[1]Râgib al-İsfahânî, al-Mufradât, S. 223

[2]Tacrîd-i Sarîh, Bd. XI, 304

[3]Ahmed b. Hanbel, V, 265

[4]Teftâzânî, Şerhu’l-Akâid, s. 62; Aliyyü’lKârî, Şerhu’l-Fıkhı’l-Ekber, 101

İnsanlar Hz. Âdem’le Hz. Havva’dan doğarak çoğalmışlardır. Havva anamız hep ikiz doğum yapıyordu. Bunlardan birisi erkek, diğeri de kızdı...

Halil AKGÜNLER

iakgun@tnn.net

30 Ağustos 2012, Perşembe

İblis adı ile anılan şeytan, Hz. Âdem’e (as) secde emrine muhalefet edip Allah’a isyan ettikten sonra cennetten kovuldu. Bu kovulma ebedî olarak gerçekleştiği için elbette şeytanın geri cennete girmesi mümkün değildi. Peki bu durumda nasıl Hz. Âdem ve Hz. Havva’yı kandırmış olabilirdi? Cennete girmesi mümkün olmadığına göre nasıl bir yol ile cennetin içinde huzurlu bir hayat süren Hz. Âdem ve eşini aldatıp ayaklarını kaydıracaktı?

İşte bu suâl İslâm uleması ve hatta diğer dinlerde de ciddî bir müzakere konusu olmuş. Âyet ve hadislere isnat edilerek çeşitli izah ve yorumlar yapılmış. Hatta işin içine bir miktar da yalan yanlış bilgiler karışmış. Ancak ulema iki mühim görüşte karar kılmışlar:
Bu hususta Elmalılı Tefsirinde geniş izahlar vardır. Bir bölümünü sunuyoruz:
A’raf Sûresi 10-25. âyet Elmalılı tefsirinden bir bölüm:
“Bu iskân ve tebliğ üzerine şeytan, kendilerinden örtülüp gizlenen yerlerini meydana çıkarmak: cinsel organlarının bulunduğu yerleri açmak için ikisine de bir vesvese (kuruntu, şüphe) verdi.
...
Vesvese lügatte hışırtı, fışırtı, fısıltı gibi gizli ses demektir. Bu münasebetle gönülde birbiri arkasından gelip tekrar eden gizli söze vesvese ve bir nefse böyle söz bırakmaya da vesvese vermek denilir.
Şeytan, Hz. Âdem’e ve Hz. Havva’ya böyle bir vesvese verdi ve dedi ki: ‘Rabbiniz sizi bu ağaçtan başka bir sebeple değil ancak iki melek olacağınızdan veya ebedî kalacağınızdan dolayı men etti. Yani bundan yerseniz, ya yemek içmek ihtiyacından melekler gibi müstağnî olursunuz (ihtiyaç duymazsınız), yahut ölüm yüzü görmez, ebedî kalırsınız’ diye bir taraftan onları Hz. Âdem’e secde ile emredilmiş olan meleklere imrendirmek, bir taraftan da maddî sebebin, İlâhî takdiri değiştirebileceği şüphesiyle ne olursa olsun bir sonsuzluk ve devamlılık sevdasına düşürmek istedi. Burada meşhur bir suâl vardır: Şeytan cennetten kovulup çıkarılmış olduğu halde cennetteki Hz. Âdem ve Hz. Havva’ya nasıl vesvese verebilmiştir? Buna karşı, bir yılan aracılığıyla girdi diye bir kıssa nakli şöhret bulmuş ise de, bunu büyük tefsirciler uygun görmemişler ve başlıca üç şekilde cevap vermişlerdir:
1- Hasan Basrî Hazretleri demiştir ki: Yüce Allah’ın vermiş olduğu bir kuvvet ile, yerden göğe veya cennete vesvese ulaştırabilmiştir. Bu mânâya göre “hayye” (yılan) tabirinin, insan için yılan gibi zehirli bir hayatî kuvvetten kinâye olması söylenebilir.
2- Ebû Müslim İsfehânî: Bu cennetin, yeryüzü cennetlerinden biri olduğu görüşünde olduğu için, Hz. Âdem ve İblis ikisi de cennette idi demiş. Ancak bunun suâle uygun olmadığı açıktır.
3- Diğer bir takım tefsirciler de demişlerdir ki: ‘Hz. Âdem ve Hz. Havva, bazan cennetin kapısına yakın gelirler, İblis de dışarıdan gözetir, yaklaşırdı; vesvese bu şekilde meydana geldi.’ Âyetlerin delâletine bakarak, İblis’in kovulması ve çıkarılmasının, dört yönden vesvese vermesi imkânını yok eder bir şekilde olmadığı anlaşılıyor. Bunun için vesveseye imkân bulup o maksatla öyle yaptı.”
Burada geçen “yılan aracılığı ile girdi” bilgisi ise Tefsir-i Kebir’den nakille şöyle izah ediliyor:
“Şeytanın Hz. Âdem ve Hz. Havva’yı kandırmak için cennete girip girmediği hususunda görüş ayrılıkları vardır.
Fahreddin-i Râzî, tefsirinde; tefsircilerin farklı görüşlerini şöyle sıralar:
Birinci görüş kıssacıların görüşüdür:
“Vehb b. Münebbih el-Yemani ve Süddi’den, onların da İbn Abbas (ra) ve onun dışında başkalarından kıssacıların rivayet ettiği şu haberdir. İblis cennete girmek istediği zaman cennetin bekçileri ona mani oldular. Derken yılana geldi. O, dört ayağı olan bir hayvan idi, bir Horasan devesine benzerdi. O adeta hayvanların en güzeli idi. Şeytan bütün diğer hayvanlara başvurdu, fakat kimse onu kabul etmedi, ama yılan onu kabul etti ve yuttu. Cennet bekçilerine göstermeden onu cennete soktu. Yılan cennete girince, iblis onun ağzından çıkıp vesveseye başladı. İşte böylece yılan lânetlendi, ayakları yok oldu ve karnının üstünde sürünmeye başladı. Onun rızkı toprakta kılındı ve bundan dolayı da insanoğluna düşman oldu.”
Diğer görüş ise:
İblis, cennetten çıkartıldıktan sonra Hz. Âdem’in (as) yanına cennete girebilmiş değildir. O şeytanlığı ile bu konuda kendisine verilen imkân ile yüce Allah’ın kendisine verdiği vesvese gücü ile bunu yapmıştır. Nitekim Peygamber Efendimiz de (asm) şöyle buyurmaktadır:
“Şüphesiz şeytan kanın akması gibi insanın içinde akar.” (Kurtubi Tefsiri, Camiu li-Ahkamil Kuran)
Usûlcü bazı âlimler:
“Hz. Âdem ve Hz. Havva belki de cennetin kapısına kadar gelmişler, iblis de kapıya dıştan yaklaşmış ve onlara vesvesesini vermiştir.” demiştir.
...
İlk görüşe (yani şeytanın yılanın ağzında cennete girmesi meselesi) tefsir kitaplarında yer verilse de âlimlerin üzerinde çok durdukları bir mesele değildir. Fahreddini Razi ve Hasan Basri gibi zatlar ise şeytanın cennetin kapısının dışından vesvese vererek Hz. Âdem ve Hz. Havva’yı kandırdığı görüşünü benimsemişlerdir.” (http://www.sorusorcevapbul.com/soru-cevap/muhtelif/seytan-hz-adem-ve-hz-havvayi-kandirmak-icin-cennete-girdi-mi)
Bu noktada şeytanın cennete nasıl girdiği hususunda iki temel görüş ortaya çıkıyor:
Birincisi: Şeytan yılanı kandırdı, onun içine girdi, bu yolla cennete girip Hz. Adem ve Hz. Havva’ya yılanın ağzından vesvese verdi ve onları kandırdı.
İkincisi: Şeytan cennetin dışından, bilmediğimiz bir yol ile Hz. Âdem ve Hz. Havva’ya vesvese vererek onları aldattı. Bu ikinci görüşü tercih edenlerin istinat noktaları ise yine A’raf Sûresi 44-50. âyetlerinde geçen bilgilerdir. Zira Kur’ân, cennet ve cehennem halkının birbirleri ile konuşmasını mezkûr âyetlerde bize bildiriyor. Demek ki, cennet ve dışındakiler ile bir türlü iletişim var. Tam mahiyeti bizlere meçhul olsa da her iki tabaka arasında konuşmalar mümkün. Bu noktada şeytan da cennet dışından Hz. Âdem ile konuşmuş, ona vesvese vermiş olabilir.
Bu noktaya kadar naklettiğimiz her görüş sahih kaynaklara dayanmaktadır. Ve bu sebeple her görüş de doğru olabilir.
RİSÂLE-İ NUR IŞIĞINDA...
Şimdi bu meseleyi Risale-i Nur bilgileri ışığında ve günümüz fen bilimlerindeki son verilere göre tekrar bir izaha tâbi tutacak olursak her iki görüşün de ne kadar doğru ve birbirini tamamlayıcı bir unsur olduğunu açıkça görebiliriz.
Meselenin izah ve yorumuna geçmeden önce Nurlardan, 14. Lem’a’dan İkinci Esas’ı takdim ediyoruz:
“İKİNCİ ESAS: Teşbih ve temsiller, havastan avâma geçtikçe, yani, ilmin elinden cehlin eline düştükçe, mürur-u zamanla hakikat telâkki edilir. Meselâ, küçüklüğümde kamer tutuldu. Ben valideme dedim:
“Neden ay böyle oldu?”
Dedi: “Yılan yutmuş.”
Dedim: “Daha görünüyor.”
Dedi: “Yukarıda yılanlar cam gibi olup içlerinde bulunan şeyi gösterirler.”
Bu çocukluk hatırasını çok zaman tahattur ediyordum. Ve derdim ki: “Bu kadar hakikatsiz bir hurafe, validem gibi ciddî zatların lisanında nasıl geziyor?” diye düşünürdüm. Tâ, felekiyat fennini mütalâa ettiğim vakit gördüm ki, validem gibi öyle diyenler bir teşbihi hakikat telâkki etmişler. Çünkü, derecât-ı şemsiyenin medârı olan “mıntıkatü’l-burûc” tabir ettikleri daire-i azîme, menâzil-i kameriyenin medârı bulunan mâil-i kamer dairesi birbiri üstüne geçmekle, o iki daire, herbiri iki kavis şeklini vermiş. O iki kavise felekiyun uleması, lâtif bir teşbihle, büyük iki yılan namı olan “tinnîneyn” namını vermişler. İşte, o iki dairenin tekatu’ noktasına, “baş” mânâsına “re’s,” diğerine “kuyruk” mânâsına “zeneb” demişler. Kamer re’se ve şems zenebe geldiği vakit, felekiyun ıstılahınca “haylûlet-i arz” vuku bulur. Yani, küre-i arz, tam ikisinin ortasına düşer. O vakit kamer hasf olur. Sabık teşbihle, “Kamer tinnînin ağzına girdi” denilir. İşte bu ulvî ve ilmî teşbih, avâmın lisanına girdikçe, mürur-u zamanla, kameri yutacak koca bir yılan şeklini almış.
İşte, Sevr ve Hût namıyla iki büyük melek, bir teşbih-i lâtif-i kudsî ile ve mânidar bir işaretle, Sevr ve Hût namıyla tesmiye edilmişler. Kudsî, ulvî lisan-ı Nübüvvetten umumun lisanına girdikçe, o teşbih hakikate inkılâp etmiş, adeta gayet büyük bir öküz ve dehşetli bir balık suretini almışlar.” (http://www.risaleinurenstitusu.org/index.asp?Section=Kulliyat&Book=Lemalar&Page=94)
Bu tâbire göre yılan bir temsil ve teşbihi ifade ediyor. Bir önceki ifadede yılanın “Horasan devesine” benzetilmesinde, bu hayvanın sembolik bir dili, misâlî bir hâli ifade ettiği daha net gözükür. Şeytanın yılanın içine girmesi ve yılanın ağzını açarak vesvese vermesi mühim bir ilmî hakikate işaret ediyor. Hatta A’raf Sûresi 20. âyette geçen “Rabbiniz, başka bir sebepten dolayı değil, sırf ikiniz de birer melek ya da ebedî kalıcılardan olursunuz diye sizi şu ağaçtan men etti.” ifadesindeki “şu ağaç” tabiri şeytanın o ağaç yanında ve yakınında olduğunu göstermesi bu “ilmî gerçeği” daha da kuvvetli bir ihtimal olarak zihinlere ilham ediyor.
Şimdi gelelim o “ilmî gerçeğe”:
Cennetteki ağaç yaratılış ağacı ise ve bu ağacın Big Bang sürecinden sonra mühim bir dalı cennete uzanmış ise, bu yaratılış ağacının içinde şeytan da, şeytanın hayatı da vardır. İşte şeytan bu ağacın içinde tünelleme yolu ile cennetin sınırına varmış. Kendi tüneli içinden, tünelin ağzına gelerek bir sûret ve şekillenme yolu ile o ağacın bir kesim ve noktasından Hz. Âdem ve Hz. Havva ile iletişim kurmuştur. Ve bu sayede onlara vesvese vererek onları aldatmıştır. Her mahlûkun ve her insanın kendine ait bir tünel süreci olduğunu bugün modern fen bilimleri bize ifade ediyor. Hatta Risale-i Nur’un muhtelif yerlerinde bu tüneller izah edilmiştir. İşte şeytanın da yaratılış ağacı içinde kendine ait bir tüneli vardır. Belki de her insana uzanan binlerce tüneli vardır. Bu yolla günümüzde her insana vesvese üflemektedir. Vesvese üflemek bir boru aracılığı ile olur. Boru tâbiri ise modern bilimde tünel sürecidir.
Şimdi rivayetlerdeki “yılan” tabirine geri dönersek: Yılan tam da bir tüneli gösteren teşbihli bir ifadedir. Şekli bir tüneli andırmaktadır. Yılanın ağzının açılması ise tünelin ağzının açılması ile tam bir benzerlik göstermektedir. Şeytanın yaratılış ağacının içinden kendi tüneline girmesi ve bu tünelin açılması ve bu yolla tünel ağzına kadar gelerek Hz. Âdem (as) ve Hz. Havva ile konuşma fırsatı yakalaması ve onlara vesvese vermesi de bu yolla olmuştur. İşte bu izah ile tefsirlerdeki iki farklı görüş, makul ve mantıklı bir şekilde birleşmiş olur. Demek ki, şeytanı yılanın içine girdirenler mühim bir ilmî gerçeği görmüşler, ancak misâl ve teşbih yolu ile anlatabilmişler. Risale-i Nur’da ise bu teşbihli ifadelerin nasıl yorumlanacağı ifade edildiği için bizler de günümüz fen bilimlerine göre meseleyi izah edebilmekteyiz.
Bu tünel süreci hakikaten çok mühim bir meseledir. Bu konuda araştırmalarımız sürmekle birlikte şunu ifade edebiliriz ki: Hz. Âdem’in yasak meyveyi yemesi neticesinde dünya ile cennet arasında bir tünel girdabı açılmıştır. Hz. Âdem (as) ve eşi bu tünel süreci içinden dünyaya intikal etmiştir. Belki de bu tünelden ayağı kayarak inmiştir. Bu tünel ise dünya ve cennet arasında açık tutulmaktadır ki iyi ameller cennete yükselsin ve orada ebedî bir şekilde hayat bulsun. Bu konular elbette ki, üzerinde durulması ve kafa yorulması gereken konulardır.
Bu hususta bir fikir ziyafeti olarak Araf Sûresi 10-25 âyet meâlleri zihinleri tam olarak doyuracaktır:
10- Doğrusu Biz sizi yeryüzünde yerleştirdik, orada size geçimlikler verdik; ne kadar da az şükrediyorsunuz!
11- Sizi yarattık, sonra size biçim verdik, sonra da meleklere: “Âdem’e secde edin” dedik; hepsi secde ettiler, yalnız İblis, secde edenlerden olmadı.
12- (Allah) buyurdu: “Sana emrettiğim zaman, seni secde etmekten alıkoyan nedir?” (İblis): “Ben,” dedi, “Ondan hayırlıyım; beni ateşten yarattın, onu çamurdan yarattın.”
13- (Allah) buyurdu: “Öyleyse oradan in, orada büyüklük taslamak senin haddin değildir. Çık, çünkü sen aşağılıklardansın.”
14- (İblis) dedi: “(Bari) bana (insanların) tekrar diriltilecekleri güne kadar süre ver.”
15- (Allah) buyurdu: “Haydi sen süre verilmişlerdensin.”
16- “Öyleyse, dedi, beni azdırmana karşılık, and içerim ki, ben de onlar(ı saptırmak) için senin doğru yolunun üstüne oturacağım.”
17- “Sonra (onların) önlerinden arkalarından, sağlarından sollarından onlara sokulacağım ve sen, çoklarını şükredenlerden, bulmayacaksın.”
18- (Allah) buyurdu: “Haydi, sen, yerilmiş ve kovulmuş olarak oradan çık. And olsun ki, onlardan sana kim uyarsa, (bilin ki) sizin hepinizden (derleyip) cehennemi dolduracağım.”
19- (Sonra Allah, Âdem’e hitab etti): “Ey Âdem! Sen ve eşin cennette durun, dilediğiniz yerden yeyin; fakat şu ağaca yaklaşmayın, yoksa zalimlerden olursunuz.”
20- Derken onların, kendilerinden gizli kalan çirkin yerlerini kendilerine göstermek için onlara fısıldadı: “Rabbiniz, başka bir sebepten dolayı değil, sırf ikiniz de birer melek ya da ebedî kalıcılardan olursunuz diye sizi şu ağaçtan men etti.” dedi.
21- Ve onlara: “Elbette ben size öğüt verenlerdenim.” diye de yemin etti.
22- Böylece onları aldatarak aşağı sarkıttı (önceki mevkilerinden indirdi). Ağacı(n meyvesini) tadınca, çirkin yerleri kendilerine göründü ve cennet yapraklarını üst üste yamayıp üzerlerini örtmeğe başladılar. Rableri onlara seslendi: “Ben sizi o ağaçtan men etmedim mi ve şeytan size apaçık düşmandır, demedim mi?”
23- Dediler ki: “Ey Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik, eğer bizi bağışlamaz ve bize rahmetinle muamele etmezsen muhakkak ziyana uğrayacaklardan oluruz!”
24- (Allah) buyurdu: “Birbirinize düşman olarak inin, sizin yeryüzünde bir süreye kadar kalıp geçinmeniz gerekmektedir.”
25- “Orada yaşayacaksınız, orada öleceksiniz ve yine oradan (dirilip) çıkarılacaksınız!” dedi.

.

Kuran'da Hz. Adem'in yaratılışı açık değil mi?

Soran : Oklyaprak

Tarih: 14.06.2019 - 20:01 | Güncelleme: 29.09.2020 - 15:41

- Evrimcilerin iddialarına cevap verir misiniz?
1. Bir Çiçeğin oluşumunu evrimle olmayacağını akli olarak anlatabilir misiniz?
2. Bir evrimci tavus kuşundaki sanatı gördüğü halde cinsel seçilimden dolayı tüylerinin böyle olduğunu söylüyor, bu atomlara ilahlık vermek değil midir?
3. Kuran'da Hz. Adem'in yaratılışı açık değil mi? Neden bazı alimler evrimle yaratılmış derken bazıları direk tolarak yaratılmış diyor?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Soru 1:
Bir çiçeğin oluşumunu evrimle olmayacağını akli olarak anlatabilir misiniz?

Cevap 1:

Her bitkinin kendine özel çiçeği vardır. Bu çiçeğin bütün kısımları, yani rengi, şekli, kokusu, büyüklüğü, erkek organ sayısı, dişi organ sayısı gibi bütün özelliklerinin hepsi genetik yapısında Allah tarafından kodlanmıştır. Bu kodlar DNA’da genetik özellikler olarak ifade edilir.

Çiçeğin tomurcuk haline gelmesi, o tomurcuğunun çiçek olarak açılması, eğer bir mahluka verilecek olursa, yapsa yapsa insanın yapması gerekir. Çünkü yeryüzündeki varlıklar içerisinde ilim, irade ve kuvvet sahibi insandır.

İnsan bunları yapamadığına göre, tabiatın diğer unsurları olan toprak, hava, su ve güneş gibi cansızların yapması mümkün değildir.

O halde bütün çekirdeklerden çıkan bitkileri, ağaçlardan çıkan yaprak ve çiçekleri, o çiçekleri meyve haline getiren ancak sonsuz ilim, irade ve kudret sahibi Allah’tır; başka türlü olamaz.

Bunun haricinde fikir üretenlerin sözleri, gazel söylemekten ve hikâye anlatmaktan veya masal uydurmaktan öteye geçemezler. Çünkü aklen bunun başka yolu yoktur.

Allah’ın kudretinden ve ilminden başka yol arayan felsefeci ve bazı düşünürler, insanlık tarihi boyunca her yola başvurdular ve hala içinden çıkamadılar. Çıkmaları da mümkün değildir. Çünkü bir eser varsa mutlaka bir ustası olmak durumundadır.

Çiçeğin bir ustası olduğu gibi, böceğin de ustası olacaktır. Bitkinin de hayvanın da insanın da bir ustası vardır. İşte o Allah’tır. Senin gözlüğün ustası olur da gözün ustası olmaz mı? Gömleğin ve pantolonun ustası olur da vücudunun ve ayağının ustası olmaz mı?

Evrimciler Allah’ı kabul etmemek için türlü yollara başvuruyorlar. Her yerden elleri boş olarak dönüyorlar. Kıyamete kadar da bu böyle devam edecektir.

Soru 2:
Bir evrimci tavus kuşundaki sanatı gördüğü halde cinsel seçilimden dolayı tüylerinin böyle olduğunu söylüyor bu atomlara ilahlık vermek değil midir?

Cevap 2:

Elbette atomlara ilahlık vermektir. Onlar bir Allah’ı kabul etmiyorlar. Her bir atoma bir ilah kadar sıfatları ve özellikleri yüklüyorlar. Ondan sonra da kendilerini akıllı ilan ediyorlar. Tuh onlarına akıllarına de!

Soru 3:
Kur'an'da Hz. Âdem'in yaratılışı açık değil mi? Neden bazı alimler evrimle yaratılmış derken bazıları direk olarak yaratılmış diyor?

Cevap 3:

Kur’an ve Evrim

Evrim teorisi, yaratıcı inancına karşı çıkmak için ortaya atılmıştır. Ülkemizde de uzun yıllar eğitim kitaplarında bu teori kesin bir gerçekmiş gibi zorla okutulmuştur. Son yıllarda ise bu teori bazı Müslümanlar tarafından Kur'an’dan temellendirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, bu teoriyi kabul etmeyen Müslümanlar, evrimi savunan Müslümanlar tarafından tahkir edilir olmuştur.

Batı kaynaklı araştırmaları mutlak doğru olarak gören bu kimseler, İslam’ın en temel kaynağı olan Kur'an’ı, amaçlarına hizmet edecek şekilde usulsüz ve bilgisiz bir şekilde tevil etmeye kalkmışlardır. Bu kimseleri canhıraş bir şekilde evrimi Kur'an’dan temellendirmeye iten sebebin, Kur'an’a ve içerisinde yazılanlara olan güvenlerindeki eksiklik olduğu kanaatindeyiz.

Bu kimseler, kesin doğru olarak kabul ettikleri evrim teorisini Kur'an ayetleriyle temellendirerek kendilerini rahatsız eden iç huzursuzluklarını gidermeye çalışıyorlar. Böylece inançlarıyla çelişmez gösterilen evrimi rahatlıkla konuşabilecek ve bilimsel çevrelerde aksi bir inançtan dolayı duymaları muhtemel bir utançtan kurtulmuş olacaklardır.

İslam düşünürlerinden ilk evrime dair söz sarf eden kimsenin Câhız (ö. 255 h.) olduğu söylenir. Ancak o bu görüşlerini sadece mesnetsiz rivayetler olarak nakleder ve herhangi bir şekilde İslami kaynaklarla destekleme yoluna gitmez. Bir başka deyişle Câhız, bazı hayvanların önceki şekillerinden daha farklı bir şekle dönüştüklerine dair söylentiler olduğunu aktarır. Bu değişimin insanlar için söz konusu olduğundan veya bu değişimin insanla kemal bulduğundan hiçbir şekilde bahsetmez. Aksine Câhız, insanların Âdem ve Havva’dan yaratıldığına değinir, ilk insanın topraktan, neslinin ise nutfeden geldiğini söyler.

Câhız’ın şu sözleri bu konudaki görüşlerine dair bir fikir verecektir:

Biz İsa’nın (a.s.) erkek olmaksızın; sadece kadından yaratıldığına ve Âdem ve Havva’nın (aleyhimesselam) erkek ve kadın olmaksızın yaratıldığına inanan insanlarız.(11)

… ve Âdem’i (a.s.) yarattı; onun için ne anne ne de baba var etmedi, onu çamurdan yarattı ve ona nispet etti. Havva’yı (aleyhesselâm) da Âdem’in (a.s.) kaburgasından yarattı ve onu Âdem (a.s.) için bir eş ve sükûnet sebebi kıldı.(12)

Bu ifadeler Câhız’ın, insanların Âdem’den (a.s.) ve eşinden türediğine inandığını açıkça gösterir. Yine bunlar onun, insanların başka varlıklardan tekâmül yoluyla oluşmadığını kabul ettiğine işaret eder. Evrimi Kur'an’a yamamaya çalışanların günahlarına Câhız’ı alet etme çabaları boşunadır. Kaldı ki Câhız evrime inanan biri bile olsa bu hakikatin böyle olduğunu göstermez. Zira Câhız İslam adına bir referans değildir.

Câhız’ın dışında Fârâbî (ö. 339/950), İbn Miskeveyh (ö. 421/1030), İbn Heysem (ö. 432/1040 [?]), Nâsiruddîn Tûsî (ö. 672/1274), Erzurumlu İbrahim Hakkı (ö. 1194/1780) gibi İslam düşünürlerinin de evrime dair söylemlerinin olduğu iddia edilmiştir. (1)

Bu düşünürlerin evrimi çağrıştıran görüşleri olsa da insanların yaratılışının başka canlıların tekamülüyle olduğu şeklinde herhangi bir söylemleri yoktur. Kaldı ki bunların da evrimin İslami temellerini oluşturmada hüccet olmadıkları malumdur.

Kur'an’da Evrimle İrtibatlandırılan Ayetler

Kur'an’da Hz. Âdem’in ve insanın yaratışından bahseden ayetlerde toprak, çamur, su, kan pıhtısı vd. bazı nesneler zikredilir. Buradan hareket edilerek insan cinsinin oluşumunun bu nesneler arası geçişkenlikle oluştuğu iddia edilir. Toprağın su ile yoğrulduğu, zamanla ilk canlı türlerinin oluştuğu ve insanın da zaman içerisinde bu türlerden tekâmül ederek meydana geldiği söylenir.

Bu yargının ‘bilimsel’ tek dayanağı zorlama yorumdur. Hatta bu yargıyı Kur'an’a onaylatma çabası olarak da niteleyebiliriz. Bu yorumların tutarsızlığını ortaya koymak için öncelikle konuyla ilgili ayetleri inceleyeceğiz:

“Şüphesiz ki İsa’nın durumu Âdem’in durumu gibidir. Onu topraktan yarattı, sonra da ona 'Ol!..' dedi, o da olmaya başladı.” (Âl-i İmrân, 3/59)

Bu ayette Hz. Âdem’in (a.s.) topraktan yaratıldığı açık bir şekilde söylenmektedir. Üstelik Hz. İsa’nın (a.s.) durumu ile benzerlik noktası ortaya koyulmaktadır. Ayette bu iki peygamber arasında tesis edilen benzerlik yönü önemlidir. Bunu tespit etmek için ayetin siyakı yardımcı olacaktır. Siyak hem metin içi hem de metin dışı bağlamdır. Ayetlerin zaman ve zemini, söylemek istediklerini belirlemede kilit bir role sahiptir. Bahsi geçen ayetler Medine’ye gelen Necrân Hristiyanlarının Hz. İsa (a.s.) hakkındaki uluhiyet iddialarına karşılık Hz. Peygamber (asm) tarafından söylenilmesi istenmiştir. Baba olmaksızın harikulade bir şekilde yaratılan İsa’nın (a.s.) bu durumu onun bir ilah olarak görülmesi sonucunu doğurmamalıdır. Allah’ın bu şekilde bir yaratmaya muktedir olması şaşılacak bir durum değildir. Nitekim Âdem’i (a.s.) de harikulade bir şekilde hem annesiz hem de babasız, topraktan yaratmıştır. İkisi arasında Allah’ın kudreti bakımından herhangi bir fark yokken neden İsa’nın (a.s.) ilah olarak nitelendiği bu benzetmeyle sorgulanmaktadır. (2)

Hristiyanların güttüğü mantığa göre daha garip bir şekilde yaratılan Âdem’in de daha evla bir şekilde ilah edinilmesi gerekecekti. Hâlbuki bunu hiç kimse söylememiştir.

Hz. İsa’nın (a.s.) babası olmaksızın yaratıldığı gerçeği ortadayken, Kur’an bunu açıkça ifade etmişken ve bunun Hristiyan âleminde kendisine uluhiyet atfetmelerine sebep olduğu bilinirken bu ayetteki Hz. Âdem (a.s.) ile benzetme hangi şekilde algılanmalıdır? Neden benzetme konusunda Hz. Âdem (a.s.) peygamber seçilmiştir? Diğer peygamberlerdense Hz. Âdem’in (a.s.) seçilmesi, onun diğer peygamberler gibi yaratılmadığını açık bir şekilde haykırmaktadır.

Aynı zamanda bu benzetmenin diğer tarafı olan Hz. İsa’nın (a.s.) da olağan dışı bir şekilde babasız yaratılmasını teyit etmekte ve Allah katında bunun kolaylığına göndermede bulunulmaktadır.

Bu ayet hiç şüpheye meydan bırakmayacak şekilde Hz. Âdem’in (a.s.) doğrudan topraktan yaratıldığını, annesiz ve babasız var edildiğini ispatlamaktadır.

Açıklamasını yaptığımız bu ayetin dışında cemi muhatap siygasıyla (çoğul ikinci şahıs ekiyle) topraktan yaratılmayı ifade eden ayetler de vardır. Bu ayetlerin nasıl yorumlanması gerektiğini inceleyeceğiz:

“Ey insanlar! Eğer diriliş konusunda bir kuşku içerisindeyseniz şunu bilin ki, biz sizi topraktan sonra nutfeden sonra alakadan sonra belli belirsiz et parçasından yarattık ki, size (kudretimizi) açıkça gösterelim ve biz dilediğimizin rahimlerde belirli bir vakte kadar kalmasını sağlarız, sonra sizi bebek olarak çıkarırız, ki daha sonra yetişkinlik çağınıza erişesiniz. İçinizden kimi erken vefat ettirilirken kimi de önceden bildiklerini bilmez hale gelinceye kadar ömrün en düşkün çağına eriştirilir. Öte yandan yeryüzünü kupkuru ve cansız görürsün; üzerine yağmur indirdiğimizde ise (bir de bakarsın) canlanıp kabarır ve her cinsten güzel bitkiler çıkarır.” (Hac, 22/5)

Ayet-i kerimede tüm insanlara seslenilerek “Sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra alakadan…” denilmesi, modern dönemin evrim savunucusu Müslüman düşünürleri Hz. Âdem’in (a.s.) de bu potaya girdiğini söylemeye itmiştir. Buradan hareketle “Ey insanlar!” hitabının Hz. Âdem’i (a.s.) kapsadığını iddia etmişlerdir. Sonuç olarak Hz. Âdem (a.s.) de dâhil tüm insanların topraktan yaratılmış olan bir canlı türünden evrilerek nutfe, alaka ve diğer ana rahmindeki yaratılış aşamalarıyla yaratılıp çoğalan bir tür haline geldiklerini savunmuşlardır. Bu ayete benzer şu ayetler de bu yargıyı desteklemek için getirilmektedir:

“Sizi toprak, sonra nutfe, sonra alaka aşamalarından geçirerek yaratan O’dur. Sonra O sizi bir bebek olarak hayat alanına çıkarır; ardından güçlü çağınıza ulaşıncaya, sonra da yaşlılar haline gelinceye kadar sizi yaşatır; içinizden bazıları bundan önce vefat eder. Sonuçta belli bir vakte kadar yaşamaktasınız. Umulur ki (bunlar üzerine) akıl yorarsınız.” (Mümin, 40/67)

“Sizi topraktan yaratması O’nun ayetlerindendir. Sonra bir de bakarsınız ki yeryüzüne yayılan bir beşer olmuşsunuz.” (Rûm, 30/20)

Bu ayette ve öncesinde tüm insanlara yöneltilmiş bir hitap olması evrimi savunan Müslüman düşünürlerin Hz. Âdem’i (a.s.) de bu çerçevede değerlendirmesine sebep olmuştur. Ayrıca son zikredilen ayette “yeryüzüne yayılan beşer” sözü, kimilerine ilham vermiş ve buradan hareketle insan türünden önceki ‘insansı’ olan ve kendisinde şuur ve akıl bulunmayan türe beşer denildiğini söyleyerek, insanın beşere ruh üflenmiş, akıl ve şuur bahşedilmiş hali olduğunu iddia etmiştir.(3)

Tabi tüm bunların tamamen kişisel yorumlar olduğu akıldan çıkarılmamalıdır.

Öncelikle gerek ilk verdiğimiz ve “Ey insanlar!” hitabıyla başlayan ayet gerekse “Sizi topraktan yaratması” şeklinde başlayan ayet olsun hepsinde insan türünün topraktan yaratıldığı açıkça ifade ediliyor. Sonraki aşama olarak hemen, bildiğimiz ana karnındaki yaratılış devrelerinden bahsediliyor. O halde toprak dışında zikredilenlerin tamamı ana karnına ait şeyler. Bu da anne ve baba ile yaratılan tüm insanları ilgilendiren bir durumu arz etmekte; ilk paylaştığımız ayette zikredilen yaratılış devreleri Hz. Âdem’in (a.s.) yaratılışını kapsamamaktadır. Zira o anne ve baba olmaksızın doğrudan topraktan yaratılmıştır. Bu durumda muhatap siyga (ikinci şahıs eki) ile zikredilen yaratılış ayetlerinde insanın ilk yaratıldığı asıl olan Hz. Âdem’den (a.s.) öncelikle bahsedilmekte, sonrasında da onun neslinin ana karnındaki yaratılış devrelerine değinilmektedir. Çünkü cemi muhatap siygası (ikinci çoğul şahıs eki) umum lafızlardandır. Bu lafız yaratılan tüm insanları kapsamı içerisine alır.

Hz. Âdem’in (a.s.) de bu kapsamda olması gerekirken, kapsam dışında bırakılması, onun topraktan doğrudan yaratıldığını ifade eden ayetler sebebiyledir.

İnsanın yaratılışıyla ilgili muhatap siyga ile zikredilen ayetlerin yanında bir de el-insân şeklinde ifade edilen insan cinsinin yaratılışına dair ayetler bulunur. Bu ayetlerde insan cinsinin yaratılışı toprağa ve toprağın farklı durumlarına bağlanmıştır.

Evrimi savunan Müslüman düşünürler bu gibi ayetlerdeki insan cinsinin içerisine Hz. Âdem’in (a.s.) de gireceğini söylemekte ve böylece bu gibi ayetlerin evrimi inkâr etmede kullanılamayacağını iddia etmektedirler.(4)

Şimdi bu ayetler incelenecektir.

“Andolsun biz insanı şekillenebilir özlü balçıktan, (şekil verilip) kurutulmuş çamurdan yarattık. Cin türüne gelince daha önce onu da kavurucu alevden yaratmıştık. Hani Rabbin meleklere demişti ki: 'Ben şekillenebilir özlü balçıktan, (şekil verilip) kurutulmuş çamurdan bir insan yaratacağım.' demişti. 'Onun şeklini tamamladığım ve ona ruhumdan üflediğim vakit siz de hemen onun için secdeye kapanın.' Bunun üzerine meleklerin hepsi secde ettiler. Yalnız İblîs hariç; o, secde edenlerle birlikte olmaktan kaçındı.” (Hicr, 15/26-31)

Bu ayet-i kerime insanın yaratıldığı özün "özlü balçık, şekil verilip kurutulmuş çamur" olduğunu söylemektedir. Bunu ifade ederken de el-insân ismini kullanmaktadır. Aynı özü ayetin devamında gelen beşer ifadesiyle de tekrar etmektedir. Bu ayet bile tek başına insan ile beşer ayrımı yapıp evrime su taşımaya çalışanlara cevap niteliğindedir.

Ayrıca ayetin devamında meleklere secde emri verilmekte ve bu ilk yaratılan insana/beşere, melekler -İblis hariç- secde etmektedirler. Kur'an’ın farklı ayetlerinde meleklere secde etmeleri emredilen kimsenin Hz. Âdem (a.s.) olduğu sarahaten ifade edilmiştir. (bk. Bakara, 2/34; A‛râf, 7/11)

Bu ise ilk insan ile Hz. Âdem’in (a.s.) bir olmadığını, Hz. Âdem’in (a.s.) kendisine şuur verilen insanların ilki olduğunu yarım yamalak delillerle savunarak evrimi Kur'an’dan ispatlamak için çabalayanların çabalarını boşa çıkarmaktadır. Beşer ile insan ayrımı yapanların şu ayetlere göz atmaları, tezlerinin ne kadar yersiz olduğunu göstermeye yetecektir: Mâide, 5/18; En‛âm, 6/91; İbrahim, 14/10-11; Nahl, 16/103; Kehf, 18/119; Meryem, 19/20.

Aynı zamanda bu ayet, meallerini vereceğimiz ayetlerdeki el-insân ile kimin kastedildiğini de ortaya koymaktadır. İlk insan ve beşer Hz. Âdem’dir (a.s.) ve o da topraktan yaratılmıştır. Toprak genel bir isim, balçık, çamur gibi isimler de Hz. Âdem’in (a.s.) topraktan şekillendirilmiş halleridir.

“O, insanı ateşte pişirilmiş toprak kaplar gibi kurutulmuş çamurdan yarattı.” (Rahmân, 55/14)

“İnsan, 'Ben öldükten bir süre sonra sahiden yeniden hayata döndürülecek miyim?' diyor. İnsan düşünmez mi ki, daha önce hiçbir şey değilken biz onu yaratmışızdır?” (Meryem, 19/66-67)

Bu ayet de önemlidir. Zira insanın öncesinde hiçbir varlık biriminin bulunmadığını ifade eder. Herhangi bir türden geçiş yapılmış olsaydı ‘hiçbir şey değilken’ ifadesi ayette zikredilmezdi.

Zekeriya (a.s.) herhangi bir türden geçiş olmaksızın, hiçbir şey değilken yaratılmışsa...

Buna benzer bir ifade, yaşlılığına rağmen Allah’tan çocuk talep eden ve kendisine bahşedildiğinde şaşkınlıktan "Benim nasıl çocuğum olabilir?" diyen Hz. Zekeriya’ya (a.s.), bu şaşkınlığını giderici nitelikteki Allah’ın “Daha önceden de seni hiçbir şey değilken yarattım.” sözü bulunur. (bk. Meryem, 19/1-9)

Nasıl ki Hz. Zekeriya (a.s.) herhangi bir türden geçiş olmaksızın, hiçbir şey değilken yaratılmışsa Hz. Âdem (a.s.) de hiçbir şey değilken var edilmiştir.

Bu ayette ayrıca el-insân ile ilk insan değil, ahirette diriltileceğine şüpheyle bakan, öldükten sonra toprağa karışıp yok olacağına inanan insan kastedilir.

Bu düşüncedeki insana topraktan yeniden diriltilmenin kolaylığı, ilk yaratılıştaki yoktan var edilme örnek gösterilerek anlatılmaktadır. Böylece insanın ilk var edilme devresinin herhangi bir önceki türden geçiş yoluyla değil; doğrudan yoktan var edilme şeklinde olduğu ortaya konulmakta ve yoktan var edenin yeniden de diriltebileceği söylenmektedir.

“O yarattığı her şeyi güzel yapmış ve ilk başta insanı çamurdan yaratmıştır. Sonra onun neslini önemsenmeyen bir suyun özünden yaratıp sürdürmüştür. Sonra ona düzgün bir şekil vermiş ve ruhundan ona üflemiş; sizi kulak, göz ve gönüllerle donatmıştır. Ne kadar da az şükrediyorsunuz!” (Secde, 32/7-9)

Bu ayet açıkça ilk insanın yaratılışı ile ondan türeyen insanların yaratılışının birbirinden farklı olduğunu açıklıyor. İnsan türünü Allah ilk olarak yukarıdaki ayetlerde de ifade edildiği gibi çamurdan yaratmıştır. Hz. Âdem (a.s.) olan bu ilk insanın nesli ise erkek ve kadının sularının karışımıyla meydana gelmiştir. Ayette ‘onun neslini’ ifadesi de önemlidir. İlk yaratılan insanın nesli onun ve eşinin suyu vasıtasıyla var edilmiştir.

“Gerçek şu ki biz insanı çamurdan alınmış bir özden yaratıyoruz; sonra onu sağlam bir korunakta nutfe haline getiriyoruz. Ardından nutfeyi (döllenmiş yumurta) alakaya (rahimde asılıp beslenen embriyo) çeviriyor, alakayı şekilsiz et (görünümünde) yapıyor, bu etten kemikler yaratıyor, daha sonra da kemiklere adale giydiriyoruz; nihayet onu bambaşka bir yaratık halinde inşa ediyoruz. Yapıp yaratanların en güzeli olan Allah çok yücedir.” (Mü’minûn, 23/12-14)

Bir önceki ayetteki anlatımın benzeri bir anlatım da bu ayette bulunmaktadır. Yoksa ayetin ilk ifadesinde ‘çamurdan alınmış bir özden’ yaratıldığı bahsedilen insan ile ayetin devamında bildiğimiz ana rahmindeki yaratılış evrelerinden bahsedilen kişi aynı değildir.

Ayetler topluca bir arada değerlendirildiğinde evrim gibi bir yaratılış modeli Kur'an’dan asla çıkarılamaz

İlki bir önceki ayette olduğu gibi ilk insanın, sonrasındaki ise ondan ve eşinden türeyen tüm insanların yaratılış durumudur. Ayetleri toplu, bir arada değerlendirdiğimizde evrim gibi bir yaratılış modelinin Kur'an’dan asla çıkarılamayacağı anlaşılmaktadır.

Ancak lokal olarak kimi ayetleri alıp onların üzerinden evrim düşüncesiyle ayetleri konuşturma çabasına girildiğinde bunu yapmak mümkün olmaktadır ki, bu hakikati saptırmak, insanlığı aldatmaktır.

“İnsanı bir damla sudan yarattı; fakat görürsün ki o, yaratıcısına apaçık bir muhalif olup çıkmıştır!” (Nahl, 16/4)

“İnsan kendisini bir nutfeden yarattığımızı görmez mi? Oysa bak, şimdi o, açıktan açığa bize karşı duran biri olmuştur.” (Yâsîn, 36/77)

Bu iki ayet yeniden dirilmeyi inkâr eden, Allah’a boyun eğmeyen nankör insandan bahsetmektedir. Bu ayetlerdeki insan, ilk insan değil; ondan ve eşinden türetilmiş olan insanlar içerisindeki nankörlerdir.

“Gerçek şu ki, insanın yaratılış tarihinde onun henüz anılan bir şey olmadığı bir dönem gelip geçmiştir. Hakikatte biz insanı katışık bir nutfeden yarattık; imtihan edelim diye onu işitir ve görür kıldık.” (İnsân, 76/1-2)

İnsan var edilmeden önce nice zamanların bulunduğu zikredilmektedir bu ayette. Zira hayat sadece insanın yaratılışıyla başlamamıştır. İnsan var edilmeden kâinatta nice zamanlar geçirmiştir. Ancak evrimciler buradan nemalanmak için ayeti, insan cinsi tekâmül edinceye kadar türler arasında nice zamanların geçtiği şeklinde yoruyorlar.(4, 5)

Bu tamamıyla mesnetsiz bir çıkarımdır. Evrimci bir kafayla ayeti yorumlama çabasının tipik bir örneğidir. Ayet ayrıca insanların ilk insandan sonra nutfe yoluyla yaratıldığını da ifade etmektedir.

“İnsan neden yaratıldığına bir baksın. O, atılan bir sudan yaratıldı.” (Târık, 86/5-6)

“O, insanı alaktan (asılıp tutunan zigottan) yaratmıştır.” (Alak, 96/2)

İnsanın nutfeden, sudan, alakadan yaratıldığının zikredildiği tüm ayetler ilk insanın nesli için geçerli olan yaratılış durumudur. Tüm ayetlerin bir arada değerlendirildiğinde açıkça anlaşılan bu hakikat, maalesef evrimci bakış açısının zulmüne maruz kalmaktadır.

İnsanların evrimle var olduğunu Kur'an’dan ispatlamak isteyenler, delil olarak meallerini vereceğimiz iki ayet üzerinde de durmaktadırlar. Bu ayetlerin ilkinde insanların bir bitki gibi yaratıldığının söylendiği üzerinde durulmakta ve buradan evrimle bağlantı kurulmaktadır. Diğerinde de insanların tavır tavır yaratıldığından bahsedildiği ileri sürülmektedir. Evrimi savunanlar bu ayetlerden hareketle insanların, suyun toprakla karışması sebebiyle oluşan bir canlı türünden insan oluncaya kadarki süreçteki devrelerinin bu ayetlerde kastedildiğini iddia etmektedirler.(4, 5)

Ayet-i kerimeler şöyledir:

“Ne oluyor size de Allah’ın büyüklüğünü hesaba katmıyorsunuz? Oysa O sizi türlü devrelerden geçirerek yaratmıştır.” (Nuh, 71/13-14)

“Allah sizi yerden bitirip yetiştirmiştir.” (Nuh, 71/17)

Bu iki ayet birbirini tamamlayıcı niteliktedir. İlk ayette Allah Teâlâ insanlara yaratılışlarındaki devreleri hatırlatmaktadır. Yukarıdaki Hz. Âdem’in (a.s.) ve neslinin yaratılışındaki yaratılış devreleri burada dile getirilmektedir. Toprak ile ataları Hz. Âdem (a.s.) yaratılmış, onun nesli de embriyo, kan pıhtısı, bir çiğnem et, kemiklerin var edilmesi ve etin giydirilmesi ve nihayet tesviye edilerek güzel bir surete getirilmesi ile var edilmiştir.(6)

Bu aşamaların hatırlatıldığı ayeti tamamen Kur'an’daki diğer ayetleri görmezden gelerek evrimle ilişkilendirmek ilmi etikle uyuşmamaktadır.

İkinci ayette ise, Allah Teâlâ’nın insanları bir bitki gibi öncesi olmaksızın, yani başka bir türden geçiş olmaksızın doğrudan topraktan var etmesi pekiştirilmektedir. Buna rağmen bu ayeti evrimle ilişkilendirmek insafsızlıktır. Ayetteki genelde bitkilerin bitirilmesi için kullanılan enbete fiili Hz. Meryem’in güzel bir şekilde yetiştirildiğini ifade eden ayette de (Âl-i İmrân, 3/37) geçmektedir.

Bir çiçeği insan nasıl özenle yetiştirip büyütürse Allah Teâlâ da Hz. Meryem’i gözetimi altında güzel bir şekilde yetiştirmiştir.

Ayette Allah Teâlâ insanların atası Hz. Âdem’i (a.s.) topraktan, öncesi olmaksızın yarattığını belirtmekte, ilk yaratılışa dikkat çekilerek yeniden dirilişin makul ve kolay olduğu gösterilmektedir.(7)

Nitekim bir sonraki ayette de (Nuh, 71/18) bu ifade edilmektedir.

İnsanın yaratılışıyla ilgili bu başlık altında zikredilen ayetler birlikte değerlendirildiğinde Hz. Âdem’in (a.s.) topraktan doğrudan yaratıldığı, ana-babasız var edildiği, Hz. Âdem’in (a.s.) ilk insan ve beşer olduğu, onun neslinin ana karnındaki yaratılış devreleriyle yaratıldığı açık ve seçik bir şekilde anlaşılmaktadır.

Şimdi de ise Kur'an’ın insanları tek bir candan var ettiğini ifade eden ayetlerin tahlili yapılacak ve evrimci yaklaşımın bu tür ayetleri asıl anlamından saptırma çabaları, zorlama ve bilgisizce yaptıkları yorumları gösterilecektir.

Kur'an’a göre insan nasıl yaratılmıştır?

Allah Teâlâ hitap ettiği insanların durumunu dikkate alır ve ona göre hitap eder. Her peygamberi gönderdiği toplumun içerisinden seçmesi, onların diliyle ilahi hitabı onlara sunması (İbrahim, 14/4) bunun göstergelerindendir. Yine hitap ettiği toplumun problemlerini öncelikli ele alması, o toplumun görüp aşina olduğu örneklerde bulunması da buna delildir. Deveye işaret edilmesi (Ğâşiye, 88/17), köle ve efendi ilişkisinin örneklendirilmesi (Nahl, 16/75-76) vb. durumlar bunun örneklerdir.

Dolayısıyla Allah Teâlâ hitap ettiği toplumun zaman ve zeminini dikkate alarak ilahi vahyi inzal etmektedir. Ancak bu, onların durumunu gözettiği için yanlış da olsa bir bilgi aktarımı ya da bir sözün söylenmesini asla doğurmaz, doğurmamıştır da.

Şu halde, Arap toplumu Hz. Âdem’den (a.s.) yaratıldıklarına inandıkları için Allah onlara Hz. Âdem’den (a.s.) yaratıldıklarını söylememiştir. Ya da onlar göklerin yedi kat olduğunu duydukları için onlara böyle bir bilgi, sadece onlar böyle bildiği için aktarılmamıştır. Böyle bir davranışı biz insanlar bile kendimize yakıştırmazken nasıl olur da Allah’a yakıştırabiliriz.

Örneğin, muhatabımızı eğitmek ve düzeltmek istediğimizde onun yanlış inanışlarını ve bilgilerini doğruymuş gibi kullanır mıyız?

Maalesef kimi düşünürler Kur'an’daki Hz. Âdem (a.s.) kıssasını ve insanların ondan ve eşinden yaratılıp çoğaldığını ifade eden ayetleri tevil etmekte zorlanınca bu gibi insafla bağdaşmayan yorumlara gitmişlerdir.(8)

Burada biz, Allah Teâlâ’nın insanı nasıl yarattığına dair söylemiş olduğu ayetleri zikredip yorumlayacağız. Bu ayetlerin evrimi savunan Müslüman düşünürler tarafından nasıl çarpıtılmaya çalışıldığına da işaret edeceğiz.

“Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, ikisinden birçok erkek ve kadın üretip yayan Rabbinize itaatsizlikten sakının...” (Nisa, 4/1)

Bu ayet-i kerimede Allah Teâlâ insanlara seslenerek kendilerini bir tek nefisten yarattığını, ondan da eşini yarattığını ve bu ikisinden erkek ve kadın olarak insan neslini çoğalttığını açık ve seçik ifade etmektedir. Bu ayette ifade edilen nefs-i vâhide ile Hz. Âdem (a.s.) kastedilmiştir. İlk müfessirlerden günümüze kadar -modern çağdaki birkaç istisnayı saymazsak- bu ibareyi başka şekilde yorumlayan olmamıştır.(9)

Buna rağmen bu ibareyi “öz, maya, hücresel bir yapı” olarak yorumlamaya çalışanlar olmuştur. Burada nefs-i vâhide ibaresiyle herhangi bir insan değil; erkeklik ve dişiliği olmayan hücresel bir yapının kastedildiği ileri sürülmüştür. Bunu desteklemek için de hem hitabın tüm insanlara olduğu hem de nefs-i vâhide ibaresinin nekra, yani belirsiz formda geldiği söylenmiştir.(10)

Hâlbuki “Ey insanlar!” hitabının yaratılışla ilgili bir konuda ilk insanı kapsamaması aklın gereğidir. Hitabın içerisine giren birinden tüm insanları yaratmışsa elbette o ilk kişi “tek bir nefis” ibaresiyle kastedilen olacaktır.

Kaldı ki ayetin devamı zaten eşinin de bu nefisten yaratıldığını söylemekte ve diğer insanların bu ikisinden çoğaltıldığını açıkça ifade etmektedir.

İbarenin nekra gelmesi, yaratılışın kaynağının belirsizliğinden değil, tek bir adetten olduğunu ifade içindir.

Burada belirli olarak bu ifadenin getirilmesi anlatılmak istenen mana gereği yanlış olurdu.

Kaldı ki her nekra belirsizlik için değil, taklîl (azımsamak), ta‛zîm (yüceltmek) gibi farklı anlamlara da gelmektedir. Yâsîn suresinde geçen selâmun kavlen min rabbin rahîmin (Rahim bir rabden söz olarak bir esenlik vardır) ifadesinde (Yâsîn, 36/36) bilinmeyen bir rabden mi bahsedilmektedir?

Hâşâ!

Bu gibi basit Arapça kullanımları bilmeden sadece sonuç odaklı evrimi ispatlama çabası kişiyi yarı yolda bırakacak bir hevestir.

Hz. Âdem’in neslinin çoğaltılması

Bu ayeti Hz. Âdem’in (a.s.) dışındaki bir anlamla yorumlama çabasını gerektiren bir diğer argüman ise, insanların tek bir aileden yaratılması durumunda ensest ilişkinin ortaya çıkacak olmasıdır.

Kardeş evliliğiyle insanların çoğaltılması günümüz şartlarıyla değerlendirilmekte ve o dönemde de böyle bir çoğalmanın gayrı ahlaki olduğu düşünülmektedir.

Allah Teâlâ’nın açık bir şekilde insanları tek bir nefisten yarattığını söylemesi karşısında tutunacak tavır bu olmamalıdır. Tek bir kişi ve ondan yaratılan eşinden insanların çoğalması ancak böyle mümkün olmuşsa, o dönem yargısında belli bir süreye kadar bu serbest bırakılmıştır.

Nitekim dönemden döneme göre haram ve helaller değişebilmektedir. Hz. İsa’nın (a.s.) “Size haram kılınan bazı şeyleri helal etmek için geldim.” (Âl-i İmrân, 3/50) sözü de bu bağlamda değerlendirilmelidir.

Önceden haram olan bir şeyin bizatihi kötü olması gerekmediği gibi, sonradan haram kılınan bir şey için de mutlak olarak kötü nitelemesi yapılamaz. Peygamberlere gönderilen şeriatlarda, zaman ve zemine göre hükümlerin değişmesi tabii bir ihtiyaçtır.

Kur'an’da insanın nasıl yaratıldığına dair diğer ayetler ise şunlardır:

“Ey insanlar! Şüphesiz sizi bir erkek ile bir dişiden yarattık, tanışasınız diye sizi kavim ve kabilelere ayırdık, Allah katında en değerli olanınız O’na itaatsizlikten en fazla sakınanınızdır. Allah her şeyi hakkıyla bilmektedir, her şeyden haberdardır.” (Hucurât, 49/13)

“Ey Âdemoğulları! Şeytan, anne babanızı ayıp yerlerini birbirine göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de aldatmasın.” (A‛râf, 7/27)

“Ey Âdemoğulları! İçinizden ayetlerimi size anlatacak peygamberler gelir de (onları dinleyerek) kim kötülükten sakınıp kendini ıslah ederse, onlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir.” (A‛râf, 7/36)

“Ey Âdemoğulları! Size 'Şeytana kulluk etmeyin, o sizin için apaçık bir düşmandır; bana kulluk edin, doğru yol budur.' dememiş miydim?” (Yâsîn, 36/60-61)

İnsanların bir erkek ve dişiden yaratıldığını dile getiren Hucurât sûresindeki ayetler, insanların birbirine üstünlük yarışına girmemelerini, soy ve nesebin bu anlamda para etmediğini bildirmektedir.

Sonuç olarak tüm insanların tek bir erkek ve dişiden yaratıldığı, sonradan halklara ve kabilelere bölündüğü söylenmekte ve bunun hikmeti olarak da bu farklılaşan halk ve kabilelerin tanış olması zikredilmektedir. Yine Allah katındaki üstünlüğün O’ndan sakınmakla elde edileceği haber verilmek suretiyle o dönemin toplumundaki asabiyet hastalığı yıkılmaya çalışılmaktadır.

“Ey Âdemoğulları!” ifadelerinin yer aldığı ayetler daha önce zikredildi. Bu ifadelerin nesebe bağlı bir ifade olmadığı, Hz. İbrahim (a.s.) için de Müslümanlara “babanız İbrahim’in dinine uyun” denildiği, Hz. İbrahim’in (a.s.) ise tüm Müslümanların atası olmadığının aşikâr olduğu söylenmekte ve böylece “Ey Âdemoğulları” ifadelerinin de böyle değerlendirilmesi gerektiği, bunlarla onların yolundan gidenlerin kastedildiği iddia edilmektedir.

Hâlbuki “Ey Âdem’in oğulları” ifadesi tüm insanlara yöneltilmiş bir hitaptır. “Anne-babanızı cennetten çıkarttığı gibi” denilmesi ve Kur'an’da cennetten çıkartılan ilk insanın Hz. Âdem (a.s.) olduğunun bilinmesine rağmen bu ifadeyi biyolojik, nesebe ait bir ifade görmemek hatada ısrardır.

Yine “Size ayetlerimi anlatan ve bugünle karşılaşacağınızı size uyaran elçiler geldiğinde” denilen ayette de açıkça tüm insanlara seslenilmektedir. Yine kıyamette tüm insanların toplandığı bir günde Allah’ın bu ifadeyle seslenmesi tüm insanların Hz. Âdem’in (a.s.) çocukları olduğunu sarahaten anlatır. Hz. İbrahim (a.s.) için Allah’ın “babanız” ifadesini kullanması sadece Hac sûresinin 78’inci ayetinde geçmekte ve bununla Arap toplumunun atası olarak kabul edilen ve o dönemdeki tüm kafir-müslüman herkesin kabul ettiği bir gerçeği ifade içindir. Mekke toplumunun atası Hz. İbrahim’dir (a.s.) ve bu gerçeğe işaret edilerek hak yoldan sapanlar atalarının dinine davet edilmektedir. Bu ifadeyle gerçek anlamda nesebe ait bir bağ kastedilmektedir. O toplumdan sonra gelen Müslümanların nesep bakımından atası olmasa da o dönemdekiler için bu hakikatin varlığı böylece gösterilmiştir.

Allah Resulünün (asm) atası, onun ümmetinin de bir nevi atası kabul edilir.

Bu lokal olan durum ile ve bağlamı göz önüne alarak Hz. Âdem (a.s.) ile ilgili ifade edilen atalık vasfını kıyaslamak yanlıştır. Kaldı ki Arapçada baba anlamına gelen eb kelimesi hakiki anlamda da mecazi anlamda da kullanılabilmektedir. Asıl adı Abdurrahman olan bir sahabeye kedilerle çok ilgili olması nedeniyle Ebû Hureyre denilmiş, eşi Fatıma’ya kızıp mescitte toprak üzerinde yatıp üzeri toprağa bulandığı için Hz. Ali’ye Ebu’t-Türâb denilmesi eb kelimesinin mecazi kullanımlarına örnektir.

Ancak oğul anlamına gelen ibn ve çoğulu benû/benî ismi sadece hakiki anlamda nesep için kullanılmaktadır. Benî İsrâîl (Hz. Yakup’un (a.s.) soyu), Benî Kureyza (Kureyza oğulları), Benî Seleme (Seleme oğulları) ve benzeri kullanımlar, o dönemin dilinde kabilelere ve soylara hakiki anlamıyla nesep bağı olarak isim yapılmaktaydı.

Sonuç

Evrimle insanların yaratıldığını savunmak ile bunu Kur'an’dan ispat etmeye kalkmanın aynı kategoride değerlendirilmemesi gerektiğine inanıyoruz. Zira ilki bilimsel bir çaba, diğeri ise ön kabullerin Kur'an’a söyletilme çabasıdır. Araştırmamızda görüldüğü üzere Kur'an’a evrimi söyletmek isteyenler ayetleri bağlamlarından bağımsız değerlendirmiş, hiç olmadık manaları o dönemin Arapça kalıplarına sığdırmaya çalışmışlardır.

Başta Hz. Âdem (a.s.) ve Hz. İsa’nın (a.s.) yaratılış olarak benzetilmeleri bu noktada kilit bir niteliğe sahiptir. Bu bile tek başına Hz. Âdem’in (a.s.) annesiz ve babasız, topraktan yaratıldığını ispatlamaya kafidir.

İnsanların anne karnındaki yaratılış evrelerinin ilk insanın yaratılışıyla birlikte zikredilmesi, tüm insanlık türünün nasıl meydana geldiğini toplu bir şekilde sunma amacı gütmektedir.

Beşer ve insan ayırımı da temelsiz bir iddiadır. Zira ilk insanın yaratılışında hem insan hem de beşer ifadeleri geçmekte ve bunlar kendisine secde edilmesi emredilen Hz. Âdem (a.s.) için kullanılmaktadır.

Son olarak, insanların tek bir nefisten yaratılıp çoğaltıldığı ifade edilen ayetlerle “Ey Âdemoğulları!” ifadeleri tüm insanlığın Hz. Âdem (a.s.) ve eşinden var edildiğini şüpheye mahal bırakmayacak derecede ispatlamaya yeterlidir.

Teori düzeyinde olan ve bu teoriyi ortaya ilk atanların bile kendi teorilerine mutlak doğru olarak bakmadığı bir düzlemde Müslüman düşünürlerin ezilmişlik hisleriyle ve Allah’ın mutlak doğru olan kelamına güvenmeden bu gibi zorlama ve bilgisizce tevillere gitmesi, gerçekten çok can sıkıcı bir hâl almıştır.

Kur'an, dileyenin ona dilediği şeyleri söylettirebileceği bir kitap değildir. İndiği zaman, zemin ve muhatapları olan ve sözleri sarih ve beliğ olan bu kitabı en azından Müslümanların kendi fikri ve düşünce çıkarımlarına alet etmemeleri gerekir.

Kaynakça:

1) Yakıt, İ. Darwin’den Önce İslam Düşünürlerinde Evrimle İlgili Fikirler. Felsefe Arkivi. 1984; 24; 101-120.
2) Taberî, Ebû Ca‛fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‛u’l-Beyân ‛an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle; 1420/2000.
3) İslamoğlu M. https://www.youtube.com/watch?v=Iu-VhQdgmzY; Erişim Tarihi: 21.10.2018.
4) Kur’an’da İnsanın Yaratılışı ve Evrimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1998; 5; 1-16.
5) Ateş, S. Kur’an-ı Kerim’e Göre Evrim Teorisi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1978; 20; 127-146.
6) Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf ‛an Hakāikı Gavâmidı’t-Tenzîl ve ‛Uyûni’l-Ekāvîli fî Vucûhi’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‛Arabî; 1407.
7) İbn Âşûr, Tâhir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye; 1984.
Öztürk, M. Kur’an ve Yaratılış. İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Kur’an Araştırmaları Merkezi Yayınları; 2015.
9) Ateş, AE. Kur’an’da İnsanların Yaratılışı Meselesi. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2016; 30; 353-369.
10) Okuyan, M. https://www.youtube.com/watch?v=EejTp-HEyy_A. Erişim: 11. 07. 2015.
11) Câhız, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî. el-Hayevân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‛İlmiyye; 1424.
12) er-Resâil. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî; 1384/1964.

(Dr. Öğr. Üyesi Avnullah Enes ATEŞ, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.İnsanların ten rengi siyahtan beyaza doğru farklı renklerde olur.

Yeryüzünde yaşayan insan toplulukları ise, ten renkleri açısından, çevre ve iklim şartlarına göre farklılık gösterirler. Siyah ve siyaha yakın renkler ekseriyetle ekvator çevresinde ve sıcak bölgelerde yaşarlar. Renk değişimi kuzeye doğru gittikçe açılır. Afrika ve Hindistan gibi bölgelerde siyah tenli ve koyu esmer renge sahip topluluklar yaşarken Akdeniz kuşağı gibi bölgelerde daha açık renkli, kumral tenli insanlar hayatını devam ettirir. Daha kuzeyde açık tenli, bir miktar da sarı ırk bulunurken, Norveç ve Rusya gibi kuzeye çok yakın ülkelerde ise daha çok beyaz tenli, açık kumral insanlar gözükür. Dünya yüzünde temel olarak siyah, esmer, sarı ve beyaz olmak üzere dört temel renk bulunur. Aslında siyahtan beyaza doğru bir renk çizgisi bulunur demek daha doğru olur.

İşte insanlığın merak ettiği hususlardan birisi de budur: Yani insanların farklı renkleri nasıl olmuştur? Âdem babamız tek atamız olduğuna göre onun tek renginden nasıl bu kadar farklı bir ten rengi meydana gelmiştir? Ve asıl önemlisi Âdem babamızın ten rengi ne idi?

Bu konuda elbette ki genetik bilimi ile uğraşan değerli fen erbabı makul cevaplar verebilir. Ancak bu noktada Âdem babamızın ten rengi ve yaratılış süreci ile ilgili Ku’rân’da bize bildirilen haberlere istinat ederek bazı hususlara dikkat çekmek istiyoruz.

Öncelikle Hz. Âdem’in (as) yaratılışı ile ilgili iki âyeti ve bu iki âyetin tefsirlerde geçen iki kısa izahını nazarlara sunalım:

“Andolsun biz insanı şekillenebilir özlü balçıktan, (şekil verilip) kurutulmuş çamurdan yarattık.”1

“O, insanı ateşte pişirilmiş toprak kaplar gibi kurutulmuş çamurdan yarattı.”2

“Kuru çamur” diye çevirdiğimiz 26. âyet metnindeki salsâl kelimesi sözlük ve tefsirlerde genellikle “uzun süre bekletilerek vurulduğunda çınlayacak derecede kurumuş olan çamur” şeklinde açıklanmaktadır. Kendi halinde bırakılarak kuruyan çamura salsâl, ateşte kurutulana da fahhâr (Rahmân 55/14) denir. Âyet metnindeki hame’ kelimesine özetle “kokuşmuş kara balçık”, mesnûn kelimesine de“uzun süre kalan, akışkan, değişebilir, farklı şekillere sokulabilen, bir sûrete bürünmüş olan nesne” gibi mânalar verilmektedir.3 (Taberî, XIV, 28-30; İbn Âşûr, XIV, 41-42)

“İnsanın yaratılışı hakkında Kur’ân’ın değişik yerlerinde bilgiler verilmiş olup bunların özü şudur: Çamura şekil verilmiş, ateşte pişmiş toprak kaplar gibi tınlayacak kadar kurutulmuş bir çamura yani hayatiyetten çok uzak bir nesneye can verilmiş, bu canlı akıl nimetiyle ve onu iyi kullanmayı sağlayacak yeti ve yeteneklerle donatılmış, bu donanımlara paralel bir sorumluluğa muhatap kılınmıştır”4

Bu noktada bir kaç husus dikkat çekiyor:

Birincisi: Hz. Âdem topraktan yaratılmıştır. Bu toprak ise özlü, süzülmüş, adeta sızma bir toprak gibi çamur halde, eriyik halde bulunan bir toprak şekli. Toprak bilindiği üzere başta kalsiyum, silisyum, alüminyum ve demir olmak üzere bir çok elementi bünyesinde bulunduran bir maddedir.

İkincisi: Bu toprak kendi haline kurutulmuş veya ateşte pişirilerek kurutulmuş bir toprak mahiyetinde; vurulduğu zaman ses çıkaran cam veya seramik gibi sert bir malzemeden yapılmış bir özellik taşıyor. Âyette buna salsal ve fahhar kelimeleri ile dikkat çekilmiş.

Üçüncüsü: Bu çamur gibi olan toprak yapısı hem siyah, hem de kokuşmuş bir görüntü ve mahiyete sahip.

Şimdi bütün bunları yan yana getirdiğimiz zaman Hz. Âdem babamızın ana malzemesi toprak, çamur gibi bir yapıya sahip, ateşte pişmiş bir seramik ve cam gibi ses çıkaran, siyah renkli kokuşan bir malzeme.

Böyle bir malzeme iki türlü elde edilebilir.

Ya bazalt türü siyah taşları bazı kil türü malzeme ile iyice öğütürsünüz, su ile karıştırıp çamur haline getirirsiniz ve onu fırında pişirerek cam ve seramik gibi bir yapı elde edersiniz. Hatta içine de pis koku verecek bir madde katarsınız.

Veya bu maddeyi ve malzemeyi bir volkanın gözünden eriyik halde alır kurutmaya bırakırsınız.

Her iki durum da asıl toprak yapısına işaret eder ve her iki tip de yaratılışta kullanılan ana malzeme olabilir. Elimizde kesin bir delil yok, ancak âyetlerdeki ifadelere bakılırsa bir volkan gözünden alınan madde bu tanımlara daha çok uyum sağlıyor.

Şöyle ki:

Hz. Âdem (as) dünyaya gelmeden önce arz yüzünde cinler yaşıyordu. Cinler ise ateşten yaratıldıkları için dünya yüzü de sıcak ve volkanlarla dolu idi. Hatta belki de volkan eriyiklerinden meydana gelen lav nehirleri vardı. Bu günkü manada bir toprak değil, toprağın eriyik şeklindeki hali mevcut idi.

İşte Hz. Âdem’in de esas yapısı olan toprak muhtemelen böyle bir volkan eriyiğinden alınmadır. Çünkü eriyik haldeki bir madde toprağın bütün elementlerini ihtiva ediyor. Hatta öz çamur gibi tam bir süzme ve süzülmüş çamur oluyor. Çamur olması ise akıcılığına işarettir. Zaten bir volkan gözündeki madde de yeryüzüne çıktığı anda eriyik, yani bir nevi çamur halindedir.

Böyle eriyik halindeki bir madde şekil verilip soğumaya bırakıldığı zaman camsı bir hal alır ve bir seramik gibi katılaşır. Üzerine vurulduğu zaman tın tın diye bir ses çıkarır. Tıpkı bir cam ve seramik gibi. İşte âyetlerde geçen “salsal ve fahhar” kelimeleri tam da böyle bir hali tasvir ediyor.

“Kokuşmuş ve siyah bir çamur” tabirinin ise yine volkandan çıkan ve soğumaya başlayan bir maddeyi tasvir etmesi oldukça ilginç. Çünkü volkandan çıkan ilk eriyik madde olan magma, dünya yüzüne çıktığı anda kor şeklinde kırmızı bir renge sahiptir. Ancak atmosfer etkisi altında soğumaya başladığında çok kısa bir süre sonra siyah ve kapkara bir renk alır. Bir bazalt taşı gibi. Hatta belgesellerden görüyoruz ki, bu kuruyan madde çok da kötü bir koku çıkarıyor. Yani normal bir kokusu yok, adeta çürümüş bir yumurta kokusu gibi hoş olmayan bir kokuya sahip.

İşte yine âyetlerde geçen ‘hame’ kelimesinin “kokuşmuş kara balçık” olarak tanımlanması bu hususa işaret ediyor olabilir.

Özetle, Hz. Âdem babamızın öz bir toprak olan volkandaki eriyik bir maddeden yaratıldığı kuvvetli bir ihtimal. Elbette ki bu konuda elimizde bir delil yok. Biz sadece âyetlerde geçen tasvir ve tanımların bir volkan gözündeki eriyik malzemeye daha uygun olduğunu ifade etmeye çalıştık.

Eğer durum böyle ise başlıkta sual ettiğimiz konuya geri dönebiliriz:

Hz. Âdem(as) zenci miydi?

Bu sualin cevabı muhtemelen evettir. Hz. Âdem zenci idi, siyah tenli bir insan olarak yaratıldı. Yıllarca kara tenli diye, zenci diye horlanan insanların bu noktada bir sevinç duyması lâzım. Çünkü insanlığın ilk atası siyah tenli bir zenci idi.

Peki öyle ise diğer renkler nasıl oldu?

Hz. Âdem siyah tenli, Havva anamız da beyaz tenli olarak yaratılmış olsa bu sualin cevabı kolayca verilebilir, insanların mevcut ten renkleri konusunda hiçbir problem kalmaz. Ancak Havva anamız da siyah tenli ise o zaman nasıl olur?

Bu sualin cevabı için düşünmek ve araştırmak lâzım...

Dipnotlar:

1- Hicr Sûresi, 26. 2- Rahman Sûresi, 14-16. 3- https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Hicr-suresi/1828/26-ayet-tefsiri. 4- https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Rahman-suresi/4915/14-16-ayet-tefsiri

.

Hz. Adem’den önce yaratılanlarla ilgili rivayet sahih mi?

Soran : Anonim

Tarih: 09.03.2021 - 10:47 | Güncelleme: 08.06.2021 - 13:57

- Bir sitede Hz. Adem’den önce yaratılanlarla ilgili bir rivayet var. Bu rivayet hadis mi, hadis ise sahih mi?
- Bilgi şöyle:
Sağlam ve güvenilir ravilerden naklolunur ki; Adem aleyhisselamdan önce bu alemde yirmi sekiz ayrı taife yaratıldı. Birinin kanatları olup konuşmaları parmak çıtırtısı gibi bir ses idi. Biri de bedenleri aslana, başları kuşa benzeyen, kuyrukları ve bedenleri kıllı, sözleri kovan içerisindeki balarıları sesi gibi bir kavim idi. Birinin önlerindeki gibi arkalarında da birer yüzleri ve çok ayakları var idi. Birinin elleri ve ayakları birer tane olup insanın yarısına benzer, sözleri siyah su kuşlarının sesleri gibi idi. Birinin yüzleri insana, arkaları kaplumbağaya benzer, başlarında boynuzları olup sözleri kurt uluması gibi idi. Birinin beyaz kılları olup sığır gibi kuyrukları var idi. Adı geçen bu taifeler ürerlerdi. Birbirlerine karışmış hâlde yaşarlardı. Böylece bunlardan yüz yirmi türlü taife hasıl olup insandan güzel, iyi, kâmil ve düzgün bir ümmet, bir taife yaratılmamıştır. [Mir’ât-i Kâinât]

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Kitap ve sünnette Âdem aleyhisselamdan önce herhangi bir kavmin sakin olduğuna dair kesin bir bilgi yoktur. Bu konuda, sahabeden ve tabiundan bazı müfessirlerin sözlerinde bazı bilgiler vardır ve özetle iki görüş söz konusudur:

Birincisi: Yeryüzünde daha önce cinler vardı. Allah onları ateşten yaratmıştır. Müfessirlerin çoğu bu görüştedir. Taberi tefsirinde bunu, İbn Abbas’a nisbet etmektedir. Dahhak, Abdullah b. Abbas'ın şunları söylediğini rivayet etmiştir:

Yeryüzünde ilk yaşayan cinlerdi, onlar orada bozgunculuk çıkardılar, kan döktüler ve birbirlerini öldürdüler. Bunun üzerine Allah onlara, meleklerden meydana gelen bir ordusuyla birlikte İblisi gönderdi. İblis, beraberinde bulunanlarla birlikte cinlere karşı savaştı. Onları adalara ve dağların başlarına kaçmaya zorladı. Sonra Allah Teala Hz. Âdemi yarattı. Onu yeryüzünde cinlerin yerine getirdi.(1)

İkinci Görüş: Hz. Âdem’den önce yeryüzünde ne cin ne de başka herhangi bir yaratık mevcut değildi. Taberi, tefsirinde bunu sahabi Abdurrahman b. Zeyd’e nisbet eder ve onu şöyle dediğini aktarır:

“Allah, melaikeye ben yeryüzünde bir varlık yaratacağım ve onu halife yapacağım dedi. O gün meleklerden başka bir mahluk yoktu. Arzda da herhangi mahluk yaratılmamıştı.”(2)

Sorudaki Hz. Âdem’den önce farklı varlıkların olduğuna dair bilginin geçtiği "Mirat-i Kainât" adlı eser, Nişancızade Mehmed Efendinin yazdığı, yaratılıştan başlayarak Kanuni Sultan Süleyman’ın saltanatının son yıllarına kadar gelen umumi bir tarih kitabıdır.

Nişancızade yukarıdaki bilgiyi “Kitab-ı Müstazref’te sikat ruvattan menkul makbuldür”, yani güvenilir ravilerden nakledilmiş olduğu kaydıyla aktarmaktadır.(3)

Kitab-ı Müstazref ise, İbşîhî’nin (ö. 850/1446) ansiklopedik bir antoloji niteliğindeki eseri olan "el-Müstetraf fî külli fennin müstezraf " adındaki kitap olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü bu bilgi orada aynen geçmektedir. Kitabın “Tuhaf Varlıklar ve Sıfatları Hakkında Biraz Bilgi” dediği Otuz Altıncı Babında Mesudi’nin bazı alimlerden aktardığını söyleyerek, herhangi bir sened vermeksizin söz konusu rivayete yer vermektedir.(4)

Rivayetin izini sürdüğümüzde, Mesudi’nin "Ahbaru’z-zaman" adlı eserinde bu bilgiyi senedsiz olarak “Denilir ki / yukâlu” ifadesiyle verdiğini görmekteyiz.(5)

Neticede "Mirat-ı kainat" adlı eserin müellifinin sağlam ve güvenilir ravilerden aktarılmış olduğu ifadesini teyit etme imkanına sahip değiliz. Hatta Mesudi’nin “Denilir ki / yukâlu” ifadesini kullanması, bu bilginin sahih olmadığını göstermektedir.

Zaten rivayetin hadis olduğuna dair herhangi bir bilgi verilmemiştir.

Konu hakkında Diyanet İslam Ansiklopedisinde şu bilgiye yer verilmiştir:

“İslami kaynaklarda, Hz. Âdem’in yaratılmasından önce yeryüzünde insan veya ona benzer akıllı ve şuurlu bir varlık bulunup bulunmadığı konusu tartışılmıştır. Bu tartışmanın sebebi, Âdem’in yaratılışıyla ilgili ayetlerde geçen halife kelimesiyle, Bakara suresinde meleklere atfedilen, “Yeryüzünde orayı fesada verecek ve kan dökecek birini mi yaratacaksın?” anlamındaki ifadedir."

"Bir görüşe göre, Kur'an-ı Kerîm’de Âdem’e ve onun soyuna halife denildiğine bakılırsa, yeryüzünde Âdem’den önce başka bir insan türü yaşamış olmalıdır. Bunlar orayı fesada verdikleri ve kan döktükleri için helak edilmişlerdir. Bu sebeple Âdem ve soyu halife yani bu eski insanların halefi olmuş, onların yerine geçmiştir. Melekler Âdem’in neslinin fesat çıkaran ve kan döken varlıklar olacağını, bu eski insanlarla kıyaslayarak ileri sürüyorlardı."

"Bundan başka, Hz. Âdem’den önce yeryüzünde Hin ve Bin veya Tim ve Rim diye adlandırılan varlıklar bulunduğu, bunların cinlerden önce var olduğu, dünyada fesat çıkardıkları, kan döktükleri ve bu yüzden Allah’ın bunları helâk ettiği şeklinde rivayetler varsa da bunlar İsrailiyattan veya eski İran folklorundan geçmiş hikayeler olup İslâmî bir temele dayanmamaktadır. (bk. Reşîd Rızâ, I, 258) İbn Haldun bu tür rivayetleri asılsız bulmakta, Âdem ve soyu hakkında Kur'an’da bildirilenlerden başka güvenilir bilgiye sahip olmadığımızı belirtmektedir. (bk. el-İber, II, 4-5).”(6)

Kaynaklar:

1) Taberi, Tefsir, 1/450.
2) Taberi, Tefsir, 1/466.
3) Nişancızâde, Mirat-ı Kâinât, 2/55.
4) İbşîhî, el-Müstetraf fî külli fennin müstezraf, s. 528.
5) Mesudî, Ahbaru’z-Zaman, I,32-33
6) Bolay, Süleyman Hayri, “Adem“ md. 1/358-363.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Hz. Adem, neden ömründen Hz. Davud’a vermiş?

Soran : FurkanSK18

Tarih: 29.10.2022 - 20:03 | Güncelleme: 11.01.2023 - 15:14

- Hz. Adem’in Hz. Davud’a ömründen ömür verdiği hadisinin sıhhati nedir?
- Bu hadisle ilgili hasen denildiğini gördüm hasen garip dendiğini hasen sahih dendiğini gördüm, doğrusu nedir?
- Bir de Hz. Adem kaç yaşında öleceğini nereden biliyor ki ömründen verebiliyor?
- Neden Hz. Davud’a veriyor da Hz. Muhammed’e vermiyor. Hz. Muhammed en büyük peygamber değil mi? Hadisin tam tahlilini yapar mısınız?
- Hz. Adem’in kaç yaşında vefat ettiği ile ilgili net hadis var mı?
- Hakim Müstedrek’te uzun bir hadisin bir arasında 1000 yaşında vefat etti diye geçiyor bu sahih mi?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bu konuda da kesin bir bilgiye rastlayamadık. Bununla beraber, bazı kaynaklarda şu bilgileri görmek mümkündür:

a) Hz. Âdem bin yıl yaşamıştır. Kitab-ı Mukaddese göre, 930 yıl yaşamıştır. (bk. Taberi, Tarih, 1/158; Muttahir b. Tahir el-Makdisi, el-Bed’u ve’t-tarih, 3/11)

b) İbn Abbas’tan gelen bir rivayete göre, Bakara suresi 282. ayeti nazil olduğu zaman Hz. Peygamber (asm) -özetle- şöyle buyurdu:

“Allah Âdem’in sulbünden zürriyetini çıkardığında çok parlak yüzlü, yakışıklı birini gördü ve onun hangi peygamber olduğunu sordu. Bunun üzerine Cenab-ı Hak. ‘O Davut’tur.’ buyurdu. Ömrünün ne kadar olduğunu sordu; 60 yıl olduğunu öğrenince, ‘Ya Rabbi! Ona biraz daha uzun ömür ver.’ dedi. Allah, ‘Olmaz, ancak sen kendi ömründen bir şey verirsen olur.’ diye buyurdu. Ki Âdem’in ömrü bin yıl idi (kuvvetli ihtimalle Allah ona ömrünü de bildirmişti) Âdem: ‘Öyleyse ömrümden ona 40 yıl (bazı rivayetlerde, 60 yıl) veririm.’ dedi. Allah da bu söylediklerini bir kitaba / deftere yazdırdı ve melekleri de şahit tuttu. Nihayet vakti geldiğinde melekler Âdem’in ruhunu kabzetmeye geldiler, fakat o itiraz etti, benim daha 40 yılım var, dedi. Melekler ‘Hani sen bu 40 yılı oğlun Davud’a hibe etmiştin.’ dedilerse de o hayır böyle bir şey yapmadığını söyledi. Bunun üzerine ilgili hibe belgesi kendisine gösterildi ve melekler de şahitlik yaptılar. (Hakikat tespit ve ispat edildikten sonra), Allah Âdem’in ömrünü bin yıla, Davud’un ömrünü de yüz yıla tamamladı.” (bk. İbn Hanbel, Muhakkik, Şuayıb el-Arnavud vd, talik, no: 2708; Taberi, Tarih, 1/156; İbnu’l-esir, el-Kamil fi’t-tarih,1/47).

- Bu hadisi Tirmizi Ebu Hureyre’den rivayet etmiş ve “hasen-sahih” olduğunu bildirmiştir. (bk. Tirmizi, Tefsir, Muavvizateyn, 95, no: 3076)

- Hâkim de bu hadis rivayeti için “Müslim’in şartına uygun” deyip tashih etmiş ve Zehebi de onu tasdik etmiştir. (bk. Hâkim, no: 3257)

- Hz. Âdem -yukarıda da işaret edildiği üzere- ömrünün bin yıl olduğunu -kuvvetli ihtimalle- Allah’tan öğrenmiştir.

- Hz. Âdem'in, "Ömrümden kırk yıl verdim." demesi, Allah nezdinde bir duadır. Yani Hz. Davud'un ömrünün artırılmasını taleptir. Zira, insanların ömrünü artırma güç ve yetkisi kimseye verilmemiştir, bu Allah'a mahsus bir keyfiyettir. Öyle ise Hz. Âdem'in bu isteği onun ömrünün altmış yıl uzatılması için Cenab-ı Hakk'a yaptığı duayı ifade eder.

- Hz. Âdem'in, ömründen kırk yılı Hz. Davud'a vermiş olduğunu unutması, bilerek yapılmış değildir. Unutması, ona meşru bir özür olmaktadır. Nitekim bir ayette” Hz. Âdem'in yasak ağaçtan yememe emrini unuttuğu” (Taha, 20/115) bildirilmiştir.

- Burada, denilebilir ki, Hz. Âdem niye Hz. Muhammed’e (asm) veya Hz. Yusuf’a vermedi de Hz. Davud’a verdi?

Bu sorunun cevabını bazı âlimler, Hz. Davud’un çok ağlamasıyla izah ederler...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

Hz. Âdem'in boyu ne kadardır ve kaç yıl yaşamıştır?

Soran : Sorularlaislami...

Tarih: 17.04.2012 - 09:31 | Güncelleme: 07.05.2024 - 16:20

- Buna gösterebileceğimiz bir kaynak var mıdır?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

En güvenilir kaynaklardan Buhari'deki,

"Allah (cc) Âdem peygamberi (as) yarattı. Boyunun uzunluğu 60 ziraydı."

hadisinde Hz. Âdem'in (as) boyunun 60 zira (40 m civarı) olduğu belirtilmektedir. İbn Haldun (1332-1406) gibi bazı düşünürler ise bunun onun cennetteki boyu olduğunu, Hz. Havva ile yere indirilince yer şartlarına uygun boyuna iade edildiğini kabul etmişlerdir.

1) Yer tarihinde ağaçlardan başka bu yükseklikte canlı bilinmeyişi,

2) İnsan fosilleri içinde buna işaret edecek en küçük belirti olmayışı,

3) Efendimiz'in (asm) benzer tasvirlerinin ahiretle ilgili beyanlarında bulunuşu, dikkate alınırsa İbn Haldun'un yaklaşımının makul olduğu söylenebilir.

Âdem Aleyhisselâmın vefat ettiği gün, cuma günü idi. Ömrünün bin veya iki bin yıl olduğuyla ilgili farklı rivayetler vardır. (İbn. Sa'd-Tabakat, 1/28,29; Ahmed b.Hanbel-Müsned 1/299; Taberi-Tarih 1/79; Salebi-Arais s.48, Deylemi-Firdevs 3/269; Heysemî-Mecmuazzevaid 8/206).

(M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi).

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

İnsanlık Hz. Adem'den gelmedi mi?

Soran : Anonim

Tarih: 21.06.2016 - 01:44 | Güncelleme: 17.10.2020 - 18:15

- İbn Kesir, Nisa suresinin ilk ayetinin yorumunda "Tüm insanların Hz. Adem’den geldiği kesin değildir, bunu bilemeyiz." diyor. Bunun bazılarının yorumu olduğunu söylüyor ve kendisi buna katılmıyor.
- Ben tüm insanlığın Hz. Adem ve Havva’dan geldiği konusunda tüm alimlerin hemfikir olduğunu zannediyordum. Eğer durum böyle değilse Hz. Adem ve Havva'nın çocuklarından gelmemiz başka nasıl olabilir, açıklar mısınız?
- İnsanlık nasıl Hz. Adem’den gelmemiş olabilir?
- İbn Kesir’in yorumu kafamı karıştırdı, acaba ben mi yanlış anladım, açıklarsanız sevinirim.

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Evet, insanlık Hz. Âdem ve Hz. Havva’dan gelmiştir.

İbn Kesir’in tefsirinde, soruda geçen iddiayla ilgili hiçbir bilgi yoktur.

İbn Kesir’in ayetle ilgili tefsirin tamamı aynen şöyledir:

“Ey insanlar; sizi bir tek nefisten yaratan, ondan eşini vareden ve ikinizden birçok erkek ve kadın üreten Rabbınızdan korkun.” (Nisa, 4/1)

Kendisi adına birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah'tan korkun da akrabalık bağını kesmekten sakının. Muhakkak ki Allah; sizin üzerinizde tam bir gözeticidir.

Allah Teâlâ yaratıklarına kendisinden korkmalarını -ki bu korkma; eşi ve ortağı olmayan tek Allah'a ibadet ve kulluktur- emrediyor, kendilerini bir tek nefisten Âdem aleyhisselamdan yarattığı gücüne, kudretine dikkatleri çekiyor. Ondan da eşini Havva aleyhesselamı var ettiğini bildiriyor.

Allah Teâlâ Hz. Havva'yı, Hz. Âdem uyurken onun sol arka kaburga kemiğinden yaratmış, Hz. Âdem uyandığında Hz. Havva'yı görerek hoşlanmış ve birbirlerine ısınmışlardır.

İbn Ebu Hatim der ki: Bize babamın... İbn Abbas'tan rivayet ettiğine göre; o şöyle demiştir: Kadın erkekten yaratıldı ve Allah kadını erkeğe muhtaç kıldı. Keza erkeği topraktan yaratan Allah onun da ihtiyacını topraktan kıldı. Kadınlarınıza sahip olunuz.

Sahih bir hadîs-i şerifte şöyle buyurulur: Muhakkak ki, kadın kaburga kemiğinden yaratılmıştır. Kaburga kemiğinin en eğri kısmı da üst tarafıdır. Eğer onu düzeltmeye kalkarsan kırarsın. Eğer ondan faydalanacaksan eğri olarak faydalanabilirsin.

Allah Teâlâ: “İkisinden (Hz. Âdem ve Hz. Havva’dan) birçok erkek ve kadın (yaratan) üreten (onları sınıf sınıf, renk renk, nitelikleri ve dilleri ayrı ayrı, âlemin çeşitli köşelerine dağıtan) Rabbinizden korkun. Kendisi adına birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah'tan (O'na itaat etmek suretiyle) korkun da, akrabalık bağını kesmekten sakının.” buyuruyor.

İbrahim, Mücahid ve Hasan burayı şöyle anlamaktalar: Kendisi adına senden şunu diliyorum demen gibi, Allah'tan korkun.

Dahhak ise şöyle demektedir: Adına anlaşma ve akitler yaptığınız Allah'tan korkun. Akrabalık bağlarını kesmekten sakınarak onlara iyi davranın gidip gelin.

Bu sözler İbn Abbas, Mücahid, İkrime, Hasan, Dahhak, Rebî' (İbn Enes) ve bunların dışında birçoklarına aittir.

Allah Teâlâ buyuruyor: “Allah sizin üzerinizde (sizin her bir işinizi ve durumunuzu) tam bir gözeticidir.”

Başka bir âyet-i kerîme'de de şöyle buyurur: “Ve Allah her şeye şahittir.” (Bürûc, 85/9)

Sahîh bir hadîs-i şerifte Paygamberimiz: “Sanki görüyormuşsun gibi Allah'a ibâdet et. Eğer sen O'nu görmüyorsan bil ki O, seni görmektedir.” buyurarak her şeyi görüp gözeten Allah'ın murakabesine işaret edilmiştir.

Yine bunun içindir ki; Allah Teâlâ burada yaratıkların aslının bir baba ve anneden olduğunu zikretmektedir. Böylece yekdiğerlerine sevgi besleyecekler, güçsüzlerine merhamet ve şefkat göstereceklerdir.

Nitekim Sahih-i Müslim'de Cerir İbn Abdullah'dan rivayet edilen bir hadis-i şerife göre; Mudar kabilesinden fakirlikleri sebebiyle eski-püskü elbiseler içinde bir grup geldiğinde; Rasûlullah (asm) öğle namazından sonra kalkıp halka bir hutbe irad etmiş; “Ey insanlar, sizi bir tek nefisten yaratan, ondan eşini var eden ve ikisinden birçok erkek ve kadın üreten Rabbinizden korkun... Muhakkak ki Allah sizin üzerinizde tam bir gözeticidir.” ayetinden sonra: “Ey iman edenler, Allah'tan korkun. Ve herkes yarın için ne hazırladığına baksın.” (Haşr, 59/18) ayet-i kerîmesini tilâvet buyurarak, ashabını sadaka vermeye teşvik etmiş, böylece kimisi altın ve gümüşünden, kimisi buğdayından, kimisi de hurmasından sadaka vermişti. Müslim hadisin tamamını zikretmiştir.

İmâm Ahmed ve Sünen sahipleri de Abdullah İbn Mesud'dan Hutbet'ül-Hâce de aynı hadisi rivayet etmişlerdir. Orada şu ilâve vardır: Sonra üç ayet-i kerîme okudu ki “Ey insanlar, sizi bir tek nefisten yaratan... Rabbinizden korkun...” ayeti bunlardandı. (bk. İbn Kesir, ilgili ayetin tefsiri)

Yapılan bu nakilden de anlaşılacağı üzere, İbn Kesir, soruda geçen iddialarla ilgili hiçbir bilgi aktarmadığı gibi, aksine bütün insanlığın Hz. Âdem ve Hz. Havva’dan geldiğini açıkça ve net olarak ifade etmektedir.

Ancak, İbn Kesir’i tercüme edenler, “İzah” başlığıyla tefsirde olmayan bazı bilgiler eklemişler ve bu eklemelerin kendilerine ait olduğunu, tefsirde olmadığını da girişte yaptıkları açıklamada bildirmişlerdir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Bütün insanlar Hz. Âdem'den geldiğine göre, çocukları (kardeşler ...
- Hz. Havva neden kaburga kemiğinden yaratıldı, hikmeti nedir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiye

.İlk insan hz ademmidir?

(Allahü teâlâ, Âdem aleyhisselamı yeryüzünün her tarafından alınan topraklardan yarattı. Bu sebeple neslinden, siyah, beyaz, esmer, kırmızı renkte olanlar olduğu gibi, bu renkler arasında bulunanlar da oldu. Kimi yumuşak, kimi sert, kimi de temiz oldu.) [Ebu Davud]

(Allahü teâlâ, Âdem aleyhisselamı yarattıktan sonra, “Git şu meleklere selam ver. İşte senin ve neslinin selamlaşması böyle olacaktır” buyurdu.) [Buhari]

(Allahü teâlâ, Cehennemdeki azabı en hafif olana "Dünyadaki her şey senin olsaydı, Cehennemden kurtulmak için onları feda eder miydin?" buyurur. O da "Evet" der. "Sen Âdem’in sulbünde iken, çok az şey istedim, şirk etme dedim. Ama sen şirk ettin” buyurur.) [Hâkim]

(Hazret-i Âdem’e kadar olan soyumda, zina eden hiç kimse yoktur. Hepsi temizdir.) [İbni Sa’d]

(Hazret-i Âdem’den babama kadar hep nikâhlı ana-babadan geldim.) [Deylemi]

(Yecüc ve Mecüc de, Âdem aleyhisselamın neslindendir.) [Beyheki]

(Hepiniz Âdem aleyhisselamın çocuklarısınız.) [Bezzar]

Bu delillerden sonra, (Biz Âdem’den değil, maymundan, başka mahlûktan geldik) diyerek insanlığı hazmedemeyene, gözü hayvanlıkta olana, kim, ne anlatabilir ki?

Sual: Âdem, İdris ve Şit aleyhimüsselamın peygamberliklerinde şüphe var mı?

CEVAP

Hayır yoktur. İdris aleyhisselam, Şit aleyhisselamın torunlarındandır. Hazret-i Şit, Hazret-i Âdem’in oğludur. Şit aleyhisselamın Peygamber olduğu hadis-i şerifle bildirilmiştir. Diğer ikisinin Kur’an-ı kerimde Peygamber olarak isimleri geçmektedir. Bunları inkâr, Kur’an-ı kerimi inkâr olur. Kur’an-ı kerim tevili imkansız bir şekilde şöyle bildiriyor:
(İdris de sadık [özü sözü doğru] bir nebi idi.) [Meryem 56]

Her âyeti inkâr gibi, bu âyeti de inkâr küfürdür. Hazret-i İdris’in Peygamber olduğu hadis-i şerif ile de sabittir. Bu husustaki iki hadis-i şerif meali:
(Miracta, ikinci göğe vardık. Cibril, bekçisine “Kapıyı aç” dedi. Melek Ona dünya semasının bekçisininkine benzer sorular sordu. Hazret-i İdris’e uğradığımda bana şöyle dedi: “Merhaba ey salih Peygamber ve salih kardeş.” Ben “Bu kim?” diye sordum. Cebrail, “Bu İdris Peygamberdir” dedi.) [Buhari, Müslim, İ. Ahmed]

(Resullerin ilki Âdem, sonuncusu ise Muhammed’dir. İsrail oğullarının nebilerinin ilki Musa ve sonuncusu İsa’dır. Kalem ile yazan ilk Peygamber ise İdris’tir.) [Hakim-i Tirmizi]

Âdem aleyhisselamın ilk insan ve ilk Peygamber olduğu da bütün kitaplarda yazılıdır. Kur’an-ı kerimde de mealen buyuruluyor ki:
(İşte bunlar, Allah’ın kendilerine nimetler verdiği Peygamberlerden Âdem’in soyundan, Nuh ile birlikte [gemide] taşıdıklarımızdan, İbrahim ve İsrail’in soyundan, doğruya ulaştırdığımız ve seçkin kıldığımız kimselerdendir.) [Meryem 58]

Âdem aleyhisselamın ilk Peygamber olduğunu bildiren bir hadis-i şerif de şöyledir:
(Peygamberlerin ilki Âdem aleyhisselamdır.) [Taberani]

İmam-ı a’zam hazretleri de buyuruyor ki:
Peygamberlerin ilki Âdem aleyhisselam, sonuncusu Muhammed aleyhisselamdır. (Fıkh-ı ekber)

Hazret-i Âdem’in üstünlüğü
Sual: İki âyet meali şöyledir:
(Nebilerden [Yalnız Allah’a kulluk ve ümmetlerini buna davet edeceklerine dair] söz almıştık. Senden, Nuh, İbrahim, Musa ve Meryem oğlu İsa'dan misak [sözüne sâdık olan o resullerden, ahitlerinde duracaklarına dair sağlam söz] aldık.) [Ahzab 7]

(O, Dîni doğru tutun [Allah’ı bir tanıyın, ona itaat edin, peygamberlerine, kitaplarına, âhiret gününe inanın, mümin ve Müslüman olun], ayrılığa düşmeyin diye dinden [iman esaslarından] Nuh’a emrettiğini sana da [senin ümmetine de] din olarak emretti. İbrahim’e, Musa’ya ve İsa’ya vahyedilenleri, sizin için de din kıldı.) [Şura 13]

Bu âyetler, bu beş peygambere gelen dinin aynı olduğunu ve ülülazm peygamberlerin beş olduğunu, Hazret-i Âdem’in ülülazm peygamber olmadığını göstermiyor mu?

CEVAP

Hayır. Sadece iki âyet alınmaz. Bir âyet, başka âyetlerle açıklanabilir. Bu âyetler, her peygamberin getirdiği dinin, iman esasları yönünden aynı olduğunu gösteriyor. Yani, diğer dinler kötü insanlar tarafından bozulmadan önce Âmentü’nün esasları bütün dinlerde aynı idi. Seçilmişlerden olan Hazret-i Âdem ile ilgili iki âyet-i kerime meali:
(Âdem’e bütün isimleri öğretti, sonra eşyayı meleklere gösterdi. “Eğer sözünüzde samimi iseniz bunların isimlerini bana söyleyin” dedi.) [Bekara 31]

(Sizi yarattık, sonra şekil verdik, sonra meleklere, “Âdem’e secde edin” dedik; İblis’ten başka hepsi secde etti, o secde edenlerden olmadı.) [Araf 11]

Bu âyetlerde, Hazret-i Âdem’in âlemlere tercih edilenler arasında, meleklerden daha üstün olduğu, Meleklerin kendisine secde ettiği ve eşyanın mahiyetini bildiği açıklanıyor. Kur’an-ı kerimde, Peygamber gönderilmeyen kavme azap yapılmayacağı ve Hazret-i Âdem’in oğlu Kabil’in cehennemlik olduğu bildiriliyor. Bu âyetler de Hazret-i Âdem’in peygamber olduğunu göstermektedir.

Hazret-i Âdem ile ilgili birkaç hadis-i şerif meali:
(Âdem, Allahü teâlâ ile konuşan bir nebidir.) [Hâkim, Beyheki]

(Allahü teâlâ, Âdem’i kudret eliyle Cuma günü yaratıp ruhundan nefhetti.) [Müslim]

(Allahü teâlânın indinde günlerin seyyidi Cumadır, kurban ve Ramazan bayramı gününden de kıymetlidir. Cuma gününün beş hasletinden biri; Allah, Âdem’i Cuma günü yarattı. Dünyaya o gün indirildi, o gün vefat etti.) [Buhari, İ. Ahmed]

(Musa, “Ya Rabbi, Âdem sana nasıl şükretti?” dedi. Allahü teâlâ buyurdu ki: “Başına gelenin benden olduğunu bildi. Bu onun şükrü oldu.”) [Hakîm-i Tirmizi]

(Allahü teâlâ Âdem’e her şeyin sanatını öğretti. Cennet meyvelerinden ona rızk verdi. Dünya meyveleri bozulur, Cennet meyveleri bozulmaz.) [Taberani]

(Her gün üç kere, “Selâvatullahi alâ Âdeme” diyenin bütün günahları affolur ve Cennette Âdem aleyhisselama arkadaş olur.) [Deylemi]

(Âdem ile Musa Rableri nezdinde münazara etti, Âdem Musa’ya galip geldi.) [Buhari, Müslim]

Hazret-i Âdem ülülazm bir peygamberdir. (İtikadname, Ahlak-i alai)

İlk peygamberi inkâr
Sual: Bazıları Hazret-i Âdem’in ilk peygamber olduğunu inkâr ediyorlar. Oğlu Kabil’in cehennemlik olması, Hazret-i Âdem’in ilk Resul olduğunun başka bir delili değil midir?

CEVAP

Elbette öyledir. Allah’ın emrini kabul etmeyen Kabil’in, cehennemlik olması, babasının peygamber olduğunu göstermektedir. Çünkü Allahü teâlâ bir peygamber gönderip, dinini bildirmeden insanları mesul tutup, yaptıklarından dolayı cehenneme atmaz. Bir âyet meali:
(Biz, [helal ve haramları bildiren] bir resul göndermeden önce azap etmeyiz.) [İsra 15]

Hazret-i Âdem gibi, İdris aleyhisselamın da peygamberliğini inkâr edenler var. Hazret-i İdris, Şit peygamberin torunlarından, kendisine 30 suhuf indirilen bir peygamberdir:
(İdris de sadık [özü sözü doğru] bir nebi idi.) [Meryem 56]

Üç hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Miracda, ikinci gökte iken Cebrail, “Bu İdris Peygamberdir” dedi.) [Buhari, Müslim]

(Resullerin ilki Âdem, sonuncusu Muhammed’dir. Kalemle yazan ilk nebi İdris’tir.) [Hakîm]

(Nebilerin ilki Âdem aleyhisselamdır.) [Taberani]

Hazret-i Âdem, ilk peygamberdir. İki âyet meali:
(Allah birbirinden gelme bir nesil olarak Âdem’i, Nuh’u, İbrahim ailesi ile İmran ailesini [peygamber] seçip âlemlere üstün kıldı.) [Al-i İmran 33]

(İşte bunlar, Allah’ın kendilerine nimetler verdiği nebilerden Âdem’in soyundan, Nuh ile birlikte [gemide] taşıdıklarımızdan, İbrahim ve İsrail’in soyundan, doğruya ulaştırdığımız ve seçkin kıldığımız kimselerdendir.) [Meryem 58]

Resullerin ilki Âdem, sonuncusu Muhammed’dir [aleyhimesselam] (İmam-ı a’zam - Fıkh-ı ekber)

Kabil’in katil olması
Sual: Hazret-i Âdem’in oğlu Kabil, niçin, kardeşi Habil’i öldürdü?

CEVAP

Hazret-i Havva bir kız, bir erkek doğururdu. Kabil ile doğan kız [Eklima] çok güzeldi. Kabil bu kardeşi ile evlenmek istedi. Hazret-i Âdem, (Allah’ın emri böyle. Sen kardeşin Eklima ile evlenemezsin. Eğer bana inanmazsan, Habil ile Allah’a birer kurban kesin, hanginizin kurbanı kabul olursa Eklima ile o evlenir.) dedi.

Sürü sahibi Habil, bir koç, çiftçi olan Kabil de, bir demet buğday başağı ortaya koydu. Kabul olan kurbanı gökten bir ateş inip yakardı. Gökten inen ateş, Habil’in kurbanını yaktı. Başak demetine bir şey olmadı. Kabil, buna kızıp, Habil’i öldürdü.

Bu olay Kur’an-ı kerimde mealen şöyle bildiriliyor:

(Onlara, Âdem’in iki oğlunun gerçek olan haberini anlat: Hani birer kurban takdim etmişlerdi de, birinden kabul edilmiş, diğerinden ise kabul edilmemişti. [Kurbanı kabul edilmeyen Kabil, kıskançlık yüzünden, kardeşi Habil’e], “Andolsun seni öldüreceğim” dedi. Diğeri de dedi ki: “Allah ancak takvâ sahiplerinden kabul eder. Andolsun ki sen, öldürmek için bana elini uzatsan da ben öldürmek için sana el uzatacak değilim. Ben, âlemlerin Rabbi olan Allah‘tan korkarım. Sen, hem benim günahımı hem de [beni öldürmek, Allahü teâlâya ve babamıza isyan ederek işlediğin] kendi günahını yüklenip ateşe atılacaklardan olursun, zalimlerin cezası işte budur.” Bunun üzerine, [Kabil, bir insan nasıl öldürülür bilmiyordu, ilk insan öldürülecekti. İblisin, bir kuşun başına taş vurarak öldürdüğünü görüp] nefsine uyup kardeşini [başına taş ile] öldürerek, hüsrana [cehenneme giderek büyük zarara] uğrayanlardan oldu. [Kabil, ölünün gömüleceğini bilmiyordu.] Allah, kardeşinin ölüsünü nasıl gömeceğini göstermek üzere, ona [ölü kargayı gömmek için] yeri eşeleyen bir karga gönderdi. [Kabil] “Bana yazıklar olsun! Kardeşimin ölüsünü gömmek için bu karga kadar olmaktan aciz kaldım” dedi.) [Maide 27-31]

Eski devirler

Sual: Eski devirdeki insanlara ne olmuş? Dinozorlar gibi güçlü ve dayanıklı hayvanların bile kurtulamadığı buzul çağından kurtulup nasıl nesillerini devam ettirmişler?

CEVAP

Herkes Âdem aleyhisselamdan geldiğine göre, demek ki kurtulup gelmiştir. Allah için bu zor değildir. Yoktan var eden, var olanı koruyamaz mı?

Korkunç kertenkele anlamına gelen dinozorlar hakkında kesin bilgiler yoktur. Neden nesillerinin tükendiği kesin bilinmemektedir. İnsanlar yaşayabilir de, hayvanların yaşayamayacağı bir ortam olabilir. Tahminler üzerine, yani hayali zemin üzerine bina kurulmaz.

NOT: İlk insanlar vahşi miydi, diller ve ırklar nasıl meydana çıktı? Bu konularda bilgi için buraya tıklayınız.

Rabbiniz değil miyim?

Sual: (Allah bütün insanlara, ben sizin Rabbiniz değil miyim diye sorduğu zaman, kâfir olanlar evet demedi) deniyor. O zaman, hepsi evet dememiş miydi?

CEVAP

Evet, hepsi evet demişti. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(Kıyamette, biz bundan habersizdik demeyesiniz diye, Rabbin Âdemoğullarının sulbünden soyunu çıkardı, onları kendilerine şahit tuttu ve dedi ki: “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” [Onlar da,] “Evet, [buna] şahit olduk” dediler.) [Araf 172]

İmam-ı Gazali hazretleri de buyuruyor ki:

Allahü teâlâ, onlara, (Ben sizin Rabbiniz değil miyim?) buyurdu. Hepsi, (Rabbimizsin, biz buna şahidiz) dediler. Allahü teâlâ, melekleri ve Âdem aleyhisselamı da şahit tuttu ki, onlar Allahü teâlânın Rab olduğunu ikrar ettiler. (Kıyamet ve Ahiret)

Hazret-i Havva

Sual: Bazı Hristiyanlar, Hazret-i Âdem’in, Hazret-i Havva’dan önce başka bir eşi daha olduğunu söylüyorlar. Böyle bir şey olabilir mi?

CEVAP

Bu, evrimci Hristiyanların uydurmasıdır. Tahrif edilmiş olan İncillerde bile, böyle uydurma şey yazılı değildir. Bazı evrimciler de, hiçbir vesikaya dayanmadan, maymun veya ayıdan türediklerini söylüyorlar. Hâlbuki Allahü teâlâ, bütün insanları Hazret-i Âdem’le eşi Hazret-i Havva’dan meydana getirdi. Kur'an-ı kerimde, bu husus açıkça bildirildi. Üç âyet-i kerime meali:

(Sizi bir tek candan yaratan, ondan da eşini var eden, ikisinden de, birçok erkek ve kadın yaratan Rabbinizden korkun.) [Nisa 1]

(Sizi bir tek candan [Âdem’den], ondan da eşini [Havva’yı] yaratan Allah’tır.) [Araf 189]

(Ey insanlar, sizi, bir erkekle bir kadından yarattık. Birbirinizle tanışmanız için milletlere ve kabilelere ayırdık.) [Hucurat 13]

.

Âdem aleyhisselamın bu dünyaya geçişi nasıl olmuştur?

Soran : researcher

Tarih: 05.07.2006 - 22:19 | Güncelleme: 09.08.2016 - 02:42

Âdem aleyhisselamın bu maddi dünyaya geçişi nasıl olmuştur? Mesela Peygamberimiz (asm)'in bir mi'raç olayı var ve Peygamberimiz her şeyin farkında bir biçimde geçişi anlatmıştır. Hz. Âdem'in dünyaya gelişi nasıldır, tabii ki Hz. Havva ile beraber ve diğer alemi nasıl anlatmışlardır?..

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Hz. Âdem, yeryüzünde ilk insan ve ilk peygamber, bütün insanların babasıdır. Çeşitli memleketlerden getirilen toprakları melekler su ile çamur yapıp, insan şekline koydular. Mekke ile Taif arasında kırk yıl yatıp salsal oldu. Yani pismiş gibi kurudu.

Önce Muhammed aleyhisselamın nuru alnına kondu. Sonra Muharrem'in onuncu cuma günü ruh verildi. Her şeyin ismi ve faydası kendisine bildirildi. Boyu ve yaşı kesin olarak bildirilmedi. Allah Teala'nın emri ile bütün melekler, Âdem'e secde etti, ama İblis (şeytan) kibirlenip, bu emre karşı geldi ve secde etmedi:

“Hani biz meleklere (ve cinlere): Âdem'e secde edin, demiştik. İblis hariç hepsi secde ettiler. O yüz cevirdi ve büyüklük taşladı, böylece kafirlerden oldu.” (Bakara, 2/34)

Hz. Âdem kırk yaşında Firdevs adındaki Cennet'e götürüldü. Cennet'te yahut daha önce Mekke dışında uyurken, sol kaburga kemiğinden Hz. Havva yaratıldı. Allah Teala onları birbirine nikâh etti. Yasak edilen ağaçtan unutarak ve İblis'in oyununa gelerek önce Havva, sonra Âdem aleyhisselam yedikleri için cennetten çıkarıldılar. Âdem aleyhisselam Hindistan'da Seylan (Ceylon) adasına, Havva ise Cidde'ye indirildi. İki yüz sene ağlayıp yalvardıktan sonra , tövbe ve duaları kabul olup, hacca gitmesi emr olundu:

“Sonra Rabbi onu seçkin kıldı; tövbesini kabul etti ve doğru yola yöneltti.” (Ta'ha, 20/122)

Arafat ovasında Havva ile buluştu. Kâbe'yi inşa etti. Hz. Âdem her sene hac yapardı. Sonra Şam'a geldiler. Burada çocukları oldu. Neslinden 40.000 kişiyi gördü. 1.500 yaşında iken çocuklarına peygamber oldu.

Çocukları çeşitli dillerde konuştu. Cebrail aleyhisselam on iki kere geldi. Oruç, her gün bir vakit namaz ve gusül abdesti emredildi. Kendisine kitap verilip, fizik, kimya, tıp, eczacılık, matematik bilgileri öğretildi. Süryani, İbrani ve Arabi diller ile kerpiç üstüne çok kitap yazıldı. Bir rivayete göre 2.000 yaşında iken cuma günü vefat etti. Hz. Havva kırk sene sonra vefat etti. Kabirlerinin Kudüs'de veya Mina’da Mescid-i Hif'de veya Arafat'ta olduğu rivayetleri vardır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

.

İblis, Âdem'i kandırdığında Âdem o zaman peygamber miydi ...

Hz. Âdem'in Peygamberliği - Sevde

İlk İnsan ve İlk Peygamber: Hz.Adem (as) - IGMG ...

Bu yazımızda semavi dinlerin sonuncusu ve onları kemale erdirici İslam Dininin, temel kaynaklarına; Kur’an ve Sünnet’e müracaat ederek ilk insan ve ilk peygamber Adem(as)’ı tanımaya ve tanıtmaya çalışacağız; elbette bir makalenin müsaade ettiği çerçevede.

Yaratılış Serüveni

İlk halife Adem(as)’dır

"...bir tek nefisten..."

Dünya hayatı ve peygamberlik

Kuranda adem ayetleri, adem ile ilgili ayetler, Kurani ... - Ihya

Kuranda adem

İlk insan olan Hz. Adem'in yaratılışı da belli bir süreçte mi olmuştur, yoksa bir anda mı yaratılmıştır?

Hz. Âdem'in ilk insan olduğuna kanıt olan ayetler hangileridir?

Hz. Âdem, Hz. Muhammedi ne zaman öğrenmiştir?

İlk insan Hz. Adem mi, ondan önce başka Adem var mı?

İlk insan nasıldır yaratılmıştır?

Allah insanı başka canlıdan evrimleştirmiş olamaz mı?

Allah isterse maymundan insanı yaratamaz mı?

Bazı İslâm alimlerinin insanın maymundan evrimleşmiş olabileceğine ait delilleri nedir?

Hz. Âdem’den önce de Âdemlerin varlığını ileriye sürmelerinin bir hakikati var mıdır?

Java Adamı (Pithecanthropus erectus veya Homo erectus)

Java Adamı’nın (Homo erectus) kritiği

Evrimin iddia edildiği gibi bilimsel bir hakikati yoksa, niçin bu konuda bütün dünyada hassasiyetle üzerinde duruluyor?

Bazı teşkilatların ve mahfillerin evrimi desteklemelerinin sebebi nedir?

Melekler insanın kan dökücü özelliğini nereden biliyordu?

Kur'an’da; “Allah sizi yerden (bitki bitirir gibi) bitirdi” ifadesini nasıl anlamak gerekir?

Hz. Âdem ve Hz. Havva ilk insanlar olduğuna göre, eski çağın insanları nasıl konuşamıyor, avlanamıyor?

Hz. Âdem'in ilk insan olarak yaratıldığı ve ona her şeyin öğretildiği Kur’an’da bildiriliyor. Peki, mağaralarda bulunan ilkel duvar resimleri ne anlama geliyor?

Hz. Adem'den önce yer yüzünde insan var mıydı?

İLK İNSAN HZ. ÂDEM KISSASINDA YARATILIŞIN GAYE VE HİKMETİ

Hz. Âdem'in hayatı hakkında bilgi alabilir miyim?

Hz. Âdem Nasıl Yaratılmıştır?

Hz. Adem neden ilk olarak dünyaya değil de cennete gitmiştir?

Hz. Âdem okuma yazma bilir miydi?

Hz. Âdem ve Hz. Havva'dan insanlık nasıl çoğalmıştır?

Hz. Âdem’i kandırmak için şeytan Cennete nasıl girdi?

Kuran'da Hz. Adem'in yaratılışı açık değil mi?

Kur’an ve Evrim

Kur'an’da Evrimle İrtibatlandırılan Ayetler

Zekeriya (a.s.) herhangi bir türden geçiş olmaksızın, hiçbir şey değilken yaratılmışsa...

Ayetler topluca bir arada değerlendirildiğinde evrim gibi bir yaratılış modeli Kur'an’dan asla çıkarılamaz

Kur'an’a göre insan nasıl yaratılmıştır?

Hz. Âdem’in neslinin çoğaltılması

Hz. Adem’den önce yaratılanlarla ilgili rivayet sahih mi?

Hz. Adem, neden ömründen Hz. Davud’a vermiş?

Hz. Âdem'in boyu ne kadardır ve kaç yıl yaşamıştır?

İnsanlık Hz. Adem'den gelmedi mi?

Âdem aleyhisselamın bu dünyaya geçişi nasıl olmuştur?