Rus patriği Kiril, 20 Kasım 2022’de Moskova’daki Kurtarıcı İsa katedralinde yapılan doğum günü kutlamasında, yaklaşmakta olan Deccal’e karşı cemaatini tembihledi. Rusya’nın Katekhon olduğunu ve bu yüzden Deccal’ın tüm güçlerinin bu ülkeyi hedef aldığını söyledi. Patrik Kiril, daha önce verdiği bir röportajda da, “Deccal, tüm insan ırkını kontrol eden world wide web’in (www) başında olacak kişidir.” demişti. Peki; bu “Deccal” kim ve “Katekhon” ne manaya geliyor?
Tek Gözlü Hilebaz
Bir şeyi örtmek, gizlemek, üstünü boyamak manasındaki “decl” kökünden gelen “deccâl”; yalancı, hilekâr demektir. Ahir zamanda ortaya çıkacak sahtekâr bir adamın lakabıdır. Bütün ilahi dinlerde, Deccal’ın çıkacağına itikat edilir.
Yahudilikte Deccal’ın adı Armilus’tur. Şeytan’ın oğludur. Çıktığında kendisine bağlı on kral ve büyük bir ordu olacaktır. Putperestliği dünyaya yayacaktır. Yahudilere zulmedecek ve onları sürecektir. Tanrı, kaçan Yahudiler arasında bulunan ve Hazret-i Davud’un soyundan gelen Mesih’i (Maşiyah) gönderecek ve Yahudiler ilk başta ona inanmayacaktır. Fakat mucizeler gösterince ona tâbi olacaklar ve Mesih, Deccal’ı nefesiyle öldürecektir. Ardından tüm Yahudilerin döneceği İsrail krallığı kurulacaktır.
Hristiyanlıkta Deccal; anti-Krist, yani Mesih (Hazret-i İsa) düşmanı olarak bilinir. Yeni Ahid’in birçok yerinde kendisinden bahsedilmektedir. İşareti; 666’dır. 1453’te Türkler tarafından yıkılan Roma İmparatorluğu ahir zamanda bir konfederasyon olarak yeniden kurulacak ve başında da Deccal bulunacaktır. Emri altında da on idarecisi/kralı olacaktır.
Hristiyanlar, Yahudilerin beklediği Mesih’in aslında Deccal’ın kendisi, yani sahte mesih olduğuna inanırlar. Hatta Almanya’daki eski inanışına göre; Yahudilerin kayıp kabileleri, Yecüc ve Mecüc ile birlikte duvarın arkasında hapsedilmişti ve kıyamete yakın Deccal’la beraber çıkacaklardı. Almanlar bunlara, “Kızıl Yahudiler” diyordu (Bkz. Rothschild [Kırmızı Kalkan] Ailesi).
İslam’da “el-mesîhu’d-deccâl”, yani yalancı mesih olarak bilinen Deccal’ın çıkışı, kıyametin büyük alametleri arasında sayılır. Hazret-i Peygamber ﷺ, onun kıvırcık saçlı, tek gözü kör, kısır biri olduğunu ifade etmiştir. İki gözü arasında, “k, f, r” harfleri bulunmaktadır. Tanrılık ilan ederek insanları aldatan büyük bir fitnedir. Öyle ki; kendisinden önceki bütün peygamberler ümmetlerini ondan sakındırmışlardır. Hazret-i Peygamber de ﷺ, “Rabbinizin tek gözlü olmadığı size kapalı değildir.” diyerek ümmetini ikaz etmiştir.
İslam kaynaklarından anlaşıldığına göre Deccal’a, Hazret-i Hızır’a verildiği gibi uzun bir ömür bahşedilmiştir. Öteden beri yaşamakta ve meydana çıkmak için münasip şartların oluşmasını beklemektedir. Kıyamete yakın Kudüs imar edilecek; Medine ise harabeye dönecektir. Ardından, müslümanlar 1909’da kaybettikleri İstanbul’u, Romalılarla savaşıp tekrar fethedecekler; bunun üzerine Deccal, Yahudilerin arasından ortaya çıkarak kendini gösterecektir.
Deccal’ın yerden ot bitirmek, gökten yağmur yağdırmak, gizli defineleri ortaya çıkarmak, bir genci öldürüp diriltmek gibi fevkalade güçleri vardır. Hakkı batılla karıştırarak insanları aldatır. Suyu ateş; ateşi su olarak gösterir. Bu yüzden; insanların bir kısmı onun tanrı olduğuna inanacaktır. Medine’ye girmek isteyecek; fakat melekler ona mâni olacaktır.
Nihayet; hakiki Mesih, yani Hazret-i İsa, kaldırıldığı gökten melekler vasıtasıyla Şam’a inecektir. Hazret-i Peygamberin ﷺ soyundan gelen Hazret-i Mehdi liderliğindeki müslümanlar Onun gelmesiyle kuvvet bulacaklar; Hazret-i İsa Deccal’ı Kudüs yakınlarında öldürecektir. Bundan sonra İslam dünyaya hâkim olacak ve her yerde sulh ve bereket olacaktır.
Mâni Olan Güç
İncil’in Yeni Ahit kısmında yer alan, Selaniklilere İkinci Mektup’ta, “Katekhon” diye bir tabir bulunur. “Kanun tanımaz adam”ın, yani Deccal’ın çıkmasına mâni olan şey ya da kişi manasına gelir. Bazı Hristiyan âlimler, Katekhon’un Roma İmparatorluğu olduğuna inanmışlar; Roma yıkıldığı takdirde Deccal’ın faaliyete geçeceğini söylemişlerdir.
Mısır’daki Hermetizm inancını devralan Kabalacı Yahudi ve Hristiyanlar, bilhassa Venedik, Cenova ve Floransa gibi Kuzey İtalya memleketlerindeki zengin aristokrat Hermetikler/Bâtıniler, Katekhon’un ortadan kaldırılması için gayret gösteriyorlardı. Hristiyan âlim Trabzonlu Georgius’a göre, bu Hermetikler, Deccal’ın gelişi için hazırlık yapıyorlardı. 1437’de bir heyetle birlikte Venedik’e, oradan da Floransa’ya giden Georgius, aynı heyette bulunan ve bir Yahudi’den Kabala öğrenen Georgius Gemistus Pletho adında başka bir âlim ile konuşmasını şöyle aktarır:
“Birkaç yıl içinde tüm dünyanın tek bir zihin, tek bir akıl, tek bir doktrinle aynı dini kabulleneceğini ileri sürdüğünü Floransa’da kendi kulaklarımla duydum. Ve ona, ‘Mesih’inki [İsa’nınki] mi yoksa Muhammed’inki mi?’ diye sorduğumda, ‘Hiçbiri ama bu, paganlıktan [putperestlikten] pek farklı olmayacak’ dedi.“
İsrailli Kabala mütehassısı Gershom Scholem, “Kabalacılara göre, Benî İsrail’in vazifesi kavimlere ışık olmak değil; bilakis mukaddesiyetin ve hayatın tüm kıvılcımlarını onlardan çekip almaktı.” diye yazar Sabetay Sevi hakkındaki kitabında. Çünkü; “Mesih ancak Yahudi olmayanların arasından son mukaddesiyet kıvılcımı da çıkarıldıktan sonra gelecekti.”
Yani Kabalacı Yahudi ve Hristiyanlar şöyle düşünüyorlardı: Mesih’in gelmesi için önce Deccal’ın çıkması gerekiyor. Bunun için de, çıkmasına mâni olan şeyin, yani Katekhon’un ortadan kaldırılması lazım. Binaenaleyh; ilâhi olan, iyi olan her şey yok edilmeli ve Mesih için şartlar hazırlanmalıdır. Yani; önce kaos (pergel ile sembolize edilir), sonra nizam (gönye) gelmelidir.
Yeniden Doğuş
Müslüman Türkler, 1204’te Dördüncü Haçlı Seferi esnasında Venediklilerin yağmalayarak zayıflattığı İstanbul’u 1453’te fethedip Roma İmparatorluğuna son verdiler. Bundan sonra Deccal harekete geçti mi bilmiyoruz ama tarihe baktığımızda, İtalya’da, Deccal’ın başında olacağı ve yeniden kurulacak Roma İmparatorluğu için çalışmaların başladığını görebiliyoruz.
Rönesans ile birlikte İtalya’da Spirituali gibi gizli bâtınî tarikatlar kuruldu. (Rönesans tablolarında yer alan ve orta ve yüzük parmağının birleştirilmesiyle yapılan W işaretinin bu tarikatın mensuplarına ait bir sembol olduğu ve Deccal’ı temsil ettiği iddia edilir. [Bkz. Aşağıdaki resimler]) İtalya’da klasik Roma kültürü ve Latince yeniden canlandı. İspanya sarayını finanse eden Cenovalı bankerlerin ve Venedik’in teşvikleriyle Yahudiler İspanya’dan sürüldü. “Tanrı’nın her şeyi gören gözü” olarak ifade edilen ve daha önce hiçbir misali olmayan, üçgen içinde tek göz sembolü kiliselere sızmaya başlandı. Venedik, Katolik Kilisesini içeriden reforme etmek için İsa Cemiyeti’ni, yani Cizvit tarikatını kurdurdu. Öte yandan da; Protestanlığın ve Farmasonluğun temellerini atarak, Katolik Kilisesini zayıflattı ve Avrupa’da mezhep savaşlarına giden yolu açtı.
Venedik’e bağlı Padova Üniversitesinde, Spirituali tarikatının üstadı Gasparo Contarini’nin talebesi olan Kopernik ve daha sonra bu üniversitede hocalık yapan Galileo ve Padova mezunu Venedikli asilzade Antonio Conti’ın simyacı dostu Newton vasıtasıyla Dünya, kâinatın merkezi olmaktan çıkartıldı. Böylece Hazret-i İsa’nın bedenlenmesi üzerine kurulan Hristiyan düşüncesine büyük bir darbe vuruldu. Kabala doktrinleri ile mutabakat içinde olan evrim teorisi ortaya atıldı. Avamın önüne materyalist bir fen/bilim anlayışı sunuldu. İnsanlık nihilizme, hiçliğe, boşluğa doğru sürüklenmeye başladı. Nitekim; “Şeytan’ın çevirdiği en büyük dolap, dünyayı kendisinin var olmadığına inandırmaktı.“
Bugün isimlerini bildiğimiz meşhur “bilim” adamlarının ekserisi Kabalacıydı. Mesela; modern fiziğin kurucusu kabul edilen Newton simya ve numerolojiye inanır, kıyamet ile alakalı kitaplarda gizli manalar arardı. Umberto Eco, Foucault Sarkacı isimli romanında, bu bilim adamları ile Kabala arasındaki münasebeti şöyle izah eder: “Büyü dünyasını, bugün gerçekler dünyası dediğimiz dünyadan tefrik etmek gittikçe daha zor oluyordu benim için. Mektepte, matematik ve fizik aydınlanmasının bayraktarı olarak okuduğum adamlar şimdi hurafelerin karanlığında ortaya çıkıyorlardı. Onların bir ayakları Kabala’da bir ayakları laboratuvarda çalıştıklarını keşfetmiştim.”
İtalya’daki gizli tarikatlar sadece dine ve fenne değil; ilahi nizamı temsil eden ve yeryüzündeki Tanrı’nın gölgesi olarak görülen monarşilere de savaş açtı. Venedik’i ziyaret ettikten sıkı bir cumhuriyetçi olan ve İngiltere Cumhuriyetinde (Commonwealth) devlet adamlığı yapan John Milton, Kayıp Cennet adlı eserinde Şeytan’ı övmekte ve yıkılan her kral ve kurulan her cumhuriyetin, Şeytan’ın Tanrı’dan ve ademoğlundan aldığı bir intikam olduğunu yazmaktadır. Nitekim; daha sonraki tüm modern ihtilaller de Kuzey İtalya tarafından finanse ve organize edildi. Roma İmparatorluğu yavaş yavaş yeniden doğuyordu.
Şeytan’ın Hakimiyeti
Mesih’in geliş tarihi olarak Yahudiler, Zohar’daki “Mesih’in doğum sancıları dünyaya geliyor” cümlesini ebced ile hesaplayarak 1648 yılını bulmuşlardı. Hristiyanlar da Vahiy 13:18’de yer alan “yaratığın sayısı”nı, yani Deccal’ı 666 olarak kabul ettikleri için, Mesih’i 1666’da bekliyorlardı. Kabalacılar içinden çıkan Sabetay Sevi bu beklentiden istifade ederek mesihliğini ilan etti. Yahudilikte din dışı reformlar yapmak istedi. Fakat idam ile yüzleşince geri adım attı ve takipçilerini sükuut-u hayale uğrattı. Yine de gayretleri boşa gitmedi. Kabala mütehassısı Mor Altshuler bu hareketin neticelerini şöyle izah eder: “Sabetaycı sapkınlık, geleneksel bir cemiyetin sekülerleşmesini mümkün kıldı. Sosyalizm, Komünizm ve Siyonizm gibi laik ideolojiler onların ardından ortaya çıktı. Sevi günlerinde manevi gettonun duvarları aşılmasaydı, [bunlar] Yahudi cemiyetinde kök salamayacaklardı.”
Hazret-i Peygamberden takriben bin yıl sonraya tekabül eden bu tarihlerde Yahudi ve Hristiyanların beklediği Mesih gelmese de, Osmanlı İmparatorluğunun ve Müslümanların zevali başladı. Kuzey İtalya’dan neşet eden seküler cereyanlar zamanla güçlendi. Cenovalı Giuseppe Mazzini’nin de mensubu olduğu Carboneria’nın başlattığı ihtilalci hareketler tüm Avrupa’ya ve Osmanlı topraklarına yayıldı. Krallar birer birer devrildi. İlahi din mensuplarının inandıkları, Deccal’dan önce beklenen küçük kıyamet alametleri birer birer çıkmaya başladı.
Mesihleri için “Yeni” bir dünya inşa etmek isteyen Kabalacılar, ihtilaller sonrası, ilâhi, tabii ve ahlâkî olan her şeye savaş açtılar. Mesela Eco, 19. yy. sonlarında Fransa’da başlayan Dekadan cereyanı hakkında, Güzelliğin Tarihi adlı eserinde şöyle der: “Dekadanların sapkın ‘dindarlığı’ yine başka bir yol izledi: Satanizm. Bu sebeple, sadece tabiatüstü fenomenlere duyulan heyecanlı alaka, hakiki Yahudi geleneğiyle hiçbir alakası olmayan bir Kabalacılık, sanatta ve hayatta şeytanların varlığına gösterilen fanatik bir alaka olmakla kalmıyor, hakiki büyü seanslarına katılmaya ve şeytan çağırmaya, sadistlikten mazoşistliğe her türlü ahlakî gevşekliğin yüceltilmesine, korkunç olandan tat almaya, ahlaksızlık çağrısına, sapıklığın, kaygı uyandırıcı ya da acımasız figürlerin çekici bulunmasına vardırılıyordu; kısacası gelişen kötülüğün estetiği idi.”
Sona Yaklaşırken
Günümüzde sadece LGBT, feminizm, satanizm gibi cereyanlar değil; kökleri Kabala’ya dayanan bilim, teknoloji ve dijitalleşme de hızla ilerliyor ve her şeyin kontrol edilebildiği suni bir dünya inşa ediliyor. İbranice vav [v/w] harfinin karşılığı 6 olduğu için üç vav, yani www, 666’yı, yani Deccal’ı temsil eder. Rus Patriğin dediği gibi, belki Deccal kurulmakta olan bu dijital dünyadan istifade edecek olabilir. Fakat Rus milliyetçilerin kurmak istedikleri Moskova merkezli yeni Roma İmparatorluğu kime hizmet edecek; hakikaten “ahlaksız, Şeytanî” Batı’ya karşı bir blok mu kurmak istiyorlar, yoksa Mesih’in gelmesi için yeni bir tez-antitez oyunu mu hazırlanıyor, bunu zaman gösterecek.
.
Carboneria ve Genç (Jön) Türkler
Bugün içinde yaşadığımız modern dünyanın mimarı, Venedik ve İtalyanlardır. İspanya’dan sürülen Yahudileri ve irtibatlarını kullanan Venedikli tüccar asilzadeler, politik ve ekonomik olarak önce tüm Avrupa’ya, sonra da dünyaya hâkim oldular. Bu muvaffakiyetlerinin sırlarından biri; kurmuş oldukları masonik ve paramasonik cemiyetlerdi.
Risorgimento
Farklı krallıkların bulunduğu İtalya’yı tek bayrak ve tek devlet altında birleştirmek için 19. yy. başında siyasi bir cereyan başladı. Bu hareketin adı; Risorgimento, yani “Yeniden Diriliş” idi. Hareketi organize edenlerin ileri gelenleri; “Illuminati’nin meşru torunları” olarak tarif edilen Carbonari idi. Yani; gizli Carboneria teşkilatına mensup Carbonaro’lardı.
Carboneria’nın 1806’larda İtalya’da doğduğu söylense de 1789’daki Fransız İhtilalinde de parmağı olduğu iddia edilir. Meşrutiyeti müdafaa eden bu teşkilat, adını ve ritüellerini kömürcüler loncasından alıyordu; fakat masonik bir teşkilattı. Zaten mensuplarının büyük kısmı masondu. Farmasonluktan farkı; faaliyetlerinin daha politik ve merasim usullerinin daha sade olması idi. Ayrıca; birbirlerine masonlar gibi “birader” demek yerine, “yeğen” diyorlardı.
1820’lerde bilhassa Güney İtalya’da ihtilalci ayaklanmalar tertipleyen Carboneria, kısa zamanda tüm Avrupa’ya yayıldı. Mesela Fransa’da Charbonnerie ismiyle ortaya çıktı. Fransa’nın başına geçen İtalyan subay Napolyon’un yeğenleri Louis Napoleon (sonradan III. Napolyon) ve Napoléon-Louis Bonaparte dahi Carbonaro idi.
Genç İtalya
Carboneria mensuplarından Giuseppe Mazzini; 1831’de La Giovane Italia (Genç/Civan İtalya) adında gizli bir hareket kurdu. İtalya’da laik bir ulus devlet kurmayı hedefleyen bu komitacı ve ihtilalci hareket, Giovane Europa adıyla tüm Avrupa’ya yayıldı. Hareketin Britanya’daki temsilcisi ise İngiltere başvekili Benjamin Disraeli idi.
“Dünya, perdenin arkasında olmayanların hayal ettiği kişilerden çok daha farklı kişilerce idare ediliyor.” diyen Disraeli, David Cameron gibi, aslen bir Venedik Yahudisiydi. Disraeli, Avusturya’nın İtalya’yı işgali esnasında, 1856’da Britanya Parlamentosunda yaptığı konuşmada Carboneria’dan şöyle bahsediyordu:
“İtalya’da, bu mecliste nadiren bahsettiğimiz bir güç var. Bu gücü düşünmeden ve anlamadan İtalya’nın pozisyonunu asla doğru olarak idrak edemeyiz. Gizli cemiyetleri kastediyorum. Meşruti hükümet bu gizli cemiyetlerin umurunda değil. Onlar mevcut cemiyetin ıslah edilmesini istemiyorlar; değişmesini istiyorlar… İnkâr etmek nafile. Çünkü Avrupa’nın büyük bir kısmının, İtalya ve Fransa’nın tamamının, Almanya’nın büyük parçasının – diğer ülkelerden bahsetmiyorum bile – bu gizli cemiyetlerin ağı ile kaplı olduğunu gizlemek imkânsız. Peki maksatları ne? Gizlemeye çalışmıyorlar. Meşruti hükümet istemiyorlar. Islah edilmiş müesseseler istemiyorlar. İl meclisleri ya da reylerin sayılmasını istemiyorlar. Toprağın mülkiyetini değiştirmek istiyorlar. Mevcut sahiplerini sürmek istiyorlar. Ve kilise teşkilatlarına son vermek istiyorlar. Bazıları daha da ileri gidebilir.”
Garibaldiyanlar
Genç İtalya hareketinde Mazzini’ye yardımcı olan en meşhur kişi; sonradan İtalya’nın babası olarak kabul edilen, tacir kaptan Giuseppe Garibaldi idi. Emri altında, kısaca Garibaldiyan olarak bilinen gönüllüler vardı. Kırmızı Gömlekliler olarak da isimlendirilen bu komitacılar ordusunda bir İngiliz birliğinin yanı sıra, Macaristan, Polonya, Fransa, Almanya, kısacası Avrupa’nın her yerinden ve hatta Birleşik Devletler’den gelen komitacılar vardı. ABD Reisi Franklin Delano Roosevelt’in babası James bile İtalya’da Garibaldi ile birlikte savaştı.
Yunan İsyanı
İtalya’yı birleştirmeyi hedefleyen Carbonari, Osmanlı İmparatorluğunu ise parçalamak gayesi güdüyordu. İngiliz Şair Lord Byron da bunlardan biriydi. Venedik’in Albrizzi gibi aristokrat ailelerin salonlarında Carbonari ile tanışan Byron, Yunan isyanında Osmanlı’ya karşı mücadeleye katıldı. Yunan âsilere (Filiki Eteria) silah tedarik eden Byron, Disraeli’nin favori şairiydi. Yahudi Başvekil, onun en çok Hebrew Melodies şiirini severdi.
Yunanistan’ı Osmanlı’dan koparan Carboneria, başına da bir Venedikliyi geçirdi. Yunan istiklalinin mimarı ve bugün sokaklarını heykellerinin süslediği modern Yunanistan’ın kurucusu kabul edilen Ioannis Kapodistrias, aslen Venedikli bir asilzadeydi ve asıl adı, Giovanni Antonio Capodistria idi.
Carbonari’nin sızdığı yerlerden biri de Mısır’dı. 1838’den itibaren birçok İtalyan Carbonaro devrimcinin gelmesiyle Mısır’da da masonluk kuvvetlendi. Mısırlı Carbonari’nin en meşhuru; İtalyan Yahudisi Yakub Sannu (James Sanua) idi. 1853’te, okuduğu Livorno’da Carboneria ile tanışan Sannu, Mısır’a dönünce, yakın dostu Cemaleddin Efgani ile birlikte Arap milliyetçiliği ve Türk düşmanlığı propagandası yaparak Halifeliği Türklerden almaya çalıştı.
Genç Osmanlılar
Genç İtalya ideolojisi, İtalyan ve Yahudi nüfuzunun kuvvetli olduğu İstanbul, Selanik ve İzmir gibi Türk şehirlerine en başından itibaren sızmıştı. İstanbul’da, İtalya Maşrık-ı Âzam’a bağlı Italia Risorta (İtalya Dirildi) locası başta olmak üzere mason locaları, Mazzini ve Garibaldi’nin fikirlerinin Osmanlı topraklarında yayılmasını sağladı.
1848 ihtilalinden kaçarak Osmanlı’ya sığınan Carbonaro’lar, yani Carbonari, 1863’de İstanbul’da Cadde-i Kebir (İstiklal) Caddesi Deva çıkmazında İtalyan İşçileri Yardımlaşma Cemiyetini kurdular. Başşehirde ulusalcılık fikirlerini ilk yayan bu cemiyet oldu. Üç yıl İstanbul’da kalan Garibaldi de bu cemiyete mensuptu.
Bu fikirlerin tesirinde kalan bazı Osmanlılar, 1865’de gizlice Belgrad Ormanında buluştu. Bu siyasi toplantıya iştirak edenlerden, Napolyon hayranı Mehmed Ayetullah Bey, Carboneria nizamnamesini anlatan bir risale de getirmişti. Bu Genç’leri, İtalyan bir Levanten ve Carbonaro olan, Courrier d’orient’ın sahibi Giampietri (Jean Pietri) finanse ediyordu. Böylece; Genç İtalya’nın Osmanlı modeli, Genç Osmanlılar Cemiyeti kurulmuş oldu.
İtalyan tarihçi Roberto Motta Sosa, Italia Risorta locası mensubu Doktor Emilio Cipriani’nin Genç Osmanlılar üzerindeki tesiri hakkında şöyle yazmaktadır:
“1848 ayaklanması sürgünü ve Garibaldi’nin yakın arkadaşı Emilio Cipriani, İttihat Terakki Komitesi ve Genç Türkler gibi yeraltı hareketlerinin çalışma tarzı üzerinde o kadar mühim bir tesire sahipti ki, [Genç Osmanlılar] sadece Carbonaro umumi teşkilat sistemini değil, aynı zamanda [onun] sloganlarını, merasimlerini ve yeminlerini de sahiplendiler.”
Genç Osmanlıların hâmiliğini yapan Mustafa Fazıl Paşa, Sultan’a İtalya kralı gibi olmasını tavsiye ediyordu. Cemiyet mensuplarından Ali Suavi, Genç İtalya modelini esas aldıklarını açıkça yazıyor ve kendilerini “Civan Türk” olarak isimlendiriyordu. İslam’ı meşrutiyetle yakınlaştırmaya gayret eden Namık Kemal de yazılarında, Garibaldi, Silvio Pellico ve Mazzini gibi Carbonaro’ları methediyordu.
İtalya’yı ve Avrupa’yı arkalarına alan Carbonari Osmanlılar, bir darbe yaparak, meşrutiyet ilanına yanaşmayan Sultan Abdülaziz’i katlettiler ve yerine Şehzade Murad’ı tahta çıkarttılar. Murad’ın hususi İtalyan doktoru L. Capoleone de bir Carbonaro idi ve darbeci “Genç” ekipte yer almıştı.
Şehzade Murad’ın aklını yitirmesi üzerine tahta geçen Sultan Hamid, Genç Osmanlıları uzaklaştırıp iktidarı tek başına ele almaya muvaffak oldu. 1877’de, Genç Osmanlıların liderlerinden Sadrazam Midhat Paşa’yı azletti. Paşanın İtalya’ya kaçması üzerine Sultan, Said Paşa’ya Genç Osmanlıları şöyle tarif etmişti:
“Bu adamlar vatan ve millete hizmet edemez. Bunlar haindirler. Zira ahlakları icabınca nefret etmek daiyesinde olduklarında Hanedan-ı Osmanî’yi gûşe-i nisyana attırıp memleketi cumhuriyet heyetine koymak ve kendileri dahi reisicumhur olmak efkârındadırlar. Onun için ahaliye suret-i hakkdan görünerek hükümetimizin hâl-i meşrutiyete münkalib olmasını arzu ederler.”
Genç Türkler
Sultan Hamid’in dağıttığı Genç Türkler, İtalya’nın desteğiyle yeniden organize oldular. Eylül 1906’da Selanik’te Osmanlı Hürriyet Cemiyeti adında gizli bir teşkilat kurdular. Sonradan İttihat ve Terakki Komitesine dönüşen Cemiyetin kurucu on azasının hepsi de masondu. İkisi dışında hepsi, başında İtalya Yahudisi Avukat Emmanuele Carasso’nun bulunduğu, Selanik’teki Macedonia Risorta (Makedonya Dirildi) İtalyan locasına mensuptular.
Osmanlı masonları üzerine çalışmaları ile bilinen tarihçi Thierry Zarcone, bu hususta, “Jön [Genç] Türkler, Sultan II. Abdülhamid’e karşı mücadelelerinde, en çok İtalyan masonluğundan ve daha az da Fransız masonluğundan yardım görmüşlerdir. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin işleyiş sistemi Carbonaro ve mason modellerinin birleşimi gibidir.” diye yazmaktadır. Nitekim; İttihat ve Terakki cemiyetinin amblemi de Carboneria ambleminden mülhemdi.
Carasso’nun başında bulunduğu bu İtalyan locasına 1902-1908 arası 188 kişi katıldı. Bunların yirmi üçü II ve III. orduya mensup subaylardı. Sonradan, “Türkiye’nin Garibaldi’si” olarak meşhur olan Enver de bunlardan biriydi. İtalyan konsolosluğunun koruması altında bulunan loca, Genç Türklere sadece kapılarını açmadı. Onlara Carbonari ve Garibaldi’nin İtalya’daki 1821 ve 1848 ihtilalleri üzerine talim de verdi.
İmparatorluğun Sonu
İtalya ve Avrupa’yı arkalarına alan Genç Türkler, 1908’de ihtilal yaparak meşrutiyeti ilan ettirmeye muvaffak oldular. Meşrutiyetin ilanından hemen sonra, İtalyan Yahudi banker Giacobbe Modiano, Selanik’te İttihat Terakki liderlerine yemek verdi. Yemekte Garibaldi ve La Marseillaise marşları çalındı.
Genç Türkler, bir sonraki sene de İstanbul’u işgal ederek Sultan Hamid’i esir aldılar ve Selanik’e götürdüler. Böylece Osmanlı İmparatorluğuna fiilen son verdiler. 1909’da kurulan “Yeni” Türkiye’nin en büyük hayranlarından olan ve İttihatçı liderlerle yazışan Venedik Yahudisi Profesör Luigi Luzzatti, İtalya ve Yeni Türkiye’yi, “Risorgimento’nun çocukları” olarak ifade ediyordu.
Sultan Hamid’den sonra Türkiye’de İttihat Terakki idaresinde bir Carbonari hükümeti kuruldu. Zarcone, bu devri “masonik devlet” olarak isimlendirmektedir: “Siyasi iktidar 1908’den 1918’e kadar [İtalya Maşrık-ı Âzam’a bağlı Türkiye mason teşkilatı] Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî’nin elindedir. Üçüncü Cumhuriyet devri Fransa’sı ile birçok benzerlik mevzubahistir. O sırada Türkiye’de mason olmak revaçtadır ve ülkenin üç güçlü adamı [Enver, Cemal, Talat] da masondur.”
Çapulcu Garibaldi
Carboneria ve Mazzini’nin kurduğu Genç İtalya, çok uluslu imparatorlukları dağıtmış ve bugünkü dünyanın doğmasını sağlamıştır. 1916-22 arası İngiltere başvekilliği yapan Lloyd George, Genç İtalya’nın kurucusu Mazzini hakkında şöyle der: “Bugün gördüğümüz Avrupa haritası, Giuseppe Mazzini’nin haritasıdır. O, hür ulusalcılığın babasıydı… O bize sadece bir milletin haklarını öğretmedi; diğer milletlerin haklarını da öğretti… O, Milletler Cemiyeti [Birleşmiş Milletler] fikrinin babasıdır.“
Peki; Carbonaro’lar hakikaten teşkilatlandıkları ülkeler için mücadele eden kahraman adamlar mıydı? Yoksa; gizli acendaları olan ve onları desteklemeyen milletlere rağmen bunları tatbik etmeye çalışan bir avuç eşkıya mıydı? Romanlarında mizahi bir üslupla resmî tarihlerin dışına çıkmayı seven İtalyan yazar Umberto Eco, Prag Mezarlığı adlı eserinde bu hususta şöyle yazar:
“Ve siz bu talihsiz raporunuzu basına ve kamuoyuna sunarak, yakında bizim askerimiz ve subaylarımız olacak olan Garibaldi yanlılarının Sicilya’yı yağmalayan – çoğu yabancı – bir çapulcu çetesi olduğunu söylememizi mi istiyorsunuz? Garibaldi bütün İtalya’nın minnet duyacağı hakiki bir kahraman değil de palavradan bir düşmanı satın alarak yenmiş bir maceraperest mi? Ve sözde son ana dek İtalya’yı bir cumhuriyet yapmak için Mazzini ile komplo hazırlayan biri mi? Nino Bixio liberallere ateş ederek, çobanlarla köylüleri katlederek mi adada dolaştı yani? Deli misiniz siz?”
Yazıyı Türkiye Gazetesinde okumak için tıklayınız.
.
İslam’ın Protestanları
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, geçenlerde, Soğuk Savaş zamanında ABD’nin talebi üzerine Sovyetlere karşı Vehhabiliği yaymaya başladıklarını söylemişti. Peki; 9/11’den sonra radikal terör faaliyetleri ile sık sık gündeme gelen Vehhabilik neydi? Bu inancın tarihine kısaca bir göz atmakta fayda var.
Esrarlı Şahsiyet: Abdülvehhab
Vehhabilik adını, Muhammed bin Abdülvehhab’dan almaktadır. 1699’da, Arabistan’ın tam ortasında yer alan Necd’de doğdu. Mekke Medine de dahil çeşitli şehirlere seyahatler yaptı. Doğu Hindistan Şirketlerinin aktif olduğu Basra’da yıllarca kaldı. Aristo felsefesi okumak için İran’a gitti. İsmaili daisi El-Mekramî ile görüştü.
Daha sonra memleketine dönen Muhammed bin Abdülvehhab, seyahatlerinde edindiği reformcu fikirlerini meydana çıkardı. Sünniliğin dört mezhebinden biri olan Hanbelilik ile İbni Teymiyye’nin ve kendisinin fikirlerini karıştırarak yeni bir mezhep kurdu. Diriye Emiri Muhammed bin Suud ile ittifak yaparak onun himayesi altına girdi.
İslam’ın Protestanlığı
İngiltere’de Protestanlığın temellerinin atıldığı I. Elizabeth devrinde ve sonrasında yapılan reformlarla, şefaat inancına, ölüye dua etmeye, azizlere yakarmaya ve mukaddes emanetlere ehemmiyet vermeye karşı çıkılmıştı. Abdülvehhab’ın kurduğu Vehhabilik de İslam’ın Protestanlığı oldu. Bu inanca göre; Peygamberlerin ruhlarından şefaat istemek, evliya kabirlerini ziyaret edip, bunları vesile ederek dua etmek, kabirler üzerine türbe yapmak, Hazret-i Peygamberden ve evliyalardan kalan emanetlere kıymet vermek şirkti. Bunları yapan ve namaz kılmayan kafir oluyordu.
Kendisi hakkındaki ilk kaynaklara göre, Muhammed bin Abdülvehhab, Kur’an-ı Kerim gibi Mukaddes kitapların da ilahi olmadığını düşünüyordu. Danimarkalı seyyah Carsten Niebuhr, Beschreibung von Arabien (1772) adlı eserinde, Vehhabileri deist olarak tarif etmektedir. Niebuhr’un yazdığına göre, Muhammed bin Abdülvehhab, Hazret-i Muhammed’in peygamber olduğuna inanmıyor; onu büyük bir âlim olarak görüyordu. Mısır’da iken Napolyon’a sunulan raporda ise, Muhammed bin Abdülvehhab’ın dönme bir Fransız Cizvit’i olduğu yazıyordu. Kendisi bir Fransız olmasa da, Cizvitler gibi reformcu fikirlere sahip olduğu kesindi.
Suud Ailesi
Muhammed bin Abdülvehhab’dan sonra Vehhabiliğin liderliğini Suud Ailesi üstlendi. Merkezî Arabistan’da kendi devletlerini kurdular. İnançlarına göre Sünniler ve Şiiler kafir olduğu için, Muhammed bin Suud’un oğlu Abdülaziz zamanında, diğer Müslümanlara saldırarak katliamlar yapmaya başladılar.
Osmanlı İmparatorluğu o sıralar kendi iç problemleri ve Rusya ve Avrupa’dan gelen tehditler ile meşguldü. Arabistan toprakları üzerindeki hakimiyeti zayıflamıştı. Abdülaziz’in oğlu Suud, bundan istifade ederek Mekke ve Medine’yi aldı. Buradaki mezar ve türbeleri parçaladılar. Müslümanların hacca gelmesine mâni oldular.
Nihayet Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa, Sultan II. Mahmud’un emri üzerine, oğlu İbrahim’i Vehhabilerin üzerine gönderdi. İbrahim Paşa, Mekke ve Medine’yi geri aldı. Vehhabiler, Necd’e geri çekildi. Fakat İbrahim Paşa bu meseleyi kökünden çözmeye kararlıydı. Necd üzerine yürüdü ve Suudların başşehri Diriye’yi ele geçirdi. Suud Ailesinin bir kısmını öldürdü. Suud bin Abdulaziz’in büyük oğlu Abdullah ise İstanbul’a gönderildi ve idam edildi.
Protestan İttifakı
Britanya İmparatorluğu, bu radikal hareketi en başından beri yakından takip ediyordu. İslam’ın Protestanları Vehhabiler, Sünni Osmanlı’ya karşı potansiyel bir müttefikti İngilizler için. İngiltere Kraliyet Coğrafya Cemiyeti’ne mensup Cizvit Gifford Palgrave, Wilfrid S. Blunt ve İngiliz Doğu Hindistan Şirketi subayı Lewis Pelly gibi casuslar, zorlu seyahatlerden sonra Suud’larla irtibata geçmeye muvaffak oldular ve ittifak anlaşmaları imzaladılar.
Vehhabilere Hindistan üzerinden silah gönderen İngiltere, William Shakespear adında bir casusu Suud Ailesinin yanına gönderdi. Shakespear, Abdülaziz bin Abdurrahman El-Suud’a, yani Batı’daki meşhur adıyla İbn Suud’a askerî müşavirlik yapmaya başladı. Fakat Shakespear, Cihan Harbi başladıktan sonra 1915’de bir çatışmada rakip bir kabile tarafından öldürüldü.
Şerif Hüseyin
1909’da Sultan Hamid’in düşüşüyle Osmanlı İmparatorluğu fiilen bitmiş ve iktidar İttihat Terakki adında bir Genç Türk komitesinin eline geçmişti. İttihatçılar iktidara gelirken kendilerine büyük destek veren İngiltere’den daha sonra yüz bulamayınca, Cihan Harbine Almanya safında girdi. Sultan Hamid’e karşı Genç Türklerle iş birliği yapan Genç Araplar, harbin başlamasıyla onlarla yollarını ayırdı. Kendi istiklallerinin peşinden koşmaya başladılar.
Mekke Emiri Şerif Hüseyin dindar bir adamdı. İmparatorluğu uçuruma sürükleyen Masonik İttihatçılardan hoşlanmıyordu. Beyannameler neşrederek onları ikaz etti. Fakat İttihatçılar onu dinlemedi; hatta düşmanca bir tavır takındılar. Bunun üzerine Şerif Hüseyin, Genç Araplara yaklaştı ve Arabistan’ı Genç Türklerden kurtarmak için İngilizlerle anlaştı. Osmanlı’yı ulus devletlere ayırmak isteyen Britanya, Arap istiklalini zaten öteden beri destekliyordu. Şerif Hüseyin ve çocuklarına büyük bir Arabistan devleti sözü verdi ve casus Lawrence’ı onlara müşavir tayin etti.
Casus Philby
Bir elinde Şerif Hüseyin’i tutan Britanya, diğer eliyle de Suud Ailesini iktidara hazırlıyordu. Suudların müşaviri olarak, öldürülen casus Shakespear’ın yerini John Philby aldı. Lawrence’ın arkadaşları Gertrude Bell ve Albay Gerard Leachman da kendisine destek oluyordu. John, Cambridge’de okurken hocası Edward Granville Browne sayesinde istihbarata katılmıştı. Daha sonra Cambridge Beşlisi olarak meşhur olan istihbaratçılardan Kim Philby’nin de babasıydı.
İbni Suud, Sünni Türklerden ve Şerif Hüseyin’den nefret ediyordu ve onları kâfir olarak görüyordu. Danışmanı Philby’e, “Mekke Şerifi’nin veya Mekkelilerden diğer Müslümanlardan müşrik saydıklarımızın kızlarını alamam” demişti bir keresinde. Ona, Hristiyanların İshak Peygamberden, Arapların da İshak’ın kardeşi İsmail Peygamberin soyundan geldiğini söylemiş ve bu yüzden Philby’i bir kuzen olarak gördüğünü ifade etmişti. Ona göre Türkler ise, Tatar kökenli İblis’in evladındandı.
Suudi Arabistan
Harp bittikten sonra İngiltere, çocuklarına birer devlet verse de, Şerif Hüseyin’e verdiği sözü tutmadı. İngiliz desteğiyle Mekke ve Medine’yi ele geçiren Abdülaziz İbni Suud, 1926’da Suudi Arabistan kralı ilan edildi. Philby ise Kral Abdülaziz’in ölene kadar en yakın müşaviri oldu. Amerikan petrol ve otomobil şirketlerine aracılık yaparak harpteki hizmetlerinin karşılığını aldı.
Devletin kurulmasının ardından İngiltere, işgal ettiği çoğu yerde yaptığı gibi, kendisini arka plana çekerek Arabistan’daki nüfuzunu Amerika’ya devretti. Böylece, radikal İslamcıları finanse ettiği söylenen Suudi Arabistan, Amerika’nın daimî müttefiki oldu. Kâbe’nin etrafını da Hilton Suites gibi gökdelenler çevirdi.
To read in English please click here.
.
Barut Suikastı
“Remember, remember! The fifth of November”. Çoğumuz bu sözleri, 2005 yılında çekilen V for Vendetta filminden hatırlıyoruz. Alan Moore’un aynı isimli çizgi romanından perdeye aktarılan film, geleceğin Britanya’sında geçer. Bir pandemi sonrası ülkede faşist bir hükümet kurulmuştur. Venedik usulü bir Guy Fawkes maskesi giyen kahramanımız V, halkı uyandırmak ve hükümeti devirmek için Parlamentoyu havaya uçurur. Filmde V, aslında, 1605’de vuku bulan; fakat başarısız olan Barut Suikastını tamamlamaktadır. Peki o tarihte neler yaşanmıştı?
Cizvit Komplosu
İngiltere Kralı I. James’in başvekili Robert Cecil, 4 Kasım günü Kral’a isimsiz bir ihbar mektubu gösterdi. Mektubu kendisine arkadaşı Lord Monteagle getirmişti. Lord Monteagle, bu mektubu, kayınbiraderi Francis Tresham’ın gönderdiğini iddia ediyordu. Mektupta, Tresham’ın da dahil olduğu bir grup Katolik’in, 5 Kasım’da Parlamentoyu içindekilerle birlikte havaya uçuracağı yazıyordu. Çünkü o gün Protestan Kral James, meclisin açılışına katılacaktı. Tresham, açılışa iştirak edecek eniştesine kıyamamış ve komployu haber vermişti. Mektubu okuyan Kral James, derhal Parlamentonun altının aranmasını emretti.
Parlamentonun mahzenlerinde yapılan aramada bir odanın barutla dolu olduğu keşfedildi ve içeride patlayıcı mütehassısı Guy Fawkes yakalandı. İşkenceye tabi tutulan Fawkes, arkadaşlarının isimlerini ve maksatlarını itiraf etti. Kral patlamada ölünce tahta James’in kızını çıkartacak ve onu Katolik bir asilzade ile evlendireceklerdi.
Bu itirafların ardından komploya katılanlar tek tek yakalandı ve idam edildi. İçlerinde, İngiliz Cizvitlerin reisi Rahip Henry Garnet da vardı. Bazıları ise çıkan çatışmada öldürüldü. Komployu haber veren Tresham, Tower of London’da zehirlenerek öldürüldü.
Hadiseden sonra ülkede Papa’ya, Cizvitlere ve Katoliklere karşı büyük bir nefret meydana geldi. Anglikan Kilisesinin ayinlerine katılmayanlara ve Katoliklere sert cezalar getiren kanunlar çıkartıldı. Katolikler Kraliçe Elizabeth devrinden beri zaten baskı altındaydı. Roma Kilisesinin mensuplarına gösterilen tolerans bu komplo sayesinde artık tamamen ortadan kalktı.
Katolikler bu komployu aslında Cecil ve Lord Monteagle’ın tertiplediğini iddia ettiler. Konuşmaması için Tresham’ı onların zehirlettiğini söylediler. Bu iddianın doğru olup olmadığını anlamak için, komplo ile alakalı sorulması gereken en doğru soru; Cui Bono’dur. Bunun cevabını bulmak içinse Güney’e ve biraz da geçmişe doğru uzanmamız gerekiyor.
Spirituali
16. yüzyılda İtalya’da, reform yanlısı Hermetik-Hümanist bir tarikat kuruldu. Spirituali olarak bilinen bu tarikatın merkezi, Venedik; lideri ise Venedikli asilzade ve kardinal Gasparo Contarini idi. Gasparo’nun mensubu olduğu Contarini Evi, Venedik’i kuran ve On İki Havari olarak isimlendirilen on iki aileden biriydi.
Zamanının en güçlü finans devleti Venedik, para ve istihbarat gücü sayesinde Avrupa’yı parmağında oynatıyordu. Katolik gibi gözükseler de aslında dinle pek alakaları yoktu. Onlar için mühim olan menfaatleriydi. İtalyan bir yazar, Venedikliler hakkında; “[Onlar] sütle beraber, İsa’nın doktrininden ziyade, Machiavelli’nin dinsiz doktrinini içmeye heveslidirler.” diyordu. Bir yandan İngiltere’de ve Avrupa’da Katolik Kilisesi muhalifi yeni mezhepler kurmaya; diğer yandan da Katolik Kilisesini içeriden reforme ve kontrol etmeye çalışıyorlardı.
Papa Alessandro Farnese ile birlikte bu maksatla reformlar yapan Kardinal Contarini, Venedik’ten Roma’ya gönderilen Ignatius Loyola’ya sahip çıktı. Loyola’nın başında olduğu Cizvit (İsa Cemiyeti) adındaki Katolik tarikatının kurulmasını sağladı. Böylece Venedik, Katolik Kilisesi içinde güçlü bir kola sahip olmuş oluyordu.
Kardinal Contarini’nin de mezun olduğu, Venedik’e bağlı Padova Üniversitesinde okuyan çok sayıda İngiliz vardı. Gençler burada hümanist oluyor ve memleketlerine birer reformcu olarak dönüyorlardı. Ülkelerinde Venedik menfaatlerine hizmet ediyorlardı. Kral 8. Henry’nin kuzeni Reginald Pole ve Kralın propagandacısı Richard Morrison bunlardandı. Sarayda, Prenses Elizabeth ve Prens Edward’a İtalyanca öğreten Giovanni Battista Castiglione gibi İtalyan reformcular da vardı.
Anglikan Kilisesi
İngiliz sarayındaki Hümanist İtalofiller, İngiltere’yi Roma Katolik Kilisesinden koparmak için çaba gösteriyorlardı. Kral Henry’nin, kendisine bir erkek evlat veremeyen karısı Aragonlu Catharine’den ayrılmak istemesi, bu Hümanistler için bulunmaz bir fırsat oldu.
Catherine aynı zamanda İspanya Prensesi olduğu için Roma Kilisesi evliliğin feshine izin veremiyordu. Sadık hizmetlisi Thomas Cranmer’ın tavsiyesi üzerine Kral Henry, boşanma fetvası bulması için Richard Croke adlı bir İngiliz’i Venedik’e gönderdi. Venedik, aristokrat Zorzi ailesinden Kabalacı Rahip Francesco Giorgi’yi bu işle vazifelendirdi. Giorgi, Yahudi hahamlarına danışarak fetvayı buldu. Kral Henry’nin Latin sekreteri ve sonradan Venedik elçisi Pietro Vanni de, boşanma işlerinde diplomatik rol oynadı. Henry’nin Roma’ya rağmen karısından ayrılması, İngiltere’nin Katolik Kilisesi’nden kopuşunun da başlangıcı oldu.
Hocaları sayesinde İtalyan reform fikirleri ile büyüyen Kral VI. Edward’ın sarayı, Thomas Hoby, William Thomas ve Morrison gibi İtalyanca konuşan İngilizler ile doluydu. Fakat Edward’ın Katolik kardeşi Kraliçe Mary’nin iktidara gelmesiyle bunların çoğu İngiltere’den ayrıldı ve Venedik’e gittiler. Yine de reform çalışmaları hız kesmedi. Yirmi altı sene İtalya’da kalan ve Contarini’den sonra Spirituali tarikatının lideri olan Pole, memleketine döndü. Kraliçe Mary’nin himayesinde İngiltere Kardinali oldu ve ülkede kalan William Cecil gibi İtalofiller ile birlikte Kilisede reformlar yapmaya devam etti.
William Cecil, Cambridge’de Yunanca Profesörü John Cheke’in başında olduğu ve Kral Edward devrinden beri politikada oldukça aktif olan Cambridge Connection (Cambridge Bağı) isimli Venedik taraftarı bir grubun mensubuydu. Bu gruptakilerin yakından tanıdığı Pietro Bizzarri adındaki bir casus sayesinde, Venedik ile yakın irtibattaydı.
Cecil, Kraliçe Mary’nin ölümünden sonra, tahta çıkan Kraliçe Elizabeth’in baş danışmanı oldu. Onun zamanında, İtalya’ya kaçanlar geri döndü ve nihayet Elizabeth’in başında olduğu İngiliz Protestan kilisesi kuruldu.
Venice Preserv’d
İskoç Kralı James’in James I olarak İngiltere tahtına oturduğu sıralarda, Venedik ile Roma arasındaki gerilim had safhaya ulaşmıştı. Venedik, 1604’te, devletten izin alınmadan yeni kilise kurulmasını yasakladı. Bir sonraki sene de, devletin izni olmadan dinî müesseselere gayrimenkul devrini yasakladı. Barut Suikastının olduğu aylarda Venedik, Roma’ya bağlı rahipleri tevkif etmeye başlamıştı. William’ın oğlu Robert Cecil’in ortaya çıkardığı bu komplo sayesinde İngiltere; Roma’ya düşman ve Venedik’in müttefiki oluyordu.
Tüm bu gelişmelere bakıldığında, Katoliklerin iddiasının doğru olma ihtimalinin daha yüksek olduğu görülmektedir. Yani anlaşılan; Venedik bir yandan Cizvitler, Cecil ve Lord Monteagle vasıtasıyla bir komplo tertiplemiş, sonra da yine Cecil vasıtasıyla bunu açığa çıkartmıştı. Nitekim Barut Komplosu, çeşitli İngiliz yazarlarca daha sonra oyunlaştırılmıştır. Thomas Otway’ın yazdığı Venice Preserv’d (Venedik Korundu) oyunu bunlardan biridir. Komploya ismi karışan Katolik Ben Jonson ise, yazdığı Volpone adlı komedide, patronu Cecil’i, Volpone (Kurnaz Tilki) adında şeytanî bir Venedikli olarak gösterir ve çevirdiği oyunlar yüzünden onu hicveder.
Gizlice ikili oynamak ve sonra da menfaatine uygun bir şekilde istediğini kazandırmak, Venedik’in Machiavelli siyasetinin daimî bir parçasıydı. İngiltere’yi Katolik Kilisesinden kopartarak kendi hakimiyeti altına almak için de yine bu taktiği kullanmıştı. Fakat komplonun suçlusu, Roma Kilisesi olmuştu. Venedik’ten göçme bir Yahudi olan İngiltere Başvekili Benjamin Disraeli, belki de bu yüzden, Coningsby isimli siyasi romanında şöyle yazıyordu:
” ‘Çünkü sizin tarihiniz Venedikliler tarafından yazıldı’, dedi Coningsby, ‘ve bunu gizlemek onların menfaatine.’ “
.
Hermetizm
Güneş’in Efendisi
Hazret-i İdris, birçok ilmin kurucusudur. Bu yüzden, ‘İdris’, yani ‘ders verdi’ manasında anıldığı söylenir. İlk kez kalemle yazan, yani yazıyı bulan Oydu. İslam tarihi kaynaklarında, Nuh tufanından önce Bâbil’de yaşadığı yazılıdır. Halkın düşmanlığı üzerine, az sayıda müminle beraber, Mısır’a hicret etti. Burada sultanlık yaptı. Hem nübüvvet, hem hikmet, hem de hilafete sahip olduğu için, yani kendisine üç büyük nimet verildiği için, Müselles bin Ni’me olarak bilindi.
İslam âlimlerinin rivayetine göre; İdris Peygamber, hayatta iken göğe yükseltildi. Otuz yıl yedinci semada kaldı ve yeryüzüne döndü. Göklerde müşahede ettiklerini, ilm-i nücûmu insanlara öğretti. Kendisinden sonra meydana gelecek tufanı bütün tafsilatı ile anlattı. Bazı ilimleri, iki taş sütuna hiyerogliflerle işlediği ve böylece bu bilgileri tufandan koruduğuna inanılır. Bir piramit inşa ettirip, onun içine işlettirdiğini söyleyenler de vardır.
Hazret-i İdris’in, müminlerin mümtazlarına, tasavvufî ve ledünnî ilimleri de anlattığı İslâmî kaynaklarda ifade edilir. Ruhun güzel ve nurlu bir varlık olduğunu, göklerden geçerek karanlık bedene girdiğini, eğer insan bedenî ve dünyevî zevklere dalarsa hayvanlardan bile aşağı olacağını; fakat aklını kullanıp bedende bulunan nefsini kontrol ederse, ruhunun tekrar göklere yükseleceğini ve insân-ı kâmil olacağını öğretti. Kendisi de halvete çekildi; zikir, riyâzet ve mücâhede ile meşgul oldu. Terzilik yaparken iğneyi kumaşa her sapladığında Allah’ı zikrettiği rivayet edilir.
İdris Peygamber, yeryüzünün meskûn yerlerini dört kısma ayırdı. Her birine vekil tayin ettikten sonra Mısır’dan ayrıldı. Aşure gününde dördüncü semaya; yani Güneş feleğine alındı. Bazı alimlere göre, Hazret-i İsa gibi, ölmeden göğe kaldırılmıştı. İslam öncesi kaynaklarda, göğe alınırken bir aleve dönüştüğü ve bu esnada gök gürültüsü gibi bir ses çıktığı yazılıdır.
Altın Buzağı
Meşhur İslam âlimi İmam-ı Rabbani, Allah’ın feyizlerinin, iyi ya da kötü, herkese geldiğini yazar. Fakat kötü insanlar bundan istifade edememektedir. Nitekim güneş, hem çamaşır yıkayan adama, hem de çamaşırlara aynı şekilde parlamakta olduğu halde, adamın yüzünü karartmakta; fakat çamaşırları beyazlatmaktadır. Yani bir kimse kör ise, güneşin suçu yoktur. Hazret-i İdris’in mirası bâtınî ilimler de ehli olmayan kişiler eline geçince yanlış tabir ve tahrif edildi. Tarih boyunca, heterodoks mezheplerin doğmasına yol açtı.
İdris Peygamberin göğe alınmasından sonra Mısırlılar, Güneş feleğinde bulunan Hazret-i İdris’e Thoth dediler ve ilahlaştırdılar. Yunanların Heliopolis (Güneş Şehri) dedikleri, Mısır’daki eski bir şehirde bulunan bazı tarikatların mensupları, Ra adını verdikleri Güneş tanrısına tapmaya başladı. Doğarken ve batarken Güneş’e doğru dönüyorlar ve kollarını göğüslerinde çapraz tutarak ona ibadet ediyorlardı. Mısır’ın sultanları firavunlar da, Ra’nın soyundan geldiklerini iddia ederek kendilerini ilah ilan ettiler.
Güneş Şehrindeki tarikatlar boğayı Güneş’in yeryüzündeki temsilcisi olarak gördüler. Onun hareketlerine göre kehanetlerde bulundular. Boynuzları arasında Güneş diski taşıyan boğa heykellerine tapmaya başladılar. Bu putlara Apis dediler. Son Peygamber Hazret-i Muhammed bununla alakalı; “Güneş şeytanın boynuzları arasından doğar [ve batar] ve o vakitte kâfirler ona secde ederler.” buyurmuş ve Güneş doğarken ve batarken namaz kılmayı yasaklamıştır.
Mısır’ın Güneş kültü, İran’daki Zerdüştîlerin ateşinden Hindistan’da ineğe gösterilen hürmet ve Budistlerin güneş rengi kıyafetlerine kadar dünyanın her yerine yayıldı. Mısır’ın müttefik ve sınırdaşı olan Hititler de bu inancın tesirinde kaldı. Eskiden Ankara Belediyesi’nin amblemi olan ve hâlâ bu şehirde heykeli bulunan boynuzlu Hitit Güneşi de Apis’i temsil eder.
Hazret-i Yakub’un çocukları, yani İsrailoğulları, Hazret-i Yusuf ile beraber Mısır’a yerleşti. Yahudiler, Hazret-i İdris’i Ahnûh (Hanûh) adıyla bildiler. Güneşe kulluk edenin taşlanarak öldürüleceği bildirilmesine rağmen, Güneş kültü Yahudiler arasında da revaç buldu. Hazret-i Musa Yahudileri Mısır’dan Filistin’e götürürken Tur Dağına çıktığında, Sâmirî adında bir Yahudi, altın takıları eritip bir Apis yaptı. Yahudilerin bir kısmını ona taptırdı. Hazret-i Musa dönünce Sâmirî’yi kovdu.
İskenderiye
Yunanlar Hazret-i İdris’e, âlim manasında Hermes dediler. Lakabı olan ‘Müselles bin Ni’me’ de ‘Trismegistos’; yani ‘Üç Kere Büyük’ (Hermes) olarak tercüme edildi. Ona atfedilen, tahrif edilmiş ilimlere Hermetizm denildi. Pisagor ve Eflatun gibi filozoflar uzun yıllar Mısır’da kalarak buradaki tarikatlardan dersler aldı. Böylece Yunan felsefesi doğdu. Pisagorcuların matematikleri, Eflatun’un etik ve teolojisi, Aristo’nun fizik anlayışı hep Hermetizme dayalıdır.
Roma’dan evvel dünyanın en büyük şehirlerinden olan İskenderiye, Büyük İskender tarafından kuruldu. Memfis’ten sonra Mısır’ın yeni merkezi oldu. Şehirde bir Serapis mabedi inşa edildi. Serapis tarikatı, Apis tarikatının Yunan versiyonuydu. Tarikatın mensupları tarafından, Hermetizmi anlatan ve adına Hermetica denilen risaleler yazıldı.
Hazret-i İsa yeryüzünde kısa bir zaman kaldığından ve kendisine inananlar çok az olduğundan, tebliğ ettiği din tam olarak bilinemedi. Hazret-i İsa’nın göğe alınmasından sonra İsevilik Hermetizmle karıştı. Ortaya Hristiyanlık adında bambaşka bir din çıktı. Mesela; her feleğin bir günü vardır. Güneş feleğinin günü de Pazar’dır. Bu yüzden, Hristiyanlıkta Pazar (Dies Solis/Güneş Günü/Sun-day) mukaddes gün kabul edildi. Kiliselerin kıblesi Güneş’in doğduğu Şarka çevrildi. Hermetizm’deki teslis, baba-oğul-kutsal ruh olarak Hristiyanlığa geçti. Günün geceyi geçtiği 25 Aralık, Hazret-i İsa’nın doğduğu tarih kabul edildi.
Kadim Felsefe
İslam devrinde Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ ve İbni Rüşd gibi filozoflar Hermetizmin tesirinde kaldılar. Her gün Güneşe karşı durup, Melek Tâvus adındaki Şeytana dua eden Yezidiler de bu inanca mensuptur. Hermetizm, İslam topraklarında İsmâiliyye gibi bâtınî fırkaların doğmasına yol açtı. Bâtınîler, Hermetizmde yer alan hikmete, Ezelî Hikmet, yani Kadim Felsefe dediler. Fakat bunu vahye dayalı ilâhî bir hikmet olarak değil; tarih öncesine uzanan eski bir felsefe olarak gördüler. Peygamberlerin, dinlerini bu felsefe üzerine kurduğuna inandılar. Yani; dinlerin bâtınî kısmı esastı; şeriatler ise zamana göre tatbik edilen kaidelerden ibaretti.
Haşhaşiler gibi Hermetikler ile, Son Peygamberin şeriâtine tâbi olan Sünni tasavvuf tarikatları arasında mücadeleler yaşandı. Fakat Hermetikler zamanla bu tarikat ve tekkelerin bazılarına sızarak onları da tahrif etti.
Vaftizci Yahya
İsrailoğullarına gönderilen peygamberlerden Hazret-i İlyâs, bugün Lübnan hudutları içinde yer alan Balbek’te tebliğde bulundu. Yunanlar buraya da Heliopolis derdi. Çünkü halkı, Ba’l dedikleri Apis putuna tapıyordu. İslam öncesi kaynaklarda, Hazret-i İlyâs’ın ateşten bir ata binerek, Hazret-i İdris gibi göğe alındığı yazılıdır.
Yahudi ve Hristiyan Hermetikler, İlyâ (Elijah) dedikleri İlyâs Peygamberin Hazret-i Yahya, yani Vaftizci Yahya olduğuna inanırlar. Onlara göre; Hazret-i Yahya da aslında Hazret-i İdris’di. Yani; Hazret-i İdris, İlyâ olarak da bilinen Vaftizci Yahya suretinde yeryüzüne inmişti. Vaftiz de yeniden doğuşu sembolize ediyordu.
Hazret-i Yahya, Irak ve İran civarında yaşayan Sâbiîler tarafından da son peygamber olarak görüldü. Vaftiz olmak, en büyük ibadet sayıldı. Güneşe tazim ettiler. Bunların Filistin’den kaçan heteredoks Yahudiler, yani Sâmirî’nin takipçileri olduğu rivayet edilir.
Haçlı seferleri ile İslam topraklarına yerleşen Tapınak Şövalyeleri de Hermetikti. Vaftizci Yahya adına çok sayıda kilise kurdular. Tarikatları yasaklanınca mülkleri, Kudüs’teki Sen Jan (Aziz Yahya) Şövalyelerine geçti. Aziz Yahya tarikatı, Vaftizci Yahya adına Kudüs’te kurulmuştu. Tapınakçıların inancını devam ettiren ve Osmanlı İmparatorluğu ile mücadele eden bu şövalyeler, daha sonra Kıbrıs’a, oradan Rodos’a ve nihayet Malta’ya kaçtılar. Tarikat günümüzde hâlen Malta Şövalyeleri olarak devam etmektedir.
Evliya Çelebi, Haçlıların Hazret-i Yahya’nın cesedini Nablus yakınındaki bir köyden alıp Rodos’a, oradan da Malta’ya götürdüklerini söyler. Fakat mübarek başının altın bir kâse içinde Şam’da Ümeyye Camiinin altında olduğunu yazar. Bazı Batılı kaynaklar ise, Tapınakçıların, Baphomet dedikleri bu başı ele geçirdiğini ve ona taptıklarını iddia eder. (Baphomet’in boynuzlu bir şeytan putu olduğunu söyleyenler de vardır.)
Kanatlı Aslan
Güneş hiyerogliflerde, merkezinde nokta olan bir daire şeklinde tasvir edilir. Çünkü Güneş, yedi kat göklerin kutbudur. Bu şekil bir pergel vasıtasıyla çizilebildiği için, pergel, Avrupalı Hermetiklerin sembolü oldu. Güneş piramitlerde bazan da aslan olarak tasvir edilir. Çünkü aslan burcunun unsuru, ateş; feleği ise Güneş’tir.
Kudüs Müslümanlar tarafından geri alınınca, Tapınakçıların yeni merkezi Venedik oldu. Ülkenin bayrağı olarak kanatlı aslan seçildi. Venedik piskoposunun evi olan San Pietro’nun kulesi de İskenderiye feneri şeklinde inşa edildi.
1460’da Floransa’ya gelen bir keşiş yanında Hermetica külliyatını getirdi. Cosimo de Medici’nin Eflatun tercümesi ile beraber 1463’te Venedik’te basıldı. Böylece İtalya’da Rönesans (Yeniden Doğuş) devri ve Hümanizm cereyanı başladı. Antik Mısır’da Güneş tanrısına adanan dikilitaşlar, Rönesans devrinde Hermetizm sembolleri olarak kullanıldı.
Bu devirde, Hermetizm ile Katolik Kilisesi arasında mücadele başladı. Avrupalı Hermetikler, İspanya’da Alumbrados (Illuminati) ve İtalya’da Spirituali gibi tarikatlar kurdular. Kilise’ye sızmaya, hatta Papa çıkarmaya muvaffak oldular. Vatikan’da Papa Alessandro’ya ait Appartamento Borgia’da, Borgia ailesinin sembolü olan boğa, Apis olarak resmedilmiştir ve bugün dahi durmaktadır.
Aydınlanma
Avrupa’da o zamanlar Dünya merkezli bir kâinat anlayışı vardı. Venedik’e bağlı Padova Üniversitesinde okuyan ve bir Hermetik olan Kopernik buna karşı çıktı. Merkezde Güneş’in olduğunu iddia etti. Rönesans tarihçisi Frances Yates, bununla alakalı, “Kopernik’in keşfi, Hermes Trismegistos’un o meşhur eserinden yapılan, Hermes’in Mısırlıların kendi sihirli dinlerinde Güneşe tapmalarını izah eden bir iktibasla birlikte gün yüzüne çıkmıştır” diye yazar. Hermetik Newton’ın büyük kütleli Güneşi merkeze alan yer çekimi nazariyesi de, Kopernik’in iddiasını kuvvetlendirdi. Böylece modern ‘bilim’ doğdu.
Hermetikler 16. yy’da Venedikli aristokrat Morosini’lerin evinde Giovani (Genç/Civan) adında gizli bir cemiyet kurdular. (Yahya da İtalyanca Giovanni olarak yazılır. Genç [Jön] Türklerin menşei de bu cemiyete dayanır.) Cemiyetin sözcüsü, Paolo Sarpi adında ateist bir rahipti. Ekipte, Kopernik’in izinden giden Galileo’nun yanı sıra, filozof Giordano Bruno da vardı. Kilise tarafından öldürüldüğü için, Bruno bugün bir ‘bilim şehidi’ olarak lanse edilir. Fakat aslında, taraftarları Calabria’da Güneş Şehri adında bir cumhuriyet kurmak için ihtilal hazırlığı yaparken yakalanmış ve Bruno bu yüzden idam edilmişti.
Katolik Kilisesini içeriden reforme etmek isteyen Venedik, Katolik görünüşlü Hermetik Cizvit tarikatını kurdurdu. Diğer yandan da, farmasonluk gibi Kilise muhalifi ‘Aydınlanmacı’ tarikatlar meydana getirdi. Mısır sembolleri ile dolu farmasonlukta, Vaftizci Yahya, kurucu aziz kabul edildi. Masonlar kendilerine, ‘Yahya’nın adamları’ dediler. Onun doğduğu tarih kabul edilen 24 Haziran’ı da festival olarak kutladılar.
Monarşileri deviren ihtilallerle beraber Hermetikler tüm dünyaya hâkim oldu. Londra ve New York’da bulunan dikilitaşlar Mısır’daki Güneş Şehri’nden getirtildi. İskenderiye Fenerini bugün Washington’ın masonik abidelerinden New York’taki iş kulelerine, her yerde görmek mümkündür. Günümüzde Hermetikler, Yeni Dünya Nizamı ve Kadim Felsefeye dayalı tek bir dünya dini için çaba sarf etmektedir.
..
İsrail’in Kurucuları İstanbul’da
İtalyan ihtilalci Mazzini’nin kurduğu Genç İtalya modelinin izinden giden Genç Türkler, Genç Araplar, Genç Ermeniler (Daşnakçılar) ve Genç Yahudiler, yani Siyonistler, Sultan Abdülhamid’i devirmek için işbirliği yapmışlardı. 1908’de Selanik’te ihtilal yaparak Meşrutiyetin ilan edilmesini sağladılar ve 1909’da İstanbul’u işgal ederek Sultan Hamid’i tahttan indirdiler. Artık tüm gruplar kendi ulusal devletlerini kurmak için yollarını ayırmaya başlayacaktı.
1908’deki ihtilalden itibaren Filistin’de Arap-Yahudi çatışmaları başladı. Yahudiler Hashomer (Gözcü) adında silahlı bir teşkilat kurdular. Teşkilatın kurucuları; Israel Shochat ve Yitzhak Ben-Zvi idi. Shochat, 1886’da Rusya’da, bugünkü Belarus topraklarında doğmuştu. Ben-Zvi ise 1884’te Ukrayna’da. Her ikisi de Po’alei Zion (Siyon İşçileri) adında sosyalist-siyonist bir teşkilata mensuplardı ve baskıdan kurtulmak için Filistin’e kaçmışlardı.
Aynı ekip, Filistin’deki Yahudi ziraat işçilerine hitap eden Ha-akhdut (İttihad) adında bir gazete çıkartıyordu. Gazete ismini, Genç Türklerin kurmuş olduğu İttihat Terakki Komitesinden alıyordu. Gazetenin sosyalist yazarlarından biri de; David Yosef Gruen olarak 1886’da Polanya’da doğan Ben-Gurion idi.
Ben-Gurion, Shocat ve Ben-Zvi, Siyonistlerin Genç Türklerle olan dostluklarından istifade etmeye karar verdiler. Yeni Türkiye’de yaşayan Yahudileri teşkilandırmak için İstanbul’da hukuk okuyacaklardı. Böylece Filistin’de Yahudi yurdu davasını İstanbul’daki meclise taşıyabilecekler ve Arapların anti-Siyonist propagandasına mâni olacaklardı.
Ben-Gurion’un İstanbul’da okuyabilmek için Türkçe öğrenmesi gerekiyordu. Fakat maddi vaziyeti iyi değildi. Bu yüzden, İstanbul’a kıyasla daha ucuz olan Selanik’e gitmeye karar verdi. Hem de bu sayede İttihat Terakki’nin doğduğu ve çok sayıda Yahudi’nin yaşadığı Selanik’te işçiler arasında propaganda yapabilecekti. Nitekim; Ben-Zvi 1909’da Selanik’e gitmiş ve burada Yahudilerin kurduğu Federasion Sosialista Lavoradera de Saloniko’nun misafiri olarak dersler vermişti.
Ben-Gurion 7 Kasım 1911’de Selanik’e geldi. Limanda gördüğü çok sayıdaki Yahudi işçi onu şaşırttı. Selanik ona göre, “Dünyada bir eşi daha olmayan, Yahudi işçi şehri” idi. Fakat bir sürprizle karşılaştı. Buradaki Yahudiler Ladino konuşuyordu. Rusça dışında dil bilmeyen Ben-Gurion evinde kaldığı kadın ile bile anlaşamıyordu. Joseph Strumsa adında bir hukuk talebesinden Türkçe dersleri almaya başladı. Strumsa ona Türkçe öğretiyor; Ben-Gurion da ona Siyonizmi anlatıyordu.
Zeki bir talebe olan Ben-Gurion Türkçe’yi sekiz ay gibi kısa bir zamanda söktü. Hatta üç ay içinde Tanin gazetesini okuyabilecek hale gelmişti. Ben-Zvi gibi, Yahudi işçilere sosyalizm-Siyonizm dersleri de veriyordu. Bir keresinde Strumsa ile birlikte bir tiyatroya gittiler. Oyunda Türk ordusunun yenildiği sahneler de vardı. Ben-Gurion, bu sahneler esnasında yanındaki bir Türk subayın hıçkırarak ağladığını gördü. “Bu çok ayıp,” diye fısıldadı Strumsa’ya; “Ağlamak yerine düşünüyor olmalıydı.”
Temmuz 1912’de Ben-Gurion, üniversiteye girebilmek için imtihanlarını muvaffakiyetle geçti. Fakat Rusya’dan kaçarak geldiği için elinde bir pasaportu ve talebe kaydı yoktu. Kayıt işini Ben-Zvi üzerine aldı. Poltava’da bu işleri halledecek bir ağı vardı. Pasaport ise hala problemdi. Türk pasaportu alabilirdi; fakat bu seferde orduya askere alınacaktı. Üniversiteye kayıt yaptıranlar askerlikten muaf olduğu için şansını denemeye karar verdi ve 14 Ağustos’ta İstanbul’a gitti.
Akademik yıl 29 Ağustos’ta başlıyordu. Fakat Ben-Gurion’un üniversite kayıt parası bile yoktu. Tatile gittiği Filistin’den hâlâ dönmediği için Ben-Zvi’den de borç alamadı. Parayı bulduğunda da kayıtlar bitmişti. Fakat o sırada patlak veren Balkan Harbi imdadına yetişti. Türk ordusunun mağlubiyeti ve yaralı askerlerin üniversite binalarına dolması yüzünden derslere ara verilmişti. Bu fırsattan istifade Ben-Gurion da Filistin’e döndü.
Mart 1913’e kadar Filistin’de kalan Ben-Gurion, bu arada sahte lise diploması işini de halletti. Ben-Zvi ile birlikte tekrar İstanbul’a döndüler. Savaşa ara verildiğinden Nisan ayında üniversite tekrar açıldı. Ben-Gurion da, 134411094 talebe nosuyla Victor Efendi oğlu David Gruen Efendi olarak kaydını yaptırdı.
Ben-Gurion ve Ben-Zvi’nin hukuk fakültesindeki talebeliği, Cihan Harbi başlayana kadar yaklaşık iki yıl sürdü. Beyoğlu Topcular Sokak’taki bir pansiyonun ikinci katındaki küçük bir odada kaldılar. Hatta bir arada Ben-Gurion’un Selanik’teki Türkçe hocası Strumsa da onlara katıldı. Yastıkları bile olmadığından gazeteleri yastık yapıyorlar ve odada sadece Türkçe konuşuyorlardı.
Kendisi gibi hukuk okuyan Shochat ve Ben-Zvi’nin notları kötü olmasına rağmen Ben-Gurion’un dersleri çok iyiydi. En kötü notu 8’di. Hatta ceza hukuku dersinde hocası verdiği cevaplara hayran olmuş ve, “Ne kadar talihsiziz ki Gruen Efendi seviyesinde çok fazla talebemiz yok. Gruen gibi on tane olsaydı Türkiye çok daha farklı olurdu.” demişti.
Tevrat dersleri verdiği için Ben-Zvi’nin mali vaziyeti biraz daha iyi idi; fakat babasından da para gelmediği için Ben-Gurion, İstanbul’da çok mali sıkıntılar çekti. Yakalandığı sıtma hastalığı da cabası oldu. Hatta bir buçuk ay Şişli’deki Rus Hastanesinde tedavi gördü. Buna rağmen, ileride İsrail’in kurulmasında büyük rol oynayacak bu Siyonist gençler hayatta kalmayı başardılar.
Ben-Gurion ve Ben-Zvi 1914 yaz tatilinde Filistin’e giden bir gemide yol alırken Cihan Harbi patlak verdi. İstanbul’daki akademik hayatları da böylece son bulmuş oluyordu. İstanbul’u ise tekrar görmeleri yıllar alacaktı.
Kaynak: Daily Sabah
.
İlk Japon Müslüman: Shotaro Noda
İslam dünyası ile Japonya arasında ilk münasebetler, Shogunate devrinin sonlarında başladı. 1868’de başlayan İmparator Meiji devri ile birlikte bu münasebetler hız kazandı. Japonya’nın irtibata geçtiği Müslüman devletlerden birisi de Osmanlı İmparatorluğu oldu. İki devlet arasındaki ilk resmi görüşme, 1887 yılında Japonya Kraliyet Ailesinden Prens Komatsu Akihito’nun İstanbul’a ziyareti ile gerçekleşti. İki yıl sonra, Sultan Hamid’in, bu ülkeye iade-i ziyarette bulunulmasını istemesi üzerine bir heyet tertip edildi. Temmuz 1889’da Ertuğrul Firkateynine binen heyet, Japonya’ya gitmek üzere İstanbul’dan ayrıldı.
Çeşitli ülkeleri ziyaret eden Ertuğrul, biraz gecikmeli olarak Haziran 1890’da Yokohama’ya vardı. Kafile kumandanı Osman Paşa, Sultan Hamid’in gönderdiği mektubu, imtiyaz nişanını ve hediyeleri İmparatora takdim etti. Üç ay boyunca Japonya’da temaslarda bulunan heyet, 15 Eylül’de İstanbul’a dönmek için Yokohama’dan yola çıktı. Fakat Ertuğrul, ertesi gün, Kobe yolu üzerinde iken hava şartlarından dolayı kayalıklara çarparak battı.
Ertuğrul faciası Japon basınında büyük yer buldu. Gazeteler hayatta kalan altmış dokuz denizci için yardım kampanyaları başlattı. Bu, yabancı kazazedeler için Japonya’da tertip edilen ilk kampanya idi. En çok yardım toplayan gazete, toplam 4.248.976 yen ile, ülkenin en büyük gazetelerinden Jiji Shinpo oldu.
Kazazedelerin Hiei ve Kongo adında iki Japon savaş gemisiyle İstanbul’a gönderilmesine karar verildi. Denizciler için toplanan paralar da bu şekilde Osmanlı Hükümetine ulaştırılacaktı. Bu mühim vazife için, Jichi Shinpo’da çalışan Shotaro Noda seçildi. Noda, 1868’de Samurai sınıfına mensup bir ailede doğmuştu. 1886’da okumak için Tokyo’ya gelmiş ve mezun olduktan sonra Jiji Shinpo için çalışmaya başlamıştı.
Noda kazazedelerin toplandığı Kobe’ye geçti ve gemiler 11 Ekim sabahı yola çıktı. 2 Ocak 1891’de İstanbul’a vardılar. 6 Ocak’ta Naval Minister Hasan Paşa ile buluşmak için Bakanlığa gelen Noda’yı görmek için büyük bir kalabalık toplanmıştı. Noda, 88.497 kuruş tutarındaki tüm yardım paralarını, kazazedeler için kurulan yardım cemiyetinin reisi Rıza Hasan Paşa’ya teslim etti. Bu hadise, ertesi gün tüm İstanbul gazetelerinde yer aldı.
Noda İstanbul’da iken gazetesi için makaleler yazmaya devam etti. Bir Japon olarak çok alaka çektiği için, Avrupalı ve mahalli gazetelere röportajlar verdi. Gemiler ayrılacağı zaman Sultan Abdülhamid, Japon bir subayın, hem Türkçe öğrenmesi hem de Osmanlı subaylarına Japonca öğretmesi için İstanbul’da kalmasını talep etti. Bu talep üzerine, bir subay yerine, Gazeteci Noda’nın kalmasına karar verildi. Osmanlı Hükümeti de bunu kabul etti.
Kendisine üçüncü derece imtiyaz madalyası verilen Noda, Harbiye Mektebinden iki subay ve altı talebeye Japonca öğretmeye başladı. Subaylar da ona Türkçe öğretiyordu. Talebeleri Japoncayı çok kısa zamanda öğrendi. Hatta bunlardan Mustafa Asım Efendi, Türkçe-Japonca-Fransızca olarak üç dilli bir lügat hazırladı.
Noda, İstanbul’a gelen, geleceğin başbakanı Kiyoura Keigo için tercümanlık yaptı. Tercümanlık yaptığı vatandaşlarından biri de; Torajiro Yamada idi. Yamada da Japonya’da yardım kampanyası tertip etmiş ve muhtemelen o da toplanan paraları teslim etmek üzere, kendi çabaları ile Nisan ayında İstanbul’a gelmişti. Foreign Minister Sait Paşa ile görüşmek üzere konağına gitmiş ve Paşa’nın bir tercümana ihtiyaç duyması üzerine Noda çağrılmıştı. İkili bu vesileyle tanışmışlardı.
Osmanlı ile Japonya arasında ticari münasebetler kurmaya çalışan Yamada, bir yandan da Japonca derslerinde Noda’ya yardımcı oldu. Ardından Temmuz 1892’de Japonya’ya döndü. Yamada, memleketinde bir yıl kaldıktan sonra tekrar İstanbul’a dönecek ve Pera’da Japon malları satan bir dükkân açacaktı. Yaklaşık on yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğunda kalacak ve 1905’de Rus-Japon Savaşının başlaması üzerine Japonya’ya kesin dönüş yapacaktı.
1891-1892 yılları arasında Harbiye Mektebinde yaklaşık iki yıl ders veren Noda, diğer yandan İslam ve Osmanlı İmparatorluğu tarihi çalıştı. İslamiyet hakkında kitaplar okudu ve bu din hakkında bilgi topladı. Kendisine gösterilen güzel muameleden de müteessir olan Noda, 21 Mayıs 1891’de Müslüman oldu. Abdülhalim adını aldı ve sünnet oldu. Böylece bilinen ilk Müslüman Japon olarak tarihe geçti. Noda’nın müslüman olması İstanbul’da sevinçle karşılandı ve Osmanlı gazetelerinde fotoğrafları basıldı.
Yamada’nın ayrılmasından sonra muhtemelen vatan hasreti çekmeye başlayan Noda, 1892 sonunda Türkiye’den ayrıldı. Avrupa ve ABD üzerinden Tokyo’ya döndü. 5 Şubat 1893’te Sultan Hamid’e bir mektup yazdı ve aldığı Türkçe dersleri için teşekkür etti. Japonya’da gazetecilik mesleğine devam eden Noda, 27 Nisan 1904’de genç yaşta vefat etti.
Kaynak: Daily Sabah
.
Yeni Dünya’nın Yeni Kadını
İngiliz yazar H. G. Wells’in Efendi Uyanıyor adlı distopyasında, bir Viktorya devri adamı olan Graham uykuya dalar. Tekrar gözlerini açtığında tam iki yüz yıl geçmiştir aradan. Her yerde kreşler görür. “Ne çok yetim var” diye düşünür kendi kendine. Sonra anlar ki, bu çocuklar aslında yetim değil; anneleri çalıştığı için buradalar. Ve hasretle eski dünyayı hatırlar: “Bir zamanlar bir aile ideali vardı. Ağırbaşlı, sabırlı bir kadın; evinin hanımı; anne ve aynı zamanda erkeğin en büyük destekçisi.”
Hermetizm
Hermetizmin, yani Bâtınîliğin, binlerce yıl evvel Mısır’da ortaya çıktığı söylenir. Hermes adında efsanevi bir kişiye atfedilen ve Hermetica olarak bilinen muhtelif risalelere dayanmaktadır bu inanç. Hermes’in kim ve anlattıklarının aslında ne olduğu; insanlara öğrettiklerinin sonradan tahrif edilip edilmediği tam olarak bilinmez. Fakat Hermetica risalelerinin, merkezleri, İskenderiye şehrinin olduğu yerde bulunan Serapis mezhebinin mensuplarınca yazıldığı düşünülmektedir.
Güneş kültü temelli Serapis mezhebi, ilâhî dinlerin zâhirî kısmını, yani şeriat ahkamını reddediyordu. İnsanın bu emir ve yasaklar olmadan, sadece bâtınî yolla aydınlanabileceğini iddia ediyorlardı. Bu inanış, Hazret-i Musa ile birlikte Mısır’dan ayrılan İsrailoğullarına (ki Hazret-i Musa, boynuzları arasında Güneşin yer aldığı altın bir buzağı heykeli yapan Sâmirî’yi kovmuştur), eski Yunan’a ve Roma’ya, sonra da Hristiyanlığa tesir etti. Öyle ki kiliselerin kıblesi, Güneşin doğduğu şarka çevrildi ve Dies Solis (Güneş Günü/Sun-day), yani Pazar günü tatil ilan edildi. İslam coğrafyasında Hasan Sabbah gibi adamların tarih sahnesine çıkmasına sebep olan Bâtınîlik, Rönesans ile beraber İtalya’da yeniden canlandı. Güneş, kâinatın merkezi kabul edildi. Mısır sembolleri ile dolu gizli tarikatlar kuruldu. Ve nihayet, kralları deviren ihtilallerle birlikte Hermetikler global bir güç haline geldi.
Sosyalizm
Hermetiklerin ütopyası; Yeni Dünya Nizamı’dır. Bu, mülkiyet sahipliğinin, cinsiyet farklılıklarının ve aile müessesinin olmadığı sosyalist bir dünya devleti tasavvurudur. Bâtınîler, insanın ilk yaratıldığında ölümsüz ve biseksüel, yani çift cinsiyetli olduğuna inanırlar. Onlara göre insan, erkek ve kadın olarak iki ayrı cinsiyete ayrılınca ölümlü olmuştu. Binaenaleyh; tekrar ölümsüz olabilmek için, cinsiyet farklılığının ortadan kalkması gerekiyordu. 1945’de Mısır’da bulunan, Bâtınî üsluba sahip Tomas İncilinde ve İskenderiyeli Klement’in risalesinde, güya Hazret-i İsa’ya, Krallık ne zaman gelecek diye sorulur. O da der ki: “İki, bir olduğunda. Dışarısı içerisi gibi olduğunda. Erkek kadın olduğunda ve artık erkek ve kadın olmadığında.”
Bâtınîlerin idaresindeki bu dünyada cinsiyet eşitliği olacağına göre aile de lüzumsuzdu. Nitekim; Bâtınî Mısır felsefesinin tesirinde kalan Yunan filozoflardan Eflatun, hayalindeki devleti anlattığı Cumhuriyet adlı eserinde, çekirdek ailenin ortadan kaldırılmasını arzular. Böylece fertler, yani vatandaşlar, cemiyet halinde birliğe ulaşacaktı. Bu idealde, cemiyetin ihtiyacı olan çocuklar en iyi erkeklerle kadınların bir araya gelmesiyle elde ediliyordu. Yani kadın; âşık olunacak, sevilecek karşı bir cins değil; bir çoğalma vasıtasıydı sadece.
Bâtınîlerin aileyi ortadan kaldırma projesi, bu müessesenin en kritik cüzü olan kadın üzerine kuruldu. Bu yüzden olsa gerek, “feminizm” tabirini ilk kullanan kişi de bir sosyalist oldu: Fransız Charles Fourier (ö. 1837). Çekirdek ailenin ortadan kalkmasını ve çocukların anne-baba tarafından değil, kolektif olarak yetiştirilmesini isteyen bu Fransız’a göre, dünyada feminizm ve sosyalizm diktatörlüğü kurulacak ve diktatör İstanbul’da oturacaktı.
Tez+Antitez=Sentez
Diyalektik, Kabala’da Hesed ve Gevura ile izah edilir. Heykeltıraşın sağ eli, yani Hesed, taşı yontarken, sol eli, yani Gevura, taşı sabit tutar. Sağ ve sol el, zıt cihetlere güç tatbik ederken aslında aynı maksada hizmet eder. Bâtınîler de Sosyalist Yeni Dünya Nizamı hedefine bu usulle ilerlemektedir. Mesela; radikal dincilerin faaliyetleri nasıl dinler arası diyalogcuları besliyorsa, tez-antitez olarak görülen kapitalizm ve komünizm de sosyalizm sentezi için aslında birbirini böyle destekler. Bu yüzden hem komünizm hem kapitalizm, kadını evden ve aileden kopartarak iş hayatına çekmeye çalışmıştır.
Komünist Manifesto’nun yazarlarından Engels, Ailenin Başlangıcı adlı eserinde, “Kadının kurtuluşu için ilk şart, kadınların tümüyle tekrar kamu iş hayatına sokulmasıdır; bu ise sosyoekonomik bir ünite olarak münferit ailenin ortadan kaldırılmasını gerektirecektir” der ve şöyle devam eder: “İmalat vasıtalarının müşterek mülkiyete geçmesi ile münferit aile cemiyetin ekonomik birliği oluncaya kadar erir. Hususi ev idaresi bu suretle cemiyetin ekonomik birliği olarak son bulur ve sosyal endüstri mahiyetini alır. Çocukların bakım ve eğitimi kamuya ait bir iş olur ve cemiyet bütün çocuklara, meşru olsun, gayrimeşru olsun, aynı şekilde ihtimam gösterir.”
Bugün tüm dünyada kutlanan 8 Mart Milletlerarası Kadınlar Günü, 1922’de, Alman feminist Clara Zetkin’in yardımıyla Lenin tarafından bir komünist bayramı olarak başlatılmıştır. Fakat kapitalistler de kadınların hislerine hitap etmekte onlardan geri kalmaz. Hatta, komünizmde olduğu gibi, kadınları fabrikalarda, kolhozlarda cebren çalıştırmazlar. Bunun yerine, “güçlü kadın“, “We Can Do It!” gibi tatlı propaganda yollarına müracaat ederler. Fransız filozof Frédéric Lordon’ın kapitalizmi tenkit ettiği Kapitalizm, Arzu ve Kölelik adlı kitabında da söylediği gibi; işletme sistemleri, çalışanı “kendi kendini gerçekleştirme” ve “güçlendirme” gibi tutkulu ifadelerle yakalar.
İhtilal ve Kadın
Hermetikler, Yeni Dünya’daki Yeni Hayat ve Yeni Kadın mefkuresine ulaşmak için, her yerde ihtilalleri müteakip çalışmalar başlattı. Neticede milliyetçilik hareketi çeşitli milletlerin bir arada yaşadığı imparatorlukları uluslara ayrılabiliyorsa, feminizm de aileyi fertlere ayrılabilirdi. Halkın babası kabul edilen krallar indirilebiliyor ve idaresindeki milletler ‘hürriyete’ kavuşturulabiliyorsa, ailenin babası da indirilebilir ve kadınlar ‘hürriyete’ kavuşturulabilirdi.
Osmanlı İmparatorluğunun başına gelenler de bunun misallerinden biriydi. Bâtınî localarda organize olan Genç (Jön) Türkler, 1909’da Sultan Abdülhamid’i indirerek Osmanlı İmparatorluğuna son verdi ve yerine İttihat Terakki idaresinde Yeni Türkiye’yi kurdular. Fakat insanları değiştirmek, rejimi değiştirmekten çok daha zordu. Genç Türklerin ideologlarından Ziya Gökalp, bununla alakalı, “Biz siyasî inkılâbı yaptıktan sonra ikinci bir vazifenin önünde kaldık: İctimaî [sosyal] inkılâbı hazırlamak!” diye yazıyordu. Yine de İttihat Terakki’nin kadın kolları çalışmalara hemen başladı. Kadın kongreleri tertipleniyor, basının üzerindeki kontrolün kalkmasıyla feminizm propagandası yapılıyordu.
“Hürriyet”, “müsavat” sloganlarının havada uçuştuğu Yeni Türkiye’nin Meşrutiyet devrinde, kadın hürriyetinin temel göstergesi kıyafet oldu. Geniş etekli çarşafların yerini, vücut hatlarını belli eden “meşrutiyet çarşafı” almaya başladı. Fakat bu bile Genç Türklere kâfi gelmedi; İttihat Terakki’nin yayın organı Yeni Mecmua ve Abdullah Cevdet’in İctihad mecmuası tesettüre karşı savaş açtı. İslam’da tesettürün olmadığını, bu adetin Rumlardan geçtiğini iddia ediyorlardı.
1917 tarihli bir İngiliz raporunda, “Türk kadınının oy kullanma hakkını müdafaa eden bir Yahudi” diye tarif edilen Halide Edip, Yeni Türkiye’nin en meşhur feministiydi. Kadınların cemiyetteki rolünü değiştirmek için romanlar yazıyor, konuşmalar yapıyordu. Cihan Harbi esnasında erkekler cephede olduğu için, kadınlar iş hayatına atılmak mecburiyetinde kalmışlardı. Bir yazısında Halide Edip bu hususta şöyle diyordu: “Türk kadınları peçelerini atmakla kalmayıp erkeklerin yerini de tutmuşlardır. Ailelerini doyurmak için çalışmışlar ve boş yerleri işgal etmişlerdir. Türk kadınları bankalara, mağazalara, nezaretlere girdiler. Bu suretle Türk kadınları öyle bir hürriyet kazanmışlardı ki harpten avdet eden kocaları buna nihayet verememişlerdir.”
Bütün romanlarında feminist mesajlar veren Halide Edip, Yeni Turan adlı romanında da, cinsiyet eşitliğini işlemişti. Romanın başkarakteri Oğuz, kendisine, “Siz bize kadın olduğumuzu hissettireceksiniz” diyen bir kadına şöyle cevap veriyordu: “Kadın mı? Tanrım esirgesin, sırf sizi kadınlık kılığından çıkarmak için yeni bir politika icat ettim.”
Yeni Kadın
Günümüzde istatistikler, kadın istihdamının arttığı ülkelerde, boşanmaların da arttığını gösteriyor. Evlenmek ve aile kurmak her geçen gün biraz daha zorlaşırken, evlilik dışı münasebetler küçük yaşlardan itibaren teşvik ediliyor. Üstelik Eski Dünya’da olduğu gibi; kadın ve erkek birbirlerini tamamlayan ve birbirlerine ihtiyaç duyan iki farklı parça olarak görülmüyor artık. Kadınlar, Halide Edip’in ifadesiyle, ‘kadınlık kılığından’ çıktığı için, erkeklerle aynı ve eşit bir parça kabul ediliyor. Peki; Hermetiklerin bu Yeni Dünyası kadınlara saadet getirdi mi? Kadınlar artık daha mı mutlu? Bunu iddia etmek ne yazık ki çok zor. Yapılan araştırmalar, tahsil ve gelir gibi hususlarda cinsiyet eşitliğinin en yüksek olduğu Danimarka, Finlandiya, İsveç ve Norveç gibi ülkelerde tecavüz ve şiddet nispetlerinin çok daha yüksek olduğunu gösteriyor.
All About Eve (1950) filminde Broadway yıldızı Margo şöyle der: “Komik iş, bir kadının kariyeri. Merdivenin basamaklarını çıkarken daha hızlı hareket edebilmek için bıraktığın şeyler. Kadın olmaya geri döndüğünde onlara tekrar ihtiyacın olacağını unutuyorsun. Son tahlilde, akşam yemeğinden az evvel ya da yatakta döndüğünde bakınıp da bir erkeği görmedikçe hiçbir şeyin tadı yok. Bunsuz bir kadın değilsin.”
Kim bilir, belki de ‘güçlü kadın’ aslında, ‘kendi ayakları üzerinde duran’ ya da “Çocuk da yaparım kariyer de!” diyerek çocuklarını bakıcıya ya da kreşlere terk eden değil; Eski Dünya’da olduğu gibi, evinde çocuklarını kendisi yetiştiren, terbiye eden ve erkeğine destek olan kadındır.
.
Turchia dostu bir İtalyan
1918 yılı Kasım ayı.. Avusturya elçisi Giovanni Pallavicini, Beyoğlu’nda bulunan Venedik Sarayı’nı terk etmek için son hazırlıklarını yapıyordu. Bir zamanlar Venedik balyosunun evi olan bu elçilik binasına 1908’de taşınmıştı. Aslında bir İtalyan asilzadesiydi. Venedik’e bağlı Padova’da doğmuştu. Fakat Viyana’da okumuş ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun İstanbul büyükelçisi olarak yıllarca bu devlete hizmet etmişti. Cihan Harbine Türkiye’nin yanında girmişler ve şimdi mağlup olmuşlardı. Türkiye’nin başşehri İstanbul, rakip Müttefikler tarafından işgal edilmişti. İtalyan Kont Carlo Sforza, Venedik Sarayı’nın önünde, onun binayı terk etmesini bekliyordu. Galip Avrupalı güçleri şehirde yüksek komiserler temsil ediyordu. Kont Sforza da, İtalya adına bu vazifeyi yürütecekti.
Kont Sforza
Kont Sforza’nın Venedik Sarayı’na girince yaptığı ilk iş, binanın ön cephesine Venedik Aslanını asmak oldu. Kırk altı yaşındaki Kont, Milano dükü Sforza hanedanının bir ferdiydi. Ailesi, İtalya’daki Medici, Orsini gibi diğer Kara Asalet aileleri ile olduğu gibi, Pallavicini ailesi ile de akrabaydı ve onlar gibi Venedik’e sadıklardı.
İstanbul’a ilk gelişi değildi Kont Sforza’nın. İlk defa Temmuz 1901’de gelmişti. 1907 başından, 1909 Temmuzuna kadar yine İstanbul’daydı. Bir diplomat olarak, Serkildoryan’ın (Cercle d’Orient) müdavimlerindendi. Eşi ile bu şehirde tanışmıştı. Kaimpederi, Belçika’nın İstanbul elçisiydi. Habsburg Hanedanı ile akrabalıkları olan eski bir Belçikalı aileydi.
Hem 1908’de Selanik’te İttihatçı Genç Türklerin ihtilalini, hem de 1909 Nisan’ında Türklerin Sultanı Abdülhamid’in, Genç Türklerin kurduğu Hürriyet (Hareket) ordusu tarafından esir alınışını görmüştü. Genç İtalya’nın kurucusu Mazzini’nin hayranıydı Sforza. Onun gibi bir farmasondu. Bu yüzden, Genç İtalya modeline göre teşkilatlanan Genç Türklere sempati duyuyordu. Fakat meşrutiyet için ayaklanan bu İttihatçıların, meşrutiyetin ne manaya geldiğini bilmediklerini düşünüyordu. İtalya’nın oldukça aktif olduğu “Selanik’in gizli cemiyetlerinin localarında Fransız İhtilalinin tarihini” öğrenmişlerdi sadece. Yirmi sekiz yaşında genç bir subay olan M. Kemal’i de o zamanlar tanımıştı (C. Sforza, Fifty Years of War and Diplomacy in the Balkans). İşte şimdi İstanbul’da bir kez daha onların yanındaydı.
Yunan İşgali
İttihat Terakki komitesinin liderleri Enver, Talat ve Cemal yurtdışına kaçtığı için, İttihatçı Genç Türkler başsız kalmıştı. Esir alınan Sultan Hamid’in Selanik’te kapatıldığı villanın sahibi, İtalyan Yahudisi Allatini ailesi idi. İttihatçılar, bu aileye ait Selanik Bankası’nın İstanbul’daki Galata şubesinde toplandılar. Yaptıkları toplantıda, İttihat Terakki’nin başına, Filistin Cephesinden dönen Mustafa Kemal Paşanın geçmesini teklif ettiler.
Kont Sforza, Almanlardan hoşlanmadığını bildiği bu Paşa ile kendi evinde buluştu. M. Kemal’in iddiasına göre, Sforza kendisi ile görüşmek istemişti. Sforza’ya göre ise, onu Malta’ya sürmek isteyen İngilizlere karşı destek için M. Kemal kendisine gelmişti. İlk teklif kimden gelmiş olursa olsun Kont Sforza ile irtibata geçmek Paşa için büyük bir şanstı.
M. Kemal Paşa ile Kont Sforza en az iki defa bir araya geldiler İstanbul’da. Görüşmelerin ilki, M. Kemal Paşanın İstanbul’a gelişinden kısa bir zaman sonraydı. Yanında arkadaşı Fethi Bey de vardı. Sforza, Dışişleri’ne gönderdiği 11 Aralık 1918 tarihli raporda, isim vermeden, “iki Türk subayını elde ettiğini” iddia ediyordu. 17 Aralık’taki raporunda ise, Fethi ve M. Kemal ile görüşmesinin detaylarını veriyordu (Mevlüt Çelebi, Türk-İtalyan İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi). Sforza onlara, İzmir ve havalisinin Yunanlılarca işgal edileceğini, bu istilaya karşı ulusal silahlı bir direniş teşkil etmeleri gerektiğini anlattı. İtalya’nın kendilerine her türlü silah ve malzeme desteği vereceğini vaat etti. Teşkilatın başına, arkadaşları M. Kemal’i tavsiye ediyordu. Paşaya, “İtalyan elçiliğinde bir dairenin hizmetinde olduğunu” söyledi. M. Kemal ve Fethi Beyler ise buna karşılık, İttihat Terakki’nin Türkiye’nin geleceğinde de devam etmesini, ‘Türkiye Birleşik Devletleri’ni meydana getirmek istediklerini ve iktidara gelirlerse İtalya’nın desteğini temin etmek istediklerini ifade ettiler (Mevlüt Çelebi, Mütareke Döneminde Mustafa Kemal Paşa-Kont Sforza Görüşmesi).
İtalyan komiserin desteği, Filistin Cephesinden mağlup dönen Paşa’ya büyük bir güç kaynağı oldu. Hatta bir gün, Paşanın Şişli’deki evi İtalyan bir birlik tarafından aranmak istendiğinde, M. Kemal telefonla komiserliği aradı ve birlik arama yapmadan orayı terk etti. Ertesi gün de kendisine, İtalyan kumandanlığından, eve kimsenin tecavüz edemeyeceğine dair bir kart verildi (Falih Rıfkı Atay, Atatürk’ün Bana Anlattıkları).
Sforza, Wilson prensiplerine inanıyordu. Sömürgecilik için toprak işgal etme devrinin, Cihan Harbi ile beraber sona erdiğini biliyordu. İtalyan tesiri için askerî gücün bir faydası yoktu; uzun vadeli ticarî menfaatler için ulusal bir hareket desteklenmeliydi (Sforza, Makers of Modern Europe). 11 Şubat 1919’da, Ege Denizindeki Doğu Akdeniz İtalyan Seferi Kuvvetleri’nin başında bulunan General Vittorio Elia’ya bir mektup yazdı.* Ona, Suriye’de ve diğer yerlerde istiklal peşinde koşan Arapları misal gösterdi. İngilizlerin ve Fransızların, mütehassıs casusları vasıtasıyla, buralarda İngiliz-Fransız taraftarı istiklal hareketleri organize ettiklerini anlattı. İtalya’nın işgal ettiği yerlerde de, “çok acil” bir şekilde, benzer bir hareketin organize edilmesi gerekiyordu. Sforza’ya göre bu, “hayatî bir menfaat” idi. Bu ulusal istiklali elde etmek için birkaç Türk’e güveniyordu. Bu Türklere, müstakil bir devlet meydana getirmenin, Avrupalı bir gücün desteği olmadan imkansız olduğunu söylemişti ve İtalya “en münasip” tercihti (Prof. Luca Micheletta & Prof. Massimo Bucarelli, Carlo Sforza and Diplomatic Europe 1896-1922).
İstiklal Harbi
İşgalci Komiserler, şehrin ve ülkenin idaresi ile alakalı meseleleri görüşmek için haftada bir kez toplanıyordu. Kont Sforza, Yunan komiserin bu toplantılara katılmasına izin vermemişti. Komiserler, 20 Kasım 1918’de yaptıkları toplantıda; Trabzon, Samsun ve Sinop mevkiindeki sahil emniyetinin İtalyan donanması tarafından sağlanmasına karar vermişlerdi.
Yunan ordusunun İzmir’e çıkmasının hemen ardından M. Kemal Paşa, kendisini tarihe geçirecek yolculuğa başladı. Kont Sforza’nın talebi üzerine İngilizlerin verdiği vizeyle İstanbul’dan ayrılarak gemiyle Samsun’a ulaştı ve buradaki İngiliz birlikleri tarafından karşılandı. Görünüşteki vazifesi; 9. Ordu müfettişliği idi. Bu vazifeye tayin edilerek Anadolu’ya gönderilmesinde de yine Kont’un parmağı vardı (Alexander A. Pallis, Yunanlıların Anadolu Macerası (1915-1922)).
Paşa’nın resmi vazifesi ordu müfettişliği olsa da, asıl niyeti, Yunan Ordusuna karşı direnişi organize etmek ve yeni bir devlet kurmaktı. İlk olarak, Doğu illeri adına Erzurum’da toplanan kongreye iştirak etti. Kongrede, Kuva-yi Milliye tek kuvvet olarak tanındı. Paşa, Doğu Anadolu’daki müdafaa-i hukuk cemiyetlerini temsil eden Heyet-i Temsiliye’nin başına seçildi. Sonra da, tüm yurt adına toplanan diğer kongreye katılmak üzere Sivas’a geçti. İtalyan işgali altındaki Antalya’ya birkaç kez gelen İtalyan Prof. Biagio Pace, Şubat 1920’de yazdığı makalede, M. Kemal Paşa’nın katıldığı Sivas Kongresini, “Eylül Devrimi” olarak isimlendiriyor ve devrimin maksadını, “sulh konferansının muhtemel kararlarına direnen yeni bir devlet kurmaktır” diye izah ediyordu.
Anadolu’nun Lawrence’ı
Yunan işgaline mukavemetin organizasyonunda, İzmir’de sıkılan ilk kurşuna varıncaya kadar, İtalya’nın büyük katkısı vardı. İtalyanlar, Yunandan önce Anadolu’da işgale giriştiği halde onlara karşı silahlı bir direniş olmamış; Yunan’a karşı ise daha ilk günden itibaren silahlı bir mücadele başlatılmıştı.
İtalya, Antalya başta olmak üzere Akdeniz havzasını işgal etmişti. Kısaca “Arma” olarak bilinen İtalyan Carabinieri, yani jandarma teşkilatı, işgal edilen bu bölgede vazife yapıyordu. Anadolu’ya getirilen bu birliklerden en aktif olanı, Kuşadası’ndaki 379. Jandarma Takımı idi ve başında Teğmen Ugo Luca bulunuyordu.
Anadolu’daki İtalyan istihbarat teşkilatının şefi olan Luca, Türkçe biliyordu. Gerilla savaşında oldukça mahirdi. Sonradan, “Anadolu’nun Lawrence’ı” olarak meşhur olacaktı. Yunan’a karşı ilk müdafaa cemiyetleri ve Kuva-yı Milliye çeteleri, Luca’nın başında bulunduğu teşkilatın gayret ve destekleriyle kuruldu. Kuva-yı Milliyeciler ve silahları İtalyan torpidoları ile taşınıyordu.
Luca’nın yanında mücadele eden en meşhur Kuva-yı Milliyeciler, Şükrü (Saraçoğlu) ve Mahmut Esat (Bozkurt) idi. Şükrü ve Mahmut Esat, Cenevre’de okumuşlardı. Buradaki Türk Yurdu cemiyetinde çalışırlarken bir İtalyan gemisiyle Türkiye’ye getirilmişlerdi. Bu iki Genç Türk, Kuva-yi Milliye’nin teşkilatlanmasında çalıştılar. Teğmen Luca ile birlikte, küçük teknelerle Rodos’tan silah getiriyorlardı (Fabio L. Grassi, 1920 ve 1923 Yılları Arasında İtalya’nın Türkiye’deki Politikası ve Gizli İşleri). Hatta bazan Luca, zeybek kıyafetleri giyiyor ve Kuva-yı Milliyeci çetelerle birlikte Yunan birliklerine taarruz ediyordu (Türkiye İçin Dövüşen İtalyan Generali, Milliyet Gazetesi, 4-16 Ocak 1959).
Karakol Teşkilatı
İtalya, İstanbul’dan Anadolu’ya silah ve insan kaçırılmasına da göz yumuyordu. 17 Ocak 1919’da Osmanlı polis teşkilatı, Müttefiklerce idare edilen Kontrol Komitesine bağlanmıştı. Şubat ayında bu komitenin başına, İtalyan Carabinieri’den Albay Kont Balduino Caprini getirilmişti. Caprini, bu işlerde tecrübeliydi. Daha evvel, Osmanlı’dan koparılan Girit’te vazife yapmıştı. Yunan ordusunu Anadolu’ya sokan Giritli komitacı Venizelos’u ta o yıllardan biliyordu. Sonra da, 1904’de tesis edilen ve İttihat Terakki’nin kurulmasında büyük rol oynayan Makedonya Jandarma teşkilatında, İtalyan General Emilio De Giorgis’in yardımcısı olarak çalışmıştı. 1911’deki İtalya-Türkiye savaşına da katılmıştı. Yani; İttihatçı Genç Türkleri yakından tanıyordu.
Başşehir İstanbul’un işgali ile neticelenen Cihan Harbi, Avusturya-Macaristan Prensinin Gavrilo Princip adlı bir tetikçi tarafından öldürülmesiyle başlamıştı. Princip, Mazzini’nin Genç İtalya modeline göre kurulan Genç Bosnalılar mensubuydu ve “Kara El” teşkilatı için çalışıyordu. İstanbul’daki Genç Türkler de benzer bir teşkilat kurmuşlardı: Karakol. Albay Caprini, bu teşkilatın çalışmalarına; Anadolu’ya silah ve insan kaçırmalarına müsaade ediyor ve onları kolluyordu. İngilizlerce tevkif edilmek istenen Karakol mensubu Memduh Şevket Bey, bir İtalyan gemisiyle İtalya’ya kaçmıştı. Karakol liderlerinden Kara Kemal de İtalyanların yardımıyla Malta’dan kaçarak Anadolu’ya geçmişti.
İtalya, Ankara’ya sadece silah ve insan değil; İstanbul’daki hadiseleri de aktarıyordu. Mart 1920’de İstanbul’da meclisin işgal edileceğini önceden bildirdiler. Dedikleri gibi; Müttefiklerce İstanbul’da büyük bir operasyon başlatıldı. Meclis basıldı ve İttihatçı Genç Türklerin bir kısmı, İngiliz idaresindeki Malta’ya sürüldü. Ankara’daki Heyet-i Temsiliye, bu işgali, Antalya’daki İtalya temsilciliğinin istasyonunu kullanarak, milletlerarası arenada protesto etti. Fakat Müttefiklerin bu sert müdahalesi Ankara’ya yaradı. M. Akif, İsmet İnönü, Halide Edip gibi Genç Türkler, Albay Caprini’nin mesuliyeti altında bulunan Üsküdar’daki Özbekler Tekkesi üzerinden Ankara’ya geçtiler. İstanbul’dan kaçanlar sayesinde Heyet-i Temsiliye, Büyük Millet Meclisi’ne dönüştü.
Buz’dan Jozef
M. Kemal Paşa Anadolu’ya geçtikten sonra Sforza, İtalya’ya geri çağrılmış ve yeni kurulan hükümette hariciye müsteşarı yapılmıştı. Venedikli bir asilzade olan arkadaşı Salvatore Contarini de hariciyenin umumi sekreteri olmuştu. Contarini ile birlikte Kemalistleri desteklemeye devam eden Sforza, diğer yandan da İtalya ve Sovyet Rusya arasında ilk resmî görüşmeleri başlattı. Rusya’da ihtilal yaparak Çarlığı deviren Bolşevikler, kendileri gibi devrimci olan Ankara’ya silah ve para yardımında bulunuyordu. Çünkü Komünist liderlerin yolu bir zamanlar İtalya’dan geçmişti. Stalin, 1907’de Venedik’te Aziz Lazarus adasındaki Ermeni manastırında zangoç olarak çalışmıştı. Bu manastır, Sivas Ermenisi Mekhitar tarafından kurulan tarikata aitti. Tarikatın modeli, Venedik’in kurdurduğu Cizvit tarikatı ile aynıydı. Osmanlı Ermenilerine milliyetçilik fikirleri bu ada üzerinden empoze edilmişti. Gençliğinde Tiflis’te Cizvit ilahiyat mektebinde okuyan Stalin’in Venedik’teki lakabı; “Buz’dan Jozef” idi. Yani: Soğuk memleketten gelen Yahudi. Belki de biraz da bu yüzden olsa gerek, Bolşevikler İtalyanlarla beraber Ankara’nın yanında yer alıyorlardı.
Ankara’nın Yükselişi
İtalya, istiklal mücadelesi veren Genç Türklerin en büyük yardımcısıydı. Ankara Hükümetinin ilk gayriresmî yurtdışı temsilciliği bu yüzden Roma’da Piazza dell’Esquilino’da açıldı. İstanbul’daki hükümeti iyice gözden düşüren Sevr anlaşmasının gözden geçirilmesini müdafaa eden ilk devlet adamı yine Kont Sforza oldu. Giovani Turchi’nin dostu Sforza’nın Ankara’ya yardımları bunlarla da mahdut kalmadı. Şubat 1921’de tertip edilen Londra Konferansına, sadece İstanbul Hükümeti davet edilmişti. Gayriresmi bir hükümet olan Ankara’nın çağrılması mümkün değildi. Fakat Kont Sforza, Ankara’yı da davet ederek Ankara Hükümetine milletlerarası resmiyet kazandırdı. Bu sayede, Ankara Hükümetini temsil eden Kemalist heyet, önce Antalya’ya gitti. Buradan bindikleri bir İtalyan torpidosuyla İtalya’ya geçtiler. Kont Sforza ile görüşüp, gerekli talimatları aldıktan sonra Londra’ya gittiler.
Kont Sforza, Ankara’da meclisin açılmasının ardından, Malta’ya sürgüne gönderilen İttihatçı Genç Türklerin serbest bırakılması için de diplomatik teşebbüslerde bulundu ve bunda da muvaffak oldu. İtalya üzerinden Türkiye’ye dönen bu Genç’ler, Ankara Hükümetine katıldılar ve İstanbul’a karşı Ankara’yı güçlendirdiler.
İtalyan Silahları
1919’da Giritli Venizelos’un gazına gelerek İzmir’e adım atan Yunan Ordusu, Anadolu’nun içlerine kadar ilerlemesine rağmen, 1920’de Venizelos’un istifasının ardından İngiltere’nin desteğini kaybetmişti. Buna karşılık Ankara, İtalya’daki temsilciliği vasıtasıyla yurtdışından silah satın alarak güçleniyordu. Venedikli işadamı Volpi’nin gayretleriyle, Banca Commerciale Italiana, yani İtalyan Ticaret Bankası, silah almaları için, Mart 1921’de Ankara’ya 10.000.000 £ kredi açmıştı. Yazar Grassi’nin aktardıklarına göre, İtalyan tüccar Mario Pellegrini, Kemalist orduya, yani Ankara ordusuna çamaşır, silah ve mühimmat tedarik ediyordu. Üstelik Pellegrini Ankara’ya, Kemalist orduda savaşmak üzere, İtalya’dan gelen gönüllülerin Kuşadası’nda indiğini bildirmişti. Yazar Grassi’nin, kitabına aldığı bu iddiaya göre, bu İtalyan gönüllüler, İnönü Harbinde Yunan’a karşı Ankara’nın ordusu ile birlikte mücadele etmişlerdi.
Ve Zafer!
Yunan Ordusu, İtalya, Fransa, ABD ve Rusya’nın desteklediği Ankara’nın karşısında tutunamadı ve Anadolu macerasına bir son vererek Eylül 1922’de Türk topraklarını terk etti. Yunan Genelkurmayına göre, Ankara’nın savaşı kazanmasının sebebi, İtalyanların Kemalistlere yardım etmesiydi. İtalyanların verdiği uçaklar, Yunan hava kuvvetlerini felce uğratmıştı (Bilal N. Şimşir, İngiliz Belgeleri ile Sakarya’dan İzmir’e). Galip Ankara, var olma mücadelesi verdiği zor zamanlarında kendisine yapılan bu iyilikleri elbette unutmadı. Yunan ordusunun İzmir’i terk etmesinin ardından, 11 Eylül’de Fethi Bey, yabancı gazetelere şöyle beyanatta bulunuyordu:
“Türkiye, İtalya’nın insaniyet adına haklarımızı savunmasından dolayı memnundur. Mütarekeden hemen sonra varlığımızı devam ettirmemiz gerektiğini ilk olarak İtalya savunmuştur. Kont Sforza unutulmayacaktır.”
To read in English please click here.
************************************************************
Dipnotlar:
*
“İSTANBUL YÜKSEK KOMİSERİ SFORZA’DAN EGE’DEKİ İTALYAN KUVVETLERİ KUMANDANI ELIA’YA
İstanbul, 11 Şubat 1919
Ortak şifrelerimizin gizliliğinin olmaması, bu mektubumu size bir savaş tayyaresiyle göndermeye giderek beni daha fazla ikna ediyor.
Bunları ne hakkında olduğuna dair kısa formüllerle hülasa ediyorum; hepsini çok iyi göreceksin.
Amerika Birleşik Devletleri’nin savaşa müdahalesinin ardından, Akdeniz Güçlerinin Asya Türkiye’sindeki menfaatlerinin milletlerarası temayülünde bir değişiklik oldu [işgal, müstemleke devri kapandı].
Artık mesele ilhaklar ya da idari bölgeler değil. Mesele; ulusal bir hükümet tercih etmekte serbest olması gereken yerli halklara [mesela Türklere] taraftar olmakla alakadar olan Güçler [İtilaf Devletleri] tarafından bölgesel bir bölünmeye göre yapılacak yardım meselesi.
İngilizler ve Fransızlar için arzularını Wilson prensipleriyle uyumlu hale getirmek kolay olacak. Çünkü sabık anlaşmalarla kendilerine düşen Arap bölgelerinde eşraftan, cemiyetlerden, aşiretlerden, belediyelerden ve diğer müesseselerden kendi yardımları lehine tahrik edici konuşmalar ve dilekçeler geliyor. Araplar arasında mutlak istiklale dair temayüller varken, İngiltere ve Fransa’nın Suriye’de ve başka yerlerde o kadar ispatlanmış ve tecrübeli müşteri ve casusları var ki, Fransa ve İngiliz yanlısı bir “muhtariyet [istiklal]” hareketi kolayca sahnelenebilir.
Her halükârda ve büyük bir aciliyetle, benzer bir şeyin, arzu edilen zamanda, [Anadolu’da] İtalyan emelleri için ayrılan bölgede hayata geçmesini sağlamak gerekiyor. Bu bizim için hayati bir menfaat. İtalya’nın az çok bariz rakiplerinin, suni bir şekilde Wilson prensiplerine dayanarak ve Asya Türkiye’sinin hiçbir nüfusunun İtalya’dan “yardım” istemediğini öne sürerek iddialarımıza karşı çıkmasına mâni olmak icap ediyor.
Fakat bunu düzeltebiliriz ve Hükümet sana çok itimat ediyor sevgili Elia.
Buraya geldiğimden beri Türk kavmine karşı bir sempati politikasına dikkat çektim. Türklerin Yunanlıların kendilerine bir nebze hâkim olabileceği fikrinden duyduğu korku ve tiksinti, işin geri kalanını hallediyor.
Venizelos, Paris’ten resmi olarak tüm İzmir Vilayetini (Denizli kazası hariç) ve diğer bölgeleri de istedi. Türkler bunu öğrenmeye başlıyor. Burada onları [Türkleri] Yunanlılardan kurtarmanın tek yolunun İtalyanlardan yardım istemek olduğuna ikna etmem kolaydı. Benim için kolaydı; çünkü gerçek bu: Başka can simidi yok.
İşin pratik kısmıyla alakalı, Baron Sonnino’nun az önce Paris’ten bana telgrafla gönderdiği şey şudur. “Ekselanslarından rica ediyorum: 1) İstenilen anda eşraftan, halktan vs. kıta [Anadolu] kıyılarından İtalya’nın yardımı lehindeki adresler ve dilekçeler. General Elia, kıyıdaki bazı yerlerle dostane münasebetler kurduğunu bize zaten bildirdi. 2) Kıyıdan RR vasıtasıyla tertiplenmesi. Konsolosluk makamları ve gayri resmi ve icap ettiğinde inkâr edilebilir casuslar göndererek, Fransa ve İngiltere ile yapılan anlaşmalarla İtalya’ya atfedilen bölgede sizin bildiğiniz benzer bir faaliyet. 3) Ekselanslarına ve General Elia’ya bu maksat için lazım olacak meblağın bana bildirilmesi: derhal karşılanacak. 4) Bu maksatla İtalya’dan hangi vazifelilerin ve casusların gönderilmesini istediğinizi bana ifade etmeniz; mesela Dr. Insabato’yu gönderebilirim. 5) Bu faaliyette, maksadı tehlikeye atabilecek kamu kazalarından kaçınmak için, tatbikat hızıyla birlikte, en büyük sağduyu ve kurnazlığın kullanılması gerektiğini unutmayın.”
Sizin için her şeyi yazıya döktüm; ancak n.2’de bahsedilen bölge için faydalı bir hizmet sunacağını umduğum iyi Türk ve Arnavut unsurlar bulduğumu da ekliyorum. Onlara (ceplerine koyacakları büyük yüzdeye rağmen), Türk kitleleriyle hiçbir zaman doğrudan temas kuramayacak olan İtalyan casuslarından daha fazla itimat ediyorum. Bununla birlikte, Insabato’nun kararsız bir adam değil, daha çok bir Arapçı olduğunu da eklemek isterim. Faydalı olabileceğini düşünüyorsanız, sorması yeterli.
Bununla birlikte, muhtemelen, zaten gönderecek veya harekete geçirmek için sahada uygun insanlara [casuslara] sahipsiniz. Antalya Sancağını bilhassa tavsiye ediyorum çünkü burada [İstanbul’da] meydana getirmekte olduğum teşkilatın [Karakol teşkilatı] orada bir karşılığı olmayacak. Bu nedenle İzmir vilayetiyle ilgilenecek daha az şeyiniz olduğunu düşünmeyin. Casusların gizli, çok ihtiyatlı olması, herhangi bir kazadan kaçınması ve -mümkün olduğu kadar- Türk davasına ve Türk kavmine hizmet ettiklerine -gerçekte olduğu gibi– Türklerin inanması gerekeceğinden, tüm inisiyatiflere izin var.
Meseleyi emanet ettiğim [anlattığım] iki üç Türk şahsiyete [M. Kemal, Ali Fethi] Türkiye’ye hizmet etmeleri gerektiğini açıkça söyledim. “Müstakil olmak istiyoruz; ancak bize, aslında gelecekteki istiklalimizi garanti edecek yardıma ihtiyacımız olduğu için, bu yardımın İtalya’dan gelmesini tavsiye ediyoruz. Ki bu bizim için her cihetten daha uygundur” diye söylemeleri gerektiğini anlattım; belki de böyle söylemelerini sağladım.
Sırf paraları olmadığı ve Babıali’nin de parası olmadığı için, onlara seyahat ve propaganda masrafları için ihtiyaçları olanı sağlıyorum.
Adresler, dilekçeler vb. vermek için psikolojik an [mesela Yunan’ın İzmir’e çıkması] hakkında, Patronumdan haber alır almaz sizi bilgilendireceğim. Talep edilen ana kadar, başkaları tarafından bir karşı taarruz uyandırmamak için azami ihtiyat ve gizlilik gerekli olacaktır.
Bu mektuba dayanarak, anlaşılma tehlikesi olmadan, artık bana fonlar, casuslar vb. hakkında telgraf çekebilirsiniz. Daha sonra doğrudan Roma’ya telgraf çekmesi gerekiyorsa, “Paris’ten Sforza’ya İkinci Sonnino irtibatı” gibi bir ifade veya başka bir benzer ifade kullanmalı. Çünkü büyük ihtimalle Müşavir henüz tüm bunların farkında değil.
Dövüşçü, senin cevabını bana hemen getirme emri aldı. Birliğin ihtiyaçları için de bir an önce buraya dönmesi iyi olacaktır. Fakat elbette, faydalı ve kesin bir cevap verebilmek için ihtiyaç duyduğunuz iki veya üç gün boyunca onu tutmanız gerekebilir.”
Kaynak: Ministero Degli Affari Esteri, I Documenti Diplomatici Italiani, Sesta Serie: 1918-1922, Cilt: II, Istituto Poligrafico e Zecca Dello Stato, Roma 1980.
.
Gençlere Nasihat
Kur’an-ı Kerim’de, “Ey iman edenler! Eğer bir fâsık size bir haber getirirse onun doğruluğunu araştırın.” (Hucurât-6) buyurulmaktadır. Bugün “Bilim” dediğimiz sahada, deliller ile ispat edilen fennî hakikatleri anlatan hakiki fen adamları olduğu gibi, bu isim ve sıfatlar altında, dinin esaslarına saldırmak maksadıyla, kendi ideolojik görüşlerini aktaran, kendi sahası dışında konuşan sahtekarlar da bulunmaktadır. Bu yüzden, “bilim” adına önümüze sunulan her şeye, sorgulamadan, körü körüne inanmamak gerekir. Bununla alakalı, İmam-ı Gazali’nin el-Münkizu Mine’d Dalâl eserinden şu kısmı aktarmanın faydalı olacağını düşündüm:
“Riyaziye; matematik, geometri ve astronomi ilimlerinden ibarettir. Bunların hiçbirinin ne müsbet ne de menfi cihetten, dinî meselelerle bir alakası yoktur. Bunlar, aklî deliller ile ispat edilen şeylerdir. Anlaşılıp öğrenildikten sonra, inkâra yer kalmaz. Fakat bu ilimlerden mahzurlu bir vaziyet ortaya çıkmıştır. Bu ilimlerle iştigal eden kimse, bunlarda gördüğü incelikleri ve delilleri hayretle karşılar. Bu sebeple, felsefecilere [bilim adamlarına] karşı takdir hissi uyanır. Felsefecilerin bütün ilimleri açık ve kuvvetli delile dayanmak cihetinden bu ilimler gibidir zanneder. Sonra, felsefecilerin Allah-ü Teala’yı inkâr ettiklerini, küfürlerini, maneviyata kıymet vermediklerini, sağdan soldan işitir ve sırf onları taklit etmek sebebiyle kâfir olur. Kendi kendine, din hak bir şey olsaydı, matematik ilminde bu kadar ilim sahibi olan büyük insanlarca mâlum olurdu, onlara gizli kalmazdı, der. Onların inkârını işitince, dini inkâr etmenin doğru olduğuna kanaat getirir. Başka hiçbir dayanağı olmadığı halde, sadece böyle bir düşünce ile doğru yoldan ayrılmış nice kimseler gördüm. Onları taklit ile doğru yoldan ayrılan bir kimseye: ‘Bir ilimde mahir olan kimsenin diğer ilimlerde de mahir olması icap etmez. Fıkıh ve kelâm ilimlerini iyi bilen bir kimsenin, tıp ilminde de mütehassıs olması icap etmez. Diğer taraftan, aklî ilimleri bilmeyen bir kimsenin, nahv ilimlerini de bilmediği iddia edilemez. Her ilmin erbabı vardır ve o ilimde ilerlemiştir. Diğerlerini geçmiştir. Bunlar bazan başka ilimlerde cahil vaziyetine düşerler. Eskilerin matematiğe dair sözleri delile dayanır. Fakat ilâhiyata dair sözleri tahmine dayanır. Bunu ancak onunla meşgul olup, tecrübe eden anlar.’ diyerek izah edilse bunu anlamaz ve kabul etmez. Nefsinin ağır basması, kendini akıllı göstermekten hoşlanması ve tembellik arzuları gibi haller, o kimseyi bütün ilimlerde felsefecilere iyi gözle bakmaya ve bunda ısrar etmeye sevk eder. Bu hal ise, büyük bir felakettir.”
.
İtalyan İşi
Tüccar aristokratlarca idare edilen Venedik devleti, bugünkü modern dünyanın doğduğu yerdir. Yeni Dünya’yı meydana getiren fikirler, İspanya’dan kovulan Yahudilere kapılarını açan ve Avrupa’nın ilk gettosunu kuran Venedik’ten tüm Avrupa’ya yayılmıştır. Paranın, matbaanın ve istihbaratının gücü sayesinde ve elbette, takip ettiği Makyavelli siyaseti ve kurdurduğu farmasonluk ve Cizvit gibi tarikatların da katkısıyla Venedikliler, önce Avrupa, sonra dünya siyasetine, ekonomisine ve bilimine istikamet vermiştir.
Şeytan’ın İntikamı
16. yüzyılın sonlarına doğru Venedik’te, Leonardo Dona, Nicolo Contarini, Antonio Querini gibi vatansever asilzadeler tarafından Genç/Civan (Giovani) cemiyeti kuruldu. Bu Genç’ler, Venedik’in milletlerarası arenada daha aktif rol oynamasını istiyordu. Roma Kilisesinden hiç haz etmiyorlardı. İngiltere ve Hollanda ile kuvvetli irtibatları vardı. Grubun sözcüsü, ateist bir rahip olan Paolo Sarpi idi. Morosini ailesinin evinde toplandıkları için Ridotto Morosini olarak da bilinen cemiyet, devletin idaresine hâkim oldu.
Genç’lerin yaydığı modern fikirler, ilk ihtilalini, Venedik’in 8. Henry’den beri müdahil olduğu İngiltere’de gerçekleştirdi. 1649’da Kral I. Charles idam edildi ve İngiltere Cumhuriyeti (Commonwealth) kuruldu. Venedik’te Sarpi’yi ziyaret ettikten sonra sıkı bir monarşi düşmanı olan İngiliz şair John Milton, kurulan bu yeni devlette vazife almıştır. Şeytan’ı övdüğü Kayıp Cennet adlı eserinde, yıkılan her kralın; Şeytan’ın Tanrı’dan ve ademoğlundan aldığı bir intikam olduğunu söyler.
Genç Türkler
İhtilalci Genç hareketi, 19. yüzyılda, İtalyan Giuseppe Mazzini’nin gayretleriyle bir sisteme oturtuldu. Onun tarafından, sloganı, “İttihat, Terakki ve Hürriyet” olan masonik Genç İtalya (Giovane Italia) birliği kuruldu. Avrupa’daki tüm ülkelerde kopyalanan bu cereyan, İtalyan nüfuzunun oldukça kuvvetli olduğu İstanbul’daki Pera-Beyoğlu ve Selanik üzerinden Osmanlı topraklarına da sızdı. Balkanlarda çok sayıda taraftar topladı. “Yeni” fikirlere sahip bu kişiler kendilerini, Genç (Jön) Osmanlılar/Türkler olarak isimlendiriyordu.
Genç’ler, Osmanlı İmparatorluğunu meşrutiyet sistemine geçirmek için faaliyetlerde bulunmaya başladılar. Meşrutiyeti kabul etmeyen Sultan Abdülaziz, Şehzade Murad’ın İtalyan doktoru Kapolyon’un (Capoleone – Cappa di Leone) da içinde bulunduğu ekipçe ortadan kaldırıldı. Yerine, meşrutiyeti ilan etmek şartıyla, yeğeni Şehzade Abdülhamid tahta çıkartıldı.
Sultan Hamid, alınan dış borçlarla ekonomisi iflas etmiş bir imparatorluğun başına geçmişti. Genç’lerin arkasındaki alacaklıların asıl niyetinin farkındaydı. Ruslarla yapılan harbi bahane ederek, meşrutiyeti rafa kaldırdı. Meclisi kapattı. İdareyi eline aldı. Borçların tahsili için de Düyun-u Umumiye idaresinin kurulmasına müsaade etti. İtalya, bu idarede yer alan altı yabancı devletten biriydi.
İhtilal Hazırlıkları
Sultan Hamid ile karşı karşıya kalan Genç Türklerin bir kısmı yurtdışına kaçtı; diğerleri de yeraltına çekildiler. Sultan Abdülaziz’in öldürülmesinde rolü olan Mithat Paşa gibi Genç’lerse hapsi boyladı. Fakat İtalya’nın başını çektiği Avrupalı güçler rahat durmuyordu. Ekonomik olarak baskı yapıyor, Sultan buna karşı koymaya kalkarsa da donanmalarını Boğaza sürüyorlardı. Diğer yandan da Balkanları karıştırmaya devam ediyor; Genç’leri yeniden organize ediyorlardı. İtalyan masonlarının üstadı Ernesto Nathan’ın yardımcısı Ettore Ferrari, 1900 Temmuz ayında Orient Express ile İstanbul’a gelmiş ve uykudaki locaları uyandırmaya başlamıştı.
Makedonya’daki patırtıları kontrol altına alma bahanesiyle, Avrupalı Güçlerce 1904’te burada milletlerarası bir jandarma teşkilatı kuruldu. Başına, İtalyan General Emilio Degiorgis geçirildi. Generalin de iştirak ettiği Selanik’teki gizli toplantılarda Genç’ler yeniden teşkilatlandırıldı. İtalyan Yahudisi Emmanuele Carasso, başında bulunduğu mason locasının kapısını Genç’lere açarak onları İtalya’nın kanatları altına aldı. Burada onlara İtalyan Carbonari ve Risorgimento üzerine eğitimler verildi.
Locanın üstadı Avukat Carasso, ileride Vatikan’ın kasası olacak Yahudi Bernardino Nogara’nın iş ortaklarındandı. Nogara ise, Osmanlı’ya verilen borçları tahsil etmek için kurulan Düyun-u Umumiye’nin İtalya temsilcisiydi. Venedikli iş adamı Giuseppe Volpi için çalışıyordu. Patron Volpi, Venedik’in aristokrat ailelerinden Pisani’lere mensup Nerina Pisani ile evliydi. Bir başka asilzade; Piero Foscari ile birlikte iş yapıyorlardı.
İttihat Terakki
Selanik’teki Genç Türkler, Genç İtalya’nın sloganından yola çıkarak, İttihat ve Terakki Komitesini kurdu. Bu komitenin içinde, İkinci ve Üçüncü Orduya mensup genç Osmanlı subayları da vardı. İtalya donanmasının desteğini de arkalarına alarak, 1908 yazında Makedonya’da ayaklandılar. Sultan Hamid’in nasihat için gönderdiği paşaları birer birer vurdular. Nasihatin kâr etmediğini anlayan Sultan Hamid üzerlerine ordu göndermek istediyse de, orduların artık sözünü dinlemediğini acı bir şekilde gördü. Nazırlarıyla görüştükten sonra geriye yapacak tek şey kalmıştı: 23 Temmuz gecesi Makedonya’ya çektiği telgrafla meşrutiyeti yeniden ilan etti. Bu haberin ardından, Müslümanların yaşadığı yarımada sessizliğe gömülürken, İtalyan Beyoğlu’nda ve Selanik’te günlerce süren kutlamalar yapıldı.
Genç Türkler, iktidara gelir gelmez hükûmete çok sayıda İngiliz müşavir aldılar. Osmanlı donanmasını İngiltere’ye, orduyu Almanya’ya, mâliyeyi de Fransa’ya emanet ettiler. Anadolu’da Meşrutiyete karşı başlayan ayaklanmalar sert bir şekilde bastırıldı. Sultan Hamid’e sadık subaylar ivedilikle ordudan tasfiye edildi. Yerlerine İttihatçı Genç subaylar yerleştirildi. Fakat Sultan Hamid hâlâ baştaydı. Bu yaşlı kurt yüksek dehası ve siyaseti sayesinde ipleri tekrar eline alabilirdi. En kısa zamanda indirilmeliydi.
Hürriyet Ordusu
13 Nisan 1909’da, İttihatçı Genç’ler ve yabancı konsolosluklar tarafından kiralanan bazı provokatörler, Meşrutiyetten sonra İstanbul’a getirilen Avcı taburları arasında bir isyan başlattı. İttihat ve Terakki Komitesine mensup bazı Genç İslamcı kalemler, gazetelerde İttihat Terakki aleyhinde yazdıkları yazılarla ateşi körüklediler. Sultanahmed Meydanında toplanan isyancıların arasında molla kılığında ajanlar dolaşıyor ve Meşrutiyet ve İttihat Terakki aleyhine tezahürat yapıyorlardı. Ajanların tahrik ettiği kalabalık, liberal görüşlü Genç Türkleri vurmaya başladı.
İstanbul’da isyan çıkartılmadan çok önce, Genç Türkler Selanik’te toplanmış ve Balkan eşkıyalarından bir ordu kurmak için kolları sıvamıştı. Hazırlıklarını tamamlayan ordu, görünüşte isyanı bastırmak gayesiyle; fakat aslında Sultan Abdülhamid’i indirmek üzere 16 Nisan’da yola çıktı. İstanbul’a yürüyen bu ordu ile alakalı İkdam gazetesi, “Silah Başına!” başyazısı ile şöyle yazıyordu:
“Selanik nasıl bir hürriyet kaynağı olduğunu bugün de ispat ediyor. İhtiyat ve redif askerleri silah altına alınır alınmaz, bütün gençler ve hamiyetli gönüllüler (Arnavut, Bulgar, Rum, Sırp, Ermeni, Yahudi) koşa koşa silah almaya gitmişlerdi.”
Alman Yahudilerine ait Şark Demiryolu Şirketi’nin (Compagnie des chemins de fer Orientaux) trenlerini kullanan ordunun başında Mahmut Şevket Paşa vardı. Mithat Paşa’nın yetiştirmesi olan Paşa, modernist Yahudilerin kurduğu Alyans mektebinden mezundu ve emrinde 700 gönüllüden müteşekkil bir Musevi taburu da vardı.
Ordu Hadımköy civarına geldiğinde, Ermeni mebus Vartakes Efendinin de dahil olduğu, Daşnaksutyun Cemiyetinin temsilcileri kendilerini karşılamaya çıktı. Başta Binbaşı Enver Bey olmak üzere İttihatçı Genç’ler, Ermeni heyetine bu hareketlerinden dolayı teşekkür etti. Askerler de, “Yaşasın Daşnaksutyun Cemiyeti!” diye karşılık verip alkış tuttular. Yeşilköy’de mola veren ordu, 22 Nisan’da İstanbul’a vardı.
Yıldız Düşüyor
Orduya destek olmak üzere Avrupalı güçlerin donanmaları Osmanlı kıyılarında bekliyordu. Vilayetlerden gelen telgraflarda, İtalyan, İngiliz ve Fransız filolarının Antalya ve Mersin açıklarında seyrettiği yazıyordu. İngiliz donanması, Bozcada’nın karşısında yer alan Beşike körfezine demirlemişti. Rus donanması da Sivastopol’dan Karadeniz’e açılmıştı. Bu devletlerin İstanbul’daki elçileri de kabineye muhtıra göndermiş; iki ordu arasında kan dökülürse donanmalarıyla müdahale edeceklerini bildirmişlerdi.
23 Nisan gecesi şehre giren ordu, kışlanın bulunduğu Taksim ve Maçka ve Pangaltı’da küçük çatışmalara girdi. Bâb-ı Âli top atışına tutuldu. Komite muhalifleri hızlı bir şekilde idam edildi ya da vurularak öldürüldü. Camilere sığınan ve isyanla alakası olmayan bazı hocalar ve talebeleri de Bulgar komitacılar tarafından katledildi. Kısa bir zaman içinde şehir kontrol altına alınmıştı. Sırada asıl hedef vardı. Genç’ler, 26 Nisan gecesi giriştikleri harekât ile, Sultan Hamid’in bulunduğu Yıldız Sarayını sardılar. Sarayın suyu ve elektriği kesildi. Muhafız ve hademeler esir alındı. Daha sonra da Genç’ler, Bulgar komitacı Sandanski ve çetesini alarak, sarayı yağmaladılar.
Avukat Carasso’nun liderliğindeki heyet, ertesi gün saraya giderek Sultan Hamid’e hal kararını bildirdi. Esir alınan Türklerin Sultanı, trenle Selanik’e götürüldü. İtalyan Yahudisi Allatini’lere ait villaya kapatıldı. Bir İtalyan bankasından aldığı dört teneke altını, 1908 ihtilalini başlatmaları için İttihatçı Genç’lere dağıtan Carasso, daha sonra, “Sultan Abdülhamid’e yirmi beş milyon liraya yaptıramadığımız işi, biz, İttihatçılara dört yüz bin liraya yaptırdık” diyecekti.
İmparatorluğun Sonu
Sultan Hamid’in indirilmesi ile, altı yüz yıllık Osmanlı İmparatorluğu tarihe karışmış; yerine Yeni Türkiye devleti kurulmuştur. Daha sonra gerçekleşen Balkan Harbi, Cihan Harbi, Ermeni sürgünü vb. hadiselerin Osmanlı ile alakası yoktur. Nitekim, daha evvel İstanbul’daki İngiliz konsolosluğunda çalışan casus Mark Sykes, Halifenin Son Mirası: Türk İmparatorluğu’nun Kısa Bir Tarihi adlı eserinde, bu hususla alakalı şöyle yazar:
“Abdülhamid’in düşüşü, bir despot veya tiranın düşüşü değildi, bir halkın ve bir fikrin düşüşüydü. Teokrasi, imparatorluk prestiji ve gelenek yerine, ateizm, Jakobenizm, materyalizm ve ruhsat geldi. Bir saatte İstanbul değişti; din âlimlerinin anladığı, camilerde vaaz verilen, halkın manevî desteği, ordunun ilhamı İslâm, bir anda öldü. Halîfe, ulemâ ve Kur’an, hüküm ve ilham vermeye son verdi.”
.
Nizâmülmülk
Tarih, nur ile ateşin, iman ile küfrün, hak ile bâtılın mücadelesinden ibarettir. Allah’ın kendilerine zâhiri ve bâtınî ilimler verdiği Peygamberler, insanlığın üzerinde birer güneş gibi doğmuştur. Nurlarıyla kalpleri ve ruhları aydınlatmışlardır. Şeytan’ın askerleri, yani bâtıl yolun mensupları ise, bu hak ve mukaddes dinlere, mefhumlara, sembollere, tarikatlara, tekkelere sızarak onları tahrif etmiş; bunları kendi maksatları için kullanmıştır. Bilhassa bâtınî ilimlerin gayelerini tersine çevirmişlerdir. Peygamberlerin nurları ve şeriatları olmadan da aydınlanabileceklerini iddia etmişlerdir. Nuru taklit ederek insanları aldatan bu ateşin sahte ışığı, ele geçirdiği yerleri ve insanları aydınlatmamış; bilakis onları küfrün karanlığına gömmüştür. Bu mücadelenin tarihteki en meşhur misallerinden biri de Türklerle Haşhaşiler arasındaki mücadeledir.
Haşhaşiler
Şii’liğin bir kolu olan İsmailîler, Sünni İmam Cafer-i Sâdık’ın oğlu İsmail’in adını kullanırlar. Sünni Abbasilerle mücadele ederek büyüdüler. Kendi davalarını, dâî adını verdikleri misyonerlerle yayıyorlardı. 909’da Kahire merkezli Fatımi devletini kurdular. Fatımi imamı Müstansır-Billah’ın 1094’de ölümünün ardından bölündüler. Tahta oturan kardeşine isyan ederek öldürülen, Müstansır-Billah’ın büyük oğlu Nizar’ın taraftarları, yani Nizarî İsmaililer, diğerlerinden ayrıldı. Bunlar, İran ve Suriye’de ekseriyette idiler.
Hasan Sabbah, Kum’da Şii bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Bir müslümandan ziyade, İran milliyetçisiydi. Ailesi ile taşındığı Rey’de İsmaili inancı ile tanışarak onlara katıldı. İsmaili dâîsi olarak faaliyetlere başladı. Mısır’a giderek dersler aldı ve Nizar taraftarı oldu. Gazneli ve Karahanlı hanedanlarıyla başlayan ve Selçuklularla zirveye çıkan İran’daki Türk hakimiyetinden nefret ediyordu.
İran’a dönen Hasan Sabbah, Selçuklu Türkleriyle mücadele için, ayaklanma ve suikasta dayanan yeni taktikler geliştirdi. Müthiş bir teşkilatçıydı. Topladığı adamlar ile beraber, karargahını kurmak üzere bir üs aramaya başladı. İslam öncesi Zerdüştlüğün hâkim olduğu ve Selçukluların menzili dışında kalan Deylem’de karar kıldı. Buradaki Alamut kalesini ele geçirecekti. Dâîlerini propaganda için bu beldeye göndererek taraftar toplamaya başladı.
Hasan Sabbah’ın faaliyetleri, Selçuklu devlet adamı Nizâmülmülk’ün dikkatinden kaçmamıştı. Rey valisi olan damadı Ebu Müslim’e, Hasan Sabbah’ı tevkif etmesini emretti. Fakat Hasan kaçıp saklandı. 1090’ın Eylül ayında da Alamut kalesine sızdı ve kendisine bağlı İsmaililer ile beraber kaleyi Şii kumandandan teslim aldı. Böylece, daha Fatımi imamın ölümünden dört yıl evvel, bir Nizari İsmaili devleti kurulmuş oluyordu.
Nizâmülmülk
Selçuklu veziri Nizâmülmülk, fedai adını verdiği dâîleri ile terör saçan bu yılanın başını küçük iken ezmek istiyordu. Rudbar ve Kuhistan’a yayılan Haşhaşilerin üzerine bir ordu göndermesi için Sultan Melikşah’a tavsiye bulundu. Emir Arslan Taş’ın kumandasında yola çıkan ordu, Hicri 485 yılının Cemaziyelevvel ayında Alamut’a ulaştı ve kaleyi kuşatma altına aldı. Civardaki İsmaililerin Hasan Sabbah’a yardıma gelmesiyle kuşatma uzadı.
Hasan Sabbah en büyük düşmanının Nizâmülmülk olduğunu ve o ortadan kaldırılırsa üzerlerindeki baskının da kalkacağını biliyordu. Nitekim, Ramazan ayında bir fedaisini, Sultan Melikşah ile beraber İsfahan’dan Bağdat’a gitmekte olan Nizâmülmülk’ün üzerine saldı. Bir derviş kılığında kafileye sokulan Bâtınî fedaisi bu genç, Nihâvend yakınlarında, iftardan sonra çadırına çekilmekte olan hedefini kalbinden hançerledi. Nizâmülmülk ağır yaralı olarak çadırına kaldırıldı. Bu büyük çınar, suikast haberini alınca çadırına gelen Sultan Melikşah’in okuduğu Ku’ran-ı Kerim’i dinleyerek ruhunu Hakk’a teslim etti.
Vezîr-i Kebîr
İsfahan’da kendi inşa ettirdiği medreseye defnedilen Nizâmülmülk’ün asıl adı, rakibi gibi, Hasan’dır. Künyesi, Ebû Ali’dir. 1018’de Tûs’da doğdu. Küçük yaşta annesini kaybetti. Doğduğu şehir başta olmak üzere, Nişabur, Buhara, Gazne ve Horasan’da ilim tahsil etti. Hasan Sabbah ile aynı sınıfta okuduğu iddia edilse de bu bir efsaneden ibarettir. Çeşitli memuriyetlerde vazife aldı. Merv’de, Sultan Alparslan’ın babası Çağrı Bey’in yanında kâtip olarak çalıştı ve onun muhabbetini kazandı.
Nizâmülmülk, İslam ve Türk dünyasının en büyük devlet adamlarından biridir. Selçuklu Sultanı Alparslan’a ve oğlu Sultan Melikşah’a yirmi dokuz yıl vezirlik yaptı. Malazgirt zaferinin kazanılmasında büyük tesiri oldu. Melikşah’ın tahta geçmesinde de büyük payı olduğu için Sultan, kendisini bir baba olarak görmüştür. Onun sayesinde Selçuklu ordusu zamanın en güçlü ordusu haline geldi. Saray ve merkezî hükümet teşkilâtını, İslâm esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini yeniden tanzim etti. Hastaneler, câmiler, medreseler ve tekkeler inşa ettirdi.
Siyasetname
Nizâmülmülk’ün en meşhur eseri, Siyasetname’dir. Türk-İslâm devletlerinin idâri, mâlî, siyâsî, askeri, sosyal ve kültürel cihetlerini ele alarak idarecilere nasihat vermektedir. “Dünyada Allah-ü teâlâ’nın kulları üzerine hüküm sürenlerden her biri, kıyamet gününde elleri bağlı olarak getirilir. Eğer âdil davranmışsa, onun adâleti ellerini çözer ve Cennete girer. Eğer zulüm etmiş ise, elleri bağlı hâlde Cehenneme atılır.” hadis-i şerifini nakleden Nizâmülmülk, mülkün, zulüm ile payidar olmayacağını söyler.
Nizâmülmülk; Mu’tezile ve İsmaililik gibi bâtıl fırkalarla mücadele ederek, Hazret-i Peygamber ve Eshabının yolu olan Sünniliği, yani Ehli Sünnet itikadını cemiyette hâkim hâle getirmiştir. Bu eseri de, devletin bekası için temiz ve doğru itikadın ehemmiyetini göstermektedir. Sultan Mahmud, oğlu Mesud, Sultan Tuğrul ve Alparslan’ın Hristiyanlara, Zerdüştlere, Şiilere, Râfizîlere ve Bâtınîlere makam ve kendilerine ulaşmaları için yol vermediklerini, bu bâtıl itikatlıların bir Türk’ün huzuruna çıkmaya cüret ve cesaretleri olmadığını yazar. Ardından Sultan Alparslan’ın şu sözlerini nakleder:
“Irak ahalisi ekseriyetle, kötü mezhepli, kötü dinli, kötü itikatlı ve Deylem taraftarı olurlar. Türk ile Deylem arasındaki düşmanlık ve ihtilaf bugüne ait değildir. Aziz ve celil olan Allah, Deylemlilere musallat oldukları için Türkleri yüceltmiştir. Aziz ve celil olan Allah’ın lûtfü ile Türkler, temiz dinlidirler. Onlar [Deylemliler] hevâ ve bidat ehli ve kötü mezheplidirler. Türkler karşısında aciz kaldıkları müddetçe, itaat gösterirler. Türklerin işlerinde zayıflık zuhur ederse, onlar kuvvet kazanırlar, Türklerden öç almaya çalışırlar.”
Nizâmiyye Medreseleri
Devlet adamlığı ön planda olsa da Nizâmülmülk, aynı zamanda hâfız ve fıkıh ve hadis âlimidir. Kuşeyrî gibi büyük âlimlerden hadis dersleri almıştır. Rey ve Bağdat’ta kurduğu ilim meclislerinde devrin en büyük âlimlerini bir araya topladı. Ehli sünnet akîdesini güçlendirmek ve devletin ihtiyaç duyduğu vazifelileri yetiştirmek için çeşitli şehirlerde medreseler kurdurdu. Nişâbur’daki medreseyi, Şafii âlimi İmâm-ül-Harameyn Cüveynî için inşa ettirdi. Çok hürmet ettiği Ebû İshâk-ı Şîrâzî için de Bağdat’ta, kendi adıyla anılan Nizâmiyye medresesini bina etti. Kendisinin çok ileri görüşlü bir âlim olduğunun en büyük delili de; Ebû Hâmid el-Gazâlî’yi, yani İmam-ı Gazali’yi keşfedip, bu medreseye müderris tayin etmesidir.
Nizâmülmülk öğleye kadar devlet işleri meşgul olur; öğleden sonra da halkın maruzatını dinlerdi. İnsanlara karşı çok merhametliydi. Bir gün, ihtiyaç sahiplerinden biri, elindeki mektubu Nizâmülmülk’e doğru atmış; mektup vezirin divitine isabet etmiştir. Çarpmanın neticesinde, ağzına kadar mürekkep dolu divit dökülmüş; Nizâmülmülk’ün sarığı ve elbisesine isabet etmiştir. Fakat bu hadise karşısında yüzünde kızgınlık ifade eden en ufak bir değişiklik olmamıştır.
Dua Ordusu
Gençliğinde bir emirin yanında çalışırken bir derviş Nizâmülmülk’ün yanına gelir ve, “Sana faydası dokunacak kimselere hizmet et. Yarın köpeklerin parçalayacağı kimselere hizmet etme” der. Nizâmülmülk adamın ne demek istediğini anlamaz. Fakat aynı akşam emir sarhoş olup bahçeye çıktığında kendi köpekleri tarafından parçalanınca, dervişin vermek istediği mesajı alır. Kendisine mürşid aramaya başlar. Ebû Saîd-i Ebü’l-Hayr gibi tasavvuf büyüklerinin sohbetlerine katılır.
Nizâmülmülk’ü irşad eden asıl hocası, sadece zâhiri ilimlerde değil, manevî ilimler de zamanın bir tanesi ve Horasan’ın en meşhur şeyhi olan Ebû Ali Fârmedî’dir. Nizâmülmülk, hocası kendisini ziyarete geldiğinde, onu diğer şeyhler gibi, misafir koltuğuna değil, bizzat kendi makamına oturtur, kendisi de önünde diz çökerdi. Fârmedi, onun için, “Hasan fitnelere mâni ve Müslümanlara müşfiktir” demiştir.
Hocası sayesinde zâhidâne bir hayat süren Nizâmülmülk, ulema ve meşâyıha devamlı yardımlarda bulunmuştur. Öyle ki; bir gün, Sultan Melikşah’ın hazinedarı, fakihlere ve sûfîlere her yıl 300 bin dinar verdiği için Nizâmülmülk’ü Sultan’a şikâyet eder. Melikşah da vezirinden sebebini sorar. Nizâmülmülk şöyle cevap verir:
“Sen her yıl askerlere bunun iki mislini sarf ediyorsun; halbuki bunların en kuvvetlisi ve en nişancısının attığı ok bir milden ileriye gitmez. Bunlar ellerinde bulunan kılıçlarıyla yalnız kendi yakınında bulunan kimseleri öldürebilirler. Ben ise sarfettiğim bu para ile öyle bir ordu techiz ediyorum ki, onların duaları ok gibi tâ arşa kadar gider ve Allah’a vasıl olmak için ona hiçbir şey mâni olamaz.“
Bu sözler üzerine Melikşah ağlayarak, kendisinden bu orduyu çoğaltmasını talep etmiştir. Nitekim Selçuklu devleti yıkılmış; fakat Nizâmülmülk’ün desteklediği bu ordu, Anadolu’da Osmanlı İmparatorluğu’nun temellerini atmıştır. Türkler, felsefe bulaştırmadıkları o halis Ehli Sünnet inançlarıyla dünyanın en güçlü devleti olmuş ve Roma İmparatorluğunu tarihe gömmüştür
.
Yol Haritası Bir Mektup
İmam-ı Rabbani’nin oğlu ve halifesi Muhammed Masum Fârûkî Serhendî’nin bir mektubundan:
İslamiyet’e uymayan ve sapık yola kaymış olan ile arkadaşlık etmeyiniz! Bidat sahibi olan din adamlarının yanlarına yaklaşmayınız! Yahyâ bin Muâz-ı Râzî (kuddise sirruh), “Üç kimseden kaçınız. Yanlarına yaklaşmayınız” buyurdu. Bu üç kimse; gâfil, sapık din adamı, zenginlere yaltaklık eden hâfız ve dinden haberi olmayan tarikatçılardır. Din adamı olarak ortaya çıkan bir kimse, Resûlullah’ın (sallallahü aleyhi ve sellem) sünnetine uymazsa, ondan kaçmalı, yanına yaklaşmamalı, kitaplarını almamalı, okumamalıdır. Onun bulunduğu köyde bile bulunmamalıdır. Ona ufak yakınlık, insanın dinini yıkar. O, din adamı değil, sinsi bir din düşmanıdır. İnsanın dinini, imanını bozar. Şeytandan daha çok zararlıdır. Sözü yaldızlı ve pek tesirli olsa da ve dünyayı sevmiyor görünse de, namaz kılsa da, yırtıcı hayvanlardan kaçar gibi, ondan kaçmalıdır. İslâm âlimlerinden Cüneyd-i Bağdâdî (kuddise sirruh) buyurdu ki; “İnsanı seâdet-i ebediyyeye kavuşturacak tek bir yol vardır. O da, Resûlullah’ın izinde bulunmaktır“. Yine O buyurdu ki; “Ehl-i sünnet âlimlerinin (rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în) yazdığı tefsir kitaplarını okumayan ve hadîs-i şeriflerin gösterdiği yolda olmayan din adamına uymayınız! Çünkü, İslâm âlimi, Kur’ân-ı kerimin ve hadîs-i şeriflerin gösterdiği yolda olur“. Yine O buyurdu ki; “Selef-i sâlihîn, doğru yolda idiler. Sâdık idiler. Allah-ü teâlâ’nın sevgisine, rızasına kavuşmuşlardı. Onların yolu, Kur’ân-ı kerimin ve hadîs-i şeriflerin gösterdiği yol idi. Bu doğru yola sımsıkı sarılmışlardı.“
Her asırda bulunan tasavvuf büyükleri ve fıkıh âlimleri, Selef-i sâlihînin, yani ehl-i sünnet âlimlerinin yolunda idi. Hepsi İslamiyet’e bağlı idi. Resûlullah’a (sallallahü aleyhi ve sellem) vâris olmakla şereflenmişlerdi. Sözlerinde, işlerinde ve ahlâklarında, İslamiyet’ten kıl kadar ayrılmamışlardı.
Tekrar tekrar yazıyorum ki, Resûlullah’a uymakta gevşek olanları, ahkâm-ı islâmiyyeden, yani Onun ışıklı yolundan ayrılanları din adamı sanmayınız! Onların yaldızlı sözlerine ve ateşli yazılarına aldanmayınız! Yahudiler, Hristiyanlar ve Budist, Brehmen denilen Hind kâfirleri ve mezhepsizler, tatlı ve yanık sözlerle, hileli mantıklarla, kendilerinin doğru yolda olduklarını, insanları iyiliğe, saadete çağırdıklarını bildiriyorlar. Ebû Amr bin Necîd buyurdu ki; “Kendisi ile amel olunmayan ilmin, sâhibine zararı, faydasından daha çoktur“. Bütün saadetlerin yolu İslamiyet’e uymaktır. Kurtuluş yolu, Resûlullah’ın izinde olmaktır. Hak ile bâtılı ayıran alâmet, Resûlullah’a (sallallahü aleyhi ve sellem) uymaktır. Onun dinine, yani ahkâm-ı islâmiyyeye uymayan her söz, her yazı ve her iş kıymetsizdir.
Hârika [fevkalade haller], açlıkla ve riyazet çekmekle hâsıl olur. Yalnız Müslümanlara mahsus değildir. Abdullah ibni Mubârek (rahmetullahi aleyh) buyurdu ki; “Müstehapları yapmakta gevşek davranan, sünnetleri yapamaz. Sünnetleri yapmakta gevşeklik de, farzların yapılmasını zorlaştırır. Farzlarda gevşek davranan da, marifete, Allah-ü teâlâ’nın rızasına kavuşamaz“. Bunun içindir ki, hadîs-i şerifte; “Günah işlemek, insanı küfre sürükler” buyuruldu. Evliyanın büyüklerinden Ebû Saîd Ebülhayr’a sordular; “Filanca kimse su üstünde yürüyor. Buna ne dersiniz?“. “Bunun kıymeti yoktur. Ördek ve kurbağa da suda yüzer” dedi. “Filan adam havada uçuyor” dediler. “Sinek ve çaylak da uçuyor. Sinek kadar kıymeti var” dedi. “Filan kimse, bir anda bir şehirden başka bir şehre gidiyor” dediler. “Şeytan da, bir solukta şarktan garba gidiyor. Böyle şeylerin dinimizde kıymeti yoktur. Mert olan, herkesin arasında bulunur. Alışveriş yapar, evlenir. Fakat bir an Rabbini unutmaz” buyurdu.
Evliyanın büyüklerinden Ebû Alî Rodbârî, Cüneyd-i Bağdâdî’nin talebesindendir. Kendisine sordular: “Bir din adamı, çalgı dinliyor. Kalbim temizdir. Sen kalbe bak diyor. Buna ne dersin?“. “Onun gideceği yer Cehennemdir” buyurdu. Ebû Süleymân-ı Dârânî buyurdu ki; “Düşüncelerimi, niyetlerimi önce Kitap ve Sünnet ile karşılaştırıyorum. Bu iki âdil şâhide uygun olanları söylüyor ve yapıyorum“. Hadîs-i şerifte; “Bidat sahipleri Cehenneme gideceklerdir” buyuruldu. Bir hadîs-i şerifte; “Bidat ortaya çıkaran ve bunu yapan kimseye şeytan çok ibadet yaptırır. Onu çok ağlatır” buyuruldu. Yine hadîs-i şerifte, “Allah-ü teâlâ, bidat işleyenin oruçlarını, namazlarını, haclarını, umrelerini, cihatlarını, farzlarını ve nafile ibadetlerini kabul etmez. Bunlar, yağdan kıl çıkar gibi İslâm’dan çıkarlar” buyuruldu. Şeyh ibni Ebî Bekr Muhammed bin Muhammed Endülüsî, Meâric-ül-hidâye kitabında diyor ki; “Doğruyu tanı, doğru ol! Kâmil insanın her işi, düşünceleri, sözleri, ahlâkı, Resûlullah’a (sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem) tam uygun olur. Çünkü bütün saadetlere, Ona uymakla kavuşulur. Ona uymak, İslamiyet’e yapışmak demektir“.
Günah işleyince, hemen tövbe etmelidir. Gizli işlenen günahın tövbesi gizli olur. Açık işlenmiş günahın tövbesi açık olur. Tövbeyi geciktirmemelidir. Kirâmen kâtibîn melekleri, günahı hemen yazmaz. Tövbe edilirse, hiç yazılmaz. Tövbe edilmezse yazarlar. Cafer bin Sinan (kuddise sirruh) buyurdu ki; “Günaha tövbe etmemek, bu günahı yapmaktan daha fenadır“. Hemen tövbe etmeyen de, ölmeden önce tövbe etmelidir. Vera ve takvayı elden bırakmamalıdır. [Takva, açıkça yasak edilmiş olan şeyleri; vera, şüpheli şeyleri yapmamaktır.]
Yasak edilenlerden sakınmak, emir olunanları yapmaktan daha faydalıdır. Büyüklerimiz buyurdu ki; “İyiler de, kötüler de, iyilik yapar. Fakat yalnız sıddîklar, iyiler, günahtan sakınır“. Marûf-i Kerhî hazretleri buyurdu ki, “Yabancı kadına bakmaktan pek sakınınız! Hatta dişi koyuna bile bakmayınız!“. Hadîs-i şerifte; “Kıyamet günü Allah-ü teâlâ’nın huzuruna kavuşanlar, vera ve zühd sahipleridir” buyuruldu. Yine hadîs-i şerifte; “Vera sâhibinin namazı makbul olur“. “Vera sâhibi ile birlikte bulunmak ibadettir. Onunla konuşmak sadaka vermek kadar sevaptır” buyuruldu.
Kalbinin ürperdiği işi yapma! Nefsine uyma! Şüphe ettiğin işlerde kalbine danış! Hadîs-i şerifte buyuruldu ki, “Nefse sükûnet ve kalbe ferahlık veren iş, iyi iştir. Nefsi azdıran, kalbe heyecan veren iş günahtır“. Yine hadîs-i şerifte, “Helal olan şeyler bellidir. Haramlar da bildirilmiştir. Şüpheli olanlardan kaçınız. Şüphesiz bildiklerinizi yapınız!” buyuruldu. Bu hadîs-i şerif gösteriyor ki, şüphe edilen ve kalbi sıkan şeyi yapmamalı. Şüphe edilmeyeni yapmak câiz olur. Bir hadîs-i şerifte, “Allah-ü teâlâ’nın, Kur’ân-ı kerimde helâl ettiği şeyler helaldir. Kur’ân-ı kerimde bildirmediği şeyleri affeder” buyuruldu. Şüpheli bir şeyle karşılaşınca, eli kalp üzerine koymalı. Kalp çarpması artmazsa, o şeyi yapmalı. Eğer, fazla çarparsa yapmamalıdır. Hadîs-i şerifte buyuruldu ki, “Elini göğsüne koy! Helâl şeyde kalp sakin olur. Haram şeyde çarpıntı olur. Şüpheye düşersen yapma! Din adamları fetva verseler de yapma!“. İmanı olan, büyük günaha düşmemek için, küçük günahtan kaçar.
Bütün ibadetlerini, iyiliklerini kusurlu bilmelidir. Allah-ü teâlâ’nın emirlerini tam yapamadığını düşünmelidir. Ebû Muhammed Abdullah bin Menâzil (kuddise sirruh) buyurdu ki; “Allah-ü teâlâ çeşitli ibadetleri bildirdi. Sabrı, sıdkı, namazı, orucu ve seher vakitleri istiğfar etmeği buyurdu. İstiğfarı en son söyledi. Böylece kula, bütün ibadetlerini, iyiliklerini kusurlu görüp, hepsine af ve mağfiret dilemesi lâzım oldu“. Cafer bin Sinan (kuddise sirruh) buyurdu ki; “İbadet ve iyilik yapanların, kendilerini, günah işleyenlerden üstün görmeleri, onların günahlarından daha fenadır“. Alî Mürteiş (kuddise sirruh) hazretleri, Ramazan-ı şerîfin yirmisinden sonra itikâfı bırakıp camiden dışarı çıktı. “Niçin çıktın?” dediklerinde; “Hâfızların tegannî ile okuduklarını ve bununla öğündüklerini görünce, içerde duramadım” buyurdu.
Kendinin ve çoluk çocuğunun nafakasını helâlden kazanmak için çalışmalıdır. Bunun için, ticaret, sanat yapmak lâzımdır. Selef-i sâlihîn (rahmetullahi teâlâ aleyhim ecmaîn), hep böyle çalışıp kazanırlardı. Helal kazanmanın sevaplarını bildiren pek çok hadîs-i şerif vardır. Muhammed bin Sâlim hazretlerine, “Çalışıp kazanalım mı, yoksa yalnız ibadet yapıp tevekkül mü edelim?” dediklerinde; “Tevekkül etmek, Resûlullah’ın hâlidir. Çalışıp kazanmak da, Onun (sallallahü aleyhi ve sellem) sünnetidir. Çalışıp da tevekkül ediniz” buyurdu. Ebû Muhammed bin Menâzil, “Çalışıp da tevekkül etmek, bir yere çekilip ibadet yapmaktan hayırlıdır” buyurdu.
Yemekte, içmekte adâleti, yani orta halde olmayı gözetmelidir. Gevşeklik verecek kadar çok yememeli, ibadet yapamayacak kadar da perhiz etmemelidir. Evliyânın büyüklerinden Şâh-ı Nakşibend (kuddise sirruh) hazretleri buyurdu ki, “İyi ye, iyi çalış!“. Sözün kısası, ibadet ve iyilik yapmaya yardımcı olan her şey, iyi ve mübarektir. Bunları azaltanlar da, yasaktır. Her iyi işte, niyete dikkat etmelidir. İyi niyet olmadıkça, o işi yapmamalıdır.
İslamiyet’e uymayanlardan, bidat ve günah işleyenlerden uzlet etmeli, yani bunlarla görüşmemelidir. Hadîs-i şerifte buyuruldu ki; “Hikmet, on kısımdır. Dokuzu uzlettedir. Biri de, az konuşmaktadır“. Böyle insanlarla zaruret kadar görüşmelidir. Vakitleri, çalışmakla, zikir, fikir ve ibadetle geçirmelidir. Eğlenecek zaman, öldükten sonradır. Salih, temiz ve ehl-i sünnet olan müslümanlarla görüşmeli, onlara faydalı olmalı ve onlardan faydalanmalıdır. Lüzumsuz, faydasız sözlerle, zamanları zayi etmemelidir.
İyi, kötü, herkese, güler yüz göstermeli. Af dileyenleri af etmelidir. Herkese karşı iyi huylu olmalıdır. Kimsenin sözüne karşı gelmemeli. Münakaşa etmemelidir. Herkese yumuşak söylemeli, sert söylememelidir. Şeyh Abdullah Bayal (kuddise sirruh) buyurdu ki; “Tasavvuf; namaz, oruç ve geceleri ibadet etmek demek değildir. Bunları yapmak her insanın kulluk vazifesidir. Tasavvuf, insanları incitmemektir. Bunu hâsıl eden, vâsıl olmuştur“. Evliyânın başka insanlardan nasıl ayırt edilebileceğini, Muhammed bin Sâlim hazretlerinden sordular. “Sözlerinin yumuşak olması ve huylarının güzel olması ve yüzünün güler olması ve ihsanının bol olması ve konuşurken itiraz etmemesi ve özür dileyenleri af etmesi ve herkese merhametli olması ile anlaşılır” buyurdu. Ebû Abdullah Ahmed Makkarî buyurdu ki; “Fütüvvet demek, gücendiğin kimseye iyilik etmek, sevmediğine ihsanda bulunmak ve sıkıldığın kimseye güler yüzlü olmaktır“.
Az konuşmalı, az uyumalı ve az gülmelidir. Kahkaha ile gülmek, kalbi karartır. Çalışmalı, fakat karşılığını Allah-ü teâlâ’dan beklemelidir. Onun emirlerini yapmaktan zevk duymalıdır. Yalnız Ona güvenince, O, her dileği ihsan eder. Hadîs-i şerifte buyuruldu ki, “Allah-ü teâlâ yalnız Ona güvenenin her dilediğini verir ve bütün insanları buna yardımcı yapar.” Yahya bin Muâz-ı Râzî (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyurdu ki; “Allah-ü teâlâ’yı sevdiğin kadar, herkes seni sever. Allah-ü teâlâ’dan korktuğun kadar herkes senden korkar. Allah-ü teâlâ’ya kulluk ettiğin miktarda, herkes sana yardımcı olur“.
Kendi çıkarlarının arkasında koşma! Ebû Muhammed Abdullah Râşî (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyurdu ki; “Allah-ü teâlâ ile insan arasında olan en büyük perde, kendi nefsini düşünmesidir ve kendisi gibi âciz olan bir kula güvenmesidir. İnsanların değil, Allah-ü teâlâ’nın sevgisine kavuşmağı düşünmelidir“. Aileye ve çocuklarına karşı tatlı dilli ve güler yüzlü olmalıdır. Onların haklarını yerine getirecek kadar aralarında bulunmalıdır. Onlara bağlanmak, Allah-ü teâlâ’dan yüz çevirecek kadar olmamalıdır.
Din işlerinde, cahil ve fâsık olan din adamlarına danışmamalıdır. Mezhepsizlerle ve dünyaya düşkün olanlarla birlikte bulunmamalıdır. Her işte, sünnete uymalı, bidatten sakınmalıdır. Neşeli zamanlarda, İslamiyet’in dışına taşmamalı. Sıkıntılı anlarda, Allah-ü teâlâ’dan ümidi kesmemelidir. Her güçlük yanında kolaylık bulunduğunu unutmamalıdır. Neşede ve sıkıntıda hâli değişmemeli, varlıkta ve yoklukta aynı hâlde olmalıdır. Hatta, yokluktan rahatlık duymalı, varlıkta sıkılmalıdır. Hadiselerin değişmesi, insanda değişiklik yapmamalıdır.
Kimsenin ayıbına bakmamalı, kendi ayıplarını görmelidir. Kendini hiçbir müslümandan üstün bilmemelidir. Ehl-i sünnet olan her müslümanı kendinden üstün tutmalıdır. Her müslümanı görünce, kendi saadetinin, onun duasını almakta olabileceğine inanmalıdır. Kendinde hakkı bulunanların kölesi gibi olmalıdır. Hadîs-i şerifte buyuruldu ki; “Üç şeyi yapan müslümanın imanı kâmildir: Ailesine hizmet etmek, fakirler arasında oturmak ve hizmetçisi ile birlikte yemek“. Bu üç şeyin, müminlerin alâmeti olduğu Kur’ân-ı kerimde bildirilmiştir. Selef-i sâlihînin hâllerini öğrenmeli, onlar gibi olmaya çalışmalıdır.
Kimseyi gıybet etmemelidir. Gıybet yapana mâni olmalıdır. Emr-i marûf ve nehy-i anilmünker yapmayı âdet edinmelidir. Muhammed bin Alyân’a (rahmetullahi teâlâ aleyh), “Allah-ü teâlâ’nın râzı olduğu nasıl anlaşılır?” dediklerinde; “Tâat etmenin tatlı ve günâh işlemenin acı gelmesinden anlaşılır” buyurdu.
Fakir olmaktan korkarak, cimrilik yapmamalıdır. Şeytan, insanları, “Fakir olursun!” diyerek ve fuhşa sürükleyerek aldatır. Hadîs-i şerifte buyuruldu ki; “Ailesi çok, rızkı az olup, namazlarını iyi kılan ve müslümanları gıybet etmeyen, Kıyamet günü benim yanımda olur“.
.
Büyük Kartal – Kanatlı Aslan
Bugün adını sadece turistik bir şehir olarak duyduğumuz Venedik, bir zamanlar tarihin en zengin ve en kudretli devletlerinden biriydi. Cumhuriyetti. Halkın idarede hiçbir sözü yoktu. Hükümet, bugün dahi güçlerini ve zenginliklerini muhafaza eden tüccar aristokrat bir sınıfın elindeydi. İsimleri, “Altın Kitap” adında bir kitapta tutulurdu aristokratların. Büyük Meclise de sadece bunlar girebiliyordu. Devlet, başında “Doç” denilen bir bey bulunduğu için monarşiye de benziyordu ama Venedik’in iplerini asıl elinde tutan, bey değil; istihbaratın bağlı olduğu ve Büyük Meclis tarafından seçilen Onlar Meclisi idi. On aristokrattan müteşekkil olduğu için bu isimle anılıyordu. Devletin beyni mesabesindeydi. Ülkenin politikasını tayin eden kararlar burada alınırdı. Ayrıca, muhakeme etmeden infaz etme salahiyetine sahiplerdi. Devletin istikrarı ve menfaati için aristokratları bile idam edebiliyorlardı.
Onlar Meclisi, sessizce ortadan kaldırmak istedikleri kişilerin üzerine suikastçılar gönderirdi. Ama en sevdikleri usul, kurbanı zehirlemekti. “Bırakın celladın işini zehir yapsın. Bu, daha az mide bulandırıcı ve daha kârlı” diyorlardı. Meclise ait kayıtlarda, zehirleme işini nasıl oyladıkları, nasıl planladıkları ve zehirleyecek kişiye verilecek ücretler hâlâ mevcuttur. Ödeme iş bittikten sonra yapılıyordu. Venedik’e bağlı Padova Üniversitesindeki botanikçiler, bu maksatla çok sayıda zehir imal ediyorlardı. En çok kullanılan zehirler; civa klorür, beyaz arsenik, arsenik trisülfit ve arsenik triklorür’dü.
Türkler
Venedik Katolik’ti ama asla dindar değildi. Sadece kendi menfaatini düşünürdü. Engizisyondan kaçan herkese kucak açıyordu. Yahyacı Tapınakçıların tarikatı yasaklandığında olduğu gibi, Papalık ile defalarca savaşın eşiğine gelmişlerdi. Bu yüzden, Venedik’i tanıyanlar için, Doç Dandolo’nun liderliğindeki Haçlıların, İslam topraklarına yürümek yerine, 1204’te İstanbul’u ele geçirip, tarihte görülmemiş bir şekilde yağmalaması şaşırtıcı olmadı. Venedik’in, Fransızları da yanına alarak, Roma İmparatorluğu’nun başşehrini işgal etmesine Papa karşı çıksa da, Venedik kendisini yine ciddiye almamıştı.
Roma İmparatorluğuna bir sonraki ve nihai darbe, Şark’taki savaşçı bir milletten, yani Müslüman Türklerden geldi. Venedik’in işgalinin ardından eski ihtişamına bir daha kavuşamayan Konstantiniyye, yani İstanbul, 1453’te, Hazret-i Peygamber’in müjdesine nail olmak isteyen Osmanlı Sultanı Mehmed’in askerlerine teslim oldu. Müslümanlara karşı Venedikli askerlerin Rum İmparatoruna verdiği destek bir işe yaramamıştı. Üstelik fetihten sonra Venedik balyosu, yani elçisi ve oğlu, Türkler tarafından idam edilmişti.
Büyük Kartal
İstanbul’un yeni sahipleri ve onların genç sultanı, Venedik’in en büyük rakibiydi artık. Nitekim 1463’te Venedik ve Osmanlılar arasında yıllarca sürecek büyük bir savaş patlak verdi. Daha evvel Selanik’i Venediklilerden alan Türkler, Venedik müstemlekelerini birer birer ele geçirerek İtalya’ya doğru hızla ilerliyorlardı. Gözünü İtalya’ya dikmiş bu kartal, kanatlı aslan Venedik tarafından derhal ortadan kaldırılmalıydı.
Onlar Meclisi, hemen kolları sıvadı ve Sultan’ı öldürmek üzere suikastçılar aramaya başladı. Savaş başladıktan bir sene sonra Manuel Cerda adında bir İspanyol, kardeşi vasıtasıyla, bir teklifte bulundu. Onlar Meclisi İspanyol’a 10 bin düka altını vaat etti ama suikast muvaffak olamadı. 1475’de Piove’li Salomon adında Yahudi bir tefeci, Sultan’ı öldürmek üzere İstanbul’a Valchus adında Yahudi bir doktor göndermeyi teklif etti. Fakat ansızın Salomon’un kendisi ölüverdi. Bunun üzerine oğlu teklifi yineledi. Karşılığında Venedik’te ticaret izni ve beş banka kurmak istiyordu. Teklif kabul edildi mi bilmiyoruz ama Valchus saraya kadar sokulmayı başarsa da suikast yine neticesiz kaldı.
Gaeta’lı Yakub
Onlar Meclisine gelen en heyecan verici teklif, 1471’de, Sultan’ın doktoru Yakup Paşa’dan, diğer adıyla Jacopo da Gaeta’dan geldi. Venedik kayıtlarında “Messer Jacomo Medego” olarak da geçen Yakub Paşa, bu işin karşılığında tek seferlik bir ödeme, vergi muafiyeti ve vatandaşlık talep ediyordu.
İtalya’da Napoli yakınlarındaki Gaeta şehrinde doğan Jacomo’nun, Venedik’e bağlı Padova Üniversitesinde okuduğu söylenir. Tıp tahsili gören Jacomo, genç yaşta Edirne’ye gelmiş ve Fatih’in babası Sultan Murad’ın gözüne girmeye muvaffak olmuştu. Sultan Mehmed’le beraber İstanbul’a gelmiş ve onun hususi hekimi ve müşaviri olmuştu. Müslüman olarak Yakub ismini alan Jacomo’nun, Osmanlı sarayında Venedik lehine gösterdiği gayret, Venedik Meclisince takdir ediliyordu.
Yakup Paşa, Onlar Meclisi’nin adamı Yahudi David Mavrogonato ile irtibattaydı. Venedik vatandaşı Mavrogonato, Fatih’le arası açılan, Rum asıllı Sadrazam Mahmud Paşa ile yakındı. Venedik, bu yüzden, Osmanlı ile sulh yapmanın yollarını ararken Mavrogonato kanalını da kullanıyordu. Fakat Mavro 1470’de dördüncü kez İstanbul’a geldiğinde, muhtemelen Osmanlı istihbaratı tarafından, öldürüldü. Yakup Paşa da mevzubahis suikast teklifini, müteakip sene yaptı. Arşiv kayıtlarına göre Onlar Meclisi Yakub’a itimat ediyordu ve teklifini ciddiye almışlardı. Fakat Sultan yaşamaya devam etti. Üstelik Mahmud Paşa da 1474’de idam edildi.
Ressam Bellini
Osmanlı ile yıllardır savaş halinde olan Venedik, Arnavutluk gibi çok stratejik toprakları ve Ege adalarının büyük kısmını Türklere kaptırmıştı. Osmanlı akıncıları Venedik’in dibine kadar gelmişlerdi. Türklerin kapıya dayandığını gören Venedik panik halindeydi. Harbin sona ermesi için mütemadiyen teşebbüslerde bulunuyorlardı. Ve nihayet emellerine ulaştılar.
İtalya’ya güneyden girerek Roma’ya yürümeyi planlayan Fatih, Venedik’le savaşı bitirmek istedi. 1479 başında Venedik’e bir ahitname gönderdi. Böylece Osmanlı ile Venedik arasında yıllardır süren muharebeler nihayete erdi. Napoli Krallığı ile savaşa tutuşmadan evvel Venediklileri yanına çekmeyi arzu eden Sultan Fatih, Venedik Doç’unu, yeğeninin sünnet düğünü için İstanbul’a davet etti. Yeni tamamlanan Topkapı Sarayı’nın odalarının ve duvarlarının süslemesi için bir de iyi bir ressam talep etti. (Ressamın gönderilmesini, sulh anlaşmasını imzalayan Venedikli nazır Giovanni Dario’nun Meclise teklif ettiği de söylenir.)
Bu sulh devri ve ressam talebi, yıllardır bir türlü beceremedikleri işi tamamlamak, yani Fatih’i ortadan kaldırmak için büyük bir fırsattı Venedikliler için. Doç’u düğüne göndermeyi kabul etmediler ama en iyi ressamlarını Osmanlı’nın payitahtına göndermeye karar verdiler. Onlar Meclisi, İstanbul’daki yeni sarayın tezyini için, Ressam Jacopo’nun oğlu Gentile Bellini’yi seçti.
Baba Jacopo, Giorgione ve Titian gibi ressamlar yetiştirerek Venedik sanatına çağ atlatmış bir adamdı. Babasının stüdyosunda yetişen Gentile, kardeşi Giovanni kadar iyi bir ressam değildi ama iyi bir diplomat karakterine sahipti. 1469’da Venedik’i ziyaret eden Kutsal Roma İmparatoru III. Frederick tarafından kendisine şövalye unvanı verilmişti. İstanbul’a gönderileceğini haber aldığında Dukalık Sarayındaki Büyük Meclis’in duvarlarını boyuyordu. Yola çıkmadan evvel Venedik’in resmî ressamı ilan edilen Gentile, işi tamamlaması için yerine kardeşi Giovanni’yi bıraktı. İki yardımcısı ile beraber, Osmanlı’nın haracını götüren elçinin mahiyetinde 1479’un Eylül ayında İstanbul’a yelken açtı.
Sultan Fatih Tablosu
Günümüzde Sultan Fatih’i, İtalyan sanatçıları sarayına davet ederek onlara sahip çıkan hümanist bir Rönesans prensi gibi göstermek için gayret gösterenler olsa da hakikat böyle değildir. Samimi ve dindar bir müslüman olan Sultan, sanıldığı gibi, portresinin yapılması için bir ressam istememiş ve portre için poz vermemişti. Bellini ile görüşüp görüşmediği bile belli değildir. Bellini’nin İstanbul ziyareti ile alakalı Osmanlı arşivlerinde bir vesika bulunmamaktadır. Devrin Angiolello ve Ridolfi gibi yazarlarına ait, Fatih’in, Bellini’nin çizdiği deli derviş resmini tetkik ettiği ve ona kesik kafanın nasıl göründüğünü göstermek için bir kölenin kafasını kestiği gibi iddialarsa, komik İtalyan efsaneleridir. Üstelik 1916’da Londra’daki Milli Galeri’ye konan 25 Kasım 1480 tarihli meşhur Sultan Fatih portresinin Bellini’ye ait olduğu kati değildir. İngiliz arkeolog ve diplomat Austen Henry Layard tabloyu 1865’de Venedik’te yaşayan bir İngiliz’den satın aldığını iddia edene kadar tablodan kimsenin haberi yoktu.
Şehadet
Gentile Bellini, on altı ay kaldıktan sonra 1481 yılının başında şehirden ayrıldı. Saray’daki boyama vazifesi bitmişti. Pek itimat edilir bir yazar olmasa da Giorgio Vasari, İslam’da yasak olduğu halde Sultan’ın portresini yapmaya teşebbüs ettiği için Bellini’nin gönderildiğini söyler. Sultan’ı resmetmeye başladıysa dahi, izin verilmediği için, Bellini’nin tabloyu döndükten sonra tamamladığı anlaşılmaktadır. Sultan Mehmed’in de ayrılırken kendisine, mezarı Ayasofya’da bulunan Venedik Doçu Dandolo’nun zırhını ve kılıcını verdiği rivayet edilir.
Bellini fırçasıyla Topkapı Sarayı’nın duvarlarını boyadığı sırada Osmanlılar, 1480 yazında Napoli Krallığına bağlı Otranto’yu fethederek İtalya’ya güneyden girmişti. Tüm İtalya ve Avrupa panik halindeydi. Bellini İstanbul’u terk ettikten kısa bir zaman sonra; Nisan ayı sonunda Sultan Fatih yeni bir sefere çıktı. Üsküdar’a geçti. Sultan çok iyi sır sakladığı için seferin nereye olduğunu kimse bilemiyordu. İstikametin Mısır olduğu söyleniyordu ama Doğu’ya doğru gidiyormuş gibi yapıp, Venedik’in kolladığı Yahyacı Rodos şövalyelerinin üzerine gideceği ve İtalya’da başladığı işi bitireceği de dedikodular arasındaydı.
Sefere çıktıktan sonra rahatsızlanan Sultan Fatih, Gebze yakınlarında Hünkâr Çayırı’na otağını kurdurdu. Aniden ortaya çıkan bir karın ağrısıyla kıvranmaya başlamıştı. Ağzından ve burnundan kanlar geliyor ve “Bana kıydılar” diyordu. İstanbul’u fethederek Roma İmparatorluğunu tarihe gömen koca Sultan, 3 Mayıs’ta acılar içinde ruhunu teslim etti. Henüz 49 yaşındaydı. Haberi alan Yeniçeriler, Gaeta’lı Yakup Paşa’yı parçalayarak öldürdüler. İstanbul’daki Venedik elçisi müjdeli haberi derhal Venedik’e ve Roma’ya gönderdi. Haberci 19 Mayıs’ta Venedik’e ulaştığında Doç ve Meclis toplantı halindeydi. Hemen salona daldı ve sevinç içinde bağırdı: “La Grande Aquila è morta!” (“Büyük Kartal öldü!”).
.
Akıl ve Peygamberlik
Mühim bir mesele olduğundan, İmam-ı Rabbani’nin bir mektubunun (3. Cilt-36. Mektup) bir kısmını iktibas etmek istedim:
“Peygamberlik makamı aklın ve düşüncenin dışındadır, üstündedir. Aklın eremeyeceği, anlayamayacağı çok şeyler vardır ki, bunlar Peygamberlik makamında anlaşılır. Her şey akıl ile anlaşılabilseydi, Peygamberler gönderilmezdi (salevâtüllahi teâlâ ve teslîmâtühü sübhânehü aleyhim ecma’în). Ahiret azapları, Peygamberler göndererek bildirilmezdi. İsrâ sûresinin on beşinci âyetinde meâlen, ‘Biz, Peygamber göndererek bildirmeden önce, azap yapıcı değiliz‘ buyruldu.
Akıl çok şeyi anlar. Fakat, her şeyi anlayamaz. Anlaması da, kusursuz, tam değildir. Çok şeyleri, Peygamberler bildirdikten sonra anlamaktadır. Peygamberlerin gelmesi ile, insanların özür ve bahane yapmaları önlenmiştir. Nisâ sûresinin yüz altmış dördüncü âyetinde meâlen, ‘Peygamberleri, müjde vermek için ve korkutmak için gönderdim. Böylece, insanların Allahü teâlâya özr, bahane yapmaları önlendi‘ buyruldu.
Akıl, dünya işlerinde bile çok kere yanılmaktadır. Böyle olduğunu bilmeyen yoktur. İslam bilgilerini, böyle bir akıl ile tartmaya kalkışmak doğru olamaz. İslam bilgilerini akıl ile inceleyip, akla uygun olup olmamasına bakmak, aklın hiç yanılmaz olduğuna güvenmek olur ve Peygamberlik makamına inanmamak olur. Böyle bozuk iş yapmaktan Allahü teâlâ hepimizi korusun! Önce, Peygambere inanmak, Allah’ın Peygamberi olduğunu tasdik etmek lazımdır. Böylece, Onun bildirdiklerinin hepsinin doğru oldukları kabul edilmiş olur. Şeklerden, şüphelerden kurtuluş nasip olur. Dinin temeli, Peygambere inanmaktır. Peygamberin Allah tarafından gönderildiğini, hep doğru söylediğini aklın kabul etmesidir. Akıl, bu temel bilgiyi kabul edince, Peygamberin bildirdiklerinin hepsini kabul etmiş olur. Peygamberin (sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem) Allah tarafından gönderildiğini, Allah’ın bildirdiklerini haber verdiğini kabul etmemiş olan bir akla din bilgilerini birer birer inandırmak çok güç olur. Aklın Peygambere kolay inanması ve kalpte tam iman hâsıl olması için en yakın yol, Allahü teâlâyı zikretmektir. Ra’d sûresinin yirmi sekizinci âyetinde meâlen, ‘İyi biliniz ki, kalpler, Allahü teâlânın zikri ile itminâna, râhata kavuşur!‘ buyruldu. Yani, tam imâna kavuşur. Düşünerek, akıl ile ölçerek, bu yüksek makama kavuşmak, güç, hem de çok güçtür.
Peygamberlerin Allah tarafından gönderildiği ve hep doğru söylediğini uzun uzun düşünüp kabul ve tasdîk etdikten sonra, Onun yolunda, izinde bulunan, her şeyde Ona uyan bir kimse, her şeyi düşünerek yapmış ve hepsinde akla uymuş olur. Peygamberin her sözüne uyması, akla uymak olur. İnsanın aklı, bir şeyin var olduğunu anlar, kabul ederse, o şeyden meydana gelen ve o şeyi meydana getiren parçaların da var olduklarını anlamış, kabul etmiş olur. Bu parçaların her birinin var olduklarını ayrı ayrı inceleyip, düşünüp anlamasına lüzum yoktur. O şeyin var olduğunu inceleyip kabul etmiş olduğu için, o parçaların hepsini de inceleyerek kabul etmiş sayılır.”
.
Net-work
Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı yapışın.
Âl-i İmrân Suresi – 103
İngilizce “net”; ağ, balık ağı, tuzak demektir. “Ağ-işi” olarak birebir tercüme edebileceğimiz “net-work” ise şebeke manasına gelir. Şebeke de Arapça’da ağ, balık ağı, dokunmuş kumaş demektir. İngilizce “web” de bu manada kullanılır. Ayrıca, “örümcek ağı” manası taşır. İplerle, ağlarla, dokumayla alakalı bu yazı, dünya çapındaki örümcek ağının (www: world wide web) kısa bir hikayesidir ve mevzu, özü itibariyle hepimizi bağlamaktadır.
Serenissima
Tarihte Venedik devleti, Şark ve Batı arasında bir köprü gibiydi. Bir cumhuriyet olarak bilinse de halkın idarede hiçbir rolü ve sözü yoktu. Tüm hakimiyet, birbirleri ile akraba olan aristokrat ailelerin elindeydi. Hatta devleti sadece, Onlar Meclisi olarak bilinen, istihbaratın da bağlı olduğu, on aristokrattan müteşekkil bir meclis idare ediyordu diyebiliriz. Evet; topraklarını Osmanlı’ya kaptırdığı için, İtalya’nın kuzeyine sıkışmış ufak bir deniz devletiydi. Fakat Avrupa ile Doğu arasındaki bütün muhaberat, istihbarat ve para bu şehirden geçiyordu. Aristokrat aileler aynı zamanda tüccar olduğu için, Avrupa’nın en zengin memleketiydi Venedik. Belki de biraz da bu yüzden, kendilerine Katolik deseler de, dinle pek araları yoktu. Papa’nın itirazlarına rağmen İstanbul’u işgal edip yağmalamışlardı. İtalya’dakiler başta olmak üzere, Engizisyondan kaçan herkese kucak açıyorlardı. Oldukça güçlü nüfuzları olduğu İngiltere sarayını Katolik Kilisesinden kopartarak mezhep savaşlarının temelini atmışlardı.
Bu hususiyetleri sayesinde, biraz da İspanya’dan kovulan Yahudilerin ve düşen İstanbul’dan gelenlerin katkısıyla, 16. yüzyılın başından itibaren, Venedik’te Hermetik-Kabalacı-Eflatuncu, yani Batınî ve hümanist bir net-work meydana geldi. 17. yüzyılda ateist Rahip Paolo Sarpi ve Giordano Bruno, Venedik’e bağlı Padova Üniversitesinde ders veren Galileo, Sefarad Haham Leon Modena, İngiliz sefir Henry Wotton, Fransız Dük Henri de Rohan ve daha birçok kişi bu network’te kendine yer bulabilmişti. Morosini gibi Venedikli aristokrat ailelerin hanesinde toplanan network zamanla büyüdü ve Roma mitolojisinde, Minerva’ya meydan okuyunca bir örümceğe dönüşen Arakhne gibi, gafilleri avlamak için ağlarını örmeye başladı.
Bilim
Büyü yapmak ve bağlamak birçok dilde aynı kelimeyle ifade edilir. Büyü ise Rönesans alimlerine göre ikiye ayrılır; kara büyü ve beyaz büyü. Bize öğretilen bugünkü modern “bilim”, beyaz büyünün Venedik tarafından kırpılmış halidir. Venedik network’ü bâtınî mevzulara oldukça meraklı olsa da, avamı buna layık görmemiş ve onlara hislere dayalı, pozitivist bir bilim sunmuştur. Çünkü dünya çapında bir sihir, illüzyon ağı örmek için, önce hakikatin sadece his organları ile anlaşılabileceğini kabullendirmek; sonra insanların hislerini aldatmak gerekmektedir.
İngilizce “din” manasındaki “religio”, bağlanma manası taşır. Nitekim İslam dini, insanların kurtulması için Allah’ın bir ipidir. Binaenaleyh; dokunacak illüzyon ağına yakalanmaları için insanların mevcut din, aile, cemaat gibi bağlardan kopartılıp hiçliğe, boşluğa sürüklenmesi icap ediyordu. Bu maksatla Venedik, insanı ve üzerinde yaşadığı yeryüzünü, kâinatın merkezi olmaktan çıkardı. Bir yandan Galileo, Bacon ve (Venedikli asilzade Antonio Conti’nin simyacı dostu) Newton gibi ilim adamlarıyla ve farmasonluk tarikatıyla, diğer yandan da astronomiye çok ehemmiyet veren Cizvit kolejleriyle modern bir bilim ağı dokundu. Padova Üniversitesinde okuyan ve Güneş’i merkeze alan Kopernik, Venedikli asilzade Gasparo Contarini’nin talebesiydi. Yine Venedik net-work’ünde yer alan İngiliz şair John Donne, İlk Sene-i Devriye adlı eserinde, Kopernik’in Meridyen ve Paralel’lerini, insanoğlunun Dünya’da ördüğü bir ağ olarak göstermektedir.
Medya
Konuşmada sihir tesiri vardır. İpe atılan düğüm gibidir kelimeler. İnsanın gözünü bağlar. Konuşan kişi kullandığı kelimelerle bir ağ örer muhatabı üzerinde. Binaenaleyh, bu fikirler ve kitaplar için de câridir. Mesela İngilizce’de metin manasına gelen “text”, texo’dan, yani dokumaktan gelir. Yani her kitap, bir dokuma, bir kumaş, okuyucuyu saran bir ağdır. Matbaa teknolojisi ise bu ağ modelini kısa zamanda binlerce kez kopyalayarak, hızla büyük bir ağ örmeye yarar.
İnsanlar matbaanın çok faydalı bir keşif olduğunu, insanları bilgilendirdiğini, kültürlendirdiğini filan hayal ederler. Halbuki realite tam tersidir. Cesur Yeni Dünya’nın yazarı Aldous Huxley, “Matbaa, fotomekanik, sinema, radyo, fonograf, kolayca bu maksatla kullanılabilecek olmasına rağmen, kültür yaymak için değil, bilakis zıddı için kullanılır. Fennin tüm kaynakları, embesilliğin büyümesi ve görgüsüzlüğün tüm dünyayı kaplaması için tatbik edilir” diye ifade eder bu teknolojiyi.
Machiavelli’yi yalayıp yutmuş Venedik network’ü de bunun farkındaydı. Padova Üniversitesinde okuyan Rahip Sarpi, “Tüm çalışmalarımız ve felsefelerimiz, kelimelerin ve fikirlerin aldatmasını ortaya koymak üzerineydi” diye yazıyordu. Avrupa’daki kitapların dörtte biri Venedik’te basılıyordu. Daha 15. yüzyılın sonu gibi erken tarihte bile yaklaşık iki yüz matbaa faaliyetteydi şehirde. Venedik, kurduğu matbaalar ve tarikatlar ve Avrupa’nın her yerinden gençlerin okumak için geldiği üniversiteleri sayesinde önce Avrupa, sonra da tüm dünya üzerinde ekonomik, siyasi, kültürel vs. ağlarını örmeye muvaffak oldu.
Örümcek Venedik, teknolojik tuzağını dokumaya, kitaptan sonra, demiryolu, telgraf, telefon ile devam etti. Günümüzde ise bilgisayarlar, inter-net (inter-network), mobil telefonlar, fiber kablolar, baz istasyonları, uydular, drone’lar ve deri altı çiplerle, her şeyin ve herkesin birbirine bağlı olduğu, gittikçe büyüyen elektronik bir ağ örüyor. Hem insan kaynağı net-work’ü hem de bu teknik ağ sayesinde her türlü illüzyonu, hologramı meydana getirmek mümkün hâle geldi örümcek için. Yani bu “Yeni” çağda, kişinin, dinine bağlı kalabilmesi için, görmediğine iman etmesi yetmiyor artık; gördüğünü de inkâr etmesi gerekiyor.
Örümcek Ağı
Birçok inanışta büyük âlem, yani kâinat, Tanrı’nın yarattığı dev bir ağa benzetilir. Kader ise dokunmuş kumaşa. Küçük âlem olarak bilinen insan da, hem mükemmel ağ (rete mirabile) olarak isimlendirilen damarlar ve sinirler tarafından, hem de kader kumaşı tarafından sarılmıştır. Tarih boyunca bazı hilekârlar, Trickster’lar, Deccâl’lar, hile, sihir, bilim yoluyla bu âlemler içinde kendi ağlarını örmek istemişlerdir. Fakat hevesle dokudukları bu ağlar, birer örümcek tuzağı gibi, ferahlatıcı bir sabah rüzgarıyla dağılıp gitmiş; kader bunların üstünde kendi ağlarını örmüştür. Çünkü Allah, tuzak kuranların en hayırlısıdır. Ankebut sûresinde buyurulduğu gibi; “Evlerin en dayanıksızı ise şüphesiz örümcek evidir. Keşke bilselerdi!”.
.
Küresel(!) Isıtma
Avustralya’daki yangınlar sonrası, küresel ısınma ve buzulların erimesi meselesi tekrar gündeme geliyor. Peki, daha düne kadar, “Küresel soğuma var!” diyerek kıyameti kopartanların, bugün, “Küresel ısınma var!” diyerek dünyayı ayağa kaldırmalarının arka planında ne var acaba?
Kutuplara Seyahat
Buzların Sfenksi, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah, Seksen Günde Devrialem, Dünyanın Merkezine Seyahat, Aya Seyahat gibi hikâyeleri ile çocukluğumuzdan beri tanıdığımız Fransız yazar Jules Verne, Dünya’yı keşfetmeye, yeryüzünün altındaki sırları öğrenmeye ve bâtınî mevzulara meraklı bir adamdı. Onun Türkiye’de bizim pek bilmediğimiz bir eseri daha var; Kuzey Kutbunun Satın Alınması. Diğer kitapta Ay’a seyahat eden ekip, bu macerada, Dünya’nın eksenini düzelterek kutupları eritmek istiyor. Ana gayeleri, Dünya’nın iklimini sabitlemek ama bir hedefleri daha var: Buzlar eridikten sonra bu toprakların altındaki kömür madenlerini ele geçirmek.
İnsan eliyle iklimi değiştirmek, sadece bilim kurgu hikâyelerinde kalan bir heves değil ne yazık ki. Ekranlarda Ay’a ve Mars’a seyahat maceralarını izlediğimiz ABD’ye ait Milli Havacılık ve Feza İdaresi’nin, yani NASA’nın Kasım 1966 tarihli “Hava Değişikliği Hakkında Tavsiye Bir Milli Program” başlıklı raporunda, ziraat başta olmak üzere çeşitli maksatlarla, iklimin değiştirilmesi tavsiye ediliyordu. NASA’nın kuruluşu (1958) ile Antarktika Anlaşmasının imzalanmasının (1959) hemen hemen aynı zamanlarda olması da garip bir tesadüf olsa gerek.
Aslında kutupların eritilmesi fikrini ilk ortaya atan kişi, Baron Kelvin’di. Yani; Kelvin ölçüsüne adını veren mühendis William Thomson. İngiltere Kraliyet Cemiyeti âzâsı olan Baron’un, bu cemiyetteki arkadaşlarından biri de, Darwin’in Köpeği olarak bilinen T. H. Huxley idi. NASA’nın Ay’da bir kratere adını verdiği Huxley’in Julian adında bir torunu vardı. Julian, UNESCO’nun kurucusudur. Kardeşi Aldous ise, bugün içinde yaşadığımız Cesur Yeni Dünya adlı distopyanın meşhur yazarıdır. Torun Julian, Hiroşima ve Nagazaki’ye bombalar düşerken, yeni su kaynakları elde etmek için kutupların atom bombası ile eritilmesi fikrini ileri sürmüştü.
“Soğuk” Savaş
İklime insan eliyle müdahale etmek, Rusya ve ABD arasındaki danışıklı Soğuk Savaş devrinde de popüler bir mevzu idi. Her iki taraf da, iklimi değiştirerek rakibine zarar vermenin yollarını arıyordu. Bunun dışında, Sovyetler Birliği, 1950’lerde, Rusya ve Amerika (Alaska) arasındaki Bering Boğazına bir baraj inşa etmeyi düşünüyordu. Böylece okyanus akıntılarının istikameti değişecek ve bu da buzulları eritecekti. Bu sayede yeni toprak ve kaynaklar elde edilecekti. Rusya, bugün de, Arktik denizi üzerinden petrol ihraç edebilmek için buzların erimesine ihtiyaç duymaktadır.
Soğuk Savaş zamanı ABD tarafında iklim değişikliği üzerine çalışan en popüler isim, meteorolojist Harry Wexler idi. Wexler, kutupları eritmek için termonükleer patlamalar tavsiye ediyordu. Bu patlamalar neticesinde Dünya’da sıcaklık takriben 1,3 derece artacaktı. Wexler, 1955’de Rockefeller Vakfı’nın finanse ettiği, atomik radyasyon üzerine bir projede de yer almıştı. Bu, şaşırtıcı değil. Çünkü Antarktika’da isimlerini taşıyan bir plato bile bulunan Amerikalı Rockefeller Ailesinin Antarktika’ya hususi bir alakası var. Vakfın, İtalya Bellagio’daki merkezinde 5-8 Mart 1979 tarihli, “Antarktika’da Petrol ve Diğer Mineraller” raporu da vakfın Antarktika’ya olan alakasının sebebini biraz da olsa göstermektedir.
Amerikan Hava Kuvvetleri’nin 1990’da başlayan HAARP programı da Antarktika’yı unutmamıştı. Programda, iyonosfere elektromanyetik dalgalar gönderilerek hava sahası üzerine araştırmalar yapılıyordu. Program dâhilinde, Ukrayna’nın Antarktika istasyonuna ısı dalgası pompalanmıştı. Isı dalgası göndermek için, Antarktika’nın seçilmesi enteresan bir tercih gibi duruyor.
Agarta
Aslında Jules Verne’nin yerin altına dair merakı boşuna değildi. Avama dar ve materyalist bir “dünya” görüşü ve eğitimi sunan elit sınıfın kendisi, avamın bâtıl inanç, hurafe olarak gördüğü mevzulara büyük bir alaka göstermektedir. Bu sınıfa ait insanların bir kısmı, Dünya’nın içinde, yani yerin altında Agarta ya da Şambala adında bir krallık olduğunu iddia etmektedir. Yerin altındaki bu krallığa da kutuplardan girildiğini düşünüyorlar. Üstelik NASA’nın ilham aldığı ve Ay’da bir kratere adı verilen Cizvit rahibi Athanasius Kircher gibi fen adamları da Agarta’ya inanıyordu. Rockefeller’ın finansmanıyla Güney Kutbuna giden Amerikalı Amiral Richard E. Byrd, burada Amerika’dan daha büyük, keşfedilmemiş topraklar olduğunu söylemiş ve günlüğüne, kutupta Agarta’nın temsilcisi ile görüştüğünü yazmıştı.
Isınma Değil; Isıtma
Günümüzde, NASA’ya bağlı fen adamları tarafından Antarktika’da çok sayıda çalışma yürütülmektedir. Mesela, gökte ararken kutuplarda bulduğumuz NASA, keşfedilecek yeni seyyarelerde kullanacağını iddia ederek, tekâmül ettirdiği cihazlarla Antarktika’da buz altı araştırmaları yürütmektedir. Burada çalışan fen adamları, Dünya’nın su kaynaklarının azaldığını, yeni kaynaklar elde etmek için bu araştırmaların yapıldığını söylüyorlar. Yani; bu çalışmaların maksadı ister Agarta’ya ulaşmak olsun, isterse yeni kaynaklar bulmak, neticede kutupların erimesinin aslında bazı kimselerin istediği bir felaket olduğu anlaşılıyor. O halde, bir yandan kutupları eritip, diğer yandan da “küresel ısınma var” diye bağırmak; bir yandan kadınları ucuz iş gücü ve reklam malzemesi olarak sömürürken, diğer yandan, “kadınlar kocaları tarafından sömürülüyor” demek gibi garip bir davranış şekli sanki.
.
Kubbeler Altında Gizlenenler
Tarih boyunca cahil insanlar, insanlardan ayrı yaşayan, evlenmeyen, fevkalade haller gösteren, imkânı olduğu halde eski püskü elbiseler giyen insanlara kıymet vermiş; onların böyle olmayan diğer insanlardan daha üstün olduğuna inanmışlardır. Hâlbuki insanların en üstünü ve onlara her cihetten en güzel numune olan Peygamber Efendimiz evlenmiş, çocuk sahibi olmuş, alışveriş ve ticaret yapmış, gülmüş, öfkelenmiş, ağlamış, unutmuş, kıymetli ve güzel kıyafetler giymiş, muhtelif yiyecekler yemiş, müsabaka yapmış, hastalanmış ve vakti geldiğinde de vefat etmiştir. Yani, meleklerden üstün olduğu halde, bir melek gibi değil; peygamberliği kendisine bildirilmeden önce de sonra da mükemmel bir insan olarak yaşamıştır.
Aile Reisi
Peygamber Efendimiz bir devlet reisi olmasına rağmen, sıradan bir aile reisi gibi kendi elbisesini yamar, evi süpürür, keçileri sağar, ev için çarşıdan alışveriş yapar ve aldıklarını taşır, ayakkabılarını tamir eder, develeri bağlar ve onlara yem verirdi. Hanımlarının her birine vakit ayırırdı. Onlarla sohbet eder, şakalaşırdı. Onlara karşı hep nazik davranırdı. Safiyye validemizi bindirmek için, devenin yanında diz çökmüş, hanımı dizine basarak deveye binmişti. Çok sevdiği hanımı Hazret-i Aişe su içtiğinde, Peygamber Efendimiz onun ağzını koyduğu yerden içerdi. Et yerken onun ısırdığı yerden ısırırdı. Onu neşelendirmek için koşarak onunla yarıştı. Ruhunu da, mübarek başı Hazret-i Aişe’nin dizinde olduğu halde teslim etti.
Peygamber Efendimiz, hanımlarından gelen sıkıntılara ve onların kıskançlıklarına sabrederdi. Hanımlarından biri, diğer eşi Safiye’ye, ‘‘Yahudi’nin kızı’’ diyerek onu incitip ağlattı. Peygamber Efendimiz Safiye validemize, “Sen bir Peygamberin [Hârun] kızısın. Amcan [Musa] da Peygamberdi. Şu anda da bir Peygamberin nikâhı altındasın. Sana karşı nasıl övünebilir?” buyurarak onu teselli etti. Hazret-i Aişe, Hazret-i Safiye’nin gönderdiği yemeği vurup yere döktüğünde, Peygamber Efendimiz öfkelendi. Fakat hanımına sadece, tabağın aynısını geri göndermesini söyledi ve eğilip dökülen yemeği topladı. Başka bir seferinde ona, “Ey Aişe, benden memnun olduğun ve bana öfkeli olduğun zamanları pek iyi anlarım” buyurdu. Hazret-i Aişe nasıl anladığını sordu. Peygamber Efendimiz de şöyle cevap verdi: “Benden hoşnut olduğunda, ‘Muhammed’in Rabbi hakkı için’ dersin. Bana kırgın olduğunda ise, ‘İbrahim’in Rabbi hakkı için’ dersin.”
Eshâb-ı Kirâm
Peygamber Efendimiz, zengin fakir, siyah beyaz ayırmadan dostları ve akrabaları ile, yani Eshâb-ı Kirâm ile beraber yaşardı. Onlardan kız aldı ve kız verdi. Hastalandıklarında ziyaretlerine gitti. Vefat ettiklerinde cenazelerinde bulundu. Onlarla istişare etti. Onlarla beraber omuz omuza cihat etti. Onlarla beraber yedi, onlarla beraber güldü ve hüzünlendi. Eshâbını öyle severdi ki Kuran-ı Kerim’de, “And olsun, size içinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki, sizin sıkıntıya düşmeniz ona çok ağır gelir. O, size çok düşkün, müminlere karşı da çok şefkatli ve merhametlidir” buyuruldu.
Kâinatın yüzü suyu hürmetine yaratıldığı Hazret-i Peygamber dostları ile şakalaşırdı. Yapmış olduğu bir şakaya Ebû Hureyre şaşırıp, “Yâ Resûlullah, bize şaka mı yapıyorsun?” diye sorunca, “Evet, ben şaka yaparım; fakat sadece doğruyu söylerim” buyurdu. Cennete girmek için kendisinden dua isteyen Ensârdan ihtiyar bir kadına, “Sen bilmiyor musun, ihtiyarlar cennete girmez” deyince, kadıncağız ağlamaklı hâle geldi. Peygamberimiz gülerek, kadınların ihtiyar halleri ile değil, genç olarak cennete gireceklerini söyledi. Hazret-i Bilâl, bir horoz kurban etmek istediğinde ona, “Bir müezzin başka bir müezzini kurban eder mi?” dedi. Çölden şehre her geldiğinde kendisine hediyeler getiren Zahir isminde köylüyü bir seferinde takip etti ve arkasından yakalayıp elleriyle gözlerini kapattı. Zahir göz ucuyla süzünce Onun Resûlullah olduğunu anladı. Hazret-i Peygamber aleyhisselâm, “Bu köleyi kim alacak?” diye latife edince Zahir, “Bana kimse kıymet biçmez Ya Resûlullah! Zira benim yüzüm çirkindir!” diye cevap verdi. Peygamber Efendimiz de, “Ey Zahir, zâhirine bakanlar öyle fazla kıymet biçmezse de senin Allah katında değerin çok büyüktür” buyurdu.
Peygamber Efendimiz öfkelenirdi. Fakat öfkelenmesi nefsi için değil, yalnız Allah için olurdu. Bir gün birisi gelip kendisine, bir sahâbînin imamete geçtiğinde namazı fazla uzattığını söyleyince sinirlendi ve “Sizden biri imam olduğunda kısa tutsun. Arkasında yaşlı, küçük çocuk ve ihtiyaç sahipleri olabilir” diye emretti. Yine bir gün Eshâbından bazılarının kader hususunda münakaşa ettiklerini görünce çok öfkelendi ve “Siz, bununla mı emr olundunuz? Sizden öncekiler, bu mevzuda tartıştıkları için helâk oldular” diyerek onları ikâz etti.
Çocuklar
Peygamber Efendimiz, çocukları gördüğünde başlarını okşar, onları öperdi. Bineğinin terkisine alıp, gidecekleri yere kadar götürürdü. Namaz kıldırırken çocuk ağlaması duyunca, ağlayan çocuğun üzülmemesi ve annesinin huzursuz olmaması için kısa sûreler okuyarak namazı çabuk bitirirdi. Küçük bir hizmetçi kızın, sahibinin un almak için verdiği parayı kaybettiği için ağladığını görünce, ona para verdi. Çocuğa kızmamaları için efendisinin evine kadar onunla beraber gitti. Boynu bükük bir yetimi görünce, “Senin baban ben olsam, Aişe de annen olsa razı olmaz mısın?” buyurdu. Ebû Eyyûb el-Ensârî’nin evine misafir olacağı sırada Neccâroğulları’nın küçük kızlarının def çalıp şarkı söylediklerini görünce onlara, “Beni seviyor musunuz?” diye sordu. Onlar da, “Evet yâ Resûlullah” cevabını verdiler. Bunun üzerine Peygamberimiz, “Ben de sizleri seviyorum” sözüyle mukabelede bulundu. Bir cemiyette, kendisine getirilen içecekten biraz içtikten sonra, ikrama solunda bulunan yaşlılardan başlamak için, sağında oturan çocuktan izin istedi. Fakat çocuk kabul etmedi.
Peygamberimiz kendi çocuklarını ve torunlarını da öpüp koklar, sırtında taşır ve omzuna bindirirdi. Bir hutbe esnasında torunları Hasan ve Hüseyin’in düşe kalka yürüyerek yanına geldiklerini görünce, hemen minberden indi ve onları kaldırdı. Namaz kılarken torunları sırtına çıktığında düşmemeleri için secdeyi uzattı. Çok sevdiği oğlu İbrahim o devirde âdet olduğu üzere sütannesinin yanında iken, Peygamber Efendimiz Mekke’nin yüksek taraflarındaki bu köye gider, oğlunu kucağına alır, öper ve sonra geri dönerdi. İbrahim kucağında vefat ederken mübarek gözlerinden yaşlar süzüldü. Buna hayret eden Abdurrahman bin Avf, “Sen de mi ya Resullah?” diye sual ettiğinde, “Ey İbn Avf! Bu, rahmet ve şefkat eseridir. Göz yaşarır, kalp hüzünlenir. Fakat biz, ancak Rabbimizin hoşnud olacağı sözleri söyleriz. Ey İbrâhîm! Ayrılışına gerçekten üzgünüz. Eğer bu, herkes tarafından takip edilecek yol olmasaydı ve en sonuncumuz ilk gidenimize kavuşacak olmasaydı, senin için bundan daha fazla üzülürdüm” buyurdu.
Eğlence
Peygamber Efendimiz, Eshâbının bayram günleri meşru ölçüler içerisinde eğlenmelerine müsaade ederdi. Mina günlerinde iki câriye Hazret-i Âişe’nin yanında def çalıp şarkı söylerken Hazret-i Ebû Bekr, kızını ziyarete geldi. Bu esnada Resûlullah aleyhisselam onları görmemek için elbisesine bürünmüş bir halde yatıyordu. Hazret-i Ebû Bekr şarkı söyledikleri için kadınları azarlayınca Peygamber Efendimiz başını açarak, “Yâ Ebû Bekr! Onları bırak, bayram günleridir” buyurdu. Bir keresinde de Habeşliler mescidin yanında oynarlarken Hazret-i Aişe Peygamber Efendimizin arkasına geçti ve beraber oyunu seyrettiler.
Resûlullah Efendimiz güreşmiş, güreşenleri seyretmiştir. Deve müsabakalarına iştirak etmiştir. Hiç kimsenin geçemediği Adbâ adında bir devesi vardı. Bir müsabakada, çölden gelen bir bedevinin binek devesi Adbâ’yı mağlup etti. Bu mağlubiyet, Eshâb-ı Kirâm’ın ağrına gitti. Peygamber Efendimiz ise dünyada her kemâlin bir zevâli olduğunu söyleyerek onları teselli etti.
Allah’ın Kulu ve Elçisi
Peygamber Efendimiz, “Hristiyanların İsa bin Meryem’i övdüğü gibi beni övmeyiniz. Ben, sadece Allah’ın kuluyum. Bana Allah’ın kulu ve Resûlü deyiniz” derlerdi. Bir köle gibi yerde oturarak yer, “Bir kulun yediği gibi yer, oturduğu gibi otururum. Çünkü ben de ancak bir kulum” buyururdu. Allahü Teâlâ bildirmedikçe gaybı bilemeyeceğini söylerdi. Medine’de hurma ağaçlarının aşılanması tecrübesinde olduğu gibi, diğer insanların dünya işlerinden daha iyi anladığını ifade ederdi. Bir keresinde, dört rekatlık öğle namazını sehven beş rekat olarak kıldırdı ve, “Ben ancak bir beşerim, sizin gibi ben de unutup yanılabilirim. Unuttuğumda bana hatırlatın” buyurdu. Hakkında nass bulunmayan hususlarda ictihat hatası yaptığı zamanlar da oldu. Mesela Bedir gazvesinin ardından, esir edilen Kureyşlilere nasıl muamele edileceğine dâir Eshâbının fikrini sordu. Hazret-i Ebu Bekr’in teklifini kabul etti ve esirleri fidye karşılığı serbest bıraktı. Daha sonra gelen âyet-i kerime bu ictihadın doğru olmadığını bildirdi.
Gaflet
Cahil insanlar ölü bedenlerin diriltilmesi gibi fevkalade hallere kıymet verir. Âlemlerin Efendisi ve Onun vârisi olan evliya ise insanlar arasına karışmış ve sohbetleri ile onların ölü kalplerini diriltmişlerdir. İnsanlarla ve dünya işleri ile meşgul olmak cahillere gaflet gibi gözükse de, bilakis bu aslında bir üstünlüktür. İmam-ı Rabbani Hazretleri, Mebde’ ve Meâd adlı eserinde bu hususta şöyle yazmaktadır:
“Bu öyle bir gaflettir ki, insanların seçkinlerini meleklerin seçkinlerinden daha üstün yapmıştır. Bu öyle bir gaflettir ki, Hazret-i Muhammed’i (aleyhisselâm) âlemlere rahmet yapmıştır. Bu öyle bir gaflettir ki, evliya-ı işreti [insanların arasına karışıp onları irşâd eden velileri], evliya-ı uzletten [insanlardan uzak duran velilerden] daha üstün kılar. Bu öyle bir gaflettir ki, [nübüvvetten evvel] bir atın iki kulağı gibi eşit iken, sonradan Hazret-i Muhammed’i (aleyhisselâm) Ebu Bekr Sıddîk’tan (radıyallahü anh) üstün yapar. Bu öyle bir gaflettir ki, sahvı [ayıklığı] sekrden [manevi sarhoşluk hâlinden], peygamberliği velilikten üstün eyler. Basiretsiz olanlar anlamasa da, bu öyle bir gaflettir ki, kutb-ı irşâdı kutb-ı abdaldan daha faziletli yapar. Bu öyle bir gaflettir ki, Ebu Bekr Sıddîk’a (radıyallahü anh), ‘Keşke Muhammed’in (sallallahü aleyhi ve sellem) bir sehvi [hatası] olsaydım’ dedirtmiştir. Bu öyle bir gaflettir ki, huzur onun basit bir hizmetçisidir. Bu öyle bir gaflettir ki, iniş gibi gözükse de aslında yükseliştir. Bu öyle bir gaflettir ki, mümtaz insanları avam halka benzetir ve bu hâli evliyanın yüksek kemâlâtını örten kubbeler yapar.
.
Hokus-Pokus
“Şimdi sırrı arıyorsun. Fakat bulamayacaksın. Çünkü elbette ki, aslında aramıyorsun. Aslında bilmek istemiyorsun. Aldatılmak istiyorsun.”
The Prestige
Hakiki Hakikat
İnsanda üç idrak kuvveti vardır: His organları, akıl ve kalp. Elektriğin ampulde bulunması gibi yürekte bulunan kalp, en üstün kuvvettir. Hissin vazifesi, akla; aklın vazifesi de kalbe varana kadardır. His organlarının anlayamadığını, akıl; aklın anlayamadığını kalp anlar. Hakikati içinde barındıran İslamiyet, Allah’ın elçisinden gelen nakle dayanır ve akılüstü (suprarationel) bir dindir. Hasta olmayan kalbe ve selim olan akla uygundur; fakat kalbi yanlışa bağlı olanlar ve sıradan akıllar, anlayamadığı şeyi akıldışı (irrationel) zannederler.
Ateist Rahip Paolo Sarpi (ö. 1623) ve ekibi ile birlikte Venedik’te doğarak Avrupa’ya, oradan da dünyaya yayılan diğer anlayışa göre ise, hakikate giden yol, kalpten değil; pozitivist-ampirik bir şekilde hislerden geçer. Hakikatin sadece göz, kulak gibi idrak kapıları vasıtası ile tecrübe ederek anlaşılabileceğini kabul eden bu anlayış, günümüzde hemen hemen her sahaya hâkimdir. Fakat içinde büyük bir tehlike barındırmaktadır: İmajlara ve seslere dayalı hisler aldatılabildiğine göre, önünüze sunulan hakikat, bir illüzyondan ibaret olabilir.
Boşluğa Dikkat!
Hollywood’ta çalışan Harvard’lı illüzyonist David Kwong, illüzyonun, aslında seyircinin zihninde meydana geldiğini söylemektedir. Yani sihir; inanılan şey ile bilinen şey arasında tahakkuk etmektedir. Bize söylenenlere inanırız ve inandığımızı teyit eden şeyleri görürüz. Sihrin temel prensibi budur.
Bizler tembel varlıklarız ve alışkanlıklarımız kuvvetlidir. Beynimiz bir şeyi idrak ederken kısa yolları tercih ettiği ve kaostan hoşlanmadığı için belli kalıplar kullanır. Bilmediği şeyleri, bildikleriyle kıyaslayarak boşlukları doldurur. Yeni bir şey gördüğünde, duyduğunda, yeni öğrendiği bir şeyi bildiği teorilere uydurmaya çalışan bir fen adamı gibi, bunu hafızasındaki ya da rutinindeki belli kalıplara ya da sebep-netice münasebetine sokmaya çalışır. Sihirbazlar işte bu kalıplardan ve sebep-netice münasebetlerinden istifade ederler. Mesela; bozuk paralar birbirine çarptığında metalik bir ses çıkartır; bu sebep-neticeyi hepimiz biliriz. Böylece, aslında elinde bir tane bozuk para olan bir illüzyonist, elini sallarken para sesi çıkartırsa, avucunda birden fazla para olduğunu düşünürüz. Ve elini açıp, avucundaki tek parayı gösterdiğinde, diğer parayı nasıl yok ettiğine hayret ederiz.
Beynimiz, göz, kulak gibi idrak/his kapılarından gelen sinyalleri manalandırmaya çalışırken, çölde serap gördüğümüzde olduğu gibi, sahip olduğumuz inançlar ve kalıplara göre, aradaki boşlukları kendisi doldurur. Buna misal olarak; bir kitabın sayfalarının kenarına çizdiğimiz çöp adamı düşünün. Sayfaları hızlıca çevirdiğimizde, bir animasyon ya da film gibi hareket ettiğini görürüz. Çünkü beynimiz sayfalar arasındaki boşlukları kapatmaktadır. Aynı şekilde, bir orkestrayı dinlediğimizde tek bir müzik duyarız; ayrı ayrı enstrümanları değil. Bir pasta yediğimizde ağzımıza tek bir tat gelir; pastanın ihtiva ettiği şekerin, vanilyanın, yağın, sütün tadını ayrı ayrı hissetmeyiz. İşte bu bizim zayıf yanımızdır.
Bu zayıflığımız yüzünden gözümüzün gördüğünden daha fazlasını görürüz. Sesli harfler olmasa bile kelimeleri okuyabiliriz. Kanizsa Üçgeninde, olmayan bir üçgeni varmış gibi görürüz. Sihirbaz elinde, avucu kapalı bir şekilde bir ip (ya da parmakları arasında kaşık) tuttuğunda, beynimiz bunu tek parça bir ip (ya da kaşık) olarak idrak eder. Bu sayede sihirbaz, diğer elini şıklatıp, avucunun içinde gizlediği iki ucu, iki ip olarak ortaya çıkarttığında (ya da aslında iki parça olan kaşığı gözleriyle eğdiğinde) numaraya şaşırırız. Aynı şekilde, bir kutunun içindeki kadını ikiye böldüğünde ve tekrar birleştirdiğinde heyecanlanırız. Çünkü kutunun içi gözükmese de beyin, ayaklar ile gövdeyi zihninde birleştirmekte ve boşlukları doldurmaktadır.
Kalıplar İhdas Etmek
Sihirbaz ve sihir tarihçisi Peter Lamont, “Neyin imkânsız olduğunu anlamadan önce, neyin mümkün olduğunun kaidelerini öğrenmemiz lazım. Bu mümkün değil diye bir şeye şaşırmadan evvel, kesin kaideler koyan bir dünya görüşü meydana getirmeliyiz. O zamana kadar, her şeyin mümkün olduğu, fakat hiçbir şeyin sıradışı olmadığı bir dünyada yaşarız.” der. Nitekim henüz sebep-netice münasebeti ve kalıplar, inançlar meydana gelmediği için, bebekler sihirbazlık gösterilerine şaşırmaz ve reaksiyon göstermezler. Fakat insanları küçük yaşlarda mekteplere alıp, onları bazı şeylere inandırır ve sonra onlara medya vasıtasıyla bazı görüntüler sunarsanız, insanların zihinleri öğretilenlere göre aradaki boşlukları kapatacaktır. Çünkü; “Sihir tecrübesi, neyin mümkün, neyin mümkün olmadığına dair inançlara bağlıdır.”
Mesela Willy Ley’in yazdığı bilim-kurgu hikâyelerinin, ölümüyle (1969) kurgu-bilime dönüşmesi gibi; önce Hollywood, Mars’ta geçen feza filmleri çekse, sonra, Hollywood ile işbirliği yapan NASA, Mars’a gittik diye medyaya filmdekine benzer görüntüler servis etse herkes buna inanacaktır. Yani önce kalıpları meydana getirirseniz, gerisini beyin halledecektir. Öyle ki fezada araba sürdüğünüzü ve hatta Dünyayı Marslıların işgal ettiğini iddia etseniz bile insanlar buna inanacaktır. 1969’daki Apollo 11 aya seyahat macerasından bir sene evvel neşredilen 2001: Bir Uzay Destanı filminin senaristlerinden İngiliz bilim kurgu yazarı Arthur C. Clarke’ın dediği gibi; “Yeterince ileri herhangi bir teknoloji, sihirden tefrik edilemez.”
İyi Bir Senaryo
“Güçlü bir hikâyesi olmayan sihir, şekersiz pasta gibidir” der Kwong. İnsanlar, süper güçleri olan siyah pelerinli kahramanları; garajda kurulan, sıfırdan büyüyen şirket hikâyelerini; aya gidecek ve nükleer bomba atacak gücü olan devletleri ve imkânsızı gerçekleştiren sihirbazları sever. İllüzyonda en tesirli hikâye ise; dövüş filmlerinde ya da yakın tarihimizde olduğu gibi, ortaya önce bir problem, bir mesele koymak, kahramanın bunu çözmek istedikçe meselenin büyümesi, fakat ümitlerin sona ermek üzere olduğu son anda kahramanımızın bu meseleyi çözmesidir. Yine de senaryoyu yazarken dikkat edilmesi icap eden mühim bir husus vardır. Kwong’un ifadesiyle; “İllüzyon umumiyetle hakikati büker; fakat anlattığı hikâye asla apaçık bir yalana da dayanmamalıdır.”
Doğru İmajlar ve Sesler
İnsanın aydınlık ruhu, karanlık bedene ve bedende bulunan nefse âşıktır. Nefs ise hislere tâbidir. Sarpi’nin ekibinden Giordano Bruno’ya göre, ruh-nefs-his arasındaki bu irtibat sayesinde, sihirbaz, görme, duyma ve hayal etme kapılarından geçerek seyirciyi ve onun ruhunu zincirleyebilir. Müzik ve söz gibi sesler ve imajlar, göz ve kulak gibi his kapılarından geçerek, ruhta cazibe, öfke, sevinç ve nefret meydana getirir. Eğer seyreden kitleye uygun doğru imaj ve sesler kullanılırsa, kitlenin zihni ve ruhu kontrol altına alınabilir. Mesela; komünist bir memlekette askerler evini basıp, zorla götürüp kolhozlarda çalıştırsa, çocuklarını da alıp ideolojik bir mektebe yerleştirse isyan edecek olan bir kadın, kapitalist cemiyette kulağına gelen “güçlü kadın”, “kendi ayakları üzerinde duran kadın”, “hürriyet” gibi sihirli kelimeler sayesinde kendisi isteyerek çalışmakta, çocuğunu da kendi elleriyle kreşe, mektebe teslim etmektedir. (Bkz. Mr. Bond)
Hür İrade
Kendi verdiğimiz kararlarda ya da bir şeyi kendimiz keşfettiğimizde daha çok sahiplik ve heyecan hissederiz. Sihirbazlar da, bu yüzden, demokrasilerde ve istiklal savaşlarında olduğu gibi, seyirciyi hikâyeye, senaryoya dâhil etmeyi sever. Seyirciye iskambil kartları içinden bir kart seçmesini söyleyen sihirbaz, grup psikolojisi gibi metotlarla insanları daha önceden verilen karara doğru sevk eden (Psikolog Richard Thaler ve Cass Sunstein’ın) “tercih mimarı” gibi, seyircinin düşüncelerini kendisinin daha evvel seçtiği karta sevk eder ya da çeşitli taktiklerle kendisinin daha evvel ayarladığı kartı seçtirir. Fakat bu illüzyon için seyircinin, bunun kendi kararı olduğuna, kendisinin serbest seçme hakkı olduğuna kesinlikle inanması gerekmektedir.
Çerçeveyi Çizmek
Etrafımız, dikkatimizi çekmeye çalışan çok sayıda münebbih (uyarıcı) ile doludur. Beynimizin bu kadar münebbihi işlemesi imkânsızdır. Dikkatimiz sahnedeki spot ışıklar gibidir; dikkatimizi tevcih ettiğimiz nokta ve çerçeve dışındaki yerlere, yani illüzyonistin gizli hareketleri yaptığı noktalara karşı kör ve sağır oluruz. Rubin’in Vazosundaki gibi; yüzleri görürsek vazoyu göremeyiz; vazoyu görürsek, yüzleri. Üstelik: “Ne kadar yakından bakarsan, o kadar az görürsün.”
Binaenaleyh; illüzyonlarda seyircinin dikkatinin, gördükleri çerçevenin idaresi, manipülasyonu, çok mühimdir. Seyircinin dikkati, illüzyonistin kullandığı mekanizmalardan ya da hile usulünden, illüzyonun meydana getireceği, hisleri harekete geçirecek o neticeye çekilmelidir. Duman, ayna gibi malzemeler, illüzyonistin yaptığı espriler ve yanında dekolte giyinmiş güzel yardımcısı, seyircilerden dikkatle bakılması istenen noktalar, hep bu maksatla kullanılır. Bir skandalı gizlemek isteyen politikacılar da gündemi değiştirirken bu taktiklerden istifade eder. Resmî tarihçiler de çerçeveyi ayarlayarak, diğer asıl mühim kısımların gözükmemesini sağlarlar. Televizyonun çerçevesi, yani kameraların görüş zaviyesi belli olduğu için TV karşısında bu işler çok daha kolaydır.
Acil Çıkışlar
Gösteride bir hata olduğunda sihirbazlar, kendilerini garantiye almak için çıkış kapıları bırakırlar. Bu çıkışların asıl vazifesi, illüzyonun muvaffakiyetini korumaktır. Bir şeyler ters gittiğinde illüzyonistin kendine itimadı ve panik yapmaması çok mühimdir. Bu yüzden, sihirbazlar ara sıra şuurlu olarak hata yapar ve onları toparlar. Böylece sihirbaz seyircinin gözünde büyür ve sihirbaz hakikaten bir hata yaptığında bunu şovun bir parçası zannederler.
Şeytan’ın Hilesi
İllüzyonistler, bu prensipler sayesinde, mümkün olan bir şeyi imkânsız gibi göstererek insanları aldatırlar. Onları izleyen insanlar da aldatıldıklarını bilirler ve eğlenirler. Fakat imkânsız bir şey mümkünmüş gibi gösterildiğinde insanlar aldanırlar ama aldatıldıklarını anlamazlar. Bu usulde sadece hileyi yapan sihirbaz eğlenir.
Seyyid Abdülhakim Arvasi, “Bir hakikati başka bir hakikatte göstermektir” diye tarif eder sihri. Kuran-ı Kerim’de buyurulduğuna göre Şeytan, Allah’a, “And olsun ki yeryüzünde fenalıkları onlara güzel göstereceğim” diyerek, insanları adeta sihirbaz hileleri ile aldatacağına ve hakikatten saptıracağına yemin etmiştir. Belki de Şeytan’ın izinden giden ve bugün dünyaya hâkim olan bâtınî bir tarikat vardır. Kendileri Eflatuncu oldukları halde, insanlara öğrettikleri Aristocu pozitivist-ampirik anlayış sayesinde dünya çapında bir illüzyonla insanları kandırıyorlardır. Yani, Batman Kara Şövalye Yükseliyor’da söylendiği gibi; “Tarikat mensubu olmayanlara karşı, gösteriş ve aldatma güçlü vasıtalardır”. Ve yine belki de Batman Kara Şövalye’de anlatıldığı üzere; “Bazan hakikat yeterince iyi değildir. Bazan insanlar daha fazlasını hak eder. Bazan insanlar inançlarının mükâfatlandırılmasını hak eder.”
Hal böyleyken hisler vasıtasıyla hakikate ulaşmak, “akıl” kârı mıdır? Kuran-ı Kerim’de “Size bir fâsık bir haber getirdiğinde onu tahkik edin” buyurulduğu halde her gördüğüne ve duyduğuna inanmak ve her görmediğini inkâr etmek, akıllı bir adamın yapacağı bir iş midir? Eğer “değil” diyorsanız; Venedik’teki mimarların inşa ettiği haritalardan, mekteplerde yerleştirilen Inception’a; NASA’nın Interstellar tarzı feza maceralarından, yerçekimi, küresel ısınma, evrim vb. “bilimsel” teorilere; kutuplaşmaların yaşandığı siyasetten, Trump gibi liderleri seçtiren demokrasiye; El-Kaide ve IŞİD gibi terör teşkilatlarından, soğuk savaş gibi milletlerarası münasebetlere; altınla irtibatını yitirmiş para piyasalarından, seyyar satıcılıktan yükselen “cesur” müteşebbislerin yer aldığı iş dünyasına; kahramanlarla ve zaferlerle dolu resmî tarihlerden, Sarpi’nin ekibinden Galileo’nun ve Pisagorcu farmasonların Dünya anlayışına; bizim faydamız için tanzim edilen alışveriş kampanyalarından, kimsenin bir şey anlamadığı ama “duayenlerin” övdüğü modern sanatlara ve edebiyata; kısacası Yeni Dünya’daki tüm sahalarda inançlarımızı ve gördüklerimizi tekrar sorgulamanın ve aralarındaki boşluklara dikkat etmenin zamanı gelmiş demektir.
.
Çanakkale’deki Gizli El
Birinci Cihan Harbinin en meşhur savaşlarından biri olan Çanakkale Harbi, yakın tarihimizdeki en hazin savaşlardan biridir. Binlerce gencimizin can verdiği, adeta yetişmiş bir neslin ortadan kaldırıldığı bu savaş, günümüzde bir zafer olarak kutlanmaktadır. “Çanakkale geçilmez!” diye Türkiye tarihine yazılan Çanakkale Boğazı, bu savaştan üç sene sonra geçildi. Neticelerinin tesiri günümüzde dahi devam eden Çanakkale Harekâtına bir de, bu savaşın baş aktörlerinden olan Winston Churchill’in gözünden bakmakta fayda var. Nitekim tarihî hadiselere farklı cihetlerden bakmak, çoğu zaman insanın ufkunu açmaktadır.
Lord Rothschild ve Banker Cassel
İngiliz devlet adamı Lord Randolph Churchill, mektepte çok da parlak bir çocuk olmayan on sekiz yaşındaki oğlu Winston’ın elinden tutup, yakın dostu Lord Nathan Meyer Rothschild ile tanıştırdı. Rothschild ailesi, Venedik’in aristokrat aileleri sayesinde dünyanın en zengin ailelerinden biri olmaya muvaffak olmuş Yahudi banker bir aileydi. Bu ailenin İngiltere’deki koluna mensup olan Lord Rothschild, kendisine emanet edilen genç Churchill’in himayesini, adamı Sir Ernest Cassel’e havale etti. Banker Cassel, Randolph’un ölümünden sonra Churchill’e adeta babalık yaptı ve Winston bu işlerden pek anlamadığından olsa gerek, tüm servetini onun adına idare etti. Dünya yakın tarihini şekillendiren, bu ailelerin network’leri, yani irtibatları olduğundan, ileride İngiltere’nin başvekili olacak ve tarihe geçecek genç Winston’ın yükselişi de böylece başlamış oldu.
Winston’ın babası Lord Randolph Churchill (sağda), Rothschild ailesinin bahçesinde Nathan Meyer Rothschild ile beraber (Kaynak: Martin Gilbert).
İtalya başta olmak üzere Avrupalı güçlerin desteğini alan Balkan çeteleri, 1909’da İstanbul’u işgal etti ve Sultan Abdülhamid’i tahttan indirdiler. Böylece Osmanlı İmparatorluğu fiilen tarihe karışmış ve yerine, Genç Türkler olarak bilinen İttihat Terakki Komitesi’nin liderliğinde, Yeni Dünya’nın bir parçası olan Yeni Türkiye kurulmuş oldu. Churchill’in hâmisi Banker Cassel, Turkish Petroleum Company’i, yani Türk Petrol Şirketi’ni kurarak İttihatçılardan Yeni Türkiye topraklarındaki tüm petrol imtiyazını aldı. Diğer yandan da, kendisi gibi Yahudi olan arkadaşı Jacob Schiff ile beraber, Rusya’da Çarlığı devirmek için ihtilal hazırlıkları yapmaya başladı. Kahramanımız Churchill de 1911’de İngiltere’nin bahriye nazırı oluverdi.
Churchill donanmanın başına geçince ilk iş olarak, sadece petrolle çalışan Queen Elizabeth sınıfı yeni gemiler inşa ettirdi. Bununla da kalmadı; İngiltere Hükümetinin, 1909’da kurulan Anglo-Persian Oil Company (İngiliz-İran Petrol Şirketi, bugünkü BP) şirketindeki hisselerin %51’ini almasını sağladı.
Gelibolu Harekâtı
Derken 1914’te, beklenen Cihan Harbi başladı. İngiltere, Fransa, İtalya ve Rusya müttefikti. Yeni Türkiye ise Almanya safında harbe girdi. İngiltere Harbiye Nazırı Lord Kitchener, Kafkasya’da sıkışan müttefik Rusları rahatlatmak istiyordu. Churchill’den Türklerin dikkatini batıya; Gelibolu’ya çekmesini istedi. Bunun üzerine Churchill, donanmanın dretnotlardan sonra modası geçen, kömürle çalışan eski gemilerini alarak Gelibolu’ya saldırdı. Operasyona katılan tek yeni gemi, HMS Queen Elizabeth idi; o da test için getirilmişti. Operasyonda kara desteği yoktu. Çünkü İngiltere’nin asıl hedefi İstanbul değil; İstanbul’a giden yolu kapatan Çanakkale’nin kaleleri idi.
İngiliz gemileri Çanakkale önlerine gelince Queen Elizabeth hiçbir riske girmeden uzaktan kaleleri dövmeye başladı. İngilizlerin İstanbul’a yürüdüğünü düşünen ve başkentlerini tehlike içinde gören, İttihat Terakki içindeki Enver muhalifleri, yani Anglofil kanat, İngilizlerle gizli görüşmeler yapmaya başladı. Onlara, İstanbul’daki hükümeti devirip, münferit sulh imzalamayı teklif ettiler. Fakat nafile. İngilizler, henüz savaştan istediklerini (Arap petrolleri, Filistin’de bir Yahudi devleti vs.) elde edememişlerdi. Bu teklifi reddettiler. Anglofil İttihatçılar, tekliflerini 1917’de de tekrarlayacak; fakat yine aynı cevabı alacaklardı.
Çanakkale’nin kaleleri bir bir susuyordu. Gariptir; motorları bozuk ya da pilotların tecrübesi yetersiz gibi komik bahanelerle saldırıda uçaklar kullanılmıyordu. Üstelik Churchill’in zaman zaman talebine rağmen donanmaya kara desteği de verilmiyordu. Donanmanın başındaki Amiral Carden, 18 Mart’ta İstanbul üzerine yürümeye karar verdi; fakat saldırıdan iki gün evvel adı hasta listesine yazdırılarak vazifeden alındı. Yerine yardımcısı John de Robeck geçirildi.
Carden’ın vazifesinde hiç kayıp vermeyen donanmada Robeck’in başa geçmesiyle işler değişiverdi. 18 Mart saat 13.45 itibariyle kaleler artık ateşe karşılık veremiyordu. İstanbul’a giden yol açılmıştı. Fakat Robeck garip bir karar aldı ve mayınların temizlenmesini beklemeden gemileri ileri sürdü. Haliyle gemiler mayınlara çarptı ve Inflexible, Irresistible ve Ocean gemileri sulara gömülüverdi. Böylece İngiltere’nin deniz harekâtı sona erdi ve gemiler ikinci bir saldırıda bulunmayarak geri çekildiler.
İstanbul’daki Amerika Birleşik Devletleri sefiri Morgenthau, Müttefik donanmasının niye çekildiğini anlayamamıştı. Hâlbuki İttihatçıların mühimmatı bitmek üzereydi ve Türk halkı İttihat Terakki’den ve Almanlardan nefret ettiği için hükümet sallantıdaydı. Morgenthau bu mevzuyu, Genç Türklere duyduğu sempati ile bilinen Alman von der Goltz Paşa ile konuştu. Paşa, İngilizlerin İstanbul’u almak gibi bir niyeti olmadığını, Ruslara söz verdikleri için, şehri alırlarsa İstanbul’u Ruslara teslim etmek mecburiyetinde kalacaklarını söyleyerek sefiri aydınlattı.
Goltz Paşa haklıydı. Rusya’yı İstanbul’dan ve Boğazlardan uzak tutmak, İngiltere’nin daimi politikasıydı. Rusya bunu bildiği ve İngiltere’nin verdiği sözden şüphelendiği için, 18 Mart’tan iki hafta evvel Londra ve Paris’e telgraf çekmiş ve Çar’ın İstanbul ve Boğazları istediğini İngiltere ve Fransa’ya tekrar bildirmişti. Churchill ise şiddetle buna karşı çıkmış ve hükümetine Gelibolu sonrası menfaatlere odaklanmayı tavsiye etmişti; “İngiliz tarihi bu savaşla bitmeyecek.”
Deniz harekâtının ardından İngiltere, kara harekâtını başlattı. Sultan Abdülhamid’in yetiştirdiği binlerce münevver genç, Alman subayların idaresinde, İttihatçılar tarafından cepheye sürüldü. Canlarını dişlerine takarak Boğazı müdafaa eden bu gençler Çanakkale topraklarına cansız düştükten sonra kara harekâtı da sona erdi. Üstelik yaklaşık dokuz ay süren bu harekât sırasında da mayınlar temizlenmedi ve gemiler Boğazı geçmek için herhangi bir teşebbüste bulunmadı.
Çanakkale Savaşı, İngiltere cihetinden bir muvaffakiyetsizlik gibi görünse de, Gelibolu’da batan ya da hasar gören Irresistible, Majestic, Ocean, Triumph, Inflexible, Goliath gemilerinin hepsi, şehit düşen müslüman gençler gibi, artık ihtiyaç duyulmayan eski sınıfa aitlerdi. Churchill ve hâmileri, bir taşla binlerce kuş vurmuştu.
Sırasıyla 1905 ve 1908 ihtilallerinden sonra meşruti idareye geçen Rusya ve Türkiye’ye son şeklini vermek için Cihan Harbini başlatanlar, Rusya’da yeni ve nihai bir ihtilale adım adım yaklaşıyorlardı. Çar ve taraftarları zor vaziyetteydi. Harbiye Nazırı Lord Kitchener, Çarlığı devirmeye çalışan komünistlerle savaşmaları için müttefik Rus ordusunu yeniden organize etmek ve güçlendirmek için yola çıktı. Fakat gemisi, 5 Haziran 1916’da bir patlamayla sulara gömülüverdi. Zavallı Kitchener’ın cesedi bile bulunamadı. Suç da bir Alman mayınına atıldı.
1918’de Cihan Harbi sona erdi. Harbin maksatlarına ulaşılmıştı. Rusya’da desteksiz kalan Çarlık devrilmiş ve Bolşevikler iktidara taşınmıştı. Yahudilere bir devlet sözü veren İngiltere, Gelibolu’da yorulan Türkiye’yi Suriye cephesinde rahatça yenerek Kudüs’ü ve Arap petrollerini ele geçirmiş, Türkiye’nin elinde sadece Anadolu topraklarını bırakmıştı. Üstelik, Çanakkale’deki kaleleri ortadan kaldıran Müttefikler, üç sene sonra ellerini kollarını sallayarak Boğaz’dan geçmiş ve Sultan Vahideddin’in oturduğu İstanbul’u işgal etmişlerdi.
Gizli El
Çanakkale operasyonundan sonra harbiye nazırlığından istifa eden Churchill, Cihan Harbinden sonra koloniler nazırı yapıldı. Bu vazifede iken Parlamentoda, Bolşevik ihtilalini yapan Rus Yahudilerini Filistin’e doldurduğu için tenkit edilince, Cihan Harbini Amerikan ve Rus Yahudileri sayesinde kazandıklarını izah etti ve Siyonizm’i desteklediğini anlattı milletvekillerine. Kudüs’te bir devlet, Yahudilerin hakkıydı artık.
Kudüs’te İbrani Üniversitesinin kurulacağı yere ağaç dikmeye giden Churchill, Yahudi halk tarafından tezahüratla karşılanıyor. Yanında Filistin’in Yahudi müfettişi Herbert Samuel, arkasında ise İngiltere Koloniler Müsteşarı Yahudi Leo Amery var (Mart – 1921).
Anadolu’daki Yunan işgalinde Ankara’ya karşı Yunanları desteklediği için Lloyd George hükümeti 1922’de düşünce Churchill de açıkta kaldı. Hristiyan İngiliz halkı Yahudi menfaatlerine hizmet eden Churchill’den nefret ediyordu. Bu yüzden iki yıl boyunca seçilemedi. Elbette o da boş durmadı ve vaktini hükümetle Yahudi petrol şirketleri arasında aracılık yaparak geçirdi.
Bu arada Lord Alfred Douglas adında bir İngiliz asilzadesi, Churchill’in Yahudilere çalıştığını ve İngiltere’yi dolandırarak onları zengin ettiğini iddia etti. Bu iddia üzerine Douglas ve Churchill mahkemelik oldular. Dava sadece sekiz dakika sürdü ve neticede Douglas tahkikat yapılmadan hapse atıldı. Geriye mahkûm Douglas’ın Çanakkale ile alakalı şu enteresan cümleleri kaldı:
“Gelibolu seferi mükemmeldi ve Türkler İstanbul’u koruyan kaleleri teslim etmeye mecbur kalmışlardı. Fakat Gizli El’in her ofiste ajanları vardı ve sadece 13 top mermisi kalan Türkler tam da beyaz bayrak çekmişken İngiliz güçlerine geri çekilmeleri için ‘esrarengiz’ bir emir verildi.”
İsrail’in kurucu lideri David Ben-Gurion ile Edmund de Rothschild Londra’da Churchill’in cenazesinde, 1965 (Kaynak: Martin Gilbert)
.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
