Sual: Bazıları imam-ı Gazali’ye İslam filozofu diyorlar. Âlime filozof denir mi?
CEVAP
İmam-ı Gazali hazretleri, kendi zamanındaki fıkıh âlimlerinin en üstünü idi. Şafii fıkıh kitapları, hep onun kitaplarından vesikalar vermektedir.

Bu büyük İslam âlimine ve benzerlerine, (İslam filozofu), yazılarına ve bütün (İlm-i kelam), yani (Akaid) kitaplarına da, (İslam felsefesi) diyorlar. Halbuki, İslamiyet’te felsefe yoktur. İslam âlimleri, filozof değildir. Felsefe, din, ruh ve ictimai bilgi cahillerinin, bu bilgilerden, kendi kısa akılları ile ve zamanlarındaki fenni keşiflere göre, anladıklarına, yani bozuk düşüncelerine denir. İslam âlimlerinin kitapları ise, ilim sahiplerinin, Kur'an-ı kerimden ve hadis-i şeriflerden çıkardıkları bilgilerdir. İslam bilgilerine felsefe demek, pırlantayı cam parçalarına benzetmek gibidir. İslam âlimlerine felsefeci demek de, pırlantaya cam demek gibi olup, bu yüksek âlimlere hakaret etmek olur.

Din düşmanlarının âlimlerimize saldırması
Din düşmanlarının, dine ve din âlimlerine saldırması yadırganmaz. Âlimlerin de meşhur ve tesirli olanlarına saldırırlar. Özellikle imam-ı Gazali hazretleri, onlar için hedef tahtasıdır. Dinimizi içten yıkmaya çalışan reformcular da, aynı şeyi yapıyorlar. Bazı ahmaklar da, meşhur olmak için cami duvarını kirletmeyi, yani İslam âlimlerine saldırmayı tercih ediyorlar.

İslam âlimi kime denir? Her dalda uzman olan âlimler vardır. Fıkıh âlimi, hadis âlimi, tasavvuf âlimi, kelam âlimi, fen âlimi gibi. Bunların hepsini bilene İslam âlimi denir. Bilmek de yetmez. Bildikleri ile amel etmesi ve ihlaslı olması da şarttır. Onun için ilim, amel ve ihlas sahibi olan müslümana İslam âlimi denir. Bu üçünden biri noksan olana kötü din adamı, yobaz denir. Mason Abduh, çömezi mezhepsiz Reşit Rıza ve günümüzde bunların peşinden giden bid’at ehli birer yobazdır. İslam âlimi, dinin bekçisi, yobaz ise, şeytanın yoldaşıdır. Dört mezhebin imamı, imam-ı Rabbani ve imam-ı Gazali gibi müctehidler, İslam âlimidir. İşte Resulullah efendimiz, bu âlimler için, (Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir) buyurdu. (İbni Mace)

İmam-ı Birgivi, “İslam âlimlerince yazılan bir din kitabına hakaret etmek, bu âlimlerden biri ile alay etmek ve saygı göstermek gereken bir şeye hakaret etmek, hakaret edilmesi gereken bir şeye saygı göstermek küfürdür” buyuruyor.

Mezhepsizler, demagojiyi iyi becerirler. Mesela imam-ı Birgivi’nin yukarıdaki sözünü alarak, “Sizler çelişki içindesiniz, Efgani ve Abduh gibi âlimleri kötülediğiniz için kâfirsiniz” derler. Aynı mantıkla, imam-ı Gazali hazretlerine saldırırlar. “Gazali, İslam filozoflarına kâfir diyor, Kur’ana aykırı hadisleri İhya’sına almıştır, sahih hadisle, uydurma hadisi ayıramazdı. Gazali şimdi yaşasaydı İhya’yı yazmazdı” gibi hezeyanlarda bulunuyorlar. Mezhepsizler, bir hadisin Kur’ana aykırı olduğunu biliyor da, koca imam bilemiyor mu?

Büyük âlim İbni Hacer-i Mekki hazretleri, imam-ı Gazali hazretlerinin yazılarında kusur bulan kimse, ya hasetçidir veya zındıktır buyuruyor. (El- i’lam bi-kavâti’il-islam)

İbni Âbidin hazretleri, imam-ı Gazali, zamanının hüccet-ül-İslamı ve âlimlerin en üstünü idi. Ona dil uzatan kimse, cahillerin en cahili, fâsıkların en kötüsüdür buyurdu. (El-Ukud-üd-dürriyye)

Kâtip Çelebi, Bütün din kitapları yok olsa, imam-ı Gazalinin kitapları, bu boşluğu doldurabilir, hatta İhyâ’sı bile kâfi gelir diyor.

Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretleri de, imam-ı Gazali’nin İhyâ kitabı, bütün âlimlerce doğru ve yüksektir. Bir gayrı müslim, severek yapraklarını çevirirse, müslüman olmakla şereflenir buyuruyor.

Felsefe zamanla değişir, din asra göre değişmez
Sual: Bir yazar diyor ki: (Felsefe camilere de girmelidir. Camilerde, resim sergileri açılmalı, klasik müzik konserleri verilmelidir. Kur'an, Cennete gitmek için bir vize kitabı oldu. İctihad kapısı artık açılıp yeni yorumlar yapılmalı, Kur'an felsefeleşmeli, Kur'an tefsirleri yeniden gözden geçirilmeli, zamana göre yeniden yorumlanmalıdır. Ben Londra’da kilisede, felsefe konuşmaları, Beethoven ve Mozarttan örnekler dinledim. Resim sergileri izledim. Kilisede olanlar, camide de olmalıdır.)
Bu iddiaya cevap verir misiniz?
CEVAP
Felsefenin ne olduğu geniş olarak izah edilmişti.
İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:
(Felsefe, doğru gibi görünen, fakat çoğu bozuk olan sözlerdir. Tecrübeye, hesaba dayanmayan şahsi düşüncelerdir.) [Redd-ül-muhtar]

Kur'an-ı kerimde âyetler ikiye ayrılır: Anlamı açık olanlara (Muhkem âyetler), manası açıkça anlaşılmayanlar, ayrıca tefsire, izaha muhtaç olanlara (Müteşabih âyetler) adı verilir. Hadis-i şerifler de, muhkem ve müteşabih olmak üzere iki kısımdır. Bunları tefsir etmek mecburiyeti, İslam dininde (İctihad) müessesesinin kurulmasına sebep olmuştur. Peygamber efendimiz de, bizzat ictihad yapmıştır. Onun ve Eshab-ı kiramın ictihadları, İslam bilgilerinin temelidir.

5. Abbasi halifesi Harunürreşid zamanında, Bağdat’ta (Dar-ül-hikmet) isminde büyük bir tercüme bürosu kuruldu. Bağdat, Şam, Harran, Antakya gibi yerlerde, böyle ilim merkezleri kurulmuştu. Buralarda Yunancadan ve Latinceden eserler tercüme edildi. Hind, Fars kitapları da bunlara eklendi. Gerçek Rönesans = eski kıymetli eserlere dönüş, ilk defa Bağdat’ta başladı. Yunan filozoflarının eserleri Arabiye tercüme edildi. İslam âlimleri bunları dikkat ile tetkik ettikten sonra, Yunan filozoflarının bazı fikirlerinin doğru, ekserisinin de yanlış olduğunu ispat ettiler. Onların, fen ve din bilgilerinin çoğunda cahil oldukları, aklın anlayamadığı bilgilerde, daha çok yanıldıkları görüldü. İmam-ı Gazali, imam-ı Rabbani gibi hakiki âlimler, bu felsefecilerin iman bilgilerine inanmadıklarını görmüşler, küfürlerine sebep olan yanlış inanışlarını bildirmişlerdir.

Hakiki İslam âlimleri, kelam bilgilerinde, Müteşabih âyet ve hadislerin açıklamalarında, yalnız Resulullahın ve Eshab-ı kiramın ictihadlarına uymuşlar, eski felsefecilerin bunlara uymayan fikirlerini reddetmişler, böylece İslam dinini, hristiyanlık gibi bozulmaktan korumuşlardır. Cahiller ise, filozofların her sözlerinin doğru olacağını sanarak, bunlara teslim olmuşlardır. Böylece Mutezile denilen bozuk bir İslam fırkası meydana çıktı.

İslam felsefesi olmaz
İslam’a felsefeyi karıştırarak, Eshab-ı kiramın yolundan ayrılan 72 fırkanın felsefelerini, İslam âlimleri uzun bildirmişlerdir. Bu büyük âlimlerden biri, Seyyid Şerif Cürcanidir. Şerh-i Mevakıf kitabı, bu vesikalarla doludur. Kelam âlimlerinden Sadeddin-i Teftazani de, Şerh-i akaid kitabında, bid'at felsefesini kökünden yıkmıştır. Muhammed Şihristaninin El-milel ven-nihal kitabı ise, başından sonuna kadar, bu reddiyelerle doludur. UNESCO tarafından Avrupa dillerine tercüme edilmiş, İslamiyet’te felsefe bulunmadığını ve İslam felsefesi sözünün yanlış olduğunu bütün dünya anlamıştır.

İmam-ı Gazali hazretleri, metafiziği de incelemiş, El-münkız ve Tehafüt-ül-felasife kitaplarında, felsefecilerin yalnız akla dayandıklarını, çok yanıldıklarını bildirmiştir. 72 bid'at ehli, Yunan filozoflarının etkisi altında kalarak, felsefeyi dine karıştırıp İslamiyet’i yaralamışlardır. Bir taraftan, eski yunan felsefesini din bilgilerine karıştırmışlar, bir yandan da, kendi görüşlerine, düşünüşlerine göre din bilgilerini değiştirmişlerdir.

Cennete gideceği müjdelenen bir fırkanın [ehl-i sünnet vel cemaat fırkasının] âlimleri ise, din bilgilerini, Eshab-ı kiramdan aynen almışlar, felsefeyi ve kendi düşüncelerini bu bilgilere karıştırmamışlar, bu bilgileri, kendi akıllarından üstün tutmuşlar ve İslam dinini noksan sanıp, felsefe ile tamamlamaya kalkışan bir aklın noksan olduğunu ispat etmişlerdir.

Cami ve kilise
Bir kimsenin ihtisası dışında ilmi konularda konuşması ne kadar uygunsuz oluyor. Hristiyanlık, Müslümanlıkla aynı mı da, kilisede olanlar, camide olmalı deniyor? Niçin kilisede olan camide olmalıdır? Eğer kilisede olan, camide olacaksa, ne diye Müslümanlık gelmiştir? Herkes Hristiyan olur, kilisede müzik konseri verir, resim sergisi açar ve her istediğini yapar. Fakat Müslüman olan, camide her istediğini yapamaz. Allahü teâlâ ne istiyorsa, ancak onu yapar. Kilisede konser var diye camiye de sokarsak, kilisede put var diye camiye put koyarsak, kilisede şarap var diye camiye şarap koyarsak, caminin şeytanın evi olan kiliseden ne farkı kalır? İmam yerine bir de papaz getirilir. Camiyi kiliseye çevirerek müslümanları hristiyanlaştırmak mı istiyor?

Her derneğin bir tüzüğü vardır. Kiminde, (18 yaşından küçükler giremez) yazılıdır. Bir çocuk severler derneğine, her yaştaki çocuk geliyor diye, bu derneğe de, 18 yaşından küçük olanı almak tüzüğe aykırı olmaz mı? Bunun gibi İslam dininin de, belli hükümleri vardır. Kilisenin kanununa uyulmaz, Müslümanlığın kanununa uyulur.

Müzik her dinde günahtır
Müzik kelimesi, Yunanlıların büyük putları olan Zeüsün kızları sayılan Mausa (Müz) denilen 9 heykelin adından alınmıştır. Müzik, İlahi dinlerde büyük günahtır. İncilin yasak ettiği müziği, sonradan papazlar, Hristiyanlığa soktular. Bozuk dinler, ruhları besleyemediği için, müziğin nefse hoş gelmesi ruhani tesir
sanıldı.

Batıdaki müzik, kilise müziğinden doğdu. Bugün yeryüzünü kaplayan bozuk dinlerin hemen hepsinde, müzik ibadet halini almıştır. Müzikle, nefsler keyiflenmekte, şehvani duygular rahat bulmakta, ruhun gıdası olan ibadetler unutulmaktadır. İnsanı, alkolik ve morfinman gibi gaflet içinde, uyuşuk yaşatmaktadır. Böylece çok kimsenin ebedi saadetten mahrum kalmasına sebep olmaktadır. İslam dini, insanları bu felaketten korumuştur. Dinde reform isteyen zat ise, camide müzik konseri vererek, bizi bu felakete itmek istiyor. Ayrıca, Kur'an-ı kerimin felsefeleşmesini isteyip, (Kur'anı yeniden yorumlayıp zamana uydurmalı) diyor. Kur'an-ı kerimin zamana uymayan nesi vardır? Müslümanları Kur'an-ı kerime uydurmayıp da, Kur'an-ı kerimi zamanımızdaki insanlara uydurmak, ne kadar çirkin bir tekliftir. Her kafadan bir ses çıkartıp, Müslümanlığı Hristiyanlık gibi bozmak mı istiyor?

“Kur'anı her çağda, o asrın teknolojisine göre yeniden tefsir etmek gerekir” diyerek Kur'an-ı kerimi asra uydurmaya çalışmak çok yanlıştır. Tefsir, moda kitabı değildir. Her çağa, göre değişik tefsir olmaz. Dinimiz eksik mi ki tamamlanacaktır? Yoksa fazlalık mı var ki çıkarılacaktır? Dinde eksiklik ve fazlalık olmadığı için yeni bir tefsire ihtiyaç olmaz. Dine yeni bir şey eklemek bid'at olur. Her çağa göre değişik tefsir yazmak, dini her asırda, bozmak demektir.

Kur'an-ı kerimin manasını, onun muhatabı olan Muhammed aleyhisselam bize bildirmiştir. Doğru tefsir kitabı Onun hadis-i şerifleridir. Tefsir âlimleri, tefsirlerini, Peygamber efendimizden ve Eshab-ı kiramdan naklederek meydana getirdiler. Bunların tefsirleri her asra uygundur. Kur'an-ı kerimin emirleri, her asırdaki insan için aynıdır. Önceki asırlar için başka, sonraki asırlar için başka manası yoktur. Kur'an-ı kerimi en iyi bilen Peygamber efendimizdir. Onun açıklamaları bellidir. Bundan farklı açıklamak, dini değiştirmek olur, reform olur.

Din, asra göre değişmez
Her asırda, her insana gereken iman ve ibadet aynıdır. Asra göre bunlar değiştirilemez.

“Zaman sana uymazsa, sen zamana uy” sözü doğrudur. Zamana uymak, zamanın gerektirdiği hususlara uymak demektir. Zamanın değişmesiyle, örf ve âdete ait hükümler değişebilir. Nassa [Kur'an ve hadislere], delile dayanan hükümler zamanla değişmez. Dine aykırı olmayan örf ve âdete ait hükümler değişirse, bunlara uymakta mahzur yoktur.

Herkes traktörle, kamyonla giderken, kağnı ile gitmek gerek diye ısrar edilmez. Fakat günah olan bir şey, herkes tarafından yapılsa, buna uyulmaz. Zamana ait işlerin değişmesine, zamanın değişmesi denmiştir. Böyle misaller Kur'an-ı kerimde de vardır. Mesela, (köy halkına sor) yerine, (köye sor) denilmiştir. (Yusuf 82)

Türkçe’de de, (şu sınıf tembel) denir. Burada anlatılan, sınıfın kendisi değil, oradaki talebelerdir. Zamana uymak da, zamanın icabı olan faydalı işlere uymak demektir. Zararlı, günah olan şeylere uyulmaz.

Filozof ve hükema
Sual: Filozof ve hükema aynı şey midir?
CEVAP
Hükema’nın tekili hakîm’dir. Fen bilgilerini iyi bilen, hikmet sahibi âlim demektir.

Din bilgilerini, fen bilgilerine göre değiştiren ve kendi görüşünü din gibi anlatan, felsefe yapan kimseye filozof ve dinde reformcu denir. Bunlar nakle itibar etmez, kendi akıllarını esas alırlar. Din bilgilerini, fen bilgileriyle ispat eden Müslümanlara ise hükema denir.

İslam dininde felsefe var mıdır?
Sual: Felsefe ne demektir, İslâm dini bir felsefe midir daha doğrusu, İslâm dininde felsefe var mıdır?
Cevap: Felsefe, herhangi bir konu üzerinde insanların akıl ve mantık yolu ile incelemeler ve araştırmalarla elde ettikleri neticelere verilen isimdir. Kısaca;
“Her şeyin aslını arama ve ne için var olduğunun sebebini bulma” manasına gelir. Felsefe, Yunanca Filozofiya, hikmet sevgisi demektir ve derin düşünme, arama, kıyaslama ve tetkik esaslarına dayanır. Felsefe ile meşgul olanların, hem ruh, hem de fen bilgilerinde çok derin bilgi sahibi olması gerekir. Fakat, bir insan ne kadar ilmi olursa olsun, yanlış düşünebilir veya yaptığı araştırmalardan yanlış neticeler çıkarabilir. İşte bunun içindir ki, felsefe, hiçbir zaman kesin neticeler vermez. Ayrıca her felsefenin bir de zıddı vardır. Onun için, bu karşılığı zıt görüşü de incelemek, her iki düşünceyi karşılaştırmak lazım olur. Birçok felsefi düşüncelerin zamanla değişebileceği unutulmamalıdır. O hâlde, felsefi düşünceler, hiçbir zaman kesinlik taşımaz.

Yalnız akla uyup, yalnız ona güvenip, aklın ermediği şeylerde yanılan kimse, felsefecidir. Aklın erdiği şeylerde ona güvenen, aklın ermediği, yanıldığı yerlerde, Kur’ân-ı kerimin ışığı altında akla doğruyu gösteren yüksek insanlar da, İslâm âlimleridir. O hâlde, İslâmiyette felsefe yoktur, İslâm felsefesi, İslâm filozofu yoktur. Felsefenin üstünde olan İslâm ilimleri ve felsefecilerin üstünde olan İslâm âlimleri vardır. İslam âlimleri, zamanlarına kadar olan fen bilgilerini okuyup ve seksen ilmi iyi öğrendikten sonra, İslâmiyetin gösterdiği yolda, kalplerini açarak, nefislerini temizleyerek, aklın erişemediği bilgilerde de, âyet ve hadislerle doğruyu bulmuşlar, hakikate varmışlardır. İslam âlimlerine filozof demek, bunları küçültmek olur. İslam âlimlerinin hiçbiri filozof değildir. Zaten filozof, İslâm âlimi olamaz ve İslâm filozofu diye de bir şey yoktur. Çünkü İslâmiyette felsefe yoktur. Ehl-i sünnet âlimlerinin felsefe ile hiç alakaları yoktur. Çünkü onlar, felsefecilerden çok yüksektirler.

Ehl-i sünnet âlimlerine göre, İslâm bilgilerinin ölçüsü, sadece insan aklı, insanın düşüncesi değil, muhkem olan yani manaları açık olan âyet-i kerimeler ve hadis-i şeriflerdir.

İmam Gazali hangi konularda İbni Rüşd, Farabi ve İbn Sina ile fikir ayrılığına düşmüştür?

Soran : Sorularlaislami...

Tarih: 16.11.2009 - 00:00 | Güncelleme: 02.03.2022 - 14:53

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bunların Müslüman olduklarında şüphe yoktur. Allah’a, Peygamber (a.s.m)’e ve Kur’an’a olan imanlarını gösteren eserlerinin yanında, hayatlarında yaptıkları ibadetler ve kulluk görevleri de bunun göstergesidir.

Bediüzzaman’ın -bilmana- şu ifadeleri de bu gerçeğe işaret etmektedir:

İmam Gazali’ye göre, felsefeciler üç kısımdır:

Dehriyyûn / materyalistler: Bunların çoğu eski felseficilerden olup kâinatın ezelî olduğunu, varlıkların bir yaratıcısının olmadığını söyleyen ateist zındıklardır.

Tabiiyyûn / tabiatçılar: Bunlar Allah’ın harika sanatı olan tabiatı/doğayı derinlemesine inceleyip bunların yaratıcısız olmayacağına kanaat getirdiler. Ancak, bu işe fazla daldıkları için, her şeyin otomatikman tabiat düzenine bağlandığını, işlerin bu düzenekte cereyan ettiğini, dolayısıyla, ölümden sonra dirilişin, hesabın kitabın olmayacağını söylediler ve tabiatıyla dinlerin söyledikleri Allah’ın emir ve yasaklarını göz önünde bulundurmanın hiç gereği olmadığını savundular. Bunlar da bir nevi inkarcılardır.

İlahiyyûn / ilahiyatçılar: Bu üçüncü kısım, Sokrat, Eflatun, Aristo gibi sonradan gelen filozoflardan meydana gelmiştir.(el Münkız-şamile, 1-7).

Özellikle Aristo’nun görüşlerini bize aktaran İslam filozoflarından Farabi ile İbn Sina’dır. Bunların verdiği bilgiye göre, Aristo’nun düşünceleri; küfre götüren, bidatçiliğe götüren, inkâr edilmemesi gerekenler olmak üzere üç kısımda değerlendirilebilir.(a.g.e).

Gazali’ye göre, Aristo’nun ve ona tabi olmuş Farabî ile İbn Sina’nın tekfiri üç husustan ötürüdür:

a. "Haşir cismanî değildir. İnsanlar cesetleriyle değil, yalnız ruhlarıyla haşr olunur." demeleri. Bu bütün Müslümanların inancına ters bir düşüncedir.

b. "Allah külli şeyleri bilir, fakat cüzî şeyleri bilmez." demeleri. Bu açık bir küfürdür.

c. "Âlemin kadim / ezeli olduğunu" söylemeleri.

Bu üç düşünce İslam akidesine, Müslümanların düşüncesine aykırı olup tekfir edilmesi gerekir.(a.g.e).

Gazalî bu düşüncelerini, yazdığı eserlerinde özellikle “Tehafutü’l-felasife = felsefecilerin çelişkileri / tuhaflıkları / tepetakla olmaları” adlı eserinde dile getirmiştir.

İbn Rüşt (1126-1198) ise, Aristo’nun eserlerine şerhler yazmış, Gazalî (1058-1111)’nin bu eserini eleştirmiş ve bunun için “Tehafutü’t-Tehafut” adlı bir eser kaleme almıştır. Gazali ile birlikte anılması bundan ötürüdür.

İbn Rüşt, Gazalî’nin vefatından sonra dünyaya geldiğine göre, Gazali’nin onun hakkında bir şey söylemiş olması düşünülemez.

Bediüzzaman Said Nursi ise, bu konuda -mana olarak- şu görüşlere yer vermiştir:

“İslam filozoflarından İbn Sina ve Farabî felsefenin görünürdeki şaşaasına kapılıp, ona aldandılar. Bu sebeple -birer dahî olmalarına rağmen- ancak basit bir mümin derecesini kazanabilmişlerdir. Hatta, İmam Gazalî gibi bir Huccetü’l-İslam, onlara o dereceyi de vermemiştir.” (bk. Sözler, Otuzuncu Söz)

İlave bilgiler için tıklayınız:

- İmam Gazzali / Gazali.

- İbn-i Sina ve Farabi'nin sudur nazariyesinin İslama aykırı olduğu söyleniyor?

- İbn Sina'ya atfedilen düşüncelerin kaynakları nelerdir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Ahmet Yaşar Dincer

enSsprotod93l10860fig4t9c4s05u2t3uf861l0h1231it23l33t87m4g2l

ERDOĞAN VE AK PARTİ GİDERSE NELER OLUR?

ÖZETLERSEK;

1. Türkiye, Afrinden çekilir,

2. Kandil operasyonu durur,

3. FETÖ hakimiyeti tekrar başlar,

4. Demirtaş Cumhurbaşkanı yardımcısı olur,

5. APO'ya af gelir,

6. İktidarın Ezanla, Kur'an'la, tesettür mücadelesi yeniden başlar,

7. Irak ve Suriye dörder parçaya bölünür,

8. İsrail, Gazzeye de girer,

9. Katar, Suudiler ve yandaşları tarafından işgal edilir,

10. Ortadoğu haritası, Amerikan planı doğrultusunda yeniden şekillenir,

11. Türkiye tüm dünyada etkisizleşir,

12. Büyük yatırımlar tarihe karışır,

13. Silah üretimine son verilir,

14. Yerli uçak, uçak gemisi, tank, otomobil projeleri rafa kalkar,

15. Üçüncü Havalimanı ve yeni boğaz tüneli tarih olur,

16. Aşama aşama Kürdistan kurulur,

17. Afrikalı yetimler himayesiz kalır,

18. Dünya Müslümanları ve dünya Türkleri ezilir,

19. Göçmenler ölüme yollanır,

20. Ekonomimiz çöker, IMF yeniden Türkiye'ye girer, enflasyon hortlar!

Evet, bütün bunları “Yerli ve Milli bir münevver" sorumluluğu ile büyük risk alarak yazıyorum!

‘Bunlar olsun istemiyorsanız’ CHP önderliğindeki ittifaka oy vermemelisiniz..

Benden söylemesi dostlar.. “Yandaş" filan demeleri de hiç umurumda değil!

(yavuz_bahadıroğlu

.

Rüya görmek

Sual: Rüya görmek neye alamettir?
CEVAP
Rüyada çeşitli hikmetler vardır. Kimi için bir müjde, kimi için bir ikazdır. Kur'an-ı kerimde rüya ve tabiri ile ilgili bilgi vardır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Güzel rüya müjdedir.) [İbni Cerir]

(Salih rüya rahmani, karışık rüya şeytanidir.) [Buhari]

(En doğru rüya seher vakti görülendir.) [Beyheki]

(Kıyamet yaklaştığında, Müslümanın rüyası ekseriya yalan çıkmaz.) [Müslim]

(Sözü doğru olanın, sadık kimselerin rüyası da doğru çıkar.) [Buhari]

(Gündüz görülen rüyalar doğru çıkar.) [Hakim]

(Peygamberlik müjdelerinden salih [iyi] rüyadan başka kalmadı. Mümin rüyayı, ya kendi görür veya başkaları onun için görür.) [Müslim]

(Salih rüya, Peygamberliğin 46’da biridir.) [Beyheki]

(Rüyada kadın görmek hayra, deve korkuya, süt dine, yeşil Cennete, gemi kurtuluşa, hurma rızka delalet eder.) [Ebu Ya’la]

Rüya tabiri, ilim işidir. Herkes tabir edemez. Hele günümüzde bu ilmi bilen yok gibidir. Rüyalarımızı, anlatacaksak, bilhassa güzel olanları salih kimselere anlatmalıdır. Çünkü salih kimse, rüya tabir ilmini bilmese de, hayra yorar, ondan zarar gelmez. Kötü, karışık rüyaları kimseye anlatmamalı! Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Kötü rüya gören kimseye söylemesin, şeytandan da Allahü teâlâya sığınsın.) [Müslim]

(Kötü rüya gören uyanınca sol tarafına üç defa tükürüp, şeytanın şerrinden Allahü teâlâya sığınsın. Bu takdirde rüya, ona zarar vermez.) [Müslim]

(Güzel rüya gören, hemen Allahü teâlâya hamd ve şükretsin! Kötü rüya gören, Allahü teâlâya sığınsın, rüyasını kimseye anlatmasın! O zaman rüyanın ona zararı olmaz.) [Dare Kutni]

(Rüyada başım kesildi, tabiri ne) diye sorana, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Bu şeytanidir. Kötü rüyayı, anlatmayın! Şeytandan Allahü teâlâya sığının!) [Müslim]

(Rüyasında hoşa gidici güzel şeyler gören, görüşü isabetli salih birine anlatsın! O da hayra yorsun!) [Beyheki]

(Rüya, tabir ilmini bilen bir dosta veya akıllı bir zata anlatılmalıdır!) [İ.Ahmed]

(Rüya nasıl tabir edilirse, öyle çıkar. Bunun için rüyanızı nasih veya âlime anlatın!) [Hakim] [Nasih, insanlara iyilik tavsiye eden, kötülükten sakındıran, nasihat eden kimsedir.]

Bir kadın, gördüğü rüyayı Peygamber efendimize anlatır. (Yanında olmayan birine [kocana] kavuşursun) buyurur. Kocasına kavuşur. Başka bir zaman aynı rüyayı görür. Başkalarına tabir ettirir. Onlar da, (kocan ölecek) derler. Dedikleri gibi olur.

Onun için rüyayı hayra yormalıdır! Rüya iyi ise, (hayırdır inşaallah) demeli, kötü ise, (Allahü teâlâ bu rüyanın şerrinden seni muhafaza etsin) demelidir! (Bostan)

Görmediği rüyayı gördüm demek çok kötüdür. Çünkü hadis-i şerifte, (En büyük yalan, görmediği halde, “rüyamda şöyle gördüm” demektir) buyuruldu. (Buhari)

Sual: Ölmüş kâfirler rüyada görülür mü?
CEVAP
Ölmüş kâfirlerin ruhları hapistir, rüyada görülmez. Rüyada görülmüşse o şeytandır. Bir kimse, (Ben Ebu Lehebi, Ebu Cehili rüyamda gördüm) dese, gördüğü şeytandır.

Sual: Namaz kılan tesettürlü bir bayanım. Babam da namaz kılan iyi bir insandı. Ailece iyi insanlarız. Babam yakında öldü. Babam ölmeden önce de, şimdi de rüyalarımda bazen babamla ilişkiye giriyorum. Bunun bir anlamı var mıdır? Bilmediğim bir günah mı işliyorum?
CEVAP
Rüyada annemle ilişkiye giriyorum diyen salih erkekler de çıkıyor. Bu bir günahtan dolayı değildir. Babanıza dua ediyor, hayır hasenatta bulunuyorsunuz. babanıza iyilik ettiğiniz anlaşılmaktadır. Annesiyle ilişkiye girenler de annesine iyilik ediyor demektir.

Padişahlardan birinin zengin hanımı, rüyada hacılarla ilişkiye girdiğini görüyor. Şeyhülislama rüyasının tabir etmesi için cariyesini gönderiyor. (Ben ilişkiye girdim de) diye tembihliyor. Şeyhülislam rüyayı dinleyince haydi git sen böyle rüya göremezsin diyor. Sultan hanım, tekrar cariyesini gönderiyor yemin ediyor böyle bir rüya görüldüğünü söyle diyor. Yine inanmazsa sultan hanım görmüş dersin diyor. Yine şeyhülislam kızım sen böyle rüya göremezsin diyor, cariye mecbur kalıp sultan hanım görmüş diyor. Şeyhülislam, bak şimdi oldu diyor, tabir ediyor: Sultan hanımın hacılara büyük hizmetleri dokunacak diyor. Gerçekten de sultan hanım, Türkiye’den Suudi Arabistan’a kadar hacılar için su kanalları, sarnıçlar ve çeşmeler yaptırıyor. Yol boyu hacılar susuz kalmıyor.
Demek ki siz de babanız için Kur'an okuyor dua vs. yapıyorsunuz.

Sual: Rüya dinde senet midir?
CEVAP
Hayır. Rüya senet değildir. Dinimizde senet olan dört delil vardır.

Sual: Ramazanda şeytani rüya görülür mü?
CEVAP
Görülmez. Nefsani rüya görülür.

Uyanıkken ele geçen kıymetlidir
Sual: Bazı kimseler, uykuda, rüya âleminde, kendini hükümdar veya yüksek mevki sahibi yahut büyük din âlimi olmuş, herkes, ilim öğrenmek için, etrafına toplanmış olarak görmektedir. Böyle rüyalar doğru mudur, yoksa aslı yok mudur?
Cevap: Bu konuda İmâm-ı Rabbânî hazretleri, Mektûbât kitabında buyuruyor ki:
“Böyle rüyalar boş ve esassız değildir. Bu rüyayı gören kimsede, mevki sahibi, âlim olmak hâli ve kabiliyeti var demektir. Fakat, kuvveti az olup, âlem-i şehadette hasıl olacak kadar değildir. Eğer, bu hâl, zamanla kuvvetlenirse, Allahü teâlânın lütfu ile, âlem-i şehadette de hasıl olur. Eğer âlem-i şehadette hasıl olacak kadar kuvvetlenmezse âlem-i misalde görünmekle kalır. Kuvveti miktarınca, orada görünür. Tasavvuf yolunun saliklerinin rüyaları da böyledir. Kendilerini yüksek makamlarda, Velilerin mertebelerinde görürler. Bu hâl, âlem-i şehadette nasip olursa, pek büyük nimettir. Yok eğer, âlem-i misalde görünmekle kalırsa, hiç kıymeti yoktur. Çöpçüler, hamallar, rüyada, kendilerini hâkim, paşa görür. Halbuki, uyanık iken, ellerine bir şey geçmez. Rüyaları üzülmekten, pişmanlıktan başka bir şeye yaramaz. O hâlde, rüyalara güvenmemeli, uyanık iken ele geçene sevinmelidir.

Bunun içindir ki, büyüklerimiz rüyalara ehemmiyet vermemiş, talebenin rüyasını tabir etmeye lüzum görmemişlerdir. Uyanık iken ele geçene kıymet vermişlerdir. Bundan dolayı, devamlı görünenlere ehemmiyet vermişler, hiç kaybolmayan huzuru, kazanç bilmişlerdir. Allahü teâlâdan başka her şeyi unutmak, hiçbir şeyi hatırlamamak, bunlar için daimi idi. Başlangıcında nihayette ele geçecekler derc edilmiş olanlara, bu kemaller zor ve uzak değildir.”

Sual: Rüya tabir kitapları ile insan rüyasını sağlıklı bir şekilde öğrenebilir mi?
CEVAP
Öğrenemez. Rüya tabiri ile rüya anlaşılmaz. Rüya birçok hâle ve duruma göre değişir. Bazıları şöyledir:
1- Aynı rüya yorumlanışa göre değişir.
2- Yaşlı - genç olmaya göre değişir.
3- Zengin - fakir olmaya göre değişir.
4- Kadın - erkek olmaya göre değişir.
5- Salih - fâsık ve bid'at ehli olmaya göre değişir.
6- Âlim - cahil olmaya göre değişir.
7- Gece, gündüz ve seher vakti görmeye göre değişir.
8- Abdestli abdestsiz, cünüp olmaya göre değişir.
9- Günlere, aylara, mevsimlere, göre değişir.
10- Aç - tok yatmaya göre değişir.
11- Hasta veya sağlam olmaya göre değişir.
12- Evli - bekâr olmaya göre değişir.
13- Âmir - memur olmaya göre değişir.
14- Misafir, yolcu, mukim olmaya göre değişir.
15- Mesleğine göre değişir.
Daha başka sebepler rüyaya tesir eder. Rüya tabir kitapları yanıltıcı olur.

Resulullahı rüyada görmek
Sual: Rüyada Peygamber efendimizi değişik şekillerde görmek neye alamettir?
CEVAP
Rüyada Peygamberimiz Muhammed aleyhisselamı hakiki şekliyle gören, muhakkak Onu görmüş olur. Çünkü şeytan Onun şekline giremez. Fakat şeytan başka şekle girip görünebilir. Resulullahı tanımayan kimsenin, bunu ayırması kolay olmaz.

Bazı âlimler de, (Peygamber efendimizi değişik şekilde görmek, yine Onu görmek olur. Fakat bu, o kişinin dindeki noksanlığına alamettir. Peygamber efendimizi rüyada gerçek şekliyle gören ve mümin olarak ölen herkes Cennete gider) buyurmuşlardır.
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Beni rüyada gören, gerçekten beni görmüştür. Ben her surette görünürüm.) [Deylemi]

(Beni rüyada gören, gerçekten beni görmüştür. Çünkü şeytan benim şeklime giremez.) [Hatib]

(Beni rüyada gören, uyanıkken görmüş gibidir.) [İbni Mace]

(Beni rüyada gören, Cehenneme girmez.) [İbni Asakir]

Not: Resulullah efendimizi rüyada görmek ile ilgili geniş bilgi, Peygamber Efendimiz maddesinde var.

Evliyayı rüyada görmek
Sual: Şeytan, rüyada Resulullah’ın şekline giremediği gibi, Eshab-ı kiramın ve evliyanın şekline de giremez mi?
CEVAP
Evet, giremez. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Rüyada beni gören, muhakkak beni görmüştür. Çünkü şeytan, benim şeklime giremez. Ebu Bekir’i de, rüyada gören, elbette onu görmüştür. Çünkü şeytan, Ebu Bekir’in şekline de giremez.) [Hatîb]

Şâfiî âlimlerinden Allâme Ceyli hazretleri, (Şeytan, Resulullah’ın şekline giremediği gibi, Onun vârisi olan, büyük veli zatların şekline de giremez) buyurdu. (Buhari şerhi)

Evliya zatların şekline giremeyince onlardan çok daha üstün olan Eshab-ı kiramın şekline asla giremez.

Görülmeyen rüya
Sual: Görülmeyen rüyayı, gördüm diyerek anlatmak caiz midir?
CEVAP
Hayır, caiz değildir. Bir hadis-i şerifte, (En büyük yalan, görmediği halde, “rüyamda şöyle gördüm” demektir) buyuruldu. (Buhari)

Yalan söylemenin caiz olduğu yerlerde böyle rüya anlatmak caizdir. Mesela, iki kişiyi barıştırmaya yarayacaksa, o kimsenin günah işlemesine mani olacaksa yahut namaz kılmasına sebep olacaksa, bunlar gibi sebeplerle, görmediği halde gördüm diye rüya anlatmak caiz olur.

Fâsıkların rüyası
Sual: Sâlihle fâsık kimsenin gördüğü rüyaların doğrulukları bakımından aralarında fark var mıdır?
CEVAP
Günah işleyenlerin rüyaları genelde yanlış olur. Bâtınları zulmetli olduğundan çok yanılırlar. Sâlihlerin rüyaları ise genelde doğru olur.

Kâfir rüyada görülmez
Sual: (Kâfirler rüyada görülmezler. Bir kimse, Ebu Leheb’i rüyamda gördüm dese, o gördüğü şeytandır) deniliyor. Hâlbuki Ebu Leheb’in rüyada görülüp hâli sorulduğu kitaplarda da yazıyor. Bunun açıklaması nasıldır?
CEVAP
Cehennemde kâfirlerin azaplarının hiç hafiflemeyeceği, âyet-i kerimelerle bildiriliyor. Fakat Cehennem halkının azabının durdurulduğu anlar olur. Mesela cuma günleri ve Mevlid gününde azap yapılmaz. Bu ayrı bir şeydir. Ebu Leheb, Resulullah efendimizin dünyaya geldiğini müjdeleyen cariyesini sevincinden dolayı azat ettiği için, her yıl o gece azabı hafifler. Bunlar kâfirlerin azabının hafiflediğini göstermez. Hattâ bu hafif azabı görerek, (İman etseydim, hiç azap görmezdim) diyerek, bu olayın ona her yıl hatırlatılması, pişmanlığını, azabını artırır.

Kâfir rüyada görülmez, ama istisna olarak görülebilir. Ebu Leheb’in rüyada görülüp durumunu bildirmesi, yaşayanlar için ibretlik bir olaydır. Rüyayı göreni ikaz bakımından da önemlidir. İstisnalar kaideyi bozmaz.

.

Bu rüya galip geleceğinize işarettir

Sultan Ahmed Han, tahta çıktıktan bir süre sonra bir rüyasında, Macaristan kralı ile mücadele ederken sırtüstü yere düştüğünü, kralın da üstüne çıktığını gördü. Padişahın bu rüyasını gerek sarayda gerekse saray dışında makul bir yoruma bağlayan çıkmadı. Bunun üzerine padişaha bu rüyasını Üsküdar'da oturan, Aziz Mahmud Hüdayi'ye yorumlatması teklif edildi.

Sultan Ahmed rüyasını bir kağıda yazıp cevaplandırması isteğiyle Aziz Mahmud Hüdayi'ye gönderdi. Şeyh hazretleri, hükümdarın adamını dergâhının kapısında karşıladı, elindeki mektubu aldı daha okumadan (Cevabı burada) dedi ve kendi mektubunu verip geri çevirdi.

Hüdayi hazretleri, padişahın rüyasını şöyle yorumlamıştı:
İnsanın rüyasında rakip karşısında sırtüstü yere düşmesi, gerçek hayatta ona galip geleceğine işarettir. Sırt insanın en kuvvetli yeridir. Toprak da en kuvvetli dayanaktır. Bu ikisi birleşince kuvvet üstüne kuvvet doğar. Kısaca bu rüya İslam'ın kâfirlere galebe edeceğine alamettir.

Sultan Ahmed, bu mantıklı ve müjdeli yorumu yapan Şeyhe karşı içinden bir sevgi ve yakınlık duydu, işte bu sevgi ve yakınlık büyük bir dostluğun başlangıcı oldu. Rüya da tabir edildiği gibi çıktı.

Rüya görmek neye alamettir?

Veka Medya

Pazartesi, Ekim 30, 20232 dakikada okunur

Sual: Rüya görmek neye alamettir?

CEVAP
Rüyada çeşitli hikmetler vardır. Kimi için bir müjde, kimi için bir ikazdır. Kur'an-ı kerimde rüya ve tabiri ile ilgili bilgi vardır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Güzel rüya müjdedir.) [İbni Cerir]

(Salih rüya rahmani, karışık rüya şeytanidir.) [Buhari]

(En doğru rüya seher vakti görülendir.) [Beyheki]

(Kıyamet yaklaştığında, Müslümanın rüyası ekseriya yalan çıkmaz.) [Müslim]

(Sözü doğru olanın, sadık kimselerin rüyası da doğru çıkar.) [Buhari]

(Gündüz görülen rüyalar doğru çıkar.) [Hakim]

(Peygamberlik müjdelerinden salih [iyi] rüyadan başka kalmadı. Mümin rüyayı, ya kendi görür veya başkaları onun için görür.) [Müslim]

(Salih rüya, Peygamberliğin 46’da biridir.) [Beyheki]

(Rüyada kadın görmek hayra, deve korkuya, süt dine, yeşil Cennete, gemi kurtuluşa, hurma rızka delalet eder.) [Ebu Ya’la]

Rüya tabiri, ilim işidir. Herkes tabir edemez. Rüyalarımızı, anlatacaksak, bilhassa güzel olanları salih kimselere anlatmalıdır. Çünkü salih kimse, rüya tabir ilmini bilmese de, hayra yorar, ondan zarar gelmez. Kötü, karışık rüyaları kimseye anlatmamalı! Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Kötü rüya gören kimseye söylemesin, şeytandan da Allahü teâlâya sığınsın.) [Müslim]

(Kötü rüya gören uyanınca sol tarafına üç defa tükürüp, şeytanın şerrinden Allahü teâlâya sığınsın. Bu takdirde rüya, ona zarar vermez.) [Müslim]

(Güzel rüya gören, hemen Allahü teâlâya hamd ve şükretsin! Kötü rüya gören, Allahü teâlâya sığınsın, rüyasını kimseye anlatmasın! O zaman rüyanın ona zararı olmaz.) [Dare Kutni]

(Rüyada başım kesildi, tabiri ne) diye sorana, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Bu şeytanidir. Kötü rüyayı, anlatmayın! Şeytandan Allahü teâlâya sığının!) [Müslim]

(Rüyasında hoşa gidici güzel şeyler gören, görüşü isabetli salih birine anlatsın! O da hayra yorsun!) [Beyheki]

(Rüya, tabir ilmini bilen bir dosta veya akıllı bir zata anlatılmalıdır!) [İ.Ahmed]

(Rüya nasıl tabir edilirse, öyle çıkar. Bunun için rüyanızı nasih veya âlime anlatın!) [Hakim]
[Nasih, insanlara iyilik tavsiye eden, kötülükten sakındıran, nasihat eden kimsedir.]

Bir kadın, gördüğü rüyayı Peygamber efendimize anlatır. (Yanında olmayan birine [kocana] kavuşursun) buyurur. Kocasına kavuşur. Başka bir zaman aynı rüyayı görür. Başkalarına tabir ettirir. Onlar da, (kocan ölecek) derler. Dedikleri gibi olur.

Onun için rüyayı hayra yormalıdır! Rüya iyi ise, (hayırdır inşaallah) demeli, kötü ise, (Allahü teâlâ bu rüyanın şerrinden seni muhafaza etsin) demelidir! (Bostan)

Görmediği rüyayı gördüm demek çok kötüdür. Çünkü hadis-i şerifte, (En büyük yalan, görmediği halde, “rüyamda şöyle gördüm” demektir) buyuruldu. (Buhari)

***
Sual: Ölmüş gayrimüslimler rüyada görülür mü?
CEVAP
Görülmez. Rüyada görülmüşse o şeytandır. Bir kimse, (Ben Ebu Lehebi, Ebu Cehili rüyamda gördüm) dese, gördüğü şeytandır.

.

.

xx

HZ. MUHAMMED'İN BAZI RÜYALARI VE YAPTIGI RÜYA YORUMLARlNDAN ÖRNEKLER<*> 89 Hidayet AYDAR (**) Özet Bu çalışmada, peygamberimiz Hz. Muhammed'in riiya anlayışı ele alınmaktadır. Bilindiği gibi Hz. Peygamber, vahyin rüyayla başladığını söylemiş ve rüyayı peygamberliğin bir parçası olarak değerlendirmiştir. O, bu kadar önemli gördüğü riiyaları tasnife tabi tutmuş; iyi ve anlamlı rüyaların Allah 'tan, kötü ve saçma sapan rüyaların ise şeytandan olduğunu söylemiştir. Hz. Peygamber'in bir çok riiya gördüğü de müşahede edilmektedir. Bunların bir kısmı dünya hayatıyla, diğer kısmı ise ahiret hayatıyla ilişkilidir. Ayrıca ümmetinin gelecekteki durumunu izah eden bazı rüya/ar da görmüştür. O gördüğü bütün bu rüyaları ashabıyla paylaşmış ve onlara tabir etmiştir. Ayrıca ashabının gördüğü rüyalarını dinlemiş ve onları da yorumlamıştır. Rüya yorumlarken nelere dikkat edilmesi gerektiğini, özellikle de ürkütücü rüyaları nasıl yorumlamak icap ettiğini ve benzeri hususları da öğretmiştir. İşte bütün bunlar bu çalışmada ele alınıp işlenmektedir. Anahtar Kelime/er: Hz. Peygamber, Rüya, vahiy, rüya yorumlama, rüya çeşitleri S ome Dreams of Prophet Muhammad and Examples of His Dream Commentaries Abstract This article examines the concept of dreams from the viewpoint of Prophet Mohammed. All the relevant parts of the essential traditional sources (i.e., hadith sources) that are related with dreams have been studied, one by one, to determine what his perception of this issue was .. The following will be examined; the start of the Revelation through dreams, the evaluation of dreams as a part of Prophecy, and the statement that the Prophecy ended with Prophet Muhammad, yet righteous "good news" dreams would continue to servethis fonetion til/ the end of time. It is also observed that the Prophet regarded dreams as being ofvarying degrees. According to Prophet Muhammad, good and meaningful dreams emanate from God, w hile bad and meaningless dreams come from the devi/ . . He interpreted a variety of dreams for us, canceming a myriad of subjects. So me oj the dreams were co ncemed with the worldly life. whı/e others were concemed wıth the condition of his community in the future. There are a/so sources that show that Prophet Mohammed saw God and other prophets, in particu/ar Prophet Abraham, Moses, and Jesus in his dreams. He related every dreams to his companions and interpreted them. He a/so interpreted the dreams of his companions. He taught them the aspects of those things about which they should be careful when interpreting dreams, how to interpret nightmares, and many other matters, as well as giving them information about when and who ( i.e. people with special characteristics) can have visionary dreams. All these matters will be hand/ed and examined according to the traditional Islamic point in this presentation . . Key Words: Dream, Dream Interpretation, Prophet Muhammad, Revelation *) Bu makale, 24-28 Haziran 2005 tarihleri arasmdaAmerika Birleşik Devletleri'nin Califomia eyaletinde San Fransisco/Berkeley'de yapılan 22nd Annual Conference of the International Assocü:ıtion for the Study of Dreams adlı uluslar arası sempozyumda "S ome Drearns of Prophet Muhammad and Examples of His Dream Commentaries" adı ile bir bildiri olarak sunulmuştur. **)Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimler Tefsir Anabilim Dalı Öğretim üyesi. (e-posta: hidayetaydar@yahoo.com) 90 1 Doç. Dr. Hidayet A YDAR-------EKEV AKADEMi DERCİSİ Giriş ·Bilindiği gibi Hz. Peygamber'in sözleri ve hayatı, onun vefatından bir süre sonra yazıya geçirilmiştir. Hz. Peygamber'in sözlerini derleyen hadis kitaplannın tümünde rüyalarla ilgili bilgiler vardır. Bu bilgiler bu kitaplann bir kısmında "Kitabu't-Ta'bir'', diğer kısmında ise "Kitabu'r-Ru'ya" diye bilinen özel bölümlerde yer almaktadır. Buralarda Hz. Peygamber'in rüyalarla ilgili anlayışı, gördüğü bazı rüyalar ve onlan yorumlaması yansıtılmaktadır. Hicri 256/868 yılında vefat eden Ebu Abdiilah Muhammed b . . İsmail el-Buhiiri'nin Sahihu'I-Buhiiri adlı kitabının 91. kitabı "Kitabu't-Ta'bir'' adını · taşımaktadır. Buhar! burada bab adı verilen 48 alt başlık altında 60 civannda hadis zikretmiştir. Hicri 2611874 tarihinde vefat eden Müslim b. el-Haccac' ın Sahihu Muslim adlı kitabında ise ilgili bölümün adı "Kitabu'r-Ru'ya" adındadır ve kitabın 42. bölümüdür. Burada da bab adı verilen dört alt başlık altında 23 tane hadis verilmiştir. Aşağıda Peygamber Muhammed'in bazı rüyalannı ve yaptığı rüya yoruqılannı, başta burada sözü edilenler olmak üzere, itibar edilen hadis kitaplanndan derleyip sunacağız. 1 - Hz. Peygamber'e Göre Rüya Çeşitleri Buralarda verilen hadislerden anlaşıldığına göre Hz. Peygamber, kişinin uykuda gördüklerini, rüya ve hulm diye ayırmış; "rüyaAI/ah'tan, hulm ise şeytandandır" demiştirl. Bazı hadislerde kişinin uykuda gördükleri, "iyi ve güzel rüyalar" (er-ru'ya el-haseneer-ru'ya es-stiliha) ve "kötü rüyalar" diye aynlmıştır. Bundan anlıyoruz ki, daha önceki hadiste geçen hulm ile kötü, anlamsız, saçma sapan rüyalar kastedilmiştir. Başka bir takım hadislerde ise rüyalar üç kısımda değerlendirilmiştir; (i) salih rüyalar -ki bunlar Allah 'tan bir müjdedit-; (ii) şeytanın verdiği hüzün ve korkudan ibaret olan rüyalar; (iii) kişinin kendi vehimlerinden kaynaklanan rüyaJar2. Burada şuna da işaret etmek gerekir ki, hadiste kötü rüyanın şeytandan olması, bunlan onun yarattığı veya onun bu konuda tasarruf yetkisine sahip olduğu anlamına gelmez. İslam kültüründe, her türlü eylemin yaratıcısı Allah olmakla birlikte, kötü fiiller O'na nisbet edilmez. Bu, O'ndan başka yaratıcı olduğu anlamına gelmez. Ancak biredep kuralı olarak böyle daveanılır ve bu tür yerIerde şeytana yapılan nisbet, tamamen mecaz! bir nisbettir3. Esasen Kur' an da bunu yapmıştıı4. Aynca bazı Müslüman alimler, rüyayı, "Allah'ın melek veya şeytan vasıtasıyla insanın kalp ve şuuruna hakikat veya kinaye olarak koyduğu ruhi idriikler'' diye tarif ederek, kötü rüyalann şeytandan olmasını bu şekilde açıklamaktadırlars. 1) Bkz. Muhammed b. ismailei-Buhan, Sahihu'l-Buhlıri, Çağn Yay., İstanbul 1401/1981, Kitabu'tTa'bir, 3; Müslim b. el-Haccac, Sahihu Muslim, Çağn Yay., İstanbul 140111981, Kitlibu'r-Ru'yli, 1,2; EbuAbdiilah Muhammed İbn Mace, Sunenu lbn Mô.ceı Çağn Yay., İstanbul 140111981, Kitlibu Ta'biri'r-Ru'yli, 4; Mlilik b. Enes, el-Muvatta', Çağn Yay., Istanbul 1401/1981, Kitlibu'r-Ru'yli, 4. 2) Bkz. el-Buhliri, Kitlibu't-Ta'bir, 26; Müslim, Kitlibu'r-Ru'ya, 6; İbn Mace, Kitlibu Ta'biri'r-Ru'yli, 3; Ebu İsa et-Tirmizi, Sünenu~-Tırmizi, Çağn Yay., isı. 198111401, Kitlibu'r-Ru'ya, I, 7; Ebu Muhammed Abdullah ed-Daremi, Sünenu'd-Dô.remi, Çağn Yay., istanbul 1401/1981, Kitlibu'r-Ru'yli, 6. Bunlarla ilgili açıklamalar için bkz. Ahmed b. Ali İbn Hacer el-Askalaru, Fethu'l-Bô.ri bi Şerhi Sahihi'l-Buhlıri, (Tarkim, tahriç ve tashih: M.F.Abdulblli- M. El-Hatib), Dliru'r-Reyyan Ii't-Turas, el-Klihire 1407/1987, XII/370-371, 379-391. 3) İbn Hacer, XII/385. 4) Mesela bkz. el-Cin, 72110. 5) Bkz. İbn Siôn, Tefsiru Ahliimi'l-Kebir, 2. baskı, Dliru'l-Kutubi'I-ilmiyye, Beyrfit 1403/1983, 5-6; İbrahim Canan, Hadis Ansiklopedisi Kütüb-i Sitte, Akçağ-Zaman Yay., tsz., IIU408. HZ. MUHAMMED'İN BAZI RÜYALARI VE YAPTIGI RÜYA YORUMLARINDAN ÖRNEKLER ---- 2- Rüyaların İnsan Üzerindeki Etkisi ve Hz. Peygamber'in, Rüyaların Zararlarından Sakınma Konusundaki Tavsiyeleri 91 Rüyalann bazı insanlar üzerinde etkisinin olduğu bilinen bir gerçektir. Nitekim, Hz. Peygamber'in vefatından sonraki dönemde yaşamış olan Ebfi Selerne adında bir zatın, · gördü~ü rüyalann etkisinde kalarak hastalandığı kaynaklanmızda geçmektedi:r6. Hz. Peygamber rüyalann kişi üzerindeki etkisine işaretle, "sizden biri kötü bir rüya gördüğünde sol tarafina üç kere tükürsün, sonra da onun şerrinden Allah' a sığınsın. Böyle yaptığı takdirde, rüyadan dolayı bir zarar görmeyecektir" demiştir7. Diğer bir hadiste ise, kötü rüya görenin yatağından kalkıp namaz kılmasım ve onu insanlara aniatınamasını önermiştirS. Yine o, görülen rüyanın aniatılıp tabir edilmediği sürece bir kuşun ayağında asılı olduğunu; yorumlanınca vaki olduğunu söylemiştir9. Bir gün bedevinin biri Hz. Peygamber' e, "rüyamda kafamın kesi/diğini ve onun ardından gitfiğimi gördüm" demiş. Hz. Peygamber ona, "insanlara, şeytanın rüyanda seninle oynamasını an/atma" demiştir. Sonra da çevresinde onu dinleyenlere de aym şeyi söylemiştirlO. Bu tür yol gösterınelerin kişi üzerindeki etkisini ilgili rivayetlerden anlıyoruz. Nitekim kötü rüyanın şercinden sakınınakla ilgili hadisi rivayet eden kişinin şöyle dediğini görüyoruz: "Ben (kötü) rüyanın etkisini üzerimdeki bir dağdan-daha ağır hissediyordum; fakat bu hadisi işittikten sonra artık ona aldırış etmiyorum."ll ·Hz. Peygamber, görülen iyi ve güzel rüyalarla ilgili de şöyle bir tavsiyede bulunmuştur: "Sizden biri, iyi ve güzel bir rüya gördüğünde, onu sadece sevdiği kimseye an/atsın, onun dışındakilere anlatmas ın. "12 Bunu yaptığı takdirde hayır hasıl olacağım anlatınak istemiştir. Başka bir hadiste ise, rüyayı sadece bilgili ve iyi nasihatlar yapan kişiye anlatınayı emretmiştirl3. Kötü rüyanın anlatılmamasının neden söylenmiş olabileceği üzerinde bazı mülahazalar ileri sürülmüştür. Buna göre, kötü rüya anlatıldığı zaman, onu yorumlayaniann etkisiyle rüyadaki kötü durumun gerçekleşebileceği gibi bir beklenti içine girilebilir. Bu da kişiyi psikolojik olarak etkiler ve rahatsız eder. Bundan daha önemlisi, yukanda Hz. Peygamber'in, rüyanın, kuşun ayağında asılı durduğunu, yorumlanınca da vaki olduğunu belirttiğini kaydetmiştik. Aşağıda geleceği gibi, eşi Aişe, bir rüyayı üzüntü verecek şekilde yoruınlamış ve rliya, yorumladığı gibi çıkmıştır. İşte bundan dolayı Hz. Peygamber, üzüntü verici rÜyalann anlatılmamasım ve üzüntü verecek şekilde yorumlanmamasını istemiştir. Kişinin gördüğü güzel ve iyi rüyalan sadece sevdiği ve güvendiği kişile6) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 46; MUslim, Kitabu'r-Ru'ya, 12. 7) Bkz. el-Buhari, Kitabu't-Ta'bir, 3-4, 14, 46; MUslim, Kitabu'r-Ru'ya, 1-5; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 4; et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'ya, 5; ed-Daremi, Kitabu'r-Ru'ya, 5; Malik, Kitabu'r-Ru'ya, 4.

Bkz. ei-Buhari, Kitabu't-Ta'bir, 26, 46; MUslim, Kitabu'r-Ru'ya, 6; et-Tırmizi, Kitabu'r-Ru'ya, ı, 7. 9) Bkz. İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 6; et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'ya, 6; ed-Daremi, Kitabu'rRu'ya, ll. Yorumu için bkz. Canan, III/421. 10) Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 14-16; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 5. ll) Bkz. MUslim, Kitabu'r-Ru'ya, 2; Malik, Kitabu'r-Ru'ya, 4. 12) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 46; MUslim, Kitabu' -Ru'ya, 3; İbn Mace, K.itabu Ta'biri'r-Ru'ya, 6. 13) Bkz. et-Tımizi, Kitabu'r-Ru'ya, 7. ! : 92 1 Doç. Dr. Hidayet A YDAR------- EKEV AKADEMİ DERCİSİ re anlatmas ı, onun dışındakilere söylememesi ile ilgili tavsiyeye gelince, şüphesiz ki sevenler, sevdikleri kişinin gördüğü güzel rüyayı, yine güzel bir şekilde yorumlarlar ve bu o kişiye manevi bir haz verir, o kişi bundan mutluluk duyar. Ama sevmeyen kişiler, kıskançlık ve daha başka nedenlerle rüyayı yanlış yorumlayarak o kişiyi üzebilirler. O yüzden bu tavsiyeler yapılmış olmalıdır. 3 - Rüya ve Vahiy ilişkisi Hz. Peygamber, vahyin ilk önce doğru rüyalarla (er-ru'yli es-slidıka) başladığını haber vermiştir. Vahiy, Allah' ın dilediği emir, hüküm ve yasaklan özel bir şekilde peygam~ berierine bildirmesidir14. Eşi Aişe'nin verdiği bilgilere göre bu tür bilgiler, başlangıçta Hz. Peygamber'e doğru rüyalar şeklinde gelmiştir. Hz. Peygamber'in gece uykusunda gördüğü bu rüyalar, gündüz sabah aydınlığı gibi ortaya çıkardı, yani aynen gerçekleşirdi'5. Hz. Peygamber, iyi ve güzel rüyalan peygamberliğin bir cüzii olarak değerlendirmişı ir. Bu yöndeki bir hadisinde, "mü'minin rüyası, peygamberliğin 46 parçasından bir parçad1r" demiştir16. Aynı konuyla ilgili diğer hadislerde "mü'min" kaydı konmaksızın. "iyi ve gii:.el riiya, peygamberliğin 46 ciiziinden bir cüzdiir"; "iyi adamın rüyası, peygamberliğin 46 cü:.iinden bir parçadır" demiştirl7. Bazı hadislerde 45, 70, bazılannda ise 40 parçasından bir parça olduğu belirtilmiştir18. Daha farklı rakamlar da söylenrniştir19. Muhtemelen bu farklılıklar rivayetlerden kaynaklanmaktadır. Bütün bunlan birlikte değerlendirdiğimizde, hayırlı işler yapan bir kişinin gördüğü iyi ve güzel rüyalann, peygamberliğin bir parçası olarak değerlendirildiğini söyleyebiliriz. Hz. Peygamber, peygamberlik ile rüya arasında bu şekilde bir ilgi kurduktan sonra, iyi insaniann gördüğü hayırlı rüyalann doğruluğuna işaretle, "peygamber/ikten olan, yalan olmaz" demiştir20. Böylece rüyanın öneminin altını çizmiştir. Bazı alimler, gerçek manada peygamberliğin bir parçası olan rüyalann, peygamberlerin gördüğü rüyalar olduğunu; bunlann dışındakilerin gördüğü rüyalann ise, hakiki manada değil, mecazi manada peygamberlikten addedildiğini söylemişlerdir. Ancak bazılan herhangi bir aynm yapmaksızın tüm rüyalann peygamberliğin bir cüzü olduğunu belirtmişlerdir21. Muhtemelen bunlar gayb alemine ait bir vakıa olarak rüyayı, yine gayb aleminin bir gerçeği olan vahiy ile irtibatIandırarak böyle düşünmüşlerdir22. Bazılan da sadece peygamberlerin gördüğü rüyaların, vahyin bir parçası olduğunu söylemektedirler. Bunlar, aşağıda geleceği gibi Hz. Pey14) Celiiluddin es-Suyüti, el-ltkiinfi Ulumi'l-Kur'iin, Diiru'n-Nedeveti'I-Cedide, Beynit tarih yok, 44. 15) Bkz. ei-Buhiiri, Kitiibu't-Ta'bir, I. 16) Bkz. ei-Buhiiri, Kitiibu't-Ta'bir, 2, 4, 26; Müslim, Kitiibu'r-Ru'yii, 6; İbn Miice, Kitiibu Ta'biri'rRu'yii, I; et-Tirmizi, Kitiibu'r-Ru'yii, 1; ed-Diiremi, Kitiibu'r-Ru'ya, 2. 17) Bkz. ei-Buhiiri, Kit'ibu't-Ta'bir, 4; Müslim, Kitiibu'r-Ru'ya, 8-9. Aynca bkZ. İbn Miice, Kitiibu Ta'biri'r-Ru'yii, I; Miilik, Kitiibu'r-Ru'ya, 1,3. 18) Bkz. Müslim, Kitiibu'r-Ru'yii, 6; et-Tirmizi, Kitiibu'r-Ru'yii, 6. 19) Bkz. İbn Hacer, Fethu'l-Biir'i, Xll/379-380; Ahmed Davudoğlu, Sahih-i Müslim Tercemeve Şerhi, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1979, X/23. 20} Bkz. ei-Buhiiri, Kitiibu't-Ta'bir, 26. 21} ei-Askalani, XII/380-381. 22} Rüyanın nasıl nübüvvetin bir cüzü olduğu hakkında açıklamalar için bkz. Canan, III/416-417. HZ. MUHAMMED'İN BAZI RÜYALARI VE YAPTIGI RÜYA YORUMLARINDAN ÖRNEKLER ---- 93 gamber'e, peygamberliğinin başlangıç dönemlerinde valıyin rüyalar şeklinde gelmesine atıfta bulunuyorlar23. Ne var ki bu yorum, hadislerin zalıirine muvafık düşmemektedir. Bir gün Hz. Peygamber, ashabına, peygamberliğin sona erdiğini ve kendisinden sonra hiçbir peygamberin gelmeyeceğini anlatmıştı. Ashabının bundan dolayı üzüldüğünü görüncejt ''fakat mübeşşirat (müjdeleyici/er) olacak" demiştir. Bunların ne olduğu sorulunca da bunun "müslümanın gördüğü rüya" olduğunu belirtmiştir24. Hz. Peygamber'in, "dünya hayatında onlara müjde vardır" anlamına gelen Yunus suresi 64. ayetini. de "müslümamn gördüğü iyi ve güzel rüya" diye yorumladığı nakledilir25. Bunlar bize, sadece peygamberlerin gördüğü rüyaların değil, aynı zamanda iyi, dürüst ve yardım sever insanların gördüğü rüyaların da böyle bir boyutunun olabileceğini göstermektedir. Ama hemen şunu belirtelim ki, peygamber dişındakilerin gördüğü rüyaların başkalarını bağlayıcı bir tarafı yoktur ve buna biniara İstianaden hüküm istinbat edilmez, dini bir hususta karar verilmez. 4 - Rüyada Allah'ı Görmek İnsanların rüyalarında bir çok kişi veya olayı, nesneyi gördüklerini bilmekteyiz. İslam kültüründe Allah'ın ve Hz. Muhammed'in rüyada görülmesi de mümkün görülmüştür. Kaynaklarımızda Allalı'ı rüyasında görüp onunla konuşan kişilere ait pek çok rivayet mevcuttur26. Bizzat Hz. Peygamber de rüyasında Allalı'ı gördüğünü ve onunla konuştuğunu belirtmiştir27. Hz. Peygamber'in göklere çıkışını anlatan Miraç olayını "uykuda görülmüş bir rüya" olarak değerlendiren bazı alimler vardır. Buna göre Hz. Peygamber, Rabbini miraç olayında görmüştür. Selef alimleri, bu gecede Hz. Peygamber'in Allah'ı gördüğünün hak olduğunu, fakat keyfiyetin meçhul olduğunu söylemektedirler28. Alimler, Allalı'ı rüyada görmenin mümkün ve caiz olduğunda ittifak etınişlerdir. Ancak, görünenin Allalı'ın zatı olmadığını da söylemişlerdir29. Ünlü alim ve rüya yorumcusu İbn Sirin (v. 1101729), ed-Dtneveıi (v. 410/1020), en-Nablusi (v. 1143/1731) gibi alimler, rüyada Allalı'ı görmenin çok güzel manalarının olduğunu, bunun o kişinin arnelinin kabul edildiği anlamına geldiğini ve o kişinin cennete gideceğinin habercisi olduğunu söylemişlerdir30. 23) Bkz. Davudoğlu, X/23-24. 24) et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'ya, 2. Aynca bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'b!r, 5; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'rRu'ya, 1; Malik, Kitabu'r-Ru'ya, 2-3. Hadisin farklı varyantiarı ve yorumu için bkz. el-Askalani, Xll/392. 25) Bkz. et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'ya, 3; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 1; ed-Daremi, Kitabu'rRu'ya, 1; Malik, Kitabu'r-Ru'ya, 4. 26) Bkz. İbn Sirin, Tefslru'l-Ahtami'l-Keblr, 32-35. 27) Bkz. ed-Daremi, Kitabu'r-Ru'ya, 12. 28) Ahmed eş-Şirbasi, Yese/Unekefi'd-Dini ve'l-Hayiih, Daru'l-Ceyl, BeyrOt tarih yok, II/404. 29) Davudoğlu, X/27. 30) Bkz. İbn Sirin, Kitiibu Ta'blri'r-Ru'yii, el-Mektebetu's-Sakatiyye, BeyrOt tarih yok, 4; Ebu Said edDineveri, Kitiibu't-Ta'blr fi'r-Ru'yii ev el-Kiidirl fi't-Ta'blr, (Tahk. F: Sa'd), Alemu'l-Kutub, BeyrOt 1417/1997, 11117-1210; Abdulğani en-Nablusi, Ta'tlmu'l-Eniimft Ta'blri'l-Meniim, (Muntehebu'l-Ke/iimft Tefslri'l-Ahtam ile birlikte), Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, BeyrOt tarih yok, 8-10. Aynca ed-Daremi, Kitabu'r-Ru'ya, 12. 94 /Doç. Dr. Hidayet AYDAR-------EKEV AKADEMi DERCİSİ 5 - Peygamber Hz. Muhammed'i Rüyada Görmek Hz. Peygamber'i rüyada gönneye gelince, bizzat kendisi buna işaret etmiş ve "sizden kim beni rüyasmda giirse, bilsin ki o gerçekten beni görmüştür; çünkü şeytan benim suretime gireme::." demiştir31. Bundan anlıyoruz ki, şeytan icabında bazı varlıklann sureti ne girerek rüyada farklı şekillerde görünebilir, fakat alimierin ekseriyetine göre Hz. Peygamber'in suretine giremez32. Ona atfedilen başka bir söze göre, o şöyle demiştir: . "Beni rüyasında gören, uyanık haldeyken gönnüş gibidir; zira şeytan benim kılığıma gi- • remez."33 Hz. Peygamber, bazı hadislerinde, kendisini görenin, hakkı, gerçeği, doğruyu gördüğünü de söylemiştir34. İbn Sirin Hz. Peygamber'i rüyada gönneyi hayırla yonnuştur35. Gazziili (v. 5050/1 I I I), uykuda görülen rüyalarla ölülerin hallerinin bilineceğine temas eder; başta Hz. Peygamber olmak üzere daha önce ölmüş olaniann rüyada görülen hallerine dair pek çok örnek verir ve bunların doğru rüyalar olduğunu söyler36. Ona göre, bir kişi öldüğünde, içinde yaşamakta olduğumuz şehadet aleminde çıkar, gayb ve melekGt alemine geçer. O alemde, dünya hayatında kullanılan gözle bir şey görülmez, oradakileri gönnek için başka bir göze ihtiyaç vardır ki, o da kalp gözüdür. Ne var ki pek çok insanın kalp gözü, şehevi duygular ve dünyevi meşgalelerle örtülüp kapatılmış, görmez hale getirilmiştir. Oradaki hadiseleri görrnek için, mutlaka kalp gözünü örten perdenin ortadan kaldmiması gerekir. Peygamberler ve velilerin kalp gözü açık olduğu için, onlar bu alemdeki hadiseleri müşahede edebiliyorlar. Bunların dışındaki insanlar, bu alemi ancak rüyada müşahede edebilirler. Sözüne güvenilen, herkesin faydalanacağı hayırlı işler yapan iyi insanların kalp gözleri, bu alemde bazı hadiseleri seyredebilir, ölüleri görebilir. Ayrıca böyle bir kişi, rüyasında, kilinatın yaratıldığı günden bu yana, alemde cereyan etmiş ve kıyamete kadar da edecek olan her şeyin nakşedilmiş olduğu Levh-i MahfGz adındaki, ilahi bilginin saklı olduğu ilim hazinesini de İnüşahede edebilir. Ancak, o alemdeki olaylar ve Levh-ı MahfGz'da yazılı bilgiler, insaniann bildiği tarzda değildir. Onlar, o aleme mahsus bir şekildedirler ve o şekilde de kalp gözü açık kişinin gönlü ne yansırlar; Tıpkı bir aynadaki görüntülerin, onun karşısına konulan başka bir aynada yansıması gibi ... Bu alemdeki bilgiler ve olaylar, kalbi saf ve temiz olan, kötülüklerden uzak duran ve herkesin hayrına işler yapan iyi insaniann rüyalannda kalplerine yansır. Ancak o kişi uyandığında onlan farklı sembollerle, farklı şekillerde hatırlar ve ona göre de anlatır. Bu sembollerin gerçekte ne anlama geldiğini bllen yetenekli rüya tabircileri, o kişinin gördüğü rüyayı tam ve doğru bir şekilde yorumlar ve yorumladığı gibi de çı31) el-~uhari, Kiliibu't-Ta'bir, lO; Müslim, Kiliibu'r-Ru'ya, 11-13; İbn Mace, Kiliibu Ta'biri'r-Ru'ya, 2; et-Tirmizi, Kiliibu'r-Ru'ya, 4; ed-Daremi, Kiliibu'r-Ru'ya, 4. 32) Bkz. Canan, III/420. 33) Bkz. Müslim, Kiliibu'r-Ru'ya, 1 ı. 34) Bkz. Müslim, Kiliibu'r7Ru'ya, ll; Bedruddin Muhammed b. Ahmed el-Ayni, Umdetu'l-Karl Şerhu Salıihi'l-Buhlirt, Daru Ihyai't-Turiisi'l-Arabi, ts., XXIV/140-141. 35) Bkz. İbn Sirin, Kiliibu Ta'biri'r-Ruya, 5; aynı müellif, Tefsiru'l-Ahlfuni'I-Kebir, 40-43. 36) Bkz EbU Hami d Muhammed b. Muhammed el-Gazziili, lhyau1llumi'd-Dln, Daru'n-Nedveti'I-Cedide, Beynit, tarih yok, IV/506-510. Aynca bkz. Celiiluddin es-Suyuti, Şerhu's-Sudur bi Şerhi Hali'l-Mevta ve'l-KubUr, (Büşra'l-Ketb bi Lik/U'l-Habtb adlı eserle birlikte), Buynit 1418/1997,276- 296. HZ. MUHAMMED'İN BAZI RÜYALARI VE YAPTIGI RÜYA YORUMLARINDAN ÖRNEKLER ---- 95 kar. Çünkü bu, doğru bir rüyadır ve ehil bir kimse tarafından doğru olarak yorumlanmıştır. İşte peygamberlerin gördüğü rüyalar ve yaptıkları rüya yorumları böyledir. Bu yüzden de Hz. Peygamber, -bu tür rüyaları kast ederek-, "rüya, peygamberliğin kırkaltı cüzünden bir cüzdür'' demiştir. Ancak, yalancı, güvensiz, çok günah işleyen kimselerin durumları bundap farklıdır; onları:n gördüğü rüyalar gerçeği yansıtınayan karmakarışık ve anlamsız rüyalardır37. Bütün bunlar bize, Hz. Peygamber de dahil, daha önce yaşayıp ölmüş peygamberler ve bunların dışındaki insanların rüyada görülebileceğini göstermektedir. 6 - Hz. Peygamber'in Gördüğü Rüyalar ve Bunlarla İlgili Yaptığı Yorumlar Kaynaklarımızda görmüş olduğu pek çok rüyasından bahsedilen Hz. Peygamber, bizzat kendisi bu rüyaları tabir etmiştir. Nitekim onu şöyle derken görüyoruz: "Bir gece rüyamda Ukbe b. Nafi'in evinde olduğumuzu gördüm. Bize İbn Tab hurmalarından getirildi. Bunu, dünyada yücelik, ahirette de hayırlı sonuç bizim olacak; dinimiz de kemale erdi ve istikrar buldu diye yorumladım. "38 Hz. Muhammed, gördüğü başka rüyalardan da bahsetmiş ve onları da yorumlamıştır39. Bunlar genelde Hz. Peygamber'in hayatında veya ondan sonra tezahür edecek olaylarla ilgilidir. Nitekim bunların bir kısmında gördüklerini, Medine'ye yaptığı hicret; Bedir ve Uhut harbi ile Mekke'nin fethi gibi daha sonraları gerçekleşen olaylarla yorumlamıştıt«>. Hz. Peygamber daha Mekke'deyken, oradan, içinde hurmaların bulunduğu bir şehre göç ettiğini görmüştür. Bu şehrin, eski adı Yesrib olan Medine veya Balıreyu'de bulunan Hacer diye bir şehir olduğunu vehmetmiştir. Ancak daha sonra bunun Medine olduğu gerçekleşmiştiJ:41. Bir keresinde rüyasında, elinde bir kılıç bulunduğunu ve o kılıcı şiddetli bir şekilde salladığını; kılıcın ön kısmının kınlıp düştüğünü; ikinci kez saHadığında ise, kılıcın kınlan parçasının, eskisinden daha güzel olarak yerine geldiğini gördüğünü anlatan Hz. Peygamber, kılıcın kınlı'nasını, Uhud savaşındaki yenilgiye, eskisinden daha güzel bir şekilde yerine gelmesini de Mekke'nin fethine harnletmişti.f42. Yine o bu babta gördüğü bir rüyada, bazı sığırların boğazlandığını gördüğünü söylemiş ve bunu, Uhud savaşında şehid edilen ashabına yorumlamıştır43. O, bazı rüyalarının kendisinden sonra gelecek halifeler ve ümmetinin halleri ile ilgili olduğuna işaret etmiştiı44. Hz. Peygamber'in ashabından Enes b. Malik'in naklettiğine göre o, gündüz Uınrnu Hara.ın adında kadın bir sahabinin evine gitmiş; orada uykuya dalmış; bir süre sonra gülürnseyerek uyaninış; niçin güldüğünü .soran Uınrnu Haram'a şöyle demiştir: "Bana üınrnetimden Allah yolunda savaşan bir gurup gösterildi de onlar 37) Bkz. el-Gazaif, 504-506. 38) Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 18. 39) Bunlar için bkz. Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 18-22; et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'ya, 9. 40) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 44; Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 20-21; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'rRu'ya, 10. 41) Bkz. Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 20. 42) el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 44; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'yli, 10; ed-Daremi, Kitabu'r-Ru'ya, 13 .. 43) Bkz. Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 20; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 10; ed-Daremi, Kitabu'r- . Ru'ya, 13. 44) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 28-30. 96 1 Doç. Dr. Hidayet A YDAR------EKEV AKADEMİ DERCİSİ gemilere binmiş olarak şu denizin (Akdeniz) üzerinde ellerinde bir takım esirler olduğu halde gidiyorlardı. Ummu Hariim, "Ey Allah'ın elçisi, beni de onlardan kılması için AIlah'a dua et!" deyince, Hz. Peygamber, "sen onlardansın!" demiştir. Hadisi nakleden der ki: Gerçekten de yıllar sonra Muaviye'nin halifeliği zamanında bu kadın Kıbrıs adasına savaşa giden bir gurup askere katılarak gemiye bindi ve Kıbrıs'a gitti. Sonra da orada ölJü45. Hz. Peygamber diğer bir rüyasında, Medine'den kapkara bir kadının çıkıp Cuhfe de- . nilen yere gittiğini görmüş ve bunu, Medine'deki veba hastalığının buradan çıkıp Cuhfe'ye gideceği şeklinde yorumlamıştıı-46. O'nun gördüğünü söylediği ilginç rüyalardan biri de Hz. İsa ve Deccal ile ilgilidir. Buna göre o, rüyasında, Kabe'yi tavaf eden düz saçlı, kumral benizli yakışıklı bir adam görmüş; "bu kim?" diye sorunca, "o Meryem oğlu Mesih'tir" denilmiştir. Sonra çirkin yapılı, sağ gözü kör birini görmüş ve ona bunun DecciH olduğu _söylenmiştir47. Hz. Peygamber aynı zamanda daha sonralan evleneceği Hz. Aişe'yi de rüyasında görmüştür. Bu konudaki hadislerde belirtildiğine göre, Hz. Peygamber, Aişe'yle evlenmeden önce, onu iki kez ipekler içinde sarılı vaziyette melek tarafından taşınırken görmüş; "şayet bu Allah 'tansa, gerçekleşecektir" demiştir. Meleğe, o sarılı şeyi açmasını söylemiş; melek açınca orada Aişe'yi görmüştür48. Zaman zaman rüyasında bir şeyler içtiğini gören Hz. Peygamber, içtiği şeyi ashabına yorumlamıştır. Bunların birinde kendisine rüyasında süt ikram edildiğini, kana kana içtikten sonra arta kalanını Hz. Ömer' e verdiğini söylemiş; "bunu nasıl tabir ediyorsunuz?" diye sorulunca da, "ilim" diye cevap vermiştir49. Hz. Peygamber, rüyasında, bazı insanlar gördüğünü; bunların bir kısmının üzerindeki gömleğin kısa, bir kısmınınkinin ise biraz daha uzun olduğunu gördüğünü, daha sonra da Ömer'i üzerinde herkesinkinden daha uzun bir elbiseyle gördüğünü söylemiş ve bunu da "din" ile tabir etmiştir50. Bir keresinde rüyasında iki koluna iki altın bileziğin takıldığını görmüş. Bunları hoş karşılamayınca, ona söz konusu iki bileziğe üflemesi söylenmiş, o da üflemiş; bilezikler uçup gitmiştir. Hz. Peygamber bunu, yakında çıkacak olan iki yalancı peygambere yarmuştur. Hadisi rivayet edenlerden biri olan Ubeydullah, o iki yalancının, peygamberlik iddiasında bulunan el-Ansi ile Museylime olduğunu söylemiştir51. Hz. Peygamber bazen rüyasında cenneti ve oradakilerin ahvaline dair hususları, aynca cehennemİ ve oradakilerin durumunu gördüğünü de söylemiştir. Konuyla ilgili 45) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 12. 46) Bkz. el-Buhiiri, Kitabu't-Ta'bir, 41-43; et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'yii, 10; İbn Miice, Kitabu Ta'biri'rRu'yii, 10. 47) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, ll, 33, 37. 48) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 21. 49) Bkz. el-Buhiiri, Kitabu't-Ta'b1r, 15-16, 34; et-Tıınizi, Kitabu'r-Ru'yii, 9; ed-Diireıni, Kitabu'rRu'yii, 13. 50) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 17-18; et-Tımizi, Kitabu'r-Ru'yii, 9; ed-Diireıni, Kitabu'r-Ru'yii, 13. 51) el-Buhan, Kitabu't-Ta'blr, 38, 40; Müslim, Kitabu'r-Ru'yii, 21-22; İbn Miice, Kitabu Ta'b1ri'rRu'yii, 10. HZ. MUHAMMED'İN BAZI RÜYALARI VE YAPTIGI RÜYA YORUMLARINDAN ÖRNEKLER ---- 97 uzunca bir rüyasında, iki melek52 tarafından alınıp götürüldüğünü ve cehennemin kendisine gösterildiğini anlatmıştır. Hadiste belirtildiğine göre Hz. Peygamber; orada, ibadetlerini samirniyetsizce yapan, yalan söyleyen, zina yapan, faiz yiyen vs. kişilerin gördükleri azabı müşahede etmiştir53. Yine aynı rüyada kendisine bedenlerinin yarısı güzel, yarısı çirkin insanlar gösterildiğini anlatan Hz. Peygamber, bunlara orada bulunan ve bembeyaz olan bir nehre girmelerinin emredildiğini; nehirden çıkan bu insanların son derece güzel bir şekil aldıklarını anlatmıştır. Oldukça uzun olan bu rüyamn başka bir ye- : rinde Hz. Peygamber' e Adn cenneti ve kendisinin oradaki yeri de gösterilmiştir. O, çok beğenip hayran kaldığı bu yere girmek istemiş, fakat melekler, "şimdi olmaz, daha sonra gireceksin" demişlerdir. Bu rüyada Hz. Peygamber, kendisine gösterilen, fakat kim olduklarını, niçin bu halde bulunduklarını bilmediği ve durumu çok ilginç olan bu kişilerin kimler olduğunu sormuş, melekler de ona, bunların kim olduklarını ve niçin bu halde bulunduklarını anlatmışlardır. Biraz evvel bunlardan çok kötü durumda olarak gördüklerinin, dünyada, ibadetlerini samirniyetsizce yapan, yalan söyleyen, zina yapan, faiz yiyen vs. kişiler olduğunu söylediğini zikretmiştik. İyi durumda gördüklerine gelince, bu kişilerden biri, içinde her türlü nimetin bulunduğu bir bahçede bulunan uzun boylu bir adam ve çevresini sarmış çocuklardır. Melekler Hz. Peygamber' e, bu adamın İbrahim peygamber olduğunu, etrafındaki çocukların da günahsız bir şekilde fıtrat üzere ölen çocuklar olduğunu söylemişlerdir. Hz. Peygamber, bunu ashabına anlatınca, onlar, "Ey Allah'ın elçisi, müşriklerin (ve müslümanların dışındakilerin) küçük yaşta ölmüş çocukları da mı oradaydılar?" diye sormuşlar. O da, "evet, müşriklerin evlatları da oradaydılar" demiştir. Hz. Peygamber, rüyada gördüğü ve bedenlerinin yarısı güzel, yarısı çirkin olan, sonra da bembeyaz bir nehre girerek çok güzel bir şekilde oradan çıkan insanları da, dünya hayatında iyi ve kötü arnelleri birbirine karıştıran kimseler olduğunu söylemiş; Allah'ın, bunların kötü arnellerini af ederek, onları cennete koyduğuna işaret etmiştir54. Hz. Peygamber başka bir rüyasında, cennette çok güzel bir kasır göimüş, bunun kime ait olduğunu sorunca, onun Hz. Ömer'in olduğu kendisine haber verilmiştir55. Ashaptan Abdullah b. Ömer'in de rüyasında melekleri, cehennemİ ve oradaki insanların ahvalini gördüğü belirtilmektedir. Bu rüya Hz. Peygamber'e anlatılmış, o da rüyada cenneti görmeyi, "iyi bir insan olma"ya hamletmişfu56. Bunların dışında daha pek çok kişinin öldükten sonraki hayat ve oradaki ahval ile ilgili rüyalar gördükleri nakledilmektedir57. Biz yukarıda bunları görmenin mümkün olduğuna dair bilgiler verdik. 7 • Hz. Peygaınber'in, Ashabının Rüyalarını Yorumlaması Hz. Peygamber, ashabımn gördüğü rüyaları yorumladığı gibi, başkalarının o rüyalan yorumlamasım da uygun görmüştür. Bazı rivayetlerde ashabının gördükleri rüyaları 52) Bazı rivayetlerde bu iki meleğin Cebratl ve Mikail olduğu belirtilmektedir. (Bkz. es-SuyOti, Şer-. hu's-SudOr, 165-171. 53) Bkz. el~Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 48. 54) ·Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 48. 55) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 31-32. 56) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 35-36; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 10; ed-Darerni, Kitabu'rRu'ya, 13. 57) Bkz. İbn Ebi Dünyil., el-Menamfit, (Tahk. M.S. İbrahim), Mektebetu'l-Kur'an, el-Kil.hire tarih yok, 44-188; el-Gazil.li, IV/506-510; es-SuyOti, Şerhu's-Sudur, 276-296. ;ı·=l i '·· 98 1 Doç. Dr. Hidayet A YDAR-------EKEV AKADEMİ DERCİSİ ona anlattıkları, onun da bunları tevil ettiği belirtilmektedir58 . .f'Jitekim, yahudi iken müslüman olan Abdullah b. Seliim adlı sahabi, ona, rüyasında bir bahçede olduğunu gördüğünü söylemiş, sonra da şöyle devam etmiştir: Bahçenin ortasında bir direk, direğin tepesinde bir sağlam ip vardı. Bana, "ona tutun" denildi. Ben yapamayacağıını söyleyince, biri bana yardım etti, ben de onu tuttu m. Sonra onu tutuyor olduğum halde uyandım." . Hz. Peygamber, Abdullah'ın bu rüyasını şöyle yorumlamıştır: "O bahçe, İslam bahçesidir; o direk, İslam direğidir; tuttuğun sağlam ip ise, Allah'ın kopmayan sağlam ipi olan bu dindir ki, sen ölünceye kadar onun üzerinde kalacaksın."59 Hz. Peygamber, bilhassa sabah namazından sonra ash.abınıri rüyalannı tabire zaman ayırırdı ve "içini::.den kim bir rüya görmüşse aniatsın ki ben onu yorumlayayım" derdi60. Yine böyle dediği bir günde, adamın biri dedi ki: "Ey Allah'ın elçisi! Ben bu gece rüyamda bir bulut parçası gördüm ki, ondan bal ve yağ akıyordu. Bazı insanlar ondan avuç avuç alıyorlardı; bazıları ise ancak az bir kısmını alabiliyorlardı. Ayrıca gördüm ki, gökten yere doğru bir ip uzanmış ve sen o ipe tutunup yükseliyoniun. Ardından başka bir adam ona tutundu ve yükseldi. Sonra başka bir adam tutunup yükseldi. Sonra başka bir adam ona tutunduğu sırada, ip koptu; fakat sonra ip ona ulaştı ve o da yükseldi." Daha Hz. Peygamber yoruma başlamadan, orada bulunan Hz. Ebubekir, "Ey Allah'ın elçisi, izin versen de ben onu yorumlasam" dedi. Hz. Peygamber "yorumla!" dedi. Bunun üzerine Ebubekir dedi ki: Bulut, İslam bulutudur. Ondan akan bal ve yağ ise Kur'an'dır; onun tatlılığı ve yumuşaklığıdır; ondan avuç avuç alanlar Kur'an'ı çok okuyanlardır; az ahnlar ise onu az okuyanlardır. Gökten yere uzanan ip, senin üzerinde bulunduğun haktır; sen onu tutuyorsun ve Allah seni onunla yüceltiyor. Ardından gelen biri onu tutuyor ve o da yükseliyor, sonra başka bir adam onu tutuyor ve o da onunla yükseliyor; sonra başka bir adam onu tutuyor, fakta ip kesiliyor, ama ona ulaştırılıyor ve o da onunla yükseliyor. Haber ver ey Allah'ın elçisi, yorumumda isabet mi ettim, yoksa.yanlış ını yaptım? Hz. Peygamber dedi ki: "Bir kısmında isabet ettin; diğer bir kısmında ise hata yaptın !"61 Daha sonraki dönemlerde bu hadiste geçen ve Hz. Peygamber'in ardından ipe tutunarak yücelere çıktığİ belirtilen kişilerin, ondan sonra gelen halifeler olduğu söylenmiş; rüya bu şekilde yorumlanmıştır62. Hz. Peygamber'in ashabının gördüğü rüyalan yorumlamasına dair daha başka örnekler de vardır63. Bir gün Ümmü'l-Fadl adındaki bir kadın sahabi, Hz. Peygamber' e gelerek şöyle dedi: "Rüyamda gördüm ki, sanki evimde senin bir parçan var." Hz. Peygamber, "gördüğün rüya hayırdır; Fatıma bir erkek çocuk doğuracak, sen de onu emzireceksin" der. Rü58) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 35-36. 59) el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 23. 60) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'b'ir, 48; Bkz. Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 23; Millik, Kitabu'i:-Ru'yil, 2. 61) el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 47; Müslim, Kitabu'r-Ru'ya, 18; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 10; et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'ya, 10; ed-Diirem'i, Kitabu'r-Ru'ya, 13. Ebubekir'in nerelerde hata yaptığı, başka bir rivayette geçmekte ve bu hatalar açıklanmaktadır. (Bkz. Alıdulaziz ed-Debbağ, Kitiibu'llbriı., (Deri. Ahmed b. Mübarek; terc. A. Anğ- H.M. Yeniler), Seha Neşriyat, İstanbul 1997, 80-84. 62) Bkz. İbn Hacer, XII/456-457; el-Ayni, XXlV/170; Davudoğlu, X/32-33; Canan, III/445-446. 63) Bkz. el-Buhan, Kitabu't-Ta'bir, 19, 23-25, 27; İbn Mace, Kitabu Ta'biri'r-Ru'ya, 10. HZ. MUHAMMED'IN BAZI RÜYALARI VE YAPTIGI RÜYA YORUMLARINDAN ÖRNEKLER ---- 99 yayı gören Ümmü'l-Fadl, bir süre sonra, Hz. Peygamber'in kızı Fatıma'nın Hasan'ı dünyaya getirdiğini ve kendisinin de onu bir süre emzirdiğini anlatmıştır64. Talha b. Ubeydullah, bir gün rüyasında, biri savaşarak şehid düşen, diğeri de ondan bir yıl sonnı. ·vefat eden iki müslümanı görür. Sonradan vefat eden, şehit olandan daha fazla ilCrama mazhar olur. Talha bunu çok-yadırgar. Uyandığında da bunu insanlara anlatır ve hayretini ifade eder. Talha'nın gördüğü rüya ve onun bundan dolayı duyduğu şaşkınlık Hz. Peygamber' e ulaşır. O, Talha'ya der ki: Bunun nesi senin tuhafına gidiyor? O şöyle cevap verir: Ey Allah'ın elçisi, şu, Allah yolunda ölüp şehit oldu, oysa öteki ondan önce cennete girdi. O zaman Hz. Peygamber der ki: Bu, şehit olandan. sonra bir yıl daha yaşamadı mı? Ramazan ayına erişip oruç tuttu ve bir yıl boyunca namaz kıldı, öyle de- . ğil mi? İşte bu yüzden o ikisi arasında, yer ile gök arasındaki mesafe kadar fark vardır."65 Hz. Peygamber, aynca amcası Abbası'ın, rüyasında, sanki güneşin yerde olduğunu ve oradan göğe yükseldiğini gördüğünü anlatınca, "o, senin yeğenindir" demiş, yani kendisini kast etmiştir66. Zaman zaman Hz. Peygamber'in bazı rüyalan yorumlamadığı ve anlatılan rüyadan rahatsız olduğu da olmuştur. Bu durum, özellikle üstünlük ve siyasal mesaj içerikli rüyalarda görülmelqedir. Nitekim, rüyasında gökten bir terazinin indirildiğini; önce kendisi ile EbUbekir'in tartıldığım ve kendisinin ağır bastığım; sonra Ebubekir ile Ömer'in tartıldığını ve Ebubekir'in ağır bastığım; sonra da Ömer ile Osman'ın tartıldığım ve Ömer'in ağır bastığım, ardından da terazinin kaldırıldığım gördüğünü söyleyem bir sahabinin bu rüyasından dolayı Hz. Peygamber'in rahatsız olduğu ve yüzünün renginin değiştiği rivayet edilmektedif67. Hz. Peygamber, aslıalıının rüyalarıru tabir ettiği gibi, aym zamanda rüya tabiri konusunda onlara önemli bir kriter de öğretmiştir. ed-Darenıl'nin rivayet ettiği bir hadise göre, kadının biri, kocasından hamile olduğu halde, kocası onu bırakıp ticaret için şehir dışına çıkmıştı. Onun ardından kadın bir rüya görmüş; rüyasında evinin direğinin çöktüğünü ve şaşı bir erkek çocuk dünyaya getirdiğini görmüş. Hz. Peygamber, kadııiın kendisine anlattığı bu rüyayı, "senin kocan Allah'ın izniyle saqa iyi bir şekilde ve sağlam olarak dönecek; aynca sen iyi bir çocuk dünyaya getireceksin" diyerek yorumlamıştır. Kadın bu rüyayı birkaç kez görmüş, her defasında gelip Hz. Peygamber' e anlatmış, o da hep aynı şekilde yorumlamıştır. Hz. Peygamber'in evde olmadığı bir günde yine aynı kadın, aynı rüyayı görmüş ve evde bulamadığı Hz. Peygamber yerine, eşi Aişe'ye anlatmıştır. Hz. Aişe, "eğer dediklerin doğruysa, kocan ölecek ve sen kötü bir çocuk dünyaya getire~ ceksin" demiştir. Kadın çok üzülmüş ve oturup ağlamıştır. O arada Hz. Peygamber gelmiş, durumu öğrenince, Aişe'ye demiş ki: Bir müslümanın rüyasını yorumlarlığın zaman, onu hayra yor. Zira rüya, yorumlandığı gibi çıkabilir. Hz. Aişe diyor ki: Tıpkı yorumladı64) İbn Mace, Kitiibu Ta'biri'r-Ru'ya, 10. 65) İbn Mace, Kitiibu Ta'biri'r-Ru'ya, 10. 66) ed-Daremi, Kitiibu'r-Ru'ya, 13. 67) Bkz. et-Tirmizi, Kitiibu'r-Ru'ya, 10. 100 1 Doç. Dr. Hidayet AYDAR------EKEV AKADEMİ DERCİSİ ğım gibi kadının kocası öldü ve kadın kötü bir çocuk doğurdu."68 Bundan şu esası çıkarıyoruz ki, rüya yorumlanı rken, iyi ye hamledilmeli, ondan iyi manalar çıkanlmalıdır. Hz. Peygamber döneminde yaşanmış toplu rüya (gurup rüyası) örneklerine de rastlamak mümkündür. Kadir gecesi, Kur'an'ın inmeye başladığı gece olması hasebiyle çok önemli bir gecedir. Fakat bu gecenin hangi gece olduğu, kesin olarak bilinmemektedir. Hz. Peygamber'in ashabı, Kadir gecesinin hangi gece olduğunu öğrenmek için bazı araştırmalar yapmış; bu maksatlazaman zaman Hz. Peygamber' e sorular sormuşlardır. Ancak net bir cevap alamamışlardır. Ashabın, bu gecenin hangi gece olduğunu öğrenmek için rüyaya başvurduğu ,da görülmektedir. Konuyla ilgili rivayetlerden anlaşıldığına göre bir gurup sahabi, Kadir gecesinin hangi gece oldı:lğünu tesbit etmek amacıyla rüyaya yatmıştır69. Farklı zamanlarda ve birbirinden habersiz olarak rüyaya yattıklan anlaşılan bu insanlar, daha sonra royalarını Hz. Peygamber'e anlatmışlardır. Hz. Peygamber, kendisine anlatılan konuyla ilgili rüyalan dinledikten sonra, "görüyorum ki, rüyalannız, Kadir gecesinin Ramazan ayının son yedi günü içinde olduğuna işaret etmektedir. O halde, Kadir gecesini bu son yedi gün içinde arayınız" demiştir70. Bu rivayet, hem toplu rüyanın ·önemini, hem de bu şekilde görülen royalann doğruya işaret ettiğini göstermektedir?!. 8 - Rüya, Nesneler ve Renkler Yukarıda rüyada görülen bazı nesnelerin ne anlama geldiğine dair bazı örnekler verdik. ed-Diireml'nin naklettiğine göre, ashab, rüyada süt görmenin doğallığa, sadeliğe ve temizliğe delalet ettiğini; gemi görmenin kurtuluşa, deve görmenin üzüntüye ve kadın görmenin de hayra işaret ettiğini söylemişlerdir72. Hz. Peygamber'in, "akan çeşme"yi rüyada görmenin, kişinin arneline tekabül ettiğini belirttiği nakledilmektedir73. Ayrıca rüyada ayağında bağ görmenin güzel bir anlam ifade ettiği ve dinde sebat anlamına geldiği; boynunda bukağı görmenin ise kötü bir anlamı olduğu ve azap göreceklerio alameti olduğu da belirtilmiştir74. Renklerle ilgili de bazı yorumlar yapılmıştır. Genel İslami anlayışa göre yeşil renk, bolluk, bereket, hayat, canlılık, mutluluk, umut, huzur anlamlarını içerir75. Biraz evvel, ed-Diireml'den yaptığımız alıntıda, ashabın rüyada görülen bazı nesneleri yorumlarlığını vermiştik. İşte bu rivayette belirtilcliğine göre, bazı sahabiler rüyada "yeşillik" görmenin, "cennet" anlamına geldiğini söylemişlerdir 6. Beyaz rengin de iyi anlamlara geldiği anlaşılmaktadır. Nitekim Hz. Peygamber, peygamber olduğunu ilan etmeden önce ölen Varaka b. Nevfel'i, -ki bu kişi karısı Hatice'nin amcası olup, Hz. Peygamber' e peygamber olacağını bildiren ilk kişidir- rüyasında beyaz elbise68) ed-Dareml, Kitiibu'r-Ru'ya, 13. 69) el-Ayni, XXIV/137. 70) el-Buhdri, Kitiibu Fadli Leyleti'l-Kadr, 2. Aynca et-Tabir, 8. 71) İbn Hacer, XII/397; 72) ed-Diireml, Kitiibu'r-Ru'ya, 13. 73) Bkz. el-Buhdri, Kitiibu't-Ta'blr, 27. 74) MUslim, Kitiibu'r-Ru'ya, 6; et-Tımizi, Kitiibu'r-Ru'ya, ı. 75) Necmettin Şahiner, Siyah ve Yeşil Kur'an'da Renk Sembolizmi, Insan Yay., Istanbul 1999,90. 76) Bkz. ed-Diiremt, Kitiibu'r-Ru'yfi, 13. HZ. MUHAMMED'İN BAZI RÜYALARI VE YAPTIGI RÜYA YORUMLARINDAN ÖRNEKLER ---- 101 ler içinde gördüğünü; bunu onun cehennemde olmadığı anlamına geldiğini; çünkü cehennemde olana beyaz renkelbise giydirilmediğini söylemiştir77. Bundan hareketle rüya yorumcuları, "ölen bir kişinin rüyada beyaz elbiseler içinde görülmesi, onun iyi halde bulunduğuna ve cennet ehlinden olduğuna delalet eder" demişlerdir78. 9 :Rüya, Ahlak ve Zaman Hz. Peygamber, bir sözünde, "en doğru rüyalar seher vakti görülen rüyalardır" demiştir79. O, hem seher vakti görülen rüyaya büyük önem vermiş, hem de rüyayı sabah vakti yorumlamanın daha doğru olacağını belirtmiştir. O yüzden yukarıda da geçtiği üzere, zaman zaman sabah namazından sonra, ashabına, "Var mı içinizden rüya gören? Sorun ki, tabir edeyim" demiş ve çoğunlukla aslıalıının royalarını bu vakitte yorumlamış- . tırSO. Elbette bunun bir anlamı olmalıdır. Bazı alimler, bu vakitte rüyayı görenin, onu tam olarak hatırlayabildiğini; yorumlayacak kişinin de, henüz zilıni başka şeylerle meşgul olmadığından, daha isabetli yorumlar yapabileceğini belirtmekte; o açıdan "bu vakit, rüya yorumu için en uygun vakittir'' demektedirlerBl. O aynca kıyamete yakın zamanlarda müslümanların royalarının çoğunlukla doğru çıkacağını belirtmiş ve "en doğru rüya göreniniz, konuşmasında en doğru olanınızdır" demiştir82. Bazı alimler hadiste geçen "zamanın yaklaşması" ibaresini, kıyametin vaktinin yaklaşması değil de, gece ve gündüzün yılın belli zamanlarında (ilkbahar ve sonbaharda) eşitlenmesi şeklinde değerlendirmişlerdir. Alimler bu dönemlerde insan tabiatının mutedil bir hal aldığını, böyle bir durumda görülen rüyanın daha doğru olacağını söylemişlerdir83. Yukarıda muhtelif yerlerde salih, dürüst, hayırlı arneller işleyenierin royalarının doğruluğuna, buna karşılık yalancı, güvensiz, kötülükler yapan, günah işleyen kişilerin rüyalarının da yalan olduğuna dair rivayetleri zikrettik. Bu bağlamda Hz. Peygamber, iyi ve doğru rüyaların, salih, dürüst insanlardan; kötü rüyaların ise, yalancı ve günahkar insanlardan sadır olduğunu belirtmişti. Alimler, bu sözün genellik ifade ettiğini; yani genel itibariyle doğru rüyaların, doğru sözlü insanlar; yalan rüyaların da kötü fıiller işleyenler tarafından görüldüğünün kast edildiğini belirtmektedirler. Buna göre, iyi bir insan, anlamsız, saçma, yalan bir rüya görebileceği gibi, kötü bir insan da, doğru, derin anlamlar taşıyan iyi bir rüya görebilir84: Nitekim, Kur'an'da kötü eylemlericra eden ve Yusuf ile birlikte zindana atılan iki genç, doğru rüya görmüşler ve rüyaları da gerçekleşmiştir85. 77) Bkz. et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'yii, 10. 78) Canan, IIU448. 79) et-Tırnizi, Kitabu'r-Ru'ya, 3; ed-Daremi, Kitabu'r-Ru'yii, 9. 80) Bkz. el-Buhfui, Kitabu't-Ta'bir, 48; Bkz. MUslim, Kitabu'r-Ru'ya, 23; Malik, Kitabu'r-Ru'ya, 2. 81) Canan, IIU430. 82) el-Buhfui, Kitabu't-Ta'bir, 26; MUslim, Kitabu'r-Ru'yii, 6. Aynca bkz. İbn Mace, Kitabu Ta'blri'rRu'ya, 9; et-Tirmizi, Kitabu'r-Ru'ya, I; ed-Daremi, Kitabu'r-Ru'ya, 7. 83) Bkz. Canan, IIU413-414. 84) el-Askalaru, Fethu'l-Bfui, XII/379. 85) Bkz. Kur'an, Yfisuf, 12/36-42. 1021 Doç. Dr. Hidayet AYDAR------EKEV AKADEMİ DERCİSİ Hz. Peygamber, aynca yalan rüyadan sakmdınnış; görmediği halde "rüyamda şunu gördüm" diyenin kıyamette sorumlu tutulacağını haber vermiştiı-86. 10 - Rüyada Öleceğini Görmek Kaynaklanmızda Hz. Peygamber'in vefatından sonra yönetici olarak onun yerine geçen halifelerden Hz. Ömer ve Hz. Osman'ın, rüyalannda öleceklerini gördükleri anlatılmaktadır. Hz. Ömer, rüyasında bir horozun kendisini gagaladığını görmüş ve bunu "öldürüleceği" şeklinde yorumlamıştır87. Hz. Osman ise, rüyasında Hz: Peygamber'i gördüğünü, kendisine, "akşam iftannı bizim yanımızda yapacaksın" dediğini nakletmiştir88. Abdullah b. Abbas da, rüyasında, Hz. Peygamber'i, elinde bir şişe kan olduğu halde ve kendisine, bunun torunu Hüseyin'in kanı olduğunu söylerken gördüğünü anlatmıştır. İbn Abbas'ın bu rüyayı görmesinden kısa bir süre sonra Hz. Hüseyin şehid edilmiştir89. Sonuç Bütün bu zikredilenler, rüyanın, Hz. Peygamber'in hayatında ne kadar önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir. Hz. Peygamber de herkes gibi rüya görmüş ve gördüğü rüyalan ashabına anlatarak, onlarla paylaşmıştır. Onun gördüğü rüyalann dünyevt olanlannın gerçekleştikleri rivayetlerden anlaşılmaktadır. Bu, onun ahiret hayatına yönelik gördüğü rüyalann ve yaptığı yorumlann da aynen ortaya çıacağının delilidir. Unutmamak gerekir ki, o bir peygamber idi ve elbetteki rüyalannın da böyle bir boyutu olacaktır. Bun mı la beraber o, sadece kendi gördüğü rüyalann değil, genel olarak tüm rüyalann peygamberlikle olan ilgisine i·şaret etmiştir. Aynca yine yukanda geçen bilgilerden anlaşıldığı üzere o, rüyalann, peygamberliğin sona ermesinin ardından, insanlara doğru ve güzel haberler veren "müjdeleyiciler" olarak devam edeceğini belirtmiştir. Hz. Peygamber, korkunç rüyalar görenlerin, bunlan anlatmamasını ve bu tür rüyalann zararlanndan korunmak için Allah'a sığınmalannı tavsiye etmiştir. İyi rüyalar görenlerin de bundan dolayı Allah'a hamdetıiıelerini ve her durumda rüyalan iyiye, hayra yorumlamak gerektiğini bildirmiştir. Yine yukanda geçen bilgilerden, Hz. Peygamber'in, rüyalan tabir etmeyi uygun gördüğü anlaşılmaktadır. Nitekim, kendisi rüya tabir etmiş, aynca başkalannın da rüyayı tabir etmelerine izin vermiştir. Dolayısıyla rüya yonımlamak İslam kültüründe caiz görülmüştür. Ancak rüyanın, yorumlanması için sadece ehil insanlara anlatılması ve bunlardan yorum istenmesi; bunlann dışındaki kimselere aniatılmaması ve onlardan yorum istenmemesi tavsiye edilmiştir. Buna binaen, insanlanmızın gördükleri rüyaIan ehil olmayan insanlara anla~p onlardan aldıklan yorumlara göre hareket etmelerinin doğru bir davranış olmadığını belirtmeliyiz. 86) el-BuMri, Kitabu't-Ta'bir, 45; İbn Mace, Kitabu Ta'blri'r-Ru'ya, 8; et-Tinnizi, Kitabu'r-Ru'ya, 8; ed-Daremi, Kitabu'r-Ru'ya, 8. 87) Bkz. el-Buh§ri, el-Ahkam 51, Müslim, ei-İmaret 12. 88) Bkz. es-SuyQti, Şerhu's-SudO.r, 271. 89) Bkz. el-Gazali, 507.

..

Rüyanın dinimizde bir bağlayıcılığı var mıdır?

Soran : Sorularlaislami...

Tarih: 25.07.2007 - 00:00 | Güncelleme: 22.11.2021 - 14:27

- Gördüğümüz rüyaları gerçek hayat ve geleceğimiz açısından nasıl değerlendirmeliyiz?
- Rüya ile amel etmek ne derece doğrudur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Rüya ve Gelecekten Haberler

Hemen herkes, her gece rü'ya görür. Bu rüyaların bir kısmı, karmakarışık şeylerdir. Bir kısmı, günlük olayların rüyaya yansımasıdır. Bir kısmı da, daha önceden hiç düşünülmeyen, hayal edilmeyen şeylerin görülmesidir. Gördüğümüz rüyaları kaynakları bakımından üç grubta toplayabiliriz:

1. Rahmanî,
2. Nefsanî,
3. Şeytanî.

Bunlardan nefsanî rüya, ya geçmişe dair hatıraların, veya kişinin arzu ettiği şeylerin görülmesidir. Şeytanî rü'ya, şeytanın telkîniyle görülen rüyalardır. Rahmanî rüya ise, ya doğrudan doğruya Allah tarafından veya melek vasıtasıyla kalbe yansıyan ve gaybî manaları taşıyan rüyalardır. Bizim asıl olarak üzerinde duracağımız, Rahmanî rüyalar kısmı olacaktır. Rü'yanın bu kısmına "sadık rüya" veya "salih rüya" da denilmektedir.

Konunun örneklerine geçmezden önce, bir meseleyi kısaca ele almakta fayda görüyoruz. Şöyle ki: Freud'un temsil ettiği "Psikanaliz okulu" rüyaları değerlendirirken "Rahmanî rü'ya" kısmını, nazar-ı dikkate almamaktadır. Bu görüşün temsilcisi olan Freud'a göre;

“Rüyalar içimizden ve dışımızdan gelen etkilerden şekillenir. Hayal, bu etkileri biçimlendirilir. Rüyalarımızda önceden yaşadığımız olayların izleri vardır. Çocuğun arzu edip de ulaşamadığı şeyleri gece rüyasında görmesi gibi, her insan rüyasında, tatmin olmamış isteklerini elde ettiğini görür. Dînî inançlar veya kültürel baskı sebebiyle şuur altına itilmiş istekler, rüyada su yüzüne çıkar. Görülen rüyalar, özellikle cinsî temayüllerin sembolik bir tezahürü durumundadır.”

Her türlü rüyada bir cinsî temayül izi görmeye çalışmak, bütün rüyaları, sadece iç ve dış çevrenin tesirinde meydana geliyor sanmak, İslamî bir bakışla bakıldığında hiç de kabul edilir bir görüş değildir. Rüyaları şuuraltıyla izah etmek bazı rüyalar için doğru olabilir. Fakat genelleme yaparak her rüyayı bununla izaha kalkmak doğru değildir.

Öyle rüyalar vardır ki, bunlar şuuraltından yansıyan birer görüntü olmayıp gaybdan kalp gözüne akseden parıltılardır.

Dolayısıyla, psikanaliz okulunun rüyalara bakış açısı, ancak bazı rüyaları açıklayabilir, yoksa bütün rüyaları değil. Hemen her insan çok nadir de olsa, "Rahmanî rüya" dediğimiz gaybî mesajlar ve sırlar taşıyan rüya çeşidine muhatab olmuş ve olmaktadır. Rüyada görülüp diğer gün, hatta yıllar sonra aynen çıkan rüyalar hiç de az değildir. Bu şekilde gaybî mesaj taşıyan rüyalar, levh-i mahfuzda yazılı olan şeylerin kalb aynasına yansımasıyla meydana gelir. Uyku halinde insanın duyguları istirahat halinde olmakla beraber, hayal uyanıkken olduğu gibi, yine faal durumdadır. Bundan dolayı levh’i mahfuz'dan kalbe yansıyan şeyler, hayalin giydirdiği bir suret ve temsille hatırda kalır. Kişi uyandığı zaman, hayalin giydirdiği bu suret ve temsilleri hatırlar.

Rüyay-ı sadıkanın bir yönü, kişiye teselli vermeye, ona gaybî müjdeler getirmeye bakar. Hz. Peygamber (asm), bu tür rüyadan "mübeşşirat" olarak bahsetmiş ve şöyle buyurmuştur:

"Risalet ve nübüvvet bitti. Benden sonra ne bir nebî gelecektir, ne de rasul... Lâkin 'mübeşşirat' vardır. Sahabe 'Mübeşşirat nedir Ya Resulallah?' diye sorar. Hz. Peygamber 'Müslüman kişinin gördüğü rüya.' der. O, nübüvvetin cüzlerinden bir cüzdür." (Tirmizi, Rüya, 2)

Rasulullah'a vahyin sadık rüyalar şeklinde başlaması, üstteki hadisi anlamamıza yardımcı olmaktadır. Hz. Aişe'nin haber verdiği gibi, vahyin başlangıcında Resulullahın gördüğü rüyalar, sabahın aydınlığı gibi açık ve nettir. (Buhari, Bed'ü'l vahy, 3).

Peygamber Efendimiz (asm)'in annesi Hz. Amine, vefatına yakın oğluna şunları söyler:

“Yavrum, rüyamda bana bildirilenler doğru ise, sen insanlığı kurtaracak kişi olacaksın.”

Kur'an-ı Kerîm'de, özellikle Yusuf suresinde rüyadan çokça bahsedilir. Bu surede bahsedilen ilk rüya Hz. Yusuf'un çocukluğunda gördüğü bir rüyadır. Hz. Yusuf, bu rüyasında onbir yıldızı, güneş ve ayı kendisine secde ederlerken görür. Rüyayı babasına anlatır. Bunun üzerine babası der ki:

"Rabbin seni böylece seçkin kılacak. Sana ‘ehadisin tevilini’ öğretecek ve bundan önce ataların İbrahim ve İshak üzerine nimetini tamamladığı gibi, senin ve Yakup oğullarının üzerine de nimetini tamamlayacaktır. Muhakkak ki Rabbin Alim'dir, Hakim'dir." (Yusuf, 12/6).

Hz. Yusuf'a öğretilen "ehadisin te'vîli", bir yönüyle "rüya tabiri" şeklinde açıklanmaktadır. "İlâhî vahy ve işaretin inceliklerini anlamak"; "meydana gelen olaylardan bunların neticelerini hissetmek" şeklinde de değerlendirilmektedir.

Bu rüya uzun yıllar sonra gerçekleşir. Hz. Yusuf, uzun maceralardan sonra Mısır Maliye bakanı olur. Anne-babasını, kardeşlerini Mısır'a getirir. Onlar, Hz. Yusuf'un manevî büyüklüğü ve maddî saltanatı karşısında saygı ile eğilirler. O zaman Hz. Yusuf, babasına yıllarca önce gördüğü rüyayı hatırlatıp şöyle der:

"Ey babacığım. İşte bu, daha önce gördüğüm rüyanın tevîli. Rabbim onu gerçek kıldı." (Yusuf, 12/100)

Görüldüğü gibi, Hz. Yusuf rüyasında anne- baba ve kardeşlerini sembollerle görmüştür. On bir yıldız kardeşlerini, güneş ve ay ise, anne- babasını temsil etmektedir. Onların secde etmeleri, Hz. Yusuf'un maddî- manevî büyüklüğünü göstermektedir.

Hz. Yakub, Yusuf'un rüyasındaki sembollerin dilini çözmüş, o rüyadaki gaybî mesajı yakalamıştır.

Yusuf suresinde zikredilen ikinci rüya, zindandaki iki kişinin rüyasıdır. Bunlardan biri üzüm sıktığını, diğeri de başının üstündeki ekmekten, kuşların yediğini görür. Bir iftira neticesi zindanda bulunan Hz. Yusuf'tan, rüyalarının tabirini isterler. Hz. Yusuf, bunlara önce tevhîd hakîkatını anlatır. Ardından, üzüm sıkanın eski görevine döneceğini, diğerinin de asılacağını haber verir. (Yusuf, 12/36-41).

Bu suredeki son rüya ise, Mısır hükümdarının rüyasıdır. Hükümdar rüyasında yedi cılız ineğin yedi semiz ineği yediğini görür. Ayrıca yedi tane ve yeşil ve kuru başak müşahede eder. Rüyasını etrafındakilere anlatır. Onlar yorum yapamadıklarından "anlamsız rüyalar demeti" olarak nitelerler.

Bu rüyayı duyan zindandan kurtulan şahıs Hz. Yusuf'un rüya tabirciliğini hükümdara söyleyince rüyayı tabir ettirmesi için zindana gönderilir. Hz. Yusuf, "Bollukla geçen yedi yıldan sonra yedi yıl sürecek kıtlık yıllarının geleceğini" haber verir. (Yusuf, 12/43-49). Hz. Yusuf'un bu tabiri, masumiyetinin anlaşılıp Mısır maliye bakanı olmasına vesile olmuştur. Rü'ya, tabir ettiği şekliyle gerçekleşir.

Hükümdarın bu rüyasından, memleketin geleceğini düşünen kimselere rüyalarında, o konuda mesajlar geleceği manası kendini hissettirmektedir.

Kur'an'da Hz. Peygamber (asm)'in birkaç rüyasına da yer verilmiştir. Bunlardan birisi, Hz. Peygamber (asm)'in Bedir savaşı öncesi gördüğü rüyadır. Resullullah rüyasında, müşriklerin az olduğunu görmüş ve bunu ashabına müjdelemişti. Ayet, bunu şöyle hikâye eder:

"O zaman Allah sana rüyanda düşmanlarınızı az göstermişti. Eğer çok gösterseydi korkar ve cihada çıkıp çıkmama hususunda ihtilafa düşerdiniz. Fakat Allah, sizi korkudan ve ihtilaftan kurtarıp selâmete erdirdi. Şüphesiz O, gönüllerde olanı bilendir." (Enfal, 8/ 43).

Düşman sayıca çok olduğu halde Hz. Peygamber (asm)'e rüyada az gösterilmiştir. Bu, mü'minlerin cesaretle, emin bir şekilde savaşa katılmalarını sağlamıştır. Bir cihetten bakıldığında ise, onların sayıca az gösterilmeleri, manen kuvvetsiz ve desteksiz olmalarını temsîl etmektedir. Evet, sayıca çok idiler, ama kuru bir kalabalıktan ibarettiler. Kıymetli değer ölçülerine, yüce ideallere sahip değillerdi. Bu yönden bakıldığında, Hz. Peygamber (asm)'e onların gerçek durumunun gösterildiği anlaşılacaktır.

Hz. Peygamber (asm)'in Kur'an'da temas edilen bir başka rüyası Müslümanların Mekke'ye girişiyle ilgilidir. Hz. Peygamber (asm) Hudeybiye barışının olduğu sene, Mekke'ye girdiklerini, Beyt'i tavaf ettiklerini görmüş, bunu ashabına haber vermiştir. Bunun o sene olacağını sanan ashab, Hudeybiye barışıyla mahzun bir şekilde dönerlerken nazil olan Fetih Suresi onların gönüllerine su serpmiş, kederlerini gidermiştir. Surenin rüya ile ilgili bölümü şöyle demektedir:

“And olsun ki Allah, Resulünün rüyasını doğru kıldı. Allah'ın dilemesiyle siz emniyet içinde, başlarınızı tıraş etmiş ve kısaltmış olarak, korkmadan Mescid-i Haram'a gireceksiniz." (Fetih, 48/27).

Bu rüya, bir sene sonra umre şeklinde, iki sene sonra da Mekke'nin fethi şeklinde gerçekleşmiştir.

Kur'an'da zikredilen bu ibretli rüyalar gaybdan birer haber veya kudsî bir teselli, bir müjde manası taşımakta veya yol göstermektedirler. Zindandaki iki adamın rüyaları ve Mısır hükümdarının rüyası, peygamberlerden başkasında da gaybî mesaj yüklü rüyaların olacağını göstermektedir.

Asrımız müfessirlerinden Seyyid Kutub Amerika'da iken gördüğü bir rüyasında yeğeninin gözünde kan olduğunu görür. Mektupla yeğeninin durumunu sorduğunda, gözünde iç kanama olduğu ve tedavî gördüğünü öğrenir. Çıplak gözle görülmeyen iç kanama kıtalar ötesindeki amcasına rüyada gösterilmiştir. (Kutub, IV, 197)

Tarihte meşhur olmuş nice rüyalar vardır. Bunlardan birini naklediyoruz:

"Amerikan Cumhurbaşkanlarından Abraham Lincoln, rüyasında tiyatro seyrederken öldürüldüğünü görür. Rüyasını dostlarına anlatır. Diğer gün tiyatroda iken, temsîlin heyecanlı bir sahnesinde reisin bulunduğu yere giren birisi, silâhını onun başına boşaltır, öldürür." (14 Nisan 1865)

Rüya Tabiri

Tabir ifadesi “ubur” kökünden gelir. Bu ise, nehri bir kıyıdan diğer kıyıya geçmek anlamına delalet eder. O zaman "rü'ya tabiri" ifadesi, rüyanın zahirinden batınına geçişi bildirir. Yani, "âlem-i misaldeki görüntülerin manalarını, âlem-i şehadete geçirmek" demektir.

Rüyanın tabirini bilmeyenler zahirin kıyısında beklemeye mahkûmdurlar. Trafik işaretleri, bilene bir şeyler söylerken, bilmeyenlerce birtakım şekillerden ibaret kalır. Onun gibi, rüyadaki sembol ve işaretler de âlem-i misâle ait harf ve kelimeler durumundadır. O dili bilenlerce tercüme edilmeleri gerekmektedir. Rüyaların sembolik dilini bilmek, gaybî birtakım sırları yakalayabilmeyi sağlayacaktır.

İmam-ı Azam rüyasında Peygamber Efendimiz (asm)'in kabrine girip O'nun kemiklerini bir araya getirdiğini görür. Heyecan içinde uyanır, "Acaba ben Peygamber Efendimize karşı bir su-i edepte mi bulundum?" diye düşünür. Uzun süre rüyayı kimseye anlatmaz.

Sonunda dayanamayıp meşhur rüya tabircisi İbn-i Sirin'e gider. İbn-i Sirin rüyayı dinleyince "Efendim, zatınızı tebrik ederim, çok güzel bir rüya görmüşsünüz. Siz, Resululah'ın sünnetini bir araya getireceksiniz." der. Gerçekten de İmam-ı Azam ilk mezhep imamı olarak tarihe geçer.

Bir gün birisi İbn-i Sirin'e gelip "Rüyamda incir yediğimi gördüm, acaba tabiri nedir?" diye sorar. İbn-i Sirin, "İncir bir meyvedir, nimete mazhar olacağınıza işaret eder." der.

Aylar sonra bir başkası gelir, rüyasında incir yediğini, bunun ne anlama geldiğini sorar. İbn-i Sirin, "Aman dikkat et, bugünlerde dayak yiyebilirsin." der.

İbn-i Sirinin çevresindeki talebeleri, adam ayrıldıktan sonra "Efendim, aylar önce bir başkası gelmişti, aynı rüyayı o zaman nimete mazhar olmak şeklinde yorumlamıştınız. Bu farklılığın sebebi nedir?" diye sorarlar. İbn-i Sirin gülerek cevap verir:

“Birinci adam rüyayı gördüğünde yaz mevsimiydi. İncir ağaçlarında meyve vardı. Ama ikinci adam rüyayı kışın gördü. Kışın incir ağaçlarında kuru dallar kaldı. Bu da ancak dayakta kullanılır."

Hadis kitaplarında "Kitabü'r-Rüya" bölümleri vardır. Bu bölümlerde peygamber efendimizin rüya tabirlerine yer verilir. Peygamber efendimiz sabah namazından sonra cemaatiyle sohbet eder, bu sohbet esnasında hem kendi gördüğü rüyalardan anlatır, hem de sahabenin rüyalarını tabir ederdi. Nümune olarak bazılarını zikrediyoruz:

Bir defasında Peygamberimiz (asm) şöyle der: "Rüyamda bana süt ikram edildi. Doyuncaya kadar içtim, geriye kalanı da Ömer'e verdim."

Sahabe,"Tabiri nedir ya Resulallah?" dediler. Peygamberimiz "ilim" buyurdular.

Bir keresinde Peygamberimiz (asm) rüyasında çirkin, saçı başı dağınık bir kadın gördüğünü, bu kadının Medine'den çıkıp Yahudilerin falan beldesine doğru gittiğini söyler. Tabirini de şöyle yapar: "Medine’de görülen salgın hastalık bitecek, aynı hastalık yakında Yahudilerin falan beldesinde zuhur edecek."

Sahabenin biri sorar: "Ya Resulallah, rüyamda başımın benden ayrı bir şekilde önümde gittiğini gördüm, acaba ne demektir?" Peygamberimiz (asm) şöyle cevap verir: "Şeytan seninle dalga geçmiş, bunu sakın başkalarına anlatma!"

Peygamber Efendimiz (asm), zaman zaman isimlerden de yola çıkarak rüya tabir ederdi. Bir rüyasını şöyle anlatır:

"Ukbe bin Rafi'nin evinde 'tabe' denilen hurmadan ikram edildi." Sahabe, "Ya resulallah, tabiri nedir?" diye sorunca şöyle yorumladı:

"Dünyada rif'at (yükseklik) bizim olacak. Ukba’da (ahiretde) şan u şeref bizim olacak. Artık işimiz yoluna girdi."

Peygamber Efendimiz (asm) bu rüyayı tabirde isimleri kullanmıştır. "Artık işimiz yoluna girdi." şeklindeki ifade hadis metninde "tabe emruna" şeklinde geçer. Peygamberimiz burada hurmanın isminden yola çıkarak bu manayı bildirmiştir.

Mesela birisi rüyasında Metin isimli bir dostunu görse ve ona "Tevfik Abiyi göremiyorum. Acaba nerede?" diye sorsa, Metin ona "Haberin yok mu? Tevfik Abi öldü." dese, böyle bir rüyada isimlerden yola çıkarak bazı anlamlar çıkarılabilir. Muhtemelen, rüyayı gören şahıs önemli bir meselede muvaffak olamayacaktır. Ama bu başarısızlık onu ümitsizliğe sevk etmemeli, metin olmalıdır. Aynı şahıs bir başka gün rüyasında Tevfik Abi'nin kapısını çalsa ve Tevfik Abi kapıyı açsa, artık o kişi için başarı kapısı açılmıştır, muvaffak olacaktır.

İnsan, rüyasında İsmet isimli iyi bir dostunun uçurumdan düşüp öldüğünü görse, bir takım günahlara girdiğine veya gireceğine bir mesaj olarak bunu algılayabilir. Bir başka sefer İsmeti hayatta görse, o günahların menfi hallerinden kurtulduğuna bir alamet şeklinde yorumlayabilir.

Rüyalarda kullanılan dil semboliktir. Bu semboller kişiden kişiye farklılık arzedebilir. Adeta her bir insan, kendi rüya alfabesini oluşturur, bunlarla rüya görür. Mesela, müslüman birinin rüyada köpek veya domuz görmesiyle, hristiyan birinin aynı şeyleri görmesi aynı anlamları taşımayabilir. Çünkü köpek ve domuz Müslümana göre necistir, hristiyana göre ise sevimlidir.

Rüyada bize hırlayan bir köpek gördüğümüzde, bu bize sataşacak birine işaret edebilir veya en azından kendi nefsimizi sembolize eder.

Çünkü insanın nefsi hiç de rahat durmaz, onu günahlara sevk etmek ister. Rüyada bir merkebin peşinde gittiğini gören biri "acaba nefsin gayr-ı meşru arzularının peşinden mi gidiyorum?” diye kendini bir kontrol etmelidir. Rüyasında beyaz bir kuşun başı üzerinde uçtuğunu gören biri, o günlerde sıra dışı bazı imkânlara kavuşabilir, kısmeti açılabilir.

Rüyasında treni kaçırdığını gören biri, bir fırsatı kaçırdığının alametini görmüştür. Böyle bir rüyayı treni bilen ve onu göz göre göre kaçırmanın ızdırabını yaşayan biri görebilir. Yoksa ömründe hiç tren görmemiş biri, asla bu tür bir rüya göremez. Fırsatı kaçırma manası, onun âleminde kendi bildiği bir tarzda yansır.

Rüya ile Amel Edilir mi?

Kişinin gördüğü sadık rüya, yol gösterici, yönlendirici, bazan da teselli edici olmakla beraber, rüya bilgi vasıtalarından biri olarak kabul edilmez. Çünkü insan, rüyasının sadık olduğunu çoğu kere ancak o rüya gerçekleştiğinde bilebilir. Nitekim görünüşte güzel nice rüyalar vardır ki, o kişinin hayatı boyunca gerçekleşmemekte ve nefsin bir arzu ve temmenîsinin rüyaya yansımasından ibaret kalmaktadır.

Kur'an-ı Kerimde Hz. İbrahim'in rüyasına yer verilir. Hz. İbrahim rüyasında oğlunu kurban ettiğini görür. Bunu oğluna anlattığında, oğlu tam bir teslimiyetle, "Babacığım, sana emredileni yap. İnşaallah beni sabredenlerden bulacaksın" der. (Saffat, 102-107). Hz. İbrahim buna teşebbüs eder. Ama İlâhî irâde, İsmail'in kurban edilmesi değil, baba- oğulun imtihan edilmeleri olduğundan, Hz. İbrahim semadan gelen bir koç hediyesiyle taltîf edilir, İsmail yerine onu keser.

Burada şu noktayı unutmamak gerekir:

"Peygamberlerin rüyası vahiydir." (Buhari, Vudu, 5).

Onun için şeytan onların rüyasına müdahalede edip telkînde bulunamaz. Fakat diğer insanlar için böyle bir teminat söz konusu olmadığından, meselâ birisi rüyasında oğlunu kurban ettiğini görse, bu rüyayla amel edemez. Etse, evlâd katili olur.

Bir de görülen rüya başkasını bağlayıcı bir hüküm getirmez. Meselâ, birisi "Ben rüyamda gördüm. Hz. Peygamber (asm) sizden şunları yapmanızı istedi." dese, bu rüya başkası için delîl sayılmaz. Zira art niyetli kişilerce kötüye kullanıma sebep olabilir. Dolayısıyla “Hz. Peygamber sizden şunları yapmanızı istedi." denilen kimse, “Ben de aynı rüyayı görünce, denilenleri yaparım.” deme hakkına sahiptir.

İmam-ı Rabbani'nin de dikkat çektiği gibi, “Rüyalara itibar etmek ve onlara dayanmak doğru değildir.” (bk. Mektubat, 32. Mektub)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

https://ehlisunnnetde.tr.gg/