İslâm’ın Cihanşümul Adaleti-1

İnsanların bütün iş ve faaliyetleriyle ilgili; geniş, kapsamlı ve evrensel bir kavram olan “adalet”; tarafsızlık, eşitlik, hakkı yerine getirmek, haksızlıktan kaçmak, ölçülü hareket etmek, istikamet üzere bulunmak, ifrat ve tefrit arasında olmak, hakkı gözetmek, işleri yerinde ve zamanında yapmak gibi maddî ve manevî manalar ihtiva eder.

Başka bir tarife göre de “adalet”; -bir tarafı tutmadan- insanlar arasında hükmetmek, herkesin hakkını tanımak, herkese layık olduğu ve hakkettiği şeyi vermek manasına gelen ahlakî bir ilkedir. Özetle söylemek gerekirse “adalet”; karşılıklı zıt faydalar arasında, hakka en uygun olan dengeli ve muvazeneli davranış biçimidir.

“Adalet”, aynı zamanda ölçülü olma ve haddi aşmama manalarına da gelir ki, bu durumda “i'tidal” ile aynı anlama gelir. İ’tidal yani ölçülü olma hali, ahlakî bütün faziletlerin esasıdır. Çünkü fazilet; biri ifrat, diğeri de tefrit olan iki aşırılığın tam ortasıdır. Mesela ahlakî bir fazilet olan “cömertlik,” israf ile cimriliğin ortasıdır.

İsmail Mufid İstanbulî diyor ki: “Adalet, bütün faziletlerin câmii ve bütün erdemlerin başıdır.” (Şerhu’l-ahlaki’l-Adudiyye, s. 83)

Adaletin temeli, hak ve vazifedir. Başkalarının hakkına saygı, bizim vazifemizdir. Hak olmazsa vazife de olmaz, vazife olmazsa hak da olmaz. Bunun için ki, “adalet” kavramı, diğer ahlakî faziletlerin aksine; insanlarla ilişkilerimizi ilgilendiren sosyal karakterli bir kavramdır. Bu manada; satıcının alıcıya vermesi gereken malı, öğretmenin öğrencisine vermesi gereken notu, babanın çocuğuna vermesi gereken sevgiyi; aynı şekilde alıcının satıcıya vermesi gereken ücreti, öğrencinin öğretmene göstermesi gereken saygıyı, çocuğun babasına göstermesi gereken hürmeti kusursuz olarak yerine getirmeleri adalet olup, bunların tersini yapmak ise, zulümdür.

“Adalet”, toplumsal barışın anahtarıdır. Çünkü “adalet” bulunmayan yerde, huzursuzluk, zulüm, istibdat ve anarşi olur. Böyle bir durum, toplumu geriye ve uçuruma götürür. Adalet olmadan ne fert sükuna erer, ne aile huzura kavuşur, ne toplum barışa ulaşır, ne de millet selamate erer. Âdil olmayan ve “adalet”e kıymet vermeyen toplumlar, pâyidar olamazlar. Bir milletin medenîlik seviyesi, o milletin fertlerinin “adalet”e, hak ve hukuka verdikleri değerle ölçülür. Dünyadaki en yüce faziletlerden biri olan “adalet” kavramı, belirli bir dine, cinse, ırka, soya mahsus değildir. Bilakis o; Allahü Teâlâ tarafından, bütün yaratılanlara sunulmuş İlahî bir lütuf ve ikramdır.

“Adalet”; kâinatın nizamı, yerine getirilmesi gereken önemli bir fazilet ve ödenmesi gereken mühim bir haktır. Bilindiği gibi her hakkın başı, bütün âlemlerin yaratıcısı olan Allahü Teâlânın varlığına ve birliğine inanmaktır. Dolayısıyla Allahü Teâlânın varlığına ve birliğine inanmamak, en büyük haksızlık ve zulümdür. Âyet-i kerimede buyuruldu ki: “Allah’a şirk koşmak, çok büyük bir zulümdür.” (Lokman 13)

Buna göre, gerçek adaleti, ancak Allahü Teâlânın varlığına ve birliğine inanan kimseler sağlayabilir. Çünkü onlar, Allahü Teâlânın emrettiği adaleti yeryüzünde tatbik etmekle görevli olduklarına inanırlar. Onlar: “Biz, Kıyamet gününe mahsus, öyle doğru ve hassas teraziler koyacağız ki, hiçbir kimseye zerre kadar haksızlık edilmez.” (Enbiya 47) uyarısı gereğince, âhirette gerçekleşecek olan İlahî adalete tam olarak inanırlar. Yine onlar: “Şu kesindir ki, Biz, peygamberlerimizi açık delillerle gönderdik ve insanların adaleti gerçekleştirmeleri için, peygamberlerle beraber Kitap ve adalet terazisi indirdik.” (Hadid 25) âyet-i kerimesinde izah edilen İlahî mesajın yerine getirilmesi için, adalet terazisini kurmaya ve onu hayata hâkim kılmaya çalışırlar. Onların biricik hedefi, dünya hayatında bunu gerçekleştirerek, âhiretteki asıl adalet terazisine sermaye hazırlamaktır.

Huzurlu ve istikrarlı bir toplum için “adalet”in tahakkuku şarttır. “Adalet”in gerçekleşmesi için de, âdil bir ölçünün olması gerekir. O ölçü de şüphesiz ki, İslam dinidir. Çünkü İslam dini; insanın biyolojik, psikolojik, sosyolojik ve hiçbir yönünü ihmal etmeyen muazzam bir yaşam tarzı ve mutluluk reçetesidir. İnşaallah, gelecek hafta da “adalet”i şlemeye devam edeceğiz.

.

İslâm’ın Cihanşümul Adaleti-2

Geçen hafta işlemeye başladığımız “adalet” konusuna, bu hafta da devam ediyoruz: İslam dini; hiçbir insana, hiçbir topluma ve hiçbir sosyal gruba üstünlük tanımayan perensipleriyle bütün beşerî hukuk sistemlerinin gerçekleşmesini imkânsız gördüğü mutlak adaleti gerçekleştirmeyi tek başına üstlenmiştir. İslam; insan olma noktasında bütün insanları eşit sayıp, kimsenin kimseye üstünlüğünü asla kabul etmez. Âyet-i kerimelerde buyuruldu ki:

“Ey insanlar! Biz, sizi bir erkekle bir kadından yarattık. Birbirinizi tanıyıp sâhip çıkmanız için milletlere ve kabilelere ayırdık. Şunu unutmayın ki, Allah’ın indinde en üstün olanınız, takvada en ileri olanınızdır.” (Hucurat 13)

“O’nun varlığının ve kudretinin delillerinden biri de; gökleri ve yeri yaratması, dillerinizin ve renklerinizin farklı olmasıdır. Elbette bunda, bilen ve anlayan kimseler için ibretler vardır.” (Rum 22)

Evet bu âyet-i kerimelere göre; bütün insanlar aynı asıldan ve aynı kaynaktan türemiştir. Yine bu âyet-i kerimeler, bütün insanların eşit olduğu hakikatini ortaya koymakta ve bütün insanlığın tek bir iradenin mahsulü ve tek bir zincirin halkaları olduklarını haykırmaktadır. Buna göre; kimse ikinci sınıf insan olmadığı gibi, kimsenin kimseye zulmetme hakkı ve yetkisi yoktur. Adalet önünde bir tarağın dişleri gibi eşit olan insanlar için tek üstünlük sebebi vardır ki; o da daima mütevazı ve saygılı olmayı gerektiren “takva” yani Allah korkusudur.

Milletler; adaleti hâkim kılmakla ayakta kalırlar. Bunun için ikinci halife Hazret-i Ömer radıyallahü anh; “adalet, mülkün tenelidir,” tarihî tesbitinde bulunmuştur. Binaenaleyh zulmün, baskının ve insan haklarına tecavüzün olduğu bir toplumun yıkılması muhakkaktır. Âyet-i kerimelerde buyuruldu ki:

“Gerçek şu ki Rabbin, halkını uyarmadan memleketleri zulüm ile helak etmez.” (En'am 131)

“Rabbin; halkı, dürüst hareket eden; hem kendi nefislerini, hem de birbirlerini düzeltmeye çalışan diyarları, haksız yere asla helak etmez.” (Hud 117)

İslam dini; adaletin gerçekleşmesi üzerinde ısrarla durmuş; ferdî yaşantımızda, aile hayatımızda, insanlar arasında hüküm verirken ve şâhitlik yaparken adaletten ayrılmamamız gerektiğini kesin ifadelerle vurgulamıştır. Âyet-i kerimede buyuruldu ki: “Onun için Sen durma hakka davet et ve Sana emredildiği gibi dosdoğru ol, sakın onların keyiflerine uyma ve şöyle de: Allah, hangi kitabı indirmişse ben ona inandım. Hem bana; aranızda adaletle hükmetmem emredildi.” (Şura 15)

Toplum, adalet ile ayakta durur. Adalet kanunlarının öngördüğü müeyyideler olmadan yeryüzünde ne fenalıkların önü alınabilir ne de emniyet ve âsâyiş sağlanabilir. Herkesi kucaklayan bir adalet uygulması, fertlerin birbirleriyle kaynaşmasına vesile olur. Haksızlık ve adaletsizlik ise, huzursuzluğa sebep olur. Çünkü hiçbir kimse, hakkının bir başkası tarafından çiğnenmesinden memnun olmaz. Kuran-ı kerimde, adaletten yoksun olan kişi ile âdil olan kimse, bir misalle şöyle mukayese edilmektedir: “Allah bir de şu temsili getiriyor; iki kişi var. Birisi dilsiz, hiçbir şey becermez, efendisine sadece bir yüktür. Ne tarafa gönderirse hiçbir işe yaramaz! Şimdi hiç bu zavallı ile, hakkı hakikati bilen, adaleti dile getirip gerçekleştiren, dosdoğru yol üzere ilerleyen bir insanla eşit tutulabilir mi?” (Nahl 76)

İslam’ın öngördüğü adalet, arzu ve menfaatlere bağlı olmayan bir adalettir. Öfke, kin ve nefret gibi duyguların burada yeri yoktur. Böyle bir adalet fikrine inanan müslümanlar; bir fert veya bir topluluğa düşman olsalar, kin ve nefret duysalar dahi; bu duyguları onları adaletsizliğe sevketmez. Allahü Teâlâ, bu adaletin uygulanmasını bir sorumluluk olarak müminlere yüklemiştir. Âyet-i kerimede buyuruldu ki:

“Ey iman edenler! Haktan yana olup vargücünüzle ve bütün işlerinizde adaleti gerçekleştirin ve adalet nümunesi şâhitler olun! Bir topluluğa karşı, içinizde beslediğiniz kin ve öfke, sizi adaletsizliğe sürüklemesin. Âdil davranın, takvaya en uygun hareket budur. Allah’a karşı gelmekten sakının! Çünkü Allah, yaptığınız herşeyden haberdardır.” (Mâide

İnşaallah, gelecek hafta da “adalet”i şlemeye devam edeceğiz.

.

İslam’ın Âlemşümul Adaleti-3

İki hafta önce işlemeye başladığımız “adalet” konusunu, bu hafta bitiriyoruz:

İslam’ın öngördüğü adalet, öylesine hassas bir ölçüdür ki; insanın kendi menfaatini ve yakınlarının çıkarlarını kollama duygusunu, başkalarından korkma ve insanlara acıma hissini devre dışı bırakır. Çünkü bir işe menfaat ve iltimas karıştığı zaman, haksızlık ve zulüm onu takip eder. Şahsî çıkarlar ve insanlar arasındaki ayrıcalık, adaletle çelişen bir durumdur. Bununla ilgili olarak Allahü Teâlâ şöyle buyuruyor:

“Ey iman edenler! Haktan yana olup vargücünüzle ve bütün işlerinizde adaleti gerçekleştirin! Allah için şâhitlik eden insanlar olun! Bu hükmünüz ve şâhitliğiniz, isterse bizzat kendiniz, anne-babanız ve yakın akrabalarınız aleyhinde olsun. İsterse onlar zengin veya fakir bulunsun. Çünkü Allah, her ikisine de sizden daha yakındır. Onun için, sakın nefsinizin arzusuna uyarak adaletten ayrılmayın! Eğer dilinizi eğip bükerek hakkı olduğu gibi söylemekten çekinir veya büsbütün şâhitlikten kaçarsanız, iyi bilin ki Allah, bütün yaptıklarınızdan haberdardır!” (Nisa 135)

Görüldüğü gibi âyet-i kerimede; kişinin bizzat kendi aleyhinde bile olsa adaletle şâhitlik yapması emredilmektedir. Sonra insanın en yakını olan anne-babası aleyhinde bile olsa şâhitlik yaparken adaletten asla vazgeçilmemesi emredilmektedir. Bu insanî inkılabı bütün din ve ideolojiler arasında sadece İslam dini başarmıştır.

Kuran-ı kerimin getirdiği adalet evrenseldir. Allahü Teâlâ şöyle buyuruyor: “Allah adaleti, ihsanı, yakınlara muhtaç oldukları şeyleri vermeyi emreder. Hayasızlığı, çirkin işleri, zulüm ve tecavüzü yasaklar. Düşünüp tutasınız diye size öğüt verir.” (Nahl 90) Dikkat edilirse; bu âyet-i kerimede evrensel ilkeler sıralanırken birinci olarak adalet zikredilmiştir. Çünkü adalet hâkim olmadan diğer ilke ve faziletlerin tahakkuku zordur. Adalet olmadan, insan fıtratını lekeleyen ve onu insanlıktan uzaklaştıran günahları, çirkinlikleri, azgınlığı, zulmü yok etmek mümkün değildir. Ayrıca kendi içinde adaleti sağlayamayan kimselerin iyilik yapmaları, akrabalarına yardımcı olmaları, insanlara karşı âdil davranmaları da pek düşünülemez.

“Allah, size emanetleri layık olan ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğinizde adalete uygun tarzda hüküm vermeyi emreder.” (Nisa 58) mealindeki âyet-i kerime, daha açık bir ifade ile adaletin evrenselliğine işaret etmektedir. Bu âyet-i kerimede önemle üzerinde durulması gereken husus; “insanlar arasında” ifadesidir. Buna göre adalet ilkesi, bütün insanlar içindir.

Kureyş kabilesi, hırsızlık yapan Fatıma El-Mahzumiyye ismindeki soylu bir kadının elinin kesilmesini bir türlü hazmedemiyordu. Bu sebeple Resulullah sallallahü aleyhi ve sellemin nezdinde aracılık yapması için Üsame bin Zeyd hazretlerini görevlendirdiler. Bunun üzerine Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Allah’a yemin ederim ki, Muhammed’in kızı Fâtıma bile hırsızlık yapsaydı, kesinlikle onun da elini keserdim.” (Müslim 1688)

Sevgili Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellemin; yapılan bu teklifin hemen akabinde bütün insanlığı kapsayan böyle evrensel bir deklarasyonda bulunmaları, İslam dininin adalet ilkesine karşı ne kadar hassas ve duyarlı olduğunu göstermektedir.

Ancak adaletin tam olarak gerçekleşebilmesi için, insanın vicdanen eğitilmesi gerekir. Çünkü insanın; kibir, gurur, kıskançlık ve bencillik gibi birtakım olumsuz huyları vardır. İşte eğitilerek ıslah edilmeyen bir insan, bu kötü huylarıyla başbaşa bırakılırsa; kendi yaradılış gayesine ve toplumun aleyhine azgınlaşır; adaleti, hakkı ve hukuku tanımaz olur.

Öyle ise, insana maddî ve mânevî sorumluluk yükleyen, kendi serbest iradesiyle uyacağı bir ölçü olmalıdır. Bu ölçü; kulunu her yönüyle kuşatan Allahü Teâlâ tarafından gönderilen Kuran-ı kerim ve O’nun insanlara aşılamaya çalıştığı âhiret endişesi ve yaptıklarının hesabını verme korkusudur. Bu korku; insanı her türlü zulümden alıkoyar.

Yaradılanların en üstünü olan insan, çok şerefli bir şahsiyete sâhiptir. Bu, onun değiştirilemez ve devredilemez hakkıdır. Bu hak, onun insan olmasına bağlıdır. Dolayısıyla İslam, hiçbir kişinin zelil görülmesini ve aşağılanmasını hoş karşılamadığı gibi, hiç kimseye de kendisini başkalarından üstün görme ve başkalarını alaya alma hakkını tanımaz.

.

İmân, En Büyük Nimettir!..

İman, insanın yaratılma sebebidir. Yani insan, Allahü Teâlâya inanmak, dinini öğrenmek ve bu bilgilere uygun olarak yaşamak için yaratılmıştır. Âyet-i kerimede buyuruldu ki: “Ben, cinleri ve insanları ancak ve ancak Bana kulluk etsinler diye yarattım!..” (Zariyat 56) Şayet insan, bu yaradılış gayesine uygun hareket ederse; âhirette ebedî saadete nâil olacak ve cennete girecektir. Aksi takdirde -maazallah- cehenneme atılacak, ebedî şekavet ve bedbahtlığa maruz kalacaktır. Bu bakımdan iman; insan için ebedî saadeti kazanma vesilesi ve cennete girme anahtarıdır. İmansız olarak cennete girilemez. Bu cihetle insanın iman etmesi, imanının gereğini yapması ve bu imanını son nefesine kadar muhafaza etmesi; dünyadan da, dünyanın içindeki herşeyden de daha değerlidir.

Çevremizde -gördüğümüz ve göremediğimiz, bildiğimiz ve bilemediğimiz- nice nice mahlukat vardır. Yeryüzünde çeşit çeşit insanlar, irili ufaklı pek çok hayvan, renk renk çiçek, bitki ve ağaçlar görüyoruz. Gökyüzünde de ay, güneş ve sayısız yıldızlar yer alır. Bütün bunları ve bunların yaratılışındaki eşsiz sanat ve dengeyi gözümüzün önüne getirip düşünürsek, bunların asla kendiliğinden var olmadıklarını, bunları yoktan var eden kaadir-i mutlak bir yaratıcının olduğunu hemen anlarız.

Kâinatta hiçbir şey kendiliğinden var olmuş değildir. Her şeyi yaratan bir yaratıcı vardır. Gözlerimizle O’nu görmesek de, evrenin bu eşsiz düzen ve ahengi bize O’nun varlığını ve birliğini apaçık göstermektedir. İşte bütün kâinatı ve her şeyi yaratan bu yaratıcı “Allah”tır. Allahü Teâlâ’ya inanmak imanın temeli, iman da dinin temelidir.

Allah’a inanmak ve O’na ibadet etmek olgusu, insanın yaradılışında yani doğasında bulunan beşerî bir ihtiyaçtır. Allahü Teâlâ, insanın fıtratına, yani doğasına iman etme ihtiyacını koymuştur. Bu sebeple, sahih bir imana sahip olmayan insan, manen huzursuzdur. Âyet-i kerimede buyuruldu ki: “Allah, kimi hidayete erdirmek isterse; onun kalbini İslam'a açar. Kimi de saptırmak isterse; onu da göğe doğru yükseliyormuş gibi kalbini daraltır, sıkar.” (Enam 125)

İşte Allahü Teâlâ’nın varlığının ve birliğinin delillerinden biri de bu inanma ihtiyacıdır. Çünkü Allah’ı inkâra yeltenenler bile, başları sıkıştığı zaman otomatik olarak Allah’a yönelmek ve O’ndan yardım dilemek zorunda kalırlar. Bununla ilgili olarak Kur’ân-ı Kerimde şöyle buyurulmaktadır: “Gemiye bindikleri zaman (batma korkusundan) ihlasla Allah’a yalvarırlar, fakat kendilerini karaya çıkarıp kurtardığımızda, hemen şirk koşarlar.” (Ankebût 65)

Allahü Teâlâ’ya iman; O’nun varlığına, birliğine, bütün kemal sıfatlarıyla muttasıf, bütün noksan sıfatlardan da münezzeh olduğuna inanmaktır. Allahü Teâlâ’nın yüce Zatını kavramamız ise, mümkün değildir. Çünkü, insanın aklı ve duyguları, kayıtlı ve sınırlıdır. İnsan düşünürken ve tefekkür ederken, bu kayıtlar altında hareket eder ve kendisini bu kayıtlardan kurtaramaz. İnsan, birşeyi anlamaya çalıştığı zaman, önce kendi nefsine kıyas eder. Şayet orada birşey bulamazsa, diğer varlıklara kıyas eder. Orada da bir şey bulamazsa, olabilecek şeylere kıyas eder. Yani insanın anlama ve kıyas etme gücü, mahlukatla sınırlıdır. Herşeyi mahlukat kıstas ve ölçüleri içinde muhakeme eder. Allahü Teâlâ ise, yaratandır, mahlukata yani yaratılanlara benzemesi asla düşünülemez.

Bunun içindir ki insan zihni, zaman ve mekândan münezzeh olan Allahü Teâlâ’nın yüce Zatını idrak edemez. Allahü Teâlâ’nın Zatı ile alakalı insanın aklına ve zihnine her ne geliyorsa, Allah celle celalüh ondan münezzeh ve uzaktır. Fakat Allah’ın eserlerine bakıp O’nun varlığını ve birliğini anlamak mümkündür.

Yumurta içindeki bir civcivin, yumurtanın dışındaki âlemi idrak etmesi elbette düşünülemez. İnsan da, şu muazzam kâinatı ve kâinatın içindeki bütün âlemleri yoktan var eden Allahü Teâlâ’nın Zatını tanıma bakımından, yumurtanın içindeki civcivden farksızdır. Dolayısıyla insanın, Allahü Teâlâ’nın Zatını kavrayabilmesi mümkün değildir. İnsan, sadece vahiyle gelen ve Peygamberimiz aleyhisselam tarafından bildirilen Allahü Teâlâ’nın isim ve sıfatlarını öğrenip kavrayabilir. Zaten insandan istenen de budur. (Devamı haftaya)

.

Mü’min, imanının gereğini yapar

Geçen hafta başladığımız “iman” konusuna devam ediyoruz: Hep içerde kaldığı için hiç ışık yüzü görmeyen bir insan, güneşli bir günde dışarıya çıkarılsa ve ona; bu dünyadaki herşeyi aydınlatan ışığın güneşten geldiği söylense, bu adam hemen kafasında güneşi tasavvur ve tarif etmeye başlar. Fakat güneşin onun tasavvur ettiği gibi olması mümkün değildir. Çünkü o, güneşi, gördüğü ve bildiği şeylere benzeterek tasavvur edecektir. Halbuki güneş, onun gördüğü şeylerden hiçbirine benzemez.

İşte insanoğlu, herşeyin yaratıcısı ve mâliki olan Allahü Teâlânın Zatını ne kadar düşünürse düşünsün, onun düşündüğü gibi olması mümkün değildir. Çünkü insanın bütün düşündükleri mahluk, yaratık ve sıradan şeylerdir. Allahü Teâlâ ise, herşeyin yaratıcısı olup, yarattığı şeylere benzemekten münezzehtir.

İslam dini diyor ki, Allahü Teâlânın sıfat ve isimlerini bilebilir ve eserlerini düşünebilirsin. Fakat O’nun yüce Zatının mahiyetini anlamaktan âcizsin. Çünkü sana, O’nun yüce Zatının mahiyetini anlayacak bir kabiliyet ve yetki verilmemiştir. (Konu ile alakalı daha geniş bilgi için: “İslam Akaidi, Müslüman Neye Nasıl İnanır”, isimli kitabımızda mevcuttur!)

Mü’min, imanının gereğini yapmakla mükelleftir. Bu da; inandığı ve teslim olduğu Allahü Teâlânın bütün emirlerini yerine getirmek ve yasak ettiklerinin tamamından da uzak durmaktır. İslamî emirler de yasaklar da hem çok, hem de çok teferruatlıdır. Bundan dolayı İslam âlimleri; bizzat anlatarak ve ciltler dolusu kitaplar yazarak müslümanları bu konuda aydınlatmaya ve bilgilendirmeye çalışmışlardır. Bu ilmin adı fıkıhtır.

Fıkıh terimi; kişinin hak ve sorumluluklarını bilmesi, şeklinde tarif edilir. Fıkıh, aynı zamanda İslam hukukunun ismidir. İtikad ve ahlak dışındaki tatbikî İslamî bilgiler fıkıh alanına girer. Müslümanın hayata bakış açısını, yaşam tarzını ve günlük programını hem belirleyen hem de düzenleyen ilim, fıkıhtır. Fıkıh her zaman ve mekânda İslamı canlı ve yaşanabilir kılma bilgi ve melekesidir.

Bu bilgileri öğrenmeden din yaşanmaz. Çünkü nelerin haram ve yasak olduğunu bilmeyen kişi, onlardan nasıl uzak duracak? Mesela faizi ve çeşitlerini bilmeyen bir kimse, kolaylıkla faize bulaşabilir. Nelerin emredildiğinden haberi olmayan bir kişi, onları nasıl yapacak? Bir de şu var ki kişi, emredilen şeylerin yapılışı ile alakalı tam bir bilgiye sahip değil ise, bunları doğru ve sıhhatli bir şekilde nasıl ifa edecek. Mesela namaz fıkhını bilmeyen bir kimse, doğru bir şekilde nasıl namaz kılacak? Aynı şekilde nikâh bilgisi olmayan bir kimse, nasıl doğru bir şekilde evlenecek veya nikâh kıyacak?

Binaenaleyh kulaktan dolma, sığ ve yüzeysel bilgilerle din yaşanamaz. Bu iş için zaman ayırmak ve çalışmak lazım. Hakikî âlimlerden dinin -en azıdan kişiye lazım olan kısmını- öğrenmek farz ve kaçınılmazdır. Âyet-i kerimelerde buyuruldu ki:

“Eğer bilmiyorsanız, ilim sahiplerine sorun!” (Enbiya 7)

“Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer 9)

Hadis-i şeriflerde de şöyle buyuruluyor:

“Allah, kimin iyiliğini murad ederse, onu dinde fakîh (bilgili) kılar.” (Buharî)

“Fıkhı bilmeden ibadet eden, gece karanlıkta bina yapıp, gündüz yıkana benzer.” (Deylemî)

Allahü Teâlâya iman etmenin sayısız faydaları vardır, birkaçı şöyledir: a) Allahü Teâlâya iman eden kişi, güzel ahlaklı olur. Bu sebeple de herkesten saygı görür ve huzurlu bir hayat yaşar. b) Allahü Teâlâya iman eden kişi, kimsenin görmediği yerlerde bile günah ve yasaklardan sakınır ve bu şekilde başı belaya girmez. c) Allahü Teâlâya iman eden kişi, mütevazı olur. Bilindiği gibi, tartışma ve kavgaların temel sebebi kibir ve bencilliktir. d) Allahü Teâlâya iman eden kişi, tevekkül sahibi olduğu için bela ve musibetlere karşı dayanıklı olur ve çabuk sarsılmaz, hele hele intiharı, hiç düşünmez. e) Allahü Teâlâya iman eden kişi, ölümden fazla korkmaz, çünkü cennetin kendisini beklediğine inanır. f) Allahü Teâlâya iman eden kişi, sağlıklı olur.

.

Nübüvvetin Aklî Delilleri-1

Hiç şüphe yok ki, iman esaslarından biri de, Allahü Teâlâ’nın gönderdiği bütün peygamberlere inanmaktır. Peygamberlerin ilki babamız Hazret-i Adem, sonu ve serdarı ise, Sevgili Peygamberimiz Hazret-i Muhammed Mustafa sallallahü aleyhi ve sellemdir.

Her insanın, Hazret-i Muhammed’in, Allahü Teâlâ’nın son peygamberi olduğuna inanması farzdır. Böyle inanmayan kimse, mümin sayılmaz. Hazret-i Muhammed’in, Allahü Teâlâ’nın son peygamberi olduğuna dâir sayısız mucize ve deliller mevcuttur. -Anlayan için- O’nun mübarek hayatının her bir karesi, peygamberliğinin ayrı bir delilidir. Ayrıca İslam âlimleri, “isbât’ün-nübüvve”, “şevahid'ün-nübüvve” ve “delail'ün-nübüvve” gibi isimler altında bu konuya dâir birçok eser yazmışlardır. Bu delilleri anlamak, müminin imanını kuvvetlendirirken, birçok insaflı gayr-ı müslimin de Müslüman olmasına sebep olacak güçtedir. Şimdi O’nun hakkaniyetini güneş gibi gösteren aklî delillerden sadece bir kısmını beraber hatırlamaya çalışalım:

1- Sevgili Peygamberimizin; parasız, arkadaşsız ve her bakımdan desteksiz bir şekilde tek başına başladığı Allahü Teâlâ’nın dinini tebliğ işinde;-en yakın akrabalarının dahi kendisine düşmanlık etmelerine hiç aldırmadan- mübarek yoluna devam etmesi. Dâvâsından vazgeçmesi durumunda, dünyanın bütün nimetlerinin kendisine vaad edildiği bir ortamda, mübarek hayatının çoğunu yokluk, sıkıntı ve tehlikeler içerisinde geçirmeyi tercih etmesi.

2- Çocukluk devresinde, yakınlarının kendisinde gördükleri ve bir çocuktan asla beklenmeyen; olgunluk, ölçülü davranış tarzı, asalet, edep ve haya gibi üstün vasıflar. Gençliğinde feraset sâhiplerinin kendisinde sezdikleri yüksek mânâlar.

3- Peygamberliğinden önceki devrede dahi dâima zulme ve haksızlığa karşı çıkması ve “Hilf’ul-fudul” gibi haksızlığa uğrayanları koruma cemiyetine girip mazlum ve mağdurların yanında yer alması. Dul, yetim, fakir ve yoksullara sâhip çıkması.

4- Son derece bozuk bir çevrede yetişmesine rağmen, peygamberliğinden önceki hayatında da iffet, namus ve hayasına toz kondurmaması. İki defa düğüne giderken yolda uyuyakalıp gitmemesi.

5- Peygamberlik öncesi dönemde dahi bir defa olsun yalan söylememesi, hıyanet etmemesi ve sözünden dönmemesi. Bu mevzuda, düşmanları dâhil, hiç kimsenin olumsuz hiçbir örnek gösterememesi. En azılı düşmanlarının bile kendisine “Muhammed’ül-emin” demesi.

6- Kâbe tamiratında Hacer-i Esved’i yerine koyma şerefi uğrunda kabileler arasında çıkan anlaşmazlıkta, yüksek asaleti sebebiyle hakem tayin edilmesi ve mukaddes taşı yere serdiği ridasının üzerine koyup birer ucundan kabile reislerine tutturarak kendi eliyle yerine koyması ve bu önemli problemi böyle basitçe halletmesi.

7- Ümmî olması yani okuma-yazma bilmemesi. Bütün hayatı boyunca kimseden birşey öğrenmediği çok iyi bilinmesine rağmen; birdenbire edîp ve belîğ kimselere meydan okuyan Kuran-ı kerim gibi her yönüyle mucize ve çağlarüstü bir kitapla ortaya çıkması.

8- Kendisine iman etmeyen inatçı kâfirlerin; “Muhammed doğru söylüyor, fakat peygamberlik neden eşraftan falana, falana verilmedi de, bir yetime verildi” şeklindeki çocukça bir mazeretten başka hiçbir sebep gösterememeleri.

9- Müşriklerin, kendisini zor durumda bırakmak için açığını arama, yanlışını bulma konusunda çâresiz kalmaları. Bilindiği gibi düşmanları, bir açığını veya -haşa sümme haşa- hilaf-ı vaki bir sözünü bulsalardı, zaman geçirmeden bunu bütün dünyaya ilan ederlerdi.

10- En tehlikeli düşmanlarının bile zamanla birer birer yola gelip kendisine iman etmeleri ve uğrunda her an canlarını feda etmeye hazır hale gelmeleri. Dördüncü halife Hazret-i Ömer’in nasıl Müslüman olduğu konusuna bakılabilir.

11- Davasından en ufak bir taviz vermemesi. Allahü Teâlâ’nın dinini yayma uğrunda, ardı arkası kesilmeyen her çeşit sıkıntı, meşakkat ve ölüm tehditlerine sabretmesi ve hiçbir tehlikeye aldırmadan İslam dinini tebliğe devam etmesi. Bir insanın tek başına, her an ayrı bir ölüm tehdidi karşısında sabredip direnmesi; hele hele ruhunu, kalbini ve şahsiyetini örseleyici, alaya alınma ve hakaretlere maruz kalma gibi hâdiseler karşısında bile davasından vazgeçmemesi ve asla ümitsizliğe kapılmaması, O’nun doğruluğunun şaşmaz bir delilidir. (İnşaallahü Teâlâ, gelecek hafta da nübüvvetin aklî delillerini işlemeğe devam edeceğiz…)

.

Nübüvvetin Aklî Delilleri-2

(Geçen hafta başladığımız; “nübüvvetin aklî delilleri” konusuna, kaldığımız yerden devam ediyoruz:)

12- Efendimiz aleyhisselamın hayatı boyunca şahsiyetinde hiçbir değişmenin yaşanmaması. Bilindiği gibi Mekke’nin fethinden sonraki dönemde, tam mânâsıyla duruma hâkim ve birçok imkâna sahip olduğu halde, hiçbir dünyalığa iltifat etmemiş ve hep tercihini âhiretten yana yapmıştır. Evet çeşitli muvaffakıyetler, zaferler, malî imkânlar ve makamlar elde ettikten sonra kişiliğinde hiçbir değişmenin yaşanmaması; onun yüksek asaletini, yüce ahlakını ve doğruluk derecesini gösterir. O, en büyük zaferler ve fetihlerden sonra bile tevazusundan hiçbir şey kaybetmedi, vazifesini başladığı tevazusuyla bitirdi.

13- Davasının, yerel, bölgesel veya bir millete mahsus olmayıp, bütün insanlığı ve bütün çağları kuşatacak şekilde evrensel, şümullu ve umumî olması.

14- Mübarek bedeni iyice yoruluncaya kadar, Rabbine ibadet etmesi. Devamlı bir şekilde bir kul olarak hareket etmesi ve her fırsatta Allahü Teâlâya kulluk etmekle iftihar etmesi. Hep, -kendisini değil- Rabbini ön plana çıkarması.

15- En büyük mucizesi olan Kuran-ı kerimde, bazı davranışlarının hafifçe eleştirilmiş olması. (Abese suresinin baş tarafına bakılabilir.)

16- Bir insan olarak, başkalarının duymasını istemediği şeylerin Kuran-ı kerimde yer alması. (Ahzab suresi 37. âyet-i kerimeye bakılabilir.)

17- Kendisini canlarından çok seven ve uğrunda her zaman ölmeye hazır olan eshabına karşı sultanlar gibi değil, arkadaş gibi davranması.

18- Bütün hayatı boyunca dengeli bir şekilde hareket etmesi ve hikmetle konuşması, hayatının hiçbir anında hoş olmayan bir davranışta bulunmaması, yanlış bir söz söylememesi ve kimsenin kalbini kırmaması.

19- Mektep ve medresinin bulunmadığı, üniversite kelimesinin duyulmadığı bir ortamda yetiştiği; pedagoji eğitimi görmediği, siyasî ve iktisadî ilimler okumadığı, felsefe-psikoloji-sosyoloji gibi ilimlerlerle hiçbir tanışıklığı olmadığı, hele hele okuma-yazma bilmediği halde; hayatın her alanında o konunun en iyi mütehassısı gibi; şaşmaz, eskimez ve pörsümez evrensel sözler söylemiş olması, her geçen gün ilim ve teknoloji ilerledikçe kıymetleri daha iyi anlaşılan ve iki cihan saadetini garantileyen prensipler getirmiş olması.

20- Diğer peygamberler hep yeni peygamberlerin gelişlerini müjdelerken; kendisinin son peygamber olduğunu söylemesi ve 1400 seneden fazla zaman geçmesine rağmen kendisinden sonra bir peygamber gelmemesi.

21- Tahrif edilmiş Tevrat ve İncil’de bile, O’nun peygamber olduğuna dâir işaretler bulunması. Bu işaretlerden üç tanesi şöyledir: “Onlar için, kardeşleri arasından, senin gibi bir peygamber çıkaracağım ve sözlerimi O’nun ağzına koyacağım.” (Kitab-ı Mukaddes, Tesniye Babı, ayet: 18) İsa aleyhisselam: “Ben gidiyorum ki zamanın Efendisi [Hazret-i Muhammed] gelsin” diyor. (Yuhanna 16/8) “Gerçekten Musa şöyle demiştir: Rab, size kardeşleriniz arasından benim gibi bir peygamber çıkaracak. Her ne söylerse, O’nu dinleyeceksiniz ve bütün peygamberler, İsmail ve sıra ile gelenler, hep söylenen bu günleri ilan ettiler.” (Kitab-ı Mukaddes, Resullerin İşleri, Bab 3, Ayet: 22)

22- Davasına kırk yaşından sonra başlaması. Büyük idealleri olan bir insanın, düşünce ve davasına taraftar toplamaktan uzak kalması düşünülemez. Bunun için Efendimiz aleyhisselamın davasını tebliğe 40 yaşında başlamış olması, tebliğ ettiği dinin kendi düşüncesi değil, Allahü Teâlânın emri olduğunu gösterir.

23- Eşsiz güzellikte bir ahlaka sâhip olması. Üstün ahlaka sâhip olmanın en önde gelen şartlarından birincisi eğitimdir. Evet güzel ahlak kendine has ortamda beslenir ve yerleşir. Peki Peygamber Efendimizin peygamberliğinden önceki ve sonraki devrelerine bakalım: En güzel ahlakı O’na kim telkin etmiş ve bu mükemmel terbiye ile kim O’nu yetiştirmiştir? Bunun cevabını bizzat kendisi veriyor: “Beni, Rabbim terbiye etti ve ne güzel terbiye ettti!” (El-Câmi’us-sagîr 310)

24- Bütün büyük şahsiyetlerin hayatlarını inceden inceye araştıran tarafsız ilim adamlarının ulaştığı sonuç şudur: Her zaman ve her mekandaki her insana her yönden fazilet modeli olabilecek tek şahsiyet Hazret-i Muhammed sallallahü aleyhi ve sellemdir. (Devamı haftaya)

.

Nübüvvetin Aklî Delilleri-3

(İki hafta önce başladığımız; “nübüvvetin aklî delilleri” konusuna, kaldığımız yerden devam ediyoruz:)

25- İnsana layık olduğu değeri O’nun getirdiği din vermiştir. “İnsan hakları” kavramı O’nunla beraber düşünülmeye ve konuşulmaya başlamıştır. O’nun “Veda hutbesi” tarihteki en eski ve en güzel insan hakları belgesidir.

26- İlâhî koruma altında olması. Kılıçların başında döndüğü, üzerine orduların sevkedildiği ve etrafında ölümün her an kol gezdiği bir zamanda; “Allah, seni insanlardan korur” (Mâide 67) fermanıyla hayatının garanti altında olduğunu söylemesi. Yine müşrikler tarafından öldürülmek üzere takip edildiği ve ayak uçlarına kadar yaklaşıldığı bir zamanda, arkadaşına; “üzülme! Allah, bizimle beraberdir,” (Tevbe 40) diyebilmesi. Aynı şekilde düşmanları, kendisini boğmaya çalışırken, en ufak bir taviz vermeden vazifesine devam etmesi.

27- Dininin temel kitabı olan kuran-ı kerimin, Allah’ın koruması altında olduğunu söylemesi. Hicr suresi 9. âyet-i kerimesinde: “Şüphesiz o zikri (Kuran’ı) Biz indirdik! O’nun koruyucusu da elbette Biziz,” buyuruluyor. Bugün inişinin üzerinden bindörtyüz seneden fazla zaman geçtiği halde Kuran-ı kerimin tek bir noktasının bile değişmemesi.

28- İlim adamları ve bilge kişilerin; O’nun üstün ahlak ve yüksek şahsiyetinin eşsiz olduğunu, ne kendisinden önce ne de sonra bu kadar yüksek meziyet ve faziletlerin hiçbir insanda toplanmadığı, dolayısıyla O’nun tarihin kaydettiği en yüksek şahsiyet olduğu konusunda hemfikir olmaları.

29- Âlimlerin ittifakıyla; Allahü Teâlânın, yalancı birinin şahsında bu kadar fazilet ve meziyeti biraraya getirmesinin, dinini diğer dinlere üstün kılmasının imkânsız olması.

30- O’nun; ilimden, irfandan, hikmetten hiç mi hiç anlamayan bedevî ve câhil bir kavme çok kısa bir zamanda ilmi, hikmeti ve hukuku öğretmesi; onları dinen ve ahlaken peygamberlerden sonra en kaliteli insanlar olacak şekilde yetiştirmesi.

31- O’nun getirmiş olduğu İslam dinini öğrenmiş ve gerçekten iman etmiş hiçbir kimsenin saf değiştirip kâfir olmaması. Buna karşı müslümanların bugünkü zayıflık ve çâresizliklerine rağmen gayr-ı müslimlerden dünyanın bütün sistemlerini, ideolojilerini ve dinlerini iyice araştırmış sayısız ilim, fikir ve dinadamının İslam’ı seçmeye devam etmeleri. Bugün yeryüzünde iki milyara yakın insanın O’nun getirdiği yüce İslam dini ile şereflenmiş olması ve bu sayının her gün artmaya devam etmesi.

32- Dünya çapında meşhur olmuş gayr-ı müslim ilim, fikir ve düşünce adamlarının O’nun hakkında insaflı itiraflarda bulunması. Ebu Süfyan’dan O’nun birkaç özelliğini öğrenen tarihteki meşhur Herakliyus: “Eğer, senin söylediklerin gerçekse, O peygamberdir! Ben O’nun çıkacağını biliyordum. Ancak sizin aranızdan çıkacağını zannetmiyordum. Eğer, O’na kavuşabileceğimden emin olsam karşılaşmayı çok isterdim. Yanında olsaydım, ayaklarına su dökerdim. O’nun hakimiyeti, ayaklarımın altında olan şu diyarlara kadar uzanacaktır,” dedi. Ünlü tarihçi Bernard Shaw da şöyle diyor: “Problemlerin üst üste yığıldığı asrımızda bütün müşkilleri bir kahve içme rahatlığı içinde çözen Hazret-i Muhammed’e beşer ne kadar muhtaçtır.

33- O’nun getirdiği yüce İslam dininin, yemek yeme âdabından devletbaşkanlığı kurumuna kadar hayatın her alanıyla ilgili şaşmaz kanunlar getirmesi.

34- Müctehid imamlar, İmam-ı Gazali, Fahrettin Razi ve benzeri onbinlerce büyük şahsiyetin sırf O’nun Getirdiği Kur’an-ı kerim ve söylediği hadis-i şeriflerle beslenerek dünya çapında büyük ilim adamı olmaları.

35- O’nun, peygamberlik iddiasında yalnız olmaması. Evet O’ndan önceki zamanlarda da birçok peygamber gelmiş ve kendisi, hepsini tasdik edip ümmetinden de onlara iman etmelerini emretmiştir.

Hazret-i Muhammed sallallahü aleyhi ve sellem, Allahü Teâlânın son Peygamberi olduğu için; getirdiği İslam dini, bu dinin kitabı olan Kuran-ı kerim ve İslam âlimlerinin Kuran-ı kerim ve hadis-i şeriflere dayanarak geliştirdikleri hayat prensiplerinin tamamı yüzde yüz doğrudur ve her insanın bunlara uyması kendi menfaatinedir.

Dünya neye sâhipse, O’nun vergisidir hep/Medyûn O’na cem’iyyeti, medyûn O’na ferdi/Medyûndur O ma’sûma bütün bir beşeriyyet/Yâ Rab, bizi mahşerde bu ikrâr ile haşret…

.

Elfaz-ı Küfür (dinden çıkaran sözler!..)

İman ve küfür birbirine taban tabana zıt iki kavramdır. İman; inanmak, kabul etmek, tasdik etmek ve boyun eğmek manasına gelir. Küfür ise; inkâr etmek, kabul etmemek, tanımamak ve isyan etmek anlamına gelir. Kişi, manasına inanarak “kelime-i şehadet”i söylerse mümin olur. Yine kişi, bilerek ve kasden küfrü gerektirecek; bir inanç, söz veya hareketle de kâfir olup dinden çıkar ve mürted olur. Fakat bilmeyerek veya yanlışlıkla küfrü gerektirecek inanç, söz veya hareketi olan kimse dinden çıkmaz. Yine küfrü gerektiren şeylerin -üzerinde karar kılmadan- sadece insanın içinden geçmesi de küfür değildir. Bu, şeytanın aldatması ve vesvesesidir, üzerinde durulmamalıdır.

İnsanı dinden çıkaran inanışlar çoktur. Bir kısmı şunlardır:

İnanılacak şeylerden birini inkâr etmek veya varlığında tereddüt etmek.

Dinî emir veya yasakları reddetmek veya hafife almak.

Dinen haram olan bir şeyi helal, helal olan bir şeyi haram saymak.

Allah’ın rahmetinden ümit kesmek.

Allah’ın azabından emin olmak.

“Hubb-i fillâl ve buğd-i fillâh” üzere bulunmamak. Yani -haşa sümme haşa- Allahü Teâlânın sevdiğinden nefret etmek veya nefret ettiğini sevmek.

Gaybdan haber verdiğini iddia eden kâhinin sözlerine inanıp tasdik etmek.

İnsanı dinden çıkaran sözler de çoktur. Bazıları şunlardır:

Âyet-i kerime ve hadis-i şerifleri; bilinen ve bildirilen zahirî manalarını red ederek batinî manalarla açıklamak.

Bir âyet-i kerimeyi veya mütevatir olan bir hadis-i şerifi inkâr etmek.

Peygamberlere, mukaddesata hakaret etmek veya onları hafife alıcı sözler sarfetmek.

Meleklere düşmanlık edip dil uzatmak.

İslâm âlimleriyle alay edip dalga geçmek.

Mümin olan bir kimsenin kâfir olduğunu iddia etmek.

Fıkıh, tefsir, hadis, akaid gibi İslamî ilimlerle alay etmek.

Dinle, mukaddesatla alay etmek, hakaret etmek veya sövmek.

Namaz, oruç, hac ve zekât gibi ibadetleri beğenmediğini söylemek.

Haram olan bir işe başlarken -dalga geçercesine- Besmele çekmek.

Dinin yücelttiği birşeyi hafife almak, değersiz gördüğü bir şeyi de yüceltmek.

İnsanı dinden çıkaran davranışlar da çoktur. Bir kısmı şunlardır:

Abdestsiz namaz kılmak.

Kıbleden başka bir yere yönelerek namaz kılmak.

Kuran-ı kerimi necaset içine atmak, hakaret etmek, hafife almak.

Cami ve ezan gibi mukaddesatla dalga geçmek.

Gayr-i Müslimlerin ibadetlerine katılmak.

Haç, zünnar ve benzeri gayr-i Müslimlerin dini alâmetlerini taşımak.

Küfre rıza göstermek.

Kâfire hürmet etmek.

Allah’tan başkasına secde etmek.

Dinden çıkan bir insanın, yaptığı bütün hayır ve hasenat boşa gider, hanımı boş olur ve tevbe etmeden ölürse yıkanmaz, kefenlenmez ve Müslüman mezarlığına defnedilmez. Ayrıca Müslüman akrabaları ona vâris olamaz. Bunun için Müslüman; imanına zarar verecek inanç, söz ve hareketlerden titizlikle uzak durmalıdır.

Dinden çıkan kişi, şayet tevbe eder ve “kelime-i şehadet”i getirerek tekrar Müslüman olursa; Şafiî Mezhebine göre amelleri geri gelir ve daha önce yaptığı haccı da iade etmez. Aynı şekilde-iddet bitmeden İslam’a döndü ise- hanımı da geri gelir ve yeni bir nikâh kıyması gerekmez. Ancak Hanefi mezhebine göre böyle bir kimsenin; yeni bir nikâh akdi ve yeni bir hac yapması gerekir.

Prensip olarak, kıblemize yönelip namaz kılan hiç kimseyi tekfir etmemek gerekir. Çünkü tekfir edilen kişi şayet kâfir değilse, tekfir eden kişi, kâfir olur. Ancak bilerek ve kasten küfrü gerektiren inanç, söz veya hareketi olan kişi, dinden çıktığını bilmeli ve hemen tevbe edip Müslüman olmalıdır.

İnsan, şayet itikadı konulardan birinde bir problemle karşılaşırsa, hiç vakit geçirmeden bir âlime danışıp doğrusunu öğrenmelidir. Âlimi buluncaya kadar da: “Allahü Teâlâ katında doğrusu ne ise öyle inanıyorum,” demelidir. Bir kişi, şayet imanî bir konuda şüpheye düşer ve doğrusunu sorup öğrenmeden beklerse, imanı tehlikeye girer. Ancak “Allah’a ve inanılması gerekli olan şeylerin tamamına inandım” derse, icmalî olarak iman etmiş olur.

.

Müminin Pâk Elbisesi: TAKVÂ-1

Takvâ, lügatte; sakınmak, korunmak ve korkmak gibi manalara gelir. Dinde ise takvâ ki-şinin; Allah korkusu sebebiyle günahlardan yani; dinen haram olan şeyleri yapmaktan kendini koruması ve böyle şeylerden uzak durması, demektir. Muttaki ise, takva üzere yaşayan; yani hiçbir şekilde büyük günah işlemeyan ve dahi küçük günahlara devam etmeyen mümin, demektir.

Takvâda ilk akla gelen şey, günahları yani haramları terk etmektir. Haram; Dinimizin kesin olarak terkedilmesini istediği davranışlardır. Haramlar; -dinen olduğu gibi aklen de- çirkin, yüz kızartıcı ve yakışıksız şeylerdir: Mesela içki, kumar, faiz, hırsızlık, zina, zulüm, aldatma, yalancı şâhitlik, gıybet, iftira ve benzeri şeyler dinen haram, aklen de çirkindirler.

Dinimiz, insan için dünya ve âhiret saadetini ister. Dolayısyla haramları terketmek, hem dünyada hem de âhirette insanın yararınadır. İnsanın fayda görebileceği bir haram yoktur. Bunun için haramların tamamı zararlı olan şeylerdir. Faydalı olduğu halde yasaklanan birşey de yoktur. Bir de şu var ki: Yüce Dinimiz, zararı faydasından çok olan şeyleri de haram kılmıştır.

Dinimiz; insanın haramdan uzak durmasına çok önem verdiği için bu konuda bazı tedbirler vazetmiştir. Mesela; fuhuşu önlemek için; harama bakmayı, dokunmayı, füzuli konuşmayı, kötü düşünceyi, kötü ortamı, kötü arkadaşlığı ve halveti yani karşı cinsle yalnız kalmayı yasaklamıştır. Böylece harama götüren vasıtaları da yasaklayarak, harama giden yolu tıkamıştır.

Ancak Dinimiz birşeyi yasaklarken, -insanları çaresiz bırakmamış- haram kıldığı şeylerin alternatiflerini de göstermiştir. Mesela; faiz yerine helal kazancı; zina yerine evliliği; içki yerine diğer temiz içecekleri helal ve serbest bırakmıştır.

Haramın terkinde sevab vardır ve devamı durumunda insanı takva mertebesine çıkarır. Çünkü haramın terk edilmesi farzdır. Bir farzı işlemek, çok sünnet işlemekten daha sevabdır. Bir haramı terk eden kimse; bir farz işlemiş gibi sevab alır. Böylelikle haramları terk eden bir insan; sevap kazanmak niyetiyle terk ettiği günahlar sayısınca farz yapmış gibi sevabı alır! Ne büyük nimet...

Kişi, yasaklardan kaçındığı müddetçe imanın gereğini yapmış; Allahü Teâlâya itaat etmiş, O’na kul olmayı kabul etmiş, kendini kötülüklerden arındırmış ve şeytanın yolundan gitmediğini göstermiştir.

Haramlardan uzak durmak, insanları çirkinliklerden ve aşağılık şeylerden korur. Haramları terketme şuuru; kişinin şeref ve namusunu koruyan, nefsini temizleyen ve imanını olgunlaştıran çok güzel bir vesiledir.

Haram işlenmesi halinde, kalblerin kararıp paslanması, imanın zayıflaması, huzur ve neşenin gitmesi, itibarın zedelenmesi, ibadetten zevk alma duygusunun yok olması gibi zarar ve kayıpların yanında, âhirette de çetin bir azaba düçar olma riskini ve tehlikesini barındırır. Dolayısıyla akıllı insan haramlardan uzak durur…

Haram olan birşeyi işlerken, haram olduğunu kabul etmek gerekir. Çünkü haramlığı kesin olan bir şeyi helal kabul etmek, -maazallah- insanı dinden çıkarır. Bunu içindir ki, mümin öyle kolay kolay ve bile bile hiçbir günahı işleyemez. İşlese bile, bunun çirkin birşey olduğunu; kalbiyle kabul, dili ile de itiraf eder. Âyet-i kerimede buyuruldu ki:

“Muhakkak ki; takva sahibi kimselere; (günah işleme konusunda) şeytandan, bir vesvese ilişince; hemen (Allahü Teâlâyı) hatırlarlar (ve bu konudaki gerçeği) görüp, (günah işlemekten derhal yüz çevirirler.)” (Araf 201)

Takvâ sahibi bir mümin şayet; şeytana mağlup olup da günaha girerse, hemen tevbe istiğfar eder ve o günahtan sonra bir iyilik yapar. Âyet-i kerimelerde buyuruldu ki:

“Onlar, bir kötülük yaptıkları veya kendilerine zulmettikleri zaman, Allâh’ı hatırlayıp günahlarından dolayı hemen tevbe ve istiğfâr ederler. Zâten günahları Allah’tan başka kim bağışlayabilir ki! Bir de onlar işledikleri günahta bile bile ısrar etmezler.” (Âl-i İmran 135)

“Hasenat (iyilikler), seyyiatı (kötülükleri) giderir.” (Hud 114)

Hadis-i şerifte de şöyle buyuruluyor: “Kötülüğün ardından hemen bir iyilik yap ki onu silsin!” (Tirmizî, Bir, 55) (Devamı haftaya…)

twitter.com/mehmedcanhoca

.

Müminin Pâk Elbisesi: TAKVÂ-2

“Takvâ” yani haramlardan uzak durmak, insanları çirkinliklerden ve aşağılık şeylerden korur. Haramları terk etme şuuru; kişinin şeref ve haysiyetini koruyan, nefsini temizleyen ve imanını olgunlaştıran çok güzel bir vesiledir. Günahları terk etmek aynı zamanda akıl sağlığına da çok faydalıdır. Hikmet ehli buyurdu ki: “Günah, akla zarar verir. Çünkü akıl; bir nurdur, günah ise, bu nuru söndürür.”

Ebu Zer Hazretlerinin rivayet ettiği bir hadisi şerif meali:

“- Ya Resulellah! Bana tavsiyede bulun(ur musun?)

- Sana Allah’ın takvasını (korkusunu) tavsiye ederim, çünkü o her işinin başıdır. (Senin için en önemli şeydir.)

- Ya Resulellah! Bana tavsiyeni artır(ır mısın):

- Çok Kuran-ı kerim oku ve Allah’ı çok zikret (an!) Çünkü bu, senin için göklerde nurdur ve yerde nurdur (ışıktır.)