskıcı taleplerinin sonu gelmedi.

Ülke, bir yandan harp halinde iken, bütün cephelerde bir "küçük kıyâmet" yaşanırken, komitacılar makam, mevki ve para derdine düşmüş, bunları elde etmek için de hükümetin başına üşüşmüşlerdi.

1917 yılı başlarına gelindiğinde, Said Halim Paşa daha fazla dayanamaz ve bu kez hiç geri almamacasına Sultan Reşad'a istifasını sunar. (3 Şubat 1917)

Zaten, bu istifanın hemen ardından çapsız ve ehliyetsiz biri olduğu halde, Talat Paşa'nın Sadâret makamına getirtilmesi gösteriyor ki, olup biten bütün karanlık işlerin gerisinde İttihatçı komitalar var.

Eski telgraf müdürü iken, Meclis Başkanı ve Dahiliye Vekili de olan Talat Beyin, komitacılar tarafından en çok istenen bir İttihatçı olduğu uzun zamandan beri bilinmekteydi. Fakat, kabiliyet ve ehliyetsizliği sebebiyle, onu bir türlü Sadrazamlık makamına getirtemiyorlardı.

Sonunda ve bilhassa devletin en zayıf bir noktada bulunduğu bir zamanda, Talat Paşa hükümetin tepesine getirtilmiş oldu.

Diplomasiyi bilmeyen, askerlikten dahi hiç anlamayan Talat Beyin, günümüze kadar yansıyan en büyük özelliklerinden biri, Ermenilere yönelik "Tehcir Kânunu"nu çıkarttırmış olması; diğeri ise, o tarihlerde Türkiye'de aktif şekilde teşkilâtlanmaya başlayan Masonların hemen her isteğini yerine getirmeye çalışmasıdır.

(NOT: Yerinde ve usûlünce kullanılan diplomasi, bir ülke için en az askerî kuvvet kadar önemlidir. Askeriyenin siyasetin emrinde olması ve siyasilerin de muhtemel bir savaşa meydan/mahal vermemek için diplomasiyi lâyıkı vechiyle kullanması ise, hayatî derecede önemlidir. Çok kritik bir süreçten geçtiğimiz şu günlerde de, dileriz ki, siyasilerimiz tarihten dersler çıkarır, mâzide yaşanan hatalara düşmez ve ülkeyi, milleti herhangi bir zarara uğratmadan süreci başarıyla yönetirler.)

Dünyanın çivisi çıktı

Birinci Dünya Savaşı’nın fitili 1914 yılı sonlarında Avrupa'da ateşlendi; ancak, "çocukları ihtiyarlatacak derecede" dehşetli olan bu harp belâsı, bilhassa Osmanlı ve İslâm dünyasını vurdu. Gerek toprak kaybı, gerekse can ve mal kaybı itibariyle, en büyük zararı yine Osmanlı Devleti gördü.

Harbe iştirak eden tarafları şu şekilde kategorize etmek mümkün:

* Osmanlı–Alman ittifakına Avusturya–Macaristan da dahil olmuştur.

* Karşı cephede, İngiltere, Fransa, Rusya ve bilâhare Amerika yer almıştır.

Savaşın sonlarına doğru ise, Yunanistan, Sırbistan ve Romanya da karşı cephede yer aldıklarını ilân etmişlerdir.


.

Cihad-ı Ekber ilânı; sonun başlangıcı - 6

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


28 Kasım 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 23 KASIM 1914
Osmanlı Devleti, harbin başından sonuna kadar beş büyük cephede savaştı. Bunlar sırasıyla şöyledir: Kafkas, Çanakkale, Galiçya, Irak ve Suriye Cephesi. Şimdi de bu cephelerin durumunu özetlemeye çalışalım.

Kafkas Cephesi

Bu cephede Osmanlı ile Rusya savaşıyordu. Osmanlı Ermenileri de, savaşın kızışmasıyla birlikte Rusların safına geçti. Ermeni çeteciler, ateş gücü yüksek Rus ordusuna hem kılavuzluk yaptı, hem de sivil Müslüman halktan sayısız mâsumu katletti. Haliyle, Müslümanlar da yer yer misillemede bulundu.

Osmanlı’nın en büyük kaybı Sarıkamış'ta Allahuekber Dağları’nda yaşandı. 1915'in başlarında yaşanan ağır kış şartları içinde cepheye giden askerlerden on binlercesi soğuk, açlık ve hastalıktan kırılarak şehit düştü.

Said Nursî de, tahminen 4500 kişilik milis kuvvetlerinin başında Gönüllü Alay Kumandanı olarak, bu cephede harbetti. Askerlerinin ve talebelerinin çoğunu şehit veren Üstad Bediüzzaman, son Bitlis savunmasında 3 Mart 1916'da ayağı kırık ve üç mermi darbesiyle yaralı halde Rusların eline esir düştü. Esaret hayatı, 1918'in Haziran'ında son buldu.

Çanakkale Cephesi

Bu cephede, Osmanlı'nın karşısında bir kuvvetler koalisyonu vardı. Karşı cephenin başını İngiltere çekiyordu. Ayrıca, İngiliz Ülkeler Topluluğu denilen Büyük Britanya’ya bağlı (çoğu sömürge) devletlerden de sayıları yüz binleri aşan asker yığıldı bu cepheye.

Çanakkale harbi, biri denizde, biri karada olmak üzere iki etapta ve iki merhalede yaşandı. Boğaz Harbi, 18 Mart'ta zaferle neticelendi. Nisan'da Anzak Koyunda başlayıp Gelibolu Yarımadası’nı kaplayan kara savaşları ise, 1916 senesinin Ocak ayında nihayet buldu. Bu sahada, karşılıklı olarak yüz binlerce sayıda can ve mal telefatı yaşandı.

Galiçya Cephesi

Bu cephenin adı bilinse de, mahiyeti pek bilinmiyor. Coğrafî olarak, Karpat Dağları’nın kuzeyine tekabül ediyor. Bugün itibariyle, bir kısmı Ukrayna'nın batısında, bir diğer kısmı ise Polonya'nın güneyinde kalıyor.

Savaş şiddetlendiğinde, Almanya batıdan gelecek Fransız saldırılarına, Avusturya-Macaristan kuvvetleri ise, doğuda kalan Galiçya Cephesi’nde Rus saldırılarına mukabele edecekti. Ne var ki, Avusturya-Macaristan bu işi başaramadı. İlerleyen Rus kuvvetleri, Karpat Dağlarının kuzey eteğine kadar gelip dayandı. Bunun üzerine, müttefiklerimiz, Osmanlı ordusundan yardım talebinde bulundu.

Çanakkale muharebelerinden zaferle çıkan 30 bin kadar Osmanlı askeri tren katarlarıyla cepheye sevk edildi. 1916 yılı Eylül'ünde bölgeye intikal eden Osmanlı ve Rus kuvvetleri arasında şiddetli çarpışmalar yaşandı. Mağlûbiyet kaçınılmaz oldu. Bu cephenin dağlık bir bölgesinde Müslüman (Türk) Şehitliği var.

Irak Cephesi

I. Dünya Harbi’nin ilk safhasında açılan cephelerden biridir. Buradaki zengin petrol yataklarına gözünü diken İngilizler, 1914'ün Ekim ayında Bahreyn, Kasım ayında da Basra'yı işgal etti. Bunun üzerine, yerli kuvvetlerle müşterek hareket eden Osmanlı ordusu, şiddetli bir taarruz harekâtı başlattı. Taarruzda başarısız olmayı kendine yediremeyen cephe komutanı Yüzbaşı Süleyman Bey, bunalıma girerek intihar etti. Haliyle, bu da büyük bir moral çöküntüsüne sebebiyet verdi. Ama, çarpışmalar bütün şiddetiyle yine de devam etti. Asker ve ateş gücü yüksek İngilizler, ayrıca Hindistan'dan sayıları yüz bini aşan silâhlı birlikler getirtti. Büyük bir kuvvetle taarruza geçen İngilizler, 11 Mart 1917'de Bağdat'ı, bir buçuk yıl sonra da Musul’u işgal etti.

(NOT: Bir sonraki son bölüm “Sîna-Filistin-Suriye Cephesi” ve SONUÇ değerlendirmesi.


.

Cizre’nin can damarı-1

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


29 Kasım 2018, Perşembe
Yılın şu en kısa günlerinde, uzunca bir doğu seyahatimiz oldu. Dört gün süren bu seyahatin birinci durağı Cizre idi.
Ertesi gün, rehber kardeşler eşliğinde oradan önce Mardin’e, ardından Kızıltepe’ye gittik. Son durağımız ise Şanlıurfa oldu.

İlk kez düzenlenen fuar sebebiyle, Urfa’da kitap günlerinin canlılığına tanık olduk.

Orada gün boyu hemen her daldan, her telden, her dilden insanımızla karşılaştık. Türlü sorulara, konulara muhatap olduk.

Tıpkı kitap fuarında olduğu gibi, akşamki seminerimiz de gayet coşkulu geçti. Sohbetten sonra, neredeyse fuardaki kadar burada da imzalatmak üzere kitap alanlar oldu.

Her türlü hizmette canfedâ bir şekilde koşturan Urfa’daki kardeşlerimizi de tebrik ve takdirle selâmlayarak, Cizre merkezli notlarımıza geçmek istiyoruz. (Bu arada, Urfa ve Mardin’i daha evvelki ziyaretlerimizde de anlattığımızı hatırlatarak öyle geçelim.)

Ver elini Cezire...

Şırnak Havalimanı’ndan hareketle toprağın kokusunu duya duya, başı dumanlı dağları seyrede seyrede Cizre merkezine vâsıl olduk.

Dicle Nehri’nin kıyısına kurulu olan bu harikulâde şehrin tarihî dokusunu gün ışığında görmek için, fedâkâr genç kardeşlerin rehberliğinde hemen şehir turuna çıktık.

Kısa sürede Cizre’yi etraf-ı erbaasıyla gezip hemen her tarafını içimize sindire sindire görmeye, anlamaya ve hissetmeye çalıştık: Kırmızı Medrese gibi eski medrese mekânları, dünyaya nâm salmış eski tarihî ilim-irfan merkezleri, Ulu Camii, Nuh Peygamber Türbesi, Camii ve külliyesi, Şeyh Seyda ve onun talebesi Seyyid Ali Türbeleri, halk dilinde destanlaşan Mem û Zin’in ziyaretgâhı, ve saire...

Birçok beyliğe ve krallığa da merkez olmuş bereketli Mezopotamya’nın Cezire’sinden dünya çapında tanınan ayrıca bir çok ilim-irfan dâhileri çıkmış.

Dünden bugüne, bugünden istikbâle doğru uzanan aziz Cizre’nin mânevî can damarlarını anlatmaya inşaallah devam edeceğiz.



Cihad-ı Ekber ilânı-7

Sîna-Filistin-Suriye Cephesi

Harbin başlamasıyla birlikte (1914-15) Mısır’ı ve Süveyş Kanalı’nı kontrolleri altına alan İngilizler, bir taraftan da Arap şeyhleri ve kabile reislerini kendi taraflarına çekmeye çalıştılar. Buna mukabil, bu cephede Osmanlı ordularına kumandanlık yapan meşhur İttihatçı Cemal Paşa, Arapları küstürmek için elinden geleni yaptı. Arap ileri gelenlerinden pekçok adamı çeşitli bahanelerle cezalandırdı, hatta bir çoğunu idam ettirdi.

Buna rağmen, Arapların çoğu yine de Osmanlının yanında yer alıyordu. Müşterek hareketle iki defa başarısız kalan ve çok büyük kayıplara yol açan Kanal (Süveyş Kanalı) Seferleri yapıldı. Ardından Gazze'ye saldıran İngilizlerle Osmanlı kuvvetleri arasında kanlı muharebeler yaşandı. Sînâ, Gazze ve diğer Filistin toprakları ara ara el değiştirdi.

Bölgede üç (4. 7. 8.) Osmanlı ordusu bulunuyordu. Yıllarca süren muharebelerde çok büyük sıkıntılar, meşakkatler yaşayan ordu, sonlara doğru ise sürekli şekilde kayıplar vermeye başladı. 1917'de bölgede kurulan Yıldırım Orduları da bir varlık gösteremedi... 24 Ekim 1917'de 130.000 askerle taarruza geçen İngilizler, her defasında mevzi kazanarak, bir senelik süre sonunda bölgenin tamamını işgal etti.

SONUÇ

Geniş topraklarının yaklaşık 20'den 19'unu kaybeden Osmanlı’nın asker kaybı yaklaşık bir buçuk milyon. Yekûn insan kaybı ise, dört milyon civarında. Asker ve sivilden müteşekkil bu dört milyon rakamına, harp belâsının acı neticelerinden açlık, hastalık, esaret ve muhaceret sebebiyle olan kayıplar da dahildir.

Bütün bu hallerin yaşandığı o dehşetli savaşa "çocukları ihtiyarlatan günler" denilmesinin sebebi, işte bu acı tablolardır.


.

Cizre’nin can damarı-2

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


30 Kasım 2018, Cuma
Yakın zamanda, Cizre’nin bazı mahalleleri yerlebir oldu. Hendek ve bariyer operasyonu esnasında, adeta toprağın altı üstüne geldi.
Suriye’deki iç savaş sahnelerini andıran acı tablolar sergilendi. Şehir, ara ara yaşanmaz bir vaziyete büründü.

Bütün bu hercümerce rağmen, Cizre yine de yıkılmadı, şükür ki ayakta. Zira, can damarı hükmündeki mânevî ve kültürel bağları çok kuvvetli ve bir o kadar da bereketli.

Hz. Nuh Aleyhisselâm’ın halaskâr gemisi, bu civardaki Cebel-i Cûdi’ye demirlemiş.

Damla damla Cennet’ten beslenen Dicle Nehri, çağların ötesinden bu coğrafyaya mütemadiyen bereket taşıyor.

İlmin dâhileri olan El-Cezire’ler, yine bu coğrafyadan dünya sathına san’at ve medeniyet harikalarını yapıp yaymış.

Mem ile Zîn arasında yaşanan şiddetli aşk hikâyesi bu diyârda cereyan etmiş.

Asırların derinliğine kök salmış olan ilim ve fen medreseleri, hem bölgeye, hem de sınırların ötesine katar katar nur ve huzur taşımış.

Üstad Bediüzzaman, henüz 14-15 yaşlarında genç bir talebe iken, bu diyâra gelmiş ve Dicle’nin kenarındaki meşhûr Bani Hani mevkiinde kırk kadar müderris âlim ile karşılaşmış; dolayısıyla, genç Said, ilk büyük münâzarasını yine burada gerçekleştirmiş.


.

Nobel, barış, hürriyet-1

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


10 Aralık 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 10 ARALIK 1964
Onun adına her yıl çeşitli dallarda ödül verilen İsveç asıllı Alfred Nobel, 10 Aralık 1896'da İtalya'nın San Remo şehrinde öldü.

Ölümünden beş yıl sonra, yani 1901'de ilk kez "Nobel Ödülleri" verilmeye başlandı. 1900 yılında İsveç hükümetinin kurmuş olduğu Nobel Vakfı tarafından, o tarihten itibaren beş dalda verilen ödüllere 1969'da altıncısı eklenmiş oldu. Şimdi, her ölüm yıldönümünde, büyük törenlerle “fizik, kimya, tıp, edebiyat, ekonomi ve barış” olmak üzere, toplam altı dalda ödül dağıtılıyor.

İşte, o ödüllerden biri olan Nobel Barış Ödülü, 10 Aralık 1964’te Amerikalı din ve sosyoloji uzmanı, temel insan hakları savunucusu, zenci rahip Martin Luther King’e verildi.

Gerek yaşantısı ve gerekse fikirleri itibariyle İslâmiyetle de ciddî alâkası bulunan bu tarihî şahsiyetin, ayrıca tarihe geçen bir konferansı var. Konu başlığı “Bir hayalim var” şeklinde.

Şimdi, 4 Nisan 1968’de bir sûikasta kurban giden bu müstesna insanın o meşhûr konferansından bazı kesitler sunalım. Hayatta iken bir oğlu da katledilen Martin Luter, yüz binlere hitaben şunları söylüyor:



"Bir hayalim var...

“Size ondan söz etmek istiyorum.

"Ülkemiz tarihinde yurttaşlık hak ve hürriyetleriyle ilgili düzenlenmiş olan bu en büyük gösteride, şu anda aranızda bulunmaktan sevinç ve mutluluk duyuyorum.

"Bundan bir asır kadar önce, şu an manevî himayesinde bulunduğumuz Büyük Amerika, Hürriyet Beyannâmesi’ni imzalamıştı. Bu tarihi belge, esaret zinciri altında yaşamış ve adâletsizlik ateşiyle yanıp kavrulmuş milyonlarca insan için, uzun ve zifiri karanlık gecelerini sona erdirecek bir umut ışığı haline gelmişti. Ancak ne yazık ki, bundan 100 yıl sonra bile, siyahlar hâlâ özgür değil ve hayatlarını ırkçılığın, ayrımcılığın prangalarına mahkûm olarak, sürünerek geçiriyorlar.

"Onlar, hâlâ kendilerini Amerika toplumundan dışlanmış, kendi toprakları üzerinde sürgün hissediyorlar ve acılar içinde kıvranıyorlar. İşte bu maksatla; bugün, bu utanç verici durumu gözler önüne sermek için burada toplanmış bulunuyoruz.

"Bir anlamda bugün, ülke başkentine artık vâdesi dolmuş çeklerimizi bozdurmak için geldik. Büyük Cumhuriyetimizin yüksek mimarları, İnsan Hakları Beyannamesi’ni imzaladıklarında, aynı zamanda her bir Amerikalı’nın bu mirastan kendine düşen payı alabileceğini de vaad etmekteydiler.

“Ne var ki, Amerika vaat edilen bu haktan, vatandaşlarının renkleri söz konusu olduğunda, vazgeçmiş gibi görünüyor. Bu kutsal yükümlülüğü ifâ etmek yerine, zenci vatandaşlara, üzerinde 'Karşılıksız' yazan sahte çekler veriliyor. Ancak, biz yine de 'Adalet Bankası’nın iflâs etmiş olduğuna inanmıyoruz. Zaman, Allah'ın tüm kulları arasındaki adâleti gerçekleştirme zamanıdır.

"Adâlet sarayına giden sıcak eşiğin üzerinde durmakta olan halkıma da söylenecek bir çift sözüm var: Haklı dâvâmızı gerçekleştirme yolunda, yanlış tutum ve davranışlardan uzak durmalı. Hürriyet ateşini, acı ve nefret kâsesinden içerek söndürmemeli. Mücadelemizi daima vakar ve disiplin içinde sürdürmeli. Hareketimizin fizikî bir şiddete dönüşmesine asla müsaade etmemeliyiz.

"Bizler, çocuklarımızı kimliklerinden sıyıran ve insanlık değerlerinden koparan ‘Beyazlara mahsustur’ yazan tabelâlar var olduğu müddetçe asla tatmin olmayacağız.

"Bizler, adâlet, coşkun sular gibi çağlamadıkça ve haklar gür bir nehir gibi coşmadıkça, katiyen tatmin olamayız. Sizler, ıztırabın her çeşidini tatmış kahramanlarsınız. Acı çekmeden kazanılan başarıların gelip geçici olduğu inancıyla, yolunuza devam edin.”


.

Nobel, barış, hürriyet-2

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


11 Aralık 2018, Salı
Kendisi İsevî olarak bilindiği halde, fikir ve iman cihetiyle celâdet sahibi bir mûmin-Müslüman gibi davranan Martin Luter King’e 10 Aralık 1964’te Nobel Barış Ödülü verildiğini, yazımızın bir önceki bölümünde belirtmiştik.
King’in, dün özet halinde sunduğumuz o dillere destân olmuş “Bir hayalim var” başlıklı konferansının devamı ise şöyle:

"Kıymetli dostlarım, ümitsizlik batağında boğulmayalım. Şu an yaşamış olduğumuz ve önümüzde bulunan zorluklara rağmen, hâlâ bir hayalim var benim. Bu hayal, Amerikan rüyasının derinliklerine kök salmış bir hayaldir.

"Evet… Bir hayalim var benim…

"Gün gelecek, bu millet ayağa kalkacak ve kendi inanç değerlerini tam anlamıyla yaşayacak. Zira, bütün insanlar eşit yaratılmış.

"Gün gelecek, bir zamanlar köle olanların evlâtlarıyla köle sahiplerinin evlâtları, Georgia’nın kızıl tepelerinde birlikte kardeşlik sofrasına oturabilecekler.

"Gün gelecek, adâletsizliğin ve baskıların ateşiyle bunalmış olan Mississippi eyaleti bile, bir özgürlük ve adâlet vahâsına dönüşecek.

Gün gelecek, şirret ırkçılığın kök saldığı Alabama eyaleti bile, siyah-beyaz minicik çocukların kardeşçe el ele tutuşabilecekleri bir yer olacaktır. O gün, çocuklarımın da derilerinin rengi ile değil, kişilikleri ile değerlendirildiği bir ülkede yaşayacaklarına dair bir hayalim var.

"Evet, bir hayalim var... Gün gelecek, hürriyetimizin önünde birer engel olan bütün vadiler yükselecek, bütün dağlar eğilecek, engebeli yerler hizaya gelecek ve Allah’ın yüce şânı yeryüzüne inecek, üstelik bunu bütün canlılar birlikte göreceğiz.

"İşte o gün yüce Allah’ın kulları yepyeni bir ruhla söyleyecekler bu şarkıyı:

Benim ülkem, senin ülken;

Hürriyetin güzel yurdu...

Sana söylüyorum bu şarkıyı;

Atalarımın öldüğü toprak burası.

Şehitlerin gururu olan toprak.

Her bir dağın yamacından,

Gün gelecek hürriyet yankılanacak.

***

GÜNÜN TARİHİ: 11 ARALIK 1972

Darbe yasakları



Millî Güvenlik Konseyine bağlı olarak toplanan Genişletilmiş Komuta Konseyi (GKK), Türk Silâhlı Kuvvetleri tarafından 1960'ta iktidardan uzaklaştırılmış olan Demokrat Partililerin (DP) siyasî haklarının iade edilmesine karşı olduğu yönünde bir açıklama yaptı

1950-60 yılları arasında yapılan üç genel seçimi de kazanarak tek başına iktidara olan DP, bir cunta hareketi olan 27 Mayıs Darbesiyle alaşağı edildi. Bir süre sonra parti kapatıldı ve partinin 600'den fazla faal üyesi tutuklanarak Yassıada Mahkemesine gönderildi. Bir yıla yakın süren işkenceli muhakemenin ardından, üst kademedeki şahsiyetler, idam dahil en ağır cezalara çarptırıldı. Ayrıca, DP mensubu olan bütün vatandaşlara siyasî yasak getirildi.

İşte, değişik zamanlarda (1962, 1969) gündeme getirilen bu yasakların kaldırılmasına dair çabalardan biri de 1972 yılı sonlarında Meclis'te sergilenmek istendi.

Ne var ki, bu konunun gündeme getirildiği her defasında, dikkatler askerin, yani komuta konseyinin görüşüne endekslendi.

Askerin görüş ve kanaati, daha evvelki tarihlerde olduğu gibi, bu defa da menfî yönde çıktı. Yasakların devamı istendi.

Neticede, aynı görüş ve kanaat Meclis iradesine de tesir etti ve yasak engeli yine kaldırılamamış oldu: Siyasî yasaklı durumdaki eski DP'lilerin önündeki bu antidemokratik engel, Meclis tarafından ancak 16 Nisan 1974 tarihinde ortadan kaldırılabildi.


.

Gel-git yapan haklar

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


13 Aralık 2018, Perşembe 00:01
Türkiye Cumhuriyeti’nin demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olduğunu bilmeyen, duymayan yok gibi.
Ne var ki, bunlar gibi daha başka temel normlarda da çokça gel-gitler yaşandı. Eski tâbirle “med-cezir” halleri...

Yani, bunlarda bazen ileri, bazen geri gidiliyor; zaman zaman da yerinde sayılıyor.

Baştan sona durağanlık olmadığı gibi, devamlı şekilde geri de gidilmiyor, devamlı surette ileri de gidilmiyor.

Dolayısıyla, bu tür konulara girildiğinde, durumu olduğu gibi görmeli ve olduğu gibi de yansıtmaya çalışmalı.

Satır başlarıyla hatırlatalım: Meselâ, hukuk ve adâlet sahasında, demokratikleşme çabasında, temel insan hak ve hürriyetleri alanında nereden başladık, ne tür gelişmeler yaşadık, nasıl bir seviyeye geldik ve nasıl bir seyir takip ediliyor?

Bütün bu hususların bir tek sebebi olmadığı gibi, verilecek cevapların da standart şekilde olması beklenmemeli.

Özetle, bütün bu sahalarda çok değişkenlik arz eden durumlarla karşı karşıya bulunmaktayız. Ortaya çıkan muhtelif aktörler gibi, çeşitli faktörlerin de rolü ve etkisi muhakkak sûrette vardır. Önyargısız şekilde, bunların görülmesi ve analiz edilmesi gerekiyor ki, yanılma ve yanıltma türbülanslarına düşülmesin.



* * *

Şimdi de, söz konusu gelişmelere şöyle kısacık maddeler halinde bakalım.

BİR: Meselâ, Cumhuriyet’ten başlayalım: 1923’te kuruldu. İlk çeyrek asırdaki uygulamalara bakıldığında, rejimin görüntüsü cumhuriyetten başka hemen her şeyi andırıyor, her şeye benziyor. Bir tek cumhuriyete benzemiyor. Öyle ki, idarecilerin çoğu kendi kafalarındaki “cumhuriyet şablonu”na “mutlak istibdat” sistemini oturtmaya çalışmış.

İKİ: Meclis’te 1933 yılı sonlarında alınan bir kararda "Türk kadınlarına 'muhtarlık seçimleri'nde seçme ve seçilme hakkı verilmiştir" deniliyor. Bir yıl sonra da, “kadınların seçme ve seçilme hakkı” kâğıt üzerinde güya umumileştirilmiş oldu... Siz bırakın “kadınların seçme-seçilme hakkı”nı, bu ülkede bütün milletin seçme-seçilme hakkı dahi defalarca hiçe sayıldı. Darbelerle, muhtıralarla her türlü insanî hak ve hukuk akamete uğratıldı. Öyle ki, “sıfırlandı” sözü bile az gelir; zira, birçok şey sıfırın altına indirgendi. Yani, 30-40 sene geriye doğru gidildi... Dolayısıyla, sadece kâğıt üstündeki yazılara, kànunlara bakarak bu tür konularda hüküm vermemeli, keskin ifadeler kullanmaktan imtina etmeli. Meselâ, 1933-34’te kabul edilen söz konusu “kadın hakları”ndan dem vuranlar, o tarihlerde bir muhalefet partisinden, yahut hareketinden söz edebilirler mi? İkinci bir partinin ismini verebilirler mi? Dahası, ikinci bir partinin hayat hakkı var mıydı? Vesaire...

ÜÇ: Laiklik prensibi 1937’de kabul edilerek Anayasa’ya konuldu. Laikliğin asıl manası, dindara da, dinsize de eşit mesafeli davranmak; onların hayat tarzlarına ilişmemek, ilişenlere müsaade etmemektir. Ne var ki, laikliğin özellikle ilk dönemdeki tatbikatı, maalesef “dinsizlik” ve hatta “dindarlara baskı ve zulüm” şeklinde olmuştur. Zamanla da, sıklıkla değişkenlik arz ederek süregelmiştir.

DÖRT: Demokratik yönetim şekline geçmeye, 1945’te karar verildi. Fiilîyata ise, 1950’de geçildi. Ne var ki, 1960’ta bu nâzik ve nâzenin yapıya çok ağır bir darbe vuruldu. Millî irade süngülendi, demokrasi hançerlendi, hürriyet ve adâletin canına okundu. Üstüne üstlük, benzer şekildeki vahşiyane müdahaleler, devam eden hemen her on yıllık periyotlarda da tekrarlanmaya çalışıldı.

* * *

Bütün bu gel-gitli gelişmelere bakarak, günümüzdeki durum hakkında daha isabetli yorum ve değerlendirmelerde bulunmak mümkün. Meselâ, “Hukuk ve adâletimiz ne durumda? Demokratikleşmenin neresindeyiz? Temel insan hak ve hürriyetleri noktasındaki karnemizin hali nicedir?” gibi soruların cevabını da daha rasyonel şekilde görebiliriz.

Aksi halde, ayağı yere basmayan bilgi kırıntılarıyla karşı karşıya kalmış oluruz.


.

Nesl-i âtinin şahlanışı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


14 Aralık 2018, Cuma
Şair Mehmed Âkif, ideal bir nesil için, biliyorsunuz o coşkulu mısralarında şöyle nidâ ediyordu:
“Âsım’ın nesli diyordum ya, nesilmiş gerçek; İşte çiğnetmedi nâmusunu, çiğnetmeyecek!”

Merhûm Âkif, hayatı boyunca da “Âsım’ın nesli”nden hep sitayişle söz etti. Onu tebrik, tebcil ve takdir ile yâdetti.

Fakat, vâesefâ ki, böyle örneklik teşkil edecek bir nesli bizatihi yetiştirmeye muvaffak olamadan göçüp gitti. Muhtemelen, içinde büyük bir hasret olarak kaldı.

* * *

Üstad Bediüzzaman Hazretleri de, benzer mânada muhtelif eserlerinde “İstikbâlde gelecek olan nesl-i âti”den ümitvâr bir şekilde söz ediyor. Bazı bahislerde, yüzünü geleceğe çevirerek doğrudan hitap ediyor. Tıpkı Münâzarât’taki şu hitabede olduğu gibi:

“Ey üç yüz (1300’lü) seneden sonraki yüksek asrın arkasında gizlenmiş ve sâkitâne Nur’un sözünü dinleyen ve bir nazar-ı hafî-i gaybî ile bizi temâşâ eden Saidler, Hamzalar, Ömerler, Osmanlar, Tâhirler, Yûsuflar, Ahmedler ve saireler! Sizlere hitap ediyorum. Başlarınızı kaldırınız, ‘Sadakte’ deyiniz. Ve böyle demek sizlere borç olsun. Şu muâsırlarım (çağdaşlarım), varsın beni dinlemesinler. Tarih denilen mâzi derelerinden sizin yüksek istikbâlinize uzanan telsiz telgrafla sizinle konuşuyorum.”



Bir düstur (28. Lemâ'dan): Risâle-i Nur’un dâiresi geniştir; şâkirtleri pek çoktur. Hârice kaçanları aramaz, ehemmiyet vermez; belki daha içine almaz... Her insanda bir kalp var. Bir kalp ise, hem dâirede, hem hâriçte olamaz.

* * *

Bu noktada, Üstad Bediüzzaman ile Mehmed Âkif arasında önemli bir farkın varlığı göze çarpıyor. Şöyle ki: Aslında, her ikisi de ideal bir nesilden bahsetmiş, zaman zaman da nidâ ile hitap etme lüzumunu duymuş. Aradaki fark ise şudur: Merhûm Âkif, bilfiil olarak yeni bir nesil yetiştirmede, yahut talebe eğitiminde bulunamamış. Zira, hayatının en verimli yıllarında Türkiye’yi terk edip Mısır’a gitti. 1926-36 yıllarında hep orada kaldı ve ölümcül hastalığı esnasında yurduna dönebildi ancak. Kısa bir süre sonra da vefat etti zaten.

Üstad Bediüzzaman ise, nesl-i âtiye hitap etmekle kalmadı; henüz hayatta iken, bilfiil teşebbüse geçti ve bizatihi talebe yetiştirmeye çalıştı. Lillahilhamd, bunda da muvaffak oldu. İşte Tahirîler, Zübeyirler, Sabriler, Süleymanlar, Sungurlar, Feyziler, Çalışkanlar, Çelebiler, Hafız Aliler, vesâireler, hepsi de o gayretli hizmetin birer mümtaz meyvesi.

* * *

Bu meyanda pek mühim bir şey daha var. O da, ömür boyu ve daimî surette okunan, okunması elzem olan Nur Risaleleri... Vaktiyle yapılan tatbikat örneğinde olduğu gibi, Kurân’ın malı olan bu Risâleler, hem fert bazında hususî okumalarla mütalâa ediliyor, hem de bir şahs-ı mânevinin teşekkülü ile “umumî ders” sûretinde okunup mütalâa ediliyor.

Bu metot ise, Türkiye ve dünya çapında yaygın bir şekilde tatbik edilegeliyor. Öyle ki, hiç mübalâğasız olarak, Allah’ın her günü en az bin yerde toplu şekilde okunuyor. Ferdî ve hususî okumalar ise, yine günlük olarak yüz binler, hatta milyonlarla ifade etmek mümkün.

Peki, dünya üzerinde buna benzer ikinci bir örnek var mı? Yani, aynı eserlerin ömür boyu tekraren okunduğu; hem hususî, hem umumî sûrette okunup mütalâa edildiği; aynı eser, yahut aynı bahis elli-yüz kere okunmasına rağmen hiç usanç ve bıkkınlığın hasıl olmadığı; aksine feyiz, bereket ve lezzetin daha da ziyadeleştiği bir tatbikat şekli...

Evet, buna benzer ikinci bir örnek uygulama varsa da, bilmiyoruz ve duymuş değiliz.

Kurân-ı Azimüşşan’ın tam da şânına uygun olarak, usanç vermeyen okumalar ve umumî ders hizmetleri, hiç şüphesiz ki, ancak kudsî düstûrla ve ulvî prensiplerle devam edebilir. Ve nihayet, aynı düstûrlara tam bir sahibiyet şuuruyla sahip olanların azim ve gayretleriyle...

Bu muazzam mazhariyet için, ne kadar şükredilse, yine az gelir


.

Komünizmin milâdı

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


19 Aralık 2018, Çarşamba
GÜNÜN TARİHİ: 19 ARALIK 1986
Kabaca yetmiş sene boyunca komünist rejimin baskısı altında inleyen Rusya’nın, bu “dinsiz” rejimden kurtulma çabası noktasında 19 Aralık 1986 tarihinde âdeta bir milat vaziyetini yaşadı.

Zira, komünist Rusya’da (SSCB) en önemli rejim muhalifi olan Andrei Sakharov’un cezası o tarihte kaldırıldı ve ailesiyle birlikte affedilmiş oldu. Buna öncülük eden şahsiyet ise, Komünist Partisi Genel Sekreteri (Ardından Devlet Başkanı olan) Mihail Gorbaçov...

Gorbaçov, işbaşına geldiği (1985) andan itibaren Komünist Rusya’yı dönüştürmeye koyuldu. Beş-altı yıl süren yoğun ve gergin çabaların ardından, nihaî hedefe ancak 1991’de ulaşabildi. Ki, aslında bu süre içinde sağlanan başarı, kendi mantığı içinde başlıbaşına bir başarı, hatta zafer sayılır.

Şimdi de, 1917’de başlayan ve yetmiş yıl sonra iflâs noktasına gelen Rusya’daki (Diğer demirperde ülkeleriyle birlikte) komünist rejimin kısacık bir hikâyesinden söz edelim.

Bolşevik İhtilâlin iflâsı

Evet, yaklaşık 70 yıl müddetle (1917-1986) komünist rejimin kaskatı istibdadı altında yaşayan Sovyet Rusya', 1980'li yılların başından itibaren yeni bir sistem arayışının içine girdi.

Çünkü, komünist Rusya'nın en büyük kuvvet kaynağı olan Kızıl Ordu, eski dinginliğini kaybetmiş, girdiği Afganistan batağında çırpınmaya başlamış ve orada sağsâlim çıkamaz bir hale gelmişti.



Bir yandan da, ekonomik sıkıntılar had safhaya varmış durumdaydı. Öyle ki, uzaya füze fırlatan Rusya'da, insanlar ekmek bulamaz, açlıktan nefesi kokacak vaziyete düşmüş gibiydi. Yani, sefalet dizboyuna varmıştı.

Bu sefaleti netice veren komünizm, temelde dinsizliğe ve ateizme dayanıyordu.

Ne var ki, dinsiz bir millet yaşayamazdı. Bu kat'î gerçekle, sonunda komünist Rusya'da karşı karşıya geldi ve dikta rejimi her tarafından sökülmeye, dökülmeye mahkûm oldu.

Eski halin artık muhal olduğunu anlayan Sovyet Rusya'nın yeni Devlet Başkanı M. Gorbaçov, vargücüyle “perestroika ve glasnost” adını verdiği “yeniden yapılanma ve açıklık” reformu çalışmalarını başlattı.

Gorbaçov, hiç vakit kaybetmeksizin, bu yönde ciddî bazı adımlar attı.

İşte, o adımlardan biri, hiç şüphesiz, komünist rejimin yılmaz muhalifi, dirayetli bilim insanı sürgündeki Andrei Sakharov’un affedilmesi, yani serbest bırakılmasıyla ilgili olarak atılan adımdır. (19 Aralık 1986)

Tabiî, Sakharov ile birlikte, 1971'de evlendiği karısı Yelena da affedilmiş oldu.

Bu gelişme, Rusya'da ciddî bir rejim değişikliğinin yaşandığını gösteriyordu. Zira Sakharov (1921-1989), sıradan bir kimse değildi. Onu hemen bütün ilim, fikir ve siyaset dünyası tanıyordu. Üstelik, 1975'te Nobel Barış Ödülü’ne lâyık görülmüş; ancak, sürgünde olduğu için gidip ödülünü alamamıştı. (Aynı ödül, 1990'da Gorbaçov'a da verildi.)

İşte, Sakharov ile eşinin serbest bırakılması, hem Rusya'ya, hem de komünist ülkelerdeki insanlara nefes aldırmış ve ümitlerini yeniden canlandırmayı netice vermişti.

Evet, tam yetmiş yıldır dünyanın hemen yarısını tesir altına alan ve insanlığı tehdit eden komünizm, hiç olmazsa siyasî ve askerî sahada, artık çökmeye yüz tutmuştu. Eşzamanlı olarak da “demirperde” diye isimlendirilen korku perdeleri bir bir sökülmeye, dökülmeye, yahut yırtılmaya başlamıştı.

Komünizmden kurtulmaya çalışan Rusya, bu tarihten itibaren, kademeli bir şekilde "cumhurî demokrasi"ye geçiş sürecini yaşadı.


.

İmam Şâfiî’den mesajlar

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


20 Aralık 2018, Perşembe
GÜNÜN TARİHİ: 20 ARALIK 820
Ehl-i Sünnet dairesi içinde yer alan “Şâfiî Mezhebi”nin kurucusu olan İmâm-ı Şâfiî, Milâdî tarih itibariyle 20 Aralık 820’de Kahire’de vefat etti. (Vefatının sene kısmında herhangi bir ihtilâf yok, ancak gün ve ay ismini 20 Ocak şeklinde yazanlar var.)

İmamın doğum tarihi 767, doğum yeri ise Filistin, Gazze’dir. Vefat ettiğinde, 54 yaşında olduğu tahmin ediliyor.

Asıl ismi ve künyesi uzunca olan İmâm-ı Şâfiî, zamanla bu isimle şöhrete kavuşmuş ve aynı zamanda dokuzuncu göbekten evlâd-ı Resûl olduğu, yani Seyyid bir aileye mensup olduğu hususu umumî kabul görmüştür.

* * *

İmam Ebû Hanife’nin tam da vefat ettiği sene dünyaya teşrif eden İmâm-ı Şâfiî, İmam Mâlik’ten Medine fıkhını, İmam Muhammed’den Irak fıkhını öğrendi. Böylece Hicaz fıkhı ile Irak fıkhını birleştirmiş oldu.

Bilâhare Bağdat’a gitti ve burada muhtemelen iki yıl kadar kaldı. Ardından Mekke’ye döndü, sonra Mekke’ye gitti ve 9 sene müddetle burada ders verdi. Bu yıllar, onun ilmî hayatının en verimli devresidir.

Zira, bu dönemde muhtelif fıkıhları araştırıp müşterek noktaları bir araya getirdi, hatta bunları birleştirmede muvaffak oldu.

Ayrıca, konuyla ilgili muhtelif hadisleri derleyip toplamada ve bunları tasnif etmede de büyük bir başarı sağladı.

* * *

İmam Şâfiî, Medine’den sonra tekrar Bağdat’a gitti. Bu ikinci gelişinde, artık çeşitli fıkıh ekollerini derinlemesine incelemiş, fıkıhta kendi usûlünü belirlemiş olarak talebe yetiştirmeye başladı.

Hayatının sonlarına doğru Bağdat’tan Kahire’ye Mısır’a gitti. Son dört yılını, adeta bir “fıkıh hazinesi”ni teşkil etmekle geçirdi.

Vefat ettiğinde, arkasında iyi yetişmiş kalabalık bir talebe kitlesini bırakarak gitti. Mekke, Bağdat ve Mısır’da yetiştirdiği seçkin talebeleri, onun telif etmiş olduğu eserleri okuttular, görüşlerini ve diğer fakihlerle olan alâmet-i fârikaları naklettiler. İşte bu talebelerin, gitgide genişleyen ders halkaları neticesinde, meşhûr “Şâfiî Mezhebi” meydân-ı zuhûra çıkmış oldu.

* * *

İmam-ı Şâfiî’nin meşhur olmuş eserlerinden bazılarının ismi aşağıdaki gibidir:

* El-Ümm: Fıkıh, yani İslâm hukukuna dair olup, İmam Şafii'nin içtihad ederek bildirdiği meseleleri ihtiva eder.

* Kitab-üs-Sünen vel-Müsned: Hadis ilmine dair.

* Er-Risâle fil-Usûl: Usûl-i fıkha dair.

Ve diğerleri: El-Kitab-ül Bağdadiyye. El-Mebsut. Ahkâm-ül-Kur'ân. İhtilâf-ül Hadis. Müsned-üş-Şafiî. El-Mevâris. Edeb-ül Kadi. Fedail-i Kureyş. El-Eşribe. İsbât-ü’n-Nübüvve. Redd-i alel-Berahime.

* * *

Son olarak İmam-ı Şâfiî’nin asırlara hükmeden ve kıyamete kadar da unutulmayacak olan sözlerinden bir demet sunalım:

* Besmele, tek bir âyet olduğu halde, Kur’ân’da yüz on dört defa nâzil olmuştur.

* Haram-ı nazar, nisyân (unutkanlık) verir.

* Hâlis talebe-i ulûmun rızkına ben kefalet edebilirim.

* Düşmanın okunu takip edin; o sizi hak ehline götürür.

NOT: İmam-ı Şâfiî’nin burada iktibas ettiğimiz şu son vecizesine çok farklı mânaları yükleyenlere, hatta tersyüz edip çarpıtanlara da rastlamaktayız. Bu sebeple, yanlış mânalara mahal vermemek için, meşhûr olmuş şu darb-ı meseli de burada zikretmekte fayda var: Düşmanı sık değişenin, dostluğuna güven olmaz.


.

Adaları nasıl kaybettik?

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


21 Aralık 2018, Cuma 00:07
GÜNÜN TARİHİ: 21 ARALIK 1898-1912
Osmanlı Devleti’nin büyük ölçekli toprak kaybı, Ege Denizi ile Akdeniz’deki irili-ufaklı adaların kaybı ile eşzamanlı olarak yaşandı.

Bunların arasındaki en önemli kayıp, şüphesiz Kıbrıs, Girit ve Rodos adalarıdır.

1878’ten itibaren ara ara el değiştirmekle beraber, tarih 21 Aralık 1912’ye geldiğinde, adı geçen gerek adalar ve gerekse denizler üzerinde hakimiyetimizi büyük ölçüde kaybetmeye başladık.

Balkan Savaşlarının ardından ise, adalar üzerinde hak talep etme ve bu maksatla mücadele verme noktasındaki ümidimizi büyük ölçüde kaybettik. Nitekim, son bir buçuk asırlık zaman zarfında elde etmiş olduğu yegâne başarı Kıbrıs Adası üzerindeki “garantörlük hakkı” olarak görülüyor.

* * *

1571’de Osmanlı hâkimiyeti altına giren Kıbrıs, 1877’deki Osmanlı-Rus Harbinin yol açtığı zaaf ve mağlûbiyet sebebiyle İngiltere’ye teslim edildi. İngizlere Kıbrıs’ın mülkiyeti değil, sadece işletmesi verilmiş idi. Ne var ki, onlar zamanla adayı bütünüyle ele geçirme stratejisini güttüler.

1878’de işletme hakkı İngiltere’ye verilen Kıbrıs’taki haklarımız, bir daha geri gelmedi ve çeşitli merhalelerden geçerek bugünkü konumuna geldi. Bundan sonrası için ise, durum büyük ölçüde muğlak ve muallak bir vaziyet arz ediyor.

* * *

Kıbrıs’ın elden çıkma tâlihsizliğini, Ege Denizi’ndeki adaların durumu takip etti.

Özellikle 12 Ada’nın toplu şekilde elden çıkması, 1911’de İtalya ile yaşanan Trablusgarb (Libya) Savaşı’nın hemen akabinde oldu.

Donanma gücüyle Libya sahillerine yüklenen İtalya, karaya asker çıkarmakla beraber, sahra karasında ilerleyemedi. Bir cihette mağlûbiyeti kabul etti. Ancak, mücadeleden vazgeçmedi ve güçlü donanması ile Ege Denizi’ndeki adaları işgale yöneldi.

İşte, bu ikinci hamlede başarılı oldu ve buradaki adaların çoğunu Osmanlı’dan kopardı. Zamanla da burayı Yunanistan’a bir nevi peşkeş etme yoluna gitti.

Lozan’da da geri alınamayan bu 12 Ada, uluslar arası hukuk platformlarında mecburen Yunanistan’a bırakılmış oldu.

Şimdi de, 1912 yılı Aralık ayı sonlarında adalarla ilgili yaşanan gelişmelere bakalım.

* * *

Osmanlı Devleti asırlardır sürdürmüş olduğu Ege ve Akdeniz üzerindeki hâkimiyetini kaybetmeye başladı.

Başta Midilli olmak üzere, Limni, İmroz, Bozcaada, Karyot, Taşöz ve Semendirek adaları, Yunan donanmasına ait savaş gemileri tarafından, önce abluka altına alındı. Ardından da, ismi geçen adalara asker çıkarılarak fiilen işgal edildi: 21 Aralık 1912.

Yunanlılar, bu tarihten tam 14 sene evvel de (yani 21 Aralık 1898’de), Girit Adası’nı ele geçirmiş ve buradaki Osmanlı hâkimiyetine son vermişlerdi.

Yukarıda da kısmen temas ettiğimiz gibi, İtalyanlarla yapılan Trablusgarp Savaşı’nın (1911) hemen ardından, ismi geçen adaların da Yunanistan tarafından zaptedilmesiyle birlikte, Ege ve Akdeniz artık birer “Osmanlı gölü” olmaktan çıkmış bulundu.

Burada şu önemli noktayı da nazara vermek gerekir: Yunan kuvvetleri, bu adaları işgal etmeyi tek başıyla yapmadı. Onun arkasında, İtalya başta olmak üzere, Avrupa’nın diğer bazı devletleri de el altından büyük destek verdiler.

Aynı kategorideki politikaların benzer tarzdaki destekleri, kısa süre sonra başlayacak olan Balkan Savaşları’nda da devam etti. Durumun öyle olduğunu, yakın tarihin gerçekleri gözler önüne seriyor.

.

Meclis’i zaafa uğratmak

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


22 Aralık 2018, Cumartesi
GÜNÜN TARİHİ 22 ARALIK 1918
Muhtelif dönemlerde Meclislerin zaafa uğratıldığı, bazen de temelli kapatıldığı, yani feshedildiği zamanlar olmuştur.

İşte o tâlihsiz hadiselerden biri de 22 Aralık 1918’de vuku buldu. İstanbul’u işgal eden ecnebi kuvvetlerin baskısına mâruz kalan Sultan Vahdeddin, Osmanlı Mebûsân Meclis’ini feshetme kararını verdi.

Oysa, bu tür davranışların bir faydası olmaz. Hatta, faydadan çok zararı olur. Dahildeki muarızlar ile hariçteki ecnebiler bunu bir zaaf olarak görür, iştahı kabarır ve o iştahla daha çok üzerinize gelirler.

Nitekim, 93 Harbi bahanesiyle Sultan II. Abdülhamid’in Meclis-i Mebusanı kapatması ve bir adım daha ileri giderek Kànun-i Esasi’yi askıya alması, saldırgan ecnebilerin daha çok iştahını kabartmış ve özellikle Rumeli’deki mezâlimi büsbütün azdırmıştır.

Evet, Balkan coğrafyasında ve Rumeli topraklarındaki göçleri hızlandıran sebeplerden biri de, hür iradenin tecelligâhı olan Meclis’in önce zaafa uğratılması ve ardından lağvedilmesidir. Yani, bütün irade, idare, kontrol ve karar mekanizmasının Meclis’ten alınarak bir tek şahsın iradesine devredilmesidir.

Şahıs, bu çağda her şeyi ihata edemediği gibi, her meselenin içyüzünü bizzat tahkik ederek öğrenmesi ve ona göre isabetli karar vermesi de mümkün görünmüyor. O şahıs, velev ki mükemmel veya süper kabiliyetlere sahip olsa bile...

* * *

Maalesef ki, yakın tarihimizde buna benzer bir çok talihsizlikler yaşanageldi. Nitekim, günümüzde de benzer heveslerin depreştiğini görmekteyiz: Meclis’in iradesi gibi itibarı da gölgede bırakılmaya, netice itibariyle zaafa uğratılmaya çalışılıyor.

***

Son padişahların, bilhassa sıkıntılı zamanlarda Meclis’i feshetme cihetine gitmesi, faydadan çok zarara yol açtı. Meclis’in zaafa uğratılması, saldırgan ecnebilerin daha çok iştahını kabartır. Aynı hatalara düşülmemesini temenni ederiz.

***

Önemle hatırlatalım ki, bu tarz teşebbüsler geçmişte hiçbir fayda vermediği gibi, vatan ve millet menfaatine bugün de müsbet manada hiçbir getirisi yoktur ve olamaz.

Bu hayatî hatırlatmalardan sonra, şimdi tekrar “Günün Tarihi” ile ilgili bağlantıya dönelim ve Osmanlı’nın son demlerinde tekraren uygulanan “Meclis’in devre dışı bırakılması” hatalarını bir ders-i ibret mânasında dikkat nazarlarına sunalım.

* * *

Evet, yazının başında da ifade ettiğimiz üzere, son padişah Sultan Mehmed Vahdeddin, muhtemelen savaş mağlûbiyetinin hâsıl ettiği moralsizlik ve İngiltere’nin başını çektiği işgal kuvvetlerinin de artan baskıları sebebiyle, Meclis-i Mebusan'ı feshetti.

Bu, Sultan Vahdeddin'in Meclis hakkında yapmış olduğu ilk fesih kararıydı.

Zira, 11 Nisan 1920'de de aynı durum bir kez daha tekrarlanmış oldu. Yine aynı padişahın fermanıyla, ancak işgalci İngiliz kuvvetlerinin dayatması sonucu, son Osmanlı Meclis-i Mebusanı da feshedilmiş oldu.

Ne var ki, her ikisi teşebbüs de birer nâfile çabadan ibaret kaldı. Dahası, ilk Meclis feshiyle, aslında işgalcilere bir nevî cesaret vermiş ve onlara Osmanlı idaresine daha çok müdahale etme kapısını aralamış oldu.

Sultan Vahdeddin, bu uygulamayı kerhen ve istemeyerek yapmış olsa bile, netice itibariyle bunun yanlış olduğu aşikâr.

Zira, işgal güçlerinin hoşuna gidecek, onların elini güçlendirecek ve en mühimi de sultanı yalnızlaştıracak bir politikaydı, bu.

Taviz tavizi çeker kaidesince, ne yazık ki Meclislerin feshedilmesi, daha büyük tavizlerin koparılmasını netice verdi.

Bu sebeple de, İstanbul ve Anadolu'nun birçok merkezi yaklaşık dört yıl müddetle kanlı işgal ve istilâ vak'asına şahit oldu. Çekilen nice acıların, kahırların ve dayanılmaz sıkıntıların daha da şiddetlenmesine yardımcı unsur olma hususiyetini taşıdı.

Yakın tarihte yaşanan bu ve benzeri hatalardan ders çıkarılması temennisiyle...

.

Afganistan aynasında...

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


24 Aralık 2018, Pazartesi
GÜNÜN TARİHİ: 24 ARALIK 1979
Sovyet Rusya’ya bağlı Kızıl Ordu, kukla idareciler tarafından yönetilen Afganistan’ı tümüyle işgal etme harekâtını başlattı: 24 Aralık 1979. Binlerce asker ve tonlarca savaş mühimmatı, bu tarihten itibaren Rusya ile Kàbil Havalimanı arasında kurulan hava köprüsü üzerinden Afgan topraklarına indirme harekâtı gerçekleştirildi.

O tarihte, dünyanın ikinci süper gücü sayılan Sovyet Rusya ve her tarafa korku salan Kızıl Ordu, on sene müddetle Aganistan’da oluk oluk kan akıttı. Ancak, buna rağmen o fakir halkı yenemedi, onları teslim alamadı. Aksine, o coğrafyada o kızıl ejderin iflâhı kesildi, onun diş ve pençesi kırıldı.

Bu hadise de gösteriyor ki, Dünya yeni bir devrenin içine girmiş bulunuyor. Bu yeni devrede silâh, kuvvet, şiddet ve kan dökücü müdahalelerle, hedefe varılamıyor, istenen netice sağlanamıyor. Yani, silâhtan çok, aklın keskinliğine, ilim ve irfanın genişliğine ihtiyaç var.

Aynı durum sadece Rusya’nın Kızıl Ordusu için değil, dünyanın bir numaralı süper gücü ABD ordusu için de geçerli. Kızıl Ordu’nun acziyeti nasıl Afganistan’da tescil edildi ise, ABD ordusunun başarısızlığı da Irak ve Suriye’de gayet bâriz bir şekilde görülmüş oldu.

Tarih ve aktüalitenin içiçe geçtiği bu genel değerlendirmelerden sonra, şimdi 1979’da başlayıp 1989’a kadar devam eden Rus’un Afgan işgaline dair konunun detaylarına geçelim.

Kızıl Ordu’nun tükenişi

Vâkıa şu ki: Tarihin hemen hiçbir devresinde esareti yaşamamış, sömürgeciliği hiç tatmamış olan Afgan halkı, 1979 yılı sonlarında süper güç Sovyet Rusya’nın Kızıl Ordusu tarafından işgale mâruz kaldı.

Koca Rus Ordusu’nun hem havadan, hem karadan ateş gücü yüksek birliklerle ve en ağır modern silâhlarla Afgan halkına kan kusturarak başlatmış olduğu bu zâlimane işgal hareketi, tam tamına on yıl devam etti.

Son işgal birliklerinin Afganistan'dan çekilme takvimi olarak, Şubat 1989 tarihi gösteriliyor.

Yukarıda da ifade edildiği gibi, o dönemde dünyanın ikinci büyük ordusu ve aynı zamanda süper gücü olarak gösterilen Sovyet Rusya'nın Kızıl Ordusu, dünyanın belki de en fakir topluluklarından biri olan Müslüman Afgan halkına karşı acımasızca çarpıştı; ne var ki, sonunda pes etmek ve o topraklardan gerisin geriye çekilmek zorunda kaldı.

Kızıl Ordu, Afganistan'dan çekildiğinde, hemen her taraf yakılıp yıkılmış, yüz binlerce (belki bir milyondan fazla) Müslümanın kanı akıtılmış idi; ayrıca, milyonlarca sivil vatandaş da ülkesini terk ederek başka diyârlara göç etmek durumunda kalmıştı.

Afgan mücahitlerinin bu kahramanca direnişi, süper devlet Sovyet Rusya’nın ve Kızıl Ordusu’nun da sonunu hazırlamış oldu: Bu kanlı hadiseden sonra, Sovyet Rusya, hızla dağılma sürecine girdi. Komünist sistemler çökmeye, demirperde yırtılmaya, utanç duvarları ardı ardına yıkılmaya yüz tuttu.

* * *

Afganlı mücahitler, haricî saldırıya karşı, evet, takdire şâyân bir direniş ruhu sergiledi. Müşterek hareketle, azgın düşmanı def etti. İnsan sûretindeki en vahşi canavarın diş ve pençesini kırdı. Onu, perişan halde kaçmaya, ric’ate adeta mecbur etti.

Ne var ki, aynı mücahitler, dahilî meselelerde aynı ruh ve mânâ birliğini sağlayamadı. İşgalcileri bertaraf ettikten sonra, bu kez dönüp birbirlerine düştüler. Aradan çok uzun bir zaman dilimi geçmiş olmasına rağmen, maalesef yine de birleşip kaynaşamadılar.

Onların ihtilâfından istifade eden haricî cereyanlar, az bir kuvvetle büyük tesir icra ederek, orada kendi menfaatleri yönündeki politikaları uygulamaya devam etmektedirler.

Kardeş Afgan halkının düşmüş olduğu bu vahim durumdan kurtulmasının yegâne yolu ve çaresi, aralarındaki ihtilâfı kaldırmak ve tam bir ittifakla, ittihatla, imtizaçla hareket etmekten geçer. Allah, yâr ve yardımcıları olsun.


.

Hayduta haddini bildirmek

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


25 Aralık 2018, Salı
Gerek Suriye özelinde ve gerekse Ortadoğu genelinde birbiriyle karşı karşıya gelen, zaman zaman da kanlı boğuşmaların içine giren iç ve dış odakların hiç biri, ne hikmetse bir tek İsrail ile karşı karşıya gelmiyor.
Yani, küçük-büyük, yerli-yabancı, uzak yakın..., hemen herkes birbiriyle ya kavgalı, ya bir hesaplaşma içinde, ya da birbirinin gücünü dengelemeye çalışıyor. Ama, hiç birinin İsrail ile doğrudan bir mücadelesi görünmüyor.

Oysa, Ortadoğu coğrafyasındaki asıl haydut güç ve en çok tehlikeli yayılma istidadı gösteren odak, İsrail hükûmetleridir.

Çoğu zaman devlet terörü de estiren bu korsan “Din devleti”nde hükûmetler değişiyor, ama onun istilâcı emelleri ve kan dökücü eylemleri aynen devam ediyor.

Üstelik, bu tabloları Türkiye dahil, bütün dünya devletleri biliyor, görüyor ve ne anlama geldiğini de gayet iyi okuyor. Ne var ki, şimdiye kadar hiç bir ülke “kuru-sıkı” lâfların ötesinde hiçbir faaliyet ve icraat gösterebilmiş değil.

* * *

İşte görüyoruz: ABD ile Rusya karşı bloklarda yer alıyor. Suriye hükümetiyle çataçat politikalar izleyen Türkiye ile bu iki dev ülkenin de zaman zaman farklı telden çaldıkları apaçık ortada. Irak’daki durum zaten curcuna. Bölgedeki diğer Arap ülkelerin kendi aralarında bile geliştirdiği belirgin veya güvenilir bir politikanın ortada esamisi dahi yok.

Ama, hemen hepsinin de İsrail’e karşı gayet ürkek, çekingen ve bir o kadar da karmaşık tavırları var ki, neresinden tutsanız elinizde kalır.

Türkiye’nin hamleleri ise, ne yazık ki her defasında İsrail’in lehine sonuçlanageldi.

Oysa, olup bitenlere rasyonel açıdan bakıldığında görülecektir ki, İsrail’in zulmünü azaltma ve yayılmacı politikalarını frenleme imkânına sahip bölgedeki tek ülke Türkiye’dir.

Fakat, Türkiye’den de şimdiye kadar İsrail’in aleyhine netice verecek, ayağı yere basan diplomatik hiçbir hamle kaydedilmiş değil. Hemen her gelişmenin ardından bazı beylik lâflar söylenir durur; ama, aynı istikamette atılacak fiilî adımlara rastlamak pek mümkün olmadı.

Oysa, İsrail’e haddini bildirecek tek yol, söylenen o doğru ve etkili sözlerin, diplomatik alanda fiiliyata dökülmesidir. Aksi halde, şimdiye kadar seyretmekle iktifa edilen aynı zalimane senaryolar, tekrar betekrar sahneye konulmaya devam edecek demektir.

Zira, bu korsan devletin yayılmacı politikası değişmediği gibi, kimseye acıması, merhameti de yoktur.

Zengilerin Urfa Zaferi

GÜNÜN TARİHİ 25 ARALIK 1144

Harem-i Şerif olan Kudüs, nasıl Selahaddin-i Eyyübi zamanına (1187) adar Haçlıların hakimiyeti altına idi ise, mübarek şehir Urfa da İmadeddin Zengi zamanına (1144) kadar aynı Haçlı kuvvetlerinin elinde bulunuyordu.



Selçukluların Atabeyi, ayrıca muhtelif vilayetlerde valilik hizmetinde bulunmuş olan İmadeddin Zengi (1087-1146), uzun süredir Haçlı hakimiyeti altındaki Urfa’yı önce kuşatma altına aldı; yaklaşık bir ay kadar süren kuşatmanın ardından da bu İslâm beldesini yeniden fethetmeye muvaffak oldu: 25 Aralık 1144.

Urfa’ya eski Erbil Emiri Küçük Ali’yi tayin eden İmadeddin, burada kazamış olduğu zaferin şevk ve heyecanı ile yeni fetihlere devam etti.

İki sene sonra, Süleyman Şah Türbesi'nin yakınlarında bulunan Caber Kalesi’ni kuşatma altına aldı. Fakat, ne acip bir durum ki, bu pek mühim ve stratejik kaleyi tam da zaptetmek üzere iken, Yarankaş isimli hizmetkârı tarafından 14 Eylül 1146 gecesi yatağında uyur vaziyette iken vurularak şehit edildi. Yerine oğlu Nureddin Zengi geçti


.

Asabilik tehlikesi

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


26 Aralık 2018, Çarşamba
Hemen her seçim dönemi arefesinde olduğu gibi, yaklaşan mahallî seçimler öncesinde de sosyal ve siyasî asabilik yeniden tırmanışa geçti.
Ortamı bu sûretle germenin, içtimaî tansiyonu habire yükseltmenin hedef ve gayesi açıktır: Seçimleri kazanmak.

Bu hedefe varmak için, son derece tehlikeli ve bir o kadar da zararlı manevralar yapılıyor. İnsanlarımız arasında, bazen telâfisi imkânsız yaralar açılıyor, kırılmalar yaşanıyor.

Sorumluluk sahibi herkesin, böylesi durumlarda daha bir dikkatli olması ve daha çok soğukkanlı davranması lâzım, hatta elzem. Zira, hasıl olacak zarar ve hasarlar, sadece kendisi ve ailesiyle sınırlı kalmaz; zincirleme şekilde genişleyerek başkasına da sirayet eder.

Liderler daha mesul

Gergin havayı yumuşatmada, şüphesi herkese düşen sorumluluk payı var. Ancak, siyasî partilerin başkanları ve yönetim kadroları, bu noktada daha ziyade sorumluluk sahibidirler.

Dolayısıyla, söz ve davranışlarına çokça dikkat etmeli ve söylediklerinin sonucunu mutlaka hesaba katarak konuşmalı. Aksi halde, sözlerinin etkisiyle kendinden geçercesine asabileşen ve büsbütün agresif hale gelenlerin yapıp ettiklerinden de mesul olurlar. Normal bir insan, normal hallerde böyle ağır bir sorumluluğun altına girmez, girmemeli.

Esasen, medenî milletlerin dünyasına baktığımızda da, hemen bütün siyasî parti kadrolarının böyle bir sorumluluk hissiyle hareket ettiğini görmekteyiz. Hatta, açıklama ve hitabetlerinde, bilâkis toplumdaki asabiliği yatıştırmaya, tansiyonu düşürmeye gayret ederler.

Bizdeki durum, endişe verici

Medenî dünya ile kıyasladığımızda, bizdeki seçim kampanyalarının son derece gergin ve seçmen kitlesini kutuplaştırıcı bir strateji ile yürütülmeye çalışıldığına şahit oluyoruz.

Başta iktidar partisi olmak üzere, liderperest veya ideolojik saplantılı partilerin, başarıya ulaşmak için söz konusu asabilikten ve gerginlikten beslendiğini teessüfle görmekteyiz. Oysa, siyaset mekanizması, bir demokratik yarış ekseninde çalışmalı, çalıştırılmalı. Medenilik bunu gerektirir. Bir başka ifade ile, siyaset ve iktidarı elde etme hırsı, insanları canavarlaştırmamalı, insanları insanlıktan çıkarma raddesine çıkmamalı.

Partiler ve yönetim kadroları, şayet bu yöndeki telkin ve tembihleri dinlemezlerse, seçmen vatandaşlar olarak bizlerin de onları dinlememek ve sürü psikozuyla arkalarından gitmemek gibi bir hürriyet hakkımız olsa gerek.

***

GÜNÜN TARİHİ: 26 ARALIK 1934

Kubilay istismarcılğı



İzmir’in Menemen ilçesinde yapılan “Kubilay Anıtı” 26 Aralık 1934’te resmî törenle açıldı. Açılış konuşmasını, ileride Başbakanlığa da getirilecek olan Recep Peker yaptı.

Öğretmen asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay, 23 Aralık 1930'da, kendilerine dindarlık süsü veren bir grup esrarkeş tarafından başı kesilerek katledilmişti.

O gün, Giritli Derviş Mehmet diye bilinen kişi, etrafına topladığı bir grup çapulcuyla birlikte, Menemen'de gösteri yaptı. Gösteri esnasında "Biz şeriat erleriyiz. Arkamızda 70 bin kişilik Hilâfet ordusu var. Şapka giyen kâfirdir" diye nâralar atarak halkı tahrik etmeye çalıştı.

Sergilenen densizliğe mani olmaya tedbirsizce giden (ihtimal gönderilen) Kubilay ise, bu kendini bilmezler tarafından katledildi. Üstelik kafası kesilerek gösteriye devam edildi.

Ardından, hadise mahalline giden bekçilerden Hasan ve Şevki Efendiler de yine aynı gafiller tarafından vurularak öldürüldü. Bunun üzerine bölgede aylarca sıkıyönetim ilân edildi ve grup grup insanlar tutuklanarak hapishaneye ve bir kısmı idam sehpasına gönderildi. İdam edilenlerin toplamı en az 28 kişidir.

Menemen Hadisesi’nin mahiyeti hâlâ meçhûl olmasına rağmen, işlenen o vahşiyane cinayetler, İslâm düşmanları tarafından mâsum dindarların üzerine yıkılmaya çalışıldı.


.

Ahrar/Hürriyet öncüleri

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


27 Aralık 2018, Perşembe
GÜNÜN TARİHİ: 27 ARALIK 1907
İlk başta “Ahrâr-ı Osmaniye” iken, sonradan "Jöntürkler" ismini alan Yeni Osmanlılar, hareketin II. Kongresini yapmak üzere Paris'te toplandılar. Toplam üç gün sürecek olan bu kongrede önemli bazı kararlar alındı. (I. Kongre 1902’de yapıldı.) Alınan kararların başında ise, yaklaşık otuz senedir Sultan II. Abdülhamid'in başında bulunduğu Mutlâkıyet rejimi döneminde işlenen hata ve günahların İslâmiyete mal edilmemesi gerektiği şeklindeki ifadedir.

Hürriyetin ilân edilmesi, Meclis'in açılması, anayasanın yeniden yürürlüğe konulması, dolayısıyla Meşrûtî Monarşinin yeniden tesisi yönündeki fikrî kararlılığın da teyid edildiği bu kongrede, bazı fikir ayrılıkları suyüzüne çıktı.

Askerî Tıbbiye kaynaklı İttihat-Terakki Cemiyeti taraftarları, merkezî otoriteye dayalı ve gerektiğinde komitacılık faaliyetlerinin de yürütülebileceği bir metodik eğilimden yana tavır takınırken, Prens Sabahaddin Beyin temsil ettiği "Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet"çi görüştekiler ise, herşeyin açık şekilde ve şeffafiyet içinde yürütülmesi, Osmanlı'nın da bundan böyle federatif ve liberal bir yönetim şekliyle idare edilmesi gerektiği fikrini savundular.

Jöntürkler içindeki bu iki görüş, bir müddet sonra (1908'de) kesin hatlarıyla birbirinden ayrı ve farklı isimler altında partileşti: İttihat ve Terakki Fırkası ile Ahrâr-ı Osmaniye Fırkası.



Türkiye'deki siyaset, işte tâ o tarihlerden itibaren iki ana eksen üzerinde şekillenmeye başladı. Bu iki temayül, 1950'li yıllarda Halkçılar ve Demokratlar olarak kesin hatlarla belirgin bir hale geldi.

Bediüzzaman ve Ahrarlar

1865 yılına kadar gizlilik içinde yürütülen ve bu tarihten sonra da gayr-ı resmî bir cemiyet şeklinde tarih sahnesine çıkan Yeni Osmanlılar Hareketinin fikir öncüleri arasında şu isimler var: Namık Kemâl, Ziyâ Paşa, Şinâsi, Mehmed Bey, Reşad Bey, Nuri Bey, Ebüzziyâ Tevfik, Agâh Efendi ve Ali Suâvi Bey.

Avrupa'da bilâhare "Jön Türk/Fransızca: Jeunes Turcs) diye isimlendirilen bu yeni hareketin öncelikli talebi, fikir hürriyetinin sağlanması ve garanti altına alınmasıydı. Ardından, sırasıyla meşrûtiyetin ilân edilmesi, padişahın yetkilerine sınırlama getirilmesi, farklı siyasî eğilimlere fırsat tanınması, yeni bir anayasanın hazırlanması ve parlamentonun tesis edilerek buna işlerlik kazandırılmasıydı.

* * *

Bediüzzaman Said Nursî'nin tâ 1890'larda "Ahrar" diye tanıyıp tanımladığı (Bkz: Münâzarât, s. 125) Jön Türklerin ekserisi, hamiyet dâvâsında dürüst ve samimî kimselerdir.

Nursî, aynı eserinde, 1892'de Mardin taraflarında tanıma fırsatını bulduğu Yeni Osmanlılar için aynen şu ifadeyi kullanıyor: "Tâ o vakitte anladım; ekser Ahrarımız mutekîd (inançlı, itikatlı) Müslümanlardır."

Üstad Bediüzzaman'ın bu ifadesinden de anlıyoruz ki, 1908'de kurulan Ahrar-ı Osmaniye Fırkası henüz tarih sahnesine çıkmadan da, bu fikrî hareketin evveliyatını ve bir nev'î altyapısını teşkil eden Jön Türkleri/Yeni Osmanlıları "Ahrar" olarak görmüş ve öyle isimlendirmiştir.

Namık Kemâl'in hürriyeti destanlaştıran "Hürriyet Kasidesi" şiiri ile "Rüyâ" başlıklı makalesi, Üstad Bediüzzaman'ın "Hürriyete Hitap" nutukları arasında da muazzam bir mânâ ve muhteva paralelliği bulunmaktadır.

Said Nursî, buluğ çağına henüz erdiği 15–16 yaşlarında (1892?) Mardin taraflarında olduğunu ve burada iken Namık Kemâl'in "Rüyâ" isimli makalesini okuyup çokça istifade ettiğini, aynı zaman zarfında hürriyetin mânâsı ile siyasetteki "muktesit meslek/vasat yol" hakkında ciddî mâlumat sahibi olduğunu gayet açık bir sûrette beyân ediyor.

İşte kendi ifadeleri: "İnkılâptan (1908'den) on altı sene evvel, Mardin cihetlerinde, beni hakka irşad eden bir zâta rast geldim. Siyâsetteki muktesit mesleği bana gösterdi. Hem, tâ o vakitte, meşhur Kemâl’in 'Rüyâ'sıyla uyandım." (Age, s. 123)


.

Demirel’i hatırlayanlar

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr


28 Aralık 2018, Cuma
Bilhassa son zamanlarda merhum Süleyman Demirel’i rahmetle anan ve ondan sitayişle söz eden farklı kesimden insanların sayısında gözle görülür bir artış var.
Sanatçısından siyasetçisine, gazetecisinden hukukçusuna, iktisatçısından sağlıkçısına, işçisinden köylüsüne kadar, abartısız hemen her kesimden ve her meslekten kendi sahasıyla ilgili benzer mahiyette sözler duyuyoruz.

Çok yakın bir zamanda yönettiği Tv.’deki “Halk Arenası” programına ağır cezalar kesilen Uğur Dündar, aynı programdaki imâlı konuşmaları sebebiyle mahkemelik olan Metin Akpınar ve Müjdat Gezen’in başına gelenler, ülkenin hemen her tarafında ve hatta dünyanın çeşitli merkezlerinde hararetle konuşulup tartışılmaya devam ediyor.

Yaşanan gelişmeler üzerine, vaktiyle Demirel’e şiddetli muhalif ve muarız olan Uğur Dündar, aynı programda şöyle bir itirafta bulundu:

Geçmişte Süleyman Demirel’e çokça eleştiride bulunurduk. Belli etmese de, onu fazlasıyla kızdırdığımızı düşünürdük. Bir gün fırsatını bulup sordum: Efendim, bize kızıyorsunuzdur her halde? Şu meâlde cevap verdi: “Kardeşim, ben size niye kızayım ki... Ben vazifemi yapıyorum, siz de kendi vazifenizi yapıyorsunuz. Demokrasi dediğimiz şey, bunun böyle olmasını icap ettiriyor. Benim gazetecileri, yazarları mahkemeye verdiğimi, onların aleyhinde dâvâ açtığımı hiç gördünüz mü? Benim kendi yakınlarımı hukuk karşısında koruyup kolladığıma şahit oldunuz mu hiç? Ayrıca, ben devletin kuvvetini muhalif fikirde olanların aleyhinde hiç kullanmadım, kullanmam da.”

Benzer mahiyetteki bir başka açıklama—medya sektörüne vedâ etmeden evvel—Doğan Holding sahibi Aydın Doğan’dan da sâdır olmuştu: Demirel, ona “Devletin kuvvetini sizin aleyhinizde kullanma cihetine gitmedim, kullanmayı da hiç düşünmedim” demişti.

* * *

Gerek Cumhurbaşkanlığı, ama özellikle Başbakanlığı zamanında Demirel’i fazlasıyla eleştiren, hatta ona muarız cephelerde yer alan kimi şahısların itiraf gibi sözlerini duyunca, ister istemez aklımıza aynı hedefe ok atan diğer bazı isimler geliyor. Meselâ şöyle ki:

* Doğru Yol Partisi’nin 14 Mayıs 1985’te gerçekleştirilen (Cindoruk-Yazar çekişmeli) kongresinden itibaren Süleyman Demirel’e karşı amansız ve eminsiz bir muhalif kesilen Tercüman gazetesi başyazarı (sonradan RP milletvekili) Nazlı Ilıcak, Demirel hakkında acaba şimdi ne düşünüyor ve neler hissediyor?

* Oldum olası Millî Görüş çizgisinde fikir ve siyaset yazıları yazan Ali Bulaç, geriye doğru baktığında acaba aklından neler geçiyor?

* Çiller başkanlığındaki Doğru Yol Partisi’nin rotasından çıkartılıp batırılmasında ciddî katkıları olan Mümtaz’er Türköne, acaba şu ân bir nefis muhasebesi yapıyor mudur?

* Kezâ, Demirel’e hep muhalefet etmiş meslektaşlarımızdan Şahin Alpay, Cengiz Çandar, Fehmi Koru ve Altan Kardeşler gibi meşhurlar, bütün bu olup bitenlerden nasıl bir ders çıkarıyorlar, cidden merak ediyoruz.

* Bir de, vaktiyle Demirel’i küçümsediği için “Çoban Sülü” nakaratını dillendirilenlerin de kulaklarını çınlatarak devam edelim.

* * *

İyi Parti milletvekillerinden Aytun Çıray, vaktiyle Demirel’e yönelttiği bir sorunun pek düşündürücü cevabından söz ediyor. Şöyle ki:

Kendisine sordum: 12 Mart Muhtırası neden oldu efendim? Demirel dedi ki: 1- Sanayileşme ve teknoloji konusunda Rusya ile anlaştım. 2- Kıbrıs'ta haklarımızı savundum. 3- Afyon yasağı koymadım... Mesele millî olmamdadır.

Bu mesaja, gazeteci Fatih Ergin şunu ekliyor: 1965-71 arasındaki Demirel iktidarı incelendiğinde, Türkiye'nin her alanda (baraj, köprü, otoyol, kalkınma hızı, düşük enflasyon... MLS) zirve yaptığı görülür. Ayrıca, 1974'deki Kıbrıs Harekâtı esnasında kullanılan çıkarma gemileri, yine aynı dönemde Demirel'in tâlimatı ile yaptırılan gemilerdir. O gemiler olmasa, harekât yapılamazdı.

Yeri gelmişken, Fatih Ergin’in “Şu ân hangisi hür?” diyerek yakındığı kendi hesabından, ayrıca iktibasen aktarmış olduğu Süleyman Demirel’in şu veciz sözünü hatırlatarak şimdilik bir nokta koyalım: ''Meydanlar hür, sokaklar hür, parlamento hür, üniversiteler hür, gazete sütunları hür, tv ekranları hürse ve insanlar bir şey söyleyeceği zaman etrafına bakınmıyorsa, ülkenin sorunları, demokratik ortam içinde uygarca tartışılarak çözülür.''

.

Doğru alternatif Demokrat misyon

M. Latif SALİHOĞLU
latif@yeniasya.com.tr



29 Aralık 2018, Cumartesi
Tek başına bir iktidarmış gibi görünen siyasî yapı, gerçekte bir koalisyon hükûmetidir. Adına “Cumhur İttifakı” demelerinin sebebi, yıllardır koalisyon hükûmetlerini habire kötüleyip durmalarıdır.
Oysa, koalisyon da bir nevi ittifaktır. İki veya daha çok siyasî partinin, bir müşterek protokol hazırlaması, üzerinde anlaşması ve altına imza atmasıdır. İktidardaki siyasî parti, şayet başka partilerle (MHP, BBP) bir ittifak anlaşması yapmasa idi, ne Meclis çoğunluğunu elde tutabilir, ne de Cumhurbaşkanı adayını seçtirebilirdi. Hele ki, birinci turda imkânsız olurdu.

* * *

Cumhur İttifakı’nın ardından, karşı blokta olanlar da çaresiz Millet İttifakı’nı kurdu.

Şüphesiz, bu her iki cenahtaki partilerin içinde şahsî hüviyeti itibariyle “Demokrat” karakterli siyasîler vardır. Ama, asıl mühim olan hüviyet, kişi bazındaki Demokratlık değil, misyon çizgisi itibariyle olan Demokratlıktır.

İşte, günümüz siyaset tablosunda ve Meclis denklemi içinde eksikliği hissedilen de budur zaten: Demokrat Misyon siyaseti.

Oysa, ülkenin ve milletin ihtiyaç duyduğu asıl misyonun da bu olduğu fikrindeyiz.

Bu aktüel tesbitten sonra, şimdi de tarih sahnesine çıktığı devirden günümüze doğru, bahsini ettiğimiz bu şanlı misyonun bazı halkalarından söz edelim.

Siyaset sanatının mümtaz mimarları

Burada tâ 1865'lerde meydân-ı zuhûra çıkan "Ahrâr-ı Osmaniye"den ve onların takipçileri olan "Ahrar-Demokrat Misyonu"nun mahir, liyakatlı, itikadlı temsilcilerinden söz ediyoruz. Bu itibarlı kimseler, gerçekte şahıs(lar)dan ziyade esaslı bir dâvâya bağlandıkları için, şahıs ve parti isimlerinden çok misyonlarıyla tanınıyorlar ve öyle de tanınmaları icap ediyor.

Şayet şahıs, yahut kadro/heyet bazında bu silsileden söz edecek olursak, karşımıza göz kamaştıran köklü, ciddî, esaslı, ihlâslı (Bediüzzaman’ın da takdir ettiği) şöyle bir asalet tablosu çıkar: Namık Kemâl, Şinâsi, Ziya Paşa, Resneli Niyazi Bey, Enver Paşa, Prens Sabahaddin Bey, Mizancı Murad, Ali Şükrü Bey, Hüseyin Avni Bey, Re'fet Bey, Kâzım Karabekir Paşa, Tevfik İleri, Namık Gedik, Adnan Menderes ve Süleyman Demirel gibi ciddî, gayretli, dirayetli şahsiyetler.

Bunların bir kısmı samimî "dost" mesabesindedir. Ekseriyeti teşkil eden kısım ise "İslâm kahramanı", yahut "İslâmın fedâisi" pâyesine liyâkat göstermiş birer "hürriyetçi demokrat" şahsiyettir. Bunların zaman içinde yaptığı, yahut imza koymuş olduğu hizmetlerden, ülke ve millet olarak bugün de istifade etmekteyiz.

Onun için, nankörlüğe düşmeden, onları hayırla ve hizmetlerini takdirle yâd etmek durumundayız. İşte, biz de—asla körelmemesi gereken—bu "takdir hissi"ne istinaden, her türlü bedeli ödeyen bu efsânevî şahsiyetlerin yüz elli yıllık hürriyet ve demokrasi koridorunda yürüyerek yapmış oldukları, imza koydukları, yahut sebebiyet verdikleri hayırlı hizmetlerini bir vefâ borcu olarak takdir etmeyi vazife telâkki ediyoruz.

***

Evet, son yüz elli yıllık tarihimizin şan ve şerefle bezenmiş sayfalarında Osmanlı dönemi itibariyle Ahrarların ve Cumhuriyet dönemi itibariyle de Demokratların imzası var. Özetle, din, vatan, millet yolunda en büyük hizmeti onlar yaptı. Bu uğurda en büyük bedeli de onlar ödedi: Darbe, süngü, hapis, sürgün, zindan, idam, vesaire… Başlarına gelmeyen kalmadı. Lâkin, yine de yılmadılar. Dâvâdan vazgeçmediler. Ye'se, ümitsizliğe düşmediler. Her fırsatta yeniden toparlanıp hizmete devam ettiler.

Dönem dönem hizmetleri kesintiye uğradı. Ancak, yine de bitmediler, tükenmediler, yok olup gitmediler. Dün var oldukları gibi, bugün ve inşaallah yarın da var olacaklardır.

.

.